HANDBOUND
AT THE
WIVERSITY OF
TORO.VTO PRESS
URKUNDEN UND AKTEN
O D DER
S Ol
/^^^ STADT STRASSBURG
ßöt- ' HERAUSGEGEBEN
MIT UNTERSTÜTZUNG DER LANDES- UND DER STADTVERWALTUNG.
ERSTE ABTHEILUNG
URKUNDENBUGH DER STADT STRASSBURG.
STRASSBURG
UNIVERSITÄTS- BUCHDRUCKEREI VON J. H. ED. HEITZ.
1879.
UPiKUNDENBUCII
DKH
STADT STTiASSlUTKi.
ERSTEH MNI)
URKUNDEN UND STADTRECIITE BIS ZUM JAHR 1-266
UKAiiHKnin'
VON
WILHELM WIKGAND.
STRASSHLUü
VEIU.AG VON KAHL J. TRiiy.NKR.
\\'\A<xV
^
VORWORT.
Es sind nahezu InimU'rl Jahre rerßosseH , seitdem die (etilen uwtfangreiekenn
Ur künde nsammlungcn zur m'UtelaUerlicken Oeachichte de« Bisastes und der St«dt
Slraßhurg erschienen. Auf die Arbeiten von Wencker. Schfipfli* und Grand idier
sind keine Werke gefolgt , welche mit Ricklung auf das «rkundlieke Material eine
nennens\certhe Bereicherung unserer Kennt niß gekracht haben. Kin VersMck. der
erste überhaupt, alle auf Straßburg bezüglichen (.'rkunden in Kinrr Sammlung tu
terölfenllichen, kam über den .Ansatz nicht hinaus. Die somit noch nicht gelöste
Aufgabe aufs Neue in Angriff tu nehnxen, lag nun aber um so näher, als jüngst
die Chroniken und Annalen, welche für die Oetehichte Straßhtrgs in Betmckl
kommen, in den Monumenla Oermaniae und den deutschen Stidleekromiken eine den
neueren Anforderungen entsprechende Ausgabe erfahren haben.
Die Aufgabe selbst konnte nicht lohnender gedacht werden. Ein <'f,r,-ini<i mrh-
haltiges, nur auf vrnigen Grbii-ten lückenhaft gewordentt MlUtri»l, ton dem nur
ein sehr geringer Bruchtheil bisher bekannt ist, stund tu Oebote. Die auf die
äußere und innere Geschichte der Stadt, auf die Nttur ihrer stinditchtn VerhUt-
nisse sowie den Rechts- und Besitzstand ihrer einzelnen geistliehen Stiftungen
bezüglichen Urkunden und Akten waren in einer Vollständigkeit erkalten, die ts
'hoffen ließ, daß aus ihnen ein getreues Bild ton dem reichen und ieweften Lehen
'Straßburgs im .Mittelalter sich enthüllen werde. Zunickst durften feumu Auf-
schlüsse über die politische Stellung der Stadt $u den nachbarlichen Territoritn
wie zur Reichsgewalt , cor Allem über ihr Verkalten $m den Landfrieden und
Soii'f ' ' // des riertehnten Jahrhunderte erwartet werden. Auf dem (Miei der
''■''/ ,;/eschichte stand die Klltrung der terwieheiten Fragen nach dem
Ursprung der Rathsrerfassung und dem Character des Uebergangs tom bisckißicken
Stadtregiment zu einer autonomen städtiscken Regierung in Aussieht. Der Kinßuü
VI
VORWORT.
und die Ausdehnung des geistlichen Elements im, städtischen Leben mußte zum
ersten Male vi helles Licht treten. Selbst für die engste Localgeschichte , für die
Genealogie der patricischen Familien und die Topographie der Stadt, ein Gebiet,
das man in Straßburg bisher immer mit Vorliebe gepflegt hatte, war noch reiche
Ausbeute zu hoffen. Man dtcrfte getrost, um des Ueberflusses nur vorläufig Herr zu
icerden, bei dem Jahr 1400 stehen bleiben und eine eingehendere, urkundliche
Erforschung der characteristischen Merkmale des fünfzehnten Jahrhunderts, des
Zunftwesens und der städtischen Verwaltungsreform , anderen Händen überlassen.
Dagegen gebot es sich gewissermaßen von selbst, der Herausgabe des Straß-
burger Urhmdenbuchs die Publikation der Akten zur politischen Geschichte
Straßburg s in der Reformationszeit anzuschließen. Denn die glorreichste Periode
der Vergangenheit Straßhurgs gehört dem sechszehnten Jahrhundert an. Niemals
hat Straßburg eine größere Bedeutung gehabt als zu den Zeiten Karl's V., wo es
in den großen Kämpfen jener Tage zwischen Deutschland, der Schweiz und Frank-
reich eine sehr eigenthümliche Stellung evmahm. Die eigentlich reformatorische
Thäligkeit Straßburgs ist frühzeitig der Gegenstand warmer Aufmerksamkeit
geworden, sie hat namentlich in tmserm Jahrhundert durch die Arbeiten von Jung,
Roehrich, Baum, Schmidt tt. A. eine sorgfältige Erforschung gefunden. Dagegen
ist dasjenige, was die Stadt damals auf politischem Gebiete, an den Reichstagen
und den Tagen des Schmalkaldischen Bundes, in sehr ausgedehnten und tnannig-
f altigen diplomatischen Verhandlungen gethan hat, um zusammen mit ihren Ver-
bündeten die gemeinsame Sache zu fördern und zu vertheidigen , bisher wenig
bekannt geworden. Die Archive der Stadt enthalten aber darüber ein so reiches und
bedetctsames Material, daß seine Veröffentlichung nicht mir für die Geschichte der
Stadt, sondern für die Geschichte der ganzen Zeit sehr förderlich zu werden
verspricht.
Von der altern Geschichte der Stadt ausgehend, faßte zunächst Professor
J. Weizsäcker die Idee des Urkmidenbuchs in das Auge. Diesem Plane beistimmend
fügte Professor H. Baumgarten sofort den der Herausgabe der Akten, der
Reformationszeit hinzu. So zerfällt das Werk, dessen erster Band hiermit vorgelegt
wird, VI ztoei Abtheilungen : die eine umfaßt die Urkunden Straßburgs bis zum
Jahre 1400, die andere die Briefe und Akten zur politische?i Geschichte Straßburgs
in den Jahren 1517 — 1555.
Nicht genug kann anerkannt werden, mit wie entgegenkommender Bereitwillig-
keit Se. Excellenz der Oberpräsident ton Elsaß-Lothringen Herr von Moeller,
als ihm die beiden Obengenannten den Wunsch vortrugen, die Herausgabe zunächst
des Urkundenbuchs zu unternehmen, die dafür nöthigen Mittel zur Verfügung
stellte. Nur seinem Interesse an dem Werk ist es zuzuschreiben, daß dasselbe
überhatopt ins Leben treten konnte. Die Möglichkeit der Weiterführung gewährte
dann der Landesausschuß und die Straßburger Gemeindeverwaltung . Der an der
Spitze der letztern stehende Bürgermeistereiverwalter Herr Back übernahm die
Hälfte der Kosten im Namen der Stadt, in vaterländischer Gesinnung bewilligte
der Landesausschuß die andere Hälfte.
vonwoitT. M
Nahen den beiden Antragxtellern und Profestor W. Sc her er traieu •'■.'
Archlrdirector des ünter-Klsnß L. Spach nnd der Sltidtttrchirar ton .S'/r^ ' ,
./. li rucker in die ton dem Oberpräsidenten für die Leitituf/ des UnUmi i ■■
niedert/esetite C'ommission ein. Ottern tS70 verließ Wfiisdckrr StraÜburg ; ,../'.
desto weniger blieb er auf Wunsch der Commisiion Mitglied derselben, wiAmd tetm
Nac/i/nlger Professor P. Sehe ffer- Boichorst das bisher ton ihm vencalttte Amt
eines Secretiirs der Citmmission übernahm und Dr. F. Ebrard in dieselbe eintrat.
An die Stelle des im JI erbst 1H77 nach Berlin berufenen Professor Sekerer ist
spater sein Nachfolger an der Universität Professor K. Martin getreten wnd
endlich Dr. W. Wieg and, welcher im Decemlier iHlT) die Bearbeitung des Ur-
kundenbuchs ilbernommen hatte, Mitglied der C'ommission geworden.
Als .tich der erste Band des l'rkundenbuchs seinem Abschlüsse näherte, wurde
es mß glich . auch die Arbeiten für die tweite Ablheilung in Angriff" tu nehmen,
welchen Dr. II. Virck sich unterzogen hat. Es steht tu hoffen , daß der erste
Band derselben ebenso wie der zweite Band des Urkundenbuehs in nickt tu femer
Zeit ausgegeben werden Innm
DIE COM MISS los.
EINLEITUNG.
Wenn die urkundlicJie Geschichte der Stadt Straßburg im Mittelalter trotz des
regen historischen Sinnes, der im Elsaß waltet, bisher über Gebühr vernachlässigt
erschient, so hat dies mancherlei Gründe. Man hatte sich vielfach daran gewöhnt,
in den Puhlicationen des vergangenen Jahrhunderts , in Schöpßin's Alsatia diplo-
matica und Alsatia illustrata, in Grandidier's Histoire de Tiglise de Strasbourg
und Histoire d'Alsace, allenfalls noch in J. WencAer's rechtshistorischen und
arcMvalischen Werken die Stimme des urkundlich Wissenswerthen erschöpft zu
sehen. Die Nachträge, welche die letztterßossenen Jahrzehnte dieses Jahrhunderts
noch brachten, waren von sehr geringer Ausdehnung und verschiedenem Werthe.
Zum Theil beruhten sie, wie die von Liblin aus dem Nachlaß Grandidier's
herausgegebenen Oeuvres historiques inedites , ausschließlich auf den Arbeiten jener
vergangenen Periode, zum Theil behandelten sie nur ein sehr eng begrenztes Gebiet
heimischer Geschichte wie Ch. Schniidt's Histoire du chapitre de s. Thomas. Die
für eine eingehende Kovntniß des mittelalterlichen Straßburg unumgänglichste und
nothwendigste Vorarbeit, eine Sammlung, welche sich allein auf die zur Geschichte
der Stadt Straßburg bezüglichen Urkunden beschränkte, diese jedoch möglichst
vollständig gab und alle nur die Verhältnisse des Straßburger Bisthums oder der
übrigen Theile des Elsaß berührenden Stücke ausschied , wurde freilich geplant.
Aber der sehr lobenswerthe , auf Anregung des damaligen Maire von Straßburg
F. Schützenberg er gefaßte Beschluß des Straßburger Municipalrathes , die für die
Vergangenheit der Stadt wichtigsten Documente in einem umfassenden Urkundenbuch
zu vereinigen, kam leider nicht zur Atisführung. Der im Jahr 1843 erschienene
erste und einzige Band des Code historique et diplomatique de la ville de Strasbourg
enthält bekanntlich nur Chroniken des vierzehnten tind fünfzehnten Jahrhunderts,
keine Urkunden. Ungemein erschwert wtirden außerdem derartige Arbeiten durch den
Umstand, dnß das archivalinche Mntenal atch seil den Tagen der RewlulUm
ron 1780 zumeist in u7if/eord,irtfm, /itst rerwahrlostem Zustand be/and. Hirne
durcht/ehetide, sorg ßH igt: Inrenlnrisirung selbst der großem Straßbnrger Areiive.
des Bezirks- und des Stadtarehits , itmrde erst t» den letzten Deeennien in Angrif
iienomvien. Erst den jetzigen Vorstanden derselben ist die terhUtnißmäßig leieAte
Zngiinglichk'it und Nutzbarmachung des urkundlichen "' " durch die neuere
iSachsuchungen begünstigt \rerden. zu rerdanken. Dieser \ ... .iliy>,i ir\on mußte
abgesehen ton den im Vorwort entwickelten wissenschaftlic/ pwnJUe» es
geboten erscheinen lassen, jetzt endlich die unterrikkharen (in < einer urkund-
lichen Geschichte Straßburgs zu legen. Die Sammlungen '' '* und
(h'iindidier's. die andere zum Theil weiter gehende, ■"~':te
Zwecke im Auge gehabt hatten, konnten in keiner Wi tie
nur einen kleinen liruchtheil des in Betracht kommenden Afater ■•nttieh für
die spätem Jahrhunderte des Mittelalters enthielten. Selbst das ton ihnen Gebotene
konnte vor den heutigen Kditionsanspriichen nicht mehr bestehen, besondere die
Drucke ton >S'chffp/lin und Wencker enriesen sich txelfach liickenr- und feklerhafl.
Namentlich dieste letztere Beobachtung war für die Entscheidung der Frage
ton Einfluß, welche Ausdehnung dem von der Commission geplanten Straßburger
l/rkundenbuch zu geben sei. Es galt zHnäch.it als feststehend, daß unsere Edition
das gesammte urkundliche Material zur Geschichte Straßburgs bis tum Ende des
rierzehnlen Jahrhunderts enthalten solle. Der auf diesem Gebiet arbeitende Forscher
sollte möglichst wenig auf andere Publicationen terwiesen werden. vielmeAr AUes
auf die Entwicklung und die einzelnen Verhältnisse der Stadt /' 'le hier
bei.iammen finden. Daraus ergab sich schon von selbst, daß auch i -"'-
bereits in guten Drucken torlagen, wenn sie für die Geschickte A; . /,
irgendwie erheblicher Bedeutung waren, aufgenommen werden mußten, wenn nicht
in extenso, so doch wenigstens im Regest. Da nun gute altere Dmeie Seiten waren
und selbst bei ihnen vnt der modernen Editionsmethode immer noch Etwas M
leisten übrig blieb, so empfahl es sich nicht blos der Vollständigheit wegen, wenig-
stens in der älteren Zeit möglichst Alles aufzunehmen. Um so mehr, als der eist
besonders reiches und relativ correct wiedergegebenes Urhundenmateriai enthaltende
zweite Band der I/istoire d'Alsace con Grandidier nahezu ganz ter griffen ist, f§r
das überrheinische Deutschland fast als Manuscript gelten hsmn. Was die sachlichen
Gesichtspunkte angeht, die für die Aufnahme eines Stücks entscheidend waren, so
stand auch hier das Princip möglichster Vollständigkeit im Vordergründe. Es
sollten z. B. nicht die Urkunden der städtischen Klöster und geistlichen Corpo-
rat tonen . wie es anderwärts geschehen , ausgeschlossen werden , sondern nur ihre
Besitztitel, die sich auf auswärtiges Eigenihum bezogen. Es ergab sich daraus ein
überraschendes , bisher wenig gekanntes Bild con der weit pertweigien Ausdehnmng
des geistlichen Elements in Straßburg und seinen tietfachen Bfiithungen tur Curie.
Es sollte ferner Alles, was selbst nur durch Nennung einer stat'' Persönlich-
keit oder Oerllichkeit auf Straßburg Bezug hatte, in ■ ■' eint, •■ '"fnahme
finden. So sollten, wen» :. B. Straßburger in l'i als Zen heinen.
EINLEITUNG.
ihre Natnen wenigstens aufgeführt werden , die der übrigen Zeugen Jedoch wegbleiben
und die betreffende Urkunde durch ein möglichst kurzes Regest characterisirt
werden. Eine Ausnahmestellung wurde allein dem Bischof vo7i Straßburg zuge-
standen, da der aufzunehmende Stoff sonst alles Maß überschritten hätte. Die Regesta
episcoporum Argentinensimn sind ein Werk für sich, das recht bald eine Bear-
beitung verdiente. Urkunden freilich, wie die Verleihung der Immunität oder des
Münzrechies an den Bischof, die bei der bis in's dreizehnte Jahrhundert währenden
intimen Stellung desselben zur Verfassung der Stadt auch ein eminent städtisches
Interesse haben, durften nicht unberücksichtigt bleiben, sonderet mußten ganz
aufgenommen werden.
Im Allgemeinen war für die Entscheidung, ob ein Stück in extenso oder in
Regest form wiederzugeben sei, die sachliche Bedeutung desselben maßgebend. Alles,
was directen Bezug auf die Geschichte der Stadt und ihrer Institutionen hatte,
auch die privatrechtlichen Urkunden wurden ganz aufgenommen. Für die spätere
Zeit freilich, schon für das vierzehnte Jahrhundert, wo das Formelhafte der
letzteren überwiegend wird, werden die Regesten reichlicher vjerden dürfen, in
diesem Band konnten sie nur selten verwendet -^werden. Unter den 019 Nummern
desselben finden sich außer 71 oben enoähnten Zeugest- Regesten, wenn ich sie so
nennen darf, nur 32 volle Regesten neben 516 vollständig wiedergegebenen
Urkunden. Was Form und Inhalt der Regesten anbetriß, so vmrde ton dem
Grundsatz ausgegangen, daß dieselben den historischen tind juristischen Oehalt der
Vorlage durchaus ersetzen sollen. Die Sprache des Originals wurde mit Anlehnung
an den Wortlaut desselben festzuhalten gesucht, die in der Urkunde vorkommenden
Orts- und Personennamen mit Beibehaltung ihrer alten Formen aufgeführt. Der
Inhaltsangabe wurde das Incipit durch Anführungszeichen eingeschlossen angefügt,
zum Schluß neben dem ursprünglichen Datum das rectißcirte gegeben, dieses allein
in Cursive als attsschließUche Zuthat des Herausgebers im Gegensatz zu dem
Uebrigen, das wie die Urkundentexte in Antiqua gedruckt wurde. Für die Stück-
beschreibung galten dieselben noch zu erklärenden Regeln, wie bei den in extenso
gegebenen Urkunden. Unter diese lourden die Regesten mit fortlaufenden Nummern
chronologisch eingereiht , eine besondere Ilertorhebung etwa durch ein Sternchen
bei der Ntimmer erschien bei ihrer abxceichenden äußern Form nicht nothwendig.
Bei der Wiedergabe der Urkunden xourde im Allgemeinen nach den Grund-
sätzen verfahren, wie sie J. Weizsäcker in dem Vorwort zum ersten Band der
Deutschen Reichstagsakten in erster Linie für deutsche Stücke aufgestellt hat. Die
für lateinische Stücke zu erwartende Musteredition SickeVs in der Diplomata-
Abtheilung der Monumenta konnte leider noch nicht zum Vorbild genommen werden.
Es dürften sich daher bei dem noch immer nicht ei'zielten Einverständniß über alle
Fragen der Urkundenedition auch in unsrer Ausgabe Singularitäten finden, die
nicht allseitige Billigung erfahren werden. Dahin rechne ich z. B., daß von der
Markirung aller, selbst der ersten drei Zeilenenden des Originals durch irgend ein
besonderes Zeichen Abstand genommen ist. Die Möglichkeit, die dadurch erzielt
werden soll, die Identität einer Urkunde zu, constatiren, erschien bei genauer
f.l.M.KITLVi. II
Slu(.liltiHi:hrnhuiuj, hei Anijuhe des AulhewahrunijsorUt der Vorlage und bei
UillktiluMj der Vnr'mnlen niidrer Originale auch >■' ge$iekert genug. Die
Aninrndunij verlänijerler Schrift murde durch die /;...,.. .ig von drei aenkreckl
über einander stehenden Punkten bezeichnet, das ChrUtmou durck (C), dM Uono'
gramm durck [M.), das Recognitionsteicken durck (ß. R.). der Oriieultu durch (0.)
im Text an entsprechender 'Stelle medergegehen. Die Columnenslellung der Cardi-
nnhunlrrschriflen in jtiihslUchen Hüllen %ntrde der AV--'--' ■*•'-• •■ /' — * kalber
nicht beihehallen, sondern dieselben irurden in f», .t. Im
l'ebrigen wurden in den Text der Urkunden Abtätze nur eingefügt, wen» das
Original dieselben kalte, wie t. B. bei der Dalume- und Recognitiontteile in
königlirhen Dij)lo»ien. Bei sehr langen Stücken indeß, wie z. B. bei den Stadt-
rechten, wurde eine Kintheilung durch gezählte Artikel, die mit Curtittaklen in
eckigen Klammern bezeichnet umrden, zur Erleickterung de» Verttänänisees und der
Citation vorgenomtnen. Bei Briefen wurde die auf der Rückseite beßndlicke Adresse
links unter die Urkunde mit der Bemerkung [in rerso] gesetzt. Etwaige Unter-
schriften wurden im Abdruck rechts unter der Urkunde angebrackt, wobei fest-
gehalten nnd nachgeahmt wurde, wie dieselben sich auf mehrere Zeilen tertheiien.
Likken des Originals sind, wenn sie nickt ergänzt werden konnten, durch drei
oder mehr Punkte bezeichnet und in den Varianten ist sodann m^lickst die Zahl
der ausgefallenen Buchstaben angegeben worden. Absicktlicke Auslassungen der
Schreiber für nachzutragende Namen, für das Datum u. A., sind im Druck durch
einen entsprechend großen leeren Raum kenntlick gemacht worden. Die bekanMlen
zwei Punkte dagegen vor Titeln und Amtsnamen wurden im Druck wiedergegeben.
Getilgte Worte wurden in die Varianten rerwiesen, ebenda auch bemerkt, ob Worte
^- übergeschrieben oder auf Rasur ton der gleicken oder einer nn/lern tfleL-h:ritii/eu
^^Lodtr spätem Hand nachgetragen worden sind.
