Skip to main content

Full text of "Tijdschrift voor entomologie"

See other formats 


peer 


DE 


WO owd, 1937 


HARVARD UNIVERSITY 


2 
| Im iy 


L [TAS| ms 


LIBRARY 


OF THE 


MUSEUM OF COMPARATIVE ZOOLOGY 


Ulo fi Carela 


JUL 18 1936 


TIJDSCHRIFT VOOR ENTOMOLOGIE 


UITGEGEVEN DOOR 


DE NEDERLANDSCHE ENTOMOLOGISCHE VEREENIGING 


ONDER REDACTIE VAN 


Dr. J. TH. OUDEMANS, Pror. Dr. J. C. H. DE MEIJERE 
EN 


F. T. VALCK LUCASSEN. 


VIER-EN-ZEVENTIGSTE DEEL. 


JAARGANG 1931. 


Aflevering i (p-4i1-——t08)) . . . ‘verscheen =a Me rosie 
Aflevering 2 + 3 (p. 169—298) verscheen 1 September 1931. 


Mileverine 4) (Register)... . verscheen wns December mnogn: 


INHOUD VAN HET VIER-EN-ZEVENTIGSTE DEEL. 


Verslag van de Vier-en-zestigste Wintervergadering . 


Verslag van de Zes-en-tachtigste Zomervergadering XLVII—XC 


Ledenlijst der Ned. Ent. Ver. 

Base A. Wet der Ned. Ent. Ver. 

Bijlage B. Reglement op de Bibliotheek der Ned. 
Ent Ver. EBEN Ra 


H. H. KARNY, Revision der von mir in holländischen 
Sammlungen gesehenen Gryllacrinen. è 

F. T. VALCK LUCASSEN, Note pouvant servir à a 
Monographie du Genre Clerota BURM. (Scarabaeidae: 
Cetoniinae) . : 

DEFIDECE RIS LAMBERS, Combi to ERS onbe 
of the Aphididae (Hom.) I . SU 

R. KLEINE, Ein neuer Calodromus von Sumatra 

P. VAN DER WIEL, Overzicht der in Nederland en aan- 
grenzend gebied voorkomende soorten van het genus 
Choleva Latreille. 

S. MAHDIHASSAN, The Last Tuo Moults ci The Li 
Insect ; 

S. L. BRUG, New Cilicidhe noti Ean 

S. L. BRUG and F. W. EDWARDS, Fauna SCIA 
(Bijdrage Nr. 68). Culicidae (Diptera) Spent ye 

F. W. EDWARDS, Fauna Sumatrensis. (Bijdrage Nr. 69). 
Mycetophilidae (Diptera) . 

F. W. EDWARDS, Fauna Sense Bijdrage Nr. zel 
Bibionidae, Scatopsidae, Anisopodidae (Diptera) . 
Dr. D. L. UYTTENBOOGAART, Vergelijkende studie over 

de soorten van het Genus Otiorrhynchus s. str. (Col. 
Curc.), behoorende tot REITTER’s 4° en 5° Rotte 
Register 
Errata 


Bladz. 
I—XLVI 
XCI—CII 
14 
Ears 
I—156 
157— 168 
169— 183 
184— 186 
187— 229 
230—244 
245—250 
251—261 
262—278 
279—280 
281—208 
299— 309 
310 


TETE 


a DE NEDERLANDSCHE ENTOMOLOGISCHE VEREENIGING 


SEP 11 1934 


TIJDSCHRIFT VOOR ENTOMOLOGIE . 


UITGEGEVEN DOOR MIP RIDGE {rp 


ONDER REDACTIE VAN 


| Dr. J. TH. OUDEMANS, Pror. Dr. J. C. H. DE MEIJERE 


EN 


F. T. VALCK LUCASSEN. 


VIER-EN-ZEVENTIGSTE DEEL. 


JAARGANG 1931. 


EERSTE AFLEVERING. 


(1 Mei 1931). 
4 


[ 


| \ { \ 


NEDERLANDSCHE ENTOMOLOGISCHE VEREENIGING. 


De contributie voor het lidmaatschap bedraagt / 10, — 
per jaar. Ook kan men, tegen het storten van / 100.— 
in eens, levenslang lid worden. 

Buitenlanders kunnen tegen betaling van / 35.— lid 
worden voor het leven. a 

De leden ontvangen gratis de Entomologische Berichten 
(6 nummers per jaar; prijs voor niet-leden f 0.50 per num- 
mer) en de Verslagen der Vergaderingen (2 per jaar; prijs 
voor niet-leden f 0.60 per stuk). 

De leden kunnen zich voor f 6.— per jaar abonneeren 
op het ZWdschrift voor Entomologie (prijs voor niet-leden 
f 12.— per jaar). 

De oudere publicaties der vereeniging zijn voor de leden 
voor verminderde prijzen verkrijgbaar. 

Aan den boekhandel wordt op de prijzen voor niet-leden 


geene reductie toegestaan. 


VERSLAG 


VAN DE 


VIER-EN-ZESTIGSTE WINTERVERGADERING 


DER 


NEDERLANDSCHE ENTOMOLOGISCHE VEREENIGING, 


GEHOUDEN IN 
HET JAARBEURS-RESTAURANT TE UTRECHT, 


OP ZONDAG 22 FEBRUARI 1931, DES MORGENS TE 11 UUR. 


President: Dr, J. TH, OUDEMANS. 

Aanwezig zijn de gewone Leden: G. BARENDRECHT, Prof, 
Dr. L, F. DE BEAUFORT, Ir. G, A, Graaf BENTINCK, K.J. W, 
BERNET KEMPERS, J. R. CARON, H, COLDEWEY, J B. COR- 
PORAAL, H. €. L. VAN ELDIK, G. L. VAN EYNDHOVEN, D.C. 
GEIJSKES, L. VAN GIERSBERGEN, W. HELLINGA, W. DE JON- 
CHEERE, B. H. KLYNSTRA, J. KOORNNEEF, G. KRUSEMAN, 
P. A. VAN DER LAAN, J. LINDEMANS, N. LOGGEN, Dr. H. J. 
LYCKLAMA a NIJEHOLT, Dr. D, MAC GILLAVRY, H. J. Mac 
Graves, MejiM. MAC ,GILLavey,. Pref. Dr. ]J. CH. DE 
MEIJERE, G. S. A. VAN DER MEULEN, H. TH. NIEUWEN- 
HUIJSEN, A. C. NONNEKENS, Dr. A. C. OUDEMANS, Dr. TH. C. 
OUDEMANS, Dr. A. RECLAIRE, J.J. L. DE R001J, A. STÄRCKE, 
> BM: ir, Dr. D. L. UYTTENBOOGAART, H. VAN DER 
NARBE PVAN DER WIEL, J, Cs WINBELT, Ir. T.. H. VAN 
WISSELINGH, J. H. E. WITTPEN. 

Afwezig met kennisgeving: De Eereleden Mr. A. BRANTS 
en Ihr. Dr. Ep. J..G. EVERTS en de gewone Leden: Dr. J. A. 
BIERENS DE HAAN, J. BROERSE, L. D. BRONGERSMA, H. J. 
DE FLUITER, P. HAVERHORST, A. A. VAN PELT LECHNER, 
BA DOL AK A Gr SCHORVERS, Dr. A, L.. J, SUNIER, 
BE POEMAN Bel. VALCK JI-DCASSEN, Mr. E. HD DE Vos 
TOT NEDERVEEN CAPPEL, Prof. Dr. Max C. W. WEBER. 

Tijdschr. v. Entom. LXXIV. I 


II VERSLAG. 


De President opent de Vergadering met een kort woord 
van welkom aan de aanwezigen, waarbij hij in het bijzonder 
uitdrukking geeft aan aller leedwezen, dat het Eerelid Jhr. 
Dr. ED. J. G. EVERTS door den staat zijner gezondheid 
verhinderd is, voor het eerst sinds een tijdperk van zestig 
jaar, de wintervergadering bij te wonen. Op voorstel van 
het Bestuur wordt hem, staande de Vergadering, een telegram 
gezonden, onderteekend door alle aanwezigen, van den 
volgenden inhoud: »De leden der N. E. V. missen U noode 
op hunne wintervergadering en spreken de beste wenschen 
uit voor Uwe gezondheid en aanwezigheid op de aanstaande 
Zomervergadering”. 

Als eerste punt staat op de agenda het vaststellen van 
de plaats, waar de volgende Wintervergadering zal worden 
gehouden. Het Bestuur stelt voor Amsterdam, met het oog 
op de sinds jaren gebruikelijke volgorde. Dr. A. C. OUDE- 
MANS evenwel beveelt aan den Haag, in de hoop, dat het 
aldaar gelukken moge, ons Eerelid EVERTS weder in ons 
midden te zien. Bij acclamatie wordt dit voorstel door de 
vergadering aangenomen. 

Hierna zijn aan de orde de 


WETENSCHAPPELIJKE MEDEDEELINGEN. 


De heer de Meijere deelt mede, dat zijne pogingen om 
mijngangen in theebladeren, veroorzaakt door Melanagromyza 
theae BIGOT (= „Oscinis” theae BIG.), machtig te worden, 
kort geleden met goed succes zijn bekroond, doordat ons 
medelid Dr. J. K. DE JONG te Buitenzorg zoo vriendelijk 
was, hem materiaal hiervan te doen toekomen. Het bleek 
hem daarbij, dat de mondhaken van de larven dezer soort 
zeer eigenaardig van vorm zijn, nl. elk aan het verbreede 
uiteinde van onderen met een aantal zaagtanden zijn voorzien, 
terwijl bij alle bekende Agromyzinenlarven elk dezer kaken 
met gewoonlijk 2, bi uitzondering 1 of 3 tanden achter 
elkaar eindigt. Volgens den regel bij deze familie zijn de 
haken ongelijk van lengte, bij de theelarve zoo sterk, dat 
de beide zaagranden in elkaars verlengde komen te liggen. 

Ook de levenswijze is afwijkend. De larve voedt zich 
blijkbaar uitsluitend met den boven-epidermis van het blad, 


VERSLAG. Ill 


waarvan slechts de betrekkelijk stevige buitenwand, de 
cuticula, behouden blijft en zich onmiddellijk tegen het 
onaangetaste palissadeparenchym aanvoegt. Dit heeft ten 
gevolge, dat, zooals ook Dr. DE JONG reeds opmerkte, deze 
gangen praktisch onzichtbaar zijn, met uitzondering van het 
iets breedere uiterste gedeelte, steeds zeer dicht bij den 
bladrand gelegen, waar de larve zich verpopt en eene lucht- 
laag tusschen de beide bladgedeelten aanwezig blijft. Eene der- 
gelijke mijnvorming is nog bij geen Dipteron gevonden, wel bij 
verscheidene micro-rupsen, waarbij dan intusschen de epidermis 
zelf luchthoudend pleegt te worden en de gang als flauw 
witte of zilverglanzende band zichtbaar wordt. Intusschen 
zou ook bij Phyllocnistis suffusella Z., die in Populus nigra L. 
mineert, de cuticula zich evenzoo dicht aan het palissade- 
parenchym aansluiten, en even moeilijk zichtbaar zijn, als nu 
voor de mijn in theeblad is vastgesteld. De cellen van het 
palissadeparenchym ondergaan geene verandering, behalve 
hier en daar, naar het schijnt, eene extra-dwarsdeeling; in 
het luchthoudende gedeelte is er meer plaats voor eenige 
callusvorming, waarboven dan het puparium gelegen is. Eene 
uitvoeriger beschrijving van larve en puparium zal elders 
gepubliceerd worden. 

Daar ook onze talrijke medeleden in Nederlandsch-Indië 
dit verslag in handen zullen krijgen, veroorlooft Spr. 
zich, er de aandacht op te vestigen, dat nog steeds eenige 
mineerders uit de familie der Agromyziden, aldaar voorko- 
mende, tot zijne desiderata behooren. Zoo o.a. eene dergelijke, 
wel ook eene Melanagromyza, die in koffieblad gangmijnen 
maakt (hier komen bovendien de gangen van Gractlarra 
coffeifoliella MOYSCH. in voor); dan eene Phytomyza, waarvan 
meerdere larven bijeen gangen in de bladeren van het sui- 
kerriet zouden maken; ook de larve in gallen van dadap, 
waarvan hij naar materiaal van Prof. DOCTERS VAN LEEUWEN 
vroeger de imagines als Agromyza erythrinae beschreven 
heeft, is hem nog onbekend gebleven. Wel heeft hij indertijd 
in de Bijdragen tot de Dierkunde, Afl. 22, 1922, een aantal 
larven, meerendeels mineerders in Leguminosen, hem door Dr. 
VAN DER GOOT toegezonden, kunnen bewerken. Voor de 
nog ontbrekende beveelt Spr. zich bij de leden der Oost- 


IV | VERSLAG. 


Indische Afdeeling aan. Ook droog materiaal kan voor het 
onderzoek nog zeer voldoende zijn, als het larven bevat. 

Voorts neemt Spr. de gelegenheid te baat, om een paar 
afleveringen te doen rondgaan van het door Dr. M. HERING 
uitgegeven ,,Minenherbarium’’, waarvan er nu zes verschenen 
zijn, elk met een twintigtal mijnen, door insecten van ver- 
schillende orden veroorzaakt. Het is verkrijgbaar bij Verlag 
Th. O. Weigel, Leipzig, tegen den prijs van R.M. 4.50 per 
aflevering. 

Spr. wil er nog op wijzen, van hoe veelzijdige biologische 
beteekenis dit terrein is, evenals voor het verwante gebied 
der gallen sinds lang bekend is. Niet alleen het verloop der 
mijnen, maar ook de wijze van aantasting van het blad is 
naar de soorten constant. Bij sommige wordt alleen het 
palissadeparenchym, bij andere alleen het sponsparenchym 
aangetast, bij weder andere beide, of, zooals bij de boven- 
vermelde voorbeelden, geen van beide, maar uitsluitend de 
epidermis van het blad. Ook komt het voor, dat tijdens de 
ontwikkeling der larve de mijn op zeer bepaalde wijze ver- 
andert, eerst b.v. aan de onderzijde van het blad zichtbaar 
is, later naar de bovenzijde overgaat en dan soms ook van 
vorm verandert. Ook de reactie van het blad op de gemaakte 
wonden, door callusvorming b.v is verschillend naar mineerder 
en plantensoort, maar ook hier zijn bij elke combinatie be- 
paalde regels, zoodat ook aan botanische zijde hier nog 
velerlei merkwaardigs te onderzoeken valt op het terrein der 
zuivere phytopathologie, nog afgezien van themata als de 
keuze van de voedingsplant bij oligophagie, het afleggen 
der excrementen, het uitkomen der imagines enz., enz., wat, 
alles bijeen, dit onderwerp zoo aantrekkelijk maakt. 

De President merkt op, dat het door den heer DE MEIJERE 
vertoonde herbarium van door mineerende insectenlarven 
aangetaste bladeren hem herinnert aan verscheidene herbaria 
van ,,Exsiccata”, o.a. een zeer bekend herbarium van RA- 
_BENHORST, welke hij lang geleden dikwijls heeft zien gebruiken 
door zijn vader, Prof. C. A. J. A.. OUDEMANS, ‘bij diens 
mycologische onderzoekingen. Dat was destijds reeds een 
zeer gewaardeerd bezit. Evenals nu bij dit herbarium, was 
toen ook reeds de behoefte ontstaan van vergelijking van 


VERSLAG. M 


het gevondene met materiaal in natura uit het bezit van 
de auteurs der soorten, dan wel van degenen, die mono- 
graphién daarover geschreven hadden, en een grooter of 
kleiner gebied beheerschten. 


De heer Bernet Kempers spreekt over het geslacht 
Pissodes der snuitkevers, dat 9 Europeesche soorten bevat, 
waarvan 3 in Nederland en 3 in het aangrenzend gebied 
voorkomen. Aldus EVERTS in Coleopt. Neerl, 1901. Sedert 
is het aantal Nederlandsche soorten met ééne vermeerderd, 
nl. Pissodes piniphilus HERBST, een kever, die zeer veel 
doet denken aan Pessodes notatus F., welke laatste zeer 
gemeen heet te zijn. 

Omtrent Pissodes piniphilus wordt genoteerd, dat de larven 
leven op jonge dennen en in de bovenste takken van oude 
dennen, waar zij hare kronkelende gangen vreten en zoo- 
doende het afsterven der boomen, van boven naar beneden, 
veroorzaken. In het supplement staat vermeld, dat Pissodes 
piniphilus gevonden is in Juni bij Denekamp. Volgens 
KLEINE leven de larven in het cambium van 33—40-jarige 
dennen, de kevers aan de jonge takken. 

Van één dikken tak verkreeg Spr. in Juli 1930 een vijftigtal 
van deze kevers. De bast zat zeer vast aan den tak, zoodat 
geene mooi vraatfiguur verkregen kon worden. !) De kevers 
kwamen door het afscheuren van den bast vrij. 

Eene tweede soort is Pissodes pin! L. Hiervan citeert Spr. 
uit EVERTS: „Deze soort, welke in het buitenland soms 
schadelijk is aan oude dennen met dikke schors, schijnt in 
Nederland zeldzaam te zijn; het eenige exemplaar, dat ik 
zag, werd bij Arnhem gevangen. RITZEMA BOS zegt, dat zij 
op verscheidene plaatsen in Gelderland en Noord Brabant, 
vooral op lorken, voorkomt, doch ook op sparren, dennen 
en Weymouthspijnen werd aangetroffen; in levenswijze komt 
zij meer overeen met ZZylobius abietis L, dan met andere 
Pissodes-soorten. Volgens ALTUM was zij schadelijk aan 
Pinus strobus. De larvengangen loopen straalvormig achter 
de schors; de met grof houtknaagsel bekleede popholten 
liggen gewoonlijk deels in het spint, deels in den bast. 


1) Vermengd met vraatwerk van Dryocoetes autographus RATZ. 


VI VERSLAG. 


In het supplement vermeldt EVERTS, dat de soort nog 
werd gevangen bij Loosduinen, Scheveningen, Emmen, Zeist, 
Renkum, Oosterbeek, Ginneken en Epen. 

Tegelijkertyd met de vorige soort en terzelfder plaatse 
ving Spr. van één dikken tak ongeveer 150 exemplaren 
van deze soort. De bast was geheel los en kon in groote 
lappen verwijderd worden. De kever zat met het achterlijf 
in het hout en met den kop in de bast Het gat in het hout 
was ondiep, zoowat de helft van de lengte van den kever. 
Het schijnt Spr. toe, dat de larve zich op het laatst van het 
larvestadium in het hout boort en zich dan omdraait, zoodat 
wanneer de kever volwassen is, deze in de goede richting zit, 
om door de bast zich naar buiten te kunnen werken. Daar- 
mede is ook te verklaren het houtknaagsel aan het einde 
der larvegangen in de bast. 

Pissodes notatus F. heeft Spr. alleen gevangen door jonge 
dennen af te kloppen, maar nimmer in groot aantal. 

Naar aanleiding van de schade, aangericht door boven- 
genoemde kevers, want de boomen waren omgehakt, daar zij 
dood gegaan waren, vroeg Spr. zich af, of het sterven van 
iepen wel veroorzaakt wordt door een schimmel en of dit 
niet veel meer toegeschreven moet worden aan den iepen- 
spintkever. Wanneer men de vraatstukken ziet in iepen- 
schors, dan is het niet te verwonderen, dat groote, oude 
boomen met dikke stammen gedood worden. In een stukje 
bast ter grootte van 80 cM®. werden 30 larven aangetroffen. 
Er zal wel samenwerking zijn met eene zwam, want daarheen 
wijzen de proeven te Wageningen genomen zeer stellig. 
Maar op door Scolytus aangetaste boomen zag Spr. niets, 
dat op eene zwam geleek. 

Dit neemt niet weg, dat Spr. een dooden iep zag, waaraan 
geen spoor van Scolytus te vinden was. De bast en het hout 
bleken echter met eene witte laag, door een zwam gevormd, 
overtrokken te zijn, alsof een en ander gewit was. Van buiten 
scheen de boomstam volkomen gezond, en het hout was 
gaaf en hard. 

De heer Uyttenboogaart zegt, dat, daar geen der heeren 
uit Wageningen aanwezig is, op wier weg het zou gelegen 
hebben, dit te doen, hij de aandacht wil vestigen op de 


VERSLAG. VII 


onderzoekingen in het Entomologisch Laboratorium aldaar, 
waarbij de sporen van Graphium ulmi in de kauwmaag van 
Scolytus scolytus L. zijn aangetoond. De kever tast voor eigen 
voeding de eenjarige takjes aan, en brengt hierbij de be- 
smetting over; vandaar, dat men steeds de toppen het eerst 
ziet afsterven. In het alsemeen kan men zeggen, dat de 
onderzoekingen der Ipidologen wijzen in de richting, dat de 
schade, door de larven der Ipiden aangericht, secundair 
is, m.a.w, dat de kevers hunne eieren bij voorkeur leggen 
op gewassen, welker weerstandsvermogen door andere oor- 
zaken verminderd is. 

De heer D. Mac Gillavry wil het door den heer UYT- 
TENBOOGAART gezegde aanvullen in dezen zin, dat de Scoly- 
tiden (= Ipiden), indien zij ergens talrijk zijn geworden, 
wel degelijk ook gezonde boomen aantasten. 

Verder vestigt Spr. de aandacht op een oude publicatie 
van W. S. MAC LEAY, die, ongeveer eene eeuw geleden, 
een rapport samenstelde over de beschadiging der iepen in 
de Londensche parken. Dit rapport verscheen in het Edin- 
burgh Philos. Journal (Vol. XII?) No.: XXI, 1824. Eene 
vertaling ervan vond Spr. in de Alg. Konst- en Letter- 
bode, 1837 II, p. 4-9; 18—22. Dit artikel, noch de 
vertaling, vindt men in den Index lit. ent. van HORN en 
SCHENKLING. 

De heer van der Laan wijst in dit verband op het 
onderzoek over de oorzaak van de iepenziekte, dat sedert 
eenige jaren onder leiding van Prof. WESTERDIJK en Dr. 
BUISMAN in het Phytopathologisch Laboratorium te Baarn 
verricht wordt. Het is daar gelukt, iepen te infecteeren met 
Graphium ulmi zonder intermediair van Scolytus. Het is dus 
zeer wel mogelijk, dat ook in de natuur de infectie door 
verwondingen aan de boomen tot stand komt. 

De President zegt, dat de vraag open blijft of, in het 
door den heer VAN DER LAAN genoemde geval, niet de 
tusschenkomst van den kever door het ingrijpen van den 
mensch (den proefnemer) vervangen is, zoodat ten slotte 
toch nog wel zou kunnen blijken, dat in de vrije natuur 
het intermediair wel degelijk een voorwaarde zou zijn voor 
de infectie door de schimmel. Veelal blijkt bij voortgezet 


VIII VERSLAG. 


onderzoek, dat de gang van zaken veel gecompliceerder is, 
dan men na de eerste proeven gemeend heeft, te mogen 
aannemen. 

Op eene vraag van den heer A. C. Oudemans bevestigen 
de President en de heer UYTTENBOOGAART, dat de schimmel- 
sporen nog volkomen kiemkrachtig zijn na het passeeren 
van de kauwmaag van Scolytus. 

De heer van Giersbergen deelt mede, naar aanleiding 
van het door den heer MAC GILLAVRY gezegde, dat gezonde 
lepen, wanneer zij door den iepenspintkever worden aan- 
gevreten, zich „verweren’’ door het boorgat onder water te 
zetten, mits natuurlijk den boom voldoende water ter be- 
schikking staat. Hieruit kan hoogst waarschijnlijk verklaard 
worden, dat de iepenziekte hare groote uitbreiding kreeg 
na de droogte van 1919—1922. Spr. houdt het ook voor 
niet onwaarschijnlijk, dat de tijdens den oorlog stuk ge- 
schoten iepen in België en Noord-Frankrijk zijn gaan kwijnen, 
en veel voedsel gaven aan den iepenspintkever, die zich daar- 
door sterk uitbreidde, en daarna Graphium ulmi uit die 
streken naar ons land overbracht. Men zag ook bij ons 
deze ziekte het eerst en het sterkst optreden bij zwak 
groeiende iepen. Wanneer men tusschen Zaltbommel en 
Hedel de iepen gadeslaat, ziet men daar zeer duidelijk de 
buiging van de kruinenlijn. Op de plaatsen, waar de iepen 
voor hunne voeding alleen aangewezen waren op de wegen 
en wegbermen, en daardoor zwak ontwikkeld, werden zij 
veel sterker door de iepenziekte aangetast dan die boomen, 
welke bij hekkendammen stonden en dus over beteren grond 
en meer water konden beschikken Het is wel jammer, dat 
ter vergadering geen lid van de lepenziekte-commissie aan- 
wezig is, die dit belangrijke punt nader had kunnen toe- 
lichten. 


De heer van der Wiel deelt het volgende mede: 

I. Eenigen tijd geleden schreef P. Dr. RüSCHKAMP S. J. aan 
Dr. EVERTS, dat zich in zijne collectie een ex. bevond van 
Staphylinus siculus STIERLIN uit Zuid-Limburg, en dat de 
mogelijkheid bestond, dat ook Sf. wznkler: BERNH. in ons 
land gevonden zou worden. Dr. EVERTS verzocht Spr., of hij 


VERSLAG. IX 


een en ander eens wilde nagaan. In het Coleopt. Centralblatt 
(1. Band, Heft 1, 1926) verscheen van de hand van Prof. Dr. 
Jos. MüLLER een artikel „Untersuchungen über europäische 
Staphylinus-Arten”, waarin Staphylinus globulifer in drie soor- 
ten werd gesplitst, nl. SZ. melanartus HEER (globulifer auct ), 
St. siculus STIERL. en Sz. winkleri BERNH.; alle drie soorten 
werden in Oostenrijk en Duitschland, later ook in Engeland, 
aangetroffen. Door genitaliën-onderzoek gesteund, bevond 
Spr., dat deze soorten ook in ons land voorkomen. SZ. me- 
lanarius bleek de gewone soort te zijn; van SZ. siculus zag 
Spr. tot heden ex. van Muiden, den Haag, Leiden, Loos- 
duinen, Wassenaar, Doornenburg (Gdl.), Arnhem en Halste- 
ren; ex. van SZ. winkleri van den Haag, Leiden, Tiel, Maas- 
tricht, Valkenburg, Houthem, Wylre en Schin op Geul. 

II. Dr. UYTTENBOOGAART was zoo vriendelijk, aan Spr. 
eenige Coleoptera te zenden, met verzoek de determinaties 
te controleeren. In deze zending bevonden zich eenige, als 
Microcara bohemanni MANNH. gedetermineerde ex. uit Assen. 
Deze soort zou zich van M. testacea L. onderscheiden door 
geringere grootte, sterkere en meer verspreide bestippeling, 
smaller halsschild met breedere en sterker afgezette en op- 
gebogen zijkanten en geene duidelijke langslijnen op de 
dekschilden; volgens den catalogus van WINKLER werd zij 
tot heden aangetroffen in Zwitserland, Duitschland, Zweden 
en Engeland. In zijne collectie bleek Spr. dergelijke kleine 
ex. te bezitten uit Baarn en Beetsterzwaag. Een nader onder- 
zoek van genitaliën en vleugels bracht geene verschillen 
aan het licht, terwijl de genoemde verschilpunten niet con- 
stant bleken te zijn. Spr. kwam tot de eindconclusie, dat 
M. bohemanni eene var. van M. testacea is; ook in FOWLER, 
Coleoptera of the British Islands, wordt zij als zoodanig be- 
schouwd. Op de genoemde vangplaatsen werden zoowel type 
als var. verzameld. 

Spr. laat een doosje circuleeren, waarin de besproken 
soorten gestoken zijn, benevens eenige schetsjes van de ge- 
nitalién der Sfaphylinus-soorten. 

De President spreekt er zijne waardeering over uit, dat 
de heer VAN DER WiEL, ook wat betreft de genitaliën en de 
ondervleugels, blijkbaar een groot aantal exemplaren heeft 


x VERSLAG. 


onderzocht, hetgeen noodzakelijk is om te weten te komen, 
of gevonden verschillen al dan niet constant zijn. 


De heer Caron deelt het volgende mede over Lycaena 
thersites CANT.: 

Deze, door CANTENER !) in 1834 naar exemplaren uit 
BoISDUVAL’s verzameling beschreven soort, is bijna eene eeuw 
lang als zoodanig miskend. Zij werd veelvuldig, ook heden 
ten dage nog, met ZL. zcarus ROTTB., ab. zcarinus SCRIBA, 
waarmede zij inderdaad groote gelijkenis vertoont, verward. 
In niet geringe mate dragen hiertoe vele werken en catalogi 
over Lepidoptera bij, waarin Zhersites als synomien van 
laatstgenoemde wordt vermeld. Z. zcarus ab. zcarinus, in 
1795 door SCRIBA ?) opgesteld, verschilt van het type door 
het ontbreken der worteloogen op de onderzijde der voor- 
vleugels. Althans zoo leest men in de handboeken. Intusschen 
komt deze afwijking bij zcarus en ook bij aanverwante soorten 
niet zeer zeldzaam voor, ofschoon zij toch zeer wel van 
thersites CANT. te onderscheiden is. CHAPMAN nu was de 
eerste, die aan de verwarring een einde maakte. In eene 
zeer uitvoerige bespreking in de Transactions of the Ent. 
Soc. 3) gaat hij, naast de geschiedenis der soort, de verschil- 
punten ten opzichte van zcarus na. Naast een aantal, met 
het bloote oog waarneembare kenmerken, bevond hij boven- 
dien, dat het copulatieorgaan en de schubben van die van 
zcarus afwijken, terwijl hij eenige jaren later de tot dusver 
onbekende ontwikkelingsstadia kon bestudeeren, die eveneens: 
van laatstgenoemde bleken te verschillen. *) Blijkbaar leeft 
de rups uitsluitend op esparcette (Onobrychis sativa), in 
tegenstelling met die van zcarus, die verscheidene voedsel- 
planten heeft. Spr. was in den zomer van 1929, tijdens 
zijn verblijf in Z.O. Frankrijk, in de gelegenheid, eene 
flinke serie van beide soorten te verzamelen. Tevens 
kon hij een aantal copulae gadeslaan van imagines, welke 
alle de voornaamste kenmerken, door CHAPMAN aangegeven, 

1) Hist. nat. des Lep. Rhop. ou Papillons diurnes des Dep. des Haut 
et Bas-Rhin, de la Moselle, de la Meurthe et des Vosges, Paris 1834. 

2) Journ. Ent. p.2210,.1795. 


3) Trans. Ent. Soc. London 1912, p. 662. 
4) Trans. Ent. Soc. Londen 1914, p. 285. 


VERSLAG. XI 


vertoonden. Copulatie met zcarus heeft hij niet kunnen 
constateeren, zoodat hij in de meening werd versterkt, 
inderdaad met ¢hersztes te doen te hebben. Het door hem 
meegebrachte materiaal bestaat uit eene serie L. zcarus ROTT. 
uit Digne en Omstreken, eenige echte zcarus ab. Zcarinus 
SCRIBA, zoomede uit een aantal voorwerpen van L. thersztes 
CANT. uit Digne en Stalden in Wallis, terwijl het Zoölogisch 
Museum te Amsterdam een viertal ex. ter bezichtiging 
afstond, die in de verzamelingen aldaar op naam van zcarznus 
stonden, doch zi. tot thersztes behooren. Spr. wil hier niet 
in eene gedetailleerde bespreking der verschilpunten van 
beide soorten afdalen. Zulks is uitvoerig door CHAPMAN 
gedaan. Naast het ontbreken der beide worteloogen, valt 
thersites voornamelijk op, door over het algemeen kleinere 
afmetingen, meer (rood)violette bovenzijde en leigrijze 
onderzijde. 

L. thersites komt ongetwijfeld op meer plaatsen voor dan 
men vermoedt. Een groot aantal vindplaatsen in Midden- 
en Zuid-Europa zijn bekend. In M.-Duitschland, althans in 
Thüringen en Sachsen, treedt zij op als subsp. a/exzus FRR. |) 
terwijl zij ook uit België wordt vermeld. In verband met 
dit laatste laat Spr. eene aflevering van Lambillionea zien, 
die ons lid, de heer LEMPKE, hem dezer dagen toezond. 
Hierin worden, naast eene uitvoerige uiteenzetting, een aantal 
vindplaatsen in het Maasbekken opgesomd. Het lijkt Spr. 
dus interessant, na te gaan, of ook hier te lande deze soort 
misschien zou kunnen voorkomen. Daar zij kalkhoudende 
gronden schijnt te prefereeren, zou Spr. lepidopterologen, 
speciaal zij, die in Limburg verzamelen, willen aanraden, 
eens hun aandacht aan een en ander te schenken. 

De heer A. C. Oudemans meent, dat de door CHAPMAN 
geconstateerde structuurverschillen in de schubben vanzelf 
eene andere kleur bij de twee soorten zullen teweegbrengen. 

De heer de Meijere zegt, dat structuurverschillen, die 
andere interferentie-kleuren veroorzaken, gemeten worden 
met golflengten van het licht en zóó klein zijn, dat zij hoog- 


1) B. ALBERT!, Deutsche Ent. Zeitschr. 1921, p. 211. 
U. VÖLKER, Int. Ent. Zeitschr. 1929, p. 421. 


XII VERSLAG, 


stens met de allersterkste vergrootingen kunnen worden 
waargenomen. Deze verschillen vallen buiten de door CHAP- 
MAN waargenomen structuur-verschillen. 

De heer Bentinck zegt, dat volgens DERENNE de hoofd- 
punten van verschil der beide soorten gelegen zijn in den 
stand der drie vlekjes in den voorrandspunt der achtervleugels. 


De heer Stärcke vertoont in de eerste plaats den inhoud 
van een doosje, mede uit naam van iemand, dien Spr. hier 
noode mist, nl. Dr. TOXOPEUS. In 1921/22 heeft deze ge- 
ruimen tijd op het eiland Boeroe doorgebracht en dit grondig 
geëxploreerd uit biologisch oogpunt 

Hij was zoo vriendelijk, het mierenmateriaal van deze 
expeditie, bestemd voor het Zool. Museum te Buitenzorg, 
aan Spr. ter bewerking te geven. Het omvat slechts 23 spe- 
cimina, behoorende tot 15 vormen, waaronder echter 3 
nieuwe. Dat het aantal dieren, van deze familie verzameld, 
zoo gering is, schrijft Dr. TOXOPEUS toe aan een psycholo- 
gischen factor. In de tropen heeft de ontdekkingsreiziger 
zooveel last van mieren, die hem kwellen, zijne nachtrust 
storen, zijne provisie stelen, zijne verzamelingen vernielen, 
en hem met hunne pijnlijke beten en steken het genoegen 
vergallen, dat hij een wrevelig gevoel tegenover de leden dier 
familie krijgt en er moeilijk toe komt, ze met de noodige 
zorgvuldigheid te verzamelen. 

Overigens bewijst de aanwezigheid van 3 nieuwe vormen 
onder 15 in totaal, wel, dat het nog de moeite waard is, 
deze dieren in onze kolonién te verzamelen; vooral de Mo- 
lukken, de kleine Soenda-eilanden, en de ongerepte gebieden 
der andere eilanden herbergen nog menigen onbeschreven vorm. 

In het bijzonder is ook van belang het verzamelen der 
larven en in het algemeen het zuiver nestgewijze be- 
waren van het materiaal. Buisjes, waarin al het materiaal van 
verschillende nesten bij elkaar ligt, verliezen een groot deel 
van hunne waarde, omdat niet meer uit te maken ís, bij welke 
werksters de grootendeels nog onbeschreven mannetjes, wijfjes 
en larven behooren. Losvliegend gevangen mannetjes en 
wijfjes (vooral de Jd) van exotische Formiciden zijn veelal 
niet met zekerheid te determineeren. Is er, zooals meestal 


VERSLAG. XIII 


op expedities, gebrek aan buisjes, dan kunnen de tot ver- 
schillende nesten behoorende bevolkingen door watteproppen 
of papierproppen gescheiden worden in hetzelfde buisje. 
Om de nesten te vinden van zoo veel mogelijk soorten 
moet men vooral zoeken in ongerepte landsdeelen. In de 
nabijheid der Europeesche cultures vindt men vooral de 
cosmopolitische soorten, die het menschelijk verkeer volgen 
en de oorspronkelijke bewoners verdringen. In het oerbosch 
„zoeke men vooral in vochtig rottend hout, in knollen en 
vruchten, en vooral ook in doode takken en takjes. Toen 
FOREL voor het eerst de Columbische Savannen betrad, kon 
hij aanvankelijk geen enkel nest vinden, totdat hij op het 
denkbeeld kwam, de droge grashalmen af te breken. Daarin 
zaten de mierenkolonies, als haringen in eene ton (vooral 
Pseudomyrma). Levende Acaciatakken herbergen menige 
Crematogaster- en andere soorten. De zeef-techniek, zooals die 
zoo succesvol door den heer VAN DER WIEL hier te lande 
en door den heer VAN DER MEER MOHR te Medan wordt 
toegepast, kan nog menige onderaards levende soort voor 
den dag brengen. Een ander middel daartoe is het maag- 
onderzoek van padden en kikvorschen. De Congo-expeditie 
LANG en CHAPIN bracht uit 308 magen van Amphibiën niet 
minder dan 5140 insecten te voorschijn, waaronder 2287 
mieren. Deze cijfers betreffen alleen de 11 soorten van Congo- 
Amphibiën, bij welke eene voorliefde voor het eten van mieren 
werd geconstateerd. Eene volledige lijst is te vinden in het 
Bull. of the American Museum of Nat. Hist. Vol. XLV 
(1921 —1922) pp. 289— 295. Eindelijk zijn de termieten-nesten 
. te noemen; in en bij deze is nog veel nieuws te vinden. 
II. In de tweede plaats laat Spr. een viertal glasnestjes met 
hunne bewoners rondgaan. In ,,Natura’’ van 15 December 
1930 heeft Spr. een trucje beschreven, om de tegenwoordig 
zoo geprezen boschmieren gemakkelijk uit separaat rond- 
loopende, pas bevruchte wijfjes te kweeken. In het eerste 
nestje, dat Spr. rondgeeft, bevindt zich een dergelijk kolonietje. 
Het bevat een wijfje van den alpinen vorm van Formica rufa 
NYL., dezen zomer van het Vigiljoch (in Zuid-Tirol op 1750 m) 
meegebracht en hier met behulp van dat trucje geallieerd 
met eenige werksters van Formica rufibarbis FR., die haar 


XIV VERSLAG. 


zonder dat trucje zonder twijfel gedood zouden hebben. In 
het glasnest heerscht blijkbaar volmaakte eendracht. Er is 
een talrijk kroost. 

Van 23 —25 Juli had de alliantie plaats. Op 21 December 
was er een groote eierklomp (in de verwarmde kamer bij 
68—78° F.), waarvan reeds op 31 Januari 1931 er 9 het 
coconstadium bereikt hadden. Thans zijn er 18 cocons, ééne 
naakte nymphe, en de noodige larven. Het aantal rufibarbis- 
hulpmieren bedraagt 17. Spr. hoopt op deze wijze gemakkelijk 
te kunnen vaststellen, of de alpine vormen, meest donkere 
en meer behaarde typen, echte subspecies, d.w.z. genotypisch 
gedetermineerde vormen, dan wel phaenotypen zijn, klimaat- 
vormen b.v. 

In het tweede glasnestje vertoont Spr. eene dergelijke 
combinatie, nl. een wijfje van de grootste Europeesche mier, 
Camponotus herculeanus L., waarvan het kroost eveneens 
door Formica rufibarbis F. wordt grootgebracht. Dit wijfje 
heeft Spr. reeds 2!/, jaar geleden van het Vigiljoch mee- 
gebracht. Het was, en is trouwens nog, eenigszins bescha- 
digd: de linkervoorpoot bevindt zich in buigcontractuur door 
verlamming van de strekkers. Daardoor kon de linkerspriet 
niet gereinigd worden; er kleefde vuil aan en het dier werd 
zichtbaar onlustig en ziek. Spr. besloot haar eene schoon- 
maakster-verpleegster te geven en gaf daartoe 3 /usca-cocons. , 
Zij opende die echter niet; ofschoon zij er belangstelling 
voor had en ze soms wegdroeg, bracht zij ze niet bij elkaar 
en liet ze verdrogen. Daarna gaf Spr. een geopenden cocon 
met eene witte nymph. Die haalde er zij dadelijk en geestdriftig 
uit, doch deed dit zoo onhandig, dat zij een spriet afbrak; 
die likte zij toen leeg en daarna de rest ook maar. Een 
tweede en derde gingen denzelfden weg. Ten slotte gelukte 
het, een stadium te vinden, nl. de nog weinig gekleurde, 
reeds wat atactisch rondslenterende imago, die met haar 
kon worden geallieerd. Tezamen met deze en een later 
bijgevoegd tweede-meisje, die haar voortreffelijk schoon en 
monter hielden, verzorgde zij de spoedig verschijnende eieren 
en larven. 

20 Juli ’28 werd zij gevangen; 3 Augustus verscheen het 
eerste ei (toen had zij de hulp nog niet); 7 Aug.: 3 eieren, 


VERSLAG. XV 


Kerne S.eleren, 15 Aug. 5 eieren; 24 Auster eieren. 
(De koningin en ook de werksters eten soms eieren, en wel 
vooral in nesten, waarnaar veel wordt gekeken. De eieren 
worden dan haastig weggedragen, daarbij barst er wel eens 
een, de uittredende inhoud blijkt goed te smaken en zoo 
worden kannibalistische gewoonten aangewend). Alle eieren 
werden in den winter 1928—1929 opgegeten. Op 26 April 
1930 begon de nieuwe leg. Van de hulp-/zsca had er slechts 
eene den winter overleefd, die in den kelder was door- 
gebracht. 

Op ı Juni waren de 3 April-eieren weer verdwenen, 17 Juni: 
Zevieren, 30 Juli: Teil, 6) Aug:: 4 eieren. Bijgegeven 1 fusca- 
eoeon en fusca kalfs 11 Aug:: Aeieren, 23'Aug.: Oeieren; 
cocon en kalf zijn verscheurd. 

8 Sept.: 5 oudere fusca-cocons gegeven. Zij verdrogen, 
zonder dat de koningin of de hulp-mier ze openen. Vanaf 
25 Dec. '29 wordt het nest bij 68°— 75° F. geplaatst. Op 
27 Jan. 1930 zijn er daarop weer 6 eieren; 5 Febr.: 12 eieren 
en zeer kleine larfjes; 12 Febr.: 22 eieren, ı Maart 2 middel- 
groote en 6 kleine larven -+ eierpakket (+ 31). Op 23 Maart 
wordt de grootste larve door de /usca apart op de turf ge- 
legd om te verpoppen; er is een bundel kleine larven, zoo 
groot als het gaster der 9. Deze larve is 3 Mei verdwenen; 
er zijn echter opnieuw 2 groote larven en + 15 kleine. De 
voeding bestond uit honing (vleesch was geweigerd); 3 fusca- 
cocons nu bijgegeven; op 13 Mei zijn die geconsumeerd. 

Van op 8 Mei bijgegeven /usca-cocons (micro-) wordt er 
I opgekweekt, 7 gegeten. Op 30 Juni 5 Q- en 4 8- poppen 
Formica rufibarbis F. gegeven; de uitkomende QQ worden 
door de fusca wantrouwend bejegend en om de kweek er 
niet aan te wagen, door Spr. verwijderd. Alle Camponotus- 
larven zijn verdwenen op I groote en I kleine na. Eerst 
op 18 Juli wordt eene cel in de turf uitgehold (dus 2 jaar 
na de bevruchting). 30 8 rwfibarbis-cocons bijgegeven. De 
koningin en de beide fusca hebben het zoo druk met het 
verzorgen van deze cocons, dat de eigen larven eronder 
lijden, zoodat het ongewenscht resultaat van de aanstelling 
dezer nieuwe hulpen de dood van het kroost is; op 6 Aug. 
’30 is de laatste larve dood en wordt nog door eene ruj- 


XVI VERSLAG. 


barbis belikt en rondgedragen. Met 22 hulp-rufibarbis en 1 
fusca wordt de derde winter ingegaan, en nu als voeder, 
naast den honing, geregeld steekmuggen gegeven. Op 3 
November ’30 zijn er weer 30 eieren. 

Niettegenstaande de warmte (68—78° F.) is er op 29 Novem- 
ber winterslaap-positie der rufibarbis: op een hoop samen- 
gedrongen, met verminderde prikkelbaarheid. Op 7 Decem- 
ber de eerste cocon (+ 6mm.), op 16 Dec. de tweede. Op 
1 Jan. ’31 is er maar ı cocon te zien, de andere is geopend, 
doch geen Camponotus-8 te zien; 5 groote en eenige kleine 
larven. 12 Januari: daar de cocon donker is, haalt Spr. hem 
eruit; hij bevat eene kleine herculeanus-arbeidster, die echter 
vol uitgekleurd en, naar het schijnt, reeds dood is, door 
niet op tijd uit den cocon bevrijd te zijn. Weer in de kolonie 
teruggegeven, wordt zij gered en belikt, doch ligt den vol- 
genden morgen in twee stukken op den afvalhoop. Er zijn 
5 groote en 52 kleinere larven, enkele eieren. Thans, 22 
Februari, zijn er 5 groote en + 80 kleinere larven; slechts 
2 eieren. 

Ill. In eene vorige vergadering vertoonde Spr. eene kolonie 
van Lasius alienus FORST en eene van Laszus niger L., die elk 
in Aug. ’29 een wijfje der ZL, umbratus-groep geadopteerd 
hadden; thans ziet men in deze glasnestjes het verder resul- 
taat: in beide leven de gele wmbratus-arbeidsters te zamen | 
met de zwarte gastvrouwtjes. Merkwaardig is, dat in een 
der nesten, dat van mijten te lijden heeft, deze nagenoeg 
uitsluitend den umÖratus aantasten en den alzenus bijna geheel 
vrij laten. Gelukte adoptie in vitro wordt in de literatuur 
niet zelden vermeld; dat de cultuur met succes tot het 
verschijnen der wmératus-werksters ist voortgezet, komt daar- 
entegen weinig voor; het eerste geval is dat van CRAWLEY 
(1896); in dat geval werden eerst alleen xzger-arbeidsters 
voortgebracht, het wmbratus-kroost verslonden tot 1900, toen 
het voor het eerst het imago-stadium mocht bereiken. In 
de rondgegeven kolonies was dat niet het geval. De eerste 
umbratus-werksters ontpopten bij de edzenus reeds op 5 Juni 
’30; bij den ziger werden de eerste serie cocons, midden April 
verschenen, door den iger vernield, doch de tweede serie, 
in November bij 7o—89° F. voortgebracht, goed opgekweekt, 


. 


VERSLAG. XVII 


zoodat op 18 December de eerste usmdbratus-werksters ver- 
schenen, bijna 1!/, jaar na de adoptie. 

DONISTHORPE vermeldt in zijn geslaagd geval (1914), dat 
de in het jaar na de adoptie ontpopte wszbratus-werksters 
alle door de alenus werden gedood; pas in het tweede jaar 
mochten de umbratus blijven leven. lets dergelijks, doch 
minder ver gaande, werd in Spr.’s cultuurtje bij LZ. alienus 
waargenomen; de uitkomende wmbratus-arbeidsters werden 
door de alienus met open kaken, wantrouwend bejegend bij 
elke ontmoeting. Tot executie kwam het niet en thans is 
er algeheele vrede. Bij de »zger bestond dit verschijnsel niet 
(doch daar was het eerste broed in het cocon-stadium op- 
gegeten). 

De adoptie en voortgezette opkweeking der umóratus ont- 
moet ongetwijfeld ook in de natuur groote bezwaren en 
slaagt slechts bij een zeer klein percentage. Op eene plek 
heide in Spr.’s tuin, met 7 alienus-kolonies, waren er 3 min 
of meer door wmbratus geïnfecteerd; eene daarvan was reeds 
in het stadium van gemengde kolonie, eene tweede bevatte 
een geadopteerd wijfje, en bij de derde zat het umbratus- 
wijfje onder den steen, die het nest bedekte, op eene gele- 
genheid te wachten (1927). 

IV. In de laatste plaats roert Spr. met een enkel woord een 
theoretisch onderwerp aan, nl. de vervelling der mierenlarven. 
De meeste handboeken zwijgen daarover of vermelden alleen 
de vervelling, die als nymphe optreedt. Deze laatste is ge- 
makkelijk te observeeren: de nymphe, die reeds wat kleurt 
en de tarsen beweegt, heeft nog niet de adulte sculptuur, 
en blijkt bekleed te zijn met eene kleurlooze huid, die door de. 
werksters geduldig tot rolletjes gelikt en weggedragen wordt. 
Alleen door DEWITZ vond Spr. vermeld, dat hij de mieren- 
larve ééne vervelling gunt, dicht tegen de verpopping. Nu 
treft het Spr., bij de beschouwing der Myrmica-larven van 
verschillenden leeftijd, dat de chaetotaxie zoo verschillend is. 
De jongste hebben zeer weinig haren; de huid laat dan los, 
het eerst bij de segmentgrenzen, en daaronder zit eene huid 
met acrochaeten. Bij de larve van 2,2 mm. (M. schenckz EM.) 
hebben de eerste 6 abdominaalsegmenten fraaie, dunne on- 
cochaeten met ankervormig einde, die bij de volwassen larve 

2 


XVIII VERSLAG. 


weer door acrochaeten zijn vervangen. (Een en ander wordt 
met foto’s door Spr. gedemonstreerd). Deze wijziging is in 
overeenstemming met de functie. De jongste larven zijn, 
evenals de eieren, kleverig genoeg; de volgende stadia hebben 
de hechtharen noodig, om in pakketten snel weggedragen te 
kunnen worden,en de volwassen larven kunnen ze weer missen, 
omdat die toch één voor één worden getransporteerd. Men 
neemt de vervelling niet gemakkelijk waar, omdat die bij 
stukjes en beetjes zal geschieden. Intusschen heeft Spr., wel- 
iswaar niet bij Myrmica, doch bij Formica rufa NYL. in 
vitro waargenomen, dat eene larven belikkende werkster 
plotseling een wit stuk droog vel in de kaken had, en dat 
ging wegbrengen. Spr. zou dus dit onderwerp in de aan- 
dacht der waarnemers willen aanbevelen. 

De President deelt mede, dat hem uit boschbouwkundige 
geschriften bekend is, dat men bij de jongste verwoestingen 
van dennenbosschen door de gestreepte dennenrups hier en 
daar enkele of meerdere totaal ongemoeid gelaten boomen 
heeft aangetroffen, waarbij dan bleek, dat eene kolonie van 
de Roode Boschmier zich op die plaats bevond. Reeds lang 
geleden werd trouwens al de aandacht op deze miersoort 
gevestigd, die wel geene rupsenplagen zal kunnen tot staan 
brengen, maar wel bij het voorkomen daarvan allicht eene 
belangrijke rol kan vervullen. 

De heer D. Mac Gillavry vraagt, of de heer STÄRCKE 
ook nagezien heeft, wat de oudere entomologen omtrent de 
vervelling der Formica-larven vermelden. Spr. noemt SWAM- 
MERDAM, DE GEER en REAUMUR. Van dezen laatsten zijn de 
onderzoekingen over de mieren pas kort geleden (door 
WHEELER) opnieuw uitgegeven. De volledigheid van de waar- 
nemingen dezer oude auteurs is dikwijls verrassend. 

De heer A. C. Oudemans beveelt als literatuur ook aan 
LATREILLE, Histoire des Fourmis. 

De heer Stärcke zegt, in antwoord op eene vraag van 
den heer DE MEIJERE, dat de kop der larve van Myrmica 
schencki lineair hoogstens groeit van 12 tot 16, dus wel weinig. 
Om dezen groei te verklaren, is het nog niet noodzakelijk, 
vervellingen aan te nemen; deze groei zou wellicht te ver- 
klaren zijn uit toenemende chitinisatie. 


VERSLAG. XIX 


De heer Uyttenboogaart deelt mede, wegens de afwezig- 
heid van den heer SCHOEVERS, aan wien hij dit anders 
zou hebben overgelaten, dat de Orchideeënkever, Xylosandrus 
morigerus BLANDF., thans ook in Nederland is geconstateerd. 
De aangetaste orchideeén zijn helaas vernietigd, voordat be- 
strijdingsproeven konden worden genomen, waardoor niet 
is kunnen beproefd worden, of inspuiting van de boorgaatjes 
met eene fungicide de ontwikkeling der larven kan beletten. 
Dit zou het geval moeten zijn, indien dit insect, evenals 
Antsandrus, fungivore larven heeft, die zich voeden met het 
mycelium van de Ambrosia-zwam, waarmede de moeder- 
kever hare boorgangen infecteert. REITTER heeft terecht het 
genus Xylosandrus opgesteld, daar de Dendrobium-kever in 
morphologisch opzicht zel:er niet bij Ayledorus behoort en 
ook van Axzsandrus niet onbelangrijk verschilt. 

Voorts vestigt Spr. de aandacht op eene studie van IVAR 
TRäGäRD over de boorgangen der Ipiden, in eene publicatie 
van het Zweedsche boschbouwinstituut (Statens Skogsförsöks- 
anstalt). In deze studie wordt het verband aangetoond tusschen 
vorm en richting der gangen en den stand der aangeboorde 
boomen en takken. Er zijn Ipiden, die zija aangepast aan 
staande boomen en vertikaal groeiende takken; andere echter 
aan gevallen boomen en horizontaal groeiende takken. Eene 
derde groep is in staat, de uiting van het instinct te wijzigen 
en de gangen eenigszins te veranderen naar de richting van 
takken en boomen. In elk geval worden de gangen steeds 
zoo aangelegd, dat zij door den kever gemakkelijk van 
boormeel zijn te reinigen, of door hunne richting automa- 
tisch schoon blijven. | 


De heer A. C. Oudemans deelt een en ander mede over 
zijne nieuwste ontdekkingen over de ligging der stigmata bij 
eenige Acarz. Zijne voordracht wordt door een aantal teeke- 
ningen en eene plaat toegelicht. 

Bij de algemeen bekende Teken (Jxodidae) liggen de stig- 
mata, ventraal, achter het vierde paar coxae. CANES- 
TRINI noemde deze dieren daarom in 1891, Metastigmata. 

Bij de Duzveteken (Argasidae) en de Gamasides vindt men 
zatusschendmetivierdesen.derde:paar coxae, ter- 


XX VERSLAG. 


wijl zij bij de Uropodina tusschen het derde en tweede paar 
coxae aanwezig zijn. Gamasides en Uropodina werden door 
CANESTRINI in 1891 Mesostigmata genoemd. 

Er zijn nog geene Acari bekend, bij welke de stigmata 
zich tusschen het tweede en eerste paar coxae bevinden. 

Tarsonemini, althans de feminae, vertoonen de stigmata 
tusschen het eerste paar coxae en de maxillicoxae; de mares 
bezitten geene tracheeën. Zij werden daarom door BERLESE 
in 1897 Heterostiemata genoemd. 

Verder ademen eene massa Acari door tracheeen, die 
vóór de mandibulae uitmonden. Dat is o.a. het geval bij 
de bekende Gelukspinnetjes of Fluweelmijten (Trombidiidae), 
die, door hunne scharlakenroode kleur, de aandacht trekken, 
vooral van kinderen. KRAMER, die reeds in 1877 de aan- 
dacht der acarologen vestigde op de verschillende ligging 
der stigmata bij Acart, noemde ze daarom Prostigmata. Daar, 
in den regel, de lengteas der mandibulae ín het verlengde 
van het lichaam ligt, schijnt het, alsof de stigmata dorsaal 
gelegen zijn. 

Er zijn een aantal Acarz zonder tracheeën en andere met 
8 onzichtbare stigmata. Deze alle laat Spr. buiten beschou- 
wing, daar zij op dit oogenblik van geen belang zijn. 

Den verschillenden stand der stigmata verklaarde TROUES- 
SART, die de Prostigmata als de primitiefste Acarz beschouwde, 
door een in den loop der tijden achterwaarts verplaatst zijn. 
Spr. daarentegen, die, met BORNER, de Parasitidae de primi- 
tiefste noemde, door eene reeds voor langen tijd plaats gehad 
hebbende voorwaartsche verplaatsing. — Men kan even goed 
aannemen, dat het aantal stigmenparen oorspronkelijk ze ven 
bedroeg, en dat van die primitieve Acari de thans be- 
staande overlevenden zijn van even zoovele tak- 
ken, bij wie de andere tracheeën en stigmata verloren 
gegaan zijn. — Oók, dat de tracheeën der recente Acarz 
onafhankelijk van elkander ontstaan zijn (TROUES- 
SART, REUTER). — Voor de laatste twee hypothesen valt veel 
te zeggen. 

Spr. ontdekte in 1906, dat bij Ladzdostomma, een dier, 
dat door de acarologen reeds in verschillende groepen ge- 
plaatst werd, de tracheeën zich tusschen maxillae en man- 


VERSLAG. XXI 


dibulae, dus in den mond, openden. Hij stelde daarom voor, 
voor dat ééne dier, eene groep te creëeren, aan welke hij 
den naam van Stomatostigmata gaf. — Eene groep met ééne 
soort; dat klinkt belachelijk ! 

Maar ziet! In 1922 bewerkte Spr. materiaal uit Svalbard 
(vroeger Spitsbergen) en ontdekte, dat Rhagzidia eveneens 
stomatostigmaat is; hetgeen voor hem eene ware voldoening 
was, daar Rhagidia een genus is met een zeer groot aantal 
soorten, die zeer zeker tot verschillende genera zullen blijken 
te behooren. Hoewel Zabidostomma en Rhagidia het tracheeën- 
stelsel gemeen hebben, zoo behooren zij toch tot twee fami- 
liae: Labidostommidae en Rhagiditdae. 

Niet minder verbaasde Sprtzich,sitoenithij;i in Februari 
1928, ontdekte, dat ook de 7ydidae (tot de Prostigmata 
gerekend) stomatostigmaat zijn. 

Een jaar later, Februari 1929, kwamen daar de Eupodidae 
bij (eveneens, tot dusver, Prostigmata). 

En thans smaakt Spr. de voldoening, nog 3 families, n.l. 
de Penthaleidae, de Stigmaeidae en de Pachygnathidae (alle 
drie tot dusver voor Prostigmata gehouden) tot Stomatostig- 
mata te promoveeren. 

Den 7° Januari 1.1. vond Spr. dat het genus Zetzellia . 
OUDMS. 1927, tot dusverre tot de Raphignathidae (Prostig- 
mata!) gerekend, stomatostigmaat is. Den 26 Januari 
onderwierp Spr. de andere Raphignathidae, die hij bezit, aan 
een grondig onderzoek, en vond, dat de genera Raphiguathus 
Duc. 1834 en Acheles OUDMS. 1903 tot de Prostzgmata, ter- 
wijl de genera Stzgmaeus C. L. KOCH 1836, Vzllersia OUDMS. 
1927, Ledermülleria OUDMS 1923, Eustigmaeus BERL. 1910 
en Podaia OUDMS. 1923, evenals Zetsellia tot de Stomato- 
stigmata behooren. Spr. bezit ook Homocaligus BERL. 1910. 
Afgaande op: de sterke gelijkenis der mandibulae en maxillae, 
met die van S&emaeus en Eustigmaeus, plaatst Spr. dat 
genus onvoorwaardelijk bij de reeds genoemde Stomatostig- 
mata, alhoewel hij er aan twijfelt, of dat zonderlinge, water- 
bewonende genus, met zijn sterk gepantserd lichaam en dito 
ledematen, en met zijne twee groote inwendige, vermoedelijk 
hydrostatische blazen (zie Ent. Ber. v: 6, no. 130. I 1923, 
p. 147), nog een tracheeënstelsel bezit. 


XXII VERSLAG. 


Hoe is het nu gesteld met de overige Raphignathidae, de 
genera Storchia OUDMS. 1923, Caligonus C. L. KOCH 1836, 
Mediolata R. CAN. 1890, Eupalopsis G. CAN. 1886, Ma- 
crostigmaeus BERL. 1910, Barbutia OUDMS. 1927 en Linote- 
tranus BERL. 1910, waarvan Spr. geene vertegenwoordigers 
bezit? Dat zullen andere acarologen moeten uitmaken. 

Men zoude geneigd zijn, deze Raphignathidae eenvoudig 
voor Stomatostigmata te verklaren. Dat is gevaarlijk, daar 
de genera Raphignathus en Acheles, zooals wij boven reeds 
zagen, niet stomato-, maar prostigmaat zijn! Nog een ander 
voorbeeld: 

Toen Spr. ontdekte, dat Zydeus stomatostigmaat is (l.c. 
1928. p. 310), meende hij, dat alle Zydzdae die zelfde eigen- 
schap bezitten. Niets is minder waar: de genera Azccar- 
doella BERL. 1923 en Æreynetes BERL. 1883 zijn prostig- 
maat! 

En de Pachygnathidae? Spr. bezit slechts 3 soorten: 
2 uit het genus Sedaia OUDMS. 1903 en eene soort, die hij 
Willania mira OUDMS. V 1931 noemen zal. Dit diertje is 
beslist aan Alycus C. L. KOCH 1841 en Sedaia verwant. 
De beide Sedaza’s lieten geen grondig onderzoek meer toe, 
maar de Willania bleek stomatostigmaat te zijn! En 
Bimichaélia S. THOR. 1902? Dit genus heeft kenmerken 
gemeen met Alycus en Willania, zoodat Spr. er niet aan 
twijfelt, of het behoort tot de Pachygnathidue. 


VERKLARING DER FIGUREN. 


Fig. 1. Zinopodes motatorius (L. 1758), gnathosoma, lateraal. 
De beide tracheeénstammen, die zich vertakken, monden 
gezamenlijk in den mond, tusschen de vrije mandibulae 
en de maxillae. 

Fig. 2. Eupodes cornifer (O. F. MÜLLER 1776), vergroeide 
mandibulae, dorsaal. De beide tracheeénstammen, die zich 
vertakken, monden gezamenlijk in den mond, onder de 
mandibulae, d. i. tusschen deze en de maxillae. 

Fig. 3. Zydeus olivaceus C. L. KOCH 1838, vergroeide 
mandibulae, dorsaal. De beide tracheeénstammen, die zich 
niet vertakken, monden, ieder voor zich, inden mond, 
onder de mandibulae, d. i. tusschen deze en de maxillae. 


VERSLAG. XXIII 


1, 
fe 
1 
! 
{ 
{ 
{ 
{ 
! 
' 
Ù 
' 
1 
' 
‘ 
' 


>=) 
x 


x 


Tracheeen-mondingen bij Stomatostigmata. 
(verklaring der figuren in den tekst). 


XXIV VERSLAG. 


Fig. 4. Zetzellia alni OUDMS. V 1931, vergroeide mandi- 
bulae, dorsaal. De beide tracheeénstammen, die zich ver- 
takken, loopen vrij wel langs den lichaamsrand, en begeven 
zich van ter zijde tusschen de mandibulae en de maxillae 
naar den mond, waar zij ieder voor zich uitmonden. 

Fig. 5. Zustigmaeus spec, gnathosoma, lateraal. De 
tracheeén zijn donkerbruin, en dus gemakkelijk te vervolgen. 
Als bij Zetzellia. De figuur is niet duidelijk. 

Fig. 6. Penthaleus major (DUGES VII. 1834) (longipilis R. 
CAN. 1886); vertex, hals en gnathosoma, latero-dorsaal. Als 
bij Zetsellta, maar de beide tracheeënstammen monden ge- 
zamenlijk in den mond uit. 

Fig. 7. Stigmaeus bdelloides €. L. KocH VII 1838, gnatho- 
soma, dorsaal. Als bij Zetzella. 


Wij hebben dus nu den volgenden toestand: 

Fam. Labidostommidae OUDMS. 1904. Geen rudiment eener 
crista in den vorm van een bolvormig kussentje aan den 
vertex. Stigmata met schoffel, tegen de binnenzijde der vrije 
mandibulae aangedrukt. Palpen vierledig, zonder aanhangsel. 
Cloaca. — Labidostomma KRAM. 1879. 

Fam. Rhagidiidae OUDMS. 1922. Met rudiment eener crista 
in den vorm van een bolvormig kussentje aan den vertex. 
Stigmata met schoffel, tegen de binnenzijde der vrije mandi- 
bulae aangedrukt. Palpen vierledig, zonder aanhangsel. 
Genitaal- en anaal-opening gescheiden. — Rhagzdia THo- 
REE MUSA 

Opmerking. Eene samenvoeging dezer twee familiën 
zoude te verdedigen zijn. 

Fam. Æupodidae C. L. KocH 1842. Met rudiment eener 
crista in den vorm van een kussentje aan den vertex, dat al, 
of niet, voorzien is van 2 vertikaalhaartjes. Tracheeén ver- 
takt, gezamenlijk in den mond uitloopend (eigenlijk: 
beginnend). Palpen vierledig, zonder aanhangsel. Mandibulae 
vrij, of vergroeid. — Æupodes C. L. KOCH 1836, Linopodes 
C. L. KOCH 1836, Protereunetes BERL. 1923. 

Fam. Zydidae KRAM. 1877. Geen rudiment eener crista 
in den vorm van een kussentje aan den vertex. Tracheeën 
onvertakt, en ieder voor zich in den mond uitloopend. 


VERSLAG. XXV 


Palpen vierledig, zonder aanhangsel. Mandibulae vergroeid 
(ook wel eens vrij?). — Zydeus C. L. KOCH 1836, Lorryia 
OuDMS. 1825. — En waarschijnlijk ook de volgende 
genera: Lasiotydeus BERL., Melanotydeus BERL., Coleotydaeus 
BERL., Tydaeolus BERL., Scolotydaeus BERL., Proctotydaeus 
BERL. en Pronematus R. CAN. 1886. 

Fam. Penthaletdae DUDMS. V 1931. Met rudiment eener 
crista in den vorm van een kussentje aan den vertex, voor- 
zien van 2 vertikaalhaartjes (Zie fig. 6). Tracheeén vertakt, 
vrij wel langs den lichaamsrand loopend, zijdelings tus- 
schen mandibulae en maxillae indringend, en gezamenlyk 
in den mond uitloopend. Palpen vierledig, zonder aanhangsel. 
Mandibels vrij. — Penthaleus C. L. Koch 1836, Penthalodes 
Murr. 1877, Halotydeus BERL. 1891, en waarschijnlijk ook 
Stereotydaeus BERL. en Tectopenthalodes TRäG. 

Fam. Pachygnathidae KRAM.1877. Met, of zonder, rudiment 
eener crista in den vorm van een kussentje aan den vertex, 
al, of niet, voorzien van 2 vertikaalhaartjes. Tracheeén ver- 
takt, links en rechts verloopend, zijdelings tusschen 
mandibulae en maxillae indringend, en gezamenlijk (of 
vrij ? Bimichaélia >) in den mond uitloopend. Palpen vijfledig, 
zonder aanhangsel. Mandibels vrij. - Pachygnathus DUG. 1834, 
Alycus C.L KocH 1841, Bémichaélia S. Thor. 1902, Sebaza 
OUDMS. 1903, Willania OUDMS. V 1931. 

Fam. Séigmaeidae OUDMs. V 1931. Zonder rudiment eener 
crista in den vorm van een kussentje aan den vertex. 
Tracheeén vertakt, links en rechts verloopend, zijdelings 
tusschen mandibulae en maxillae indringend, en ieder 
voor zich in den mond uitloopend. Palpen vijfledig met 
aanhangenden tarsus (als bij Æ/eutherengona en Parasitengona). 
Mandibels vrij, of vergroeid. 

Genera, zie hierboven, p. XXI. 

Prostigmaat. Raphignathidae KRAM. 1877. Palpen vijf- 
ledig, met aanhangenden tarsus. Peritremata als bij Zetrany- 
chidae. — Raphignathus DUG. 1834, Acheles OUDMS. 1903. 

Prostigmaat. Zreynetidae OUDMS, V 1931. Palpen vier-, 
of drieledig, zonder aanhangsel. Geene peritremata. Op het 
propodosoma twee lange, zeer dunne, uiterst fijn behaarde 


XXVI VERSLAG, 


pseudostigmatische organen; achter op het hysterosoma 
twee volkomen daarop gelijkende haren, die eveneens uit 
in de huid ingebedde, trechtervormige holten ontspringen. 
Ereynetes BERL. 1883, Riccardoella BERL. 1923. 

Nog een i piaarvopmierkin-¢ en, 

Bij Cryptognathus KRAM. 1879 (waarvan hij 3 soorten 
bezit) kan Spr. niet met zekerheid uitmaken, of het genus 
pro-, of stomatostigmaat is. Bij eene soort zoude hij zweren, 
dat zij pro-, bij eene andere, dat zij stomatostigmaat is. 
Spr. is niet meer in staat, zulke kleine dieren te ontleden. 

Van Azccardoella bezit Spr. 3, misschien zelfs 4 soorten, 
en wel van Lizmax agrestis en cinereus en van Arion empiricorum 
(flavus en rufus). Wie is nu de echte Zmacum SCHRANK 1781? 
Waarschijnlijk geen van vieren. SCHRANK vond zijn lmacum 
op een Helzx, Hij zegt, dat DE REAUMUR haar „auf der 
grossen Gartenschnecke” vond; vertelt dan, wat de Fransche 
geleerde er van zegt; deelt dan zijne eigen bevindingen 
mede, zonder te zessen, dat hy haar ep eene andere 
Helix vond. Wij kunnen dus gerust aannemen, dat hij haar 
eveneens op Melix pomatia vond. — Spr. heeft tevergeefs 
op pomatia naar Acari gezocht; maar het is wel merk- 
waardig, dat zoowel DE REAUMUR 1710, als SCHRANK 1776, 
haar beschrijven en afbeelden met 6 ,,ringen”, terwijl JOBLOT 
1754, die haar op Lzmax vond, ringen noch beschrijft, noch 
afbeeldt; evenmin als Spr. ze zag. 

De heer de Meijere vraagt, of er geene phylogenetische 
aanduidingen zijn van het teloor gaan van stigmata. Spr. 
is geneigd, dit voor waarschijnlijker te houden dan ver- 
schuivingen, waarbij spierbundels enz. gepasseerd moeten 
worden. 

De heer A. C. Oudemans geeft hiervan de mogelijkheid 
toe. De suppositie, dat er oorspronkelijk 7 stigmata zouden 
zijn geweest, wint daardoor in aannemelijkheid. 


De heer Bentinck laat eenige vlinders ter bezichtiging 
rondgaan : 

I. Eenige nieuwe soorten voor de Nederlandsche fauna: 

1. Lythria purpuraria L. De tot nu toe onder dezen 
naam genoemde inlandsche soort moet heeten L. purpurata L. 


VERSLAG. XXVII 


Zie hierover de uitvoerige beschrijving in SEITZ IV, p. 155— 
156 en in LAMBILLIONEA 1930, p. 22—23, waaruit blijkt, dat 
de grondige onderzoekingen van LASPEYRES, DUPONCHEL en 
DEMAISON uitgewezen hebben, dat wij hier inderdaad met 2 
goede soorten te doen hebben. SEITZ beschrijft ook duidelijk 
het verschil der uitwendige genitaliën. Spr. heeft een paar 
ex. van de typische purpuraria L. (zomergeneratie) uit 
Loosduinen; deze is zeer licht met zeer smalle dwars- 
banden; verder één ex. van hare var. of vorm sordidaria 
ZETT. (voorjaarsgeneratie) uit Hengelo, met effen donker 
gekleurde voorvleugels; eene andere var. of vorm /wfearia 
VILL. is niet waarschijnlijk in Nederland te verwachten. 

De gewone soort, L. purpurata L. (zomergeneratie) heeft 
breede dwarsbanden, evenals hare var. of vorm demaisont 
PRT. (voorjaarsgeneratie), die iets donkerder is; eene andere 
var. of vorm votaria F. is wellicht ook in Nederland te 
verwachten. 

Uit een genitaliën-onderzoek van voornoemde inlandsche 
exemplaren wordt hier een en ander bevestigd, en blijkt, dat 
beide soorten inheemsch zijn. De valvae der 5 genitaliën 
stemmen overeen met de beschrijving ervan in SEITZ. 

2. Pamene nitidana F. uit diverse localiteiten; de soort 
leeft alleen op eik, en moet niet verward worden met P. 
flexana Z. (= weirana DGL.), die alleen op beuk leeft. 
Vroeger werd verondersteld, dat alle zztzdana’s Jd, en alle 
flexana’s QQ waren van dezelfde soort. Dit is echter niet 
juist. Spr. bezit van beide soorten zoowel dd als PP. Vize- 
dana blijkt in Nederland zelfs minder zeldzaam dan flexana 
te zijn. | 

3. Gelechia junctella DGL , eenige ex. uit de Zandvoortsche 
duinen. Deze soort moet niet verward worden met G. mar- 
morea Hw., hetgeen veelal geschiedt; junctella heeft geene 
lichte binnenrandshelft der voorvleugels gelijk marmorea. 

4. Paltodora cytisella CURT., 6 ex op 26.7 .’30 te Geulem 
‘op licht. 

5. Blastobasis phycidella Z.,3 ex. van eind Juni en begin 
Juli te Zandvoort op licht. 

6. Plusia chryson Esp. Majoor J. C. Rijk uit Maastricht 
deelde Spr. mede, dat hij op 1.8 .’30 te Maastricht 1 ex. 


XXVIII VERSLAG. 


van deze fraaie Noctuïde in zijn tuin bemachtigd had. Deze 
soort kwam tot nu toe niet Noordelijker voor dan in de 
Rheingau, doch zij schijnt zich de laatste jaren meer naar 
het Noorden te verplaatsen, en is dan ook onlangs 3 maal 
in België gevangen (zie LAMBILLIONEA 1930, p. 170). 

Il. Men heeft vroeger reeds eenige malen gemeend, dat 
Pseudoterpna coronillaria HB. inheemsch zou kunnen zijn. 
Zie phicrover, Hab. Deel VII, poro Vitzeenzgenitalien- 
onderzoek bleek, dat dit niet het geval was. Ps. coronillaria 
HB. heeft wel degelijk andere genitaliën dan Ps. pruinata HEN, 
doch de soort verschilt ook inderdaad uiterlijk nog meer 
van pruinata dan men meestal aanneemt. Spr. laat eene echte 
Ps. coronillaria HB. rondgaan ter vergelijking met eenige 
grijze ex. van pruzuata, die voor eerstgenoemde soort mogelijk 
gehouden zouden kunnen worden. Hieruit blijkt duidelijk, 
dat coronzllarza scherp geprononceerde zwarte stippen op de 
aderuiteinden van alle vleugels heeft, hetgeen bij pruznata 
vrijwel geheel ontbreekt. Coronzllaria kan ook vrij zeker niet 
in Nederland verwacht worden. De soort bewoont Zuid- 
Europa en komt ook niet in Duitschland en België voor. 

III. Twee zeer bijzondere vangsten: 

1. Lithosia pallifrons Z. Spr. ving een 5-tal van deze soort 
in Juni 1930 in de Zandvoortsche duinen op licht. Deze soort 
is vroeger slechts 2 maal bij Wassenaar gevangen, (zie E. B. 
VII, p. 12, 13). Zij is iets geler dan /. pygmaeola DBD. en 
de donkere voorrandshelft der achtervleugels, die bij pygmae- 
ola zeer duidelijk is, is bij pallzfrons veel smaller en bijna 
verdwenen. Spr. onderzocht de uitwendige genitaliën van 
eenige dezer exemplaren en eveneens van Pygmaeola, en 
kwam tot hetzelfde resultaat als destijds vermeld in T. v. E. 
LXIX, p. XXXV--XXXVI en in Lamézllionea 1930, p. 43—44, 
waaruit blijkt, dat het verschil der genitalién van deze 2 
soorten wel bestaat, doch klein is, in tegenstelling met Z. 
lutarella L., die duidelijk van deze 2 afwijkt. 

2. Acidalia trigeminata Hw. Een vermoedelijk tot deze 
soort behoorend exemplaar ving Spr. op 14-7-’30 te Geulem. 
Daar het ex. zeer bleek en sterk afgevlogen is, durft Spr. 
niet beslist zeggen, dat de determinatie juist is, hoewel alle 
teekenen er op wijzen, dat het niet A. disetata HUFN. 


VERSLAG. XXIX 


zou zijn; het achterlijf is kort (bij bisetata zeer lang) en de 
golflijn in cel 4 duidelijk onderbroken, doch deze is tevens 
zwak, waarschijnlijk afgevlogen, hoewel CULOT hierover het 
volgende schrijft: „Beaucoup plus stable que Jdzsetata et ne 
variant guere que par le plus ou moins d’accentuation de la 
bande subterminale brune, qui peut étre palie, mais reste 
toujours bien distincte, au moins a l’aile supérieure”. De 
soort is reeds dicht bij de grens in de prov. Luik ge- 
vonden. Indien de determinatie juist blijkt te zijn, is dit 
het 2° ex. Voor Nederland. 

IV. Zimenitis populi L. De Heer J. PRICK uit Maastricht 
deelde Spr. mede, dat hij, in gezelschap van Majoor J. C. 
RIK en zijn broeder verleden zomer 5 ex. van dezen dag- 
vlinder bij Gronsveld heeft waargenomen, terwijl hi 1 9 
wist te bemachtigen. Van Pater RUPERTUS RIEDMILLER uit 
Mamelis kreeg Spr. bericht, dat hij eenige jaren geleden 1 o 
bij Vaals bemachtigd had. Deze 2 ex. an thans de N° 3 en 4 
voor Nederland. 

V. Verdere bijzondere vangsten van 1930: 

I. Te Overveen en Zandvoort : 

Twee bijzondere fraaie en gave exemplaren van Caradrina 
selini B.; eenige ex. van Gelechia oppletella H.S.; verder 
een ex. van Drachmia lutatella H.S., Elachista albidella 
TNGSTR. en Pedellia somnulentella Z., 2 ex. van Nepticula 
decentella H.S., en verscheidene ex. van Phyllocnistes sorhage- 
niella LüDERS e. |. 

_2. Te Amerongen: 

Een ex. van Gelechia galbanella 2. 

3. Te Assen en op de excursie der Zomervergadering: 
Een ex. van Stenoptilia zophodactyla DUP. en van Coleophora 
vitisella GREGSON. 

4. Te Geulem en Gronsveld in Juli: 

Een ex. van Notodonta phoebe SIEB, en Gluphisia crenata 
EsP.; 4 ex. van Bombycia viminalis STPH., welke soort ver- 
leden jaar aldaar door Ir. VAN WISSELINGH als nieuw voor 
de fauna ontdekt werd; 1 ex. van Hypenodes taenialis HB. en 
Geometra vernaria HB.; 2 ex. van Tephroclystia impurata HB. 
Deze zijn de Nos. 3 en 4 voor Nederland. No. 2 ving 
Spr. in 1921, ook in Geulem. 1 ex. van Evergestis limbata L.; 


XXX VERSLAG. 


1 ex. van Stenoptilia stigmatodactyla Z. (No. 2 voor Neder- 
land); 2 ex. van Conchylis dipoltella HB., en I ex. van 
Ancylis laetana F. en Cerostoma nemorella L. Een 6-tal ex. 
van Xystophora atrella Hw., welke soort aldaar niet zeldzaam 
schijnt te zijn en ook overdag vliegt; ı ex. van Coleophora 
lineolea HW. en eenige ex. van Zithocolletis dubitella H.S, 
uit mijnen gekweekt, welke soort evenals voornoemde C. 
dipoltella eenige jaren geleden bij Nijmegen door Dr. Lyck- 
lama a Nijeholt ontdekt werd; en 2 ex. van Opostege 
crepusculella Z. 


De heer van Wisselingh merkt op, naar aanleiding van 
bovenstaande mededeeling over Lythria purpuraria L. en 
L. purpurata L., dat hij de in zijne verzameling aanwezige 
exemplaren heeft nagezien en hieronder drie exemplaren 
van den vorm sordidaria ZETT. heeft aangetroffen, alle ge- 
vangen in Mei, resp. te Heumen bij Nijmegen en in de 
duinen bij Haarlem. 

Verder vertoont Spr. een zeer eigenaardig exemplaar van 
Agrotis pronuba L., door hem gevangen op smeer te Apel- 
doorn op 20 Juli 1931. Dit exemplaar is door eene scherpe 
lijn over het midden van thorax en abdomen in twee helften 
verdeeld. De linkerhelft behoort tot de ab. zunuba TR. met 
bijna eenkleurig donkerbruinen voorvleugel en donkeren 
halskraag; de rechterhelft heeft een licht gekleurden voor- 
vleugel, lichten halskraag en taster. Te oordeelen naar de 
vleugelhaakjes zijn beide helften mannelijk. 

Voorts vertoont Spr. een nabij Anlo op 28 Juni 1930 ge- 
vangen exemplaar van Coenonympha pamphilus L., met zeer 
bleekgeel gekleurde vleugels. 

Vervolgens laat Spr. eenige zeldzame, in 1930 gevangen 
lepidoptera ter bezichtiging rondgaan, nl.: 

Eenige exemplaren van Zucosmzia paleacea ESP. Van deze 
soort, die in ons land slechts eene enkele maal is aange- 
troffen, ving Spr. in het midden van Juli 8 exemplaren nabij 
Vaals en in het einde van Juli nog een exemplaar bij Apel- 
doorn, alle op stroop. 

Bombycia viminalis F. Op de vorige wintervergadering 
vertoonde Spr. twee exemplaren van deze, toen voor de 


VERSLAG, XXXI 


Nederlandsche fauna nieuwe soort, welke door hem waren 
gekweekt uit nabij Vaals gevonden rupsen. In Juli van 1930 
ving Spr. nabij Vaals weder een vijftal exemplaren, eenige 
op licht, en eenige op stroop. 

Meliana flammea CURT. ving Spr. op 2 Juni 1930 op licht 
te Haarlem. 

Leucania conigera F. op 17 Juli 1930 op stroop nabij Vaals. 

Boarmia ribeata CL. Reeds eenige malen heeft Spr. er 
vroeger de aandacht op gevestigd, dat deze soort, die overi- 
gens in ons land niet is aangetroffen, nabij Apeldoorn ge- 
regeld voorkomt. Op de vorige wintervergadering vertoonde 
Spr. een aantal daar gevangen exemplaren, waarbij Spr. 
-mededeelde, dat hij uit een der gevangen wijfjes een aantal 
eieren had verkregen, en dat de daaruit gekomen rupsen 
bezig waren te overwinteren. De kweek heeft in Juni een 
20-tal vlinders opgeleverd, waarvan Spr. er eenige vertoont, 
waarbij hij erop wijst, dat de gekweekte exemplaren veel 
grooter zijn, dan de exemplaren, die hij bij Apeldoorn ving. 

De heer de Meijere merkt op, dat gehalveerde gynan- 
dromorphen tegenwoordig meest worden toegeschreven aan 
abnormale verhoudingen bij de cellen tijdens het bevruch- 
tingsproces. Er zijn verschillende mogelijkheden en een dezer 
zoude zijn, dat de gereduceerde eicel zich voortijdig in tweeën 
deelt en beide helften elk met een spermatozoïed samen- 
smelten. Juist wanneer er dan tevens sexe-verschil tot stand 
komt tusschen beide helften, ontstaat er eene duidelijke 
halveering; bij gelijkheid van sexe ontsnapt het in den regel 
aan de waarneming, tenzij de sexe in meerdere variëteiten 
voorkomt, zooals in het geval van Agrofis pronuba; dan be- 
hoeven beide helften niet tot dezelfde variëteit te behooren. 

Er ís intusschen nog eene andere mogelijkheid, nl. dat 
bij een normaal bevrucht ei na de eerste deeling een der 
beide helften een factor, of wellicht een geheel chromosoom, 
verloren heeft. Bij verlies van het sexe-chromosoom kan aldus 
bij een mannelijken vlinder de eene helft vrouwelijk worden; 
bij verlies van een kleurfactor bij een mannelijk dier de eene 
helft anders van kleur dan de andere. 

In de literatuur wordt, voor zoover Spr. bekend, van hal- 
veering van een geheel tot één sexe behoorend individu 


XXXII VERSLAG, 


nauwelijks melding gemaakt. Het eenige, wat hem bekend 
is geworden, betreft enkele exemplaren van de bananenvlieg 
(Drosophila melanogaster auct. = ampelophila LOEW) in MOR- 
GAN’s culturen verschenen, en door hem toegeschreven aan 
verlies van het 4° chromosoom, dat bij deze soort zeer klein 
is. Waar de ligging der betreffende factoren bij Drosophila 
nauwkeurig bekend is, is dus veel beter dan bij deze pronuba 
te beoordeelen, wat er plaats gehad heeft. 

De heer A. C. Oudemans geeft aan de redactie van het 
Tijdschrift voor Entomologie in overweging, van dit hoogst 
merkwaardige exemplaar van Agrofis pronuba eene gekleurde 
plaat te publiceeren. 

De heer de Meijere zal dit voorstel gaarne met zijne 
mederedacteuren overwegen, en gevoelt er ook veel voor, 
doch ziet op tegen de hooge kosten van gekleurde platen. 
Wellicht ís het mogelijk, met een genetisch tijdschrift tot 
een modus van samenwerking te komen. 


De heer Lycklama à Nijeholt laat rondgaan eene doos 
met uit één legsel gekweekte ex. van Spzlosoma menthastri 
ESP, waarvan de rupsen gevoed zijn met brandnetelbladeren, 
welke 24 uur tevoren en tijdens het voederen in eene I 9/5, 
oplossing van sulfas manganosus hadden gestaan. 2 gg zijn 
met zeer dikke, zwarte langsstrepen geteekend en zijn kleiner 
dan de overige ex. Copulatie met deze dd' heeft Spr. niet- 
tegenstaande alle verleidingen niet tot stand kunnen brengen. 
I Q is met dunne, zwarte langsstrepen geteekend; copulatie 
met een normaal & zorgde voor bevruchte eieren, welke 
rupsen leverden, die voor een gedeelte met gewone, voor 
een ander gedeelte weder met in sulfas manganosus ge- 
drenkte brandnetelbladeren gevoed zijn. 

De verder uitgekomen ex. zijn normaal of bijna normaal. 
Meer dan de helft van de poppen is verdroogd; voor 
zoover na te gaan, waren daarbij geene abnormale teekeningen 
van de vleugels. 

Van Spilosoma lubricipeda L. vertoonde zoowel een nieuw 
legsel als eene tweede generatie, met sulfas manganosus 
opgevoed, geene enkele afwijking. Dit is wel jammer, want 


VERSLAG. XXXIII 


deze soort is veel gemakkelijker eenige generaties door te 
kweeken dan menthastrt en ook gemakkelijker tot copulatie 
te brengen. 

De ex. van Mydroecta paludis TUTT, waarvan Spr. vroeger 
had medegedeeld, dat niet alleen het uiterlijk verschilde van 
nictitans BKH., doch ook de uitwendige geslachtsorganen een 
groot verschil te zien gaven, heeft Spr. vergeleken met de 
beschrijving van PETERSEN, die ook faludzs TUTT en lucens 
FRR. uiteen puzzlede. Het is duidelijk, dat de vier onder- 
zochte ex. alle paludis en geene lucens zijn. 

In het najaar van 1930 heeft Spr. vele kokers gevonden van 
Coleophora artemisicolella BRD. De reden, dat Spr. dit thans 
reeds mededeelt en niet daarmede wacht of en totdat de 
vlinder verschenen is, is dat de larve zeer veel kenbaarder 
is dan de imago. De rups toch maakt een zakje van een 
uitgehold Artemisia-zaadje, hetgeen geene andere doet; vindt 
men dus een rondkruipend Artemisia-zaadje, dan is men er 
zeker van, met deze soort te doen te hebben. 

Zij zijn bijna alleen te vinden door klopsel in eene doos 
mede te nemen en thuis te zien wat boven kruipt. Dit is 
ook voor grootere rupsen zeer aan te bevelen; men vindt 
in de resten van eene goed afgezochte parapluie thuis dik- 
wijls nog meerdere ex. van niet eens zoo zeer kleine rupsen, 
en het is een groot gemak, thuis te kunnen uitzoeken wat 
in een kort oogenblik geklopt kan worden. 

Bij Acidalia aversata L., ab. spoliata STGR. gaat op de 
voorvleugels de middenschaduw achter het middenpunt, op 
de achtervleugels door het middenpunt. A. deversarza H. S. 
zou zich hiervan onderscheiden, doordat de middenschaduw 
op de voorvleugels door het middenpunt gaat, op de achter- 
vleugels wortelwaarts daarvan. Verder is de achterste dwars- 
liijn op ader 6 iets minder gebroken dan bij aversata. Spr. 
doet 2 ex. uit één legsel van aversata rondgaan, welke ge- 
noemde verschillen duidelijk vertoonen. 

De President meent, dat de vroeger door den heer 
LYCKLAMA vertoonde, meer of minder bruine voorwerpen 
die kleur stellig wel aan het mangaan te danken hebben. 
Dat die stof echter aanleiding zou geven, dat de zwarte 
stippen op de vleugels in streepjes overgaan, betwijfelt hij. 


3 


XXXIV VERSLAG. 


Hij herinnert zich, een ex. uit de rups gekweekt te hebben 
(Castricum, ab ovo, 31 Mei 1908), dat ook forsche zwarte 
streepjes in plaats van vlekjes vertoont. Verder bezit hij 
nog een iets minder gestreept voorwerp, te Diemerbrug 
door den heer LODEESEN gevangen op 29 Mei 1884. Beide 
ex. zijn manlijk. 

De heer de Meijere merkt op, dat men wel van ver- 
giftiging kan spreken, in zooverre niet alle individuen tegen 
de vermelde behandeling bestand blijken, maar dat dit 
eigenlijk geen genetisch begrip is. Het is de naam van den 
prikkel, waarvan nu nog moet blijken of deze uitsluitend 
eene modificatie, dus eene niet erfelijke verandering te weeg 
brengt, of dat er ook erfelijke gevolgen zijn, evenals bij 
HARRISON’s proeven. Door bewerking met X- en andere stralen 
kunnen beide optreden, en zoo kan het ook hier zijn. Het 
is nog niet gebleken, dat de verschillende stralen elk eene 
bepaalde verandering te weeg brengen; er ontstaan ge- 
woonlijk eenige gelijktijdig, zoodat men nog niet van eene 
specifieke reactie kan spreken. De nu vermelde eerste gene- 
ratie van menthastri heeft trouwens ook al anders op de 
behandeling gereageerd dan de vroeger door den heer 
LYCKLAMA besprokene. 


De heer Coldewey deelt het volgende mede: 

In het jaar 1930 is Spr. voor het eerst in de gelegenheid 
geweest, regelmatig, avond aan avond, in Twello de licht- 
vangst te beoefenen. Alleen in den allerbesten tijd — 2° helft 
van Juni (zomervergadering!) en de eerste dagen van Julí — 
was hij vele avonden afwezig. Hij gebruikte voor de vangst 
eene nieuwe lamp ter sterkte van 400 kaarsen, die het licht 
over weiden, akkerland en begroeide ,,wallen’’ zeker 2 km 
ver uitzendt, tot het in het Westen opgevangen wordt door 
een oud loofbosch. Nauwkeurig hield Spr. aanteekening van 
het aantal soorten macro's, die verschenen, en ook van het 
aantal exemplaren, zoolang dit mogelijk was; bovendien van 
de weersomstandigheden. Hij verkreeg hierdoor belangrijke 
gegevens over den duur van den vliegtijd, over verschillende 
perioden van verschijning (stellig niet altijd overeenkomend 
met het optreden van eene nieuwe generatie), over invloed 


VERSLAG, XXXV 


van richting en kracht van den wind, enz. De resultaten 
van de vangst waren schitterend: minstens 360 soorten 
macro’s in één jaar, d.i. ongeveer de helft van alle uit 
Nederland bekende Heterocera. Talrijk waren de voor Twello 
nieuwe soorten (dit moet nog nader uitgewerkt worden); 
vele soorten, die Spr. vroeger maar zelden zag, kwamen 
thans in Io of 20 stuks per avond! Zelfs eenige soorten, 
die tot nu toe voornamelijk in Limburg waren aangetroffen, 
maakten hier hunne opwachting. 

Het aantal soorten per avond bleef tot 15 Mei beneden 
de 20, maar steeg daarna snel; op 30 Mei verschenen reeds 
50 soorten, op 15 Juni minstens 75. De 17° Juni bracht den 
besten avond van het jaar met meer dan roo soorten. 
Nadat de 26° Juli er nog 84 had opgeleverd, begon in Aug. 
eene snelle daling, die door de warme dagen aan het einde 
dezer maand werd onderbroken. Toen kwamen weer omstreeks 
60 soorten eenige avonden achtereen. Het najaar was echter 
weinig gunstig. 

Het aantal individuen was dikwijls moeilijk vast te stellen. 
Tot 1 Juni ging het nog. 23 April was de eerste avond met 
meer dan roo stuks, 17 Mei was al flink op weg naar de 200. 
Maar Juni en Juli gaven telkens vele honderdtallen, ook 1 
en 26—29 Augustus. Meermalen ging Spr. eerder ter ruste 
dan de vlinders, en bovendien snapten vleermuizen vele 
„lichtbegeerigen’’ ontijdig weg, zoodat voor het aantal ex. 
slechts eene ruwe schatting mogelyk was. Geweldig was 
vaak, wat er verder nog kwam aan micro’s, kevertjes, 
vliegen, muggen, wantsen, gaasvliegen, sluipwespen en 
andere insecten. 

Onder de talrijke mooie vangsten wil Spr. slechts de vol- 
gende noemen: 

Hydrilla palustris HB. — 3 ga Op 3 re en I op 15 Juni. 
Waarschijnlyk behoort een afgevlogen ex. van 28 Aug. ook 
tot deze soort. Twello is de tweede vindplaats in ons land: 
de heer BENTINCK ontdekte de soort in 1918 in de gemeente 
Markelo. . 

Notodonta phoebe SIEBERT verscheen op 15 en 17 Mei, 
en daarna weer van 17 Juli tot 29 Aug. in nog elf ex., die 
hoe langer hoe mooier en gaver werden. , 


XXXVI VERSLAG. 


Drymonia trimacula ESP. — 10 ex. tusschen 17 Meien 
18 Juni. Merkwaardig was, dat deze soort juist den tijd aan- 
vulde tusschen het vliegen van zijne verwanten: Dr. chaonia 
HB. en guerna F. 

Stauropus fagi L. op 9 en 17 Juni. 

Gastropacha quercifolia L. op 3 Juli en 1 Augustus. 

Taentocampa populeti TR., 3 ex. op 21 en 23 April. 

Dianthoecia nana ROTT. op 4 Juni. 

Acronicta strigosa F. op 4 Juli. 

Leucania conigera F. op 26 Juli (volgens TER HAAR—KEER 
alleen in Limburg gevangen). | 

Cirrhoedia xerampelina HB. op 27 Augustus. 

Celaena haworthii CURT., een afgevlogen ex., eveneens 
op270Vill 

Tephroclystia insigniata HB. op 15 en 31 Mei. 

Larentia sagittata F. op 17 Juni en 3 Juli. 

Geometra vernaria HB. op 3 Juli (het 3° ex. van Twello). 

Ennomos fuscantaria HW., 5 ex. tusschen 13 en 25 Sep- 
tember. 

De heer van der Meulen laat van Aydrilla palustris HB. 
eveneens een exemplaar rondgaan, gevangen op 31 Mei 1931, 
te Amsterdam. 

De heer Caron meent, dat de fraaie, zeer late exemplaren 
van Motodonta phoebe SIEB. wellicht tot eene 2° generatie 
hebben behoord. 

De President zegt, dat het van Vorodonta’s welbekend is, 
dat hun tijd van uitkomen zeer ongeregeld kan zijn, zoodat 
niet noodzakelijkerwijze aan eene 2° generatie behoeft te 
worden gedacht; uitgesloten is zij evenwel niet. 


De heer Lindemans deelt het volgende mede: In de 
Entomologische Berichten van 1 Maart 1925 deelde de heer 
KOORNNEEF de vangst mede van de houtwesp Keris spec- 
trum L., in. Amsterdam; de dieren waren afkomstig uit 
Skandinavisch hout. 

In Juni 719307 vine de heer A, ZoLLNEr bij) Epen lois 
mannetjes van deze soort; zij zaten op een ouden denne- 
stronk en waren zeer waarschijnlijk juist uitgekomen, want 
zij lieten zich met het pincet vangen. Door deze vangst is 


en ne in 


VERSLAG. XXXVII 


het voorkomen van deze merkwaardige soort in Nederland 
vastgesteld. Spr. laat de exemplaren rondgaan, benevens 
een wijfje, afkomstig van Archangel; de soort komt in bosch- 
rijke streken door geheel Europa voor. 


De heer D. C. Geijskes ondernam in den zomer van 1929 
eene reis naar Trinidad in West-Indié, meer in het bijzonder 
om insectenmateriaal te verzamelen, waarbij de meeste aan- 
dacht werd besteed aan de Odonata. 

Trinidad is het grootste en zuidelijkst gelegen eiland van 
de kleine Antillen, gelegen voor de kust van Venezuela, 
Oostelijk van het Venezulaansch bergland en ten Noorden 
van de delta der Orinoco. Het ligt tusschen 10°— 11° N.Br. 
en 61°—62° W.L., dus geheel in de tropen, met eene ge- 
middelde jaartemperatuur van 25° C. en een regenval van 
+2250 mm. per jaar. In vergelijking met de overige Antillen 
is de regenval hoog te noemen, wat van directen invloed 
isop de vegetatie. Hierdoor verschilt Trinidad aanmerkelijk 
van de overige West-Indische eilanden, welke meest een 
droog klimaat hebben, met eene geringe ontwikkeling van 
de plantenwereld en eene betrekkelijk arme fauna. 

Trinidad vertoont veel meer overeenstemming met het vaste 
land en speciaal met de dicht beboschte gebieden, zooals 
Guiana en Oostelijk Venezuela, dan met de naburige eilanden 
ten Noorden ervan. De fauna is dientengevolge ook bijzonder 
rijk te noemen en van eene verarmde eilanden-fauna is hier 
nauwelijks sprake, 

Door Spr. werd gedurende de maanden Juli en Augustus 
op verschillende plaatsen op het eiland, veelal in gewaardeerde 
samenwerking met Rev. D. MAURUS MAINGOT O.S.B., een 
entomologisch werkend missionaris in Trinidad, eene belang- 
wekkende collectie Odonata bijeengebracht, die meer dan 
5o soorten bleek te bevatten. Na zijn terugkeer hier te lande 
heeft Spr. getracht, mede door bewerking van andere col- 
lecties van Trinidad en door het bijeenzoeken van betrouw- 
bare opgaven in de literatuur, een zoo volledig mogelijk 
beeld te geven van de libellen-fauna van dit eiland, waarbij 
Spr. vooral van Amerikaansche zijde zeer veel hulpvaardig- 


XXXVIII VERSLAG. 


heid mocht ondervinden. De resultaten hiervan hoopt Spr. 
binnenkort in het Tijdschr. v. Ent. vast te leggen. 

Reeds kan Spr. mededeelen, dat tot nu toe 86 soorten, 
van Trinidad bekend zijn, een aantal dat ongetwijfeld bij- 
zonder hoog is te noemen, wanneer men het vergelijkt met 
Nederland dat ongeveer 7 X zoo groot in oppervlak is en 
waarvan 65 soorten bekend zijn en Midden-Europa, dat 76 
soorten bezit! Naast verschillende zeer zeldzame en onvol- 
ledig bekende vormen, ontdekte Spr. twee geheel nieuwe 
soorten en drie vormen, die vermoedelijk eveneens nieuw 
voor de wetenschap zijn, doch waarvan momenteel te weinig 
materiaal aanwezig is (alléén 92), om dit met zekerheid uit 
te maken. 

Spr. zal zich thans onthouden van eene doode opsomming 
der soorten, doch wil liever de aandacht vestigen op de 
betrekkingen die bestaan tusschen de libellenfauna van 
Trinidad en die der omliggende gebieden, waarbij een eigen- 
aardig verloop valt te constateeren. 

Hierbij zij opgemerkt, dat het omliggende gebied in 5 
regionen is te verdeelen, te noemen: 1 het Amazone-bekken 
met Guiana, 2 het Venezolaansch bergland met Westelijk de 
Kordilleren, 3 Centraal-Amerika, 4 de West-Indische eilan- 
den, 5 Nd -Amerika. 

Deze indeeling berust hoofdzakelijk op klimaatsverschillen, 
welke zoozeer hun stempel drukken op de mogelijke ont- 
wikkeling der vegetatie, die op hare beurt weer voor een 
groot deel direct of indirect de bestaansvoorwaarden levert 
voor de fauna. Ook dienen hier de praehistorische geolo- 
gische processen, die juist ín dit gebied zulke belangrijke 
veranderingen hebben teweeggebracht, niet uit het oog 
verloren te worden! 

Bij eene vergelijking van de thans bekende Odonaten- 
fauna van Trinidad met die der omliggende regionen, uit- 
gedrukt in procenten, blijkt het, dat 78°, van de fauna 
ook voorkomt in het Amazone-Gutanagebied, 60 °;, in Venezuela 
+ Columbia, 60°), in Centr.-Amerika, 329], in de overige 
West-Indische eilanden en 109], in Nd.-Amerika, terwijl 6°], 
als endemisch kan worden beschouwd. 

Trinidad is gelegen dicht onder de kust van Venezuela 


VERSLAG. XXXIX 


(zelfs met het bloote oog ís vanaf de West-kust het con- 
tinentale bergland zeer duidelijk waarneembaar!) en vormt 
als het ware een verlengde ervan ten Oosten. Te verwachten 
ware geweest, dat het grootste percentage in Venezuela zou 
voorkomen, doch nu blijkt, dat dit voor het Amazone-Guiana- 
gebied het geval is. Het treft ons ook, dat Trinidad zoowel 
met Venezuela als met Centr.-Amerika een gelijk percentage 
gemeen heeft (60°/,), terwijl het een opvallend gering aan- 
deel met de overige West-Indische eilanden bezit (32 °/;). 

Volgens Spr. komen op Trinidad 16 soorten voor, die 
verder alleen bekend zijn van het Amazone-Guiana-gebied ; 
hetzelfde geldt voor Venezuela met 8 soorten, voor Centr. 
Amerika met 4 soorten en voor de Antillen met slechts r 
soort, terwijl er geene voor Nd.-Amerika gevonden zijn. 

De van Trinidad bekende vormen behooren tot 4 families, nl. 
de Calopterygidae, Agrionidae (inclusief Lestidae), Aeschnidae 
en Libellulidae. Uit de thans ten dienst staande gegevens is 
af te leiden, dat de grootste meerderheid der Agrionzdae en 
Libellulidae afkomstig is van Guiana en dat de Calopterygidae 
en de meeste Aeschnidae uit Venezuela moeten zijn gekomen. 
Opmerkelijk is hierbij de omstandigheid, dat de Agrzonzdae en 
Libellulidae voor het meerendeel echte moerasbewoners zijn, 
terwijl de Calopterygidae en vele Aeschnidae (in 't bijzonder 
de Gomphinae) tot de bergstroomen beperkt blijven. 

Spr. merkt verder op, dat het Noorden van het eiland 
hoofdzakelijk wordt ingenomen door vrij hooge bergruggen 
(tot 3000 voet), het Zuiden daarentegen vertoont een veel 
minder geaccidenteerd landschap, veelal door uitgestrekte 
moerassen doorsneden. Bij nader onderzoek blijkt er echter 
ook zoowel floristisch als faunistisch een belangrijk verschil 
tusschen: deze twee gebieden te bestaan. 

Langs de rivieren en bergbeken in het Noordelijke gedeelte 
komen algemeen twee zeer opvallende vertegenwoordigers 
voor van het Calopterygiden geslacht Metaerina, die niet in 
het Zuidelijk gedeelte worden gevonden. Deze soorten zijn 
bekend van Venezuela en Centr. Am., doch ontbreken in 
Guiana en op de overige Antillen (met uitzondering misschien 
van Tobago en Grenada). Het zijn dus typische vertegen- 
woordigers van Westelijken oorsprong. 


XL VERSLAG. 


WILLIAMSON, die in 1912 het eiland bezocht, ontdekte in 
de uitgestrekte moerassen nabij Cumuto in het Oosten 3 
soorten van het geslacht Metaleptobasis, die als zeer oude 
vertegenwoordigers van Zuidelijken oorsprong zijn te be- 
schouwen en ook uit het Amazone-gebied bekend zijn. Zeer 
merkwaardig is de vondst van een alleen uit Guiana bekenden 
bergbeek-bewoner, Protoneura calverti WILL., die in het 
Noordelijk gebergte werd ontdekt. 

Met de overige West-Indische eilanden heeft Trinidad 
slechts 1 soort gemeen, die niet tevens op het vaste land is 
aangetroffen nl. Brechmorhoga praecox grenadensis KIRBY, 
bekend van Grenada. 

Vier soorten zijn als endemisch bekend, doch de mogelijk- 
heid is niet uitgesloten, dat eenige vormen hiervan mettertijd 
op het continent zullen worden teruggevonden. 

Op deze verdeeldheid der fauna werd voor het eerst door 
WILLIAMSON |) gewezen, eveneens aan de hand van zijne 
collectie Odonata, in 1912 daar verzameld, waarbij alleen 
van een Zuidelijk en een Westelijk element is gesproken en 
de quaestie van het geringe contact met de overige Antillen 
niet is genoemd, Voor zoover vermeld, vond Spr. aan de 
hand van uitgebreider gegevens deze zienswijze volkomen 
bevestigd. | 

KOLBE ?) wees in zijne studie over de geographische ver- 
spreiding der Neuroptera en Pseudoneuroptera der Antillen 
in 1888 reeds op het feit, dat er vanuit het Zuiden vanaf 
het vasteland van Zd.-Amerika een Noordwaarts voortschrijden 
dezer insecten is te constateeren over de Antillen en Centr. Am. 
naar Nd.-Amerika. Dit werd later door CALVERT *) in zijne 
Odonatenstudiën van Centr. Am. eveneens bevestigd gevonden. 

Op grond van talrijke geologische en biologische gegevens 
moet algemeen worden aangenomen, dat Trinidad in het 
Mioceen met het vasteland is verbonden geweest, gedurende 
welken tijd het heeft blootgestaan aan eene bevolking vanuit 


1) WILLIAMSON E. B. „Some Peculiarities of the Dragonfly Fauna of 
Trinidad”, Ent. News XXXIV, 1923, pp. 263—265. 

2) KOLBE H. J. Archiv. f. NaturG. 1888 Bd. 1, Heft 2, pp. 153—178. 
„Die Geogr. Verbr. Neur. u. Pseudoneur. der Antillen etc”. 

3) CALVERT P. P. „The Composition and Ecological Relation of the 
Odonate Fauna of Mexico and Centr. Am.” Proc. Am. Nat. Mus. Pa. 1908. 


VERSLAG. XLI 


het continent. Volgens Spr. kan omtrent deze continentale 
verbinding vermoed worden, dat zij zoowel met Guiana als 
met Venezuela heeft bestaan, en wel met Guiana door eene 
vlakke breede landstrook, zoodat vooral moerasvormen ge- 
makkelijk konden binnendringen en het aantal bergvormen, 
gebonden aan helder stroomend water, zich minder gemak- 
kelijk hierheen konden verplaatsen, terwijl de verbinding 
met Venezuela in hoofdzaak door bergketens tot stand kwam, 
waarlangs zich juist de bergbeek-bewoners gemakkelijk hier- 
heen konden verplaatsen. 

De groote overeenkomst met de fauna van Centr. Amerika 
moet gezocht worden in de omstandigheid, dat beide ge- 
bieden onder invloed hebben gestaan van de invasie vanuit 
het Zuiden, vanuit Venezuela en Columbia. Hiermede is 
eveneens het geringe aantal N.-Amerikaansche vormen te 
verklaren, die door het Noordwaarts trekken der Neotropica 
grootendeels belet werden, naar het Zuiden door te dringen, 
terwijl misschien klimaatsverschillen hierbij ook eene rol 
hebben gespeeld. 

De geringe overeenkomst met de overige Antillen vindt 
wellicht hare oorzaak hierin, dat er tusschen de Kleine 
Antillen langen tijd eene groote open verbinding is geweest, 
welke de Caraïbische zee met den Atlantischen oceaan verbond, 
terwijl de overige Antillen ín nauwer contact met elkaar 
hebben gestaan. Over de plaats van dezen doorgang kan 
misschien een vermoeden geüit worden door het voorkomen 
van Brechmorhoga praecox grenadensis KIRBY op Grenada en 
Trinidad eenerzijds, terwijl anderzijds Zetaerina cruentata 
RAMB. op alle Antillen is aangetroffen, behalve ten Zuiden 
van Martinique. 

Mede op grond van het voorkomen van weinige endemische 
soorten (waarvan de kwaliteit als zoodanig nog zal moeten 
‘worden bewezen), ligt het vermoeden voor de hand, dat de 
verbinding van Trinidad, wellicht tezamen met Tobago en 
Grenada + St. Vincent, met het vasteland veel langer en 
intensiever is geweest, dan voor de overige Antillen ooit zal 
kunnen worden aangenomen. 

Ter illustratie van deze beschouwingen laat Spr. de be- 


XLII VERSLAG. 


sproken soorten circuleeren, tezamen met verschillende 
karakteristieke vormen van de fauna van Trinidad. 


De heer D. Mac Gillavry wenscht slechts eenige korte 
mededeelingen te doen. In de eerste plaats geeft hij rond 
ter kennismaking het in het vorige jaar verschenen eerste 
deel van de Heterocera van Sumatra van de hand van ons 
medelid R. van EECKE. Hij wekt de leden, die zich voor de 
Indische fauna interesseeren, op, zich dit werk aan te schaffen 
en heeft daartoe ook eene aankondiging voor de Entomo- 
logische Berichten gereed gemaakt. 

Ten tweede vertoont Spr. eene, in onze Oost blijkbaar 
niet zeldzame reusachtige Scoliide. Over de biologie der 
Scoliiden vindt men o.a. publicaties van LEEFMANS en van 
BETREM. De wijfjes graven na bevruchting in den grond, 
zoeken daar de larven van bladsprietigen op en plaatsen, 
na deze verlamd te hebben, een ei op de larve. Het spreekt 
van zelf, dat deze groote dieren door hun parasitisme juist 
de groote kevers in toom houden. De vertoonde Megascolia 
procer ILL. 2 zal wel op groote Dynastinen leven; ter illustratie 
zette Spr. er eene dergelijke naast. De gedemonstreerde exem- 
plaren zijn afkomstig uit Sumatra, Benkoelen, Tambang 
Sawah, rep. E. A. DOUGLAS. 

Ten slotte laat Spr. zien twee unica, behoorende tot het 
vreemde geslacht Calodromus, een genus der Drenthidae. 
Beide zijn mannetjes, met de zonderlinge achterpooten. Het 
is voornamelijk de metatarsus, die buitengewoon ontwikkeld 
is. Het eene exemplaar, Calodromus amabilis uit Java, is 
door den heer R. KLEINE in 1916 in de Entomologische 
Blätter beschreven. De beschrijving van het andere dier, 
door denzelfden auteur, zal spoedig in het Tijdschrift voor 
Entomologie verschijnen onder den naam Calodromus dou- 
glasi, aldus genaamd naar den vinder, ingenieur DOUGLAS 
te Tambang Sawah, Benkoelen, Sumatra. 


De heer Corporaal vertoont eenige soorten van het Prio- 
niden- (Cerambyciden-) geslacht Polyarthron SERV., dat ge- 
kenmerkt is door een veel grooter aantal sprietleden (20 
tot 30), dan men overigens bij de Coleoptera aantreft. Bij 


VERSLAG. XLIII 


de 22 zijn de sprieten gezaagd; bij de do zijn de sprietleden 
(uitgezonderd de eerste 2 à 4) zeer verbreed, waardoor de 
sprieten een zeer eigenaardig uiterlijk hebben verkregen. 

Soorten van dit genus komen voor in de steppen- en 
woestijngebieden van Noord-Amerika, Transkaspisch gebied 
tot Turkestan en Noord-Afrika. De wijfjes zijn veelal kort- 
vleugelig en vliegen vermoedelijk weinig of niet; het sterk 
ontwikkelde abdomen wijst op eene groote eierproductie. 
Het schijnt wel, dat ook de sterk ontwikkelde sprieten der 
mannetjes eene aanpassing zijn aan het woongebied, en hen 
in staat moeten stellen, de wijfjes over groote afstanden te 
vinden. 

De vertoonde exemplaren zijn afkomstig uit Perzië en 
Turkestan. 

Door LAMEERE (Coleopt. Catal. pars 52: Prioninae, 1913) 
werd Polyarthron als subgenus gerangschikt onder Przonus F. 


De heer J. Th. Oudemans deelt mede, dat zijn zoon, 
Dr. TH. C. OUDEMANS, verleden najaar uit de omgeving van 
Baden-Baden eenige Cynipiden-gallen medebracht, welke 
deze aldaar op den grond onder groote eiken gevonden had. 
Spr. herkende deze onmiddellijk als de gallen, waaruit zich 
Cynips quercus-calicis BURGSD. ontwikkelt, en welke in het 
Duitsch ,,Knoppern” genoemd worden. Vroeger werden zij 
veel verzameld ten behoeve der leerlooierij, omdat zij een 
buitengewoon hoog looizuurgehalte bezitten. Het zijn groote, 
zeer phantastisch gevormde gallen, welke zich ontwikkelen 
aan de napjes der eikels, in het bijzonder van den Zomereik, 
Quercus Robur L. 

Spr. had deze gallen zelf nog niet in ons land aange- 
troffen, waar zij slechts van enkele vindplaatsen bekend zijn. 
BEIJERINCK heeft indertijd ontdekt '), dat ook bij deze gal- 
wesp heterogonie bestaat, en dat, terwijl de agame generatie 
uit de reeds genoemde gallen voortkomt, de geslachtelijke 
generatie ontstaat uit gallen aan de mannelijke bloeiwijzen 
van den Turkschen eik, Quercus Cerris L. Daar deze boom 
een sierboom is, die slechts hier en daar wordt aangetroffen, 


1) M. W. BEIJERINCK Ueber Gallbildung und Generationswechsel bei 
Cynips calicis. Verh. Kon, Ak. v. Wetensch., 2de Sectie, DI. V, No: 2, 1896. 


XLIV VERSLAG. 


is het niet te verwonderen, dat de vertoonde gallen verre 
van gewoon zijn. 

Toevallig vernam Spr. van den heer JAGER GERLINGS, 
Inspecteur van het Staatsboschbeheer, dat deze de bewuste 
gallen jaren geleden jaar op jaar had aangetroffen nabij 
Voorthuizen. Deze vondst deelde Spr. mede aan Prof. 
DOCTERS VAN LEEUWEN, directeur van den plantentuin te 
Buitenzorg, toen deze hem dezen winter op Schovenhorst 
bezocht. Deze, die zich zeer voor gallen interesseert, en 
daarover een lijvig boek geschreven heeft, stelde eveneens 
veel belang in deze vondst, weshalve besloten werd, onmid- 
dellijk op de nauwkeurig omschreven oude vindplaats te 
gaan zoeken. Zoo geschiedde, per auto, en met succes. De 
gallen bleken nog steeds op de aangeduide plek voor te 
komen, en in aantal. Vlak daarbij staan een paar zware 
Turksche eiken, die dit mogelijk maken. 

Den dag na de vergadering, 23 Februari, kwamen de 
eerste imagines uit de gallen (in een ongestookt vertrek) 
te voorschijn. 

De heer A. C. Oudemans deelt mede, dat hij de bewuste 
gallen te Arnhem, op Sonsbeek, heeft aangetroffen. In dat 
park zijn zonder twijfel Turksche eiken te vinden. 


De heer A, Reclaire laat 2 voor de fauna nieuwe hemiptera- 
heteroptera zien, beide door Pater A. J. SCHOLTE S.J. bij 
Maastricht verzameld. Het zijn de Lygaeiden 7ropistethus 
holosericeus SCHLTZ. en Drymus confusus HORV. Zij zijn 
grondbewoners; Tropistethus is volgens de mededeelingen 
van PRIESNER in Oostenrijk niet zoo zeer zeldzaam dan wel 
over het hoofd gezien, daar de soort aan de wortels van 
grassen en lage kruiden schijnt te zuigen en door uitkloppen 
van graszoden gevonden kan worden. In het omliggend ge- 
bied is nog eene andere Zropistethus-soort waargenomen, 
Tr. fasciatus FERR., die dus ook bij ons te verwachten is. 
In elk geval zal het zaak zijn, door uitkloppen van gras- 
zoden deze en andere op den grond levende soorten te 
verzamelen, waardoor vormen gevonden worden, die voor 
zeldzaam doorgaan, het in werkelijkheid wellicht niet zoo 
zeer zijn. Interessanter nog is het voorkomen van Drymus 


VERSLAG, XLV 


confusus HORV. Deze is wel uit Engeland beschreven, doch 
niet uit het omliggend continentale gebied. Over de levens- 
wijze is niet veel bekend; BUTLER vermeldt de soort van 
onder bladeren van Nepeta glechoma, doch aan eene 
associatie is hier zeer zeker niet te denken. Spr. wijst er op, 
dat zij eigenlijk /a/4s D. & S. moet worden genoemd; de 
naam confusus is die uit den catalogus van OSHANIN. 

Voor zoover Spr. bekend is, zijn thans 475 hemiptera- 
heteroptera met zekerheid in ons land waargenomen; er 
zijn verder nog 23 soorten, waarvan de determinatie min of 
meer twijfelachtig is, terwijl in het omliggend gebied — 
waarmede bedoeld wordt ongeveer de Faune gallo-rhénane van 
FAUVEL, doch naar alle zijden uitgebreid, b.v. Zuidelijk tot en 
met het Mainzer Becken en Noordelijk tot boven Hamburg, 
en bovendien geheel Groot-Brittannië — nog circa 220 soorten 
zijn waargenomen, die dus ook wel in ons land zijn te ver- 
wachten. Toen FOKKER in 1886 zijn Catalogus afsloot, 
kende hij 331 Nederlandsche soorten, terwijl volgens hem 
in het werk van SNELLEN VAN VOLLENHOVEN, dus in 1878, 
283 inlandsche soorten zijn beschreven. 


De heer Wittpen deelt mede, naar aanleiding van eene 
vraag van den heer UYTTENBOOGAART, dat Chrysophanus 
dispar HEW. in het afgeloopen jaar, door het ongunstige 
weer, weinig is gezien. Ook van de overplanting in het 
Naardermeer zijn geene resultaten waargenomen. Aan Spr. 
is nu door de Engelsche entomologen, die destijds door hem 
aan kweekmateriaal waren geholpen, aangeboden, om hem 
van den aldaar uitstekend geslaagden kweek een honderdtal 
poppen toe te zenden, en stelt de vraag, of tegen het los- 
laten dezer individuen uit faunistisch oogpunt bezwaren 
zouden zijn. 

De President geeft als zijne meening te kennen (waar- 
mede vele aanwezigen instemmen), dat deze laatste vraag 
met gerustheid ontkennend beantwoord kan worden. Neder- 
landsche exemplaren, naar Engeland overgebracht, zijn 
stellig meer Nederlandsch dan Engelsch, ook in volgende 
geslachten, inzonderheid voor hen, die de erfelijkheid van 
verworven eigenschappen ontkennen. Spr. heeft hierbij het 


XLVI VERSLAG. 


oog op die voorwerpen, die tot de nakomelingschap 
der ingevoerde exemplaren behooren, en die dus weder hier 
te lande geboren en getogen zijn. Met voldoening consta- 
teert Spr., dat er, wat hij ook reeds van andere zijde ver- 
nomen had, voorloopig niet veel kans is, dat Chrysophanus 
dispar in ons land zal uitsterven. Zoolang er genoeg voor 
de soort geschikte terreinen overblijven, ziet hij nog niet 
zoo heel veel gevaar. Maar om die geschikte terreinen gaat 
het. Dit bedenkend, acht hij het van groot gewicht, bij 
ontvangst van pootmateriaal uit Engeland, dit niet op ééne 
plek, doch op meerdere plekken uit te zetten. Als zoodanig 
vestigt hij de aandacht op verschillende terreinen, die niet 
al te ver gelegen zijn van de oorspronkelijke vindplaatsen. 


Niets meer aan de orde zijnde, wordt de vergadering 
door den President, onder dankzegging aan de sprekers, 
gesloten. 


XLVII 


VERSLAG 


VAN DE 


ZES-EN-TACHTIGSTE ZOMERVERGADERING 


DER 


NEDERLANDSCHE ENTOMOLOGISCHE VEREENIGING, 


GEHOUDEN TE VALKENBURG (L.), 
OP ZATERDAG 6 JUNI 1931, DES MORGENS TE II UUR. 


President: Dr. J. TH. OUDEMANS. 

Aanwezig het Correspondeerend Lid Dr. H. SCHMITZ S. J., 
en de gewone Leden: G. BARENDRECHT, Ir. G. A. Graaf 
BENTINCK, K. J. W. BERNET KEMPERS, H. COLDEWEY, J. B. 
CORPORNAL Fou CJM FISCHER, H. J. DE FLUITER, B. H: 
KLYNSTRA, G. KRUSEMAN Jr., C. J. LOUWERENS, Dr. H. J. 
LYCKLAMA a NIJEHOLT, Dr. D. MAC GILLAVRY, Prof. Dr. 
J. C. H. DE MEIJERE, Prof. Dr. G. A. F. MOLENGRAAFF, de 
Nederlandsche Heidemaatschappij (vertegenwoordigd door 
den Heer M. DE KONING), Dr. A. C. OUDEMANS, Dr. TH. C. 
OUDEMANS, R. A. POLAK, Dr. A. RECLAIRE, Dr. D. L. UYT- 
TENBOOGAART, F. T. VALCK LUCASSEN, Mr. L. H. D. DE 
Vos TOT NEDERVEEN CAPPEL, Prof. Dr. MAX C. W. WEBER, 
P. VAN DER WIEL, C. J. M. WILLEMSE en Ir. T. H. VAN 
WISSELINGH. 

Afwezig met kennisgeving: De Eereleden Mr. A. BRANTS 
en Jhr. Dr. ED. J. G. EVERTS, en de gewone Leden: Prof. Dr. 
L. F. DE BEAUFORT, Dr.J. A. BIERENS DE HAAN, J. BROERSE, 
L. D. BRONGERSMA, J. R. CARON, G. L. VAN EYNDHOVEN, 
C. DE JONG, H. J. MAC GILLAVRY, Mej. M. E. MAC GILLAVRY, 
G. S. A. VAN DER MEULEN, H. TH. NIEUWENHUIJSEN, A. 
A. VAN PELT LECHNER, Dr. A. L. J. SUNIER, G. E. M. UIL, 
H. VAN DER VAART, J. C. WIJNBELT en J. H. E. WITTPEN. 

Het Eerelid Jhr. Dr. Ep. J. G. EVERTS deed telegrafisch 
aan de vergaderde Leden zijne groeten. 

Tijdschr. v. Entom. LXXIV. 4 


XLVIII VERSLAG. 


De President opent de vergadering met de volgende rede: 


Mijne Heeren, 


Van harte heet ik u welkom op deze onze zes-en-tachtigste 
Zomervergadering, thans weder eens gehouden in de pro- 
vincie Limburg, waarvan vooral het Zuidelijke deel, waarin 
wij ons nu bevinden, een uitmuntenden naam heeft op 
entomologisch gebied. Daar toch is in den loop der tijden 
heel wat aangetroffen, dat elders nog niet werd waarge- 
nomen. Moge de morgen te houden excursie de entomo- 
logische reputatie dezer oorden opnieuw bevestigen! 

Overgaande tot de vermelding der lotgevallen van onze 
Vereeniging sedert de vorige Zomervergadering, valt aller- 
eerst te herdenken, dat wij twee Eereleden door den dood 
verloren. Op 27 Februari 1931 overleed P- Dr. ERICH WAS- 
MANN, ons oudste Eerelid. Die waardigheid werd hem ver- 
leend in 1901, zoodat hij die 30 jaren heeft mogen dragen. 

Ik meen mij er van ontslagen te mogen rekenen, in dezen 
kring de wetenschappelijke verdiensten van WASMANN in 
herinnering te brengen, allereerst omdat die u allen stellig 
wel voldoende bekend zijn, maar meer nog door de om- 
standisheid, „dat jons „medelid Prof, Dr EERSCHMITZES MIE 
die als WASMANN’s medewerker beter dan wie ook daartoe 
in staat is, zich op verzoek van uw Bestuur bereid verklaard 
heeft, een levensbericht van WASMANN te schrijven, dat in 
het Tijdschrift voor Entomologie zal verschijnen. Hoezeer 
WASMANN gewaardeerd werd in onze Vereeniging, moge 
ten slotte nog daaruit blijken, dat onze coleopterologische 
nestor, Dr. EVERTS, zich genoopt gevoelde, onmiddellijk na 
zijn overlijden een kort „In Memoriam” aan hem te wijden 
in de Entomologische Berichten. 

Het tweede Eerelid, dat ons ontviel, was J. H. COMSTOCK, 
hoogleeraar te Ithaca, U.S. A., die in 1928 daartoe gekozen 
werd. Hij overleed op 20 Maart 1931, na de laatste jaren 
aan verlamming geleden te hebben. 

Van onze gewone leden overleden er twee, de heer 
CANKRIEN te Soestdijk en de heer SNIJDER te Bergen op 
Zoom. De heer A. CANKRIEN bereikte den 86-jarigen leeftijd, 
en was lid sedert 1868. Hij bleef onze Vereeniging dus 


VERSLAG. XLIX 


meer dan 60 jaren trouw, wat wij niet genoeg kunnen 
waardeeren, inzonderheid van iemand, die vermoedelijk 
slechts in zijne jonge jaren de entomologie beoefend heeft. 
De heer SNIJDER werd lid in 1924. Hij had echter al 
lang neiging voor de entomologie aan den dag gelegd, 
wat mij uit mijn Amsterdamschen tijd bekend was door 
zijn lidmaatschap van de Amsterdamsche Entomologische 
Club. Zijne verzameling werd door zijne weduwe aan ’s Rijks 
Museum te Leiden geschonken. 
Voor het lidmaatschap bedankten de heeren: 
Dr. W. J. H. LEURING, te Mook, lid sedert 1919, 
Ir. Mr. B. Kocu, te ’s-Gravenhage, lid sedert 1928 en 
Dr. J. C. KOCH, te ’s-Gravenhage, lid sedert 1928, 
terwijl geroyeerd werd wegens wanbetaling de heer: 
TH. A. MIN, te Padang, lid sedert 1928. 
Als buitenlandsch lid verwierven wij den heer: 
J. D. SHERMAN Jr., te Mount Vernon, N.-Y., U.S.A. 
De aanwas der gewone leden was weder aanzienlijk; niet 
minder dan 13 traden er toe. Het zijn de volgenden: 
Dr. W. BEYERINCK, te Wyster, 
L. D. BRONGERSMA, te Bloemendaal, 
J. A. M. VAN GROENENDAEL, Arts te Rotterdam, 
Instituut voor Plantenziekten, te Buitenzorg, 
J. A. JANSE, te Frederiksoord, 
P. J. JANSE, te Amsterdam, 
L. A. JANSEN, te Buitenzorg, 
Dr. B. J. KRIJGSMAN, te Buitenzorg, 
G. KRUSEMAN, te Amsterdam, 
L. F. LABOHM, te Banjoewangi, 
H. LUCHT, te Banjoewangi, 
H. J. Mac GILLAVRY, te Amsterdam, en 
mej. PR. TONKES, te Utrecht.’ 
Onze Vereeniging bestaat thans uit: 
1 Het Buitengewoon Eerelid, 
10 Eereleden, 
17 Begunstigers, 
10 Correspondeerende Leden, 
11 Buitenlandsche Leden en 
154 Gewone Leden. 
203, tegen verleden jaar 195. 


È VERSLAG. 


Wij mogen elkander geluk wenschen, dat thans het tweede 
honderdtal overschreden is! 

Betreffende de publicaties onzer Vereeniging kan ik mede- 
deelen, dat van het Tijdschrift voor Entomologie Deel 
LXXIII voltooid werd, en dat van Deel LXXIV de eerste 
aflevering enkele dagen geleden verschenen is. Van de 
Entomologische Berichten werden gepubliceerd de nummers 
1.74; tot’en met 179. 

Tegelijk met nummer 178 is een begin gemaakt met 
eene afzonderlijke publicatie, namelijk met de „Verslagen 
van de vergaderingen der Afdeeling Nederlandsch Oost- 
Indie van de Nederlandsche Entomologische Vereeniging”. 
Vóór dien tijd werden de Verslagen, welke wij ter publicatie 
van onze Oost-Indische Afdeeling ontvingen, tusschen de 
gewone publicaties in de Entomologische Berichten opge- 
nomen. Zij werden daartoe echter allengs te omvangrijk, 
wat weer ten gevolge had, dat de publicatie soms langer 
moest worden uitgesteld dan wenschelijk was. Het Bestuur 
heeft toen na rijp beraad besloten, om de publicatie dezer 
Verslagen afzonderlijk te doen geschieden, wat bovendien 
het voordeel opleverde, dat zij nu als afzonderlijk ruil- 
materiaal te gebruiken zijn. De verzending geschiedt tegelijk 
met die der Entomologische Berichten. Het Bestuur der 
Oost-Indische Afdeeling heeft reeds schriftelijk hare bijzon- 
dere ingenomenheid met dezen maatregel aan het Bestuur 
der Vereeniging kenbaar gemaakt. 

Het jaarlijksche bezoek aan onze Bibliotheek werd ook in 
dit jaar gebracht door onzen Vice-president, Prof. DE MEIJERE, 
wien ik daarvoor mijn dank betuig. In zijn daarop betrek- 
king hebbend schrijven deelt hij mede, dat alles den indruk 
maakte van goede conservatie en netheid. De titels der 
boeken en separata zijn nu alle op strooken vermeld, welke 
strooken in alphabetische volgorde naar de auteursnamen 
zijn gerangschikt. Bovendien zijn de boeken en separata 
zelve in dezelfde alphabetische volgorde geplaatst, zoodat 
het collationneeren met den strookencatalogus nu betrekkelijk 
eenvoudig is, en deze daarna voor den druk gereed is. 
Deze nieuwe rangschikking der bibliotheek was een omvang- 
rijk werk, waarmede een paar maanden gemoeid waren. 


VERSLAG. LI 


De nog niet opgenomen laatste aanwinsten zijn niet talrijk. 
Men kan dus gerust verklaren, dat wij over de huisvesting 
onzer bibliotheek in het Koloniaal Instituut, zoowel als over 
het beheer, zeer tevreden kunnen zijn. Aangezien onze 
Bibliothecaris zoo aanstonds zijn verslag over de bibliotheek 
zal uitbrengen, mag ik de vermelding van verdere bijzon- 
derheden wel aan hem overlaten. 

Ten opzichte onzer financiën geldt eene zelfde over- 
weging; onze Penningmeester zal U daaromtrent straks 
nader inlichten. 

Feiten, welke eene afzonderlijke vermelding vereischen, 
deden zich niet voor. Alleen zou hier nog eens herinnerd 
kunnen worden aan de in de Entomologische Berichten 
opgenomen beslissing van den Minister van Financiën, be- 
treffende het invoerrecht op microscopische praeparaten, 
waardoor onze Vereeniging een officieel cachet verkreeg, 
in zooverre, dat aan haar, althans aan haar Bestuur, de 
uitvoering van Rijksbepalingen werd opgedragen en toe- 
vertrouwd. 

Aan het einde van dit Jaarverslag gekomen, meen ik te 
kunnen verklaren, dat het afgeloopen jaar een goed jaar 
voor onze Vereeniging geweest is, en dat wij de toekomst 
met vertrouwen kunnen tegemoet gaan. Inzonderheid stemt 
de aanzienlijke aanwas van het gewone ledental tot tevre- 
denheid; mogen zij alles in onze Vereeniging vinden, wat 
zij daarvan verwachten, en mogen wij de verwachtingen, 
die wij van hen koesteren, allengs ver overtroffen bevinden ! 

Met den wensch, dat deze bijeenkomst door menige be- 
langrijke mededeeling moge uitblinken, en de gezelligheid 
als gewoonlijk hoogtij moge vieren, open ik deze zes-en- 
tachtigste Zomervergadering. 


De heer Weber vraagt het woord naar aanleiding van 
dit jaarverslag en wenscht als bijzonder feit te memoreeren, 
dat het vijftig jaar geleden is, dat onze Voorzitter, de heer 
J. TH. OUDEMANS, lid werd van onze Vereeniging. Spr. 
meent én den jubilaris en de Vereeniging hiermede geluk 
te mogen wenschen. Weliswaar verheugt zich de N.E. V. 
in het bezit van eenige leden, die haar gedurende zulk een 


LII VERSLAG. 


lang tijdsverloop trouw bleven, maar slechts weinigen zullen 
zulk een werkzaam aandeel hebben gehad in alles, wat de 
belangen en den vooruitgang der Vereeniging betrof. 
Gedurende vele jaren fungeerde hij als wakker, bemind en 
gezien Voorzitter, die steeds zijne rijke gaven in dienst van 
de Vereeniging stelde, en voor zeer velen eene vraagbaak 
was op entomologisch gebied. Spr. wenscht den heer 
OUDEMANS toe, dat hij nog menig jaar deze leidende rol 
zal vervullen tot nut van de Vereeniging. 

Een luid en langdurig applaus vertolkt de instemming 
der Vergadering met deze woorden. 


De President dankt den heer WEBER en de Vergadering 
voor de hem toegebrachte hulde en geeft het woord aan 
Dr. D. L. Uyttenboogaart tot het uitbrengen van het 


Verslag van den Penningmeester over het 
Boekjaar 1929—1930. 


De Winst- en Verliesrekening, die ik hierbij aan u overleg, 
sluit met een saldo-verlies van / 1108.92; het nadeelig 
saldo is dus aanzienlijk hooger dan in de vorige beide 
boekjaren en eene verklaring daarvan is noodig. 

1. In de eerste plaats is in dit boekjaar betaald de afkoop- 
som voor het permanente lidmaatschap der Vereeniging 
voor internationale Natuurbescherming ten bedrage 
van . ; 3 7 3 : 4 BR LOO see 

2. Bijdrage in de kosten der uitgave van de | 

Geschiedenis der Acarologie door Dr. 

A. C. OUDEMANS, voor de deelen I en II, 

als supplement op het Tijdschrift voor 

Entomologie, doch op kosten van den 

schrijver verschenen 5 _ .  » 400.— 
3. Hoogere kosten, verbonden aan den groo- 

teren omvang van deel 72 van het Tijd- 

schrift voor Entomologie, vergeleken met 


VSN ZE : ; 3 : 3 . >» 500. 
4. Hoogere onkosten aan het secretariaat 
verbonden (porti!) . 3 : 3 > 80.— 


Totaal der verhoogde uitgaven . { 1080.— 


VERSLAG. : LUI 


Transport 3 .. f 1080.— 
Voor de Entomologische Berichten werd 
minder uitgegeven . 3 3 3 . > 100 — 


Saldo meerdere uitgaven in vergelijking met 
het vorig boekjaar . ; à 5 . ff 980.— 


Van de hoogere uitgaven voor het Tijdschrift komt in 
het volgend boekjaar nog pl.m. f 100.— weder terug als 
bijdrage van auteurs in de drukkosten hunner artikelen. 
Daarentegen is de geringere uitgave voor de Entomologi- 
‘sche Berichten slechts schijn, daar aan het einde van het 
betreffende boekjaar nog de drukkosten voor twee nummers 
moesten betaald worden, terwijl in vorige boekjaren slechts 
een nummer achterstallig was. Daar de rekening voor de 
bedoelde twee nummers / 197.75 bedroeg, waren de feitelijke 
kosten van de Entomologische Berichten ongeveer gelijk 
aan die van het boekjaar 1928—29. 

Waar de kosten van het Tijdschrift de oorzaak van onze 
chronische tekorten zijn, acht ik het mijn plicht, er op te 
wijzen, dat de Staat der Nederlanden zijn subsidie van 
f 500.— nimmer heeft verhoogd, niettegenstaande de waar- 
dedaling van het geld sinds de eerste verleening van het 
subsidie eene zoodanige is geweest, dat, vergeleken met 
de oorspronkelijke waarde, het subsidie thans feitelijk nog 
slechts de halve waarde heeft, waarvoor dan nog onze 
leden geheel belangeloos hunne wetenschappelijke kennis 
ten dienste stellen der Rijksinstellingen, wanneer deze zulks 
verlangen, van welke diensten een druk gebruik wordt ge- 
maakt. Bovendien ontvangt het Rijk van onze leden telkens 
zeer waardevolle schenkingen en legaten. Een en ander zou 
ons eene gunstige beschikking mogen doen verwachten, 
indien wij eene verhooging van het subsidie zouden aan- 
vragen. Kerr | 
De uitgaven voor de bibliotheek waren ruim / 200.— 
lager. 

De bedragen, ontvangen aan contributies en aan interest, 
verschilden niet noemenswaardig met het vorig boekjaar. 

Van de posten der Balans verdienen de volgende ver- 
melding: 


LIV VERSLAG. 


Leden (d.w.z. achterstallige contributies) / 379.50 (vorig 
boekjaar f 184.10). Hiervan is intusschen het grootste ge- 
deelte binnengekomen; een bedrag van f90.— moet echter 
als dubieus worden beschouwd, waartegenover eene reserve 
tot gelijk bedrag is gevormd ten laste der Winst- en Verlies- 
rekening. 


De post „Crediteuren’’ omvat het bedrag, verschuldigd 
voor deel 72 van het Tijdschrift voor Entomologie. 


Het dibliotheekfonds onderging de volgende veranderingen: 


Saldo boekjaar 1928—29. à ; 7 2 OOG 

Bijdragen ineens en jaarl. contributies in 
1920 so. ; ER 
f 1250.46 


Uitgaven ten laste van het fonds in ’29—'30 » 339.87 
Saldo balans 30 Juni 1930 : 2047 = OTO 


De mogelijkheid bestaat, dat door aankoop van ontbre- 
kende tijdschriften-serién dit bedrag snel zal verminderen. 

Het fonds, gevormd uit den afkoop van contributies 
(Leden voor het Leven), vermeerderde met f 400.— tot 
J 1900.—. 

Van de „Geschiedenis der Acarologie” werd voor een 
bedrag van netto f 305.80 verkocht, waarvoor Dr. A. C. 
OUDEMANS, die, zooals reeds boven vermeld, de aanzienlijke 
kosten, aan deze uitgave verbonden, zoo goed als geheel 
voor zijne rekening heeft genomen, werd gecrediteerd. 


Het kapitaal verminderde door afschrijving van het saldo 
verlies over het boekjaar 1928—2g. 


Van de vooruitzichten voor het nog loopende boekjaar 
1930 —31 kan nog geen juist beeld worden gegeven, aan- 
gezien de rekening voor deel 73 van het T. v. E. nog niet 
is ingekomen. Onder alle voorbehoud ziet de begrooting er 
als volgt uit: 


VERSLAG. LV 


Uitgaven: 


Onkosten . ; : : .f 250. 
Bibliotheek . 7 ; EN er 
Voorbereiding nieuwe catalogus. » 400.— 
Tijdschrift voor Entomologie. . » 1500.— 
Entomologische Berichten . RUE 600.— 
Lidmaatschappen 3 i ea 40.— 

INIZIO 

Inkomsten: 

Contributies . : . f 1600.— 
Interest, .. : . ; ss 580.— 
Rijkssubsidie . È ) A 500.— 
Saldo verlies À à Ak 860.— 

Aon 3540: 


Ik moet er uitdrukkeljk op wijzen, dat, als wij nog 10 jaar 
lang met zulke begrootingen moeten werken, ons tegen- 
woordig kapitaal geheel zal zijn opgeteerd. 

De President dankt den Penningmeester voor zijn Verslag. 
Bij rondvraag blijkt geen der leden op- of aanmerkingen te 
maken of inlichtingen te willen vragen. Hierna vraagt de 
President naar de bevindingen van de Commissie tot nazien 
der rekening en verantwoording van den Penningmeester 
over het boekjaar 1929—1930, bestaande uit de heeren Dr. 
A. RECLAIRE en P. VAN DER WIEL. 

De heer van der Wiel verklaart namens deze commissie, 
dat zij de boekhouding heeft nagegaan, gecontroleerd en in 
de beste orde bevonden. Zij stelt voor, de rekening en ver- 
antwoording goed te keuren en den penningmeester dank 
te zeggen voor zijn zorgvuldig beheer. 

Bij acclamatie wordt hierop de Penningmeester onder dank- 
zegging gedechargeerd voor zijn beheer over het boekjaar 


1929— 1930. 


De President wijst als leden der Commissie voor het 
nazien der rekening en verantwoording over het boekjaar 
1930— 1931 aan de heeren K. J. W. BERNET KEMPERS en 
B. H. KLYNSTRA, Beide heeren, ter vergadering aanwezig, 
aanvaarden deze benoeming. 


LVI VERSLAG. 


De President geeft vervolgens het woord aan Dr. D. Mac 
Gillavry tot het uitbrengen van het 


Verslag van den Bibliothecaris. 


In 1930 heeft de bibliotheek weder vele aanwinsten te 
boeken gehad, waarover wij ons slechts kunnen verheugen. 
Daartegenover staat echter verlies. In het najaar toch werd 
ik opgeschrikt door een telefonisch bericht van het Koloniaal 
Instituut, waardoor ik vernam, dat van eene zending boeken, 
door één der leden aan de bibliotheek teruggezonden, een 
gedeelte ontvreemd was. Van drie pakken boeken, per schipper 
verzonden, was een pak niet afgeleverd. Eene onmiddellijke 
collationneering wees uit, dat o.a. vijf tijdschrift-seriën door 
dit verlies geschonden waren. Wel werd onmiddellijk politie 
en recherche gewaarschuwd, zelfs werd eene hooge premie 
uitgeloofd, om te trachten, het voor den dief toch waarde- 
looze, langs indirecten weg terug te krijgen, maar alles te 
vergeefs. ; 

Dit is voor de bibliotheek een smartelijk verlies, want, ook 
al staat vast, dat het betrokken lid zich onmiddellijk bereid 
verklaarde, de geleden geldelijke schade te vergoeden, daar- 
mede hebben wij de boeken niet terug. Er zijn wel pogingen 
in het werk gesteld, het ontvreemde weder aan te koopen, 
maar tot nu toe hebben deze pogingen nog geen resultaat gehad, 
één enkel boekdeel uitgezonderd. Zeer gemakkelijk zal het 
niet zijn, waar het deelen van oude tijdschrift-serién betreft, 
deze weder in ons bezit te verkrijgen. Het is geen wonder, 
dat het Bestuur moet gaan overwegen, of het niet tijd wordt, 
voor bepaalde boeken vast te stellen, dat zij het bibliotheek- 
gebouw niet meer mogen verlaten, een maatregel, waartoe 
al vele bibliotheken zijn overgegaan voor die boeken, welke 
bijna of zeker niet meer te verkrijgen zijn, of wel, waar 
het zeer kostbare werken betreft. Alleen raadpleging ter 
plaatse zal dan in die gevallen mogelijk zijn. Wel staat vast, 
dat dit de eerste maal is in tachtig jaar, dat een dergelijke 
diefstal zich heeft voorgedaan, maar de klap is te gevoelig 
geweest, om zorgeloos een tweeden af te wachten. Dit is ook 
de reden, dat het Bestuur gemeend heeft, dat het wenschelijk 
is, in het nieuwe reglement voor de bibliotheek door de 


VERSLAG. LVII 


leden te laten vaststellen, dat alleen die wijze van verzending 
verder gebruikt zal worden, die de meeste waarborgen voor 
veiligheid biedt. 

Om niet in de mineurstemming te eindigen, laat ik, met de 
overige statistische gegevens, de namen volgen van hen, die 
onze bibliotheek verrijkt hebben. 

Dezen zijn: Personen: Dr. J. G. BETREM, A. M. BUITENDIJK, 
J. B. CORPORAAL, ED. JACOBSON, L. G. E. KALSHOVEN, R. 
KLEINE, S. LEEFMANS, M. A. LIEFTINCK, Dr. D. MAC GILLA- 
VRY, J. F. OBBES, Dr. A. C. OUDEMANS, A. A. VAN PELT 
LECHNER, R. A. POLAK, Dr. A. REYNE, Prof. Dr. W. ROEPKE, 
Dr. A. SCHIERBEEK, Dr. L. J. TOXOPEUS, Dr. D. L. UYTTEN- 
oe RENEE. VALCK LUCASSEN, CH. € Cl ASTA? VOS, 
Ne Vos, A. P.C. DE.VoS en C. WIELEMSE. 

Instellingen: Bibliotheek der Kon. Vereeniging Koloniaal 
Instituut, Kung. Svenska Vetenskaps Akademien, Nederl. Phae- 
nologische Vereeniging, Senckenbergische Naturforschende 
Gesellschaft, Smithsonian Institution, Soc. Ent. Italiana, U. S. 
Dept. of Agr. 

Het aantal leeners bedroeg 35. Het aantal uitgeleende 
boeken 981, op 346 bonnen. Het getal der bezoekers op de 
bibliotheek was 38. 

Op eene vraag van den President geeft Spr. inlichtingen 
over de verloren gegane boeken en over het vooruitzicht, 
vele hiervan binnenkort voor redelijken prijs weder te kunnen 
aankoopen; Spr. houdt het echter voor ongewenscht, deze 
gegevens te publiceeren. 

De President zegt hierop Spr. dank voor het verslag en 
voor zijne betoonde toewijding, waarbij de vergadering door 
applaus van hare instemming blijk geeft. 


Aan de orde is thans het vaststellen van de plaats voor 
de volgende Zomervergadering. De President stelt voor 
Doetinchem, waar een goed hotel is met goede vergaderzaal. 
De heeren Dr. TH. C. OUDEMANS en Dr. D. MAC GILLAVRY, 
die het een en ander mededeelen over in de nabijheid ge- 
legen terreinen, die voor de excursie zeer geschikt zouden 
zijn, ondersteunen het voorstel, dat daarna door de verga- 
dering wordt aangenomen. | Au: Zh 


LVIII VERSLAG. 


Hierna zijn aan de orde de door het Bestuur voorgestelde 
Wijzigingen in de Wet der Nederlandsche Ento- 
mologische Vereeniging, reeds op de convocatie voor 
deze Vergadering aan de Leden bekend gemaakt. 


1°. Aan Art. 2, sub 3 toe te voegen: „en van de Ver- 
slagen van de Vergaderingen der Afdeeling Nederlandsch 
Oost-Indië der Vereeniging.” 

Zonder discussie aldus vastgesteld. 


2°. In Art. 8, tweede lid, de woorden „loopt van I Fuli 
tot 30 Fun? te vervangen door: „valt samen met het kalen- 
derjaar”; de laatste woorden van het derde lid door ,,z 
November van het loopende jaar”. 
| Na korte toelichting aldus vastgesteld. 


3°. Toe te voegen, geheel achteraan, eene overgangs- 
bepaling, luidende: „Zu verband met de wijziging der 2° alinea 
van Art. 8, loopt het eerste Vereenigingsjaar na de wijziging 
dezer Wet van 1 Fuli 1931 tot 31 December 1932. 

In dit tijdperk zal de contributie worden geïnd in twee 
termijnen, elk à f 7.50, en wel de eerste termijn te betalen 
in October 1931 en de tweede termijn in Maart 1932. 

De leden, die tevens abonnés op het Tijdschrift voor Ento- 
mologie zijn, moeten het abonnement voor deel 74 tegelijk met 
den 1” termijn en dat voor deel 75 tegelijk met den 2% ler- 
mijn betalen. 

Van af het jaar 1933 worden contributie en abonnements- 
geld in Maart van elk jaar geïnd”, 

Na korte toelichting aldus vastgesteld. 


4°. In Art. 26 het woord „vergadering” te vervangen door 
vergaderingen”. 
Aldus vastgesteld. 


5o, In Art. 31 den eersten zin te veranderen in: „De 
wijze, waarop de Penningmeester zijne betalingen doet, wordt 
door het Bestuur geregeld.” 

Na toelichting van den President, die mededeelt, dat de 
vorige redactie allengs tot eene doode letter is geworden, 
en dat de nu voorgestelde slechts eene vaststelling is van 
den nu, logisch, aldus gegroeiden toestand, aldus vastgesteld. 


VERSLAG. LIX 


6°. In Art. 32, tweede lid, de woorden ,,veertien dagen” 
te veranderen in „menstens veertien dagen’. 
Aldus vastgesteld. 


7°. In Art. 33, eerste lid, de woorden ‚die daarna ge- 
drukt aan alle leden en begunstigers wordt toegezonden)’ te 
doen vervallen. 

Ter toelichting deelt de President mede, dat de kosten 
van het drukken van den in bewerking zijnden, nieuwen 
catalogus vermoedelijk, mede door den enormen groei van 
de Bibliotheek in de laatste jaren, zóó hoog zullen zijn, 
dat het niet meer verantwoord zou zijn, hem op zoo ruime 
wijze, als vroeger geschiedde, gratis rond te zenden, ook 
aan die leden en begunstigers, die hem eigenlijk niet, of 
slechts zeer zelden, noodig hebben. Het ligt niet in het 
voornemen van het Bestuur, den prijs zoo hoog te stellen, 
dat de drukkosten er geheel uit zouden kunnen worden 
bestreden, maar wel om van hen, die er geregeld gebruik 
van maken, eenige tegemoetkoming in de kosten te ont- 
vangen. De redelijkheid van deze handelwijze wordt door 
alle aanwezigen ingezien. 

De heer A. C. Oudemans stelt voor, de leden, die 
tot dusverre geen catalogus zullen hebben aangeschaft, tot 
den aankoop te verplichten, zoodra zij boeken ter leen 
aanvragen. 

De President zou een dergelijk imperatief voorschrift niet 
willen aanbevelen, maar is er wel vóór, de leeners te her- 
inneren aan de wenschelijkheid, zich den catalogus aan te 
schaffen. 

De wijziging wordt hierna, als voorgesteld, aangenomen. 
Ook in het aanstonds aan de orde komende nieuwe Reglement 
op de bibliotheek zal hiermede rekening worden gehouden 


(art. 4). 


8°. In Art. 41, in den eersten zin, het woord ,,zomer- 
maanden’ te vervangen door ,,lente- of zomermaanden”, 

Deze wijziging wordt door het Bestuur wenschelijk geacht, 
daar reeds dikwijls, zoo ook heden, vergaderd is op een 
datum, die buiten den officiëelen zomer valt. 

De heer Coldewey stelt voor de uitdrukking „zomer- 


LX VERSLAG. 


halfjaar”. Het Bestuur neemt deze verbetering gaarne over, 
waarna de wijziging aldus wordt vastgesteld. 


9°. In Art. 45 het eerste lid te veranderen in „Zrgen- 
dommen der Vereeniging worden niet buiten Nederland ter 
leen gegeven. Van deze bepaling kan voor boekwerken, die 
in de Bibliotheek in meer dan één exemplaar aanwezig zijn, 
door het Bestuur, in teder bijzonder geval afzonderlijk te 
beoordeelen, en onder inachtneming der alsdan voor te schrijven 
garantie en voorzorgsmaatregelen, ontheffing worden verleend” 

Ter toelichting zegt de President, dat de uitdrukking 
in den eersten zin „naar het buitenland”, aanleiding tot 
misverstand kon geven, in zooverre, dat naar het inzicht 
van sommigen de koloniën en bezittingen buiten Europa 
geen „buitenland” zouden zijn. Daar de bedoeling 
dezer bepaling, zooals zij door de leden is vastgesteld, 
was, onze boeken te vrijwaren voor het risico, verbonden 
aan transport naar en verblijf in het buitenland, en daar 
juist dit risico voor de Nederlandsche koloniën en bezittingen 
overzee stellig niet geringer is dan voor het overige buiten- 
land, meent het Bestuur, door deze veranderde redactie de 
bedoeling der bepaling nog duidelijker te doen uitkomen. 
Eenige leden stellen voor, ten einde alle misverstand uit te 
sluiten, tusschen haakjes achter ,,Nederland” toe te voegen 
„(het Rijk in Europa)’. Deze toevoeging wordt door het Be- 
stuur gaarne overgenomen. 

De President deelt verder mede, dat de tweede zin vooral 
de bedoeling heeft, te gemoet te komen aan de wenschen 
onzer Leden in het Rijk buiten Europa. 

Hierna wordt de gewijzigde bepaling aldus vastgesteld. 


10°. In Art 46 de omschrijving te veranderen in: 
„I. Onroerende goederen. 
2. Contante gelden en waardepapieren. 
Fondsen voor bijzondere doeleinden, waaronder het 
Bibliotheek fonds. 
4. Bibliotheek, 
5. Voorraad van publicaties (Boekenfonds.). 
Ome 
De President zegt in zijne toelichting, dat het sub 1 ge- 


VERSLAG. LXI 


noemde slechts dient, om de mogelijkheid niet uit te sluiten, 
dat de Vereeniging te eeniger tijd, door erflating of op andere 
wijze, in het bezit zou komen van onroerende goederen. 
De overige veranderingen beoogen slechts eene duidelijkere 
en juridisch juistere redactie. 

Aldus vastgesteld, 


11°. Na Art. 46 toe te voegen een nieuw artikel, luidende: 


„Het Bibliotheekfonds bestaat uit gelden, door Leden of 
anderen byeengebracht door jaarlyksche stortiugen of bydra- 
gen in eens. 

De gelden worden door den Penningmcester der Nederland- 
sche Entomologische Vereeniging beheerd. Elk jaar wordt door 
den Penningmeester op de Zomervergadering een rapport utt- 
gebracht over den stand van het fonds. De gelden staan ter 
beschikking van den Bibliothecaris, die er ten behoeve van de 
Bibliotheek, het onmiddellijk beschikkingsrecht over heeft. 

Doel van het Bibliotheekfonds ts: 


I°. Het aankoopen van in de Bibliotheek ontbrekende tijd- 
schrift-serien, of het aanvullen van lacunes in aanwezige serien. 


2°. Het koopen van antiquarische boekwerken, waarvoor 
tijd van overleg met het Bestuur ontbreekt. Na aankoop kan 
het Bestuur beslissen, of deze uitgaven voor de gewone rekening 
overgenomen kunnen worden. 


De President geeft hierbij de toelichting, dat dit fonds 
wel reeds eenige jaren bestaat, maar nog niet, zooals het 
toch behoort, in onze Wet omschreven was. Het is door 
den huidigen Bibliothecaris opgericht, teneinde bij door hem 
noodzakelijk geachte aankoopen geen hinder te ondervinden 
van het bepaalde in Art. 49 der Wet. Menigmaal toch komt 
het voor, dat men in antiquariaatscatalogi of op veilingen 
tijdschriftdeelen of -seriën, of ook zeldzame, ons ontbre- 
kende andere boekwerken, aantreft. Wanneer de Bibliothe- 
caris dan den in Art. 49 voorgeschreven weg zou volgen, 
is de kans groot, dat het hiermede gepaard gaande tijd- 
verlies ertoe leiden zal, dat de boeken reeds aan anderen 
verkocht zijn. Soms zelfs is het noodzakelijk, de bestelling 
telegraphisch te doen. Door het bestaan van dit fonds is 


LXII VERSLAG. 


nu de Bibliothecaris in staat, den vereischten spoed te be- 
trachten. 

De heer Klynstra memoreert, dat de huidige Bibliothe- 
caris, de heer D. MAc GILLAVRY, niet alleen den stoot heeft 
gegeven tot de oprichting van dit fonds, maar er in waar- 
heid de ziel van is, ja zelfs niet geschroomd heeft, er „met 
den bedelnap” voor rond te gaan. Spr. meent, dat wij de 
verdiensten van den stichter niet beter kunnen erkennen, 
dan door zijn naam aan het fonds te verbinden en het dus 
te noemen het „Zonds-Mac Gillavry”. 

Hoewel de heer Mac Gillavry verklaart, de wenschelijk- 
heid van dit amendement volstrekt niet in te zien, wordt 
het door den President ondersteund, waarna het aldus ge- 
amendeerde artikel door de vergadering bij acclamatie 
wordt vastgesteld. 


12°. Aan Art. 52 toe te voegen: „en wit publicaties, door 
de leden ten verkoope aan de Vereeniging afgestaan”. 
Na korte toelichting aldus vastgesteld. 


1322 Aan, Art. 54 toe te voegen: 

„3. Verslagen van de Vergaderingen der Afdeeling Neder- 
landsch Oost-Indië.” 

Zonder discussie aldus vastgesteld. 


14°. In Art. 57 de woorden „zin den boekhandel” te laten 
vervallen. 


De President zegt in zijne toelichting, dat het Bestuur, 
hiertoe gebracht door de exorbitant hooge commissie, die 
door onze toenmalige relatie in den boekhandel werd ge- 
eischt, er reeds sedert eenige jaren toe is overgegaan, het 
uitgeven onzer publicaties geheel in eigen beheer te nemen, 
en aldus den boekhandel uit te schakelen. Voor ieder niet- 
lid der Vereeniging, al dan niet boekhandelaar, worden thans 
dezelfde prijzen (netto) in rekening gebracht. 

Zonder verdere discussie aldus vastgesteld. 


15. In Art. 58 de woorden „Met Tijdschrift kan” te ver- 
vangen door: „De publicaties der Vereeniging kunnen”. Verder 
de punt aan het einde van dit artikel te vervangen door 
eene komma, en hierachter te voegen: „en ook, welke Ver- 


VERSLAG. LXIII 


eenigingspublicaties in elk afzonderlijk geval in ruil zullen 
worden afgestaan.” 


De President geeft hierbij de toelichting, dat deze wijzi- 
ging slechts beoogt, het reeds sinds jaren bestaand gebruik 
ook in de Wet vast te leggen. Sommige onzer correspon- 
denten ontvangen alleen het Tijdschrift voor Entomologie, 
andere alleen de Entomologische Berichten, zulks in ver- 
band met hunne tegenprestaties. Zelfs zijn er, die slechts de 
Verslagen onzer Vergaderingen, d.z. dus separaat-afdrukken 
uit het Tijdschrift voor Entomologie, ontvangen. 

Zonder verdere discussie aldus vastgesteld. 


16°. Aan Art. 58 eene alinea toe tevoegen: „Audlrelaties, 
die reeds eene der Vereenigingspublicaties ontvangen, kunnen 
zich ook op de andere uitgaven abonneeren tegen den, geredu- 
ceerden, prijs voor leden”. 

Deze faciliteit voor onze correspondenten wordt zonder 
verdere discussie aldus vastgesteld. 


17°. Toe te voegen een beschrijvend artikel over de Ver- 
slagen der Afdeeling Nederlandsch Oost-Indië: „Ju de Ver- 
slagen van de Vergaderingen der Afdeeling Nederlandsch 
Oost-Indië komen de door den Secretaris dier Afdeeling opge- 
stelde en bij den Redacteur der Entomologische Berichten inge- 
leverde Verslagen van de Vergaderingen dier Afdeeling. Een 
exemplaar van elk nummer wordt aan alle leden en begun- 
stigers gratis toegezonden. De prijs, waarvoor zy verkrijgbaar 
zijn, bedraagt f 0.20 per nummer voor de leden en nz 
voor anderen f 0.50 per nummer. 

Aldus vastgesteld. 


18°. Art. 59 te wijzigen als volgt: „/n de Entomologische 
Berichten”, verschynende elke twee maanden, worden opgeno- 
men korte mededeelingen. Een exemplaar van elk nummer 
wordt aan alle leden en begunstigers gratis toegezonden. 

De prijs, waarvoor zij verkrijgbaar zijn, bedraagt f 0.20 
per nummer voor de leden en begunstigers, voor anderen 
f 0.50 per nummer. ha 

Deze onbeteekenende redactiewijziging, die slechts uni- 
formiteit der beide artikelen over onze kleinere publicaties 
beoogt, wordt aldus vastgesteld. 


LXIV VERSLAG. 


19°. Art. 60 te laten vervallen. 
Daar dit artikel overbodig wordt door de zoo juist vast- 
gestelde wijzigingen, aldus besloten. 


20°. In Art. 63 den datum te wijzigen in ,,6 Funz 1931”. 
De gewijzigde wet zal als bijlage (A) achter dit Verslag 
afgedrukt worden. 


Hierna is aan de orde de vaststelling van een gewijzigd 
Reglement op de Bibliotheek, dat reeds in concept, 
met de convocatie tot deze Vergadering, ter kennis van de 
leden gebracht is. 

De Bibliothecaris stelt, naar aanleiding van de bespre- 
kingen op de Bestuursvergadering des avonds te voren, en 
van zijne opmerking in zijn jaarverslag voor, een nieuw 
artikel in te lasschen, luidende: „Voor bepaalde boekwer ken 
stelt het Bestuur vast, dat zy het bibliotheekgebouw niet mogen 
verlaten. Dit betreft voornamelijk boekwerken, die bijna niet 
of zeker niet meer te verkrijgen zijn, of wel zeer kostbare 
werken. Het Bestuur kan in zeer bijzondere gevallen hiervan 
ontheffing verleenen’ Verder, om in Art. 6, na het woord 
„ingevuld”, in te lasschen: „en door den aanvrager onder- 
teekend”. 

De vergadering gaat met deze voorstellen accoord. 

De heer A. C. Oudemans vestigt de aandacht op de wensche- 
lijkheid, om op nieuw te drukken aanvraag-formulieren voor 
boeken, ook rekening te houden met de nieuwe bepalingen. 

Veel discussie, vooral van de zijde van den heer A. C. 
OUDEMANS, ontstaat naar aanleiding van de nieuwe bepaling 
in Art. 7, die imperatief aangeteekende verzending per post 
voorschrijft. Het Bestuur wil deze wijze van verzending 
voorschrijven, daar zij de beste waarborgen voor zorgvuldige 
behandeling biedt. Verzending per beurtschipper, vooral van 
kleine paketten, acht het Bestuur ontoelaatbaar. Bovendien 
is het Bestuur voornemens, de meerwaarde der boeken boven 
de 7 25.—, die bij verloren gaan voor gewoon aangeteekende 
stukken vergoed wordt, door middel eener bijzondere ver- 
zekering te dekken. Het gewijzigde Reglement wordt hierna 
door de vergadering aldus vastgesteld, en zal eveneens als 
bijlage (B) achter dit verslag worden afgedrukt. 


VERSLAG. LXV 


Hierna is aan de orde de benoeming van twee Eereleden 
(in de convocatie was slechts sprake van een Eerelid, daar 
ten tide van het afdrukken het doodsbericht van Prof. 
COMSTOCK ons nog niet had bereikt). 

De heer Mac Gillavry licht het Bestuursvoorstel toe, 
om te benoemen de heeren ANTON HANDLIRSCH te Weenen 
en WILLIAM MORTON WHEELER te Boston, Mass., U.S.A. 

De eerste, conservator van het Zoölogisch Museum te 
Weenen, heeft op verschillende gebieden der entomologie 
uitstekend werk geleverd. Als leerling van BRAUER heeft 
hij de goede traditie te Weenen voortgezet, en, behalve 
kleinere publicaties, ook groote monographiën geschreven. 
Zoo noemt Spr. zijne Monographie der Phymatiden (Hem.). 
Het meest heeft HANDLIRSCH echter naam gemaakt door 
zijne studiën over de fossiele insecten. Zijn standaardwerk 
mote fossilen Insekten’ bevat: niet alleen «eene op- 
somming en beschrijving van alle bekende fossielen, doch 
verkrijgt nog meer waarde door de getrokken conclusies 
voor de phylogenie der insecten en hunne onderlinge ver- 
wantschap. Geen wonder, dat hij destijds bestemd was, het 
vierde Internationale Entomologencongres te presideeren, 
ware het niet, dat de groote oorlog ook hier storend tusschen- 
beide trad. 

Ook den tweeden candidaat acht Spr. alleszins aanbe- 
velenswaardig. Wel is zijn levenswerk eenzijdiger dan dat 
van den eersten en betreft het in hoofdzaak de mieren. 
Toch is deze eenzijdigheid niet zoodanig, dat het dezen 
scherpzinnigen waarnemer niet gelukt zou zijn, werk te 
leveren, dat iederen entomoloog, ja iederen bioloog, belang 
moet inboezemen. Naast talrijke kleinere en uitgebreidere 
publicaties met beschrijvingen van mieren, staan zijne grootere 
werken; Spr. noemt zijne boeken: ,,Ants’, „The social 
Insects”, „Social life among the insects”, ,,Foibles of Insects 
and Men”, en ten slotte zijne uitgave met levensbericht van 
het oude handschrift van REAUMUR over de mieren, dat 
zelfs nu nog zijne actualiteit niet verloren heeft. 

Na deze toelichting worden de beide candidaten van het 
Bestuur bij acclamatie tot Eereleden benoemd. 


LXVI VERSLAG. 


De heer van der Wiel, die in onze ledenlijsten gezien 
had, dat het aantal onzer correspondeerende Leden reeds 
eenigen tijd incompleet is, stelt voor, den heer HORACE 
ST. JOHN DONISTHORPE te Putney, Engeland, als zoodanig 
te benoemen. 

De heer DONISTHORPE bestudeert de palearktische Coleoptera 
en Formiciden en heeft, vooral wat de Engelsche fauna be- 
treft, zeer veel gepubliceerd. O.a. bewerkte hij met FOWLER 
het supplement-deel (Vol. VI) van „The Coleoptera of the 
British Islands”, Thans verschijnt van zijne hand een nieuw 
supplement hierop in “The Entomologist’s Monthly Magazine”. 
Wat de Formiciden betreft, schreef hij het uitstekende werk 
“British Ants, their life-history and classification”; in 1915 
„verscheen de eerste, in 1927 de tweede uitgave. In 1927 
verscheen van zijne hand ‘‘The guests of British Ants, 
their habits and life-histories”’. 

Bij acclamatie wordt hierop de heer DONISTHORPE tot 
Correspondeerend Lid benoemd. 


Hierna zijn aan de orde de 


WETENSCHAPPELI KE MEDEDEELINGEN. 


De heer de Meijere doet eenige mededeelingen omtrent 
de verwantschap der Mecrodontinae. Zoo gemakkelijk als deze 
groep van zweefvliegen te omschrijven is, wat de Europeesche 
soorten betreft, alle tot het genus Mecrodon zelf behoorende 
en zich onderscheidende door breede gedaante, verlengde 
sprieten, een gewelfd aangezicht, een dwarsadertakje in de 
1 achterrandcel en 2 doorntjes op het schildje, zoo moeilijk 
wordt het, als men ook exotische vormen beschouwt. Daar- 
onder zijn er, die of het een, òf het andere, en soms meer- 
dere, der genoemde kenmerken niet bezitten. De doorns op 
het schildje zijn reeds bij meerdere Microdon-soorten afwezig ; 
andere hebben korte sprieten met gewone lengteverhouding 
der leden. Indertijd heeft Spr. zelf het genus Paramicrodon 
opgericht voor eene soort van Nieuw-Guinea, later ook op 
Boeroe gevonden, die ook het aanhangsel in de 1° achterrand- 
cel mist; hierbij is later eene tweede soort van Boeroe ge- 
komen. Blijkbaar is hetzelfde genus eenige jaren daarna 


ER 


VERSLAG. LXVII 


door HERVE-BAZIN, den Franschen specialist voor exotische 
Syrphiden als ,,Syrphinella” beschreven en bij de Syrphinen, 
in de buurt van ÂVeoascia geplaatst. Ook hij merkt intus- 
schen op, dat dit genus allerlei gemengde kenmerken ver- 
toont. Eenige vormen met kolfvormig achterlijf waren reeds 
vroeger door MACQUART tot ,,Wyxogaster” gebracht en door 
BRUNETTI, SACK en SHIRAKI zijn hier nog eenige verdere 
genera aan toegevoegd. Wegens allerlei overgangen heeft 
Spr. dit habitus-kenmerk niet ter afscheiding gebruikt en zoo 
ook Microdon vespiformis DE MEIJ. e. a., eveneens van smalle 
gedaante, met aan den wortel versmald achterlijf, in dit genus 
gelaten. Door de verschillende combinaties van kenmerken 
is het moeilijk, de juiste grenzen te trekken, wanneer men 
slechts weinige vormen ter beschikking heeft. Zonder op deze 
afscheiding van genera nader in te gaan, is het toch duidelijk, 
dat er sterke aansluiting is aan de Syrphinae en het is ten 
slotte de aanwezigheid van denzelfden kopbouw en de over- 
gangen, die men bij de andere kenmerken aantreft, die hem 
eraan doen vasthouden, Paramicrodon tot de Microdontinen 
te blijven rekenen. Dat deze geheele groep uit die der 
Syrphinen ontsproten is, blijft dan wel zeer waarschijnlijk. 

Om dezelfde reden wordt eene hem onlangs door den 
heer VAN DER MEER MOHR toegezonden Syrphide van Sumatra 
tot deze groep gerekend. Het is eene zeer bijzondere soort, 
met sterk verdikte achterdijen en een adertak, nu niet uit 
den bovenrand der 1° achterrandcel, maar uit den buiten- 
rand der schijfcel ontspruitend. Ook hare levenswijze is 
bijzonder, want zij is gekweekt uit Nepenthes-bekers, een 
terrein, waaruit als bewoners reeds verscheidene Dipteren, 
voornamelijk Culiciden, Phoriden en Anthomyiden, bekend 
geworden zijn. De soort is hoogstwaarschijnlijk onbeschreven 
en de vertegenwoordiger van een nieuw genus. 

Spreker brengt een aantal Mzcrodontinae ter tafel, waaruit 
blijkt, hoezeer de soorten in uiterlijk verschillen. Vele 
herinneren sterk aan wespen, andere hebben den habitus 
der groote Javaansche goudwespen van het genus Sflbum, 
en merkwaardigerwijze, evenals deze, minder zichtbare achter- 
lijfsringen dan gewoonlijk. De overeenkomst is hier bij den 
verren afstand dezer groep van de Hymenoptera zeker niet 


LX VIII VERSLAG. 


als behoud van gelijke primitieve kenmerken te beschouwen. 
Het optreden moet dan aan parallelle ontwikkeling te wijten 
zijn, zelfs dan, als men aanneemt, dat de overeenstemming 
een biologisch voordeel is voor deze dieren en er dus echte 
mimicry in het spel is. Dan kan ook selectie medegewerkt 
hebben, want — wat zoo dikwijls vergeten wordt — ook DARWIN 
neemt aan, dat selectie niets kan doen, als de erfelijke ver- 
anderingen niet optreden; zij kan slechts leiding geven en 
accumuleerend werken, en aan eene bepaalde richting van 
evolutie een voorsprong verschaffen. In direct verband met 
de verblijfplaats der larven staat de overeenkomst intusschen 
wel niet, want die onzer bijachtige Mzcrodon’s leven in 
mierennesten als vreemde, plat-ovale dieren, die eertijds 
zelfs als naaktslakken beschreven zijn; hetzelfde is vastge- 
steld voor den Javaanschen, aan wespen herinnerenden, 
Microdon indicus DOL. 

Op eene vraag van den heer MOLENGRAAFF, wat in de 
Nepenthes-bekers de voedingsstof voor deze larven zou 
kunnen zijn, geeft Spr. als zijne meening te kennen, dat 
het wel resten van andere insecten zullen zijn. 

De heer Barendrecht vermeldt, als parallel van het feit, 
dat deze Microdontinen-larven niet door de vloeistof in de 
Nepenthes-bekers worden aangetast, dat een practicant op 
het Zoölogisch Laboratorium te Amsterdam eene Stratio- _ 
myide-larve eerst eenige uren in aether, en daarna ongeveer 
zes uren in fixatie-vloeistof geplaatst had, zonder dat dit 
den dood van het dier ten gevolge had !). 


De heer Mac Gillavry wenscht slechts eene vraag te 
stellen, nl. of het bekend is, dat in de tropen vliegen, met 
name zgn. „blue bottles” (verwanten van Zucilia), in grooten 
“getale afkomen op lekken in hoogdruk-gasleidingen. Dezer 
dagen ontmoette Spr. een ingenieur uit Venezuela, die deze 
waarneming meermalen gedaan had, en er een dankbaar 
gebruik van maakte, om dergelijke lekken op te sporen. 
Zou de oorzaak van dit verschijnsel de gaslucht, misschien 
ammoniak-lucht zijn, of zou het geluid van het ontsnappend 
gas deze insecten aantrekken ? 


1) Bij in Nepenthes-bekers levende Dipterenlarven zijn volgens JENSEN 
bepaalde antifermenten aanwezig. DE M. 


VERSLAG. LXIX 


De heer J. Th. Oudemans had op de Zomervergadering 
van I914 eenige sluipwespjes laten zien, door hem verkregen 
uit geimporteerd Amerikaansch Douglas-zaad (Pseudotsuga 
Douglasii Carr.) WACHTL te Weenen had reeds in de Wiener 
Ent. Ztg. van 1893 beschreven, dat deze Chalcidide, die tot 
de Onderfamilie der Toryminae behoort, zich niet, zooals 
nagenoeg alle andere sluipwespen, als parasiet van een 
ander insect gedraagt, doch dat zij plantaardig voedsel nut- 
tigt, en wel van het binnenste der zaden van den Douglas- 
spar leeft. Dus eene soort leeuw, die gras eet! 

Later is deze Chalcidide, die door WACHTL Megastigmus 
spermotrophus gedoopt is, ook in Nederland aangetroffen, 
het eerst op het Loo, doch weldra ook elders. Een ‘onder- 
zoek leerde Spr. al spoedig, dat zij thans ook geregeld op 
Schovenhorst onder Putten voorkomt. 

Daar in midden-Europa ook eene Megastzgmus-soort voor- 
komt, die in zaden van naaldboomen leeft, en wel van den 
gewonen zilverspar, Abies alba Mill., welke soort door 
RATZEBURG Megastigmus strobilobius genoemd werd, besloot 
Spr., een nader onderzoek in te stellen naar eventueele 
Megastigmus-soorten uit zaden van op Schovenhorst groeiende 
Abies-soorten. 

In het najaar van 1929 verzamelde Spr. rijpe kegels hier- 
van, en herhaalde dit in het najaar van 1930. In de beide 
daarop volgende voorjaren kwamen uit de zaden van som- 
mige dezer soorten inderdaad Megastigmus-exemplaren voor 
den dag, zoodat daarmede (behalve van den reeds genoemden, 
geimporteerden Megastigmus spermotrophus) alvast het voor- 
komen van eene of meer Coniferen-zaden bewonende Megas- 
figmus-soorten in ons land bewezen was. 

Toevallig had Spr. geene kegels van den gewonen, inland- 
schen Zilverspar, Abies alba Mill., verzameld, doch uitsluitend 
van exotische soorten. En hiervan bleken verscheidene ge- 
infecteerd te zijn. En niet in geringe mate; zoo leverde 
zaad van Abies cilicia Carr. eenige honderden individuen 
op. Dit was in 1930. In 1931 bleken vooral Abies Nord- 
manniana Lk. en Abies cephalonica Lk. zeer veel Megastigmus 
te bevatten. Spr. vermoedt, dat dit de reeds genoemde 
Megastigmus strobilobius is, doch heeft dit tot nog toe niet 


LXX VERSLAG, 


nauwkeurig onderzocht. Opmerkelijk is, dat bijna alle ex. 
wijfjes zijn. In den Catalogus Hymenopterorum van VON 
DALLA TORRE, 1898, wordt van MW. sfrobilobius RATZ. (pictus 
FôRST.) alleen het wijfje vermeld. Of het mannetje sedert 
óók gevonden is, heeft Spr. nog niet nagegaan. In elk geval 
heeft Spr. ze wèl gevonden, doch naar schatting niet meer 
dan één op honderd wijfjes. Zij zijn veel kleiner dan de 
wijfjes, en leven niet lang. Spr. heeft honderden Megastigmus- 
ex. dagen lang tegen een venster laten heen en weer loopen, 
waarbij bleek, dat de wijfjes veel langer leven dan de man- 
netjes. | 

Van eenige poging tot paring heeft Spr. nooit het minste 
of geringste bemerkt, alhoewel de seksen elkander voort- 
durend tegenkwamen. Wellicht geschiedt de voortplanting 
steeds, of in den regel, parthenogenetisch. De dieren houden 
veel van licht en warmte. Indien de zon slechts een deel 
van het venster bescheen, dan hoopten allengs alle ex. zich 
daar ter plaatse op. 

Behalve de grootere, eenvoudig en in hoofdzaak donker 
gekleurde soort, die vermoedelijk strobzlobzus zal zijn, verkreeg 
Spr. bovendien nog eene andere soort. Deze, die iets kleiner 
is, kwam uitsluitend uit zaden van Abies grandis Lindl., 
eene Noord-Amerikaansche soort. Deze Megastigmus is op 
zwarten grond gedeeltelijk levendig gekleurd, ten deele nl. 
lichtgroen, en ten deele oranje. De laatstgenoemde kleur 
komt op den thorax-rug voor; bij het levende dier is deze 
kleur zoo opvallend, dat het er op gelijkt, alsof men een 
stukje sinaasappelschil op zijn rug geplakt had. Van dezen 
Megastigmus verkreeg Spr. slechts een gering aantal ex, 
alle wijfjes. 

Spr. wil nog opmerken, dat van M. spermotrophus de 
mannetjes volstrekt niet zeldzaam zijn. 

Deze mededeeling is van voorloopigen aard; Spr. hoopt. 
het onderzoek door het verzamelen van zeer vele kegel- 
soorten in dit najaar, en het bestudeeren van al wat daaruit 
verschijnt in het voorjaar van 1932, voldoende te kunnen 
uitwerken, om het voor publicatie geschikt te maken. 

Vervolgens doet Spr. eene mededeeling over Epiblema 
proximana H.S. In den winter 1930/1931 viel het op, dat 


VERSLAG. LXXI 


in eene laan op Schovenhorst, aan beide zijden beplant 
met Abies grandis Lindl. (uit Noord-Amerika), overal plukjes 
bruine naalden tusschen de groene voorkwamen. Bij nader 
onderzoek bleek, dat de plukjes bruine naalden ook bij 
honderden op den grond lagen. De naalden vertoonden een 
gaatje en waren blijkbaar leeggegeten. Door eenig spinsel 
waren zij tot plukjes bijeengehouden. Nader onderzoek leerde, 
dat de veroorzaker dezer schade (want van eenige schade 
kon met recht gesproken worden) vrij zeker Zpiblema 
proximana H. S. moest zijn, gezien het feit, dat niet eene 
Fijnsparsoort (Picea), doch eene Zilversparsoort (Abies) het 
slachtoffer was. Op eerstgenoemde boomen komen eenige 
naverwante Zpiblema-soorten voor, die zeer gewoon zijn, 
o.a. Ep. tedella CL. Daarentegen schijnt Ep. proximana overal 
zeldzaam zijn. Toen nu onlangs de imagines uitkwamen en 
gevangen konden worden, bleek het inderdaad Zp. proximana 
te zijn. Naar het blijkt, heeft men hier dus weder een geval, 
dat een ongewone soort zich plotseling sterk vermeerdert 
en min of meer schadelijk wordt. Groot zal die schade wel 
niet worden, aangezien zij vrij laat in het jaar valt en vóór 
den winter eindigt. Want dan zijn de rupsjes volwassen, 
verlaten de plukjes bijeengesponnen naalden, en gaan zich 
verpoppen in het bodemdek. De imagines verschijnen in het 
laatst van Mei. Als, wat wel waarschijnlijk is, de soort ter 
plaatse blijft voorkomen, zal het Spr. een genoegen zijn, 
in den a.s. herfst, of in het daarop volgend voorjaar, de 
verzamelaars van Microlepidoptera er van te voorzien. 

De heer de Meijere zegt, dat parthenogenese bij sluip- 
wespen slechts zeer zelden voorkomt. 


De heer Lycklama a Nijeholt deelt mede, dat op 26 
Maart 1926 door nu wijlen den heer P. TUTEIN NOLTHENIUS 
te Leuvenum een ex. gevangen is van de bijna overal zeer 
zeldzame Bankesia staintoni WLSGHM., en is in staat, van dit 
dier iets meer mede te deelen. In Augustus van het vorige 
jaar vond Spr. tal van driehoekige kokers met rupsen tegen 
beukeboomen te Ubbergen, welke Spr. verder kweekte, den- 
kende, met Solenobia triquetrella F.R. te doen te hebben. 
De eerste weken aten zij gaarne gras; of zij ook van het 


LXXII VERSLAG. 


bijgevoegde mos aten, was lastig na te gaan. Den winter 
bleven zij buiten over; in het einde van Februari werden 
zij binnen gehaald en zijn toen rustig blijven zitten, tot Spr. 
in het begin van Maart werd verrast door een aantal rond- 
vliegende oo van de in het geheel niet verwachte Bankesia 
statntont WLSGHM.; enkele uitgekomen 22 waren reeds dood. 

Op dezelfde vindplaats heeft Spr. toen nog meerdere rupsen 
gevonden, waaruit ook vele 99 kwamen; ook deze zijn zeer 
goed te onderscheiden van Solenobza-2?. De Solenobza-2? heb- 
ben namelijk aan het achterlijf een wit schortje, alleen aan 
de buikzijde; de Bankesza-22 een roodgoud rokje rondom, 
vóór den eilegger. Verder zijn de sprieten bij Solenodza 
twee maal zoo lang als bij Dankesia. 

Het Dankesia-? blijft op den zak, vlak bij de pophuid, 
welke er uitsteekt, zitten, en zwaait bijna voortdurend met 
het achterlijf, alsof zij de Jd wilde toewenken te komen. 
Slechts wanneer de bevruchting heeft plaats gevonden, wor- 
den eieren afgezet, en dit, evenals bij Solenobra, in den zak; 
het 2 zit daarbij geheel gekromd, 

Na 4 weken komen de jonge rupsen uit den zak, met een 
fraai kokertje, waarvan het voorste gedeelte grijs, het ach- 
terste wit is; vooraan is een klein gedeelte oranje. Deze zak 
is vrij zuiver cylindervormig. Na 24 uur hebben zij reeds 
kleine steentjes op den zak gemetseld, welke dan reeds een 
driekanten vorm heeft. De rups eet mos. 

Buiten heeft Spr. op 4 April een 2 gevonden, dat nog 
niet bevrucht was. Er rondom loopende waren tal van dd, 
waarvan Spr. er gemakkelijk een 30 kon vangen. 

Spr. vertoont de 5 weken oude rupsen en geconserveerde 
volwassen insecten. 

Aangaande de door den heer BENTINCK het vorige jaar 
medegedeelde waarnemingen over So/enobia-soorten, wenscht 
Spr. nog de aandacht te vestigen op een vraagpunt. Zoowel 
bij S. pineti Z., als bij S. #riquetrella F.R., is door SEILER in 
1923 gevonden, dat de parthenogenetische vorm een tetra- 
ploide, de bisexueele een gewone diploide is, terwijl bij 
pineti nog verschillen in het aantal chromosomen te vinden 
zijn: 30—31—32. In hoeverre men op grond hiervan van 
verschil in soort, ondersoort of variëteit mag spreken, is eene 


VERSLAG. LXXII 


vraag, waarop Spr. zeer gaarne een antwoord zou ontvangen. 


De heer Bentinck laat eenige vlinders ter bezichtiging 
rondgaan : 

I. Een d en 2 92 van Hybernia marginaria BKH. uit Over- 
veen, met donkere wortelhelft der voorvleugels bij het cd’ en 
van alle vleugels bij het 2. Deze variëteit bij het 2 was reeds 
eenmaal eerder vermeld, doch bij het & was zulks hem 
niet bekend. 

II. Eenige zeldzame soorten, dit voorjaar bemachtigd: 
vier ex. Conchylis vectisana WESTW., op 6 en 9 Mei te 
Diemen; één ex. Semioscopis avellanella HB., op 1 April te 
Amerongen; drie ex. Zéfhocolletis cydoniella F., begin Mei 
uit mijnen in peerebladeren gekweekt te Overveen; één ex. 
Cemiostoma susinella H.S. op 5 Mei te Overveen. 

III. By het kweeken van Lithocolletis sylvella Hw. en 
gentculella RAG. uit eschdoornmijnen is het Spr. gebleken, 
dat sylvella alleen op Acer campestre (Spaansche aak) en 
geniculella alleen op Acer pseudoplatanus (gewone eschdoorn) 
leeft; de laatste soort is veel meer verbreid dan de eerste. 

IV. Spr. deelt mede, dat hij van de 45 inlandsche Nez- 
Ziculidae, welke familie volgens SNELLEN in alle opzichten 
de lastigste is te verzamelen, reeds 27 soorten inlandsch 
bemachtigd heeft, waarvan de volgende 10 tot op heden 
zeer zelden waargenomen waren: Zrifurcula immundella Z., 
Nepticula aeneella HEIN., pomella VAUGHAN, lonicerarum FREY, 
rubescens HEIN., basalella H.S., carpinella HEIN., assimilella 
Z., decentella H.S. en zelleriella SNELLEN. 

V. Verder wil Spr. nog eene mededeeling doen over eene 
interessante beschrijving van onze beide zeer zeldzame Psy- 
chiden: Æpichnopteryx retiella NEWM. en tarnierella BRD. 
door Dr. O. MEDER te Kiel in het Internationale Entomo- 
logische Zeitschrift van 8.6.’30, p. 129--131, waar retiella, 
tot op heden slechts bekend uit Nederland en Engeland, 
thans ook vermeld wordt als voor te komen in Holstein, 
Denemarken en Noord-Frankrijk, en ¢arnzerella, tot op heden 
alleen uit Nederland en Frankrijk, thans ook uit Hannover, 
Bremen, Brunswijk en Fürth in Beieren. Deze laatste leeft 
alleen op Holcus mollis. 


LXXIV VERSLAG. 


VI. Spr. vertoont een zakje, dat hij in April j.l. te Ame- 
rongen tegen een berkestam vond. Aanvankelijk hield hij 
dit voor een, hem onbekend, Coleophora-zakje, doch toen de 
zeer langpootige rups te voorschijn kwam, meende Spr., met 
eene 7richopteron-larve te doen te hebben. Aangezien Znozcyla 
pusilla BURM. het eenige Zrechopteron is, dat als larve buiten 
het water leeft, en het deze soort stellig niet is, vraagt Spr. 
wat dit dier zijn kan! Ook vertoont Spr. nog een zeer eigen- 
aardig insect, dat hem totaal onbekend voorkomt, en vraagt 
rond, wat dit zijn kan. | 

De heer de Meijere meent, dat het laatst vertoonde voor- 
werp wellicht eene Coccide zou kunnen zijn, of misschien eene 
Scymnus-larve. Het is slecht bewaard gebleven en moeilijk 
herkenbaar. 


De heer Bernet Kempers herinnert er aan, dat hij in 
de laatste wintervergadering als zijne meening verkondigde, 
dat de groote sterfte der iepen moest worden toegeschreven 
aan den iepenspintkever, eerder dan aan de zwam Graphium 
ulmi. In het tijdschrift over Plantenziekten, 37° Jaargang, 
afl. 3, komt eene studie voor van C.J. H. FRANSSEN omtrent 
de verspreiding van de door Graphium ulmi Schwarz veroor- 
zaakte iepenziekte door de iepenspintkevers. 

Hierin wordt dus uitgegaan van de stelling, dat de zwam 
de oorzaak der ziekte en dat de kever de overbrenger is, 
maar niet de verwekker der ziekte. 

De boomen, die dood gegaan waren en door hem nader 
bezien werden, waren in zeer sterke mate aangetast door 
den kever; van eene zwam zag Spr. niets. De tegenwoordige 
stand der wetenschap zou zijn, dat de Scolytus-kever geene 
gezonde boomen en takken kan aanboren. Als de kever 
dus de ziekte op een gezonden boom zou overbrengen, kan 
dit z.i. alleen geschieden door den z.g. ,,Nachfrass”. Is dan 
de boom geinfecteerd, dan zou de kever den boom kunnen 
aantasten en kunnen de broedgangen aangelegd worden. 
De zwam, die in het hout leeft en de vaten verstopt, ver- 
oorzaakt den dood van de takken. De zwam komt ten slotte 
ook in den bast voor, omdat de kever zelf met het aan- 
leggen van de moedergangen ook den bast infecteert. 


VERSLAG. LXXV 


De vraag, of nu de zwam of de kever de iepenziekte ver- 
oorzaakt, is naar Spr.’s meening volstrekt niet opgelost. 
Daarom stelt hij de vraag: zijn er zieke boomen, die uit- 
sluitend door de zwam geïnfecteerd zijn? Men antwoordde 
hem: „zeer zeker komen iepen voor, die reeds door Graphium 
„ulmi zijn aangetast, zonder dat deze broedgangen van 
„Scolytus bevatten. Wel zullen zij den ,,Nachfrass” te zien 
„geven; deze is echter slechts bij zeer nauwlettend onder- 
„zoek te vinden. Elke zieke iep verkeert aanvankelijk in 
„dit stadium en wordt pas na verloop van tijd, wanneer de 
„ziekte eene zekere ontwikkeling heeft bereikt, voor Scolytus 
„(broedgangen) vatbaar”. 

Spr. meent daarom, dat alleen door samenwerking van 
zwam en kever de ziekte ontstaat en daar geen boom ziek 
wordt, of de kever moet door ,,Nachfrass” dezen geïnfecteerd 
hebben, is de kever de oorzaak van de ziekte, en behoort de 
strijd tegen dezen in de eerste plaats te worden aangebonden. 

Uit de onderzoekingen van FRANSSEN blijkt, dat Scolytus 
vroeg in het voorjaar verschijnt, gedurende den geheelen 
zomer zwermt, verscheidene generaties heeft, die elkaar 
zonder rustperioden opvolgen en dat de kevers tot laat in 
den herfst kunnen uitvliegen. 

Spr. meent goed te doen, nog de aandacht te vestigen op 
de vertaling door J. B. CORPORAAL van het stuk van HUDSON 
in Ent. Berichten No. 173 ad 3. Tegenwoordig worden be- 
kende soorten nog al eens gesplitst in nieuwe soorten, ge- 
baseerd op kleine verschillen, die men tot nu toe niet waar- 
genomen had. Vooral het onderzoek van de manlijke ge- 
slachtsdeelen wordt dan gebezigd, om de gevonden verschillen 
te bevestigen. Nu bestaat de mogelijkheid, dat de gevonden 
verschillen misschien geene verschillen zijn, en dat het slechts 
een toeval is, dat men een verschil ziet. De belichting van 
het voorwerp, de vergrooting enz. kunnen een geheel ver- 
schillend beeld geven. Spr. demonstreerde dit met afbeel- 
dingen van de kaken der kevers, van een zelfde dier genomen, 
maar van verschillende kanten bezien. Spr. geeft meteen 
den raad, om de kaken te bestudeeren, en daarin naar ver- 
schillen te zoeken; men heeft dan bij elken kever, hetzij man- 
lijk, hetzij vrouwelijk, twee stel onderdeelen ter beschikking. 


LXXVI VERSLAG 


De President geeft over de iepziekte als zijne meening 
te kennen, dat Scoly¢us niet de oorzaak is, maar wel een 
noodzakelyke schakel. 

De heer Uyttenboogaart merkt op, dat de quaestie, wat 
oorzaak en wat aanleiding is, een philosophisch probleem 
vormt, waarover dikke boeken geschreven zijn. Het staat 
nu echter vrijwel vast, dat Sco/ytus de overbrenger van de 
besmetting met Graphium ulmi is. De belangrijkste vraag 
is echter, of de iep zich zou kunnen herstellen van de ziekte, 
indien niet later de larven van Sco/ytus door hare vreterij 
de boomen verder afmaakten. Spr.’s eigen waarnemingen 
aan iepenveeren, die te dun zijn om door de larven aange- 
tast te worden, wijzen er op, dat de iep zich wel degelijk 
door de afsluiting der sapcirculatie in de door Graphium 
aangetaste takken met vrucht tegen de voortschrijding der 
iepziekte verdedigt, zoo lang niet Scolytus multistriatus MRSH. 
in deze dunne iepen zijn broedsel onderbrengt. 

Wat betreft de manie, om nieuwe soorten te grondvesten, 
uitsluitend op den vorm der manlijke genitaliën, zoo zou 
Spr. deze moderne Phallus-vereering maar liever aan Helio- 
gabalus en consorten willen overlaten. De hoek, waaronder 
men de genitalién beziet, vooral in microscopische praeparaten, 
kan aanleiding geven tot grove vergissingen. Bovendien acht 
Spr. het voor de economische entomologie van weinig waarde, 
indien de systematiek zich in eene richting beweegt, waar- 
door van vele soorten alleen de mannetjes met zekerheid 
te determineeren zijn. Groote voorzichtigheid is in deze 
materie aan te bevelen, en eenzijdigheid moet vooral op dit 
gebied vermeden worden. 

De heer de Meijere merkt op, dat bij verscheidene groe- 
pen van Dipteren de uitwendige genitalién zeer omvangrijke 
en constante verschillen vertoonen, die voor de onderschei- 
ding der soorten van groote waarde zijn, zoodat het hier 
althans onjuist is, van een ,,phallusdienst” te spreken. De 
systematici karakteriseeren er dankbaar en veelvuldig hunne 
soorten door, wanneer andere kenmerken, soms nagenoeg 
geheel, hen in den steek laten. Wat de moeilijkheid van de 
determinatie der 9? betreft, noemt Spr. een voorbeeld van 
het tegendeel bij Welanagromyza aeneiventris FALL. en lappae 


VERSLAG. LXXVII 


Lw., die als imagines moeilijk anders met zekerheid te onder- 
scheiden zijn, dan aan een zaagvormig aanhangsel van het boor- 
orgaan der 99; larve en voedingsplant verschillen intusschen. 

Als ingewikkeld voorbeeld van oorzaakbepaling noemt Spr. 
nog het pestprobleem. Moet men hier nu de rattenvloo, of 
de rat, of de inlanders, die door hun woningbouw de ratten 
in huis halen, de oorzaak’ noemen, en is het niet een- 
voudiger en juister, dien naam te geven aan den directen 
bewerker der pestverschijnselen, den pest-bacillus, en zoo 
ook bij de iepenziekte aan den fungus? 

De heer Schmitz vraagt zich af, of het wel te recht- 
vaardigen is, de waarde van een kenmerk voor het onder- 
scheiden van soorten te bestrijden, omdat men zich bij het 
onderzoek kan vergissen. Of iemand zich hierbij vergist, is 
slechts eene quaestie van technische bekwaamheid en zorg- 
vuldigheid, en heeft met de zaak zelve niet temaken. Men 
zal een geroutineerden onderzoeker er nooit toe brengen, 
kenmerken, die hij zelf weet te vinden, en duidelijk en 
zeker waarneemt, hierom alleen ter zijde te laten, omdat 
anderen, misschien minder geoefenden of minder goed ge- 
outilleerden, er niets aan hebben, of zich bij het onderzoek 
ervan kunnen vergissen. 

De heer Kruseman vermeldt, dat Prof. Dr. JoH. WESTER- 
DIJK op haar college over Phytopathologie te Amsterdam 
betoogde, dat eene zeer hevige infectie met Graphium ulmi 
Schwarz noodig is, om een iep te doen sterven. Dit komt, 
doordat de schimmel niet dwars groeit, maar, steeds in 
hetzelfde vat, naar beneden. Een boom kan één jaar zwaar 
geïnfecteerd worden, een volgend jaar niet en dus in leven 
blijven; daarna kan hij weer geïnfecteerd worden, en nu 
zoo weinig vrije vaten hebben, dat hij verdroogt. Dit ver- 
klaart misschien ook, dat dikke boomen door Graphium ulmi 
alléén niet zoo dikwijls sterven. 


De heer Polak deelt het volgende mede. Dat vele vlin- 
ders de buurt, waar zij eenmaal zijn, niet verlaten en zelfs 
op een zéér beperkt terrein blijven, kan ieder waarnemen, 
als hij een dagvlinder, kenbaar aan eene beschadiging, dagen 
achtereen op dezelfde plek weer ontmoet. Ook bij het 


LXXVIII VERSLAG. 


„smeren’’ krijgt men avond aan avond dezelfde individuen 
onder de oogen. 

Van die gehechtheid aan hun terrein zag Spr. in den 
zomer van 1929 een eclatant staal. Hij had toen eenige 
gekweekte dd‘ en 99 van Chrysophanus dispar HAW. in een 
insectarium op zijne veranda bijeen geplaatst, met het doel, 
ze te laten copuleeren, wat hem bij deze soort in gevangen- 
schap herhaaldelijk is gelukt. Bij het voeren met suiker- 
water in den ochtend ontsnapten hem drie exemplaren. In 
den laten namiddag van denzelfden dag ving hij er een in 
zijn tuin weer terug. Den volgenden dag het tweede exem- 
plaar, terwijl hij denzelfden dag het derde, dat nog op stap 
was, bij den spoorwegovergang in de Eerste Oosterparkstraat, 
ongeveer twee honderd meter van zijne woning, zag vliegen. 
Maar ook dit ving hij den daarop volgenden dag weer in zijn 
tuin terug, den derden dag dus, nadat het was weggevlogen. 

De ringelrupsenplaag, die Amsterdam eenige jaren achtereen 
teistert, doordat ,,Beplantingen” geene afdoende bestrijdings- 
maatregelen neemt, gaf Spr. gelegenheid, omtrent het dicht 
bij honk blijven van Malacosoma neustria L. waarnemingen 
te doen. Boomen, die „ten behoeve van het Verkeer” sterk 
zijn ingesnoeid en van alle dunne twijgen beroofd, zoodat 
ook de eierringen zijn weggenomen, blijven niet alleen het 
eerste jaar na die operatie vrij van rupsen, maar eenige 
jaren achtereen. De vlinders uit de aangetaste boomen 
blijven in de buurt, zoodat de haarden bij het uitbreiden 
der plaag ieder jaar wel grooter worden en ineenvloeien, 
maar de besmetting breidt zich niet gelijkmatig over de 
geheele. stad uit. „Artis’’ werd door de boomen uit de 
Plantage Franschelaan geïnfecteerd. Dezen winter zijn er 
de eierringen zooveel mogelijk weggezocht. Verreweg de 
meeste werden in den voortuin bij de Franschelaan ge- 
vonden, in enkele boomen wel ca. honderd stuks. In den 
achtertuin werden weinig eierringen aangetroffen; de meeste 
boomen waren vrij of er werden maar zeer weinig ringen 
in gevonden. De vlinders uit de ,,Artis”-rupsen en uit die 
van de Fransche laan behoorden alle tot hetzelfde donker- 
bruine type, terwijl elders in de stad vlinders van allerlei 
kleur voorkwamen. 


VERSLAG LXXIX 


Kan het geisoleerd blijven van locale rassen van sommige 
vlinders misschien zijne oorzaak hebben in het zich weinig 
verplaatsen van de individuen? 

Spr.’s rupsen van Cosmotriche potatoria L. haalt hij voor 
het Insectarium van ,, Artis” sedert 1897 jaar op jaar van 
een rietlandje bij de Zuiderzee. De vlinders behooren tot het 
locale ras afrinerva, dat door GRUNBERG in SEITZ, „Die 
Gross-Schmetterlinge der Erde” naar zijne Amster- 
damsche exemplaren is beschreven en afgebeeld. Dit riet- 
landje is in den loop der jaren geslonken tot een klein 
stukje, naar Spr.’s schatting nauwelijks ééne hectare groot. 
Trots al zijn wegzoeken is de soort er tot heden in stand 
gebleven. 

Verscheidene min of meer zeldzame vlinders in de collectie 
van ,,Artis” met het etiquet ,, Amsterdam” uit de jaren 
tusschen 1860 en ’70, treft Spr. nog daar aan, zoo bijv.: 

Polygonia c-album L., Arsilonche albovenosa GOEZE, (van 
deze soort kon Spr. den vorigen herfst op eene oppervlakte 
van enkele vierkante meters ver over de honderd rupsen 
verzamelen), Agrotzs occulta L., Miana bicoloria VILL., Apamaea 
testacea HB., Calamia lutosa HB., Leucania pallens L., obsoleta 
HB. en lythargyria ESP., Xylina ornitopus ROTT., Cucullia 
asteris SCHIFF. en chamomillae SCHIFF., Tephroclystia tenuiata 
HB., Abraxas sylvata SC. en Biston hirtaria CL. 

Larentia vittata BKH. en Tephroclystia linariata F. kwamen 
niet alleen in Spr.’s vorige woning aan den rand van de stad 
bij herhaling binnenvliegen, maar ook in zijne tegenwoor- 
dige, meer in de binnenstad. 

Cyaniris argiolus L., die ca. twintig jaren geleden te 
Amsterdam zeldzaam kon worden waargenomen, is nu hier 
zoo algemeen geworden, dat men de soort dikwijls in de 
straten van de binnenstad kan waarnemen. Zij is te Amsterdam 
een van de gewoonste dagvlinders geworden. Gedurende den 
vliegtijd fladderen er steeds eenige exemplaren in Spr.’s tuin. 

Of het nu een beperkt aantal individuen van ééne soort 
zijn, die zich zoo weinig verplaatsen, of dat alle deze eigen- 
schap hebben, lijkt Spr. van belang, nader onderzocht te 
worden. 

Zeker is het, dat van sommige soorten een aantal exem- 

6 


LXXX VERSLAG. 


plaren dikwijls groote afstanden afleggen. Van enkele soorten 
(Pyrameis cardui L. en Plusia gamma L. b.v.) is „trekken” 
meermalen waargenomen. Opmerkelijk is het, dat de eerste 
van beide genoemde soorten een zéér groot, de tweede een 
groot verspreidingsgebied heeft. Dat eenige Sphingidae, die 
hier niet kunnen overwinteren, uit Zuidelijke streken meer- 
malen naar hier komen overvliegen, is algemeen bekend. 
Ook vermoedt Spr., dat Pyramezs atalanta L. hier niet over- 
wintert. Hij heeft deze soort nimmer in gevangenschap 
kunnen doen overwinteren, wat hem bij andere (Vanessa poly- 
chloros L., urticae L. en antiopa L.) bij herhaling is gelukt. 
Men ziet P. atalanta hier in het vroege voorjaar niet. Deze 
soort verschijnt voor het eerst ver in Juni. 

Verder stelt Spr. eenige in het Insectarium van Artis ge- 
kweekte levende exemplaren van Phyllium pulchrifolium SERV. 
ter bezichtiging. De in het najaar uit het ei gekomen en in 
den winter gekweekte vrouwelijke exemplaren vertoonen de 
kleuren van herfstbladeren. Er zijn groene, gele, roodbruine 
en groene, met roodbruine vlekken geteekende, by. De go 
zijn vrijwel uniform van kleur. De in den zomer gekweekte 
exemplaren zijn in den regel effen groen. Zou het voedsel, 
of de mindere verlichting in den winter de oorzaak zijn van 
deze kleurswijziging? De temperatuur en de vochtigheidstoe- 
stand zijn in het insectarium, waar Phyllium gekweekt wordt, 
winter en zomer vrijwel gelijk. | 

Spr. kweekt zijne PAyllium’s met eik. In den zomer met 
Europeesche en Amerikaansche soorten. In het late najaar 
worden eikebladeren gegeven, die herfstkleuren vertoonen, 
in den winter het blad van verschillende, altijd groene soorten. 

De heer Reclaire merkt op, dat, althans wat Coleoptera 
betreft, volgens zijne ondervinding men zelden kan verwach- 
ten, eene eens in aantal gevonden soort in latere jaren weder- 
om aan te treffen. Voor eenige jaren vond Spr. b.v. op berk 
bij Hilversum Magdalis carbonaria L., gedurende een paar 
weken in aantal, doch de volgende jaren ter zelfder plaatse 
niet meer. 

De heer Lycklama à Nijeholt vraagt, of de bestrijding 
der ringelrupsen de kosten wel waard is, en of het niet beter 
zou zijn, af te wachten, of het niet gaat als met den bastaard- 


VERSLAG. LXXXI 


satijnvlinder, die jaren lang de eiken kaalvrat, en nu dit jaar 
in dit gebied, Zuid-Limburg, weer vrijwel verdwenen is. 

De heer De Fluiter zegt, dat de oorzaak van het zoo goed 
als geheel verdwijnen van den bastaardsatijnvlinder in Lim- 
burg is het optreden van eene polyeder-ziekte onder de 
rupsen, waardoor deze in grooten getale vernietigd werden. 
In de duinstreek trad deze ziekte niet op, zoodat daar deze 
soort, Vygmza phaeorrhoea DON., ook dit jaar weder in massa 
optreedt. | 

De heer Mac Gillavry merkt op, dat men weliswaar, uit 
entomologisch standpunt, met het bestrijden van Bombyx 
neustria L. gerust eene afwachtende houding zou kunnen 
aannemen. Daarnaast bestaat echter het feit, dat b.v. alleen 
al de hoeveelheid rupsen-faeces zoo groot is, dat deze eene 
plaag wordt, die het wenschelijk maakt, in eene stad als 
Amsterdam actiever op te treden. 

Als tegenhanger van de opmerking van den heer RECLAIRE, 
wil Spr. in het midden brengen, dat men op eene bepaalde 
plek sommige Coleoptera jarenlang niet aantreft, en dan 
weer plotseling eens in massa. Als voorbeeld noemt Spr. 
Odacantha melanura L,, waarvan SNELLEN VAN VOLLENHOVEN 
het voorkomen bij den Morschweg te Leiden in zijne ,,Neder- 
landsche Insecten” zoo aardig beschrijft. Spr. heeft er als 
jong entomoloog bijna steeds te vergeefs naar gezocht, tot 
er een jaar kwam, waarin zij op die oude plek weer in over- 
groot aantal aanwezig was. 


De heer Valck Lucassen laat een gynandromorph exem- 
plaar rondgaan van Golathus goliathus DRURY, dat hij aan- 
getroffen heeft in de door hem gekochte Cetoniden-collectie 
van wijlen den heer O. E. JANSON, te Londen. De vind- 
plaats is Mabira Forest-Girya-Uganda. 

Ditzelfde exemplaar heeft JANSON in 1910 reeds te Londen 
vertoond op eene vergadering van de Entomological Society 
of London, doch in de Proceedings van die vergadering 
komen geene interessante details voor. 

Wanneer men dit exemplaar vergelijkt met een normaal 
mannelijk en een normaal vrouwelijk exemplaar, ziet men 
duidelijk, dat het eigenschappen van beide seksen bezit. 


LXXXII VERSLAG. 


I. Van de twee clypeus-horens, alleen het mannetje eigen, 
is slechts de linker ontwikkeld; de rechter is zeer ver- 
schrompeld. 


2. De witte bekleeding van den bovenkant van den kop 
is precies tot de linkerhelft beperkt, de rechterkant is zwart 
en min of meer glanzend; bij de normale exemplaren zijn 
de mannelijke dieren daar geheel wit, de vrouwelijke grooten- 
deels zwart met in grootte varieerende vlekken. 


3. Het halsschild vertoont zoowel viltachtige als glanzende 
gedeelten; bij normale exemplaren is het halsschild der dd 
viltachtig en dus dof, dat der 2? glanzend en grof bestippeld. 


4. Het schildje is weer half mannelijk, half vrouwelijk; 
de linkerhelft vertoont de teekening en de viltachtige be- 
kleeding der dd‘, de rechterhelft het gladde van de 92. 


5. Het linker dekschild is overwegend mannelijk door zijne 
viltachtige bekleeding, het rechter dekschild daarentegen 
overwegend vrouwelijk, nl. glanzend. 

Van de rugzijde van dit exemplaar kan men zeggen, dat 
de linkerhelft in hoofdzaak mannelijk is, de rechterhelft 
vrouwelijk. 


6. Wat de pooten aangaat, zijn deze, behalve de linker 
voorpoot, alle vrouwelijk. Men kan dat duidelijk zien aan de 
schenen, welke bij de 22 alle aan den buitenrand getand 
zijn, bij de do ongetand; genoemde linker voorpoot is ook 
forscher ontwikkeld dan de rechter voorpoot. 


7. De penis is zeer slecht ontwikkeld en vrijwel gehalveerd. 


De heer De Fluiter doet eenige voorloopige mededeelingen 
over de resultaten, door hem verkregen bij een onderzoek 
naar de parasieten van enkele insecten, die gedurende de 
laatste 2 jaar, door hun massale optreden vele gemoederen 
in beweging hebben gebracht en economisch zeer veel 
schade hebben aangericht. 

Deze insecten waren de volgende: 1°. Nyemia phaeorrhoea 
Don., 2°. Stilpnotia salicis L. en 3°. Lophyrus pini L. 

Nygmia phaeorrhoea, de Bastaardsatijnvlinder, trad in het 
Zuiden en Oosten van het land en ook in de duinstreken 
in 1929 en in 1930 in onnoemelijk aantal op en een ieder 


VERSLAG. LXXXIII 


herinnert zich nog de alarmeerende courantenberichten, die 
toentertijd verschenen, ook in onze groote dagbladen. 

Stilpnotia salicis L., de Satijnvlinder, trad in 1930 in de 
buurt van Wageningen en op verschillende plaatsen in de 
Betuwe massaal op in de populierenlanen en deed deze 
midden in den zomer er dor en doodsch uitzien. 

Lophyrus pent L., de Dennenbladwesp, verwoestte in de om- 
geving van Ede 35 H.A. dennenbosch en trad in 1930, op enkele 
plaatsen in Brabant, nl. nabij Dorst en de Rips, als plaag op. 

Daar in ons land van de kwaliteit en kwantiteit der para- 
sieten dezer insecten nog zoo goed als niets vastgelegd 
was, leek het Spr. ten zeerste gewenscht, een onderzoek in 
te stellen naar de macroparasieten dezer insecten, die, zooals 
reeds bleek uit het werk van RATZEBURG in 1840, veelvuldig 
voor kunnen komen en by de regulatie van het aantal 
individuen geene geringe rol kunnen spelen, ondanks het 
feit, dat meestal de klimatologische factoren de factoren 
zijn, die het eerst als regulatoren in aanmerking komen, 
terwijl ook daarnaast bacterie- en polyederziekten onder de 
rupsen groote slachtingen kunnen aanrichten! Een nieuw 
en grondig onderzoek naar de parasieten onzer schadelijke 
-nsecten heeft zoowel wetenschappelijke als practische waarde 
en is een eerste vereischte, daar men in het algemeen nog 
veel te veel steunt op het werk van RATZEBURG, nu haast 
eene eeuw oud, terwijl recente waarnemingen zoo goed als 
geheel ontbreken. 

In den winter van 1929/1930 heeft Spr. een groot aantal win- 
ternesten van den bastaardsatijnvlinder op het laboratorium 
gebracht, met het doel om na te gaan, welke macroparasieten 
het aantal rupsjes tijdens de winterrust decimeeren, welke 
parasieten in de rupsjes overwinteren, doch in een later 
stadium den gastheer verlaten, en welke de getalsverhouding 
van het aantal dezer parasieten is tot het aantal rupsjes, 
dat in het voorjaar de winternesten verlaat. 

Uit het onderzoek bleek o.a. het volgende: 

In de eerste plaats was het aantal rupsjes per nest veel 
en veel grooter, dan het aantal, dat men steeds in de 
literatuur tegenkomt en dat steeds op 200 à 300 gesteld 
wordt. Uit 30 winternesten, door Spr. voor dit doel geïsoleerd, 


LXXXIV VERSLAG. 


kreeg hij niet minder dan 21569 rupsen. Het maximale 
aantal rupsjes per nest bedroeg 2115, het gemiddelde 743 
per nest. Het getal, dat men in de literatuur vindt, kan 
men verklaren door aan te nemen, dat het betrekking heeft 
op een nest, bestaande uit de nakomelingen van slechts 1 
legsel (200 à 300 eieren), dus uit tijden, waarin de soort 
niet zoozeer als plaag notoir is. 

Wanneer het insect echter als plaag optreedt, kan, door- 
dat de legsels b.v. dicht bij elkaar afgezet worden, het 
aantal rupsjes per nest veel en veel grooter zijn, doordat 
de rupsjes van verschillende legsels gezamenlijk één winter- 
nest maken! 

Behalve deze rupsjes kwamen uit de winternesten te voor- 
schijn slechts 2 soorten sluipwespjes en wel eene Pteromaline: 
Eupteromalus nidulans FOERST. en eene Torymine: Mono- 
dontomerus aereus WALK. (alleen 9). 

Uit het experiment bleek, dat Eupteromalus nidulans in hare 
wintergeneratie optreedt als ectoparasiet op de overwinterende 
rupsjes; in hare 2° generatie, dus voorjaarsgeneratie, daar- 
entegen trad zij op als hyperparasiet op Apanteles en Micro- 
gaster-cocons, die zij grif infecteerde. 

De 2 individuen van Monodontomerus aereus WALK. bleken in 
de winternesten slechts te overwinteren. Dit sluipwespje staat 
bekend als een typische Dipterenparasiet en treedt ook als 
zoodanig hier te lande op. Overbrengen van Monodontomerus 
aereus WALK. op poppen en rupsen van Nygmza (Euproctis) 
had steeds negatieve resultaten. 

De genoemde waren de eenige sluipwespjes, die reeds 
dadelijk in ’t voorjaar, ten tijde dat ook de rupsen de nesten 
verlieten, te voorschijn kwamen. 

In ’30—’31 werden de proeven herhaald, doch dezen keer 
ontbrak Monodontomerus ten eenenmale! 

In beide jaren werd geene enkele Tachinide (Zygobothria !) 
uit de overwinterende rupsjes gekweekt. 

In beide jaren werd tevens ook een groot aantal rupsjes, die 
uit de nesten waren gekomen, op het laboratorium opgekweekt, 
om te zien, welke parasieten in een later stadium den gast- 
heer zouden verlaten. Als eenige parasiet werd zoo uit de 
nesten uit Roermond, uit de omgeving van Den Bosch en 


VERSLAG. LXXXV 


uit de duinstreek bij Leiden afkomstig, Meteorus versicolor 
WESM. gekweekt: in ’30 in eene verhouding 1 : 30, in ’31 
in eene verhouding I : 50 (rupsjes). 

Uit een zeer groot aantal poppen uit de duinstreken, Lim- 
burg en Brabant werd slechts ééne groote sluipwesp ver- 
kregen nl. Pimpla instigator F., die.in ’30 ongeveer 20 °/, 
der poppen vernietigde. 

Een onderzoek naar de parasieten tijdens de oudere rup- 
senstadia in de vrije natuur is nog in vollen gang en hierover 
zal later iets medegedeeld worden. Alles zeer kort resumee- 
rend blijkt dus wel, dat wij bij de regulatie van het aantal 
individuen bij Nygmia phaeorrhoea van de tot nog toe gei- 
soleerde parasieten niet veel kunnen verwachten, daar hunne 
werking vaak van zeer dubieuzen aard is, omdat sommige 
behalve als primaire parasiet, ook als hyperparasiet kunnen op- 
treden. Bovendien is hun aantal in verhouding tot het aantal 
rupsjes zeer gering. 

Een onderzoek naar de parasieten van St/pnotia salicis 
leverde geheel andere resultaten op. Hier was het aantal 
primaire parasieten veel grooter, doch hunne werking werd 
hier ten zeerste gereduceerd door het optreden van hyper- 
parasieten, in dit geval ook weer zeer vele Pteromalinen. 

Zoo werd uit gemummificeerde rupsjes een mooie bruine 
Braconide (Rogas (Aleiodes) unicolor WESM.) gekweekt; bij 
nader onderzoek bleek, dat deze in het najaar de jonge 
rupsjes infecteert en pas in den zomer van het volgende 
jaar de gemummificeerde rups als imago verlaat, om dan 
in den nazomer opnieuw de jonge rupsjes te infecteeren. 
Deze parasiet werd echter op zijne beurt weer sterk door 
hyperparasieten (2 soorten) aangetast. 

Zoo verkreeg Spr. van II2 ex. van rupsen, die dezen 
primairen parasiet bevatten, slechts 8 ex. van den primairen 
parasiet, terwijl de overige 104 exemplaren in totaal 683 
hyperparasietische Pteromalinen opleverden. Deze Pteroma- 
linen werden weer zeer gemakkelijk overgebracht op Tachi- 
niden-puparia, ten tijde van hun uitkomen uit oudere S#/pnotia- 
rupsen gekweekt, en uit deze puparia verscheen dan reeds 
na 3 weken de nieuwe generatie! Het aantal van deze hyper- 
parasieten per puparium kan zeer groot zijn. Zoo verkreeg 


LXXXVI VERSLAG, 


Spr. uit 1 Tachinidepuparium b.v. 27 van deze hyperpara- 
sieten. Deze konden op het laboratorium ruim eene maand 
in leven gehouden worden, en weer op vele andere, als 
primaire parasieten optredende insecten overgebracht worden. 

Behalve deze grootere Braconide werd ook uit de Stz/pnotza- 
rupsjes Meteorus versicolor WESM. gekweekt, die hier eveneens 
sterk gehyperparasiteerd was. Zoo brachten van 144 Meteorus- 
cocons go cocons Meteorus versicolor WESM. op, (dus 63 °/,), 
39 cocons hyperparasieten (6 soorten) (27 °/,), terwijl 15 
cocons (10 °/,) niet uitkwamen !, zoodat dus 30 °/, der gezonde 
cocons door hyperparasieten vernietigd werd. De hyperpa- 
rasieten bestonden uit 6 verschillende soorten. 

Behalve de genoemde primaire parasieten, trad Apanteles 
lacteicolor VIERECK nog als primaire parasiet op, doch ook 
deze werd eveneens zeer sterk door hyperparasieten aange- 
tast, in dit geval weer speciaal eene Pteromaline. 

Uit eene collectie van 227 buiten verzamelde Apanteles- 
cocons verkreeg Spr. 4, zegge 4, Apanteles lactetcolor-imagines, 
terwijl de overige 223 coconnetjes in totaal 271 hyper- 
parasitische Pteromalinen opleverden. 

Ook deze parasieten gingen grif over op destijds uit 
rupsen van Sf. salicis verkregen Tachinidenpuparia. Hieruit 
werd na 3 weken, tot maximaal 12 per puparium, de nieuwe 
generatie verkregen. Ook werden zij zeer gemakkelijk over- 
gebracht op puparia van Tachinidenlarven, verkregen uit 
tal van andere Lepidopteren- en Hymenopterenlarven. 

De aantasting der oudere rupsen door Tachiniden was 
aanzienlijk. 

Popparasieten werden niet verkregen. De volwassen vlinders 
zetten spoedig de eieren af, + 150 per hoopje. Uit buiten 
verzamelde eihoopjes werden talrijke eiparasieten (1 soort) 
verkregen. Zoo werden uit 7229 gezonde eieren 6300 rupsjes 
en 929 eiparasieten (12,8 °/,) verkregen, hetgeen een aanzien- 
lijk aantal is. 

Bij Lophyrus pint doet zich nòg een ander geval voor. 
Hier werd eene parasietenanalyse gemaakt in 1929—’30 van 
een zeer groot aantal cocons, die in den bodem en tegen 
de stammen overwinterden. 

Van ruim 10000 cocons kwamen er, in het voorjaar van 


VERSLAG. LXXXVII 


1930, 6651 uit, die opleverden 5518 Lophyrus-imagines : 


44629 + 1056 4 5 
4 : I =: 
1133 par. I 


Onder deze parasieten waren 453 sluipwespen (behoorende 
tot 4 soorten) en 689 Tachiniden (1 soort: Sturmza incon- 
spicua Mc.; helft &, helft 2). Ook eiparasieten werden 
in het vrije veld aangetroffen; een nauwkeurig percentage 
kon echter, met het oog op het feit, dat in afgesneden 
takken de eieren haast onmiddellijk te gronde gaan (de 
bladwespeneieren nemen tijdens hunne ontwikkeling vocht 
op uit het omgevende plantenweefsel!), niet vastgesteld 
worden. 

Aan eene parasietenanalyse van de sterk aangetaste ge- 
bieden in Brabant wordt nog gewerkt, en de resultaten hier- 
van zullen later medegedeeld worden. 

Verder vond Spr. in Wageningen, in een plantenkasje, 
op welig met algen begroeide bloempotten, in den loop van 
Mei, een aantal Apterygoten, en wel Collembola. Eene 
determinatie met behulp van „die Apterygotenfauna Finlands’’ 
van WALTER M. (AXELSON) LINNANIEMI 1912, zoowel als met 
BROHMER’S „Fauna von Deutschland” bracht Spr. tot het 
genus Sminthurinus BORN. Eene verdere determinatie met 
LINNANIEMI tot de species ,,aureus” (LUBB.) en de variëteit 
„bimaculata (AXELS.)’’. 

Deze diertjes vielen terstond op door eene prachtige, 
helder porceleinwitte vlek, aan weerszijden van het achter- 
einde van het abdomen. Het abdomen is overigens van 
boven zwart; de kop vertoont dorsaal 2 lichtgele vlekken, 
terwijl de onderzijde van kop en abdomen, evenals de pooten, 
oranje-geel van kleur zijn. De vlekken op het abdomen zijn 
hier helder wit en niet geel of geel-wit, zooals bij de exem- 
plaren van AXELSON. 

Naast deze var. dzmaculata, werd in totaal een enkel 
exemplaar van de var. atrata BORN. waargenomen, op dezelfde 
vindplaats, tusschen exemplaren van de var. dzmaculata, die 
zeer talrijk aanwezig was. 

Zoowel Sminthurinus aureus var, bimaculata (AXELS.) als 
Sminthurinus aureus var. atrata (BORN.) is nieuw voor de 


LXXX VIII VERSLAG. 


fauna van Nederland. De objecten werden ter controle van 
Spr.’s eigen determinatie nog opgestuurd naar Mej. A. 
BUITENDIJK te Leiden, die Spr.’s determinatie voor de var. 
bimaculata bevestigde. Omtrent de var. afrata, die Spr. pas 
in het begin dezer week aantrof, is nog geen antwoord 
binnengekomen. 

Deze var. was, in tegenstelling met de var. d¢maculata, 
bijna geheel zwart; slechts de kop vertoonde, tusschen de 
oogvlekken, dorsaal twee lichte vlekjes. 

De President vestigt, naar aanleiding dezer mededeeling, 
er de aandacht op, dat de Bastaardsatijnvlinder-plaag, die in 
1930 een groot deel van ons land, maar inzonderheid Lim- . 
burg, teisterde, en waarvan men eigenlijk verwachtte, dat 
zij in 1931 wellicht nog heviger zou optreden, plotseling 
verdwenen schijnt te zijn. Spr. heeft er op zijne reis van 
Putten naar Valkenburg nauwkeurig op gelet, maar heeft 
niet kunnen ontdekken, dat ergens de plaag nog heerschte. 
Hij informeert bij de aanwezigen naar hunne bevindingen, 
die blijken, van denzelfden aard te zijn. Men heeft hier wel 
een uiterst merkwaardig voorbeeld ervan, dat eene plaag, 
zonder inmenging van den mensch, opeens eindigde, 

Spr. vraagt den heer DE FLUITER, in welken tijd hij de 
cocons van Lophyrus pini heeft gecontroleerd. 

De heer De Fluiter antwoordt, dat zij verzameld zijn 
vóór den winter; de tijd van uitkomen dezer cocons was 
echter zeer verschillend en liep over eene zeer groote periode. 
Vele cocons zijn ook vernietigd door de boschmuis, Mus 
sylvaticus L. 


Daar niemand meer het woord verlangt, wordt de ver- 
gadering door den President, onder dankzegging aan de 
sprekers, gesloten. 


VERSLAG. LXXXIX 


De contributie voor de Nederlandsche Entomologische Vereeniging be- 
draagt per jaar / 10.—. Tegen storting van een bedrag van / 100.— 
in eens, of, voor personen in het buitenland, van / 35.—, kan men 
levenslang lid worden. De leden ontvangen gratis de Verslagen der Ver- 
gaderingen (2 per jaar), de Zntomologische Berichten (6 nummers per 
jaar) en de Verslagen van de Vergaderingen der Afdeeling Nederlandsch 
Oost-Indië. De leden kunnen zich abonneeren op het Zydschrift voor 
Entomologie voor f 6.— per jaar. 

Voor niet-leden bedraagt de prijs van het 7ydschrift voor Entomologie 
per jaargang / 12.—, netto, en van de Zntomologische Berichten en van 
de Versl. v. d. Verg. d. Afd, N.O.-I, f 0.50 per nummer. 


La cotisation annuelle de la Soczété Entomologique Neerlandaise est 
fixée à fl, 1o.—. Contre un versement de fl. roo. — (pour les étrangers 
fl. 35.—) on peut être nommé membre a vie. Les membres reçoivent les 
Proces-verbaux des séances (2 par année), les Zntomologische Berichten 
(6 numéros par année) et les Procès-verbaux des séances de la Division 
des Indes orientales Néerlandaises. L’abonnement au Zydschrift voor 
Entomologie est, pour les membres, fixé a fl. 6.— par année. 

Le prix du Zydschrift voor Entomologie pour les personnes, qui ne 
sont pas membres de notre société, est fixé a fl. 12.— par volume, net, 
et des Entomologische Berichten et des Proc.-verb. de la Div. des Indes 
or. néerl. à fl. 0.50 par numéro. 


The subscription to the Netherlands Entomological Society is fixed at 
fl. Io— per annum. Life-membership can be obtained by paying the 
amount of fl. 100.— (for foreigners fl. 35.—). The Reports of the Meetings 
(2 per year), the Zutomologische Berichten (6 numbers per year) and the 
Reports of the Meetings of the Division Netherlands East Indies are sent 
to all members. The subscription to the 7ydschrift voor Entomologie 
amounts, for members, to fl. 6.— per annum. 

For others the price of the 7ydschrift voor Entomologic is fl. 12.— 
per volume, net, of the Ænfomologische Berichten and of the Reports of 
the Division Netherl. East Indies fl. 0.50 per number. 


Der Mitgliedsbeitrag für die Viederländische Entomologische Gesellschaft 
beträgt fl. 10.— pro Jahr. Lebenslängliche Mitgliedschaft kann erworben 
werden gegen Zahlung von fl. 100.— (für Ausländer fl. 35.—). Die Seézungs- 
berichte (2 pro Jahr), Zntomologische Berichten (6 Nummer pro Jahr) und 
die Sitzungsberichte der Abteilung Niederländisch Ostindien werden allen 
Mitgliedern zugesandt. Mitglieder können auf die Tüdschrift voor Ento- 
mologie abonnieren zum Vorzugspreise von fl. 6.— pro Jahr. 

Für Nichtmitglieder beträgt der Preis der Tydschrift voor Entomologie 
fl. 12.— pro Band, netto, der Extomologische Berichten und der Sitzungs- 
berichte der Abt. Niederl. Ostindien fl. 0.50 pro Nummer. 


XC VERSLAG. 


Voor de leden der Nederlandsche Entomologische Ver- 
eeniging zijn verkrijgbaar bij den Secretaris, J. B. Corporaal, 
p/a. Zoölogisch Museum, Plantage Middenlaan 53, Amsterdam 


(C.), voor zoover de voorraad strekt: 


Tijdschrift voor Entomologie, per deel (/ 12.—) 
Entomologische Berichten, per nummer (/ 0.50) 
Verslagen van de Vergaderingen der Afdeeling 
Nederlandsch Oost-Indié van de Nederlandsche 
Entomologische Vereeniging, per nummer (/ 0.50) 
Handelingen der Nederlandsche Entomologische 
Vereeniging, bevattende de Verslagen der jaarlijksche 
Vergaderingen van 1846—1858, met Repertorium. 
en der Vergaderingen . M0 :00) 
PC: Snellen, De vlinders van Nederland, 
e met 4 platen 
F. M. van der Wulp, Catalogue of the de- 
scribed Diptera from South-Asia . . (fF 3.-) 
Er M. wa nudes )Wiwl been Dr KCHL nae 
Meijere, Nieuwe ls der Nederlandsche 


Diptera 5 
Handleiding voor het verzamelen, bewaren en 
verzenden van uitlandsche insecten . (77 0.50) 


Repertorium betreffende deel I- VIII van het 
Tijdschrift voor Entomologie . 

Repertorium betreffende deel IX—XVI van het 
Tijdschrift voor Entomologie . 

Repertorium betreffende deel XVII— XXIV van 

het Tijdschrift voor Entomologie, 

Jhr. Dr. Ed. Everts, Lijst der in Nederland en 

het aangrenzend gebied voorkomende Coleoptera 

C. J. M. Willemse, Orthoptera Neerlandica 

vo 

DE si ne Odonata neerlandica È (> 5.) 

» » Il (> 5.) 

Prof. Dr. j C. H. de Meijere, Die Larven der 


Agromyzinen . (f 5.—) 
DEAN Oudeman SÌ Kritisch- Historisch Over- 
zicht der Acarologie, deel I . \ (Ge) 
Deel . (f25.—) 


Dre]: Docu De soort als functie van 
plaats en tijd, getoetst aan de Lycaenidae van het 
Australaziatisch gebied (alleen voor leden) 


SL 


» 0.20 


DD 


» 6.— 
» 12.50 


>) dhe 


De prijzen tusschen haakjes ( ) gelden voor niet-leden 


der Vereeniging. 


XCI 


LIJST VAN DE LEDEN 
\ DER 
NEDERLANDSCHE ENTOMOLOGISCHE VEREENIGING, 
OP 1 AUGUSTUS 1931, 
MET OPGAVE VAN HET JAAR HUNNER TOETREDING, ENZ. 


(De Leden, die het Tijdschrift voor Entomologie Deel LXXIV 
ontvangen, zijn met een *, de Leden voor het 
leven met een § aangeduid). 


BUITENGEWOON EERELID. 
*Z. K. H. de Prins der Nederlanden, Hertog van 
Mecklenburg. 1903. 


EERELEDEN. 

*Dr. R. Gestro, Genua, 1909. 

*Prof. Dr. K. M. Heller, Zranklinstr. 22, Dresden. 1911. 

*Prof. H. J. Kolbe, Szeznäckerstr. 12, Berlin-Lichterfelde W. 
1913. 

*Lord Walter Rothschild, Zring Park, Herts., Engeland. 1913. 

*Jhr. Dr. Ed. J. G. Everts, Emmastraat 28, ’s-Gravenhage. 
1919. 

*Mr. A. Brants, Rynkade 119, Arnhem. 1926. 

*Dr. G. de Horvath, emeritus-director, Zoologische Abtei- 
lung, Ungarisches Nationalmuseum, Budapest. 1929. 

*Dr. L. O. Howard, Principial Entomologist, Bureau of 
Entomology, Washington, D. C., U.S.A. 1929. 

*Prof. Dr. A. Handlirsch, Rubensgasse 5, Wien IV. 

*Prof. Dr. W. M. Wheeler, Bussey Institution for Applied 
Biology, Boston, Mass., U.S. A. 


BEGUNSTIGERS. 


*Het Koninklijk Zoölogisch Genootschap „Natura Artis 
Magistra”, Amsterdam (C.). 1879. 


XCII LIJST DER LEDEN ENZ. 


De Hollandsche Maatschappij es Wetenschappen, Haarlem. 
1884. 

Mevrouw J. M. C. Oudemans, geb. Schober, Huize „Schoven- 
horst”, bij Putten (Veluwe). 1892. 

Mevrouw Dr. A. Weber, geb. van Bosse, Eerbeek. 1892. 

$Mevrouw de Wed. J. P. Veth, geb. v. Vlaanderen, België. 
1899. 

Mej. C. E. Sepp, Villa Eikenhorst, Bussum. 1900. 

Mevrouw de Wed. J. M. van der Hoop, geb. de Monchy, 
Mathenesserlaan 252, Rotterdam. 1913. 

Mevrouw P. J. K. de Meijere, geb. v. Dam, Stadhouderskade 
135, Amsterdam (Z.). 1913. 

Mevrouw J. S. M. Oudemans, geb. Hacke, Putten (Veluwe). 
1022: 

SMevrouw E. Uyttenboogaart, geb. Eliasen, Renkum. 1922. 

$Mevrouw J. J. Hacke, geb. Oudemans, Verlengde Heereweg 
120, Groningen. 1923. 

Mevrouw A. Corporaal, geb. v. Rienderhoff, Moorder Am- 
stellaan 2321, Amsterdam (Z.). 1926. 

Mevrouw A. Y. S Mac. Gillavry, geb. Matthes, Jan Willem 
Brouwersplein 9, Amsterdam (Z.). 1926. 

SC. A. Oudemans, Oude Delft 212, Delft. 1929. 

$Mevrouw J. S. Oudemans, geb. Hoeksma, Arts, Oude Delft 
De DAG, WOO): 

SIr. A. H. W. Hacke, Verlengde Heereweg 120, GREAT 
1920. 

SMej. C. C. Oudemans, 2° Adelheidstraat 192, NEU ae 
1930. 

CORRESPONDEERENDE LEDEN. 

A. W. Putman Cramer, Lawrence Avenue 322, Westfield, 
New Yersey. 1883. 

Dr. L. Zehntner, Rezgoldswil, Baselland, (Zwitserland). 1897. 

Dr. P. Speiser, Kreismedicinalrat, Kazserstrasse 12, Konings- 
DEKEN 2. 19.1900: 

Dr. H. Schmitz, S. J., Ignatius College, Valkenburg (L.). 1921. 

*Dr. W. Horn, Gosslerstrasse 18, Berlin-Dahlem. 1928. 

*E. R. Jacobson, Fort de Kock, Sumatra. 1928. 

Dr. K. Jordan, Zoological Museum, Zwang, Herts., Engeland. 
1928. 


LIJST DER LEDEN ENZ. XCIII 


J. D. Alfken, Delmestrasse 18, Bremen. 1929. 

#A.d’Orchymont, Houba de Strooperlaan 132, Brussel II. 1929. 

H. St. John Donisthorpe, Durandesthorpe, 19, Hazelwell-road, 
Putney, S. W. 15, Engeland. 1931. 


BUITENLANDSCHE LEDEN. 

*René Oberthür, Faubourg de Paris 44, Rennes (Ille-et-Vilaine), 
Frankrijk. — Coleoptera, vooral Carabiden (1882—83). 

Dr. H. Schouteden, Directeur du Museé du Congo, Zervueren, 
België. — (1906—07). 

Corn. J. Swierstra, Directeur van het Transvaal-Museum, 
Pretoria. — (1908—09). 

*James E. Collin, Sussex lodge, Newmarket, Engeland. — 
(ST 3-14). 

*Bibliotheek der R. Universiteit, Lund, Zweden. — (1915 — 16). 

P. Dr. Felix Rüschkamp, Hofgartenstrasse 9, Bonn a. Rh. 
— Coleoptera (1919—20). | 

“Dr. W. Chr. Mezger, 45, Boulevard de la Saussaye, Neutlly 
si Seine, Frankrijk, — (1926— 27). 

#Dr. A. Clerc, 7, Rue de Montchanin, Paris XVII, Frankrijk. 
— Coleoptera, vooral Curculionidae orb. terr. (1926—27). 

#Dr. A. Avinoff, Director, Carnegie Museum, Pittsburgh, Pa., 
U. 5. A. — Lepidoptera (1928—29). 

*Prof. N. Bogdanov—Katjkov, Instituut voor toegepaste 
Zoölogie en Phytopathologie, 7scharkovsky Str. 7, Lenzn- 
grad, U. S. S. R. — Oeconomische Entomologie en 
Tenebrionidae (1928 — 29). 

*John D. Sherman Jr., 732, Primrose Ave., Mount Vernon, N.Y., 
U.S. A. — Bibliographie. (1930—31). 

GEWONE LEDEN. 

*Algemeen Proefstation der Algemeene Vereeniging van 
Rubberplanters ter Oostkust van Sumatra, Medan, Sumatra. 
— (1917—18). 

Prof. Dr. H. J. van Ankum, Zezst. — Algemeene Zoölogie 
(1871 —72). 

Awibowo, Adjunct-dierkundige bij het Instituut voor Plan- 
tenziekten te Buztenzorg, Fava. — (1929— 30). 

*H. A. Bakker, Biol. Cand., Marconistr. 5, Vinuiden. — 
Neuroptera. (1921—22). 


XCIV LIJST DER LEDEN ENZ. 


G. Barendrecht, Biol. Doct’, Parklaan 79, Haarlem. — 
Hymenoptera (1928--29). 

*Prof. Dr. L. F. de Beaufort, Buitengewoon Hoogleeraar aan 
de Gemeentelijke Universiteit; Directeur van het Zoölogisch 
Museum te Amsterdam, Huize „de Hooge Kley’, Leusden 
bij Amersfoort. — (1911—12). 

$Dr. W. Beijerinck, Biologisch Station, Waster (Dr). — 
(930 3m). 

Prof. Dr. J. F. van Bemmelen, Oud-Hoogleeraar aan de Univer- 
siteit te Groningen. — (1894—95). 

Ir. G. A. Graaf Bentinck, Electrotechn. Ing., Bloemendaal- 
sche weg 196, Overveen. — Lepidoptera (1917—18). 

K. J. W. Bernet Kempers, Directeur der Registratie, Rrouw- 
straat 152, ’s-Gravenhage. — Coleoptera (1892—93). 

A. J. Besseling, A. de Hoven 109, Leeuwarden. — (1923— 24). 

Dr. J. G. Betrem, Entomoloog b/h. Proefstation Malang, 
Malang, Fava. — Hymenoptera (1921—22). 

Dr. J. A. Bierens de Haan, Privaatdocent aan de Universiteit, 
Minervalaan 26, Amsterdam (Z.). — (1918—19). 

*H. C. Blote, Conservator aan ’s-Rijks Museum van Natuur- 
lijke Historie te Leiden, Parkweg 326, Voorburg. — 
(1923 —24). 

P. R. Bodifée, p/a. Curagaosche Petroleum Maatschappij, 
Willemstad, Curacao. — Coleoptera (1923—24). 

#W. J. Boer Leffef, Molleruslaan 22, Apeldoorn. — Lepidoptera 
(1929— 30). 

Dr. J. Bosscha, Parc Dubochet, Clarens, Zwitserland. — 
Coleoptera (1882—83). 


B. E. Bouwman, Bilthoven. — Hymenoptera aculeata (1926 
—1927) 
J. Broerse, Rustenburgerstr. 108, Amsterdam (Z.). — Neder- 


landsche Coleoptera (1923— 24). 

L. D. Brongersma, biol. cand., Bloemendaalsche weg 84, 
Bloemendaal. — (1930—31). 

A. M. Brouwer Jr., Mengelberglaan 56, Utrecht. — Lepido- 
ptera (1928—29). 

G. A. Brouwer, Petrus Campersingel 239, Groningen. — Alge- 
meene Entomologie (1929— 30). 

S. L. Brug, Directeur v/h Geneeskundig Laboratorium, S. S. 
Hotel, Kamer 78, Batavia Centrum, Fava. — (1931—32). 


LIST DER LEDEN ENZ. XCV 


A. J. Buis, Soestdijksche weg 111, Bilthoven. — Lepidoptera 
(1907— 08). 

Prof. Dr. L. P. de Bussy, Sparrenwoude, Westeinde 7, Baarn. 
— (1908—09). 

*J, R. Caron, Van der Helstlaan 44, Hilversum. — Lepido 
ptera (1919—20). 

*Mr. H. H. C. Castendijk, Westerstraat 37, Rotterdam. — 
(1927—28). 

*H. Coldewey, „Nieuw Veldwijk”, Twello. — Lepidoptera 
(1919—20). 

$*J. B. Corporaal, Conservator voor Entomologie aan het 
Zoölogisch Museum, Plantage Middenlaan 53, Amsterdam 
(C.). — Coleoptera, vooral Cleridae (1899-—1900). 

*Jos. Cremers, Hertogsingel 10, Maastricht. — Coleoptera en 
Lepidoptera (1906—07). 

Dr. K. W. Dammerman, Directeur van het Zoölogisch Museum, 
Buitenzorg, Fava. — Algemeene Entomologie (1904—05). 

*Mr. E. van Delden, Bankastraat 5, Soerabaja, Fava. — 
Lepidoptera van Ned. O.-Indié (1923—24). 

*Het Deli Proefstation, Medan, Sumatra, — (1908—09). 

*E. D. van Dissel, Directeur van het Staatsboschbeheer, 
Nassaustraat 15, Utrecht. — (1906—07). 

C. J. Dixon, Da Costalaan 11, Ryswik (Z.-H.). — Coleoptera 
(1890—91). 

*Prof. Dr. W. Docters van Leeuwen, Directeur van ’s Lands 


Plantentuin, Buztenzorg, Fava. — (1921—22). 

*P. H. van Doesburg, Gang Pernis, Semarang, Fava. — Coleo- 
ptera (1921—22). 

*G. Doorman, Koninginneweg 22, Wassenaar. — (1915—16). 


#F. C. Drescher, Bangawanlaan 29, Bandoeng, Fava. — 
(1911—12). o 

*E. Dunlop, Ryperweg 7, Bloemendaal. — Lepidoptera 
(1927—28). 

Mr. E. J. F. van Dunné, kantoor Mrs. Henny & Schoutendorp, 
Batavia, Fava. — Lepidoptera (1911— 12). 

R. van Eecke, Conservator aan ’s Rijks Museum van Natuur- 
lijke Historie, Maredijk 161, Leiden. — Lepidoptera en 
Thysanoptera (1911—12). 


XCVI LIST DER LEDEN ENZ. 


*H. C. L. van Eldik, Van der Woertstraat 20, ’s-Gravenhage. 
— Lepidoptera en Coleoptera (1919— 20). 

M. L. Eversdijk, Diezelinge. — Algemeene Entomologie 
(T919— 20). 

G. L. van Eyndhoven, ZEindenhoutstraat 26, Haarlem. — 
Lepidoptera (1927—28). 

*F. C. J. Fischer, Bronckhorststraat 2611, Amsterdam (Z.). 
— Lepidoptera (1929— 30). 

*H. J. de Fluiter, Hoogstraat 71, Wageningen. — (1929—30). 

Dr. C. J. H. Franssen, Dierkundige by het het Instituut 


voor Plantenziekten, Duitenzorg, Fava. — Aphididae 
(1928— 29). 
D. C. Geijskes, Leeuwertkstraat 12, Leiden. — (1928—29). 
*L. van Giersbergen, Rijksbijenteelt-consulent, Wageningen. 
— (1907—08). 


*Mej. A. Gijzen, Biol. Doct*., Bergweg 236°, Rotterdam. — 
Microlepidoptera (1929— 30). 
*Dr. P. van der Goot, Dierkundige bij het Instituut voor 


Plantenziekten, Buztenzorg, Fava. — Aphididae en Coccidae 
(1910—11). 

*Dr. F. J. Gorter, Manggalaan 28, Medan, Sumatra — 
(1928— 29). 


*J. A. M. van Groenendael, arts, Stazzionssingel 13c, Rotter- 
dam. — (1930—31). 

Dr. J. A. W. Groenewegen, leeraar aan de H.B.S., Johan 
de Withstraat 49, Leiden. — Arachnoidea (1929— 30). 

Dr. J. D. F. Hardenberg, p/a Laboratorium voor het Onder- 


zoek der Zee, Batavia, Fava. — Insecta parasitica 
(1925--26). 
P. Haverhorst, Wilhelminapark 70, Breda. — Lepidoptera 


en Hymenoptera aculeata (1928— 29). 

*W. Hellinga, Valkenswaardsche Weg 14, Aalst (N.-B.). — 
Coleoptera (1926—27). 

Jhr. W. C. van Heurn, Biol. docts., Panaragan 36, Butten- 


zorg, Fava. — Algemeene Entomologie (I9II—12). 
Dr. J. van der Hoeven, Zefde by Zutphen. — Coleoptera 
(1886-—87). 


Mr. A. Th. ten Houten, Winterswijk. — (1921—22). 


LIJST DER LEDEN ENZ. XCVII 


Het Instituut voor Plantenziekten, Buztenzorg, Fava. — 
(193031). 

Mej. A. Jaarsveld, Biol. Cand., Overtoom 434, Amsterdam (W.). 
— Algemeene Entomologie (1929— 30). 

J. A. Janse, Kon. Wilhelminalaan 163, Frederiksoord (Dr.). 
— Nederlandsche Lep. Rhopalocera (1930—31). 


P. J. Janse, Sloterkade 111, Amsterdam (W.). — Diptera 
(1930—31). 

L. A. Jansen, Hoofd v.d. H. C. School 2, Museumweg 20, 
Buitenzorg, Fava. — Coleoptera (1928—29). 


*W. de Joncheere, Singel 198, Dordrecht — Lepidoptera 
(1913—14). 

C. de Jong, 2° Schuytstraat 282, ’s-Gravenhage. — Coleoptera 
(1926— 27). 

Dr. J. K. de Jong, p/a Zool. Mus., Buztenzorg. — (1927—28). 

Dr. H. W. de Jong, Hoogstraat go, Wageningen. — (1925—26). 

Dr. L. G. E. Kalshoven, Dierkundige bij het Instituut voor 
Plantenziekten, Buztenzorg, Fava, — Algem. Entomologie 
(1921 — 22). 

Dr. H. Karny, Bondongan 58, Buitenzorg, Fava. — Thysano- 
ptera, Orthoptera (1929— 30). 
Dr. P. M. Keer, Karel du Fardinstraat 4", Amsterdam 

(Z.) — (1909— 10). 

Dr. C. J. van der Klauw, Privaatdocent, conservator ajh 
Zoölogisch Laboratorium, Kerkstraat 3 Leiden. — Toe- 
gepaste Entomologie (1929 — 30). 

$*B. H. Klynstra, Zrankenstraat 60, ‘s-Gravenhage. — 
Coleoptera, voorn. Caraboidea (1902—03). 

J. Koornneef, Kastanjelaan 20, Rhenen. — Algemeene 
Entomologie, vooral Hymenoptera (1917— 18). 

M. v. d. Kop, Bragaweg 53”, Bandoeng, Fava. — Lepidoptera 


(1928—29). 
Dr. B. J. Krijgsman, Parasitoloog bij het Veeartsenijkundig 
Laboratorium, Buitenzorg, Fava. — (1930—31). 


*G. Kruseman Jr., Biol. docts.,. Roelof Hartstraat 4, 
Amsterdam (Z.). (Vacantieadres: Grundelweg 10, Hengelo). 
— Algemeene Entomologie (1930— 31). 

P. A. van der Laan, Saenredamstraat 4, Utrecht. — 
Lepidoptera (1929— 30). 


XCVIII LIST DER LEDEN ENZ. 


L. F. Labohm, Opperhoutvester, Banjoewangi, Fava. — 
(MOOD): 

Laboratorium voor Entomologie der Landbouwhoogeschool, 
Berg 37, Wageningen. — (1929— 30). 

*Dr. S. Leefmans, Hoofd van het Instituut voor Planten- 
ziekten te Buztenzorg, Fava. — Algemeene Entomologie; 
Lamellicornia (1911 —12). 

H. E. van Leijden, Biol. Cand., Monstersche Straatweg roa, 
Loosduinen. — Lepidoptera (1915—16). 

B. J. Lempke, Oude [fselstraat 127, Amsterdam (Z.). — 
Lepidoptera (1925—26). 

SM. A. Lieftinck, Conservator, Zoölogisch Museum, Buzten- 
zorg, Fava. — (1919—20). 

J. Lindemans, Zaagmolenstraat 111, Rotterdam. — Lepidoptera, 
Hymenoptera, vooral Sphegidae (Crabonidae), Pompilidae, 
Vespidae en Chrysididae (1901—02). 

N. Loggen, Stadionweg 163!!, Amsterdam (Z.). — Lepidoptera 
(1924—25). 

*C. J. Louwerens, Hoofd eener School in N. 0-1. — 
(1928 — 29). 

H. Lucht, Adm. R. O. ,,Bajoekidoel”, Banjoewangi, Fava. 

ROES 

*Dr. H. J. Lycklama a Nijeholt, Zwaalf Apostelenweg 75, 
Nijmegen. — Lepidoptera (1896—97). 

§*Dr. D. Mac Gillavry, 7. W. Brouwersplein 9, Amsterdam (Z.). 
— Coleoptera en Rhynchota (1898—09). 

SH. J. Mac Gillavry, geol. cand., 7. W. Brouwersplein 9, 
Amsterdam (Z.). — (1930—31). 

$Mej. M. E. Mac Gillavry, Aalsmeerderweg 308, Aalsmeer. 
(O.). — Lepidoptera (1929—30). 

*Dr. M. J. H. A.C. L. Malte von Kühlewein, Gouvernements 
Arts, Amboina, N. O.-I. — Siphonaptera en Diptera (1929 
— 1930). 

*G. van der Meer, Larensche weg 31, Zutphen. — Algemeene 
Entomologie (1926--27). 

*J. C. van der Meer Mohr, Entomoloog bij het Deli Proef- 
station, Medan, Sumatra. — (1925—26). 

*Prof. Dr. J. C. H. de Meijere, Stadhouderskade 135, Amster- 
dam (Z.). — Diptera (1888—89). 


LIST DER LEDEN ENZ. XCIX 


G.S. A. van der Meulen, Van Breestraat 170, Amsterdam (Z.). 
— (1924—25). 

*Prof. Dr. G. A. F. Molengraaff, Groothoef ijzerlaan 40, Was- 
senaar. — (1877—78). | 

*Museo Entomologico „Pietro Rossi”, Duzua (Trieste), Italia. 
— (1928 —29). 

*De Nederl. Heidemaatschappij, Arnhem. — (1903—04). 

*H. Th. Nieuwenhuisen, Oostsingel 150, Goes. — Algemeene 
Entomologie (1927-— 28). 

A. C. Nonnekens, 1° Fan van der Heydenstraat 82, Amsterdam 
(Z.). — Coleoptera (1921—22). 

Prof. Dr. E. D. van Oort, Directeur v. ’s Rijks Museum v. Nat. 
Historie, Wittesingel ro, Leiden. — Carabini (1915—16). 

Dr. A. C. Oudemans, Burgemeester Weertsstraat 65, Arnhem. 
— Acari, Pulicidae (1878—79). 

§*Dr. J. Th. Oudemans, Huize ,,Schovenhorst”, bij Putten 
(Veluwe). — Lepidoptera, Hymenoptera, Thysanura en Col- 
lembola (1880—81). 