^^^^p Was nun die Behandlung des Urkundentextes selbst anbelangt, so wurde die
^^^eigenthiimliche Schreibweise der Vorlage mit den jetzt allgemein gebriuehlichen
^H Abweichungen, im Uebrigen möglichst gelreu wiedergegeben. Sämmtlieke Abkürzungen
^B wurden ohne Weiteres aufgelöst. Bei der Auflösung der siglenartig gegebenen
^B Eigennamen, auch bei der Emendation verletzter unlesbarrr Stellen ist ein Unter-
^H schied gemacht, ob die Zusätze und Ergänzungen aus eigener Vermutkung oder ob
t^^ sie aus der gleichen Quelle, erentuell einer andern " '-''on. gewonnen wurden.
Im letztern Falle ist die Cursire, im erstem die - laumer ttrwendet, die
überhaupt zur liezeichnung von Conjecturen dient. Sonst wurde Alles, was tum
Text gehört laliqua, unechte oder verdächtige Stücke in etwas kleinem
Antiqualypen, dagegen .illes, was nicht url '" '• . sondern Zusai» des Beramt-
gebers ist, also Ueberschri/Ien . StiicköescA. .,r», Anmerkungen in Cmrsioe
gedruckt, ganz wie in den Reichstagsaklen. Ferner wurden die Normen derselben
für Anwendung der Majuskel nur bei Personen- und Ortsnamen sowie beim
.Infang eines .Ibsatzcs. ebenso für den Ersatt der ~ " *<•* durch
\ 'lache beibehalten. An-' •■• ' '• ■■••■.• die .SV«, .,„. ■ ,,., .,,- ,..,.,, mch Bnch-
I anbei ri/fl. gan: '. Nnr für sx wurde kein besonderes
XH EINLEITUNG.
Zeichen eingesetzt mid Eigennamen, an denen eben Nichts geändert werden soll,
wurden streng nach der Vorlage gegeben, nicht z. B. uu dnrch w ersetzt. Eine
besondere Eigenthilmlichkeit boten die deutschen Stücke dieses Bandes, die vom
Jahre 1261 an mit dem Beginn des Kampfes zwischen der Stadt und Bischof
Walther von Geroldsech plötzlich in überraschender Fülle auftreten. Neben deutlich
übergeschriebenen Vocalen fanden sich eine Anzahl Zeichen ebenfalls über Vocalen,
die in keiner Weise sprachlich genügend gedeutet werden konnten, auch nicht
einfache Accente oder Längezeichen zu sein schienen, bald schräg liegende, mehr
oder weniger gekrümmte, bald haken- und dachförmig gebogene Striche. An ein
Ineinanderüierßießen von Zeichen und Buchstaben über den Vocalen, wie es vom
vierzehnten Jahrhundert an eintritt, ist hier noch nicht zu denken. Diese singulären
Zeichen wurden je nach ihrer Gestalt durch Acut oder Circnmflex wiedergegeben,
da eine Nachahm%ing aller Variationen unmöglich und ohne Sinn war.
Varianten tind inmerkungen sind auf ein möglichst geringes Maß beschränkt
worden. Unter jene sind meist nur solche aufgenommen, die eine Veränderung des
Sinnes ergaben oder irgend eine Undeutlichkeit hoben, bloße dialectische Abweichungen
nur bei Namen oder auffallenden Ausdrücken. Offenbare Unrichtigkeiten der Vorlage,
namentlich einfache Schreibfehler wurden im Texte gleich selbst verbessert und die
ursprüngliche Lesart unter die Varianten eingereiht. Außerdem fanden hier, wie
schon bemerkt, die Angaben über Rasuren, Lücken, Nachtragungen des Originals,
u. s. w. statt. Die Anmerkungen enthalten Alles, xms zur Feststellung der urkund-
lich erwähnten Personen und zur Erläuterung der thatsächlich berührten Verhältnisse
gehört, auch die Bestimmung streitiger Oertlichkeiten, die eine längere Auseinan-
dersetzung nothwendig machte. Im Uebrigen fallen jedoch die Ortsbesti7mmingen
dem Register zu. Ferner ist in den Anmerkungen urkundlicher Stoff, der seiner
Geringfügigkeit wegen im Text keine Venccndung finden konnte, an entsprechendem
Ort untergebracht worden. Von irgend welcher historischen Verwerthung des mil-
getheilten Materials an dieser Stelle ist Abstand genommen worden, da sie nicht
Sache des Herausgebers ist, so verlockend es auch zuweilen scheinen mochte, 'z. B.
die allmälige Bildung des Straßburg er Stadtraths zu verfolgen.
Unmittelbar auf den Text folgt die Stückbeschreibung . Dieser Platz schien
angemessener, als der zwischen Ueberschrift und Text, wo lange Stüchbeschreibungen
den unmittelbaren engen Zusammenhang jener beiden störetid unterbrechen. Da nur
sehr wenige Urkunden unsres Bandes über zwei Druckseiten hinausgehen , so fällt
der Gegengrund, daß bei dieser Anordnung der Leser mir mit Mühe über
Beschaffenheit und Geschichte der einzelnen Urkunden sich unterrichten könne. Sonst
wurde auch hier ganz die Anordnung, und Terminologie der Reichstagsakten befolgt,
also die Vorlage beschrieben, ob sie Original [or.) Concept (conc.) oder Copie [cop.)
sei, letztere nach ihrem Alter bestimmt, ob sie aus Pergament {mb.) oder Papier
[chart.) bestehe, sodann ob sie mit oder ohne ursprünglich vorhandene Besiegelung,
wie diese angebracht und in welchem Ziistande sie erhalten sei u. s. ic. Auf eine
eingehende Beschreibung der Siegel ist Verzicht geleistet, nur soviel über ihr
jetziges Aussehen vermerkt worden, daß der Sphragistiker daraus entnehmen kann.
I
afti.v.nvsr..
i)h sick eine eigne Anxichl Urs Siegeh terlohnt. Wichtige KtnüH- oder Artkie-
liemerkungen und Dorsualaufscfiriften nammtlick atu der pdhttlick^'n A'anzM, ferner
hfi (Jirjiinn (Jrkundenühersr.hriflen nun Chnrtularien tind rhrnfnllt in die Sliekhe-
srkreibung aul genommen trorden, deßgUic/im alle urkuiulliek kritisekem ErifrU-
rungen. Bei Aulführung der Drucke int eine miiglickgl toUslindige LitterMhtnmf«he
zu erzielen gesucht worden, freilich wird dabei mancher Nachtrag notkwendig »ein.
Auch die Derication der I)rucke nach ihrer handschriftlichen Vorlage und unter
rinnnder selbst ist bezeichnet. Bei ersterm wurde tur Trennung der einselnen
selbsldndigen Glieder das Semikolon, bei letiterm das GUiekheiUtnehen (am) ter-
irnndt, die Drucke selbst in chronologischer Folge geordnet. Alle grdßerm RtgetUn-
Sammlungen wurden schließlich ebenfalls berücksichtigt. Soviel über die Ormdtilu
unsrur Kdilion.
Wus die Besrha/fenheil des handschrißlicheit .\/iiir,iiu\
Gebote stand, so stellten sich die Verhältnisse schließlich xiei ^
man anfangs erwarten durfte. Weitaus der größte Theil des SlraOburger mittel-
alterlichen Urkundenschaties ist erhalten, für die spätem Jahrhunderte sogar in
i-rdriickender Fülle. Bedeutendere Lücken zeigte nur da» kietige Beiirkt-Ärekiv,
das aus den Beständen des ehetnaligen bischößieken Arekitt tu Zabem gebildet
schwere Stürme überstanden, hat. Das Stadtarchiv dagegen erschien trott Brand
und Pfalzsturm merkwürdig intact. Zum ersten Male konnte um uns d«s tekr
reiche, nach ungefährer Schätzung mindestens 10,000 Urkunden entkältende kiesige
Ilospilalarchio vollständig ausgebeutet werden, auch die eingehende Ihirektiekt de*
Thomas- sowie des Frauenhausarchites war uns , Dank der LiberalUit der
betreffenden Vertcaltungen, gestattet. Es war in Folge dessen dock nur in verkiit-
niß mäßig wenigen Fällen nothwendig, auf jede kandsckriftlieke Vorlage vertiekten
und auf Drucke zurückgehen zu müssen. Von den 619 Nummern dieses Btttdts ist
dies bei OH der Fall gewesen. Dagegen konnten im Oanten 276 hisker uoek urngs'
druckte Urkunden und 92 nack besserer Vorlage tumeist naek dem Original
mitgetheilt werden, wo frühere Drucke nur C'opien benutzt katten. Selbst die
'■jr>l Stücke, bei denen uns keine ältere oder autkentisckere U^erlieferwtg sur Seite
stand, darf wohl unsre Ausgabe hoffen, wenigstens tkeilweis in verbesserter OestäÜ
gegeben zu haben. Namentlich auch da, wo die gemeinsame Quelle früherer
Editionen und unsres Druckes Copialbücher waren. Die meisten ton iknen, aus
denen nur Weniges entnommen ist, sind in der *> hreibuug der betrejfendem
aus ihnen geschöpften Urkunden bereits näher chiimmri nirt worden. Eine größere
Anzahl Beiträge haben folgende geliefert :
1) Im Straßburger Stadt-Arckit Briefbuch A tuf Pergament in Oroß-
Folio, 297 Blätter mit Eintragungen von ffiudeu des i4ten und töte»
Jahrhunderts. Die meisten darin enthaltenen Urktmden trage» karte laialts-
Uebersichten in rother Dinte und auf dem Rande daneben Registratmraeieke».
die sick auck auf dem Rücken der OriginalieM finde», Vfslcke tmr Abeckrift f»r-
XIV EINLEITUNG.
gelegen haben. Auf dem ersten Blatt ist ebenfalls mit rolher Dinte vermerkt .
an disem buche staut abegeschriben alle die versigelteu briefc, die die slal zu
Strasburg uf dem pfenningturne und anderswo liant, ez sicnl friheiteu von
bebsten von . . keysern und von künigen, die briefe über die vögtye und daz
schultheiszentum der stat zu Strazburg, die briefe von der pfaflieit wegen und
sünderliche von der barföszen und der prediger wegen, item die briefe über der
slette gelt und zinse, item die briefc über alle simen ursagen und urfehten
und über alle Sachen, die der stat zügehörent. und wart diz buch angevangcn
o
zu schribende under hern Ulrich Bocke dem meister und hern Johannes Cantzeler
dem ammanmeister an dem ersten zinsdage vor sant Urbans dage anno domini
millesimo trecentesimo septuagesimo. {1370 Mai 21.)
2) Im Straßburger l'ko>nas-ArcMv Registrandc A auf Papier in Groß-
Folio, 389 Blätter mit Eintragungen von Händen des 14ten tind ISten Jahr-
Imnderts.
Nicht mehr aufzufinden waren leider zwei wichtige Copialbücher, die Grandidiei'
in der Histoire de Viglise de Strasbourg I, 83 und II, 39 näher beschrieben hat:
1) Im Straßburger Stadt-Archiv ein Pergament-Chartular, das die Privi-
legien der Straßburger Kirche enthielt, 1357 im September auf Befehl des
Straßburger Bischofs Johann von Lichtenberg angefertigt, in unsrer Ausgabe
kurz als cod. membr. 1357 bezeichnet.
2) Im Archiv des Straßburger Domcapitels {heule im Bezirks- Archiv) ein
ebenfalls Privilegien, Statuten und Urkunden der Straßburger Kirche entlial-
tendes Pergament-Chartular , 1347 im Auftrag des damaligen Domdechauten
Johann von Lichtenberg angelegt, in unsrer Ausgabe kurz lib. sal. 1347
genannt.
Auch eine Heike auswärtiger Archive, von denen zu hoffen stand, daß sie
Straßburger Urkunden bergen könnten, ist im Sommer 1877 von mir besucht
und ausgenützt worden. Mehrere von ihnen, wie z. B. das HagerMuer , Freiburg er,
Frankfurter und einige Schweizer Stadt- Archive konnten erst für das vierzehnte
Jahrhundert Materialien liefern. Für diesen Band haben beigesteuert .• das Bezirks-
Archiv des Ober-Elsaß zu Colmar, das Stadt- Archiv zxi Speier, das Baden sehe
Oeneral-Landesarchiv zu, Karlsruhe, die Unitersitäts-Bibliothek zu Heidel-
berg, das Großherz. Hessische Haus- und Staatsarchiv zu Darms ladt, das
Preußische Provinzial- Archiv zu Ooblenz. Auch einige Privatarchive wurden
in zuvorkommendster Weise geöffnet, während Ansuchen an andere erfolglos blieben:
die im Besitz des Herrn Kreisrichter a. D. Couradi befindliche Habe! sehe
Sammlung zu Miltenberg, die Familienarchive des Freiherrn von Oayling
zu Freiburg i. Breisgau, des Herrn Baron von Müllen heim auf Stotzheim,
des Herrn Baron von Z orn- Plob sheim Merselbst. Diesen Herren wie den
Vorständen der oben genannten Staats- und Stadtarchive sei für die freundliche
Unterstützung, welche sie meinen Nachsnchungen zu Theil werden ließen, hiermit
iMiii nufrichütjer , fjeziemender Dank avxffeaprochen. Gant betonder$ aber g^krt
(lersdbe den beiden an der Spitze den Aietiffen Betirks- und Stadtarekita ttekendtn
llerrni L. Spach und J. Ji rucker, die in jeder Weise bemüht waren, die
ri'ichen ihnen anterlrauten Schatze so tollstdndig und bequem ait m^iieA nnserm
Unternehmen zur Verfügung zu stellen. Dankbare Anerkennung terdieuen teAlüßlicA
auch die Verlagsbuchhandlung von K. J. Trübner und die UnivertUäit-Buek-
tlrucherei ron Ed. II fitz hier für den Eifer und die Sorgfalt, mit der eia
die typographische Ausstattung des Bandet geleitel haben.
Das Namen- und Sachregister ist ton meinem Mitarbeiter Dr. M. Baltter
nach den von der Commission aufgestellten Orundsätten , über die derselbe an
entsprechender Stelle selbst Rechenschaft ablegen wird, bearbeitet worden.
Ich schloß diesen ersten Band des Urkundenbuchs mit dem Jahr mOo, ...
/nir die in demselben erfolgende definitice Beilegung Jenes Streites twischen Stadt
und Bischof, von dem recht eigentlich die städtische Unabhängigkeit datirt, rix»
inarkanten Abschnitt in der Straßburger Geschichte zu bilden scheint. Der tWtUa
Hand, der hoffentlich am Schlüsse des nächsten Jahres erscheinen kann, soll dann
das urkundliche Material bis zum Jahr 1334 umfassen, bis zu dem Zeitpunkt, wo
die Zünfte ihren Platz im Stadtregiment einnehmen. Wie unzulänglich in manchen
Punkten die corliegende A rbeit ist und welcher Nachsicht sie bedarf, vteiß Niemand
liessrr als ich. Vielleicht aber darf ich doch hoffen, daß sie Andere :'■ --'''ren
Studien, zn tieferen Nachforschungen in den reichen Schachten der ges<i m
Vergangenheit Straßburgs anregt.
Straßburg, im Juli WIU.
WILHELM WIEGASD.
1. König Dagoherl verleiht der Kirche der heiligen ifaria tu Straßburg drei
Jlfife zu liischofsheim, Jiu/fach und Hpecies. (UJÜ April 2 Jtenburg.
In nomine »anctc et iniliviUuc trinitaü«. Togebertua* divina lavenlo clemencia noUlianinu«
rex. noliiiii »it oinniliiis N.'inilc doi tvcloNm fiitiTliliUM iialix cl naN<-<>iiili>< , >|iialil<T^ ego
r. rex*^ TiiHi-licrluH'' oxlifioililulus'' ChriHto volenl»;' propiiis" (iliU xumtani Mariani niidii in
liurtHlitariani'i hercdcm acquisivi' dang in honore) ejuitdemi' malris dotniiii ad An(*^>itincnsiii
i-ixleiii«' niunaNlfi'iuin troH curtcs nicas uptiniaH et elucbs, qua« ita <l: \\\ a ceteria, ul
|)rt>csH<>nt runitis'. (|iiarurn iina sita ext in pnKo, qui dicitur"> !>•-< iM>ti-lii>imi> , ct^ in
coiriilatii Cliilt lit'iiii I', alliTn in pat^'o, qiii voratur'l lluhiaia', et in lontitatu lUliiilia*, terria
10 in pn|{o, qui nuntupatur' Spccicn" ', <'l in coniitatu Uargensc^. 8cilicct ba.« «upradiclas
cuilr» nd supi°nili('(uii) nionaHtfriuni tum HonientiiiUK opll vcl ctiam oquilibits ad
ras(li>m (itttcN |H-i-tiuentiliu.s cu jure Irudidi ", ut onuiilius ani ue ipsi et poMleri eoniin
\ nummos ad lei;ilimum censuin dent ad eandcni rurteni, qua vui sunt degere. »vd vilioiva
stTVos ita di-mp^i a .su|)radii(i!<, ut dent 12 nummon, exreptin hii«, si qui liberales mulierea
^^^ 15 acquirant. eorum filii nullum rcnsum rc<ldant, üod tarnen vivant codem jure uti patres
^C eorum. imsuper bannum eorum sil prccium trium sulidorum, nisi si quo fürte (arianl cootra
monasterium, hoc emendent secundum (p^tuitain volnntaiein illius loci procuratoris, nee
tarnen omiiino ex|)erlcs predii neque proprie vite • 'in
discrelo cum servientibus mitlii ab aUis ita discern ; , .: , i. ... , . ^ iii
•D) scrviiiler essent procreati, masculini scxus qui forent, nullum cennim rcddant: ^ oi
Rcxus ct.i.s, ut predictum est, iegitinium censuni peraolvat. post hec demum <
(|Uo eonsilio rorpus quin pocius animam |H)ssim dco et ircnitrici eju« cornntiun •
idem monaRterium , quandiu vixissem , ejus pni gracia promisi ck<r\-ituruni, ut ij
die judirii commendaret ex sc ramaiiter naio filio domino noatro Jexu Cliristo, ac n
vs •) C DtgolMrlus. b) C quod. c) B em. nx. <t) C Dageiicrta*. •) C «xharaiiati«.
Ute. if] lltntrhii. hoai». hj Ca«. h«r«ditariam. i} C McanM. ÜBtumanm. kjBtm.taf
dem 1) Com. qua« — cnnctia. n) C «m. i]ui didtar. n) B BlaMlMCMhd«. C BiaelntMhda.
oj C om. «1. p) C Kilicbfim. q) C »m. qui voealur. r) C Rabiaw. •) C lUieh*. I) C dkter.
u) C SpuiM. t) B Bwgrasi. C iritit iitr •«. x) B krithl kirn «i.
'.»1 1 fkltöi>fl>n Ah. iHunIr. I, R36 »uehi Sitfeie* ob ünterfitui im Amrfm flte m Ar SAtitU, »km
schlitust niih K. IWU IN MoH. Germ. Dipl. /. tm not. 70 u. 7t tm. Dm^itmiaktr M «cAm gWiHir
h'imiiish. S. yji auf dit lirtjrmi «xm Harr geicirmn «mh/ ■'"« Itrun.i,- TU'Mnrk ilarunffr rermtilhH. Ormm
iliilur llist. tU figl. tU Sirtub. I j»r. p. 37 not. t $nh- *" m«
M'riUmd iler llrrawgfhtr de» (l»roH. KbrrJtem, Mon, (»m». .>•>. AA i ,-...Af« 4tr
tfrdcrhicH Ueberlü/erung Kuge ich kein« £nl»^eidttnff.
1
2 662
ideo, uf liberales, qui beneficia ab eis de curtibus ex me habebant, mee pro causa suasionis
se eodem more "^ quo ego se promisissent servituros non serviliter sed liberaliter legalium •>
jure virorum, petentes a me, ut si quid unquam fore fecissent, hoc facilius emendarent
dimidie partis quam ceteri liberales, quod et concessi. sed et insuper, si quid emendare
debuissent in advocaii ejus jure, cum Septem solidis et semis satisfaciant , tarnen ipsis 5
laudantibus quin pocius eundem advocatum constituentibus. et si quis horum pro maxima
culpetur culpa, si culpabilis sit, in maximo banno triginta solidos emendet; quin eciam, si
unquam presul ejusdem loci quenquam horum contra se consilio vel facto etiam fecisse
convincat, hoc emendet quasi über vir; si autem insons velit fieri, cum predicto jure libe-
ralium inculpabilis fiat. sed hiis liberalibus, qui se sua sponte pro mea suasione ad idem 10
monasterium dederant, fale jus constitui, ut habeant liberam potestatem emendi, habendi,
dandi, vendendi et posteris eorum propria jura dimittendi. et nemo eos supradicat nisi libe-
rales in eisdem curtibus dementes, qui se meo consilio eidem monaslerio commendarant ; et
tamen ipsi supradicant et justiciam inveniant super omnes, qui illuc subditi sint. insuper si
Febr. 47 qui sint, qui in ejusdem monasterii potestatem veniant liberaliter degentes, 3 kalendas marcii 15
postea in advocati jure et in liberalium virorum tueantur, et hinc predicti liberales nullum
famulatum domino illius loci vel regi exbibeant, nisi ex eis beneficia haljeant, ita etiam, ut
unusquisque loricatus vir decem mansus possideat, et tunc pergat unusquisque illorum, quo-
cunque velint eos mittere cum victu episcopi sive regis, ipsis laudantibus ministeriis trium
villicationum. si autem quisquam ex eis non habens beneficia exigatur in famulatum ipsius 20
loci defensoris, frium ebdomadarum spatio pergat in sen'icio ad defendendum regnum, quarta
intrante, si ei nolit beneficia dare, fiat in presencia ejus cujuscunque velit miles.