§Dr. Th. C. Oudemans, Landbouwkundig ingenieur, Huize 
„Klein Schovenhorst”, bij Putten (Veluwe). — Algemeene 
Entomologie (1920—21). 

*G. Overdijkink, Oro-oro-dowo 54, Malang, Fava. — Lepi- 
doptera (1921—22). 

*A. A. van Pelt Lechner, Velperweg 79, Arnhem. — (1925 — 26). 

Dr. M. Pinkhof, Plantage Muidergracht 27%, Amsterdam 
(C.). — Algemeene Entomologie (I913— 14). 

Plantenziektenkundige Dienst, Wageningen. — (1919—20). 

R. A. Polak, Burmanstr. 14, Amsterdam. (O.). — (1898—99). 

*Dr. A. Reclaire, Alexanderlaan 17, Hilversum. — Coleoptera, 
Rhynchota (1919—20). 

Dr. A. Reyne, Directeur van het Klapperproefstation, Menado, 
Celebes. — Algemeene Entomologie (1917—18). 

’s Rijks Museum v. Natuurl. Historie, Leiden. — (1915—16). 

J. J. L. de Rooij, Hoogstraat 48, Wageningen. — (1929— 30). 

*A. van Roon Sr., Vasteland 17°, Rotterdam. — (1929— 30). 

A. van Roon Jr, Hendrik de Keyzerplein 13, Eindhoven. — 
Carabidae (1924— 25). 

W. A. Schepman, Directeur Amsterdamsche Bank, 77104, 
Hulst (Zeeland). — Coleoptera (1919—20). 


(On LIJST DER LEDEN ENZ. 


T. A. C. Schoevers, Phytopatholoog, Nassauweg 28, Wage- 
ningen. — Oeconomische Entomologie (1917—18). 

L. H. Scholten, Lobith. — Lepidoptera (1923—24). 

Dr. J. H. Schuurmans Stekhoven, Privaatdocent aan de Uni- 
versiteit, Willem Barentzstraat 314, Utrecht. — Diptera 
parasitica (1924—25). 

E. A. M. Speyer, Biol. Doct’., Voltastraat 22,’s-Gravenhage. 
— Algemeene Entomologie (1931—32). i 

Mej. D. Spierenburg, Zuzdereind, Wageningen. — (1929— Sol 

*M. Stakman, Frederik Hendrikstr. 10, Utrecht. — (1921— 22). 

Aug. Stärcke, Arts, Den Dolder (Utr.). — Formicidae 
(1925 — 26). 

*Mej. M. N. Stork, Zarmoniehof II, na GZ ). 
(1928—29). 

DAE Shi Directeur van het Koninklijk Jole sen 
Genootschap ,, Natura Artis Magistra”, Plantage Middenlaan 

| 5I, Amsterdam (C.). — (1927 --28). 

Prof. Dr. N. H. Swellengrebel, Bijzonder Hoogleeraar van- 
wege het Koninklijk Koloniaal Instituut aan de Universi- 
teit van Amsterdam, ,,t Holthuis”, Van Vollenhovenlaan 
164, Aerdenhout (bij Haarlem). — (1919—20). 

*R. Tolman, Nieuwe Weg 115, Soest. — Lepidoptera (1929 
— 1930). 

Mej. P. R. Tonkes, Lepelenburg 2, Utrecht; vacantieadres: 
Appingedam. — (1930—31). 

“Dr ee) Toxopeus 22282 Pee 108. Bandoeng een 
— Indo-Australische Lycaeniden (1919—20). 

G. E. M. Uil, Parkstraat 3, Wageningen. — Lepidoptera 
(1929—30). 

§*Dr. D. L. Uyttenboogaart, Utrechtsche weg 109, Renkum. 
— Coleoptera (1894—95). 

. *H. van der Vaart, Fv. Lennepkade 303, Amsterdam OP), 
— Coleoptera en Lepidoptera (1921—22). 

*#F. T. Valck Lucassen, Huize ,,Rijperduin”, Korte Parkweg I, 
Bloemendaal. — Coleoptera (1910—11). dad 
J. van der Vecht, Tyzkeumeuh 82, Buitenzorg, Fava. — 

Hymenoptera (1926—27). 

F. A. Th. Verbeek, Laan van der Wijck 194, Bratensore 

Fava. — (1927—28). 


LIJST DER LEDEN ENZ. - CI 


Mr. J. A. Vermeer, Putten (G.). — (1923—24). 

Dr. H. Verploegh, Statenlaan. ror, ’s-Gravenhage. — 
Lepidoptera (1925 —26). 

Prof. Dr. J. Versluys, 2' Zoologisches Institut der Univer- 
sitat, Wien. I. — (1920—21). 

Mej. A. P. C. de Vos, Bioloog b. h. Rijksinstituut voor 
Biologisch Visscherij-onderzoek, Burgemeester Martenssingel 
20, Gouda. — Waterinsecten (1926—27). 

Mevrouw B. de Vos, geb. de Wilde, 7. M. Coenenstraat 22, 
Amsterdam (Z.). — Algemeene Entomologie (1926—27). 

J. J. de Vos tot Nederveen Cappel, Pabaton 22, Buitenzorg, 
Fava. — (1902—03). 

*Mr. L. H. D. de Vos tot Nederveen Cappel, Velp. — 
Coleoptera (1899—1900). 

Dr. A. D. Voüte, Dierkundige bij het Instituut voor Plan- 
tenziekten te Buztenzorg, Fava. (1929— 30). 

Mevrouw J. Voüte, geb. Broekman, Amsterdam. — (1931— 32). 

Prof. Dr. Max C. W. Weber, Zerbeek. — Coleoptera 
(1886— 1887). 

Dr. F. W. Went, Botanicus aan ’s Lands Plantentuin, 77zkeu- 


meuh, Buitenzorg, Fava. — (1929—30). 

§*P. van der Wiel, Corn. v. d. Lindenstraat 20, Amsterdam 
(Z.). — Midden-Europeesche Coleoptera en Formicidae 
(1916— 17). 


*]. C. Wijnbelt, Fac. van Campenstraat 16, Amsterdam (Z.). 
— Microlepidoptera (1924—25). 

§*C. J. M. Willemse, Arts, Eygelshoven (Z.-Limb.). — Ortho- 
ptera (1912—13). 
*Ir. T. H. van Wisselingh, ingenieur bij ’s Rijks Waterstaat, 
Tuinwyklaan 27, Haarlem. — Lepidoptera (1924—25). 
*J. H. E. Wittpen, 7° Constantijn Huygensstraat 103 hs, Am- 
sterdam (W.). — Lepidoptera (1915— 16). 

Het Zoölogisch Laboratorium, Kazserstraat, Leiden. — 
(1924—25). 

Het Zoölogisch Museum en Laboratorium, Buitenzorg, Fava. 


— (1919—20). 


CII LIJST DER LEDEN ENZ. 


BESTUUR. 


President: Dr. J. Th. Oudemans (1928-—1934). 

Vice-President: Prof. Dr. J. C. H. de Meijere (1930—1936). 

Secretaris: J. B. Corporaal (1926—1932). 

Penningmeester: Dr. D. L. Uyttenboogaart (1928—1934). 
(Postgiro No. 13497). 

Bibliothecaris: Dr. D. Mac Gillavry (1926—1932). 

F. T. Valck Lucassen (1930—1936). 


COMMISSIE VAN REDACTIE VOOR HET TIJDSCHRIFT EN 
DE ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. 


Dr. J. Th. Oudemans (1928—1934). 
Prof. Dr. J. C. H. de Meijere. (1930—1933). 
F. T. Valck Lucassen (1930—1933). 


BIJLAGE A. 1 


WET 


DER 


NEDERLANDSCHE ENTOMOLOGISCHE VEREENIGING. 


I, 
Doel en Middelen. 
ARTIKEL I. 


De Nederlandsche Entomologische Vereeniging stelt zich 
ten doel, de beoefening der Entomologie in Nederland te 
bevorderen. 

Onder Entomologie wordt hier verstaan de kennis niet 
alleen der Insecten, doch van alle Arthropoda tracheata 
(Onychoporen, Duizendpooten, Insecten en Spinachtigen). 


ART. 2. 


Onder de middelen, die haar daartoe ten dienste staan, 
rekent zij: | 

I. het jaarlijks houden van twee vergaderingen, eene des 
zomers en eene des winters; 

2. het bijeenbrengen en instandhouden eener bibliotheek ; 

3. het uitgeven van het „Tijdschrift voor Entomologie”, 
van de „Entomologische Berichten” en van de „Verslagen 
van de Vergaderingen der Afdeeling Nederlandsch Oost- 
Indië der Nederlandsche Entomologische Vereeniging” en 

4. het geldelijk en wetenschappelijk ondersteunen van 
werken, betrekking hebbende op de Entomologie, in de 
eerste plaats van Nederland en zijne Koloniën en Bezittingen. 

Voor de geldelijke ondersteuning, onder 4. bedoeld, wordt 
de toestemming vereischt van de meerderheid der op de 
zomervergadering aanwezige leden. 

Leden der Vereeniging, in eene bepaalde streek woon- 
achtig, kunnen, daartoe gemachtigd door de Algemeene 


Vergadering, eene Afdeeling der Vereeniging oprichten. 
Het reglement eener dusdanige Afdeeling is aan de goed- 
keuring van het Bestuur der Vereeniging onderworpen. 


IN. 


Leden. 
NR SE 
De Vereeniging erkent gewone leden, buitenlandsche leden, 


begunstigers, correspondeerende leden, leden van verdienste 


en eereleden. 
ARTS AN 


Om gewoon lid te kunen worden, moet men ingezetene 
zijn van.het Rijk, of van zijne Kolonien of Bezittingen. 

Een gewoon lid, dat zich metterwoon naar het buitenland 
begeeft, kan niettemin gewoon lid blijven. 

Gewone leden hebben stemrecht; zij betalen eene jaar- 
lijksche. contributie van f 10.—, of f 100.— voor eens. 


Jade GE 


Wie geen ingezetene van het Rijk, of van zijne Koloniën 
of Bezittingen is, kan duztenlandsch lid worden. Hij betaalt 
f 35.— voor eens en heeft dezelfde rechten als een gewoon 
lid, behoudens de bepaling van Art. 45. 


ART. 6. 


Een begunstiger betaalt eene jaarlijksche contributie van 
minstens / 10.—, of minstens f 100.— voor eens. 

Hij heeft het recht de vergaderingen bij te wonen en 
werkzaam daaraan deel te nemen, doch heeft géén stemrecht. 


ART. 7. 


Behalve personen kunnen ook vereenigingen en instel- 
lingen als. gewoon lid of als begunstigers tot de Vereeniging 
toetreden, echter alleen tegen jaarlijksche contributie. 


| ART. Si 


- Om gewoon lid, buitenlandsch lid of begunstiger te worden, 


= 


3 


dient men als zoodanig door een lid of begunstiger schrif- 
telijk bij het Bestuur te worden voorgedragen. Het Bestuur 
beslist over de toelating. 

Gewone leden, buitenlandsche leden en begunstigers ver- 
binden zich voor één vereenigingsjaar. Het vereenigingsjaar 
valt samen met het kalenderjaar. 

Jaarlijks contribueerende gewone leden en begunstigers, 
die als zoodanig wenschen te bedanken, dienen daarvan 
kennis te geven aan den Secretaris vöör I November van 
het loopende jaar. 

Gewone leden en begunstigers, die na herhaalde aan- 
maning van den Penningmeester hebben verzuimd, de ver- 
schuldigde contributie te betalen, kunnen door het Bestuur 
van hun lidmaatschap vervallen worden verklaard. 


AID NO: 


Aan Entomologen buitenslands, die de Vereeniging behulp- 
zaam willen zijn tot de bereiking van haar doel, kan het 
correspondeerend lidmuatschap worden aangeboden. 


ART. 10. 


Tot ld van verdienste kunnen benoemd worden personen, 


die zich voor de Vereeniging bijzonder verdienstelijk hebben 


gemaakt, _ 
| pesi ART BI 

Tot eereltd kunnen benoemd worden personen, die zich 
door hunne entomologische werken buitengewoon hebben 
onderscheiden. 

ARTZ. 
- Het getal der correspondeerende leden, leden van ver- 
dienste en eereleden bedraagt hoogstens tien voor ieder. 

Tot correspondeerend lid, lid van verdienste of eerelid 
wordt men door het Bestuur op de jaarlijksche zomerver- 
gadering voorgedragen en met ten minste drie vierden van 
de stemmen der aanwezige leden benoemd. 

De: correspondeerende leden, leden van verdienste en 
eereleden hebben het recht, de vergaderingen bij te wonen 
en werkzaam daaraan deel: te nemen, doch zij hebben geen 
stemrecht en betalen: geene contributie. - orig ino 


4 


Het lidmaatschap van verdienste en het eerelidmaatschap 
sluiten het gewone lidmaatschap niet uit. 


II. 
Bestuur. 


ART 13): 


Het Bestuur der Vereeniging bestaat uit zes leden, die 
op de zomervergadering worden gekozen en onder elkander 
de volgende betrekkingen verdeelen: 


President. 

Vice-President, 

Secretaris, 

Penningmeester, 

Bibliothecaris, 

Zesde lid, zonder aangegeven functie. 


Oe aN a 


Van de regeling hunner betrekkingen wordt ten spoedigste 
aan de leden kennis gegeven. 

Nieuw benoemde bestuursleden treden dadelijk na hunne 
benoeming in functie. 


ART OFA? 


Van het Bestuur treden om de twee jaren twee leden af, 
volgens een daarvan door het Bestuur te maken rooster, 
met dien verstande, dat de aftredenden terstond herkiesbaar zijn. 

Een lid, tusschentijds benoemd, heeft zoolang zitting, als 
het lid, in wiens plaats hij gekozen is, zou gehad hebben. 


ART. 15. 


Aan het Bestuur is de toepassing en handhaving der 
wet en de regeling opgedragen van alles, wat met den 
wetenschappelijken werkkring der Vereeniging in verband 
staat, behoudens evenwel de redactie van het Tijdschrift voor 
Entomologie en de Entomologische Berichten, die volgens 
Art. 56 aan eene afzonderlijke commissie is opgedragen, 


ART. 16. 


Tot het wettig houden eener Bestuursvergadering is de 
aanwezigheid van minstens vier Bestuursleden vereischt. 


5 
a. De President. 


ENB ale 


Aan den President is de leiding van alle vergaderingen 
opgedragen. 

In de Bestuursvergaderingen heeft hij eene beslissende stem, 
indien het geval zich mocht voordoen, dat de stemmen staken. 


ART. 18. 


Hij brengt op de zomervergadering een verslag uit over 
den toestand der Vereeniging. 


ARTI TQ: 


Jaarlijks, liefst kort vóór de zomervergadering, houdt hij 
eene inspectie over de bibliotheek. 


ART. 20. 


De President bewaart onder zijne persoonlijke verant- 
woordelijkheid de mantels der effecten, welke aan de Ver- 
eeniging toebehooren, en waarvan de couponbladen en talons 
bij den Penningmeester in berusting blijven. 


b. De Vice-President. 


ARTs 218 


De Vice-President neemt, bij verhindering van den 
President, diens functie waar. 


c. De Secretaris. 


NR 422% 


De Secretaris houdt notulen van hetgeen verhandeld en 
besloten is op iedere vergadering en teekent zoo getrouw 
mogelijk de mondelinge mededeelingen der leden op. Een 
verslag der vergaderingen wordt door hem zoo spoedig 
mogelijk gereed gemaakt en ingeleverd bij de Commissie 
van redactie van het Tijdschrift, in Art. 56 dezer wet bedoeld. 

Ten dienste van het verslag kan de Secretaris, wat betreft 
de wetenschappelijke mededeelingen, gebruik maken van 
een schriftelijk overzicht daarvan, door ieder lid van zijne 


6 


eigene mededeeling opgesteld. De Secretaris blijft echter 
ten opzichte van het verslag de redigeerende persoon. 

Bij het verslag der zomervergadering wordt de naamlijst 
der leden gevoegd, met opgaaf hunner woonplaats, van het 
jaar hunner toetreding en van het onderdeel der Entomologie, 
hetwelk meer bepaald het onderwerp hunner studie uitmaakt. 


JE RAD 7223. 


De huishoudelijke correspondentie is hem opgedragen. 
Een brievenboek, bevattende den inhoud der uitgaande 
stukken, wordt door hem aangehouden. 


AR 20 


Hij zal allen leden minstens eene maand vóór elke ver- 
gadering, behalve eene buitengewone (zie Art. 44), kennis 
geven van dag en plaats der bijeenkomst, benevens van de 
punten van beschrijving. 


ARTZ 


Hij zorgt voor de verzending van alle stukken, die van 
de Vereeniging uitgaan. 


ART 206; 


Hij zal voor een geschikt lokaal en doelmatige inrichting 
daarvan tot het houden der vergaderingen zorg dragen. 


AR 2 7e 


De Secretaris bewaart het archief der Vereeniging en 
beheert het boekenfonds. 


d. De Penningmeester. 
IRIS 


De Penningmeester beheert, onder zijne persoonlijke ver- 
antwoordelijkheid, de fondsen der Vereeniging. Alle stukken 
betreffende het geldelijk beheer blijven onder zijne berusting. 

Van effecten, tot het eigendom der Vereeniging behoorend, 
bewaart hij de couponbladen en de talons. 


Ms nora 


7 


ART 29. 


Hij zorgt voor de invordering van alle der Vereeniging 
toekomende gelden. 


ARTs. 20: 


Buitengewone ontvangsten, waaronder in de eerste plaats 
worden gerekend de bijdragen van buitenlandsche leden, de 
bedragen, waarvoor de gewone leden en begunstigers hunne 
jaarlyksche contributie kunnen afkoopen, en verder alle 
geldelijke geschenken of legaten, worden door hem, in over- 
eenstemming met het Bestuur, op doelmatige en soliede 
wijze rentegevend belegd. 


RER ST 


De wijze, waarop de Penningmeester zijne betalingen doet, 
wordt door het Bestuur geregeld. 


NR. 32: 


Hij legt jaarliiks op de zomervergadering de rekening en 
verantwoording van zijn beheer, met de daarbij behoorende 
bewijsstukken, over, die vooraf door eene commissie van 
twee gewone leden, door den President daartoe aangewezen, 
zal worden nagezien. 

Aan een dezer commissieleden zendt de Penningmeester 
alle betreffende bescheiden (aangeteekend) minstens veertien 
dagen vöör de zomervergadering. Over hare bevindingen 
brengt deze commissie op die vergadering verslag uit. Na 
goedkeuring der rekening en verantwoording dechargeert 
de Vergadering den Penningmeester van zijn beheer. 


e. De Bibliothecaris. 
ARTS 33, 


De Biblothecaris is belast met de zorg voor de bibliotheek. 
Indien deze zoodanige uitbreiding heeft gekregen, dat de 
bestaande catalogus, naar het oordeel des Bestuurs, onvol- 
doende moet worden geacht, is hij gehouden een nieuwen 
catalogus op te maken. 

. Jaarlijks op de zomervergadering brengt hij verslag uit 
van den toestand der bibliotheek. 


8 


ART. 34. 


Hij zal al de boeken der Bibliotheek voorzien van het 
stempel der Vereeniging. 


f. Het zesde Lid. 


ART. 35. 


Het zesde bestuurslid, zonder aangegeven functie, komt 
allereerst in aanmerking, om, bij verhindering van een der 
bestuursleden, diens functién waar te nemen, behoudens 
de bepaling in Art. 21. 


IV. 
Vergaderingen. 


Algemeene bepalingen. 


ART 36, 


De beide, volgens Art. 2 te houden vergaderingen hebben 
ten doel, door persoonlijke kennismaking en toenadering 
der leden en door onderlinge mededeeling van waarnemingen, 
het wetenschappelijk verkeer onder de beoefenaars der 
Entomologie te bevorderen. 


RIDES 
Deter vergadering aanwezige leden teekenen de presentielijst. 
ART ES 


Schriftelijke mededeelingen van te grooten omvang, of 
minder geschikt tot voordracht op de vergadering, worden 
den Secretaris overgelegd tot opneming in het verslag, na 
korte uiteenzetting van den zakelijken inhoud en de uit- 
komsten der daarin vervatte waarnemingen. 


ART. 39. 


De stemming over personen heeft plaats met gesloten 
briefjes. 


9 


ART. 40. 


Bij alle stemmingen, behoudens de in Art. 12, 45 en 62 
aangewezen uitzonderingen, beslist de meerderheid der aan- 
wezige leden. 


Bij staking van stemmen wordt het voorstel gerekend te 
zijn verworpen. 


a. Zomervergadering. 
ART. AT. 


De zomervergadering wordt gehouden in het zomerhalf- 
jaar. De plaats van de volgende bijeenkomst wordt in de 
voorafgaande zomervergadering bepaald. Het tijdstip wordt 
door het Bestuur vastgesteld. 


ART 42. 


De huishoudelijke zaken worden in de zomervergadering 
geregeld. 


b. Wintervergadering. 
ART: A432: 
Jaarlijks zal in eene der wintermaanden eene bijeenkomst 
der leden plaats hebben, gewijd aan het doen van weten- 
schappelijke mededeelingen. 


De plaats van de volgende bijeenkomst wordt in de voor- 
afgaande wintervergadering bepaald. 


c. Buitengewone vergadering. 
ART Ale 


Het Bestuur kan, wanneer het zulks noodig oordeelt, eene 
buitengewone vergadering beleggen. Wanneer zes leden zulks 
verlangen, is het Bestuur verplicht, binnen eene maand na 
de aanvrage deze vergadering uit te schrijven. 

De leden zullen ten minste eene week vöör den dag dezer 
vergadering, met opgave van alle te behandelen punten, 
moeten worden opgeroepen. 


VI 
Eigendommen der Vereeniging. 


ARIAS, 


Eigendommen der Vereeniging worden niet buiten Neder- 


IO 


land (het Rijk in Europa) ter leen gegeven. Van deze be- 
paling kan voor boekwerken, die in de Bibliotheek in meer 
dan één exemplaar aanwezig zijn, door het Bestuur, in ieder 
bijzonder geval afzonderlijk te beoordeelen, en onder inacht- 
neming der alsdan voor te schrijven garantie en voorzorgs- 
maatregelen, ontheffing worden verleend. 

Behoudens het bepaalde bij Art. 51, kunnen de eigen- 
dommen niet worden vervreemd dan met goedkeuring van 
ten minste drie vierden der ter vergadering aanwezige leden. 

Hieronder is ook begrepen afschrijving van kapitaal. 


AR TAO: 


“De eigendommen der Vereeniging bestaan uit: 

I. Onroerende goederen. 

2. Contante gelden en waardepapieren. 

3. Fondsen voor bijzondere doeleinden, waaronder het 
Fonds Mac Gillavry (Bibliotheekfonds). 

4. Bibliotheek. 

5. Voorraad van publicaties (Boekenfonds). 

6. Archief. 

ENR Aye 


Het Fonds Mac Gillavry (Bibliotheekfonds) bestaat uit 
gelden, door leden of anderen bijeengebracht door jaarlijk- 
sche stortingen of bijdragen in eens. 

De gelden worden door den Penningmeester der Neder- 
landsche Entomologische Vereeniging beheerd. Elk jaar 
wordt door den Penningmeester op de Zomervergadering 
een rapport uitgebracht over den stand van het fonds. De 
gelden staan ter beschikking van den Bibliothecaris, die er, 
ten behoeve van de Bibliotheek, het onmiddellijk beschik- 
kingsrecht over heeft. 

Doel van het Fonds Mac Gillavry is: 

1. Het aankoopen van in de Bibliotheek ontbrekende 
tijdschriftseriën, of het aanvullen van lacunes in aanwezige 
seriën. 

2. Het koopen van antiquarische boekwerken, waarvoor 
tijd van overleg met het Bestuur ontbreekt. Na aankoop 
kan het Bestuur beslissen, of deze uitgaven voor de gewone 
rekening overgenomen kunnen worden. 


II 


ART. 48. 


De bibliotheek bevat zoowel de oorspronkelijke boekver- 
zameling der Nederlandsche Entomologische Vereeniging als 
die van wijlen den heer HARTOGH HEYS VAN DE LIER, welke 
bij overeenkomst van 18 Juni 1870 door Mevrouw de Weduwe 
_HARTOGH HEYS VAN DE LIER, geb. SNOECK aan de Vereeni- 
ging is geschonken. 

Waar hier en elders in deze wet van de bibliotheek wordt 
gesproken, worden steeds de beide verzamelingen bedoeld. 


ART. 49. 


De bibliotheek bevat: 1. de werken over Entomologie, 
door de leden uit te geven, die gehouden zijn, daarvan ten 
minste één exemplaar aan de Vereeniging af te staan; 

2. boekwerken en teekeningen aan de Vereeniging ten 
geschenke gegeven of door ruil verkregen; 

3. aangekochte werken. 


NEEN OE 


Omtrent den aankoop van werken voor de bibliotheek 
beslist het Bestuur. De leden kunnen ten allen tijde daar- 
omtrent voorstellen doen. 


ART. 51. 


Omtrent den ruil of verkoop van dubbele exemplaren 
beslist het Bestuur. 


ART. 52, 


Het gebruik der bibliotheek, daaronder begrepen het ter 
leen ontvangen van boeken, staat open voor alle leden en 
begunstigers der Vereeniging, behoudens de beperkende be- 
paling bij de eerste alinea van Art. 45, en overeenkomstig 
de voorschriften, daaromtrent bij een afzonderlijk reglement 
vastgesteld of nader vast te stellen. 


ART. 53, 


Het boekenfonds bestaat uit de niet verkochte, voor reke- 
ning der Vereeniging uitgegeven werken, en uit publicaties, 
door de leden ten verkoope aan de Vereeniging afgestaan. 


12 


| AREA 


Het archief berust bij den Secretaris. 


MI: 
Publicaties van de Vereeniging uitgaande. 


NRD. 


De Vereeniging geeft uit: 

1. het „Tijdschrift voor Entomologie”, 

2. de „Entomologische Berichten”, 

3. de „Verslagen van de Vergaderingen der Afdeeling Ne- 
derlandsch Oost-Indié van de Nederlandsche Entomologische 
Vereeniging”. 


ART. 56. 


De redactie van de in Art. 55 genoemde publicaties en 
bovendien de correctie der Entomologische Berichten is 
opgedragen aan den President met twee leden, op eene 
zomervergadering voor den tijd van drie jaren te benoemen 
uit twee door het Bestuur voor te dragen dubbeltallen. 

Genoemde twee leden zijn dadelijk herkiesbaar. Een lid, 
tusschentijds benoemd, heeft zoolang zitting, als het lid, in 
wiens plaats hij gekomen is, zou gehad hebben. © 

Deze Commissie bepaalt, op welke wijze de inzending der 
bijdragen moet geschieden. 


RB 1977 


In het „Tijdschrift voor Entomologie”, waarvan op onbe- 
paalde tijden eene of meer afleveringen verschijnen, worden 
opgenomen: 

1. De verslagen der jaarlijksche vergaderingen. Deze ver- 
slagen worden bovendien afzonderlijk gedrukt en aan alle 
leden en begunstigers toegezonden. 

2. Verhandelingen, met of zonder afbeeldingen, de En- 
tomologie betreffende, en door leden der Vereeniging bewerkt. 
Eventueel kan de Redactie ook verhandelingen van niet-leden 
opnemen. Over het al of niet plaatsen beslist de Redactie, 
zoomede over de volgorde daarvan. 


13 


ART. 58. 


De prijs, waarvoor het Tijdschrift verkrijgbaar wordt ge- 
steld, bedraagt f 12.— per deel. 

Elk lid en elke begunstiger heeft recht op één exemplaar 
van elk deel tegen betaling van f 6.—. 


ARME 59. 


De publicaties der Vereeniging kunnen in ruil worden 
verstrekt tegen periodieke geschriften van andere genoot- 
schappen, die zich op het gebied van Zoölogie in 't algemeen 
of in ’t bijzonder van Entomologie bewegen, en tegen be- 
langrijke werken, welke hierover handelen. Het Bestuur be- 
oordeelt, voor ieder geval op zich zelf, of er termen zijn, 
om zoodanigen ruil aan te gaan, en ook, welke Vereenigings- 
publicaties in elk afzonderlijk geval in ruil zullen worden 
afgestaan. 

Ruilrelaties, die reeds eene der Vereenigingspublicaties 
ontvangen, kunnen zich ook op de andere uitgaven abon- 
neeren tegen den, gereduceerden, prijs voor leden. 


ART. 60. 


In de ,,Entomologische Berichten’’, verschijnende elke 
twee maanden, worden opgenomen korte mededeelingen. 
Een exemplaar van elk nummer wordt aan alle leden en 
begunstigers gratis toegezonden. De prijs, waarvoor zij ver- 
krijgbaar zijn, bedraagt f 0.20 per nummer voor de leden 
en begunstigers, voor anderen f 0.50 per nummer. 


ART. OI. 


In de ,,Verslagen van de Vergaderingen der Afdeeling 
Nederlandsch Oost-Indié’” komen de door den Secretaris 
dier Afdeeling opgestelde en bij den Redacteur der Ento- 
mologische Berichten ingeleverde Verslagen van de Verga- 
deringen dier Afdeeling. Een exemplaar van elk nummer 
wordt aan alle leden en begunstigers gratis toegezonden. 
De prijs, waarvoor zij verkrijgbaar zijn, bedraagt / 0.20 per 
nummer voor de leden en begunstigers, voor anderen 
f 0.50 per nummer. 


14 
VII. 


Algemeene bepalingen. 
NRD MO: 


Voorstellen tot het veranderen der wet moeten den 
Secretaris vóór 1 April schriftelijk worden medegedeeld en 
door hem onder de punten van beschrijving volledig worden 
opgenomen. Tot wetsverandering wordt eene meerderheid 
van twee derden der uitgebrachte stemmen vereischt. 


ART. 63. 


Een gedrukt exemplaar der wet wordt door den Secretaris 
aan de leden en begunstigers toegezonden. 


ART. 64. 


In verband met de wijziging der 2° alinea van Art. 8, 
loopt het eerste Vereenigingsjaar na de wijziging dezer wet 
van I Juli 1931 tot 31 December 1932. 

In dit tijdperk zal de contributie worden geïnd in twee 
termijnen, elk a / 7.50, en wel de eerste termijn te betalen 
in October 1931 en de tweede termijn in Maart 1932. 

De leden, die tevens abonnés op het Tijdschrift voor 
Entomologie zijn, moeten het abonnement voor deel 74 te 
gelijk met den 1° termijn en dat voor deel 75 te gelijk met 
den 2° termijn betalen. 

Van af het jaar 1933 worden contributie en abonnements- 
geld in Maart van elk jaar geind. 


ANR Gls 


Deze gewijzigde wet treedt in werking op 6 Juni 1931. 


Aldus vastgesteld te Valkenburg, 6 Funi 1931. 


J. TH. OUDEMANS, Preszdent. 
J. B. CORPORAAL, Secretaris. 


BIJLAGE B. 1 


REGLEMENT 


OP DE 


BIBLIOTHEEK 


DER 
NEDERLANDSCHE ENTOMOLOGISCHE VEREENIGING, 


ART. I. 


Volgens Art. 48 der Wet bevat de bibliotheek der 
Nederlandsche Entomologische Vereeniging twee boeken- 
verzamelingen : 
1°. de oorspronkelijke bibliotheek, door de Vereeniging 
bijeengebracht, en 

2°. de bibliotheek van wijlen den Heer H. HARTOGH HEYS 
VAN DE LIER, bij overeenkomst van den 184" Juni 
1870 door nu wijlen Mevrouw de Weduwe HARTOGH 
HEYS VAN DE LIER, geb. SNOECK, aan de Vereeniging 
geschonken. 

De bepalingen van dit Reglement zijn op beide toepasselijk. 


ART: 2. 


De stempeling der boeken, overeenkomstig Art. 33 der 
Wet, geschiedt, voor zooveel betreft de bibliotheek, hiervoren 
onder Art. 1, 1°. bedoeld, met den stempel der Nederlandsche 
Entomologische Vereeniging, en voor die onder Art. 1, 2°. 
bedoeld, met den stempel „Hartogh Heys van de Lier”. 


XR ae 


Toegang tot en gebruik van de bibliotheek wordt alleen 
vergund aan de leden en begunstigers der Vereeniging. 

Zoolang de nu geldende overeenkomst omtrent de huis- 
vesting der bibliotheek met de Koninklijke Vereeniging 
»Het Koloniaal Instituut’? van kracht is, kunnen ook niet- 
leden de boeken der Nederlandsche Entomologische Ver- 
eeniging in de leeszaal van dit Instituut raadplegen. 


Je ZE 


De gedrukte Catalogus van de bibliotheek wordt, tegen 
een door het Bestuur vastgestelden prijs, verkrijgbaar gesteld ; 
voor leden en begunstigers tegen een gereduceerden prijs. 


ARS 


Behoudens de bepaling bij alinea 1 van Art. 45 der Wet, 
kunnen de boeken, doch uitsluitend aan de leden en begun- 
stigers, ter leen worden gegeven. 

Voor bepaalde boekwerken stelt het Bestuur vast, dat zij 
het bibliotheekgebouw niet mogen verlaten. Dit betreft 
voornamelijk boekwerken, die bijna niet of zeker niet meer 
te verkrijgen zijn, of wel zeer kostbare werken. Het Bestuur 
kan in zeer bijzondere gevallen hiervan ontheffing verleenen. 


AREA 


De toezending van boeken geschiedt door den Biblio- 
thecaris, na ontvangst van een behoorlijk ingevuld en door 
den aanvrager onderteekend, gedrukt formulier van aanvrage, 
dat tevens is ingericht om voor reçu te dienen. Deze for- 
mulieren zijn op de Bibliotheek te verkrijgen. 

Na terugontvangst der boeken zal de Bibliothecaris het 
regu weder doen toekomen aan hem, die het heeft afgegeven, 
indien bij de aanvrage het porto voor dit doel gevoegd ís. 
Is dit niet het geval, dan zal de Bibliothecaris het reçu 
vernietigen. 

AIR 7e 

Alle kosten, op de verzending van aanvragen, boeken en 
recu’s vallende, komen voor rekening van hem, die de 
boeken aanvraagt. 

De verzending zal uitsluitend, zoo heen als terug, aan- 
geteekend per post (brief- of pakketpost) geschieden. Het 
Bestuur kan in bijzondere gevallen, onder alsdan nader over- 
een te komen voorwaarden, wijzigingen in de voorgeschreven 
wijze van verzending toestaan, indien de leener zich voor 
alle gevolgen aansprakelijk stelt. 


ART. 8. 


De Bibliothecaris heeft het recht om, indien een lid of 


3 


begunstiger reeds 5 deelen of brochures ter leen heeft, 
nieuwe aanvragen van dit lid of dien begunstiger te weigeren, 
totdat de geleende boeken door hem terugontvangen zijn. 


ART. 9. 


Het ter leen verstrekte kan ten allen tijde door den 
Bibliothecaris opgevorderd worden. 

Indien binnen 14 dagen na die opvordering de terug- 
ontvangst niet heeft plaats gehad, geschiedt eene nieuwe 
opvordering. 

Indien hierop binnen 14 dagen de terugontvangst niet is 
gevoled, zal het aan het Bestuur worden overgelaten, te 
beoordeelen, of een nieuw exemplaar op kosten van den 
gebruiker zal worden aangeschaft. 


ART. 10. 


Ieder, die boekwerken uit de bibliotheek ter leen heeft, 
is verantwoordelijk voor alle schade, daaraan toegebracht ge- 
durende den tijd, dat zij te zijnen behoeve uit de bibliotheek 
afwezig zijn, en is gehouden, bij verlies of bederf, de waarde 
van het geheele werk te vergoeden; van tijdschriften een 
geheelen jaargang, voor het geval, dat geene enkele nummers 
verkrijgbaar zijn Van antiquarische tijdschriften en serie- 
werken kan bi verlies vergoeding van serién geéischt worden, 
als afzonderlijke deelen niet meer te verkrijgen zijn. De leener 
is dan verplicht, aan dien eisch te voldoen. 


Aldus vastgesteld in de 86° Zomervergadering 
der NEDERLANDSCHE ENTOMOLOGISCHE VER. 
EENIGING Ze Valkenburg, den 6" Funi 1931, 


J. TH. OUDEMANS, President. 
J. B. CORPORAAL, Secretaris. 


Revision der von mir in holländischen 
' Sammlungen gesehenen Gryllacrinen. 


Von 
H. A. KARNY. 
(Buitenzorg, Java). 


(Mit 50 Textfiguren und 1 Farbtafel). 


Wahrend meines Europa-Urlaubs (1926/7) hielt ich mich 
auch einige Zeit in Holland auf, um die Gryllacrinen der 
dortigen Sammlungen zu studieren. Zwar war ich sonst bei 
meinen Urlaubsreisen stets bestrebt, jene Museen aufzusuchen, 
die eine grössere Anzahl wichtiger Typen in ihrem Besitz 
haben, und ich wusste sehr gut, dass ich in den holländischen 
Sammlungen kaum irgend welche Typen finden würde, die 
ich nicht ohnehin schon früher einmal untersucht hätte. 
Dies und mein Mangel an Zeit (vgl. Ent. Mitt., XVII, p. 61, 
1928) nötigte mich auch, meine Untersuchungen einerseits 
auf die Gryllacrinen s. str. zu beschränken und die übrigen 
Subfamilien hier ausser acht zu lassen, und anderseits mei- 
nen Aufenthalt möglichst abzukürzen. Letzteres wurde mir 
besonders dadurch erleichtert, dass alle Vorstände der in 
Betracht kommenden Sammlungen mir in liebenswürdigster 
Weise gestatteten, undeterminiertes Material, soweit ich es 
nicht an Ort und Stelle erledigen konnte, mit mir nach 
Buitenzorg zu nehmen. Ueberhaupt fand ich bei allen Herren 
das denkbar grösste Entgegenkommen und gestatte mir daher, 
ihnen auch an dieser Stelle meinen wärmsten Dank hiefür 
abzustatten. 

Von Deutschland kommend, begab ich mich zuerst nach 
Eygelshoven zu Kollegen WILLEMSE, in dessen Sammlung 
ich zwar nicht sehr zahlreiche, dafür aber umso interessan- 


I 


2 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


tere Exemplare von Gryllacrinen verschiedener Provenienz 
vorfand. Ausserdem hatte aber Freund WILLEMSE auch eine 
Orthopteren-Kollektion des Baseler Museums zur Determina- 
tion erhalten, in welcher sich auch einige sehr interessante 
Exemplare befanden, so namentlich eine Serie von dd der 
in Sammlungen ausserordentlich seltenen Gryllacris japonica, 
Ich habe diese kleine Baseler Kollektion auch in diese Arbeit 
hier mit aufgenommen; dies auch der Grund für die Wahl 
des obigen Titels (statt einfach zu sagen: Gryllacrinen der 
holländischen Sammlungen). 

Da mein Reiseprogramm von Holland weiter nach England 
führte und ich daher das Land wieder im Süden verlassen 
musste, fuhr ich von Eygelshoven zunächst direkt bis Amster- 
dam, wo Kollege CORPORAAL meine Untersuchungen in der 
zuvorkommendsten Weise unterstützte. Die Sammlung ,,Artis” 
enthält so gut wie ausschliesslich Arten aus Niederländisch- 
Indien und ist überhaupt nicht sehr gross, aber das vorlie- 
gende Material stammt zum Teil von Fundorten, von denen 
bisher überhaupt noch keine Gryllacrinen bekannt waren, 
und enthält demgemäss relativ viele neue Formen. 

Von Amsterdam begab ich mich weiter nach Leyden, um 
dann von da aus über Hoek van Holland nach London wei- 
ter zu reisen. In Leyden hielt ich mich nur zwei Tage auf. 
Zwar ist diese Sammlung ganz zweifellos die reichste von 
ganz Holland. Aber die wertvollen DE HAANschen Typen 
hatte ich ja schon 1920 untersucht und konnte mich daher 
jetzt mit einer raschen Revision begnügen. Sonst waren aber 
an Typen nur die der JACOBSON-Ausbeute vorhanden, die 
ich ja mit einziger Ausnahme von Neanias jacobsoni alle 
selber beschrieben hatte. Da mir aber Prof. VAN OORT und 
Kollege VAN EECKE in der liebenswürdigsten und entgegen- 
kommendsten Weise gestatteten, das undeterminierte Material 
mitzunehmen, so war daher die an Ort und Stelle zu leistende 
Arbeit recht rasch erledigt. 

Das undeterminierte Material war unerwartet reich. Merk- 
würdigerweise hatte GRIFFINI seinerzeit nur das JACOBSON- 
Material zur Bearbeitung erhalten, während andere, mindestens 
ebenso interessante und dazu noch ältere Ausbeuten ihm 
nicht zugesandt worden waren, sondern noch der Bearbeitung 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN. 3 


harrten. Diese boten eine Fundgrube neuer und interessanter 
Formen, zum Teil von Lokalitaten, von denen bisher noch 
so gut wie nichts bekannt war, z.B. Timor, Wetter-Inseln 
etc. Ferner fand ich hier die Neuguinea-Ausbeute von VAN 
KAMPEN, die allerdings recht spärlich war und derzeit keine 
neuen Arten mehr enthielt, da ich kurz vorher die Bearbei- 
tung der Neuguinea-Ausbeute von DOCTERS VAN LEEUWEN 
abgeschlossen hatte, die zum Teil dieselben Formen umfasst, 
aber bedeutend reicher an Materal ist. Wäre freilich die 
VAN KAMPEN-Ausbeute schon GRIFFINI zur Bearbeitung über- 
geben worden, so hätte sie zur damaligen Zeit so manches 
Neue geboten. Die bedeutendste Ausbeute des Leidener 
Museums ist aber zweifellos die NIEUWENHUISsche Borneo- 
Kollektion, die auch heute noch von grösster Bedeutung ist 
und uns wichtige neue Aufschlüsse über die Gryllacrinen- 
fauna von Borneo bietet. Sie enthält viele neue Arten und 
ist auch bei den schon bekannten durch genaue Fundorts- 
angaben von grösster Bedeutung, weil solche bisher für 
Borneo so gut wie vollständig fehlten. 


Gryllacris rugifrons n. sp. (Fig. 1). 

ı Q (Holotypus), Timor, WIENCK, linkseitig gespannt 
(Mus. Leiden). 

Maasse: Long. corp. 21 mm, pron. 5.8 mm, elytr. 32.3 
mm, fem. ant. 6.5 mm, fem. post. 13.5 mm, ovipos. 17 mm. 

Kopf nicht sehr gross, nicht oder kaum breiter als das 
Pronotum, in Vorderansicht fast kreisrund, aber die Mund- 
teile doch stärker nach unten verlängert. Hinterhaupt und 
Vertex pechbraun, gleichmässig gewölbt, glatt. Fastigium 
verticis fast doppelt so breit wie das erste Fühlerglied, die 
Seitenränder stark kielförmig vortretend, nach unten gegen 
das Fastigium frontis hin einen Halbkreis bildend, der in 
den seitlichen Partien gleichfalls noch stark vortritt, im 
Mittelteil aber fast ganz verlischt; die Fläche selbst ist in 
der oberen Hälfte glatt und gewölbt, sodann durch eine 
scharfe Querfurche gegen die untere Hälfte abgegrenzt, 
welche sehr stark exkaviert und kräftig runzelig punktiert 
ist. An der oberen Hälfte der Seitenkiele stehen die schmal- 
elliptischen, seitwärts gerichteten oberen Ocellarfleckchen ; 


4 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


sonst ist das ganze Fastigium schwarz, und zwar in der 
oberen Halfte matt, in der unteren glanzend. Augen dunkel. 
Scrobes antennarum schwarzlich, Erstes Fühlerglied ziemlich 
dunkel gelbgrau, an der Vorderseite in der Basalhalfte und 
vor dem Ende geschwarzt; zweites Glied ebenso gefarbt, auf 
der Vorderseite fast der ganzen Lange nach geschwarzt; 
die folgenden Glieder dunkelbraun, glänzend. Unterer Ocel- 
larfleck scharf begrenzt, orangegelb, aufrecht-elliptisch, unge- 
fähr ein Drittel der Breite des Fastigium frontis einnehmend 
und etwa anderthalb mal so hoch wie breit, ziemlich tief 


Zi 
Mer N 


Fig. 1. Gryllacris rugifrons 2, Typus, Timor; nat. Gr. 
Del. GOESTI ABDOELKADIR. 


unten stehend, so dass er nur wenig über die Verbindungs- 
linie der Innenecken der Scrobes antennarum nach oben 
hinausragt. Fastigium frontis glänzendschwarz, sehr grob 
eingedrückt-punktiert. Stirn ungewöhnlich breit, vom Unter- 
ende des unteren Ocellarflecks bis zum Clypeus sehr stark 
eingedrückt; die ganze Fläche glänzendschwarz, sehr kräftig 
und dicht quer-gerunzelt. Subokularfurchen durchlaufend, 
tief eingedrückt. Die Stirnfärbung und -skulptur reicht über 
die Subokularfurchen seitwärts noch ein klein wenig hinaus; 
im übrigen sind die Wangen lehmgelb und fast glatt, aber 
ohne Glanz. Clypeus nach unten allmählich rostgelb wer- 
dend; Labrum zur Gänze rostgelb. Mandibeln fast ganz 
pechbraun. Taster bleich, lehmgelb. 

Pronotum samt den Seitenlappen wenig breiter als lang; 
Diskus-Vorderrand ziemlich flach bogig, in der Mitte kaum 
stärker vorgezogen. Nahe dahinter eine durchlaufende, tal- 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN. 5 


formige Querfurche, welche sich seitwarts ohne Unterbrechung 
in den absteigenden Ast der V-Furche fortsetzt. Knapp hin- 
ter dieser Querfurche besitzt der Diskus noch eine zweite, 
welche gleichfalls tief und scharf eingedrückt ist, aber ganz 
gerade verläuft (die erste dagegen nach vorn leicht konvex) 
und seitwärts schon vor dem Uebergang des Diskus in die 
Seitenlappen endigt; erst diese zweite Querfurche betrachte 
ich als die eigentliche Grenze zwischen Pro- und Mesozona. 
Gleich hinter ihr beginnt die scharfe Medianfurche, welche 
bis zum Hinterrand der Mesozona reicht. Am Hinterende 
dieser Längsfurche befindet sich eine doppelt S-förmig ge- 
schwungene, kräftige Querfurche, welche sich seitlich dreieckig 
verbreitert und gleichzeitig allmählich verflacht. Die Flächen 
zwischen den Furchen gewölbt; nur die mediane Längsfurche 
liegt in einer grossen, flachen, fast kreisförmigen Grube. 
Diskus-Hinterrand seitlich gerundet, sonst quer-abgestutzt, 
in der Mitte fast ein wenig ausgerandet. Pro- und Metazona 
glänzend, fein und dicht quer-gerunzelt (jedoch viel feiner 
als die Stirn); Mesozona glatt, nur schwach glänzend. Sei- 
tenlappen ausgesprochen länger als hoch, rechteckig, d. h. 
also ihr Vorder- und Hinterrand ungefähr parallel, beide 
gerade, vertikal aufsteigend. Vorderecke abgerundet-recht- 
winkelig, Unterrand gerade, fast ein klein wenig S-förmig 
geschwungen, wagrecht. Hinterecke schräg abgestutzt, diese 
Abschrägung ungefähr unter 45° geneigt. Schulterbucht 
deutlich, ziemlich tief, stumpfwinkelig. Posterohumeralzapfen 
ziemlich dick, aber recht kurz. V-Furche und hintere Schräg- 
furche kräftig eingedrückt, oben mit einander zusammen- 
stossend, die erstere unten einen kaum abgerundeten spitzen 
Winkel bildend; die Flächen dazwischen stark gewölbt. Aus- 
serdem zieht vom Uebergang der vorderen Querfurche in 
die V-Furche eine ziemlich schwache Submarginalfurche 
nach abwärts, welche aber bald danach erlischt. Vom unteren 
Winkel zieht ein schwacher Vertikaleindruck bis an den Unter- 
rand; dahinter ‘wird letzterer von einer flachen, S-förmig 
geschwungenen Submarginalfurche begleitet. -- Grundfarbe 
des Pronotums lehmgelb, Diskus in der Mitte etwas ange- 
raucht, im Mittelteil der Prozona breiter schwärzlich, Meta- 
zona ganz schwarz, Suprahumeralcallus gleichfalls ange- 


6 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


dunkelt; sonst die Seitenlappen ganz einfarbig lehmgelb. 

Elytren die Hinterknie und das Hinterleibsende weit über- 
ragend, fast bis zum Ende der nach hinten gestreckten 
Hintertibien reichend, subhyalin, auf der ganzen Flache 
gleichmässig und sehr schwach graulich getrübt; Adern 
ziemlich dunkel rostbraun. Geäder im wesentlichen wie bei 
d’albertisi (vgl. Mitt. Zool. Mus. Berlin, XIV, p. 86; 1928), 
jedoch die Costa im Basaldrittel mit zwei bis drei Vorder- 
ästen. Die Radiusgabelung beginnt in der Elytrenmitte, der 
Sektor entspringt aus dem Radiusstamm noch vor dem 
Anfang des mittleren Fünftels, sein Stiel daher ausgesprochen 
länger als der hintere Ast. Media im Basalteil vom Radius- 
stamm deutlich abgerückt, vom Cubitus nicht einmal doppelt 
so weit entfernt, schräge Querader gegen den Vorderast des 
letzteren vorhanden, aber sehr unscheinbar. Cubitus dreiästig, 
Hauptgabelung am Ende des Basalsechstels, Gabelung des 
Vorderastes noch vor dem Ende des Basalviertels. Alles 
andere wie bei d'albertist (natürlich mit Ausnahme der dort 
besprochenen Abnormität des Cubitus Sektors). 

Hinterflügel viel länger als breit, von gleicher Beschaffen- 
heit wie die Elytren; Geäder wie bei d’albertisi, nur ist die 
selbständige Sektorwurzel nur etwa halb so lang wie dort, 
dafür aber Rs + M danach drei Queraderndistanzen lang. 
Radii Sektor nach Abgang der Media noch nach hinten 
pectinat fünfästig. Alles andere wie l.c, beschrieben und 
abgebildet. 

Beine lehmgelb, nur die Knie ganz kurz geschwärzt und 
die Mittel- und Hintertibien oben mit einem pechbraunen 
Subgenualfleck; Vordertibien oben der ganzen Länge nach 
pechschwarz, unten samt den Dornen dunkel rostbraun. 
Vorder- und Mitteltibien ausser den Enddornen jederseits 
mit vier beweglichen Dornen, welche an den Vordertibien 
etwas länger, an den Mitteltibien etwas kürzer sind als die 
Tibie dick. Dornen der Hinterbeine gleichfalls schwach ent- 
wickelt, mit dunkler Spitze, an den Schenkeln aussen vier, 
innen drei, an den Tibien aussen vier bis fünf, innen vier. 

2 Subgenitalplatte ganz ähnlich wie bei d'albertisi (vel. 
meine im Druck befindliche Mitteilung über die Gryllacriden 
des Wiener Museums). Legeröhre ausgesprochen länger als 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN. 7 


die Hinterschenkel, ugewôhnlich schlank, am Grunde gebogen, 
weiterhin fast gerade, mit scharfer Spitze. 

Diese neue Spezies ist zweifellos mit d’a/bertisi sehr nahe 
verwandt, aber doch leicht von ihr zu unterscheiden, vor 
allem durch das viel breitere Fastigium verticis, die unge- 
wöhnliche Skulptur von Gesicht und Pronotum und im 9 
Geschlechte auch noch durch die viel längere Legeröhre. 


Gryllacris translucens SERVILLE. 

Material: 4 99 (3 von , Java”, beiderseits gespannt; 
ı ohne Fundort, ungespannt) (det. DE HAAN) (Mus. Leiden). 
-- 3 QQ (det. KARNY), ohne Fundort, 2 beiderseits gespannt, 
I ungespannt (Mus. Amsterdam). — 1 © (det. KARNY), Batavia, 
Java, 1881, ungespannt (Mus. Amsterdam). — 1 ¢ (det. KARNY), 
Preanger (?), BEUTTER don., 1906 (Mus. Amsterdam). — Id 
(det. KARNY), Java, Preanger, Tjigombong, V.ıgıı, J. B. 
CORPORAAL, ungespannt, Elytrenlange 27.3 mm (I!) (Mus. Lei- 
den. — I & (det. KARNY), Budu, Banka, ungespannt, Elytr. 
36.4 mm (Mus. Leiden). — 1 & (det. KARNY), Solok, Pad., 
P. O. STOLZ, acq. 1908, n. 39, ungespannt, Elytr. 33.7 mm 
(Mus. Leiden). — 1 & (det. KARNY), Pad. Bovenlanden, Buo, 
Sumatra. II. 1914, E. JACOBSON, ungespannt, Elytr. 34.0 mm 
(Mus. Leiden). - 1 g‘ (det. KARNY), Sumatra-Expedition 
1877—78, Padang, ungespannt, Elytr. 33.7 mm (Mus. Leiden). 

Die vorliegende schöne Serie ist in mehrfacher Hinsicht 
sehr interessant. Zunächst sei betont, das Zranslucens s. str. 
bisher stets als die javanische (bzw. westjavanische) Form 
galt, secunda dagegen als die von Sumatra und der malayi- 
schen Halbinsel. Allerdings wurde schon 1924 (Treubia, V, 
p- 213) bekannt, dass auch im südlichsten Sumatra (Lam- 
pongs) die echte Zranslucens wie in Westjava vorkommt, und 
nicht secunda. Im vorliegenden Material ist aber nun Zrans- 
lucens s.str. auch von Banka und sogar aus Padang und den 
Padangschen Bovenlanden vertreten, was deutlich zeigt, dass 
secunda in Wirklichkeit nur auf die nördliche Hälfte von 
Sumatra beschränkt ist, der südlichen aber fehlt — wie dies 
auch noch aus den im folgenden bei secunda angeführten 
Fundorten hervorgeht. 

Die Mehrzahl der vorliegenden Stücke ist ganz normal. 


8 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


Zu einigen hatte ich immerhin noch einige Bemerkungen 
beizufügen. Die vier schon von DE HAAN untersuchten Stücke 
habe ich schon 1920 nachbeschrieben (Zool. Mededeel., V, 
p. 148); über sie habe ich also jetzt nichts mehr anzugeben. 

Nun zunächst zu den Exemplaren des Amsterdamer Mu- 
seums. — Das eine der beiderseits gespannten 99 ohne Fund- 
ort hat an der rechten Elytre die Media einfach und den 
Cubitus auch nur einfach gegabelt; an der linken dagegen 
ist die Media kurz vor der Elytrenmitte einfach gegabelt, 
beide Aeste den Apikalrand erreichend; Cubitus normal 
dreiästig, jedoch der vorderste Ast (= Cu,) endet ungefähr 
am Beginn des Apikalviertels der Elytrenlänge blind auf der 
Fläche, ohne den Rand zu erreichen. — Bei dem anderen 
beiderseits gespannten © ohne Fundort ist ähnliches mit 
dem Cu, der rechten Elytre der Fall: dieser endigt etwa 
zwischen dem Beginn des Apikalviertels und -fünftels blind 
auf der Fläche. — Beim Preanger-f ist an der linken Elytre 
Cu, +, vollständig in den Bereich der Media einbezogen, der 
Cubitus (= Cu,) daher hier nur einfach; an der rechten Elytre 
alles vollständig normal. 

Nun zu den Exemplaren des Leidener Museums. — Das 4 
von Tjigombong (Preanger) ist mit nur 27.3 mm Elytren- 
länge aussergewöhnlich klein und wohl das kleinste Zrans- 
lucens-Exemplar, das bisher überhaupt jemals aufgefunden 
worden ist; sein Geäder ist ganz normal, nur entspringen 
die beiden letzten Postcubitaladern nicht aus gemeinsamem 
Stiele, sondern nur aus einem Punkte. — Die Exemplare 
von Banka, Solok und Buo zeigen keinerlei Besonderheiten 
und unterscheiden sich in nichts von normalen javanischen 
Stücken. 

Dagegen ist das g' der Sumatra-Expedition 1877—78 aus- 
serordentlich merkwürdig. An der rechten Elytre ist die 
Media vollkommen normal, nicht mit dem Radiusstamm 
vereinigt; aber trotzdem entspringt vor dem normalen Radii 
Sektor ein offenbar selbständig gewordener Ast desselben 
aus dem Radius zwischen dem Beginn des mittleren Drittels 
und Fünftels und bleibt bis zum Ende frei und einfach. — 
Noch merkwürdiger ist die linke Elytre (Fig. 2). Ausser der 
normalen Dreiteilung des Cubitus gabelt sich nämlich Cu, 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN. 9 


bald nach seinem Ursprung aus Cu, +, nochmals, sein 
Hinterast verschmilzt aber nach kurzem Verlauf mit Cu,, 
welcher sich aber dann am Beginn des Apikaldrittels wieder 
gabelt: der Hinterast zieht kurz und schräg gegen den 


Fig. 2. Abnorme Gabelung des Cubitus an der linken Elytre 
des #ranslucens-3 der Sumatra-Expedition 1877—78. 


Cubitus Sektor, berührt diesen in einem Punkte, in welchem 
er stumpfwinkelig geknickt ist und nun wieder in der Längs- 
richtung weiter zieht und nochmals mit dem Vorderast von 
Cu, auf eine kurze Strecke verschmilzt, danach aber bis ans 
Ende frei bleibt. Cu, vereinigt sich am Ende des mittleren 
Fünftels vollstandig und endgiltig mit Cu,, dafür ist aber 
an derselben Stelle die Media einfach gegabelt und beide 
Gabeläste reichen frei bis an den Apikalrand. 


Gryllacris translucens var. secunda BRUNNER V. W. 

Material: 1 d (det. KARNY). Nord-Sumatra, I. 1894, 
D. v. D. HOOK, ungespannt, Elytrenlänge 39.7 mm (Mus. 
Leiden). — 1 9 (det. WILLEMSE), Sumatra, Ostküste, Sibo- 
langit, 550 m, 17.1V. 1921, J. B. CORPORAAL, ungespannt 
(Mus. Amsterdam). — 1 Q (det. WILLEMSE), Sumatra, Deli, 
Medan, 25. III. 1920, J. B. CORPORAAL, ungespannt (coll. 
WILLEMSE). — 1 Q (det. WILLEMSE), Ost-Sumatra, Indragiri, 
v. MECHEL, 1899, beiderseits gespannt (Mus. Basel). 

Zunächst gebe ich hier die Maasse der drei zuletzt ange- 
führten Exemplare: 


Long. corp. pron. elytr. fem.ant. fem. post. ovipos. 
Sibol. 26 mm 7 mm 43.2 mm 97mm ı17.3mm +24 mm 
Medan 26.5 » > 41.5 » 10.5 » io a> 23.5 » 
Indrag. 33.0 » 7.60» 49.5 » 10.3 » Zon Soms 


Daraus ist ersichtlich, dass das Stück vom Indragiri merk- 
lich grösser ist als die von den weiter nördlich gelegenen 
Teilen Sumatras. Seine Elytrenbreite beträgt 15.2 mm. (!). 
Das kleinste von allen ist das Exemplar des Leidener Museums. 
Dieses und das des Amsterdamer Museums weisen sonst 


IO H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


weiter keine Besonderheiten auf. Nach den beiden anderen 
will ich hier noch eine kurze Charakteristik des Elytren- 
geäders geben: 

Elytren: Fünf bis sieben Präcostalen, die letzte schon 
ziemlich stark längs gestellt. Costa einfach oder nahe ihrer 
Mitte mit zwei Vorderästen, nach vorn etwas konvex oder 
schwach S-förmig geschwungen, zwischen der Elytrenmitte 
und dem Ende des mittleren Drittels in den Vorderrand 
mündend. Costalfeld hyalin, distalwärts verbreitert, bald nach 
seiner Mitte am breitesten und dann wieder allmählich ver- 
schmälert; die distalen Queradern schräg gestellt und daher 
wie Vorderäste der Subcosta aussehend. Die letztere aus 
der Elytrenbasis entspringend, stark S-förmig geschwungen. 
Radius im Distalteil nach vorn pectinat siebenästig, doch 
kann der erste oder letzte Ast noch eine kleine Endgabel 
aufweisen; die Aeste ziemlich stark längs gestellt und eng 
neben einander verlaufend; Beginn der Gabelung zwischen 
dem Ende des mittleren Fünftels und Drittels. Radii Sektor 
ungefähr in der Elytrenmitte aus dem Radius entspringend, 
nach hinten pectinat sechsästig, Media frei aus der Basis, 
dem Radiusstamm sehr stark genähert, vom Cubitus etwa 
fünfmal so weit entfernt wie vom Radius, mit nicht sehr 
gut ausgeprägter schrager Querader gegen Cu, + ,, weiterhin 
frei und einfach bis ans Ende. Cubitus dreiästig, Haupt- 
gabelung zwischem dem Ende des Basalfünftels und -viertels, 
Gabelung des Vorderastes ungefähr am Ende des Basal- 
drittels gelegen. Nun folgen noch fünf einfache Längsadern, 
alle frei oder die beiden letzten mit gemeinsamem Stiele, 
der etwa ein Drittel der Länge des Cubitus von der Basis 
bis zur Hauptgabelung beträgt. 

Hinterflügel (9, Indragiri): Subcosta im Basalteil dem 
Radiusstamm eng angeschmiegt, weiterhin frei und einfach 
bis ans Ende. Radius im Distalteil nach vorn pectinat fünf- 
oder siebenästig, die Aeste längs gestellt und eng neben 
einander verlaufend, Beginn der Gabelung am Ende des 
mittleren Fünftels oder gleich danach. Rs + M aus dem 
Radius entspringend, wo dieser nach Abwendung von der 
Subcosta wieder in die Längsrichtung umbiegt, sodann gleich 
eine mässig lange, ziemlich stark längs gestellte M, gegen 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN. II 


den frei aus der Basis kommenden und weiterhin einfach 
bleibenden Cubitus entsendend. Die einfache Media geht aus 
Rs + M zwischen dem Beginn des mittleren Drittels und 
Fünftels hervor; Radii Sektor selber dann noch nach hinten 
pectinat sechsästig (rechter Hinterflügel) oder der präapikale 
Ast mit dem hinter ihm gelegenen zusammen aus gemein- 
samem Stiele entspringend und dadurch die Regelmässigkeit 
der Pektination gestört (linker Hinterflügel). Mittelteil des 
Analfächers mit circa 18—23 Scharen von Queradern. 


Gryllacris tibialis SERVILLE. 


Material: t © (det. DE HAAN) (nicht wie in Zoolog. 
Mededeel., V, p. 148, 1920, infolge Druckfehlers unrichtig 
angegeben: gd), Java, beiderseits gespannt (Mus. Leiden). — 
2 dd, I Q (det. GRIFFINI), Semarang, Mitteljava, alle unge- 


spannt (Mus. Leiden). — 1 g (det. KARNY), Java, Dampit, 
Soember Pakel, 1920, MAC GILLAVRY, ungespannt (Mus. 
Leiden). — 1 Q (det. KARNY), ohne Angaben, ungespannt 


(Mus. Amsterdam). — 2 99 (det. KARNY), Buitenzorg, 1881, 
OUDEMANS, ungespannt (Mus. Amsterdam). 1 Q (det. WIL- 
LEMSE), Java, ex coll. ROEPKE, beiderseits gespannt (coll. 
WILLEMSE). 

Zu den 3 Stücken aus Semarang (leg. JACOBSON; vgl. 
ERGEEINT, 770, Tijdschr. Ent., LVI, p. 177; 1913) möchte 
ich nur noch folgendes bemerken: Bei dem Q entspringen 
an der rechten Elytre die beiden letzten Längsadern nicht 
mit gemeinsamem Stiele, sondern nur aus einem Punkte, 
und der Radii Sektor ist hier vollständig in den Bereich 
der Media einbezogen, wie wir dies ja auch schon von 
translucens her kennen. — Die Schwarzfärbung der Tibien 
beginnt bei allen drei Stücken erst eine Strecke weit unter- 
halb des Knies. Alle 3 sind etwas kleiner als die mir sonst 
bekannt gewordenen Exemplare von zzbzalis, aber sonst auch 
nach der Färbung der Elytrenadern bestimmt nicht zu 
translucens gehörig. Ueber die Beziehungen zur var. calva 
hat schon GRIFFINI (1 c.) das nötige mitgeteilt. 

Bezüglich der Stücke des Amsterdamer Museums möchte 
ich betonen, dass mir die Fundortsangabe „Buitenzorg’’ 
recht fraglich erscheint. Während meines 9-jahrigen Aufent- 


I2 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


haltes habe ich Zzdzalis hier nie zu Gesicht bekommen und 
auch das von CAUDELL aus der Umgebung von Buitenzorg 
angegebene Vorkommen hat sich bei Nachuntersuchung als 
zu translucens gehörig erwiesen. Der westlichste, mir sicher 
bekannte Fundort ist im Ost-Preanger, Umgebung von 
Garoet und Tasikmalaja. Die vorliegenden Stücke sind 
zweifellos sichere ¢zézalzs, es dürfte also wahrscheinlich eine 
Fundortsverwechslung vorliegen. Das Hinterhaupt ist beim 
fundortlosen Stück wenig, bei dem einen von ,,Buitenzorg” 
sehr stark angedunkelt, bei dem anderen intermediär. 

Am meisten bemerkenswert erscheint mir das © der coll. 
WILLENSE, Ich will daber hier sein Geäder in extenso be- 
schreiben: 

Elytren: Vier einfache Präcostalen, die letzte im Distal- 
teil längs gestellt und zur Costa ungefähr parallel. Costa 
fast gerade, ganz leicht S-förmig geschwungen, einfach, 
knapp vor dem Ende des mittleren Fünftels in den Vorder- 
rand mündend. Costalfeld hyalin, distalwärts verbreitert, 
ungefähr in seiner Mitte am breitesten, dann wieder all- 
mählich etwas verschmälert, die Queradern der Distalhälfte 
schräg gestellt und dadurch beinahe wie Vorderäste der 
Subcosta aussehend. Subcosta aus der Elytrenbasis ent- 
springend, S-förmig geschwungen. Radius im Distalteil nach 
vorn pectinat drei- (links) oder fünfästig (rechte Elytre), die 
Aeste ziemlich stark längs gestellt und nahe neben einander 
verlaufend. Radii Sektor in der Elytrenmitte oder am Beginn 
des mittleren Fünftels aus dem Radius entspringend, sechs- 
ästig, und zwar an der linken Elytre nach hinten pectinat, 
an der rechten in drei Aeste geteilt, von denen jeder wieder 
einfach gegabelt ist. Media frei aus der Basis, dem Radius 
sehr stark genähert und beinahe anliegend, vom Cubitus 
circa fünfmal so weit entfernt wie vom Radiusstamm; an der 
rechten Elytre mit zwei knapp neben einander liegenden 
schrägen Queradern gegen den Vorderast des Cubitus, wei- 
terhin einfach bis ans Ende; an der linken Elytre durch 
vollständige Einbeziehung des Cubitus-Vorderastes dreiästig, 
und zwar zwischen dem Ende des Basalviertels und -drittels 
gegabelt und dann der Vorder- ast zwischen dem Beginn 
des Apicalviertels und -fiinftels der Elytrenlange nochmals 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN. 13 


gegabelt, während der Hinter- ast einfach bleibt. Cubitus 
frei aus der Basis, an der linken Elytre durchaus einfach, 
an der rechten zwischen dem Ende des Basalviertels und 
-drittels einfach gegabelt. Nun folgen noch fünf Längsadern, 
die beiden letzten mit kurzem gemeinsamen Stiele, an der 
linken Elytre alle einfach, an der rechten die letzte mit 
schwachem, nach kurzem Verlauf obliterierendem, längs 
gerichtetem Hinterast. 

Hinterflügel: Subcosta im Basalteil dem Radiusstamm 
ganz eng angeschmiegt oder vielleicht sogar mit ihm ver- 
schmolzen, sodann einfach und frei bis ans Ende. Radius 
am linken Hinterflügel nach vorn pectinat dreiästig, am 
rechten dichotom vierästig, die Aeste ziemlich eng neben 
einander verlaufend. Wo der Radius nach Abwendung von 
der Subcosta wieder in die Längsrichtung umbiegt, entspringt 
am linken Hinterflügel die zu dem frei aus der Basis kom- 
menden und weiterhin einfach bleibenden Cubitus ziehende 


Fig. 3. Cryllacris tibialis Q, Java, coll. WILLEMSE. 
Basalteil beider Hinterflügel. 

M, und dann danach erst Rs + M; am rechten dagegen 
die Media, welche gleich danach eine M, zum Cubitus (der 
sich ganz wie links verhält) abgibt und erst zwei Queradern- 
distanzen nach ihrem Ursprung die getrennt aus dem 
Radius kommende Sektorwurzel aufnimmt. Die Media geht 
aus Rs + M ungefähr am Ende des Basaldrittels ab und 
bleibt am rechten Hinterflügel einfach (die scheinbare Gabe- 
lung kommt hier nur durch Verbindung mit einer apikalen 
Schaltader zustande); am linken Hinterflügel ist sie dagegen 
am Beginn des Apikalsechstels wirklich noch gegabelt. 
Mittelteil des Analfachers mit 13 bis 18 Scharen von Quer- 
adern. 


14 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


Gryllacris laeta WALKER. 


I Q (det. KARNY), Tonkin, Montes Mauson, April — Mai, 
2—3000’, H. FRUHSTORFER, ungespannt, (Mus. Leiden). 

Das vorliegende Stück stimmt besser mit der typischen 
laeta (bzw. chinensis) als mit annamıta überein. Gesicht hell, 
aber mit deutlicher schwärzlicher Subokularbinde. Fastigium 
verticis mit zwei neben einander stehenden dunklen Fleck- 
chen, an den Seiten mit ziemlich deutlich entwickelten 
Rändern. Elytren graulich, mit schwarzen Queradern und 
ziemlich dunklen gelbbraunen bis dunkel rotbraunen Längs- 
adern. Geäder ohne Besonderheiten. Die beiden letzten Post- 
cubitalen an der linken Elytre mit ganz kurzem gemein- 
samen Stiele, an der rechten aus einem Punkte entspringend. 
Die beweglichen Dornen der Vorder- und Mitteltibien 
schwärzlich. Alle Knie deutlich angedunkelt. Alle Hinter- 
beindornen ganz schwarz und zum Teil sogar am Grunde 
etwas schwärzlich umgeben. Hinterschenkel aussen mit 6, 
innen mit 7 Dornen; Hintertibien beiderseits mit 6 Dornen. 


Gryllacris phryganoides DE HAAN. 


Von dieser seltenen Spezies liegt hier nach wie vor nur 
das DE HAANsche Typusexemplar (9) vor: Java, BLUME, 
beiderseits gespannt. Ich habe dieses Stück schon 1920 
(Zool. Mededeel., V., p. 156) besprochen uud nunmehr auch 
mit dem d' des Buitenzorger Museums aus Depok (Treubia, 
V, p. 60, 61; 1924), das ich zu diesem Zwecke nach Leiden 
mitgebracht hatte, genau verglichen und damit vollständig 
übereinstimmend befunden. Die Legeröhre des Typus ist 
ganz gerade, am Ende von unten und oben her ganz gleich- 
mässig zugespitzt, Apex ziemlich scharfspitzig. 


Gryllacris sphegidipraeda KARNY. 


I 9, Suban Ajam, Benkulen, Sumatra, VII. 1916, leg. E. 
JACOBSON, linkseitig gespannt (Mus, Leiden). — Dieses Stiick 
lag mir schon bei Abfassung der Erstbeschreibung vor 
(Treubia, V, p. 215—219; 1924) und wurde dort mitberück- 
sichtigt. 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN. 15 


Gryllacris simalurensis n. sp. 


I  (Holotypus), Sibigo, Simalur (Insel westlich von Nord- 
sumatra, VIII. 1913, E. JACOBSON, ungespannt (Mus. Leiden). 

Maasse: Long. corp. 16.7 mm, pron. 4 mm, elytr. 22.8 
mm, fem.ant. 7.6 mm, fem. post. 13.3 mm. 

Steht der zeuthroides von Borneo (Mus. Sarawak), mit 
deren Typus ich sie verglichen habe. so nahe, dass ich sie 
erst fiir eine blosse Lokalrasse derselben hielt. Unterscheidet 
sich von ihr hauptsächlich durch die viel lichtere, gleich- 
massig lehmgelbe Farbung und die viel kiirzeren und schma- 
leren Elytren. Ich kann mich daher in der folgenden Be- 
schreibung kurz fassen, indem ich nur die Unterschiede 
gegenüber Zeufhrordes hervorhebe. — Augen bei beiden 
Arten dunkel. Fastigium verticis bei beiden kaum so breit 
wie das erste Fühlerglied. 

Pronotum einfarbig lehmgelb, Schulterbucht etwas seichter 
als bei Zeuthroides; Skulptur wie dort. 

Elytren relativ kurz und schmal, nicht einmal bis zur 
Mitte der nach hinten gestreckten Hintertibien reichend, 
teuthroides dagegen bis zu deren Ende; einfarbig lehmgelb, 
mit gleichfarbigen Adern, im Costal- und Präcostalfeld auf- 
gehellt, beinahe hyalin. Drei einfache Präcostalen, die letzte 
in ihrer Mitte nach vorn stark konvex, beinahe stumpfwin- 
kelig geknickt, und von da an mit der Costa sogar etwas 
konvergierend, ohne sie jedoch zu erreichen. Costa frei und 
einfach, fast vollkommen gerade, den Vorderrand bald nach 
der Mitte erreichend. Costalfeld wie bei Zeuthroides streifen- 
förmig, kaum breiter als die Nachbarfelder, ungefähr in der 
Elytrenmitte am breitesten. Subcosta aus der Elytrenbasis 
entspringend, sehr schwach S-förmig geschwungen, vor 
dem Ende drei Schrägäste nach vorn entsendend. Radius 
mit ziemlich kurzer, einfacher Endgabel. Radii Sektor am 
Beginn des Apikaldrittels aus dem Radiusstamm entspringend, 
einfach gegabelt, die Aeste deutlich länger als der Sektor- 
stiel. Media frei aus der Basis, vom Cubitusstamm etwa 
doppelt so weit entfernt wie vom Radius, sodann durch 
eine kurze, dicke Querader mit dem an dieser Stelle stumpf- 
winkelig geknickten Cubitus-Vorderast verbunden, weiterhin 
frei und einfach bis ans Ende. Cubitus frei, dreiästig; Haupt- 


16 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


gabelung ungefahr am Ende des Basalviertels, Gabelung des 
Vorderastes etwa am Ende des Basaldrittels gelegen. Nun 
folgen noch fiinf einfache, freie Langsadern, nur die beiden 
letzten mit gemeinsamem Stiele entspringend, welcher über 
halb so lang ist wie der Cubitusstamm von der Basis bis zur 
Hauptgabelung. 

Beine wie bei Zeuthrozides, besonders die beweglichen Dornen 
der Vorder- und Mitteltibien gleichfalls so auffallend lang 
wie dort. Hinterbeindornen mit dunkler Spitze; Hinter- 
schenkel aussen mit 11 bis 12, innen mit 11 bis 13 Dornen; 
Hintertibien innen mit 7, aussen mit 6 bis 7 solchen. 

d Geschlechtsauszeichnungen (Fig. 4) ganz ähnlich wie 
bei Zeuthroides, jedoch die die Apikalgrube des Endtergits 


Fig. 4. Gryllacris simalurensis 3, Typus. — 

Hinterleibsende von der Seite und von unten 

(die Ventralansicht etwas stärker vergrössert 
als die Lateralansicht). 


umfassenden Dornen länger und stärker nach oben ver- 
längert, einander überkreuzend, im Distalteil angedunkelt. 
d Subgenitalis am Ende sehr deutlich stumpfwinkelig aus- 
geschnitten, mit stumpfwinkeligen Lappen. Styli sehr stark 
verkümmert, an den Ecken der Subgenitalplatte stehend. 

Schon die wesentlich abweichende Form der ¢ Subgenital- 
platte allein würde die spezifische Trennung meiner neuen 
Art von Zeuthroides unbedingt nötig machen. 


Gryllacris simalurensis subsp. xiphidiopsis nov. 

I d (Holotypus), Nias, KLEIWEG DE ZWAAN, IQII, unge- 
spannt (Mus. Leiden). 

Maasse: Long.corp. 16 mm, pron. 3.7 mm, elytr. 24 
mm, fem. ant. 6.8 mm, fem. post 12.5 mm. 

Von der typischen szmalurensis nur sehr wenig verschie- 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN, 1072 


den, die Unterschiede in den Maassen gehen über indivi- 
duelle Differenzen nicht hinaus. Elytren mit vier Pracostalen ; 
die beiden Aeste der Sektorgabel nicht einmal halb so lang 
wie ihr Gabelstiel. Sonst das Elytrengeäder vollständig wie 
bei der typischen Form und die angegebenen Unterschiede 
betrachte ich gleichfalls lediglich als individuell. Hinter- 
schenkel aussen mit 8 bis ro, innen mit 14 dunkelspitzigen 
Dornchen; Hintertibien aussen mit 7, innen mit 6 solchen; 
Präapikaldorn der Unterseite (auch bei der typischen Form) 
ungewöhnlich stark entwickelt (Fig. 5). 


Fig. 5. Cryllacris simalurensis xiphidiopsis 3, 

Typus. -- Oben: Hinterleibsende von der 

Seite und von unten. — Ende der linken 
Hintertibie von aussen. 


Dies sind alle Unterschiede, die ich — von den Sexual- 
charakteren abgesehen — anzugeben vermag und ich würde 
sie nicht für irgend eine systematische Trennung verwerten. 
Aber im Bau der Geschlechtsmerkmale zeigen sich Diffe- 
renzen, die vielleicht doch zu einer subspezifischen Trennung 
berechtigen. Die & Subgenitalis ist wohl bei beiden im 
wesentlichen gleich, nur die Styli bei xzphidiopsis länger 
und besser ausgebildet. Dagegen ist das Endtergit ganz 
anders gestaltet, nämlich bei szwmalurensis gleichmässig ge- 
wölbt, bei xiphidiopsis dagegen in einen spitzwinkeligen 
Höcker vorgezogen, welcher apikalwärts keine exkavierte 
Fläche und keine Dornen erkennen lässt. Schon auf Grund 
dieses Merkmales allein glaube ich eine Trennung vornehmen 
und das Nias-Stück als eigene Lokalrasse auffassen zu müssen. 

2 


18 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


Immerhin wäre es vielleicht denkbar, dass es sich dabei 
möglicherweise nur um Schrumpfungserscheinungen bei einem 
vielleicht ziemlich frisch gehäuteten Stück handeln könnte; 
dann bliebe aber immer noch die verschiedene Ausbildung 
der Styli als Unterschied bestehen. Ich halte es daher jeden- 
falls einstweilen — solange kein weiteres Material vorliegt 
— für vorsichtiger, auf diese Unterschiede hinzuweisen und 
danach eine Trennung vorzunehmen. Die Zukunft wird ja 
lehren, ob es sich dabei wirklich um eine systematische 
Verschiedenheid oder nur um eine abnorme Bildung handelt. 


Hyperbaenus ommatostemma KARNY. 

I 9 (det. KARNY), Sta. Cruz, Bolivia, linkseitig gespannt 
(coll. WILLEMSE). 

Maasse: long. corp. 26.5 mm, pron. 50 mm, elite 
28.3 mm, lat, elytr. 10.2 mm, long. fem. ant, 7-7 mmss tee 
post. 14.0 mm, ovipos. 16.5 mm. 

Obwohl mir jetzt nur ein 2 vorlag und daher die Frage 
nicht sicher zu entscheiden war, ob es zu Gryllacris oder 
zu Hyperbaenus gestellt werden müsste, erwies sich die 
Determination doch als ziemlich leicht. Zunächst sprach die 
Armatur der Vorder- und Mittelbeine für Hyperbaenus, die 
Kopfzeichnung für Gryllacris ; falls es sich um einen /y- 
perbaenus handelte, so konnte aber dann auf Grund der 
Kopfzeichnung überhaupt nur noch 77. ommatostemma in 
Betracht kommen. Tatsächlich konnten bald alle Gryllacris- 
Spezies, die in Frage hätten kommen können, mit Sicherheit 
ausgeschlossen werden. Gryllacris cephalocausta unterscheidet 
sich von dem vorliegenden Stück — von allen andern 
Merkmalen abgesehen — schon durch die Geschlechtsaus- 
zeichnungen, nämlich die schwach chitinisierte, verkrümmte 
Legeröhre und die am Ende spitzwinkelig ausgeschnittene 
9 Subgenitalplatte. Von Gr. harpıstylata ist zwar bisher das 2 
nicht bekannt, aber die abweichende Färbung von Kopf und 
Pronotum sowie die kürzeren Hinterschenkel machen schon 
eine artliche Vereinigung unmöglich, wozu noch die viel 
schwächere Armatur der Vorder- und Mittelbeine kommt, 
indem sich hier nur „three spines distad on each ventral 
margin” vorfinden, also offenbar eine stark reduzierte Be- 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN. 19 


dornung ähnlich wie bei der Gattung Camptonotus (vgl. also 
eher auch Gryllacris curvicauda aus Venezuela, das totale 
Extrem gegenüber Zyperbaenus!). Bei Hyperbaenus aber sind 
alle Arten einfarbig bleich, bis auf wstulatus und ommato- 
stemma; ustulatus ist aber schon durch die ausgedehnten 
Dunkelfärbungen sowie durch die am Ende rechtwinkelig 
ausgeschnittene 9 Subgenitalis und die relativ kürzere Lege- 
röhre (kaum länger als die Hinterschenkel) vollständig aus- 
geschlossen. Mit ommatostemma stimmt dagegen dasvorliegende 
Exemplar sehr gut überein; von dieser Art waren bisher 
nur die Typusexemplare der BRUNNER-Sammlung bekannt. 
Ihnen gegenüber ist das vorliegende Stück etwas grösser 
(die Elytrenmaasse darf man dabei allerdings nur mit denen 
des Allotypus vergleichen, da die dd ja überhaupt längere 
Elytren haben als die PP); doch ist der Unterschied ziem- 
lich gering. Auch sonst ergeben sich nur sehr unwesentliche 
Differenzen: die beiden ersten Fühlerglieder sind beim vor- 
liegenden Stück fast ganz glänzendschwarz, die folgenden 
rostbraun; dagegen werden ungefähr von den Hinterknieen 
an (bei nach rückwärts gestreckten Fühlern) die Fühler- 
glieder dunkler und sind dann weiterhin matt schwarzgrau, 
nur am Ende jedes Gliedes ziemlich scharf abgesetzt rost- 
gelb. Augen lehmgelb. Diskusseiten des Pronotums absolut 
nicht angedunkelt. 

Elytren (Fig.6) wie für die Typusexemplare beschrie- 


AJ 


RULES 
Wer 


Fig. 6. Hyperbaenus ommatostemma ©. — Oben: Geäder der linken 
Elytre (mit Ausnahme des Hinterrandteiles). — Links unten: Hinter- 
flügelbasis. — Rechts unten: Legerohre, 


ben, jedoch an der linken weist die Costa nahe ihrer Basis 


20 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


einen vorderen Schragast auf und in Zusammenhang damit 
ist die letzte Pracostalis nicht geschwungen und nicht zur 
Costa annahernd parallel, sondern verlauft ganz gerade und 
radiar. Die vier letzten Queradern des Costalfeldes erweisen 
sich durch ihre Stellung (9!) sehr deutlich als Vorderäste 
der Subcosta, der erste davon miindet in die Costa noch 
knapp vor deren Vereinigung mit dem Vorderrand, der 
zweite ist an beiden Elytren einfach gegabelt, an der rechten 
Elytre die Gabel allerdings kürzer und namentlich schmaler 
als an der linken. Subcosta aus der Elytrenbasis entsprin- 
gend. Alle Radiusäste sind an beiden Flügelpaaren rostgelb, 
aber knapp vor ihrer Einmündung in den Rand sehr deut- 
lich geschwärzt. Radii Sektor an der linken Elytre nur 
dreiastig. Cubitusgabelungen des vorliegenden @ nicht weiter 
distal gelegen als bei den Typus-d’d; auch Cu, erreicht an 
beiden Elytren den Apikalrand. Der gemeinsame Stiel der 
vierten und fünften Postcubitalis ist an beiden Elytren 
ungefähr ein Drittel so lang wie der Cubitusstamm von der 
Basis bis zur Hauptgabelung und nach einer weiteren unge- 
fähr gleichen Distanz gibt dann die fünfte noch eine sechste 
Längsader nach hinten ab (an beiden Elytren!), welche aber 
schwächer ist als die übrigen und schon etwa am Ende des 
Basaldrittels der Elytrenlänge aufhört, aber in ihrem Verlauf 
durchaus normal nnd absolut nicht unregelmässig geknickt 
oder gebogen ist. 

Hinterflügel gleichfalls im wesentlichen ganz wie 
bei den typischen Exemplaren; Radius nach vorn pectinat 
vierastig, ganz wie an den Elytren. Verhältnis der Adern 
an der Basis ganz wie bei den früher beschriebenen Stücken, 
hier sehr klar und gut erkennbar (Fig. 6). Mittelteil des 
Analfachers mit 14 Scharen von Queradern. 

Alle anderen Merkmale, namentlich die Geschlechtsaus- 
zeichnungen, wie bei den Typusexemplaren. 


Gryllacris frontalis BURMEISTER. 
Syn.: Gr. cruenta BRUNNER V. W., cf. Zeitschr. Naturw., 


EXXXVII pr 2: 
I & (det. KARNY), Paramaribo, Mej. M. KONING, ungespannt 


(Mus. Leiden). 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN. 21 


d Subgenitalis zwischen den Cerci sehr stark nach hinten 
vorgezogen und dadurch am ehesten an atrata oder szderea 
erinnernd. Darüber zwischen den Cerci eine quere Platte, 
mit zwei fingerförmigen, vertikal nach oben gerichteten 
Fortsätzen. Neuntes Tergit mit zwei langen, wagrechten, von 
aussen medianwärts gerichteten Zapfenfortsätzen, welche 
einander in der Mittellinie überkreuzen und von den Ver- 
tikalfortsätzen nach innen zu gelegen sind, d.h. von diesen 
also in der Ansicht von hinten überdeckt werden. 

Elytren durchwegs mit roten Adern wie bei personata. 
Die nachstehende Beschreibung bezieht in der Hauptsache 
nur auf die rechte Elytre, da die linke zum grossen Teil 
verdeckt is. Vier einfache Präcostalen. Costa fast gerade, 
den Vorderrand noch vor der Elytrenmitte erreichend. 
Costalfeld hyalin, distalwärts allmählich verbreitert, bei der 
Einmündung der Costa in den Vorderrand am breitesten. 
Subcosta aus der Elytrenbasis entspringend, S-förmig ge- 
schwungen, ohne eigentliche Vorderäste, aber die Queradern 
der Distalhälfte des Costalfeldes schräg gestellt. Radius nach 
vorn pectinat fünfästig, aber der erste Ast selber noch mit 
kurzer Endgabel; Beginn der Gabelung etwa am Ende des 
mittleren Fünftels, die Aeste zuerst ziemlich stark längs 
gestellt und eng neben einander verlaufend, distalwärts aber 
dann stark divergierend. Radii Sektor in der Elytrenmitte 
aus dem Radius entspringend, nach hinten pectinat vier- 
astig, der hinterste Ast länger als der Sektorstiel. Media 
frei aus der Basis, aber dem Radius sehr stark genähert, 
vom Cubitus etwa fünf- bis sechsmal so weit entfernt wie 
vom Radiusstam, ohne ausgesprochene Schrägader gegen 
Cu,+,, einfach bis ans Ende. Cubitus frei, dreiästig, Haupt- 
gabelung zwischen dem Ende des Basalsechstels und -fünftels 
gelegen, Gabelung des Vorderastes zwischen dem Ende des 
Basalviertels und -drittels, Cu, +, dazwischen stark nach vorn 
konvex, beinahe stumpfwinkelig geknickt Nun folgen noch 
fünf einfache Längsadern, die beiden letzten mit ziemlich 
kurzem gemeinsamen Stiele, der etwa ein Drittel der Länge 
des Cubitusstammes (von der Basis bis zur Hauptgabelung) 
beträgt. 


22 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


Gryllacris signatifrons SERVILLE. 


I Q (det. KARNY), Java, in der alten Sammlung (war als 
tibtalis bestimmt, Determinator nicht angegeben, vermutlich 
SNELLEN VAN VOLLENHOVEN), beiderseits gespannt (Mus. 
Leiden). — 1 or. (det. KARNY), Java, Depok, Oct 1907.7 
JACOBSON, ungespannt (Mus. Leiden). 

Merkwiirdigerweise hat GRIFFINI das g nicht zur Deter- 
mination erhalten, obwohl er doch sonst die ganze JACOBSON- 
Ausbeute aus Java (und darunter auch noch wesentlich 
spater gesammelte Stucke) erhalten hat und obwohl dieses 
Exemplar sechs Jahre vor Veröffentlichung von GRiFFINT’s 
Bearbeitung (770, Tijdschr. Ent., LVI, p. 174—194; 1913) 
gesammelt worden war. Sein Geäder ist vollständig normal, 
desgleichen die Beinfärbung: Kniee und Tibienenden nur 
ganz schwach angedunkelt. — Dagegen ist dieses Exemplar 
dadurch besonders interessant, dass das rechte Hinterbein 
normal entwickelt, sondern offenbar ein Regenerat 

; die Tibie ist drehrund und unbedornt. Die Maasse ver- 
ae sich folgendermaassen : 


Hinterschenkel Hintertibie Hintertarsus 
links 13.7 mm 12.8 mm 6.8 mm 
rechts TSO TE 20000 


Namentlich das Endglied des rechten Hintertarsus ist ganz 
auffallend kurz. 


Gryllacris signatifrons subsp. raapi GRIFFINI. 


1 d (det. KARNY), Eiland Nias, 1908, don. 40, E. E. W. G. 
SCHRODER, ungespannt (Mus. Leiden); also ein topotypisches 
Exemplar. 

Wird wie durch die Provenienz, so auch durch die Bein- 
farbung eindeutig zu raapi verwiesen: Alle Knie breit an- 
gedunkelt, auch alle Tibien zur Ganze dunkel; Tarsen 
gleichfalls mit Ausnahme des etwas helleren Endgliedes 
fast ganz dunkel. 

Geäder vollkommen normal, die Media der Elytren ganz 
ohne Beziehungen zum Radii Sektor. Das Stück verhält sich 
also auch in dieser Hinsicht ganz so wie das Typusexemplar 
des Genua-Museums, das ich bereits an anderen Orten be- 
sprochen habe. Wie ich dort auch schon erwähnte, unter- 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN. 23 


scheidet sich dadurch raapz recht wesentlich von dyscrita 
(KARNY, 790, Ent. Mitt., XVII, p. 209; 1928 = raapt KARNY 
1924 nec GRIFFINI). 


Gryllacris borneoensis DE HAAN. 

Material: — 1g (Typus!), Südborneo, Banjermas- 
sing (Mus. Leiden). — 1 d (det. KARNY), Borneo-Expedition 
Dr. NIEUWENHUIS, Long Bloeoé (sprich: Bluoé, Biwak am 
gleichnamigen Nebenfluss des Mahakkam weit im Innern 
von Ostborneo), Nov. 1894, ungespannt (Mus. Leiden). — 
I 2 (det. KARNY), Westborneo, Sambas (Ort und Fluss 
gleichen Namens im Norden, nahe Sarawak), acq. 1891, 
D. J. BOSSCHA, ungespannt (Mus. Leiden). — 1 g (det. 
KARNY), Nordost-Borneo, Boeloengan (spr. Bulungan), MAT- 
THES don. 1902, ungespannt (Mus. Amsterdam). 

Das vorliegende Material ist dadurch ganz besonders inte- 
ressant, dass es uns in seiner Gesamtheit Stücke aus allen 
Gegenden von Niederlandisch-Borneo bietet, wie dies wohl 
in keinem anderen Museum der Welt der Fall sein diirfte. 
Ich glaube danach feststellen zu dürfen, dass Gryllacrts 
borneoensis in ganz Borneo eine einheitliche Form darstellt 
und keine lokalen Differenzen aufweist, welche zu systema- 
tischer Trennung verwertet werden könnten. Denn die fest- 
stellbaren Unterschiede dürften vermutlich nicht mehr als 
individuelle Bedeutung haben. Immerhin will ich hier jedes 
Stück einzeln besprechen. 

Vom Typusexemplar kann ich mir allerdings eine solche 
Besprechung erlassen; denn über die Färbungsmerkmale 
brauche ich nichts anzugeben, da schon DE HAAN eine gute 
farbige Abbilding davon veröffentlicht hat. Das Geäder 
anderseits habe ich bereits 1920 ausführlich beschrieben 
(Zool. Mededeel., V, p. 144 — 145). 

d, Long Bloeoë: — Färbung: Kopf mit Ausnahme 
der kleinen, bleichgelben Ocellarflecke und des rostroten 
Clypeus und ebenso gefärbten Labrums ganz glänzendschwarz. 
Erstes und zweites Fühlerglied schwarz, die folgenden rostrot. 
Schenkel lehmgelb, Coxen, Knie und Tibien ganz schwarz. 
Tarsen rostrot. Hinterleibsende lehmgelb (g). Elytren von 
der üblichen Färbung (vgl. die Fig. bei DE Haan). Geäder: 


24 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


Media an beiden Elytren mit freier, 7 mm langer Basis, 
sodann auf 3.2 mm (entsprechend dem orangegelben Fleck) 
mit dem Radius vollstandig verschmolzen, dann davon diver- 
gierend und sogleich eine Schragader gegen den an dieser 
Stelle stumpfwinkelig geknickten Cu,4, entsendend. Sonst 
alles normal nud ohne Besonderheiten. 

9, Sambas: — Färbung ganz wie bei dem vorigen 
Stück. Jedoch das Pronotum ganz lehmgelb, nur die Meta- 
zona disci und die Seitenlappen ganz schwarz, sonst das 
Pronotum nur ganz schmal gerandet. — Geäder: Media 
an beiden Elytren durchaus frei. 

d, Boeloengan: — Färbung ganz typisch. Kopf mit 
Ausnahme der hellen Ocellarflecken, der rostfarbigen Mund- 
teile und der blassen Augen ganz schwarz. Erstes und zweites 
Fühlerglied schwarz, die übrigen rostgelb. Pro- und Metazona 
des Pronotums sowie die Ränder der Seitenlappen schwarz, 
gegen die Mitte zu allmählich in ziemlich dunkles Rost- 
braun übergehend. Coxen zum Teil angedunkelt, Schenkel 
blassgelb. Alle Knie und Tibien ganz braunschwarz, Tarsen 
rostfarbig. Hinterleib hellgelb, auch ganz am Ende, nur die 
Sternite jederseits mit schwarzem Fleck. Elytren von der 
normalen, für die Spezies charakteristischen Farbung. 
Geäder ohne Besonderheiten. 


Gryllacris borneoensis subsp. fruhstorferi GRIFFINI. 

I d' (det. KARNY), Sumatra-Expedition 1877— 78, Sri N, 
444, X. 1877, beiderseits gespannt (Mus. Leiden). 

Färbung: Kopf und Fühler kastanienbraun, Mandibeln 
dunkelbraun. Pronotum ganz schwarzbraun, nur die Meta- 
zona discietwas lichter, kastanienbraun. Alle Beine ganz 
lehmgelb, nur die Coxen schwarz. Elytren von der bei dieser 
Spezies gewöhnlichen Färbung. Geäder: Radii Sektor 
an beiden Elytren vierästig; und zwar an der linken mit 
drei nach hinten pectinat angeordneten Aesten, von denen 
der mittlere vor dem Ende noch gegabelt ist; an der rechten 
dichotom vierästig, aber der zweite Ast von hinten 
(d.h. also der vordere Ast der hinteren Gabel) ncch mit 
kurzer Endgabel. Media an beiden Elytren mit dem Radius- 
stamm aufeine kurze Strecke verschmolzen. Cubitus an beiden 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN. 25 


Elytren nur einfach gegabeit, und zwar am Ende des gelben 
Flecks. Sonst keine Besonderheiten. Auch das Hinterfliigel- 
geäder vollständig normal. 


Papuogryllacris ligata (BRUNNER Vv. W.). 

MONT © (det. KARNY), ,,Zoutbron” (d. h. Salzquelle) nahe 
der Ostgrenze von Niederlandisch-Nordneuguinea, 1910, V. 
KAMPEN, beide rechtseitig gespannt (Mus. Leiden). 


Long. corp. pron. elytr. fem. ant. fem. post. ovipos. 
d 27.5 mm 8 mm 46 mm 105 mm 18.3 mm — 
Q 37 29 8 29 45.7 22 11.5 29 17.8 ” 31 mm 


Farbung der beiden Stiicke im wesentlichen wie bei den 
aus der Ausbeute DOCTERS VAN LEEUWEN (Nova Guinea, 
im Druck) beschriebenen Exemplaren, nur — offenbar in- 
folge langen Liegens in Alkohol — etwas schwacher und 
verwaschener. Geäder vollständig normal, entsprechend den 
schon andernorts gegebenen Beschreibungen (KARNY, l.c., 
und: 792, Mitt. Zool. Mus. Berlin, XIV, p. 88; 1928); jedoch 
der vorderste Radiusast nur an der rechten Elytre des $ mit 
Endgabel, sonst einfach; Costalfeld am Hinterflügel des 9 
ohne queradernfreie Zone, jedoch die in diesem Teile ge- 
legenen Queradern sehr schwach und blass und daher leicht 
zu übersehen. Sonst ganz ohne Besonderheiten oder Abnor- 
mitäten. 


Papuogryliacris dimidiata (BRUNNER V.W.) var. (Taf. ı Fig. 5,6). 

I d' (det. KARNY), Salawatti, PERNOT, ungespannt (Mus. 
Leiden). 

Maasse: Long. corp. 28 mm, pron. 8 mm, elytr. 41 
mm, fem.ant. 10.7 mm, fem. post 20.3 mm, 
Kopf dunkelbraun, Gesicht pechschwarz; der grosse untere 
und die beiden schmalen, strichförmigen oberen Ocellar- 
flecken orangerot. Stirn grob eingedrückt-punktiert. Clypeus 
im unteren Teile und Labrum ganz oben gelbbraun. Taster 
bräunlich. Fühler gleichmässig dunkelbraun. — Pronotum 
dunkelbraun, jedoch die ganze Metazona disci und der zwi- 
schen den Seitenlappenrändern und der V-Furche gelegene 
Teil lebhaft gelb; der Rand selbst jedoch wieder rund herum 
schwarz. Seitenlappen zwischen dem Unterende der V-Furche 


26 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


und dem Unterrand etwas angedunkelt. Der zwischen dem 
absteigenden Ast und dem Vorderrand gelegene Teil nach 
vorn und oben allmahlich dunkler werdend und somit in 
die Diskusfarbung übergehend. Auf dem Diskus jederseits 
von der Medianfurche ein gelbbräunlicher Schrägwisch, der 
unscharf begrenzt ist, beim oberen Ende des aufsteigenden 
Astes der V-Furche beginnt und schräg nach vorn aussen 
zieht, wo er sich allmählich verliert. — Elytren im wesent- 
lichen wie bei chalybeata: Subcosta jedoch drei Schrägäste 
nach vorn entsendend, dafür aber der Radius nur fünfästig. 
Fünf postcubitale Längsadern, der gemeinsame Stiel der 
beiden letzten nicht ganz halb so lang wie der Cubitusstam. 
— Sterna, Pleuren und Beine wie bei chalybeata, der dunkle 
Apikalfleck der Tibien erkennbar, aber sehr schwach und 
verschwommen. Hintertibien oben überall mit sechs dunkel- 
spitzigen Dornen und den üblichen Apikaldornen. d' Sexual- 
charaktere ganz ähnlich wie bei capucina. 

Diese Form käme in der Bistimmungstabelle, welche in 
meiner im Druck befindlichen Veröffentlichung in ‚Nova 
Guinea” publiziert wird, zwischen dimzdiata und chalybeata. 
Von letzterer unterscheidet sie sich durch die viel weitere 
Ausdehnung der Gelbfärbung auf dem Pronotum, von der 
typischen Form durch den bis an den Vorderrand reichen- 
den dunklen Diskalfleck des Pronotums, von capucina end- 
lich durch den dunkleren Kopf. Sie ist somit zwischen allen 
dreien intermediär und es ist möglich, dass wir es mit einer 
eigenen, für Salawatti charakteristischen Lokalrasse zu tun 
haben; da aber nur ein einziges Exemplar vorliegt, könnte 
es sich auch ebenso gut um eine rein individuelle Färbungs- 
abweichung handeln, weshalb ich vorläufig davon absche, 
sie zu benennen. 


Papuogryllacris piceicollis KARNY. | rel 

Io (Allotypus), Neuguinea, Biwak auf dem Bougain- 
ville-Gebirge, 525 m, 1/6, V. KAMPEN, rechtseitig gespannt 
(Mus. Leiden). | 

Maasse: Long. corp. 21 mm (Hinterleib geschrumpft 
und ventralwärts eingekrimmt!), pron. 6 mm, elytr. 38.5 
mm, fem. ant. 10.2 mm, fem. post. 18 mm. aa 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN. 27. 


Ich habe diese Spezies nach dem besser erhaltenen £ der 
Ausbeute DOCTERS VAN LEEUWEN (Nova Guinea, im Druck) 
beschrieben. Das vorliegende od stimmt damit sehr gut über- 
ein, nur ist es — offenbar durch langes Liegen in Alkohol 
— ziemlich verbleicht. Sonst hätte ich bei Vergleich mit 
der l.c. gegebenen Beschreibung nur folgendes beizufügen: 

Fastigium verticis nicht oder kaum hreiter als das erste 
Fühlerglied. Augen ganz ausgeblasst. Stirnskulptur etwas 
gröber als beim 9. — Medianfurche des Diskus pronoti viel 
kräftiger eingedrückt als beim 2, dagegen die 7-Furche kaum 
angedeutet. — Elytren mit fünf bis sechs Präcostalen. Vor- 
deräste der Costa nur an der linken Elytre deutlich, an der 
rechten kurz und fast quer gestellt, daher wie Queradern 
aussehend. Radius der rechten Elytre sechsästig. An der 
linken ist der Apikalteil ziemlich stark beschädigt, so dass 
sich darüber nichts sicheres aussagen lässt. Radii Sektor 
der rechten Elytre zunächst mit einfachem Hinterast und 
sodann noch dichotom vierästig. Hauptgabelung des Cubitus 
noch etwas vor dem Ende des Basalfünftels gelegen, Gabe- 
lung des Vorderastes ungefähr am Ende des Basaldrittels. 
— Hinterflügel im Mittelteil des Analfächers mit 12 bis 16 
Scharen von Queradern. — Rechte Hintertibie aussen mit 
acht Dornen. — & Subgenitalplate relativ klein, der Median- 
fortsatz ziemlich kurz und schlank, ventralwärts abstehend, 
aber sonst ganz ähnlich gestaltet wie bei dzmzdzata (und 
capucina) -— Alles andere wie beim Holotypus. 


Gryllacris simplex WALKER. 


I. 9 (det. KARNY), „Java, BLUME” (sicher unrichtig!!), 
Elytren beiderseits gespannt, Hinterflügel nicht (Mus. Leiden, 
alte Sammlung). 

Stirn unter der Lupe fein quer gerunzelt, zwei deutliche 
Supraclypealgruben vorhanden; Gesicht ganz hell, nur die 
Mandibeln dunkler braun. Pronotum mit ziemlich zarter 
signifera-Zeichnung. Elytren mit hellen Längsadern und 
dunklen, zum Teil auch noch dunkel umgebenen Queradern. 
An der linken Elytre ist die Media einfach, der Cubitus 
normal dreiästig, an der rechten dagegen Cu,+, vollständig 
in den Bereich der Media einbezogen. An der rechten ist 


28 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN. 


die letzte Postcubitalis verdoppelt (also im ganzen sechs 
vorhanden), an der linken dieser akzessorische Ast ganz 
schwach und kurz, aber doch ebenfalls vorhanden. Legeröhre 
21.5 mm lang. 


Paragryllacris combusta (GERSTAECKER). 

I 2 (det. KARNY), (szgnatifrons det. DE Haan) (Typus 
von dehaani KARNY), „Java” (sicher unrichtig!!), beiderseits 
gespannt (Mus. Leiden). 

Dieses Exemplar war zunächst von DE HAAN missdeutet 
und als szgnatifrons determiniert worden; vermutlich war 
es ursprünglich ohne Fundort und wurde dieser dann erst 
auf Grund der Fehldetermination beigefügt. Durch diese 
Fehldetermination erklärt sich auch die merkwürdige Angabe 
in DE HAANS Bestimmungstabelle (p. 219): ,,Elytrorum 
nervi pallidi’’, wodurch sich signatifrons von translucens 
unterscheiden sollte. Für szegnatzfrons trifft aber dieses Merk- 
mal überhaupt gar nicht zu, sondern sie verhält sich in 
dieser Hinsicht genau so wie Zranslucens, wogegen sich bei 
combusta die bleichen Adern allerdings sehr auffallend von 
der ausgesprochen dunkleren Elytrenfläche abheben. 

Als ich 1920 die DE HAANschen Typen nachuntersuchte, 
nahm ich von vorn herein die DE HAANsche Determination 
und Fundortsangabe als richtig an und konnte daher gar 
nicht darauf verfallen, das Exemplar in die australische 
Gattung Paragryllacris zu stellen. Auch lag mir ja dort 
weder von signatifrons noch von combusta determiniertes 
Vergleichsmaterial vor. Ich beschrieb sie daher als signarz- 
frons neu und konnte dabei nur betonen, dass sie mit keiner 
der in der BRUNNERschen Monographie erhaltenen Gryl/acris- 
Arten identisch ist und nach der dort gegebenen Bestim- 
mungstabelle neben dubza gestellt werden müsste (KARNY, 
200, ZoolmMededeel WP 1545. 2562.2.1920)) 

Als ich dann auch die echte signatifrons aus eigener 
Anschauung kennen lernte, musste ich feststellen, dass das 
DE HAANsche Exemplar unmöglich mit dieser identisch sein 
konnte und schlug daher dafür den neuen Namen Gryllacris 
dehaani vor (KARNY, 130, Journ. Mal. Br., R. As. Soc., I, p. 


TR KOR NO), 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN. 29 


Erst als ich gelegentlich meines Europa-Urlaubs echte 
combusta-Exemplare untersuchen konnte, drängte sich mir 
die Vermutung auf, dass dehaant nichts anderes wäre als 
ein mit unrichtigem Fundort belastetes Stück von combusta 
und diese Vermutung wurde dann auch durch neuerliche 
Nachuntersuchung des DE HAANschen Exemplares bestätigt 
(KARNY, 788, Treubia, X. p. 73; 1928. — 790, Entom. Mitt., 
WILD p. 208, 221; 1928). 

Da ich das vorliegende Stiick schon 1920 (l. c.) beschrie- 
ben habe, so brauche ich hier nichts näheres beizufügen, 
möchte aber doch ausdrücklich betonen, dass es alle jene 
Geadermerkmale sehr deutlich erkennen lässt, durch welche 
sich auch sonst die combusta-Gruppe von den übrigen Arten- 
gruppen des Genus Paragryllacris unterscheidet (vgl. KARNY, 
Ba rk. Zool, XX A‘ No. 13, p. 9, 10; 1929): Alle Vor- 
deräste des Radius in den Vorderrand, nicht in die Sub- 
costa miindend. Cu,+, an beiden Elytren vollständig in den 
Bereich der Media einbezogen, welche infolge dessen drei- 
ästig ist. Cubitus (= Cu,) frei aus der Basis, durchaus ein- 
fach. Rs + M der Hinterfliigel nicht mit verdoppelter 
Wurzel aus dem Radiusstam entspringend; M, recht lang. 


Gryllacris corporaali WILLEMSE. 

wos (Typen), Sumatra, Sibajak, 2100 m, V. 1920, 
LOERZING, Type rechtseitig gespannt, Cotype beiderseits 
gespannt (Mus. Amsterdam, die Cotype ‚seither durch Schen- 
kung in meine Sammlung übergegangen; cf. KARNY, 795, 
Stet Entom Zeit., LXXXIX, p. 267; 1928). 

Beide Exemplare einander vollständig gleich, nur der 
untere Ocellarfleck mit dem hellen Fleck in der Mitte des 
Fastigium verticis beim Typus zusammenfliessend, beim 
Cotypus dagegen von einander durch dunkelbraune Färbung 
getrennt. — Im übrigen reicht die von WILLEMSE (Treubia, 
IX, p. 420— 422; 1927) gegebene Originalbeschreibung zur 
Erkennung der Spezies sehr wohl aus und ich will daher 
bier nur noch eine genauere Beschreibung der Geädermerk- 
male nachtragen. 

Elytren: Vier bis fünf einfache oder vor dem Ende 
gegabelte Präcostalen, in einem Falle alle fünf einfach, aber 


30 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


die dritte und vierte aus kurzem gemeinsamen Stiele ent- 
springend: die letzte mitunter erst aus der Basis der Costa 
abgehend, im Distalteil längs gestellt und zur Costa nahezu 
parallel. Costa gerade, durchaus einfach, den Vorderrand in 
der Elytrenmitte oder gleich danach erreichend. Costalfeld 
ebenso dunkel wie alle iibrigen, distalwarts verbreitert, bei 
der Einmiindung der Costa in den Vorderrand am breitesten. 
Subcosta aus der Basis der Costa(!) entspringend, 
S-formig geschwungen, vor dem Ende einen bis drei Vor- 
deräste in den Vorderrand entsendend. Radius im Distalteil 
nach vorn pectinat drei- bis vierästig; an der linken Elytre 
des Holotypes geht zwischen dem zweiten und dritten Vor- 
derast auch noch ein einfach gegabelter Hinterast ab. Radii 
Sektor ungefähr in der Elytrenmitte aus dem Radius ent- 
springend, beim Cotypus (Paratypus) beiderseits nach hinten 
pectinat vierästig, doch geht an der linken Elytre bald nach 
dem Ursprung des Radii Sektors auch noch ein nach vorn 
pectinat dreiästiger Vorderast aus ihm ab. An der linken 
Elytre des Holotypus ist der Radii Sektor nach hinten 
pectinat dreiästig, an der rechten dichotom vierästig. Media 
frei aus der Basis, dem Radiusstamm stark genähert. aber 
nicht mit ihm verschmolzen, vom Cubitus gut fünf bis 
sechsmal so weit entfernt wie vom Radius, mit deutlicher, 
aber nicht sehr auffallender Schrägader gegen Cu, +,, welcher 
beim Holotypus an dieser Stelle (an beiden Elytren) stumpf- 
winkelig geknickt, beim Paratypus nur bogig konvex ist; 
weiterhin ist die Media frei und einfach bis ans Ende. 
Cubitus frei, dreiästig; Hauptgabelung gleich nach dem Ende 
des Basalviertels, Gabelung des Vorderastes knapp nach der 
Mitte (Holotypus) oder zwischen dem Ende des mittleren 
Fünftels und Drittels (Paratypus); Cu, endet an derrechten 
Elytre des Paratypus funf Queraderndistanzen vor dem 
Apikalrand blind auf der Fläche. Nun folgen noch fünf ein- 
fache Längsadern; der gemeinsame Stiel der beiden letzten 
beträgt etwa ein Drittel bis die Hälfte des Cubitusstammes 
von der Basis bis zur Hauptgabelung. 

Hinterflügel: Subcosta im Basalteil dem Radius 
stark genähert, weiterhin frei und einfach bis ans Ende. 
Radius im Distalteil (etwa vom Ende des mittleren Fünftels 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN. 31 


der Flügellänge an) nach vorn pectinat vier- bis fünfästig, 
die Aeste wie an den Elytren. Rs + M mit einfacher Wurzel 
aus dem Radius entspringend, und zwar etwa anderthalb 
Queraderndistanzen nachdem dieser nach Abwendung von 
der Subcosta wieder in die Längsrichtung umgebogen ist; 
daraus geht die einfache Media in der Flügelmitte oder kurz 
vorher ab. Radii Sektor selber dann noch am rechten Hin- 
terfliigel des Holotypus nach hinten pectinat dreiästig und 
zwar der hinterste Ast etwas länger als sein Gabelstiel, die 
beiden anderen nur etwa halb so lang wie ihr Gabelstiel ; 
am rechten Hinterfliigel des Paratypus ist der Radii Sektor 
(nach Trennung von der Media) nach vorn pectinat drei- 
ästig, die Aeste jeweils etwas länger als ihre Gabelstiele ; 
am linken Hinterflügel desselben Stückes endlich ist der 
Radii Sektor nach hinten pectinat dreiästig, der hinterste 
Ast etwa doppelt so lang wie sein Gabelstiel, die Endgabel 
nicht einmal halb so lang wie ihr Gabelstiel: dieser gibt 
aber vor seiner Mitte noch einen überzähligen, S-förmig 
geschwungenen Ast gegen den Apikalast des Radius ab. 
Cubitusbasis nicht sehr deutlich; weiterhin der Cubitus mit 
dem Radius verschmolzen und erst knapp vor Rs + M 
(fast in demselben Punkte!) aus ihm abgehend. Am linken 
Hinterflügel des Paratypus empfängt der Cubitus sodann 
nach kurzem Verlauf eine kurze, nicht sehr stark längs 
gestellte M, von Rs + M her; am rechten Hinterflügel tritt 
er an derselben Stelle ganz knapp Rs + M heran, berührt 
ihn aber nicht und empfängt auch keine M, von ihm; am 
rechten Hinterflügel des Holotypus endlich verschmilzt der 
Cubitus an dieser Stelle mit Rs + M in einem Punkte, und 
da er schon vorber ganz nahe hinter Rs + M verläuft, macht 
es bei oberflächlicher Betrachtung den Eindruck, als würde 
der Cubitus erst an dieser Stelle hier aus Rs + M entsprin- 
gen; dies ist aber nicht der Fall, sondern auch hier geht 
der Cubitus aus dem Radiusstam selbst ab. Mittelteil des 
Analfächers mit 11 bis 14 Scharen von Queradern. — Das 
Mommulcven ches Cubitus der Hinterflügel ist 
ausserordentlich interessant, für Typus I ganz 
FBsonderlich und erinnert. an Typus IVI! 


32 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


Gryllacris fumigata DE HAAN. 

1d (Typus!), Java, beiderseits gespannt (Mus. Leiden). 

Kommt in Grösse und Habitus den beiden Stücken der 
alten Sammlung des Buitenzorger Museums (Treubia, V, p. 
64—67; 1924), die ich zum Vergleich nach Leiden mitge- 
bracht hatte, vollkommen nahe und weicht dadurch von 
dem von GRIFFINI (Tijdschr. Ent:, LVI, p. 176; 1913) be 
schriebenen Exemplar (s. unten: subsp. mznzata m.) sehr 
auffallend ab. Pronotumfärbung wie bei dem Sukabumi- 
Stück (KARNY, l.c., p. 67), nur noch etwas dunkler. Elytren- 
adern ziemlich dunkel braun. Hinterflügelfärbung wie bei 
dem Borneo-Exemplar des Buitenzorger Museums (l.c). 
Subokularbinden, Mandibeln und Labrum schwarz, letzteres 
nur an der Basis in Form eines spitzwinkeligen Dreiecks 
rostgelb. Alle Knie mit verwaschener, aber deutlicher Schwär- 
zung. 

Das Geäder habe ich bereits 1920 beschrieben (Zool. 
Mededeel., V, p. 146) und gebe hier zur Ergänzung noch 
eine Abbildung der beiden Basalzellen (Fig. 7). Hinzufügen 


EAT 


ag TI 
ALL. 


u 


Fig. 7. Gryllacris fumigata DE HAAN, Typus! — Beide 
Basalzellen beider Elytren. 
möchte ich noch, dass die Subcosta an beiden Elytren aus 
der Basis der Costa entspringt. An der rechten Elytre ist 
der Cubitus nur einfach gegabelt, d.h. Cu,4, teilt sich nicht 
mehr. 


Gryllacris fumigata subsp. elongata FRITZE & CARL (Taf. 1 
PS oO); 

I d (det. KARNY), Borneo-Expedition Dr. NIEUWENHUIS, 
Gun. Kenepai, im Innern von Westborneo, Jan. 1894, link- 
seitig gespannt (Mus. Leiden). 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN. 33 


ihieatasse: Long. corp: 32 mm, pron. 3.0 mm, elytr. 52.7 
mm, lat. elytr. 16 mm, long. fem. ant. 12.3 mm, fem. post. 
21.7 mm. 

Das Exemplar ist also etwas grosser als die bisher be- 
kannten, stimmt aber sonst mit den vorliegenden Beschrei- 
bungen (FRITZE & CARL, Mitt. Schweiz. Ent. Ges., XI, p. 
304. — GRIFFINI, 733, Boll. Mus. Zool. Anat. Torino, XXVI, 
No. 636, p. 6—8) und mit der Abbildung in der erstzitierten 
Arbeit (pl. VII Fig. 3) sehr gut überein. Ich hatte nur noch 
folgendes beizufügen: 

Körper im Verhältnis zur Grösse schlank. Querfurche zwischen 
Fastigium verticis und frontis schwach angedeutet. Ocellar- 
fleckchen sehr undeutlich, in der Färbung von der Umgebung 
wenig abweichend, orangegelb, nicht sehr scharf begrenzt. 
Unter den Augen eine unscharf begrenzte, aber doch sehr 
deutliche, schwarzbraune Subokularbinde, die sich nach unten 
bis an die Spitze der Mundteile fortsetzt, indem auch die 
Grenze zwischen Clypeus und Mandibeln, sowie die Seiten- 
ränder des Labrums und die Kauzähne der Oberkiefer ge- 
schwärzt sind. — Am Pronotnm ist die schon von CARL 
angegebene Schwärzung sehr deutlich, indem hier der ganze 
Hinterrand des Diskus und der Seitenlappen glänzendschwarz 
und von einer schwächeren Andunkelung an der Randpartie 
der Fläche begleitet ist; ausserdem ist aber auch der auf- 
steigende Ast der V-Furche sehr deutlich geschwärzt, wenn 
auch mit unscharfer Besrenzung. — Beine 
bräunlichgelb, Kniee absolut ohne jede 
Andunkelung. Die beweglichen Dornen \ 
der Vorder- und Mitteltibien dunkler, rot- 
braun. Hintertibien oben ausser den End- 


dornen jederseits mit sieben Dornen. — 
Geschlechtsauszeichnungen wie bei den Fig. 8. Gryllacris 
bisher bekannten Exemplaren; & Subgeni- Jmigata elongata, 
talplatte in Fig. 8 abgebildet. un 

Elytren: Vier einfache Präcostalen, die beiden mitt- 
leren an der rechten Elytre mit gemeinsamem Stiele ent- 
springend; die letzte nahezu längs gestellt und zur Costa 
beinahe parallel. Costa fast vollkommen gerade, einfach, den 
Vorderrand bald nach der Mitte erreichend. Costalfeld 

3 


34 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


gelblich-hyalin wie die übrigen, im Distalteil farblos-hyalin 
wie auch das Subcostalfeld in der Distalhalfte; vom Grunde 
an distalwärts verbreitert, schon ungefähr am Ende des 
Basaldrittels der Elytrenlange oder bald danach am brei- 
testen, dann wieder allmählich schmäler werdend; fast alle 
Queradern schräg gestellt. Subcosta aus der Basis der Costa 
entspringend, S-förmig geschwungen. Radius im Distalteil 
fünf- bis sechsächtig, die Aeste ziemlich längs gestellt und 
nahe neben einander verlaufend; Beginn der Gabelung zwi- 
schen dem Ende des mittleren Fünftels und Drittels. Radii 
Sektor noch vor dem Ende des Basaldrittels als kurze, deut- 
liche Schragader vom Radius zur Media ziehend. Media frei 
aus der Basis, vom Cubitus etwa zwei bis dreimal so weit 
entfernt wie vom Radiusstamm, diesem daher nicht besonders 
stark genähert und nirgends mit ihm verschmolzen, ohne 
deutliche Schrägader gegen den Cubitus-Vorderast, weiterhin 
durch Aufnahme der vom Radius kommenden Sektorwurzel 
zu Rs + M werdend; aus Rs + M entspringt die einfache 
Media ungefähr am Ende des mittleren Fünftels; Radii 
Sektor selber dann noch nach hinten pectinat drei- bis vier- 
astig. Cubitus frei, dreiastig; Hauptgabelung ungefähr am 
Ende des Basaldrittels; an der rechten Elytre entsendet der 
mittlere Cubitusast noch etwas vor Beginn des Apikaldrit- 
tels einen parallelen Längsast nach vorn, der aber schon 
nach vier bis fünf Queraderndistanzen in den vordersten 
Cubitusast einmündet. Das Ende der hinteren Basalzelle ist 
nicht mit Sicherheit festzustellen, muss aber auf jeden Fall 
basal von der Gabelung des Cubitus-Vorderastes gelegen 
sein; da nun diese ungefähr an derselben Stelle liegt, an 
welcher die Media die Sektorwurzel vom Radiusstamm her 
aufnimmt, so muss die hintere Basalzelle auf jeden Fall ein 
wenig kürzer sein als die vordere. Auf den Cubitus folgen 
noch fünf einfache Längsadern; der gemeinsame Stiel der 
beiden letzten etwa ein Drittel so lang wie der Cubitusstamm 
von der Basis bis zur Hauptgabelung. 

Hinterflügel abgerundet-dreieckig; Färbung wie von 
CARL und GRIFFINI beschrieben. Costalfeld ohne queradern- 
freie Zone. Subcosta einfach. Radius in der Distalhälfte 
nach vorn pectinat vierästig, die Aeste vollkommen längs 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN. 35 


gestellt und sehr eng neben einander verlaufend. Rs +M 
aus dem Radiusstamm entspringend, nachdem dieser nach 
Abwendung von der Subcosta wieder in die Längsrichtung 
umgebogen ist; zwischen dem Ende des Basalfiinftels und 
-viertels eine längs gestellte M, gegen den frei aus der Basis 
kommenden und weiterhin einfach bleibenden Cubitus ent- 
sendend; die einfache Media entspringt aus Rs + M ungefahr 
am Beginn des mittleren Fiinftels; Radii Sektor selber dann 
noch im Apikaldrittel nach hinten pectinat vierästig. Mittelteil 
des Analfachers mit 9 bis 14 Scharen von Queradern. 


Gryllacris fumigata subsp. miniata nov. 

19 (Iypus) (fumigata det. GRIFFINI), Banjoewangi, Java, 
1910, MAC GILLAVRY, ungespannt (Mus. Leiden). 

Dieses Exemplar lag auch schon GRIFFINI vor und wurde 
von ihm auch schon ganz richtig als fumzigata bestimmt, 
wobei er noch ausdrücklich bemerkt: ,,De cette espece je 
n’ai jamais pu voir deux exemplaires parfaitement sem- 
blables”. Wohl aus diesem Grunde hat er auch dieses 
Exemplar nur beschrieben, aber nicht benannt. (Tijdschr. 
Bars, LVI,.p. 176). 

Gryllacris fumigata ist meiner Erfahrung nach überall 
recht selten und neigt anscheinend sehr zur Lokalrassen- 
bildung. So hat GRIFFINI sicherlich nie grössere Serien vom 
selben Fundort untersuchen können und die ihm vorge- 
legenen Stücke von verschiedenen Fundorten zeigten dann 
eben recht merkliche Verschiedenheiten: daher seine dies- 
bezügliche Bemerkung. Wenn man aber Serien vom gleichen 
oder von nahe gelegenen Fundorten zur Verfügung hat, so 
merkt man bald, dass solche in allen wesentlichen Merk- 
malen übereinstimmen und sich höchstens durch geringfügige 
Färbungsvariationen unterscheiden. Ich betrachte das vor- 
liegende Stück als die für Ostjava charakteristische Lokal- 
rasse und benenne sie daher auch als Subspezies. Die gleiche 
Form liegt mir auch im Buitenzorger Museum aus Ostjava 
vor (Idjenplateau, leg. DAMMERMAN; bisher noch nicht publi- 
ziert). Besonders auffallend sind dieim Leben grell karminrot 
gefärbten Abdominalpleuren (daher der Name). Eine Be- 
schreibung brauche ich hier nicht zu geben, da dies schon 


36 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


GRIFFINI getan hat; auch die gleichfalls schon von GRIFFINI 
angegebene geringe Grosse ist fiir diese Subspezies konstant 
und unterscheidet sie von allen bisher bekannten fumzgata- 
Rassen. Ich habe nun nur noch die Beschreibung des 
Geäders nachzutragen. 

Elytren:2 Sechs jeinfache, Pracostalen, „von2.denen. die 
2.4 3. sowie “dies a, 5. an der linken Elytresjezeinen 
gemeinsamen Stiel haben; die letzte ziemlich stark langs 
gestellt und zur Costa nahezu parallel. Pracostalen hell, 
Costa in der Basalhälfte dunkel, dann distalwarts allmählich 
hell werdend, die folgenden Adern dunkel. Costa fast ganz 
gerade, einfach, den Vorderrand etwa am Beginn des Apikal- 
drittels oder knapp davor erreichend. Costalfeld hyalin, 
distalwärts verbreitert, ungefähr in der Elytrenmitte am 
breitesten, die distalen Queradern schräg gestellt und dadurch 
wie Aeste der Subcosta aussehend. Subcosta an beiden 
Elytren aus der Basis der Costa entspringend, im Basalteil 
ganz gerade, im Distalteil nach vorn gebogen. Radius im 
Distalteil an beiden Elytren nach vorn pectinat vierästig, 
die Aeste nicht sehr stark längs gestellt und deutlich ge- 
trennt von einander verlaufend. Media frei aus der Basis, 
dem Radius sehr stark genähert, vom Cubitus dreimal so 
weit entfernt wie vom Radiusstamm, an der linken Elytre 
mit letzterem nicht verschmelzend, wohl aber an der rechten 
auf eine Strecke von mehr als einer Queraderndistanz; hier 
ist auch die freie Wurzel der Media ziemlich undeutlich 
und es entsteht daher bei oberflächlicher Betrachtung der 
Anschein, als würde die Media (wie bei Gryllacris funebrts) 
aus dem Radiusstamm entspringen, was aber nicht der Fall 
ist. Die schräge Querader gegen den Vorderast des Cubitus 


R- 


Fig. 9. Gryllacris fumigata miniata, Typus. Beide Basalzellen beider Elytren. 


ist an der rechten Elytre recht deutlich und mündet in den 
Cubitus sofort nach dessen Hauptgabelung; an der linken 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN. 57 


Elytre ist sie nicht sehr deutlich, aber daran zu erkennen, 
dass Cu, +, an ihrer Einmündungsstelle stumpfwinkelig ge- 
knickt ist. Weiterhin nimmt dann bald danach die Media 
der rechten Elytre vom Radius her die ziemlich stark langs 
gestellte, mässig lange Sektorwurzel auf und wird dadurch 
zu Rs+M; daraus geht die einfache Media etwas distal 
von der Elytrenmitte ab; Radii Sektor selber dann noch 
im Distalfünftel der Elytrenlänge nach hinten pectinat 
dreiästig. An der linken Elytre empfängt die Media über- 
haupt keine Sektorwurzel vom Radius her; trotzdem ist 
aber der Radii Sektor auch an dieser Elytre zum Teil in 
den Bereich der Media einbezogen, denn die letztere istim 
Distalviertel der Elytrenlänge nach hinten pectinat dreiästig; 
ausserdem entspringt aber an der linken Elytre aus dem 
Radius auch noch ein freier Radii Sektor zwischen dem 
Ende des mittleren Fünftels und Drittels, welcher nur eine 
ganz kurze, einfache Endgabel besitzt und keinerlei Bezieh- 
ungen zur Media aufweist. Cubitus frei aus der Basis, Haupt- 
gabelung an beiden Elytren am Ende des Basaldrittels ge- 
legen; an der rechten Elytre bleiben beide Aeste einfach, 
an der linken gabelt sich der Vorderast (= Cu, , ,) nochmals 
für eine ganz kurze Strecke. Nun folgen noch fünf einfache 
Längsadern; die beiden letzten an der linken Elytre aus 
einem Punkte, an der rechten mit einem gemeinsamen 
Stiel, dessen Länge ungefähr ein Viertel der Länge des 
Cubitusstammes von der Basis bis zur Hauptgabelung beträgt. 


Gryllacris büttikoferi n. spec. (Taf. ı Fig. 3, 4). 

Id (Holotypus), Borneo, BüTTIKOFER, beiderseits ge- 
spannt; ohne nähere Angaben, doch war meines Wissens 
BUTTIKOFER nur mit der ersten NIEUWENHUIS-Expedition 
(1894) in Borneo, und zwar am oberen Kapoewas (spr. 
Kapuas) in dem noch zur Provinz ,,Westborneo” gehörigen 
Teil von Zentralborneo. Von hier dürfte als höchstwahr- 
scheinlich auch dieses Exemplar stammen. (Mus. Leiden). 

Maasse: Long. corp. 28 mm, pron. 7 mm, elytr. 40.5 mm, 
fem. ant. 10 mm, fem. post. 19.5 mm. 

Hinterhaupt und Vertex stark gewölbt und glänzend, samt 
dem oberen Teil des Fastigium verticis lichtbraun, jedoch 


38 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


mit einer breiten, dunklen, U-formigen Binde, welche zuerst 
entlang den Supraokularfurchen und sodann quer uber die 
Mitte zieht, im Mittelteil lichter und durch eine ganz feine, 
bleiche Medianlinie unterbrochen. Fastigium verticis fast 
anderthalb mal so breit wie das erste Fühlerglied, im unteren 
Teil bleich, beinahe weisslich, an den Seiten fast gekielt. 
Alle drei Ocellarflecken klein, elliptisch, weiss. Fühler glän- 
zendschwarz, distalwärts allmählich in braun übergehend. 
Augen beim vorliegenden Stück weisslich. Stirn mit einigen 
entfernt stehenden, eingestochenen Punkten, nach unten 
jederseits etwas eingedrückt, samt dem oberen Teil des 
Clypeus und den Wangen sehr licht bräunlich. Subokular- 
furchen nur im unteren Teil deutlich; Subokularbinden 
breit, schwärzlich, unscharf begrenzt. Mandibeln und Labrum 
fast ganz glänzendschwarz, der oberste Teil des letzteren 
bleich. Unterer Teil des Clypeus rostbraun. Kiefertaster fast 
ganz schwarz; Lippentaster lichter, braun, distalwärts ange- 
dunkelt, ihr letztes Glied stark verbreitert. 

Pronotum wie bei fasciculata, aber ganz pechbraun, die 
Ränder ziemlich breit glänzendschwarz, in die übrige Fär- 
bung allmählich übergehend. 

Elytren dunkel rotviolett, im vorderen und hinteren Teil 
stark bräunlich angeraucht, mit dunkleren Adern. Vier ein- 
fache Präcostalen. Costa nahe der Basis einen längs ge- 
stellten, zu ihr selbst parallelen, einfachen Vorderast ent- 
sendend, der erst ungefähr bei der Mitte des Vorderrandes 
aufhört; weiterhin einfach, fast gerade, am Ende des mitt- 
leren Fünftels den Vorderrand erreichend. Costalfeld von 
gleicher Beschaffenheit wie die übrigen, distalwärts ver- 
breitert, etwas vor der Elytrenmitte am breitesten; die 
Queradern ausser denen ganz an der Basis durchwegs schräg 
gestellt, so dass sich nicht sagen lässt, ob die Subcosta 
Vorderäste hat und von wo an sie eigentlich zu rechnen 
sind. Subcosta aus der Basis der Costa entspringend, deutlich 
S-förmig geschwungen. Radius nach vorn pectinat sechsästig, 
die Aeste fast längs gestellt und sehr eng neben einander 
verlaufend; Beginn der Gabelung gleich nach der Elytren- 
mitte. Radii Sektor noch etwas vor dem Ende des Basal- 
drittels als kurze, aber sehr deutliche Schragader vom Radius 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN, 39 


zur Media ziehend. Media frei, vom Cubitus gut doppelt so 
weit entfernt wie vom Radiusstamm, sodann eine recht gut 
erkennbare schrage Querader gegen den an dieser Stelle 
nach vorn bogig konvexen Cubitus-Vorderast abgebend, 
worauf sie bald danach die Sektorwurzel aufnimmt und 
dadurch zu Rs+M wird. Die Sektorwurzel liegt ungefähr 
in der Mitte zwischen den beiden Cubitusgabelungen; vor- 
dere Basalzelle wenig aber deutlich langer als die hintere. 
Aus Rs +M geht die einfache Media erst am Beginn des 
Apikaldrittels wieder nach hinten ab; Radii Sektor selber 
dann noch nach hinten pectinat dreiästig. Cubitus frei, 
dreiästig; Hauptgabelung kurz nach dem Ende des Basal- 
funftels, Gabelung des Vorderastes kurz nach dem Ende 
des Basaldrittels. Nun folgen noch fünf einfache Längsa- 
dern; der gemeinsame Stiel der beiden letzten ungefähr 
halb so lang wie der Cubitusstamm von der Basis bis zur 
Hauptgabelung. 

Hinterflügel ausgesprochen abgerundet-dreieckig, also deut- 
lich länger und schmaler als bei fasczculata rotundata, aber 
in der Färbung sehr stark an diese erinnernd, indem die 
ganze Fläche diffus violettrot gefärbt ist, entlang den Quer- 
adern intensiver; also nicht nur rotgebändert auf farblos- 
hvaliner Fläche (wie bei superba, soror und fasciculata). 
Costalfeld im mittleren Teile anscheinend mit ziemlich langer 
queradernfreier Zone. Radius in der Distalhälfte nach vorn 
pectinat vierästig, mit längs gestellten, ganz eng neben 
einander verlaufenden Aesten, der hinterste noch mit kurzer, 
breiter Endgabel. Rs + M aus dem Radiusstamm entspringend, 
wo sich dieser nach Abwendung von der Subcosta wieder 
in die Längsrichtung eingestellt hat, bald darauf eine ziemlich 
längs gestellte, mässig lange M, gegen den frei aus der 
Basis komenden und weiterhin einfach bleibenden Cubitus 
entsendend; die einfache Media entspringt aus Rs + M 
ungefähr am Beginn des mittleren Fünftels; Radii Sektor 
selber dann noch nach hinten pectinat drei- bis vierästig. 
Mittelteil des Analfächers mit 10 bis 13 Scharen von 
Queradern. 

Alle Coxen und Schenkel blass bräunlich, die letzteren 
an allen drei Beinpaaren entlang den Unterkielen fein ge 


40 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


schwarzt und mit schwarzen Knien, wobei die distale 
Schwarzfarbung an den Vorderschenkeln schon ungefahr in 
deren Mitte beginnt. Alle Tibien ganz glanzendschwarz und 
die Tarsen gleichfalls ganz dunkel. Die beweglichen Dornen 
der Vorder- und Mittelschienen schwarz, in normaler Grosse 
und Anzahl vorhanden. Hinterschenkel jederseits mit 9 bis 
12 schwarzen Dornchen; Hintertibien (excl. Apikaldornen) 
aussen mit 7, innen mit 6 schwarzen Dornen. 

Hinterleib braun, distalwarts schwärzlich werdend. Ge- 
schlechtsauszeichnungen im wesentlichen wie bei fasczculata. 

Ich habe mir erlaubt, diese schön gefärbte neue Art dem 
Andenken ihres Entdeckers, Dr. J. BüTTIKOFER, zu weihen. 

Diese neue Art unterscheidet sich von allen Spezies mit 
rotgebänderten Hinterflügeln durch die diffuse Rötung der 
ganzen Fläche, wodurch sie nur mit fasciculata rotundata 
übereinstimmt, bei der aber die Hinterflügel fast cycloid 
sind, also ausgesprochen kürzer und breiter als bei düzzzkofer:. 
Ausserdem weicht meine neue Art von allen verwandten 
durch die sehr charakteristische Färbung und Zeichnung 
deutlich ab: durch das blasse Gesicht, von dem sich die 
schwarzen Subokularbinden und die dunklen Mundteile sehr 
auffallend abheben, durch das ganz dunkle Pronotum und 
namentlich durch die glänzendschwarzen Knie und Tibien 
aller Beinpaare. 


Gryllacris soror BRUNNER V. W. (Taf. 1 Fig. 11, 12). 


I d (det. KARNY), Westborneo, Sambas, acq. 1891, Dr. 
G. BOSSCHA, linkseitig gespannt (Mus. Leiden). 

Maasse: Long. corp. 28.5 mm, pron, 8.8 mm, elytr. 
57.8, mm, lat elytr. 216.0) mm, fem, "ant Miron amen 
post. 22 mm. 

Dies ist nun das zweite Exemplar dieser prachtigen Spezies, 
das überhaupt bisher bekannt geworden ist. Selbst GRIFFINI 
hatte niemals ein Exemplar von soror zu Gesicht bekommen. 
Das vorliegende Stück stimmt in jeder Hinsicht mit der 
von BRUNNER gegebenen Beschreibung überein, wobei man 
natürlich ausser BRUNNERS Beschreibung von soror noch 
die von superba mit heranziehen muss, da er ja bei soror 
nur die Unterschiede gegenüber superba anführt. Da von 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN. Al 


dieser äusserst seltenen Spezies bisher überhaupt noch keine 
Abbildung vorliegt, gebe ich hier eine solche auf der Farb- 
tafel, woraus besser als durch viele Worte die genaue 
Uebereinstimmung mit den BRUNNERschen Angaben ersicht- 
lich wird. Das Pronotum besitzt jederseits nur einen dicken, 
schwarzen Schrägstreifen, der beim Uebergang des Diskus 
in die Seitenlappen am breitesten ist; er beginnt im hinteren 
Teile der Metazona disci seitlich von der Medianfurche, 
füllt sodann fast den ganzen Raum zwischen den Armen 
der V-Furche aus, übersetzt dann deren quer abgestutzte 
Unterecke und reicht schliesslich breit bis an den Unterrand 
der Seitenlappen, welcher selbst aber wieder hell gefärbt 
ist. Ueber die Geschlechtsauszeichnungen, die ja viel mehr 
als Färbungsunterschiede dafür beweisend sind, dass es sich 
wirklich um eine gute Art und nicht etwa nur um eine 
Farbenvarietät von superba handelt, sagt BRUNNER kein 
Wort. Ich habe aber im Wiener Museum die Typen beider 
Spezies mit einander verglichen und dabei gefunden, dass 
sie sich auch durch den Bau der & Subgenitalplatte sehr 
gut von einander unterscheiden lassen. Das jetzt vorliegende 
Stück stimmt auch in dieser Hinsicht mit dem BRUNNER- 
schen Typus, über den ich in meiner im Druck befindlichen 
Revision der Gryllacriden des Wiener Museums !) noch einige 
Worte beifüge, ganz ausgezeichnet überein und ist somit 
auch dadurch von superba verschieden. Das 9 dieser Spezies 
ist bisher noch nicht bekannt. Ich brauche daher im übrigen 
jetzt nur noch das Geäder des vorliegenden Stückes zu 
beschreiben: 

Elytren: Fünf bis sechs einfache Präcostalen, die von 
der ersten bis zur letzten allmählich immer stärker längs 
gestellt sind; die letzte zur Costa schon fast parallel und 
erst ungefähr am Beginn des mittleren Fünftels des Vorder- 
randes endigend. Costa einfach, fast ganz gerade, den 
Vorderrand erst etwas jenseits der Mitte erreichend. Costal- 
feld von gleicher Beschaffenheit wie die übrigen, distalwärts 
allmählich verbreitert, beim Beginn des mittleren Fünftels 
am breitesten, sodann wieder etwas verschmälert; fast alle 
Queradern schräg gestellt, allerdings die distalen etwas 


1) Inzwischen erschienen Ann. naturh. Mus. Wien 1929, 1930. 


42 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


stärker und daher vielleicht als Vorderäste der Subcosta 
aufzufassen. Diese entspringt aus der Basis der Costa und 
ist Jeicht doppelt-S-förmig geschwungen. Radius nach vorn 
pectinat sechs- bis siebenästig, die Aeste zunächst fast längs 
gestellt und eng neben einander verlaufend, distalwärts dann 
etwas stärker divergierend; Beginn der Gabelung am Ende 
des mittleren Fünftels. Radii Sektor am Ende des Basal- 
drittels nur als sehr kurze, ausgesprochen schräge Querader 
entwickelt, welche vom Radius zur Media zieht. Media frei 
aus der Basis, dem Radiusstamm sehr stark genähert, ihn 
auch ab und zu in einem Punkte berührend, aber doch 
nirgends eine Strecke weit mit ihm verschmolzen, sodann 
eine schräge Querader gegen den an dieser Stelle stark 
nach vorn konvexen Cubitus-Vorderast abgebend und kurz 
danach die vom Radius kommende Sektorwurzel aufneh- 
mend, wodurch sie zu Rs + M wird. Daraus geht dann die 
einfache Media zwischen dem Ende des mittleren Fünftels 
und Drittels wieder nach hinten ab; Radii Sektor selber 
dann noch nach hinten pectinat vierästig. Cubitus frei, drei- 
ästig; Hauptgabelung ungefähr am Ende des Basalviertels, 
Gabelung des Vorderastes am Ende des Basaldrittels gelegen; 
der vorderste Cubitusast mündet an beiden Elytren ungefähr 
am Beginn des Apikalsechstels in die Media. Vordere Basal- 
zelle nur wenig aber doch deutlich länger als die hintere. 
Nach dem Cubitus folgen noch fünf einfache, freie Längsadern. 

Hinterflügel abgerundet-dreieckig, in der Färbung 
wie von BRUNNER beschrieben, also mit schmaler, scharf 
abgesetzter Rotbänderung, durchaus nicht diffus rot wie bei 
fasciculata rotundata (Sarawak Mus. Journ., Il, No. 8, pl. 2 
fig. 2). die Felder selbst ausgesprochen hyalin, ohne rote 
Tönung. Costalfeld ausser ganz an der Basis mit deutlich 
schräg gestellten, ziemlich weit von einander entfernten 
Queradern, aber ohne ausgesprochen queradernfreie Zone. 
Radius in der Distalhälfte nach vorn pectinat vierästig, 
die Aeste längs gestellt und noch viel enger neben einander 
verlaufend als an den Elytren. Rs + M mit einfacher Wurzel 
aus dem Radiusstamm entspringend, gleich nachdem sich 
dieser nach Abwendung von der Subcosta wieder in die 
Längsrichtung eingestellt hat; kurz danach eine längs ge- 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN. 43 


stellte M, gegen den frei aus der Basis kommenden und 
weiterhin einfach bleibenden Cubitus entsendend. Diese M, 
erscheint bei oberflachlicher Betrachtung ziemlich kurz, ist 
aber unter der Lupe noch weithin als selbstandige, vom 
Cubitus gut getrennte Trachee zu verfolgen, ganz wie bei 
Hyperbaenns fiebrigi var. (Stett. Ent. Zeit., LXXXIX, p. 236, 
Fig. 3). Die einfache Media (= M,) geht aus Rs + M unge- 
fahr am Beginn des mittleren Fiinftels nach hinten ab; 
Radii Sektor selber dann noch nach hinten pectinat vier- 
ästig, der zweite Ast von hinten selber noch mit nicht sehr 
langer Endgabel. Mittelteil des Analfachers mit 9 bis 13 
Scharen von Queradern. 


Gryllacris plebeja subsp. immaculata GRIFFINI. 

Boo. (det. KARNY), Philippinen, 19. Juni 1879, A. V. D. 
VALK, beide ungespannt (Mus. Leiden). 

Beide Stiicke ohne Besonderheiten. Die Form der Sub- 
genitalplatte wie schon friiher abgebildet (KARNY, VASI IL 
Journ. Sci., XXVIII, pl. 3 fig. 6). Auch das Elytrengeader 
in allen wesentlichen Merkmalen den dort behandelten Stiicken 
entsprechend (cf. l.c. pl. 10 figs. 1—3): Drei bis vier Prä- 
costalen, Costa einfach. Costalfeld stark verbreitert. Subcosta 
einfach oder mit gut entwickelter Endgabel. Radius einfach 
gegabelt bis vierastig, normalerweise nach vorn pectinat, 
ausnahmsweise nach hinten pectinat! Radii Sektor in der 


Elytrenmitte oder weiter distal — ausnahmweise erst nach 
dem vordersten Radiusast () — aus dem Radiusstamm ent- 
springend, nach hinten pectinat dreiästig, ineinem Falle 


jedoch nach vorn pectinat dreiästig. Media frei, dem Radius- 
stamm stärker genähert als dem Cubitus, einfach oder unge- 
fähr in der Elytrenmitte einfach gegabelt. Cubitus frei und 
einfach. Nun folgen noch fünf einfache, freie Längsadern ; 
doch kann die vierte mit der fünften aus kurzem gemein- 
samen Stiele entspringen; an einer der vier vorliegenden 
Elytren ist sogar noch eine schwach entwickelte sechste 
Längsader deutlich erkennbar. 


Gryllacris abluta BRUNNER v. W. 


1 2 (det. KARNY), Tumbador, Guatemala, rechtseitig ge- 
spannt (coll. WILLEMSE). 


44 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


Maasse:-long. corps.20.5 mm, pron: 4.7. mm, ely 
14.7 mm, fem. ant. 6.2 mm, fem. post. 11.7 mm, ovipos. 
15.3: mm. 

Mit dem vorliegenden Exemplar kommt man nach GRIF- 
FINI’s Tabelle (775, Redia, VI, p. 190; 1909) ohne Schwanken 
und Schwierigkeiten auf abluta und die Beschreibungen in 
der Literatur stimmen auch recht gut damit überein; aller- 
dings weisen die vorliegenden Beschreibungen unter einander 
einige Differenzen auf. So sagt BRUNNER in der Original- 
beschreibung der Spezies (Verh. Zool. Bot. Ges. Wien, 
XXXVIII p. 363; 1888): „Fastisium‘ vertieis (cum apice 
frontis nigrum, articulo primo antennarum parum latius, 
rotundatum’'. Demgegenüber heisst es aber bei SAUSSURE 
& BIETET (Biol ACentr Amen Orthen pr 307 come 
, Verticis apex rotundatus, quam primus articulus antennarum 
fere duplo latior, cum facie fere tota, nigra”. Bei dem Exem- 
plar der coll. WILLEMSE ist das Fastigium ungefahr andert- 
halb mal so breit wie das erste Fühlerglied, also gerade 
zwischen den Angaben BRUNNER’s und SAUSSURE's gelegen 
und dies dürfte wohl auch das tatsächlich für diese Spezies 
charakteristische Maass sein. Bei dieser Gelegenheit möchte 
ich nebenbei bemerken, dass ich auch den Kopf in Frontal- 
ansicht nicht mit BRUNNER als ,,orbiculare” bezeichnen 
möchte; er ist allerdings im oberen Teile recht breit, aber 
unten die Mundteile doch recht stark verschmälert und 
verlängert und dadurch sehr deutlich von der wirklich kreis- 
formigen Kopfgestaltung, wie wir sie etwa bei der ver/icalis- 
Gruppe oder bei vielen Paragryllacris-Arten antreffen, doch 
recht verschieden; immerhin ist er aber, wie gesagt, im 
oberen Teile ausgesprochen breiter als sonst gewöhnlich bei 
Gryllacris. 

Was nun die zitierten Widersprüche in bezug auf die 
Gesichtsfärbung angeht, so scheint da einerseits eine gewisse 
Variabilität vorzukommen, anderseits die Angabe bei SAUS- 
SURE etwas übertrieben zu sein. Denn über die Exemplare 
des Genfer Museums sagt GRIFFINI (778, Rev. Suisse Zool, 
XVII, p. 401; 1909): „Il color nero della parte superiore 
della fronte non si estende inferiormente oltre il mezzo di 
questa ad è inferiormente troncato; solo nella 9 di Guate- 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN. 45 


mala presenta da ambo i lati un breve prolungamento in- 
feriore; la macchia ocellare frontale è quasi circolare”. Und 
bei der Nachuntersuchung der Gryllacriden des British Mu- 
seums habe ich mir über die dort befindlichen SAUSSURE- 
schen Originalexemplare notiert: ,,Obere Halfte der Stirn, 
Fastigium frontis und verticis glanzendschwarz, wovon sich 
die drei scharf begrenzten Ocellarflecken durch ihre orange- 
gelbe Farbe sehr gut abheben”. Ausser den gegenwartig 
im Genfer und im British Museum vorhandenen Exemplaren 
lagen aber SAUSSURE sonst keine anderen vor; und diese 
sind nun alle nachuntersucht und die übermässig weite Aus- 
dehnung der Schwarzfirbung des Gesichts, wie SAUSSURE 
sie angibt, wurde von den Nachuntersuchern nicht be- 
stätigt! Interessant ist dabei, dass GRIFFINI gerade fur das 
Q aus Guatemala die weiteste Ausdehnung der Schwarz- 
farbung angibt und dass das nun in der coll. WILLEMSE 
vorliegende ® gleichfalls aus Guatemala stammt, bei ihm 
aber nur die Fastigia und ein ganz schmaler Streifen, 
der entlang den Unterrändern der Scrobes antennarum bis 
zum Unterende der Augen zieht, schwarz gefärbt ist. Also 
sogar bei Stücken gleicher Provenienz kann die Ausdehnung 
der Schwarzfärbung wechseln und ist somit sicherlich kein 
konstanter Artcharakter, sondern individuellen Variationen 
unterworfen. 

Die Elytren des vorliegenden Exemplars sind intensiv 
rostfarbig, ihre Adern aber rot wie bei personata, auch die 
Hinterschenkel vor dem Knie ziemlich lebhaft von derselben 
charakteristischen Rotfärbung. Alle Dornen der Hinterbeine 
sind dunkelspitzig, wie schon GRIFFINI sehr richtig bemerkt 
hat („aventi l’apice nerastro”), also nicht nur „ferrugineae”, 
wie BRUNNER angibt; am Schenkel beiderseits 5, an der 
Tibie aussen 4 bis 5, innen 3 bis 4. Die beweglichen Dor- 
nen der Vorder- und Mitteltibien sind ungefähr so lang wie 
die Tibie dick. Hinterleibsende (9) absolut nicht ange- 
dunkelt. Legeröhre wie in den bisher vorliegenden Beschrei- 
bungen angegeben. 9 Subgenitalplatte ungefähr so lang wie 
am Grunde breit, am Grunde etwa anderthalb mal so breit 
wie am Ende; alle Ränder gerade, Basal- und Apikalrand 


46 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


parallel, quer; Seitenrander distalwärts konvergierend; Hin- 
terecken stark abgerundet. 

Elytren: Eine bis zwei schwache Präcostalen. Costa 
nach vorn konvex, einfach, am Begin des Apikalviertels 
oder kurz vorher in den vordersten Ast der Subcosta mün- 
dend, welcher gleich danach in den Vorderrand ausgeht. 
Costalfeld von gleicher Beschaffenheit wie die übrigen, aber 
deutlich breiter, gut doppelt so breit wie das Subcostalfeld, 
vom Grunde an distalwärts verbreitert, schon bald nach der 
Elytrenmitte am breitesten und vor da an bis ans Ende 
ungefähr gleich breit bleibend. Subcosta aus der Elytren- 
basis entspringend, sehr schwach S-förmig geschwungen, 
fast gerade, vor dem Ende zwei Schrägäste in den Vorder- 
rand entsendend. Radius einfach oder mit winziger Endgabel. 


SE 50 SD I EF 0) 
WAGE LS 
NEAR 


An 


Fig. 10, Geader von Gryllacrts abluta 2. — Oben: Apikalteil 
der linken Elytre. — Mitte: Rechte Elytre. — Unten: 
Präanalteil des rechten Hinterflügels. 

Radii Sektor ungefahr in der Elytrenmitte aus dem Radius- 
stamm abgehend, mit ziemlich kurzer, einfacher Endgabel. 
Media zwar frei aus der Elytrenbasis entspringend, jedoch 
ganz knapp hinter dem Radiusstamm und diesem eng anlie- 
gend verlaufend, ab und zu sogar mit ihm in einem Punkte 
oder auf ganz kurze Strecken verschmelzend, ungefähr am 
Ende des Basaldrittels sich jedoch wieder endgiltig von ihm 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN. 47 


trennend und sodann bald nach der Elytrenmitte einfach 
gegabelt. An der linken Elytre bildet der vordere Mediaast 
mit dem Radii Sektor eine Längsmasche (s. Fig. 10). Cubitus 
durchaus frei und einfach. Nun folgen noch sechs einfache, 
freie Längsadern, die letzte ebenso kräftig entwickelt wie 
die übrigen, ungefähr bis zur Mitte des Hinterrandes reichend. 

Hinterflügel cycloid, weisslich-hyalin mit gelben 
Adern. Costalfeld ohne ausgesprochen queradernfreie Zone, 
aber alle Queradern mehr oder weniger schräg gestellt und 
ziemlich weit von einander entfernt. Subcosta und Radius 
einfach. Rs + M ungefähr in der Elytrenmitte aus dem 
Radiusstamm entspringend, am Beginn des Apikalviertels sich 
in Radii Sektor und Media teilend, wovon die letztere ein- 
fach bleibt, während der Radii Sektor eine kurze Endgabel 
aufweist. Cubitus frei, bald nach seinem Ursprung den Radius- 
stamm in einem Punkte berührend, weiterhin einfach bis ans 
Ende. Mittelteil des Analfachers mit 8 bis 9 Scharen von 
Queradern. — Das Hinterflügelgeäder unterscheidet sich 
also von dem des BRUNNERschen Typus auffallend dadurch, 
dass der Ursprung von Rs+M viel weiter distal liegt; ich 
betrachte dieses Verhalten als das normale. Beim BRUNNER- 
schen Typus dürfte eine Abnormität vorliegen oder mög- 
licherweise vielleicht sogar ein Beobachtungsfehler, da das 
Exemplar der BRUNNER-Sammlung nicht sehr günstig gespannt 
und die Untersuchung dadurch sehr erschwert war. 


Gryllacris diraphidura n. sp. 


1 & (Holotypus), No. 10138, ohne sonstige Angaben 
(Mus. Leiden). 

Maasse:| Long. corp. 14.7 mm, pron. 42 mm, elytr. 
Bor mm, fem. ant. 6 mm; fem. post. 9.7 mm, append. 
intercerc. 4 mm. 

Eine kleine, unscheinbare, einfarbig rostgelbe Spezies. 
Kopf nicht breiter als das Pronotum, in Frontalansicht 
obovat. Occiput und Vertex gewolbt, glatt, glanzend. Fasti- 
gium verticis im unteren Teil abgeflacht, nicht ganz andert- 
halb mal so breit wie das erste Fiihlerglied, mit abgerun- 
deten Seiten. Alle drei Ocellarfleckchen recht gut erkennbar, 
ziemlich gut begrenzt, gelb, also ähnlich gefärbt wie die 


48 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


Umgebung, aber heller; alle drei langs-elliptisch, der untere 
etwas grösser als die beiden oberen, welche im oberen Teil 
der Seiten des Fastigium verticis stehen. Knapp über dem 
unteren Ocellarfleck verbindet eine ebenfalls lichtgelbe, 
gerade Querlinie die Mitte der Innenränder der Scrobes 
antennarum, welche wohl die Grenze zwischen Fastigium 
verticis und frontis bildet. Dieser Querlinie ist in ihrem 
Mittelteil eine ebenso gefärbte, nach oben gerichtete Linie 
in der Form eines gleichseitigen Dreiecks aufgesetzt, von 
dessen ‘oberer Spitze eine gleichfalls lichtgelbe, zarte Median- 
linie noch eine kurze Strecke auf das Fastigium verticis 
hinaufzieht. Sonst sind Fühler und Gesicht ganz einfarbig, 
nur die Augen schwarzbraun. Stirn breit, ziemlich niedrig, 
glatt, nur in der Partie unter den Scrobes antennarum 
ziemlich dicht eingedrückt - punktiert. Subokularfurchen 
schwach entwickelt, nur einen Vertikaleindruck unter den 
Augen und einen Dreieckseindruck über der Mandibelbasis 
bildend. Mundteile ohne Besonderheiten. 

Pronotum gleichmässig rostfarbig, ungefähr so lang wie 
breit. Vorderrand in der Mitte etwas vorgezogen, vordere 
Querfurche talförmig, durchlaufend. Medianfurche ziemlich 
breit und ziemlich gut eingedrückt, aber nur etwa ein 
Drittel der Pronotumlänge einnehmend. Jederseits von ihrem 
Hinterrand steht ein kleines Schräggrübchen. Dahinter zwei 
ziemlich schwach angedeutete Querfurchen. Hinterrand quer 
abgestutzt. Seitenlappen länger als breit; Vorderrand zusam- 
men mit der Vorderecke einen ziemlich flachen, gleichmässig 
in den Unterrand übergehenden Bogen bildend. Unterrand 
fast gerade, nach hinten absteigend, mit der Abschrägung 
der Hinterecke einen ziemlich abgerundeten stumpfen Winkel 
bildend. Hinterrand zusammen mit der schwach angedeuteten 
Schulterbucht und der Abschrägung der Hinterecke eine 
leicht S-förmig geschwungene Linie bildend. V-Furche und 
hintere Schrägfurche kräftig eingedrückt, die Flächen zwi- 
schen ihnen sehr stark gewölbt, stärker als der Suprahu- 
meralcallus. Von dem etwas abgerundeten unteren Winkel 
der V-Furche zieht ein steil nach hinten absteigender 
Schrägeindruck gegen den Unterrand, welchen er dann bis 
zu seinem Zusammentreffen mit der Abschrägung der 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN, 49 


Hinterecke als Submarginalfurche begleitet. Hintere Schrag- 
furche mit dem aufsteigenden Ast der V-Furche oben ver- 
bunden, knapp darunter ein gut eingedrücktes, rundliches 
Grübchen. Auch in der Mitte zwischen den beiden Armen 
der V-Furche stebt beim Uebergang auf den Diskus ein 
kleines vertikales Grübchen. Posterohumeralzapfen ziemlich 
tief unten stehend, spitz-kegelförmig. 

Elytren das Hinterleibsende (ohne die Nadelfortsätze) sehr 
deutlich, die Hinterknie kaum überragend, gleichmässig 
rostfarbig mit gleichfarbigen Adern. Vier einfache Präcostalen, 
die beiden mittleren können aus gemeinsamem Stiel ent- 
springen. Beim Ende der letzten der Vorderrand deutlich 
ausgerandet, davor etwas rundlich vorgezogen. Costa nach 
vorn leicht konvex, einfach, den Vorderrand erst nach 
Beginn des Apikaldrittels erreichend. Costalfeld von gleicher 
Beschaffenheit wie die Nachbarfelder und auch nicht viel 
breiter als diese, distalwärts allmählich leicht verbreitert 
erst kurz vor Einmündung der Costa in den Vorderrand 
am breitesten. Subcosta aus der Elytrenbasis entspringend, 
fast ganz gerade, vor dem Ende zwei Schrägäste in den 
Vorderrand entsendend. Radius einfach. Radii Sektor in 
der Elytrenmitte aus dem Radius entspringend, mitschmaler, 
einfacher Endgabel. Media frei aus der Basis, danach an 
der linken Elytre auf eine kurze Strecke mit dem Radius- 
stamm verschmolzen, an der rechten durchaus frei bleibend, 
bis ans Ende einfach. Cubitus frei aus der Basis, ungefähr 
am Beginn des mittleren Fünftels gegabelt, kurz danach 
der Vorder- und Hinterast wieder gegabelt, doch vereinigen 
sich die einander zugekehrten Gabeläste gleich nach ihrem 
Ursprung zu einem einheitlichen Cu,. Nun folgen noch 
sechs freie, einfache Längsadern, die letzte entspringt mit 
doppelter Wurzel, nämlich aus der Elytrenbasis und aus 
dem Basalteil der vorletzten, worauf sich aber dann gleich 
beide Wurzeln mit einander endgiltig vereinigen. 

Hinterflügel zweifellos cycloid, die Elytren in der Ruhelage 
etwas überragend, hyalin, nur die vorragende Spitze so 
gefärbt wie die Elytren. 

Beine einfarbig rostgelb. Vorder- und Mitteltibien ausser 
den Enddornen jederseits mit vier beweglichen, gleichfarbigen 


4 


50 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


Dornen, von denen die langsten ungefàhr anderthalb mal 
so lang sind wie die Tibie dick. Hinterbeindornen mit etwas 
angedunkelten Spitzen. Hinterschenkel aussen mit 9, innen 
mit 12 Dörnchen; Hintertibien aussen mit 5, innen mit 4 
Dornen. 

Hinterleib einfarbig, Geschlechtsauszeichnungen dem Typus 
C entsprechend, und zwar die beiden Fortsätze des Endtergits 


Fig. 11. Gryllacris diraphidura 3. Typus. 

Hinterleibsende von der Seite und von unten. 
ganz ungewöhnlich lang, knapp medianwärts von der Cercus- 
basis stehend, wagrecht nach hinten gerichtet, vor dem 
Ende einander überkreuzend, ungefähr so lang wie das 
ganze Pronotum und etwa doppelt so lang wie die Cerci. 
Styli schlank und gut entwickelt, nicht ganz halb so lang 
wie die Cerci. & Subgenitalplatte quer, am Ende ziemlich 
tief winkelig ausgeschnitten, mit abgerundeten, fast blasig 
aufgetriebenen Lappen. 

Obwohl mir keine Funddaten verliegen, kann nach den 
d Geschlechts-auszeichnungen wohl kein Zweifel darüber 
bestehen, dass wir es mit einer neotropischen Spezies zu 
tun haben. Diese hochinteressante Art ist an ihren, einen 
ganz extremen Fall des Types C darstellenden Sexualcha- 
rakteren sofort zu erkennen und mit keiner anderen zu 
verwechseln. In GRIFFINIs Tabelle käme sie neben srudrzner- 
vosa aus Columbia zu stehen, in Färbung und Grösse stimmt 
sie ganz auffallend mit curvicauda aus Venezuela überein. 
Von beiden Vergleichsarten unterscheidet sie sich aber sofort 
durch die Bedornung der Beine und durch das ganz ver- 
schiedene Elytrengeäder. Das von GRIFFINI beschriebene 
rubrinervosa-d hat gänzlich anders gestaltete Geschlechts- 
charaktere, das & von curvicauda kennen wir bisher noch 
nicht. 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN, SI 


Gryllacris wetterana n. sp. 

I? (Holotypus), Wetter, SCHÄDLER, beiderseits gespannt 
(Mus. Leiden). 

Metassie: Long. corp. 25 mm, pron. 6.2 mm, elytr. 19/1 
mm, fem. ant. 7.8 mm, fem. post. 14 mm, Ovipos: 17 mm. 

In Habitus, Grösse und Färbung der uuzcolor (s. später) 
ziemlich ähnlich, aber doch bestimmt nicht näher mit ihr 
verwandt. Hinterhaupt und Vertex viel stärker gewölbt, 
beinahe höckerförmig nach oben vortretend. Kopf ziemlich 
einfarbig rostbraun, nur die Augen schwarz. Supraokular- 
furchen scharf und deutlich. Fastigium verticis vorn ziemlich 
abgeflacht, mit abgerundeten Seiten, kaum anderthalb mal 
so breit wie das erste Fühlerglied. Die beiden oberen 
Ocellarflecken intensiv gelb, dreieckig, jederseits am Unter- 
ende des Fastigium verticis sitzend, der die Fastigia von 
einander trennenden Quersutur eng anliegend, in der Mitte 
mit einander beinahe zusammenstossend. Unterer Ocellar- 
fleck von gleicher Färbung, fast kreisrund, kaum höher, 
aber deutlich breiter als die oberen, fast halb so gross wie 
das erste Fühlerglied. Fühler gleichmässig rostfarbig. Stirn 
und obere Hälfte des Clypeus mit mässig dicht stehenden 
und mässig grob eingedrückten Punkten, dazwischen aber 
dann noch mit äusserst dicht neben einander stehenden 
und sehr fein eingestochenen Punkten, so dass die ganze 
Fläche fast wie chagriniert erscheint. Subokularfurchen im 
oberen Teil schwach entwickelt, aber doch durchlaufend, 
im unteren allmählich etwas verbreitert und auch etwas 
stärker eingedrückt. Mundteile ohne Besonderheiten. 

Pronotum samt den Seitenlappen so breit wie lang oder 
fast sogar etwas breiter, gleichmässig rostfarbig. Vorderrand 
ziemlich flach bogig, aber in der Mitte etwas stärker ge- 
rundet-vorgezogen und hier fast ein wenig gewulstet. Vordere 
Querfurche knapp dahinter gelegen, talförmig, der ganzen 
Quere nach sehr gut eingedrückt, seitwärts sich in eine 
kurze Submarginalfurche und in einen in den absteigenden 
Ast der V-Furche übergehenden Hinterast gabelnd; bei 
diesem letzteren entsteht durch das Zusammentreffen dieser 
Furchen mit dem vordersten Teil der 7-Furche ein drei- 
eckiger, grubiger Eindruck; weiter nach hinten ist die 


52 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


li 


7-Furche aber nicht mehr mit Sicherheit erkennbar, auch 
ihr Querstrich nicht. Medianfurche etwas vor der Prono- 
tummitte beginnend, im vorderen Teile zu einem lang- 
ovalen, schmalen Grübchen erweitert, sodann knapp vor 
der Pfeilspitze sehr flach, fast unterbrochen. Metazona mit 
zwei Querfurchen hinter einander, von denen die vordere 
in der Mitte sehr flach und fast unterbrochen ist, die hintere 
der ganzen Quere nach gleichmässig durchläuft und knapp 
vor dem linienförmigen, sehr flach bogigen, im Mittelteil 
quer abgestutzten Diskushinterrand gelegen ist. Seitenlappen 
ausgesprochen länger als hoch, hinten etwas hoher als vorn. 
Vorderrand sehr flach, die gleichmässige Fortsetzung des 
Diskusvorderrandes bildend; Vorderecke einen sehr flach 
abgerundeten, stumpfen Winkel bildend; Unterrand relativ 
kurz, gerade, nach hinten etwas absteigend; Hinterecke 
schräg abgestutzt, die Abschrägung mit dem Unter- und 
Hinterrand je einen abgerundeten stumpfen Winkel bildend, 
der Winkel mit dem Hinterrand viel stumpfer als der mit 
dem Unterrand. Hinterrand kurz, steil aufsteigend, ganz 
ohne Schulterbucht gleichmässig in den Diskushinterrand 
übergehend. V-Furche sehr kräftig eingedrückt, ihr Unter- 
winkel sehr scharf abgerundet, fast winkelig, von ihm geht 
eine talförmige Vertikalfurche gegen den Unterrand hin und 
die gewölbte Fläche dahinter besitzt über dem Unterrand 
eine von diesem etwas abgerückte, zu ihm parallele 
Längsfurche. Hintere Schrägfurche gleichfalls kräftig einge- 
drückt, aber doch viel schwächer als die V-Furche, im 
oberen Teil dem aufsteigenden Ast stark genähert, aber 
doch nicht mit ihm zusammenstossend, beim Uebergang 
auf den Diskus fast obliterierend und dann in eine kurze, 
den Suprahumeralcallus nach vorn medianwärts abgrenzende 
Bogenfurche nach hinten abbiegend, welche aber kurz danach 
ganz aufhört. Der Callus zwischen aufsteigendem Ast und 
hinterer Schrägfurche ohne Grübchen. Posterohumeralzapfen 
kurz und dick, am Ende ziemlich stumpf. 

Elytren das Hinterleibsende nur wenig überragend, die 
Hinterknie nicht ganz erreichend, rostgelb mit gleichfarbigen 
Adern. Zwei einfache Präcostalen, von denen die zweite 
erst beim Beginn des mittleren Fünftels der Elytrenlänge 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN. 53 


endigt. Costa fast gerade, einfach, am Ende des mittleren 
Fiinftels in den Vorderrand miindend. Costalfeld von gleicher 
Beschaffenheit wie die Nachbarfelder, jedoch breiter, distal- 
warts allmählich verbreitert, bei der Einmündung der Costa 
in den Vorderrand oder knapp vorher am breitesten. Sub- 
costa deutlich aus der Basis der Costa entspringend, in der 
Basalhälfte gerade, in der Distalhälfte nach vorn gebogen, 
einfach oder mit kurzer Endgabel. Radius an der linken 
Elytre einfach, an der rechten abnorm, indem er schon 
ungefähr vom Ursprung des Radii Sektors an der ganzen 
Länge nach verdoppelt ist (Fig. ı2). Radii Sektor ungefähr 


Fig. 12. Gryllacris wetterana Q, Typus. — Oben: Verlauf 

der Hauptadern an beiden Elytren. — Darunter: Rs+M 

an beiden Hinterflügeln. — Ganz unten: Subgenitalplatte 
in Flächenansicht und Legeröhre von der Seite. 


am Ende des mittleren Drittels aus dem Radius entsprin- 
gend, mit kurzer, einfacher Endgabel. Media ganz ohne 
freie Wurzel, in der Elytrenmitte aus dem Radiusstamm 
abgehend, weiterhin frei und einfach bis ans Ende. Cubitus 
frei aus der Elytrenbasis, an der rechten Elytre bald nach 
der Elytrenmitte einfach gegabelt, aber die beiden Gabeläste 
knapp vor dem Apikalrand wieder mit einander vereinigt; 
an der linken Elytre fast der ganzen Länge nach einfach, 
erst knapp vor dem Apikalrand mit kurzer, einfacher End- 


54 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


gabel. Nun folgen noch fiinf einfache Langsadern, die beiden 
letzten mit kurzem gemeinsamen Stiele. 

Hinterflügel cycloid, hyalin mit rostfarbigen Adern. Cos- 
talfeld ohne ausgesprochene queradernfreie Zone. Subcosta 
einfach. Radius ohne ausgesprochenen Vorderast, wenn auch 
die letzte, etwas schräg gestellte Querader vielleicht als 
solcher aufgefasst werden dürfte. Die Media entspringt zwi- 
schen dem Beginn des mittleren Drittels und Fünftels aus 
dem Radiusstamm und vereinigt sich dan mit der in der 
Flügelmitte oder bald danach selbständig aus dem Radius 
kommenden Sektorwurzel auf eine kurze Strecke; nach der 
Trennung bleibt sie weiter einfach, während der Radii Sektor 
eine sehr kurze Endgabel aufweist. Cubitus frei, im Basalteil 
dem Radiusstamm stark genähert, aber nicht mit ihm ver- 
schmolzen, ganz ohne Beziehungen zur Media, frei und ein- 
fach bis ans Ende. Mittelteil des Analfächers mit 6 bis 8 
Scharen von Queradern. 

Vordercoxen mit sehr kräftig entwickeltem, scharfspitzigem 
Dorn. Die beweglichen Dornen der Vorder- und Mitteltibien 
in normaler Anzahl vorhanden (überall vier ausser den End- 
dornen), die längsten an den Vorderbeinen etwa anderthalb 
mal so lang wie die Tibiendicke, an den Mittelbeinen nur 
wenig länger als die Tibie dick. Dornen der Hinterbeine 
ganz oder fast ganz schwarz. Hinterschenkel aussen mit 6 
bis 8, innen nur mit zwei solchen vor dem Knie; Hinter- 
tibien beiderseits mit sechs solchen, nur die rechte aussen 
mit sieben. 

Hinterleib gleichmässig rostbraun, am Ende nicht ge- 
schwärzt. Cerci mässig gut entwickelt 2 Subgenitalplatte 
fast doppelt so lang wie breit, mit nahezu parallelen, nach 
aussen leicht bogig konvexen Seitenrändern, am Ende stumpf- 
winkelig ausgeschnitten, mit spitzwinkeligen Lappen. Lege- 
röhre deutlich länger als die Hinterschenkel, der ganzen 
Lange nach fast gleich breit und streifenförmig, in der 
Basalhälfte gleichmässig schwach aufgebogen, in der Distal- 
hälfte fast gerade, am Ende abgestumpft, fast abgerundet. 

Diese neue Spezies erinnert unter den bisher bekannten 
am ehesten an Gr. /idera von Obi (Eos, V, p. 57— 60; 1929), 
unterscheidet sich von ihr aber durch das dem Typus IV 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN, 55 


entsprechende Elytrengeäder (bei /2bera Typus III) und durch 
die abweichende Gestaltung der 2 Subgenitalis und Lege- 
röhre. Die Arten der Verwandtschaft von zuconspicua, sex- 
punctata, brachyptera etc. kommen noch viel weniger für 
den Vergleich in Betracht, da nicht nur ihr Geäder anders 
ausgebildet ist, sondern auch die Legeröhre und die 2 Sub- 
genitalis (umgeschlagener Apikalteil!!) einem ganz anderen 
Bautypus angehört. Gr. auriculata wäre in bezug auf das 
Geäder meiner wetterana von allen am ähnlichsten, weicht 
aber in den übrigen Merkmalen stark ab. Die ausserordent- 
lich merkwürdige, ganz ausgesprochene Verdoppelung der 
Wurzel von Rs + M an beiden Hinterflügeln scheint mir für 
wetterana ungemein charakteristisch und findet sich bei keiner 
der Vergleichsarten. Sie scheint mir dafür zu sprechen, dass 
meine neue Art mit den bisher angeführten gar nicht näher 
verwandt ist, sondern vielleicht einen extrem spezialisierten 
Typus aus der Verwandtschaft der »unda-Gruppe darstellt; 
eventuell vielleicht auch an die orzaza-Gruppe zu denken. 
Jedenfalls ist wetterana mit keiner Art dieser beiden letzt- 
genannten Gruppen wirklich ganz nahe verwandt oder 
gar zu verwechseln; doch scheint ihr Hinterflügelgeäder 
wohl auf australischen Ursprung hinzuweisen, wozu ja auch 
ihr weit östlich gelegener Fundort passen könnte. Aufjeden 
Fall steht wetterana systematisch recht isoliert da, was ja 
wohl auch damit zusammenhängen dürfte, dass alle um- 
liegenden Inselgruppen in bezug auf ihre Gryllacriden-Fauna 
fast noch ganz terra incognita sind. 


Gryllacris fasciata (WALKER) (Taf. 1 Fig. 9). 


(det KARNY), Nias, E. E. W. SCHRÖDER, don. 40, 
1908, ungespannt (Mus. Leiden). 

Maasse: Long. corp. 16.5 mm, pron. 6,3 mm, elytr. 
fees mm, fem. ant. 6.8 mm, fem. post. 11.7 mm, ovipos. 
6.5 mm. 

Ich habe eine Uebersicht der mit fasczata verwandten 
Formen schon 1925 (Journ. F.M.S. Mus, XIII, p. 54— 56) ge- 
geben, muss aber betonen, dass ich damals »zgrata noch 
nicht gesehen hatte und auf Grund der unzureichenden 
Beschreibung bei BRUNNER unrichtig bedeutet habe. Eine 


56 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


Neubeschreibung des Typus von zzerata werde ich in meiner 
Bearbeitung der Gryllacriden des Wiener Museums geben. 
Was ich damals (l.c.) als wigrata deutete, ist mit baramica 
näher verwandt, jedoch stärker melanistisch. Die wirkliche 
nigrata kommt meiner crassiuscula sehr nahe und in diese 
Verwandtschaft gehört wohl auch das nun vorliegende Exem- 
plar von Nias. Ich sehe davon ab, es zu benennen, weil ich 
die Färbungsunterschiede bei fasczatu gegenwärtig für ziem- 
lich belanglos und wohl auch individuel variabell halte. In 
den Geschlechtsauszeichnungen stimmt aber das Nias-Exem- 
plar vollständig mit den anderen bisher bekannten /asczata- 
Stücken überein; die ® Subgenitalis ist ganz so gestaltet 
wie l.c.p. 61 Fig. 29 abgebildet und zeigt auch den von 
einer tiefen Furche umgrenzten, dreieckigen Präapikalwulst, 
den ich in der Figur in meiner im Druck befindlichen Be- 
arbeitung der Gryllacriden des Budapester Museums ange- 
deutet habe. Auch die Legeröhre ist ganz so gestaltet, wie 
dort dargestellt. 

Die Färbung stimmt am besten — wenn auch nicht voll- 
ständig — mit dem Typus von »zgrata überein. Occiput, 
Fühler und Mundteile wie dort. Fastigia schwarz, jederseits 
mit drei über einander stehenden orangegelben Flecken: 
der oberste entspringt den oberen Ocellarfleckchen und steht 
am oberen Teil der Seitenränder des Fastigium verticis ; 
der mittlere steht jederseits an der Grenze zwischen Fasti- 
gium verticis und frontis; der untere endlich seitlich beim 
Unterende des Fastigium frontis. Sonst ist das Gesicht zur 
Gänze braunschwarz, namentlich auch die dem unteren 
Ocellarfleck entsprechende Stelle. Pronotum fast ganz schwarz, 
auch der Vorderrand. Im Medianteil der Prozona ein ver- 
kehrt-herzförmiger gelbicher Fleck mit einem kurzem Stiel 
nach hinten (also ganz so gestaltet wie „Pique’ beim Kar- 
tenspiel); Mesozona ganz dunkel; Metazona in der Median- 
linie mit einem sehr schmalen, rhombenähnlichen Längs- 
fleck, der im vorderen Teil länger und relativ schmäler, im 
hinteren Teile kürzer und relativ breiter ist. Ausserdem nur 
noch ein kleiner gelblicher Fleck auf der Wölbung zwischen 
Seitenlappen-Vorderrand und absteigendem Ast der V-Furche 
und eine kleine, schwache Aufhellung ober dem Oberende 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN. 57 


des aufsteigenden Astes; sonst alles schwarz. Elytren wie 
bei wigrata gefärbt, jedoch die rostrote Mittelbinde durch- 
laufend. Beine gleichfalls wie bei zzgrata, auch der präapikale 
Ringfleck der Tibien überall deutlich. 

Elytrengeäder wie l.c. (im Druck) für zzgrata abgebildet. 
Die letzte Präcostalis kann jedoch (rechte Elytre) schon 
deutlich aus der Basis der Costa entspringen. Radii Sektor 
einfach (linke Elytre) oder einfach gegabelt (rechts). Media 
‘ohne Beziehungen zum Radii Sektor, an beiden Elytren 
einfach gegabelt. Cubitus frei und einfach. Dann folgen 
noch sechs postcubitale Längsadern. 


Gryllacris hanitschi KARNY. 


I d (det. KARNY), Sumatra, Benkulen, Suban Ajam, 1000 
m, VII. 1916, leg. E. JACOBSON, linkseitig gespannt. — 
1 d' (det. KARNY), Sumatra, Gun. Teleman, VI. 1917, leg. 
Edw. JACOBSON. — Beide in Mus. Leiden. 

Das erste der beiden Stücke lag mir bereits bei Abfassung 
der Originalbeschreibung dieser Spezies vor. Ueber das 
zweite sei kurz folgendes beigefiigt : — 

Radii Sektor etwas distal von der Mitte aus dem Radius 
entspringend, beide einfach gegabelt. Cubitus und Media 
frei aus der Basis, beide einfach. An der linken Elytre sind 
Media und Cubitus nahe der Basis auf etwa eine Queradern- 
distanz mit einander verschmolzen, ihre Wurzeln selbst aber 
deutlich. frei und getrennt; an der rechten Elytre beide 
durchaus getrennt (wie beim ersten Exemplar beiderseits). 
Nun folgen noch vier einfache, freie Längsadern, höch- 
stens die beiden ersten sich nahe der Basis ein oder zwei- 
mal an einem Punkte berührend (beim ersten Stück dagegen 
mit langem gemeinsamen Stiele, der ungefähr ein Viertel 
der Elytrenlange betragt!). — Genitalien bei beiden Exem- 
plaren vollständig gleich. 


Gryllacris punctifrons STâL. 

mor det KARNY), Philippinen, 19. Juni 1879, A. V. D. 
VALK, ungespannt (Mus. Leiden). 

Mas s@: Long: corp.: 15:2 .mm,‘.pron. 4.2 mm, elytr. 


8.7 mm, fem. ant. 5.0 mm, fem. post. 10.5 mm, ovipos. 
11.5 mm. 


58 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


Obwohl ich das Typusexemplar dieser Spezies nicht ge- 
sehen habe, halte ich mich doch auf Grund der ausführ- 
lichen Beschreibung bei GRIFFINI (709, Atti Soc. It. Sci. Nat., 
XLVI, p. 94—96; 1909) für berechtigt, das vorliegende 
Stück lediglich als ein etwas kleineres Exemplar der STäL- 
schen Art zu betrachten. Es stimmt in allen Merkmalen 
sehr gut mit der von GRIFFINI gegebenen Beschreibung 
überein. Nur sind die sechs Stirnpunkte nicht schwarz, son- 
dern bloss braun, aber gut begrenzt und sehr deutlich zu 
sehen; offenbar ist das Exemplar noch nicht voll ausgefärbt, 
denn auch die Längsandunkelung von Hinterhaupt und 
Vertex ist nicht feststellbar; ebenso wenig die subokulare 
und subscrobale Andunkelung. Die beweglichen Dornen der 
Vorder- und Mitteltibien nur etwa so lang wie die Tibien 
dick. Hinterschenkel aussen mit fünf bis sechs Dornen ; 
Hintertibien nur innen mit fünf, aussen mit sechs Dornen. 
Q Subgenitalplatte quer, im Mittelteil des Hinterrandes ziem- 
lich stark gerundet nach hinten vorgezogen; diese vorge- 
zogene Partie stark wulstig gewölbt und mit kurzer, breiter 
Medianfurche. Vorhergehendes Sternit gleichmässig gewölbt, 
mit abgerundeten Hinterecken, ganz ohne Lappenfortsätze. 
— Alles andere vollständig mit GRIFFINI’s Beschreibung 


REN owe 
cane u, 
> une Gye Se, 
Stir er 


Fig. 13. Gryllacris punctifrons Q. — Links: Hinterleibsende 
von unten. — Rechts: Geäder der linken Elytre (oben) und 
vorderer Teil der rechten Elytre (darunter). 
übereinstimmend. Da das Geäder bisher noch nicht bekannt 
ist, much ich es hier beschreiben: — 
Elytren: Zwei einfache, ziemlich kurze Präcostalen. 
Costa nach vorn konvex, einfach oder mit Vorderast, den 
Vorderrand schon etwas vor der Mitte erreichend. Costalfeld 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN. 59 


von gleicher Beschaffenheit wie die übrigen, aber etwas 
breiter, mit ausgesprochen schräg gestellten Queradern. Sub- 
costa frei aus der Elytrenbasis entspringend, einfach (rechte 
Elytre) oder schon von ihrer Mitte einfach gegabelt (linke 
Elytre). Radius einfach. Radii Sektor am Ende des Basal- 
viertels (rechte Elytre) oder Basaldrittels (linke Elytre) aus 
dem Radiusstamm abgehend, einfach. Media nicht frei 
aus der Basis, sondern an der linken Elytre ungefähr am 
Ende des Basalfünftels aus dem Cubitusstamm, an der rechten 
kurz vor der Elytrenmitte aus dem Radii Sektor entspringend, 
beiderseits einfach. Cubitus einfach. Nun folgen noch sechs 
einfache, freie Längsadern. 


Gryllacris inconspicua BRUNNER V. W. 


I & (rubrinervosa det. DE HAAN), Tondano, FORSTEN, 
beiderseits gespannt (Mus. Leiden). — rd (det. KARNY), 
Amboina, 1864, ungespannt (Mus. Leiden). — 109 (det. 
KARNY), Celebes, 1884, MUSSCHENBROEK, ungespannt (Mus. 
Amsterdam). 

Das DE HAANsche Stück habe ich bereits 1920 (Zool. 
MEdedeel:, Vi, p. 150, 151) besprechen. Für die beiden 
anderen gebe ich hier zunächst die Maasse: 

Mong. corp. pron. elytr. fem.ant. fem. post. ovipos. 

SENT mm 45 mm 1 mm 64 mm 11.7 mm —- 

Q 16.8 » 4.5 » IDE) 6.5 > De et AE 

Beide Stücke sind relativ gross, in einigen Dimensionen 
sogar ein ganz klein wenig grösser als die var. conspicua. 
Die Form der % und 9 Subgenitalis und die Lange der 
Legerohre passt jedoch durchaus zu zuconspicua (s. str.) und 
beim Q auch die Färbung der Fastigia. Beim 4 dagegen 
ist die Schwarzfärbung unter dem unteren Ocellarfleckchen 
nicht geschlossen und daher in dieser Hinsicht mit con- 
spicua übereinstimmend (während das DE HAANsche auch 
in dieser Hinsicht eine durchaus typische zucouspicua s. str. 
ist). Ich glaube aber diesem Merkmal hier nicht allzu grosse 
Bedeutung beimessen zu sollen, da es sich ja bei dem Am- 
boina-g* um ein sehr altes Stück handelt, bei dem die Far- 
bung überhaupt nicht mehr sehr gut erhalten ist. 

Beim 2 ist der Radius der linken Elytre vierästig, der 


60 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


Radii Sektor nur einfach gegabelt; an der rechten Elytre 
der Radii Sektor nach seinem Ursprung aus dem Radius 
mit der Media auf eine ganz kurze Strecke verschmolzen. 
Sonst beide Stiicke ganz normal und ohne alle Besonder- 
heiten. 


Gryllacris novae-guineae subsp. polygramma KARNY. 

Wahrscheinlich hieher dürfte das von DE HAAN gleich- 
falls als rubrinervosa determinierte © von Neuguinea zu 
stellen sein: 

1 2 (rubrinervosa det. DE HAAN), Neuguinea, MÜLLER, 
beiderseits gespannt (Mus. Leiden). 

Immerhin ist die systematische Stellung dieses Exemplars 
nicht ganz sicher; denn da zur Zeit meines Besuches in 
Leiden die fiir den Vergleich in Betracht kommenden 
Formen noch nicht bekannt waren — ausser der oben 
genannten käme auch noch eurnzz KARNY in Frage — 
konnte ich mir auch keine differentialdiagnostisch verwert- 
baren Notizen machen. Zu zuconspicua gehört das Stück 
jedenfalls nicht. Maasse und Geäder habe ich schon 1920 
(l.c.) angegeben. Die Grenze zwischen Fastigium verticis und 
frontis ist breit angedunkelt und davon zieht jederseits vom 
Fastigium frontis eine zarte dunkle Vertikallinie nach ab- 
wärts. Ganz genau stimmt also die Zeichnung mit keiner 
der bisher aus Neuguinea bekannt gewordenen Formen 
überein, doch glaube ich am ehesten noch, die Identifikation 
mit polygramma — wenn auch freilich nur fraglich — 
vornehmen zu sollen. 


Gryllacris macilenta subsp. siebersi KARNY. 


I d (det. KARNY), Java, beiderseits gespannt (Mus. Leiden). 
— 1 9 (det. KARNY), Sumatra, Gunung Dempu, 1400 m, 
VIII. 1916, leg. E. JACOBSON, ungespannt (Mus. Leiden). — 
19 (det. KARNY), Sumatra Westküste, Andalas in Tandjung, 
650 m, V. 1914, E. JACOBSON, ungespannt (Mus. Leiden). 

Ueber den letztangeführten Fundort, den ich auf keiner 
der üblichen Karten finden konnte, teilte mir Herr JACOBSON 
brieflich mit: „Der Ort Andalas liegt an dem Weg, der 
von Fort van der Capellen bis Kampung di Atas nach 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN. 61 


Norden geht und von dort östlich nach dem Bukit Marapalam 
abbiegt. Weil esin Sumatra’s W.K. zahlreiche Orte desselben 
Namens gibt, habe ich den Namen des Unterdistrikts Tand- 
jung hinzugefügt.” 

Ob das angeführte d hieher oder zur typischen Form 
gehört, lässt sich natürlich nicht entscheiden, da sich diese 
beiden von einander ja nur durch die Länge der Legeröhre 
unterscheiden. — Elytrengeäder dem Typus IV, Hinterflügel 
dem Typus I entsprechend. Cubitus der Elytren beiderseits 
dreiästig, an der linken Elytre Cu, zwischen dem Beginn 
des Apikalviertels und -drittels blind auf der Fläche 
endigend. Der gemeinsame Stiel der beiden letzten Längs- 
adern sehr lang, ungefähr halb so lang wie der Cubitusstamm 
von der Basis bis zur Hauptgabelung. 

Das @ vom Gunung Dempu lag bereits bei Herstellung 
der Originalbeschreibung vor. Ich will daher nur noch 
folgendes darüber anführen: — Geäder ohne Besonderheiten. 
Die einfache Media geht ungefähr am Ende des Basaldrittels 
aus dem Radiusstamm ab; Cubitus in derselben Gegend 
gegabelt, aber der Vorderast bald danach (fast in der 
Elytrenmitte) nochmals einfach gegabelt. Fünf postcubitale 
Längsadern, der gemeinsame Stiel der beiden letzten sehr 
lang, nur wenig kürzer als der Cubitusstamm von der Basis 
bis zur Hauptgabelung. — Legeröhre schwach gebogen, 
14 mm lang. 

Das 9 von Andalas passt gut zu dem vorigen. Elytren- 
geäder ganz wie dort, jedoch der Cubitus nur einfach ge- 
gabelt. Der gemeinsame Stiel der beiden letzten Langsadern 
etwa drei Fünftel der Länge des Cubitusstammes betragend. 
— Legeröhre vollkommen gerade, 18.2 mm (!!) lang. 9 Sub- 
genitalplatte halbkreisformig. 


Gryliacris ruficeps SERVILLE. 


2 dd, 299 (det. DE HAAN), Java (Mus. Leiden). 

Diese Exemplare habe ich schon 1920 (Zool. Mededeel., 
V, p. 152) besprochen; sie sind die einzigen zur typischen 
Form von ruficeps gehörigen, welche mir in holländischen 
Sammlungen untergekommen sind. Dies ist nicht allzu ver- 


62 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


wunderlich, denn diese Form ist ja ausschliesslich auf West- 
java beschrankt und auch hier recht selten. 


Gryllacris ruficeps subsp. viridiceps KARNY. 


19 (det. KARNY), Java, Preanger, Tjigombong, IV. 1915, 
J. B. CORPORAAL, ungespannt (Mus. Leiden). 

Dies ist die Lokalrasse vom Preanger. Dass sie schon in 
Tjigombong vorkommt, ist sehr interessant, da dieser Ort 
ja recht nahe bei Buitenzorg liegt, wo sich aber noch die 
typische Form findet. Die Grenze dürfte also wohl ziemlich 
genau mit der administrativen Grenze zusammenfallen! 

Maasse: Long. corp. 35 mm, pron: 7.5 mm, elytr.22%3 
mm, fem. ant. 10.0 mm, fem. post. 16.8 mm, ovipos. 15.3 mm. 

Mit dem Typusexemplar verglichen und damit sehr gut 
übereinstimmend befunden, aber deutlich grösser und plum- 
per; allerdings scheint der Hinterleib durch Ausstopfen 
übermässig vergrössert zu sein. Kopf, Pronotum und Beine 
blass bräunlichgelb, also ganz ähnlich gefärbt wie jetzt 
beim Typusexemplar, bei welchem diese Teile in frischem 
Zustande lebhaft grün waren. Vom Unterrand der Augen 
zieht dem Hinterrand derselben entlang eine schwarze, 
scharf begrenzte Binde nach oben bis zur Supraokularfurche. 
Pronotum mit sehr zarter Andeutung einer licht braunlichen, 
signifera-ahnlichen Zeichnung. Elytren mit drei einfachen, 
intensiv spangrünen Präcostalen, Costa nahe der Basis mit 
einem ähnlich gefärbten Vorderast, der zu ihr beinahe 
parallel ist und einfach oder am Ende gegabelt sein kann; 
sie selbst weiterhin einfach, leicht S-formig geschwungen, 
den Vorderrand ungefähr am Ende des mittleren Fünftels 
erreichend. Radius einfach gegabelt, Radii Sektor dreiästig. 
Media der linken Elytre (rechte verdeckt) mit einer fünf 
Queraderndistanzen langen Endgabel. Cubitus frei, einfach. 
Nun folgen noch sechs einfache Längsadern, die beiden 
letzten mit ganz kurzem, gemeinsamem Stiele. — Geschlechts- 
auszeichnungen wie beim Typusexemplar, der zugespitzte 
Apex des der Subgenitalis vorhergehenden Sternits glänzend- 
schwarz, die Platte selbst aber sonst zur Gänze bleich. 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN. 63 


Gryllacris ruficeps subsp. malaccensis GRIFFINI. 

Io (,,Gryllacris ruficeps’ det. WILLEMSE) (malaccensis 
det. KARNY), Sumatra O K., Sibolangit, 550 m, 1917, J. A. 
LOERZING, ungespannt (Mus. Amsterdam). — 1 & (det. 
KARNY), Palembang, ungespannt (Mus. Amsterdam). 

Stirn beim d von Sibolangit fein 
quergerunzelt und punktiert, beim © Ni 
von Palembang kräftig quergerunzelt. 
Pronotum - Vorderrand in der Mitte 
stumpfwinkelig vorgezogen, nicht bloss 
gerundet. Geäder wie für diese Spezies ma nn, Come 
ganz normal: Elytren mit sechs post- ruficeps malaccensis 3, 
cubitalen Längsadern. Die Subgenitalis Sibolangit, Sumatra. 
des & von Sibolangit bilde ich hier in reale 
Fig. 14 ab. Beim anderen Stück ist das Hinterleibsende 
etwas geschrumpft, aber anscheinend ganz wie beim Sibo- 
langit-d' gebildet. 


Gryllacris vittipes WALKER. 


1 (det. KARNY), Philippinen, 19 Juni 1870, A. v. D. VALK, 
linkseitig gespannt, rechte Elytre fehlend (Mus. Leiden). 

GRIFFINI kannte vzffpes nur nach der ganz unzureichenden 
und zum Teil geradezu unrichtigen Originalbeschreibung 
WALKERs und unterschied sie demgemass von nasalzs detersa 
durch ihre schwarzgestreiften Schenkel. Ich habe mich durch 
Nachuntersuchung des vziZzpes-Iypus im British Museum 
davon überzeugt, dass diese Streifung gar nicht vorhanden 
ist und dass wéttzpes mit detersa identifiziert werden muss. 
Ich komme darauf noch an anderem Orte zurück. 

In der Grösse stimmt das vorliegende Stück mit den von 
mir aus der coll. BAKER beschriebenen Exemplaren überein. 
Das Fastigium frontis ist zur Gänze von einem grossen, 
lichten, unteren Ocellarfleck ausgefüllt, der aber sehr leicht 
übersehen werden kann, weil er in der Färbung von der 
Umgebung kaum abweicht. Labrum nicht angedunkelt, 
so hell wie die Umgebung. Hinterflügelfleckung sehr schwach 
angedeutet, weil das Exemplar offenbar noch nicht ausge- 
färbt ist. Hinterschenkel aussen mit 8 bis 9, innen mit 7 
bis 8 Dornen ; Hintertibien aussen mit 7,innen mit 6 Dornen. 


64 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


Geschlechtsauszeichnungen wie von GRIFFINI beschrieben; 
Styli gut so lang wie die Cerci. 

Elytren: Drei einfache Pracostalen; die letzte langs- 
gestellt, nach vorn konvex, mit der Costa im Distalteil 
sogar etwas konvergierend, ohne sie aber zu erreichen. 
Costa im Basalteil eine auffallende Längsmasche bildend 
(wohl nur zufällige Abweichung — da nur eine Elytre 
vorliegt!), weiterhin gerade und einfach, den Vorderrand 
bald nach der Mitte erreichend. Costalfeld distalwärts ver- 
breitert, beim Ende der Costa am breitesten. Subcosta aus 
der Basis der Costa entspringend, einfach. Radius und Radii 
Sektor mit kurzer Endgabel, letzterer ungefähr in der Elytren- 
mitte aus dem Radiusstamm entspringend. Die einfache 
Media geht aus dem Radiusstamm zwischen dem Ende des 
Basalviertels und -drittels ab. Cubitus frei, in der Elytren- 
mitte einfach gegabelt. Nun folgen noch fünf einfache, freie 
Längsadern. 

Hinterflügel: Costalfeld "ohne "queraderntneie Zone 
Subcosta einfach. Radius mit kurzer, einfacher Endgabel. 
Rs + M etwas vor dem Ende des Basaldrittels aus dem 
Radiusstamm abgehend; daraus entspringt die einfache 
Media knapp nach der Flügelmitte. Radii Sektor selber dann 
noch im Apikalviertel nach hinten pectinat dreiästig. Cubitus 
schon am Ende des Basalsiebentels von dem Radiusstamm 
sich trennend, ohne Beziehungen zu Rs + M, durchaus 
einfach. Mittelteil des Analfächers mit 8 bis ıı Scharen 
von Queradern. 


Gryllacris lineolata SERVILLE. 

I d, Java, beiderseits gespannt, in der alten Sammlung, 
vermutlich noch von DE HAAN determiniert. —- 19, (det. 
KARNY), Java, beiderseits gespannt. Beide im Mus. Leiden. 

Beide Exemplare werden durch das geschwärzte erste 
Fühlerglied zu jener Zzneolata-Form verwiesen, die ich mit 
BRUNNER als die typische betrachte. Sie lassen keinen 
Ocellarfleck erkennen. Tibien beim 9 einfarbig, die vorderen 
so dunkel wie die Schenkel, die übrigen heller; beim d 
sind die Mitteltibien in der Basalhälfte spangrün. 

Geäder für diese Spezies normal, d.h. der Cubitus der 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN. 65 


Elytren entspringt tiberall aus dem Radiusstamm. An der 
linken Elytre des 9 ist er einfach gegabelt, an der rechten 
einfach; dafür entspringen aber hier proximal vom Radii 
Sektor im ganzen drei einfache Längsadern aus dem Radius- 
stamm, von denen die dritte auf eine kurze Strecke mit 
dem Radii Sektor anastomosiert. An der linken Elytre 
berührt die Media den Radii Sektor gleich nach seinem 
Ursprung in einem Punkte und demgemäss deute ich auch 
die aus dem Radiusstamm der rechten Elytre abgehenden 
Adern folgendermaassen (von der Basis distalwärts): 1) Cu,, 
2) Cu,, 3) Media, 4) Radii Sektor. 
Hinterflügel und & Hinterleibsende vollständig normal. 


Gryllacris lineolata var. menzeli KARNY. 

wos (det. KARNY), Tosari, VI. 1910, leg. W. ROEPKE, 
linkseitig gespannt (coll. WILLEMSE). — Alle übrigen im 
Mus. Leiden, nämlich: — 2 dd, Java, aus der alten Sammlung, 
vermutlich noch von DE HAAN als /neolata determiniert, 
beide ungespannt. — 1 d (lineolata det. GRIFFINI), Java, 
Banjoewangi, 1911, MAC GILLAVRY leg., ungespannt. — 
Id (det. KARNY), Ostjava, Tosari, 6000 Fuss, KOHLBRUGGE 


leg, beiderseits gespannt. — Id (det. KARNY), Westjava, 
Malabar-Geb., Tjintjiroean, 1700 m, Oct. 1909, Dr. H. W. 
Vv. D. WEELE coll., ungespannt. — Id (det. KARNY), .West- 
java, H. v. D. WEELE leg., ungespannt. — 1 9 (det. KARNY), 


ohne Angaben, beiderseits gespannt. 

Diese Varietät ist durch das einfarbig lichte, rostgelbe 
erste Fühlerglied ausgezeichnet. Wegen der teilweise recht 
weitgehenden individuellen Variation gebe ich Bemerkungen 
zu den angeführten Stücken im einzelnen der Reihe nach: 

®, coll. WILLEMSE: — Elytren: Zwei schwarzliche Prä- 
costalen. Costa wie die folgenden Längsadern rostfarbig ; 
leicht S-formig geschwungen oder nach vorn konkav, einfach 
oder vor dem Ende einfach gegabelt, schon in der Elytren- 
mitte den Vorderrand erreichend. Costalfeld von gleicher 
Beschaffenheit wie die übrigen, distalwärts deutlich verbrei- 
tert, bei der Einmündung der Costa in den Vorderrand am 
breitesten. Subcosta aus der Basis der Costa entspringend, 
in der Basalhälfte gerade, in der distalen nach vorn konkav, 


5 


66 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


bis ans Ende einfach. Radius vor dem Ende einfach gega- 
belt (rechte Elytre) oder nach vorn pectinat vierästig (linke 
Elytre), wobei der erste Ast nach kurzem Verlauf nochmals 
mit dem Radiusstamm auf eine ganz kurze Strecke verschmilzt 
(Fig. 15), die Aeste schräg gestellt und weit von einander 


Fig. 15. Gryllacris lineolata menzeli, Q von Tosari, Ostjava. — Langs- 
maschenbildung im Bereich von Subcosta und Radius an der linken Elytre 
entfernt. Radii Sektor zwischen dem Beginn des mittleren 
Fünftels und der Elytrenmitte aus dem Radius abgehend, 
einfach gegabelt, der Sektorstiel etwa zweieinhalb mal so 
lang wie die Gabeläste. Media ungefähr am Ende des Basal- 
drittels aus dem Radius entspringend, durchaus einfach. 
Cubitus am Ende des Basalviertels oder noch etwas früher 
aus dem Radiusstamm hervorgehend, durchaus einfach (rechte 
Elytre) oder kurz vor der Elytrenmitte einfach gegabelt 
(linke Elytre). Nun folgen noch fünf einfache Langsadern, 
die beiden letzten mit ganz kurzem (rechts) oder mässig 
langem Stiel (linke Elytre). 

Hinterflügel: Subcosta im Basalteil mit dem Radius- 
stamm verwachsen, weiterhin frei und einfach bis ans Ende. 
Radius vor dem Ende einfach gegabelt. Rs + M aus dem 
Radiusstamm kurz vor dem Ende des Basaldrittels ent- 
springend; daraus geht die einfache Media knapp hinter 
der Flügelmitte ab; Radii Sektor selber dann noch mit 
kurzer, langgestielter Endgabel. Cubitus am Ende des Basal- 
fünftels oder -sechstels aus dem Radiusstamm entspringend, 
bis ans Ende einfach. Auch der Cubitus Sektor entspringt 
ganz an der Basis deutlich aus dem Radiusstamm! Mittel- 
teil des Analfächers mit 7 bis 8 Scharen von Queradern. 

Diesem Geaderbild entsprechen — von den ausdrücklich 
hervorgehobenen Abnormitäten abgesehen — in allen we- 
sentlichen Merkmalen auch die Exemplare der Sammlung 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN. 67 


des Leidener Museums, soweit nicht im folgenden auf ein- 
zelne Abweichungen ausdriicklich hingewiesen wird. Eine 
ausführliche und vollständige Beschreibung des Geäders kann 
ich mir daher bei diesen Exemplaren erlassen. 

Erstes g* der Sammlung: — Fastigium frontis etwas heller 
als die Umgebung, aber doch kein ausgesprochener Ocellar- 
fleck vorhanden. Vordertibien etwas angedunkelt. Hinter- 
tibien unter dem Knie mit zartem, bräunlichem Ring und 
dann von da ab bis zur Mitte spangrün; Geäder normal; 
Cubitus beiderseits aus dem Radiusstamm entspringend, an 
der linken Elytre einfach gegabelt, an der rechten in diesem 
Teile schon verdeckt. 4 Hinterleibsende normal. 

Zweites o der alten Sammlung: — Kein Ocellarfleck. 
Alle Tibien einfarbig, nur die rechte Mitteltibie so gefärbt 
wie beim vorigen Stück die Hintertibien. Geäder normal; 
Cubitus aus dem Radius, rechts verdeckt, links einfach. 
Hinterleibsende normal. 

gd, Banjoewangi: — Ocellarflecken hellgelb, beinahe elfen- 
beinfarbig, deutlich begrenzt, die beiden oberen strichförmig, 
der untere so gross wie bei podocausta. Alle Tibien lehm- 
gelb, mit verwaschenem bräunlichem Ring unterhalb des 
Knies, ohne Grünfärbung. Pronotum mit verwaschener 
signifera-Zeichnung. Subcosta, Radius und Radii Sektor der 
Elytren je einfach gegabelt. Media aus dem Radius ent- 
springend, einfach. Cubitus an beiden Elytren frei aus der 
Basis (auf dieses Exemplar bezieht sich meine dementspre- 
chende Bemerkung bei Beschreibung des Zzneolata-Geäders 
in Zoöl. Mededeel., V, p. 152; 1920); Cubitus der rechten 
Elytre kurz vor der Mitte einfach gegabelt, an der linken 
verdeckt. Nun folgen noch fünf einfache Längsadern, die 
beiden letzten aus einem Punkte. Hinterleibsende dem nor- 
malen Zneolata-Typus (G.) entsprechend. 

d, KOHLBRUGGE: — Keine Ocellarflecken. Vordertibien 
rotbraun, Mittel- und Hintertibien lehmgelb. Elytren : Zwei 
bis drei einfache, dunkle Präcostalen; die folgenden Längs- 
adern rostfarbig. Costa einfach. Subcosta aus der Basis der 
Costa entspringend, einfach gegabelt. Radius einfach oder 
einfach gegabelt. Radii Sektor bald nach der Mitte aus dem 
Radius abgehend, einfach gegabelt oder einfach, und zwar 


68 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


in korrelativer Kompensation zum Radius. Media in der 
Mitte oder kurz vorher aus dem Radiusstamm entspringend, 
einfach. Cubitus beiderseits einfach, an der linken Elytre 
aus der äussersten Basis der Radius entspringend, an 
der rechten etwas weiter distal, etwa am Ende des Basalsechs- 
tels oder -fünftels, aber davor mit Andeutung einer freien 
Basis. Nun folgen noch sechs einfache Längsadern, die 
beiden letzten mit gemeinsamem Stiel, die letzte ziemlich 
kurz. Hinterflügel dem normalen Typus IV entsprechend. 
Ich habe gerade für dieses Stück das Geäder etwas ausführ- 
licher beschrieben, um zu zeigen, dass es keine wesentlichen 


Fig. 16. Gryllacris lineolata menzeli, abnormes g' von Tosari, 
Ostjava. — Hinterleibsende von oben und von der Seite; 
Subgenitalis von unten. 

Abweichungen gegenüber dem normalen /zneolata-Typus er- 
kennen lässt. Denn das Exemplar ist dadurch ganz beson- 
ders merkwürdig, dass seine Geschlechtsauszeichnungen ganz 
abnorm gestaltet sind, das letzte Tergit kurz, ähnlich wie 
bei fuscifrons (Fig. 16). Trotz dieser sehr auffälligen Ab- 
weichung muss ich doch — vorläufig wenigstens — sie für 
eine bloss individuelle Abnormität ohne weitere systemati- 
sche Bedeutung halten. Das Exemplar ist auch noch dadurch 
auffällig, das es viel kleiner ist als die anderen Stücke, 

nämlich: 

Long. corp. 19.4 mm, pron. 4.8 elytr. 78.2 mm, temant 
Tim sfem.post.. 12.0. mm. 

df, Tjintjiroean: — Auch dieses Stück ist auffallend klein, 
nämlich : 

Long. corp. 17.0 mm (Endtergit nicht mitgerechnet!), 
pron. 7.4 mm, elytr. 22 mm, fem. ant. 8.0 mm, fem. post. 


13.0 mm. 
Also dem vorigen Stück in den Dimensionen sehr nahe, 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN. 69 


aber mit ganz normal entwickelten Sexualauszeichnungen, 
die dem Zineolata-Typus (G.) vollkommen entsprechen. Fas- 
tigium frontis und verticis etwas heller rostfarbig als die 
Umgebung, aber doch nicht mit deutlich abgegrenzten 
Ocellarflecken. Vordertibien der ganzen Länge nach schwarz. 
Mittel- und Hintertibien am Knie lehmgelb, dann mit zartem, 
bräunlichem Ring, sodann bis zur Mitte spangrün. — Geäder 
normal. An der rechten Elytre (linke in dieser Gegend ver- 
deckt) entspringen Radii Sektor und Media mit ganz kurzem 
gemeinsamem Stiel aus dem Radiusstamm. Cubitus einfach, 
ebenfalls aus dem Radius. Dann folgen noch vier post- 
cubitale Langsadern, alle einfach, die beiden letzten aus 
einem Punkte oder mit ganz kurzem gemeinsamem Stiele. 

d, Westjava, v. D. WEELE: — Von gleicher Statur und 
Färbung wie das vorige Exemplar. Geäder vollständig nor- 
mal: Cubitus einfach, aus dem Radiusstamm entspringend. 
Aber hinter dem Cubitus nur noch vier einfache Längs- 
adern, die letzte aber an beiden Elytren mit Längsmasche 
an der Basis, was offenbar anzeigt, dass hier ursprünglich 
fünf Postcubitalen vorhanden waren, von denen aber die 
beiden letzten mit einander verschmolzen sind. 

Q, ohne Angaben: — Färbung wie bei den beiden vor- 
hergehenden Stücken, aber die Vordertibien weniger stark 
angedunkelt und die Grünfärbung der Mittel- und Hinter- 
tibien schon so stark verblasst, dass sie überhaupt nicht 
mehr mit Sicherheit zu erkennen ist. Geäder vollständig 
normal. Media und Cubitus der Elytren einfach, beide aus 
dem Radiusstamm entspringend. Fünf einfache, freie post- 
cubitale Langsadern, die beiden letzten aus einem Punkte, 
die letzte normal und gut entwickelt. Auch das Hinter- 
flügelgeäder vollkommen normal. 


Gryllacris voluptaria BRUNNER v. W. 


19 (det. KARNY), Nord-Celebes, Gorontalo, v. HOWELL, 
rechtseitig gespannt (Mus. Leiden). 

Maasse: Long. corp. 25 mm, pron. 6.5 mm, elytr. 29.5 
mm, fem. ant. 10.8 mm, fem. post. 18.5 mm, ovipos. 18.5 mm. 

Das vorliegende Exemplar ist also ausgesprochen kleiner 
als die BRUNNERschen Typen (Mon., p. 350) und stimmt in 


70 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


dieser Hinsicht mit dem von GRIFFINI (743, Atti Soc. It. 
Sci. Nat., L, p. 217-220; 1911) beschriebenen Stück des 
Berliner Museums gut iiberein. Stirn lichter als bei den 
bisher beschriebenen Exemplaren, gelbbraun, nach unten 
gegen den Clypeus hin allmahlich dunkler werdend, aber 
auch ganz unten an der Stirn-Clypeus-Grenze noch nicht 
schwarz, sondern nur sehr dunkel braun. Mandibeln tief 
schwarz. Labrum braunlichgelb. Ocellarfleckchen nicht sicher 
erkennbar. Elytrenadern nicht dunkel gesaumt. Die dunklen 
Hinterflügelbinden schwach, viel weniger scharf begrenzt 
und auch schmäler als bei szenzfera. Hinter- 
schenkel innen mit 6, aussen mit 7 bis 8 
Dornen. Rechte Hintertibie wie bei GRIFFINI 
angegeben, die linke besitzt dagegen aussen 
nur vier, innen gar nur drei Dornen. Tibien- 


Eren . 2 3 . 6 o 
Cap firbung die fiir diese Spezies charakteristi- 


taria, @ Sub- sche. 9 Subgenitalplatte mit am Ende ge- 


genitalplatte. cabeltem Lobulus basalis (Fig. 17) wie bei 


dem Exemplar GRIFFINIs, wahrend er bei dem BRUNNERschen 
Typusexemplar „triceps’ ist. Alles übrige vollständig mit 
der von GRIFFINI gegebenen Beschreibung übereinstimmend. 

Geäder im wesentlichen wie bei den Stücken der BRUNNER- 
Sammlung, auf die ich an anderem Orte noch zurückkomme. 
Vier einfache Präcostalen oder die letzte mit Endgabel; die 
letzte schon aus der Basis der Costa entspringend und zu 
dieser Ader ungefähr parallel. Costa gerade, mit ziemlich 
kurzer Endgabel, den Vorderrand ungefähr am Beginn des 
mittleren Fünftels erreichend. Subcosta aus der Basis der 
Costa entspringend, mit einfacher Endgabel. Radii Sektor 
am Ende des Basaldrittels oder bald danach aus dem Radius- 
stamm entspringend, dreiästig, der Sektorstiel über doppelt 
so lang wie der hinterste Ast. In allen sonstigen Merkmalen 
stimmt das Elytren- und Hinterflügelgeäder vollständig mit 
dem der Typusexemplare überein. 


Gryllacris ouwensi KARNY. 


I d (det. KARNY), ohne Fundort, coll. HEYLAERTS, recht- 
seitig gespannt (Mus. Leiden). 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN. ALM 


Mass eu Long. corps 24 mm, pron: 6.7 mm,zelytr. 32 
san, em ant. 11.7 mm, fem. post. 23 mm. 

Von dieser Spezies war bisher nur ein einziges Stück 
bekannt, nämlich das im Buitenzorger Museum befindliche 
Typusexemplar (&), das ich 1924 beschrieben habe /747, 
Treubia, V, p. 84—85). Das vorliegende Stück stimmt damit 
ia jeder Hinsicht sehr gut überein, nur ist es ein klein 
wenig grösser. Der untere Ocellarpunkt ist kaum lichter als 
die Umgebung und daher nur schwer erkennbar. Pronotum 
einfarbig, ohne dunklere Wische. Elytren mit vier einfachen 
Präcostalen, Costa in der Distalhälfte drei Schrägäste nach 
vorn entsendend. Costalfeld von gleicher Beschaffenheit wie 
die übrigen, bei der Einmündung der Costa in den Vorder- 
rand am breitesten. Subcosta aus der Basis der Costa ent- 
springend, mit einfacher Endgabel. An der linken Elytre 
verhalten sich Radius und Radii Sektor normal; an der 
rechten (Fig. 18) entspringen die drei Radiusäste ungefähr 
aus einem Punkte, der hinterste ein ganz klein wenig früher 


Fig. 18. Gryllacris ouwensi 3. — Verlauf der Hauptadern an der rechten 
Elytre. — Rechts unten: Hınterleibsende von unten. 


als der vorderste; der Radii Sektor ist hier nur einfach 
gegabelt. Auch der Cubitus verhält sich an dieser Elytre 
abnorm, indem er ziemlich nahe der Basis eine schräge 
Querader in den Cubitus Sektor entsendet und dann selbst 
weiterhin einfach bleibt; dafür gabelt sich aber hier der 
Cubitus. Sektor an derselben Stelle, wo sonst (linke Elytre!) 
der Cubitus einfach gegabelt ist. Fünf einfache postcubitale 
Längsadern, die beiden letzten mit kurzem gemeinsamem 
Stiele. Queradern der Elytren nicht dunkel umgeben. 
Hinterflügel wie beim Typus gefärbt; Costalfeld ohne quer- 
adernfreie Zone; Verhalten des Radiusstammes zu den 


72 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


Nachbaradern ganz dem Typus IV entsprechend; Rs + M 
aus ihm am Ende des Basalviertels oder kurz vorher ent- 
springend; daraus geht die einfache Media in der Fliigel- 
mitte ab; Radii Sektor selber dann noch nach hinten 
pectinat vierästig. (N.B. Was in der Originalbeschreibung 
als Radii Sektor bezeichnet war, ist am Hinterflügel Rs + M; 
was ich dort für die Media hielt, war schon der Cubitus, 
wie ich dies später in meiner Arbeit über den Typus IV 
gezeigt habe.) Coxen einfarbig; sonst die Beinfärbung voll- 
ständig so wie beim Typusexemplar. Hintertibien innen mit 
sechs, aussen mit 7 bis 8 Dornen. Alles andere ganz wie 
beim Typusexemplar, auch die Geschlechtsauszeichnungen 


(Fig. 18). 


Gryllacris fuscifrons GERSTAECKER. 


Material: — 2 dd (tessellata det. DE HAAN), Java, beide 
ungespannt (Mus. Leiden). — I 9, Java, beiderseits gespannt 
(Mus. Leiden). — 1 Stück ohne Hinterleib und ohne Eti- 
kette, ungespannt (Mus. Amsterdam). — I d ohne Etikette, 
ungespannt (Mus. Amsterdam). — 2 dd, I 9, Buitenzorg, 
1881, OUDEMANS, ungespannt (Mus. Amsterdam). — I ©, 
Java, Preanger-Regentschappen, LOMAN, 1886, ungespannt 
(Mus. Amsterdam). — 1 d, 1 9, Preanger (?), BENKA don., 
1906, beide beiderseits gespannt (Mus. Amsterdam). — 19 
(war als ‚‚zZessellata” bezeichnet, ohne Angabe des Determi- 
nators), Banjermassin, Süd-Borneo, ungespannt (in der alten 


Sammlung des Leidener Museums). — I d', Sumatra, 1884, 
v. BUUREN, ungespannt (Mus. Amsterdam). — 1 d', Palem- 
bang, rechtseitig gespannt (Mus. Amsterdam). — 1 d, Pa- 


lembang, V.—VI. 1878, linkseitig gespannt (Mus. Leiden). — 
1 2, Boenga-mas, Palembang, A. L. v. HASSELT, linkseitig 


gespannt (Mus. Leiden). — 1 9, Benkulen, 1911, ABDUL 
RACHMAN, linkseitig gespannt (Mus. Leiden). — Alle det. 
KARNY. 


DE HAAN gibt diese Spezies, die er auf Grund einer 
Fehldetermination tessellata DRURY nannte, nur aus Java an; 
somit kann ihm das 9 aus Banjermassin noch nicht vor- 
gelegen sein; vermutlich wurde dieses also von SNELLEN 
VAN VOLLENHOVEN determiniert. Es ist vollstandig normal 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN. 73 


und unterscheidet sich in nichts von typischen Java-Exem- 
plaren. — In der alten DE HAANschen Sammlung liegen 
somit überhaupt keine 92 vor. DE HAAN erwähnt aber auch 
(TEMM., Verh., Orth., p. 220; 1842) 99 und betont dabei, 
dass ihre Legeröhrenlänge stark variiert. Ich vermute daher, 
dass er auch andere Spezies irrtümlich hierher gestellt hat, 
und zwar höchstwahrscheinlich die von ihm vorher (l.c., 
p. 177) als cingulata bezeichneten; ich komme darauf noch 
später zurück (s. später unter Gryllacris cingulata). 

Die vorliegenden Exemplare aus Java sind durchwegs 
typisch und zeigen keine Besonderheiten ; nur einige gering- 
fügige Geädervariationen seien im folgenden kurz besprochen ; 
eine solche habe ich ja schon früher für das eine der DE 
HAANschen Exemplare an anderem Orte erwähnt (Zoöl. 
Biededeel., V, p. 153; 1920). 

Das eine der beiden do von OUDEMANS weist an den 
Elytren vier Präcostalen auf, alle einfach oder die erste 
gegabelt; in letzterem Falle die letzte schon aus der Basis 
der Costa entspringend. — Auch das © gleicher Provenienz 
hat vier Präcostalen, alle einfach oder die zweite gegabelt. 

Das von LOMAN besitzt an den Elytren gleichfalls 
vier Präcostalen, davon die zweite und die vierte gegabelt; 
Subcosta (wie bei dieser Spezies normal) aus der Basis der 
Costa entspringend. Cubitus einfach gegabelt. Die beiden 
letzten der funf postcubitalen Längsadern aus einem Punkte 
entspringend. 

9 Von BENKA: An der linken Elytre vereinigen sich 
Radii Sektor und Media nach ihrem getrennten Ursprung 
aus dem Radius auf eine ganz kurze Strecke, um aber dann 
wieder selbständig weiter zu gehen. — Beim & gleicher 
Provenienz verhalten sich die genannten Adernan beiden 
Elytren ganz ähnlich wie an der linken des vorigen Stückes 
(Fig. 19). 

Das d mit der allgemeinen Fundortsangabe ,, Sumatra” 
(Y. BUUREN) ist etwas grösser als die javanischen Stücke, 
aber sonst damit übereinstimmend, namentlich auch im Bau 
des d Hinterleibsendes. — Elytren: Radius erst einen 
einfachen Vorderast entsendend, dann in zwei Aeste geteilt, 
von denen jeder wieder einfach gegabelt ist; der hintere 


74 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


dieser beiden Aeste entspricht wohl einem selbstandig ge- 
wordenen Vorderast des Radii Sektors; denn der eigentliche 


Fig. 19. Gryllacris fuscifrons 3. — Oben und Mitte: 

abnormer Ursprung von Radii Sektor und Meda an 

beiden Elytren (Preanger). — Unten: Abnorme Sektor- 

verzweigung an der linken Elytre (Palembang). 

Radii Sektor selber ist nur einfach gegabelt, entspringt 
etwas vor der Elytrenmitte (kurz nach der einfachen Media) 
und sein Stiel ist nicht einmal anderthalb mal so lang wie 
seine schmale Endgabel, die von zwei zu einander voll- 
ständig parallelen Aesten gebildet wird. Diese Beschreibung 
bezieht sich allerdings nur auf die linke Elytre, da die 
rechte in dieser Gegend verdeckt ist. 

Für die übrigen Sumatra-Exemplare, die ja mit genauen 
Fundortsangaben versehen sind, gebe ich hier zunächst die 
Maasse: — 

Long. corp. pron. elytr. fem.ant. fem. post. ovipos. 
d', Mus. A. 24 mm 68mm 298mm 107mm 184mm — 
MUSSI 229400000728 55), SOLE LOSE — 
ONPAlEN D RL We O IL ON TO 10:20 Oem 
9, Benkul., 26480072, 02760, OO RICO SRI ONE 

Wie die vorstehenden Maasse zeigen, stimmen diese su- 
matranischen Stücke also in der Grösse vollständig mit 
javanischen überein und das gleiche gilt auch für die Fär- 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN. 75 


bungsmerkmale und die & und 9 Geschlechtscharaktere. 
Bei dem & des Amsterdamer Museums und bei dem 2 von 
Palembang sind die Fastigia ebenso hell wie die Stirn, so 
dass die Ocellarfleckchen viel weniger gut erkennbar sind 
als sonst bei dieser Spezies; sie haben aber ganz dieselbe 
Form; diese beiden Stiicke entsprechen also dem, was 
BRUNNER varzabilis genannt hat. Wie ich schon an anderem 
Orte gezeigt habe, ist aber varzabılis ein Synonym von 
fuscifrons und ich werte diesen Unterschied lediglich als 
individuelle Variation. Bei dem & des Leidener Museums 
dagegen sind die Fastigia tiefschwarz und diese Färbung 
erstreckt sich auch noch über den grössten Teil der Stirn. 
Das 9 von Benkulen ist in dieser Hinsicht vollständig nor- 
mal. — Geäder normal, Typus IV; als individuelle Abwei- 
chungen wären zu erwähnen: 

An der linken Elytre des Amsterdamer Stückes ist der 
Cubitus im Basalteil mit dem Radiusstamm in einem Punkte 
vereinigt, ganz ähnlich wie ich dies weiter unten für macu- 
lata abbilde (Fig. 32). 

Beim d des Leidener Museums entsendet der Radii Sektor 
der linken Elytre erst einen Ast nach hinten und ist sodann 
weiterhin noch nach vorn pectinat dreiästig (Fig. 19). Die- 
selbe Variation findet sich auch an der linken Elytre des 
g von Palembang und an der rechten Elytre des 9 von 
Benkulen. An der rechten Elytre des erstgenannten 9 ist 
die Media mit dem Radii Sektor im Basalteil in einem 
Punkte vereinigt, ganz ähnlich wie an der linken Elytre des 
d von BENKA (Fig. 19). 


Gryllacris barussa ') n. sp. (Fig. 20) 


1 © (Holotypus), Palembang, linkseitig gespannt (Mus. 
Amsterdam). 

Long. corp. 24.8 mm, pron. 6.5 mm, elytr. 23.8 mm, fem. 
ant. 8.7 mm, fem. post. 16.0 mm, ovipos. 16.5 mm. 


1) ,,Barussae” oder ,,Barusae” heissen bei Ptolemaeus die Bewohner 
Svmatras der damaligen Zeit — also noch vor der Invasion der Deutero- 
malayen. Die letzten Reste dieser Urbevölkerung, die sich bis heute 
erhalten haben, sind die Bewohner der Mentawei-Inseln und die „Orang 
Kubu” im Innern des Palembang-Distriktes. 


76 H. H. KARNY, REVJSION DER VON MIR IN 


Ich habe das vorliegende Stück zunächst für eine Lokal- 
form oder Varietät von fuscifrons gehalten, der sie tatsäch- 
lich zum Verwechseln ähnlich sieht. Die erstere Auffassung 
ist aber unmöglich, weil vom selben Fundort auch die ty- 
pische /usczfrons vorliegt, und als blosse Varietät vermag 
ich darussa nicht anzusehen, weil hiefür die Unterschiede 
-- namentlich auch in den Geschlechtsauszeichnungen — 
gegenüber fusczfrons zu bedeutend sind: Immerhin steht 
meine Art der fusczfrons so nahe, dass ich hier keine aus- 


i ee 
SS 


È an u.) 


Fig. 20. Gryllacris barussa Q, Typus. Palem- 
bang, nat. Gr. — Del. GOESTI ABDOELKADIR. 


führliche Beschreibung zu geben brauche, sondern mich 
auf den Vergleich mit fzscifrons beschränken kann. 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN. HA 


Habituell der /zscifrons ausserordentlich ähnlich, jedoch 
wenig aber deutlich kleiner; man vergleiche die obigen 
Maasse mit denen für fuscifrons in der RRUNNERschen Mono- 
graphie! Gesamtfärbung ganz wie bei fuscifrons, jedoch das 
Fastigium verticis, das erste Fühlerglied und die Augen 
nicht ausgesprochen schwarz, sondern nur sehr dunkel 
braun; die Andunkelung des Fastigium verticis gegen die 
Umgebung noch weniger deutlich abgegrenzt, auch nach 
unten diffus in die Stirnfärbung übergehend. Hinterflügel- 
binden viel schwächer entwickelt als bei fusczfrons, kaum 
so breit wie bei typischen, westjavanischen szguzfera-Exem- 
plaren. Kopf in Frontalansicht obovat, aber relativ noch 
etwas breiter als bei fuscifrons. Morphologische Merkmale 
des Kopfes sonst wie bei fusczfrons. Pronotum ebenfalls wie 
bei der Vergleichsart, vielleicht die 7-Furche noch ein wenig 
deutlicher; Metazona und der hintere Teil der Seitenlappen 
etwas lichter als das übrige Pronotum, aber durchaus nicht 
scharf abgesetzt, sondern ganz allmählich übergehend; ähn- 
liches kommt ja übrigens auch bei /zscifrons nicht selten 
vor, speziell bei /usczfrons pulchra noch stärker ausgesprägt 
als bei darussa. 

Elytren nur etwa bis zur Mitte der Legeröhre reichend, 
bei fusctfrons beinahe bis zu deren Ende; Färbung der 
Fläche und der Adern wie bei der Vergleichsart. Drei bis 
vier einfache Präcostalen, oder eine von ihnen gegabelt; die 
letzte kann schon aus der äussersten Basis der Costa ent- 
springen. Costa frei, gerade, mit zwei Vorderästen, den 
Vorderrand am Ende des mittleren Fünftels erreichend. 
Costalfeld ziemlich stark verbreitert, bei der Einmündung 
der Costa in den Vorderrand am breitesten. Subcosta aus 
der Basis der Costa entspringend, erst gerade, dann nach 
vorn gebogen, mit einfacher Endgabel. Radius im Distalteil 
nach vorn pectinat dreiästig, die Aeste schräg gestellt und 
nicht sehr nahe neben einander verlaufend. Radii Sektor 
in der Elytrenmitte aus dem Radiusstamm entspringend, 
nach hinten pectinat vierästig, der Sektorstiel etwas länger 
als der hinterste Ast. Media am Ende des Basaldrittels aus 
dem Radiusstamm abgehend, weiterhin frei und einfach. 
Cubitus frei, am Beginn des mittleren Fünftels einfach ge- 


78 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


gabelt. Nun folgen noch fiinf einfache, freie Langsadern 
oder die beiden letzten mit ganz kurzem gemeinsamem Stiele. 

Hinterflügel cycloid, die hellen Zwischenraume zwi- 
schen den dunklen Bändern durchschnittlich gut dreimal so 
breit wie diese. Costalfeld ohne ausgesprochene queradern- 
Zone. Subcosta einfach. Radius wie an den Elytren. Rs + M 
am Ende des Basalviertels aus dem Radiusstamm entspringend ; 
daraus geht die einfache Media in der Fliigelmitte ab. Radii 
Sektor selber dann noch nach hinten pectinat vierästig, der 
hinterste Ast deutlich länger als der Sektorstiel seit Abgang 
der Media. Cubitus schon am Ende des Basalachtels oder 
noch etwas früher aus dem Radiusstamm hervorgehend, 
weiterhin frei und einfach. Mittelteil des Analfächers mit 7 
bis 9 (meist 8) Scharen von Queradern. 

Beine wie bei fuscifrons. Hinterschenkel aussen mit 8 
bis 9, innen mit 6 dunkelspitzigen Dornen. Hintertibien 
innen mit 6, aussen mit 6 bis 7 solchen. — Legeröhre 
relativ länger als bei fuscifrons, nämlich etwas länger als 
die Hinterschenkel, bei der Vergleichsart dagegen kürzer 
als diese; im übrigen ganz wie dort gestaltet. © Subgenitalis 
(Fig. 21) in der Form von fuscifrons wesentlich abweichend, 


ey. 


Fig. 21. Gryllacris barussa, Typus. — Q Hinter- 
leibsende von der Seite und von unten. 


nämlich sehr spitzwinkelig-dreieckig, am Ende scharf spitz- 
winkelig eingeschnitten, mit spitzwinkeligen Lappen ; Seiten- 
ränder nur ganz schwach konkav, nicht so stark stumpf- 
winkelig exkaviert wie bei der Vergleichsart (man vergleiche 
die für die letztere in der Treubia, X, pr Sys seschene 
Figur mit der hier von darussa). Lobulus basalis winzig, 
etwas dunkler als die Fläche, nämlich rötlichbraun (während 
die Fläche bräunlichgelb ist), sehr stark nach unten ab- 
stehend. 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN. 79 


Gryllacris si-rambeica GRIFFINI (Fig. 22). 


I Q (det. KARNY); Westsumatra, Loeboe Bangkoe, Mai 
1905, J. MENZEL, rechtseitig gespannt (Mus. Leiden). 

Pons corp. 28 mm, pron. 7.7 mm, elytr. 32.5 mm, fem. 
Ent 11.5 mm, fem. post. 20.5 mm, ovipos. 21.7 mm. 

Stimmt sehr gut mit der Originalbeschreibung bei GRIFFINI 
(z07, 1908) überein; doch sind die Mandibeln ganz glänzend- 
schwarz; der Clypeus in der unteren Hälfte und der oberste 
Teil des Labrums kastanienbraun, weiterhin die Oberlippe 
auch wieder ganz schwarz. Beide Hintertibien aussen mit 


RIP PON 
veg nn rm mo wish vere TT N 
ee 7e 
5 OR AL Lo SRI 


Sun, 


Fig. 22. Gryllacrts si-rambeica 2, West-Sumatra, 
nat.Gr. — Del. GOESTI ABDOELKADIR. 


sieben Dornen. Alles andere wie von GRIFFINI angegeben. 
Die 9 Geschlechtsauszeichnungen entsprechen sehr gut dem 


80 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


von mir beschriebenen 9 des Museums Genua, doch ist die 
Legeröhre deutlich kürzer. 9 Subgenitalplatte wie dort ab- 
gebildet: der medianen Längslinie jener Figur entspricht 
ein schmaler, kielförmiger Lobulus basalis. 

Elytren: Vier bis fünf einfache oder zum Teil am Ende 
gegabelte Präcostalen, Costa fast gerade, in der Distalhälfte 
mit zwei Schrägästen nach vorn, den Vorderrand ungefähr 
am Ende des mittleren Fünftels erreichend. Costalfeld von 
gleicher Beschaffenheit wie die übrigen, distalwärts stark 
verbreitert, bei der Einmündung der Costa in den Vorder- 
rand am breitesten. Subcosta aus der Basis der Costa ent- 
springend, gerade, im Distalteil stark nach vorn gebogen 
und hier zwei Schrägäste nach vorn entsendend. Radius vor 
dem Ende nach vorn pectinat drei- bis vierästig, die Aeste 
schräg gestellt, aber doch ziemlich nahe neben einander 
verlaufend. Radii Sektor etwas vor der Elytrenmitte aus 
dem Radius entspringend, nach hinten pectinat drei- bis 
vierästig, der Sektorstiel deutlich länger als der hinterste 
Ast. Media am Ende des Basaldrittels aus dem Radiusstamm 
abgehend, einfach bis ans Ende. Cubitus frei, ungefähr am 
Beginn des mittleren Fünftels einfach gegabelt. Nun folgen 
noch fünf freie, einfache Längsadern. 

Hinterflügel: Costalfeld ohne queradernfreie Zone. 
Subcosta einfach. Radius am Ende nach vorn pectinat drei- 
ästig, die Aeste steiler gestellt und weiter von einander 
entfernt als an den Elytren. Rs + M ungefähr am Ende des 
Basaldrittels aus dem Radiusstamm entspringend; dle ein- 
fache Media geht bald nach der Mitte daraus ab. Radii 
Sektor selber dann noch im Apikalviertel nach hinten pec- 
tinat vierastig, der hinterste Ast etwas langer als der Sektor- 
stiel seit Abgang der Media. Cubitus schon ganz nahe der 
Basis sich vom Radiusstamm entfernend, weiterhin frei und 
einfach. Mittelteil des Analfàchers mit 6 bis 7 Scharen von 
Queradern. 


Gryllacris si-rambeica var. battaka GRIFFINI. 

I d (det. KARNY), Sumatra, Padang Pandjang, 770 mm, 
VI. 1922, leg. E. JACOBSON, ungespannt(Mus. Leiden). 

Alle Knie und Tibien schwarz. — Ich habe dieses Exem- 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN. 8I 


plar bereits friiher an anderem Orte unter dem Namen 
aethiops battaka naher besprochen (Treubia, V, p. 223; 1924). 


Gryllacris aethiops subsp. jacobsonii KARNY (Fig. 23). 

I Q (det. KARNY), Sumatra Westküste, Andalas in Tand- 
jung (über diesen Fundort vergleiche bei maczlenta siebersi), 
V, 1914, Edw. JACOBSON, linkseitig gespannt (Mus. Leiden). 
ETS (Ty pus) Padang Pandjang, Sumatra, 770 m, IX, 
1921, leg. E. JACOBSON, linkseitig gespannt (Mus. Leiden). 


PR 
Hs lé 


Fih. 23. Gryllacris aethiops jacobsonit, 2, Andalas, 
nat. Gr. — Del. GOESTI ABDOELKADIR. 
— 1 9 (det. KARNY), Rimbo Pengadang, Benkulen, Sumatra, 
VI. 1916, leg. E. JACOBSON, linkseitig gespannt (Mus. Leiden). 
Die beiden zuletzt angeführten lagen mir schon bei Ab- 
fassung der Erstbeschreibung vor (Treubia, V, p. 222—223; 
1924); trotzdem kann aber nur das Stück von Padang 
6 


82 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


Pandjang als typisch gelten, denn das g von Benkulen wurde 
schon in der Originalbeschreibung ausdrücklich als nicht 
typisch, sondern vermutlich eine Lokalrasse oder mindestens 
Varietät repräsentiereid, bezeichnet. Bei dem o sind nämlich 
die Hinterflügel stark melanistisch, hyalino-tessellat; beim 
9 dagegen viel weniger melanistisch, fusco-fasciat. 

Das Stück von Tandjung, Andalas, lag mir dagegen bei 
Abfassung der Erstbeschreibung noch nicht vor; auf dieses 
muss ich daher hier noch ausführlicher zusprechen kommen. 
Seine Maasse sind: 

or Long: ‘corp. 267 mm, pro. 7.5 "mm ely cr. no 
fem. ant. 10.4 mm, fem. post. 19.2 mm, ovipos. 20 mm. 

Somit etwas grösser als die seinerzeit beschriebt nen Typus- 
exemplare, aber sonst in jeder Hinsicht sehr gut damit 
übereinstimmend. Fastigia schwarz, aber mit verkehrt T- 
formigem kastanienbraunem Fleck, welcher die Schwarz- 
färbung in drei schwarze Flecken zerlegt, von denen jeder 
einen Ocellarfleck umgibt. Diese klein, heligeib, scharf be- 
grenzt, sehr schmal elliptisch, aber doch etwas weniger 
langgestreckt als bei /wsczfrons. Alle Knie kurz und scharf 
geschwärzt, nur das Gelenk selbst bleich 
und zwar diese Hellfärbung am Schenkelteil 
etwas breiter als an der Tibienbasis. "Alle 


Tibien hellgelb, am Apex angedunkelt. Zur 
Fig. 24. Gryllaris Ergänzung der seinerzeit gegebenen Be- 
aethiops facobsonti, schreibung bilde ich hier noch die Subge- 
eee nitalplatte dieses Exemplares ab (Fig. 24). 

Elytren rostgelb mit gleichfarbigen Adern. Drei bis 
vier zum Teil einfach gegabelte Präcostalen. Costa gerade, 
mit einfacher Endgabel oder vor dem Ende zwei Schragaste 
nach vorn entsendend, den Vorderrand bald nach der Mitte 
erreichend. Costalfeld von gleicher Beschaffenbeit wie die 
übrigen, bei der Einmündung der Costa in den Vorderrand 
am breitesten. Subcosta aus der Basis der Costa entspringend, 
erst gerade, dann nach vorn gebogen, vor dem Ende zwei 
Schragaste nach vorn entsendend. Radius im Distalteil nach 
vorn pectinat dreiästig, die Aeste ziemlich schräg gestellt 
und nicht eng neben einander verlaufend. Radii Sektor in 
der Elytrenmitte oder kurz vorher aus dem Radius entsprin- 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN. 83 


gend, nach hinten pectinat drei- bis vierästig, der Sektorstiel 
etwa anderthalb mal so lang wie der hinterste Ast Media 
zwischen dem Beginn des mittleren Drittels und Fünftels 
aus dem Radiusstamm abgehend, durchauseinfach. Cubitus 
frei, an der rechten Elytre einfach, an der linken ungefähr 
in der Mitte einfach gegabelt. Nun folgen noch fünf ein- 
fache, freie Längsadern. | 

Hinterflügel hyalino-tessellat, wie 1924 für die typische 
Form beschrieben. Costalfeld ohne queradernfreie Zone. 
Radius wie an den Elytren. Rs + M ungefähr am Ende des 
Basaldrittels aus dem Radiusstamm abgehend; daraus ent- 
springt die einfache Media ungefähr in der Flügelmitte. 
Radii Sektor selber dann noch im Apikaldrittel oder -viertel 
nach hinten pectinat dreiästig. Freie Cubitusbasis nicht 
sicher erkennbar; der Cubitus entspringt dann ungefähr am 
Ende des Basalneuntels aus dem Radiusstamm und bleibt 
weiterhin frei und einfach Mittelteil des Analfächers mit 7 
bis 9 (meist 8) Scharen von Queradern. 


Gryllacris aethiops subsp. jacobsonii var.? (Fig. 25). 

im (det, KARNY) Solok, Sumatra, 1914, P. ©. STOLZ, 
linkseitig gespannt (Mus. Leiden). 

Nasse: Cons corp 22 mm, pron. 66 mm, elytr. 29.5 
mm, fem. ant. 11 mm, fem. post. 18.2 mm. 

Stimmt im allgemeinen mit typischen Stücken von jacobsonii 
gut überein und ist vielleicht nur ein in bezug auf Kopf- 
und Pronotumfärbung melanistischeres, in bezug auf die 
Hinterflügelfärbung weniger melanistisches Exemplar (indi- 
viduelle Variation?) derselben, oder möglicherweise eine gut 
getrennte Lokalrasse (?). Artlich vermag ich das Stück von 
jacobsoni nicht zu trennen, da die & Geschlechtsauszeich- 
nungen vollständig mit jener Art übereinstimmen. Nach der 
Färbung von Pronotum und Hinterflügeln hätte ich das 
Exemplar lieber zu szgnzfera obscura gestellt, was aber auf 
Grund der Sexualcharaktere voliständig ausgeschlossen ist. 
Uebrigens unterscheidet es sich durch das kleinere Pronotum 
und namentlich durch den (in Dorsal- und Frontalansicht!!) 
ganz ausgesprochen kleineren Kopf sowohl von obscura wie 
auch von der typischen yacobsonzt. 


84 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


Kopffärbung ganz wie bei jacobsonz, jedoch auch das 
Occiput zur Gänze dunkel. Pronotumfärbung: Vorderrand 
ganz schwarz, nur im mittelsten Teile bleich gelb; sonst 
der linienförmige Rand rund herum überall dunkel rost- 
braun. Metazona disci und die Seitenlappen hinten und 
unten von der V-Furche lichtgelb. Diskus in der vorderen 
Hälfte mit bleichgelber Medianlinie; seitlich davon ist der 


EEE = j 


Fig.25. Gryllacris aethiops jacobsonit var., 
d', Solok, Sumatra, nat. Gr. — Del, 
GOESTI ABDOELKADIR. 

Diskus bis an die 7-Furche und bis zur Vorderecke der 
Seitenlappen schwarz. V-Furche sehr breit angedunkelt und 
diese Dunkelfarbung steigt hinten bis an die Mitte des 
Diskus herauf. Die von der V-Furche umgriffene gewölbte 
Flache etwas weniger stark gebraunt, im obersten hinteren 
Teile an den Diskusseiten sogar gelblich aufgehellt und 
hier somit jederseits von der Diskusmitte ein gelbes Fleck- 
chen bildend, ähnlich wie von REHN fur ,,/arvata” abge- 
bildet. Beine ganz wie bei jacobsonzz gefärbt. 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN, 85 


Elytren ganz wie bei der typischen Foım (vgl. die vor- 
stehende Beschreibung des 9 von Andalas), jedoch der 
Radius an beiden nur mit einfacher, ziemlich langer und 
schmaler Endgabel. Radii Sektor an der rechten Elytre nur 
dreiästig. Cubitus an beiden Elytren gegabelt. Die beiden 
letzten Anales mit kurzem gemeinsamen Stiele entspringend. 

Hinterflügel fusco-fasciat, jedoch die Binden fast so breit 
wie die hellen Zwischenräume, und ab und zu an den 
Längsadern etwas zusammenfliessend; Flügelbasis vollständig 
hell, hyalin. Geäder vollkommen wie bei jacobsonii (s. oben); 
Radius dreiästig. 


Gryllacris servillei DE HAAN. 


I 2 (Typus), Borneo, Fluv. Doeson, beiderseits gespannt 
(Mus. Leiden). Das Stück besitzt kein Pronotum mehr, 
sondern der Kopf ist direkt dem Mesonotum angeklebt. 

Ich habe dieses Exemplar bereits 1920 neubeschrieben 
(Zoölog. Mededeel., V, p. 153). Dieser DE HAANsche Typus 
war durch sehr lange Zeit das einzige bekannte Exemplar 
dieser Spezies, bis ich 1925 19 von der Malayischen Halb- 
insel melden konnte (KARNY, 760, Journ. F. M. S. Mus., 
XII, p. 29; fig. 13b). Ausserdem liegt mir jetzt auch im 
Buitenzorger Museum eine schöne Serie beiderlei Geschlechts 
aus Ost-Borneo vor (leg. SIEBERS), welche später an anderem 
Orte beschrieben werden soll. Erwähnen möchte ich nur 
jetzt schon, dass ich einige Stücke der SIEBERS-Ausbeute 
zum Vergleich nach Leiden mitgenommen und mit dem 
Typusexemplar in allen wesentlichen Merkmalen überein- 
stimmend befunden habe. 

Ferner fand ich jetzt im Besitze des Leidener Museums 
auch noch I 9 aus Sumatra vor, von wo die Art bisher 
noch nicht bekannt war; dieses Stück stammt sonderbarer- 
weise aus der Gegend von Sumatras Südwestküste, nämlich 
aus den Padangschen Bovenlanden und muss als Vertreter 
einer eigenen Lokalrasse betrachtet werden. 


Gryllacris servillei subsp. matura nov. (Fig. 26). 
I 9 (Holotypus), Matur (zwischen Fort de Kock und 


Manindjau-See), Edw. JACOBSON, X. 1913, rechtseitig ge- 
spannt (Mus. Leiden). 


86 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


Maasse: Long. corp. 22.5 mm, pron. 6.5 mm, elytr. 27.5 
mm, fem. ant. 10.3 mm, fem. post. 18 3 mm, ovipos. 20 7 mm. 

Kopf relativ klein, wie bei der typischen Form. Occiput 
rostfarbig, Vertex schwarz. Fastigium verticis wenig breiter 
als das erste Fiihlerglied, Alle drei Ocellarflecken schmal- 
elliptisch, fast strichformig, bleichgelb, scharf begrenzt und 
noch dick schwarz umrandert; diese schwarzen Rander lassen 
aber zwischen einander noch einen verkehrt T-formigen, 


Fig. 26. Gryllacris servillet matura Q, Typus, Matur, 
Sumatra; nat.Gr. — Del. GOESTI ABDOELKADIR. 
rotbraun gefärbten Fleck der Fastigiumflache frei. Fühler 
einfarbig rostbraun, auch schon die ersten Glieder nicht 
dunkler als die folgenden, absolut nicht geschwarzt. Stirn 
und Mundteile rotbraun, die untere Hälfte des Clypeus 
rostgelb, Mandibelspitze schwarz. Pronotumform und -skulptur 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN, GRYLLACRINEN. 87 


ganz wie bei servillei Metazona pronoti und der ganze Raum 
zwischen Rand und V-Furche auf den Seitenlappen rostgelb, 
der linienförmige Rand etwas dunkler, rostbraun, desgleichen 
die sehr kurze Prozona disci Der übrige Teil des Diskus 
und die zwischen den Armen der V-Furche gelegene Fläche 
wird von einem grossen braunschwarzen Fleck eingenommen, 
der beim Oberende des aufsteigenden Astes der V-Furche 
ein verwaschenes rostgelbes Schrägstrichel einschliesst und 
ausserdem im vorderen Teil der Medianfurche und zwischen 
den Armen der V-Furche diffus dunkelbraun aufgehellt ist. 
Beine bleich lehmgelb, die Knie kaum dunkler, rostgelb. 
Hinterschenkel beiderseits mit 9 bis 10 schwarzspitzigen 
Dornen; Hintertibien beiderseits mit sechs solchen. 9 Ge- 
schlechtsauszeichnungen wie bei der typischen Form; doch 
reicht der kielförmige Fortsatz des Lobulus Ove 

basalis fast ganz bis an die Spitze des 
Apikalausschnittes der Subgenitalis und die 
Apikallappen sind etwas spitzer (Fig. 27). 
Elytren rostgelb-hyalin mit gleichfar- 
bigen oder nur wenig dunkleren Adern. 


Vier einfache Präcostalen oder eine von Fig 27. Grylacris 
ihnen gegabelt. Costa gerade, in der Distal- servillei matura, 

hälfte mit zwei bis drei Schrägästen nach % Subgenitalis. 

vorn, den Vorderrand bald nach der Mitte erreichend. Costal- 
feld von gleicher Beschaffenheit wie die übrigen, distalwarts 
verbreitert, bei der Einmündung der Costa in den Vorder- 
rand am breitesten. Subcosta aus der Basis der Costa ent- 
springend, vor dem Ende gegabelt. Radius vor dem Ende 
nach vorn pectinat dreiästig, die Aeste schräg gestellt und 
nicht sehr nahe neben einander verlaufend.‘ Radii Sektor 
zwischen dem Beginn des mittleren Fünftels und der Elytren- 
mitte aus dem Radius entspringend, an ‘der rechten Elytre 
nach hinten pectinat dreiästig und die Aeste stets kürzer 
als ihre Gabelstiele; an der linken Elytre bleibt dieser 
Sektorzweig einfach, dafür entspringt aber noch ein zweiter, 
selbständig gewordener ungefähr am Beginn des Apikal- 
drittels aus dem Radius und ist dann einfach gegabelt. Media 
zwischen dem Ende des Basalviertels und -drittels aus dem 
Radiusstamm abgehend, durchaus einfach. Cubitus frei, beim 


88 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


Sektorursprung einfach gegabelt. Nun folgen noch fünf 
einfache, freie Langsadern, die beiden letzten aus einem 
Punkte. 

Hinterflügel cycloid, im Präanalteil gelblich-hyalin, 
mit einigen rauchigen Flecken im Bereich von Rs + M; im 
Analteil farblos-hyalin, mit rauchfarbigen Bogenbinden ent- 
lang den Queradern, welche in der Basalhälfte deutlich 
schmäler sind als die hellen Zwischenräume zwischen ihnen, 
sodann gegen den Bogenrand hin breiter werdend und daher 
zum Teil zusammenfliessend, die den Rand selbst beglei- 
tenden Binden aber ganz schmal, beinahe nur strichförmig ; 
im Basalteil ist also der Flügel ausgesprochen fusco-fasciat, 
vor dem Bogenrand dann aber eine Strecke weit hyalino- 
tessellat. Costalfeld ohne queradernfreie Zone. Subcosta 
einfach. Radius vor dem Ende zwei Schrägadern in den 
Vorderrand entsendend. Rs + M am Ende des Basalviertels 
aus dem Radiusstamm entspringend; daraus geht die ein- 
fache Media ungefähr in der Flügelmitte ab; Radii Sektor 
selber sodann noch nach hinten pectinat dreiästig, die Aeste 
jeweils länger als ihre Gabelstiele. Cubitus frei und einfach, 
nur auf eine ganz kurze Strecke nahe der Basis mit dem 
Radiusstamm verschmolzen. Mittelteil des Analfächers mit 
6 bis 9 Scharen von Queradern. 


Gryllacris barabensis n. sp. (Fig. 28). 

1 9 (Holotypus), Barabei, S. O. Borneo, A. POOL, 1883, 
linkseitig gespannt (Mus. Amsterdam). 

Maasse: Long.corp. 30 mm, pron. 6.5 mm, elytr. 27.7 
mm, fem.ant. 10.4 mm, fem.post. 18.5 mm, ovipos. 24 mm. 