Acta sunt hec in Isenburg <=. et ut hec "^ a nobis facta credantur et a posteris nostris
non infrangantur, manu propria roboravimus " et sigillari jussimus.
Signum domini Tageberti regis pii '. 95
Ego Turandus cancellarius regis ipso jubente rescripsi.
Acta sunt hec 4 nonas aprilis luna 7 e anno ab incarnacione domini 6G2 ^ indictione
5 regnante Tageberto ' rege J anno 32 regni sui ^.
A aus Schöpflin Als. dipl. I, 35 nr. 32 nach dem cod. memhr. 1357. Darnach auch
Grandidier Eist, de Vcgl. de Strasb. I pr. p. 26 nr. 17 = Brequigny-Pardessus 30
Bipl. Mer. II, 170 nr. 380 = Migne LXXXVII, 1305 = Mm. Germ. Dipl I, 186
nr. 70.
B coU. Coccius Dagob. p. 143 stückiceis nach einem verlorengegangenen Pergament -Codex der
Straßb. Diaccse (mit A identisch ?) — Vorburg Histor. VIII, 231 = Hcnschenius De
trib. Dagob. p. 84 = Le Cointe Annal. III, 748 — Laguüle pr. p. 3 nr. 5. 35
C cdl. Schilter Königsh. S. 592 stückiceis nach dem 1870 verbrannten Original der lateini-
schen Chronik Königsliofens — Lünig XVII, 866 nr. 1.
D bei Bebet Antiq. Argentorat. eccl. p. 72 aus dem Manuscript von GebwUenis de comit.
Habsp.
Die Unächtlieit erweisen ausführlich Le Cointe l. c, Grandidier l c. p. 83—87, Brequigny- 40
Pardessus I, 111 und II, 170. Vergl. Friedrich Kircheng. Deutsclü. II, 506 ff. Die ■
Fälschung muss vor die Mitte des 13ten Jahrh. fallen, da sie im ersten altern Tlieik des
Chron. Ebersheim., der um 1167 absetzt, bereits verwerthet ist, auch in den 1870 ver-
brannten Fragmenten einer altern Ebersheimer Clironik, die sich in einem Codex des
Matthias von Neuenburg befanden, schon figurirte. Vetgl. Mon. Germ. SS. XXIII, 429 45
und 433.
b) Grandidier modo, b) Grandidier legoliter. c) S Senburg. d) B om. hec. C ea. c) C robora-
mus. f) C om. Signum— sunt hec. g) C 10. h] C '706. ij Grandidier Dagoberte, j) C om.
indictione — rege, k) C nostri.
719 - 728 3
2. In einer Schenhmgsxir künde de» Pre»hyter$ Aigmo für Kloiter Weisteit'
hurtj : uctiiin in civitule Argenluriu ptihlice 12 kalendas* juUas oiino 4 regnidomiii
iioslri Ilelpcric ' rcgis. cgo iti dui nuinine llciino |>r<.*)ibit4^r lianc düoationcm factam
scrip.si et siihNcripsi. sigiium lliiione. signnni Chrüduuuiiii. Hif^iiiitn Ilaltiine. sigatun
Ti Kadoiiuino. Higniitn Folcutiino *>. sif^imm KrinlKTlo. Hignom Krrocnribi. aigDimi
llericho. signiiin Ilnrion«, signutn Oenmine. Hignum Radüino. 7iOJuni ü(l Strtßhmrg.
W (tun ilrm I' ' ■ \Vi:enhurg. tu Sj>eier von drr ticritrn llamd
mit (Irr I j' lurta tlcimoni* ton andrer Hand,
andruckt ebendaher bei Zeuu Tradit. Witenl. p. 4ti nr. 4S a Brttmtfmif .TWrfmiM 11,
II) 451 addittttn. nr. 43.
3. In einer Urkunde Herzog Adalberts^ für Kloster Ilonau : actum SlraÜNngo
civilnlc in curtc; regia ville, que est in suhnrhano civitatis novo, quam cgo ex doto
opcre constnixi. dnliiin incnsf juiiio anno '-* r...r,,; .loinini nostri Tli«''>dorirj ' regis.
7 im Juni Slraßburg.
15 Au» Grandidier Hi»t. de l'fgl. de Strwib. I j„ r 91 =s Brlpi^yiiy-JWrffMii« U,
.3.17 nr. I>24 nlüiktreiii. Cucciu» Dtufi/b. j>. I iitr dat mu «kttm jtUt «fr-
lornen, um 1079 von einem Honauer Cnwi hrtrt^nm Codat ttammtmde
Fniffmenl entlehnt hat, zeigt in ilem mir vorlirii 'Jthemii 1633) eime
kiinere Fassung, »o fehlt Stratburgo civilatc. I ,i.,..- i- 1 1 1 ^Ug
.^ EM., 8. 9 not. C.
4. /ti (hnn Pritih'j des Bischofs Widejem von Slraßburg für Kloster Mnrbaek
actum Straihurgo civilatc publicQ die 13 mensc madio in oscensionc domini aono 8
regnum domini nostri Tlicoderico rege, ego Uuidegernus hac si indignus cpiseopas
suhscripsi. ego Uuolfradus" arcidiaconus consensi et subscripsi. ego Libulfus pres-
.J5 hiltT'' subscrij)8i. ego Hainiulfus diaconus subscripsi. ego Altmannus diacoDM
subscripsi. signum + Fulclicrno tribuno. in dei nomcn ego Ilariboldus abba* con-
sensi et subscripsi. ego Iladalricus consensi et subscripsi. ego in dei nomen' Arda-
linus vocatus episcopus consensi * et subscripsi. signum + Uuolfoaldo comite.
Mngobardus arcliidinconos'' subscripsi. ego Obrbuinus' episcopus consensi el sub-
^, scripsi. ego l'uillil)ortus ej)iscopus subscripsi. ego llagoaldus obbo subscripsi. aigoum
-\- Leodofrodo duce^. ego EbroliardusJ comis subscripsi. signum + -VudacUro. aignom
+ Nordoldo. signum -f Gundobertho. signum + Uuilbario. signum + üuigrao.
ego Ilagino abba subscripsi. siguuin + Leodoberto. ego in dei nomen Uuniibrordos ^
•} W kU 1 mit korisonltlim Siritk itirtk itn Sritfl. b) la Polcuaiiio 4tu a «iw m» e fwilnill»,
85 Ja* durch »HlitjUtltUn Puitil ftlilf* u'- e) C UooVrad d mit <^itrtlrifk imrtk 4m M«^.
d) presb mit Qmtrtlrifk i^NirA den S(kt/t in b. e) abb mil Qttrtlrifi iarti Üt SthtfU dir
itiUe» b. f} nom mil AiklritiDjutriek tker m. g) cohmb ami SirkA »Ur dtm ltl$lm m.
h) Jm ertit i »nit»llitk tirh dtr Onitll 4*t r mif-md. \) dtu T tudnlliti. ]) Kbrokarl Ml
Querttriek durtk den Stk*fi dt$ d. k) •• UoilUbroniM mt rfm k MM Bmtktimkm MrUttkt.
i^^ 4« 1 König Cltili'trich II 715—730 Detember.
^H * Adalltert, Hertog de» Et*at»t*, gnt. 7Mi.
^B » AV.fiiV, Theuderiih IV 7it Märt— 737 Mirt.
^H * Hrr:ng l.iulfrid und nein Hrmler KWrkard (Ebrohardu»), Sahn im Htrmf» AMkM.
^^m tat der Oründer von Murbnch.
k
4 728 — 737
subscripsi. (C.) Romanus clericus hunc Privilegium jussus a suprascriplo scripsi
et subscripsi. 728 Mai 13 Straßburg.
C aus Colm. Bez.-A. fonds Mnrbaeh cart. 1. cop. mb. von gleicher Hand des 9ten Jahrh.
von Anfang bis Ende geschrieben. Die Suhscriptionszeile des Schreibers zwei Finger
breit tiefer als das Uebrige rechts in der Ecke. In der Mitte unten ein Siegel von 5
schönem Gepräge einen stehenden Bischof mit Stab und Buch zeigend, links ausgebrochen
mit der noch lesbaren Legende virjGEn.NUS dei gra aboe.ntinensis, entschieden eine weit
spätere Zuthat, da nach dem Nouveau traite de diplom. IV, 320 sich vor der Mitte des
loten Jahrh. keine wächsernen bischöflichen Siegel mit Bildniss finden. Vergl. Ficker
Beitr. z. Urkunderü. I, 02 über Siegel geistlicher Grossen Deutschlands. 901 begegnet mir lO
zum ersten Mal ein Straßburger Bischofssiegel, s. nr. 41.
Gedruckt nach einem Murb. Chartular des 14ten Jahrh. bei Mabillon Ann. ord. s. Bernd. II,
605 = Lünig XIX, 953 = Eccard Orig. Habsb. prob. nr. 11, 3; Laguille pr. p. 9;
Schöpflin Als. dipl. I, -10 nr. 10; Grandidier Mist, de l'igl. de Strasb. I ptr. p. 63
nr. 39 (Rist. d'Als. I p. j. nr. 25 Regest mit dem falschen Datum 727 Mai 22) = 15
Brequigny-Pardessus II, 352 nr. 543 = Migne LXXXVIII, 1281 = TrouiUat I, 65
nr. 34. — Schweiz. Urk.-Beg. nr. 11. Vergl. Friedrich Kircheng. Deutschi. II, 538 und
Sickel Beiträge z. Diplom. IV, 10. Das unechte Siegel kann die im Uebrigen makellose
Urkunde nicht verdächtigen.
5. In einer Schenkungsurkunde des Herzogs Liutfrid für Kloster Weissenbvrg .- ■»
acta publice in civitate Argentoracinse. ego Ansegarius presbiter» rogilus hanc
epistolam scripsi et subscripsi. notavi 11 kalendas'' januarii anno 14 regni domni
noslri Tbeoderici regis. teste inlustro viro Liulfrido duce, qui hanc testamenlum
fieri rogavit. Signum Nordoldo. signum Ratbaldo. signum Hamerico. Signum Iludone.
Signum Rihberto''. signum Haimericho +. 733 Decemher 22 Straßburg. •£,
W aus dem cod. tradit. Wizenburg. zu Speier von der ersten Hand desselben eingetragen
mit der Ueberschrift carta Liutfrjdi ducis de Batenandouilare.
Gedruckt ebendaher bei Zeuss Tradit. Wizenb. p. 21 nr. 13 = Brequigny-Pardessus II
456 additam. nr. 53, das Datum 730 bei letzterem wohl Druckfehler.
6. In einer Verkaufsurkunde des Herzogs Liutfrid für den Weissenburger 30
Mönch Rantuuig : actum publice in civitate Argentoratinse 'i sub die 5 mensis
februarii« anno 18 regni domni nostri Thioderici regis '. testes Liulfridus dux^, qui
hanc vendicionem fieri rogavit. Theotbaldo teste h, Ratbald', Aercanbraht J , Ilarl-
braht^, Hasleip', Uuicbald™, Ilemirih», Luicroh», Sigifrit'', Garouuart. egoi HeimC
presbiter hanc venditionem scripsi et subscripsi. 757 Februar 5 Straßbiirg. 35
W aus dem cod. tradit. Wizenburg. zu Speier von der ersten Hand desselben eingetragen
mit der Ueberschrift venditio Liutfridi quam cum Rantunigo fieri fecit.
W 1 cott. ebenda von der zweiten Hattd eingetragen mit der Ueberschrift venditio Lintfridi
et Eantuuigi von andrer Hand.
Gedruckt W ebendaher bei Zeuss Tradit. Wizenb. p. 151 nr. 162 = Brequigny-Pardessus W
II, 458 additam. nr. 55; W 1 bei Zeuss l. c. p. 37 nr. 35.
8) W pr mit Ahkürzungsstrich darüber, b) W kl mit Querstrich durch die Mitte, c) TT b mit einem
kleinen Querstrich oben durch den Schaft, i) W 4 Argentaria ; add. quod fecit. e) W 1 mense
februario die 5. f) W 1 regnanle domino nostro Theodoricho rege, g) W t Signum Liutfridi
ducis. h] W 4 Signum Thiotbaldi. i) TT' i s. Ratbaldi. j) TT^ < s. Ercanberti. k) TT^ y s. 45
Hartberti. 1) W 1 s. Hasleibi. m) W 1 s. Uuigbaldi. n) TT' 1 s. Heimerichi. 0) TT' < s.
Uuigrochi. p) TT' 1 s. Sigifridi. q) TT' < om. Garouuart ego. r) TT' < Heino.
739 — 749 &
7. In einer Schenkungsurkunde des Herzogt Liulfrid für Kloster Weiutnttmrg :
acta in civituU: Argeiitoruciiis» puiilice. «'go Atiscgarius rogitiiH banc iMtamcoltun
Hcrijisi cl suliscripsi. noliivi jiosl medium rnrntMuii* marcio uniio 'Z {»ost morte Tbeo'
(lerici rcgis. Icslis iiilusicr vir Liiitfri<lii.s dulce'', qui liunc U-staim-nlum (ieri rogavil.
;, teste ilillruilc, que conscnsil. Nordaldü -f iludone + Sigiribo 4- Tbeolrado +
Tljcütliuldo + Hodülberto f- 'Ilicolhorto +. 139 nach Man //> Slradburg.
W aus dem rml. trnilit. Witmliurg. tu S/irirr ron der tfwitn Band
mit der Ikhemchri/t carta iiaam fccit Liutfridna de BnrgluiiM.
Gedruckt thendtüur bei Zcuu Tradit. Wieenb. p. Ib nr. tO ss . Jrt^gn^yy fiinln—i //,
i(i3 additmn. nr. 67.
/#«<«/« flfn
J{. //i einer Verkaufsurkicnde des Herzogs Liulfrid und sr,. ,
Hiltrud für Kloster Weissenbttrg : actum in (rivitatc Argenlorin ü- piiinu-e teflte
inliisiro viro Liutfrido duce, qui lianc Tendicionem fieri rognvit. -f liiltrade que
conscnsil -f- Nordoallo + Iludone + Theoll)aldo -f Odalberlo -f- Sigiricho +
in Tlicotl)erto -\- cgo Ansegarius rogitus lianc vendicionem -^ -• t subecripsi. DOtavi
post medium "^ mcnsem marcio '' anno 3 posl ohilum '11 i regis. (750] naek
März 15 Straßburg.
W au» dem cod. tradit. Wi/enburg. «w ffpeitr von der erwtfn Hand dfteWen getehriebem
mit der UrberM-hrifl liec ('«t vpndicio quam fccit Liatfridat dnx et liiltnidia. Di« 3 de»
j<i Datums ist Koht ein SchrribfehUr anstatt einer 2, tcddte» Datmn utUieditift nolkwemdi§
ist, da die Urkunde alte andern ÄuutdhmgtdaUn, Zeugen tmd Sdkrtiber wtit dtr terhtr-
gehenden völlig gemein hat.
Gedruckt ebendaher bei Zeuss Tradit. WiMnb. p. 10 nr. 11 = Brf^tnfnf-hsrdtamu II,
4ea additam. nr. 63.
I^^B 9. /« dou Privileg des Bisclmf.i Jlvildn ron SIniL
^^M Arnulfsau später Schirarzach : actum Strutlnirgo civitale \n\^
^H calendas octuhris anno 7 regni domni noslri Helderici' rcgis. (C.) ego in dei nomen
^H Ili'ddu' pcccator per miäericordiam dei vocatus episcopus bunc pri%'ilegiuin a me
^^ facliim rcligi et suhscripsi. Nach den Suhscriptionen von {''^fremden BisckSfen mni
:«) Achten : in dei nomen ego Nillio rogitus a suprascri"'" i".i>i.n.>,. ^.rn,..! .-i ^mI..
scripsi. 749 September 27 Straßburg.
Aus dem Facsimile bei Srhflpßin Ah. dipl. T, 17 iah. t . jrtrt rrrinrnen fimit im
Siraßh. bischöfl. A. ' ritt. V intlr.
p. tjS nr. a lacken . ' ii , , , ,J nr. 43 =
■S> llrfqiiigmj-lSmlfUMts II, 40(i nr. 606 = Migne LXXXVIII, 1314. — Selutfü. THt-
liiy. nr. M. Vergl. Rettberg Kircheng. Deutsch!. II, M. SOmmHieh mm ein J*kr am
frilh 7iS die Urkunde ansettend, obtcM die Kjmche in den Märt 743 tu byrn M.
a) ir med nW men« mil AUlnnufUlritk iurtk d «ai <4*r n h, .... ., nxd mtl fmir
Jurtktlritktutm d. d) W mcDt mid m«re mit itm AUänmafitlriti 04tr m wtd a.
f» ' König Chililrnch III itl M.n. , / \ ' r
> Jledilo Ilischftf seit 731, rorli, r .[■■: ... U.,./ ,„„h Ilerim, An§. Chramit. (Mm. Otrm. SSL
y. OH) : Augim Eto abbns ipiie Argcntinie irccleaiie epiacopos • Karolo promotat.
6 762—773
10. In der Dotationsurkunde des Bischofs Eddo von Straßburg für das Kloster
Ettenheimmünster unter den verliehenen Gütern : et in noslra civitale Slrasburga
curlim unain i cum mancipiis, quas Thengarius ibidem conquisivit et de noslro
beneficio habuit, et foris civitale unum ortum, quem Magilindis cum filia sua
Ercalinde habuil. actum est hoc testamentum in civitate Argentinense tertio 5
idus marlii anno 11 regnante domino noslro Pipino glorioso rege et venerabili epis-
copo Eddone. actum anno ab incarnalione domini septingentesimo sepluagesimo
nono". ego in dei nomine Eddo peccalor per misericordiam dei vocalus episcopus
hoc testamentum a me factum relegi et subscripsi. signum + Chrodhardi comitis.
in Christi nomine ego Remediüs^ peccator et episcopus facta prioris mei Eddonis 10
episcopi relegi et consensi et subscripsi. ego Einhardus late rogatus scripsi et sub-
scripsi. 762 März 13 Straßhurg.
S aus Sclwpflin Als. Dipl. I, 37 nr. 34 (a. 758) = Zeerledcr Bern. Urk. I, 1 nach einem
Vidimus von 1457, das auf einer 1131 gefertigten Menovation des Originals beruhte, jetzt
im Karlsr. G. L. A. befindlich. Ebendamaeh bei Cruiüiman De episc. Argent. p. 106 = 15
Le Cointe V, 643 = Lünig XVII, 866 nr. 3 = Eccard Orig. Uahsb. prob. nr. 19 =
Laguille pr. 16; Grandidier Hist. de l'egl. de Strasb. II p. j. p. 91 nr. 55 (a. 763) =
Neugart Cod. dipl. Alem. I, 41 nr. 39 = Migne XCVI, 1547. — Dümge Heg. Bad.
S. 3; Schweiz. Urk.-Beg. nr. 47. Vergl. Friedrich Kircheng. Deutscht. II, 536; Oelsner
Jahrb. des fränk. E. Pippin S. 364; Ficker Beitr. z. Urk. I, 33. Wenn auch die Aecht- 2"»
heit der Vrkuiule woM nicIU zu bezweifeln ist, so doch die völlige AulheiUicität des
Textes.
11. Carolus rex Francorum Eddone Slrazburgensis ecciesiae in honore sancls
Marife constructse episcopo petente huic ecclesia; locum Stillam^ a longo tempore ex
confirmationibus regum possessum, cujus termini accurate describuntur, iterum con- 25
cedit ac confirmat. «illud nobis ad stabilitatem regni nostri». Hitherius recog-
novit. data nonis marcii anno 5 regni. actum Theodone villa palatio publico. 775
März 7 Diedenhofen.
Aus Grandidier Hist. de l'egl. de Strasb. II p. j. p. 106 nr. 63 nach einer jetzt verlornen
Copie des eliemal. bischöfl. A. = Migne XCVII, 936; — Böhmer Beg. Kard. nr. 53; 30
Sickel Acta Karol. K nr. 30.
a] S septingentesimo nono, herichtigt von Dümgi, sicher späterer Zusatz.
1 Nach Schöpflin und Grandidier l. c. ein Haus mit Garten unfern des Metzgerthors in der
Nicolaiparoclde. Diese Annahme widerstreitet zu sehr aUen Angaben über die suecessive Erweiterung
der Stadt. 35
2 Bemedius (Bemigius) Nachfolger Eddos. lieber die Zulässigkeit naclUräglicher Subscription vergl.
Mdbillon De re diplom. Hb. 3 cap. 30 und Ficker Beitr. z. Urk. I, 106 wid 371.
3 Vergl. über Stilla im obern Breuschthal die Ortsbestimmungen mit Karte im BuU. de la societe
p. l. conserv. des monum. historiq. d'Alsace, II' serie I, 3, 8—33.
773 7
12. Kiiniij Karl erlässt avf Klagen des Bitchof» Ella ton Straßbnrj u. A.
wegen einreissender Simonie Bestimmungen Hier die PräbendewKrtkeihmf an der
Slraßburger Kirche, die Hischofswahl und die Oäterventaltung. T7 3 April 18 Rom.