Unter den bisher bekannten Arten anscheinend der #2gr1- 
labris am nächsten stehend, aber bedeutend kleiner, in der 
Statur viel eher mit servzllei übereinstimmend, von der sie 
sich aber unter andrem auch schon durch das breitere 
Gesicht unterscheidet. Gesamtfärbung einfarbig bräunlich- 
gelb („ochraceous-buff nach RIDGWAY), mit lebhaftem Lack- 
glanz. Kopf nicht breiter als das Pronotum, in Frontalansicht 
obovat, aber doch recht breit, etwa wie bei /fusczfrons. 
Fastigium verticis nicht ganz anderthalb mal so breit wie 
das erste Fiihlerglied, mit stumpfen Seiten, im unteren Teil 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN. 89 


leicht angedunkelt. Fastigium frontis fast ganz angedunkelt, 
so dass der braunlichgelbe, kleine, aufrecht-ovale untere 
Ocellarfleck ziemlich scharf begrenzt und gut erkennbar ist ; 
die beiden oberen dagegen nicht mit Sicherheit wahrnehm- 
bar. Augen braunlichschwarz. Scrobes antennarum so licht 


Fig. 28. Gryllacris barabensis 2, Typus, Barabei, 
Borneo; nat.Gr. — Del. GOESTI ABDOELKADIR. 


wie die Umgebung, jedoch mit ziemlich dunklen Randern 
und auf der Flache mit zwei schrag neben einander stehenden 
schwarzen Punktfleckchen. Erstes Fiihlerglied etwas dunkler 
gelbbraun als die Umgebung, die folgenden rostfarbig. Stirn 


90 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN ‘ 


mit zahlreichen, nicht sehr dicht stehenden eingestochenen 
Punkten. Subokularfurche gut erkennbar, nur am der 
Knickungsstelle auf eine ganz kurze Strecke unterbrochen. 
Clypeus trapezförmig, im unteren Teile etwas dunkler ge- 
bräunt. Mandibeln zum Teil geschwärzt, Labrum — ausser 
an der äussersten Basis — ganz glänzendschwarz. Pronotum 
wie bei den verwandten Arten gestaltet und skulpturiert, 
einfarbig bräunlichgelb, nur undeutlich und asymmetrisch 
nebulos, Ränder nur wenig dunkler als die Fläche. 

Elytren rostgelblich-subhyalin, distalwärts allmählich lichter 
werdend, mit nur wenig dunkleren Adern; die Queradern 
nirgends angeraucht. Vier Präcostalen, alle einfach oder eine 
von ihnen gegabelt, an der rechten Elytre die beiden letzten 
mit kurzem gemeinsamem Stiele. Costa gerade, der ganzen 
Länge nach mit drei Schrägästen nach vorn, den Vorder- 
rand bald nach der Mitte erreichend. Costalfeld von gleicher 
Beschaffenheit wie die übrigen, distalwärts stark verbreitert, 
bei der Einmündung der Costa in. den Vorderrand am 
breitesten. Subcosta aus der äussersten Basis der Costa ent- 
springend, fast ganz gerade, vor dem Ende zwei Schrägäste 
in den Vorderrand entsendend. Radius vor dem Ende nach 
vorn pectinat dreiästig, die Aeste ein wenig schräg gestellt 
und ziemlich nahe neben einander verlaufend. Radii Sektor 
ungefähr am Beginn des mittleren Fünftels aus dem Radius- 
stamm entspringend, nach. hinten pectinat dreiästig, der 
Sektorstiel über anderthalb mal so lang wie der hinterste 
Ast. Media etwa am Ende des Basalviertels aus dem Radius- 
stamm abgehend, weiterhin frei und einfach bis ans Ende. 
Cubitus frei, am Beginn des mittleren Fünftels einfach ge- 
gabelt. Nun folgen noch sechs einfache Längsadern, die 
letzte viel schwächer und kürzer als die übrigen, mit der 
fünften aus kurzem gemeinsamem Stiel entspringend; die 
übrigen frei. 

Hinterfliigel cycloid, vom Vorderrand bis zum Radii Sektor 
so gefärbt wie die Elytren; dahinter die Queradern dunkel- 
braun, braunschwarz umgeben ; Cubitus samt seinem Sektor 
und die Anales gleichfalls dunkelbraun, Bei flüchtigem 
Zusehen erscheint der Analteil ungefähr ebenso gebändert 
wie bei /uscifrons, nur die Binden verwaschener und weniger 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN. GRYLLACRINEN. AI 


scharf begrenzt. Bei genauerer Untersuchung sieht man aber 
dann, dass auch die Felder zwischen den Bogenbinden nicht 
blassgelblich-hyalin, sondern leicht graulich-hyalin sind, wenn 
auch viel schwächer als bei xzgré/aér7s, und dass sie in 
ihren Centren je ein kleines, weissliches, im durchfallenden 
Licht graues Fleckchen enthalten. ‘Diese Tatsache scheint 
mir fur die Beurteilung der Verwandtschaftsbeziehungen zu 
nigrilabris von Wichtigkeit! Costalfeld der ganzen Lange 
nach mit kräftigen Queradern. Subcosta einfach. Radius wie 
an den Elytren. Rs + M am Ende des Basalviertels aus dem 
Radiusstamm abgehend; daraus entspringt die einfache Media 
noch etwas vor der Flügelmitte; Radii Sektor selber. dann 
noch im Apikaldrittel nach hinten pectinat dreiästig. Cubitus 
im Basalteil dem Radiusstamm ganz eng angeschmiegt, aber 
nicht mit ihm verschmolzen, weiterhin frei und einfach bis 
ans Ende. Mittelteil des Analfächers mit 7 bis 9 (meist 8) 
Scharen von Queradern. 

Vordercoxen mit kräftigem, scharfspitzigem Dorn. Beide 
einfarbig, ohne Besonderheiten. Hinterschenkel aussen mit 
acht, innen mit acht bis zehn schwarzspitzigen Dörnchen. 
Hinterschienen innen mit sechs, aussen mit sieben schwarz- 
spitzigen Dornen bewehrt. 

Legeröhre etwa um Drittel länger als die Hinterschenkel, 
sonst wie bei den verwandten Arten ge- 
staltet, am Apex stark angedunkelt. 9 Sub- 
genitalplatte (Fig. 29) von ähnlichem Umriss 
wie bei maculata, nur die Apikallappen 
etwas spitzer winkelig; Distalteil mit zwei 
grossen, grubigen Eindrücken neben einan- 
der (vielleicht postmortales Kunstprodukt!?); 
Basalteil mit einem grossen halbkreisför- 


migen Bogenwulst, der sehr scharf vortritt Fig 29. Gryllacris 
und sich in der Mitte nach hinten in einen darabensis, Q Sub- 
zarten, stabförmigen, am Ende aber etwas genitalplatte. 
verdickten Lobulus fortsetzt. — Somit die Subgenitalis in 
allen: wesentlichen Merkmalen ganz ahnlich gestaltet wie 
bei nigripennis. 

„Ich möchte ausdrücklich betonen dees die Färbung des 


vorliegenden Stückes bestimmt die natürliche ist, sicher 


92 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


weder unausgefärbt noch postmortal entfärbt. Nach den 
Dimensionen erinnert dieses Stück am ehesten an servzllez, 
unterscheidet sich davon aber durch die ganz anders ge- 
staltete 9 Subgenitalis und durch die stark abweichende 
Färbung von Kopf, Pronotum und Hinterflügeln. Ich glaube, 
dass barabensis mit nigrilabris näher verwandt ist als mit servzl- 
lei, trotz der stärkeren Abweichung in den Körpermaassen. Von 
nigrilabris unterscheidet sie sich ausserdem noch durch den 
viel lichteren, gleichmässiger gefärbten Vorderkörper und 
die viel schwächer gefärbten Hinterflügel; doch scheint mir 
der Zeichnungstyp der letzteren eher nzgrzlabris als servellez 
zu entsprechen; auch die schwarze Oberlippe verweist neben 
die erstere Art. Es wäre wohl möglich, dass wir es in 
barabensis mit einer lichter gefärbten Kümmerforn (Lokal- 
rasse) von zigrilabris zu tun haben, doch wage ich dies 
vorläufig noch nicht mit Sicherheit auszusprechen. Jedenfalls 
ist barabensis durch die angegebenen Merkmale ausreichend 
charakterisiert. 


Gryllacris fasciipennis n. sp. (Fig. 30). 

19 (Holotypus), Neeb, Dehli, Atjeh, Widjosno, recht- 
seitig gespannt (Mus. Leiden) 

Maassee: Long. corps 25-7 (mm, pron: 7.7-mmiaely.tc: 
31.5 mm, fem. ant. 11.5 mm, fem. post. 19.7 mm, ovipos. 
29 mm. 

Kräftig gebaut, lehmgelb gefärbt. Kopf einfarbig, kaum 
breiter als das Pronotum, in Frontalansicht breit-obovat. 
Fastigium verticis nicht ganz anderthalb mal so breit wie 
das erste Fühlerglied, seitlich abgestumpft, unten etwas 
eingedrückt und hier durch eine ganz feine, fast gerade 
Quersutur vom Fastigium frontis getrennt, von deren Mitte 
eine sehr zarte Längsfurche eine ganz kurze Strecke weit 
nach oben zieht. Ocellarflecken vorhanden, gelblich, oval, 
aber sehr unscharf begrenzt; die beiden oberen im oberen 
Teil der Seiten des Fastigium verticis stehend, der untere 
im unteren Teil des Fastigium frontis, nur wenig grösser 
als die oberen. Augen und Fühlerbasen so licht wie die 
Umgebung. Stirn breit, auf der ganzen Fläche mit zerstreuten 
eingedrückten Pünktchen und ausserdem jederseits mit zwei 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN. 93 


grob eingedriickten Punkten, von denen der innere unter 
der Innenecke der Scrobes antennarum, der äussere etwas 
auswarts von deren Mitte steht, beide jedoch dem Clypeus 


7 


Fig. 30. Crylacris fasciipennis, Q, Typus, Atjeh, nat. Gr. — 
Del. GOESTI ABDOELKADIR. 

näher als den Scrobes antennarum, der äussere etwas tiefer 
als der innere; knapp über dem inneren beginnt eine komma- 
formig nach aussen konkave Furche, welche bis zur Innen- 
ecke der Scrobes antennarum hinzieht. Unterer Stirnteil 
gegen den Clypeus hin kräftig eingedrückt und zart quer- 
gerunzelt. Subokularfurche durchlaufend, am Ende des 
oberen Drittels stumpfwinkelig nach innen konvex, gegen 
die Mandibelbasis hin dreieckig verbreitert. Die seitliche 
Fronto-Clypeal-Sutur zart angedunkelt. Obere Hälfte des 
Clypeus so skulpturiert wie die Stirn; untere Hälfte mit 
sehr kräftiger, angedunkelter, durchlaufender Medianfurche, 
die beiderseits kielformig begrenzt ist; jederseits davon eine 
nach aussen konkave viertelkreisformige Furche und seitlich 
von dieser, nahe dem Seitenrand, ein kräftig eingedrückter, 
runder Punkt. Labrum eiformig, am Ende stumpfwinkelig 
eingeschnitten. Endglied der Maxillarpalpen leicht keulen- 
förmig verdickt, Endglied der Lippentaster stärker, beinahe 
trichterförmig verdickt. 


94 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


Pronotum ohne Besonderheiten; Form und Skulptur wie 
bei den verwandten Arten. Fläche gleichmässig lehmgelb, 
nur mit einigen sehr unscharfen, graulichen Nebelflecken, 
die nicht einmal symmetrisch angeordnet sind. 

Elytren rostgelb-subhyalin, mit gleichfarbigen Adern. Fünf 
bis sechs Präcostalen, die letzte gegabelt. Costa fast gerade, 
den Vorderrand ungefähr am Ende des mittleren Fünftels 
erreichend, in der Distalhälfte drei Schragäste nach vorn 
entsendend. Costalfeld von gleicher Beschaffenheit wie die 
übrigen, distalwärts stark verbreitert, bei der Einmündung 
der Costa in den Vorderrand am breitesten. Subcosta aus 
der Basis der Costa entspringend, gerade, vor dem Ende 
ziemlich stark nach vorn gebogen und hier zwei Schrägäste 
in den Vorderrand entsendend. Radius vor dem Ende nach 
vorn pectinat dreiästig, die Aeste etwas schräg gestellt und 
ziemlich nahe neben einander verlaufend. Radii Sektor am 
Beginn des mittleren Fünftels aus dem Radius entspringend, 
im Distalviertel nach hinten pectinat dreiästig. Media am 
Ende des Basalviertels oder kurz danach aus dem Radius- 
stamm abgehend, durchaus einfach. Cubitus frei, ungefähr 
am Beginn des mittleren Fünftels einfach gegabelt. Nun 
folgen noch fünf einfache, freie Längsadern. 

Hinterflügel cycloid, fusco-fasciat; die Basis hell, hyalin; 
die Binden bis über die Flügelmitte hinaus schmäler als 
ihre hellen Zwischenräume, die randwärts davon breiter und 
zum Teil sogar zusammenfliessend Costalfeld ohne quer- 
adernfreie Zone. Radius ähnlich wie an den Elytren. Rs + M 
ungefähr am Ende des Basalviertels aus dem Radiusstamm 
abgehend; die einfache Medıa entspringt daraus in der 
Flügelmitte; Radii Sektor danach wie an den Elytren Freie 
Cubitusbasis nicht erkennbar; der Cubitus geht sodann am 
Ende des Basalachtels aus dem Radiusstamm ab und bleibt 
weiterhin frei und einfach. Mittelteil des Analfächers mit 
sieben bis acht Scharen von Queradern. 

Beine lehmgelb, jedoch alle Knie scharf ge-chwarzt. 
Hinterschenkel beiderseits mit etwa einem halben Dutzend 
schwarzspitziger Dornen. Hintertibien innen mit sechs, aussen 
mit sieben solchen. 

Legeröhre ungewöhnlich lang, wie bei macrura, am Ende 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN, 95 


von oben her abgeschragt. 9 Subgenitalplatte (Fig. 31) der 
von maculata sehr ahnlich, aber der apikale Einschnitt und 
die Lappen etwas spitzer, die Fläche der 
letzteren stark nach unten konvex. 

Diese neue Art steht der maculata und 
macrura sehr nahe und unterscheidet sich 
von beiden durch die sehr deutlich und 
scharf geschwärzten Knie aller Beine. Von 


der ersteren Art weicht sie ausserdem durch Fig. 31. Gryllacris 
die. fusco-fasciaten Hinterflügel ab, von /asctipenuis, 9, 

macrura durch die verschiedene Gesichts- Typus. — Sub- 
N: à 5 genitalplatte. 

färbung und namentlich die unscharfen, 
schwach ausgeprägten Ocellarflecken. Endlich ist auch die 
9 Subgenitalis zwar ähnlich wie bei denbeiden Vergleichs- 


arten, aber doch in der Form etwas abweichend. 


Gryllacris maculata GIEBEL. 


Id, 19, Palembang. — Id ohne Angaben, aber vermutlich 
vom selben Fundort. — 19, Bintang (Riouw). — Alle det. 
KARNY, linkseitig gespannt, in coll. Mus. Amsterdam. 
Maasse: Long. corp. pron. elytr. fem. ant. fem. post. ovipos. 

rofl Bee Ini 93.5 (mune 36.7 mm. 12.3 mm 21.5 mm — 


GMA 20 A 2 8.8 » 39.5. » 193» DD — 
Q, Pal. Bo, 02285005 38.5 » na lio 28 >) 31.5 mm 
Petits 26.27 > 75 » 35-20 a EN RE CN ET SR 


Diese Spezies wurde ursprünglich nach einem 9 von Banka 
beschrieben (vgl. KARNY, 785, Zeitschr. Naturw., LXXXVIII, 
p.6; 1927); die Lokalrasse zodz/is ist in Singapore und auf 
der malayischen Halbinsel häufig. Die Angabe von Java bei 
BRUNNER ist unrichtig (vgl. KARNY, 788, Treubia, X, p. 74; 
1928) und bezieht sich in Wirklichkeit auf javanıca. Die 
Unterscheidung der typischen Banka-Form von nodz/s ruht 
auf sehr geringfügigen Merkmalen und ich bin nicht sicher, 
ob sie sich auf die Dauer überhaupt aufrecht erhalten lassen 
wird. Die Hiuterknieschwärzung ist — wie schon von GIEBEL 
angegeben — fast nur auf die Gelenke beschränkt und ist 
in ähnlich geringer Ausdehnung wohl gelegentlich auch bei 
Singapore-Stücken angedeutet. Als weiteren Unterschicd ge- 
genüber nodzlis gibt GRIFFINI an, dass bei maculata der 
Pronotumrand schwarz ist. GIEBEL hat seine Art aber mit 


96 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


der Beschreibung von servillei verglichen und wenn er sagt 
„der Rand des Vorderrückens schwarzbraun”, so wollte er 
damit wohl nur andeuten, dass die Randpartie nicht wie 
bei servillei rostfarbig, sondern ebenso dunkel gefärbt ist 
wie die Diskusfläche. Also kann wohl auch dieser Unter- 
schied nicht ernstlich in Betracht kommen. 

Die nun vorliegenden Stücke sind die ersten aus Sumatra 
und gehören zur typischen Form, nur das 9 von Bintang 
eher zu nobzlzs. 

Das 9 von Bintang ist — offenbar durch langes Liegen 
in Alkohol — sehr stark entfärbt, auch die Andunkelung 
der Hinterknie nicht sicher erkennbar. Da somit die Färbungs- 
charaktere nicht mehr feststellbar sind, wäre es vielleicht 
sogar auch möglich, dass dieses Stück zu macrura zu 


stellen wäre. 


Fig. 32. Gryllacris maculata, — Oben: Verlauf der Hauptadern 
im Basalteil der linken Elytre ( ohne Fundort). — Unten links: 
d von Palembang, Subgenitalis. — Unten Mitte: Q von Bintang, 

Subgenitalis. — Unten rechts: g ohne Fundort, 
Hinterleibsende von der Seite. 

Die Färbung der drei übrigen Stücke lässt sich folgender- 
maassen charakterisieren: Im wesentlichen wie bei maculata, 
speziell auch in bezug auf die rauchige Umgrenzung der 
Zellen im Distalteil der Elytren. Occiput ausgesprochen 
heller als Gesicht und Pronotum. Vorderschienen der ganzen 
Länge nach angedunkelt, aber nicht sehr stark, dunkelbraun. 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN. 97 


Mittel- und Hinterknie nur am Gelenk selbst geschwärzt 
oder die ersteren überhaupt nicht. Ich habe die 9 Subgeni- 
talis dieser Spezies schon 1926 abgebildet (760, Journ. F. 
M. S. Mus., XIII, p. 29, fig. 13c), habe dabei aber den Fortsatz 
des Lobulus basalis nur schattenhaft angedeutet und die 
basalen Seitenteile der Subgenitalis überhaupt nicht einge- 
zeichnet. Ich gebe daher nunmehr eine neue Figur, welche 
auch die genannten Teile gut erkennen lasst. Ausserdem 
seien hier auch noch die & Geschlechtsauszeichnungen in 
der Figur wiedergegeben (Fig. 32). Geäder im wesentlichen 
wie l.c. (785) für das Typusexemplar beschrieben: 

Elytren: Subcosta bei dem & von Palembang an beiden 
Elytren drei Schrägäste in den Vorderrand entsendend, an 
der linken Elytre des 9 von Palembang wie beim Typus- 
exemplar, an allen anderen jetzt vorliegenden Elytren nur 
mit einfacher Endgabel. Radius wie beim Typus oder vier- 
ästig. Alles andere wie beim Typus. Cubitus zwischen dem 
Abgang der Media und des Radii Sektors einfach gegabelt, 
nur an der rechten Elytre des 9 von Bintang.liegt die 
Gabelungsstelle viel weiter distal, erst in der Elytrenmitte 
oder noch etwas später; bei dem d ohne Fundortsetikette 
verhält sich der Cubitus an beiden Elytren etwas unregel- 
mässig, indem er an der rechten überhaupt einfach ist; an 
der linken ist er ganz normal gegabelt, berührt aber den 
Radiusstamm im Basalteil in einem Punkte (Fig. 32). 

Hinterflügel im wesentlichen wie beim Typus. Costalfeld 
ohne queradernfreie Zone. Radius zwei Schrägäste nach vorn 
entsendend. Rs + M aus dem Radiusstamm erst am Ende 
des Basaldrittels oder kurz vorher entspringend; Radii Sektor 
nach Abgang der Media noch vierästig. Cubitus im Basalteil 
mit dem Radiusstamm verschmolzen, ungefähr am Ende 
des Basalsechstels aus ihm abgehend. Mittelteil des Anal- 
fächers mit 8 bis 13 Scharen von Queradern. 


Gryllacris macrura n. sp. (Fig. 33). 

19 (Holotypus), Riouw, KLUIT don., 1901, rechtseitig 
gespannt (Mus. Amsterdam). 

Maasse: Long. corp. 24 mm, pron. 7 mm, elytr. 33 mm, 
fem. ant. 11.5 mm, fem. post. 20.3 mm, ovipos. 31.4 mm. 


7 


98 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


Der maculata zweifellos sehr nahe stehend und vielleicht 
nur eine Lokalrasse derselben repräsentierend. Ausgesprochen 
kleiner und schmächtiger als maculata, jedoch die Legeröhre 
relativ länger, um ein Drittel länger als der ganze Körper, 


pr è 


wee 


en 


es 


We AE 


DR re en ee 
CEE 
VEE RR: Di 
enne ricono icaro darai 
à EN 


Fig. 33. Gryllacris macrura 9, Typus, Riouw nat. Gr. — 
Del. GOESTI ABDOELKADIR. 
anderthalb mal so lang wie die Hinterschenkel. Das vor- 
liegende Stück ist sehr gut ausgefärbt und war offenbar 
niemals in Alkohol, lässt somit alle Färbungsmerkmale sehr 
gut erkennen. 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN. 99 


Kopf kastanienbraun, wenig breiter als das Pronotum, in 
Frontalansicht obovat, aber doch ziemlich breit. Alle drei 
Ocellarflecken sehr deutlich, scharf begrenzt, schnee- 
weiss, der untere so lang und halb so breit wie das erste 
Fühlerglied, seitlich orangegelb gerandet; die beiden oberen 
klein, fast punktförmig, in der Mitte der Seitenränder des 
Fastigium verticis stehend und seitwärts gerichtet; diese 
Seitenränder sind im übrigen der ganzen Länge nach lebhaft 
orangegelb eingefasst und diese Binde zieht sich am Unter- 
ende des Fastigium verticis noch etwas medianwärts, nach 
hinten oben wird sie etwas schmäler und mündet schliesslich 
in eine licht bräunlichgelbe, breite Bogenbinde des Occiput 
ein; Hinterhaupt dahinter braungelb, ebenso die Wangen. 
Fastigium verticis zwischen den Seitenbinden intensiv und 
scharf abgesetzt kastanienbraun. Scrobes antennarum weiss- 
lich, schwärzlich gerändert. Erstes Fühlerglied ziemlich 
dunkel rötlichbraun, die folgenden etwas lichter, rostfarbig. 
Stirn nach unten etwas lichter werdend; Clypeus lichter 
rotbraun, mit heller Medianfurche; Labrum rostbraun. 

Pronotumskulptur wie bei nobilis (GRIFFINI, 707, Atti Soc. 
Sci Nat, XLVII, p. 314; 1909); Färbung dunkel kasta- 
nienbraun, jedoch der untere und hintere Teil der Seiten- 
lappen lehmgelb; der von den Armen der V-Furche um- 
griffene Callus und die Metazona disci gleichfalls etwas 
aufgehellt ; die Aufhellung des ersteren endet oben hinten 
beim Hinterende des aufsteigenden Astes, ziemlich nahe 
neben der Medianfurche, in ein kleines, ziemlich scharf 
begrenztes, hellgelbes Fleckchen, ähnlich wie von REHN 
für ,./arvata” abgebildet (Bull. Amer. Mus. N.York, XXVI, 
P2 207, fig, 28; 1909). 

Elytren rostgelb-hyalin, mit etwas dunkleren Adern; nur 
ganz wenige Queradern im Distalteil der Analregion sind 
ganz schwach rauchig umgeben, so dass es bei Betrachtung 
mit freiem Auge nicht auffällt; also durchaus keine so 
deutliche rauchige Würfelung wie bei maculata und nobilis 
vorhanden. Vier bis fünf Präcostalen, alle einfach, nur die 
letzte mit Endgabel; sie kann schon aus der äussersten 
Basis der Costa entspringen. Costa gerade, der ganzer 
Lange nach mit zwei bis drei Schrägästen nach vorn, den 


100 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


Vorderrand zwischen der Mitte und dem Ende des mittleren 
Fünftels erreichend. Costalfeld von gleicher Beschaffenheit 
wie die übrigen, distalwärts ziemlich stark verbreitert, in 
der Elytrenmitte am breitesten. Subcosta aus der Basis der 
Costa entspringend, erst gerade, dann nach vorn gebogen, 
vor dem Ende zwei Schrägäste in den Vorderrand 
entsendend. Radius im Endteil nach vorn pectinat dreiästig, 
die Aeste schräg gestellt und nicht sehr eng neben einander 
verlaufend. Radii Sektor etwas vor der Elytrenmitte aus 
dem Radiusstamm entspringend, nach hinten pectinat 
dreiästig; der Sektorstiel ungefähr doppelt so lang wie der 
hinterste Ast; die Aeste der Endgabel über doppelt sc lang 
wie ihr Gabelstiel. Media am Ende des Basaldrittels oder 
noch etwas früher aus dem Radiusstamm abgehend, 
weiterhin frei und einfach. Cubitus frei, am Ende des 
Basaldrittels oder kurz danach einfach gegabelt. Nun folgen 
noch fünf einfache Längsadern, die beiden letzten mit ganz 
kurzem gemeinsamem Stiel, die übrigen frei. 

Hinterflügel cycloid, im vorderen Teil bis zum Radii 
Sektor einfarbig blass gelblich, nur ganz wenige Queradern 
rauchig umgeben; von hier an nach hinten sodann in der 
Basalhälfte fusco-fasciat, in der Marginalhälfte hyalino- 
tessellat (s. Fig. 33). Costalfeld ohne queradernfreie Zone. 
Subcosta einfach. Radius wie an den Elytren, jedoch die 
beiden Vorderäste noch steiler und noch weiter von 
einander entfernt. Rs + M am Ende des Basalviertels aus 
dem Radiusstamm entspringend; daraus geht die einfache 
Media etwas vor der Flügelmitte ab; Radii Sektor selber 
dann noch im Apikalviertel nach hinten pectinat vierästig. 
Cubitus im Basalteil mit dem Radiusstamm verschmolzen, 
aber schon etwa am Ende des Basalachtels oder -siebentels 
sich von ihm trennend, weiterhin frei und einfach bis ans 
Ende. Mittelteil des Analfächers mit 7 bis 9 Scharen von 
Oueradern. 

Beine wie bei 700z/s. Hinterschenkel jederseits mit 8 bis 
10 schwarzspitzigen Dornen. Alle Knie am Gelenk ange- 
dunkelt. Hintertibien wie bei der Vergleichsart. Q Ge- 
schlechtsauszeichnungen gleichfalls wie bei nobilis (vel. 
Fig. 32), nur die Legeröhre relativ länger. 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN. TOI 


Als wichtigster Unterschied gegenüber maculata bzw. 
nobilis erscheint mir — abgesehen von den bereits eingangs 
besprochenen Dimensionen — die ausgesprochen ge- 
bänderte (nicht hyalino-tessellate) Zeichnung des Basal- 
teiles der Hinterflügel und das scharfe Vortreten der 
Ocellarflecken. Immerhin wäre es möglich, dass wir es 
nicht mit einer eigenen Art, sondern nur mit einer Lokal- 
rasse (Subspezies) von maculata zu tun haben. Ferner ist 
es — infolge des ungünstigen Erhaltungszustandes jenes 
Exemplars — nicht ausgeschlossen, dass das bei maculata 
besprochene © von Bintang eventuell zu macrura gehören 
könnte (s. bei maculata) doch macht es mir nach allen noch 
erkennbaren Merkmalen eher den Eindruck einer maculata 
nobilis; wenn dies richtig ist, so würde das sehr dafür 
sprechen, dass wir in macrura tatsächlich eine eigene, von 
maculata verschiedene Art vor uns haben und nicht, bloss 
eine Lokalrasse. 


Gryllacris cingulata (DE HAAN). 

1842. Locusta (Gryllacris) cingulata DE HAAN, TEMM., 
Merh., Orth., p. 177. 

Unter diesem Namen gibt DE HAAN eine Gry/lacris- 
Art aus Borneo (vom Doesoen) und aus Java an. Eine 
Beschreibung davon existiert nicht (nomen nudum)! 
Immerhin wäre es interessant, festzustellen, was darunter 
gemeint war. Die Zahl der für Borneo und Java gemein- 
samen Arten ist ziemlich gering und von diesen kommt 
noch eine Anzahl in Wegfall, weil sie von DE HAAN neben 
cingulata aufgezählt werden und somit mit ihr nicht iden- 
tisch sein können. Auf Grund dieser Erwägungen dachte 
ich zunächst daran, czngulata mit einer gewissen Wahr- 
scheinlichkeit mit /asciata zu identifizieren. Dazu passte 
aber nicht sehr gut die Stellung, die DE HAAN seiner cengu- 
lata in der Reihenfolge der Aufzählung gibt, und namentlich 
sprach stark gegen diese Auffassung, dass fasciata in der 
alten Sammlung des Leidener Museums überhaupt nicht 
vorliegt. Die Reihenfolge in der Aufzählung würde für eine 
Spezies von signifera- oder fuscifrons-Habitus sprechen. 
Und aus dieser Verwandtschaft liegen tatsächlich zwei sehr 


102 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


alte Exemplare vor, eines aus Java ohne nahere Angaben 
(javanica, det. KARNY) und eines aus Bandjermassing, also 
vom Doesoen in Borneo (nzgrzladris, det. KARNY). Da diese 
beiden Arten einander wirklich sehr ähnlich sind und auch 
später noch des öfteren mit einander verwechselt wurden, 
scheint es mir also so gut wie sicher, dass czngulata = java- 
nica + nigrilabris ist. Dazu dürfte aber dann wahrscheinlich 
auch noch fuscifrons zu stellen sein; denn diese Species 
führt DE HAAN auf p. 219 und 220 unter dem (unrichtigen) 
Namen Zessellata DRURY an, während auf p. 177 dieser 
Name überhaupt nicht vorkommt. Offenbar hatte DE HAAN 
fuscifrons zuerst (bei Zusammenstellung der geographischen 
Verbreitung) ganz richtig als neue Art betrachtet und 
cingulata genannt, aber dann später bei Abfassung des 
beschreibenden Teiles mit Zessellata identifiziert. Danach 
ware es also dann das einfachste, czugulata als blosses 
Synonym von fuscifrons zu betrachten. Dies geht aber auch 
nicht an, weil er bei ,,éesse//ata’’ ausdrücklich die bedeutende 
Variabilität in der Legeröhrenlänge betont, was für fusczfrons 
allein keine Geltung hätte, sondern nur dann, wenn man 
auch javanica und nigrilabris dazu bezieht. Auch erwähnt 
er ja bei »Zessellata« ausschliesslich den Fundort Java, 
während er für cingwlata (p. 177) ausserdem auch Borneo 
angibt, und zwar an erster Stelle, sodass also wohl Borneo 
als Terra typica gelten müsste. Ich glaube also ziemlich 
sicher annehmen zu dürfen, dass mit cingulata zwar auch 
fuscifrons, ausserdem aber jedenfalls noch javanica + nigri- 
labris gemeint ist, wie ich schon oben bei Besprechung der 
erstgenannten Spezies kurz erwähnt habe. Vom praktischen 
Standpunkt ist die Deutung von ceugulata übrigens gleich- 
giltig, da es sich ja um ein nomen nudum, somit um 
einen ungiltigen Namen, handelt. 


Grylllacris nigrilabris GERSTAECKER. 

Ueber die partielle Identität mit cingulala s. das Vor- 
stehende. 

Material (alles in Mus. Leiden, det. KARNY): 1 d, Amon- 
thoi (offenbar = Amoentai) S. O. Borneo, C. J. MEYER, beider- 
seits gespannt. — I Stück ohne Hinterleib von Bandjer- 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN. 103 


massin. ungespannt. — 1 d, 19, Borneo-Exped. Dr. NIEUWEN- 
HUIS, Mahakkam, 1894, beide ungespannt. — 2 99, Borneo- 
Exped. Dr. NIEUWENHUIS, Bloeoë, 1894 (I 9 23. Sept., 19 Nov.), 
beide ungespannt. — N.B. Ueber den Fundort Bloeoé s. bei 
Gryllacris borneoensts. 

Auf das erste Exemplar (Amoentai) muss ich etwas naher 
eingehen, weil es eine interessante Geadervariation aufweist. 
Labrum und Mandibeln ganz schwarz, sonst alles rostbraun. 
Unterscheidet sich von typischen wzgrilabris dadurch, dass 
die Hinterflügel nicht hyalino-tessellat, sondern fusco-fas- 
ciat sind, und zwar die dunklen Binden ziemlich schmal und 
verwaschen. Das einzige Stück, das mir bisher mit solcher 
Flügelfärbung bekannt geworden ist. Aber trotz dieser 
Abweichung sicherlich eine echte nigrzladris, denn auch 
das g Endtergit ist ganz so gestaltet wie auch sonst bei 
dieser Spezies. Geäder dem Typus IV entsprechend. Cubi- 
tus beiderseits einfach gegabelt. Fünf postcubitale Längs- 


adern, die beiden letzten aus einem Punkte. — Rechter 
R 
Rs 
M 
Cu 
Fig. 34. Gryllacris nigrilabris 3. — Verzweigung der Hauptadern 


am linken Hinterflügel (von unten gezeichnet). 


Hinterflügel vollständig normal. Am linken dagegen 
entspringt aus dem Radiusstamm zunächst etwa am Ende 
des Basalsechstels oder gleich danach der einfache Cubitus, 
sodann am Ende des Basaldrittels die Media (die aber 
gleich nach der Flügelmitte einfach gegabelt ist), und 
schliesslich gleich nach der Mitte ein einfach gegabelter 
Radii Sektor, dessen Gabelstiel fast doppelt so lang ist wie 
die Gabeläste. Ich gebe diese sehr merkwürdige Abnormität 
hier in Fig. 34 wieder. Der Umstand, dass die ,,Media” hier 
gegabelt und der Radii Sektor nur einfach gegabelt ist, 
lässt wohl sehr deutlich erkennen, dass wir es in dieser 
» Media” nicht nur mit der wirklichen Media zu tun haben, 
sondern mit einem selbständig gewordenen Teil von 
Rs + M, sodass dann der vordere Gabelast schon dem hin- 


104 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


tersten Sektorast homolog sein muss. Es ist also eine sekun- 
dare Neuaufspaltung von Rs + M, nicht die ursprüngliche 
Selbständigkeit von Media und Radii Sektor, die sich ja bei 
Gryllacris am Hinterflügel nirgends mehr findet. 

Die beiden Exemplare vom Mahakkam besitzen an den 
Elytren sechs postcubitale Längsadern, die beiden letzten 
mit mässig langem, gemeinsamem Stiele (9) oder (Cf) aus 
einem Punkte und stellenweise mit einander anastomosie- 
rend, aber doch beide gut entwickelt. Fühlerbasis beim © 


schwarz. — Die beiden Stücke von Bloeo& mit fünf Post- 
cubitalen, alle einfach und frei, von einander getrennt. 
Fühlerbasis schwarz. — Sonst bei allen Exemplaren alles 


normal, ohne Besonderheiten. 


Gryllacris javanica GRIFFINI. 
Id, 19 (beide ,,Gryllacris maculata nobilis”, det. WIL- 
LEMSE), Buitenzorg, ex coll. ROEPKE, & beiderseits gespannt, 


9 ungespannt (coll. WILLEMSE). — 19, Java, beiderseits ge- 
spannt (in der alten Sammlung des Mus. Leiden). — 1 9, 
Malang, Hellok, ungespannt (Mus. Leiden). — 19, ,,Java?”, 
ungespannt (Mus Leiden). — rd, 299, ohne Etikette, unge- 
spannt (Mus. Amsterdam). — 2 dd, ,,Oostindié’, DOYER don., 
beide beiderseits gespannt (Mus. Amsterdam). — Alle det. 
KARNY. 


Einfarbig lehmgelb, nur die Knie deutlich geschwärzt, 
Tibienenden etwas angedunkelt. Elytren einfarbig, nicht 
mit der für maculata (incl. nobilis) charakteristischen rau- 
chigen Würfelung. Legerohre viel länger als bei szgnzfera 
und obscura, 27.5-28 mm lang. Ich beschreibe hier zunachst 
das normale Geader auf Grund der beiden Exemplare der 
coll. WILLEMSE. 

Elytren: Fünf bis sechs Präcostalen, deren letzte im 
ersteren Falle in der Regel gegabelt ist, im letzteren Falle 
schon aus der Basis der Costa entspringt. Costa ungefähr 
gerade, im Distalteil mit zwei bis drei kurzen Vorderästen, 
den Vorderrand am Ende des mittleren Fünftels erreichend. 
Costalfeld von gleicher Beschaffenheit wie die übrigen, 
distalwärts verbreitert, kurz vor der Einmündung der Costa 
in den Vorderrand am breitesten. Subcosta aus der Basis der 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN. 105 


Costa entspringend, im Distalteil nach vorn schwach kon- 
kav, vor dem Ende zwei Schragaste in den Vorderrand 
entsendend. Radius im Distalteil nach vorn pectinat dreiäs- 
tig, die Aeste schräg gestellt und nicht eng neben einander 
verlaufend. Radii Sektor ungefähr in der Elytrenmitte aus 
dem Radius entspringend, nach hinten pectinat dreiästig, 
doch kann der mittlere oder der apikale Ast selber nochmals 
gegabelt sein (im letzteren Falle der ganze Sektor also nach 
hinten pectinat vierästig). Media am Ende des Basaldrittels 
aus dem Radius abgehend, durchaus einfach. Cubitus frei 
aus der Basis, am Ende des Basaldrittels einfach gegabelt, 
seltener überhaupt einfach bleibend. Nun folgen noch fünf 
einfache Längsadern, die beiden letzten aus einem Punkte 
oder mit kurzem gemeinsamem Stiel, die letzte in einem 
Falle mit etwas Längsmaschenbildung. 

Hinterflügel: Subcosta im Basalteil dem Radius- 
stamm eng angeschmiegt, aber doch nicht wirklich mit ihm 
verschmolzen, weiterhin frei und einfach bis ans Ende. 
Radius im Distalteil einfach gegabelt. Rs + M am Ende des 
Basaldrittels oder etwas früher aus dem Radiusstamm her- 
vorgehend; daraus entspringt die einfache Media ungefähr 
in der Flügelmitte; Radii Sektor selber dann noch nach 
hinten pectinat vierästig, Beginn der Gabelung zwischen 
dem Anfang des Apikaldrittels und-viertels. Cubitusbasis 
gut erkennbar, dann der Cubitus auf eine nicht sehr lange 
Strecke mit dem Radiusstamm vollständig verschmolzen, 
weiterhin frei und einfach bis ans Ende. Mittelteil des Anal- 
fächers mit circa 7 (bis 9) Scharen von Queradern. 

In dem vorliegenden Material finden sich auch einige 
Abweichungen von dem soeben beschriebenen Geäderbilde: 

Beim Q der alten Sammlung des Leidener Museums 
besitzt die fünfte Postcubitalis einen schwachen, aber ziem- 
lich langen Hinterast. Die übrigen Stücke des Mus. Leiden 
vollkommen normal. 

Mus. Amsterdam: — Bei dem einen Q ohne Etikette ist 
die rechte Elytre normal, die linke nur als kleiner, 71/2 mm 
langer Lappen entwickelt, mit unregelmässigem Geäder, 
offenbar Regenerat nach Verletzung der jugendlichen Ely- 
trenscheide. — Bei dem zweiten © ohne Angaben ist die 


106 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


Media der rechten Elytre ungefahr in der Elytrenmitte 
einfach gegabelt, dafur der Cubitus durchaus einfach; linke 
Elytre in dieser Gegend verdeckt. — Bei dem einen der 
beiden Jg von DOVER ist nur die linke Elytre ganz 
normal: Media einfach, Cubitus in zwei bis an den Apikal- 
rand reichende Aeste geteilt. An der rechten Elytre dagegen 
ist die Media ungefähr in ihrer Mitte, d.h. etwas vor Beginn 
des Apikaldrittels der Elytrenlänge, einfach gegabelt, dafür 
aber endigt der Vorderast des Cubitus an derselben Stelle 
blind auf der Fläche. 


Gryllacris buruensis KARNY. 

1 9 (det. KARNY), Ambon, HOEDT, ungespannt (Mus. Leiden). 

Pronotumzeichnung recht deutlich, breit, aber sehr ver- 
waschen. Elytrengeader dem Typus IV entsprechend, an 
der rechten Elytre (normal) fiinf Postcubitalen, an der linken 
abnormerweise deren sechs. Legeröhre 20.7 mm lang. Sonst 
alles normal. 


Gryllacris signifera STOLL. 

Material (alles det. KARNY): 1 o, 2 99, T juv. gilden 
WILLEMSE), Buitenzorg, 1919-1923, ROEPKE don., d' beider- 
seits gespannt, die übrigen ungespannt (coll. WILLEMSE). 
233, 399 (maculicollis det. DE HAAN), Java (Mus. Leiden). 
2dd (det. GRIFFINI), Batavia, 1908, leg. JACOBSON, unge- 
spannt (Mus. Leiden). — 1d, 19 (det. GRIFFINI), Semarang, 
1909, leg. JACOBSON, ungespannt (Mus. Leiden). — 1 9, Batavia, 
GROEN, ungespannt (Mus. Leiden). — 1 9, Batavia, Juli 1907, 
E. JACOBSON, ungespannt (Mus. Leiden). --- 1 c', Batavia, Nov. 
1907, E. JACOBSON, ungespannt (Mus. Leiden). — 3 99, Batavia, 
Dec. 1907, E. JACOBSON, ungespannt (Mus. Leiden). — 2 dd, 
19, ohne Angaben, ungespannt (Mus. Amsterdam). — IT, 
Buitenzorg, Java, 1881, ungespannt (Mus. Amsterdam). — 
1d, 19, Batavia, Java, 1881, ungespannt (Mus. Amsterdam). 
19, ohne Fundort, 1920, BIK don., beiderseits gespannt 
(Mus. Amsterdam). 

Ich gebe nun zunächst die Beschreibung des normalen 
Geäders dieser Spezies nach den Exemplaren der coll. 
WILLEMSE: 

Elytren: Vier bis fiinf Pracostalen, von denen die 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN. 107 


eine oder andere vor dem Ende gegabelt sein kann und die 
letzte meist schon aus der Basis der Costa entspringt. Costa 
fast gerade, ganz schwach nach vorn konkav, in der Regel 
mit einem Vorderast nahe der Mitte, mitunter auch noch 
mit einem vor dem Ende, am Ende des mittleren Fünftels 
in den Vorderrand mündend. Costalfeld von gleicher 
Beschaffenheit wie die übrigen, distalwärts verbreitert, bei 
der Einmündung der Costa in den Vorderrand am 
breitesten. Subcosta deutlich aus der Basis der Costa 
entspringend, erst gerade, dann etwas nach vorn gebogen, 
vor dem Ende einen bis zwei Schrägäste nach vorn entsen- 
dend. Radius vor dem Ende einfach gegabelt oder nach vorn 
pectinat dreiästig, die Aeste ziemlich schräg gestellt und 
von einander entfernt verlaufend. Radii Sektor ungefähr in 
der Elytrenmitte aus dem Radius abgehend, nach hinten 
pectinat dreiästig, selten nur einfach gegabelt, der Gabel- 
stiel über doppelt so lang wie der hinterste Ast. Media am 
Beginn des mittleren Fünftels oder schon etwas früher aus 
dem Radius entspringend, durchaus einfach. Cubitus frei 
aus der Basis, in der Elytrenmitte oder schon knapp nach 
dem Beginn des mittleren Fünftels einfach gegabelt. Nun 
folgen noch fünf einfache Längsadern, die beiden letzten 
aus einem Punkte oder mit ganz kurzem gemeinsamem 
Stiele. 

meorenitlue el: Subcosta im  Basalteil mit dem 
Radiusstamm verschmolzen, weiterhin frei und einfach bis 
ans Ende. Radius vor dem Ende einfach gegabelt oder zwei 
Schrägäste in den Vorderrand entsendend. Rs+M am 
Beginn des mittleren Fiinftels aus dem Radiusstamm ent- 
springend; daraus geht die einfache Media in der Flügel- 
mitte oder gleich danach ab. Radii Sektor selber dann noch 
einfach gegabelt. Cubitusbasis schwach entwickelt, aber 
deutlich erkennbar; dann der Cubitus auf eine relativ 
ziemlich lange Strecke mit dem Radiusstamm vollständig 
verschmolzen, weiterhin frei und einfach bis ans Ende. 
Mittelteil des Analfächers mit fünf bis sieben Scharen von 
Oueradern. 

Bzgl. des Geäders der de Haanschen Stücke verweise 
ich auf meine frühere Mitteilung (Zoöl. Mededeel., V, 


108 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


p.i 153; 1920). Mon deny übrigen, min jetzus vorliesenden 
Exemplaren will ich die vorhandenen Abweichungen vom 
Normaltypus hier kurz anführen: — 

An der linken Elytre des Q von Semarang entspringen 
Media und Radii Sektor mit kurzem gemeinsamem Stiele 
aus dem Radiusstamm; sonst alles normal. 

Beim © von Batavia, Nov. 1907, entspringt der Cubitus 


Fig. 35. Gryllacris signifera.— Oben: g' von Batavia 

(Mus. Leiden); abnormer Ursprung der Hauptadern 

an der rechten Elytre. — Unten: 9, BIK don. (Mus. 

Amsterdam); abnormes Verhalten des Media- 
Ursprungs an der linken Elytre. 

an beiden Elytren zwar frei aus der Basis, ist aber danach 
an der linken mit dem Radiusstamm in einem Punkte ver- 
bunden, an der rechten mit ihm auf eine mässig lange 
Strecke verschmolzen (Fig. 35). Weiterhin ist der Cubitus 
der rechten Elytre sodann einfach gegabelt, an der linken 
verdeckt. 

Beim letzten Q von Batavia, Dec. 1907, verhält sich der 
Cubitus an beiden Elytren ganz wie an der rechten des 
vorigen Stückes: eine Strecke weit mit dem Radiusstamm 
verschmolzen und danach einfach gegabelt. 

Bei einem unetikettierten 5 des Amsterdamer Museums 
ist der Cubitus nur an der rechten Elytre einfach gegabelt, 
an der linken überhaupt einfach. — Beim (J von Buiten- 
zorg, 1881, entspringt die Subcosta beiderseits weiter distal 
aus der Costa als sonst gewöhnlich. 

Beim Q von Batavia, 1881, ist der Radii Sektor der 
linken Elytre nur einfach gegabelt, dafür aber auch die 
Media vor dem Ende einfach gegabelt, ihre Gabeläste nur 
ganz wenig länger als die des Radii Sektors. Cubitus (wie 
normal) einfach gegabelt, aber die Gabelungsstelle weiter 
distal gelegen als gewöhnlich, erst etwa am Ende des 
mittleren Fünftels. Sonst keine Besonderheiten. 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN. 109 


Bei dem fundortlosen © von Bik geht an der linken 
Elytre (Fig. 35) vom Ursprung der Media aus dem Radius 
eine deutliche Schragader zu dem an dieser Stelle stumpf- 
winkelig geknickten, einfachen Cubitus, während die Media 
selber nachher noch mit dem Radius in einem Punkte ver- 
schmilzt. Rechte Elytre in dieser Hinsicht ganz normal, 
Cubitus einfach gegabelt. Die letzte (= fünfte) Postcubitalis 
an beiden Elytren mit Langsmaschenbildung. 


Gryllacris signifera subsp. atromaculata WILLEMSE. 

Diese Form wurde erst kürzlich beschrieben (WILLEMSE, 
Breubia, X, p. 317; 1928; als var.). Sie verdiente sicherlich 
benannt zu werden und ist meiner Ansicht nach wohl als 
Subspecies anzusehen. Sie vermittelt dann zwischen der 
typischen, westiavanischen szgnzfera und der Deli-Form 
obscura. Die folgenden Bemerkungen gebe ich auf Grund 
meiner Nachuntersuchung des Typusexemplares. 

19 (Holotypus), Indragiri, Sumatra, Prof. ZSCHOKKE 
(v. MECHEL), beiderseits gespannt (Mus. Basel, bei WILLEMSE 
gesehen); war ursprünglich als „Gryllacrıs nigrata >’ be- 
stimmt, ohne Angabe des Determinators. 

Wiaasise: Lone. corp. 27.3 mm, pron. 6.0 mm, elytr. 
Beem, lat. elytr. 8.7 mm, long. fem. ant. 8.0 mm, fem. 
post. 14.6 mm, ovipos. 24.1 (!!) mm. 

Die schwarzen Flecken an den Beinen (Vorder- und 
Mittelschenkel vor dem Knie, Vorder- und Mitteltibien 
unterhalb des Knies und Vordertibien vor dem Ende; an 
den Hinterbeinen gar keine) sind sehr auffallend und gut 
begrenzt, und dadurch bildet die Form eine Zwischenstufe 
zwischen den ganz blassen Beinen der javanischen und den 
ganz dunklen Tibien der nordsumatranischen Form. Hinter- 
flugelbinden etwas breiter als bei der javanischen, aber 
weniger zusammenhängend(!) als bei jener ge- 
wöhnlich (was aber allerdings vielleicht auch individuell 
variabel sein kann), bedeutend schmäler als bei obscura. 
Gesamtfärbung so hell wie bei der typischen Form, aber das 
Gesicht sehr dunkel rostbraun, nur die drei schmalen, 
linien förmigen Ocellarflecken hell lehmgelb. Legeröhre 
ausgesprochen länger und auch etwas weniger stark ge- 


IIO H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


bogen als bei der typischen Form. 9 Subgenitalplatte von 
der Form eines gleichseitigen Dreiecks, das am Ende einen 
rechtwinkelig-dreieckigen Ausschnitt besitzt, mit winkeli- 
gen, nicht abgerundeten Lappen. 

Elytren: Vier bis funf einfache Pracostalen, von denen 
die letzte schon aus der Basis der Costa entspringt, lang und 
zur Costa ungefahr parallel ist. Costa einfach, deutlich 
S-formig geschwungen, am Ende des mittleren Funftels der 
Elytrenlange in den Vorderrand mündend. Costalfeld von 
gleicher Beschaffenheit wie die tbrigen, bis kurz vor seinet 
Mitte nahezu parallelrandig und streifenformig und von da 
an dann plötzlich stark verbreitert, bei der Einmündung der 
Costa in den Vorderrand am breitesten. Subcosta aus der 
Basis der Costa entspringend, zuerst gerade, dann nach vorn 
gebogen, vor dem Ende zwei Schrägäste in den Vorder- 
rand entsendend (also nach vorn pectinat dreiästig, samt- 
liche Aeste in den Vorderrand, nicht in die Subcosta mün- 
dend). Radius im Distalteil nach vorn pectinat drei- bis 
vierästig, die Aeste schräg gestellt und nicht eng neben 
einander verlaufend. Radii Sektor kurz vor der Elytren- 
mitte aus dem Radius abgehend, nach hinten pectinat drei- 
bis vierästig (und zwar an jeder Elytre in ebenso viele Aeste 
geteilt wie der Radius, also keine korrelative Kompen- 
sation !!), der hinterste Ast ungefähr so lang wie der Sek- 
torstiel. Media am Ende des Basaldrittels aus dem Radius 
entspringend, einfach. Cubitus frei aus der Basis, ungefähr 
am Beginn des mittleren Fünftels einfach gegabelt oder 
überhaupt einfach. An der rechten Elytre des vorliegenden 
Stückes alle Adern stärker verzweigt als an der linken: 
rechts Radius vierästig, Sektor vierästig, Cubitus ge- 
gabelt; — links Radius dreiästig, Sektor dreiästig, Cubitus 
einfach. — Nun folgen noch fünf einfache Längsadern, die 
beiden letzten mit ziemlich kurzem gemeinsamem Stiele. 

Hinterflügel: Subcosta im Basalteil mit dem Radius 
verschmolzen, weiterhin frei und einfach bis ans Ende. Ra- 
dius im Distalteil mit langer, ziemlich schmaler Endgabel 
(links) oder nach vorn pectinat dreiästig, die Aeste weit von 
einander entfernt (rechts). Rs + M ungefähr am Ende des 
Basaldrittels aus dem Radiusstamm entspringend; daraus 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN. een 


geht die einfache Media in der Flügelmitte ab. Radii Sektor 
selber dann noch nach hinten pectinat vierästig. Cubitus- 
basis erkennbar, ziemlich gut entwickelt; dann verschmilzt 
der Cubitus auf eine kurze Strecke mit dem Radiusstamm, 
weiterhin ist er frei und einfach bis ans Ende. Mittelteil des 
Analfächers mit fünf bis sieben Scharen von Queradern. 

Erinnert mit Ausnahme der Pronotumzeichnung nach der 
Beschreibung bei GRIFFINI auch stark an maculzpes irregularis. 


Gryllacris signifera subsp. niasica KARNY. 


Id und zwei Stücke ohne Hinterleibsende (det. KARNY), 
Eiland Nias, 1908, E. E. W. E. SCHRÖDER don. 40, unge- 
Spanne (Mus. Leiden). — 2.90. 19 (det. KARNY), Nias, 19171, 
KLEIWEG DE ZWAAN, ungespannt (Mus. Leiden). — 1 g (det. 
KARNY), Nias, 1857, schon ziemlich stark beschädigt, unge- 
spannt (Mus. Amsterdam). 

Kommt der szguzfera recht nahe, auch in der Pronotum- 
zeichnung und in der Grösse. Das 9 des Amsterdamer 
Museums hat beispielsweise folgende Maasse: Long. corp. 
26.5 mm (Hinterleib ziemlich stark gebogen !), pron. 7.8 
mm, elytr. 28.2 mm, fem.ant. 11.6 mm, fem. post 20.7 mm, 
Ovipos. 2I.I mm. 

Die Nias-Form von szguzfera; bildet jedoch nicht den 
Uebergang zur nordsumatranischen, sondern erinnert im 
Bau der g Sexualauszeichnungen viel eher an appendiculata ; 
Die Typusexemplare waren ja seinerseit von GRIFFINI für 
appendiculata gehalten worden. d Endtergit an der Knickungs- 
stelle sehr schlank und hier jederseits mit einem wagrechten, 
seitlichen Zahnfortsatz; distalwärts dann stark verbreitert. 

Das Geäder entspricht ganz dem der typischen szgnzfera, 
zeigt aber gelegentlich einige Abweichungen. Am interes- 
santesten ist in dieser Hinsicht das Q von KLEIWEG DE 
ZWAAN, bei dem sich die Elytren folgendermaassen verhal- 
ten: Radii Sektor an der linken Elytre nach hinten pectinat 
dreiastig, an der rechten dichotom vierästig. Media 
beiderseits aus dem Radiusstamm entspringend, einfach. 
Cubitus an beiden Elytren frei aus der Basis, einfach ge- 
gabelt. Cubitus Sektor an der linken Elytre einfach, an der 
rechten am Ende des Basalfünftels einfach gegabelt(!). Nun 


112 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


folgen noch vier einfache Anales, im ganzen also fünf post- 
cubitale Längsadern vorhanden. 

Auch bei den anderen Exemplaren ist der Cubitus einfach 
gegabelt, nur bei dem Cf von SCHRÖDER bleibt er an der 
rechten Elytre überhaupt einfach (linke verdeckt), und bei 
dem einen der Stücke gleicher Provenienz ohne Hinterleibs- 
ende ist er an der linken Elytre gar dreiästig(!): Haupt- 
gabelung am Beginn des mittleren Fünftels, Gabelung des 
Vorderastes am Beginn des Apikaldrittels gelegen; an der 
rechten Elytre dieses Exemplars ist diese Gegend schon 
verdeckt. 


Gryllacris signifera subsp. bancana KARNY. 
299 (det. KARNY), Banka, VOSMAER vend. Nov. 1885, 
beide ungespannt (Mus. Leiden). 


Long.corp. pron. elytr. fem.ant. fem. post. ovipos. 
Q 21mm 65 mm 26mm 10mm 18.3 mm 19.4mm 
iD DA 5 7 2030 => 10.5 » 19 > 21.5 » 


Durchaus normale, den westjavanischen gleichende 
Stücke. Färbung und das dem Typus IV entsprechende 
Geäder der Elytren vollkommen wie bei der typischen Form. 
Die beiden letzten Anales aus einem Punkte oder nur mit 
ganz winzigem gemeinsamem Stiel entspringend. Da mir 
jetzt nur 99 vorliegen, erfolgt die Zuteilung zur Sub- 
species dancana nicht auf Grund morphologischer Charak- 
tere, sondern lediglich nach dem Fundort. — Diese Sub- 
spezies wird in meiner Bearbeitung der Gryllacriden des 
Wiener Museums beschrieben. 


Gryllacris signifera subsp. obscura BRUNNER V. W. 

Material: 1 & (det. KARNY), Sibolangit, Deli, leg. LöRT- 
ZING, ex alcohol (coll. WILLEMSE). — 1 9 (det. KARNY), Taloek, 
Sumatra, 1907, ungespannt (Mus. Amsterdam). — 19 (det. 
KARNY) (Gr. signifera det. WILLEMSE), Banda Taloe. 1918, 
CORPORAAL, ungespannt (Mus. Amsterdam). — 1 d'(det. KARNY) 
(Gr. signifera det. WILLEMSE), Sumatra O.K., Medan, 20 m, 
‘4.11.1921, J. B. CORPORAAL, beiderseits gespannt (Mus. 
Amsterdam). — 1 & (det. KARNY) (Gr. signifera det. WILLEMSE), 
Sumatra O.K., Medan, 20 m, V. 1921, J. B. CORPORAAL, unge- 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN, 113 


spannt (Mus. Amsterdam). — 2 99 (det. KARNY), N.O. Sumatra, 
Serdang, Tandjong Morawa, Dr. B. HAGEN, das eine unge- 
spannt, das andere linkseitig gespannt (Mus. Leiden). — 1 4, 
2 29 (det. KARNY), Sumatra, Padangsche Bovenlanden, Aur 
Kumanis, II. 1914, alle drei ungespannt, das eine 9 ohne 
Angabe des Sammlers, die beiden andern Stücke von Edw. 
JACOBSON (Mus. Leiden). — 19 (det. KARNY), Sumatra, Gun. 
Teleman, 1V.1917, Edw. JACOBSON, ungespannt (Mus. Leiden). 
2 99 (det. KARNY), Sumatra, Deli, beide ungespannt, das eine 
ohne Angabe des Sammlers, das andre von DE Bussy (Mus. 
Leiden). 

Das & der coll. WILLEMSE verhält sich in jeder Hinsicht 
durchaus typisch. Alle Tibien oben der Länge nach ange- 
dunkelt, besonders stark die vorderen. Hinterflügel stark 
melanistisch, nicht mehr fusco-fasciat, sondern schon hyalino- 
tessellat. Ica oeschreibe für dieses Exemplar auch das Geäder, 
um daran den normalen Typus zu veranschaulichen : 

Ely tren:-Vier bis fünf einfache Präcostalen, im letz- 
teren Falle die beiden ersten sehr schwach. Costa gerade, 
ungefähr von der Mitte an mit zwei bis drei Vorderästen, 
in den Vorderrand gleich nach dem Ende des mittleren 
Fünftels einmündend. Costalfeld so beschaffen wie die 
übrigen, distalwärts verbreitert, kurz vor der Einmündung 
der Costa in den Vorderrand am breitesten. Subcosta aus 
der Basis der Costa entspringend, gerade, im Distalteil nach 
vorn gebogen, vor dem Ende einfach gegabelt. Radius im 
Distalteil nach vorn pectinat dreiästig, die Aeste ziemlich 
schräg gestellt und nicht sehr eng neben einander verlau- 
tend. Radii Sektor knapp vor der Elytrenmitte aus dem 
Radius abgehend, nach hinten pectinat dreiästig, der Sektor- 
stiel gut anderthalb mal so lang wie der längste Hinterast. 
Media zwischen dem Ende des Basalviertels und -drittels 
aus dem Radius entspringend, durchaus einfach. Cubitus 
frei aus der Basis, beim Ursprung der Media aus dem 
Radius oder gleich danach einfach gegabelt. Nun folgen 
noch fünf einfache, freie Längsadern, die beiden letzten aus 
einem Punkte. 

Hinterflügel: Subcosta ganz an der Basis mit dem 


Radius aus gemeinsamem Stamm, weiterhin frei und einfach 
8 


SUR H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


bis ans Ende. Radius wie an den Elytren. Rs + M aus dem 
Radiusstamm zwischen dem Ende des Basalviertels und 
-drittels entspringend; daraus geht die einfache Media unge- 
fähr in der Flügelmitte ab; Radii Sektor selber dann noch 
nach hinten pectinat dreiästig, die Aeste jeweils etwas 
länger als ihre Gabelstiele. Cubitusbasis nicht erkennbar; 
dann entspringt der Cubitus nahe dem Flügelgrunde aus 
dem Radiusstamm und bleibt weiterhin frei und einfach. 
Mittelteil des Analfächers mit 6 bis 8 (meist 7) Scharen von 
Queradern. 

Zu den übrigen vorliegenden Stücken möchte ich kurz 
nur die folgenden Bemerkungen machen: 

Die beiden QQ von Taloek bzw. Banda Taloe haben 
alle Tibien hell, sind aber sonst ganz typische obscura: 
Legeröhre etwas länger als bei der javanischen szguz/era 
Hinterflügel stärker melanistisch, Pronotumzeichnung brei- 
ter und verwaschener. Geäder ohne Besonderheiten. 

vs von Medan 1921: Tibien angedunkelt, beim & vom 
V, die mittleren am schwächsten, beim d vom 14.III. die 
Hintertibien überhaupt nicht. Auch sonst durchaus typische 
obscura: Pronotumzeichnung wie bei den beiden soeben 
besprochenen 99. d' Endtergit absolut dem von oóscura 
entsprechend, also von szgnifera (s.str.) deutlich ver- 
schieden! Hinterfiügel stärker melanistisch als bei der 
Javaform, die Querbinden etwas breiter als ihre hellen 
Zwischenräume, daher an den Längsadern schon etwas 
zusammenfliessend. Elytren im auffallenden Lichte bei 
dem & vom 14.III. mit kleinen weissen Fleckchen in den 
Zellmitten. Geäder ohne Besonderheiten ; Cubitus der Hinter- 
fliigel beim d vom 14.III. eine ziemlich weite Strecke, d.h. 
etwas bis zum Ende des Basalsechstels, mit dem Radium- 
stamm vollständig verschmolzen. 

Bei dem ungespannten Q von Serdang sind die Vorder- 
tibien stark, die Mitteltibien nur wenig angedunkelt. Das 
linkseitig gespannte © gleicher Provenienz dagegen erinnert 
in der Färbung durchaus an westjavanische Stücke; die 
Hinterflügelbinden sind nur wenig breiter, nicht zusammen- 
fliessend, etwa wie bei normalen fuscifrons-Stücken. Unter- 
scheidet sich von typischen Java-Exemplaren somit eigent- 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN, II5 


lich nur durch die ausgesprochen kräftigere, plumpere 
Statur: — Long. corp. 32.5 mm, pron. 8.3 mm, elytr. 29.8 
mm, fem.post. 23.3 mm, ovipos. 22 mm. Geader normal 
(Typus IV); doch sind an der linken Elytre Media und Radii 
Sektor nach ihrem getrennten, freien Ursprung aus dem 
Radiusstamm sodann eine Strecke weit mit einander 
verschmolzen (Fig. 36); am (linken) Hinterflügel Rs + M 
ungewöhnlich kurz, im Basalteil verdoppelt. 

Bei den Stücken von Aur Kumanis sind die Vorder- und 
Mitteltibien schwach angedunkelt. Geäder normal, jedoch 
der Cubitus bei dem Q ohne Angabe des Sammlers an der 
linken Elytre dreiastig (rechte verdeckt): Hauptgabelung 
am Ende des Basaldrittels, dann der Hinterast am Ende 
des mittleren Fiinftels nochmals gegabelt, jedoch Cue am 
Beginn des Apikaldrittels mit Cu, (der Hauptgabel) auf 
eine ganz kurze Strecke verschmolzen. Sonst keine Beson- 
derheiten. 

Beim Q vom Gun. Teleman sind die Vordertibien stark 
angedunkelt, die mittleren viel schwacher, aber doch auch 
deutlich. — Bei den beiden QQ von Deli sind die Vorder- 
tibien deutlich angedunkelt, die Mitteltibien gar nicht. —- 
Geäder bei allen drei Stücken ohne Besonderheiten. 


Gryllacris signifera subsp. obscura var. sumatrana GRIFFIN]. 


1d (det. KARNY) (,,Gryllacris kuthyi GRIFFIN?” det. WIL- 
BEMSE) Sumatra O.K., Medan, 20 m, 25.XII.1920, J. B. 
CORPORAAL, ungespannt (Mus. Amsterdam). 

Vollständig normal und typisch für var. sumatrana; 
jedoch alle Tibien hell! Radii Sektor der rechten Elytre 
vor dem Ende nur einfach gegabelt. Sonst das Geäder 
ohne Besonderheiten. 


Gryllacris marginata WALKER et subsp. carlii KARNY (fig. 37). 


1 © (subsp. car? det. KARNY), Borneo-Exped. Dr NIEUWEN- 
HUIS, Bloeo& (sprich Bluoé ; über diesen Fundort siehe bei 
borneoensis) am oberen Mahakkam, 1898. — 19 (subsp. cardzz 
det. KARNY), Borneo-Exped. Dr. NIEUWENHUIS, Mahakkam, 
1894. — 1Q (forma typica, det. KARNY), Borneo-Exped. Dr. 


116 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


NIEUWENHUIS, Siidfuss des Gun. Kenepai, 21.-31. Dez. 1893. 
Alle drei linkseitig gespannt. 


Fig. 36. Gryllacris signifera obscura 2, Tandjong Morawa, 
Serdang. — Abnormer Ursprung von Rs+M an der 
linken Elytre und am linken Hinterflügel. 


Maasse: Long.corp. pron. elytr. fem.ant. fem. post. ovipos. 
Q BI. 315mm 7.3mm 30.5 MM 11.5mm 18.7 mm 21.3 mm 
Q Mah. 32.5.» TES 23 0.80 DET 20.0 » 22.0 » 
Q Ken. 28.7 » SONDE 2 3353 RZA a> 2640 > 172700 


Nur das zuletzt angefiihrte Stiick entspricht also der 
typischen margznata, während die beiden anderen auf Grund 
der wesentlich längeren Legeröhre zur subsp. car gestellt 
werden miissen. Sie stammen aus dem Innern von Ost- 
Borneo, wahrend der Fundort des typischen Stiickes, der 
Gun. Kenepai, weiter westlich, im Innern von West-Borneo 
gelegen ist. Die Hinterflügelfärbung variiert und ich gebe 
daher hier eine Abbildung der Hinterflügel von allen drei 
Exemplaren (fig. 37). Wenn man diese mit den bisheg 
existierenden Figuren von malayana (FRITZE & CARL, Mitt. 
Schweiz. Ent. Ges.; XI, 3 pl. MIL fig. mrs GRIFFIN UO 
Atti Soc. It. Sci. Nat., XLVII, p. 316, fe rund 227201 
(GRIFFINI, 779, Dtsch, Ent. Zeitschr., 1910, p. 93) vergleicht, 
so sieht man wieder dasselbe, was ich schon 1924 (741, 
Treubia, V, p. 78) für die Stücke des Buitenzorger Museums 
angegeben habe, dass sie nämlich zwischen den beiden 
„Arten’” intermediär sind, und dies scheint überhaupt der 
häufigste Fall bei marginata zu sein. Das Kenepai-Stück 
weist — von einigen kleineren, ausserhalb der Reihe stehenden 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN. 117 


Fleckchen abgesehen — nur zwei Reihen grosser orange- 
gelber Flecken auf und wurde dadurch eher an malayana 
erinnern, doch sind die Flecken immerhin etwas grösser 
als in der Figur bei FRITZE & CARL, während das GRIFFINI- 
Stück (707) ja noch melanistischer ist. Die beiden anderen 


Fig. 37. Variation in der Hinterflügelzeichnung bei Grydacris 
marginata. —: Links oben: marginata carlit von Bloeoë. — 
Rechts oben: marginata carlii vom Mahakkam. — Unten: 

marginata s.str. vom Gun. Kenepai. 
Alle Figuren nat. Gr. — Del. GOESTI ABDOELKADIR. 


Exemplare haben dagegen drei Reihen grosser orange- 
gelber Flecken und nähern sich dadurch mehr der Flügel- 
färbung der typischen marginata. Ich glaube nach wie vor, 
dass auf die Flügelfärbung hier nicht allzu viel Gewicht zu 
legen ist, jedenfalls viel weniger als auf die Legeröhrenlänge, 
und dass wir es in ersterer Hinsicht lediglich mit Farben- 
Variationen zu tun haben. 

Sonst stimmen alle drei Stücke mit einander gut überein, 
auch im Bau der Q Geschlechtsauszeichnungen, die ja schon 
GRIFFINI (119) ausführlich beschrieben hat; ausserdem auch 
in der für diese Spezies ausserordentlich charakteristischen 
Kniezeichnung: Die Knie aller Beinpaare sind scharf und 
ganz kurz geschwärzt und darunter befindet sich — ziem- 


118 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


lich abgerückt und durch Gelb deutlich von der Knieschwar- 
zung getrennt — ein schwärzlicher Subgenualfleck an allen 
Tibien. — Die Ocellarfleckchen sind scharf begrenzt, sehr 
lang und schmal, in der Färbung aber wenig von der Um- 
gebung abstechend. — Ich gebe nun noch eine kurze Charak- 
teristik des Geäders für alle drei vorliegenden Stücke 
zusammen: — 

Elytren: Vier bis fünf einfache Präcostalen, die letzte 
vor ihrer Mitte nach vorn konvex und dann gegen die 
Costa hin sogar etwas konvergierend, jedoch ohne sie zu 
erreichen; nur wenig kürzer als die Costa. Diese sehr 
schwach S-förmig geschwungen, fast gerade, einfach, den 
Vorderrand ungefähr am Ende des mittleren Fünftels er- 
reichend. Costalfeld von gleicher Beschaffenheit wie die 
übrigen, distalwärts ziemlich stark verbreitert, bei der Ein- 
mündung der Costa in den Vorderrand am breitesten. Sub- 
costa aus dem Winkel zwischen Costa und Radius oder aus 
der äussersten Basis der Costa entspringend, schwach nach 
vorn gebogen, mit einfacher Endgabel. Radius im Distalteil 
nach vorn pectinat dreiästig, ausnahmsweise vierästig, die 
Aeste ein wenig schräg gestellt und ziemlich nahe neben 
einander verlaufend. Radii Sektor zwischen dem Anfang 
des mittleren Fünftels und der Elytrenmitte aus dem Radius 
entspringend, nach hinten pectinat vierästig, der Sektorstiel 
ausgesprochen länger als der hinterste Ast. Media zwischen 
dem Ende des Basalviertels und -drittels aus dem Radius- 
stamm abgehend, durchaus einfach. Cubitus frei, zwischen 
dem Ursprung der Media und des Sektors aus dem Radius- 
stamm einfach gegabelt. Nun folgen noch fünf einfache, 
freie Längsadern; nur ausnahmsweise die beiden letzten 
mit ganz kurzem gemeinsamem Stiele. 

Hinterflügel: Costalfeld ohne queradernfreie Zone. 
Subcosta einfach. Radius nach vorn pectinat dreiästig, 
häufiger vierästig, Verlauf der Aeste ähnlich wie an den 
Elytren. Rs + M ungefähr am Ende des Basalviertels aus 
dem Radiusstamm entspringend; daraus geht die einfache 
Media in der Flügelmitte ab. Radii Sektor selber dann noch 
im Apikalviertel nach hinten pectinat dreiästig; am linken 
Hinterflügel des Kenepai-Stückes jedoch der mittlere Ast 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN. ITO 


selber noch gegabelt und zwar seine Gabeläste ungefähr 
doppelt so lang wie ihr Gabelstiel. Cubitus durchaus frei 
und einfach, im Basalteil zwar dem Radiusstamm ange- 
schmiegt, aber nicht mit ihm verschmolzen. Mittelteil des 
Analfachers mit 5 bis 8 Scharen von Queradern. 


Gryllacris heros GERSTAECKER. 


I d' (typische Form, det. KARNY), Noesa Laut, LUDEK., unge- 
spannt (Mus. Leiden). — 1 & (subsp. Zernatensis det. KARNY), 
Ternate, FORSTEN, ungespannt (Mus. Leiden). 

Ich habe diese beiden Exemplare bereits an anderem 
Orte besprochen (Treubia, X, p. 100, 104; 1928). Den dort 
gemachten Bemerkungen habe ich hier nichts mehr hinzu- 
zufügen. 


Gryllacris punctipennis WALKER (Fig. 38). 

2 99 (det. KARNY), Celebes, 1884, MUSSCHENBROEK, beide 
rechtseitig gespannt (Mus. Amsterdam). 

Diese beiden Stücke sind nun die ersten punctipeunts- 
Exemplare, die tatsachlich positiv von Celebes stammen. 
Zwar hat schon HEBARD die Species von Celebes angegeben, 
aber mit den merkwürdigen Worten: „typical G. puunctipennts 
WALKER, described from Batjan Island, Celebes” (Proc. Ac. 
Nat. Sci. Philad., LXXIV, p. 279/280; 1923), was den Ein- 
druck macht, als hielte er das Typusexemplar WALKER’S 
für celebensisch. WALKER hatte aber überhaupt nur ein 
Exemplar vor sich und dieses stammte von Batjan, nicht 
von Celebes. Ich habe daher auch die Richtigkeit der 
Angabe HEBARD’S bezweifelt (KARNY, 757, Treubia, VII, p. 68, 
Fussnote; 1925). Die beiden jetzt vorliegenden Stücke 
beweisen aber, dass die Art wirklich auf Celebes vorkommt. 

Ihre Maasse sind: 


Long. corp. pron. elytr. fem. ant. fem. post. ovipos. 
Q 28.3 mm 70mm 235mm 10.0mm 17.5mm 16.5; mm 
922.5.» 6.4 » 26.4 » 9.5 >» 16.2 » 15.8 » 


Beide Stücke stimmen mit einander in jeder Hinsicht 
sehr gut überein. Die Gesamtfärbung ist ziemlich licht 
gelbbraun, aber das Gesicht ausgesprochen dunkler, zwar 
nicht schwarz, aber doch dunkel kastanienbraun. Fastigium 


120 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 
verticis ungefähr so breit wie das erste Fühlerglied, deutlich 
stumpfkantig vortretenden Seitenrändern. 


konkav, mit 
ziemlich scharf begrenzt, ausge- 


Ocellarflecken gelblich, 


bb a 


Fig. 38. Gryllacris punctipennis 9, Celebes; nat. 
Gr. — Del. GOESTI ABDOELKADIR. 
sprochen länger als breit, der untere deutlich grösser als die 
beiden oberen, oval, die beiden oberen mehr strichförmig. 
Hinterflügel an den Queradern mit kleinen schwärzlichen 
Querfleckchen, die aber nirgends zusammenfliessen und 
daher keine zusammenhängenden Bogenbinden bilden 
(Fig. 38). © Geschlechtsauszeichnungen von der Neuguinea- 
Form (KARNY, 792, Mitt. Zool. Mus. Berlin, XIV, p. 104, 
fig. 8) deutlich verschieden: Die Subgenitalis hat stark 
stumpfwinkelig ausgerandete Seitenränder und der Fortsatz 
des vorhergehenden Sternits ist ungeteilt, von der Form 
eines abgerundeten, spitzwinkeligen Dreiecks, daher am 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN. I21 


Ende viel schmäler als dort und am Grunde breiter (Fig. 39). 
Ich unterlasse es, diese Form zu benennen, weil — wie ich 


Fig. 39. Gryllacris punctipennis 9, Celebes. — Links: Apex des rechten 
Hinterflügels (vom kleineren Exemplar). — Rechts: Hinterleibsende von 
unten (vom grösseren Exemplar). 
schon an anderem Orte gezeigt habe — die bisherige Ein- 
teilung der puuctipennis-Formen auf Grund von Färbungs- 
merkmalen unhaltbar ist, sondern hiefür vielmehr die 
Geschlechtsauszeichnungen herangezogen werden müssen. 
Im Studium der Sexualcharaktere stehen wir aber bisher 


noch in den ersten Anfängen — HEBARD hat ja beispiels- 
weise über die Geschlechtsorgane seiner gemmicula über- 
haupt nichts angegeben! — so dass wir hier noch keine 


endgiltigen Schlüsse ziehen dürfen. Wir müssen daher die 
Unterscheidung der Lokalrassen von punctipennzs noch einer 
künftigen Zeit überlassen. — Im Geäder stimmen die beiden 
vorliegenden Stücke mit der Neuguinea-Form (I. c.) in allen 
wesentlichen Merkmalen gut überein. Zu bemerken wäre 
nur: — Elytren: Vier bis fünf Präcostalen, alle einfach 
oder eine von ihnen gegabelt. Die Cubitusgabelung liegt 
schon zwischen dem Anfang des mittleren Drittels und 
Fünftels. — Hinterflügel: Costalfeld ohne queradern- 
freie Zone. — Radius einfach gegabelt oder das Ende des 
Hauptstammes noch mit winziger Endgabel. Das kleinere 
der beiden Exemplare zeigt eine Abnormität im Verlauf der 
Sektoräste (Fig. 39). Mittelteil des Analfächers mit 8 bis 11 
Scharen von Queradern. 


Gryllacris punctipennis subsp. fenestrigera GRIFFINI (Fig. 40). 

I 9 (det. KARNy), Banda Neira, J. SEMMELINK, linkseitig 
gespannt (Mus. Leiden). 

Maasse: Long. corp. 21 mm, pron. 6.5 mm, elytr. 28 mm, 
fem. ant. 8.8 mm, fem. post. 17 mm, ovipos. 15.4 mm. 


122 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


In fenestrigera haben wir die Banda-Form von puuctipennis 
vor uns; sie ist sonst von keinem anderen Fundort bekannt 
und von den Banda-Inseln keine andere punctipennis-Form 
als nur fenestrigera. Daher ist sie auch — da ja auf den Banda- 
Inseln bisher noch äusserst wenig gesammelt wurde — in 
den europäischen Sammlungen sehr selten; das Typus- 
exemplar befindet sich in Budapester Museum, wo ich es 
nachuntersucht habe. 

Das vorliegende Stück zeigt eine sehr dunkel kastanien- 
braune, aber doch noch nicht schwarze Stirn; die oberen 


Fig. 40. Gryllacris punctipennis fenestrivera 9, 
Banda Neira; nat. Gr. — 
Del. GOESTI ABDOELKADIR. 


Ocellarflecken sind relativ gross, der untere fast kreisrund 
und fast die ganze Breite des Fastigium frontis einnehmend; 
aber alle drei recht dunkel gelbbraun gefärbt, daher von der 
Umgebung sich wenig abhebend. Fastigium verticis deutlich 
konkav, aber weniger stark als bei der Celebes-Form, seine 
Seiten auch viel weniger vortretend. Gesamtfärbung licht 
bräunlichgelb, die Vorderbeine im Knieteil deutlich ge- 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN, 123 


bräunt. Für diese Form ist die Hinterflügelbärbung anschei- 
nend recht charakteristisch, indem im hinteren Teile die 
schwarzen Querflecken zu einem ziemlich gleichmässig 
schwarzen Grundton zusammenfliessen, von dem sich nur 
einzelne, grosse, viereckige, orangefarbige Flecken scharf 
abheben; doch reichte bei den bisher bekannten Stücken 
diese Färbungseigentümlichkeit nicht sehr weit nach vorn 
(vgl. KARNY, 757, Treubia, VII, pl. I fig. 2; 1925), während 
sie bei dem jetzt vorliegenden Stück fast den ganzen Analteil 
einnimt (Fig. 40). Die Q Geschlechtsauszeichnungen stim- 


Fig. 41. Gryllacris punctipennis fenestrigera 2. — 
Apikalteil der linken Elytre und des 
linken Hinterflügels. 


men mit der Celebes-Form überein (s. Fig. 39). Auch das 
Geäder zeigt keine wesentlichen Unterschiede. Zu bemerken 
wäre nur: — Elytren: Die Costa erreicht den Vorder- 
rand schon am Ende des mittleren Fünftels. Subcosta und 
Radius deutlich dreiästig (Fig. 41). Radii Sektor beiderseits 
nur einfach gegabelt. Die letzte Längsader im Basalteil ver- 
doppelt. — Hinterflügel: Radii Sektor (links) nach 
Abgang der Media noch dichotom vierästig (Fig. 41). 
Mittelteil des Analfachers mit 10 bis 13 Scharen von 
Queradern. 


Gryllacris punctipennis subsp. erimae GRIFFINI (Fig. 42). 

12 (det. KARNY), Neuguinea, Hollandia, 1910, v. KAMPEN, 
rechtseitig gespannt (Mus. Leiden). 

Maasse: Long. corp. 23.3 mm, pron. 5.9 mm, elytr. 24.0 
mm, fem.ant. 8.0mm, fem. post. 16.6 mm, ovipos. 17.6 mm. 

Ich habe zunächst geschwankt, ob ich dieses Exemplar 
zu confluens oder zu erimae stellen sollte. Die Hinterflügel- 


124 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


färbung spricht für die letztere; denn erzmae ist deutlich 
kleiner als die sonstigen Punctipennis-Formen und hat dabei 
eine ausgesprochen längere Legeröhre. Ich glaube schliesslich, 
auf die letztangeführten Merkmale grösseres Gewicht legen 
zu müssen als auf blosse Färbungsunterschiede und reihe 
das Exemplar daher bei evzmae ein. Es repräsentiert aber 
hier eine ungewöhnlich stark melanistische Form, wie aus 
dem beigegebenen Habitusbild (Fig. 42) ersichtlich ist. Die 


Fig. 42. Gryllacris punctipennis erimae 
9, Hollandia, Neuguinea; nat. Gr. — 
Del. GOESTI ABDOELKADIR. 


Hinterflügel sind fast ganz schwärzlich, mit einigen kleinen 
orangegelben Fleckchen; nur entlang dem Bogenrand ganz 
schmal und im Präcostalfeld breiter orangegelb. Aber die 
Dunkelfärbung der übrigen Fläche ist auch ausser den 
gelblichen Fleckchen nicht ganz gleichmässig, sondern 
entlang den Queradern ganz dunkel, dazwischen etwas 
aufgehellt, was in auffallender Weise an die weisslichen 
Fleckchen der typischen erzmae erinnert. 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN, 125 


Gesamtfarbung und Gesicht ganz licht, hell braunlichgelb. 
Fastigium verticis wenig breiter als das erste Fühlergiied, 
kaum konkav, die Seitenränder aber doch stumpfkantig vor- 
tretend. Geäder vollständig wie bei der normalen Neuguinea- 
Form (KARNY, 792, Mitt. Zool. Mus. Berlin, XIV, p. 104; 1928). 
Legerohre wenig aber deutlich länger als 
die Hinterschenkel, sonst wie bei der typi- 
schen purctipennis gestaltet. 9 Subgenital- 
platte (Fig. 43) etwas kürzer und breiter als 
bei der typischen Form, die Seitenränder 
stärker exkaviert als bei der Neuguinea- / 


Ov 


Form (lc. fig. 8), aber weniger stark als bei * 
der Celebes-Form. Vorhergehendes Sternit Fig. 43. Gryllacris 
mit einem plumpen Fortsatz nach hinten, puuctipennis erimae 
der am Grunde etwas eingeschnürt, am 9, Subgenitalplatte. 
Ende verbreitert, aber doch nicht ausgesprochen zweiköpfig 


ist (Fig. 43). 


Gryllacris timoriensis n. sp. (Fig. 44). 

Id (Holotypus), Timor, WIENCKE, rechtseitig gespannt 
(Mus. Leiden). 

Wraasse: Long. corp. 17.3 mm, pron. 4.5 mm, elytr. 
Hee mim, lat. elytr. 6.8 mm, long. fem. ant. 7.2 mm, fem. 
post. 12.2 mm. 

Statur ziemlich klein und wenig kräftig. Allgemeinfarbung 
lehmgelb. Kopf mässig gross, samt den Augen nicht breiter 
als das Pronotum samt den Seitenlappen, in Frontalansicht 
obovat. Occiput und Vertex konvex, ersteres so gefärbt wie 
das Pronotum, letzterer deutlich dunkler, wenn auch noch 
nicht so dunkel wie die Stirn; die Abgrenzung der Färbung 
wird von den Seiten eines ungefähr rechtwinkelig-gleich- 
schenkeligen Dreiecks gebildet und die dunklere Färbung 
zieht daher seitwärts weiter nach hinten als in der Mitte und 
reicht bei den Supraokularfurchen bis an den Hinterrand. 
Fastigium verticis ungefähr so breit wie das erste Fühler- 
glied, abgeplattet, mit stumpfen, aber sehr deutlich vor- 
tretenden Seitenkielen, die Fläche dunkler als der Vertex, 
aber noch immer etwas lichter als die Stirn. Ocellarflecken 
lebhaft vrangegelb, recht gut begrenzt, die beiden oberen 


126 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


ziemlich schmal und langgestreckt, fast die ganze Lange der 
Seitenkiele des Fastigium verticis einnehmend, der untere 
klein, etwas kurzer und viel breiter als die oberen, oval, 
nicht viel schmäler als hoch. Stirn glänzendbraun, ziemlich 
dunkel, aber immerhin noch etwas lichter als bei puuctipen- 
nis fenestrigera mit kräftig eingedrückten, aber nicht sehr 
dicht stehenden Punkten, über dem Clypeus jederseits deut- 


Fig. 44. Gryllacris timoriensis, 3, 
Typus, Timor, nat. Gr. — 
Del. GOESTI ABDOELKADIR. 


lich eingedrückt. Subokularfurchen ziemlich schwach ent- 
wickelt. Clypeus ziemlich niedrig und breit, in der oberen 
Hälfte so dunkel wie die Stirn, in der unteren viel lichter. 
Labrum im oberen Teil ebenso licht, distalwärts allmählich 
dunkler werdend. Taster so hell wie die Dorsalfläche des 
Körpers. 

Pronotum in der Draufsicht breiter als lang, im übrigen 
wie bei gzulianettit. 

Elytren die Hinterknie und das Hinterleibsende wenig 
aber deutlich überragend, rostgelb-subhyalin mit roten 
Adern. Zwei bis drei einfache Präcostalen, die letzte längs 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN, 127 


gestellt und zur Costa ungefähr parallel. Costa leicht S-för- 
mig geschwungen, einfach, den Vorderrand zwischen der 
Mitte und dem Ende des mittleren Fünftels erreichend. 
Costalfeld von gleicher Beschaffenheit wie die übrigen, 
distalwärts stark verbreitert, bei der Einmündung der Costa 
in den Vorderrand am breitesten. Subcosta aus der äusser- 
sten Basis der Costa entspringend, leicht S-förmig geschwun- 
gen, einfach (rechte Elytre) oder mit breiter, einfacher 
Endgabel (linke Elytre). Radius an der linken Elytre einfach, 
an der rechten nach vorn pectinat dreiästig, die Aeste schräg 
gestellt und von einander ziemlich entfernt. Radii Sektor an 
der linken Elytre kurz vor der Mitte aus dem Radius ent- 
springend, im Distalteil nach vorn pectinat dreiästig; an 
der rechten Elytre ungefähr am Ende des Basaldrittels 
zusammen mit der Media aus ziemlich kurzem gemeinsamem 
Stiel vom Radius abgehend (spontane Pseudoprogression), 
nach Trennung von der Media einfach bleibend. Media am 
Ende des Basaldrittels aus dem Radius abgehend, durchaus 
einfach. Cubitus frei, ungefähr am Beginn des mittleren 
Fünftels einfach gegabelt. Nun folgen noch fünf einfache 
Längsadern, die beiden letzten mit kurzem gemeinsamem 
Stiel, die übrigen frei aus der Basis. 

Hinterflügel cycloid, orangegelb wie bei Punctipennis 
gefärbt, entlang den Queradern des Analfächers mit schwärz- 


Fig. 45. Gryllacrıs timoriensis 3, Typus. — Bereich 
von Rs + M am rechten Hinterflügel. 
lichen Querfleckchen. Queradern des Costalfeldes sehr weit 
von einander entfernt, aber doch keine ausgesprochene 
queradernfreie Zone vorhanden. Subcosta und Radius ein- 
fach. Im Bereich von Rs + M scheint offenbar eine Abnor- 
mität vorzuliegen (Fig. 45): die Media entspringt aus dem 
Radiusstamm ungefähr am Beginn des mittleren Fünftels 
und kurz danach geht selbständig der Radii Sektor aus dem 
Radiusstamm ab, gleich darauf vereinigt sich der Radii 


128 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


Sektor mit der Media auf eine ganz kurze Strecke, verlässt 
sie dann gleich wieder und weist am Ende eine kurze, ein- 
fache Gabelung auf. Die Media bleibt nach ihrer Trennung 
vom Radii Sektor einfach und knapp vorher geht aus Rs + M 
eine einfache, überzählige Längsader nach hinten ab, die 
aber viel schwächer entwickelt ist als die anderen. Cubitus 
im Basalteil dem Radiusstamm eng angeschmiegt, aber nicht 
mit ihm verschmolzen, weiterhin durchaus einfach. Mittel- 
teil des Analfächers mit fünf Scharen von Queradern. 

Beine wie bei gzulianettii; Dornen der Hinterbeine 
schwarzspitzig. Hinterschenkel aussen mit zwei bis drei, 
innen mit o bis 1 Dörnchen; Hintertibien aussen mit sechs 
bis sieben, innen mit sechs solchen. 

Hinterleibsende nicht angedunkelt. & Geschlechtsauszeich- 
nungen in allen wesentlichen Merkmalen wie bei geu/zanettir, 
jedoch die überkreuzten Dornen des Endtergits nicht nach 
oben, sondern wagrecht, eher sogar ein wenig nach unten 
gerichtet. d' Subgenitalplatte und Styli ganz wie bei der 
Vergleichsart. 

Es besteht gar kein Zweifel, dass wir es hier mit einer 
Kümmerform aus der punctipennis-Gruppe zu tun haben, 
die aber meiner Ansicht nach von punctzpennzs sicher artlich 
getrennt werden muss und von allen bisher bekannten 
Spezies offenbar der grulzanetti! am nächsten steht: /zmor- 
zensis verhält sich zu grulianettii — namentlich in bezug auf 
die Hinterflügelfärbung — ganz ebenso wie punctipennis zu 
uranıa. Ausserdem wäre aber noch gemmeicula HEBARD zum 
Vergleich heranzuziehen. Sie kommt in ihren Maassen der 
tamoriensis ausserordentlich nahe, hat aber ausgesprochen 
schmälere Elytren und unterscheidet sich von ihr ausserdem 
durch das schwarze Gesicht und die Hinterflügelfärbung. 
Da aber HEBARD ausser den Maassen und Färbungsmerk- 
malen über gemmicula nichts angibt, wage ich vorläufig 
nicht endgiltig zu entscheiden, ob sie als Lokalrasse von 
punctipennis anzusehen ist oder ob sie vielleicht zusammen 
mit #mortenstis eine einheitliche, von puuctipennis verschiedene 
Art bildet. In diesem Falle müsste dann die Obi-Form 
Gryllacris gemmicula gemmicula und die Timor-Form Gr. 


gemmicula timoriensis heissen. 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN, 129 


Gryllacris personata SERVILLE. 

Material: 2dd, 1 9 (det. DE HAAN), Java, ein d unge- 
spannt, die beiden anderen Stücke beiderseits gespannt 
(Mus. Leiden). — 1 d (det. KARNY), Malang, HELLEB., unge- 
spannt (Mus. Leiden). — 1d (det. KARNY), Padang, Solok, 
acq. 1907, P. O. STOLZ, no. 41, ungespannt (Mus. Leiden). — 
I 2 (det KARNY), Sumatra, Fort de Kock, X. 1913, Edw. 
JACOBSON, ungespannt (Mus. Leiden). — 1 d' (det. KARNY), 
Sumatra, Padangsche Bovenlanden, IV. 1917, E. JACOBSON, 
ungespannt (Mus. Leiden). 1 (det. KARNY), Sumatra, Fort 
de Kock, 920 m, Oct. 1920, leg. E. JACOBSON, ungespannt 
(Mus. Leiden). — 1 2 (det. KARNY), Java, Tjindiroto, 1886, 
OUDEMANS, ungespannt (Mus. Amsterdam), 

Ich gebe zunächst für das zuletzt angeführte Stück eine 
kurze Beschreibung des Elytrengeäders: — Drei Präcosta- 
len, die letzte ungefähr in der Mitte gegabelt und ihr Hin- 
terast stark längs gestellt. Subcosta aus der Basis der Costa 
entspringend, mit einfacher, langer Endgabel. Radius und 
Radii Sektor je dreiästig. Media einfach. Der Radii Sektor 
entspringt am Ende des mittleren Fünftels, die Media am 
Beginn desselben aus dem Radius. Cubitus frei aus der 
Basis, einfach. Weiter noch fünf Längsadern, die letzte ent- 
springt aus der vorletzten erst am Ende des Basalfünftels 
der Elytrenlänge und mündet bald nach Beginn des mittleren 
Fünftels schon wieder in sie hinein. 

Die Exemplare des Leidener Museums zeigen im Geäder 
keine Besonderheiten. Die DE HAANschen Stücke habe ich 
übrigens schon 1920 besprochen (Zool. Medeceel., V, p. 156), 
das JACOBSONsche & von Fort de Kock im Jahre 1924 (Treubia, 
V, p. 224); für dieses letztgenannte Stück wäre vielleicht 
noch erwähnenswert, dass der Cubitus seiner Elytren beider- 
seits (frei und) einfach gegabelt ist, während er sonst bei 
personata in der Regel einfach zu sein pflegt. 

Das 9 von Fort de Kock trägt eine Etikette von der Hand 
JACOBSONs mit einer sehr bemerkenswerten Färbungsangabe: 
„Couleurs: vert de pommeclair, relevé d’un dessin en 
bordeau clair. Ovipositor couleur de rouille. Visage noir. 
Yeux sépia foncé. Ailes d'une faible nuance brune”. Danach 
handelt es sich offenbar um ein ziemlich frisch gehäutetes 


9 


130 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


Exemplar, denn die voll ausgefärbten sind rot mit einem 
Stich ins Violette. Die Jugendform ist dagegen lebhaft 
grün, wie ich in einer in der Treubia (Vol. XI) derzeit im 
Druck befindlichen Mitteilung darlege. 


Gryllacris japonica MATSUMURA & SHIRAKI. 


2 dd‘ (det. WILLEMSE), Yokohama, ungespannt (Mus. Basel). 
Id (det. WILLEMSE), Yokohama, beiderseits gespannt, ex 
Mus. Basel (coll. WILLEMSE). 

Färbung wie bei dem Stück der coll. BRUNNER v. W. 
(Mus. Wien), auf das ich an anderem Orte zu sprechen 
komme. Doch ist hier bei den jetzt vorliegenden Exemplaren 
der vor dem Radius gelegene Elytrenteil blasser, fast hyalin, 
der Apikalteil mit den dunklen Langsadern gleichfalls ziem- 
lich hyalin. Hinterschenkel innen mit zwei bis drei dunkel- 
spitzigen Dornchen, aussen sechs, nur an einem Hinter- 
schenkel fünf; alle Dornen in der Distalhälfte stehend. 
Hintertibien beiderseits mit sechs Dornen, in je einem Falle 
mit fünf oder sieben, was sowohl aussen wie auch innen 
vorkommt. Ich gebe nun die Maasse dieser Exemplare: — 


Long.corp. pron. elytr. lat.elytr. long. fem.ant. fem. post. 


o Bas. 21.4mm 62mm 26.4 mm ? 9.5mm 16.0 mm 
Gy Bas. 727039 0.5 272.23.00> ? 8.9 » 15.9 » 
d WILL. 20.8 » 6.873 2226.00» gmm 9.6 » 16.5 » 


Die Angabe bei MATSUMURA & SHIRAKI, dass das letzte 
Hinterleibstergit keine Dornen trägt, ist unrichtig. Doch sind 
die Dornen ziemlich unscheinbar und können eventuell auch 
verdeckt sein, so dass sie leicht übersehen werden können. 
Diese Spezies gehört zweifellos in die Verwandtschaft von 
personata. Ich bilde hier (Fig. 46) das Hinterleibsende des 
d der coll. WILLEMSE in Ventralansicht ab und daneben 
noch die Subgenitalis eines der beiden dd des Baseler 
Museums: daraus ist ersichtlich, dass die Form der letzteren 
im wesentlichen zwar konstant ist, in den Details der Form 
aber doch ein klein wenig variabel sein kann. 

Elytren: Vier einfache oder zwei einfache und eine 
gegabelte Pracostalis, bei dem Cf der coll. WILLEMS: bei- 
derseits fünf einfache; die letzte von ihnen kann schon aus 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN. 131 


der Basis der Costa entspringen. Costa einfach, fast gerade, 
ganz schwach S-formig geschwungen, den Vorderrand am 


Fig. 46. Gryllacris japonica 3, Yokohama. — 
Hinterleibsende von unten; daneben die 
Subgenitalis eines zweiten Exemplares. 


Beginn des Apikaldrittels erreichend. Costalfeld hyalin, dis- 
talwarts verbreitert, bei der Einmiindung der Costa in den 
Vorderrand am breitesten. Subcosta aus der Elytrenbasis 
entspringend, ziemlich schwach S-formig geschwungen, vor 
dem Ende einfach gegabelt, ausnahmsweise einfach. Radius 
einfach (Mus. Basel) oder einfach gegabelt (coll. WILLEMSE, 
rechte Elytre) oder nach vorn pectinat dreiastig (coll. WIL- 
LEMSE, linke Elytre); im letzteren Falle die Aeste schràg 
und weit von einander entfernt verlaufend; die einfache 
Endgabel kürzer als die der Subcosta. Radii Sektor in der 
Elytrenmitte aus dem Radius entspringend, nach hinten 
pectinat dreiästig, nur in einem Falle nach vorn pectinat 
dreiästig. Media am Ende des Basaldrittels der Elytrenlänge 
oder kurz vorher aus dem Radiusstamm hervorgehend, ohne 
Beziehungen zum Radii Sektor, einfach und frei bis ans 
Ende. Cubitus frei aus der Basis, in der Elytrenmitte oder 
schon etwas früher einfach gegabelt. Nun folgen noch fünf 
einfache Längsadern, die beiden letzten aus einem Punkte 
oder mit ganz kurzem gemeinsamem Stiele. 
Hinterflügel: (coll. WILLEMSE): Subcosta im Basal- 
teil dem Radiusstamm eng angeschmiegt, aber nicht wirk- 
lich mit ihm verschmolzen, beide dann von einander ziemlich 
allmählich divergierend, der Radius also nicht so scharf von 
der Subcosta abbiegend wie sonst gewöhnlich; Subcosta am 
Ende einfach oder einfach gegabelt. Radius am Ende einfach. 
Rs + M aus dem Radiusstamm am Ende des Basaldrittels 
der Flügellänge oder gleich danach entspringend; daraus 


132 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


geht die einfache Media bald nach der Flügelmitte ab. Radii 
Sektor selber dann noch nach hinten pectinat dreiästig, der 
hinterste Ast so lang wie sein Gabelstiel, die Endgabel 
deutlich kürzer als ihr Stiel. Cubitus ganz an der Basis mit 
dem Cubitus Sektor aus gemeinsamem Stamm entspringend, 
weiterhin frei und einfach, dem Radiusstamm sehr stark 
genähert oder sich ihm sogar anschmiegend, aber ohne mit 
ihm zu verschmelzen, weiterhin ziemlich gerade verlaufend 
und dem Ursprung der Media aus Rs+ M nicht so stark 
genähert wie bei dem 9 der BRUNNER-Sammlung. Mittelteil 
des Analfächers mit 9 bis 13 (meist 10) Scharen von 
Queradern. 


Gryllacris unicolor n. sp. 

19 (Holotypus), Simalur, Urwald, VII. 1913, E. JACOB- 
SON No. 4296, linkseitig gespannt (Mus. Leiden). 

Maasse: Long. corp. 27.7 mm, pron. 6.7 mm, elytr. 21.7 
mm, fem. ant. 10.5 mm, fem. post. 20.6 mm, ovipos. 17.5 mm. 

Kopf relativ gross, in Frontalansicht obovat, in Dorsalan- 
sicht aber doch nicht breiter als das Pronotum samt den 
Seitenlappen; mit Ausnahme der schwarzen Augen und der 
dunklen Mandibelspitzen vollstandig einfarbig lehmgelb. 
Occiput und Vertex ziemlich stark gewolbt, glatt, ausge- 
sprochen stärker glänzend als das Pronotum. Fastigium 
verticis im unteren Teile abgeplattet, ja beinahe etwas exka- 
viert, nicht ganz anderthalb mal so breit wie das erste 
Fühlerglied, mit stumpfen, abgerundeten Seitenrändern, 
nach unten gegen das Fastigium frontis durch eine feine, 
gerade Quersutur abgegrenzt. Die beiden oberen Ocellar- 
fleckchen bleichgelb, deutlich erkennbar, aber wenig auffal- 
lend, nicht allzu scharf begrenzt. Unterer Ocellarfleck über- 
haupt nicht wahrnehmbar. Scrobes antennarum und Fühler 
ganz gleichmässig von derselben Färbung wie der Kopf, 
die Fühler distalwärts ganz allmählich etwas dunkler wer- 
dend und so nach und nach ins Rostbraune übergehend. 
Supraokular- und Subokularfurchen deutlich, durchlaufend, 
die letzteren gegen die Mandibelbasis hin allmählich etwas 
verbreitert. Stirn mit nicht sehr dicht stehenden einge- 
stochenen Punkten und ausserdem einem gröber einge- 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN. 158 


drückten rundlichen Punkt zwischen dem Unterrand der 
Scrobes antennarum und dem Oberrand des Clypeus, und 
zwar dem letzteren näher. Clypeus trapezformig; Labrum 
oval, fast kreisrund, am Unterende kaum merklich stumpf- 
winkelig eingeschnitten. Maxillarpalpen lang und schlank, 
ihre Glieder distalwärts allmählich leicht verdickt, besonders 
das Endglied, welches eine sehr stark exkavierte, quere 
Apikalfläche aufweist. Endglied der Lippentaster viel stär- 
ker verdickt, die exkavierte Endfläche ausgesprochen schräg 
gestellt. 

Pronotum ziemlich gleichmässig rostfarbig, höchstens die 
Furchen ganz zart und verwaschen angedunkelt; etwas 
länger als samt den Seitenlappen breit. Diskusvorderrand 
flach-bogig, in der Mitte kaum stärker vorgezogen. Ganz 
nahe dahinter die vordere Querfurche durchlaufend, talför- 
mig, seitwärts beim Uebergang in die Seitenlappen sich 
teilend: der Vorderast eine kurze Strecke als Submarginal- 
furche weiterziehend, der hintere in den absteigenden Ast 
der V-Furche übergehend. Medianfurche als scharfe, aber 
seichte Linie ausgebildet, welche etwas vor der Pronotum- 
mitte beginnt und bis zum Ende der Metazona reicht; am 
Ende mit sehr deutlicher Pfeilspitze. 7-formige Furche 
gleichfalls scharflinig, aber zart, nach vorn bis an den 
absteigenden Ast der V-Furche und fast bis zur Submar- 
ginalfurche reichend. Querstrich nur als unscharfes, flaches 
Grübchen schwach angedeutet. Metazona ungefähr ein 
Fünftel der Pronotumlänge einnehmend, mit zarter medianer 
Längslinie, sonst ohne erkennbare Skulpturen; an ihrem 
Vorderende steht seitlich ein kommaförmiges, medianwärts 
konvexes Grübchen, das nach vorn seitwärts anscheinend in 
die hintere Schrägfurche der Seitenlappen übergeht, doch 
ist der Zusammenhang nicht ganz sicher erkennbar. Dieses 
Kommagrübchen begrenzt den vordersten Teil des übrigens 
ziemlich schwach entwickelten Suprahumeralcallus median- 
wärts, weiter hinten geht dieser dagegen ganz gleichmässig 
ohne jede Grenze in die Metazona disci über. Diskushinter- 
rand sehr flach bogig, in der Mitte fast quer abgestutzt, 
seitlich etwas stärker gebogen. Seitenlappen trapezförmig, 
oben ungefähr doppelt so lang wie hoch. Vorderrand sehr 


134 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


flach bogig, über die stark verrundete Vorderecke gleich- 
mässig in den geraden, nach hinten nur ganz wenig abstei- 
genden Unterrand übergehend. Hinterecke deutlich schräg 
abgestutzt, diese Abschrägung mit dem Unter- und Hinter- 
rand je einen stumpfen, nur sehr wenig abgerundeten Win- 
kel bildend. Hinterrand gleichmässig steil nach hinten auf- 
steigend und ohne jede Schulterbucht in den Diskushinter- 
rand übergehend. V-Furche sehr kräftig eingedrückt, ihr 
unterer Winkel abgestutzt, so dass diese Partie zum 
Unterrand parallel ist. Hintere Schrägfurche ausgesprochen 
schwächer als die V-Furche, mit deren aufsteigendem Ast 
oben beinahe zusammenstossend, unten bei dem von der 
Abschrägung der Hinterecke mit dem Hinterrand gebildeten 
stumpfen Winkel endigend. In dem von der hinteren 
Schrägfurche mit dem aufsteigenden Ast der V-Furche ge- 
bildeten Winkel steht ein aufrechtes, ovales Grübchen und 
ein eben solches knapp unter der Mitte der hinteren Schräg- 
furche. Posterohumeralzapfen kurz, kegelförmig, am Ende 
scharfspitzig. | 

Elytren das Hinterleibsende überragend, die Hinterknie 
jedoch nicht erreichend, rostgelb mit gleichfarbigen Adern; 
einige der Queradern des Distalteils leicht rauchig um- 
geben. Drei einfache Präcostalen, von denen die beiden 
ersten mit kurzem gemeinsamem Stiele entspringen kön- 
nen; die letzte zur Costa fast ganz parallel. Costa ganz 
gerade, einfach, den Vorderrand zwischen dem Ende des 
mittleren Fünftels und Drittels erreichend. Costalfeld von 
gleicher Beschaffenheit wie die übrigen, distalwärts allmäh- 
lich und ziemlich gleichmässig verbreitert, bei der Einmün- 
dung der Costa in den Vorderrand am breitesten und hier 
ungefähr doppelt so breit wie das (allerdings recht schmale!) 
Subcostalfeld, aber nicht oder kaum breiter als das Feld 
zwischen der letzten Präcostalis und der Costa. Subcosta 
deutlich aus der Basis der Costa entspringend, gerade, vor 
dem Ende nur ganz schwach nach vorn gebogen, mit 
unscheinbarer, einfacher Endgabel. Radius im Apikalfünftel 
oder -sechstel nach vorn pectinat dreiästig, die Aeste ziem- 
lich schräg gestellt und nicht eng neben einander verlaufend. 
Radii Sektor in der Elytrenmitte aus dem Radiusstamm 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN. 135 


abgehend, im Apikalfünftel nach hinten pectinat dreiästig. 
Media absolut ohne freie Basis, erst ungefähr am Ende des 
Basaldrittels oder knapp danach aus dem Radiusstamm 
entspringend, weiterhin frei und einfach bis ans Ende. Cu- 
bitus frei aus der Elytrenbasis, in der Elytrenmitte oder kurz 
vorher einfach gegabelt. Nun folgen noch fünf einfache, 
freie Längsadern, nur die beiden letzten mit winzigem ge- 
meinsamem Stiele. 

Hinterflügel höchstwahrscheinlich cycloid, am vorliegen- 
den Stück (Unikum!) aber sehr stark beschädigt, hyalin mit 
leicht graulichem Tone, aber absolut ohne Binden- oder 
Fleckenzeichnung; Adern des Präanalteiles rostgelb, nur die 
Längsadern am Apex dunkel; Längsadern des Analteiles 
ziemlich dunkel braun, Queradern dort fast schwarz. Radius 
mit einfacher, schmaler, mässig langer Endgabel. Rs + M 
zwischen dem Ende des Basalviertels und -drittels aus dem 
Radiusstamm entspringend; daraus geht die einfache Media 
kurz nach der Flügelmitte ab. Radii Sektor selber dann 
noch nach hinten pectinat dreiästig; Beginn seiner Gabelung 
zwischen dem Anfang des Apikalviertels und -fünftels. Cu- 
bitus frei aus der Basis, zunächst dem Radiusstamm eng 
angeschmiegt, aber doch überall deutlich von ihm getrennt, 
nirgends verschmolzen, dann noch eine Strecke vor dem 
Ursprung von Rs + M aus dem Radiusstamm von diesem 
sich endgiltig entfernend und weiterhin frei und einfach bis 
ans Ende. 

Vordercoxen mit kräftigem, geradem, scharispitzigem 
Dorn bewehrt. Alle Coxen und Beine einfarbig bräunlich- 
gelb, nur an den Hinterbeinen das Kniegelenk selbst etwas 
angedunkelt und alle Dornen mit schwärzlichen Spitzen. Die 
beweglichen Dornen der Vorder- und Mitteltibien jederseits 
vier (excl. Apikaldornen), die längsten an den vorderen 
über doppelt so lang wie die Tibie dick, an den mittleren 
gut anderthalb mal so lang wie die Tibiendicke. Hinter- 
schenkel aussen mit 12, innen mit 8 bis ro Dörnchen. Hin- 
tertibien beiderseits mit 7 relativ langen, schlanken, scharf- 
spitzigen Dornen; an der linken Hintertibie innen sogar acht 
vorhanden. 

Legeröhre ziemlich gleichmässig schwach aufgebogen, 


136 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


deutlich kürzer als die Hinterschenkel, vor dem Ende sehr 
schwach verbreitert und sodann von oben her fast etwas 
abgeschragt (Fig. 47). Q Subgenitalplatte von der Grund- 


Fig. 47. Gryllacris unicolor 9, Typus, Simalur. — Subgenitalplatte 

in Flächenansicht und Legeröhre von der Seite. 
form eines gleichschenkeligen Dreiecks, das viel spitzer ist 
als ein gleichseitiges, am Ende rechtwinkelig ausgeschnit- 
ten, mit etwas abgestumpften, spitzwinkeligen Lappen; die 
Fläche in der Basalhälfte konkav und sehr scharf und paral- 
lel quer gerunzelt, absolut ohne Lobulus basalis, im Distal- 
teil mit zartem, medianem Längskiel. 

Diese hochinteressante Spezies macht zunächst den Ein- 
druck einer ungewöhnlich plumpen Form der phryganozdes- 
Gruppe und wegen des dem Typus IV entsprechenden 
Elytrengeäders war demgemäss vorerst nur an eine neue 
mit mactlenta nahe verwandte Species zu denken. Eine 
Identität mit szaczlenta war anderseits schon durch die 
abweichende, gleichmässig bleich lehmgelbe Färbung aus- 
geschlossen, namentlich durch das Fehlen der breiten 
dunklen Längsbinden an den Seiten des Diskus pronoti. 
Eine nähere Untersuchung zeigte aber bald, dass überhaupt 
keine nähere Verwandtschaft mit saczlenta und der phryga- 
noides-Gruppe besteht. Denn der Bau der Legeröhre und 
der (9) Subgenitalis ist bei wxzcolor wesentlich anders und 
ausserdem entsprechen auch die Hinterflügel dem Geädertypus 
IV. Ich dachte nunmehr an eine Art aus der nächsten 
Verwandtschaft von genualis, weil diese ja wie meine neue 
Species modestipenne Hinterflügel besitzt. Damit war ich 
wohl schon der Wahrheit näher gekommen, aber am nächsten 
verwandt ist znzcolor doch mit varzegata und mzieuwenhuist, 
met denen sie strukturell weitgehende Uebereinstimmungen 
zeigt, während die Färbungsunterschiede so bedeutend sind, 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN. 137 


dass man zunächst bei oberflächlicher Untersuchung über- 
haupt gar nicht an eine nähere Verwandtschaft denken 
würde; denn varzegata und nieuwenhuist unterscheiden sich 
ja von unzcolor sehr auffallend durch die bunte Körper- 
zeichnung und die fusco-fasciaten bzw. hyalino-tessellaten 
Hinterflügel. Uebrigens weicht meine neue Art auch von 
genualis durch die gleichmässige, eintönige Färbung ohne 
jede Zeichnung ab, ausserdem auch durch bedeutendere 
Grösse. Das erstgenannte Merkmal unterscheidet znzcolor 
übrigens von allen auch nur einigermaassen mit ihr ver- 
wandten, sonstigen Arten. 


 Gryllacris nieuwenhuisi n. sp. (Fig. 48). 

Id (Allotypus), Borneo-Exped. Dr. NIEUWENHUIS, Long 
Bloeoë (über diesen Fundort siehe bei Gr borneoensis), I. 1899. 
Id (Paratypus), Borneo-Exped. Dr. NIEUWENHUIS, Mahak- 
kam, 1894. — 19 (Holotypus), Borneo-Exped Dr. NIEUWEN- 
HUIS, Gunung Kenepai, Pondok, I. 1894. — Alle drei rechtseitig 
gespannt (Mus. Leiden). 


Long. corp. pron. elytr. fem.ant. fem.post. ovipos. 
d' All. 25.3 mm 57mm 23.2mm 9.7 mm ? — 
Gubar. 20.5, » ONZ 2265.00 Tonio 17.8 mm — 
QHol. 26.8 » CA 5 PA > P 10.702 14 mm 


Kopf nicht oder kaum breiter als das Pronotum samt den 
Seitenlappen, in Frontalansicht obovat. Occiput und Vertex 
stark gewölbt, glatt, glänzend, Supraokularfurchen kräftig 
und scharf eingedrückt. Fastigium verticis etwa um ein 
Drittel breiter als das erste Fühlerglied, mit abgestumpften 
Seiten, ziemlich abgeplattet und gegen das Fastigium frontis 
hin sogar leicht exkaviert, jedoch die Stelle der beiden obe- 
ren Ocellarflecken als sehr flache, aber deutliche Erhebun- 
gen vortretend. Stirn breit, an der Clypeussutur jederseits 
etwas eingedrückt, auf der ganzen Fläche grob und ziemlich 
dicht eingedrückt-punktiert. Subokularfurchen deutlich, aber 
fiach, durchlaufend, am Ende des oberen Drittels nur wenig 
geknickt, nach unten hin dann allmählich etwas verbreitert. 
Mundteile ohne Besonderheiten. Endglied der Maxillarpal- 
pen am Ende wenig aber deutlich (beinahe etwas knopfför- 
mig) verdickt, mit querer, exkavierter Apikalfläche. End- 


138 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


glied der Lippentaster stark verbreitert, beinahe trichterfor- 
mig, mit ziemlich stark konkavem Oberrand, am Ende sehr 
schrag abgestutzt und die Apikalflache deutlich exkaviert. 

Grundfarbe des Kopfes beim Holotypus glanzendschwarz, 
Hinterrand des Occiput und der Wangen schmal braunlich- 
gelb, am Hinterhaupt zwei parallele kurze Längsstreifen 
gleicher Farbe gegen den Vertex hin nach vorn entsendend. 
Beim Allotypus ist die Dorsalfläche des Kopfes ziemlich 
dunkel rostbraun, das Gesicht noch etwas dunkler braun. 
Beim Paratypus Kopf ziemlich licht rostfarbig, das Gesicht 
kaum dunkler. Augen bei allen drei Stücken ziemlich dunkel 
braun, beim Q am dunkelsten. Die drei Ocellarflecken bei 
allen Exemplaren lebhaft gelb, scharf begrenzt; der untere 
kreisrund, fast die ganze Fläche des Fastigium frontis ein- 
nehmend; die beiden oberen weit unten am Fastigium ver- 
ticis stehend, schon ganz nahe der Grenze zwischen den 
beiden Fastigia, nach vorn gerichtet, aufrecht-oval, etwas 
weniger hoch als der untere und gut halb so breit wie hoch. 
Ueber ihnen steht beim Q jederseits ein ungefahr ebenso 
grosser und gleich gefärbter, aber etwas weniger scharf 
begrenzter und mehr seitwärts gerichteter Fleck, welcher 
den beiden anderen Stücken fehlt. Untere Clypeushalfte beim 
O rostfarbig. Mandibeln und Labrum stets glänzendschwarz; 
Taster rostfarbig. 

Pronotum samt den Seitenlappen so lang wie breit oder 
vielleicht sogar etwas länger. Vorderrand flach bogig, in der 
Mitte aber deutlich stärker nach vorn vorgezogen. Vordere 
Querfurche talförmig, aber kräftig eingedrückt, durch- 
laufend. Medianfurche etwa das dritte und vierte Fünftel 
der Pronotumlänge einnehmend, deutlich durchlaufend, aber 
am Beginn stärker grübchenförmig eingedrückt, am Ende 
deutlich pfeilspitzig und diese Pfeilspitze in einem flachen, 
ziemlich grossen, ungefähr kreisrunden Grübchen gelegen. 
7-förmige Furche sehr schwach angedeutet, von ihrer Ver- 
einigung mit dem absteigenden Ast der V-Furche an weiter 
nach vorn überhaupt nicht mehr sicher erkennbar; Quer- 
strich als sehr flaches, unsicheres Grübchen ausgebildet. 
Hinter dem Ende der Pfeilfurche steigt die Metazona gleich- 
mässig schwach nach hinten auf, zeigt einen deutlichen, 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN. 139 


durchlaufenden Mediankiel und ungefähr in der Hälfte ihrer 
länge eine schwache, im Medianteil unterbrochene Quer- 
furche. Seitenlappen länger als hoch, trapezförmig, hinten 
höher als vorn. Vorderecke sehr breit und flach verrundet, 
Unterrand nach hinten absteigend, leicht S-förmig ge- 
schwungen; Abschrägung der Hinterecke mit dem Unter- 
und Hinterrand je einen sehr stark verrundeten stumpfen 
Winkel bildend, so dass sie im ganzen fast nur einen flachen 
Bogen vom Unterrand zum Hinterrand darstellt; Hinterrand 
schräg nach hinten aufsteigend, ohne sicher erkennbare 
Schulterbucht. Beim Uebergang auf die Seitenlappen gabelt 
sich die vordere Querfurche des Diskus; ihr Vorderast be- 
gleitet den Vorderrand bis zur Vorderecke als Submarginal- 
furche, während der Hinterast in schräger Richtung in den 
absteigenden Ast der V-Furche übergeht. Diese ist sehr 
kräftig eingedrückt, unten abgerundet, die von ihr umgrif- 
fene Fläche sehr stark gewölbt. Zwischen ihrem Unterende 
und dem Unterrand liegt ein flaches, aufrechtes Grübchen, 
welches fein quergerunzelt ist; dahinter eine flache Sub- 
marginalfurche von gleicher Skulptur. Der aufsteigende Ast 
trifft oben nicht mit der hinteren Schrägfurche zusam- 
men, sondern bleibt von ihr ziemlich breit getrennt, weil er 
beim Uebergang auf den Diskus plötzlich nach vorn umbiegt 
und dann bald danach aufhört. Hintere Schrägfurche gleich- 
falls stark eingedrückt, nach unten bis an den abgerundeten 
Winkel reichend, welchen die Abschrägung der Hinterecke 
mit dem Hinterrand bildet, oben beim Uebergang auf den 
Diskus schwach nach hinten abgebogen und bald danach 
obliterierend. Suprahumeralcallus gut entwickelt, nach oben 
durch eine medianwärts konvexe, longitudinale Bogenfurche 
abgegrenzt. Nahe unter der Stelle, wo der aufsteigende Ast 
der hinteren Schrägfurche am nächsten kommt, liegt auf 
dem zwischen beiden gelegenen unteren Callus ein kräftig 
eingedrücktes rundliches Punktgrübchen. Posteromarginal- 
zapfen an der Basis unten mit grosser, kugelförmiger Auf- 
‘treibung, weiterhin ziemlich kurz, kegelförmig, am Ende 
ziemlich scharf zugespitzt. 

Grundfarbe des Pronotums gelbbraun bis dunkel rost- 
braun, bei den beiden (JC fast einfarbig, nur die V-Furche, 


140 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


die 7-Furche und der hinterste Teil der Metazona sehr 
schwach und nebelhaft angeraucht, beim Allotypus ausser- 
dem auch noch die Medianfurche. Beim Q weist dagegen 


Fig. 48. Gryllacris nieuwenhutst, 9, 
Holotypus, nat. Gr. — 
Del. GOESTI ABDOELKADIR, 

das Pronotum eine sehr deutliche, wenn auch unscharf be- 
grenzte, schwarze Zeichnung auf: Breit schwarz sind hier 
die V-Furche und die 7-Furche sowie deren Querstrich, und 
von hier an erstreckt sich die Schwärzung als breiter Fleck 
bis an den Vorderrand. Auch die zwischen V-Furche und 
--Furche gelegene gewölbte Fläche ist angedunkelt, in 
ihrem Mittelteil jedoch wieder aufgehellt. Ferner ist auch 
die hintere Schrägfurche, die Medianfurche und der vordere 
Teil der Metazona diffus geschwärzt. 

Elytren fast bis an die Hinterknie reichend, das Hinter- 
leibsende etwas überragend, auf der Fläche rostgelb- 
subhyalin, mit etwas dunkleren, rostbraunen Längs- und 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN, IAI 


Queradern. Beim Holotypus ist eine Anzahl der Queradern 
(besonders im Distalteile) geschwarzt und rauchig um- 
geben. Drei bis vier einfache, freie Präcostalen, nur aus- 
nahmsweise (Paratypus links) die zweite und dritte mit 
kurzem gemeinsamem Stiel. Die letzte etwas stärker längs- 
gestellt, schwach konvex und im Distalteil zur Costa schon 
beinahe parallel. Costa fast gerade, einfach (CC) oder am 
Ende ihres Basalviertels oder -drittels mit deutlichem 
Schrägast nach vorn (9); den Vorderrand ungefähr am 
Ende des mittleren Fünftels erreichend. Costalfeld von 
gleicher Beschaffenheit wie die übrigen, distalwärts deut- 
lich verbreitert, bei der Einmündung der Costa in den Vor- 
derrand am breitesten. Subcosta deutlich aus der Basis der 
Costa entspringend, gerade, erst vor dem Ende etwas nach 
vorn gebogen, mit ziemlich kurzer und breiter Endgabel, 
deren beide Aeste schon in den Vorderrand münden, nur an 
der linken Elytre des Q (ausser dem Ende des Hauptstam- 
mies) zwei Schrägäste in den Vorderrand entsendend. Ra- 
dius mit kurzer einfacher Endgabel (GC) oder zwei schräge, 
von einander entfernt verlaufende Aeste nach vorn entsen- 
dend (9). Radii Sektor ungefähr in der Elytrenmitte aus 
dem Radius entspringend, nach hinten pectinat drei-, sel- 
tener vierästig, der Gabelstiel deutlich länger als der hin- 
terste Ast. Media zwei bis drei Queraderndistanzen (Holo- 
typus, Allotypus) oder ganz nahe vor dem Radii Sektor 
(Paratypus) aus dem Radiusstamm abgehend, durchaus 
einfach. Cubitus frei, zwischen dem Anfang und Ende des 
mittleren Fünftels einfach gegabelt (Q beiderseits, Para- 
typus links) oder überhaupt durchaus einfach (Allotypus 
beiderseits, Paratypus rechts). Nun folgen noch fünf ein- 
fache Längsadern, die beiden letzten aus einem Punkte oder 
mit ganz kurzem gemeinsamem Stiel. 

Hinterflügel ausgesprochen cycloid, ganz ähnlich gefärbt 
wie bei varzegata aber auch die Flügelbasis beraucht, im 
ganzen hyalino-tessellat, die nächste Umgebung der Quer- 
adern etwas stärker diffus angedunkelt als die übrige Fläche, 
nur die Zellmitten mit nicht sehr grossen hyalinen Flecken. 
Entlang dem Bogenrand ist die Färbung etwa zwei Quer- 
aderndistanzen breit etwas aufgehellt, aber immerhin auch 


142 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


hier noch graulich-braun, nicht ganz hyalin. Costalfeld ohne 
queradernfreie Zone. Subcosta einfach. Radius mit einfacher 
Endgabel. Rs + M am Ende des Basalviertels aus dem 
Radiusstamm abgehend; daraus entspringt die einfache 
Media ungefähr in der Flügelmitte; Radii Sektor selber dann 
noch im Apikalviertel nach hinten pectinat dreiästig. Cubi- 
tus ohne sicher erkennbare freie Wurzel, sodann ungefähr 
am Ende des Basalsiebentels aus dem Radiusstamm ent- 
springend, weiterhin frei und einfach. Mittelteil des Anal- 
fächers mit sechs bis neun Scharen von Queradern. 

Coxen und Beine einfarbig gelbbraun, ohne schwarze 
Zeichnungselemente, auch die Knie nicht angedunkelt. Vor- 
dercoxen an der Aussenfläche vorn oben und hinten unten 
mit je einem scharfspitzigen kegelförmigen Dorn, von denen 
der untere aber dem Trochanter eng anliegt und daher nur 
dann auffällt, wenn der Trochanter abgebrochen ist. Die 
beweglichen Dornen der Vorder- und Mitteltibien gleich- 
farbig, in normaler Anzahl vorhanden, die längsten von 
ihnen an den Vordertibien über doppelt so lang wie die Tibie 
dick, an den Mitteltibien nur etwa anderthalb mal so lang. 
Hinterschenkel beiderseits mit 8 bis 12, nur an der aussersten 
Spitze angedunkelten Dörnchen. Hintertibien beiderseits 
mit 7 etwas längeren, gleichfalls dunkelspitzigen Dornen 
versehen. 

co’ Geschlechtsauszeichnungen ganz ähnlich wie bei vodzn- 
soni, jedoch der Hinterrand der Subgenitalis aus zwei neben 
einander stehenden, ganz gleichmässig flachen Kreisbogen 
bestehend; die darüber stehenden Dornen bei den vorlie- 
genden Stücken nicht sicher erkennbar. — Legeröhre ziem- 
lich stark aufgebogen, am Grunde breit, distalwärts allmäh- 
lich und gleichmässig verschmälert, am Ende von oben her 
sehr flach abgeschrägt, beinahe von beiden Seiten her gleich- 
mässig zugespitzt, Apex scharfspitzig. Sie ist deutlich 
kürzer als die Hinterschenkel, aber auch deutlich mehr 
als zwei Drittel so lang. Q Subgenitalplatte ähnlich gestaltet 
wie bei variegata, von dreieckiger Grundform, am Ende 
scharf rechtwinkelig ausgeschnitten, mit ungefähr rechtwin- 
keligen, nicht abgestumpften Lappen; doch ist der Aus- 
schnitt etwas weniger tief als bei varzegata. 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN, 143 


Ich habe mir erlaubt, diese interessante neue Spezies nach 
ihrem Entdecker, dem verdienstvollen Borneo-Forscher Dr. 
NIEUWENHUIS, zu benennen. 

Meine neue Art kommt nach GRIFFINI’s Tabelle (752, 
Sarawak Mus. Journ., I, 2, p. 12; 1912) der moultont am näch- 
sten, unterscheidet sich von ihr aber leicht durch die 
Farbungs- und Zeichnungscharaktere, sowie auch durch die 
@ Geschlechtsauszeichnungen (relativ kürzere Legeröhre und 
anders gestaltete Subgenitalis). Sonst steht sie wohl von 
allen bisher bekannten Arten der robinsont von der malayi- 
schen Halbinsel am nächsten, lässt sich aber auch von ihr 
durch die Färbungsmerkmale gut unterscheiden ; namentlich 
ist bei robiusont das Gesicht schwarz, die Fastigia, der 
Vertex und das Occiput dagegen licht; bei wzeuwenhuist 
jedoch sind entweder (Holotypus) auch die ebengenannten 
Partien schwarz oder auch das Gesicht bräunlich; ferner 
sind bei meiner neuen Art die Ocellarflecken viel schärfer 
und deutlicher begrenzt als bei zodinsonz. Die Geschlechts- 
auszeichnungen sind bei beiden Arten ähnlich und nach 
demselben Typus gebaut, die Subgenitalis jedoch in beiden 
Geschlechtern in den Details abweichend. Endlich ist auch 
die Legeröhre bei nzeuwenhuisi relativ länger als bei vodrnsonz. 


Gryllacris variegata n. sp. (Taf. 1 Figs. 2, 7, 8). 

19 (Holotypus), Borneo-Exped. Dr. NIEUWENHUIS, 
Mahakkam, 1894, rechtseitig gespannt (Mus. Leiden). 

Maasse: Long. corp. 21 mm, pron. 5.3 mm, elytr. 19.5 
mm, fem. ant. 7 mm, fem. post. 11.8 mm, ovipos. 13 mm. 

Kopf so breit wie das Pronotum samt den Seitenlappen, 
in Frontalansicht obovat. Hinterhaupt und Vertex konvex, 
glatt, glänzend. Fastigium verticis nach vorn allmählich 
abgeflacht, kaum breiter als das erste Fühlerglied, mit 
etwas abgestumpften Seitenkanten. Stirn an der Grenze 
gegen den Clypeus eingedrückt, auf der ganzen Fläche grob 
und ziemlich dicht eingedrückt-punktiert. Subokularfurchen 
deutlich, am Ende ihres oberen Drittels stumpfwinkelig 
geknickt (mit der Konvexität nach innen) und an dieser 
Stelle beinahe unterbrochen, weiterhin nach unten dann all- 
mählich verbreitert. Untere Hälfte des Clypeus mit hellerer 


144 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


Medianfurche und ziemlich lichten Randern. Endglied der 
Maxillarpalpen distalwarts allmahlich, aber doch recht deut- 
lich verdickt; Endglied der Lippentaster noch starker ver- 
dickt, beinahe trichterformig. 

Kopf glanzendschwarz. Hinterhaupt lehmgelb mit dunklem, 
ungefähr kreisrundem Mittelfleck, der nach vorn mit der 
Schwarzfärbung des Vertex zusammenfliesst. Supraokular- 
furche im hinteren Teil. noch lehmgelb, in der vorderen 
Hälfte schon schwarz. Die drei Ocellarflecken zu einer 
intensiv orangegelben, scharf begrenzten, Y-förmigen 
Strichzeichnung zusammenfliessend. Augen ziemlich dunkel 
gelbbraun; Scrobes antennarum, mit Ausnahme der schwar- 
zen Ränder, von derselben Färbung. Erstes und zweites 
Fühlerglied glänzendschwarz, die folgenden gleichmässig 
rostbraun. Taster gleichmässig dunkel gelbbraun. 

Pronotum samt den nur wenig angedrückten Seitenlap- 
pen ausgesprochen breiter als lang. Vorderrand flach bogig, 
in der Mitte leicht verdickt und schwach vorgezogen. 
Vordere Querfurche seicht, talförmig, durchlaufend, seitlich 
noch den Vorderrand der Seitenlappen als Submarginal- 
furche begleitend. Mediane Langsfurche kurz und schwach, 
nicht einmal ein Drittel der Pronotumlänge einnehmend, 
hinten von einer durch Zusammenfliessen der beide die 
Pfeilspitze bildenden Schrägfurchen entstandenen halb- 
kreisförmigen U-Furche umgeben, welche aber vom Ende 
der Medianfurche deutlich getrennt ist. 7-förmige Furche 
schwach, aber im hinteren Teile deutlich, der Querstrich 
sehr wenig eingedrückt; vom Anfang des absteigenden Astes 
der V-Furche an ist die 7-Furche nach vorn nicht mehr 
weiter verfolgbar. Der Callus suprahumeralis ist vom 
Diskus nur durch ein ziemlich grosses, ovales Grübchen 
getrennt; eine hintere Querfurche ist nicht mit Sicherheit 
erkennbar. Hinterrand an den Seiten gerundet, im Mittelteil 
quer abgestutzt. Seitenlappen länger als hoch, trapezformig. 
Ecken stumpfwinkelig. Unterrand nach hinten etwas abstei- 
gend. Hinterrand gleichmässig schräg nach hinten aufstei- 
gend, ohne Abschrägung der Hinterecke und ohne Schul- 
terbucht. V-Furche kräftig eingedrückt, unten abgerundet. 
Hintere Schrägfurche gleichfalls scharf und deutlich, oben 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN, 145 


allem Anscheine nach mit dem aufsteigenden Ast der V-Fur- 
che zusammenstossend, unten bis an den Hinterrand 
reichend. Vor ihr zwei kraftig eingedrückte, rundliche 
Punkte, deren erster nahe dem Zusammentreffen von 
aufsteigendem Ast und hinterer Schrägfurche liegt, der 
zweite bei der Mitte der letzteren. Posterohumeralzapfen 
kurz und dick, rostgelb, am Ende spitzig. 

Grundfarbe des Pronotums lehmgelb. Der linienförmige 
Rand rund herum schwarz und überall von einer schmalen 
schwarzen Randbinde begleitet, nur beim Hinterrand des 
Diskus ist diese Randbinde auf den Mittelteil beschränkt, 
seitlich bis etwa zur Mitte des Suprahumeralcallus unter- 
brochen (hier nur der Rand selbst schwarz). Prozona ganz 
schwarz und diese Färbung in der Medianlinie noch eine 
kurze Strecke weit zart nach hinten verlängert. Median- 
furche und die ihr Ende umgebende kleine U-Furche dick 
geschwärzt, der Raum dazwischen aber wieder lehmgelb. 
Von dieser U-förmigen Furche setzt sich die Schwärzung 
entlang der 7-Furche breit nach vorn fort und der Quer- 
strich ist gleichfalls schwarz und dick schwarz umgeben. 
Davor reicht die Schwärzung seitlich bis zur Schwarzfär- 
bung der Prozona. V-Furche und das den Suprahumeralcal- 
lus nach hinten abgrenzende Grübchen gleichfalls schwarz 
und breit schwarz umgeben; die von den Armen der V-Fur- 
che umgriffene Fläche ebenfalls dunkel, nur in der Mitte 
etwas aufgehellt, so dass hier ein grosser dunkler Fleck 
gebildet wird, der noch die 7-Furche, die V-Furche und das 
ober dem Suprahumeralcallus gelegene Grübchen ein- 
schliesst. Hintere Schrägfurche dagegen hell, lehmgelb wie 
ihre Umgebung. Die beiden Grübchen vor ihr wiederum 
dick geschwärzt, das obere (= vordere) mit der Schwär- 
zung des aufsteigenden Astes zusammenfliessend. Endlich 
weist der Suprahumeralcallus in seinem unteren Teile nahe 
dem Hinterrand noch ein kleines schwarzes Punktfleckchen 
auf, das aber nur an der rechten Seite des vorliegenden 
Stückes vorhanden ist, an der linken dagegen fehlt. 

Elytren das Hinterleibsende überragend, die Hinterknie 
erreichend, mit scharf rostgelben Längs- und Queradern. 
Die Zellen dazwischen vor der Subcosta nd hinter dem 


IO 


146 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


Cubitus von der Basis bis tber die Elytrenmitte hinaus fast 
alle ganz schwarzbraun ausgefüllt; die zwischen Subcosta 
und Cubitus im Mittelteil der Elytren nur entlang den 
Queradern breit angedunkelt, in ihren Mitten aber fast 
hyalin; die Zellen des Distalteils überhaupt ganz subhyalin. 
Drei bis vier einfache Präcostalen. Costa S-förmig 
geschwungen, einfach, den Vorderrand schon bald nach der 
Mitte erreichend. Costalfeld distalwärts allmählich ver- 
breitert, bei der Einmündung der Costa in den Vorderrand 
am breitesten. Subcosta aus der Basis der Costa entsprin- 
gend, erst gerade, im Distalteil nach vorn gebogen, mit 
ziemlich schwach entwickelter Endgabel. Radius mit ein- 
facher, ziemlich langer Endgabel. Radii Sektor ungefähr in 
der Elytrenmitte aus dem Radius entspringend, anscheinend 
gleichfalls nur einfach gegabelt. Media am Ende des 
Basaldrittels aus dem Radiusstamm abgehend, einfach. 
Cubitus frei, an der rechten Elytre im der Mitte, andes 
linken erst weiter distal, einfach gegabelt. Nun folgen noch 
fünf einfache Langsadern, die beiden letzten mit ziemlich 
langem gemeinsamem Stiele. 

Hinterflügel ausgesprochen cycloid, mit dunklen Adern; 
an der Basis fast hyalin, sodann entlang den Queradern mit 
ziemlich breiten dunklen Bogenbinden, die schon im 
Mittelteil zusammenzufliessen beginnen, weiter distalwärts 
nur noch rundliche ‘hyaline’ Plecken "der Zeillmitten 
umschliessen, entlang den letzten drei Queraderreihen bis 
an den Rand schon vollstandig mit einander verfliessen, 
ohne hyaline Flecken dazwischen, aber dafür weniger 
dunkel als im Mittelteil; die Queradern selbst sind 
(besonders im Mittelteil des Flügels) rundlich schwarz 
umgeben, doch ist diese Färbung gegen das Braun der 
Binden nicht scharf abgegrenzt, sondern allmählich 
übergehend. Costalfeld ohne queradernfreie Zone. Sub- 
costa einfach. Radius anscheinend nur einfach gegabelt. 
Rs + M aus dem Radiusstamm zwischen dem Beginn des 
mittleren Drittels und Fünftels entspringend; daraus geht 
die einfache Media etwas distal von der Flügelmitte ab; 
Radii Sektor selber dann noch im Apikalviertel nach hinten 
pectinat dreiästig. Freie Cubitusbasis nicht erkennbar; 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN. 147 


sodann entspringt der Cubitus aus dem Radiusstamm 
ungefähr am Ende des Basalfünftels und bleibt weiterhin 
durchaus einfach. Mittelteil des Analfächers mit fünf bis 
acht Scharen von Queradern. 

Pleuren, Coxen und Trochanteren lehmgelb, ohne 
schwarze Flecken. Vorderschenkel glänzend schwarz, nur 
im Basalteil lehmgelb. Vordertibien ganz schwarz, nur die 
beweglichen Dornen einfarbig rostbraun. Alle Tarsen 
gleichfalls rostfarbig. Mittelschenkel glänzendschwarz, in 
der oberen Hälfte jedoch bis über die Mitte lehmgelb. 
Mitteltibien lehmgelb, am Grunde und am Ende schwarz: 
die Schwarzfarbung am Ende doppelt so lang wie am Knie; 
die Gelbfärbung nimmt ungefähr die Hälfte der Tibienlänge 
ein. Hinterschenkel lehmgelb, aussen mit breitem schwar- 
zem Langsband im unteren Teil von der Basis an bis ans 
Ende (fast an Papuogryllacris dimidiata erinnernd), der 
Unterrand aber grösstenteils lehmgelb; innen nur im Knie- 
teil scharf abgesetzt glänzendschwarz, und zwar nimmt die 
Schwarzfärbung oben etwas weniger, unten etwas mehr 
als das Apikaldrittel ein. Hintertibien ähnlich gefärbt wie 
die mittleren. Die beweglichen Dornen der Vorder- und 
Mitteltibien kaum so lang wie die Tibie dick. Hinterschen- 
kel jederseits mit sechs bis acht schwärzlichen Dörnchen; 
Hintertibien aussen mit sieben, innen mit sechs solchen. 

Hinterleib samt Legeröhre gleichmässig bräunlichgelb 
bis rostfarbig. Legeröhre ein wenig länger als die Hinter- 
schenkel, gleichmässig aufgebogen, distalwärts allmählich 
verschmälert, mit ziemlich spitzem Apex, der von oben her 
flach abgeschrägt ist. Q Subgenitalplatte von ungefähr 
gleichseitig-dreieckiger Grundform, am Ende scharf winke- 
lig ausgeschnitten, mit ebenso gewinkelten Lappen; die 
Grösse der Winkel beträgt ungefähr 70 bis 80°. 

Die neue Spezies gehört zweifellos in die Gruppe von 
maculipes und würde in GRIFFINI’s Tabelle (732, Ann. Mus. 
Nat. Hungar., IX, p. 177; 1911) zwischen den beiden suma- 
tranischen Arten beccarii und modiglianti zu stehen kommen, 
unterscheidet sich von beiden aber schon durch die Färbungs- 
merkmale sehr gut. In der Beinfärbung steht sie wohl von 
allen bisher bekannten Spezies der griffinii von der malayi- 


148 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


schen Halbinsel (KARNY, 730, Journ. Mal. Br., R. As Soc., I, 
p. 131; 1923) am nächsten, unterscheidet sich aber von ihr 
leicht durch die Färbung von Kopf, Pronotum und Hinter- 
flügeln ; eine Vergleichung der Geschlechtsauszeichnungen 
ist bisher nicht möglich, weil wir von grzffini nur das & 
kennen. Ausser grzffinzz scheint nur noch caudelli KARNY 
von Palawan mit varzegata wirklich sehr nahe verwandt zu 
sein; doch ist bei ihr die Legeröhre ausgesprochen länger 
als bei meiner neuen Art und auch die Form der 9 Sub- 
genitalis eine ganz andere. Schliesslich weicht variegata 
von caudelli und ebenso auch von allen anderen Arten der 
maculipes-Gruppe sehr deutlich durch ihre sehr charakteris- 
tischen Färbungs- und Zeichnungsmerkmale ab (siehe Farb- 
tafel!) und ist deswegen auch in GRIFFINI’s Tabelle der 
Borneo-Arten (752, Sarawak Mus. Journ., I, No. 2, p. I—14; 
1912) überhaupt nicht zwanglos unterzubringen und mit 
keiner der bisherigen Spezies zu verwechseln. 


Gryllacris modiglianii GRIFFINI. 

1 d', Fort de Kock, Sumatra, 920 m, I. 1922, leg. E. JACOB- 
SON, ungespannt (Mus. Leiden). 

Dieses Exemplar und das der nachstehenden Subspecies 
wurde von mir bereits 1924 (Treubia, V, p. 225—227) aus- 
reichend besprochen. 


Gryllacris modiglianii subspec. benkulensis KARNY. 

Id (Cotypus, vgl. supralc.), Sumatra. Benkulen, Rimbo 
Pengadang, VI. 1916, leg. E. JACOBSON, ungespannt (Mus. 
Leiden). 


Gryllacris genualis WALKER. 

19, Java, ungespannt. — 19, Java, Nongkodjadjar, leg. 
E. JACOBSON, ungespannt. — Beide det. KARNY (Mus. Leiden). 

Beide Stücke befanden sich in der Sammlung unter dem 
Namen Gr. podocausta und wurden unter diesem Namen 
auch von mir 1920 (Zoölog. Meded., V, p.147) zusammen 
mit echten podocausta-Exemplaren angeführt, da ich damals 
die Determination in der Sammlung als richtig voraussetzte 
und nicht genauer nachkontrollierte. Die Fehldetermination 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN, I49 


des ersten der beiden Stiicke stammt zweifellos noch von 
DE HAAN, die des zweiten von GRIFFINI. Ich möchte bei 
dieser Gelegenheit ausdriicklich betonen, dass ich wahrend 
meinen Europa-Urlaubes in fast allen Museen Europas 
die von GRIFFINI untersuchten Gryllacriden nachpriifte und 
dass dabei dies hier der einzige Fall war, wo ich mich 
genötigt sah, eine GRIFFINIsche Determination als irrtümlich 
abzulehnen und durch eine andere zu ersetzen. Das vor- 
liegende Stiick war allerdings sehr leicht mit podocausta 
zu verwechseln, da Kopf und Pronotum sehr stark ange- 
dunkelt war — allerdings nur durch postmortale Verfarbung? 
— und die Färbung des Stückes daher viel eher an fodo- 
causta als an genualis gemahnte (vgl. die farbigen Abbildungen 
beider in der Treubia, X, Taf. VII, fig. 6,7; 1928). Dazu kommt 
noch, dass vom selben Fundort und mit den gleichen 
Funddaten auch 2 wirkliche podocausta-dd vorlagen. Ich 
selber wurde auf irrige Determination erst durch Unter- 
suchung des Elytren-geäders aufmerksam: die beiden 
ersten Postcubitalen (= CuS & An,) fielen mir nämlich durch 
ihren auffallend S-förmig geschwungenen Verlauf sofort auf, 
der ja gerade für genualis charakteristisch ist und bei 
podocausta nie in dieser Weise vorkommt. Auf das hin 
untersuchte ich nun die Legeröhre und auch diese sprach 
eindeutig und unzweifelhaft für die Zugehörigkeit zu genualis. 


Fig. 49. Gryllacris genualis 9, Nongkodjadjar. — 

Verlauf der Hauptadern an der linken Elytre. 
Bei letzterer ist nämlich der Ovipositor etwas länger und 
am Ende von beiden Seiten her ziemlich gleichmässig 
zugespitzt, bei podocausta dagegen von oben her abgeschrägt. 
Dieses Merkmal ist zwar ziemlich minutiös, aber durchaus 
verlässlich. So wurde GRIFFINI's Determination mit absoluter 
Sicherheit widerlegt, wenn auch gleichzeitig durchaus begreif- 
lich gemacht. Weniger verständlich erscheint die Fehl- 


150 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


bestimmung bei dem DE HAANschen Stiick, da bei diesem 
Kopf und Pronotum volikommen in der fiir genualis charak- 
teristischen Weise gefärbt sind, also von podocausta recht 
deutlich verschieden. Dazu kommen natürlich auch bei 
diesem Stück noch die Verschiedenheiten im Elytrengeäder 
nnd im der Struktur der Legeröhre. Das “Geader dieses 
Exemplars habe ich schon 1920 unter den Namen fodocausta 
beschrieben : Zoölog. Mededeel., V, p. 147: „Drittes Exem- 
plar (9). 

Ebendort habe ich auch (im ersten Absatz) auf eine 
Geädervariation des von GRIFFINI determinierten Stückes 
hingewiesen, die ich jetzt in der Figur (Fig 49) wiedergebe. 
An der linken Elytre entspringt nämlich auch der Cubitus 
aus dem Radiusstamm und bleibt bis zum Ende einfach; 
an der rechten (wie normal) aus der Basis, einfach gegabelt. 


Gryllacris podocausta DE HAAN. 

200, 19 (Typenl!), Java; das erste o beiderseitssoe 
spannt, die beiden andern Stücke ungespannt (Mus. Leiden). 
1d (det. GRIFFINI), Java, Nongkodjadjar, I 1911, leg. JACOBSON, 
ungespannt (Mus. Leiden). — 1 9 (det. GRIFFINI), Java, Wono- 
sobo, V. 1909, leg. JACOBSON, ungespannt (Mus. Leiden). — 19 
(det. GRIFFIN]), Java, Gun. Gedeh, III. 1911, leg. JACOBSON, 
ungespannt (Mus. Leiden). — 1 9 (det. KARNY), Java, Gunung 
Gedeh, 1200 m, XII. 1912, leg. E. JACOBSON, ungespannt (Mus. 
Leiden). — 1 o (det. KARNY), Sumatra, Solok, 1914, P. O. 
STOLZ, ungespannt (Mus. Leiden). —- 1 9 (det. WILLEMSE), Gun. 
Mas, XI. 1918, leg. W. ROEPKE, ungespannt (coll. WILLEMSE). 

Für die drei DE HAANschen Stücke habe ich schon 1920 
das Geäder beschrieben. (Zoölog. Mededeel., V, p. 147, 148: 
erstes, zweites und viertes Exemplar; wogegen das dritte 
zu genualis gehört, s.d.). Ich beschreibe daher jetzt hier als 
Repräsentanten des Normalgeäders das Exemplar der coll. 
WILLEMSE. 

Elytren: Drei eintache Pracostalen, die leiztezkanmı 
schon aus der Basis der Costa entspringen und ist im Dis- 
talteil ziemlich stark längs gestellt und beinahe zur Costa 
parallel. Costa deutlich S-förmig geschwungen, einfach, den 
Vorderrand ungefähr am Ende des mittleren Fünftels 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN, ISI 


erreichend. Costalfeld wie die ibrigen hyalin, distalwarts 
verbreitert, kurz vor der Einmündung der Costa in den 
Vorderrand am breitesten. Subcosta aus der Basis der 
Costa entspringend, erst gerade, dann nach vorn gebogen, 
vor dem Ende einfach gegabelt. Radius mit einfacher, 
schmaler Endgabel. Radii Sektor ungefahr in der Elytren- 
mitte entspringend, nach hinten pectinat dreiastig, die Aeste 
jeweils etwas kiirzer als ihre Gabelstiele. Media am Ende 
des Basaldrittels aus dem Radius abgehend, durchaus ein- 
fach. Cubitus frei aus der Basis, zwischen dem Beginn des 
mittleren Drittels und Fiinftels einfach gegabelt. Nun fol- 
gen noch fünf einfache Langsadern, die beiden letzten mit 
recht kurzem gemeinsamem Stiele, die letzte schon am 
Ende des Basaldrittels der Elytrenlange aufhorend. 

Noch starker reduziert ist die fiinfte Postcubitalis bei dem 
DE Haanschen 9, wo sie überhaupt zu einer blossen Längs- 
masche der vierten verkümmert ist, ähnlich wie dies auch 
bei pallidula = auriculata vorkommt (vgl. Treubia, X, p. 189, 
fig. 216 ; 1928). Ganz ebenso verhält sich auch das 9 vom 
Gedeh an beiden Elytren. Beim d von Solok dagegen sind 
5 gut entwickelte Postcubitalen vorhanden, die beiden 
letzten mit ganz kurzem gemeinsamen Stiele. 


Gryllacris podocausta var. kuchingiana GRIFFINI. 

19 (det. KARNY), Palembang, Sumatra, ungespannt (Mus. 
Amsterdam). 

Nicht grösser als gewöhnliche javanische Stücke, aber 
nach der ganz schwarzen Färbung der Vorder- und Mittel- 
tibien zu Auchingiana gehörig. Elytrengeäder ohne Besonder- 
heiten, Subcosta aus der Basis der Costa entspringend. 


Gryllacris podocausta var. mutabilis PICTET & SAUSSURE. 

I d (det. KARNY), Java, Nongkodjadjar, I. 1911, leg. E. JACOB- 
SON, ungespannt (Mus. Leiden). — 1 d' (det. KARNY), Java, 
Dampit, Soember Pakel, 1916, MAC GILLAVRY, ungespannt 
(Mus. Leiden). 

Das erste der beiden Exemplare war schon von GRIFFINI 
ganz richtig als podocausta bestimmt worden. In der Färbung 
steht es zwischen der typischen podocausta und der var. 


152 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


pallidior. Pronotumzeichnung normal, nur etwas lichter, 
braun statt schwarz. Stirn schwarz, oben mit dem charak- 
teristischen gelben Fleck, Occiput lehmgelb, Mundteile 
rostfarbig. Alle Beine einfarbig lehmgelb, Knie nicht 
geschwärzt. 

Auch bei dem (© von Dampit ist die Schwärzung 
schwächer als bei normalen podocausta-Exemplaren. Occi- 
put blass, nur mit schwarzer V-Binde, die zweimal unter- 
brochen ist. An der unteren Augenecke ein schwarzer Fleck. 
Wangen und der obere Teil der Stirn lehmgelb, der mittlere 
und untere Stirnteil sowie die Mundteile schwarz, jedoch 
die Mandibeln nahe dem Aussenrand an der Basis mit 
unscharf begrenztem gelblichem Dreiecksfleck und der 
Clypeus fein lehmgelb gerandet und mit ebensolcher Mittel- 
linie. Taster blass. Pronotum lehmgelb, nur die Mesozona 
seitlich bis an die V-Furche schwarz, aber auch diese 
Schwarzfärbung nahe der Mitte durch zwei lehmgelbe 
Längslinien unterbrochen, zwischen denen die Mittelfurche 
wieder schwarz ist. An den Beinen nur die Knie und Tibien- 
enden schmal schwarz. g' Hinterleibsende ganz hell!! 

In bezug auf das Geäder verhalten sich beide Exem- 
plare vollkommen normal. 


Gryllacris podocausta var. pallidior PICTET & SAUSSURE. 

I d (det. KARNY), ohne Angaben, ungespannt (Mus. Am- 
sterdam) 

Gesamtfärbung mit Ausnahme des Kopfes ganz lehm- 
gelb (auch das Hinterleibsende!), nur alle Knie etwas ange- 
dunkelt. Gesicht wie bei der typischen podocausta ganz 
schwarz, nur mit dem grossen gelben Fleck der Fastigia; 
dahinter der Vertex geschwärzt, welche Färbung sich an 
den Seiten des Occiput schräg nach hinten hinzieht und 
auf diese Weise ein verkehrtes V bildet. Erstes Fühlerglied 
innen angedunkelt. Elytren mit rostgelben Längsadern; 
Queradern dunkel, braun, aber nicht schwarz. Geäder ohne 
Besonderheiten; Subcosta deutlich aus der Basis der Costa 
entspringend. 


Gryllacris pallidula SERVILLE. 
Unter diesem Namen hatte DE HAAN in seiner Sammlung 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN. 153 


(Mus. Leiden) 1 d' aus Java, das mit auriculata KRAUSS. 
übereinstimmt. Ich habe dieses Stück bereits 1920 (Zoölog. 
Mededeel., V, p. 150) charakterisiert und bin seither der DE 
HAANschen Deutung gefolgt. Erst durch die Nachprüfung 
der Gryllacriden des U.S. Museums ist mir der Gedanke 
gekommen, dass möglicherweise pallidula mit macilenta 
identisch sein könnte, wie ich dies seither an anderem Orte 
auch noch etwas näher ausgeführt habe. Deswegen ver- 
wende ich in jüngster Zeit für diese Spezies wieder den 
Namen aurzculata. Ich bin der Ansicht, es müsste zunächst 
nachgeprüft werden, ob der SERVILLEsche Typus sich viel- 
leicht im Genfer Museum befindet (in Paris ist er nicht!) 
und im zutreffenden Falle, ob er zu maczlenta oder zu 
pallidula gehört. Sollte sich das SERVILLEsche Exemplar 
auch in Genf nicht finden, so müsste es wohl als verloren 
gelten und dann wäre das DE Haansche als Neotypus 
zu betrachten und somit pallidula an Stelle von aurzculata 
zu setzen. 


Gryllacris willemsei KARNY. 

12 (Paratypus), Air Njuruk, Gunung Dempu, 1400 m, 
Sumatra, VIII. 1916, leg. E. JACOBSON, linkseitig gespannt 
(Mus. Leiden), 

Dieses Exemplar ist bereits in der Originalbeschreibung 
der Spezies (Treubia, V, p. 229—231; 1924) mit berücksichtigt. 


Neanias subapterus KARNY. 

Id (Holotypus), Suban Ajam, Benkulen, Sumatra, VII. 
1916, leg, E. JACOBSON (Mus. Leiden). 

Originalbeschreibung siehe Treubia, V, p. 232; 1924. 


Neanias (Eremus) jacobsoni GRIFFINI. 

I d' (det. KBRNY), Tjandi Roto, Java, 1886, OUDEMANS (Mus. 
Amsterdam). 

Maasse: Long. corp. 14.5 mm, pron. 3.9mm, elytr. 0.5 min, 
fem. ant. 5.2 mm, fem. post. 8.3 mm. 

Kopf in Frontalansicht breit ovoid, beinahe schon kreis- 
rund, Stirnpunkte weit von einander entfernt, aber ziemlich 
grob eingedrückt. Occiput und Wangen licht, nicht dunkler 


154 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


als das Gesicht. Pronotum gleichfalls lichter als beim Typus- 
exemplar, braungelb. Elytrenrudimente winzig, aber sehr 
dunkel braun und dadurch sich gut von der Umgebung 
abhebend, etwas abstehend, an der rechten Seite tiberhaupt 
fehlend, offenbar abgebrochen. Hinterflügelrudimente nicht 
erkennbar. Die Reihen vorstehender Punkte an den Seiten 
des zweiten und dritten Tergits, die GRIFFINI erwähnt, 
dunkler braun als die Umgebung und sehr gut sichtbar; 
es ist wohl gar kein Zweifel, dass GRIFFINI mit seiner 
Deutung als Stridulationsorgane recht hat. By dor- 
neensis kan ich dagegen derartige Punkte nicht wahrnehmen. 


Fig. 50. g' Hinterleibsende von Neanias 
von unten. — Links: jacobsoni. — 
Rechts: dorneensis. 


Die rechte Hintertibie weist oben jederseits sechs Dornen 
auf, die linke dagegen nur drei (vielleicht handelt es sich 
in letzterem Falle um ein Regenerat ?) 

Sonst in jeder Hinsicht vollkommen mit der ausgezeich- 
neten Beschreibung bei GRIFFIN) übereinstimmend (770, 
Tijdschr. v. Ent., LVI, p. 177— 180; 1913). Dagegen sind die 
beiden Figuren der & Geschlechtsauszeichnungen (pl. 6, figs. 
5,6) vollständig verzeichnet, wie GRIFFINI — der sie erst 
nach der Reproduktion zu Gesicht bekam — später selbst 
feststellte (77 Atti Soc. It. Sei. Nat. lp 250013 070% 
Wien. Ent. Zeit., XX XIII, p.251; 1914). Ichebilde-siezdahes 
hier nach dem jetzt vorliegenden Exemplar nochmals ab 
(Fig. 50, links). 


Neanias (Eremus) borneensis KARNY. 


ıd (Allotypus), Borneo-Exped. Dr. NIEUWENHUIS, S. 
Dingai (Mus. Leiden). — (S. Dingai ist ein Zufluss der Bloeoë 
in Central-Borneo, der wieder ein Nebenfluss des Mahakkam 
in dessen Oberlauf ist). 


HOLL. SAMMLUNGEN GESEHENEN GRYLLACRINEN, 155 


Maasse: Long. corp. 21.3 mm, pron. 5.5 mm, fem, ant. 6.6 
mm, fem. post. 14.4 mm. 

Das Exemplar stimmt vollstandig mit der Beschreibung 
des © Holotypus (KARNY, 765, Sarawak Mus. Journ., II, 1, 
No. 8, p.60; 1925) überein; nur weist das linke Hinterbein 
etwas mehr Dornen auf, nämlich am Schenkel aussen 6 
Gamen ur), an der Tibie aussen 6 (innen 4); das rechte 
Hinterbein ist wie beim 9 bedornt. 

Hinterleibsende nicht angedunkelt. Achtes Tergit län- 
ger als die beiden vorhergehenden zusammen; neuntes 
kappenförmig, im Distalteil mit medianer Vertikalfurche. 
Darunter ragen zwei plumpe wulstige, von ihm deutlich ge- 
trennte Fortsätze hervor; das Tergit selbst weist keinerlei 
Wülste auf seiner Fläche auf. Cerci schlank und ziemlich 
kurz. œ Subgenitalplatte (Fig. 50 rechts) quer, mit schwach 
stumpfwinkelig - ausgerandetem Hinterrand und kurzen, 
dicken Styli. 

Durch die Entdeckung des Z ist nunmehr die Abgren- 
zung gegenüber jacobsonz viel besser fundiert als bisher. 
Ich habe die beiden in meiner Artentabelle (l.c., p. 62) von 
einander auf Grund der Anwesenheit oder Abwesenheit von 
Elytrenrudimenten, auf Grund der Körpergrösse und der 
Hinterschenkelbedornung von einander getrennt. Das letzte- 
re Merkmal schien noch das brauchbarste; denn wenn auch 
von beiden Arten nur je ein Stück bekannt war und daher 
immer noch die Möglichkeit offen blieb, dass es sich hier um 
eine individuelle Variation handeln könnte, so war dies bei 
dem grossen Unterschied der Dornenzahl doch nicht wahr- 
scheinlich. Weniger verlässlich erschien schon die Grösse; 
denn bei dieser konnte es sich sehr wohl um einen bloss 
subspezifischen Unterschied oder um eine zufällige indivi- 
duelle Variation oder um einen Geschlechtscharakter han- 
deln. Da aber die beiden jetzt vorliegenden Stücke (jacob- 
sont s. oben) in der Grösse sehr gut mit den Typusexem- 
plaren übereinstimmen, so fällt dieses Bedenken nun auch 
weg. Nur mit grösster Vorsicht wagte ich auch das Vor- 
handensein bzw. Fehlen der Elytren mit zu verwerten und 
habe in der Tabelle dabei ausdrücklich das Geschlecht ange- 
führt; denn die Elytrenrudimente von jacobson! sind so 


156 H. H. KARNY, REVISION DER VON MIR IN 


winzig, dass es sehr wohl denkbar was, dass das zugehorige 
Q vollständig flügellos sein könnte. Ob dies der Fall ist, 
wissen wir freilich auch jetzt noch nicht; aber jedenfalls 
ist der Unterschied für die G'o der beiden in Rede stehen- 
den Arten brauchbar, da wir ja nun von Jdorneenszs auch 
das g'* kennen und dieses wie das 9 vollständig apter ist. 
Dazu kommt endlich noch, dass wir nunmehr auch auf 
Grund der cf Geschlechtsauszeichnungen die beiden Arten 
gut und sicher gegen einander abgrenzen können, denn diese 
sind — wie der Vergleich der hier gegebenen Abbildungen 
deutlich erkennen lässt — von einander sehr gut verschie- 
den. Endlich wäre vielleicht noch erwähnenswert, dass zwar 
beide Spezies ein auffallend breites Fastigium verticis 
haben, und zwar im Vergleich zur Körpergrösse bei beiden 
ungefähr gleich breit. Dennoch musste ich für borneensis 
angeben „fully twice as wide as first antennal joint”, 
während GRIFFINI für jacobsoni mitteilt: „latitudinem du- 
plam primi articuli antennarum attingens et superans”. 
Dies hat aber seinen Grund nicht in verschiedener Bildung 
des Fastigiums, sondern in der Verschiedenheit des ersten 
Fühlergliedes. Dieses ist nämlich bei dorneensis — wie auch 
sonst meist bei Gryllacrinen — ganz am Grunde stark 
eingeschnürt und sodann im übrigen Teile ziemlich stark, 
fast blasig, erweitert, bei jacobsonz dagegen viel schwächer 
verengt, viel schlanker und eher stabförmig. Auch dieser 
Unterschied dürfte sich zur Differentialdiagnose zwischen 
den beiden Arten mit Erfolg verwenden lassen. 
Abgeschlossen im April 1920. 


TAFELERKLÄRUNG. (Plaat 1). 
(Alle Figuren in nat. Gr, GOESTI ABDOELKADIR del. et pinx ) 


Fig. 3 & 4. Gryllacris büttikoferi 3, Typus, Borneo. 

» 5 & 6. Papuogryllacris dimidiata var., d, Salawatti. 

» 2,7 & 8. Gryllacris variegata 9, Typus, Mahakkam, 
Borneo 

» 9. Gryllacris fasciata 9, Nias. 

» I & 10. Gryllacris fumigata elongata 3, G. Kenepai, 
Borneo. 

» II & 12. Gryllacris soror &, Sambas, Borneo. 


Note pouvant servir à la Monographie 
du Genre Clerota Burum. 


(Scarabaeidae: Cetoniinae) 
par 


F. T. VALCK LUCASSEN. 


Le genre Clerota BURM., qui habite l’Asie méridionale, 
comptait jusqu’a ce jour dix especes, dont quelques unes 
étaient connues depuis longtemps. 

Grace a l’amabilité de M.M. les Directeurs des Musées de 
Paris, Berlin-Dahlem et Leiden, ainsi que de M.M. Bourgoin 
Erden Vos tot Nederveen Cappel, jai eu Jl occasion 
d’étudier un nombre assez considérable d’individus de dif- 
férentes espèces, et je saisis l'occasion pour remercier ces 
Messieurs de leur coopération bienveillante. 

Les Clerota sont assez difficiles a décrire; les individus 
d'une même espèce varient très souvent beaucoup entre eux, 
ce qui ne facilite certainement pas la determination et 
l’etablissement de nouvelles espèces. Sauf Clerota Budda 
fect P, type du genre, que l'on trouve dans toutes les 
collections et quelquefois en grand nombre, les espèces sont 
mal représentées dans les collections. Les Clerota vittigera 
HOPE, Sanson: et Vitalis! BOURGOIN, Arrow JANSON, parvula 
MOSER et probablement castanezpennis MOSER ont été établies 
sur un seul individu. Il en est de même pour les CZ. Bour- 
goini, Feanvoinei et Dixon, nouvelles espèces décrites plus 
loin. Il va sans dire qu’il y a un certain risque de nommer 
de nouvelles espéces, vu la rareté et la grande variabilité 
des individus. Il est possible que, lorsqu’on aura un grand 
nombre d’exemplaires a sa disposition provenant de plusieurs 
localités, on trouve que CZ Bourgoini est une forme de 
Cl. Arrow, ou Cl. Dixoni une variété de Cl. Bodhisattva 


158 F. T. VALCK LUCASSEN, NOTE POUVANT SERVIR 


Künck.; mais pour le moment il faut nous contenter de ce 
que nous possédons et espérer que nos successeurs auront 
le bonheur de pouvoir prendre des décisions définitives. 


Pour distinguer les sexes il y a deux caracteres que j’ai 
trouvés être constants et qui n’ont pas encore été men- 
tionnés, si je ne me trompe pas. 

I. La plus longue épine des tibias posterieurs est pointue 
chez le mâle; obtuse et dilatée un pew a l’extremite chez 
la femelle. 

2. Le pygidium est fortement replié dans les deux sexes; 
la distance du sommet du repli jusqu’au dernier segment 
ventral est bien plus grande que la largeur de ce segment 
chez le male; et tout au plus esalezchez la femelle: 

Outre ces differences constantes on en trouvera dans la 
dimension des tarses postérieurs, qui sont plus courts chez 
la femelle et le rétrécissement en avant plus ou moins 
oblique du pronotum du mâle, mais ces caractères ont 
surtout de valeur lorsqu’on possede les deux sexes. 


Clerota Shiva VALCK LUCASSEN. (vittigera ARROW.) 


M. ARROW a decrit dans „Fauna of British India Coleo- 
ptera Lamellicornia I, Cetoniinae and Dynastinae, 1910, 
p. 66, „Clerota vittigera HOPE” et l'a figure. 

Je crois qu'il s’agit ici d'une espèce différente de vzttzgera 
HOPE, dont WESTWOOD a donné un assez joli dessin (Arcana 
Entom. I, pl. 28, f. 6). En ‘comparant ces deux dessins on 
voit une difference dans la forme des bandes jaunes et la 
ponctuation des élytres. 

Je n'ai pas vu le type de C7. vittigera HOPE, qui se trouve 
au Museum d’Oxford, mais grace a l’amabilite de M. le 
Prof. POULTON, qui a bien voulu le deposer au British 
Museum, M. ARROW a pu l’examiner et me donner les 
informations voulues, dont je le remercie sincerement. De 
mon côté j'ai envoyé une paire de CZ vittigera ARR. a M. 
ARROW, pour avoir la certitude que mes individus étaient 
identiques a ceux du British Museum, qui ont servi a M. 
ARROW pour ses études. Celui-ci m’a écrit que mes individus 


A LA MONOGRAPHIE DU GENRE CLEROTA BURM. 159 


étaient conformes a ceux du Musée britannique; d’ailleurs 
les localités sont à peu pres les mémes. 

Jai examine 16 individus, dont 11 de British Bhutan: 
(Mus. de Paris, un sans localité précise), Padong (Mus. de 
Beiden 2, Coll. BOURGOIN 3 et 4 expl., qui m’ont été gra- 
cieusement offerts par M. R. OBERTHüR, chez qui j'ai vu 
une grande série), Maria Basti (Coll. BOURGOIN 1 expl.) 
et 5 de Sikkim: Darjeeling (Coll. JANSON). 

Le dessin de M. ARROW ferait croire que les taches jaunes 
des élytres sont coalescentes, mais d’apres ce que j’ai pu 
constater, ceci n’est qu’une rare exception et M. R. OBER- 
THUR m’a Ecrit que dans sa longue série il ne se trouve 
qu’un seul individu qui corresponde au dessin de M. ARROW. 
Au contraire les 4 taches jaunes sur les élytres sont tres 
constantes et varient beaucoup moins que celles de C/. Budda 
G. et P. Quoique ces taches puissent se joindre quelquefois, 
jamais elles ne forment une bande jaune dépassant la région 
de l’écusson jusqu'à la base de l’élytre, comme WESTWOOD 
Pa figuré pour vittigera HOPE, ce que l’on retrouve chez 
Cl. rigifica JANS., Fansoni BOURG, Bodhisattva KiiNCK. et 
plus ou moins chez Feanvoznei VALCK LUC. dont la des- 
cription suivra plus bas. La ponctuation des élytres de C7. 
vittigera HOPE est aussi plus distincte, que celle de CZ. 
vittigera ARR. Ce dernier peut avoir une petite tache jaune 
au bord interne des hanches postérieures, comme d’ailleurs 
chez C1. Fansoni et quoiqu’elle puisse manquer quelquefois, 
jamais je n’ai constaté de tache jaune a la base du premier 
segment. entre les hanches postérieures de S/zva comme 
chez le type de CZ vittigera HOPE et chez beaucoup d’indi- 
vidus de CZ. rigifica. Je serais porté à croire que CY. vittigera 
HOPE constitue une forme intermédiaire entre zigzfica JANS. 
et vittzgera ARR. 

Je propose le nom de S%iva pour cette dernière espèce, 
nom que j'ai trouvé sur une étiquette sous un individu du 
Musée de Leiden et que VAN LANSBERGE a probablement 
voulu lui donner, ce qui prouve que celui-ci avait déja 
observé que CZ. Shiva n’était pas identique à vittigera HOVE. 
D'ailleurs KüNCKEL D’HERCULAIS (Bull. Mus. Nat. Hist. 
Natur. Paris, 1912, p. 402), semble se douter de la syno- 


160 F. T. VALCK LUCASSEN, NOTE POUVANT SERVIR 


nymie de Cl. vittigera ARR. et vittigera HOPE. Quant a 
l'insuffisance de la figure de la planche de WESTWOOD, dont 
parle DOHRN (Stett. Ent. Zeit. 1885, p. 143), il me semble 
que celui-ci exagére, et on pourrait reprocher la même faute 
au dessin que KüNCKEL donne de CZ. Bodhisattva. 

Jajoute a la description que M. ARROW a donnée, que 
la bande médiane jaune du pronotum est dilatée surtout 
dans l’excavation (comme chez Cl. vittigera HOPE), que 
l’ecusson n'est pas tout a fait jaune — les angles étant tous 
noirs — et que les côtés du pygidium, sternum (et non 
scutellum), hanches postérieures et segments ventraux sont 
jaunes. 

Hab.: Assam, Bhutan, Sikkim. 

Types J, $ Coll. VALCK LUCASSEN. 


Clerota rigifica JANSON. 

(Eransı, Entom. Soe, London 1907. pales): 

L’etude des Clerota vittigera HOPE et Shiva VALCK LUC. 
m'a obligé bien souvent de les comparer à CZ. rigrfica, dont 
je possède le type. J'ai pu comparer un nombre d'individus 
appartenant aux musées de Leyden, Berlin-Dahlem et de 
Paris et de la collection de M. DE VOS TOT NEDERVEEN 
CAPPEL (portant tous le nom de CZ. vittigera HOPE) au 
type de CZ. rigifica JANS. et tout me fait penser que tous 
ces individus appartiennent a CZ. rzgzfica JANS. 

Comme le 4 de Cl. vittigera HOPE n’est pas connu, il est 
difficile de conclure si CZ. rigifica JANS. = CZ vittigera 
HOPE; en attendant l'apparition du mâle de CZ. véttigera 
HOPE, je considère ces deux espèces comme différentes. Ne 
connaissant pas le type de vittigera HOPE, je suis obligé 
de me contenter de la figure de WESTWOOD. (4. rigzfica 
est beaucoup plus robuste et plus long, et la bande jaune 
médiane du pronotum n’est pas dilatée plus ou moins 
soudainement dans l’excavation, mais se dilate tout au plus 
insensiblement. Tous les individus que j’ai examinés — sauf 
une © de JALOR — ont une tache rougeätre de grandeur 
différente a la base du premier segment ventral entre les 
hanches postérieures (comme dans le type de vwéttzgera 
Hope). J’ai vu un individu de Sumatra (Deli) ayant aussi 


A LA MONOGRAPHIE DU GENRE CLEROTA BURM. 161 


une petite tache jaune au bord interne des hanches posté- 
rieures. 

Cette espece est répandue dans les iles de Bornéo (Sara- 
wak: Kuching), Sumatra (Deli, Siporok, Palembang, Mana 
Riang), Nias, Malacca (Penang, Jalor) Burma infér. (Moul- 
mein). Je n’ai pas vu d’individus de Java. 

Il va sans dire qu’une espéce aussi répandue doit varier 
beaucoup, soit dans les dimensions du corps, dans la ponc- 
tuation et la forme des bandes et taches jaunes. Une variété 
qui me semble valoir d’étre mentionnée est celle qui a le 
ventre rougeätre (var. rufiventris var. nov.). Les types de 
Cl. vittigera HOPE et de Cl. rigifica JANS. ont le ventre 
noir. Jai vu deux individus 9 dont les bandes jaunes des 
élytres étaient interrompues. 


Clerota Budda G. et P. 
(Monosr des Cetoines, 1833, p. 67, 310, pli 61, f:1): 


Cette espece, le type du genre, est connue depuis un 
siecle, elle varie beaucoup et plusieurs variétés ont été 
décrites, il serait facile mais superflu d’en augmenter le 
nombre; c’est probablement une espéce en pleine évolution. 
Elle habite l’île de Java; je n'ai pas encore vu d'individus 
d’autres localités. | 


Clerota Brahma GESTRO. 
(Ann. Mus. Genova XIV, 1879, p. 8). 


Cette espèce, habitant l’île de Sumatra et la péninsule 
malaise (Pérak) est la seule connue à ce moment, n'ayant 
pas de noir ou jaune; elle est absolument verte. 


Clerota castaneipennis MOSER. 
(Berlin. Ent. Zeitschr. XLVI, 1901, p. 380.) 


Je ne connais pas cette espéce, dont le type doit se 
trouver au Muséum de Berlin (Coll. Moser). Elle a d’après 
la description le pronotum brun avec des taches noires 
formant un M majuscule. KiiNCKEL (l.c. p. 404) dit a tort 
que ce sont les élytres qui portent ce M. Les élytres sont 
d'un brun châtain, sauf la suture qui est noire. Ils sont 

II 


162 F. T. VALCK LUCASSEN, NOTE POUVANT SERVIR 


lisses a l'exception du sommet dans la région du calus 
apical; les dessous est noir. 
Hab.: Sumatra (Padang). 


Clerota parvula MOSER. 
(Ann. Soc. Entom. Bele. IE. 1906, 'p7276)) 


Je ne connais cette espece, dont le type doit se trouver 
au Museum de Berlin (Coll. MOSER) que d’apres la des- 
cription, mais le Dr. W. HORN m’a communique un petit 
individu Q provenant de Sumatra et appartenant au Muséum 
de Berlin-Dahlem (Coll. Dr. KRAATZ), qui porte l’étiquette 
de parvula MOSER. 

Cependant il ne correspond pas tout a fait a la descrip- 
tion. Les sillons longeant les bords latéraux du pronotum 
ne sont striolés qu’a deux endroits, c.a.d. dans les angles 
antérieurs et a la sinuosité du milieu. La ponctuation dans 
excavation médiane du pronotum est très éparse, fine et 
irreguliere, nulle à côté de cette excavation et forte vers 
les côtés surtout dans les angles postérieurs. Les cétés des 
segments du ventre ne sont pas striolés, mais ponctués 
densément, tandis que ces segments ne sont pas convexes. 
MOSER ne dit rien du clypéus, le petit individu (18 mm 
téte et pygidium compris, 16 mm sans la téte et le pygi- 
dium) dont il s’agit ici a le clypéus très ponctue, surtout 
vers les cötes dans les gouttieres; les carenes latérales sont 
très nettes et arquées. Les angles antérieurs sont plus net- 
tement relevés que chez Cl. Budda G. & P, 

Hab. Sumatra: Singalan. 


Grace a la bienveillance de M. BOURGOIN, j’ai pu examiner 
les types de CZ. Vitalisi et Fansoni. Les descriptions sont 
excellentes; en outre des caracteres donnés par M. BOURGOIN, 
j'ai pris les notes suivantes. 


Clerota Vitalisi BOURGOIN. 
(Bull. Soc. Ent. France, 1926, p. 69). 


Carènes du clypéus vues du profil, très légèrement rele- 
vées en leur milieu, les angles antérieurs A peine relevés. 
Cétés retombants du clypéus striolés. Le sillon longeant le 
bord latéral du pronotum ne s’arrête pas à l’angle antérieur, 


A LA MONOGRAPHIE DU GENRE CLEROTA BURM. 163 


mais suit encore un peu le bord antérieur en dépassant la 
hauteur des yeux. 

Dessus des épimères mésothoraciques striolé en grande 
partie, surtout dans la région avoisinante du pronotum. Le 
sillon qui longe le côté lateral des élytres a partir du calus 
apical contourne largement les épaules et s’arréte presqu’a 
la base des élytres en face de l’angle postérieur du pronotum. 
Poils du dessous noirs, très courts et en brosse. Côtés 
latéraux des hanches postérieures longés par un sillon net 
et falciforme. 

Hab. Cochinchine. 


Clerota Jansoni BOURGOIN. 
(Bull. Soc. Ent. France, 1926, p 70). 


Carenes du clypéus vues du profil droites, les angles ante- 
rieurs à peine relevés; les côtés retombants du clypéus ont 
une ponctuation allongee. Le sillon longeant les bords 
latéraux du pronotum s’arréte a l’angle antérieur. Dessus 
des épiméres mésothoraciques jaune et lisse en grande partie, 
la partie noire ponctuée. Le sillon longeant les bords latéraux 
des. élytres à partir de la région du calus apical s’arréte a 
la hauteur du calus huméral. Poils du dessous noirs et longs. 


Hab. Annam. 


Clerota Arrowi JANSON. 

(Trans. Ent. Soc, London, 1917, p. 106). 

J'ajoute quelques remarques à la description de JANSON. 
Le type de cette espèce est un mâle. 

Le centre du clypéus est assez élevé, vu du profil il 
dépasse visiblement les carènes latérales; celles-ci relevées 
en leur milieu; les angles antérieurs nettement relevés. 
Tarses postérieurs beaucoup plus courts que les tibias pos- 
térieurs. 

Poils du dessous d'un roux foncé. 

Hab. Assam. 

Type d' Coll. VALCK LUCASSEN. 


Clerota Bourgoini & nov. spec. 
Longueur 26'/, mm (sans la tête ni le pygidium). 
Largeur 14!/, mm (aux épaules) 


164 F. T. VALCK LUCASSEN, NOTE POUVANT SERVIR 


Cette espèce noire et jaune, ressemble beaucoup a CZ. 
Arrowt JANS. Les carènes du clypéus sont fortement et 
densément striées, moins nettes qu’en général, relevées for- 
tement en avant des yeux et aux angles antérieurs, moins 
que chez Cl. Arrowi. Centre du clypéus bombé, plus large- 
ment que chez CZ Arrowz JANS., vu du profil il dépasse 
visiblement les carènes latérales. Clypéus finement ponctué 
au milieu, plus fortement dans les gouttières, avec une tache 
jaune s'étendant de l'échancrure jusqu’au devant des yeux, 
et une petite tache jaune entre les yeux. Vertex lisse. 
Pronotum rebordé finement, surtout dans sa partie posté- 
rieure, moins nettement en avant. La striolation qui avoisine 
cette bordure est accentuée dans les angles antérieurs. Ponc- 
tuation beaucoup moins forte que celle de CZ. Arrowi, éparse 
et nette en avant de l’écusson; elle s’étend du milieu vers 
les angles antérieurs òu elle devient plus dense, longe la 
striolation et devient tres forte dans les angles postérieurs, 
laissant la partie entre ces derniers et l’excavation lisse ou 
extrêmement finement ponctuée. Noir, une petite tache 
jaune en avant de l’écusson et une autre plus petite devant 
le milieu du bord antérieur. Les côtés sont bordés d’une 
bande jaune, se rétrécissant considérablement en avant de 
la sinuosité du milieu. Le rebord fin est noir en grande partie. 

Dessus des épimères mésothoraciques jaune et lisse en 
grande partie; plus foncé et striolé dans la partie voisine 
du pronotum. 

Ecusson noir, les angles antérieurs fortement ponctués; 
quelques stries aux bords vers le sommet. 

Elytres en général lisses; le sommet striolé, mais moins 
densément que chez CZ. Arrowi, dont le calus apical est 
aussi striolé en grande partie. Quelques lignes de points 
irréguliers au milieu, qui disparaissent vers la base et le 
calus apical, plus nettes vers les bords latéraux ou elles se 
réunissent à la striolation du sommet. Suture enfoncée en 
avant et trés étroitement limitée par une strie tres fine et 
dans le tiers terminal par une seconde strie qui suit une 
ligne de points nets. Elytres graduellement rétrécis en arrière, 
ayant chacun une petite tache jaune à la hauteur du sommet 
de l’écusson et une autre plus grande en avant du calus apical. 


wt 


A LA MONOGRAPHIE DU GENRE CLEROTA BURM. 165 


Pygidium densément striolé, ayant une tache jaune de 
chaque côté. 

Dessous noir, la partie antérieure du prosternum, épimeres 
mésothoraciques, épisternes metathoraciques, bord externe 
des hanches postérieures et des segments abdominaux 2, 
3, et 4 tachés de jaune; en plus une petite tache jaune en 
avant de l’angle postérieur du métasternum. Bord externe 
des hanches postérieures très arrondi, longé d’un sillon non 
complètement achevé en avant; angles postérieurs obtus. 
Bord postérieur ayant une striolation vermiculaire. Parties 
latérales du métasternum et des segments abdominaux 
ponctuées. Tibias intermédiaires et postérieurs striolés comme 
chez Cl. Arrozz. Poils d'un roux foncé. 

Hab. Darjeeling. 

Type d'. Coll. VALCK LUCASSEN. 

Je me fais un plaisir de dédier cette espèce a mon ami 
et collegue, M. A. BOURGOIN. 


Clerota Jeanvoinei Q nov. spec. 

Longueur 24 mm (téte et pygidium non compris). 

Largeur 13 mm (aux épaules). 

Brillant, lisse, de couleur noire et orange. 

Clypéus finement ponctué au milieu, densément striole 
dans les gouttieres surtout dans la région des yeux; cette 
striolation s’efface vers les angles antérieurs. Carenes den- 
sement striolées a l'exception de la partie antérieure, droites 
en avant des yeux, excurvées a partir du milieu. Région 
des yeux lisse. Bord antérieur fortement échancré, tache 
orange s’étendant du fond de cette échancrure au sommet 
du front en se rétrécissant graduellement. Angles antérieurs 
du clypéus vus du profil non relevés. 

Pronotum très lisse, sans ponctuation sauf quelques points 
épars et fins entre langle antérieur et la sinuosité du milieu 
des côtés. Le sillon longeant le rebord des côtés porte une 
striolation courte, contourne l'angle antérieur et longe un 
peu le bord antérieur. Côtés bordés d’une bande orange 
assez étroite; milieu du pronotum orné d'une bande orange, 
légèrement interrompu à deux endroits (ce qui est peut- 
être individuel), cette bande dilatée dans l’excavation, comme 


166 F. T. VALCK LUCASSEN, NOTE POUVANT SERVIR 


chez Cl. vittigera, Shiva et même Budda, chez lequel en 
reconstruisant cette bande souvent très interrompue on 
reconnait facilement cette dilatation. 

Ecusson noir, lisse, sauf quelques points dans les angles 
anterieurs. 

Epimères du mésothorax orange, lisses, sauf quelques 
petites stries dans la partie antérieure. 

Elytres trés lisses, sauf le sommet qui est striolé. Cette 
striolation est remplacée en avant du calus apical par des 
lignes courtes de points irréguliers. Suture enfoncée en avant 
et très étroitement limitée par une strie tres fine et limitée 
moins étroitement par une seconde strie qui suit une ligne 
de points obsolètes. Suture a peine relevée dans le tiers 
terminal, contrairement a CZ. Fansont, Vitalisi, Arrowi, Bour- 
goini, où elle forme plus ou moins une carène. Chaque élytre 
est orné d’une bande orange, n’atteignant pas tout a fait 
la base des élytres et s’arrétant en avant du calus apical. 

Pygidium densément striolé, ayant de chaque côté une 
tache orange transversale. 

Dessous noir. Bord antérieur et côtés latéraux des segments 
abdominaux ponctués, avant dernier segment ayant de 
petites stries courtes. Partie antérieure du prosternum, épi- 
mères mésothoraciques, épisternes métathoraciques, partie 
dorsale du bord externe des hanches postérieures ainsi que 
les bords latéraux des segments abdominaux 2, 3 et 4 tachés 
d'orange. Poils noirs. 

Hab. Tonkin (M. JEANVOINE). 

Type 9. Coll. VALCK LUCASSEN. 


Clerota Dixoni 9 nov. spec. 


Longueur: 33!/, mm (tête et pygidium non compris). 

Largeur: 17'/, mm (aux épaules). 

Entièrement noir, brillant. 

Clypéus a ponctuation très fine au milieu, s’accentuant 
vers les gouttieres du les points sont en forme de fer a 
cheval. Carènes du clypéus lisses, droites en avant des yeux, 
puis divergentes un peu à partir du milieu. Angles anté- 
rieurs non relevés. Vertex lisse. 


A LA MONOGRAPHIE DU GENRE CLEROTA BURM. 167 


Pronotum très lisse, le sillon longeant les bords latéraux 
finement striolé, lisse dans les angles antérieurs, contourne 
ces angles et s’arréte a la hauteur des yeux. 

Ecusson lisse, ainsi que les épimères mésothoraciques. 

Elytres lisses, sauf le sommet, qui est striolé. Cette strio- 
lation, moins dense dans la région de la suture est remplacée 
en avant du calus apical par des lignes irrégulières de points 
extremement fins, s’arrétant dans la région des épaules. 
Intervalle entre les deux stries formant une carene au 
sommet. 

Pygidium densément striolé. 

Dessous lisse, de petites stries courbées sur les còtés 
latéraux des segments abdominaux; bord postérieur des 
hanches postérieures ayant une striolation vermiculaire. Un 
sillon nettement gravé et finement striolé longe le bord 
latéral des hanches postérieures, qui sont trés arrondies, a 
angle trés aigu. Segments ventraux 2, 3 4 et 5 rougeätre 
foncé. Poils noirs. 

J'ai longtemps hésité à décrire cette espèce, pensant qu’elle 
ne serait qu’une variété noire du CZ. Bodhisattva KüNCK., 
mais la forme extraordinaire des hanches postérieures que 
je n'ai retrouvée chez aucune autre espèce m’oblige de la 
considérer comme valable en attendant l’arrivée d’autres 
individus, qui pourront nous fixer à ce sujet. 

J'ai comparé CZ. Dixoni à mes 4 individus de CZ. Bodhisattva, 
si toutefois ceux-ci sont vraiment l’espèce de KüNCKEL, la 
description n’étant pas très détaillée malheureusement. Chez 
Cl. Bodhisattva la ponctuation du clypéus est moins dense, 
les lignes de points fins sur les élytres manquent, la strio- 
lation vermiculaire des hanches postérieures est nulle ou 
peu développée et surtout la forme des bords latéraux des 
hanches postérieures est différente. 

Parmi mes C7. Bodhisattva se trouve un individu g' dont 
la saillie mésosternale est beaucoup plus courte et robuste, 
le sommet moins aigu et recourbé. 

M. KüNCKEL donne les mesures suivantes pour le type 
de Bodhisattva: longueur 44 mm et largeur 20 mm. M. 
BENARD, du Muséum de Paris du se trouve le type, m'a 
aimablement informé que la longueur mesurée du bord 


168 F.T. VALCK LUCASSEN, NOTE POUVANT SERVIR ENZ. 


anterieur au sommet des élytres est de 35 mm, ce qui cor- 
respond au dessin donné par M. KiiNCKEL. Ce dernier a 
fait l'addition des mensurations de la tête, du corps et du 
pygidium et a obtenu ainsi 44 mm; il me semble que ce 
mode de mensuration doit tres souvent donner des résultats 
bien différents, vu la position de la téte et la forme plus 
ou moins convexe du pigidium. 

La longueur de mes 4 individus varie entre 30'/, et 32 mm 
et M. BOURGOIN m’informe que son individu & mesure 33 
mm, ils sont donc tous plus petits que le type de M. KüNCKEL. 

Je dédie cet insecte à M. C. J. DIXON, qui a bien voulu 
me céder son unique exemplaire. 

Hab. Annam: Cua Tung. 

Type & Coll. VALCK LUCASSEN. 


Bladz. HS n “ 
I-XEVE 0 


4 


KARNY, Revision der. von mir in hollandischen © 
_ Sammlungen gesehenen Gryllacrinen. Ee I—156 
ae ce LUCASSEN, OL pouvant servir a la 5e 


osa Vereeniging, A Bibliotheek van “ne sE n 
AMSTERDAM, Mauritskade 62. 


être cn au SE L'expédition. du 
an, est faite ci a 


UITGEGEVEN DOOR - 


CHE ENTOMOLOGISCHE VEREENIGING — 


a 


da 
x 


rs Cesari” kn 


ONDER REDACTIE VAN 


a 


F. T. VALCK LUCASSEN. 


-ZEVENTIGSTE DEEL. | 


_ JAARGANG 1931. 


1931). 


72 È 


Septem 


EN 


ne ce Hohe Er ae er 
| NEDERLANDSCHE, ENTOMOLOGISCHE. \ VERE 


per jaar. One ane men, tegen het. storten van f 
in eens, levenslang, lid worden, Ae er 
Buitenlanders kunnen, tegen betaling - van nf 35. 


. worden voor het leven, ie 
«De: leden : ontvangen gratis de Entomologische Beric 


2 
f as 


E nummers. ‚per jaar; prijs voor niet- leden f | 

mer) en de Verslagen der. Vergaderingen a DEE jaar È 

voor niet. leden va 0.60. per stuk). 3 = ; 
De leden kunnen zich soot 7 6 6.— per 

op het ae Zn voor u (pris “voor 


Le 12.— per da 


Contribution to the knowledge of the 
Aphididae (Hom.) I. 
by 
D. HILLE RIS LAMBERS. 


(Mededeeling van het Laboratorium voor Entomologie 
te Wageningen). 


The following is the first of a series of articles, dealing 
with the Aphididae, more specially. the Dutch ones. Com- 
paratively little has been published on the Aphidofauna of 
this country. VAN DER GOOT in his classic work: Beitrage 
zur Kenntnis der Hollandischen Blattläuse, 1915, describes 
145 members of this family, moreover 8 species of the Cher- 
mesidae (5). In 1927 FRANSSEN in his thesis disentangles the 
complex of those black members of Aphis L. s.s., which 
possibly could be confused with Aphzs fabae Scop. (2). 
This paper was followed by a second one, enlarging the 
field to the allies of Aphzs craccae L. etc. (3). FRANSSEN 
described 8 species new to the fauna, some of doubtful 
validity. Afterwards we hope to give a critical review of the 
older Dutch litterature. 


1. The name Dactynotus picridis (FABR., 1775) (1). 

In Fauna Suecica, Ed. I, 1743, p. 217, n. 713, LINNAEUS 
describes an Aphid from Serratula, which he calls Aphis 
serratulae. 

The diagnosis is given as follows: 

“Corpus fuscum: punctorum elevatorum ordinibus sex in 
dorso. Alarum rudimenta, appendiculi, pedes, antennae nigri, 
femora versus basin alba.” 

The same Aphid is mentioned in Systema Naturae, Ed. X, 
1758, p. 735, n. 16, as Aphis cirsii, the hostplant having 
been transferred to the genus Czrszum. 

From Cirsium in Europe only two Dactynotus species with 

12 


170 D. HILLE RIS LAMBERS, CONTRIBUTION TO THE 


black legs and pale femora-base are known: D. jaceae (L., 
1758) and D. pieridis (F., 1775). Aphidologists (SCHOUTEDEN, 
1906 (20), THEOBALD, 1926 (23)) used to place Aphis cirsii L. 
under the synonyms of Macrosiphum jaceae (L., 1758), 
incorrectly however on the following reasons: 

a. D. jaceae (L.) has not a brownish-red body, but is 

blackish brown. 

b. The base of the femora in D. jaceae are not “alba”, 

but yellowish -to pale brown. 

In our opinion Aphis cirsii L. is the species we know as 
Dactynotus pieridis (F., 1775). The latter name should be 
dropped and be replaced by Dactynotus cirsii (L., 1758). 

2. On Aphis serratulae AUCTT. nec LINNE. 

The first one after LINNAEUS to describe an Aphis serra- 
tulae was SCHRANK, 1801 (21). If this is a mature specimen, 
it probably is a Brachycaudus V.D.G. In 1843 KALTENBACH 
gives an excellent description of an Aphis serratulae, with 
the authors name “Linn.” (7). KALTENBACH’s species, which 
we have found, differs (as his description shows) from the 
LINNEAN in having the tibiae partly yellow. The only notice 
we know off in litterature regarding KALTENBACH's species 
is found in „Contributions a l’étude des Aphididae de France” 
by the late Dr. GAUMONT (4). On Pl. XXXI, fig. 67, of his 
work is given a figure of a “Macrosiphum sp.?”, which 
clearly is the same as our photomicrograph shows, i. e. Aphzs 
serralulae KALT. As serratulae KALT. is homonymous with 
serratulae SCHRK., we propose as new name for KALTEN- 
BACH’s Aphis serratulae : Dactynotus marcatus. 

A description of the Apt. viv. fem. follows here. 

Dactynotus marcatus nom. nov. 

Colom see) KALTENBACH, pp. 25,726, 

Morphological characters: _ 

Body elongate, large, with an abnormal grouping of hairs, 
which have scleroites!) at their bases. Each side of the 
medianline on each abdominal segment is a group of three 
to four hairs, placed in a triangle or a square. The scle- 
roites of these hairs usually grow together and form a large 


1) This word we propose for the small sclerotised spots at the basis 
of the tergital hairs of several Aphididae. 


KNOWLEDGE 


OF THE APHIDIDAE (HOM.) I. 


DAT 


zl 


ge 


172 D. HILLE RIS LAMBERS, CONTRIBUTION TO THE 


black plate. Frontal tubercles well developed, median stemma 
small, front rather broad. Antennae longer than the body, 
IIIrd segm. with 22—30 rhinaria on the basal half. Antennal 
hairs 3/,-- */, X the diameter of IlIrd segm. Rostrum rea- 
ching the 3rd pair of coxae, apical joint 3 X as broad. 
Siphunculi long, straigth, to nearly !/, X the body’s length; 
apex reticulated, remainder finely imbricated. 

Cauda very long, acuminated, with over 20 hairs, 3/, X 
the siphunculi. In cleared specimens the head and prothorax 
are brown, abdomen with black scleroites (vide photograph), 
legs with black distal half of femora and tips of tibiae, 
siphunculi black. 

Body length 4— 4.5 mm. 

Measurements of one specimen: 

Length of body 4.42 mm. 
» vivant. ? » 
» » siph. I.IO » 
» Calle OON 
100 au 57) Kern) 
DV, EVEN 


Proportion of ant. segments as: 


Rhin on ant2227 and” 30: 

(Types and cotypes in the authors collection). 

Collected by Dr. C. FRANSSEN on Cirsium arvense at 
Heteren (Lower-Betuwe). Date 14-VI-’27. 


3. Macrosiphoniella pseudolineata sp. nov. 
Diagnosis. 
Ant val vanlkeum: 

Colour: Green, with a darker green dorsal line. Eyes 
reddishbrown. Antennae pale brown, black towards the apex. 
Legs yellowish green to ginger yellow with black apices of 
tibae and tarsi. Siphunculi green, black towards the apex 
(apical half brown to black). Cauda green. 

Mio rip/hrorlieresi era lme/hrarrareitrers: 

Body elongated, as in Acyrthos. pisi KALT. Body hairs 
about 0.062 mm. long, placed in the common order, without 
scleroites. Frontal tubercles well developed, median stemma 
inconspicuous. Antennae longer than the body. The IlIrd 
segment with II—16 (aver. 13.4) rhinaria on the basal 


KNOWLEDGE OF THE APHIDIDAE (HOM.) I, 173 


part, placed in an irregular group. Antennal hairs 7/,—1!/, X 
diameter of IIIrd ant. segment. Rostrum reaching to half way 
the 2nd and 3rd pair of coxae, apical segment twice as long as 
broad. Siphunculi narrow in the middle, dilated towards base 
and flange, reticulated over °/, —°/; of their length, 11/,—2 X as 
long as the cauda, + */, of the body’s length. Cauda long, 
blunt, with more than 24 hairs. Length of body 3.7—4,5 mm. 
Measurements of one specimen: 
Length of body 4.10 mm. 
> » ant 04:69, 4.2 
> » siph. 0.93 » 
> » cau. O.52 >» 
100 , 79 , 60 , (17 +72) 


Prop. of ant. segments as: mini: VI 
hin: on III of anti: 11 and 12. 


Al. viv. fem. 


Colour: Head and mesothoracal lobes yellowish brown. 
Abdomen green, somewhat greyish with a darker green spinal 
line. Eyes reddish brown, antennae brown; Siphunculi brown 
with green base, cauda green. 

Morphological characters. 

IlIrd ant. segment with 50—59 rhinaria over its whole length, 
mainly on its inner side. Rostrum to 2nd pair of coxae, 
apical segment 1!/, X as long as broad. Siphunculi very 
thin, distally reticulated over nearly !/, of their length, 
nearly 1/, of the body’s length. Other characters as in the 
Apt. viv. fem. (Description after one specimen!) 

Measurements of one specimen: 

Length of body 3.30 mm. 


» » ant. ? » 
> WISI) OO RMD 
» > CAO AZ » 


100) 797 7 AOC SE) 
Ti AD NS RE I 
Rhin. on III of ant. 50 and 59. 


Prop. of ant. segments as: 


Oviparous female. 


Colour: much like in the Apt. viv. fem., more yellow- 
ish green. 


174 D. HILLE RIS LAMBERS, CONTRIBUTION TO THE 


Morphological characters. 

IIIrd ant. segment with 11—15 (aver. 12.4) rhinaria on basal 
part. Siphunculi more slender than in apt. viv. fem., !/, of 
the body’s length. Cauda shorter, blunt. On the hind tibiae, 
which are basally a little enlarged, about 30—70 sensoria. 

Length of body 3.5—4.2 mm. Other characters as in the 
Apit. wiv.) fem: | 

Measurements of one speciment: 

Length of body 3.53 mm. 


> » ant. ? » 
» > Sipli., 10:74) lea 
» CARON any 
109) TON a Sa (2310) 


Prop. of ant. segments asta vi v : VI 
Rhin. en] of’ant: Tr and 12: 
Sensoria on hind tibae: 30 and 34. 


Apterous male. 


Colour: Darker, sreen thant in sapty iv Meme 
dirty brown. Siphunculi green, with the distal ?/, darkening 
towards the apex. Antennae dark brown to nearly black. 

Other characters as in Apt. viv. fem. 

Morphological characters. 

Body elongated, narrow, somewhat linear. Antennae much 
longer than the body, rhinaria as follows: IIrd segm. with 
36—54 rhin. (aver. 44.1), IV with g—18 (aver. 14.5), V with 
Q—22 (aver. 15.8), those on the [Vth segment for the larger 
part on the distal part of the segment. Siphunculi very thin, 
nearly cylindrical, 2 the cauda, ?/, of the body’s length. 
Cauda short, apex rounded. 

Genitalia strongly developed ; valvae with rather long 
hairs. Length of body 2.40—2.80 mm. 

Measurements of one specimen: 

Length of body 2.73 mm. 


» NAN AS SR 
» » siph. 0.61 » 
» » Cau. 0.28 » 


.100 89 74 (22490) 
Prop. of ant. segments as: Ni VI 


KNOWLEDGE OF THE APHIDIDAE (HOM.) I. 175 


Rhin. on III of ant.: 42 and 54, IV: 10 and 8, V:7 and? 
All types in the authors collection ! 


Biology. 


This insect nearly always is found on the lower leaves 
of Tanacetum vulgare L. Fundatrices were not yet ob- 
served. The second generation develops toward mid June 
(1929, late winter!) containing both apterous and alate 
forms. The alate females climb towards the top of the 
stems and then are often found between colonies of 
the other species which inhabit the Tansy. Occasionally 
colonies were mixed up with those of Dactynotus tanaceti- 
cola (KALT. 1843). Through the summer the insect may be 
found on the same plant, alatae being rare. In the autumn, 
the beginning of October (1928, 1929) the sexuales develop 
on the lower leaves and are then found in numbers crawling 
on the crumpled leaves, upon which the eggs are deposited. 
Copulation was observed in Petridishes, the copula lasting 
some minutes. The eggs, when freshly deposited, are glaucous, 
somewhat transparent and shiny. The coulour soon darkens, 
this process beginning from one pole, till after some time 
the colour is shiny black. 

Localities: Deventer, Autumn 1928 and Spring 1929, 
Lith (N.-Br.), Summer and Autumn 1929 (D.H.R.L.). 

Synonymy: F, WALKER in: Descriptions of Aphides, 
Ann. Mag. Nat. Hist., Vol. 2, 1849, records Aphzs ulma- 
riae ““SCHRK.” (= Macr. cholodkovskyi MORDV.) from a large 
number of foodplants. According to his list of foodplants 
it is most probable that he observed a number of different 
species. Our opinion is, that his record of A. ulmariae from 
Tanacetum bears upon Macrosiphoniella pseudolineata H.R.L., 
that from Artemisia on M. lineata v.D.G. 

As a synonym we can place: Aphis ulmariae WLK. p.p., 
quoad de Aphidibus de Tanaceto agitur. 


4. On Macrosiphoniella lineata (v.d. G.). 

Through the kindness of Dr. P. W. Mason, Bureau of 
Entomology, Washington, we received a number of slides 
of American Macrosiphini. Among these was a slide of 


176 D. HILLE RIS LAMBERS, CONTRIBUTION TO THE 


Macrosiphoniella ludovicianae (OESTL.), collected by OEST- 
LUND. An examination showed the species closest allied to 
the European Macr. lineata (V. D. G.), the differences in fact 
being so small, that we propose to place M. lineatum as a 
subspecies to M. ludovicianae (OESTL.). The differences are 
the following: 


M. lineata (V.D.GOOT). M. ludovicianae 
(OESTEYR(Z2): 
Apt. viv. fem. 3—13 rhin. (aver.: 6) 12—17 rhin. (aver.: 13) 
in one row. in an irregular grou- 
ping (Calif. 6—14). 
Without waxsecretion. With pulverulent wax- 
powder. 
Antennae green oryel- Antennae black. 
lowish-brown, with 
black or brown apex. 


Al, viv. fem. 20—30 rhin. 38—61 rhin.(SOLIMAN). 
Green, without white “Covered with white 
powder. powder resembling 


very much the host- 
plant in colour”. 
| (SOLIMAN) (19). 
Antennae pale brown Antennae black. 
with black apex. 


5. The biology of Amphorophora rhinanthi (SCHOUTE- 
DEN) (19). 

In August 1929 this species was quite common at Lith 
(N.-Br.) in the calices of Alectorolophus maior, which plant 
grows in numbers along the Meuse. In the middle of August 
alate females appeared, which flew away. On 28th August, 
while examining a number of plants of Azbes nigrum, we 
found the lower leaves covered with the alate females of the 
mentioned species. Oviparae were mature already then. 
These are very marked by their large black dorsal spot, 
sothat confusion is impossible. In the middle of September 
alate males developed on Alectorolophus, but owing to lack 
of time their biology has not been traced. The oviparae 
exactly agree with the description given by THEOBALD for 


KNOWLEDGE OF THE APHIDIDAE (HOM.) I. 177 


178 D. HILLE RIS LAMBERS, CONTRIBUTIONS TO THE 


those of Amph. brittent THEOB. (23), and we have not the 
least doubt, that Amphorophora rhinantht (SCHOUTEDEN) forms 
a part of the cycle of Amph. bdritteni (THEOB.). As SCHOU- 
TEDEN’s name is the elder, Amph. brittent (THEOB.) must be 
placed under the synonyms of the first name. Probably 
Rhopalosiphoninus tuberculatus THEOB. (24) is a gynopara of 
Amph.rhinanthi (SCHOUTEDEN), the number of rhinaria varying 
in this form of the species from 70—106 on IIIrd segm., 
13—32 on IVth, o—3 on Vth. All characters given by 
THEOBALD are appliable to rhznanthz (SCH.). Personally we 
found gynoparae of this species on a number of different 
plants, some with first or second instar larvae, 


6. Toxoptera nigerrima sp. nov. 
Diagnosis. 
DT Wily Teo, 


Colour: black or blackish brown. Eyes blackish brown. 
Antennae black. Legs black, tibae except apex dark brown, 
the latter black. Siphunculi and cauda black. 

Morphological characters. 

Body rather flat and elongated, with short hairs and incon- 
spicuous hexagonal reticulation of the cuticula, formed by 
minute spines. Antennae about ?/, of the body’s length, 
with very few, short hairs, the length of which is about !/, 
of the diameter of III ant. Proportion of segments see below. 
Cauda rather long, elongated, blunt, with a variable number 
of hairs (2 pairs of lateral hairs + one dorso-apical =?/,+ 1, 
further), 1-10, Serio land Li) SSiphunculgshone sth 
basal diameter !/, of their length, nearly cylindrical, in some 
specimens faintly constricted before the apex, as long or 
slightly shorter than the cauda and about twice the hind 
tarsi in length. Rostrum reaching the second pair of coxae, 
apex short, that of a typical grass-feeder (vide Szpha glyceriae 
(KALT.), Macrosiphum (Sitobion) avenae (FABR., 1775). 

Marginal tubercles on prothorax and abdominal segments 
I and VII, small but prominent. 

Cleared specimens show only the head chitinised, moreover 
a row of black sclerites with polygonal facets on the margin of 
the abdomen. 


KNOWLEDGE OF THE APHIDIDAE (HOM.) I. 179 


Measurements of one specimen: 
Length of body 1.97 mm. 


» >») AE. LIN » 
» » siph. 0.18 » 
> cam 10.18) » 
OO O20 AE 129) 
Prop. of ant. segments : Teo we an 


Al. viv. fem. 


Colour (after one specimen found dried between the 
apterae): head and thorax black, abdomen very dark, pro- 
bably blackish green. Antennae black, legs as in apterous 
form. Siphunculi and cauda black: 

Morphological characters. 

Antennae about 3/, X the length of body, II[ with 5—7 
rhinaria, placed in one row over its whole length, Hairs as 
in apterae. Proportion of segments see below. Cauda like 
that of the apterous form, hairs %/, + 1. Siphunculi cylin- 
drical, shorter than the cauda. Rostrum broken off. Tubercles ?. 

Cleared specimens show the head and thorax to be black, 
the usual sclerites and a row of marginal spots around the 
stigmata black. Wings with typical Zoxoptera venation. 

Measunements: of ome specimen: 

Length of body 1.88 mm. 
» aante nT Sb 
» > sip. 0.14} > 
» Drcaus ONT ZE > 


TOO 720040030124) 
ie : on e € : À 
rop. of ant. segments Dl Iv Vv VI 
Rhin on Ill ant: 5 and) 7. 


Ovipara. 

Colour: as in the apterae, only the hind tibae different, 
their colour being blackish. 

Morphological characters. 

Body of the same form as in apterous form, ornamen- 
tation of skin the same. Antennae about */, X the body, hairs 
as in apt. viv. fem. Cauda as in apt. viv. fem. Siphunculi 
shorter than the cauda. Caudal hairs slightly more numerous, 
e.g. */, +0. Hind tibiae thickened very distinctly, with about 


180 D. HILLE RIS LAMBERS, CONTRIBUTION TO THE 


70 large, well developed sensoria over their whole length, 
but most on the basal */, part. Rostrum reaching just past 
the second pair of coxae. 
Marginal tubercles and chitinisation as in aptera. 
Measurements of one specimen: 
Length of body 1.52 mm. 


» » ant. TO 0 
» > LSiDh 10414 00 
» > (Call MOT 
109,772 1407, (NAT fete LOO) 


Prop. of ant. segments: IT Wey: VI È 


Sensoria on hind tibae: 67 and 81. 


Alate male. 


Colour: Head and thorax black, abdomen blackish green. 
Antennae black. Legs black, the middle area of the tibiae 
yellowish brown. Siphunculi and cauda black, 

Morphological characters. 

Antennae as long as body. Rhinaria distributed as fol- 
lows: II—16 and 17, IV—15 and 16, V—8 and 10, not 
in one row. (The other specimen caught shows: III—13, 
and 13, IV—ıı and 12, V—7 and 8 rhin.) Hairs as in 
apt. Prop. of segments see below. Cauda rather short, 
triangular, blunt, as long as the siphunculi, hairs ?/, + 1. 
Siphunculi short, imbricated, flangeless. Rostrum and mar- 
ginal tubercles as in apterae, chitinisation as visible in 
cleared specimens as in virgogeniae alatae. Wings with 
typical 7oxoptera-venation. 

Measurements of one Specimen): 

Length of body 1.29 mm. 
» > ant FO 20 
» » siph. ORTE» 
> > can. RO TOME 
100 nd METEO 
ERIS MAN ade VI 

Rhin. number and distribution: see above. : 

Cotypes of apt. viv. females in the collection of Mr. F. 
LAING (Brit. Mus. Nat. Hist. S.K., London), all other types 
in the authors collection. 


Prop. of ant. segments: 


KNOWLEDGE OF THE APHIDIDAE (HOM.) I. 181 


Biology. 

This dull black 7oxoptera was first found on the lefth 
border of the Meuse, on Triticum repens L. (infesting the 
upperside of the leaves) growing against the dyke. This 
colony, which was found about 15th August 1929 died, 
without forming sexuales. Sept. 8th one vivip. al. was found 
in this colony. Towards the end of Sept. the insects were 
found in large numbers, infesting an undetermined grass, 
probably Festuca sp., this time on the right border. The 
first sexual forms were observed on October 2nd, one male 
and two oviparous females in one colony. The sexuparae 
are apterous. A week after, a number of oviparae were 
caught, only one male more. Copulation and oviposition 
have not been observed. 

Locality: Lith (N.-Br.), Holland. 

Note. We have not been succesful in tracing this species 
to any known description. Zoxoptera scirpi PASS. (16) (= Zoxop- 
tera typhae LAING (8)?!) has the cornicles twice as long as 
the cauda. The closest allied species is 7oxoptera graminum 
RONDANI (18), but the colour at once separates it. 


EXPLANATION OF FIGURES. 
Rie: Id. 


Photomicr. of Dactynotus marcatus H. R.L. 

OA) a Delen LV. em. 
Fier kb. 

Photomicr. of Zoxoptera nigerrima H.R. L. 

(RO) .Ovip. fem. 

Bies. 

Toxoptera nigerrima H.R.L. 

A—F. Apt. viv. fem. 
Cauda. 
Siphunculus. 
Apex of tibia with tarsus. 
Apex of rostrum. 
Head. 
Antenna. 
G—K. Al. viv. fem. 


maw p 


182 


Ut 


T2. 


D. HILLE RIS LAMBERS, CONTRIBUTION TO THE 


G. Siphunculus. 
H. Head. 
K. Antenna. 
EP. RO vipere: 
L. Cauda. 
M. Siphunculus. 
N. Head and prothorax with tubercle. 
OF Antenna: 
P. Hind leg with sensoria. 
O—T. Al. male. 
Q. Siphunculus. 
R. Cauda. 
S. Apex of abdomen with genitalia. 
T. Wings. 
AS ICS BE DZD 


LIT TERATURE; 


. FABRICIUS, J. C., 1775. Systema Entomologiae. 


FRANSSEN, C. J. H., 1927. Aphis fabae SCOP. en aan- 
verwante soorten in Nederland. Thesis, Wageningen, 
90 pp., 2 Pl. Also in: Tijdschrift over Plantenziekten, 1927. 
, 1928. De biologie en systematiek der Neder- 
landsche „Zwarte Bladluizen”, Natuurhist. Maandbl. Jrg, 
17, eS anon pe Ok 
GAUMONT, L., 1923. Contribution a l’étude des Aphidi- 
dae de France. Ann. d. Epiphyties, 9° année, no. 5. 
GOOT, P. VAN DER, 1912. Tijdschr. v. Entomologie, LV. 
, 1915. Beiträge zur Kenntnis der Holländi- 
schen Blattläuse. 
KALTENBACH, J. H., 1843. Monographie der Pflanzen- 
läuse. 
LAING, F., 1923. Aphidological Notes, Ent. Monthly 
Massa Sing WOK UID jo, 201. 


.SEINNE, € v. 1743. Eauna suecicannBdeë 


, 1758. Systema Naturae, Ed. X. 
NEVSKY, P., 19292. The Plantlice of Middle Asia III. 
Zool. Anzeiger (Wasmann— Festband). 
1929%. Tlei Srednei Asiae (In Russian). 
Usbek. Expt. Stat. Tashkent. 


26: 
26: 


KNOWLEDGE OF THE APHIDIDAE (HOM.) I. 183 


OESTLUND, O. W., 1886. Geol. Surv. Minn. 14 Rept. 
, 1887. Geol. Surv. Minn. Bull. no. 4. 
‚ 1922. 19% Rept. State Entomologist Min- 
nesota. 


. PASSERINI, G., 1874. Boll. Entom. Anno. VI. 
. ROEPKE, W. K. J., 1928. Stettiner Entom. Zeitung 98. 
. RONDANI, 1852. Ann. dell. Science Nat., Bologna. 


SCHOUTEDEN, H., 1903. Zool. Anzeiger XXVI. 
3 1906.*Meém: Soc. ‘Ent. Belg. 
SCHRANK, V. PAULA, 1801. Fauna Boica II. 


. SOLIMAN, L. B., 1927. Univ. Calif. Publ. Entom. Vol. IV, 6. 
MEBHEOBALD, F. V., ©1926. Plant Lice or Aphididae of 


Great Britain, Vol. I. 

, 1929. Plant Lice or Aphididae of Great 
Britain, Vol. III. 
WALKER, F., 1848. Zoologist VI. 

, 1849. Ann. & Mag. Nat. Hist. 2"4 Ser. Vol. II. 


Ein neuer Calodromus von Sumatra. 
Von 
R. KLEINE, 
Stettin. 


Herr Dr. MAC GILLAVRY, Amsterdam, sandte mir einen 
Calodromus von Sumatra, der nach seiner Ansicht neu sein 
musste. Das trifft auch tatsächlich zu. Die Brenthidae sind 
reich an bizarren Formen. Die Beine sind häufig durch 
Ueberbildung verunstaltet. Am meisten trifft das für die 
Gattung Calodromus zu, bei der der Metatarsus der Hinter- 
beine die Grösse des ganzen Tieres erlangt hat. Durch die 
eigenartige Bildung des Metatarsus an den Hinterbeinen sind 
die Arten auch leicht auseinander zu halten, die Männer 
wenigstens sind durch dieses Merkmal leicht und sicher zu 
trennen. Die neue Art steht dem Calodromus amabilis KLN. 
von Java am nächsten. Abgesehen davon, dass die basale 
Verdickung von anderer Form ist, unterscheidet sich die neue 
Art vor allen Dingen leicht dadurch, dass der dünnere Teil 
des Organes mit einem starken, nach innen zeigenden Zahn 
bewehrt ist. Ausserdem ist das Ende des Metatarsus unbe- 
haart. Im übrigen sei auf die Beschreibung verwiesen. Das 
Tier war mit Calodromus Douglasi i.l. bezettelt und unter 
diesem Namen soll es auch hier beschrieben werden. 


Calodromus Douglasi n. sp. 


Einfarbig rotbraun, Halsring, Vorderrand des Rüssels, Man- 
dibeln und Schenkel an Basis und Spitze schwarz, glatt, 
hochglänzend. — Kopf dem Prothorax in gleicher Breite fest 
aufsitzend, Oberseite schwach gewölbt, vom Hals gegen die 
Augen etwas verbreitert mit schwarzer, fast bis zu den Augen 
reichender Mittelnaht, überall einzeln punktiert, Unterseite 


R. KLEINE, EIN NEUER CALODROMUS VON SUMATRA. 185 


mit schmaler Mittelfurche und einzelner Punktierung, die 
sich auf den Riissel fortsetzt, Seiten backenartig, borstig 
behaart, Augen gross, flach. — Riissel kiirzer als der Kopf, 
Metarostrum wenig erweitert, Vorderrand sanft nach innen 
geschwungen, einzeln behaart, Punktierung zart. — Fühler 
kurz, 2. Glied becherförmig, 3. tonnenförmig, 4.—8. perlig, 
sehr locker stehend, nach der Spitze zu kürzer werdend, 9. 
und 10. fast breiter als lang, 9. grösser als das 10., 11.lang 
konisch, aber etwas kürzer als das 9. und 10. zusammen, 
Behaarung an allen Gliedern zart, nur das 9.—11. an den 
Seiten mit dichterer Behaarung. — Prothorax am Halse stark 
verengt, obere Seite mit schmaler durchgehender Mittel- 
furche, von der im hinteren Viertel deutliche Querrunze- 
lungen ausgehen, Punktierung einzeln und zart, vor dem 
Hinterrand seitlich mit 2 grossen tiefen Gruben. Behaarung 
oder Beborstung fehlt völlig. — Flügeldecken ohne besondere 
Merkmale. — Vorder- und Mittelbeine ohne besondere Merk- 
male. Metatarsus der Hinterbeine breiter als die Schiene, 
der basale Teil in ?/, seiner Länge breit, Unterkante leicht 
geschwungen, Oberkante an der Basis mit kleiner, halb- 
elliptischer Aushöhlung, die in einem starken, nach hinten 
gerichteten Zahn endigt, Behaarung dicht, wollig, nach hin- 
ten endigt die Lamelle in einen starken, nach innen gerich- 
teten Zahn, Punktierung an der Basis einzeln, grob, nach 
hinten zu wird die Punktierung zarter und hört schliesslich 
ganz auf, Innenseite tief ausgehöhlt, durch eine schräg 
laufende Querwand in 2 Teile geschieden. Der hintere, zarte 
Teil des Metatarsus ist vor der Mitte mit einem kräftigen, 
nach oben und hinten gerichteten Zahn bewehrt, hinteres 
Ende ohne Borstenbüschel, untere Seite des ganzen Organes 
einzeln lang beborstet. 

Länge: 11 mm, Länge des Metatarsus: 9 mm. 

Sumatra: Tambang Sawah, Benkoelen (1929). 

Sammler: E. A. DOUGLAS. 

Typus (1 9) in Sammlung MAC GILLAVRY. 

Die Calodromus-Arten sind folgendermassen zu trennen: 
I. Verdickung an der Basis des hinteren Metatarsus kurz, 

Be u.  0* 2 

Verdickung lang, lamellenartig SON Dok RO ARS a n A 

13 


186° R. KLEINE, EIN NEUER CALODROMUS VON SUMATRA. 


2. Auf der basalen, aber schon diinneren Hälfte ungezahnt 
simplex K. M. HELL. 


IGezahntarn Pay oy + LRU RERO TIR COUT NEUEN 
3. Metatarsus mit einem Zale eers Melly  GUERE 
MittizweiZalmenh ian in. À Jit. sn. exemetus Run. 


4. Lamellen auf der A ne der Basis nicht tief 
kreisformig, sondern flach muldenförmig ausgehohlt, Ende 


des Gliedes stark beborstet . . . . 240 K. M. HELL. 
Lamellen tief .kreisformig ausgehöhlt, Ende des Gliedes 
zattwader unbeborstet (ta Si A ALS 
5. Lamellen fast so hoch wie breit. A IOS ACL IN) SIN 
Lamellen viel langer als hoch, in einen spitzen, nach 
innen izeigenden Zahnlendizend... NEN wer se 


6. Ohne Zahn auf dem dünneren Tarsenteil . amabilis KLN. 
Mit Zahn auf dem diinneren Tarsenteil. . Douglasz n. sp. 


Overzicht der in Nederland en aan- 
grenzend gebied voorkomende soorten 
van het genus Choleva Latreille 


door 
P. VAN DER WIEL. 


(Met 124 fig.). 


INLEIDING. 


Aanleiding tot het samenstellen van dit overzicht was het 
uitmuntende werk van Dr. R. JEANNEL ,,Révision des Choleva 
Latreille”, in 1923 in l’Abeille, deel XXXII, verschenen. 

. Waar te verwachten was, dat enkele der in dit werk be- 
schreven nieuwe soorten ook in ons land zouden voorkomen, 
besloot ik te trachten, onze Nederlandsche Choleva’s te revi- 
deeren. Dank zij de medewerking van de bezitters van vrijwel 
| alle Nederlandsche collecties, gelukte het mij, ongeveer 660 © 
in ons land gevangen Choleva’s te onderzoeken en dank zij 
deze aangename medewerking bleek mij, dat dertien soorten 
van genoemd genus in ons land voorkomen. Aan al diegenen, 
welke hiertoe medegewerkt hebben, betuig ik hiervoor mijn 
hartelijken dank! Het materiaal uit de volgende collecties 
had ik het genoegen te onderzoeken: 

K. J. W. BERNET KEMPERS, ’s Gravenhage; J. BROERSE, 
Amsterdam; C. J. DIXON, ’s Gravenhage; Jhr. Dr. ED. J. G. 
EVERTS, ’s Gravenhage; J. KOORNNEEF, Rhenen; Laborato- 
rium v. Entomologie, Wageningen; Dr. D. MAC GILLAVRY, 
Amsterdam ; Natuurhist. Museum, Maastricht; Nederl. Natuur- 
hist. Vereen., Amsterdam; A. C. NONNEKENS, Amsterdam; 
Dr. A. RECLAIRE, Hilversum; ’s Rijks Museum voor Natuur- 
lijke Historie, Leiden (waarin de coll. BLOTE, FOKKER, HEY- 


188 P. VAN DER WIEL, OVERZICHT DER IN NEDERLAND EN 


LAERTS, KERKHOVEN en VETH); Prof. F. RiiSCHKAMP, Bonn 
a. Rhein; A. M. SCHOLTE S. J., Maastricht; Dr. D. L. UYTTEN- 
BOOGAART, Renkum; H. VAN DER VAART, Amsterdam; F.T. 
VALCK LUCASSEN, Bloemendaal; Mr. L. H. D. DE VOS TOT 
NEDERVEEN CAPPEL, Velp; Prof. Dr. MAX C. W. WEBER, 
Eerbeek; P. VAN DER WIEL. Amsterdam; A. J. ZOLLNER, 
Rotterdam; Zoölogisch Museum, Amsterdam (waarin de coll. 
DRESCHER, VAN DER Hoop, Natura Artis Magistra, SEIPGENS 
en de Naardermeer-collectie). 

Oorspronkelijk was het mijne bedoeling, ook de Belgische 
Choleva’s te bewerken, doch aangezien ik hiervan nog te 
weinig materiaal kon onderzoeken, zal ik de resultaten hier- 
van later publiceeren; vermoedelijk zullen de meeste soorten, 
welke in ons land voorkomen, ook in Belgié inheemsch zijn. 

In hoofdzaak volgde ik het werk van JEANNEL, zoowel wat 
betreft de tabellen als de beschrijvingen. De bijgevoegde 
figuren teekende ik ook in hoofdzaak naar de uitstekende 
afbeeldingen in genoemd werk, aangevuld met origineele 
fig. waar dit wenschelijk bleek. 

Om tot zekere resultaten te komen, is het vrijwel steeds 
noodzakelijk, om de genitaliën te onderzoeken, terwijl bij 
de gg bovendien de vorm van de trochanters der achter- 
pooten zeer goede soortkenmerken oplevert. 

Het uitprepareeren der genitaliën is niet zoo moeilijk als 
het lijkt, zoowel de door JEANNEL aangegeven methode 
(Révision des Choleva LATR., pag. 5), als de methode van 
HEIKERTINGER (Fauna Germanica IV, pag. 168) zijn gemak- 
kelijk te volgen. Bij pas gedoode exemplaren gelukt het 
meestal bij de 99, door druk op het achterlijf uit te oefenen, 
het genitaaltergiet naar buiten te doen stulpen, zoodat het 
dan onnoodig is, de dieren op te koken; ook bij de go 
gelukt het soms op gelijke wijze, den oedeagus te voorschijn 
te brengen. 

Het mannelijk copulatie-orgaan bestaat uit een symmetrisch, | 
gebogen, dik middengedeelte — den oedeages — met vanaf 
de basis tot aan of voorbij den top van den oedeagus 
reikende, vrijliggende, slank gevormde zijlobben; inwendig 
bevindt zich een — tijdens de copulatie — uitstulpbare zak, 
waarin de penis opgesloten ligt, 


AANGRENZEND GEBIED VOORKOMENDE SOORTEN ENZ. 189 


Bij het subgen. Cholevopsis JEANN. bevindt zich alleen 
aan de rugzijde van den inwendigen zak een tand, bij het 
subgen. Choleva s. str. bevindt zich bovendien nog een tand 
aan de buikzijde (fig. I, 2, 3 en 4). 

Het genitaaltergiet van het Q bestaat — aan de bovenzijde 
bezien — uit een middengedeelte (het cigenlijke tergiet) en 
twee zijlobben, de pleuriten; aan de onderzijde bevinden 
zich twee kleine, kortere of langere, orgaantjes, de styli 
(fig. sen 6). 

Om niet te uitvoerig te worden, heb ik het niet strikt 
noodzakelijke in de beschrijvingen weggelaten en mij tot de 
voornaamste kenmerken beperkt. 

Wie zich in de studie over dit onderwerp verder wil ver- 
diepen, kan ik het werk van JEANNEL warm aanbevelen; het 
is een genoegen, zijn uitvoerig werk te leeren kennen. 

Bij alle soorten geef ik een overzicht van alle mij bekend 
geworden vindplaatsen, provinciegewijs gerangschikt; bij de 
zeldzamere soorten vermeld ik tevens de data en de namen 


van de verzamelaars. 
P. VAN DER WIEL. 
Amsterdam, November 1930. 


Choleva LATREILLE 


I. Dekschilden naar het uiteinde sterk gewelfd, het 
laatste derde gedeelte sterk afhellend. Bovenzijde tamelijk 
krachtig en diep, niet dicht en eenigszins onregelmatig 
bestippeld. Dekschilden sterk gestreept en krachtig en diep 
— ook in de strepen — bestippeld. Inwendige zak van 
den oedeagus zonder tand aan de buikzijde, genitaaltergiet 
bij het Q zonder speciale kenteekenen, groot en breed . 

I. Subgen. Cholevopsis JEANNEL 

— Deb chiiden regelmatig gewelfd, naar het uiteinde 
niet sterk gewelfd, het afhellende gedeelte kort, minder dan 
een derde gedeelte. Dekschilden bijna altijd fijn en dicht, 
raspachtig bestippeld, fijn of eenigzins onduidelijk gestreept, 
de strepen niet bestippeld. Inwendige zak van den oedeagus 
met tand aan de buikzijde, genitaaltergiet bij het © met 
speciale kenteekenen, smal, hoogstens zoo lang als breed 

II. Subgen. Choleva s. str. 


190 P. VAN DER WIEL, OVERZICHT DER IN NEDERLAND EN 


I. Subgen. Cholevopsis JEANNEL 


I. Sprieten lang en dun, naar het uiteinde niet ver- 
breed; negende en tiende sprietlid dubbel zoo lang als 
breed. Bij het 4 het I° tarslid der voorpooten iets breeder 
dan het uiteinde der schenen, trochanters der achterpooten 
kort, dik, in eene spits uitgetrokken ; vijfde sterniet met 
een groote middengroef 5—5.5 mm . . 1. spadicea STURM 


Halsschildvormen. 


7. Ch. spadicea STURM, gd. 14. Ch. Reitteri PETRI, d. 

8. Ch. paskoviensis REITT., d. 15. Ch. subsp. Solarü JEANN., d. 
9. Ch. agilis ILLIGER, dg. | 16. Ch. cisteloides FROL. 

10, Ch. oblonga LATR., o. 17. Ch. bicolor JEANNEL 

11. Ch, nivalis KRAATZ, d'. 18. Ch. Fagniezi JEANNEL 

12. Ch. Breiti JEANNEL, d'. 19A. Ch. Feanneli BRITTEN 

13. Ch. Breiti JEANNEL, 9. 19B. Ch. elongata PAYK. 


— Sprieten korter, iets krachtiger, naar het uiteinde iets 
breeder wordend; negende en tiende sprietlid de helft 
langer dan breed. Bij het % het I° tarslid der voorpooten 
iets smaller dan het uiteinde der schenen, trochanters der 


ee 


AANGRENZEND GEBIED VOORKOMENDE SOORTEN ENZ. 


_Choleva cisteloides FROLICH 
Genitaliën tijdens de copulatie. 


TOI 


At 


Cholevopsis | Choleva cisteloides FROLICH 
spadicea ST. Inwendige zak d'. Inwendige zak 9, 
Inwendige zak dg. tijdens de copulatie. 


EEE EEE RER ER 


Choleva Feanneli BRITTEN 
Genitaaltergiet 9. 
Bovenzijde. Onderzijde. 


192 P. VAN DER WIEL, OVERZICHT DER IN NEDERLAND EN 


achterpooten lang en vrij dun, in het midden stomphoekig 
gebogen, naar het uiteinde iets verbreed, dunner wordend 
en afgeknot; sternieten zonder middengroef, 4.5—5 mm. 

2. paskoviensis REITTER 


II. Subgen. Choleva s. str. 
Tabel voor de fd. 


1. Halsschild veel breeder dan lang, grootste breedte 
achter het midden, aan de basis aanmerkelijk breeder dan 
naar voren, 4.5.5 OMMI 0. (0 ACE 

— Halsschild meer of minder verbreed, grootste breedte 
voor of in het midden, naar de basis en naar voren bijna 
gelijk versmald en aan de basis dus even breed als van voren 2 

2. Trochanters der achterpooten in den vorm van een 
hollen beitel, meer of minder peperhuisvormig opgerold. 
Beharing der dekschilden vrij lang en opgericht, bestippeling 
op de dekschilden iets sterker dan op het halsschild, 5—6 mm. 

4. oblonga LATR. 

— Trochanters der achterpooten sterk gebogen, naar 
het uiteinde versmald, soms scherp en spits eindigend. 
Achterdjenn zonderstand EN Some RE NASE Wi 

— Trochanters der achterpooten (ch in eene lange, 
spitse punt uitgetrokken, tegen den achterrand van de 
achterdijen aanliggend; achterdijen in het basale gedeelte 


MERE TEA nd MENO EE a Nen: NET RO 
— Trochanters der ach eh ve chili van vorm, 
maarıkort. va. ive RE re EHER Ba AR eS 


3. Trochanters dei achterpooten stomp eindigend, afge- 
knot, dun mesvormig aan het uiteinde. Uiteinde van den 
oedeagus tweespitsig, gevormd door twee lange afgeplatte 
punten. Halsschild duidelijk verbreed, ongeveer een derde 
breeder dan lang. Bovenzijde donker gekleurd, sprieten en 
pooten roodachtie sn 2.3.1... 2 RA es 

— Trochanters der achterpooten scherp en spits eindigend. 
Uiteinde van den oedeagus eenvoudig, een groote, stompe, 
afgeplatte punt vormend. Halsschild nauwelijks verbreed, 
hoogstens een vierde breeder dan lang. Dekschilden lichter 
gekleurd, spretenwenspootensroodachtie CR 


AANGRENZEND GEBIED VOORKOMENDE SOORTEN ENZ. 193 


4. Halsschild breed, even breed als de basis van de 
dekschilden; de grootste breedte iets voor het midden. 
Dekschilden sterk gewelfd, met lange, opgerichte en fijn 
neerliggende beharing. Sprieten langer. Oedeagus langer, 
minder boogvormig, diep ingesneden aan dentop, 5.5—6.5 mm 

nivalıs KRAATZ 

— Halsschild minder breed, aller dan de basis van 
de dekschilden; de grootste breedte in het midden. Dek- 
schilden smaller, meer rechtlijnig, met fijne neerliggende 
beharing ; de opgerichte beharing kort en spaarzaam. Sprieten 
korter. Oedeagus korter en meer boogvormig, diep ingesneden 
damien top, 5.56 mm .°. . A Breite JEANNEL 

5. Breeder van vorm, de dekschilden meer gewelfd, met 
fijne, korte, neerliggende beharing en meerdere onregelmatig 
verspreide lange haren op het laatste gedeelte van de dek- 
schilden. Uiteinde van den oedeagus zeer verlengd, 5.5—6 mm 

5. Restteri PETRI 

— Slanker van vorm, de deWcchilden meer gewelfd, met 
neerliggende en even lange, over de geheele lengte van de 
tusschenruimten regelmatig geplaatste opgerichte beharing. 
Uiteinde van den oedeagus breeder en korter, 5.5—6 mm 

Subspec. Solarzz JEANNEL 

6. Dekschilden aan het uiteinde breed afgeknot, het 
pygidium onbedekt latende. Tand aan de achterdijen vooruit- 
springend, gebogen. Uiteinde van den oedeagus speervormig, 
de zijlobben niet sterk gebogen, 6—6.5 mm 

Spinipennis Komm. 

— Dekschilden aan het deine afgerond. Tand aan de 
achterdijen hoekig. Uiteinde van den oedeagus tweelobbig, 
de zijlobben sterk gebogen . . . silenti di AZ 

7. Uiteinde van den oedeagus ed dor eene vier- 
hoekige plaat, zwak tweelobbig; tand van den inwendigen 
gal S-vormig, 5--6 Mm slanv. Ya! 1O.-Sturmi, CH. , BRIS. 

— Uiteinde van den oedeagus verlengd, de twee lobben 
door eene sterke uitranding verbonden; tand van den inwen- 
digen zak bijna recht.5.5—Omm. . 11. Fagniesi JEANNEL 

8. Halsschild in het voorste derde of vierde gedeelte het 
breedst, de zijden naar de basis bijna rechtlijnig versmald. 
ei risente breed A: Were u FE ay MAO 


194 P. VAN DER WIEL, OVERZICHT DER IN NEDERLAND EN 


— Grootste breedte van het halsschild ongeveer in het 
midden, zijden over de geheele lengte regelmatig afgerond ro. 
9. Achterdijen zonder tand. Trochanters der achterpooten 
kort, spits eindigend. Halsschild fijn en verspreid bestippeld. 
Oedeagus slank met smalle punt, uiteinde zeer smal, recht 
afgesneden bb 2 1.2.0 LELO ZO TONE ANKE 
— Achterdijen met tand. Trochanters der achterpooten 
kort, stomper eindigend. Halsschild fijn en zeer dicht be- 
stippeld. Oedeagus groot, lang en dik, paraboolvormig 


eindigend. Be mm... 2.0. (12. Feannele BRITTEN. 
10. Trochanters der achterpooten aan den achterrand 
Geran Metts me DARE NE NS PI er 


— Trochanters der achterpooten aan den achterrand 
onsetand ste Nun AAE B N N IE AREN ERN 

It. De tand der trochanters naar buiten gekromd, in 
het midden van den achterrand geplaatst. Uiteinde van den 
oedeagus in lange, rechte, platte punt eindigend, in den 
vorm van een eendesnavel. 4.8—5 mm DEEE Tete 
9. angustata FABR. 

— De tand der trochanters recht en op een vierde 
gedeelte van den achterrand, nabi het uiteinde, geplaatst. 
Uiteinde van den oedeagus in eene vrij lange, slanke en 
rechte punt eindigend. 4.5—5 mm. . . 8. glauca BRITTEN 

12. Trochanters der achterpooten breed, lancetvormig, 
het uiteinde meer of minder toegespitst, achterrand hoekig. 
Oedeagus dik, de top plotseling versmald in eene rechte, 
smalle punt, waarvan de as hoekig staat op het voorste 
gedeelte.. 4.5 - 5.2 mm.) NE MP ONES PVO DESIRO 

— Trochanters der achterpooten smal, in eene fijne punt 
uitgetrokken, achterrand recht. Basis der dekschilden altijd 
duidelijk roodachtig, uiteinde zwartachtig. Uiteinde van den 
oedeagus in eene rechte, vrij korte, afgeronde punt eindi- 
gend, waarvan de as in het verlengde van het voorste ge- 
deelte staat.og mm; UN a 0200/07 E ANNIE 


Tabel voor de 99. 


I. Halsschild veel breeder dan lang, grootste breedte 
achter het midden, aan de basis aanmerkelijk breeder dan 
van. voren. 4.5—5 mme. .. -. ln. u Vested sane 


AANGRENZEND GEBIED VOORKOMENDE SOORTEN ENZ. 195 


—  Halsschild meer of minder verbreed, grootste breedte 
vóór of in het midden, aan de basis de breeder dan 


wan voren i). NM bl 
2. Naadhoek van ae He Eschilden met een wind o RS 
— Naadhoek van de dekschilden afgerond, soms recht- 
Hoekie,doch zonder tand 211,11, — 347, 


3. Dekschilden aan den Beten aa roue dend (con- 
caaf), aan den naad en aan den buitenhoek met vooruit- 
springenden tand. Genitaaltergiet smal en verlengd, de 
zijden een weinig uitgerand, de basis verbreed, het uiteinde 


vooruitstekend en behaard. 6.5 mm . . spinipennis REITT. 
—  Dekschilden aan den achterrand i re 
gan den’ buitenhoek zonder tand... . . et 
4. De grootste breedte van het halsschild in hat voorste 
Berdersedeelte:: . 5 
— De grootste predate van bet Ba schildii in het hidden, 
de zijden regelmatig afgerond. . . . . CTA EEN 


5. Zijkanten van het halsschild naar de basis rechtlijnig 
versmald. Achtste sprietlid bijna driemaal zoo lang als breed. 
Genitaaltergiet vrij lang, tweemaal zoo lang als breed, de 
zijden een weinig uitgerand, het uiteinde vooruitstekend en 
behaard. 5—5.5 mm. . . UE M3. elongata PANK, 

— Zijkanten van het halsschild naar de basis afgerond. 
Achtste sprietlid nauwelijks tweemaal zoo lang als breed. 
Genitaaltergiet smal, verlengd, viermaal zoo lang als breed, 
de zijden duidelijk uitgerand en in het midden versmald, 
het uiteinde vooruitstekend en behaard. 5 mm. 

12. Feanneli BREN 

6. Genitaaltergiet abi het uiteinde verbreed, ongeveer 
driemaal zoo lang als breed, weinig uitgerand aan de zijden 
en weinig gebogen; het uiteinde flink vooruitspringend, 
eenigzins hoekig, behaard. 5—6 mm . 10. Sturmz CH. BRIS. 

— Genitaaltergiet nabij het uiteinde met evenwijdige 
zijden, ongeveer viermaal zoo lang als breed, diep uitgerand 
aan de zijden en gebogen; het uiteinde weinig vooruit- 
springend, stomphoekig, behaard. 5.5—6 mm : 

11. Fagniezi JEANNEL 

7. De neerliggende Bening der dekschilden lang, een 


196 P. VAN DER WIEL, OVERZICHT DER IN NEDERLAND EN 


weinig opgericht; de schuin omhoog gerichte haren talrijk, 
meer of minder lang. . 8 
— De neerliggende no ki: ee Tua ere 
niet opgericht; de omhoog gerichte haren zeer kort en 
weinig talrijk, alleen op het uiteinde zichtbaar . . . II 
8. Omhoog gerichte beharing der dekschilden kort, on- 
recelmatis gerangschikt. ti 9 
— Omhoog gerichte beharing dep dekschilden borstel 
zeerplane man +; Ese he Rin 
9. Achtste riet nadenk: anwar dan pices! Boven- 
zijde, sprieten en pooten licht roodbruin. Genitaaltergiet 
van het uiteinde naar de basis sterk versmald, weinig 
chitineus, half vliezig; het uiteinde breed, afgerond en be- 
haard 5-6 mme na. A4 I 00lon ZA CARRI 
— Achtste sprietlid cena langer dan breed. Boven- 
zijde donkerbruin, pekkleurig, sprieten en pooten roodachtig. 
Genitaaltergiet verlengd, zijden evenwijdig, viermaal zoo lang 
als breed, basis breed en chitineus, uiteinde ver vooruit- 
springend en behaard. 6—6.5 mm. . . nivalis KRAATZ 
10. Omhoog gerichte beharing der dekschilden op de 
achterhelft onregelmatig verspreid. Bovenzijde donkerbruin, 
pekkleurig. Algemeene vorm breed en gewelfd, dekschilden 
gewelfd, over den naad iets ingedrukt. Genitaaltergiet ver- 
lengd, aan het uiteinde met evenwijdige zijden, driemaal 
zoo lang als breed, basis versmald, uiteinde afgerond en 
behaard. 6—7 mm i. 4.) € eters tbe NOT REZ Ter BERT 
— Omhoog gerichte bena der dekschilden zeer regel- 
matig geplaatst over de geheele lengte der tusschenruimten. 
Bovenzijde lichter gekleurd, dekschilden geelbruin. Alge- 
meene vorm veel minder gewelfd. Genitaaltergiet van on- 
geveer denzelfden vorm. 5.5—6 mm 
Subspec. SR Jeon 
11. Halsschild verbreed, ruim een derde breeder dan 
lang. Achtste sprietlid tweemaal langer dan breed. Genitaal- 
tergiet sterk vooruitspringend, breed, met evenwijdige zijden, 
ongeveer tweemaal zoo lang als breed, aan de zijden een 
weinig uitgerand, het uiteinde afgerond en behaard. 6 mm 
Breiti JEANNEL 
— Halsschild nauwelijks breeder dan lang. . . . 12 


AANGRENZEND GEBIED VOORKOMENDE SOORTEN ENZ. 197 


ı2. Halsschild naar de basis weinig versmald, de achter- 
hoeken duidelijk afgerond. Achtste sprietlid kort, nauwelijks 
anderhalf maal zoo lang als breed. Genitaaltergiet lang- 
rechthoekig, bijna vlak, zijden uitgerand, uiteinde weinig 
vooruitspringend, afgerond en behaard. 4.5--5.2 mm 
6. cisteloides FROL. 
— Halsschild smaller, naar de basis duidelijk versmald, 
Hecemaoeken” minderafgerond’ Miet ar Du. MT 
13. Sprieten naar het uiteinde gebruind; achtste sprietlid 
nauwelijks langer dan breed; dekschilden geheel donker 
gekleurd. Genitaaltergiet verlengd, zijden evenwijdig, bijna 
driemaal zoo lang als breed, eenigzins boogvormig, aan de 
zijden een weinig uitgerand, uiteinde vooruitspringend en 
Behaard. 455 mm. ci. Se On ancustatas ABR: 
— Sprieten roodachtig, let sprietlid tweemaal zoo 
lang als breed. Uiteinde van het genitaaltergiet niet be- 
TAG i. 14 
14. Basale seal den dekschilden re ree 
zijne kleur afstekend van de donker gekleurde achterhelft 
der dekschilden. Genitaaltergiet zeer groot, zeer vooruit- 
springend; basale gedeelte bolvormig, uiteinde sterk afge- 
rond, halfcirkelvormig verbreed, mesvormig afgeplat, sterk 
Ghitimeusei4/8—5 mm. en 0 8 glauca BRITTEN 
— Basale gedeelte der dekschilden iets donkerder dan 
de achterhelft; de kleur niet duidelijk afstekend. Genitaal- 
tergiet klein, niet vooruitspringend; basis smal en door- 
schijnend, vlak; het uiteinde breed lansvormig, zijhoeken 
breed tend. aan het uiteinde puntig. 5 mm. 
7. bicolor hen 


1. Ch. spadicea STURM 


Lengte 5—5.5 mm. Gevleugeld. Gewelfde, aan de zijden 
afgeronde vorm. Helder bruin; kop, middengedeelte van 
het halsschild, achtergedeelte van de dekschilden en de 
borst donker gekleurd. Bestippeling zeer sterk en diep; op 
het halsschild tamelijk aaneengesloten, rond en zeer diep, 
op de dekschilden grof en raspachtig. Beharing rijkelijk, 
lang en opgericht, vooral op de achterhelft der dekschilden. 
Sprieten licht gekleurd, slank, bij het % naar het uiteinde 


198 P. VAN DER WIEL, OVERZICHT DER IN NEDERLAND EN 


niet verdikt, bij het ® naar het uiteinde tamelijk verbreed ; 
achtste sprietlid duidelijk langer dan breed, negende lid 
tweemaal zoo lang al breed, het tiende korter dan het 
negende. Halsschild verbreed, over het midden weinig ge- 
welfd, een derde breeder dan lang, de grootste breedte 
achter het midden (fig. 7); zijkanten afgerond, op de achter- 
helft breed afgezet en iets opwaarts gebogen; achterhoeken 
afgerond. Dekschilden aan het uiteinde afgerond, verlengd, 


naar achteren weinig versmald, over den naad vlak gedrukt, 
sterk gestreept, strepen duidelijk bestippeld, tusschenruimten 
gewelfd. Pooten stevig gevormd. 

Bij het 4 zijn de dekschilden minder gewelfd dan bij 
het Q; pooten sterker, sprieten fijner gevormd; het eerste 
tarslid ovaal, een weinig breeder dan het uiteinde van de 
scheen. Middenschenen bij het 9 veel sterker gebogen dan 
bij het 9. Trochanters der achterpooten bij g' en 9 gelijk 
gevormd, doch bij het 4 (fig. 22) iets meer verlengd en 
spitser eindigend, voor- en achterzijde bijna rechtlijnig. Vijfde 
sterniet met eene middengroef, diep en rond. Oedeagus 
(fig. 20 en 21) kort, breed, regelmatig afgeplat en een 
weinig gebogen, eindigend in eene driehoekig uitgetrokken, 
stompe punt. 

Genitaaltergiet bij het Q (fig. 23) zonder speciale ken- 
teekens, breed, het uiteinde vooruitstekend, met eenige 
afstaande haartjes bezet; pleuriten kort en regelmatig ge- 
vormd. 

FALCOZ vermeldt, dat deze soort in aantal verzameld 
werd in konijnenholen bij Soissons. 


AANGRENZEND GEBIED VOORKOMENDE SOORTEN ENZ. 199 


Uiterst zeldzaam; in ons land werden slechts twee ex. 
aangetroffen : 

Prov. Gelderland: 1 9. Arnhem, Nov. 1899 (VAN TRICHT). 

I ot. Winterswijk, 19-VI-1921 (BERNET 

KEMPERS). 

Het vroeger uit Doorn vermelde ex. behoort tot de vol- 
gende soort. 

Verspreiding: Engeland (?), Duitschland, Oostenrijk, Frank- 

rijk, Cechoslovakije, Roemenië, Servië, Bulgarije en Croatië. 


2. Ch. paskoviensis REITT. 
(spadiceus KRAATZ). 


Lengte 4.5—5 mm. Gevleugeld. Gewelfde, aan de zijden 
afgeronde vorm. lets donkerder gekleurd dan de voorgaande 
soort; bruin, kop, middengedeelte van het halsschild ; achter- 
gedeelte van de dekschilden 
en de borst zwartachtig ; sprie- 
ten naar het uiteinde gebruind. 
Bestippeling en beharing als 
bij Ch. spadicea. Sprieten korter 
en iets dikker, vooral bi het 
d, achtste sprietlid nauwelijks 
langer dan breed, negende en 
tiende lid anderhalf maal zoo 
lang als breed. Halsschild iets verbreed, meer afgerond dan 
bij Ch. spadicea en naar achteren meer versmald; de zij- 
kanten op de achterhelft breed afgezet, doch iets meer aan- 
geduid dan bij Ch. spadicea (fig. 8). Dekschilden korter, bij 
het . meer gewelfd, over den naad niet vlak gedrukt, de 
strepen duidelijk, regelmatig, sterk bestippeld ; tusschen- 
ruimten gewelfd, uiteinde bij beide sexen afgerond. Pooten 
korter en iets slanker gevormd, vooral bij het &. 

Lichaamsbouw, sprieten en pooten zijn bij beide sexen 
gelijk gevormd; voortarsen bij het g' verbreed, doch smaller 
dan het uiteinde der scheen. Middenschenen bij het 4 niet 
meer gebogen dan bij het Q. Trochanters der achterpooten 
bij het 4 (fig. 26) lang en vrij dun, in het midden stomp- 
hoekig gebogen, naar het uiteinde iets meer verbreed, 


200 P. VAN DER WIEL, OVERZICHT DER IN NEDERLAND EN 


dunner wordend en afgeknot. Sternieten zonder groeven of 
rimpels. 

Oedeagus (fig. 25) kort, slank, regelmatig gebogen, niet 
afgeplat zooals bij Ch. spadicea, het uiteinde eene afgeronde 
punt vormend, niet uitgetrokken als bij Ch. spadicea. 

Genitaaltergiet bij het Q (fig. 27) als bij Ch. spadicea 
gevormd, doch korter, minder vooruitstekend. 

Zeldzaam ; in ons land werden zes ex. aangetroffen : 

Prov. Utrecht: 1 9, Doorn, VII-1888, bij Lasius fuligi- 
nosus (NEERV. V. D. POLL). 

Prov. Noord-Holland: 1 %, Hilversum, 1-X-1925, in duiven- 
til (RECLAIRE). 

Prov. Noord-Brabant : I g, Breda, 12-VI-1869 (HEYLAERTS). 

» Limburg: 1 9, Valkenburg, IV-1902. 

» > TO > 8-IV-1912 (RUSCHKAMP). 

> > I g', Maastricht, 15-XI-1928, in padden- 
stoel (SCHOLTE). 

Verspreiding: Engeland (?), Frankrijk, Duitschland, Bohe- 
men, Cechoslovakije, Moravië en Roemenië. 


3. Ch. agilis ILLIGER 


(testaceus LATR., gausapata STEPH., gomphosata STEPH., 
Lederiana REITT., adusta REITT.). 