(^.'ii'oliiH (iiviiia tiiviMiti! ili'iiif'iilia rcx '. cmu |)rinii|n-iii ar i\>-irt\^if\i\ n • hoKiriiin ii««
6 ft'cit (loiiiinuH, iie gratia; eju« viilcainur e«s<! in^rali, wrviliiiin ••jii>( aujjriifiitarf, Umk' et
oportunc infttituta confirmarc, emcndanda reformare et seilata uhique diücordia pacen eooeor»
diairi et Iraiiquillitatoiti nos oport«;! rcslauraro. idcirco notum xil oinnibttt fideUblM nMträ
prd'MMitiliuB Hcilicet et Tuturi!«, (|ualiter Ktto vencraliilis Hancta.- Aryeiitincnu« fledafae cpiacopo*
Hc<!urn nddiict-nx ma^iNtruin suuiii bona; converflationim virum'* Lullum vidflHeet* Mogaolioani
10 inotroiKjlitanum et Juhanncm rcvcrcnduin <' Constantincntiem " c|iiiicopum conm niullü prin»
cipihus' ('i>lsitiiilini-ni noxtrain adiit llcliiliter cüiir|ut'rcn8, suorum jtlarowpW tntrffwnniiii
e|)isc'o|H)ruiii Krilicet cum huIm (juibumlain (-aiioiiiL-ix, pru-poxiti« videlicet, deetnii, ■ditnu,
carnerariin, cantoribua et scholasticis ecclcsiaatica potestalc tantum abuti, ut, cum deberent
Hiiiioniauo liuTesis vcri cxMtirpatorcs esse, imprudenler eflecti «int injuricMi defenaores. nam
IS in dationc piii'l)ondnruni suli ubiatiunis nomine quasi pro communi utilitate infinilam pectt-
tiiam exigcbant, (|uam non prout opus erat fratribus, »cd secundum paucorum pnudictoruin
vulunlatem 8il)i tanlum provideiitcs inter 8e latenter dividcl>ant. sed cum omne genot wmoni»
ab Adriano papa .suis(|ii(; ]>r;i'(b'<'<>ss(iril)U!* dampnalum ar omtdmtMli.t ampulalum cognovinot,
placuit nustnu et asiantium Providentia*, pnelati Ktlioni»'' episropi querelam sie modale et
ao utililer temperare, ne utiiitates ecclcsios prorsus vidcamur dcstniere vel decreli« patnim
tcmerc runtrairc. roi^^atu i^itur Tralrum ejusdem episcopii et consilio prinripum ' pacem et
concordiam dilinentium ac proviilo consensu episcoporum Lulli videlicet Mogiintini, ElfaoniaJ et
.lobaiinis Klatuiimis et regali nuslra auctoritate (onfirmavimus, quatenus ingredicnte«, ai digni
judicontur scientia moribus et gcnere, ne appareant vacui in conspeclu domini, de allode,
» quarituiii deo inspiranlo voluerint, mairi ecriesi.p devote tribuant, vel !«i lior defueril, aepiem
libras illius monela; in raritalem et commune fratrum commodum voluntarie ofTerant, ut ind«
nostri memoriam agentes alacrius consolentur. episcopua vero et pnepositus, ne hiyus raritatia
inmiunes liabeantur, cum sint domini et magistri, tribus unccis auri donentur. prayripimua
(pioque, ne defuiiclo priore aliunde veniens sihI de ipsius ecclesiia.' gremio, »i reperilur ido-
30 neun, epis<-opus elii,'alur ; sed si nullus ibi dignus, quo«! minimc crc«iimus, inveniatur, tune
primum alter aliundo assumatur, ita tarnen, ne Romana majesla« vel regali» hooor ofleodatiir.
quem falem esse rensemus, qui bala'at vilii; meritum, sapienliie doctrinam, CMlHalem,
sobrielatoni, non sit turbuientus, non iracundu» et qunnto magi» extraneus tanlo meÜM
moratus, providus et consideratus nee patnim traditiones desiruendo alicui fiat oflenma vel
x> moiralus. volumua pnrterea res pnesentis episoopi suorunxpie surcejtsorum in alio Itrevi
deleriiiiiialasi« a cimclis possessionibus fratrum sequestrari et nm nisionibu» vel pemocy
latioiiiiius uspiam ab eis inquiotari, sed sine onmi futura <■ "ne in prvpoaiti et
fratrum disposilione res claustrales inconvulsas manerc. si quis aulem episcopu« dux judex
polens vel imiwlen«, spiritalis vel secularis Ikx* noslra* dispiisilionis et ronfirmationia derretum
M^ 4u mulare et violare pra-sumserit et memorati episcopi possessionos minuere aut ullaa violentiaa
^H vel {HMturbationes pro bis statutis nostris tncboare tentaverit, centum libras auri oplimi per-
L
ij OramliJitr Ciroliis griti« M trt Fr«nfonim rir intasl«r. b) Ofmüdur tuultl ««(rMtMl
— virum iposlolicos «iro». c) OratiliJier om. i) Qrtmdiiitr *m. ♦) OnmMttr
tifiiscm. {] UnmiiJitr om. g) OrtmMitr qwMdam. V) OfmtMmr BltMia. i]
miiltnnpn i' n,;tu,l,,ltte Kti.ini« Vi nmaJiJSer am. in— J«<*rBinat**.
8 773
solvat, medietatem fisco nostro, triginla archimandrita; Moguntino, viginli Argentoratensi » eccle-
siae. et ut hajc nostraa firmitatis auctoritas melius observetur, manu propria subterfirmavimus
et bulla nostra*' signari jussimus.
Amalbertusc cancellarius ad vicem Luilperti^ archicancellarii « recognovit et subscripsit
anno dominicae incarnationis 773 indictione 11 anno gloriosissimi Caroli 5. 5
Actum Roma? in sancto die paschsc ipso papa Adriane sedenle in sede sua ; in dei nomine
feliciter amen, data Roma; 14 kalendas majif.
Signum domni Karoli magni et Serenissimi regis Francorum k.
Aus Schüler Königsh. S. 495 nach dem verbranitteti Original der lateinischen Chronik
Königsiwf em f. 326 = Laguille pr. 18. Ebendamach Lünig VII, 3, 275 nr. 150; 10
Grandidier Bist, de Vegl. de Strasb. II p. j. p. 109 nr. 65 mit Correcturen = Migne
XCVII, 928. — Sickel Acta Karol. II, 435. Cfr. ibid. über die wahrscheinlich im 12t en
JahrhunderU-entstandene Fälschung.
13. Paisi Hadrian I hestäügl die vom Bischof ElJio vorgenommene Tlieilung
der Straßhirger Diöcese in 7 Archidiaconate , sowie dessen Scheidung des dem 15
Episcopat und dem Domcapitel zustehenden Vermögens. 773 April 10 Rom.
Adrianus episcopus senus servorum dei. convenit apostolico moderamini, pia religione
pollentibus benivola compassione succurrere ac poscentium jus alacri devotione impertiri
assensum. igitur omnibus sanct^ dei ecclesig fidelibus presentiljus scilicet ac futuris notum
esse volumus, quia venerabiiis frater ac coepiscopus noster Argentoratensis Etho nomine ao
coram dilectissimo filio nostro Karolo rege Francorum nostro suggessit apostolatui, qualiter
ipse pro allevando^ sui regiminis opere consilio ac consensu sapientioris totius sug dioceseos
episcopatum Argentoratensem in Septem arcbidiaconatus ' constiluerit atque hiis singulis sin-
gulos arcbidiacones bon§ vitg ac bong conversationis in vice sua preposuerit, ut singuH cum
suis archipresbiteris verbo ac exemplo precedendo subditos in lege dei utiliter instruerent ac 25
episcopalem curam preter penitentium reconciliationem omnimodis gererent altaria concedendo,
ecclesias judiciali ordine cum sigillo episcopi claudendo, clericos ab officio divino suspendendo
ac, quecunque ipsi corrigere per se non valerent, ad presentiam nominati Ethönis vel suorum
successorum emendanda deferre deberent, nee in alicujus episcopi foret potestate, aliquem
de predictis fratribus de tali removere dignitate, nisi forte quod absit talibus facinoribus 30
innodarentur, quod jure canonico ab omni episcopali vicaria merito deponerentur. preterea
idem antistes nobis innotuit, qualiter omnes res episcopales a canonicorum prebenda seques-
tratas haberet, in quibus nulli episcoporum quicquam beeret facere nisi cum voluntate ac
electione fratrum deo ibi famulantium, eis aliquem ex suis concanonicis preponere, qui die
noctuque sollicilus res eorum sciret utiliter administrare, ac qui nullum fralrem sine jusla 35
causa vellet disturbare, ac tali cum debita obedienlia maximus bonor ac reverentia post
episcopum ab omnibus exhiberentur ac cuncta beneficia claustri preter preposituras sua
dispensalione fratribus, prout quisque opus haberet, distribuerentur. nullum tarnen episcopo
quasi ex debito de hac fratrum prepositura facere deberet servicium, nisi quod silji esset
voluntarium, preter sententias canonicas, quas in sinodo ad causas oaret singulas. pro supra- 40
0) Ornndidier Argentinensi. b) Grandidier de anulo nostro. c) Grandidier Gilbertus. d) Grandidier
Hitherii. e) Grandidier om. {) Grandidier datum in sancto die pasche 3 nonas aprilis
anno dominice incarnationis '7'74 indictione 12 anno 6 regnante domno nostro Carolo glorio-
sissimo rege ipso papa Adriano sedento in sede sua. actum Rome in dei nomine feliciter
amen, g) Grandidier signum Caroli gloriosissimi rcgis gleich hinter jussimus. li] S alleviando. 45
i) H arclüdiconatus.
I
773 — 774 9
dilti (|ii(H|ue Ktlioiiitt roKalu et ililcctionc (lili;ctiiwimuii filiiu noder KaroitM d« rabM afiaeo-
|mlil)U8 H<:ilirvt de iiioiicta, theluneo av. aliis oflkii« ad «e pertinentibua hoc oonstiluit, ut
(|uotieiif«;urii|ue liec ininiüteria mutarunlur, pro naluti» »Ufl aui^meiilo »cpteRi lihrc, Ire» pi»-
poMilo, (jualuor canoniciM in commune tradiTCtitur. Iianr er^o lam re\gu quam frmlrü K
r> i'i>(;|)iw'(i|>i iiDHiri dixpfiiNatoriam cuiiMtitulioiD-m itroptur Immilciii coruiii |f«tiüooent nUm eMe
conlirmamuH. ac nu prewni) epiiicopus vel alii{ui8 aucccMoruro «uorum Dcc aliqiu peraona
polciis vt;l iin|iot<'n« inarium d«,'iii(i'[m audcal adiiiittiT«.' ac i|uii(|uaiii d« nu|»radi<ii!« infringo«
VL'l fialril)U8 Huhtraiiciü, an- 1'" !• ii- ■I-i ac Ijoalimim .iim.vIi.Ii.i mn Pilii ••! r'.iull .k- niMiri
RuI) iiiialhtMiialü iidiil>c>muN.
10 S(ii|iliiiii per monum Zacharic sanct^ Itoman^ tmih hibliotcrarii. actum II'
'2 paMcli^ aiiiiu iiicarnationi.s doiniiii 773* coram multiH prini-ipibus Tcliciter.
Ji aus Straßl). Uez.-A. 0 nr. 3« inserirt einer Urkunde de$ Siraßb. Biscko/t Hriurith rom
l'Mi or. mb. c. »ig. jientl. delajtto '.
Gedruckt dtirau» bei Schöpfiin AI», dipl. J, 46 nr. 46; Ortindidier Hi*t. de Fegt, de Siratb.
ir, // /). j. p. tu nr. (Jli -- J^rraiilt Kmai tur Fai U Strtub. j>. 403. — Kegett
hri .liifff lifij. iMtntif. lil. n/mr. nr. :iji). Aller H'.i/ ■ IJitit naeh mit der Urkunde
Karin vom rorheryfhenilfii Teige im Jülen Jahrh. ge/alucht, da darin ttrfa»»tUt§trtdkÜidn
Zuntiii''!'' ''• - /'"■'" •''■'■'7(. roruiii<ge»elft «"r./-"
14. Sigibald schenkt dem Kloster Weissenburg Oäler vnd Viehkeerden im
■it) Klsaß «. ff. einen Hof in der Uladt Straßburg mU seinen unfreien Bewohnern.
77 i Mai IL
Si uli(iuid de rebus nostris locis sauclorum vel in suhslnntia paupcrum confe-
riinus, hoc nohis jirocul dubio in cleriia vila relribucrc confidiuius. igilur cgo in
dei nomine Sigibuldus in anioreni doniini nostri Jesu Christi et remissione peoca-
88 lorutn meoruin, ul veniam delictis nieis consequi merear, in iülurum dono dooa-
tuinquc im perpeluum esse toIo ad basilicam sancli Pelri aposloli, quod est
constnicliim super lluvium Lulra in monaälerio, quod vocotur Uuizunburg, ubi
Krmborlus" episcopus seu abba preosse videtur, hoc est res mcas. hoc est quod
dono in pngo Aiasicinse : in civilale Strasburg curtile unum el illo sen-o super
ini ii)sam curtile manentcm nomine Ilorcholfus cum filiis suis Angüolfo el Hulidolfo el
lilia suu et dimidia hoba ad Uuihereshuim in ipsa curtile. similiter dono in Matra
Vi vacca.s et illo pastore et dono ad Heninhaim 15 equas cum pustore el ad Bibe-
reslhorf 50 porco.s cum pastore el dono ad Freineshaim 40 berbices cum pastore el
cum omni peculiare eorum. ila et memorala basilica hoc habeanl, lencanl alque
•X, possidcant el suis abbatibus ibidem d<.>servientibus proficianl in augmenlum. si quis
vcro, ([uod rulnrum esse uon credo, nos ipsi aul aliquis de heredibus noslris hanc
•) Qrendiditr torrifirl 114.
» Die JienoratioH der pokitlichni JlulU hrnrur.d.t l:,~,h^:i //.... . -'. -. tit ergo prtdktorani «»••
roiiti8simoniiii |>iili'iiiii et priiuiinim (li;» l;ii;;iii.i ;ii.|U. (■»iii.-u.i < 'i; titutio intogrua parbtaaitalw
40 robur obtiiiciil, diloctuiii frutrcm iiustruiii Allioiniin j>r,i..Miiim , r.in iMi.i-i^ ft..iribiu BOatria caao-
liirig in iHtsspssionrin juris »ui, qll; nlii|Uniitulum per .uitm -.-.lu 5 ii.-ius i.,/\.;a Aiaial, •» lalajro
rcdtituiinuK.
* Ermherlu» Abt wn M'rissmburg r '• '- "'';>.
10 774 — 775
pro heredibus meis seu quislibet aut ulla persona, qui contra hanc paginolam testa-
menti adhere conaverit aut eam infrangere voluerit, inferat ad partibus fisci auri
libram 1, argenti pondus 2 coactus exsolvat et quod repedit evindicare non valeat
stipulacione subnixa. actum publice sub die 5 idus madii facta cartola ista anno
6 regnante domino nostro Carolo rege Francorum seu Langobarlliorura. Signum 5
Sigibaldi , qui banc paginolam testamenli fieri rogavit. Signum Rihbaldi. Signum
Uuinibarli. Signum Uuielherii. Signum Barnulfi. Signum Meginbaldi. signum Hildi-
fridi*». Signum Hildirichi.
W aus dem cod. tradit. Wisenhurg. zu Speier von der dritten Hand desselhen eingetragen
mit der Ueberschrift carta ejusdcm Rihbaldi, SchreibfeMer für Sigibaldi. 10
Ged/ruclit daraus hei Zenas Tradit. Wizenb. p. 58 nr. 54.
15. König Karl bestimmt auf die Bitte des Bischofs Etto, daß die Angehö-
rigen der Kirche der heiligen Maria zu Straßhurg bei ihrem Handel im ganzen
Reiche von Zoll und Abgabe befreit sind mit Ausnahme der drei Plätze Quentoicich,
Duerstede und Shiis. 775 December Schlettsladt. i5
Carolus gralia dei rex Francorum ac Langobardorum ac patricius Romanorum
Omnibus episcopis, abbatibus, ducibus, comitibus, domesticis, vicariis, centcnariis vel
Omnibus missis nostris discurreutibus vel quibuslibet judiciaria poleslale prsedilis.
summa cura et soUicitudo debet esse regum, ad ea, quse pro oportunitate eccle-
siarum dei fuerint poslulala, soUerter perspicere et congrua vel oportuna eis bene- 20
ficia non denegare, sed ea, quse pro dei sunt inluitu ad effectum, in dei nomine
mancipare. igilur cognoscat magnitudo seu utilitas veslra, qualiter veniens vir
venerabilis Etto Strazburgensis episcopus clementiam regni nostri supplicavit, ut
ubicumque per civitates vel vicos, caslella aut trajectus vel portus homines memo-
rate ecclesie, que est constructa in honore sanctae dei genitricis semperque virginis •&
Mariae, navigio aut terreno id est cum carris et saumariis negotiandi gratiä irent
vel redirent, nullum leloneum quisquam reipublice administrator ab eis exigat.
proplerea per hoc nostrse auctoritalis prseceptum decrevimus , quod perpetualiler
mansurum esse jubemus, ut nuUus vestrum de rebus, quas navigio aut terreno id
est cum carris et saumariis per regna deo propitio uostra homines ejusdem Straz- so
burgensis ecclesiae negotiandi gratia duxerint, ubicumque accessum habuerint, per
civitates vel vicos, castella aut trajectus vel portus excepto Quentouuico', Doreslalo
atque Sclusas nullum teloneum aut ripaticum aut portaticum aut pontalicum aut
salutaticum aut cespitaticum aut rotalicum aut cenaticum aut pastionem aut lau-
daticum aut trabaticum aut pulveraticum aut ullum occursum^ vel ullum censum ^
a] W Hildifrido das 0 von einem verticaleit i - strich durchzogen^
1 Heute Wicquingliem, Dorf an der Canche in der Picardie. Betreffend die Controverse über die
Lage dieses alten Hafenorts vergl. E. de Bosiere Mec. gener. des form. I, 46 und III, 316.
2 Ueber alle diese Abgaben s. Waits Deutsche Verfassungsg. IV, 53.
775 — 778 II
aul iillnin rcddibitioncm occipcrc vel exactare audcot aul bomioibiui, qui «adein
rncrciniüiiiü prtcvidcnl, ullrin) inquictudinem aul itn|)cditncn(uin Tacere praBSomal. ied
liccat eis per haue nustram aucturitutein cum navihus et celeris vehiculis absqoe
ullius coulrariclulc vel imi)cdinicnto p<T Universum deo propilio regnum noslram,
s ubicuirujuo eis necessc fucril, lihore et secure irc et redirc. cl si aliquas moras io
quüliljel loco feccrinl aul raercali fuerint vel vendid«-rinl, nihil ab ei» prorsu«, ut
dictum est, lelonci cxigalur. el ul ha»c auclorilas firmior hal)catur vel per teinpora
melius couservctur, mfiiiu propria subler eam dccrcvimus roborarc vel de aoulo
nüslru jussimus sigillure.
tn Signum Caroli gluriosissimi regis.
Rado ad vicem Ililherii recognovit.
Diitii in mensc deremliri anno 8 cl 2 regni noslri. aclum Scaiiaiau vUla palaliu
puhlicü ; in dci nomine feliciler amen.
Aus (IrnmlidiiT IUkI. de Vrijl. de Slranb. Jl p. j. p. Uli nr. liH mach antr jtUt ttrUtntm
l.'i Ahnrhrift diu ehniud. SlrtiM. hinchofl. A. — Mujne XCVIJ, 937. — BSkmtr Rt§. Kantt.
nr. 83; Sickel Acta Karol. K nr. r,5.
16. Bischof Remig'ms von Slraßbvrg iiherlrägt der Kirche der heiligen Maria
dtt.selbsl seinen ganzen Besitz nebst dem Kloster auf der Insel Eschau to*He im
■■« .iargau das Klö'sterlein Schönenxrerd . 778 Märt 15 Straßburg.
I In nomine patris et filii et spiritus sancti. sub die idus marlii anno 10 rcgni dotnai j«^j n
niislii (^loi'iosi.stiinii Knroli rcffis. ei,'o itaquc Reniijfius ol.fi piK-cator vili»<imus scrvus ierTO-
ruiii (li.'i ((rntia dri <>|iisro|)U!s Arf^cnlinensis urlii-s .sana moiile sancKpie consilio Ikx: testamenluin
^[^l!l-i|, qumi cgo picna dcvotinnc el uiiila voluntale condidi, quod ego ipse dictavi cl nuuiibua
meis srripsi ol suliscripsi adliibilis lc(;itinii numeri lestil)Us, qui a nobis rognti subter »ub-
Bcripsorunt vel sijjnacula manilius suis ruiwi-avcrunl. quod tcstanicnlum volo ut advicem
omnium codicollorum plonis^imam olitineat flrniitatcm, et si causa juris civilis prelorii* aliqub
taiii(|uam inte.stalum vclit infirmare, el ut id non valeat, dcntur teste« huic heredi inet
sncrosnnctii' (<( lesi^ ac doinnc me(> M itrifi de! domini noslri Jesu Chrixti Argenlineiuri,
») ulii nie pecentoi'crn pielas dei vel ri <lia .snnct^ Mari:e honorem |M>nlilicatus haliem*
prsiTopit. proptei'ca duleissima doihna nica sancta Maria te esso ronstiluo hcredcm meom et
in omnilius elilfo atque (Icccrno et fidei tue 'unrla, qug a nie dccrcta sunt, ȟb tua protcc-
lione ('(in)uicn<lo, cl (|UQ 8ul>ter in lim; testamcnto cunsiripta continentur, tu piix.Nima et dul-
lissima doninn rnrain dco (■(>li et terrc nieam in Omnibus voluntatem adimpivndam atque
an perficierulam suininain liabcas potestatcm. igitur tu dukissima domna mca sancta Maria, cum
nie (leus <lu liac luce rra);ili(pie ror|K)ru sua vocatione jusseril emigrarc, tu mihi domiiu
liCies assislas. proplerea tibi, duleistiinia domna mca heros mca iiancta Maria, tibi dono dona-
luniqiie in perpetuum esse volo in ea ratione, ut dum mihi deus sparium dcdcrit ad viven-
duni et Sooiasticf; nepl^> moQ vel Hatleranino abne|ioti nieo, quicquid visu* mint habere in
40 pn^o Alsaeense in iiisuln, (|Uf vocatur lia.s(-(;au)iia, 8U|ht fluvium lila, et est ipn inmfai in
iiian-lia Illalio<l.saime et in maivlia Quibili.sheiiiic cum tta.silira superpoeita, quam Cgo ■ novo
^ilicavi vel eonsccravi, ubi condidi duiiinam meam »anctam Sophii
«J B pretorium.
12 778
ejus locum sepultur§ dedi, quam domnus Adrianus papa pontifex summus mihi dedit ad
servicndum et ego ipse ab url)e Roma in hanc regionem super humeros meos cum minislris
meis cum magno decore transtuli. propterea, dulcissima domna et h§res mea sancta Maria,
tibi dono corpus sanct^ Sophia;, commendo et ipse ipsam ecclesiam, quam in honore sancti
Trophimi dedicavimus, ubi ipsa sancta Sophia preposita in corpore requiescit, cum ipsa insula s
Ascgaugia, quam Roduna religiosa dei et Adala abbatissa earum portiones de ipsa insula
no))is vel sanctg Sophig tradiderunt vel condonaverunt seu cartas coram testibus firmaverunt.
propterea tibi, dulcissima, dono, et hgres mea sancta Maria, tibi trade ipsam insulam pro
animg me§ remedio vel pro §terna retributione, ut apud pium dominum veniam morear
adipisci sempiternam. et tu piissima domina mea pro me dominum Jesum Christum, quem lo
tu in utero meruisti portare, deprecari digneris, ut mihi peccatori veniam sempiternam donet.
ideoque dulcissima domna et hgres mea, tibi ipsam insulam supra nominatam Ascgaugiam Irado
cum omni integritate vel soliditate, cum basilicis, cum domibus, ffidificiis, curtis, pomiferis,
mancipiis, vineis, silvis, pratis, campis, terris, proterrariis, faranariis, pascuis, peculiis utriusque
tam majoris quam minoris sexus vel mancipiorum vel peculiorum, aquis aquarumque decur- is
sibus, vel quicquid dici aut nominari potest et mea ibidem legitima hodie videtur esse
possessio, vel quicquid ad ipsum locum sanctum aspicere videtur vel a bonis hominibus per
series scripturarum ibidem condonatum fuit, vel quicquid ego ibidem conquisivi aut mihi
traditum fuit, vel per comparationis titulum conquisivi. et ego iterum per donationis titulum
ad ipsum locum sanctum delegavi tibi, dulcissima domna mea sancta Maria, in ea ratione, ao
sicut superius conscripsimus, tradimus atque transfundimus, ut tu ipsa pro peccatis meis
exorare digneris, ut veniam merear accipere et molem peccaminum meorum minuere. simi-
liter tibi dono, dulcissima domna et hgres mea, in alio pagcllo Aragougense monasteriolum,
quod dicitur Werith, super fluvium Araris, et est ipsa insula in fine Grezzinbach, quod
Rapertus ' episcopus a novo opere gdificavit et ipse mihi per suum cultellum coram testibus 25
tradidit, et iterum germani ipsius Rajierti bis nominibus Erlulfus et Cundbertus ipsum
monasteriolum requisierunt, et ego ipsos exinde revestivi. sed postea gratias deo et inter-
cedentibus bonis hominibus et xenio meo, quod ego dedi, vel beneficium meum, quod ego
illis per precariam beneficiavi, dum ipsi adviverent et exinde nobis censum solverent, et post
eorum obitum in nostram revocaremus dominationem, et ipsum beneficium hoc est, quod 30
Raperti proprietas fuit ex alode. et pro hoc ipsius germani Raperti ipsum monasteriolum
nobis iterum tradiderunt coram testibus, seu et cartulam traditionis nobis fecerunt, et de
ipso monasteriolo nobis revestierunt, et per festucam sibi exinde de ipso monasteriolo exiti
fecerunt coram testibus, sicut lex Alamannorum fuit. propterea tibi, dulcissima et heres mea
sancta Maria, dono tibi ipsum monasteriolum », quod dicitur Werith et est in honore sancti 3ö
Leodegarii martyris in fine Grezzinbaccense in insula super fluvium Ararim, tam pro salute
animg meg quam pro remedio anim§ Raperti episcopi, ut tu ipsa intercedas pro nobis, ut
mcreamur a deo adjuvari, ut deleantur delicta nostra et veniam sempiternam apud pium
dominum mereamur accipere. propterea tibi, dulcissima et hgres mea sancta Maria, dono
ipsum monasteriolum superius denominatum cum omni integritate vel soliditate, cum basilicis, 4o
cum domibus, gdificiis, cum omnibus adjacentibus vel appenditiis, cum villis, curtibus, curtiferis,
mansionaribus, terris, proterrariis, mancipiis, campis, pratis, silvis, vineis, farinariis, pascuis,
a] B tviederholt die Silbe mo.
1 Unbekannt. E. Laning Gesch. d. deutsch. Kirchenr. II, 447 vennuthet in ihm eilten Alemannen, 45
der durch einen irischen Bischof die Bischofsweihe erhalten luxbe.
I
778 13
arjiii« ar|uarunu|uc ilvcurHihus, pcculüs utriuMjue ncxus Um iiugorM qiuni minom, fhoMI» d
iiiiMoliili-, r|iiii'r|iii<l ilir.i vcl iioiniriari [lotifNt, vi?) qiiicqiiid bodie vimu mm powidcr», «t MoJ
itil ntmun rii()im.Hl<!iiijin |H.'i'liii(;t vcl a iKitiii« huiiiiiiihuit |icr cartttlM IndiÜonb vei fnmfwfonw
vcl vcdditionifi ad i|wuiH locurn Hanctuni unclo dei Lcodcgario delegatum fuit. tUii, duldMiaM
-, et lii'i'cs iiina itani-tn Marin, luy: oiniiia MU|M.'riuii dciiominala tibi trado aUiue Iranafbndo in m
rntioiip, Hiciit HupcnuH dixiiiiu.M. (|uo<l f>}{o ipMc et ScolaHtica riepta mM et lUdenmiMW ab-
ncpoH ineuN, dum advivirnus, per tuuni heiicliciurii ditiiina tnca et tneeemona tmi, qni lune
teiii|H)riM osM) videntur, habere delwamus sult uhu fructuario, et cenniin anniii flinfolia mI
rcslivitnlcm N.ini't;i> Mari^ in dedirntionn ipNiuit nltaris, quod modo dodicarimiu, aoHdos 90 in
in ar^eiito diin; (l<-lM>niiiuH. et Iuk-. voIuiiiuh, ut ipw)« «olidus illic elend iMwtri canoniei in notira
clymoHina recipiant, ut ipsofi melius deicctcl die noctuquc dco et unct» llarif deaervir« a(
pro iioiiis (loiiiiiiuin nxnrnre, et ut noiiiina nontra M^ripta itint in libro vit^, et ut oorpiucalam
ineuiii in illa iriptn, (|iiniii novo o|ier(> feci, re(]uieiKat. volo e|{0 et precor et ngo «Meee-
sorempie nioos cuntcxlor, ut i>er nullam occaxionem licenliani hut)tfatis Stolaaticf MptO BMf
IS ncc Knderamno abnepoti mco de ipso bcncficio, *quod et^o ricdi, eicere fona, tioe
CHt illa celln »nm t^ Soplii^; in iiiHula AM-li.uiKia et illn monasteriolo in Angaugia, qood dictiar
\Vei'i<ln. nl »i ist» contiMiipiioritis aiit aliud fam-e vultis, nisi quod ego mperilia oooacripM,
ante tribunni CbriRti cxinde deducatis rationem et hoc non valeatis beere, et quandoquidem
cum ej,'o KtMniKius et Scolastica et Haderamnus jam fati munu« impleverimu«, tum
i» saiicta Qcclciiia »anetn Maria nj^enlesque tui loluin ad inte},'runi, »icut a nobis fuit
in voHlrani rcvocotis potestatem atque dominium, et tibi peqK-tualiler, sancta Maria bere*
no8tm, proHtiat in augmcntum. et hoc vojumus et suppitcamus, ut post noaironim quoqne
di.scossuin nidlus liomo illa.s cellula.s A.scKau^'iam et Werida, quaa ego ad aanctam Mariam
(IimII, iiuIIo tempore in benelirio lial)eal. »i quis vero vel qu^cunqne peraona qudibet lempotv
'J!> quocunquo in(;enio contra hoc testanientum, quod ego spoiilanea volunlate inspininte diTioo
mn^'islerin fcci et ejfo ipso »rripsi, venire aut agero temptaverit aut contrarius esse voluorit
aut niinuere aut irrum[)ere conaverit, inprimis iram dei incurrat et ab antistile, qui tunc
lemporis est, rornm dco et sani;ta Maria excommuiiicatus cxiitlal et illa die trcmenda, cum
districtus cxaminator advencrit, reus et judicatus disiredat, et insuper inferat nnctonim
an ai'torilius sacrosanrtc; QiM-lesi^; sanclQ Marie b^jredi me^ una cum sarratissimo fisco auri libras
r>, arpMili pondern 'iö coactus cxsolval, et quod re|>otit vindicare non vaical, et nihilominus
pres(<ns pa^^ina testamenti (Irma HtaliiliUite debcat permanere cum stipulation« subnixa. actum
Argcnlina rivitate. notavi diem et annum quem supr.i
Kgo in dei nomine Itcmigiu-i peccator gnitia dei i'|m^< <>|'ii^ hoc lestamentum .im
!K> in amore sanct^ Maria-, qu«! ego ipnc manibus meis »cripsi et suporius acn- ,4vi,
rclegi. et ego Gi.sleiwrtus * acsi peccator episcopus subscripsi. ego WillibaMus * epaeopus
subwripsi. si^'nmn (iaribaldi. ego Wiumatlus ^ • epi-w-opus. ego in dei 'W " " ' q« •
voealus episcopiis sni)S( ripsi. e^'ii W.ilinliii-- ' \m'.ilii-. episeopus siibsii'^ ilio.
■) /m Ji kltiitt Ltitkt f$U**t». b) B NVium«! ^r StWt M« d mttJk mum trUmftrt «4
Hl oht».
' "Ein GiMehttiu* i»l lU»chnf von Koyon, 769 — 7B'i.
S WM WmiMÜdH» Bi»(^f von Eichttädt, 741—786.
» Wfomadtu Büdtttf von Tritr, 7S3—791.
* Ein WaUerieu» Biteluf ran Ammm, 774—804.
• Für M'ahckM» litM Grandiilier W<UtU>etiH», Bitdtirf tm Basti mm die MMt dt$ »ttm Jtdtrk.
10
14 778
Signum Lantfridi. Signum Ballone, signum Harbaldi. Signum Friderichd. Signum Rashinfridi,
qui et ipse consensit pro parte uxore sua Harilanda?. in dei nomine Remigius peccator
episcopus feci hoc tcstamentum in honore domini et sanctg Marig Argentoratinse de Aschagia,
qug est in Uuibileslieim marcha seu et in Bladbotesheime marcha, pro animg meg remedio
una cum ipso corpore sancto sanctae Sophia; similiter et in alio loco, qui dicitur Werida
monastoriolo, quod est in marcha Grezzinbach, pro animtc meg remedio et pro anima Ratberti
episcopi. Signum Anteneri. signum Licenzio. Signum Erincnebcrti. signum set Anteneri. signum
Raderamno. signum Uualdegysi. signum Uenanti§. signum Scolasticg. signum Erinenegund§.
Signum Maurind, signum Aginone. signum Audeberti. signum Widerici. signum Adone.
Signum Aribio. signum Anausoni. signum Berngro. signum Alione. signum Hardrino. signum
Rotmundi. signum Apponi. signum Alaholfo. signum Scaione. signum Haimone. signum
Uuanhaldo. signum Hildibrandi. signum Uuolfgrimo. signum Leoboino. signum Audrico.
Signum Erhusto clerico. signum Hilderici clcrici. signum Geruuigo clerici. signum Adalmannno.
Signum Nanduuigo clerici. signum Hildimano. signum Hildiberti.
Idus martiia. lö
Carla quam fecit Remigius episcopus ad sanctam Mariam de Aschaugia* et de Werida
monasteriolis.
B aus Straßh. Bez.-A. G nr. 2. cop. mb. von einer Hatul des lOten Jahrh. von Anfang
bis Ende geschrieben.
Gedruckt ebendaher bei Grandidier Hist. de l'egl. de Strasb. II p. j. p. 130 nr. 73 fälsch- Dt
lieh für Autograph gehalten = Neugart Cod. dipl. Alem. I, 65 (stückw.) = Migne
XCVI, 1582. — Schweiz. Ürk.-Beg. nr. lOS. Mit Becht nimmt Bettberg Kircheng.
Deutschi II, 70 und 88, dem sich Hegel D. St-Chron. IX, 748 anschlicsst, an der Form
der Urkunde, den fortwährenden Apostrophen der Maria und der ängstlich sorgfältigen
Beobachtung der Bechtsnormen für Testamente Anstoss. Er vemmthet hierin einen spä- 35
fern Urkttndenfälschcr, nicht einen unbefangenen Testator des 8ten Jahrh. Zum Mindesten
liegt sicher eine spätere Ueberarbeiiung vor. Da in der Schrift der Zeugennamen verein-
zelt sich Buchstaben und Ligaturen der Merovingischen Cursive finden, so ist vielleicht
für diesen Tlieil eine ältere Vorlage anzunehmen.
17. Imma verkauft ihrem Sohne Güter im Elsaß u. a. in Straßhirg für 30
den Preis von 600 solidi. 778 März 31.
Domino filio Imma genetrix tua vendilur. vendidisse me tibi constat ila et ven-
didi id est in pago Alsacinse in locis nominalis in Ehinhaim , in Uualabu, in Erin-
ginsashaim , in Rodashaim et in Strazburga civilatc, quicquid de terra Uuallharii
conquesivi, id est cum terris, domibus, sedifieiis, accolabus, mancipiis, vineis, silvis, 35
casis, casalis, peculiis, pascuis, aquis aquarumque decursibus. lotum et integrum
quicquid habeo conquesitum a die presente tibi tradidi. unde accepi a te in pretio
a) Allein auf einer Zeile siemlich rechts in der Ecke stehend.
1 Im Straßh. Bez. A. G nr. 2 befindet sich eine Pergament-Aufzeichnung des IZten Jahrh. über
die dem Kloster Eschau von den Straßb. Bischöfen Bemigius, Wideroldus, WiUehelmus und Hezel 40
gemachten Schenkungen, unter denselben schon von Bemigius herrührend : in Argentina civitate cnriam
unam, capellam sancti Michahelis ante civitatem Argentinam. Gedruckt in der Gallia Christ. V, instr.
p. 473 nr. 16; Würdtwein Nova subs. dipl. VI, 235 nr. 102; Grandidier Eist. d'Als. II p. 3. p. 75
nr. 436.
778 — 780 ift
otconlra soIidoH 0(X) ea raliuiic, ut ab hac die ipsas res »upcrius DonuBtlM
Icncus alqtic ])(>M.sidea.s et tuis poslcris ad poHsid«:ndutu dcrelinqnas bcieildi qaod
vulucritit, lil)«ram ac firmissimam in dei numitic in oniniliUH liabealis potettatem. li
e^o Ulli licrcdcs inei vel quislihel uUa oppuKÜu {M.-rsona, qui conlra hanc TeodiUo-
r> ucm a mc faclani venire teniptuveril aul inrumi>crc vuliierit, tUDc iiifcral übt Utic-
quo heredibiis diijtla repetionc auri uncias 20, argenti |x>ndera 15 ; et nihilominiu
8cd prcsens vendilio lucc omni tempore finua et iDviolala pcrniancat MipuJatioae
Huhnlxii. ncliiin priiiio kaliiulus aprilcs anno 10 rcgni domni KaroU regi«.
+ Iinuiinun , qua- liunc veudilionem fieri rogavit + Vodalrichi comitts -f A«Jli-
lu chi 4- Olrichi + Ratberti + Uuiloni + Hattoni + Berahtgario. ego Asaph rogs-
tus »crijjsi ' .
Aua Dmnkt Cod. dij>l. Fuld. p. 38 wr. 61 nach einem Fuldaer Ckartmlar tUt 9Un Jahik.
f. Ti mit der Ufher»chrift karta venditionis Imma!. Damadt «tek M Sdkmmtt Corp.
tradit, Fuld. p. 30 nr. Uli mit dem Datum pridie idu kpriL s: QrtmMiir HM.
ir, d'Al». I p. j. p. 41 nr. Hl im Aimtug.
18. Alderih verkauft dem Mönch liihbald des Klosters Weissen^rg ein Oruitd-
stück mit Haus innerhalb der Mauern Slraßburgs ßr 8 Unzen Silber. 780 Mo-
veviber 18 Straßbiirg.
Domino fralrc Ribbuldo monacho de monasterio, quod dicitur Uuizcnburg in
w bonore sancti Pctri construcluni, ego Aldericus vendilor vendidisse me tibi constat.
itn et vendidi iiifrn murus civitatis Argenloralinse arcale ciiin casa .snp<T{K)sita. et
ipse «reale ba|bcl| " tcrminos : ab uno latu teuet Uuicberlo et Albtiino clericus, ab
olio liilu tencl Abbo et I^ndulfus'', ab uno vcro fronte est strada publica, unde
raccepi a te in precium, sicut inter nos conplacuit atque convenit, in argento uncias
8. in ea vero ralionc ipsam rem tibi vendo vel ad ipsa casa dei dono de jure meo
in jnriHU vcstram trado ntqiie transfiindo ita, ut quicquid ab bac die habeatis ad
ipso niunasleriu »unctu fucere quo volueriti» liberam ac lirmisäimam iu dei nomen *
perfniatis arbilrium. si quis vero. quod fieri non credo, et cetera*', slipulacione sab*
nixa. actum publice in civilate Argcntoralinsc sub die 14 kalendas deoembris
ao anno 13 rcgni donini noslri Caroli gloriosissinii regis. ti-stes .\lderib, llunolt, Glius
eins Hilmunt, Gcrmunt, Uisalfril, Biiifrit. MiiiiKTicho. Il-rir..!.., Uundalbcrto. ego
lluidulfiis scripsi et subscripsi.
W aun dem cikI. tradit. Wittttbnrg. m ."?;.., /. ■'>■ , . . ■ ■ i\ üamt deuellxn timgrtrogm
mit der l'eberschrift : vendilio Aldorichi de pago AUsacin. qaam veodidit
!C tnonnoho.
Gedruckt darau» Itei Zeu»i Tradit. Wiienb. p. U3 nr. tS3.
Ahhiirt»»ftttritK »Ur n. d] W Mtor ■••( JUIitr*mmf*itritk »Ur t.
1 Nach dem FMaer CopiaUmch dt$ Möntht$ Ehtrhard ute. XII trrUiht Imma im Otmtimtlurft
mit ihrem Sohn di« oben gtmumtm ChUtr <i«M hnKfi» Bomtftu. VtrpL Dromki TrmiH, H 4Ml»f. FWrf.
>p. 6.
16 788 — 791
19. Volo schenkt dem Kloster Fulda Güter im Elsass u. a. in der Stadt
Straßhur g. 788 April 19 Schce/folsheim.
Oporlunum est unicuique, dum in liac mortali vila vivet , ubi inmortaliler perpe-
lueque vivere sperat dum licet cogilare sludeat. ego in dei nomine Voto dono pro
animae mese remedium seu pro pondere peccatorum meorum dono ad monasterium, &
quod dicilur Fulda, quod est in honore sancli salvaloris conslruclum , uLi ipse
sanctus Bonifatius corpore requiescit sacro , ubi vir venerabilis Baugulfus abba '
preesse videtur, donalumque in perpeluum esse volo hoc est in pago Alsacinse in
villa Scaflolfeshaim, in Strazburga civilale, in Tuncliinashaim, im Uuigfridashaim,
in Gaganhaim, in Hantscobashaim, in Ebinbaim, in Falahabu, in Alabrunnen, in lo
Barru, in Hunzolfeshaim, in Ilirtunghaim , in Ilughilabaim, in Niufera et ad Scaca
id est cum terris, domibus, edificiis, mancipiis, vineis, silvis, arealis, campis, pratis,
pascuis. aquis aquarumque decursibus, mobilibus et immobilibus. quicquid dici vel
nominari potest, totum et integrum a die presente trado alque transfundo ea ralione,
ut a die presente aut, si mihi deus legilimum dederit filiuin, liceat ei redimerc cum 10
duobus uuerageldis. si hoc non fuerit , liberam in omnibus habeant supradictus
abbas vel successores eius teneant potestalem. si quis vero, quod fieri non credo,
si ego ipse aut aliquis de heredibus meis seu quislibet uUa opposita persona, qui
contra hanc donationem a me factara venire lemptaverit aut eam infrangere voluerit,
inferat cogenle fisco auri uncias 15, argenti pondera 10, et quod repetit evindicare 20
non valeat ; sed presens donatio hsec omni tempore firma et inviolata pernianeat
stipulatione subnixa. actum ad Scaftolfesbaim puplice data 13 kalendas majas
anno 20 regni domni imperatoris Karoli. + Voten qui hanc donationem fieri roga-
uit + Theotberti + Uuinihardi + Liutharii + Ratberti + Emichoni + Thrud-
harii + Ursoni + Odalrichi + Hilticari + Uuitberti + Starcolfi + Nidgarii +.