Lengte 4.5—5 mm. Gevleugeld. Langovale, tamelijk ge- 
welfde vorm, naar voren en naar achteren gelijkelijk versmald. 
Geheel pekzwart, of de dekschilden en dikwijls de zijden van 
het halsschild en de borst roodbruin, pooten en monddeelen 
roodachtig ; sprieten roodachtig, naar het uiteinde gebruind. 
Bestippeling op het halsschild fijn en oppervlakkig, op de 
dekschilden sterker en raspachtig. Beharing kort en neer- 
liggend. Sprieten bereiken het eerste vierde gedeelte der 
dekschilden; naar het uiteinde duidelijk verbreed, niet afge- 
plat, achtste sprietlid vierkant, bijna even breed als het 
negende, maar korter; negende lid iets langer dan breed, 
het tiende even lang als breed. Halsschild weinig gewelfd, 
nauwelijks smaller dan de dekschilden, bijna de helft breeder 
dan lang, de grootste breedte ver achter het midden, 
zijkanten afgerond, naar de basis niet opgericht, de achter- 
hoeken afgerond (fig. 9). Dekschilden verlengd, ovaal, gewelfd, 


AANGRENZEND GEBIED VOORKOMENDE SOORTEN ENZ. 201 


naadhoek in beide sexen afgerond; strepen goed aangeduid, 
naadstreep scherper en recht, naar het uiteinde bijna met 
den naad samenvallend. Pooten slank. 

De dd‘ zijn smaller en langwerpiger dan de 99, de 
dekschilden in het midden minder verbreed, De sprieten 
zijn bij het © iets langer dan bij het d. 

Middenschenen bij het g (fig. 31) in het midden krachtig 
gebogen, in het basale gedeelte plat gedrukt, naar het 
uiteinde verbreed en dikker; trochanters der achterpooten 


34. 3 


(fig. 32) kort en breed, aan het uiteinde scherp puntig, in 
het midden van den achterrand met een sterken, gladden, 
buitenwaarts gebogen tand; sternieten zonder kuiltjes of 
groeven. Oedeagus (fig. 28 en 29) sterk gebogen, niet dik, 
uiteinde in eene stompe, gebogen punt eindigend (fig. 30). 

Genitaaltergiet bij het © kort en breed, het uiteinde 
weinig vooruitstekend, iets afgerond en onbehaard (fig. 37), 
pleuriten groot, puntig vooruitstekend. : 

Eene tamelijk variabele soort, zoowel in grootte als in 
breedte ; tand van de trochanters bij het ¢ soms zeer breed 
en tamelijk stomp (fig. 35), dikwijls smal en scherp (fig. 
32 en 33), soms bijna recht (fig. 34). 

Vrij gewoon, onder dorre bladeren, in mollennesten en 
konijnenholen. 

Prov. Gelderland: Arnhem, Herwen, Tiel, Brummen, 
Wageningen, Velp. 

Prov. Utrecht: Utrecht. 

Prov. Noord-Holland: Kolhorn, Spaarndam, Haarlemmer- 
liede, Velsen, Amsterdam, Zeeburg, Den Helder, Haarlem. 


14 


202 P. VAN DER WIEL, OVERZICHT DER IN NEDERLAND EN 


Prov. Zuid-Holland: den Haag, Leiden, Katwijk, Rotter- 
dam, Bodegraven, Kralingen, Dirksland, Heenvliet. 

Prov. Zeeland: Vlissingen. 

Prov. Limburg: Maastricht, Meerssen, Valkenburg, St. 
Pieter, Steyl, Berg, Heerlen. 

Totaal zag ik 42 JG en 71 QQ uit ons land. 

Verspreiding : Engeland, Skandinavië, Denemarken, Fin- 
land, Koerland, Silesië, Frankrijk, Hongarije, Oostenrijk, 
Italië, Styrië, Roemenië, Creta, Caucasus (?) en Rusland (?). 


Ch. agilis ILL., subsp. aquilonia KROG. 


In Notulae Entomologicae, 1926, werd door den heer 
ROLF KROGERUS eene aan Ch. agilis ILL. verwante soort, 
nl. Ch. aguilonia KROG., uit Finland, beschreven. 

Deze soort zou in hoofdzaak door de navolgende kenmer- 
ken te onderscheiden zijn: 

Trochanters der achterpooten bij het 5 (Fig. 41) aan het 
uiteinde afgerond, in het mid- 


den van den achterrand met 
een breeden, gebogen, stom- 
pen tand. Oedeagus (fig. 39) 
sterk verlengd, uiteinde in eene 
smalle, fijne, naar beneden ge- 
bogen, spitse punt eindigend, 


40. 
| 39. 
de top weer iets naar boven FI 
gebogen (fig. 40). Genitaal- 
tergiet bij het Q (fig. 43) ovaal, =, 
aan het uiteinde sterk afge- 
rond, zeer glanzend. 

Op mijn verzoek was de heer KROGERUS zoo vriendelijk, 


mij 2 QQ en I & voor mijne collectie toe te zenden. De 
verschillen zijn bij deze ex. minder scherp te zien dan uit 


de beschrijving en teekeningen te verwachten was: de tand 
op den achtertrochanter is o.a. tamelijk smal en vrijwel recht 
(fig. 42). Gezien de variabiliteit bij Ch. agzlis ILL. beschouw 
ik Ch. aquilonia KROG. als eene subspec. van deze soort. 
De heer JEANNEL, aan wien ik de Finsche ex. toezond, 
was het met mijne zienswijze volkomen eens. 
Van deze subspec. zag ik geene ex. uit ons land, wel ex., 


nd nn 


AANGRENZEND GEBIED VOORKOMENDE SOORTEN ENZ. 203 


welke er reeds veel overeenkomst mede hebben, o.a. ex. 
uit Amsterdam. 


Ch. agililis ILL., subspec. Clermonti nov. 


Van den heer CLERMONT te Parijs ontving ik door hem 
in de Pyreneén (Samatan, Gers) verzameld Choleva-materiaal. 
Hieronder vond ik 4 && en 1 Q van Ch. agilis ILL., tot eene 
nieuwe subspec. behoorende. 

De zeer korte en breede trochanters der achterpooten bij 
het ; eindigen in eene korte, 
afgeronde punt; de tand is zeer 
groot, breed en hakig gebogen 
(fig. 46 en 47). Oedeagus (fig. 44) 
ww 45. 2 slanker en minder gebogen, uit- 
AN einde in eene langere, meer ge- 

| 44, 48, bogen punt eindigend (fig. 45). 

| EA Genitaaltergiet bij het Q (fig. 48) 
EN smaller en langer, het uiteinde 
TA =; tamelijk sterk vooruitspringend 

en afgerond. 

Deze nieuwe subspec. benoem ik naar den vinder CLER- 
MONTI subsp. nov.; later zal nog moeten blijken, of zij uit- 
sluitend in de Pyreneén voorkomt. 

Genoemde ex. zond ik aan den heer JEANNEL, welke mij 
mededeelde, dat ook hij deze subspec. van Ch. agilis ILL. 
nog niet kende. 


Ch. septentrionis JEANNEL 


In Noorwegen komt eene met CZ: agilis ILL. verwante 
soort voor, nl. Ch. septentrionis JEANNEL, 
waarvan het % nog onbekend is. 

In hoofdzaak onderscheidt zij zich als volgt 
van Ch. agilis: 

Sprieten naar het uiteinde niet gebruind, WI 
geheel roodachtig. Bestippeling op het hals- 
schild meer verspreid. Oogen duidelijk kleiner. Dekschilden 
meer gewelfd, naadhoek uitgetrokken, in een sterken tand 
eindigend. Genitaaltergiet (fig. 49) grooter, gewelfder, het 
uiteinde vooruitspringend en boogvormig eindigend. 


204 P. VAN DER WIEL, OVERZICHT DER IN NEDERLAND EN 


4. Ch. oblonga LATREILLE 
(intermedia KRAATZ). 


Lengte 5—6 mm. Gevleugeld. Algemeene vorm lang- 
elliptisch ; gewoonlijk licht bruinachtig van kleur, soms vrij 
donker bruin; kop donkerder, sprieten en pooten rood- 
achtig. Bestippeling van het halsschild niet zeer dicht, rasp- 
achtig, op het midden fijner; dekschilden sterker, raspachtig 
bestippeld. Beharing goudkleurig, fijn en neerliggend op het 
halsschild ; dekschilden langer en dichter behaard, gemengd 
met opstaande haren. Sprieten bereiken het eerste derde 
gedeelte der dekschilden, naar het uiteinde weinig verbreed. 
Halsschild (fig. 10) iets breeder dan lang, grootste breedte 
iets achter het midden, zijkanten afgerond, achterhoeken 


breed afgerond. Dekschilden ellipsvormig, ongeveer twee- 
en-een-half maal zoo lang als breed; strepen duidelijk, 
naadstreep volledig, evenwijdig met den naad. Naadhoek 
der dekschilden bij beide sexen afgerond. Pooten lang en 
stevig gevormd. 

De QQ zijn korter en gewelfder dan de Jd, ook het 
halsschild meer gewelfd; sprieten bij het © naar het uit- 
einde verbreed. 

Voortarsen bij het { sterk verbreed; trochanters der 
achterpooten in den vorm van een hollen beitel (fig. 52, 
53 en 54), meer of minder peperhuisvormig opgerold; derde 
en vierde sterniet in het midden ieder met een kleinen 
oppervlakkigen indruk. Oedeagus (fig. 50 en 51) meer of 


AANGRENZEND GEBIED VOORKOMENDE SOORTEN ENZ. 205 


minder dik, naar het uiteinde regelmatig tot een stompen 
punt versmald, het uiteinde iets omgebogen. 

Genitaaltergiet bj het Q (fig. 55) van het uiteinde naar 
de basis sterk versmald, weinig chitineus, half vliezig, het 
uiteinde breed afgerond en behaard. 

Eene tamelijk variabele soort, zoowel in grootte, in kleur, 
als wat de beharing betreft. 

Gewoon, onder dorre bladeren, in mollennesten, konijnen- 
eu hamsterholen ; ook aan den ingang van mergelgrotten: 

Prov. Friesland: Beetsterzwaag. 

» Groningen: Meeden. 

» Overijsel: Denekamp, Steenwijk. 

» Gelderland: Harderwijk, Ederveen, Doetinchem, 
Apeldoorn, Oosterbeek, Arnhem, Velp, Tiel, Zutphen, De 
Steeg, Brummen, Nijmegen, Huissen, Herwen, Laag-Soeren, 
Beek, Nijkerk, Winterswijk. 

Prov. Utrecht : Maarsbergen. 
» Noord-Holland: Hilversum, Valkeveen, Wijk aan 
Zee, Laren, Zeeburg, Heemstede (Gliphoeve). 
| Prov. Zuid-Holland : Rotterdam, Katwijk, den Haag, 
Scheveningen, Leiden, Hoek van Holland, Rhoon, Dordrecht. 
Prov. Zeeland: Zierikzee, Schoondijke. 

» Noord-Brabant: Princenhage, Breda,’s-Hertogenbosch. 

» Limburg: Sittard, Maastricht, St.-Pieter, Valkenburg, ~ 
Aalbeek, Meerssen. 

Uit ons land zag ik totaal 56 Jg‘ en 72 QQ. 

Verspreiding: Engeland, Zweden, Koerland, Finland, Dene- 
marken, Frankrijk, Duitschland, Bohemen, Oostenrijk, Hon- 
garije, Roemenië, Albanië en Griekenland. 


Ch. nivalis KRAATZ 


Lengte 5.5—6.5 mm. Gevleugeld. Algemeene vorm lang- 
elliptisch, gewelfd; pekbruin, de zijden van het halsschild 
en de basis der dekschilden iets lichter gekleurd ; pooten 
roodachtig, sprieten eenkleurig geelrood. Bestippeling van 
het halsschild zeer fijn en dicht, op het midden bijna onzicht- 
baar, op de dekschilden zeer fijn en dicht, iets raspachtig. 
Beharing goudkleurig, kort en neerliggend op het halsschild; 
dekschilden langer behaard, gemengd met opstaande haren. 


206 P. VAN DER WIEL, OVERZICHT DER IN NEDERLAND EN 


Sprieten bereiken bijna het midden van de dekschilden, 
naar het uiteinde weinig verbreed; derde lid vijf tot zes- 
maal langer dan breed, het zesde viermaal, het achtste 
tweemaal; het negende lid dik, conisch, tweemaal langer 
dan breed; het tiende iets korter dan het negende. Hals- 
schild (fig. 11) duidelijk breeder dan lang, de grootste 
breedte een weinig voor het midden, weinig gewelfd ; 
achterhoeken afgerond, doch aangeduid. Dekschilden ovaal, 
tamelijk gewelfd, aan de zijden afgerond; strepen duidelijk, 
naadstreep volledig, naadhoek bij beide sexen afgerond. 
Pooten vrij lang en slank. 


De QQ zijn breeder dan de Jg‘, de sprieten naar het 
uiteinde meer verbreed. 

Voortarsen bij het & sterk verbreed, breeder dan het 
uiteinde van den scheen; trochanters der achterpooten lang 
en smal, verlengd tot eene afgeplatte tong, hoekvormig 
gebogen (fig. 59), uiteinde afgeknot, mesvormig ; sternieten 
twee, drie en vijf in het midden met een kleinen indruk, 
welke indrukken meer of minder duidelijk kunnen zijn. 
Oedeagus (fig. 57 en 58) groot, weinig gebogen, aan het 
uiteinde breed, in twee afgeplatte horens eindigend, in het 
midden dus diep uitgerand. 

Genitaaltergiett bij het Q volgens JEANNEL gevormd als 
in fig. 60 geteekend. Bij een ex. uit Cechoslovakije (in mijn 
bezit) is het genitaaltergiet meer gevormd als in fig. 62 
(Ch. Breiti JEANNEL) afgebeeld, doch het uiteinde meer 
afgerond. 


AANGRENZEND GEBIED VOORKOMENDE SOORTEN ENZ. 207 


JEANNEL twijfelt eraan, of het eenige Q van Ch. nivalis, 
dat hij onderzocht, hetwelk ook voor de afbeelding diende, 
wel tot zzvalis behoort. 

Eene zeldzame soort, welke in bergstreken -— onder dorre 
bladeren en onder steenen — voorkomt. 

In Nederland nog niet gevonden; daar de soort in den 
Harz gevonden is (muizennesten onder steenen), is er nog 
kans, dat zij in Zuid-Limburg ontdekt wordt. 

Verspreiding: Cechoslovakije, Bohemen (Riesengebirge), 
Duitschland (Riesengebirge, Harz, Glatzer 0 Polen, 
Roemenié en Servie. 


Ch. Breiti JEANNEL 


Lengte 5.5—6 mm. Gevleugeld. Algemeene vorm iets 
langwerpiger dan bij Ch. nivalis Kr., het halsschild smaller ; 
kleur en bestippeling als bij deze soort. Beharing zeer fijn, 
kort en neerliggend, de opstaande haren schaarsch en kort. 
Sprieten slank, maar in verhouding kort, het eerste derde 
der dekschilden niet overschrijdende, bij de g'g* naar het 
uiteinde breeder; achtste sprietlid nauwelijks anderhalf maal 
zoo lang als breed, het negende conisch en dik, anderhalf 
maal zoo lang als breed. Halsschild veel breeder dan lang, 
een derde gedeelte breeder dan lang bij het 4 (fig. 12), de 
helft breeder dan lang bij het 9 (fig. 13); de grootste breedte 
in het midden; tamelijk gewelfd. Dekschilden langwerpiger, 
weinig gewelfd, aan de zijden regelmatig afgerond, de strepen 
duidelijk, de naadhoek bij beide sexen af- 
gerond. Pooten lang en slank. 

Bij het % bevindt zich op het vierde en 
op het vijfde sterniet een onduidelijke indruk. 
Oedeagus iets korter en in het basale ge- 
deelte meer gebogen, overigens gevormd als 
bij Ch. nivalis KR. 

Het genitaaltergiet bij het Q (fig. 62) is 
veel korter en breeder dan bij Ch. nzvalis 
KR., het uiteinde weinig vooruitspringend, behaard. 

Deze soort gelijkt zeer veel op de voorgaande; dezelfde 
sexueele kenmerken; in hoofdzaak slechts door uitwendige 


208 P. VAN DER WIEL, OVERZICHT DER IN NEDERLAND EN 


verschillen te onderscheiden; het is m.i. niet onwaarschijnlijk, 
dat zij slechts eene subspec. is van Ch. nivalis KR. 
Evenals Ch. nivalis KR. zeldzaam, ook slechts in berg- 
streken gevonden: Ook deze soort — of subspec. —- zou in 
Zuid-Limburg gevonden kunnen worden. 
Verspreiding: Frankrijk (Alpes Maritimes), Italië (Monte 
Rosa en Monte Cavallo) en Oostenrijk (Reisalpe). 


5. Ch. Reitteri PETRI 

Lengte 5.5—6 mm. Gevleugeld. Pekbruin, kop zwartachtig, 
pooten «en sprieten roodachtig, voorste gedeelte van het 
halsschild en van de dekschilden meer of minder bruin- 
achtig. Bestippeling van het halsschild fijn en dicht, overi- 
gens raspachtig, maar zeer fijn en dicht op de dekschilden. 
Beharing goudkleurig, kort en neerliggend op het halsschild, 
op de dekschilden gemengd met talrijke opgerichte dikkere 
haren. Sprieten bereiken nauwelijks het derde gedeelte der 
dekschilden ; naar het uiteinde zeer weinig verbreed, vooral 
bij de gg; achtste lid bijna tweemaal zoo lang als breed, 
korter dan het negende, het negende conisch, tweemaal zoo 


lang als breed; het tiende iets korter dan het negende. 
Halsschild weinig gewelfd, nauwelijks breeder dan lang, de 
grootste breedte een weinig voor het midden, de zijkanten 
afgerond, de achterhoeken breed afgerond (fig. 14 en 15). 
Dekschilden meer of minder verbreed, strepen duidelijk, 
naadstreep volledig. Bij de QQ zijn de dekschilden over het 
midden vlakker, naadhoek uitstekend, meer of minder ge- 
tand, de sprieten naar het uiteinde meer verbreed. 


AANGRENZEND GEBIED VOORKOMENDE SOORTEN ENZ. 209 


Eerste lid der voortarsen van het & langwerpig, even 
breed als het uiteinde van den scheen; trochanters der 
achterpooten (fig. 66), langwerpig, in eene lange, smalle 
punt uitloopend, het laatste gedeelte hoekig gebogen. Ster- 
nieten op het midden gewoonlijk zonder kuiltjes of groeven, 
soms het vijfde sterniet met een klein kuiltje. 

Oedeagus (fig. 64 en 65) weinig gebogen, het basale ge- 
deelte breed, naar het uiteinde concaaf versmald, het uiteinde 
afgerond met een tepelvormig puntje. 

Genitaaltergiet bij het Q (fig. 67) van denzelfden vorm 
als bij Ch. nivalis KR., doch korter, de zijden minder uit- 
gehold, het uiteinde breed afgerond en behaard. 

De twee hierna te noemen ex. (Jd) uit Maastricht wijken 
eenigszins af: gewelfder, kop, halsschild, sprieten en voor- 
tarsen donker bruin; oedeagus langer; trochanters der achter- 
pooten in langere en smallere punt eindigend. Deze ex. zond 


ik zekerheidshalve aan JEANNEL en werden door hem als 
individueele afwijking van Ch. Reitter: beschouwd; vormen 
volgens hem geene afzonderlijke subspec. 

Bij de subspec. Solari JEANNEL is de opgerichte beharing 
op de dekschilden veel langer en in regelmatige rijen ge- 
plaatst in het midden van de tusschenruimten: trochanters 
der achterpooten bi het & (fig. 71) in eene kortere punt 
eindigend; oedeagus (fig. 69 en 70) breeder en korter. 
(Oorspronkelijk door JEANNEL als soort beschreven, doch 
naar schriftelijke mededeeling later door hem als subspec. 
onder Keziterz geplaatst). 


210 P. VAN DER WIEL, OVERZICHT DER IN NEDERLAND EN 


Zeer zeldzaam; in ons land werden slechts vier gg aan- 
getroffen. 
Prov. Limburg: 1 d, Valkenburg, VI-1919 (WEBER). 
2 dd, Maastricht, VI-1921 (RüSCHKAMP). 
I g, Oud-Valkenburg, VI-1923 (RECLAIRE). 
Verspreiding: 
Groote vorm van het type: Bihar-gebergte, Transsylvani- 
sche Alpen, Herzogewina. 
Kleine vorm van het type (zooals de ex. uit ons land): 
Bulgarije, Denemarken en Rijnprovincie. 
Subspec. Solari JEANNEL: Italië. 


6. Ch. cisteloides FRÖLICH 


(castaneus STURM, humeralis BRULLÉ, agilis FABR. 
var. dacica JEANNEL). 


Lengte 4.5—5.5 mm. Gevleugeld. Elliptisch, weinig lang- 
werpig, naar voren en achteren regelmatig afgerond. Pek- 
bruin, basale gedeelte der dekschilden dikwijls lichter 
gekleurd; pooten roodachtig, sprieten bruin, aan den wortel 
lichter. Bestippeling fijn en oppervlakkig, op het halsschild 
dicht aaneengesloten, krachtiger en meer verspreid op de 
dekschilden. Beharing goudkleurig, kort en neerliggend. 
Sprieten bereiken het eerste vierde der dekschilden, naar 
het uiteinde verbreed, sprietleden weinig verlengd; bij het 
g het achtste sprietlid anderhalf maal zoo lang als breed, 
het negende breeder, ongeveer tweemaal zoo lang als breed. 
Halsschild gewelfd, breeder dan de kop, smaller dan de 
dekschilden, iets breeder dan lang, de grootste breedte 
achter het midden, de zijden duidelijk afgerond, naar achter 
weinig opgericht, de achterhoeken breed afgerond (fig. 16). 
Dekschilden tweemaal zoo lang als breed (bij de gdo), 
gewelfd, strepen duidelijk, naadhoek in beide sexen afge- 
rond. Pooten lang en stevig. 

De QQ zijn meer gedrongen van vorm, gewelfder, hals- 
schild breeder, dekschilden in verhouding korter, sprieten 
korter en meer verbreed, pooten korter en slanker. 

Voortarsen bij het & duidelijk verbreed, iets breeder 
dan het uiteinde van den scheen, het eerste lid ovaal. 


AANGRENZEND GEBIED VOORKOMENDE SOORTEN ENZ. 2II 


Trochanters van de achterpooten (fig. 75 en 76) lancet- 
vormig, kort, afgeplat, de achterrand scherp en hoekig, de 
voorrand gebogen en scherp, het uiteinde meer of minder 
scherp toegespitst. Achterlijf op het derde, vierde en vijfde 


sterniet in het midden met een diep, rond kuiltje, vooral 
de indruk op het vierde sterniet groot, op het vijfde tamelijk 
klein. Oedeagus (fig. 73 en 74) kort, dik, sterk gebogen, 
het uiteinde zeer dik, daarna plotseling versmald tot een 
slanke, rechte punt. 

Genitaaltergiet bij het Q (fig. 77) kort en breed, zijkanten 
iets uitgerand, uiteinde plat afgerond en behaard. 

Eene tamelijk variabele soort, zoowel in grootte, in kleur, 
als wat de verhouding van de sprietleden betreft. 

In Zuid-Limburg niet zeldzaam, in aanspoelsel, onder 
dorre bladeren, en in mollennesten ; van buiten Limburg 
zag ik slechts drie QQ uit de Lutte bij Oldenzaal (EVERTS 
en VAN DER HOOP). Volgens FALCOZ ook in konijnen- en 
hamsterholen aangetroffen. 

Prov. Overijsel : de Lutte bij Oldenzaal. 

» Limburg: Valkenburg, Houthem, Meerssen, Wijlre, 
Schin op Geul, Kunrade, St.-Pieter, Gronsveld, Bunde, Epen, 
Maastricht. 

Totaal zag ik uit ons land 43 gg en 35 QQ. 

Verspreiding: Frankrijk, Spanje, Duitschland, Cechoslo- 
vakije, Polen, Oostenrijk, Roemenië, Hongarije, Italië, Albanië 
en Griekenland. 


7. Ch. bicolor JEANNEL 


Lengte 5 mm. Gevleugeld. In habitus met Ch. crsteloides 


212 P. VAN DER WIEL, OVERZICHT DER IN NEDERLAND EN 


FROL. overeenkomende, doch iets meer verlengd, zelfde 
bestippeling en beharing. Kop en halsschild pekbruin, basale 
gedeelte der dekschilden roodbruin, achtergedeelte pekbruin, 
de kleuren weinig in elkaar overgaande; pooten roodachtig, 
sprieten bruin met lichteren wortel. Sprieten slank, het derde 


gedeelte der dekschilden bereikend, eindleden dikker, maar 
niet vlakgedrukt, langer dan bij CZ. césteloides FROL.; achtste 
lid tweemaal zoo lang als breed, het negende ruim tweemaal 
zoo lang als breed. Halsschild weinig verbreed, weinig ge- 
welfd, kleiner dan bij Ch. cisteloides FROL., zijden minder 
afgerond, grootste breedte iets voor het midden (fig. 17). 
Dekschilden langer, gewelfd, ruim tweemaal zoo lang als 
breed bij de gg, de strepen zeer duidelijk, naadhoek in 
beide sexen afgerond. Pooten lang en stevig. 

De 99 zijn meer gedrongen van vorm, dekschilden meer 
gewelfd, sprieten korter en breeder, pooten korter en slanker. 

Voortarsen bij het % duidelijk breeder dan het uiteinde 
van den scheen; trochanters der achterpooten (fig. 81) klein, 
smal, in eene dunne punt eindigend, de achterrand niet 
hoekig en niet scherp; sternieten op het midden met de- 
zelfde, doch fijnere, groefjes als bij Ch. césteloides FROL. 
Oedeagus (fig. 79 en 80) minder gezwollen dan bij C%. 
cisteloides FROL., meer geleidelijk versmald en afgeplat, eindi- 
gend in eene smalle, aan het uiteinde afgeronde, platte punt. 

Genitaaltergiet bij het © (fig. 82) breed en kort, pleuriten 
groot; de voorhoeken bereiken het niveau van de punt van 
het tergiet, middengedeelte aan de basis smal, vrij plotseling 
verbreed tot de basis van een driehoek, waarvan de punt 
naar voren springt en de zijhoeken door de pleuriten bedekt 
worden, geheel onbehaard. 


AANGRENZEND GEBIED VOORKOMENDE SOORTEN ENZ. 213 


Deze zeldzame soort werd in groot aantal bij Maastricht, 
aan den ingang van mergelgroeven verzameld, verder nog 
enkele ex. uit Zuid-Limburg en een Q bij Nijmegen (TESCH.). 

Prov. Gelderland: 1 2, Nijmegen (TESCH). 

„ Limburg: Id, Pietersberg, VII-1908 (Mac 

GILLAVRY). 

12, Houthem, VI-1921 (WEBER). 

1 9, St. Pieter, III (MAURISSEN). 

Id, Spaubeek, VI-1929 (SCHOLTE). 

288 & 19%, Maastricht, 2-1V-1929. 
(SCHOLTE). 

2dd & 32%. Maastricht, 27-II-1930. 
(SCHOLTE). 

I d, Maastricht, 3-III-1930 (SCHOLTE). 

In groot aantal, Maastricht, III-1930 (SCHOLTE). 

In ’t geheel zag ik 43 Sd en 27 QQ uit ons land. 

Verspreiding: Polen, Frankrijk en Oostenrijk. 


8. Ch. glauca BRITTEN 


Lengte 4.5—5 mm. Gevleugeld. In habitus met C%. dzcolor 
JEANN. overeenkomende; slanker en langwerpiger dan C4. 
cisteloides FRöL. Kleur en beharing als bij czstelordes FROL., 
bestippeling op de dekschilden fijner. Sprieten slank, bijna 
het derde gedeelte der dekschilden bereikend, naar het uit- 
einde weinig verbreed (bij de gg), de eindleedjes niet vlak 
gedrukt, achtste sprietlid tweemaal zoo lang als breed, negende 
conisch, tweemaal zoo lang als aan het uiteinde breed. Hals- 
schild klein, weinig gewelfd, bij de gg nauwelijks breeder dan 
lang, smaller dan de dekschilden, grootste breedte iets voor 
het midden, de zijden van voren afgerond, naar achteren 
duidelijker versmald dan bij de verwante soorten, achter- 
hoeken iets scherper aangeduid. Dekschilden verlengd, ellip- 
tisch, iets meer dan tweemaal zoo lang als breed (bij de GG), 
de strepen oppervlakkig, naadhoek bij beide sexen afgerond. 
Pooten lang en slank. 

Bij de QQ zijn de dekschilden meer gezwollen en gewelfd, 
de sprieten naar het uiteinde meer verbreed. 

Voortarsen bij het d breeder dan het uiteinde van den 


214 P. VAN DER WIEL, OVERZICHT DER IN NEDERLAND EN 


scheen; trochanters der achterpooten (fig. 86 en 87) klein, 
smal, in eene punt eindigend, achterrand bijna recht en 


dicht bij het uiteinde van een rechten, cylindervormigen, 
naar achter gerichten tand voorzien. Vierde en vijfde ster- 
niet met een grooten indruk in het midden, op het derde 
sterniet geene enkele aanduiding van een indruk of kuiltje. 
Oedeagus (fig. 84 en 85) tamelijk klein, weinig verdikt, ge- 
bogen, uiteinde een weinig gebocheld en verdund tot eene 
smalle punt; eenigszins gelijkend op den oedeagus van CZ. 
bicolor JEANN., doch het uiteinde smaller en langer. 

Genitaaltergiet bij het 9 (ig. 88) zeer opvallend van vorm; 
pleuriten in het midden sterk gewelfd, naar de basis ver- 
smald, de voorhoeken sterk chitineus, een weinig naar buiten 
gedraaid; middengedeelte lang, vooruitspringend, zeer breed 
en afgerond, zijden naar de basis sterk uitgerand versmald, 
geheel onbehaard. 

Eene vrij zeldzame soort, welke o.a. in mollennesten ge- 
vonden is. 

Prov. Drente: Paterswolde. 

» Gelderland: Druten, Renkum, Tiel, Arnhem, Wage- 

ningen, Apeldoorn, Brummen, Doetinchem. 

Prov. Noord-Holland: Nieuwersluis. 

» Zuid-Holland: den Haag, Rotterdam, Heenvliet, 

Rhoon, Kralingen, Katwijk. 

Prov. Noord-Brabant: Eethen, Burgst, Ginneken, Breda, 
Uden. 

Prov. Limburg: Valkenburg, Meerssen, Steyl. 

Totaal zag ik uit ons land 19 Jd en 21 99. 


AANGRENZEND GEBIED VOORKOMENDE SOORTEN ENZ. 215 


Verspreiding: Engeland, Frankrijk, Duitschland, Finland, 
Italië, Cechoslovakije en Roemenië. 


9. Ch. angustata FABRICIUS 


angustata ERICHS. var. 2, cıstzlordes (pars) auct., 
8 P 
pyrenaica JEANNEL) 


Lengte 4.8—5 mm. Gevleugeld. In habitus overeenkomende 
met Ch. cisteloides FröL., zelfde kleur, bestippeling en beha- 
ring. Sprieten slank, bijna het derde gedeelde der dekschilden 
bereikend, uiteinde weinig verbreed, achtste lid bij de dd 
tweemaal zoo lang als breed, bij de 99 anderhalf maal, 
negende lid conisch, verlengd, bij de gg tweemaal zoo lang 
als breed. Halsschild kleiner dan bij Ch. césteloides FROL., 
smaller dan de basis der dekschilden, tamelijk gewelfd, zij- 
kanten naar de basis versmald, de achterhoeken afgerond, 


slechts even aangeduid. Dekschilden en pooten als bij Cz. 
cisteloides FROL. 

Voortarsen bij het d' breeder dan het uiteinde van den 
scheen: trochanters der achterpooten (fig. 92 en 93) gelijk 
aan die van Ch. cistelotdes FRÖL., lancetvormig, doch de 
achterrand voorbij het midden met een grooten, gladden, 
haakvormig gebogen tand; derde tot vijfde sterniet op het 
midden met een doorloopenden, gladden indruk. Oedeagus 
(fig. 90 en 91) sterk gebogen, vooral in het basale gedeelte, 
naar het uiteinde vrij plotseling versmald tot eene lange, 
platte en stompe punt, gelijkende op een eendesnavel. 

Genitaaltergiet bij het Q (fig. 94) tamelijk breed, pleuriten 
lang, weinig gezwollen, uiteinde afgerond; middengedeelte 


216 P. VAN DER WIEL, OVERZICHT DER IN NEDERLAND EN 


weinig vooruitstekend, smal, zijkanten bijna evenwijdig, over 
het midden sterk uitgehold, uiteinde afgerond en behaard. 
Vrij gewoon, onder dorre bladeren en in mollennesten. 
Prof. RüSCHKAMP meldde mij, dat hij in het dagboek van 
ALEX FEIN — wiens collectie in zijn bezit overging — bij 
een 16-tal Choleva’s (bij determinatie gebleken tot deze soort 
te behooren) in Juni 1882 in Silesië (Bergketten) verzameld, 
de notitie vond: ,,gekatschert mit Cyrtusa, Thriarthron, 
Liodes u.s.w.”. In Zuid-Limburg met Dr. RECLAIRE bij 
Houthem, Mei 1926, verzamelend, zagen wij in den namiddag 
tegen zonsondergang, dat verscheidene Choleva’s (angustata 
en cisteloides) tegen de mergelhellingen liepen, hetgeen dus 
met de waarneming van FEIN overeenstemt. 
Brov.WDrenterWEelde: 

» _ Overijsel: Diepenveen. 

» Gelderland: Tiel, Eerbeek, Gerritsflesch (Hoog-Buurlo), 
Ermelo, Heerde, Apeldoorn, Doetinchem, Warnsveld, Nijkerk, 
Arnhem, Brummen, Herwen, Nijmegen, Leuvenum, Wage- 
ningen, Terborg, Velp. 

Prov. Utrecht: Hoogland, Amersfoort, Utrecht. 

» Noord-Holland: Vogelenzang, Amsterdam. 

» _ Zuid-Holland: Rotterdam, den Haag. 

» Zeeland, Zierikzee. 

» Noord-Brabant: Breda, Cuyk, Burgst, Eindhoven. 

» Limburg: Houthem, St. Pieter, Wijlre, Valkenburg, 
Exaeten, Kerkrade, Meerssen, Venlo, Kunrade, Maastricht, 

Uit ons land zag ik 6odd en 33 22. 
Verspreiding: Engeland, Frankrijk, Belgié, Duitschland, 
Finland, Zwitserland, Roemenié en Griekenland. 


10. Ch. Sturmi CH. BRISOUT 
(angustata (pars) ERICHS., arguta REY, leucophthalma FIORI). 


Lengte 5—6 mm. Gevleugeld, lang-elliptisch, smal, tamelijk 
gewelfd. Pekbruin, zijden en basis van het halsschild bruin, 
soms geheel bruin en alleen de kop donkerder; pooten en 
sprieten licht roodachtig. Bestippeling fijn en dicht, op het 
halsschild iets raspachtig, de dekschilden zeer fijn bestippeld. 
Beharing goudkleurig, kort en neerliggend, met eenige korte . 
opgerichte haartjes aan de zijden en aan het uiteinde der 


AANGRENZEND GEBIED VOORKOMENDE SOORTEN ENZ. 217 


dekschilden. Sprieten tamelijk variëerend, nauwelijks het 
vierde gedeelte der dekschilden bereikend, dus vrij kort, 
naar het uiteinde meer of minder verbreed; achtste lid 
nauwelijks anderhalf maal zoo lang als breed, het negende 
bij de oo anderhalf tot tweemaal zoo lang als breed. Hals- 
schild tamelijk gewelfd, iets breeder dan lang; de grootste 
breedte voorbij het midden, zijden duidelijk afgerond, bij 


de gd naar de basis versmald, de achterhoeken sterk afge- 
rond en iets opgebogen. Dekschilden lang, ongeveer twee 
en een half maal zoo lang als breed, naar het uiteinde 
versmald, strepen oppervlakkig, doch duidelijk zichtbaar. 
Pooten lang en slank. 

De 22 zijn gewelfder en breeder, de sprieten iets korter 
en breeder, het vijfde gedeelte der dekschilden nauwelijks 
bereikend; achtste lid nauwelijks een kwart langer dan 
breed; halsschild gewelfder en breeder, naar achteren minder 
versmald; dekschilden naar het uiteinde minder versmald, 
naadhoek tandvormig uitgetrokken. 

Bij het d zijn de voortarsen duidelijk breeder dan het 
uiteinde van den scheen; achterdijen verbreed, achterrand 
scherp en op het derde gedeelte van de basis met een 
breeden, stompen tand; trochanters der achterpooten (fig. 
98) zeer lang, verlengd tot eene rechte naaldscherpe punt; 
eerste tot vijfde sterniet in het midden met een doorloo- 
penden, meer of minder sterken indruk. Oedeagus (fig. 96 
en 97) zeer groot, verlengd, in het basale gedeelte sterk ge- 
bogen, het uiteinde versmald tot eene tweelobbige, platte punt. 


15 


218 P. VAN DER WIEL, OVERZICHT DER IN NEDERLAND EN 


Genitaaltergiet bij het © (fig. 99) breed, pleuriten breed 
en korter dan het middengedeelte, uiteinden afgerond; 
middengedeelte lang, ongeveer driemaal zoo lang als breed, 
gebogen en naar het uiteinde verbreed, uiteinde sterk ge- 
welfd, hoekig afgerond en behaard, 

Deze zeldzame soort leeft in mollen- en hamsternesten, 
onder dorre bladeren, onder steenen en zou ook bij Formica 
rufa gevonden zijn (FALCOZ); het & werd in ons land nog 
niet aangetroffen. 

Prov. Gelderland: 1 9, Brummen, I-1917 (VALCK LUCASSEN). 

I ©, Winterswijk, 15-21-VI-1921 
(MDA WIEE): 
» Utrecht: 19, Utrecht, 18-IV-1909 (DE VOST.N.C.). 
» Noord-Holland: 19, Amsterdam, 17-IV-1920 
(LIEFTINCK). 
» Zuid-Holland: 299, den Haag (TESCH). 
NO Beiden, ror VERS AND): 

» Noord-Brabant: 1 ©, Mierde, 28-IV-1915 (NONNEKENS). 
» Limburg: 1 9, Exaeten (RüSCHKAMP). 

19, Sittard, Talpa, I (HESELHAUS). 

Verspreiding: Frankrijk, Duitschland, Denemarken, Fin- 
land, Cechoslovakije, Oostenrijk, Croatié, Bosnié, Griekenland 


en Italié. 
11. Ch. Fagniezi JEANNEL 


(angustata BRITTEN). 

Lengte 5.5—6 mm. Gevleugeld. Habitus van Ch. Sturmz 
Bris. en zonder onderzoek der genitaliën hiervan moeilijk te 
onderscheiden. Sprieten nauwelyks het eerste vierde der dek- 
schilden bereikende, zeer variabel van vorm, dikwijls naar het 
uiteinde verbreed, dikwijls (vooral bij de gg) slank gevormd. 
By het type zijn de sprieten gevormd als by Ch. sturmi 
BRIS., achtste sprietlid kort, nauwelijks anderhalf maal zoo 
lang als breed, duidelijk korter dan het negende lid (fig. 
105a). Halsschild gevormd als bij Ch. Sturmt BRIS., doch 
de zijden in ’t algemeen aan de basis meer opgebogen 
(fig. 18). Dekschilden zeer lang, naadhoek bij de 99 tand- 
vormig uitgetrokken. 

Bij het & zijn de achterdijen sterk verbreed, achterrand 
scherp, in het derde basale gedeelte met een breederen, 


AANGRENZEND GEBIED VOORKOMENDE SOORTEN ENZ. 219 


stompen tand; trochanters der achterpooten (fig. 104) ge- 
vormd als bij Ch. Sturmz BRIS., doch korter en iets minder 
naaldvormig uitgetrokken; derde tot vijfde sterniet met een 
doorloopenden, doch in ’t algemeen zwakkeren indruk dan 
bij Ch. Sturmz BRIS. Oedeagus (fig. 101, 102 en 103) grooter 


108. 


en langwerpiger, in het basale gedeelte sterk gebogen, naar 
het uiteinde zwak teruggebogen; uiteinde eveneens twee- 
lobbig, doch de uitranding tusschen de lobben veel dieper 
uitgerond en de lobben scherper. 

Genitaaltergiet bij het © (fig. 106) plomper dan bij Cz, 
Sturm? BRIS:; pleuriten sterk ontwikkeld, bijna zoo lang als 
het middengedeelte, uiteinden afgerond; middengedeelte 
viermaal zoo lang als breed, vrij sterk uitgebogen en ge- 
bogen, zijden bijna parallel, uiteinde niet verbreed, afgerond 
en behaard. 

Van deze vari&erende soort werden verschillende vormen 
door JEANNEL beschreven, welke zich als volgt onderscheiden: 

Forma typica: | 

Sprieten bij het d' verbreed, achtste lid kort, nauwelijks 
anderhalf maal zoo lang als breed, duidelijk korter dan het 
negende lid. Zijlobben van den oedeagus lang, naar het uit- 
einde versmald. 

Ras brevistylis JEANNEL: 

Sprieten verbreed als bij het type. Zijlobben van den 
oedeagus kort, naar het uiteinde verbreed, het uiteinde 
van het middengedeelte nauwelijks overschrijdende (fig. 102 
en 103). 


220 P. VAN DER WIEL, OVERZICHT DER IN NEDERLAND EN 


Ras gallica JEANNEL: 

Sprieten bij het ¢ slank, het achtste lid iets korter dan 
het negende. Zijlobben van den oedeagus lang, naar het 
uiteinde versmald, het uiteinde van het middengedeelte dui- 
delijk overschrijdende. Habitus slanker en smaller dan bij 
de andere rassen, kleur altijd lichter. | 

Ras gracilicornis JEANNEL : 

Sprieten zeer slank, achtste lid bij het ¢ driemaal zoo 
lang als breed, even lang als het negende lid (fig. 105 b). 
Zijlobben van den oedeagus zeer lang en eindigend in eene 
sterk verlengde knots, naar het uiteinde versmald, het uit- 
einde van het middengedeelte ruim overschrijdende (fig, 101). 

Eene zeldzame soort, welke eveneens in mollennesten leeft ; 
in ons land is tot heden alleen de typische vorm gevonden. 

Prov. Overijsel: 1 9, Denekamp, V-1918 (KERKHOVEN). 

» Gelderland: 1 9, Venlo, 27-IV-1896 (DE Vos T. N. C.). 
I Ode Stees, IWVN(DENOSIT IN AC) 
19, Arnhem, X-1899 (KLYNSTRA). 
I 9, Arnhem, X-1900 (KLYNSTRA). 
I 9, Apeldoorn (KERKHOVEN). 
I 9, Laag-Soeren, VIII-1922 (KLYNSTRA). 
» Noord-Holland: 19, Hilversum, 27-III-1920 
(RECLAIRE). 
» Noord-Brabant: 1 9, Breda, 4-IV-1863 (VETH). 
» Limburg: 1g, Amby, IV (MAURISSEN). 
I d, Exaeten (RüSCHKAMP). 
I 9, Valkenburg (RüSCHKAMP). 
Id, Valkenburg, 15-V-1911 (RüSCHKAMP). 
Id, Valkenburg, 5-VI-I9II 
(DE Vos HT N.C): 
19, Valkenburg, 1917 (ZÖLLNER). 
I 9, Maastricht, 20-IX-1928 (SCHOLTE). 

Verspreiding : 

Forma typica: Engeland (in mollennesten), Zuidoosten 
van Frankrijk, Duitschland, Cechoslovakije, Italié. 

Ras brevistylis JEANNEL: Frankrijk (Pyreneén). 

Ras gallica JEANNEL: Noordwesten van Frankrijk. 

Ras gracilicornis JEANNEL: Croatië. 


AANGRENZEND GEBIED VOORKOMENDE SOORTEN ENZ. 221 


Ch. spinipennis REITTER 

Lengte 6—6.5 mm. Groote soort, lang elliptisch, gewelfd, | 
Gevleugeld, doch schijnbaar kortvleugelig. Bruin; kop, midden 
van het halsschild en uiteinde der dekschilden iets don- 
kerder; sprieten en pooten roodachtig. Bestippeling fijn en 
dicht, beharing fijn, goudkleurig, kort en neerliggend, met 
talrijke opgerichte haartjes op de dekschilden. Sprieten be- 
reiken het derde gedeelte der dekschilden, slank, naar het 
uiteinde weinig verbreed; bij het g' het achtste lid cylinder- 
vormig, twee en een half maal zoo lang als breed, bij het 


708. 


Q tweemaal zoo lang als breed; het negende lid conisch, 
twee en een half maal zoo lang als breed, iets langer dan 
het achtste lid. Halsschild weinig gewelfd, nauwelijks langer 
dan breed, bijna even breed als de dekschilden, grootste 
breedte duidelijk voor het midden, de zijden naar achteren 
versmald, en aldaar iets opgebogen, achterhoeken afgerond 
doch nog aangeduid. Dekschilden smal, langwerpig, zelfs bij 
de 99; uiteinde breed afgeknot en iets afgerond, het pygidium 
onbedekt latend (fig. 111), strepen diep. Pooten lang en stevig. 

De 22 zijn slechts iets gewelfder dan de dd, de sprieten 
iets korter en de zijden van het halsschild van voren iets 
minder sterk afgerond; het afgeknotte uiteinde der dek- 
schilden diep uitgerand, zoodat naadhoek en buitenhoek 
tandvormig uitsteken (fig. 112). 

Bij de gg zijn de pooten steviger dan bij de 99, vooral 
de schenen zijn dikker; voortarsen sterk verbreed, het eerste 
lid langwerpig, doch veel breeder dan het uiteinde van den 


222 P. VAN DER WIEL, OVERZICHT DER IN NEDERLAND EN 


scheen. Achterdijen afgeplat, achterrand scherp, voorbij het 
derde basale gedeelte met een smallen, scherpen, naar 
achteren iets gebogen tand. Trochanters der achterpooten 
(fig. 110) gevormd als bij Ch. Sturmi BRIS., naar het uit- 
einde dunner uitloopend en eindigend in een scherpen, iets 
naar achteren gebogen tand. Sternieten over de geheele 
lengte met een fijnen, oppervlakkigen, lijnvormigen indruk. 
Oedeagus (fig. 108 en 109) zeer groot, sterk verlengd, in 
het basale gedeelte gebogen, doch overigens recht tot aan 
het uiteinde; uiteinde afgeplat, dun, de zijden voor het 
uiteinde sterk uitgehold, daarna sterk verbreed en eenigzins 
lansvormig eindigend in eene smalle, afgeknotte punt. 

Genitaaltergiet bij het Q (fig. 113) kort en breed; pleuriten 
kort en breed, duidelijk korter dan het middengedeelte, 
hiermede door eene breede membraan verbonden; midden- 
gedeelte niet zeer langwerpig, weinig gebogen, weinig ge- 
welfd, basis sterk verbreed, uiteinde iets verbreed, iets hoekig 
afgerond en behaard. 

Eene zeldzame Middeneuropeesche soort, waarvan de 
levenswijze nog onbekend is. Hoewel de kans gering is, dat 
deze soort ook in ons land gevonden zal worden, wilde ik 
haar volledigheidshalve toch vermelden. 

Verspreiding: Oostenrijk, Cechoslovakije en Rusland. 


12. Ch. Jeanneli BRITTEN 
(Sturmi BRITTEN). 


Lengte 5—6 mm. Gevleugeld. Langwerpig ellipsvormig, 
licht bruin. Bestippeling zeer fijn en dicht, doch opper- 
vlakkig; beharing goudkleurig, zeer fijn, kort en neerliggend, 
met enkele opgerichte haartjes op de dekschilden. De 
sprieten bereiken bijna het derde gedeelte der dekschilden, 
bij het d slank, bij het ® verbreed; achtste sprietlid naar 
het uiteinde iets gezwollen, tweemaal zoo lang als breed; 
het negende lid conisch, tweemaal zoo lang als breed. 
Halsschild vooral van voren gewelfd, iets breeder dan lang, 
bij het g even breed als de dekschilden, de grootste breedte 
duidelijk voor het midden; zijden van voren duidelijk afge- 
rond, naar achteren versmald, nauwelijks opgebogen, achter- 
hoeken sterk afgerond, doch nog aangeduid (fig. 19A). Dek- 


AANGRENZEND GEBIED VOORKOMENDE SOORTEN ENZ. 223 


schilden smal en parallel, bij beide sexen naar het uiteinde 
versmald, de strepen oppervlakkig. Pooten lang. 


Bij het © zijn de sprieten korter, het halsschild van voren 
minder verbreed, meer regelmatig afgerond; dekschilden 
gewelfder, naadhoek tandvormig uitgetrokken. 

Bij het { de pooten stevig, de schenen dik, voortarsen 
sterk verbreed, eerste lid ovaal, breeder dan het uiteinde 
van den scheen; achterdijen afgeplat, achterrand scherp, 
in het basale gedeelte met een achterwaarts gebogen tand; 
trochanters der achterpooten (fig. 117) kort, versmald tot 
eene stompe punt; tweede tot vijfde sterniet met een door- 
loopenden, oppervlakkigen indruk in het midden. Oedeagus 
(fig. 115 en 116) groot, langwerpig, in het basale gedeelte 
meer of minder gebogen, het uiteinde breed, regelmatig 
afgerond versmald, aan den top tot een stomp tandje uit- 
getrokken. 

Genitaaltergiet bij het © (fig. 118) ongeveer als bij C4. 
Fagniezi JEANN.; het middengedeelte viermaal zoo lang als 
breed, naar het uiteinde gebogen, naar de basis verbreed, 
het uiteinde iets verbreed, afgerond en behaard. 

Deze vrij zeldzame soort leeft in mollennesten. 

Prov. Overijsel; de Lutte bij Oldenzaal. 

» Gelderland: Eerbeek, Arnhem, Huissen. 

» Utrecht: Maarsbergen. 

» N.-Holland: Laren, Valkeveen, Hilversum, IJmuiden. 
» Zuid-Holland: den Haag, Voorschoten, Leiden. 

» Zeeland: Oost-Kappelle (bij Domburg). 

» Limburg: Steyl, Sittard. 


224 P. VAN DER WIEL, OVERZICHT DER IN NEDERLAND EN 


Uit ons land zag ik totaal 12 dd en 11 23. 
Verspreiding: Engeland, Frankrijk, Duitschland en Carniolié. 


13. Ch. elongata PAYKULL 
(rufescens ILL., angustatus STURM., angustata THOMS., 
lucidicollis REITT.). 


Lengte 5—5.5 mm. Gevleugeld. Weinig gewelfd, smal en 
langwerpig. Kop en halsschild helder pekbruin, omtrek van 
het halsschild roodachtig; dekschilden helder bruin, naar 
het uiteinde donkerder; pooten en sprieten roodgeel. Be- 
stippeling fijn en oppervlakkig, op het halsschild zeer ver- 
spreid, op de dekschilden dicht. Beharing goudkleurig, kort 
en neerliggend, naar het uiteinde met opgerichte haartjes. 
Sprieten bereiken het eerste derde van de dekschilden, 


stevig, naar het uiteinde weinig verbreed; achtste lid cylinder- 
vormig, bij het d driemaal zoo lang als breed en nauwelijks 
korter dan het negende; bij het 2 tweemaal zoo lang als 
breed; negende lid conisch, twee en een half maal zoo lang 
als breed bij beide sexen. Halsschild vooral van voren ge- 
welfd, weinig langer dan breed, bij beide sexen iets smaller 
dan de dekschilden, de grootste breedte ruim voor het 
midden, naar achteren duidelijk — bijna rechtlijnig — ver- 
smald, achterhoeken slechts zeer weinig opgebogen; deze 
goed aangeduid en slechts iets afgerond (fig. 19B). Dek- 
schilden zeer smal, bij het d driemaal zoo lang als breed, 
naar het uiteinde weinig versmald, strepen oppervlakkig 
doch duidelijk. Pooten lang. 

Het £ is nauwelijks breeder dan het d, sprieten iets meer 


AANGRENZEND GEBIED VOORKOMENDE SOORTEN ENZ. 225 


verbreed, pooten slanker; naadhoek der dekschilden tand- 
vormig uitgetrokken. 

Bij het d de pooten stevig, schenen dik, middenschenen 
een weinig gebogen; voortarsen sterk verbreed, eerste lid 
ovaal, breeder dan het uiteinde van den scheen; achterdijen 
zonder tand; trochanters der achterpooten (fig. 122) kort, 
versmald tot eene korte, naaldscherpe punt; sternieten 
zonder indrukken. Oedeagus (fig. 120 en 121) slank, lang- 
werpig, in het basale gedeelte sterk gebogen en versmald, 
na het midden breeder wordend en naar het uiteinde weder 
versmald en eindigend in een zeer klein, recht afgeknot 
puntje. 

Genitaaltergiet bij het 2 (fig. 123) weinig chitineus; de 
pleuriten korter dan het middengedeelte; middengedeelte 
als bij Ch. Sturmi BRIS., doch korter, nauwelijks tweemaa 
zoo lang als breed, naar de basis versmald, naar het uit- 
einde verbreed, zijden weinig diep uitgehold, uiteinde afge- 
rond en behaard. 

Deze soort is een regelmatige mollengast, welke buiten 
de nesten zelden wordt gevonden. 

Prov. Overijsel: Oldenzaal. 

» Gelderland: Arnhem, Brummen, Ederveen, Apel- 
doorn, Doetinchem, Nunspeet, Velp. 

Prov. Noord-Holland: Naardermeer, Valkeveen, Hilversum, 
Amsterdam, Vogelenzang. 

Prov. Zuid-Holland: Katwijk, Rotterdam, Hoek v. Holland. 

» Noord-Brabant: Burgst, Baarle Nassau, Breda. 
» Limburg: Sittard, Valkenburg, Merkelbeek, Meerssen. 

In ’t geheel zag ik uit ons land 42 dd en 35 28. 

Verspreiding: Frankrijk, Duitschland, Tirol, Denemarken 
en Finland. 


LIJST DER AFBEELDINGEN. 


1. Choleva cisteloides Frol. 4. dito, tijdens de copulatie. 
Genitaliën tijdens de copulatie, | 5. Choleva Jeanneli Britt. 

2. Cholevopsis spadicea Sturm Genitaaltergiet 9, bovenzijde, 
Inwendige zak &. 6. dito, onderzijde. 


Choleva cisteloides Frol. Halsschildvormen : 
Inwendige zak ¢. | 7. Ch. spadicea Sturm 9. 


8. Ch. paskoviensis Reitt. d'. 
92 03» wacilis Ml EE 
TO > WoblongaW@Latrstgi 
Tits » nivalis Kr. &. 
I2. » Breiti Jeann. &. 
13. » Breiti Jeann. ©. 
14. » Reitteri Petri ¢. 
I5. » subspec. Solarii Jeann. &. 
16. » cisteloides Fröl. 
17. » bicolor Jeann. 
18. » Fagniezi Jeann. 
19A. » Jeanneli Britt. 
19B. » elongata Payk. 
Choleva spadicea Sturm: 
20. Oedeagus, bovenzijde. 
21. dito, onderzijde. 
22. Achtertrochanter gd. 
23. Genitaaltergiet 9, bovenzijde. 
24: Styli 9. 
Choleva paskoviensis Reitt.: 
25. Oedeagus, onderzijde. 
26. Achtertrochanter &. 
27. Genitaaltergiet 9, bovenzijde. 
Choleva agilis Ill.: 
28. Oedeagus, bovenzijde. 
29. dito, onderzijde. 
30. Uiteinde oedeagus, terzijde. 
31. Middenscheen, &. 
32. Achtertrochanter, g, normaal. 
33. dito, afw. vorm. 
34. Achtertrochanter g‘, afw. vorm. 
35. dito, afw. vorm. 
36. Genitaaltergiet 9, bovenzijde, 
normaal. 
37. dito, afw. vorm. 
38. Styli 9. 
Subsp. aquilonia Krog.: 
39. Oedeagus, onderzijde. 
40. Uiteinde oedeagus, terzijde. 
41. Achtertrochanter g‘, normaal. 
42. dito, afw. vorm. 
43. Genitaaltergiet 2, bovenzijde. 
Subsp. Clermonti v.d. W.: 
44. Oedeagus, onderzijde. 
45. Uiteinde oedeagus, terzijde. 
46. Achtertrochanter g', normaal. 
47. dito, afw. vorm. 
48. Genitaaltergiet 9, bovenzijde. 


49. 


VAN DER WIEL, OVERZICHT DER IN NEDERLAND EN 


Choleva septentrionis Jeann.: 


Genitaaltergiet 9, bovenzijde. 


Choleva oblonga Latr.: 


Oedeagus, bovenzijde. 

dito, onderzijde. 
Achtertrochanter g, normaal. 
dito, afw. vorm. 

dito, afw. vorm. 
Genitaaltergiet 9, bovenzijde. 
Styli 2. 


Choleva nivalis Kr.: 


Oedeagus, bovenzijde. 

dito, onderzijde. 
Achtertrochanter g'. 
Genitaaltergiet 9, bovenzijde. 
Styli 9. 


Choleva Breiti Jeann.: 


Genitaaltergiet 9, bovenzijde. 
Styli 9. 


Choleva Reitteri Petri: 


Oedeagus, bovenzijde. 

dito, onderzijde. 
Achtertrochanter g'. 
Genitaaltergiet 9, bovenzijde. 
Styli 9. 


Subsp. Solarii Jeann.: 


Oedeagus, bovenzijde. 

dito, onderzijde. 
Achtertrochanter gd. 
Genitaaltergiet 2, bovenzijde. 


Choleva cisteloides Fröl.: 


Oedeagus, bovenzijde. 

dito, onderzijde. 
Achtertrochanter g‘, normaal. 
dito, afw. vorm. 
Genitaaltergiet 9, bovenzijde. 
Styli 9. 


Choleva bicolor Jeann. : 


Oedeagus, bovenzijde. 
dito, onderzijde. 
Achtertrochanter, a. 
Genitaaltergiet 9, bovenzijde. 
Styli 9. 

Choleva glauca Britt.: 
Oedeagus, bovenzijde. 


104. 


AANGRENZEND GEBIED VOORKOMENDE SOORTEN ENZ. 


dito, onderzijde. 


Achtertrochanter g, normaal. 


dito, afw. vorm. 
Genitaaltergiet 2, bovenzijde. 
Styli 9. 


Choleva angustata Fabr.: 


Oedeagus, bovenzijde. 
dito, onderzijde. 


Achtertrochanter g', normaal. 


dito, afw. vorm. 
Genitaaltergiet 2, bovenzijde. 
Styli 9. 


Choleva Sturmi Bris.: 


Oedeagus, bovenzijde. 
dito, onderzijde. 


Basis achterdij m. trochanter 9. 


Genitaaltergiet 9, bovenzijde. 
Styli 9. 


Choleva Fagniezi Jeann.: 


Oedeagus ras gracilicornis 
Jeann., bovenzijde. 
Oedeagus ras brevistylis 
Jeann., bovenzijde. 
Oedeagus ras brevistylis 
Jeann., onderzijde. 


Basis achterdij m. trochanter gd. 


105a. 
105b. 


106. 
107. 


IN 


207 


Sprietleden 7, 8, 9 en Io, ©; 
forma typica. 

Sprietleden 7,8 9 en 10,8), 
ras gracilicornis Jeann. 
Genitaaltergiet 9, bovenzijde. 
Styli 9. 


Choleva spinipennis Reitt.: 


108. 
109. 
ITO, 
UN We 
Te 
Dig: 
114. 


IIS. 
116. 


BIj: 


118. 
119. 


120, 
120. 
122: 
123. 
124. 


Oedeagus, bovenzijde. 

dito, onderzijde. 

Basis achterdij m. trochanter d'. 
Uiteinde dekschilden &. 
Uiteinde dekschilden Q. 
Genitaaltergiet 9, bovenzijde. 
Styli 9. 


Choleva Jeanneli Britt. : 


Oedeagus, bovenzijde. 

dito, onderzijde. 

Uiteinde achterdij m. trochan- 
ter gd. 

Genitaaltergiet 9, bovenzijde. 
dito met styli, onderzijde. 


Choleva elongata Payk.: 


Oedeagus, bovenzijde. 

dito, onderzijde. 

Basis achterdij m. trochanter 9. 
Genitaaltergiet 9, bovenzijde. 
Styli 9. 


Zuibeeldinsen, 30,33, 34, 355,37, 39:.tot en met 48,54, 


69, 71, 72, 76, 87 en 93 origineel, alle andere afbeeldingen 
geteekend naar JEANNEL. 


1918. 
1922. 
1898. 


1922. 
1914. 


LITERATUUROVERZICHT. 


Monthly Mag. LIV, London. 


BRITTEN, H., Choleva angustata F. and its allies, Ent. 


, Choleva angustata F. and its allies, Sup- 


plementary note, Ent. Monthly Mag. LVIII, London. 


venhage. 


terriers et des nids; Lyon. 


EVERTS, Jhr. Dr. ED., Coleoptera Neerlandica, ’s Gra- 


, Coleoptera Neerlandica III, ’s Gravenhage. 
FALCOZ, Louis, Faune des Microcavernes, Faune des 


228 P. VAN DER WIEL, OVERZICHT DER IN NEDERLAND EN 


1889. 
1012; 
1899. 
1902. 
1922. 
1921. 
1910. 
IOI4. 
1922. 
1922. 


1922. 


1922. 


Ie 28) 


1923. 


1928. 
1928. 


1926. 


FOWLER, Rev. C., The Coleoptera of the British Islands. 
Vol. III; London. 

FOWLER, W. W. and DONISTHORPE, H. ST. J., The 
Coleoptera of the British Islands. Vol. VI (Supplement). 
p. 248; Kent. 

GANGLBAUER, L., Die Kafer von Mitteleuropa III, Wien. 
—_, Das Männchen von Choleva spinipennis 
Reitt.; Verh. d. K.K. zoöl. u. bot. Ges. 

HANSEN, V., Biller V, Aadselbiller m. m. Danmarks 
Fauna; Kobenhavn. 

HELLEN, W., Veränderungen in der Kenntnis der 
Insektenfauna Finlands. Not. Ent. I, No. 2; Helsingfors. 
HOLSTEBROE, H. O., De Danske Arter af Sloegten 
Choleva Latr., Entom. Medd., Kjobenhavn. 

, Tillaeg til. De Danske Arter af Sloegten 
Choleva Latr; Entom. Medd., Kjöbenhavn. 
JEANNEL, Dr. R., Deux Choleva nouveaux de France; 
Bul. Soc, Ent. Fr. 

—, Sur les Choleva des iles Britanniques; 
Bul. Soc. Ent. Fr. 

, La dispersion géographique des Silphidae 
Catopinae pendant le Tertiaire; Comptes rend. d. Sc. 
d. l’Ac. des Sciences, Paris. 

——, a variation des pièces copulatrices chez 
les Coleopteres; Comptes rend: d. Sc. d. KAc. des 
Sciences, Paris. 

, Esquisse du peuplement e l’Europe par 
les espèces du genre Choleva Latr.; Comptes rend. 
d. Sc. d. l’Ac. des Sciences, Paris. 

———, L'évolution de l’apparail copulateur dans 
le genre Choleva Latr.; Comptes rend. d. Sc. d. l’Ac. 
des Sciences, Paris. 

, Les Choleva de l’Italie; Boll. della Soc. 
Ent. Ital, Anno LV, No. 3. 

—_, Révision des,,Choleva” Latreille; 1’ Abeille, 
T. XXXII. 

KROGERUS, ROLF, Studien iiber Choleva-Arten, I, Uber- 
sicht der Choleva-Arten Finlands; Notulae Entomo- 
logicae VI. 


AANGRENZEND GEBIED VOORKOMENDE SOORTEN ENZ. 22g 


1927. 


IQI5. 


1904. 
1885. 
1909. 
1900. 


1926. 


KROGERUS, ROLF, Studien über Choleva-Arten, II, 
Lebensweise und Entwicklung von Choleva aquilonia 
Krog.; Not. Ent. VII. 
PETRI, Dr. KARL, Beitrag zur Siebenbürgischen Käfer- 
fauna, Choleva Reitteri n.sp.; Wien. Entom. Zeitung, 
XXXIV. 
Porrius, B. Neue palaärktische Coleopteren; Öfv. F. 
Vet. Soc. Förh., XLVI, Helsingfors. 
REITTER, EDM., Naturgeschichte der Insecten Deutsch- 
lands III, Berlin. 

, Fauna Germanica, Die Käfer des deut- 
schen Reiches, II, Stuttgart. 
SAHLBERG, J., Catalogus coleopter. faunae fennicae ; 
Acta Soc. F. o. Fl. Fenn. XIX, Helsingfors. 
UHMANN, E., Bestimmungstabelle der Choleva-Arten 
Deutschlands und Österreichs. Entom. Blätter, 22. 


The Last Two Moults of The Lac Insect 


by 
S. MAHDIHASSAN |. 


As early as 1899 SHARP!) says, “Difference of opinion 
prevails as to the nature of instars between the young larva 
and the imago” in the case of the female scale insects, 
while “in the male coccid we have the highest form of 
metamorphosis” with four moults. With the lac insects I?) 
observed three moults of the female on which NEGI?) recently 
remarks “according to MAHDIHASSAN the female larva moults 
thrice, but so far I have been able to observe only two 
moults”. But NEGI himself illustrates the fully developed 
larval just about to moult for the second time, Fig. 4, c, 
calling it the early second stage larva, as well as the last 
larval stage, Fig. 4, e, considering it the advanced second 
stage larva. The fully developed second stage larva Fig. 1, 
here represents a stage just before the second moult. It isa 
larva of Lakshadia nagoliensis, original brood growing on 
Schleichera trijuga cultivated in Bangalore on Accta farnesiana. 
It was drawn after the lac cell was quickly dissolved out in 
alcohol, the two rows of small white circles represent 
transparent muscular joints on the skin; the back is seen a 
little raised in the middle which as seen partly hides the 
left row. The same object is better seen from its side but 
by the time the first drawing was finished the transparent 
muscular joints became opaque due to alcohol and are not 
seen in Fig. 2. The dorsal skin shows a slight contraction 
on account of the action of alcohol but nevertheless shows the 
transparent hump like spinoid tubercle, s.¢., of the old second 
stage larva. On account of the skin contracting the anal 
and spinoid tubercles of the forthcoming larva are not seen 


1) The work was done in the Laboratory of Dr. COLEMAN, Director 
of Agriculture, Bangalore, to whom my thanks are due. 


S. MAHDIHASSAN, THE LAST TWO MOULTS ETC. 231 


through the old skin which however shows the body outline 
of the new larva, seen shaded in Fig. 2, in sharp contrast. 
It may be remarked Fig. 1 here is identically the same stage 
as NEGI’s Fig, 4, c. 

Very soon after the second moult, the larva of L. commu- 
nis, on Ficus mysorensis in Bangalore, July 1925, was treated 
with cold caustic alkali solution and Figs. 3 and 4 were 


Oe Si ANN: GC. 


SAM C. 
Big. r. Fig. 2. 


drawn to represent two views of the same object. This 
treatment makes the structures clearer of vision but the 
natura] shape is altered by the body swelling consequently. 
The spinoid tubercle, s.z., is unmistakable although as yet 
there is no sign of a pointed needle like spine as in the 
early adult female. The special structure of the lac insects 
is the brachial plate, Fig. 4,6., or fused glandular ducts 
from where filaments of soft wax arise. Adjoining it is the 
major spiracle, s., and in continuation is a row of canella, c., 
wax pores, here shown like a channel which really shows 
a streak of wax secreted from these pores. Dorsally seen, 
Fig. 3, the brachial plate, d., with the spiracle and canellae 
would appear to be all one piece, which however is the case 
only very much later when the insect is nearing its life cycle 


232 S. MAHDIHASSAN, 


and the chitinisation has reached its maximum with the 
gratest body development. On the ventral surface, Fig. 4 
the antennae, a,, in rudimentary shape are still seen. About 
the mouth region are seen two pairs of lobes posterior 0./. 
and anterior a./, or pad like structures among which lies a 
beak like mouth with the proboscis, 2., while the head, %., 


Fig 03. Fig. 4. 


is anteriorly situated. The four oral lobes act as pads or 
buffers facilitating the movements up and down of the needle 
like mouth parts. The ventral or minor spiracle, v.s., is also 
seen as much smaller than the upper or major s. 

A lac cell of Z. communis, half way between the periods 
when it moults for the second and third times, is shown 
very much alive in Fig. 5 with ten anal ring hairs enclosing 
a drop of honey dew or excreta about to be ejected. Adjoining 
it are a few wax filaments, w.f., secreted from glandular 
pores on the anal ring plate. On the left side may be seen 
three pairs of projections from the margin of the cell while 
of them the pair nearest the anal end is the clearest i.e. 


THE LAST TWO MOULTS OF THE LAC INSECT. 233 


the cleft between the pair of projections is clearest. These 
are pencils of hard wax secreted from glands beneath but 
the wax is enveloped by the general lac exudation. On the 
dorsal surface a fish like flat body may be easily seen which 
is identical in shape with the crawling stage larva and has 
been mistaken by Imms and CHATTERJEE *) for its moulted 
skin as 15) have already pointed out. In reality the moult 
skin leaves the cell through its anal opening and what is 
seen on the dorsal surface as a fish like object is the original 


Oe Seren: C. 
Big.) 5. 


dorsal wax shield divisible in eleven plates all to be counted 
in Fig. 5, as permanent recollections of the first larval stage. 
The same cell was later treated with alkali solution and is 
afterwards seen in Fig. 6. Ten anal ring hairs are self evident 
with the shaded anal ring area surrounding the actual anal 
opening seen as a central white circle. At the very outside 
is a third row of roughly outlined dark circle. This repre- 
sents the fringe of the anal tubercle a.f., and constists of 
spines which are better developed on the front side than 
on the posterior half of the circle. Fig. 6 also shows the 
shading of this circle thicker on the anterior side than on 


16 


234 S. MAHDIHASSAN, 


the other half. The spinoid hump is shown in the middle 
while the dotted short curved lines near the sides show folds 
of the skin as seen on the swollen skin. Figs 5 and 6 were 
drawn from the same specimen collected on #. mysorensis 
onpir une 1925 
From the same colony was also drawn Fig. 7 which is 
relatively nearer to the stage when the larva moults for the 
third time. The anal ring hairs contain a smaller honey 
drop and at their base shows a 
af similar growth of wax filaments. 
At the basal circumference of the 
cell are now better developed teeth 


like projections being the inner 
wax pencils enveloped with lac 
exudation. The same object after 
treatment with cold alkali gave 
Fg. 8 and shows the same structu- 
res as in Fig. 6 with the addit- 
ional development of the anal 
tubercle and the better growth in 
circumference with a more promi- 
nent convex and concave outline. 
The same object is seen again 
in Fig. 9. As an inner circle to 
the circumference are seen three 
pairs on each side of rows of 
— i short lines, being the ducts of 

0.5mm. C. wax glands, w.d., which secerte 
wax in the form of pencils res- 
ponsible for the teeth like pro- 
jections seen outside in Fig. 7. The antenna, a., of the present 
stage is short while that of the first stage larva, a!., is long 
and may be sometimes left behind as seen here. I have 
elsewhere 5) explained how the dorsal surface of the larval 
body about to moult first splits dorsally and the rupture 
extends ventrally and the skin to be casted off escapes 
through a rolling action between the ventral surface of the 
new larval body and the old cell just a little too tight for 
the newcomer. Besides the antennae the legs, /., equally 


Fig. 6. 


THE LAST TWO MOULTS OF THE LAC INSECT. 235 


liable to be torn off may also remain behind and are actually 
seen here. It may be further remarked these relics constituting 
tourn off skin are appendages not always easily rejected on 
account of their delicate joints to the main skin and not 
easily rolled by the ventral rythmic pressure and further that 
they are all seen ventrally while only the wax shield of the 
first stage larva is seen dorsally. The brachial plate, d., is 
roughly shown while the ventral spiracle, v.s., is seen with 
small dots partly in a long row, being the duct openings 
of wax glands in association with these spiracles. Below the 


IE et 


DESIRE, 
Wig. 7: 


antennae, a., is the large head with the proboscis, the oral 
lobes on the posterior side are seen forming together a half 
circle. In line with the head towards the posterior end are 
seen two parallel dotted rows which represent muscle points, 
m.j., on the skin. The muscles are those which hold the anal 
tubercle in a verticle position. Adjoining them is the outline 
of the anal tubercle shown as an outside dotted line with 
a middle circle of ten points being the joints of the anal 


236 S. MAHDIHASSAN, 


ring hairs on the anal ring which is not otherwise represented 
here and lastly an innermost small circle, the actual opening 
of the anus. 

Before the last moult the third stage larva when tilted 
to expose the under surface is like Fig. 10, which was 
drawn after the cell was treated with alcohol and the 
exudation of lac was carefully removed. The four oral 
lobes, surround the mouth which is not seen here, Ad- 
joining the posterior pair of lobes are two dark spots, the 
minor or ventral spiracles, v.s. 
Further below starting with the 
ventral spiracles the under sur- 
face is shown shaded in two 
outer strips and two inner areas 
being muscle joints. They in- 
cidentally represent the area of 
the ventral pores of wax glands 
which secrete a shield like 
plate of hard wax indivisible 
into segments and is not shown 
here. Besides this hard wax on 
the ventral surface is also found 
soft wax secreted from pores of 
wax glands in connection with 
the ventral spiracle. This soft 
wax is chalk like in appearance 
of the same nature as the wax 
filaments from the brachial pla- 
tes. The brachial plate is born 
on the adult full grown female 
as a tower like tubercle; in 


eS ie) 


0.5mm. es 
Figs. 


some larval stages the corresponding region resembles a 
raised shoulder as in Fig. ro where the brachial region is 
shown by 6. The portion of the third stage larval skin corros- 
ponding to the spinoid tubercle of the adult is seen as an enve- 
lope, st, enclosing a sharp pointed structure shaded below. The 
anal tubercle is seen with five anal ring hairs on one side. The 
side surface between the ventral and the dorsal regions is seen 
divided in three parts separated by dotted lines in Fig. 10. 


THE LAST TWO MOULTS OF THE LAC INSECT. 237 


The same specimen is seen sideways in Fig. 11. The 
brachial region, d,, like a raised mount is self evident. The 
old spinoid tubercle with the new one bearing a spine about 
to pierce its way out is also clear while beneath the anal 
ring hairs the convex line shows the limit of the anal tubercle 
of the forthcoming young adult stage. The ventral surface 
shows two lobes, one larger of the anterior, one smaller of 


the posterior pair as seen sideways, the mouth not seen, 
is represented by the four long thread like separated parts 
forming the proboscis. 

Figs. 10 and II being the same specimen represent, Z. 
nagoliensis experimentally grown on A. farnesiana. 

A female cell of Z. communis on F. mysorensis about to 
moult for the third time was treated with a mixture of xylol 
and alcohol as the former has a more contrasting or shrivel- 
ling action and darkens the red bodies of lac insects bringing 
into prominence the outlines of the skins of the last stage 
larva and the forthcoming adult. Figs 12 and 13 were made 
after such treatment from a cell collected on 15 Aug. 25. 


\ 


238 S. MAHDIHASSAN, 


The brachial plate, d., the brachial or major spiracle, s., 
antenna, a., the posterior lobes, /./., the mouth, 7., and the 
spinoid tubercle, s.z., of the old larva are all shown and the 
two skins, the old larval body outside and the forthcoming 
adult within are also self evident. 

{t may be here remarked Fig. 13 is identical with NEGI’s 


4 


S.t. | 


OFS mm 
Fig. 10. 


advanced second stage larva Fig. 4, e., but he does not 
represent the spinoid tubercle clear enough to show the 
characteristic structure of this stage. 

Immediately after the last moult the earliest adult stage 
is shown in Fig. 14, being ZL. nagoliensis experimentally 
grown on A. farnesiana in Bangalore. The cell was treated 
with alcohol and quickly drawn while the two rows of muscle 
joints looking like seven pits on each side were still trans- 
parent on the dorsal surface. But for this apparent difference 
it corresponds with NEGI’s Fig. 4, f., which must have been 
drawn after the object being left long in alcohol to deprive 
observation of the musculature attachments shown here. 


THE LAST TWO MOULTS OF THE LAC INSECT. 239 


For the first time a needle like spine is now seen and is 
different from the wedge shaped tubercle of the larval stage; 
Fig. 14 thus shows quite a different spine to that of Figs. 
12 and 13. The brachial region is seen like a cavity at the 
circumference a raised adjoining portion bearing the actual 
brachial plate with soft wax covering it and adjoining it a 
long strak of wax along the canella tract starting from the 
brachial spiracle downwards. These structures are of course 
not seen on account of the wax covering them. 


Elsewhere 15) have illustrated the first moult skin which 
is easily recognised by the appendages characterising the 
first stage, namely the long antennae and the major apical 
hairs and six anal ring hairs. The second and third moulted 
skins differ between them in the size of their brachial plates 
and of their anal ring hairs. Figs. 15 and 16 particularly 
bear evidence to this fact. Again Figs. 11 and 14 show the 
relatively smaller sized anal ring hairs of the earlier stage. 
It may be particularly remarked Figs. 15 and 16 represent 


Da SH 


240 


“WU! 


267314 


S. MAHDIHASSAN, 


THE LAST TWO MOULTS OF THE LAC INSECT. 241 


objects as actually seen smeared with soft wax. The brachial 
plate 4., naturally represents only roughly the size; mouth 
m., is also indicated by its position and likewise the thorny 
or saw like anal fringe, a.f., just outside the anal ring 


OS OO nC. 
Fig. 14. 


where the anal fringe forms a thicker semi circle facing the 
spinoid tubercle. 


Summary. 


Among coccids the male has long been studied and its 
four moults established. The metamorphosis of the female 
has not been well known and in the case of the lac insects 
even doubts expressed if there should be more than two 
moults. The last two moult skins are illustrated and the 
different intermediate stages described and figured. It is 


242 S. MAHDIHASSAN, 


established the female coccid has three moults or only one 
less than the male. 


FIGURES: 


Fig. 1. Z. nagoliensis, female larva just before the second 
moult and after removal of the lac cell with alcohol. 
Rows of small circles on the back represent musculature 
attachments on the skin. 

Fig. 2. Same as Fig. I seen sideways, shaded portion partly 
represents the third larval skin. 

Figs. 3 and 4. ZL. communis, female larva after the second 
moult and treated with alkali, shown in two positions. 

Fig. 5. L. communis, female cell half way between the third 
and fourth larval stages. The anal ring hairs contain a 
drop of honey-excretion. 

Fig. 6. Same as Fig. 5 after treatment with alkali to show 
the skin in outline. 


THE LAST TWO MOULTS OF THE LAC INSECT. 243 


Fig. 7. L. communis, female cell more advanced than Fig. 5 
with a smaller excretion drop within the anal ring hairs. 

Fig. 8. Same as Fig. 7, seen after treatment with alkali. 

Fig. 9. Same as Fig. 8 seen ventrally to show the remains 
of the first larval skin, legs and antenna which are 
otherwise normally casted off with the main moult skin. 

Fig. ro. JL. nagoliensis, female larva just before the last 
moult seen tilted to expose the under surface. The 
specimen was trgated with alcohol. 

Fig. 11. Same as Fig. 10 seen sideways. 

Figs. 12 and 13. L. communis, female third stage larva 
ready for moulting and treated with alcohol and xylol. 
The outer skin belongs to the larva the inner shown 
dotted to the forthcoming young adult. 

Fig. 14. L. nagoliensis, female just after the last moult or 
as young adult. 

Fig. 15. The second moult skin of the female Z. xagolenszs. 

Fig. 16. The third moult skin of the female Z. xagolzenszs. 


KEY TO FIGURE MARKINGS. 


a. = antenna. 
a!. = antenna of the first stage larva. 
a.f. = anal fringe, spines around the anal tubercular extrem- 
ity more developed facing the spinoid tubercle. 
a.l. = anterior pair of lobes or pads surrounding the mouth. 
6. = brachial plate; fused duts of wax glands secreting soft 
filamentuos wax. This structure characterises only the 
lac insects. 
c. = canella; a row of wax secreting pores in vertical line 
with the major or dorsal spiracle. 
Z. = legs of the first stage larva torn off and left ventrally 
in the cell. 
m. = mouth usually beak like. 
m.j.= muscle joints or musculature attachments on the skin. 
p. = proboscis. 
pl. = posterior pair of lobes or pads around the mouth. 
s. = spiracle near the brachial plate, the major or dorsal 
or the anterior spiracle. 


244 S. MAHDIHASSAN, THE LAST TWO MOULTS ETC. 


s.t. = spinoid tubercle also more or less specialised to the 
lac insects where the larvae have hump like undevel- 
oped forms. 


vs. — ventral spiracle or the minor or the posterior spiracle. 
w.d. = wax glandular ducts giving rise to a hard wax in the 
form of pencil from the margin or the sides. 
w.f. = Wax filaments like cotton threads. 
REFERENCES. 


1) D. SHARP. Insects. Vol. IL. The Cambridge Natural History 
Series Macmillan and Co., 1899, Page 596. 

2) MAHDIHASSAN. An experimental study of the life cycle 
of lac insects. J. Sci. Asoc. Maharaj’s Col. Vizianagram, 
1927, 3:74. 

3) P. S. NEGI. A contribution to the life history of the lac 
insect. Btn. Entı Res. 1929,192332: 

4) A. D. IMMS and N. C. CHATTERJEE. On the structure 
and biology of Tachardia lacca. Calcutta, 1915, see 
Plate mn wie MAS. 

5) MAHDIHASSAN. The first stage of the lac insects. Zeits. 
Deutschen Ent, Ges.71930. B. 223. 


New Culicidae from Sumatra, 


by 
5.3L.) BRUG 


(Geneeskundig Laboratorium, Batavia). 


The mosquitoes described below were found during an 
investigation of the carrier of Az/arza malayt in the villages 
Dermajoe and Air Prioekan near Benkoelen (Sumatra). Man- 
sontoides species were found to be the carriers of the worm. 
When looking for the breeding places of these species, many 
other mosquitoe, but no Mansoniordes were detected, although 
the imagines were abundant in the villages. 

I have to thank Mr. EDWARDS of the British Museum 
(Natural History) very much for kind help and useful advice 
during the study of the mosquitoes. 


Heizmannia pilosa n. sp. 

Male. Vertex with broad flat black scales, metallic blue 
in some positions; anteriorly between the eyes some few 
white scales. Eye separated by about half a torus breadth. 
Antennae pilose, consisting of torus, followed by eleven short 
segments and two long ones; the penultimate segment about 
as long as six short ones; the apical segment twice as long 
as the penultimate one. Basal segments at least twice as long 
as broad. Palpi very short, exceeding the clypeus by about 
its length. Proboscis shorter than fore femur. Antennae, 
palpi and proboscis black. 

Prothoracic lobes touching, covered with broad flat scales, 
which usually appear black, but are metallic bluish green in 
some lights. Mesonotum and scutellum with similar scales. 
Metanotum black with a conspicuous tuft of bristles on the 
posterior end. Legs dark brown with a coppery hue. Second 


246 S. L. BRUG, NEW CULICIDAE FROM SUMATRA. 


and third hind tarsal with outstanding scales, forming a 
comb, which is most conspicuous on the third tarsal (fig. 1). 
Wing scales dark brown, ligulate; both fork-cells 11/, times 
as long as their stems, their bases level. 

Abdominal tergites with black scales with a bluish green 
metallic hue; white lateral spots over all the length of the 
first, second and third segments and basal lateral white spots 
on the succeeding three segments. The lateral spots on the 
second and third segments are basally broader than apically. 


Fig. 1. Zeismannia pilosa: Hypopygium and hind tars of male. 


Abdominal sternites I--II all white, IV—VI basally white 
and apically black, VII all black. 

Hypopygium (fig. 1) much resembling that of 7. zndica 
and that of MZ. covelli, but distinguished from both by a 
greater number of hairy tufts and by the presence of a tuft 
of scales on the side piece near the base of the clasper. 

Described from three males, bred from larvae found in a 
rot hole in a tree in Dermajoe, about at sea level. 

A female caught in virgin forest near the same village 
might belong to this species. Color markings as in the male. 
Antennae and hind tarsi normal. First forkcell about twice 
as long as its stem, second one about 1°/, times as long, 
base of the first one a little bit nearer the base of the wing. 

Larva and Pupa described from the larval and pupal 
skins of two of the males mentioned above. The two males 


S. L, BRUG, NEW CULICIDAE FROM SUMATRA. 247 


apparently showed no difference; the two larval skins differed 
in many respects and so did the pupal skins, be it in a lesser 
degree. The differences are shown in fig. 2. 


Fig. 2. Heizmannia pilosa: Heads, scales on 8th segment, siphons of 
two larval skins, paddles of two pupal skins of same specimens 
a and 5; anal segment and pupal trumpet of one specimen (0). 


specimen a. 
Larva: 
inner post-antennal hair short with 
ten branches; 
16 relatively small scales on VIIIth 
abdominal segm. ; 
siphon with rounded edges; 
hair on siphon fairly large; 
teeth of pecten short and thick 
(6.256), 
Pupa: 
paddles narrow ; 
fringe of paddles short and scanty. 


specimen 8. 
Larva: 
long with five branches; 


10 (and on the other side 12) lar- 
ger scales ; 

more or less bottle-shaped ; 

much shorter and thinner; 

long and slender (5 + 7). 


Pupa: 
paddles broader ; 
longer and denser. 


248 S. L. BRUG, NEW CULICIDAE FROM SUMATRA. 


The male of this species can at once be distinguished 
from any other Heismannia by the particular scales on the 
third hind tarsal. 

Type specimen (male, with larval and pupal skins) in the 
British Museum. 


Culex (Culex) sumatranus n. sp. 


Male. Vertex with small curved dirty creamy colored 
scales, black forked scales and flat dark grey scales laterally. 
Antennae, relation of length of apical segment, subapical one 
and the remaining ones together 6:5:9; segments II—VI 
thicker and shorter than the succeeding ones, about as broad 
as long. Proboscis 2!/, times as long as the palpi. Palpi, 
antennae and proboscis black. 

Mesonotum: Integument black with curved black scales. 
Scutellum with pale brown integument and small brown 


Fig. 3. Culex (C.) sumatranus. Hypopygium, Head, mental plate 
and posterior end of larva. 


curved scales. Pleurae: Upper border dark, gradually paler 
toward coxae. Wings with dark greyish brown scales; first 
fork-cell twice as long as its stem, second one a little bit 


S. L. BRUG, NEW CULICIDAE FROM SUMATRA. 249 


longer than its stem; base of first fork-cell nearer the base 
of the wing. Legs dark brown. 

Abdomen dorsally all dark brown, ventrally dirty creamy 
yellow. 

Hypopygium: fig. 3. 

Larval skin: fig. 3. 

Described from one male, bred from a larva found in a 
pitcher plant in a swamp in a virgin forest near Dermajoe, 
and its larval skin. Type specimen in the British Museum. 

The male of this species can be distinguished from any 
other Culex by the length of its palpi. 


Aedes (Aedes) prioekanensis n. sp. 


Male. Head gone at the moment of description. I remem- 
ber that the palpi were very short. Mesonotum with brown 
integument and brown curved scales. Wings with dark brown 


= 5 


Fig. 4. Aedes (Aedes) dermajoensis (a) and A. (A.) prioekanensis (6): 
Hypopygium. 


scales; upper fork-cell as long as its stem, their bases level. 
Lower part of mesepimeron not hairy. Legs all dark brown. 
Abdomen brown with dirty creamily colored, basal, lateral 
patches. Hypopygium fairly simple (fig. 42). 

Described from one specimen- bred from a larva found in 
a swamp in a virgin forest near Air Prioekan. Type specimen 
in the British Museum. 


17 


250 S. L. BRUG, NEW CULICIDAE FROM SUMATRA. 


Aedes (Aedes) dermajoensis n. sp. 


Male. This mosquito differs from the preceeding one 
mainly by. the structure of the hypopygium (fig. 4a), the 
projections of the ninth sternite being much longer, as well 
as the two spines on the inner surface of the side piece; 
also the latter are inserted more basally. There is a subapical 
lobe with a spine to the side piece, these structures are 
absent in A. (A.) pricekanensts. 

Type specimen in the British Museum. The specimen was 
bred from a larva found in a pool near Dermajoe in the 
same forest where A. (A.) prioekanensis was found. 


Fauna Sumatrensis. 
(Bijdrage Nr. 68), 
Culicidae (Diptera), 
by 
S. L. BRUG, 


Geneeskundig Laboratorium, Batavia, Java, 
and 
F. W. EDWARDS, 
British Museum (Natural History). 


This report is based in the first place on collections sent 
for determination to the junior author by Mr. E. JACOBSON 
of Fort de Kock, West Sumatra, but as these collections 
included examples of only a small proportion of the species 
of mosquitoes already known from Sumatra we have thought 
it desirable to compile a list of all the species recorded from 
this island or from the neighbouring small islands of Poeloeh 
Weh, Simaloer, Nias, Poeloeh Tellok, Scheroet, Enggano, 
Sebesi, Krakatau, Banka and Doerian. The list includes the 
records of DE MEIJERE, STANTON, SWELLENGREBEL and others; 
and in addition we have included a number of hitherto 
unpublished records based on collections made by Prof. AUG. 
THIENEMANN in 1929. 

The total number of species recorded is 139, the great 
majority of which are also found in the Malay Peninsula, 
and most of them also in Java. A few species have not yet 
been found outside Sumatra, and some of these may be 
actually endemic, though others of them will probably be 
discovered elsewhere with more iritensive collecting. The 
distribution is indicated by the following signs prefixed to 
the names: 


252 S. L. BRUG AND F. W. EDWARDS, 


* Sumatra only. 
M Sumatra and Malay Peninsula. 
J Sumatra and Java. 
MJ Sumatra, Malay Peninsula and Java. 


The administrative divisions of Sumatra in which the 
localities are situated are indicated as follows: 


IN zNtchin. | R. Riouw. 

O. Sumatra’s Oostkust. | P. Palembang. 

T. Tapanoeli. L. Lampong Districts. 
W. Sumatra’s Westkust. B. Benkoelen. 

D. Djambi. Ba. Banka. 


The positions of the districts are indicated on the accom- 
panying map (p. 256). Collector’s names are usually omitted, 
but it may be noted here that the specimes from Fort de Kock 
and other places on the west coast were mostly collected 
by JACOBSON; from Moera Tebo by DE ROOK; from Atchin 
by various army medical officers; from Deli and Mandailing 
by SWELLENGREBEL; from Engano by MOCHTAR; from Lake 
Ranau, Lake Toba and Tjoeroeh by THIENEMANN, and from 
Air Prioekan by DE Rook and BRUG. 


MJ Anopheles (Anopheles) aitkeni THEO.: Karoo-plateau, Lao 
Balang (O); Mandailing, Padang Sidempoean, Sidika- 
lang (T.); Moeara Aman, Kepahiang, Air Prioekan (B.); 
Nias; Enggano. 

M A. (A.) brevipâlpus ROPER: Muntok (Ba). 

è. A. (A.) gigas GILES: Karooplateau (O.). 

MJ A. (A.) barbirostris v.D.W.: Kotta Radja, Bireuen, Lho 
Soekoen, Takengon, Lokop, Langsa, Blang Kejeren, 
Meulaboh, Tapa Toean, Singkel, Kotta Tjane, Segli (A.); 
Soegei Toean, Lao Balang, Kisaran (O.); Sidikalang, 
Angoli, Mandailing, Padang Sidempoean, Sibolga, Silin- 
doeng Plain, Pahahi Plain (T.); Fort de Kock, Padang 
Pandjang, Kajoe Tanam, Naras, Fort van der Capellen, 
Sawah Loentoh, Singkarak (W.); Moeara Tebo (D.); 
Telok Betong, Semangka Plain (L.); Benkoelen, Moeara 
Aman, Kroé, Kepahiang, Tjoeroeb (B.); Nias; Siberoet. 

MJ A. (A.) umbrosus THEO: Lho Semawe, Lho Soekoen, 
Takengon, Singkel, Meulaboh, Kroeng Raja (A.); Deli(O.); 


MJ 


MJ 


MJ 


MJ 


MJ 


FAUNA SUMATRENSIS: CULICIDAE (DIPTERA). 253 


Siboga, Mandailing (T.); Kateman River (R.); Muntok 
(Ba.); Air Prioekan (B.). 

A. (A.) novumbrosus STR.: Moeara Tebo (D.); Kisaran 
(O.); Air Prioekan (B.). 

A. (.1.) albotaeniatus THEO.: Lho Soekoen, Langsa, Meu- 
laboh (A.); Deli (O.); Sibolga, Mandailing (T.); Naras 
(W.); Moeara Tebo (D.); Semangka Plain (L.); Nias. 
A. (A.) hyrcanus PALL. (var. peditaeniatus LEIC.): Fort 
de Kock, Padang. 

A. (4.) hyrcanus PALL.: Kotta Radja, Bireuen, Lho Se- 
mawe, Lho Soekoen, Takengon, Lokop, Langsa, Blang 
Kedjeren, Meulaboh, Blang Pidié, Tapa Toean, Kotta 
Tjane, Singkel (A.); Deli, Karoo Plateau, Lao Balang (O.); 
Sidikalang, Sibolga, Angoli, Mandailing, Padang Sidem- 
poean, Pangoeroesan, Silindoeng Plain, Pahahi Plain (T.); 
Sawah Loento, Singkarak, Rau, Fort de Kock, Naras, 
Fort van der Capellen (W.); Rengat (R.); Moeara Tebo 
(D.); Telok Betong, Semangka Plain (L.); Tjoeroeb, 
Moearah Aman, Ketahoen Plain, Air Prioekan (B.); Mun- 
tok (Ba.); Nias; Enggano; Krakatau.. 

A. (A.) separatus LEIC.: Air Prioekan (B.); Fort de Kock 
(W.) (JACOBSON). 

A. (Myzomyia) tesselatus THEO.: Kotta Radja, Lho Se- 
mawe, Lho Soekoen, Blang Kedjeren, Meulaboh, Tapa 
Toean, Singkel, Lokop, Kotta Tjane, Takengon (A.); 
Deli, Tandjong Poera (O.); Sibolga, Angoli, Mandailing, 
Padang Sidempoean, Sidikalang (T.); Rau, Fort de Kock, 
Pajakombc, Naras, Kajoe Tanam, Padang, Fort van der 
Capellen (W.); Moeara Tebo (D.); Pager Alam (P.); Moeara 
Aman, Tjoeroeb, Air Prioekan (B.); Telok Betong, Se- 
mangka Plain (L.); Nias; Krakatau. 

A. (M.) leucosphyrus DôN.: Takengon (A); Deli (O.); 
Angoli, Mandailing (T.); Kajoe Tanam, Sawah Loento 
(W.); Moearah Tebo (D.); Telok Betong (L.); Moearah 
Aman, Air Prioekan (B.); Nias; Doerian. 

A. (M.) kocht DôN.: Lho Soekoen, Lho Semawe, Taken- 
gon, Langsa, Meulaboh, Tapa Toean, Kotta Tjane (A); 
Deli, Lao Balang (O.); Sidikalang, Sibolga, Padang Si- 
dempoean, Mandailing, Silindoeng Plain, Pahahi Plain 


MJ 


Ss. L. BRUG AND F. W. EDWARDS, 


(T.); Fort de Kock (JACOBSON), Kajoe Tanam, Fort van 
der Capellen, Rau, Naras, Padang, Padang Pandjang (W.) ; 
Moearah Tebo (D.); Martapoera (P.); Moeara Aman, Ke- 
tahoen Plain, Tjoeroeb, Air Prioekan (B.); Telok Betong, 
Semangka Plain (L.); Nias; Poeloeh Telloh; Enggano 
A. (M.) subpictus GRASSI: Kotta Radja, Bireuen, Lho 
Semawe, Lokop, Segli, Kroeng Raja (A.); Sidikalang (T.) ; 
Telok Betong (L.); Poeloeh Weh; Nias. 


MJ A. (M.) vagus Dön.: Kotta Radja, Bireuen, Lho Semawe, 


MJ 


Lho Soekeoen, Takengon, Lokop, Langsa, Blang Kedje- 
ren, Meulaboh, Blang Pidié, Kotta Tjane, Singkel, Kroeng 
Raja, Seulimeun, Segli (A.); Deli, Lao Balang (O.); Sidi- 
kalang, Balige, Sibolga, Angoli, Mandailing, Padang 
Sidempoean, Pangoeroesan, Silindoeng Plain (T.); Fort 
de Kock, Padang Kotabalaroe, 100 m., Rau, Kotta Baroe, 
Padang Pandjang, Naras, Soegei Penoeh, Fort van der 
Capellen, Sawah Loento, Loeboek Sikaping, Singkarak, 
Kajoe Tanam (W.); Moearah Tebo (D.); Pager Alam (P.); 
Benkoelen, Kroé, Moearah Anam, Tjoeroeb, Ranau Lake, 
Ketahoen Plain (B.); Semangka Plain (L.); Poeloeh Weh; 
Simaloer; Nias, 

A. (M.) ludlowi THEO.: Kotta Radja, Lho Semawe, Lho 
Soekoen, Bireuen, Meulaboh, Tapa Toean, Singkel, Segli, 
Kroeng Raja, Tjalang (A.); Belawan, Soegei Toean, Lao 
Balang (O.); Sibolga, Mandailing, Padang Sidempoean, 
Pangoeroesan, Pahahi Plain (T.); Naras, Padang, Fort 
van der Capellen (W.); Benkoelen (B.); Poeloe Weh; 
Poeloeh Babi; Simaloer; Nias; Enggano. 

A. (M.) immaculatus THEO.: Deli (O.); Mandailing (T.). 
A. (M.) minimus THEO.: Kotta Radja, Kroeng Raja (A); 
Lao Balang (O.); Angoli, Padang Sidempoean (T.); Poe- 
loeh Weh; Nias. | 

A. (M.) aconitus DôN.: Kotta Radja, Bireuen, Lokop, 
Blang Kedjeren, Tapa Toean, Seulimeun, Takengon, 
Kotta Tjane (A.); Soegei Toean, Deli, Lao Balang (O.); 
Angoli, Mandailing, Padang Sidempoean, Sidikalang, 
Pahahi Plain (T.); Fort de Kock, Fort van der Capellen, 
Rau, Padang Pandjang, Kajoe Tanam (W.); Ketahoen 
Plain, Moeara Aman, Tjoeroeb (L.). 


MJ 


MJ 


MJ 


MJ 


MJ 


FAUNA SUMATRENSIS: CULICIDAE (DIPTERA). 255 


A. (M.) fuliginosus GILES: Kotta Radja, Segli, Lho Se- 
mawe, Lokop, Blang Kedjeren, Tapa Toean (A.); Lao 
Balang (O.); Sibolga, Angoli, Mandailing, Sidikalang, 
Padang Sidempoean (T.); Fort de Kock, Naras, Kajoe 
Tanam, Padang, Sandaran Agoeng, Padang Pandjang, 
Fort van der Capellen, Sawah Loento, Rau, Singkarak 
(W.); Moearah Tebo (D.); Pagar Alam (P.); Tjoeroeb, 
Benkoelen, Ketahoen Plain (B.); Telok Betong, Semangka 
Plain (L.); Nias; Doerian. 


N.B. Occurence of A. (M.) philippinensis and A. (M.) pal- 
dus may be included in the records of A. (M.) 
fuliginosus, as most of the observations were made 
before these species were sharply distinguished in 
Ned. East India. 


A. (M.) philippinensts LUDL.: Fort de Kock. 

A. (M.) maculatus THEO.: Takengon, Blang Kedjeren 
(A.); Karoo Plateau (O.); Batak Districts, Sibolga, An- 
goli, Mandailing, Sidikalang, Padang Sidempoean (T.); 
Lubuksularih, 1000 m., Fort de Kock, Padang Pandjang, 
Naras, Kajoe Tanam, Padang, Sandaran Agoeng, Sawah 
Loento (W.); Moeara Aman, Ketahoen Plain (B.); Doerian; 
Muntok (Ba.); Enggano. 

A. (M.) karwart THEO.: Angoli, Mandailing, Sibolga, 
Padang Sidempoean (T.); Loeboek Sikaping, Naras, 
Kajoe Tanam (W.); Air Prioekan (B.), Bangka. 

A. (M.) jamest THEO.: Moeara Tebo (D.). 

A. (M.) schüffneri STANTON: Sidikalang, Padang Sidem- 
poean (T.); Telok Betong, Semangka Plain (L.). 
Megarhinus splendens WIED.: Kotta Radja (A.); Air Ku- 
manis (W.); Doerian. 

M. aurifluus EDW.: Air Prioekan (B.). 

M. metallicus LEIC.: Fort de Kock, Lubuk Sikaping, 
Batangpalupuh (W.); Lake Ranau, 700 m., Tjoeroeb 
se VOG OR mi): 

M. minimus THEO.: Fort de Kock (W.). 

M. quasiferox LEIC.: Lake Ranau, 700 m., Tjoeroeb, 
+650 m., Air Prioekan (B.). 

Uranotaenia atra THEO.: Kotta Tjane (A.). 


S. L. BRUG AND F. W. EDWARDS, 


U. campestris LEIC.: Moeara Tebo (D.); Air Prioekan (B.). 
U. macfarlanei EDW.: Lokop (A.). 

U. moultoni EDW.: Air Prioekan (B.). 

U. brevirostris EDW.: Moeara Tebo (D.). 

U. obscura EDW.: Air Prioekan (B.). 

U. gigantea BRUG: Near Toba Lake, 1450 m. (T.). - 


| OPoeloeh Weh 


Simalur 


BEN) 


Poeloeh TellohD 


EIN 


Harpagomyia jacobsone EDW.: Fort de Kock (W.). 
H. jacobsoni EDW. or H. genurostris LEIC.: Kotta Tjane 
(A.); Mandailing (T.). 

Topomyia gracilis LEIC.: Fort de Kock (W.); near Lake 


. Ranau, 700 m. (B.). 


Topomyia argenteoventralis LEIC.: near Lake Ranau, 700 
m.) Ijoeroeb, 20,0) m (D); 

T. rubithoracis LEIC.: Simalur (DE MEIJERE). 

T. tipuliformis LEIC. (?, larvae only): Tjoeroeb, + 650 
nld (083) 

T. pilosa BRUG: near Lake Ranau, 700 m., (B). 
Rachionotomyia vicina EDW.: Batang palupuh, Tandjung- 


MJ 


Sezze 


FAUNA SUMATRENSIS: CULICIDAE (DIPTERA). 267 


gadung, 900 m. (W).; Singkarak (THIENEMANN) (W.); 
all from larvae in Nepenthes pitchers. 

KR. similis LEIC.: Suban Ajam (JACOBSON) (B.). 

R. proxima EDW.: Air Prioekan (B.). 

R. coeruleocephala LEIC : Tandjunggadung, 900 m. (W.); 
I Q with many A. vicina. 

R. aranoides THEO.: Kotta Tjane (A.); Balige, Sibolga, 
Mandailing, Samosir, 1100 m. (T.). 

Hetzmannia communis LEIC. Suban Ajam (B.) (JACOBSON). 
A. pilosa BRUG MS.: Air Prioekan (B.). 

Mucidus laniger WIED.: Kotta Tjane (A.); Deli (O.); 
Moeara Tebo (D.); Semangka Plain (L.). 

M. (Pardomyta) aurantius THEO.: Moeara Tebo (L.); 
Doerian. 

Armigeres maximus EDW. Suban Ajam (JACOBSON) (B.). 
A. moultont EDW.: Kotta Tjane (A.). 

A. obturbans WALK.: Mandailing (T.); Fort de Kock, 
Padang, Talamau, Matoer (W.); Moeara Tebo (D.); Air 
Prioekan (B.); Sebesi. 

A. malayi THEO.: Lokop, Kotta Tjane (A.); Fort de 
Kock, Singkarak (THIENEMANN) (W.); Sebesi. 

A. confusus EDW.: Buo (W.); Lake Ranau, 700 m., Air 
Prioekan (B.). 

A. foliatus Bruc MS.: near Lake Ranau, 700 m. (B.). 
A. durhami EDW.: Air Prioekan (B.). 

A. gugraensis LEIC.: Air Prioekan (B.). 

A. (Leicesteria) annulipalpis THEO. Mandailing (T). 

A. (L.) digitatus LEIC.: Suban Ajam (JACOBSON) (B.). 
A. (L.) flavus LEIC.: Mandailling (T.); Fort de Kock 
(W ); Suban Ajam (JACOBSON), near Lake Ranau, 700 m, 
Aljeeroeb, 2 650). m.;AirPrioekan’(B.). 

A. (L.) dolichocephalus LEIC.: Lokop (A.). 

A. (L.) magnus THEO.: Fort de Kock (W.). 

A. (L.) annulitarsis LEIC.: Lokop (A.). 

A. (L.) cingutatus LEIC.: Suban Ajam (JACOBSON) (B.). 
Aédes (Stegomyia) argenteus POIR.: Seulimeun, Segli, 
Bireuen, Kroeng Raja (A.); Deli (0); Moeara Tebo (D.); 
Fort de Kock, Padang Pandjang, Padang, Indrapoera 
(W.); Poeloeh Weh. 


258 


MJ 


M 
MJ 


J 
MJ 


M 
J 


MJ 


MJ 


MJ. 


S. L. BRUG AND F. W. EDWARDS, 


A. (S.) albopicta SKUSE: Blang Kedjeren, Kotta Tjane, 
Lokop, Seulimeun (A.); Deli (O.); Fort de Rock, Padang 
Pandjang, Padang, Indrapoera, Singkarak (W.); Moeara 
Tebo (D); Palembang (P.); Tjoeroeb + 650 m., near 
Lake Ranau, 700 m., Air Prioekan, Boekit Daoen, 
T1o0) mi, (B). 

A. (S.) variegatus BIGOT: Tjoeroeb, + 650 m. (B.). 

A. (S.) w-alba THEO.: Poelo Weh. 

A. (Finlaya) poicilia THEO.: Pasir Ganting (W.); Moeara 
Tebo (D.); Air Prioekan (B.); Lampong distr. (L.); 
Simalur (DE MEIJERE). 

A. (F.) macfarlanei EDW.: near Lake Ranau, 700 m. (B.). 
A. (F.) greeni THEO: near Lake Ranau 700 m. (B.). 
A.(F.) niveus LUDL.: Mandailing (T.); Tjoeroeb + 650 m., 
near Lake Ranau, 700 m., Boekit Daoen (B.). 

A. (F.) subniveus EDW.: Air Prioekan (B.). 

A. (F.) harveyi BARR.: near Lake Ranau, 700 m., Boekit 
Daoen (B.). 

A. (F.) macdougalli EDW.: (?, larvae only) near Lake 
Ranau, 700 m. (B.). 

A. (F.) shortii BARR.: near Lake Ranau, 700 m. (B.). 
A. (F.) albotaeniatus LEIC.: near Lake Ranau, 700 m. (B). 
A. (£.) formosaensis YAMADA: near Lake Ranau, 700 
m. (B.) 

A. (Aedimorphus) alboscutellatus THEO.: Blang Kedjeren, 
Kotta Tjane (A); Moeara Tebo (D.); Lampong distr. 
(L.); Air Prioekan (B.). 

A. (A.) niveoscutella THEO.: Kroeng Raja (A.). 

A. (A) imprimens WALK.: Kotta Tjane (A.); Air Prioe- 
kan (B.). 

A. (A.) caecus THEO.: Kotta Tjane (A.); Moeara Tebo (D). 
A. (A.) vexans MG.: Takengon, Blang Kedjeren, Kotta 
Tjane (A.); Moeara Tebo (D.); Air Prioekan (B.); Kra- 
katau. 

A. (A.) mediolineatus THEO.: Moeara Tebo (D.). 

A. (Ochlerotatus) vigilax SKUSE: Krakatau. 

A. (Banksinella) lineatopennis LUDL.: Takengon, Lokop, 
Blang Kedjeren, Kroeng Raja, Kotta Tjane (A.); Moeara 
Tebo (D.); Air Prioekan (B.). 


FAUNA SUMATRENSIS: CULICIDAE (DIPTERA). 259- 


MJ A. (Skusea ?) amest LUDL.: Air Prioekan (B.); Nias; 


MJ 


MJ 


zu 


M J 


Doerian. 
A. (S.) simplex THEO.: Nias. 
A. (S.) curtipes EDW.: Nias. 


A. (Cancraédes) cancricomes EDW.: Kroeng Raja (A). 


Nias; Sebesi. 

A. (Aëdes) varietas LEIC.: Kotta Tjane (A.); Air Prioe- 
kan (B.). 

A. (A.) andamanensis EDW.: Kotta Tjane (A.); Air Prioe- 
kan (B.). 

A. (A.) virilis Leic.: Air Prioekan (B.). 

A. (A.) hirsutipleura BARR.: Air Pricekan (B.). 

A. (A.) dermajoensis BRUG MS.: Air Prioekan (B.). 

A. (A.) prioekanensis BRUG MS.: Air Prioekan (B.). 

A. ostentatio LEIC.: Moeara Tebo (D.); Air Prioekan (B). 
Orthopodomyia maculipes THEO.: near Lake Ranau, 700 
m., Tjoeroeb, Boekit Daoen (B.). 

Mansonia (Coquillettidia) ochracea THEO.: Lho Soekoen, 
Singkel (Haga) (A.); Sungei Kumbang, Korintji (W.); 
Air Prioekan (B.); Doerian. 

M. (C.) metallicus THEO.: Air Prioekan (B.). 

M. (C.) giblint TAYLOR: Lho Soekoen (A.); Belawan, 
Kisaran (O.); Air Prioekan; Nias. 

M. (C.) crassipes V.D. W.: Air Kumanis, Soegei Penoeh, 
Siolah Daras (W.); Kotta Tjane (A.); Mandailing (T.). 
M. (Mansontotdes) uniformis THEO.: Takengon, Lokop, 
Blang Kedjeren, Kotta Tjane (A.); Sibolga, Mandailing, 
Padang Sidempoean, Sidikalang (T.); Fort de Kock, Loe- 
boek Sikaping, Sandaran Agoeng, Soegei Penoeh, Koe- 
manis, Taloe (W.); Moeara Tebo (D.); Benkoelen (MOCH- 
TAR), Tjoeroeb, Air Prioekan (B.); Simalur; Nias. 

M. (M.) longipalpis V.D. W. (annulipes WALK.): Deli (O); 
Sibolga, Mandailing (T.); Sandaran Agoeng, Siolah Daras, 
Taloe (W.); Moeara Tebo (D.); Benkoelen, Air Prioekan 
(B.); Lampong distr. (L). 

M. (M.) annulata LEIC.: Air Prioekan (B). 

M. (M.) annulifera THEO.: Lho Soekoen (A.); Fort de 
Kock, Sungei Kumbang, Sandaran Agoeng, Padang 


MJ 


MJ 


S. L. BRUG AND F. W. EDWARDS, 


Pandjang (W.); Moeara Tebo (D.); Tjoeroeb, Air Prioe- 
kan (B.); Lampong distr. (L.). 

Ficalbia (Etorleptiomyia) elegans TAYLOR: Lho Semawe(A.). 
F. (Mimomyia) metallica LEIC.: Padang, Singkarak (W.). 
Aedomyia venustipes SKUSE: Mandailing (T.); Singka- 
rak (W.). 

Culex (Lutzia) halifaxi THEO.: Sidikalang, Mandailing 
(T.); Korintji (W.); Moeara Tebo (D.); Air Prioekan (B.). 
C. (L.) fuscanus WIED.: Lokop, Kotta Tjane (A.); Si- 
bolga, Mandailing (T.); Fort de Kock, Padang (W.); 
Tjoeroeb, Air Prioekan (B.). 

C. (Culex) bitaeniorhynchus GILES: Segli, Bireuen, Lokop, 
Blang Kedjeren, Kotta Tjane (A); Deli (O.); Balige, 
Sibolga, Mandailing (T.); Fort de Kock, Padang, San- 
daran Agoeng, Padang Pandjang (W.); Moeara Tebo (D.); 
Moeara Aman, Tjoeroeb, Air Prioekan (B.). 


N.B. Varieties of C. (C.) ditaeniorhynchus may be 
included here. 


C. (C.) ditaeniorhynchus var. domesticus LEIC.: Fort de 
Kock (W.). 

C. (C.) sinensis THEO.: Lokop, Kotta Tjane (A.); Man- 
dailing (T.); Air Prioekan (B.). 

C. (C.) gelidus THEO.: Segli, Bireuen, Lokop, Blang Ked- 
jeren, Kotta Tjane, Kroeng Raja (A.); Sibolga, Mandai- 
ling Sidikalang, Padang Sidempoean (T.); Fort de Kock, 
Padang (W.); Moeara Tebo (DE ROOK) (D.); Benkoelen, 
Tjoeroeb, Air Prioekan; Simaloer. 

C. (C.) whitmorei GILES: Bireuen, Lokop (A.); Sidika- 
lang, Mandailing (T.); Loeboek Sikapang (W.); Moeara 
Tebo (D.); Air Prioekan (B.). 

C. (C.) mimulus EDw.: Balige, Mandailing (T.); Moeara 
Tebo (D.). 

C. (C.) sztiens WIED: Seulimeun; Segli, "Bireuen, [ho 
Semawe, Lokop, Kroeng Raja (A.); Padang Sidempoean 
(T); Padang (W); Nias; Sebesi; Krakatau. 

C. (C.) vishnui THEO.: Bireuen, Lho Semawe, Lokop, 
Takengon, Segli, Kotta Tjane, Kroeng Raja (A.); Bela- 
wan (O.); Sidikalang, Batak distr., Mandailing (T.); Fort 


MJ 


MJ 


MJ 


MJ 


MJ. 


M 
M 
MJ 


FAUNA SUMATRENSIS: CULICIDAE (DIPTERA). 261 


de Kock, Buo (JACOBSON), Loeboek Sikaping, Padang, 
Pasir Ganting, Padang Pandjang, Singkarak (W.); Moeara 
Aman (B.). 

C. (C.) éritaeniorhynchus GILES: Segli, Bireuen, Lho Se- 
mawe, Takengon, Lokop, Blang Pidié, Kotta Tjane, 
Singkel, Kroeng Raja (A.); Bataklanden, Mandailing, 
Padang Sidempoean (T.); Padang Pandjang, Pasir Gan- 
ting (W.); Moeara Tebo (D.); Benkoelen, Tjoeroeb, Air 
Prioekan (B.); Nias. 

C. (C.) fatigans WIED.: Bireuen, Lho Semawe, Taken- 
gon, Blang Pidié, Tapa Toean, Kotta Tjane, Singkel, 
Lokop, Kroen Raja, Seulimeun, Blang Kedjeren (A.); 
Sidikalang (T.); Fort de Kock, Loeboek Sikaping, Padang 
Pandjang, Padang, Taloe (W.); Moeara Tebo (D.); Ben- 
koelen, Tjoeroeb (B.); Nias. 

C. (C.) fuscocephalus VHEO.: Lokop, Bireuen, Takengon, 
Blang Kedjeren, Kroeng Raja, Kotta Tjane (A.); Sidi- 
kalang (T.); Fort de Kock, Padang Pandjang, Fort van 
der Capellen (W.), Moeara Tebo (D.); Tjoeroeb (B.). 
C. (Culiciomyia) pullus THEO.: Lokop (A.). 

C. (C.) pallidothorax THEO.: Segli, Kotta Tjane (A); 
Tjoeroeb, Air Prioekan (B.) 

C. (C.) spathifurca EDW.: Lokop (A.). — Females(?) only 
from: Bireuen, Kroeng Raja (A.); Air Prioekan (B.). 
C. (Neoculex) brevipalpis GILES: Bireuen (A); Mandai- 
ling (T.); near Ranau Lake, Air Prioekan (B.); Nias. 
C. (N.) sumatranus BRUG MS.: Air Prioekan (B.). 

C. (Lophoceratomyia) fraudatrix THEO.: Kotta Tjane 


(A); Air Prioekan (B.). 


C. (Z.) einctellus EDW.: Kotta Tjane (A.). 

C. (L.) rubithoracis LEIC.: Air Prioekan (B.). 

C. (L.) jenseni DE MEIJ.: Tandjunggadung, 900 m., (JA- 
COBSON) in Nepenthes. 

C. (L.) mammilifer LEIC.: near Lake Ranau, 700 m.; 
Air Prioekan (B.). 

C. (L.) curtipalpis EDw.: Padang (W.). 

C. (L.) hewitti Epw.: Air Prioekan (B.). 

C. (Mochthogenes) malayi LEIC.: Sibolga (T).; Moeara Tebo 
(DE Rook) (D.). 


Fauna Sumatrensis. 
(Bijdrage Nr. 69). 
Mycetophilidae (Diptera), 
by 
F. W. EDWARDS, 


(British Museum, Natural History). 


The following report is based almost entirely on collect- 
ions received for determination from Mr. E. JACOBSON in 
1926—8. These collections form a notable addition to our 
knowledge of the Sumatran Mycetophilid fauna, as they 
include representatives of over forty species. Only twelve 
species (including nine Sciarinae) had hithertho been reported 
from Sumatra; nine of these were not represented in the 
present collections, but are noted below to complete the 
list. Nearly all the specimens here recorded were taken by 
Mr. JACOBSON at Fort de Kock (920 m.). 


CEROPLATINAE (incl. MACROCERINAE). 


1. Macrocera egregia DE MEIJ. (1924) (= bifasciata EDW., 
1928). Gunung Talamau. Also known from Malay Peninsula 
and Siam. 


2. Platyura (Xenoplatyura) lunifrons SENIOR-WHITE. Fort de 
Kock, 1 9. Also known from Ceylon, and doubtfully from 
the Philippine Is. 


3. Ceraplatus (Euceroplatus) innotatus sp. n. 

d. Head blackish, lighter behind. Antennae entirely black- 
ish, structure as in the following species, Palpi orange. 
Thorax brown dorsally, somewhat darker towards margins. 
Pronotal lobes pale yellowish, propleurae blackish. Pleuro- 


F. W. EDWARDS, FAUNA SUMATENSIS ETC. 263 


tergite and anepisternite brown, sternopleurite and ptero- 
pleurite yellow. Abdomen dark brown, segments 2, 3 and 
4 rather broadly yellowish at base, more extensively so 
towards sides of segments. Legs yellowish; middle coxae 
brown at tip, hind coxae brown outwardly on apical half; 
all femora narrowly darkened at base; hind tibiae darkened 
on basal third and at tip; spurs black as usual. Claws asin 
the following species. Wings short and broad, nearly clear; 
a faint and indefinite brownish shade in cell À, and another 
across apical part of wing from AR, to M,, but this latter 
scarcely distinguisable. Halteres with yellowish stem and 
black knob. 

Length of body, 5 mm.; wing, 3.5 mm. 

Honwae Kock, 11925; 0. 

Allied to C.(Æ.) notaticoxa S.-W. (Ceylon), differing chiefly 
in the absence of any definite markingss on the wings. 


4. Ceroplatus (Heteropterna) nigrescens sp. n. 

d. Head black, projecting forwards so that the whole 
of the occiput is visible from above. Palpi very small, black. 
Antennae with the flagellar segments articulated below the 
middle, thus appearing subpectinate dorsally; colour mainly 
black, but dorsal portion of flagellar segments 7 and 11 and 
the whole of 12 and 13 pale yellow. Middle ocellus minute. 
Thorax dark brown, the three stripes of mesonotum indis- 
tinctly paler, middle stripe divided by a darker line. Medio- 
tergite and pteropleurite lighter than rest of thorax. Ab- 
domen blackish, tergites 2—5 ochreous at base, sternites 
2—5 pale at base and each with a pair of ochreous spots 
near middle. Legs blackish, including all femora and tibiae; 
tibial spurs yellow as usual in this subgenus. Front tarsi 
rather long and very slender, brownish, indistinctly ringed, 
first segment rather longer than tibia; middle tarsi rather 
_ shorter and stouter, with pale rings at joints; hind tarsi 
scarcely longer than thickened. All claws alike, rather long, 
broad, blund-ended and finely pectinate for the greater part 
of their length. Wings short and broad, strongly smoky, 
blackish towards anterior margin; a small yellow spot on 
costa between tips of Sc and £,, and another in cell £,, 


264 F. W. EDWARDS, FAUNA SUMATRENSIS: 


both spots just crossing into the subjacent cells. A, ending 
close to tip of A,. Halteres black, base of stem paler. 

Length of body 6 mm.; wing 4 mm. 

Fort de Kock! 1925.2 dd 

Allied to C. (/7.) quadripunctatus BRUN., but differing 
conspicuously in the black legs and in other respects. 


SCIOPHILINAE. 
Mycomyiini. 

5. Mycomyia (Neoempheria) medialis sp. n. 

d. Head ochreous, with small black ocellar spot. Eyes 
scarcely emarginate. Antennae rather short, flagellar segments 
scarcely broader than long; scape and first two or three 
flagellar segments ochreous, rest dark brown. Palpi blackish. 
Thorax almost uniformly dull brown above, not very dark; 
pleurae, including pleurotergites, light yellowish. Scutellum 
with two long bristles. Abdomen with tergites 1, 2 and 4 
mainly brownish, 1 lighter basally; 3, 5 and 6 black; venter 
mainly yellow; hypopygium rather small, yellow, structure 
as in fig. 1. Legs yellowish, coxae and femora unmarked. 
Middle coxae simple. First front tarsal segment somewhat 
shorter than tibia. Hind tibial bristles about as long as tibial 
diameter. Wings with a dark band in middle from costa 
to bind margin, its outward margin rather irregular, limited 
by À, and base of cubital fork; tip broadly and uniformly 
dark, almost as far back as base of median fork. Sc ending 
in costa just beyond base of Rs; small cell somewhat longer 
than broad; costa reaching well beyond tip of A,; a strong 
fold in cell A,; median fork rather longer than its stem, 
its branches widely divergent; base of cubital fork imme- 
diately before base of As. Halteres with yellow stem and 
blackish knob. 

Length of body 2.5 mm.; wing 2.5 mm. 

Hort de Kock 1226) Sila. 

Apparently nearly allied to M. basalis BRUN. (Kumaon). 
As the hypopygium of BRUNETTI’s species has not been 
figured, its identity must remain uncertain; there are evidently 
numerous closely allied species of this group, and it is unlikely 
that any of the Sumatran forms are identical with M. basalis. 


MYCETOPHILIDAE (DIPTERA). 265 


6. Mycomyia (Neoempheria) dizonalis sp. n. 

d. Differs from M. medialis as follows: Antennae longer, 
flagellar segments about half as long again as broad. Pleuro- 
tergites brown. Abdominal tergites 1 and 4 wholly yellow, 
2 yellow on basal half, 3 narrowly yellow at base. Hypo- 
pygium very different in structure (fig. 2). Cell À, shorter. 

Fort de Kock, 1925, I d. 


7. Mycomyia (Neoempheria) caudalis sp. n. 

6. Differs from M. medialis as follows: Antennae some- 
what shorter, flagellum wholly black, segments somewhat 
broader than’ long. Mesonotum with three shining stripes. 
Abdominal tergite 1 wholly yellow; 2 and 4 mainly yellow, 
but each with a large blackish apical triangle. Hypopygium 

18 


266 F. W. EDWARDS, FAUNA SUMATRENSIS : 


larger and again very different (fig. 3). Cell A, shorter. Dark 
area of wing-tip completely filling median fork. 

2. Similar to d, except that abdominal tergites 2 and 4 
are almost completely black dorsally, yellow only at sides 
towards base. 

Fort) de ‘Kock, 1926, 1 8,12. 


8. Mycomyia (Neoempheria) defectiva sp.n. 

d. Head dark brownish, darker round ocelli. Antennae 
slightly longer than head and. thorax together, flagellar 
segments slightly longer than broad; scape brownish, flagel- 
lum black. Face and palpi yellow. Thorax entirely blackish, 
somewhat shining dorsally, bristles all dark. Scutellum with 
two long bristles. Abdomen mainly black, but fourth 
tergite, hypopygium, and most of venter yellowish; hypo- 
pygium formed as in fig. 4. Legs yellow, including all 
coxae; tibial spines and spurs dark. First front tarsal seg- 
ment somewhat shorter than tibia. Wings clear, without 
trace of markings. Sc ending in costa before base of Rs; 
costa produced one-fourth of the distance from À, to M,; 
R, absent (on both wings of both specimens !); r- quite 
twice as long as basal section of Rs!); fCu below base of 
r-m. Halteres with yellowish stem and black knob. 

Length of body 2.3 mm.; wing 2.5 mm. 

Eorntide Kock, 192.37 2730. 

A very distinct species, both by coloration and by the 
apparently constant lack of the short vein À,, which is very 
unusual in this genus, although I am acquainted with one 
or two African species which also show this character. 


9. Mycomyia (s. str.) minutata sp. n. 

Head dark brown, with indications of a still darker 
median line. Face, palpi and scape yellow, flagellum black; 
flagellar segments in 4 half as long again as broad, in 9 
shorter. Thorax almost uniformly dark brown above, some- 


1) It would perhaps be more correct to say that the base of As is 
absent, and A, present. That this may be the true interpretation of the 
venation is indicated by the fact that there is a point of weakness in 
the middle of the vein I have called r-m at the spot where the junction 
with As might be expected to occur. 