Am Dronke Cod. dipl. Fuld. p. 54 nr. 80 nach einem Ftddaer Cliartitlar des Oten Jahrh.
f. 6'> mit der Ueberschrift traditio Voten de pago Alsacinse. Darnach auch bei Schanytat
Corp. trad. Fuld. p. 42 nr. 84 = Grandidier Uisi. d'Als. I pr. j. p. 47 nr. 96 im
Auszug.
20. Theothard iind seine Gattin Ehirsmdnd schenken dem Kloster Fulda ein 30
iiherbautes Grundstück innerhalb der Neustadt Straßburg. 791 Juni 22 Straßburg.
SacrosanctfE ecclesiae sancti Bonifatii martyris Christi, quae est constructa super
fluvium Fulda, ubi ipse sanctus martyr Bonifatius sacro requiescit corpore et ubi
Baufgolf abba preesse videtur, nos itaque Theotbardus et conjux mea Ebursuuind
donamus pro animae nostrse remedium donatumque in perpetuum esse volumus hoc 35
est infra nova civitate arialem nostram cum casa, quae in ea stabilita est. ab uno
latere habet Baldrud, ab altero latere via communis, ab una fronte habet Gotesman
26
1 Baugulf Abt von Fulda, 779—802.
701 - 801 17
et al) alia froute terra sancti I'etri de monasterio Sundalberti abbaüs >. tolum et
intef^niin u die presenle donainus atque transrundemus , libcram et firmÜMiroaui in
ütiiiiihiis halicatis poleslatcm. si qiiis vero, quod futurum esse uon credo, st dm
ipsi vel hercdes nostri seu qiiisliliet ulln o{j[K)iiila extniriea persona, qui contra bsnc
'> duiiutiunein a nubis i'uclüia venire tciniilaverit aut iiirumperc voluerit, iram dd in-
ciirrat et inrcrat fisco cogentc auri uncius 5, argenti pondera 2. actum in Straz-
hiirgu civilatü publica, datum 10 kalendas Julias anno 23 regni domni Karoli regis.
4- Tlioülhardi + Khursunindn corijiigis sua, qui iianc dunationem lieri rogaverunt
4- Ilrihcliurii + Ilruüdiiunili + üloni 4- Theotuuigi 4- Egilolü 4- ThancbolG 4-
10 Uloni 4- Asaph, qui rogatus scripsit.
Au» Ih-onkx Cod. iliid. Fühl. p. M nr. 08 nach etnem FMaer Chariular de» 9Un JaMrk.
f. 3'' und (/• mit der l'ebemchrifl : traditio Thcoth»rti et conjagii *jo» de ßtnxbarg.
Uanutch (tuch bei Hchannat Corp. trad. Vuld. p. 47 nr. 95 sa (fnmdiiUfr üiM. ät
l'igl. de Sinub. II p. j. p. 144 nr. m).
I"- 21. Theothard schenkt für das Seelenheil Adalharts dem Kloster Fulda ei»
iiberbavles Omndsliick innerhalb der Neustadt Slraßburg und Ländereien i» der
Mark Ileidolshe'm. 801 Juni 27 Straßburg.
SacrosanctiE ecclesiiB sancti Bonifalii, quas est constructa super lluvium Fulda,
ubi ipse niartyr sacro rcquiescit corpore, ubi in dei nomine Baugolfus abba preease
vo vitlt'tur, ogü itaque Tbeolhardus dono pro reoiediuin .\datbarti donatumque in perpe*
luuiii esse volo hoc est infra nova civilale Argentoraliuse ariale unum cum rasa,
quai supra ipsani arialom slabilita est. ab uno lalerc terra sancti Nazarii', ab alio
lalere terra sancli Mauricii^, ab uno fronte terra sanctns Mariie, ab alio fronte terra
sancti Stcphani^4-- et in marcu Ilaidulfushaim ariale unum, ab uno latere terra
vj saucliP Maria-, et tcrrit! aralurin» juriiale unum. ea ratione a die presente trado
atque (rausl'undu, ut ipsa casa dei vei congregatio illa biec omnia tcneani atqoe
possideant et, quicquid exinde facere voluerint, libcram in omnibus babeant potes-
talom. si quis vero, quod futurum esse non credo, si ego ipse, quod absil, %'el bere-
des niei seu qnislibet ulla opposita persona exlrauea, qui contra hanc donationem
:>" a me faclaui venire lemplaveril aut eam infrangere voluerit, tunc inferat vobis
cogeute fisco auri uncias 5, argenti pondera siniililcr, et quod re^wlit eviudicare uon
valeal; sed prcsens donatio biec omni tempore firraa et inviolata pemianeal stipa-
laliuue subiiixa. actum in Strazburga civilate publice, data 5 kalendas Julias
anno 3;5 (iaruli regis. 4- Tbeolharti, qui baue donationem fieri rogavii 4- Uuolfberti
85 • Nach Grnndidirr 1. r. not. x I.aiul de» dem heiluttn Trtru» ynifi/ilrn A'/<>*fci< .M-'fn M.ntifr.
dem $eit TM SiouMbrrt, noch Aitulern Suminibert, tdi Abt ivrftund.
* Nach (irundidirr l. c. not. e der Abtei Lor$A fthOhga Luti; dtr cod. äipL lyiu,m)Mm <kO>.i:i
indeß keine Straßhurger Ursitrungen.
s Nach Grtmdidier l c. mt. a dem Khtler Etir^iimmamUtr bti SMtttttaH Jn^Uriy.
* Wold Grundl>e.oite der Siraßburger CuthedmlkirclM fimd Jk» St. SligikmiUltItn. Cfr. t\. Schmidt
Hi»t. du cliiip. de s. TItom. p. ätiU.
S
18 801 — 831
+ Berahtradi + Hruodolahi + Uuolfliardi + Sigiberli + Sigoni + Hartnodi +.
ego Asaph rogatus scripsi et teslibus firmavi 4--
Aus Dronke Cod. dipl. Fuld. p. 97 nr. 171 nach eitlem Fuldaer Cluirtular des 9ten Jahrh.
f. 5'» mit der Ueberschrift traditio Theotharti pro Adalharte de Alsacinse. Darnach
auch bei Schannat Corp. trad. Fuld. p. 75 nr. 153 = Grandidier Hist. de l'egl. de
Stra-sb. II p. j. p. 145 nr. 81.
22. illudouuicus imperalor ab Adaloch Argentoralcusis sivc Stratburgensis
ecclesiae in honore sanctfe Maria? conslructfe episcopo rogalus, ul oblatam sibi auc-
torilatetn Karoli regis confirmaret, prfecipit, ut prsdicla ecclesia locellum Slillam a
longo tempore per confirmationes regum possessura deinceps absque uUius impedi- lo
mento teneat atque possideat. «cum pelilionibus servorum dei justis». Durandus
diaconus ad vicem Ilelisachar recognovit et subscripsit. data 5 kalendas septembris
anno 3 imperii, indictione 10. actum Aquisgrani palatip regio. [816] Augusl 28
Aachen.
B aus Straßb. Bez.-A. G nr. 4 or. mb. c. sig. int. subt. impr. delapso. 15
Gedruckt ebendarnach Gallia christ. V instr. p. 463 nr. 4; Schfipflin Ah. dipl. I, 65 nr. 81
(a. 817) mit Facsim. (auch bei Kopp Pal. crit. I, 387 tob. 3) = Schöitemann Cod. f.
pract. Dipilom I, 43; Grandidier Hist. de l'egl. de Strasb. II p. j, p. 165 nr. 91 (a. 817)
— Migne CIV, 1073; Bresslau Dipl. Cent. p. 152. — Böhmer Reg. Kard. nr. 385;
Sichel Acta Kard. L nr. 95. 90
23. Kaiser Ludwig bestätigt auf Bitten des Bischofs Bernald von Straßburg
das von Karl d. Gr. den Angehörigen der Straßburger Kirche ertheilte Zollpri-
vileg. 831 Juni 0 Ingelheim.
(G.) : In nomine domini dei el salvatoris nostri Jesu Christi. Illudouuicus divina
ordinanle provideutia imperalor augustus. nolum igitur esse volumus oranibus fide- 25
libus nostris praesentibus ; scilicet et futuris, quia vir venerabilis Bernaldus Straz-
burgensis episcopus adiens serenilatem culminis nostri obtulit obtutibus* nostris
quandara pnBceplionis auctoritatem '' domni et genitoris nostri Karoli praestantissimi
augusti', in qua continebatur, quod idem domnus et geuitor noster Karolus pro
semolumento •= animfe suae eidem Slrazburgensi ecclesise concessisset, rtt^, wbicum- so
que per civitales vel vicos, castella aut trejectus vel portus excepto Queulouuico,
Dorestato atque Clusas homines memorate ecclesife navigio aut terreno id est cum
carris et saumariis negoliandi gralia irent et redirent, nullum teloneum quisquam
rei publice administrator ab eis exigeret. pro firmitalis namque studio petiit idem
Bernaldus venerabilis episcopus, ut paternae auctoritati hanc nostram superaddere- 35
mus auctoritatem. cujus pelitioni libentissime annuimus et hunc nostrae auctorilatis
a) B nostri — oblutibus von gleicher Hand auf Rasur. b) B auctoritatatem. c) B temoluinemto.
d) Die drei Buckstaben durch Fallenbruch des Perjamenit vermischt.
l Cfr. nr. 15.
831 - 846 19
princcpliiin fieri jussimus, per cpiod ornnihiis comilibus, vicariis, ceDteoMiis Tel
üiiuiibtis rem publicum (idmiriistrnnlilius seu cunctis fidelibus no»tm pnecipimos, ul
ntillii.s veslnim de n-liiis, qiiHH navigio aul* /«Treiio id e«t cum carris et uomariii
p(;r regua deu pro])ilio iiustra IiomiiicH eju.sdfm Struzburgensb eoclesüe oegotiendi
:• gralia diixcritit, iil)i('iim({tic acccssum habucrint, nullum teloneum aal ripaticum aut
purtalicum aut pontoticum aut salutalicum out cespitalicum aut rotaticum aut ceoa-
licum aut pastionem aut laudaticum aut trabaticum aut pulvcraticutn aut uUuin
üC(uirsiim vcl ullum (cnstiiii aul tillam reddibitiüiicm nccipore vel exactare audcat
aut liuiiiiiiilius, (iiii eudciii luercimonia pni-vidt-tit , uUain inquietndiiiem aut impedi-
10 meiilum facere pni'sumat. sed liccat eis per hanc nostram auclorilatem, cum Dari»
bus et cetcris vebiculis abque iiliius contrarietate vel impedimeuto per univenum
imiMTiiim noHtnnn, nbicMiinquc eis nen-ssc fuerit, lÜKTe et wcure ii 'lire et,
si alicpias moros in qiiolibel lüco fecerint aut mcrcati fuerint vol vn. .. ' «lihil
ab eis prorsus, ut dictum est, lelonei exigalur. et ut liwc aucloritas iuvi . et
15 inconvulsom obtineat linnitatcm , sigillo nostro subter eam jussimus sigillare.
(C.) • liiriiiinmaris notarius ad vicem Fridupi.si rccopnovi et v " W-)
Dalu 8 idns jiini.is anno Clirislo propilio 18 imperii domni lii. 1.4. /...■.. . jM4-.-.iini
aiignsli, inditlione 9. actum Ingelinbeim palalio regio; in dei nomine feliciter amen.
n au» Straßl). Bei.-A. Q nr. 6 or. mb. c. »ig. int. »übt. impr. ddetpio mit dtr
■S) von Kenig spätrer Ilniid de tclonco.
Gedniekt ebendarau» lAiguiUe )>r. p. 19; GaBia chrt'.i. l ...-/r. p. 463 mr. S =
VI, 573 nr. 170; SehOpßin AI», dipl. I, 74 nr. 03; Grandidier Uisi. J* fifi i»
Striub. II p. 3. p. 195 nr. 104 — Levrault E*»ai mr fane. momm. de Sinub. p. 407
nr. 11. — LOhmer lieg. Karoi. nr. 415; Sickei Acta KanA. L nr. 3ti7.
IB 24. Illolharius imperator Ratholdo Slrazburgensis ccciesis episcopo supplicante
pra'ct'plum genitoris sui Ludovioi imperaloris sibi oblatum , quo bominea ecclesia;
Argcnloralensis ab omnibus vcctigalibus immunes dedarabautur (ar. ^3), conßrmat
iisdem fere verbis. « si saccrdotum ac servorum dei ». Eichardus ad vicem Agil-
mari rocognovil. data 4 kalendas augusti anno imperii 21, indictione 3'. actum
Au» Grandidier llist. de Vriß. de Stratb. II p. j. p. 313 nr. 114 nach einer jeltt twfenwii
Abtchrift de» ütraßb. bmehoji. A. — Bijhmtr Reg. Karvt. nr. W9.
25. Kaiser Lothar bestätigt auf Bitten der Aebtissin Basilla dem Prauenkloiter
St. Stephan zu Straßburff die Immunität und schenkt demselben :\rSlf im BUt*$,
85 I« der Ortenau und dem Breisgau gelegene Uöfr ^ ''■ "• '' Straübur?
(C.) ; In noiniiio doniini iiostri Josu Cliiisli dei aclcini 1 ' na omuianu' piv-
vidi'iiti.'i iii|ii'r:iti>i' :iii|;(isius. iiiiii ]H<liti(>iiiliu.s t* servorum dci , ii'jnaliiKhwa dwau
•) Di* tt*f ButktUA*» ittrtk *M XmA i« Ptrftmtml t*rmtktrt. kj B (wtiooili««.
1 ...
20 845
cultus amore favemus, superni muneris donum nobis a domino inperliri minime diffidimus.
igitur omnium fidelium sanct§ dei §clesi§ ^ et nostrorum presentium videlicet et fulurorum
conperiat industria, qualiter dilecta cognata nostra venerabilis sanclimonialis et abbatissa
sancti protbomartiris •> Stephan! Basilla <= in ambitu infra muros Argentorato majestatem
nostram adiit ofierens obtutibus nostris auctoritates ^ et munimina cartarum illustris paren- 5
telg nostre progenitoris ducis Adalberti, qui fundavit jam dictum locum in parte su§ here-
ditatis, qug sibi pertinuit inter ruinas veteris Argentorati, pro oportunilate solitudinis et juxta
fluentis Brusci fluvii et dotavit eum prediis suis large pro remedio animg su^ et parentum
suorum ibidem adtributis et Atalam sacratissimam virginem abbatissam presidere ordinavit.
et quemadmodum in eisdem insertum continebatur auctoritatibus, eundem locum per präg- lo
maticam regia Cbilderici constitutionem prerogativa emunitatis libertale conmuniri inpetravit,
ita dumtaxat, ut, salva per omnia reverentia sacrosancti antistitis, in cujus consistit territorio,
nuUus judex publicus vel quislibet ex judiciaria potestate in loca vel agros seu reliquas pos-
sessiones, quas in quibusUbet pagis vel territoriis possidebat, nisi defensor, quem ipsius loci
congregatio et abbatissa voluntarie a palacio inpetraverit, audeat ingredi ad causas audiendas, lö
vel freda aut tributa exigenda, vel colonos vel fiscalinos «^ bomines ullo malo molestare. bis
itaque ita pertraclalis et merilis piorum votorum in vita futura conpensatis, talis munificentig
expertem me futurum perhorrui et pi§ peticioni prefatg cognate nostr§ . . .' facilem prebui
auditum. et sicut rogavit, facta antecessorum meorum scriptis et preceptis confirmavi et cor-
roboravi et constituciones ordinem rememorando renovavi, ut videlicet ibidem permaneat certus 20
numerus quatuor canonicorum sacerdotum, ex quibus liceat idoneum ecbonemuni, cum opus
fuerit, accipere, et triginta sorores ad ministeria claustri peragenda cum rongruis ministris
et edituis intus et foris digne et fideliler minislrantibus. proinde vero eisdem confirmatis,
hortatu et rogatu atque favore voluntario dilectissimg conjugis inperatricis augusl§ Hyrmin-
gardis, coUecta utriusque manu, stibulatione ßrma, donatione legitima tradidimus jam sepe- 25
dicto loco sancti Stepbani protbomartiris ad Stipendium fralrum canonicorum et sanctimo-
nialium K deo ibidem famulantium duodecim nominatas et dominicas curtes cum omnibus
appendiciis suis et justiciis suis nobis in eis constitutis, videlicet basilicis, capellis, villis,
vicis et antea tradita confirmavimus tarn infra muros Argentoracenses quam in pagis. infra
muros basilicam sanctg crucis ; cum silvis, terminis et decimis Botbebür et campis, pratis, 30
pascuis, conpascuis, aquis aquarumque decursibus et piscationibus et utriusque rip§ liloribus
juxta vel infra aut circa villam Skitingsdtböhel, cultis vel incultis, quesitis et inquesitis, qui-
buslibet vel usibus vel questibus aptis, servis, ancellis, colonis, fiscal ibus ^ , silvis, insulis,
exitibus et reditibus et banno et cyppo. in pago Alsacinda Wanga cum suis appendiciis,
campis, silvis, vinetis, rivis eorumque decursibus cunctisque justiciis. Otbenhen, Nunnenwilre, 3ö
Gundeneswilre in pago Martinhauga cum supradicto jure de Botbebür et Skitingsdtbuel. in
pago Prisgaudi Munzinga villa cum suis appensibus, basilica, vicis, terminis, decimis, campis,
silvis, pratis, pascuis, conpascuis, cultis, incultis, quesitis, inquirendis, mancipiis, servis et
ancillis, colonis et fiscalinis tarn de equestre quam pedestre ordine, banno vel cyppo, marcato
et omnibus justiciis > sicut ceteri meliores. eis Renum juxta fluvium YUa noncupante Egeshein, 40
Wibilesbein in simili jure, sicut cetera supradicfa, basilica, terminis usque ad fines Yllekiriche
et Ryno et supra et inferius piscatum. in Bosenhen dominicam curtem, capellam et deci-
a) Unter den e in sancte und eclesia ein oben offnes a. b) B prothomatiris. c) Der Name durch
mehrere Striche corrumpirt, B in R verwandelt, ebenso das erste a in u, hinter den beiden 1 ein
d eingeschoben, lieber die rei-schiedenen Lesungen tgl. Grandidier l. c. not. a. ä.) B aucoritates. 45
e] B ficalinos. f) Lüche von i — 8 Buchstaben, nohl Basille tu ergänzen. g) B sanctimonia-
num. h) B ficalibus. i) B justiis.
846 — 847
91
miiiii . " cum Halica U'm et «uw apcnnibu«. fi[iiii)ii (curt«] ^ ad hunimurk ooneya-
naiiilii (tcNlinaviii>u8 cum suifi apcnnibuii Lumanihein, Lupolheaheti. aed ut prdaU oepla aortni
liiiHilla i* .ililmtiMHn i>juhi|U(! in ciNlfiii \tica aucccNlricM jura et comÜtMcionai aibi ab iaido
pnik'maticc ot canoiiii«! ccititrnilitnN (|ui<-l(! et inconvulae in parpettiiun poaridaat «t nUinaal^
& hör, cmuiiitali.i edictum ficri juiwimuit. in quo precipimua et conflnnamu«, ut nullu«
juili'X vr>l (|uilili<;t ex judiciaria |M)ti>Ntal(< vol aliquii) hnminum audcat <> alirpia
|vt'l|" alicujus conccHsioiu! vt^l JuHHiono aliquaü coruiii urckitlax, (lowMjauoiMa vd qnaalÜMt
iiivatloro vel aliquo mtMlo iiiolcstaro. ncc ali(|uiM duiTCjuioruin inporalomn aM n
iioxtram conNtitutionom vaieat inmutarc, nisi qu<Ml ahitit ronsulliti Hummi« aeleafaa priodpibM
ii) al<|iii! r)>|{iii (idcliliuH pro aliqiia cvidriitissiina fi chatolida principibaa >*p*Hff eogniia neew»
Hilali; ■ vel utiliiati? i>iil)licc p<>r aliaiii aurlorita(<;m in melioran atatam reAMmietar. ai «pria
vcro contra hanc nostram auctoritatem venire tcmptaveril, predido loco trifnnta libras arKvnti
exntninuli exHolvero et fiMco lejfio totidom auri purinNimi co|;atur. et ut hoc • prec4^
tum iiiviolahilom et ratnm linlxvit flrmilatcm, manu prnpria Hubler illud liriii.>.>.ii'i^ A anuh
lö nosiri inprcMHionc fii(;illari juNüimus.
Dat^i idufl mnji nnno Clirislo propicio impcrii domni HIolhahi 2ß et in Krancia 6, indie»
lionc 8. ncliim |iiililir)> in palatio rei^io Ai-);pntnraco, cum iremua in Italiam ; fclicilcr amen.
• Si^^num lilolliarii sorcriissimi nu|;usli | (M.)
: Rinadufl notarius . . . ' rcco((novi et cohfirmavi ;
■£,
Ji (iKx .'■Inihli. Ui. ■.-.[. 11 faHC. 2(>lll royj. ;»/■ -.. .\ / /
l'tnjiwiinls und eilt Loch ilemielhrn in 'I' r w'. ;/. //i.'.. /
einm rrnit. Sirijrh. Klien tlort auch >;7' "" • uiul lin
grquetmht, iihrr nicht hltm wie Fickrr lUiti. . I'rk. II. V't
liuum fiir da» Sch]u»ni>rotixroll mehr lilirh. ]>• ,
xnnern Verdachtmgrüiulfn eine FäUchumi des lli' ,
beschreibun^ von nr. 61.
»)
»
Otdruckt darnach bei Guittimtm De epüc. Ärgtnt. p. 36 = TcHttel Hittor. Vimdic. »pp.
p. 96 = Kccnrd (hrig. Hah>h. proli. nr. 7 = Brlhomme Uift. Mtdiami Mon. p. ti =
Lünig XVII, 807 nr. 4 r^ liimqurt VIII, 383 nr. 34; Schiller Kömtgth. 8. UT;
Laguillr pr. p. 4; Sthöpfiin Ah. dipl. I, 81, nr. 101 wut FaetimiU lab. 10; OrmiMtr
Ilisl. de l'egl. de Slriub. II p. j. p. 333 nr. HS. Herrgott Genetd. Habtb. II, M
nr. 60 nach einer Copie einen CmUs der Wiener Bibliotk. OaBia chrüt. V iMtr.
p. 463 nr. 7 nach einer schlechten Coitie. — Böhmer Reg. Kant. nr. 69t. Vom Sh^ipf
Beichak. I, 1, 68 aln rerdiichtig Ixsrirhnel. Vnn Bettberg II, 7^. FruHrirh II, Sit mmd
Hegel D. Si-Chrnn. VIII, Allg. Kinl. S. 9 aU MwMnideMif toKtM; «m MMkminr m
ilen Wiener tiittungsb. 1877 S. 518 mit Hecht aU FHttk\m§ mrwarft».
26. Rabamis Maiinis nrchiepisoopiis Mogtmlinus saoclis fratribus. qui in ecde
sia Argonlnriw civilulis sunt coruinquc cborepiscopo inlcrroganlibus, qualis poeni
tcntia bomini inccstuo.so et ])arricidnQ imiwnenda sit, respondet. sibi jastnm
4U
i) LttU T«n $—10 Bthtutit». bj Ua» M« 4—« AmAmIm. ^ jnWWb 4ank SkiOt
pirl. d) B audM. a) UtU Mn <— 4 AmAm^m. tj läti* mm <— «t .
' l'rlicr diese t'ormei und Wir hnmttntimg arr prinrt^x cm «w,wr MMk fWyi. fwMtt
füristcmUind S. 43.
22 847 — 856
videri, quod abrenuntiet nefandus ille homo sseculo et jugi poenitentise operam del
Omnibus diebus vitse suje. «nuper ad nos litterae». [nack 847.]
Aus F. Kitnstmann Hrabanus Maurus S. 213 nach einer Freisinger Handschrift des 9ten
Jahrh.; Wasserschieben Beitr. z. Gesch. der Vorgratian. Kirchetirechfsq. S. 29 tind 164
nach einer Wolfenhiittler Handschrift des lOten Jahrh. — Will lieg. d. Erzhisch. v. 5
Mainz VI, 3. Wegen des Hintceises auf Cancm XX der Mainzer Synodalbeschlüsse von
647 nach diesem Jahre zu datiren.
27. König Ludwig der Deutsche lestätigt auf Bitte des Bischofs Raiold von
Straßhurg die von seinen Vorfahren der Kirche der heiligen Maria zu Straßburg
ertheilte Immunität. 856 März 30 Franhfurt. 10
In nomine sanclao et individiiic trinitatis. Hludouuicus divina favente gratia rex. si Jibe-
ralitatis nostra; munere locis deo dicatis quidclam confcrimus Leneficii et necessilates eccle-
siasiicas per » adpetitiones sacerdotum nostro relevamus juvamine atque imperiali ^ tuemur
munimine, id c nobis et ad mortalem vitam temporalitcr transigendam et ad a-ternam feli-
citer obtinendam profuturum esse, liquido credimus. proinde noverit omnium ^ nostiorum 15
tarn pra;sentium quam« futurorum solertia, quia vir venerabiiis Rutulfus' episcopus Argen-
toratensis sive Strasburgensis ' nostram adiens pra^sentiam delulit obtutibus nostris auctorita-
tem immunitatis domni et genitoris nostri Hludouuici bona; memoria; piissimi augusti, in
qua continebatur insertum, quod non solum idem genitor noster, verum etiam prai-decessores
ejus reges videlicet Francorum sedem ecclesiai sancta; Maria; semper virginis, in cujus amore jo
et honore ipsa dicata est ecclesia, sub suo nomine et defensione cum monasteriis et cellulis
sibi subjectis et rebus vel hominibus ad eam pertincntibus vel aspicientibus tarn infra civita-
tem quam foras consistere fecerant, et eorum immunitatum auctoritatibus hactenus ab inquie-
tudine judiciaria; potestatis eadem munita atque defensa fuisset ecclesia. sed pro rei firmitate
postulavit prsefatus Gratulfuse episcopus, ut paternum scu pnt'decessorum nostrorum reg^m 25
morem sequentes hujusmodi nostraj immunitatis praceptum ob amorem dei et reverentiam
ipsius sancti loci circa ipsam ecclesiam fieri censeremus. cujus petitionibus adsensum pra2-
buimus et hoc nostra; emunitatis pricceptum erga ipsam ecclesiam immunitatis atque tuitionis
gratia pro divini cultus amore et anima; nostra; remedio fieri decrevimus. per quod pra-ci-
pimus atque jubemus, ut nullus judex publicus vel quislibet ex judiciaria potestate in eccle- 30
sias aut loca vel agros seu reliquas possessiones , quas moderno tempore in quibuslibet pagis
vel territoriis infra ditionem imperii nostri juste et legaliter memorata tenet vel possidet
ecclesia, vel ea, qua; deinceps in jure ipsius ecclesia; voluerit divina potestas ^ augeri, ad
causas' audiendas, vel freda aut tributaJ exigenda, aut mansiones vel paratas faciendas, aut
fidcjussores tollendos, aut homines ipsius ecclesia; tam ingenuos quam et senos super terram as
ipsius commanentes injuste distringendos nullasque rcdibitiones aut inlicitas occasiones requi-
rendas nostris vel futuris temporibus ingrcdi audeat, nee ea, qua; super ^ memorata sunt,
penitus exigere pra;sumat. sed liceat memorato pra;suli suisque successoribus, res pra'dicta;
a) Grandidier om. per. b) Orandidier regali. c] B und C et. d) Grandidier add. (idelium.
e) Grandidier add. et. f) Grandidier Ratolphus C Rudulphus. g) C Rudolphus. Grandidier 40
Ratolphus. h) Grandidier pietas. i) Grandidier add. judiciario more. j) Grandidier telonea.
k) Grandidier supra.
Batold (Batdf), Biscliof von Straßburg, 840 — S74.
866 0
eccle«im cum omniltuH «ibi »uhjcctiii et rebiu vel liorninihaa ad m icpidaitibtu Vfll
tihuH Nub tuitioniH alquc iinmunilatis notttni! defenitionc, remoU loliun judiciarÜB potcatalH
irii|iii(;tu<lirio, i]uiel(> online ■* (Kimiilcrc et iiontro Kilolitvr parere imperio alque pro
tat<! iioHtra '< i'onjUKix ac pruliN tiuu eliain totiuM iinpcrii a deo nobia ceilali H tjm
■• liHi.irna niixtiiationu |h;i- iinrnenMurn (tunxcrvanili una cum clero «t popalo aibi awljartp
iminünHam ciemeiitiam juKitor cxorare. et quicquid de pnpfaUe rebua eecleti» joa Sai
|ii)li>rnt, in inti>i;ruiii ciilüin coni-eHsiuiUH ccclesiia' ', milictet perpatOO tompor» «i ad
(liiiii (lui Kervitiuin aii^MiiuntMin et Hupplemcntum (ial. Iianc iUqiM anetoritataan, at
in (iei nomine obtineat vigorem <= et a lidelibiu aancts dei ecciwiw et Doatria veriai
II) (jue civilattir, manu proinia »uhterlirmavirnuii et anuli nontri impreaaioiM aignari joanoMa.
Signum '1 (M.) Illuduuuici KcroniH.iinii regig*.
Data '.i kiilenilas aprilis anno Christo propitio 23' Hludouuici aereniaaiiBi regia in orienlali
Francia, indictione 4. actum Franclienfurt palatio regio; in dei nomine fuiliciter amen.
B aut Straßb. Bu.-A. 0 tue. 376 cop. charl. »te. XV t.
'" C coli. ibid. cop. cluirt. nee. XVII.
Gedruckt aus kUtner bei UtguilU pr. p. 3t = Bouquet VIII, 418; SM^Um AU. üfL 1,
87 nr. 107. Orandiditr Hmt. de Cegl. de Stnub. II p. j. p. 913 NT. J15 «S tftfnifk»
tabul. episcop. Tabern. (»lt.), deuen abieeiehcntU Letartem apttieO m rfcr DaHnmfttiSi
vhM wiUkürliche Correcluren lind. — Böhmer Beg. Karal. nr. 775. Sdkm Eeatrd Comm.
90 de reb. Franc, orirnt. II, 449 und Ilrumann Comm. de re diplom. imper. II, 44 mmd
339 hegten Bedenken über dir Aechtheit der Urkunde, die Sickel Beitr. t. Dipl. I, 38
iowohl für H4t wie HM gämlich verwirft, nicH blot der dtnmok»gi»ckem Vrrttimm§,
tmmiern auch de» anormiden VrotoedB» wegen, ebenso Hegel D. St-Chnn. VIII, AB§.
Eint. S. 14 not. 4.
■r. 28. A'ö'ni// Ludirit/ der Deulsche besliiligt auf Bitten der Aebtissin Basilla du
dem Fniuenklosler St. Stephan zu Straßbnrg von seinen Vorfairen ertkeilie Immur
nität. Sßfi Sqüember 12 Straßhnrfj.
\y>.)\ lii iiMiiiine snnclv' et iniüviiluc trinilatis. liliMl.-wirii-i lav.iii.
litatis noslrQ niuneru Iwis deo dicatis nlii|uid roiiferiinuH iHrnolicii d n- , : '
30 per pclirioncs rcligiosaruni pcrsonarum relevamus muniminc atquc imperiiwo tuemur juvamine,
id nobis et ail mortalem vilam temporaliter pcraifendam et ad a.>ternam « feliciler adipis-
ccndani proruturum essu liquido confidimus. ex quo noveril omnium tidelium noslronim tam
presentium quam fulurorum sollers discrclio, quod nobilin atquc vcnerabilis sanctimonialis
abbati.<*sa üasilla sancti Stepliani infra muros ArgcnloratensoD sivc Strazlmrc nostram
K niat;)'.staloin pivsentavil olitiitilxis nostris autorabile» cmunilates (irmites predeoeaaomm
trorum re^uin et iiii|><.>raloruiu, qualiter predirtus locus sancti Slophani a dooe Alberto ftin-
datus erat, et per constitucioncm Chylderici regia cmunitatus et per Pipinum m^^jordomum
locupletatus et munitus crcsccbat, et |km' munificentiam Clotliarii imiwratoris primi et coqiagia
Yrmon^ai-dis dilntus et corrolwratus i>ollebat, ac domum etiam auctoritatcm dooini et feni-
40 «) i^ N. C qui at online. \>] B : C aoaln». c) Qe—tMer ftmtmwi. d) Otgididitr edJ.
domni. •) OramtiJite aJJ. AJutcotliu diacoQos ad vicaa OrioMldi lacegiwn r* Or^rnJÜMr
8 regni. g) B nternim.
1 Bit hierher fait wörüieh «*ek mi( der ' iformel nr. 91 bei R de Botitre Bee. §httr, ät»
form. I, 37 deckend. VergL Sickei Beitr. m. i- i^—M.
24 85 6
toris nostri Hlödewici bong memoria piissimi augusti, in qua continebatur insertum, quod
non solum idem genitor noster, verum etiam predecessores ejus reges videlicet Froamchorum
aput locum indictum bealo Stephano et congregacioni canonicorum quatuor sacerdolum et
sanctimonialium triginta cum necessariis ministris dedicatum sub suo munimine ac defensione
cum Omnibus sibi subpertinentibus tam mancipiis quam prgdiis, tarn infra civitatem quam 5
foris constitutis, eorum inmunitatum auctoritafibus liactcnus ab inquietudine totius judiciarig
potestatis eadem munita et defensa fuisset abbacia. pro bujus itaque rei firmitate exoravit pre-
dicta abbatissa Bassilla, ut paternam seu predecessorum nostrorum regum clementiam
sequendo hujuscemodi nostrg emunitatis pr^ceptionem ob amorem Christi et reverentiam
sancti loci circa idem monasterium fieri censeremus. cujus postulationibus facilem tribuimus 10
assensionem et banc nostrg magestatis pagiiiam erga ipsum locum inmunitatis et tuicionis
causa pro divini cultus amore et animg nostrg remedio fieri decrevimus. per quod precepimus
atque jubemus, ut, salvo per omnia honore sui sacrosancti presulis, nullus judex publicus
vel quislibet ex judiciaria potestate in personas vel gclajsias vel oratoria aut loca aut agros
vel quascunque reliquas possessiones, quas ab antiquo vel moderno tempore in quibuslibel 15
territoriis vel pagis vel comitatibus infra dicionem nostram juste et legaliter memorata tenet
vel possidet abbatia, vel ea, qu§ postmodum in jure ipsius monasterii voluerit divina pietas
augere, ad causas audiendas, vel fieda vel tributa vel tlielonea exigemla, aut mansiones vel
paratas faciendas, aut fidejussores tollendos, aut homines ipsius ^clEEsi© tarn ingenuos quam
servos super terram ipsius conmorantes injusle distringendos, nullas redibitiones aut illicitas 20
occasiones requirendas, nostris vel futuris temporibus ingredi audeat, nee ea, qug supra
memorata sunt, penitus exigere non presumat. sed liceat memorate abbatiss^ suisque succes-
tricibus auctorilate episcopali et dispensatione illius, quem de numero fratrum ipsius loci
constituerit echonomum, ipsam sedem cum omnibus sibi subjectis et rebus vel hominibus ad
se pertinentibus sub tuitionis atque emunitionis nostr^ defensione, remola totius judiciarig a
potestatis inquietudine, quieto ordine possidere et pro nostro fideliter deum exorare imperio
et incolomitate nostra et conjugis atque prolis. nee liceat alicui sub pretextu advocatorie
occasionis sibi vel in hominibus vel quibuslibet rebus vel possessionibus eorum aliquod jus
vendicare, nisi quem pro aliqua, sicut aliquando fieri evenit, necessitate ipsa abbatissa cum
congregationis voto per consilium antistitis aput palatium expostulaverit, qui nee palemundum * 30
vel aliquas exactiones exercere presumat. si quis vero temerarius contra hanc nostrg con-
stitutionis auctorilates venire pretemptaverit, prgdicte ajcla^sig quinque libras auri fiscoque
regio decem auri purissimi persolvere cogatur et insuper offensam regiam incurrat. ut autem
hgc auctoritas pleniorem in dei nomine vigorem obtineat et a fidehbus sanct^ dei Kcla-sig
et nostris verius et cercius perpetuo tempore credatur, propria manu subterfirmavimus et 35
anuli nostri inpressione signari jussimus.
Data 2 idus septembris anno Christo propicio 23 domni Hlödewici serenissimi regis in
Alsatia, indictione 4. acta Sirazburc palatio regio; in dei nomine feliciter amen.
Signum (M.) Hlödewici serenissimi regis.
Otgarius ad vicem Grimoldi archicancellarii recognovit. *>
B aus Straßb. Bez.-Ä. H fasc. 2610 cop. mb. sec. XI. Das Feld des unten aufgedrückten
Siegels kaum mehr erkennbar, sclieint einen Kopf en face zu zeigen. Die verlängerte
Schrift nur bis zur Hälfte der ersten Zeile, das Felden derselben in der Signums- und
1 Unbekannt, dem Zusammenhang nach eine Abgabe bezeichnend. Grandidier 1. c. p. 345 not. n ver- 45
muthet eine Verwechslung mit parafredus.
856 — 871 »
liecogniliontzfilr, ila» liickrulmfle, eritärmtielu Mnutgramm werden ohfttdUn tom 4tm
niiormiilni J'roloroll iilleiit Kclum du- El int leie nr. 3i eine Fil-
Kihuiiij diu Ulm Jitlirh. Verijl. die /« nr. 'il.
(Jfdruckt darnach bei OuilUman JM tptK. Ärgtnt. p. 3:i - Cimriitff Ceiu. difH. IahAhi.
:, jß. :iO Trillitl llixt. Viiulit. a]i]i. ji. Un l.iiniij XVIl, ■ -- Ikmqmet
VI 11, fJO tir. :i ; Sthiltrr Konitinh. S. 47h Ijiard Orii/ . i'ib. nr. « =
Ilnimann CiimmnU. dt rt dijil. II, .77/; Srhopßin AU. dipt. I, 4H nr. (i76 mit Vmf
Kimik iab. l:,'; Urandiditr Ui»t. de l'tgl. de Straub. II p. j. p. :i43 nr. 1:17. Herrgott
Ocneid. Jlabub. 11, 34 nr. ti7 nach einer Copie eine» Codex der Witwer UiUititk. =
III Würdlimn Mnnant. I'alat. IV, r,5. ~ Mhmer Krg. Knrtil. nr. TtH. AU »rdäcktif
Hchon r<m Mabdlon Amial. ord. *. litntd. III, 54 btttichnrt : cxomplar, qnod nobia pro
niitliciiUco iioii hubutiir vitioHo iii;;illo appoHito, ferner toH Kccard Comm. de rtb.
I-'riinc. Orient. II, -l-/.'^, i/i aiisfuhrtiilirrtr Wri\r mn llrumnnn f'nmmml. de re dipl. IJ,
i'i'7, dem Mich Si<M Ileilr. t. I/iiil. I, "i'i '■ i /. c. nimmt Inlerpola-
1.' tionrn und Henitratiim im Uten Juhrh. an, In 11, 1^ — «-. Ute dia»erl.
verwirft e» al» iinäclU, ebenno Iluhmer l. c. und Stumpf Heich*k. I, 1, 09.
29. In einer Sche7ihun(/surkunde eines gexcissen Ruadini für Kloster Weit$e%-
bürg iil)i Joiiitnis Griinoldiis ohha j)rccs.si> ' vidoUir : actum publice in civilate
Ölruzlnirg. lesles : Huudini, Olrili, Huo, Güzbrahl, Uruaul, Folral, Regiiil>crt,
■* Benedict, Geilo. ego Uuenilo scripsi et subscripsi. ^Ii3-8GI\ Slraßburff.
W au« detn cod. tradit. Wizenburg. zu Si>eier ron der ernten lland desieUien genchrieben mt
dir Urbemchrifl traditio <|uam freit Knadini de pajfo Alisacinse.
Gedruckt daraus bei Xeusn Tradit. Wieenb. p. 1!)5 nr. 1117.
30. Bischof Ratold schenkt den li rüdern der Straßhurger Kirche für </t,. ...y-
ä.") liehen Unterhalt einen Hof in Geispoltzheim , dessen Leistungen an dcH Vogt er
genau regelt. 871 Straßöurg.
In nomine sanctu; et individuic Irinilatis. lUtoldus divina favenle dementia ArgenUnentM
cpiscopu.s. notum sit omnibus ecclesia« dci nostri(|ue fidolilius, qualiter ego RatulJus ArKen-
tinensis cpiscopus pro ainore dei cjusquc pise (ffnilricis Maria; ad communem fralnim
an Aigenlinonsiiim utilitalcm curtim (pi.uidam nostri juris in villa, qu» dicitur Geisliodenlieim,
sitam cum omnibu.s ad iilam jure perlinentiims id est familia utriusque sexus, a<diQciis,
njrris, pratis, pascui.s, silvis, aquia a<piarumvo dwursilms, molis, molendinis, vineti«, nis et
iiiviis, piscationibus, mobilibus et innnobilibus porjtetuo possidendam tradidi eotlem jure, quo
eam Imna- memoria- I)ap'l)ertus rex occie.sia^ Aivenlinensi dwiit et ejfo et anlecc«sore« in«
as hactenuB posacilimus. iliud etiam intimnndum censuimus, ul nullus nisi consenlientibus el
conlaudantiliu.s piivtati l»K-i ranonicis cidem curti conslitualur ailvix'atus ; constitutum autem
noniii!<i ccrlis el Ic^'ilimis tribus plaritis iliuc venii^e el maiisioiiem facere ilcliet, nisi pnp»
|V).situs loci iibu.s pro certa causa euni invitavcrit. in duobus autem placitis luinno ronlirmatis
bicmab scilici't et pascali pra'potiilus ei minislrare delK't id est unum ' m jwrcinum
40 in uno<|U(H|u<' placito, situlas vini duas, nial(h-as frumenti i, avena» '-! ;.,ili.<« mensursp.
in lerlio aulem id est autumpnali placilo famiba pra-nominat«? dominica? curiis simiblrr
taciat. luK autem i<leo statuimu.», ul ramiba illa minus |n^>-ata co bitcrius et faciliua quoti-
1 Griwold. Abt ron Wrisnenburtf, S.?.?— Sfi/. IVr.i/. Zru*» l r n. .7.WJ.
26 871 — 873
diana pra;dictorum canonicorum stipendia persolvere possit. quod ut firmum et inconcussum
omni permaneat ano, hanc carlulam inde conscribi testesque subscribi eorumque subscrip-
tione fecimus corroborari. acta sunt ha;c in civitate Argentina anno dominictc incarnationis
871, regnante Ludewico pio ac serenissimo imperatore et consensum una cum principibus
praibente, anno autem 30 regni ejus ; in horum prajsentia testium : Lutthardi, Ripoldi, Diet- ."
lierti, Regingeri, Gumperti, Hugonis, Joannis, Walgeri, Drultlieri, Lutlerici, Ingoldi, Odal-
bardi, Gonelini, Hennerammi. ego Eberhardus canccllarius ad vicem Luttperli • arcliicancellarü
recognovi.