MYCETOPHILIDAE (DIPTERA). 267 


what shining; shoulders and pleurae yellowish, but pleuro- 
tergites brown; bristles all dark; scutellum with four strong 
bristles. Abdomen entirely dark brown above, venter yel- 
lowish. Hypopygium small, its structure as in fig. 5. Legs 
yellowish, including all coxae; tarsi darkened; tibial spurs 
blackish. First front tarsal segment somewhat shorter than 
tibia. Middle coxae of g' simple. Wings clear. Sc ending 
in À, at middle of small cell. À, somewhat curved, and 
nearer to À, than usual in this subgenus; costa very slightly 
produced beyond tip of A,; median fork shorter than its 
stem; fCx just beyond base of 7-7. Halteres with yellowish 
stem and dark knob. 

Length of body 3 mm; wing 3 mm. 

Fort de Kock, 1926, 5 Jd, 4 QQ. 

Belongs to the same group as M. fimbriata MG. (Europe 
and N. India), M. unipectinata EDW. (Ceylon), M. plagiata 
TONN. (New Zealand), etc. From all these it differs in the 
form of the hypopygium and in its smaller size. 


Leiini. 

10. Leia (s. str.) winthemi LEHM. Korinchi (KLOSS). Indra- 
poera (Vv. D. WULP). 

11. Leia (s. str) albicincta DE MEIJ. (1924). Gunung Talamau, 

ı2. Leia (Rhymoleia) maculicoxa END. (fascipes BRUN.). Fort 
de Kock. 

13. Leia (Rhymoleia) annulicornis BRUN. Fort de Kock. 

14. Leia (Indoleia) bisetosa EDW. Fort de Kock, 1 ©. 

15. Metanepsia javana EDW. Fort de Kock, 1 dc. 


MYCETOPHILINAE. 
16. Excehia? cristatoides S.-W. Fort de Kock, 1 9. 


17. Mycetophila reversa sp. n. 

Q. Head dark brownish. Antennae with the scape ochre- 
ous, flagellum dark, first few segments with indistinct pale 
rings at joints. Palpi orange. Thorax dull, mainly dark 
brown above, with three distinct and separate yellowish 
stripes, also small yellowish areas on shoulders and above 
wing-roots. Pleurae mainly brownish, sternopleura paler. 


268 F. W. EDWARDS, FAUNA SUMATRENSIS: 


Scutellum brown, with a median yellowish stripe from base 
to tip. Four propleural and four or five pteropleural bristles. 
Abdomen almost entirely dark brown above, except seg- 
ment 6, which is yellow; sides of tergites 3—5 and venter 
also yellow. Cerci orange. Legs yellowish, coxae and femora 
unmarked. Mid-tibial spine formula 5.1.3.3.4, the three ventral 
bristles subequal in length. Hind tibia with five dorsal and 
six external bristles. Front tarsi slender. Wings with a 
faint yellowish tinge; a grey central spot scarcely extending 
into basal cell, and an oblique greyish subapical cloud filling 
end of cell À, but not reaching back to tip of vein A. 
Bases of median and cubital forks about level. Halteres 
yellowish. 

Length of body 3 mm.; wing 3 mm. 

Fort de’ Kock, 1925, 1 9. 

A very distinct species by the markings of the thorax. 


18. Epicypta longiseta sp. n. 

cd. Head shining blackish-brown. Antennae with the first 
five or six segments yellow, rest darkened. Palpi yellow. 
Thorax entirely shining black. Anepisternite large, rectan- 
gular, twice as broad as the long and narrow sternopleurite. 
Abdomen shining black; hypopygium small, yellowish. 
Legs yellow, including coxae; hind femora black on apical 
third or fourth; spurs dark. Mid-tibial spine formula 5.1.3.2.1; 
distal ventral spine very long, equalling tibia in length and 
almost three times as long as the proximal spine. Hind tibia 
with 6 dorsal and 7 external spines. Wings with a dark 
central cloud, otherwise clear; base yellowish. Costa reaching 
half way from tip of À, to tip of M,; /Cu slightly beyond 
SM. Halteres yellow. 2 

Length of body 2 mm; wing 2 mm. 

Fort de Kock, 1926, 2 ga. 


19. Delopsis sumatrensis sp. n. 

Head shining blackish-brown. Antennae with the first 
three or four segments yellowish, rest dark. Palpi yellow. 
Thorax blackish, only slightly shining, unmarked except 
that the anterior margin of the mesonotum is narrowly and 
indistinctly brownish. Propleural bristles pale and unusually 


MYCETOPHILIDAE (DIPTERA). 269 


small and weak. Abdomen blackish, genitalia of both sexes 
small and inconspicuous. Venter yellow; second sternite with 
the usual long hairs. Legs entirely yellow; mid-tibial spine 
formula 5.0.3.3.0; two of the three ventral spines very long, 
the proximal one short. Wings unmarked, greyish; venation 
normal, costa not distinctly produced. Halteres yellow. 

Length of body 2 mm.; wing 2 mm. 

Bort de’Kock, 1925," 1.9, @. 

This small species is perhaps more like D. seychellensis 
END. than any other hitherto known; D. seychellensis differs 
in the possession of a small internal bristle on the middle 
tibia, and in other respects. 


20. Delopsis buxtoni EDW. Fort de Kock, 1925, 2 oc. 
Previously only known from Samoa. 


21. Delopsis pectenipes S.-W. Fort de Kock, 1925, I 9. 
Previously known from Ceylon. 


22. Delopsis sartrix DE MEI]. Fort de Kock, 1926, I 2. 

The amount of yellow colour on the thorax is apparently 
more extensive than in DE MEIJERE’s type from Java; there 
is a narrow yellow band before the scutellum. 


23. Delopsis setosiventris S.-W. Fort de Kock, 1925, 1 9. 
Previously known from Ceylon. 


24. Delopsis bilunulata S.-W. Fort de Kock, 1925, I 9. 
Previously known from Ceylon. 


25. Delopsis pallida EDW. Fort de Kock, 1926. 1 9. 
Previously known from Krakatau. 


26. Sceptonia collaris sp.n. 

Head shining dark brown, more or less lighter round 
eyes. Antennae with scape yellowish, flagellum dark. Palpi 
yellow. Thorax shining black, anterior margin of meso- 
notum narrowly but conspicuously yellow, usually also 
shoulders. Abdomen shining black, posterior margin of 
first tergite whitish, of sixth yellow; genitalia yellow. Legs 
yellow, including coxae; tip of middle femur narrowly dark; 
hind femur with outer half black. Mid-tibial spines 3 dorsal, 
2 external, o ventral, 1 small subventral (as in European 
species); hind tibial spines 4 dorsal, 6 external. Wings 


270 F. W. EDWARDS, FAUNA SUMATRENSIS: 


with an ill-defined brown cloud over cross-vein and filling 
outer half of basal cell. A, running close to Ä,; costa 
produced a short distance. Halteres yellow. 

Length of body 2 mm; wing 2 mm. 


Fort de Kock 1102011781, 2499 
SCIARINAE. 


27. Trichomegalosphys laticornis WALK. (funesta END.) 
Soekaranda (DOHRN); Lampongs (KARNY). 


28. Psilomegalosphys xanthogaster END. Soekaranda (ENDER- 
LEIN); Gunung Singalang, 1600 m., I 2 (JACOBSON). 


29. Scythropochroa velata END. Soekaranda (DOHRN). 
30. Peyerimhoffia brevipetiolata EDw. Lampongs (KARNY). 
31. Peyerimhoffia oxyura sp. n. 


Colour blackish, wings slightly and uniformly smoky 
(details of colouring cannot be given, the specimens having 
been preserved for some years in spirit and subsequently 
mounted in balsam). Eye-bridges in both sexes four facets 
wide, anterior ocellus in contact with bridge. Flagellar 
segments in d about twice as long as broad (last few longer), 
in $ very little shorter; pubescence as long as diameter; 
necks short but distinct. Palpi in both sexes 1 — segmented, 
oval. Thorax with acrostichal and dorso-central hairs well 
developed, running the whole length; scutellum with num- 
erous short hairs. Abdomen in both sexes with segments 
‘I—7 well developed, tergites undivided. Hypopygium small 
(fig. 6, c, d). Ovipositor remarkably elongate and chitinised, 
its length apparently very variable, though all the specimens 
approximate to one or other of the types illustrated (fig. 
6, a, b). Legs normal; spurs nearly twice as long as tibial 
diameter; no combs even on hind tibia; claws simple. 
Wings rather broad, well developed in both sexes; branches 
of Mand Cu bare. R, slightly longer than A, ending above 
or immediately before /M; costa reaching threefourths of 
the distance from A, to M,; lower branch of median fork 
somewhat shorter than its stem; cubital fork shortly stalked. 

Length of body (excl. ovipositor), 2.5—3.5 mm; wing, 
2—2.5 mm. 


MT: Lo. 


MYCETOPHILIDAE (DIPTERA), 2781 


Fort de Kock, reared from Polyporus (fungus), 1926, 
FONG 109. | 

Apparently related to P. drevipetiolata, which is known 
only in the d and differs in the form of the claspers. The 
form of the ovipositor is very remarkable and is unlike 
anything hitherto described in the Sciarinae, although a 
similar structure is commonly found in the Cecidomytidae. 
Even more remarkable is the variation in this organ; all 
the specimens were reared from the same batch of larvae 


and presumably belong to the same species, especially as 
there are no differences apparent among the males. The 
ovipositor is not retractile to any great extent, and the 
variation in length is not due to this cause. The longer 
and more slender specimens are more strongly chitinised. 


32. Zygoneura setimedia sp. n. 


d. Head shining black above, face dull black. Eye- 
bridges three facets wide, anterior ocellus well removed 
from bridge. Antennae black, second segment brownish; 
flagellar segments over twice as long as broad, with short 
necks; pubescence about as long as diameter of segments. 
Palpi yellowish. Thorax brightly shining black; acrostichal 
hairs absent; dorsocentral hairs uniserial, short. Abdomen 
shining black, even at base. Hypogygium, fig. 7. Legs 
yellowish, bases of coxae, outer half of hind femora, and 
all tibiae and tarsi darkened; spurs normal, yellow, about 
as long as tibial diameter: no combs; clawssmall. Wings 


272 F. W. EDWARDS, FAUNA SUMATRENSIS: 


nearly clear, faintly darkened in median fork. Branches of 
M and upper branch of Cz setose. R, hardly more than 
half as long as À and ending well before /WM; R, ending 
before level of tip of M,; costa long; median fork not 
quite so swollen as in Z. sczarzna; cubital fork very narrow 
on basal two-thirds, Cw, strongly curved down apically. 
Halteres black, base of stem yellow. 

Length of body 1.8 mm.; wing 2 mm. 

Fort de Kock 1 d. 

Probably related to Z. remota DE MEI. (New-Guinea), 
which has banded wings. Some rather similar Oriental species 
have been referred to Sczara; these differ in the bare 
median fork, as does the European Z. sciarina MG. 


33. Phorodonta perpallida EDw. Lampongs (KARNY). 
34. Phorodonta exacta BRUN.? Fort de Kock 19 29. 


35. Phorodonta ruficoxa BRUN.? Fort de Kock. Hypopy- 
gium, fig. 8. 

36. Phorodonta nyctoptera sp. n. 

9. Black, including antennae, palpi, legs and halteres; 
posterior pronotal angles and the whole abdomen obscurely 
reddish-brown. Head dull, distinctly dusted with grey, 
especially at sides. Eye-bridges narrow, 2—3 facets wide 
and not quite in contact. Face very broad. Palpi long, 
terminal segment the longest, second longer than first. 
Thorax slightly shining; no acrostichal hairs; dorso-cen- 
trals minute. Legs with long coxae as usual. Tibiae without 
bristles. Abdomen short and stout as usual. Wings 
wholly blackish. Branches of M and Cu setose, also tip of 
stem of median fork. À, equal to Rand ending just beyond 
FM; costa as in related species reaching half-way from A, 
to M,; median fork slightly curved, as long as its stem; 
r-m equal in length to basal section of M; fCu at middle 
of basal section of M; Az reaching half-way across anal field. 

Length of body 4 mm.; wing 5.5 mm. 

Fort de Kock 3 9. 

Differs from other species known to me by the completely 
black legs and wings. The stem of the cubital fork is shorter 
than in most related species, but the claw structure is that 


MYCETOPHILIDAE (DIPTERA). 273 


of a typical Phorodonta. In the somewhat similar P. longipes 
WALK. (Celebes), 7-7 is twice as long as the basal section of M. 


37. Phorodonta fimbripes sp. n. 

d. Head blackish, including antennae and palpi. Eye 
bridges 3—4 facets broad and just in contact. Flagellar 
segments about twice as long as broad, without distinct 
necks, pubescence rather short. Thorax entirely black, 
slightly shining. Dorsocentral hairs rather strong, biserial; 
acrostichal hairs also biserial but shorter. Scutellum with 
about six strong marginal hairs. Abdomen dull blackish. 
Hypopygium, fig. 9. Legs with coxae dark brown, femora 
lighter. Middle half of hind tibia with a regular close-set 
dorsal row of about 20 bristles, which are about twice as 
long as the tibial diameter. Claws normal. Wings nearly 
clear; branches of M and Cu bare. A, slightly shorter 
than A and ending slightly before /M; costa reaching over 
two-thirds of the distance from R, to M,; median fork 
straight, nearly as long as its stem; 7-72 as long as basal 
section of M; fCu below middle of basal section of M. 
Halteres with blackish knob. 

Length of body, 2.2 mm.; wing, 2.5 mm. 

Fort de Kock, I Cd. 

A second specimen differs in having lighter legs, 7-7 
relatively longer, and /Cx below base of 7-m. The hind 
tibial fringe seems rather distinctive; the species differs 
from most other. members of the genus in the long costa 
and bare veins, in these respects resembling P. perpallida 
EDW. 


38. Sciara rufithorax V. D. W. Sungei Simanoeng (VAN 
BERN Wile) Mort, de Kock,,23 do .ın 99. In the, d the 
mesonotum is mainly dark, the three scutal stripes being 
completely fused, leaving only the shoulders and scutellum 
reddish. 


39 Sciara simulator EDw. Fort de Kock, 2 dd of 1 ©. 
40. Sciara palliceps EDw. Fort de Kock, 2 28. 


41. Sciara fuscolimbata END. Soekaranda (Dohrn); Fort 
de Kock, 2 22; Tandjungadang, 1000 m., I ©. 


DA: F. W. EDWARDS, FAUNA SUMATRENSIS: 


42. Sciara lygropis EDW. Fort de Kock, 1 2. This may 
possibly be the species recorded from Alahan Pandjang by 
VAN DER WULP as S. Zhomae L., a determination which can 
hardly be accepted without further confirmation. 


43. Sciara sumatrana END. Soekaranda (DOHRN). The 
description is insufficient for recognition. 


44. Sciara karnyi EDw. Fort de Kock, 1 d. 


45. Sciara horribilis sp. n. 
Head dull blackish. Eye-bridges three facets wide and 


Peg SAL: 


just in contact; anterior ocellus touching bridge. Antennae 
black except for tip of second segment; flagellar segments 
(except first two or three) over twice as long as broad, 
pubescence shorter than diameter, necks short in ©, absent 


MYCETOPHILIDAE (DIPTERA). 27.5 


in 2. Palpi black. Thorax dull dark brown. Dorsocentral 
hairs rather long and bristly, irregularly biserial; acrostichal 
hairs confined to two or three on front margin of meso- 
notum; lateral bristles strong; scutellum with about eight 
long marginal bristles in addition to short hairs. Abdomen 
dull blackish, hairs rather long. Hypopygium (fig. 10) 
rather large, brownish. Legs with coxae and femora ochreous, 
tibiae and tarsi darkened. Hind tibia with very short bristles 
irregularly scattered along its whole length dorsally. Spurs 
dark, longer than tibial diameter. Wings slightly and 
uniformly smoky (darker in 2); branches of 7 and Cu bare. 
R, shorter than À and ending just before (d) or above (©) 
FM; costa reaching nearly fourfifths of the distance from 
R, to..V,; median fork als long as its stem, tip of M, 
turned slightly upwards, tip of 47, turned slightly downwards, 
ending below tip of A,; »-m about equal to basal section 
of M; An absent. Halteres with dark knob. 

Length of body, 2.5—3 mm.; wing, d 3 2 4 mm. 

Bontece: Kock, 2.40. 3,2%. 

Apparently related to S. horrescens EDW. (Malay Peninsula), 
differing in the shorter A, and form of hypopygium. 


46. Sciara nitulina sp. n. 

d. Head dull black. Eye-bridges four facets wide, anterior 
ocellus not quite in contact. Antennae black, except tip of 
second segment; flagellar segment about three times as long 
as broad, necks one-fourth as long as segments, pubescence 
longer than diameter of segments. Palpi black, rather long. 
Thorax brightly shining black; dorsocentral hairs short 
and inconspicuous; no acrostichals; scutellum without strong 
bristles. Abdomen dull black; hypopygium, fig. 11. Legs 
dark brownish. Hind tibia devoid of bristles. Spurs normal 
(1.2.2), scarcely as long as tibial diameter, brownish. Wings 
somewhat smoky, branches of M and Cu bare. X, hardly 
more than half as long as À and ending well before /M, 
costa reaching four-fifths of the distance from X, to M,; 
tip of À, far before level of tip of M,; median fork slightly 
irregular, M, almost continuing direction of stem, only 
slightly curved at base, and somewhat curved down at tip; 


276 F. W. EDWARDS, FAUNA SUMATRENSIS: 


r-m rather longer than basal section of 47; fCu below base 
of r-m. Halteres black. 

Length of body 1.5 mm.; wing 2 mm. 

Kort.de Kock, tact 

Related to S. nitidithorax BRUN. (India), differing in the 
longer costa and less numerous spines on d' claspers. 


47. Sciara tetraleuca sp. n. 

d. Head black, slightly shining. Eyc-bridges three facets 
wide and in contact, anterior ocellus just in contact. Anten- 
nae with first four segments clear light yellow, base of fifth 
also yellowish, remainder black; flagellar segments about 
twice as long as broad, without distinct necks, pubescence 
scarcely half as long as diameter of segments. Palpi clear 
yellow. Thorax ochreous; mesonotum with three separate 
brown stripes; scutellum, postnotum and lower part of sterno- 
pleura darkened. Dorsocentral hairs very small, uniserial, 
dark; acrostichals confined to two or three minute hairs 
near anterior margin; scutellum with four long hairs and 
some short ones. Abdomen light brown, posterior and 
lateral margins of segments paler; hypopygium yellow, except 
for tips of claspers, which are black; claspers moderately 
thick, narrowed at tip, without spines. Legs yellowish; 
spurs normal (1.2.2), yellow, somewhat longer than tibial 
diameter; hind tibia with minute dorsal spines running 
nearly the whole length, and with a distinct apical comb 
on inner side. Wings clear, branches of M and Cu bare. 
R, shorter than À and ending before fW; costa long; 
median fork straight, about as long as its stem; X, ending 
above tip of M,; r-m as long as basal section of M. Halteres 
yellow. 

Length of body 2 mm.; wing 2.2 mm. 

Fort, de Rock ud. 

Rather distinct by the colouring, especially of the antennae. 
It shows points of resemblance to S. deucocera KIEFF., S. 
pallescens BRUN. and S. azrifrons EDW., but differs from all 
these in many details. 


48. Sciara jacobsoni sp. n. 
d. Head dull black. Eye-bridges three facets wide, an 


LL eo ae 


ben 


MYCETOPGILIDAE (DIPTERA). 277 


terior ocellus not quite in contact. Antennae black; flagellar 
segments about twice as long as wide, necks short, pubes- 
ceñce as long as diameter of segments. Palpi black. Thorax 
black, scarcely shining; dorsocentral hairs short and incon- 
spicuous; no acrostichals; scutellum with two long hairs. 
Abdomen black. Hypopygium, fig. 12. Legs blackish; 
spurs normal, yellowish, about as long as tibial diameter; 
hind tibia without distinct bristles or comb. Wings some- 
what smoky; branches of M and Cu bare; anal area very 
obtuse. A, shorter than À and ending before /M; R, ending 
above tip of M,; costa reaching three-fourths of the distance 
from AR, to M,; median fork shorter than its stem; /Cz 
usually below, but sometimes well before base of 7-72; An 
absent. Halteres black, base of stem yellowish. 

Length of body 1.8—2 mm.; wing 2—2.3 mm. 

Hort de, Kock 5 ¢ Le: 

An obscure species, but with a rather distinctive form 
of clasper somewhat resembling that of S. monacantha EDW. 
I cannot find a European description of the insect. 


49. Sciara infantula sp. n. 

d. Head black, somewhat shining above, face dull. Eye- 
bridges only two facets wide at origin, widening to four 
facets in middle, median ocellus in contact. 

Antennae black; flagellar segments under twice as long 
as broad, necks one-third as long as segments, pubescence 
rather longer than diameter. Palpi pale yellow, moderately 
long and 3-segmented as usual. Thorax black, slightly 
shining; dorsocentral and acrostichal hairs distinct but short, 
biserial; scutellum with two long hairs. Abdomen black. 
Hypopygium (fig. 13) small, but claspers very large in pro- 
portion to size of coxites. Legs light brownish, posterior 
coxae darkened; spurs normal, yellow, longer than tibial 
diameter; hind tibia with minute dorsal bristles and slight 
apical comb. Wings quite clear; branches of M. and Cu 
bare; anal area well developed; A, hardly more than half 
as long as À and ending far before fM; R, ending above 
middle of M, and nearly straight; costa reaching two-thirds 
of the distance from À, to M@,; median fork shorter than 


278 F. W. EDWARDS, FAUNA SUMATRENSIS ETC. 


its stem; 7-m scarcely as long as basal section of M; stem 
of cubital fork short; Az absent. Halteres black. 

Length of body 1 mm.; wing I mm. 

Bortde Kock 2733. 

Somewhat resembles the European S. ¢rzcuspidata WINN., 
but with longer palpi and longer costa. 


50. Sciara curvispina sp. n. 

d. Somewhat resembles S zzfantula, differing as follows: 
Size still smaller. Antennae shorter, flagellar segments less 
than half as long again as broad. Acrostichal hairs apparently 
absent. Hypopygium (fig. 14) very different, claspers with 
a long curved spine arising near middle. X, shorter, less 
than half as long as À; À, shorter, ending before level of 
middle of M,; costa longer; median fork rather longer; 
r-nı much shorter than basal section of M. 

Length of body 0.7 mm.; wing 0.8 mm. 

Fort devhocks 2) cic. 

Apparently related to the European S. parvula WINN.; 
which has a somewhat similar hypopygium. 

The collection includes examples of half a dozen other 
species of Sciara of which the characters are too indefinite 
for description. 

Figs. I--5. 

Hypopygia of Sumatran species of Mycomyia, d, dorsal 
view, v, ventral view. 1, M. medialis, sp.n. 2, M. dizonalis, 
Sp. n. 8, Ws caudals, sp.m. 4, VEN @erectivarssp. a shee ve 
minutata, sp. n. 

Palio) 
Peyerimhoffia oxyura, sp. n. 

a, Short form of ovipositor, side view. 6, long form of, 
ovipositor, dorsal view. c, hypopygium to same scale. 4, clas- 
per further enlarged. 

Fig. 7—14. 

Hypopygia of Sumatran Sciarinae (various magnifications). 
7, Zygoneura setimedia, sp. n. 8, Phorodonta ruficoxa BRUN. (?). 
9, Phorodonta fimbripes, sp. n. 10, Sciara horribilis, sp. n. 
11, Sczara nitulina, n. sp. 12, Sciara facobsont, sp. n. 13, Sczara 
infantula, sp. n. 14, Sciara curvispina, sp. n. 


Fauna Sumatrensis: 
(Bijdrage Nr. 70), 
Bibionidae, Scatopsidae, Anisopodidae (Diptera). 
By 
F. W. EDWARDS. 
(British Museum, Natural History). 


The following reports are based largely on material sub- 
mitted to me by Mr. E. JACOBSON during the years 1926-8, 
and generously presented by him to the British Museum. 
I have listed all species hitherto recorded from Sumatra, 
not only those represented in Mr. JACOBSON’S collections; 
all these latter were taken at Fort de Kock (920 m.). 


BIBIONIDAE. 


I. Plecia fulvicollis F. Korinchi (Kloss). Fort de Kock. 
Medan (Fulmek). 

2. Plecia subvarians WALKER (Edwards 1919). Korinchi 
(Kloss). Fort de Kock. 

3. Plecia forcipata O.-S. Fort de Kock, 1 g. Kaju Tanam 
(Beccari). 

4. Plecia tergorata Rond. (?). Brastagi, 21-VIII-24 (Calydris); 
Id 19 received from the Director, Deli Proefstation. The 
hypopygium is very much as in P. Zarnyi EDW. 

5. Bibio sumatranus DE MEY. (1924). Gunung Talamau. 
This is possibly the & of the species noted below as 2. 
plecioides O.-S. 

6. Bibio depressus DE MEV. (1924). Tanangtalu. This is 
possibly the & of B. rubicundus V. D. W. 

7. Bibio plecioides O.-S. (Edwards 1919). Korinchi (Kloss) 
I 9. Fort de Kock, numerous 9. As OSTEN-SACKEN’s type 


280 F. W. EDWARDS, FAUNA SUMATRENSIS ETC. 


was from New-Guinea, the identity is questionable. Possibly 
the true B. plectoides may be the same as B. dicolor WALK., 
and the present specimens may be D. sumatranus DE MEI]. 


8. Bibio rubicundus v. D. W. Fort de Kock, 19. 
9. Bibio flavicans EDWARDS (1928). Korinchi (Kloss) 1 9. 


SCATOPSIDAE. 


I. Ectaetia nigronitida BRUN. Fort de Kock, 1 9. The 
abdomen is not wholly shining as wrongly stated by BRU- 
NETTI, but in the Q at least tergites 1—5 are dull black, 
tergite 6 and all sternites shining. 


2. Swammerdamella albimana EDW. Fort de Kock, 1 9. The 
specimen apparently agrees with the Fijian type in the 
British Museum. 

3. Scatopse (Rhegmoclema) picticornis sp. n. 

Dull black, including femora, tibiae and halteres; palpi 
and front tibiae more brownish. Antennae black, segments 
4 and 5 wholly pale yellow, 3 also yellow except at base. 
Tarsi wholly pale yellow. Wings rather dark greyish, venation 
much as in other species of this group: second costal division 
about as long as first; median fork very narrow and 
slightly longer than its stem, M! and M? parallel on middle 
part of fork, divergent apically. Wing length 1.5 mm. 

Hort, desKock, 192: 01 ot 

This is very distinct from most other species on account 
of the bicolored antennae; it apparently resembles S. (R.) 
varicornis COQ. (Washington, D. C.), which differs in having 
the segments 3—6 of the antennae yellow and the tibiae 
broadly white at the base. 


ANISOPODIDAE. 
I. Anisopus maculipennis v. D. W. Fort de Kock. 
2. Anisopus pulchricornis BRUN. Fort de Kock, 1 9. 
ey Anisopus fulvithorax DE MEIJ. (1924). Gunung Talamau. 


Vergelijkende studie over de soorten 
van het Genus 


Otiorrhynchus s. str. (Col. Curc.), 


behoorende tot REITTER’s 4e en 5e Rotte, 
door 
Dr. D. L. UYTTENBOOGAART 
(Renkum). 


Deze studie werd aangevangen naar aanleiding van de vraag: 

Welke Otiorrhynchus is het, die in onze provincie Limburg 
schadelijk ís aan vruchtboomen ? 

De bedoelde Otiorrhynchus wordt door EVERTS (Col. 
Neerl. III, p. 525) /ugdunensis BOH, genoemd. 

Het verkrijgen van een exemplaar van /ugdunensis uit de 
coll. STIERLIN (Q) gaf mij aanleiding deze kwestie opnieuw 
te onderzoeken, daar het bedoelde exemplaar sterk verschilt 
van onze soort door de beharing der dekschilden, ook bij 
vergelijking met geheel versche pas uit de pop gekomen 
exemplaren (Lottum Limb.) die ik van den Plantenziekten- 
kundigen Dienst ontving. Het ex, van STIERLIN is nml. 
behalve met een dichte zeer korte en fijne beharing, op de 
dekschilden versierd met vele vlekjes van haarvormige witte 
schubjes. Het beantwoordt dus volkomen aan de beschrijving 
van de soort in STIERLIN’s Bestimmungstabelle van 1883 
p. 31. Deze beschrijving stemt ook in zooverre met die 
van CHEVROLAT, waarin wordt vermeld: „elytris obsolete 
striatis, crebre coriaceis, apice attenuatis, fasczculzs parvis, 
crebris e pube depressa, cinerea adspersis”. 

Met deze ,,fasciculis” kunnen niet anders bedoeld zijn 
dan de bovengenoemde schubvlekjes. Ook BOHEMAN zegt 
in zijn veel uitvoeriger beschrijving der soort van de dek- 


19 


282 DR. D. L. UYTTENBOOGAART, VERGELIJKENDE STUDIE 


schilden sprekende: ,,pube depressa, cinerea, saepe in fascz- 
cults crebris condensata, adspersa.” 

Van deze fascicula is bij de versche exemplaren uit Lottum 
geen spoor te vinden, terwijl exemplaren uit Houthem en 
St. Pieter aan de zijden der dekschilden nog flauwe sporen 
van witte haarschubjes vertoonen. BOHEMAN vermeldt bij 
lugdunensis eene variëteit, welke hij met de letter @ aanduidt 
en waarvan de beschrijving luidt: ,,Elytris equaliter non 
fasciculatim cinereo-pubescentibus.” Indien STIERLIN’S exem- 
plaar nu inderdaad identiek is met BOHEMAN’S /ugdunensts, 
dan moest ik aannemen op grond van de overigens geheele 
overeenstemming met de QQ van onze Limburgsche soort, 
dat deze laatste identiek is met genoemde var. 4. 

Twijfel aan de juistheid van STIERLIN’s oordeel was echter 
gerechtvaardigd, waar bij REITTER (Bestimmungstabelle 69, 
1913) /Zugdunensis BOH. wordt beschouwd als een synomiem 
van Aungaricus GERM., deze laatste is ingedeeld bij de 4° 
Rotte (Analsternit des d in der Mitte grob gestrichelt oder 
gekielt, an den Seiten feiner gestrichelt etc.), terwijl STIERLIN 
(Bestimmungstabelle 9, 1883) kungaricus GERM. indeelt bij 
37’ (Aftersegment des 4 fein gestreift). Een van deze twee 
grootmeesters moest dus beslist op een dwaalspoor zijn. 

Ik ben toen begonnen met alle exemplaren uit mijne 
collectie aan een nauwkeurige studie te onderwerpen, die 
‘onder de volgende soorten waren gerangschikt: 

lugdunensis BOH. met var. ß BOH., kungaricus GERM., 
clavipes BONSD., erytropus GYLLH., fuscipes OL., francolinus 
SCHAUF., fag? GYLLH., sanguinipes BOH., en griseo-punctatus 
CHEVR. Al deze soorten vertoonen een meer of minder 
oppervlakkige gelijkenis met elkander, terwijl de overige 
soorten behoorende tot REITTER’s 4° en 5° Rotte buiten 
beschouwing konden blijven als zijnde deze gemakkelijk en 
constant van de bovengenoemde te onderscheiden. 

Van deze soorten bezit ik het volgend aantal exemplaren 
gedetermineerd door bekende specialisten: 

van O. hungaricus g' en 9, van REITTER, van clavipes 2 
Jd en 2 QQ van STIERLIN, waarvan I g' en 2 QQ afk. uit 
Dinant en Rochefort (de Borre) en 1 g' uit Zwitserland, van 
O. erytropus GYLL. 2 dd zonder opgave van determinator, 


OVER DE SOORTEN V. H. GENUS OTIORRHYNCHUS ENZ. 283 


het handschrift op de vindplaats-etiketten is echter stellig 
van STIERLIN; van O. fuscipes OL. een aantal ex. van beide 
sexen ged. door Dr. FLEISCHER; van O. francolinus SCHAUF. 
Maen IO Wath STIERLING (van (0. fagz GYDLH..2 de env 
QQ van STIERLIN; van O. sanguinipes BOH. 1 Jen I 9 van 
REITTER; van O. griseo-punctatus CHEVR. en variëteiten een 
aantal ex. gedet. door STIERLIN, REITTER en MELICHAR. 

Bij microscopisch onderzoek van bovengenoemde ex., voor 
zoover door REITTER, STIERLIN en FLEISCHER gedetermi- 
neerd, kwam ik tot het volgende resultaat: (Zie p. 284). 

Hieraan dient nog te worden toegevoegd, dat de exem- 
plaren van /ag? GYLLH. in mijn collectie opvallend kleiner 
zijn en doffer dan de ex. van al de andere in deze studie | 
behandelde soorten. Een der £ heeft een afwijkende duidelijk 
dwarsrimpelige sculptuur der elytra en gechagrineerde spriet- 
groeven. 

Gaan wij nu na wat in Schoenherr omtrent deze soorten 
wordt gezegd, voorzoover wij daaraan eenig houvast hebben: 


S CHOENSEEE RER: 


Antennarum articulis 4—8 longiusculi, saepissime obconici: 


O. griseo-punctatus : squamulis orichalceis sat dense obsitus; 
var. 6 parcius cinereo-variegatus. | 

O. hungaricus: inaequaliter cinereo-tomentosus (MEGERLE); 
affinis certe grzseo-punctait, vix longior, sed nonnihil 
angustior, densius tomentosus (BOH.). 

fuscipes OL. fere glaber (GYLLH.). 

erytropus CHEVR. fere glaber, rostro medio obsolete carinato 
(CHEVR.); caput sat crebre punctulatum, inter oculos 
non foveolatum; rostrum supra planum, confertim punc- 
tulatum, subnitidum, glabrum, carina media parum 
elevata instructum. Elytra fere glabra (BOH.). 

tenebricosus HERBST. rostro emarginato, subcarinato (GYLLH.); 
rostro emarginato, medio carinato; elytris fasciculis 
parvis e pube depressa, cinerea adspersis (BOH.). 

lugdunensis CHEVR. pube brevi, cinerea densius adspersus; 
rostro medio carinato; elytris fasciculis parvis, crebris 
e pube depressa, cinerea adspersis (CHEVR.). 
O. tenebricoso longitudine aequalis sed dimidio an- 


-pjaddnsaq 14o1p ue uly x 


DR. D. L. UYTTENBOOGAART, VERGELIJKENDE STUDIE 


284 


Vv 


frpourey “I 


NATHAN 


sngopoung-o9staS ‘6 


fiq uep pjeyyrmguo 19purur jor ‘ela *z sie *S$—z sje 
4 {iq uep 
19103 ylfapınp Pi 24 394 
Te100A ‘SIUIIOAISOUS uour 
“193Yorp U9 19A013 'Is9q y20p L—S STe | -OH[0A ‘poorq spe Sue] usano *¢—z sje ROR Mi SVS "HOY Safiuinsuvs ‘8 
‘9 ua S sje |‘pao1quepioSue]syfi]oAneu “S—zsje ‘qua 6 ‘+ ste | “HAD 200f *L 
6 spe sue SIE ‘I se | ‘S uo + spe |'ANVHOS suuyoouvsf ‘9 
‘Jaqeiiea *ysoq ‘, 9179013 (Top 
-apinp uiopy uee SI HNIPUI usp 19}? 
Yynıpadur sjo1 pjooY1ooa ‘proids194 
ua 19ufy ‘ysoq ‘dıayas y(ijopinp [912 “I sje | “viuorek disre ‘7 spe “10 sadıssnf *S 
‘a{yaoisspyooyiooa ua] 1992 “ıauly | 
Zumoddiysaq ‘toy yejA Ud 19p991q U9.19} Iynıpaauı JOIU 
-yoe ueA jory y9op “wIoaweIs 1 fiq s[e ‘€ us z sje ‘£ ua 7 se | do) uop uee ‘doonses uly | "HTTAN SAGo4 ua “Vv 
IO} YIP us È *SNOII 
194018 ‘395 ueA & 92 (iq Suoddnsaqg -e3uny fig spe yynıpasuı 
"waoaweIs I spe à ‘J "ea 1 spe P ‘z spe ‘z spe | uo ydoorsos Jalusoys ojeue "ASNOog 52722072 ‘€ 
‘yynapasul 52244027008 ‘Jap 
dapuiu yard ap uee ‘7/72p12] 
-35° uoSurdaajs apıaq uayos 
ER ‘99 JOY uep 198 UT PUOI[EA -snj 3ue319A0‘uaado 19}491P 
gi sea I (iq spe pjooyzooa “ynıpa3 | -do yoru pi] o4 yoy “2cvf ua ‘doonsoS uly uopfiz op uee 
“UT ueATeep Uaplizsi99M 19) (wIoAweJS | sogzuuınSuvs iq wep a98ue] “puasip | ‘102270 4277 sip UIYWINIUIUIS 


I fiq spe jor ‘poddnsoq Sıpodwrı 
19901 UI 19]Y9Ip ‘194018 puajjeado 


qoop ‘1 fiq uep 103104 XÎi]op 
-Inp ‘pasıq uep 193uej 991 


AN1P9SUI jory usp uea 
uopfzsioom uee Joru Yynıpadur surz 
-S8IU99 PJOOUI00A ‘JI0HI9A USISJyIe 
reeu Moer [ay :g ‘qe ‘ppnaiposui 
yara pjooyIooA ‘pieeyoq puosssipioou 
Afepimp ‘preddnsoq 1935 ua Jyoıp 
‘pers ‘AnipoSur yemz o38uoj op ur 
[9] op ueA uapfızsısam uee ‘paras 


(909390 
uep Josue, xfijepinp ‘AUS 
puoreado pry 22 jou Te 
-100A ‘P391q uep 198 UE] [994 


-U19 U9800 op 
SoMJ[eu ‘109 


-sn} opjenjes ap “daaıs 
-98 JOIS uepplut yoy u 


ANA) SHIMAVSUNY *T 


‘pusxio1 300 
yoy uee 307 Hf] 
-opinp ‘Suer 


‘nus CI 


"snjnorunz uap uea /—£ safpoa] : 


Jynspasus Fim sonuto ‘Jop 
doy uop uee ‘Surosjord 
uo8uidoms oploq uoyos 
-snj SueS19ao ‘usado Ju21P 
‘doonsos uly uapfiz op uee 
‘naan pin Uoywinruoyos 
-sn} opjemjes ap Ydaaıysa3 
daıp ua 013 usppıur jay ul 


“HO g ‘eA jour 
‘HOG sısuaunpsn] "1 


eneen 


D Joorsjords:g 'y/AjolU19}S jeeue ‘y 


OVER DE SOORTEN V. H. GENUS OTIORRHYNCHUS ENZ. 285 


gustior, elytris densius cinereo-fasciculatis. Fronte non 
foveolata, rostrum supra planum, confertim punctulatum, 
carina media distincte elevata, apice bifida instructum 
elytris fasciculis parvis et pube depressa cinerea ad- 
spersis (BOH.). 

fagi CHEVR. sub-pubescens (CHEVR.); statura et summa 
affinitas O. tenebricosi; sed paulo minor, glabrior et 
elytra non striata, nisi in ipso apice. Caput subtiliter 
punctatum, vix pubescens, rostrum supra confertim 
punctulatum, carina media, apice bi-furca, instructum, 
griseo-sub-pubescens (GYLLH.). 
Articuli antennarum 4-8 breves, apice truncati: 
sanguinipes (Chevr.) breviter parce cinereo-tomentosus, rostro 
medio carina parum elevata, instructo (Chevr.); caput 
evidente crebre punctulatum, fronte canalicula tenui, 
brevi insculpta ; rostrum supra planum, utrinque obsolete 
canaliculatum, medio carina parum elevata instructum, 
confertim punct. Ventre basi impresso, segmento ultimo 
abdominis subtiliter crebre aciculato. (BOH.) 

clavipes (Feyrolerz) rostro medio argute carinato, elytris parum 
profunde sulcatis, fasciculis e tomento albido adspersis 
(PEYR.). Magnitudo O. carinthiaci; fronte subplana, 
confertim evidenter punctulata, medio canaliculata; 
rostrum supra-planum, confertim evidenter punctulatum, 
medio argute carinatum. Antennae articulo primo funiculi 
secundo dimidio breviori, reliquis subrotundatis, apice 
truncatis. Elytra fasciculis parvis e pube albida adspersa. 
(BOH.). 

Uit de beschrijving van Zenedricosus HERBST door GYLLEN- 
HALL, in verband met de latere beschrijving van BOHEMAN, 
blijkt duidelijk, dat deze laatste auteur als zoodanig beschreef 
het 9 van zijn /ugdunensis; vergelijkt men den text bij 
SCHOENHERR II p. 562 met VII p. 268, daarbij acht gevende 
op de genusteekens, dan blijkt welk een verwarring op dit 
gebied er reeds bij de aartsvaders der entomologie heerschte. 
Bij alle hier behandelde soorten worden de secundaire 
sexueele kenmerken op een enkele uitzondering na in de 
origineele beschrijvingen volkomen genegeerd. 

Laat ons nu eens zien hoe STIERLIN en REITTER in hunne 


286 DR. D. L. UYTTENBOOGAART, VERGELIJKENDE STUDIE 


Bestimmungstabellen de bovenbedoelde soorten of variéteiten | 
onderscheiden : | 

Bij STIERLIN wordt van den vorm der leedjes van den 
funiculus, die bij SCHOENHERR als een uiterst gewichtig | 
kenmerk tot een hoofdverdeeling gebruikt wordt, slechts in 
2° instantie gebruik gemaakt (pag. 31: 32” en pag. 32: | 
32’; pag. 35: 44’). Onder de groep waarvan alle leden van 
den funiculus langer dan breed zijn, worden van de hier 
behandelde vormen slechts gerangschikt: /ugdunensis BOH., | 
clavipes BOH., welke laatste als een var. van grzseo-Punctatus | 
wordt vermeld. De volgende groep heeft volgens ST. de 
middelste leedjes van den funiculus breeder dan lang en | 
hiertoe behooren dan ¢enebricosus HERBST., kungaricus GERM., 
francolinus GEMM., fuscipes OL., de laatste met de variëteiten 
fagi GYLLH. en erytropus Bon. Dan wordt van sanguznipes 
BOH. nog eens afzonderlijk vermeld: „die äuszeren Glieder 
der Fühlergeissel weniger schlank, beim © sogar breiter als 
lang”. Welke tegenstelling hier tegenover 32’ bedoeld wordt 
is mij echter een raadsel. 

Wat de sprietgroef betreft rangschikt ST. onder de soor- 
ten met lange sprietgroef (‚fast bis zu den Augen reichend’’) 
lugdunensis en clavipes en onder die met korte sprietgroef 
alle overigen. 

Wat de snuit betreft en het laatste sterniet bij het man- 
netje vinden wij vermeld: 
lugdunensis : „Rüssel mit deutlichen Seitenfurchen, Cai 

des & mit einer Grube. 
clavipes : ,,Afterglied des & ohne Grube (33’). 
substriatus: ‚d Afterglied derb gestreift. 
tenebricosus : „Aftersegment des d' grob gestreift. 
hungaricus : „Aftersegment des d' fein gestreift. (37°). 
francolinus : „S Aftersegment sehr fein gestreift. 
fuscipes: „als francolinus. 
fagi en erytropus als fuscipes. 
sanguinipes als hungaricus. (37'). 

STIERLIN vestigt vervolgens zijn onderscheidingen op de 
sculptuur van halsschild en dekschilden, op den vorm van 
halsschild en dekschilden en hun onderlinge verhouding. 

Bij REITTER wordt het secondaire sexueele kenmerk aan 


OVER DE SOORTEN V. H. GENUS OTIORRHYNCHUS ENZ. 287 


het laatste sterniet van het & tot hoofdkenmerk verheven 
en daarnaar een verdeeling gemaakt in 4° Rotte eenerzijds 
en 5° en 6° Rotte anderzijds van het subgenus Oforrhynchus 
s. str. Tot de 4° Rotte (,,Analsternit des & grob gestrichelt 
oder gekielt, an den Seiten feiner gestrichelt, am Hinterrand 
in der Mitte mit einer glätteren Grube, der Apikalrand 
mäszig lang und dicht abstehend bewimpert’’ !) behooren dan: 


hungaricus GERM. (= lugdunensis BOH.), 

clavipes BONSD. OLIV. (= fenebricosus auct. non HERBST., 
erytropus GYLH. STRL.), 

sanguinipes var. subglaber REITT. 


Tot de 5° Rotte (,,Analsternit des d gleichmäszig fein 
gestrichelt, ohne Grube, der Apikalrand ohne abstehenden 
Haarkamm’’): 


griseo-punctatus BOH. (= Peirolerii STRL., clavipes BOH.), 

fuscipes OL. (= francolinus SCHAUF. 2 fagi GYLLH.), 

sanguinipes BOH. 

Juist het ontbreken van de vermelding van de secondaire 
sexueele kenmerken in de beschrijvingen der auteurs, maakt 
nu een kritische beoordeeling onmogelijk, indien men de 
typen niet bij de hand heeft. Tot mijn groote vreugde bleek 
Prof. SJOSTEDT, Directeur van het Rijksmuseum te Stockholm, 
bereid mij de typen uit SCHOENHERR's collectie ter bestu- 
deering te zenden, terwijl ik door vriendelijke bemiddeling 
van Dr HORN eveneens de typen van hungaricus GERM. uit 
het museum te Halle ter bezichtiging kreeg, benevens de 
exemplaren uit het Deutsches Entomologisches Museum. Aan 
Prof. SJOSTEDT, den heer A. ROMAN en Dr. WALTHER HORN 
betuig ik hiermee mijn hartelijken dank voor hunne vrien- 
delijke medewerking. Bovendien verkreeg ik nog materiaal 
uit verschillende particuliere collecties. 

De bestudeering der typen leverde de volgende resultaten op: 
erytropus GYLL. I d geëtiketteerd „Gallià Chevrolat’, De 

leedjes van den funiculus zijn iets langer dan bij mijn 
beide exemplaren. Het eerste en tweede sterniet niet 
ingedrukt (zooals bij mijne ex.), het laatste sterniet 


1) Het blijkt mij, dat deze bewimpering dikwijls geheel of gedeeltelijk 
afgewreven is, zoodat zij bij het dertermineeren weinig dienst kan bewijzen. 


288 DR. D. L. UYTTENBOOGAART, VERGELIJKENDE STUDIE 


gelijkmatig fijn gestreept, niet ingedrukt (dus is REITTER’s 
veronderstelling, dat eryzropus GYLL., synoniem zou zijn 
met clavifes BOND. alvast onjuist). Sprietgroef kort, 
_halfweg de oogen eindigend. Spriet opvallend fijn en 
dun, zeer dicht bruingeel getomenteerd. Aan de zijden 
der elytra is een geelgrijze beharing met hier en daar 
ingestrooide witte schubjes duidelijk zichtbaar. Indien 
dezelfde beharing en beschubbing op de bovenzijde 
afgewreven is, stemt dit type volkomen overeen met 
de beschrijving door STIERLIN van de ab. Grouvellet 
van griseo-punctatus CHEVR. | 
Ik bezit 2 22 van deze var., die als zoodanig zijn geéti- 
ketteerd door MELICHAR, doch betwijfel sterk de juistheid 
der determinatie, daar deze niet met STIERLIN s beschrij- 
ving stemt. Hoogstwaarschijnlijk is echter Grouveller 
STIERL. synoniem met eryfropus GYLL. 
lugdunensis BOH. De type is een ? en draagt het etiket: 
„Lyon Chevr.” Het ex. stemt volkomen overeen met 
het 2 in mijn bezit door STIERLIN gedetermineerd (zie 
beschrijving boven) behalve wat betreft de kleur, waar- 
over later meer. 
tenebricosus HRBST. De type is een 2 en draagt het etiket: 
„Anglia Walton”. Stemt volkomen overeen met een 
groot 2 van onze Limburgsche soort, alleen is de fijne 
bijkomende bestippeling op de dekschilden iets duidelijker 
en dichter, terwijl de strepen op de elytra zoodanig 
zijn uitgewischt, dat deze denzelfden indruk maken als 
bij morio 2. Toch behoort tenebricosus zeer beslist niet 
tot het subgenus Phalantorrhynchus. Dat op de sculp- 
tuur-afwijkingen geen soortverschil kan worden gegrond- 
vest zal nader worden aangetoond. 
fagi GYLLH. De type is wederom een 9 en draagt het etiket: 
„Lotharingen, Chevr.” De leedjes 4—6 van den funiculus 
zijn slechts iets langer dan breed, 3 en 7 aanmerkelijk 
langer dan breed. Dekschilden nagenoeg ongestreept, 
kaal, de fijne bijkomende stippels verspreid en onregel- 
matig, op het halsschild fijner en dichter. Snuit met 
een middenkiel en twee zijkielen. Sprietgroeven breed 
en lang nagenoeg tot de oogen doorloopend. De type 


OVER DE SOORTEN V. H. GENUS OTIORRHYNCHUS ENZ. 289 


stemt dus niet geheel met het mijne, van STIERLIN 
afkomstige, ex., waarbij de leedjes 3 en 7 van den 
funiculus korter, 4-—6 daarentegen iets langer zijn, terwijl 
de snuit veel fijner bestippeld is, met slechts van voren 
aangeduide zijkielen. 

griseo-punctatus CHEVR. d' en ? met etiket , Italia” stemmen 
volkomen met de exemplaren van den stamvorm in 
mijne collectie. 

hungaricus GERM. 2 d, 1 2, slechts het & draagt een vind- 
plaats-etiket: ,,Transsylv.” Wat de habitus betreft is het 
d' zonder twijfel een abnormaal exemplaar, zooals ze 
trouwens bij andere soorten derzelfde Otiorrhynchus- 
groep ook wel voorkomen, nml. relatief slechts weinig 
smaller dan de 92, echter wel kleiner. Opvallend zijn 
bij alle drie typen de lange, fijne, duidelijk en dicht 
getomenteerde sprieten, waarvan de leedjes 3--7 van 
den funiculus alle zeer sterk langer dan breed zijn. 
Beharing en vlekjes als bij /ugdunensis stamvorm, vooral 
bij het & zijn de schubvlekjes zeer duidelijk. Snuit met 
zwakke middenkiel, aan weerszijden daarvan niet of 
nauwelijks ingedrukt. Sprietgroeven kort, halfweg de 
oogen eindigend. Anaal sterniet bij het mannetje fijn 
gestreept, slechts in het midden zijn de streepjes iets 
breeder, dan opzij, doch..de gekielde tusschen- 
ruimten zijn alle even fijn, terwijl bij clavipes, bij 
lugdunensis en bij de ex. uit mijn collectie door REITTER 
als kungaricus gedetermineerd, de tusschenruimten tus- 
schen de grovere strepen ook duidelijk breeder en hooger 
zijn dan die tusschen de fijnere strepen. Dit is een 
Zee sopvallend,werschil,en,,bliikt mij, met de 
lengte der sprietgroeven, het eenige constante ver- 
schil te zijn. Het laatste sterniet is aan het uiteinde 
duidelijk gootvormig ingedrukt. 

Aan de bovengenoemde gegevens werden nu door 
mij een groot aantal exemplaren, zoowel uit mijne col- 
lectie als vit andere verzamelingen getoetst en kom ik 

allereerst tot deze algemeene conclusie, dat bij de hier 
behandelde soorten slechts twee kenmerken zoo goed 
als volkomen constant zijn, nml. bij beide sexen: de 


290 DR.D.L. UYTTENBOOGAART, VERGELIJKENDE STUDIE 


lengte der sprietgroeven en bij de do: vorm en sculptuur 
van het anaalsterniet. Sculptuur en vorm van dekschilden 
en halsschild varieeren tot in het eindelooze en zijn 
voor soortbepaling volkomen onbruikbaar, sculp- 
tuur en vorm van de snuit zijn iets minder variabel, 
maar laten evenmin een daarop gevestigde soortbepaling 
toe'), zelfs de vorm der sprieten is niet constant; bij 
dieren die toch ongetwijfeld tot dezelfde soort behooren 
is de lengte en de verhouding der sprietleedjes onder- 
ling en evenzoo de relatieve dikte der sprieten indivi- 
dueel verschillend. Slechts de algemeene indeeling van 
SCHOENHERR kan stand houden, nml. de onderscheiding 
in 2 groepen, waarvan bij de eene de leedjes 3—7 van 
den funiculus langer dan breed en bij de tweede niet 
langer dan breed zijn. 
Ten aanzien der soorten afzonderlijk zijn de volgende 
conclusies te trekken: 
lugdunensis BOH. is een goede soort wief synoniem met 
hungaricus GERM. De door REITTER als hungaricus 
GERM. gedetermineerde exemplaren in mijn collectie 
behooren zonder twijfel bij clavipes BONSD. De var. f 
Bou. waartoe onze Limburgsche exemplaren behooren, is 
door overgangen met den stamvorm verbonden. Als 
uiterste afwijking zou het volkomen kale en nagenoeg | 
ongestreepte exemplaar kunnen worden aangemerkt, 
dat als #enebricosus HRBST. in SCHOENHERR’Ss collectie 
te Stockholm staat. Ik maak er echter uitdrukkelijk 
opmerkzaam op, dat dit exemplaar niet stemt met 
BOHEMANS beschrijving in SCHOENHERR’s standaardwerk 
aangehaald, BOH. heeft m.i. bij zijn beschrijving onge- 
twijfeld een @ van de typische /ugdunensis voor oogen 
gehad. (zie boven). 
hungaricus GERM. is eveneens een goede soort, naverwant 
aan griseo-punctatus, doch daarvan onderscheiden door 
het ingedrukte laatste sterniet bij het & en de niet 
volkomen gelijkmatige fijne streping daarvan (zie boven); 
van de eveneens naverwante /ugdunensis onderscheiden 


1) Zie hieromtrent DESBROCHERS DES LOGES: „Tableau dichotomique 
des espèces frangaises du genre Otiorrhynchus”. Paris 1894. 


ee dn ern nn U 


OVER DE SOORTEN V. H. GENUS OTIORRHYNCHUS ENZ. 291 


door de minder diepe meer gootvormige en niet kom- 
vormige indruk op het laatste sterniet van het &, door 
de gelijkmatige fijnheid van alle kielvormige tusschen- 
ruimten daarop en door de korte sprietgroeven. De fijne 
dunne sprieten met de opvallend lange leedjes 3-7 van 
den funiculus der typische exemplaren vond ik slechts 
bij twee exemplaren zonder vindplaats uit het Deutsches 
Entomologisches Museum terug, 3 andere exemplaren 
uit dezelfde collectie met als vindplaats Transsylvanië”, 
die zonder twijfel tot deze soort moeten behooren, 
hebben, evenals trouwens 5 exemplaren uit mijn col- 
lectie (vindplaats Budapest), duidelijk kortere funiculus- 
leedjes, terwijl de geheele bouw der sprieten grover en 
dikker is. De sculptuur der bovenzijde is individueel 
zeer verschillend ; zoo bijv. bij de typen hebben de 
beide 22 een puntvormig voorhoofdsgroefje, bij het & 
zie ik geen voorhoofdsgroefje, doch dit is mogelijk door 
de bij dit individu sterke en dichte beharing van voor- 
hoofd en snuit onzichtbaar. Bij de exemplaren uit het 
Deutsches Entomologisches Museum hebben juist de 
beide, die door den vorm der sprieten het meest tot 
de typen naderen, geen voorhoofdsgroefjes, bij de 4 
andere zijn de voorhoofdgroefjes bij 2 dd‘ langwerpig, 
bi de 2 22 puntvormig. Bij mijn 5 ex. zijn er 3 met 
en 2 zonder voorhoofdsgroefje. En zoo is het met alle 
bijzonderheden der sculptuur, zooals de ontwikkeling 
van den middenkiel op den snuit, de meer of minder 
diepe indrukken aan weerszijden daarvan, de streping 
der dekschilden, enz. 

clavipes BONSD. is ongetwijfeld een andere soort dan clavipes 
PEYR. BOH., daar de laatste soort wat den vorm der 
sprieten betreft naast sanguinipes OL. wordt gesteld en 
bovendien bekleed is met een witachtig toment en kleine 
schubvlekjes (fasciculis parvis e pube albida adspersa), 
terwijl bij clavipes BONSD. de leedjes 3—7 van den fu- 
niculus langer dan breed zijn en de bovenzijde nagenoeg 
kaal is. De ex. in mijn collectie door REITER als hun- 
garicus gedetermineerd, behooren te worden beschouwd 
als een ras van clavifes BONSD. dat zich van den stam- 


292 DR. D. L. UYTTENBOOGAART, VERGELIJKENDE STUDIE 


vorm onderscheidt door slankeren bouw, vooral bij het 
d, en minder duidelijk gestreepte dekschilden (met het 
bloote oog gezien lijken de dekschilden bij het ras 
nagenoeg glad). Ik noem dit ras ter eere van den nestor 
onzer Nederl. coleopterologen, die zich ook in ditzelfde 
onderwerp verdiept heeft: Zvertsz. 
erytropus GYLL. is niet synoniem met c/avipes BONSD. zooals 
REITER aanneemt, daar het laatste sterniet bij het & 
fijn gestreept is. Is m.i. stellig een variëteit van grzseo- 
punctatus CHVR. (Grouvellei STIERL.?). 
tenebricosus HRBST. Bij STIERLIN wordt deze soort gerang- 
schikt in de groep met korte sprietgroef (23’), hetgeen 
dus niet stemt met het unieke ex. uit SCHOENHERR’S 
collectie. Uit STIERLIN’s tabel is niets af te leiden om- 
trent den vorm der leedjes van den funiculus, wel wordt 
vermeld, dat het laatste sterniet bij het 3 grof gestreept is. 
Verder: ,,Fliigeldecken mit spärlichen schwachen 
Schuppenflecken”. Nu komt echter het merkwaardigste: 
= DESBROCHERS DES LOGES in zijn boven aangehaalde 
„Tableau dichotomique” zegt in de inleiding: „Grâce 
a son (du Dr. STIERLIN) obligeance, j’ ai pu réunir 
depuis plus de trente ans, un bon nombre d’Otiorr- 
hynchus, qui doivent être considérés comme autant de 
types et qui ont servi largement de base à cette étude.” 
Men moet dus aannemen, dat DESBR. zijn Otiorrhynchi 
althans met exemplaren van STIERLIN afkomstig heeft 
vergeleken, waarschijnlijk zelfs zijn beschrijvingen naar 
exemplaren van STIERLIN heeft gemaakt, In dit verband | 
is het byzonder treffend, dat mijn exemplaar van /ug- 
dunensis afkomstig van STIERLIN niet zwart maar rood- 
bruin is gekleurd, terwijl DESBR. in zijn beschrijving 
dezer soort zegt: ,,elytres d’un brun rougeätre presque 
mat.” Ik vermoed, dat STIERLIN op zekeren dag een 
aantal exemplaren van deze soort heeft gevangen, die 
nog niet volkomen uitgekleurd waren en dat hij er 
daarvan aan zijn correspondenten gestuurd heeft; STIER- 
LIN zelf vermeldt de bruine kleur niet als een kenmerk. 
Verder geeft DESBR. als eenig verschil tusschen de oo 
van Zenebricosus HRBST. en /ugdunensis BOH. op, dat 


OVER DE SOORTEN V. H. GENUS OTIORRHYNCHUS ENZ. 293 


eerstgenoemde is: ,,presque glabre, sans mouchetures 
de poils grisatres, 3° article des tarses postérieures 
extremement dilaté, du double plus large que long,” en 
laatstgenoemde: , finement squamuleux, ornées chez 
l’insecte frais de mouchetures de poils grisätres, 3° article 
des tarses postérieures a dilatation mediocre; en wat 
de 22 betreft: /ugdunensis: „deux premiers articles du 
funicule des antennes subégaux en longeur.”’ Zenebricosus : 
„I article du funicule distinctement plus court que le 
2.” Al dadelijk moet ik laatstgenoemd onderscheid met 
de meeste beslistheid verwerpen, zoowel op grond van 
de beschrijvingen der origineele auteurs als op grond 
van de door mij geziene type van /ugdunensis 2 hetwelk 
trouwens volkomen stemt met het van STIERLIN afkom- 
stige exemplaar, bij welk het eerste sprietlid bijna de 
helft korter is dan het tweede. Het onderscheid der dd 
gegrond op de breedte van het 3° tarslid verwerp ik 
met dezelfde beslistheid, omdat ik 2 do van lugdunensis 
bezit zonder dergelijk verbreed voorlaatste tarslid en die 
toch stellig bij typische 92 dezer soort behooren, en 
ook op grond van het feit, dat ik bij geen enkele andere 
soort van de hier behandelde groep eenig verschil in 
de breedte van het 3° tarslid heb kunnen vinden, met 
uitzondering van fuscipes OL., waar dit inderdaad relatief 
iets breeder is dan bij de andere soorten. Ik meen dus 
te moeten aannemen, dat DESBR. zich vergist heeft. 
Het merkwaardigste is echter, dat DESBR. met geen enkel 
woord melding maakt van het door STIERLIN opgestelde 
hoofdverschil, nml. de lengte van de sprietgroef. 

Aangezien DESBR's publicatie 11 jaar jonger is dan 
die van STIERLIN, moet ik wel aannemen, dat STIERLIN 
in dien tijd heeft ingezien, dat hij zich ten aanzien van 
dit kenmerk bij zijn beschrijving van Zenedricosus ver- 
gist had. 

Ik kom dus tot de conclusie, dat Zenedrzcosus STIERLIN, 
DESBR. niet anders is dan var. 6 BOH. van /ugdunensis 
Bon. welke laatste noch door STIERLIN noch door 
DESBROCHERS wordt vermeld. 

De korte weinig zeggende beschrijving door GYL- 


294 DR.D L. UYTTENBOOGAART, VERGELIJKENDE STUDIE 


LENHALL van Zenebricosus HRBST. gegeven en waarin met 
geen enkel woord van schubvlekjes melding wordt 
gemaakt zou weder wijzen op bovengenoemde var. ß 
Bon. Beschouwing van de type leidde mij tot dezelfde 
conclusie, al wijst mogelijkerwijze het volkomen ont- 
breken van strepen op de dekschilden op het bestaan 
van een speciaal ras, dat dan Zenedricosus HRBST. zou 
moeten heeten. Ik meen echter als zeker te mogen 
aannemen, dat /ugdunensis BOH. var. ß BOH. (= Zene- 
bricosus STIERL. DESBR.) is een noordelijk ras, de grens 
tusschen ras en stamvorm is niet scherp, in Frankrijk 
loopt deze volgens DESBR. (noot pag. 91 Annales) 
ongeveer over Parijs. 

Wat nu de overige soorten betreft, zoo is de eenige 
weg om althans eenige orde in den chaos te brengen 
allereerst het hoofdkenmerk van SCHOENHERR in eere 
te herstellen nml. dat ontleend aan den vorm der 
leedjes van den funiculus. Dit is een der weinige ken- 
merken, die mij bij bestudeering van een vrij groot 
materiaal volkomen constant bleken. 

Ik moet voorop stellen, dat bij alle door mij bestu- | 
deerde exemplaren steeds het eerste lid van den funiculus 
aanmerkelijk korter is dan het tweede, zoodat dit wel 
als algemeen kenmerk van de groep mag dienen. Wat 
den algemeenen bouw der sprieten betreft kan men 
sanguinipes BOH. en de door STIERLIN als ab. fagz 
GYLLENHALL van /uscipes OL. aangeduide soort on- 
middellijk tegenover alle andere hier behandelde soorten 
stellen, omdat de sprieten bij deze opvallend korter 
zijn; alle leedjes zijn verkort, bij sanguznzpes nog iets 
sterker dan bij fag? sensu STIERL. Daarom kan deze 
fagi sensu STIERL ook niet dezelfde zijn als de door 
GYLLENHALL uitvoeriger beschreven /ag? CHEVR. Fagz 
STIERL. beschouw ik als een Noordelijk ras van de 
Zuidelijke sanguinipes BOH. 

Het van STIERLIN afkomstige in sculptuur afwijkende 
? van de zoogenaamde fagi, heeft ook de sprietgroef 
iets langer dan de 3 andere exemplaren, ook de spriet- 
leedjes iets langer. In sculptuur en grootte stemt het 


OVER DE SOORTEN V. H. GENUS OTIORRHYNCHUS ENZ. 295 


volkomen met het 2 van wiger F. var. velloso-punctatus 
GYLLENH., doch de vorm der sprieten en van den 
sprietgroef staat tusschen deze en de overige exemplaren 
van fag? STIERL. in. Misschien een hybride ? 

De echte fagz STIERL. zou ik willen noemen sanguznzpes 
BOH. var. Sierlin! nov. nomen. 

Merkwaardig is, dat ook ten opzichte van den vorm 
der sprietgroef bij niger F. en variëteiten, STIERLIN 
zich ten eenen male heeft vergist. Hij deelt deze soort 
in bij de groep met korte sprietgroef, terwijl bij de 
door mij onderzochte 45 exemplaren de sprietgroef 
steeds duidelijk tot de oogen doorloopt. REITTER ver- 
meldt in zijn Bestimmungstabelle niets omtrent de spriet- 
groef, terwijl dit kenmerk toch wel constant is en dus 
goed bruikbaar voor onderscheiding. 

Wat de overige soorten in mijn collectie betreft, die 
onder de hier behandelde groep staan, zoo verdienen 
nog bijzondere vermelding de exemplaren (d en 9) met 
etiket francolinus SCHAUF. afkomstig van STIERLIN, 
hoewel zij stellig niet behooren tot de soort die STIERLIN 
francolinus GEMM. noemt, tenzij STIERLIN wederom de 
lengte van de sprietgroef verkeerd beoordeeld heeft, 
hetgeen gegeven zijn ontwijfelbare vergissing bij uzeer 
F., niet onwaarschijnlijk is. In dat geval is /rancolinus 
SCHAUF. GEMM. STIERL. een soort die zich van fuscipes 
OL. uitsluitend onderscheidt door de lengte van de 
sprietgroef. REITTER die van de lengte van de sprietgroef 
in zijn Bestimmungstabelle geen notitie neemt, stelt 
francolinus SCHAUF. als synoniem bij fuscipes OL. Het 
verschil in de lengte van de sprietgroef sluit echter 
deze synonymie uit. 

Erytropus GYLLH. wordt door REITTER als synoniem 
met clavipes BONSD. beschouwd. De ex. in mijn collectie 
(beide dd‘) zijn echter opvallend smaller dan de oo van 
clavipes en bovendien is het anale sterniet fijn gestreept. © 
Van de dd van fuscipes OL. verschillen ze uitsluitend door 
de iets kortere leedjes van den funiculus en het minder 
duidelijke voorhoofdsgroefje. BOHEMAN zegt echter in 
zijn beschrijving uitdrukkelijk : „inter oculos non foveo- 


296 DR. D. L. UYTTENBOOGAART, VERGELIJKENDE STUDIE 


latum’’, terwijl ze bovendien niet stemmen met de typen 
door mij gezien, zoodat deze beide exemplaren niet 
met zekerheid zijn thuis te brengen. 


Tot slot geef ik nu de volgende dichotomische tabel tot 
het bestemmen der in deze studie behandelde soorten: 


1” De leedjes 3—7 van den funiculus duidelijk langer 
dan breed. 


2’ Sprietgroef lang, tot de oogen doorloopend. 


3” Anaal sterniet bij het d in het midden grof en diep 
gestreept, de gekielde tusschenruimten tusschen deze 
strepen grof en breed, aan de zijden fijn en ondiep ge- 
streept, tusschenruimten fijner en smaller; overgang 
tusschen beide strepingen plotseling, aan den top diep 
komvormig ingedrukt. 

a. dekschilden met vlekken van schubhaartjes. De to- 
mentachtige fijne beharing duidelijk: stamvorm lugdu- 
nensis BOH. (= kungaricus REITTER Bestimmungs- 
tabelle 1913 nec. GERM. ® = éenebricosus BOH.) Zuid. 
vorm (o.a. Z. Frankrijk, Zwitserland). 

b. dekschilden zonder vlekken van schubhaartjes of 
met slechts flauwe aanduiding daarvan aan de zijden. 
De tomentachtige fijne beharing onduidelijk, soms 
ontbrekend: ras 5 BOH. (= Zenedricosus HRBST. (?) 
STRL. DESBR.) noordelijke vorm, o.a. N. Frankrijk, 
België, Nederland. Stamvorm en ras zijn door over- 
gangen verbonden. 


3’ anaal sterniet bij het d over de geheele breedte fijn 
en ondiep gestreept, de strepen dicht opeen, in het 
midden soms iets wijder, aan den top niet ingedrukt . 

+ francolinus SCHAUF. 
(GEMM. STIERL.?) Vogezen, Transsylvanié, Bayer Alpen. 
2’ Sprietgroef kort, halfweg de oogen eindigend. 


4” anaal sterniet bij het d in het midden grof en diep 
gestreept, de gekielde tusschenruimten dichter opeen 
dan bij 3”, aan de zijden fijn gestreept, overgang 
tusschen beide strepingen geleidelijk, aan den top 
ingedrukt. 

a. dekschilden duidelijk gestreept, anaal sterniet d’ aan 


ee 


7 


1’ 


OVER DE SOORTEN V. H. GENUS OTIORRHYNCHUS ENZ. 297 


den top diep komvormig ingedrukt: stamvorm clavi- 
pes BONSD. (nec. PEYR. nec. BOH.). Oostenrijk, Zwit- 
serland. België. 


: b. dekschilden onduidelijk gestreept, bijna glad, anaal 


sterniet d aan den top in de breedte gootvormig 
ingedrukt: ras Evertsi 72747 (door REITTER als kun- 
garicus gedet.). Frankrijk. 


anaal sterniet bij het d over de geheele breedte fijn 
en regelmatig gestreept, soms in het midden strepen 
iets wijder uiteen. | 


anaal sterniet bij het gaan den top duidelijk gootvormig 
ingedrukt, strepen in het midden iets breeder dan aan de 
ziiden, doch met even fijne kielvormige tusschenruimten, 
bovenzijde behalve met fijne grijsachtige beharing bo- 
vendien met vele vlekjes van witte haarschubjes . 
. hungaricus GERM. 
Hongarjje, Transsylvanie. 
anaal sterniet bij het d aan den top niet ingedrukt, 
over de geheele breedte even fijn gestreept. 


bovenzijde behalve met een fijne duidelijke beharing 
meestal nog met vlekjes van grauwe of gele grovere 
haartjes, de gewrichtsholten der coxae zijn van de fijne 
marginaallijn duidelijk verder verwijderd dan deze van 
den voorrand van het prosternum: griseo-punctatus CHVR. 
met vele varieteiten, waaronder vermoedelijk erytropus 
GYLL. (Grouvellez STIERL. ?). Zwitserland, Italie, Frankrijk. 


bovenzijde slechts stofachtig zeer onduidelijk behaard, 
kaalschijnend, zonder spoor van vlekjes, de gewrichts- 
holten der coxae niet verder van de marginaallijn ver- 
wijderd dan deze van den voorrand van het prosternum. 
eijk. fuscipes OL. 
gebergten van Midden Europa. 
De leedjes 3—7 van den funiculus even lang als breed, 
niet meer of minder lang kegelvormig als bij 1”, doch 
meer kogelvormig; dit gedeelte van den funiculus daar- 
door snoervormig; anaalsterniet bij het d over de ge- 
heele breedte fijn gestreept, aan den top niet ingedrukt; 
sprietgroef kort, dekschilden duidelijk gestreept. 
20 


298 DR. D. L. UYTTENBOOGAART, VERGELIJKENDE STUDIE ENZ. 


a, in grootte met fusczpes OL. overeenstemmend, leedjes 
3—7 van den funiculus volkomen kogelvormig . 

stamvorm sanguinipes BOH. 

zuidelijke vorm. 

b. opvallend kleiner en smaller, dekschilden nagenoeg 

ongestreept, leedjes 4—7 van den funiculus iets langer, 

niet volkomen kogelvormig: ras Stierlini 2z/z. 

(= fagi STIERL. nec. BOH.) ') noordelijke vorm. 


Ik hoop, dat mijn poging om eenige orde in dit groepje 
te brengen en de mogelijkheid van juiste bestemming te 
vergemakkelijken, den toets van latere kritiek zal kunnen 
doorstaan. 


1) Om nog een voorbeeld te geven van de groote verwarring, die in 
dit groepje heerscht (vermoedelijk door onnauwkeurige waarneming 
veroorzaakt), citeer ik uit een artikel van HUSTACHE (Bulletin de la Soc. 
Ent. de France 1917) „Notes sur l’Otiorrhynchus caesipes Rey,”: ,,an- 
tennes a articles 4—6 obconiques, le 7¢ aussi long qu’épais ce qui les 
rend semblables à celles de O. fuscipes 3.” Dit nu is volkomen onjuist, 
zoowel bij J als bij @ van /uscifes OL. is het 7e lid duidelijk langer 
dan breed. 


REGISTER. 


ARACHNOIDEA. 


Acheles Oudms. XXI, XXII, XXV. 
Alycus C.L. Koch XXII, XXV. 
Argasidae XIX. 

Barbutia Oudms. XXII. 
Bimichaélia S. Thor XXII, XXV, 
Caligonus C.L. Koch XXII. 
Coleotydaeus Berl. XXV. 
Cryptognathus Kram. XXVI. 
Eleutherengona XXV. 

Ereynetes Berl. XXII, XXV. 
Ereynetidae Oudms. XXV. 
Eupalopsis G. Can. XXI. 
Eupodes C.L. Koch XXIV. 


—— cornifer Müll. XXII, XXIII fig. 


Eupodidae C.L. Koch XXI, XXIV. 
Eustigmaeus Berl. XXI. 

—— spec.? XXIII fig., XXIV. 
Gamasides XIX, XX. 

Halotydeus Berl. XXV. 
Homocaligus Berl, XXI. 

Ixodidae XIX. 

Labidostomma Kram. XX, XXI, 


[XXIV. 


. Labidostommidae Oudms. XXI, 
Lasiotydeus Berl. XXV. 

Ledermülleria Oudms, XXI. 
Linopodes C.L. Koch XXIV. 


—— motatorius L. XXII, XXIII fig. 


Linotetranus Berl. XXII. 

Lorryia Oudms. XXV. 
Macrostigmaeus Berl. XXII. 
Mediolata R. Can. XXII. 
Melanotydeus Berl. XXV. 
Pachygnathidae Kram. XXI, XXII, 


[XXV. 


Pachygnathus Dug. XXV. 
Parasitengona XXV. 

Parasitidae XX. 

Penthaleidae Oudms. XXI, XXV. 
Penthaleus C. L. Koch XXV. 


Penthaleus longipilis R. Can XXIV. 
—— major Dug. XXIII fig., XXIV. 


Penthalodes Murr. XXV. 
Podaia XXI. 
Proctotydaeus Berl. XXV. 
Pronematus R. Can. XXV. 


[XXIV. 


Protereunetes Berl. XXIV. 
Rhagidia Thor. XXI, XXIV. 
Rhagidiidae Oudms. XXI, XXIV. 
Rhaphignathidae Kram. XXI, XXII, 
i [XXV. 
Rhaphignathus Dug. XXI, XXII, 
[XXV. 
Riccardoella Berl. XXII, XXVI. 
—— limacum Schrank XXVI. 
Scolotydaeus Berl. XXV. 
Sebaia Oudms. XXII, XXV. 
Stereotydaeus Berl. XXV. 
Stigmaeidae Oudms. XXI, XXV. 
Stigmaeus C.L. Koch XXI. 
—— bdelloides C.L. Koch XXIII fig., 
Storchia Oudms. XXII. [XXIV. 
Tarsonemini XX, 
Tectopenthalodes Trag. XXV. 
Tetranychidae XXV. 
Trombidiidae XX. 
Tydaeolus Berl. XXV. 
Tydeus C.L. Koch XXII, XXV. 
—— olivaceus C.L.Koch XXII, 
[XXIII fig. 
Tydidae Kram. XXI, XXII, XXIV. 
Uropodina XX. 
Villersia Oudms. XXI. 
Willania Oudms. XXII, XXV. 
—— mira Oudms. XXII. 
Zetzellia Oudms. XXI, XXIV. 
—— alni Oudms. XXIII fig., XXIV. 


COLEOPTERA. 


Anisandrus XIX. 

Calodromus XLII, 184. 

—— amabilis Kln. XLII, 184, 186. 
—— crinitus Kln. 186. 

—— douglasi Kin. XLII, 184, 186. 
—t— ito Heller 186. 

—— mellyi Guér. 186. 

—— simplex Heller 186. 

—— vethi Kin. 186. 

Choleva Latr. 187, 189, 192. 

—— adusta Reitt. 200. 

—— agilis F. v. dacica Jeannel 210. 
—— agilis Ill. 190 fig., 192, 194, 200. 
—— —— subsp.aquiloniaKrog. 202. 


300 


Choleva agilis subsp. clermonti v.d. 
[Wiel 203. 
angustata Britten 218. 
angustata (pars) Er. 216. 
—— var. 2 215. 
angustata F. 194, 197, 215. 
angustata Ths. 224. 
angustatus Sturm 224. 
arguta Rey 216. 
bicolor Jeannel 190 fig., 194, 
[29720 210213, 214. 
breiti Jeann. 190 fig., 193, 196, 
[206, 207. 
castaneus Sturm. 210. 
cisteloides Frol. 190 fig., 191 fig., 
(LOL 2 Loe 211,212; 
Lis es ere. 
cisteloides (pars) auct. 215. 
elongata Payk 190 fig., 194, 
[195, 224. 
fagniezi Jeann. ıgofig., 193, 
(Los, 218.0223. 
gausapata Steph. 200. 
glauca Britten 194, 197, 213. 
gomphosata Steph. 200. 
humeralis Brullé 210. 
intermedia Kr. 204. 
jeanneli Britt. 190 fig, 191 fig., 
(194, 195, 222. 
lederiana Reitt. 200. 
leucophthalma Fiori 216. 
lucidicollis Reitt. 224. 
nivalis Kr. 190 fig., 193, 196, 
[205, 207, 209. 
oblonga Latr. 190 fig., 192, 196, 


-_ — !pytenaica Jeann. 215. [204. 
——reitterj Petri 190 fies, 193,196, 
[208. 


—— subsp. solarii Jeann. 190 
[fig., 193, 196, 209, 210. 
rufescens Ill. 224. 
septentrionis Jeann. 203. 
spinipennis Reitt. 193, 195, 221. 
sturmi Ch. Bris. 193, 195, 216, 
iiss, Du, 2A, 226. 
—— ras brevistylis Jeann. 219, 
[220. 
—— ras gallica Jeann. 220, 
—-—- ras gracilicornis Jeann. 
sturmi Britt. 222. [220. 
testaceus Latr. 200. 
Cholevopsis Jeann. 189, 190. 
—— paskoviensis Reitt. 190 fig., 
[192, 199. 
—— spadicea Sturm 190, 191 fig., 
| [197, 199, 200. 
— 3 Spadıceusakr, 199, 
Cyrtusa 216. 


REGISTER. 


Clerota Burm. 157. 
arrowi Janson 157, 163— 166. 
bodhisattva Künck. 157, 159, 
[160, 167. 
bourgoini Valck Luc. 157, 163, 
brahma Gestro 161. [166. 
budda GER 157, NGT 
[162, 166. 
castaneipennis Moser 157, 161. 
dixoni Valck Luc. 157, 166. 
jansoni Bourg, 157, 159, 162, 
[163, 166. 
jeanvoinei Valck Luc. 157, 159, 
parvula Moser 157, 162. [165. 
rigifica Jans. 159, 160. 
-—-— var. rufiventris Valck Luc. 
[161. 
- shiva Valck Luc. 158, 160, 166. 
vitalisi Bourg. 157, 162, 166. 
- vittigera Arr. 158, 159, 160. 
vittigera Hope 157, 158, 159, 
[160, 166. 
Dryocoetes autographus Ratz. V nota. 
Goliathus goliathus Drury LXXXI. 
Hylobius abietis L. V. 
Liodes 216. 
Magdalis carbonaria L. LXXX, 
Microcara bohemanni Mannh. IX. 
—— testacea L. IX. 
Odacantha melanura L. LXXXI. 
Otiorrhynchus Germ. 281. 
caesipes Rey 298 nota. 
clavipes Bonsd. 282, etc. 
—— v. Evertsi Uyttenb. 292, 
[297. 
clavipes Peyr. Boh. 286, 287, 
erytropus Boh. 286. (291. 
- erytropus Gyllh, 282, etc. 
fagi Gyllh. 282, etc. 
fagi Stierl. 294, 295, 298. 
francolinus Gemm. 286, 295. 
francolinus Schauf. 282, etc. 
fuscipes Ol. 282, etc. 
griseo-punctatus Boh. 287. 
griseo-punctatusChevr. 232,etc. 
—— a. Grouvellei Stierl. 288, 
|292, 297. 
hungaricus Germ, 282, etc. 
hungaricus Reitt. 296. 
lugdunensis Boh. 281, etc. 
—— var. 8 Boh. 282, etc. 
niger F. 295. 
—— v. villoso-punctatus Gylh, 
peirolerii Stierl. 287. [295. 
sanguinipes Boh. 282, etc. 
- —— v. Stierlini Uyttenb., 295 
[298. 
- —— v. subglaber Reitt. 287. 


REGISTER. 


Otiorrhynchus sanguinipes Ol. 291. 
—— substriatus 286. 

—— tenebricosus auct. 287. 

— — tenebricosus Boh. 296. 

—— tenebricosus Herbst 285, etc. 
— — tenebricosus Stierl., Desbr. 293, 
Pissodes Germ. V. [294, 296. 
——— notatus F. V, VI. 

—— pini L V. 

—-— piniphilus Herbst V. 
Polyarthron Serv. XLIII. 

Prionus F. XLIII. 

Scolytus VI-VII, LXXIV—LXXVI. 
—— multistriatus Mrsh. LXXVI. 
—— scolytus L. VII. 

Staphylinus globulifer IX. 

—— melanarius Heer IX. 

—— siculus Stierl. VIII, IX. 

—-— winkleri Bernh. VIII, IX. 
Thriarthron 216. 

Xyleborus XIX. 

Xylosandrus morigerus Blandf. XIX, 


COLLEMBOLA. 


Sminthurinus Born. LXXXVII. 

—— aureus Lubb. LXXXVII. 

Sas 27 HS atrata oane 

—— — — y. bimaculata Axels, 
[LXXXVII. 


DIPTERA. 


Aedes albopicta Skuse 258. 
alboscutellatus Theo. 258. 
albotaeniatus Leic. 258. 
amesi Ludl. 259. 
andamanensis Edw. 259. 
argenteus Poir. 257. 
caecus Theo. 258. 
cancricomes Edw. 259. 
curtipes Edw. 259. 
dermajoensis Brug 249 fig. 


' [250, 259. 
formosaensis Yamada 258. 
greeni Theo. 258. 
harveyi Barr. 258. 
hirsutipleura Barr 259. 
imprimens Walk. 258. 
lineatopennis Ludl. 258. 


macdougalli Edw. 258. 
macfarlanei Edw. 258. 
mediolineatus Theo. 258. 
niveoscutellata Theo. 258. 
niveus Ludl. 258. 

ostentatio Leic. 259. 

poicilia Theo. 258. 
prioekanensis Brug 249, 250, 
shortii Barr. 258. [259. 
simplex Theo. 259. 


301 


Aedes subniveus Edw. 258. 
variegatus Bigot 258. 
varietas Leic. 259. 

vexans Mg. 258. 

vigilax Skuse 258. 

virilis Leic. 259. 

w-alba Theo. 258 
Aedomyia venustipes Skuse 260. 
Agromyza erythrinae de Meij. III. 
Anisopus fulvithorax de Meij. 280. 
—— maculipennis v.d. W. 280. 
—— pulchricornis Brun. 280. 
Anopheles aconitus Don. 254. 
aitkeni Theo. 252, 
albotaeniatus Theo. 253. 
barbirostris v.d. W. 252. 
brevipalpus Roper 252. 
fuliginosus Giles 255. 

- gigas Giles 252. 

- hyrcanus Pall. 253. 

—— v peditaeniatus Peic, 253. 
immaculatus Theo. 254. 
jamesi Theo. 255. 

karwari Theo. 255. 

kochi Dön. 253. 
leucosphyrus Dön. 253, 
ludlowi Theo. 254. 
maculatus Theo. 255. 
minimus Theo. 254. 
novumbrosus Str. 253. 
pallidus 255. 
philippinensis Ludl. 255. 
schuffneri Stanton 255. 
separatus Leic. 253. - 
subpictus Grassi 254. 
tesselatus Theo. 253. 
umbrosus Theo. 252. 
vagus Don. 254. 
Armigeres annulipalpis Theo. 257. 
— — annulitarsis Leic. 257. 
cingutatus Leic. 257. 
confusus Edw. 257. 
digitatus Leic. 257. 
dolichocephalus Leic. 257. 
durhami Edw. 257. 

- flavus Leic. 257. 

foliatus Brug 257. 

—— jugraensis Leic. 257. 
magnus Theo. 257. 

malayi Theo. 257. 
maximus Edw. 257. 
moultoni Edw. 257. 
obturbans Walk. 257. 
Bibio bicolor Walk. 280. 

— — depressus de Meii. 279. 
—— flavicans Edw. 280. 

—— plecioides O.S. 279, 280. 
—_— rubicundus v.d. W. 279, 280. 


302 


Bibio sumatranus de Meij. 279, 280. 

Ceroplatus innotatus Edw. 262. 

—— nigrescens Edw. 263. 

— — notaticoxa S. W. 263. 

—-— quadripunctatus Brun, 264. 

Culex bitaeniorhynchus Giles 260. 

—=— —— v. domesticus Leic 260, 

—— brevipalpis Giles 261. 

—— cinctellus Edw. 261. 

—— curtipalpis Edw. 261. 

—— fatigans Wied. 261. 

— — fraudatrix Theo, 261. 

— — fuscanus Wied. 260. 

— — fuscocephalus Theo. 261. 

—-- gelidus Theo. 260. 

— — halifaxi Theo, 260. 

—— hewitti Edw. 261. 

—— jenseni. delMei.. 261; 

—— malayi Leic. 261. 

—— mammilifer Leic. 261. 

—— mimulus Edw. 260. 

—— pallidothorax Theo. 261. 

—-— pullus Theo. 261. 

— — rubithoracis Leic. 261. 

—— sinensis Theo. 260. 

— — sitiens Wied. 260. 

-—— spathifurca Edw. 261. 

— — sumatranus Brug 248, 261. 

—— tritaeniorhynchus Giles 261. 

—— vishnui Theo. 260. 

—— whitmorei Giles 260. 

Delopsis bilunulata Sen. Wh. 269. 

—— buxtoni Edw. 269. 

—— pallida Edw. 269. 

—— pectenipes Sen. Wh. 269. 

— — sartrix de Meij. 269. 

— — setosiventris Sen. Wh. 269. 

—— seychellensis End. 269. 

—— sumatrensis Edw. 268. 

Drosophila ampelophila Loew 
[XXXII 

— — melanogaster auct. XXXII. 

Ectaetia nigronitida Brun. 280. 

Epicypta longiseta Edw. 268. 

. Euceroplatus innotatus Edw. 262. 

—-—- notaticoxa Sen. Wh. 263. 

Exechia? cristatoides Sen. Wh. 267. 

Ficalbia elegans Taylor 260. 

—— metallica Leic. 260. 

Harpagomyia genurostris Leic. 256. 

— — jacobsoni Edw. 256. 

Heizmannia communis Leic. 257. 

—— covelli 246. 

—-— indica 246. 

—— pilosa Brug 245, 257. 

Heteropterna nigrescens Edw. 263. 

—— quadripunctata Brun. 264. 

Indoleia bisetosa Edw. 267. 


REGISTER. 


Leia albicincta de Meij. 267. 

—— annulicornis Brun. 267. 
—— bisetosa Edw. 267. 

—— fascipes Brun. 267. 

—— maculicoxa End. 267. 

—— winthemi Lehm. 267. 
Lucilia LXVIII. 

Macrocera bifasciata Edw. 262. 
—— egregia de Meij. 262. 
Mansonia annulata Leic. 259. 
—— annulifera Theo. 250, 

—-— annulipes Walk. 259. 

== Grassipes: Vod W. 259. 

—— giblini Taylor 259. 

— — longipalpis v.d. W. 259, 
—-—- metalhicus, I’heo. 259: 

—— ochracea Theo. 259. 

--— uniformis Theo. 259. 
Mansonioides 245. 

Megarhinus aurifluus Edw. 255. 
——— metallicus) Keic 22155. 

—— minimus Theo. 255. 

—— quasiferox Leic. 255. 

— — splendens Wied. 255. 
Melanagromyza aeneiventris Fall. 
--— lappae Lw. LXXVI. [LXXVI. 
— — spec.? III. 

—— these Bigot II. 

Metanepsia javana Edw. 267. 
Microdon LXVI. 

— — indicus Dol. LXVIII. 

—— vespiformis de Meij. LXVI. 
Mucidus aurantius Theo. 257. 

— — laniger Wied. 257. 
Mycetophila reversa Edw. 267. 
Mycomyia basalis Brun. 264. 
—-— caudalis Edw. 265. 

—— defectiva Edw. 265 fig., 266. 
- dizonalis Edw. 265. 

—— fimbriata Mg. 267. 

—— medialis Edw. 264, 265 en fig. 
—— minutata Edw. 265 fig., 266. 
—— plagiata Tonn. 267. 

—— unipectinata Edw, 267. 
Myxogaster LXVII. 

Neoascia LXVII. 

Neoempheria caudalis Edw. 265. 
—— defectiva Edw. 265. 

—— dizonalis Edw. 265. 

--— medialis Edw. 264. 
Orthopodomyia maculipes Theo. 259. 
Oscinis theae Big. ll. 
Paramicrodon de Meij. LXVI, LXVII. 
Peyerimhoffia brevipetiolata Edw. 
—— oxyura Edw. 270. [270, 271. 
Phorodonta exacta Brun.? 272. 
—— fimbripes Edw. 273, 274 fig. 
—-— longipes Walk. 273. 


REGISTER. 


Phorodonta nyctoptera Edw. 272. 
-—— perpallida Edw. 272, 273. 
—-- ruficoxa Brun.? 272, 274 fig. 
Phytomyza spec.? III. 
Platyura lunifrons Sen. Wh. 262. 
Plecia forcipata O.S. 279. 
— — fulvicollis F. 279. 
—— karnyi Edw. 279. 
—— subvarians Walk. 279. 
—— tergorata Rond.(?) 279. 
Psilomegalosphys xanthogaster End. 
[270. 
Rachionotomyia aranoides Theo. 257. 
—— coeruleocephala Leic. 257. 
proxima Edw. 257. 
—— similis Leic, 257. 
—— vicina Edw. 256. 
Rhegmoclema picticornis Edw. 280. 
—— varicornis Coq. 280. 
Rhymoleia annulicornis Brun. 267. 
—— maculicoxa End. 267. 
Scatopse picticornis Edw. 280. 
— — varicornis Coq. 280. 
Sceptonia collaris Edw. 269. 
Sciara atrifrons Edw. 276. 
curvispina Edw, 274 fig., 
fuscolimbata End. 273. 
horrescens Edw. 275. 
horribilis Edw. 274. 
infantula Edw. 274 fig., 277,278. 
— — jacobsoni Edw. 274 fig., 276. 
karnyi Edw. 274. 
leucocera Kieff. 276. 
lygropis Edw. 274. 
monacantha Edw. 277. 
nitidithorax Brun. 276. 
nitulina Edw. 274 fig., 275. 
pallescens Brun. 276. 
- palliceps Edw. 273. 
parvula Winn. 278. 
rufithorax v.d. W. 273. 
simulator Edw. 273. 
sumatrana End. 274. 
tetraleuca Edw. 276. 
thomae L. 274. 
tricuspidata Winn. 278. 
Scythropochroa velata End. 270. 
Sturmia inconspicua Mg. LXXXVII. 
Swammerdamella albimana Edw. 280, 
Syrphinella Hervé-Bazin LXVII. 
Topomyia argenteoventralis Leic. 
—— gracilis Leic. 256. [256. 
—— pilosa Brug 256 
—— rubithoracis Leic. 256. 
—— tipuliformis Leic. 256. 
Trichomegalosphys funesta End. 270. 
—— laticornis Walk. 270. 
Uranotaenia atra Theo. 255. 


278. 


303 


Uranotaenia brevirostris Edw. 256. 
—-—scampestris! Weic. 256. 

—— gigantea Brug 256. 

—— macfarlanei Edw. 256. 

—— moultoni Edw, 256. 

—-— obscura Edw. 256. 
Xenoplatyura lunifrons Sen, Wh. 262. 
Zygobothria LXXXIV. 

Zygoneura remota de Meij. 272. 
—— sciarina My. 272. 

—— setimedia Edw. 271, 274 fig. 


HYMENOPTERA. 


Aleiodes unicolor Wesm, LXXXV. 
Apanteles LXXXIV. 
— — lacteicolor Viereck LXXXVI. 
Camponotus herculeanus L. XIV, 
Crematogaster XIII. [XVI. 
Cynips calicis XLIII nota. 
—— quercus-calicis Burgsd. XLIII. 
Eupteromalus nidulans F. LXXXIV. 
Formica fusca XIV, XV, XVI. 
—— rufa Nyl. XIII. XVIII, 218. 
—— rufibarbis Fr. XIII, XIV, XV, 
[XVI. 
Lasius alienus Forst. XVI, XVII. 
— "niger L. XVI, XVII? 
—— umbratus XVI, XVII. 
Lophyrus pini L. LXX XII, LKXXIII, 
(LXXXVI, LXXXVIIL. 
Megascolia procer Ill. XLII. 
Megastigmus pictus Forst. LXX. 
—— spec.? LXX. 
—— spermotrophus Wachtl. LXIX. 
— — strobilobius LXIX. 
Meteorus versicolor Wesm. LXXXV, 
Microgaster LXXXIV. [LXXXVI. 
Monodontomerus aereus Walk. 
Myımica XVII. [LXXXIV. 
—— schencki Em. XVII, XVIII. 
Pimpla instigator F. LXXXV. 
Pseudomyrma XIII. 
Rogas unicolor Wesm. LXXXV. 
Stilbum LXVII. 
Xeris spectrum L. XXXVI. 


LEPIDOPTERA. 


Abraxas sylvata Sc. LXXIX. 
Acidalia aversata L. XXXIII. 

—— —— a. spoliata Stgr. XXXIII. 
—— bisetata Hufn. XXVIII. 

—— deversaria H.S. XXXIII. 

— — trigeminata Hw. XXVIII. 
Acronicta strigosa F. XXXVI. 
Agrotis occulta L. LXXIX. 

—— pronubaL. XXX, XXXI, XXXII. 
— — --— a. innuba Tr. XXX. 


304 


Ancylis laetana F. XXX. 
Apamaea testacea Hb. LXXIX. 


Arsilonche albovenosa Goeze LX XIX. 


Bankesia LXXII. 

—— staintoni Wlsghm LXXI. 
Bedellia somnulentella Z. XXIX. 
Blastobasis phycidella Z. XXVII, 
Boarmia ribeata Cl. XXXI. 
Bombycia viminalis Stph. XXIX, 


XXX. 


Bombyx neustria L. LXXXI. 
Brachmia lutatella H.S. XXIX. 
Calamia lutosa Hb. LXXIX. 
Caradrina selini B. XXIX, 
Celaena haworthii Curt. XXXVI. 


Cemiostoma susinella H.S. LXXIII. 


Cerostoma nemorella L. XXX. 
Chrysophanus dispar Hew. XLV, 


[XLVI. LXXVIII. 
Cirrhoedia xerampelina Hb. XXXVI. 


Coenonympha pamphilus L. XXX. 
Coleophora artemisicolella Brd. 
—— lineola Hw. XXX. 
—— vitisella Gregson XXIX. 
Conchylis dipoltella Hb. XXX. 
—— vectisana Westw. LXXIII. 
Cosmotriche potatoria L. LXXIX. 


—— —— r.atrinervaGrünb.LXXIX. 


Cucullia asteris Schiff. LXXIX. 
—— chamomillae Schiff. LXXIX. 
Cyaniris argiolus L. LXXIX. 
Dianthoecia nana Rott. XXXVI, 
Drymonia chaonia Hb. XXXVI. 
->— querna Bi XXXVI. 

—— trimacula Esp. XXXVI. 
Elachista albidella Tngstr. XXIX. 
Ennomos fuscantaria Hw, XXXVI. 
Epiblema proximana H.S. LXX. 
——- tedella Cl. LXXI. 
Epichnopteryx retiella Newm. 


LXXII 


— — tarnierella Brd. LXXII. 
Eucosmia paleacea Esp. XXX. 
Euproctis LXXXIV. 
Evergestis limbata L. XXIX. 


Gastropacha quercifolia L. XXXVI. 


Gelechia galbanella Z. XXIX. 
—— junctella Dgl. XXVII. 
—— marmorea Hw. XXVII. 
— — oppletella H.S. XXIX. 
Geometra vernaria Hb. XXIX, 


[XXX VI. 


Gluphisia crenata Esp. XXIX. 
Gracilaria coffeifoliella Motsch. III, 
Hybernia marginaria Bkh. LXXII. 
Hydroecia lucens Frr. XXXIII. 
—— nictitans Bkh. XXXIII. 

—— paludis Tutt. XXXIII. 


[XXXII 


REGISTER. 


Hydrilla palustris Hb. XXXV, 
[XXXVI. 
Hypenodes taenialis Hb. XXIX. 
Larentia sagittata F. XXXVI. 
— — vittata Bkh. LXXIX. 
Leucania conigeraF. XXXI, XXXVI. 
—— lythargyria Esp. LXXIX. 
—— obsoleta Hb. LXXIX. 
—— pallens L. LXXIX. 
Limenitis populi L. XXIX. 
Lithocolletis cydoniella F. LXXIII. 
—-- dubitella H S. XXX. 
—— geniculella Rag. LXXIII. 
—— sylvella Hw, LXXIII. 
Lithosia lutarella L. XXVIII. 
-- — pallifrons Z. XXVIII. 
—— pygmaeola Dbd. XXVIII. 
Lycaena icarus Rottb. X. 
—— —— a. icarinus Scriba X. 
—— thersites Cant. X. 
—— —— subsp. alexinus Frr. XI, 
Lythria purpuraria L. XXVI, XXX. 
—— ——- v. lutearia XXVII. 
—— —— v.sordidaria XXVII, XXX. 
—— purpurata L. XXVI, XXX. 
—— —— v. demaisoni Prt. XXVII. 
— — ——— v. rotaria F. XXVII. 
Malacosoma neustria L. LXXVIII. 
Meliana flammea Curt. XXXI. 
Miana bicoloria Vill. LXXIX, 
Nepticula aeneella Hein. LXXIII. 
—— assimilella Z. LXXIII. 
—— basalella H.S. LXXII, 
—— carpinella Hein. LXXIII. 
—— decentella H.S. XXIX, LXXIII. 
—— lonicerarum Frey. LXXIII. 
—— pomella Vaugh. LXXIII. 
—— rubescens Hein. LXXIII. 
—— zelleriella snellen LXXII. 
Notodonta phoebe Sieb. XXIX, 
[XXXV, XXXVI. 
Nygmia LXXXIV. 
— — phaeorrhoea Don. LXXXI, 
[LXXXI, LXXXV. 
Opostege crepusculella Z XXX, 
Paltodora cytisella Curt. XXVII. 
Pamene flexana Z. XXVII. 
—— nitidana F. XXVII. 
—— weirana Dgl. XXVII. 
Phyllocnistis sorhageniella Luders 
—— suffusella Z. III. [XXIX. 
Plusia chryson Esp. XXVII. 
—— gamma L. LXXX. 
Polygonia c-album L. LXXIX. 
Pseudoterpna coronillaria XXVIII. 
—— pruinata Hfn. XXVIII. 
Pyrameis atalanta L. LXXX. 
—— cardui L. LXXX. 


REGISTER. 


Semioscopis avellanella Hb. LXXIII. 

Solenobia LXXII. 

—— pineti Z. LXXII. 

—t— triquetrella F.R. LX XI, LXXII. 

Spilosoma lubricepada L. XXXII. 

—— menthastri Esp. XXXII, XXXIV. 

Stauropus fagi L. XXXVI. 

Stenoptilia stigmatodactyla Z. XXX, 

—— zophodactyla Dup. XXIX. 

Stilpnotia salicis L. LXXXII, 
[LXXXIII, LXXXV, LXXXVI. 

Taeniocampa populeti Tr. XXXVI. 

Tephroclystia impurata Hb. XXIX. 

—— insigniata Hb, XXXVI. 

—— linariata Cl. LXXIX. 

—-— tenuiata Hb. LXXIX. 

Trifurcula immundella 4. LXXIII. 

Vanessa antiopa L. LXXX. 

—— polychloros L. LXXX. 

—— urticae L. LXXX. 

Xylina ornitopus Rott. LXXIX. 

Xystophora atrella Hw. XXX. 


ODONATA. 


Brechmorhoga praecox grenadensis 
[Kirby XL, XLI. 

Hetaerina XXXIX. 

—— cruentata Ramb. XLI. 

Metaleptobasis XL. 

Protoneura calverti Will. XL. 


ORTHOPTERA. 


Camptonotus 19. 

Eremus borneensis Karny 154. 
—— jacobsoni Griff. 153. 
Gryllacris 18, 44, 104. 

abluta Br. v. W. 43. 

aethiops v. battaka Griff. 81. 
—— —-- subsp. jacobsonii Karny 81. 
--— —— —— var.? 83, 
annamita 14. 

appendiculata 111. 

atrata 21. 

auriculata Krauss 55, 151, 153. 
barabensis Karny 88. 

- baramica 56. 

- barussa Karny 75. 

beccarii 147. 

borneoensis de Haan 23. 

—— subsp. fruhstorferi Griff, 
brachyptera 55. [24 
buruensis Karny 106. 
buttikoferi 37. 

caudelli Karny 148. 
cephalocausta 18. 

chinensis 14. 

- cingulata de H. 73, IOI. 


305 


Gryllacris confluens 123. 


corporaali Will. 29. 
crassiuscula Karny 56. 
cruenta B.v. W. 20. 
curvicauda 19, 50. 
d’albertisi 6. 

dehaani Karny 28. 
diraphidura Karny 47. 
dubia 28. 

dyscrita Karny 23. 
fasciata Walk. 55, ror. 
fasciculata 38, 39, 40. 
subsp. rotundata 39, 40, 


[42. 


fasciipennis Karny 92. 
frontalis 20, 
fumigata de H. 32, 35. 
—-- subsp. elongata Fritze 
[Carl 32. 
— 4  mmiata Karny)32, 35. 
funebris 36. 
fuscifrons 68, 72, 76, 77, 78, 
[82, 88, 90, IOI, 102, 114. 
—-- v. pulchra: 77. 
gemmicula Hebard 121, 128. 
—— gemmicula 128. 
—— timoriensis 128. 
genualis 136, 137, 148, 150. 
giulianettiı 126, 128. 
griffinii 147, 148. 
hanitschi Karny 57. 
harpistylata 18. 
heros Gerst. 119. 
—— v, ternatensis 119. 
heurnii Karny 60. 
inconspicua B, v. W. 55, 59, 60. 
— — v. conspicua 59. 
japonica Mat. & Sh. 2, 
javanica Griff. 95, 102, 
kuthyi Griff. 115. 
laeta Walk. 14 
libera s4, 55. 
lineolata Serv. 64. 
—-- v. menzeli Karny 65. 
macilenta 136, 153. 
—- - subsp. siebersi 
We 
maculata Giebel 75, 91, 95, 
[98, 99, 104. 
—— r. nobilis 95, 99, 100, IOI, 
maculicollis 106, [104. 
macrura Karny 94, 96, 97. 
maculipes 147. 
—— subsp. irregularis 111. 
malayana 116, 117. 
marginata Walk. 115. 
——- subsp. carlii Karny 115. 
modiglianii Griff. 147, 148. 


130. 
104. 


306 


REGISTER. 


Gryllacris modiglianii subsp. benku- 


- raapi Karny 23. 


[lensis Karny 148. 
moultoni 143. 
munda 55. 
nasalis detersa 63. 
nieuwenhuisi 136, 137. 
nigrata 55, 56, 57, 109. 
nigrilabris Gerst. 88, 91, 92, 
nigripennis 91. (102, 1C3. 
novaeguineae subsp. polygram- 
ornata 55. [ma Karny 60. 
ouwensi Karny 70. 
pallidula Serv. 151, 152. 
personata 21, 45, 129, 130. 
phryganoides de H. 14, 136. 
plebeja subsp. immaculata 
(Griff, 43. 
podocausta 67, 148, 149, 150. 
—— v. kuchingiana Griff. 151. 
—— v. mutabihs Pict. & Sauss, 
[151. 
— — v. pallidior Pict. & Sauss. 
punctifrons Stäl 57. 252: 
punctipennis Walk. 119, 127. 
—— subsp. erimae Griff. 123. 
—— —— fenestrigera Griff. 
(rar, 126: 
robinson! 142, 143. 
rubrinervosa 50. 
ruficeps Serv. 61. 
—— subsp. malaccensis Griff. 
[63. 
— — —— viridiceps Karny 62. 
rugifrons Karny 3. 
servillei de H. 85, 88, 92, 96. 
—— subsp. matura Karny 85. 
sexpunctata 55. 
siderea 21. 
signatifrons 22, 88. 
— — subsp. raapi Griff. 22. 
signifera Stoll. 27, 67, 70, 77, 
[101, 104, 106, 109, III, 112, 114. 
subsp. atromaculata Will. 
[109. 
——- bancana Karny 112. 
—— niasica Karny 111. 
. —— obscura B. v. W. 83, 
[104, 109, 112, 116 fig. 
—— —— v. sumatrana 
(Griff. 115. 
simalurensis Karny 15, 16 fig. 
—— subsp. xiphidiopsis Karny 
simplex Walk. 27. (16. 
si-rambeica Griff. 79. 
—— v. battaka Griff, 80. 
soror B. v. W. 39, 40. 
sphegidipraeda Karny 14. 
superba 39, 40. 


Gryllacris tessellata Drury 72, 
teuthroides 15. 

tibialis Serv. 11. 

—— v. calva II. 
timoriensis Karny 125. 
translucens Serv. 7, 28. 
—— v. secunda B. v. W. 7, 9. 
unicolor Karny 51, 132. 

urania 128. 

variabilis B. v. W. 75. 

variegata 136, 137, 141, 142, 
verticalis 44. [143, 148. 
vittipes Walk. 63. 

voluptaria B.v. W. 69. 

wetterana Karny 51. 

willemsei Karny 153. 

Hyperbaenus 18. 

—-— fiebrigi var. 43. 

—— ommatostemma Karny 18. 

— — ustulatus 19. 

Locusta cingulata de Haan Io1. 

Neanias borneensis Karny 154. 

— —- jacobsoni Griff. 2, 153, 155, 156. 

— -— subapterus Karny 153. 
Papuogryllacris capucina 26, 27. 
—— chalybeata 26. 

—— dimidiata B. v. W. 27, 
—— —— var. 25. 

—— ligata B. v. W. 25. 
—— piceicollis Karny 26. 
Paragryl!acris 29, 44. 

-—— combusta Gerst. 28. 
Phyllium pulchrifolium Serv. LXXX. 


RHYNCHOTA. 


Acyrthos pisi Kalt. 172. 
Amphorophora britteni Theob. 178. 
—— rhinanthi Schouted, 176. | 
Aphis cirsii L. 169, 170. | 
craccae L. 169. 
fabae Scop. 169. 
serratulae Kalt. 170. 
serratulae L. 169, 170. 
serratulae Schrank 170. 
ulmariae ,,Schrk” 175. 
Brachycaudus v.d. Goot 170. 
Dactynotus jaceae L. 170. 
— marcatus A DO rue 
—— picridis F. 169, 170. [181. 
— — tanaceticola Kalt. 175. 
Drymus confusus Horv. XLIV. 
—— latus D.v.S. XLV. 
Lakshadia communis 231, 
—— nagoliensis 230, etc, 
Macrosiphoniella cholodkovskyi 
Aa 175. 


102. 


147. 


etc. 


—-— lineata v.d.G. I 
— — ludovicianae Seat 176. 


ti 5 1 
es 


REGISTER. 


Macrosiphoniella pseudolineata 
[HERE 072, 175. 

Macrosiphum avenae F. 178. 

—— jaceae L. 170. 

—-- spec.? 170. 

Rhopalosiphoninus tuberculatus 

[Theob. 178. 

Sipha glyceriae Kalt. 178. 

Sitobion avenae F. 178. 

Toxoptera graminum Rond. 181. 


307 


Toxoptera nigerrima H.R.L. 171, 
—— scirpi Pass. 181. binen dje 
—— typhae Laing. 181. 
Tropistethus XLIV. 

—— fasciatus Ferr. XLIV. 

—— holosericeus Schlitz. XLIV. 


TRICHOPTERA. 
Enoicyla pusilla Burm. LXXIV. 


ALGEMEENE ZAKEN. 


Barendrecht (G ), Invloed van aether 
en fixatievloeistof op eene Stratio- 

. myide-larve. LXVIII. 

Bentinck (G. A. Graaf). Afwijkend 
d' van Hybernia marginaria Bkh. 
LXXII. 

—— Bijzondere Lepidoptera-vang- 
sten in Nederland. XXVIII. 

—— Epichnopteryx retiella Newm. 
en tarnierella Brd. LXXIII. 

—— Larve van Trichopteron spec.? 
LXXIV. 

—-- Nieuwe soorten voor de Lepido- 
ptera-fauna van Nederland. XXVI. 

—— Pseudoterpna coronillaria Hb. 
niet inheemsch. XXVIII. 

—— Verschil tusschen Lycaena ther- 
sites en L. icarus XII. 

—— Voedselplanten van Lithocol- 
letis sylvella Hw. en geniculella 
Rag. LXXIII. 

Zeldzame Lepidoptera-vang- 
sten. LXXIII. 

—-— Zeldzame Nepticulidae in Ne- 
derland LXXIII. 

Bernet Kempers (K. J. W.). Bestudee- 
ring der kaken van kevers aan- 
bevelenswaardig. LXXV. 

—— lepenziekte. LXXIV. 

—— Pissodes Germ. V. 

—— Schade aan iepen VI. 

Beyerinck (Dr. W.). Lid. XLIX. 

Bibl othecaris. Verslag over den toe- 
stland der bibliotheek. LVI. 

Bibliotheek. Behandeling van de wij- 
ziging v. h. reglement op de biblio- 
theek. LXIV. 

Brongersma (L. D.). Lid. XLIX. 

Cankrien (A.). Lid overleden. XLVIII. 


Caron (J.R.). Fraaie, zeer late exempl. 
van Notodonta phoebe Sieb., waar- 
schijnlijk eene tweede generatie. 
XXXVI. 

—— Lycaena thersites Cant. X. 

Coldewey (H ). Macrolepidoptera ge- 
vangen bij sterk electrisch licht. 
XXXIV. 

Commissie v. h. nazien der rekening 
en verantwoording v. d. penning- 
meester. LV. 

Comstock (Prof. J. H.). Eerelid over- 
leden. XLVIII. 

Corporaal (J. B.). Over het geslacht 
Polyarthron Serv. XLII. 

Donisthorpe (H. St. John). 
pondeerend lid. LXVI. 

Fluiter (H.J. de). Oorzaken v. h. ver- 
dwijnen van den bastaard-satijn- 
vlinder in Limburg. LXXXI. 

—— Parasieten van Nygmia phae- 
orrhoea Don., Stilpnotia salicis L. 
en Lophyrus pini L. LXXXII. 

—— Tijd van uitkomen van de 
cocons van Lophyrus pini L. zeer 
verschillend. LXXXVIII. 

Geyskes (D. C.). Over de Odonata- 
fauna van Trinidad. XXXVII. 
Giersbergen (L. v.). Zelfverdediging 
van gezonde iepen tegen den iepen- 

spintkever. VIII. 

Groenendael iJ. A.M. v.). Lid. XLIX. 

Handlirsch (Prof. Dr. A.). Eerelid. 
LXV. 

Instituut v. Plantenziekten, Buiten- 
zorg. Lid. XLIX. 

Invoerrecht op Microscopische prae- 
paraten. LI. 


Janse (J. A.). Lid. XLIX. 


Corres- 


308 


Janse (P. J.). Lid. XLIX. 

Jansen (L. A.). Lid. XLIX. 

Koch (Mr. B.). Lid bedankt. XLIX. 

Koch (Dr. J. C.). Lid bedankt. XLIX. 

Kruseman (G.). Lid. XLIX. 

—— Zeer hevige infectie met Gra- 
phium ulmi Schwarz noodig v. h. 
doen sterven van iepen. LXXVII. 

Krijgsman (Dr. B. J.). Lid. XLIX 

Laan (P. A. van der). Infecteeren van 
iepen met Graphium ulmi zonder 
intermediair van Scolytus. VII. 

Labohm (L. F.). Lid. XLIX. 

Ledenlijst. XCI—CII. 

Leuring (Dr. W.J. H.). Lid bedankt. 
XLIX. 

Lindemans (J.). Xeris spectrum L. 
inlandsch. XXXVI. 

Lucht (H.). Lid. XLIX. 

Lycklama à Nijeholt (Dr. H.J.). Aci- 
dalia aversata L. ab. spoliata Stgr. 
en A. deversaria H.S. XXXIII. 

—-- Bestrijding der ringelrupsen de 
kosten waard? LXXX. 

—— Hydroecia paludis Tutt. XXXIII. 

—— Kokers van Coleophora artemi- 
sicolella Brd. XXXIII. 

—— Kweeken van Spilosoma men- 
thastri Esp. en S. lubricipeda L. 
met in sulfas manganosus gedrenk- 
te brandnetelbladeren. XXXII. 

—— Levenswijze van Bankesia stain- 
toni Wlsghm. LXXI. 

—— Solenobia pineti Z. en S. tri- 
quetrella F.R. LXXII. 

Meijere (Prof. Dr. J. C. H. de). Be- 
lang van de uitwendige genitalién 
bij verscheidene Dipteren-groepen. 
LXXVI. 

—— Biologische beteekenis van de 
studie d. mijngangen en gallen. IV. 

—— Gynandromorphe insecten. 
XXXI: 

—— Melanagromyza theae Bigot- 
mijngangen in theebladeren II — 
mondhaken der larven II — levens- 
wijze II. 

—— Minenherbarium van Dr. M. 
Hering. IV. 

—— ,,Oorzaak” van ziekten. LXX VII. 

—— Parthenogenese bij sluipwespen 
komt zelden voor. LXXI. 

—— Phyllocnistis suffusella Z.-mijn- 


gangen in Populus nigra L. III. | 


— — Structuurverschillen, die andere 
interferentie-kleuren veroorzaken, 
hoogstens met de allersterkste ver- 
grootingen waartenemen. XI. 


REGISTER. 


Meijere (Prof. Dr. J. C. H. de). Toe- 
zending verzocht van mineerders 
in koffie- en suikerrietbladeren; en 
van larven in gallen van dadap. III. 

—— ,,Vergiftiging” als oorzaak van 
verandering bij Spilosoma men- 
thastri Esp. XXXIV. 

—— Verloren gaan van stigmata 
waarschijnlijker dan verschuivin- 
gen. XXVI. 

—— Verwantschap der Microdon- 
tinae. LXVI. 

—— Voedingsstof der larven van Mi- 
crodontinae in Nepenthes-bekers. 
LXVIII. 

Mac Gillavry (Dr. D.). Boekaankon- 
diging: R. van Eecke, Heterocera 
van Sumatra I. XLII. 

——. Calodromus amabilis Kleine en 
C. douglasi Kleine. XLII. 

—— Gehechtheid van Coleoptera 
aan hun terrein. LXXXI. 

Groote hoeveelheid rupsen- 
faeces in Amsterdam een plaag. 
LXXXI. 

— — Ipiden, indien talrijk voorko- 
mend, tasten ook gezonde iepen 
aan. VII. 

— — Mac Leay (W. S.). over bescha- 
diging van iepen in Londensche 
parken (1824). VII. 

—— Megascolia procer Ill. 9. XLII. 
—— Oudere literatuur over vervel- 
lingen der mierenlarven. XVIII. 
—— Verwanten van Lucilia in Vene- 
zuela in groot getal op lekken in 
hoogdruk-gasleidingen afkomend. 

LXVIII. 

Mac Gillavry (H. J.) Lid. XLIX. 

Meulen (G. S. A. van der). Hydrilla 
palustris Hb. bij Amsterdam ge- 
vangen. XXXVI. 

Min (Th.). Lid geroyeerd. XLIX. 

Oudemans (Dr. A. C.). Cynipiden- 
gallen op Sonsbeek bij Arnhem 
aangetroffen. XLIV. 

— — Latreille, Histoire des Fourmis. 
XVIII. 

-_— Ligging der stigmata bij eenige 
Acari. XIX. ; 
Structuurverschillen in de 
schubben brengen eene andere 

kleur teweeg. XI. 

Oudemans (Dr. J. Th.). Cynipiden- 
gallen aan Quercus robur L. en 
OMcernis gl XIII 

—— Epiblema proximana H.S. LXX. 

— — Herbarium van Rabenhorst. IV. 


REGISTER. 


Oudemans (Dr. J. Th.). Invloed van 
sulfas manganosus op vlinders. 
XXXIII. 

—— Loslaten van in Engeland ge- 
kweekte Chrysophanus dispar Hew, 
in Nederland. XLV. 

Megastigmus spermotrophus 
Wachtl, M. strobilobius Ratzeb. 
en spec.? LXIX. 

—— Mogelijkheid van het vervangen 
v. d. kever door den mensch bij 
proefnemingen bij iepenziekte. VII, 

— — Plotseling verdwijnen van den 
bastaardsatijnvlinderplaag in Lim- 
burg, LXXXVIII. 

—— Roode boschmieren verwoes- 
tingen van dennenboschen door 
de gestreepte dennenrups voorko- 
mend. XVIII. 

—— Schimmelsporen kiemkrachtig 
na het passeeren van den kauw- 
maag van Scolytus VIII. 

—-— Scolytus noodzakelijke schakel 
voor de iepenziekte. LXXVI. 

Tijd van uitkomen van Noto- 
donta zeer ongeregeld. XXXVI. 

Penningmeester. Verslag boekjaar 
1929— 1930. LI. 

Polak (R. A.). Kweeken van Phyllium 
pulchrifolium Serv. LXXX. 

—— „Trekken” van vlinders. LXXX. 

—— Voorbeelden van gehechtheid 
van vlinders aan hun terrein. 
LXXVII, 

President. Jaarverslag. XLVIII. 

Reclaire (Dr. A.). Aantal bekende 
soorten hemiptera-heteroptera in 
ons land. XLV. 

Twee hemiptera-heteroptera 
nieuw voor de Nederl. fauna. XLIV. 

—— Vinden van Coleoptera-soorten 
op dezelfde plaats in verscheidene 
jaren. LXXX. 

Schmitz (Dr. H.). Bestrijding van 
kenmerken, welke voor minder ge- 
oefenden of minder goed geout- 
tilleerden weinig waarde hebben, 
gerechtvaardigd? LXXVII. 

Sherman Jr. (J. D.). Buitenlandsch 
lid. XLIX. 

Snijder (J. A.). Lid overleden. XL VIII, 

Stärcke (A.). Adoptatie van Q v. d. 
Lasius umbratus-groep door L. 
alienus Forst en L. niger L. XVI. 

—— Alliantie van 92 Camponotus 
herculeanus L. met F. rufibarbis 
Bs XIV. 

— — Alliantie van bevrucht © For- 


309 


mica rufa Nyl. met werksters van 
Formica rufibarbis Fr. XIII. 

Starcke (A.). Vervelling der mieren- 
larven, XVII, XVIII. 

—— Verzamelen van mieren in onge- 
repte tropische gewesten, XII. 

Tonkes (Mej Bi R.). Lid. EDS 

Uyttenboogaart (Dr. D. L.). Grond- 
vesten van nieuwe soorten uitslui- 
tend op den vorm der mannelike 
genitalien. LXXVI. 

—— Herstel v. d. iepenziekte door 
de iepen zelf mogelijk? LXXVI. 
—— Ivar Trägärd’s studie over de 

boorgangen der Ipiden. XIX. 

—-- Orchideeénkever (Xylosandrus 
morigerus Blandf.) in Nederland 
geconstateerd en event. bestrij- 
dingswijze. XIX. 

—--- Schade aan iepen door Ipiden 
secundair. VI. 

Valck Lucassen (F. T.). Gynandro- 
morph exemplaar van Goliathus 
goliathus Drury. LXXXI. 

Verslagen Afd. Ned, O.-Indié. L. 

Wasmann (Dr. E.). Eerelid overle- 
den, XLVIII. 

Weber (Prof. Dr. M.). Herdenking 
50-jarig lidmaatschap van Dr, J. 
Th. Oudemans. LI. 

Wetswijziging. Behandeling. LVII— 
XIVe 

Wheeler (Prof. Dr. W. M.). Eerelid 
benoemd. LXV. 

Wiel (P. v. d.). Microcara bohemanni 
Mannh. eene var. van M. testacea 
ES EX 

—— Voorkomen van Staphylinus 
melanarius Heer, St. siculus Stierl. 
en St. Winkleri Bernh. in Neder- 
land. IX. 

Wintervergadering 1932. ’s Graven- 
hage vastgesteld als plaats voor 
de vergadering. II. 

Wisselingh (T. H. van). Bijzondere 
Lepidoptera-vangsten in Neder- 
land. XXX. 

—— Coenonympha pamphilus L. 
met zeer bleekgeel gekleurde vleu- 
gels. XXX. 

— — Eigenaardig exempl. van Agro- 
tis pronuba L. XXX. 

Wittpen (J. H. E.). Chrysophanus 
dispar Hew. in 1930 weinig in ons 
land gezien. XLV. 

Zomervergadering 1932. Doetinchem 
vastgesteld als plaats voor de ver- 
gadering. LVII. 


ERRATA. 


XXV regel 3 v. b. staat 1825, moet zijn 1925. 


LXXIV regel 19 v.o. staat €. J. H. FRANSSEN, 
moet zijn J. J. FRANSEN. 


215 regel 4 v.b. staat cistiloides, moet zijn eesteloides. 


262: a 5 v. 0. .»\ Ceraplatus, {ai (Caraplatus. 


207 | >», 8 voi  Exrcehia, » » Exechia. 


ear ER 


INHOUD VAN DE TWEEDE EN DERDE AFLEVERING. 


Verslag van de Zes-en-tachtigste zus XLVII—XC 


Ledenlijst der Ned. Ent. Ver. 

bilase A Wet der Ned. Ent. .Ver. 

Bijlage B. Reglement op de Bibliotheek de Ne 
Ent. Ver. 


D. HILLE Ris LAMBERS, Contribution to the knowledge 
of the Aphididae (Hom.) I . aa 

R. KLEINE, Ein neuer Calodromus von Sumatra 

P. VAN DER WIEL, Overzicht der in Nederland en aan- 
grenzend gebied voorkomende soorten van het genus 
Choleva Latreille. 

S. MAHDIHASSAN, The Last Two Moults oe The Vee 
Insect 2 

S. L. BRUG; New Culicidae "a Sa : 

S. L. BRUG and F. W. EDWARDS, Fauna Sumatrensis. 
(Bijdrage Nr. 68). Culicidae (Diptera) E pese 

F. W. EDWARDS, Fauna Sumatrensis. (Bijdrage Nr. 69). 
Mycetophilidae (Diptera) . ear RARE SÌ 

F. W. EDWARDS, Fauna aio (Bijdrage Nr. 70). 
Bibionidae, Scatopsidae, Anisopodidae (Diptera). 

Dr. D. L. UYTTENBOOGAART, Vergelijkende studie over 
de soorten van het Genus Otiorrhynchus s. str. (Col. 
Cutc.), behoorende tot REITTER’s 4° en 5° Rotte 


. Eladz. 
XCI—CII 

1— 14 

Pa 
169—183 
184—186 
187—229 
230 — 244 
245—250 
251— 261 
262— 278 
279—280 
281—298 


Dag Société Jr os 


Pays ci È, prie | 


destinées, (O a: Bibliotheek der Nedlerlandsche 
logische Vereeniging, p/a. Bibliotheek van het „Koloniaal 
AMSTERDAM, Mauritskade 62, SE e E 

Toutes les autres publications et la ee do ve 
être adressées au Secrétaire. nn du a 
Entomologie” eat faite parus 2 PRESE 

Si l’on n’a pas reçu le numéro précédent, on est prié de 
adresser sa réclamation sans aucun retard, parce qu'il ne li 
serait gas Da de faire droit a des réclamations tardives. 


J. B. CORPORAAL, ve 

Secrétaire de la Societe 

entomologique des Pays Bas, 

ae . ; pie Zoölogisch N 


j 
| 
1 
! 
. 
| 
awe SE 
a A 
ij 
à | 
Ì À 
‘ i 
3 BOONEN 
Le 
. ( 
i MATE) N