B aus Straßb. Bez.-A. G nr. 3463 aus einem Papier-Copialbuch des Straßb. Domstifts von
480 Blättern, Urk. Nr. 101 in der Schrift des ausgehenden IGten Jahrh. Offenl)ar in der lo
vorliegenden Fassung, wie Anfangs- und ScMnssprotocoH beweisen, nach dem Muster
einer Königsurkunde Ludwigs des Deutschen später zurecht genmcht.
31. Hludowicus rex Rataldo Strazburgensi episcopo petenlc praeceptum genitoris
sui Ludovici imperaloris sibi oblalum, quo homines ecclesiae Argentoratensis ab
Omnibus vectigalibus immunes declarabanlur {nr. 83), iisdem fere verbis confirmat. iö
«cum petitionibus servorum dei justis». Hebarhardus cancellarius ad vicem Liul-
berti archicapellani recognovit. data 2 idus junii anno 30 regni in orientali Francia,
indictione 6. actum Aquisgrani palatio regio. 873 Juni 12 Aachen.
Aus Gramlidier Hist. de Vcgl. de Strash. II p. j. p. 356 nr. 138 ex inserto diplomatis
Caroli IV imper. a. 1356. — Böhmer Heg. Karol. nr. 8.3~. Cfr. Siekel Beitr. z. DijJ. 20
I, 59, der das Stück für unbedenklich hält.
32. König Ludwig der Deutsche bestätigt auf Bitten des Bischofs Ratald alle
der Straßhurger Kirche gemachten Schenkungen und ertheillen Privilegien und
bewilligt ihm ferner das Recht, an einem beliebigen Ort des bischöflichen Territo-
riums eine Mümslätte zu errichten. 873 Juni 12 Aachen. ö
In nomine sanctaj et individua; trinitatis. Hludowicus divina favente gratia rex. cum
petitionibus servorum dei justis et rationabilibus divini cultus amore favemus, sujierni mu-
neris donum nobis a domino impertiri minime diffidimus. igitur omnium fidelium sancta;
dei ecclesia; et nostrorum pra?sentium videlicet et futurorum comperiat industria, quia vir
venerabilis Rataldus Strazburgensis urbis episcopus nostram adiil excellentiam referens man- 30
suetudini nostrro, qualiter ob incuriam ministrorum ip.sius ecclesiae omnia munimina car-
tarum, qua; inibi liaberi videbantur, igne concremata fuerint. idcirco nostram deprecatus est
pietateni, ut per nostra; auctorilatis praeceptum omnes res et familiam, qua; tunc temporis
eadem ecclesia, qua; constructa babetur in honore beata; dei genitricis semperque virginis
Maria?, qua; haliuisse dinoscitur, quando Iutc res accidit, denuo confirmaremus et corrobo- 35
raremus. sed ut, domino adjuvante et nobis opem ferente, pnefatam ecclesiam ad pristinum
posset revocare statum et a nemine pro hac re nulluni de rebus vel familiis juste et legaliter
ibi pertinentibus sentiat dispendium, hanc nostra; auctorilatis pra;ceptionem fieri decrevimus,
per quam omnes res ac mancipia, qua; a religiosis viris seu a pra;decessoribus nostris vel a
quibuslibet hominibus eidem ecclesia; collatic fuisse noscuntur, sub immunitatis nosti-a; tui- V)
1 Anstatt Herharhardus und Liutberti.
873 «7
tionc |ir!i-ratuft Italaidu« §ucce«M>re<M]Uß Rui t\uu'Ui li'neaiit atque poMideuit. et dhIIimi
lioiiiiriuiii vitl ju<l(!x pupliru» hcu quinliltct ex juiliciiiria poletitiitL* in eccIeriM bapÜMwIfla «el
(iruciila, curIcH, villiiN, l(Ka v<>l nKroft hcu ri-lii|uaM itottMWMion«;* nmnonili «pMcopii, qua«
iiiiMlt.Tiio lniii|><)rc- in quiliUHlilM:! pa^iH ac tcrrilorÜN iiifra iiilii)nciii iiii|N-ni noclri joate «t
•> IcKaliter poHHidct vcl i|uu.' dcinccpM in jure i|Mius Mincti loci divina pteUs auKcra ralueril, ad
raiisiis juiliciiirid innre iiudit'iidnK, vcl rre<la aiit telonca t-xigenda, attl manaionw «d pacalat
faiii-iidax, »ut fidcjuNMorcH lolltMiduti, iti;u honiincM ipMiu» eccieaic tarn Uberoa qoaaa amvs,
fiücalinoH et lalmllario« diMtrinKcndo«, ncc uliati rediliiliuncx aut inlicita« occaaioow rc<{uireiMlaa,
ullo uiiipiani t('ni|M>rc ingredi audcat vcl ca, qua- »upra mcmonila «unt, penitM eiifere
In pru.'Munint. xod liccat ineniorato venerahili vucalo fpiw-o|K) suisquc succeMorilma, re* pne»
di(-ta> ocricfliu' cum oinnil)UH Hil)i ftulijocIlH Ruit inniunitalif« mmtra- definwioiic quieto ordioe
|M>NHiderc aliM(|uo cujuHpiani conlrariclatc, quatinuM pro nusira incoiomilatc conjugi« et proUa
sou cliatii loliiis iin|M>rii n doniino iiohi» collati jn(;ilcr iloini rirordiani eionure ddec*
(etiir. NJ qu(M|ue aliqua- (|UL'riniunia- ndverMUN jani <lirtani <■• lani de rebua et bomi-
i'o niliiiN lil>criH et servis ort«; fucrint, (\usc absquc gnvi et iniquo diHpcniJio diflinire ncquiverinl,
jiilx'niUN, ut per iilnnens rircavirinos et fidi-lex nnsims fideliuinque nonlrorum hominm
plonis.sinie huI) Kacranii-nio inquiraliir et nd fineni rite UMpie d)><lucatur. oi rpiis vero rontra
iianc nostrani uuclorilateni aliquid a^^ere (eniplav<>rit aut ex Ihm, qu.T< pm-ürripla «unt, quip-
|)iani viohirc pnesumpserit, 8<!iat se tri^'inla lihms auri optimi sccundura vetcrem tnorem
•.M parli pni'falic i'(-clexia' »«< esse |KTsolviluniin, noütram insuper oflensionem incurauruin.
('(incetfitiuius quwjue veneraliili episcopo Hatnido vel successoribw« ejus rcctoribus KÜiret jani
dictic ecclesiu, ut in quacunquc placucril villa episcopii sai monetam utatuat, quaünua pro
nierccdis nostne nui;niento utilitati ipsius erclesi» dcscniat. cl ut hoc noslra- inuiunilatis
pr.eceptuni inviolnliilem atque inconvulsnm nhtineat firniitatcm, manu pro|)ria sulUer illud
"Ä firniavinius et anuli nostri inpres.HJone siditcr jtitrillari' jus.sinius.
Sijfnuin donini Hludowici Serenissimi reyi-
llcltarliardus canfellariiis atl vjroni LiulliiTti archiiapcllani recopiovi i-l suliM-rip^i.
Data 1 idus junii anno (lliri.sto propitiu 30 regni donmi Illudowici 8crenii<simi regln in
Orientali Francia regnante, indictione 6. actum Aquisgrani palatio regio; in dd nomine
au felieiter amen.
AuM Mabillon De re dipiom. »uppl. (ij>p. y. 97 nr. 13, tmfMith Moek «mcm jeUt ftrhntem
Oriijhuil dra Siraßh. hinchöß. A. -■ Ikmquft VIII, 433. Ehmianmtk Awirr
ll,Mor. rrr. Fridrr. III imj>rr. A. p. Ul; Lünig VII, 3, 270; GnmdUitr BiM. lU
l'^gl. de Htrit.ll>. II p. j. p. •J!>7 nr. 139 ^ LetmtiU Enai tmr Tarne, wmm. dt Anw».
aS p. 417 nr. IX ~ Ilvhmcr Reg. Karol. nr. HJti. /cA «eMiefW aMdk der MUimmmf AdMt
(in (Heitr. i. Dipl. II, 37), der die vorliegende Fammng dt» Stidt* «t» die JShwÜwiiwy
eine» echten IHplomn niMicA/, und bettntlamk mit ihm die ErrMmtf dm
die Htntfandrohung, nicht iiher die Verleihung des MUntrechl* '.
' Ich killte die Ui/fiolheiie von Adrien de lAmgiirrirr in der Serue numitm. Ini7 p. 319 — Mi,
•W di»»ert. g. quelquen numnair* rpi»rop. de Strwtb. et de Cmuttamee, der au» eintrinen Bmehtliibem der
Heremlrgrmlrn iiltrr Slnißli. Miinzen lU* HHen Jahrh. die Kamen der Hi*ch6fr Gosfrid, Ntchtetm umd
l'to mn-ilruirt und ein Insrhnß. Hecht Itri der MümprAgung demuuKJk kmge rar Bütkef BrdmiUU
con.ilnlirl, für nJIkominrn Uiiriindrl, bnmwtert mich durch die hf^«Hge»dem Bnirdf* tarn Dmhm mmd
Kiiijcl in der Herne d'Aln. /N.VS ;.. 3:i9— ,.. •JS9—:; p. 389—908, JST7 f, 999 Jtt».
45 Auch Siftlieer hat in den Fornch. t. </. ■ <ch. VI, ..i ■ Adrien de Ixmfptrier»
fiihrung accrplirt, eheimo findet Hegel 1). St-fhnm. VIII, Allg. A'»»/. Ä 14 m>l. 4, iriurn Grumd
der Verleihung den Mihurrchtn tu '''•• "'■— ''rund datiri e» Itiutauer fUmdt»
l'Ahace I, 47 noch weiter runtck.
28 888
33. König Arnolf schenkt auf Bitten des Grafen Ebarhart dem Presbyter
Isanpreht Güter in der Ortenau, die nach dessen und dessen nächsten Erben Tode
den Brüdern des Klosters der heiligen Maria in Straßburg anheimfallen sollen.
888 Mai 26 Speier.
(C.) : In nomine sancü« et individuae trinitatis. Arnolfus divina favente gracia 5
rex. comperiat namque omnium fidelium nostrorum presencium scilicel et futurorum
industria, qualiter quidam fidelis comes noster nomine Ebarliart petiit clemenciam
nostram, ; ut cuidam venerabili prespitero fidelique oralori nostro nomine Isanprehel
quasdam res proprietatis nostrse sibi in proprium donaremus. cujus peticioni libenter
annuentes ita fieri decrevimus. dedimus namque illi in pago Mortunouua vocato in lo
comitatu Ebarhardi in locis Ouuauheim et Baidanheim nominatis hobas octo et
quicquid ad easdem hobas jure legitimeque pertinere videtur : id est ecclesia " ibidem
constructa cum curtibus et casis ceterisque aedificiis, cum mancipiis, campis, agris,
pratis, pascuis, silvis, aquis aquarumque decursibus, molcndinis, piscacionibus, vüs
et inviis, exitibus et reditibus, mobilibus et inmobilibus, quesilis et inquisilis, cultis 15
et incullis et cum universis appendiciis et adjacenciis illuc rite pertiuenlibus. et jus-
simus inde hoc nostrae auctoritalis fieri preceptum, per quod volumus atque jubemus,
ut memoratus Isanprhet has predictas res usque ad finem vitae suas secure habeat,
teneat atque possideat et potestaliva manu unicuilibet sujb cognacionis propinquo
post obitum suum simili tenore tenendas contradal. post amborum enim disccssum 20
ad cenobium sanctse Mariae semper virginis, quod dinoscitur infra menia Argenlariae
civitatis esse constructum, Ulis fratribus ibidem servientibus domino in sustentationem
perpetualiter rediganlur ea videlicet racione, ut annis singulis in quadragesimali
jejuniorum tempore in nostra elemosina et illorum mcmoratorum extra eorumdem
fralrum prebendam habeant, unde reficianlur et pauperes recreantur, et ipsi devocius 20
statutis ofEciis in nostra oratione permaneant. si quis hanc etiam nostrae regalitatis
concessionem irritam facere vel eam infringere voluerit, iram dei omnipotentis
omniumque sanctorum incurrat et pedibus satane avernali pena cruciaudus suc-
cumbat. et ut hoc firmius habeatur veriusque credatur ac diligencius observelur,
manu nostra eam firmavimus et anulo nostro jussimus insigniri. au
i Signum domni Arnolfi (M.) invictissimi regis. •
; Aspertus cancellarius ad vicem Theotmari archicappellani '' recognovi et sub-
scripsi. \ (S. R.)
Data 7 kalcndas junii anno incarnationis domini 888, indictione 6, anno 1 regni
Arnolfi Serenissimi regis. actum urbe Spirensi ; in dei nomine feliciter amen. •&
B aus Straßb. Bcz.-A. G fasc. 2707 or. mb. c. sig. int. siibt. impr. delaitso. Im Motmjramm
der VoJlziehungsstrich erkennbar.
Gedruckt cbemlarnach bei Schöpflin Ah. dipl. I, 95 nr. 120; Grandidier Hist. de l'cgl. de
Strasb. II p. j. p. 389 nr. 136. — Böhmer Eeg. Karol. nr. 1038. Vergl. IMmmler
Gesch. des Ostfr. Reiclis II, 306 not. 31. 40
a) Nachträglich mit andrer Dinle ein m hinciigeßgt. b) B archicapellanani.
891 — eiO 99
34. Arriolfus rex Kaldramo episco|>o Argenlinensi ]>etente monasterio ArgeoU-
ncnsia civiluli.s in lionorc sanclo) Maria) dedicaUj unum hubam in coniitalu Kbur-
hardi in 8U]v;riüro Argown silam in loco Üacli vulgariU?r notninato concedii prsci-
pions, tit (>;i(l(M(i liiil)ii nd cpiscopatiim Argonlinensfin p4T|>etiio possideoda oonsistal.
s « cogiiüscaiit ornno.s lidcU'S». Aspcrliis cunccliuriiis ad viccm Theotbtnari archi-
capeilani rccognovit. data 10 kalcndns maji anno domini 891, indicUooe 0, anno
rcgni ArnoUi rcgis 1. actinn Rogiiio rivitale. 801 April 22 Regenshurg .
Au» Orantlidür Hint. de figl. de Strtuh. II p. j. p. 204 nr. 160 Hoek einem jeUt teriorue»
Vergoment-Chartular der fitadt Straßb. h'hfndamaek BeUpfUn AU. dipl. I, 90 mr. U3.
10 — Böhttu-r lifij. KuriA. nr. lO'JO; Sc/iKcii. I'rk.-Beg. mr. MS.
35. //* einer Schenkungsurkunde eines gewissen Herimuodt für das Kloster
des heiligen Gregor im Münsterthal .• actum publice in civilatc Slrazbuunig prescnle
illustrissinu) coinilc Kbcrluirdi). data pridie idus niarlias anno 3 reg. Gentiltoldo rege.
indicliono 1, tcslilnis iduncis subnulatis : Signum Kln-rbardi comilis. signum IIcrimi)'>ti
!.-> qui banc cnrtani lieri rogavit. signum Meginbehn. Otto, signum Waileri. sigi. . .
lk;rbob. signum Tiutterib. signum Crisclbcri. signum Luilerib. Luitbart. Ribbold.
Samuel. Signum Uolcbelmi canccUarii. 898 Man i4 Straßburg.
Aw Sclu>i>ßiii Alu. dii>l. I, .7.S nr. Il'i — Grnmiidier Ititt. d'.ils. I p. j. p. 103 nr. 343
i'l) AuKZUg IMch einer Ulten Abiu-hrifl Xiuh ritirr s.lilr, lilrm (''„i.ir T """t \T\ IIIKt
TAitfuilte pr. p. 4.1.
36. Mludowicus rex ßaldramo Slrnzbiirgcnsis ccclcsin; cpiscopo pctentc praecepla
prtcdeccssorum suorum sibi oblala, quibus bomines memoraln; ecciesi» ab omni'
vcctignlibus immunos dpclarabnntiir, iisdem foro verbis ac Ludowicus Hus 'nr. ^-".'i
coufmiiat. « noluin i^ilur esse volumus». Tbeodulpbus notarius ad vicem Rathpodi
% archicpiscopi summiquc canccUarii rccognovit. data idibus maji anno incarnaUonis
dominiere 004, indiclione 7, anno domni lUudowici regis 5. actum Strasburg civitale.
OOi Mai ir).
•j)
Au» Gramlidier Hi.sl. dr ffr/l. de Stfxub. II ;>. j. p. 317 nr. 170 mkA einer jeUt
einmal» im Straßb. bi.ichitfi. A. befimBic/trn .ihachri/t. — Böhner Reg. Kant. nr. UOO.
37. Dietbald überträgt der Kirche der heiligen Maria in Straßbnrg AckerUnd
in der Gemarkung .ichenheiin, dessen Niessbrauch er u»d sei»« Xückkommen ftgen
einen Jährlichen Zins behalten 010 Februar •/ iStraßbnrg.
In (Ibristi nomine, uolum Omnibus ac nomini constct incognitum, qualilcr cgo
Dielbaldus cogilavi pro inluiUi limoris domini alqtio pro remeilio anim^ mc^* ac
35 cunjugis m(>\< Adalgnnlg liquido conlisus, (|uia, qnisquis U>ca divinu cultui mancipala
propriis ox rebus auxoril, emolumeuluin ((erng relribulionis sibi indo adquirit. qua
de re cgo itaquc pr^'fulus Dietlutldus divina, ut crcdo, inspiralionc conpunclus simul
30 910 — 951
cum manu senioris mei Ilugonis tradidi rem proprielatis mee ad sacrosanclam
domum dei genilricis semperque virginis Marie infra Argentinensem civilatem con-
slructam, cui vir veneraLilis Otperlus ' preesse videlur episcopus, hoc est in marca
Acbenheim nuncupata de terra arabili jurnales in uno loco pariter conjacentes
Iriginta et in alio viginti, quos precio adquisivi de filiis Samuelis, illis videlicet 5
fratribus ibidem domino famulantibus perpetualiter sub usu fnicluario ulendam in
ea ratione et eo condictu, ut post banc faclam tradilionem ego ipse et prefata uxor
mea alque communes fibi filieve nostre necnon et legilima procreatio eorum ad
lempus vite omnium nostrum ipsam proprielalem teneamus atque possideamus
Nov. II censum inde ad festivilatem sancti Martini sex denarios persolventes annis singulis w
camerario fratrum. tunc dcmum post cunctorum nostrorum decessum supradictQ res
ad jam dictam ecclesiam cum omni integritate redeant, ut pretitulati servi dei vel
succcssores eorum faciendi exinde, quod volucrint, liljeram ac firmam in dei nomine
in Omnibus babeant potestatem. si quis vero, quod fieri minime credo, ego ipse aul
aliquis de heredibus meis seu quelibet opposita persona contra banc cartam hujus iö
traditionis a me factam venire vel eam inrumpere temptaverit, tunc inferat prescripte
domui dei ejusque rectoribus tenore rectitudinis cogente auri unceas sex, argenti
pondera lolidem. et h§c coactus exsolvat et quod repetit evindicare non valeat; sed
hec presens traditio omni tempore firma et stabilis permaneal stipulatione subnixa.
actum publice in civitate suprascripta. data die dominico pridie nonas februarii au
anno regnante Ludouuico* 10, indictione 13, coram testibus subnotalis : Signum
Ilugonis, qui istam traditionem mccura fecit. signum Dietbaldi, qui banc 'cartam
scribere rogavi. signum Ribboldi. signum Sigibodonis. Signum Ruodini. signum
Erlini. signum Regingeri. signum Gundberti. signum Uuadharii. signum Drudberi.
Signum Milonis. signum Gundichonis. 2r,
Ego itaquc Ecgibardus cancellarius rogalus scripsi et subscripsi. item alii testes,
qui presentes fuerunt, quando illam rem pretio adquisivi : Nanduuic, üdalher,
Engilbold, Dietbelm, Hildeman, Zeizo, Bero, Adaluuart, Gotezo, Benzo, Folrat,
Suneman.
B aus Straßb. Bee.-A. G fasc. 2707 or. mb. Ut. pat. sine sig. 30
38. Wizericns und sein Bruder Azzo schenken der Münsterkirche zu Straßhurg
44 Hufen in der Oemarhing Düppigheim unter Vorhehall des lebenslänglichen
Niessbrauchs . 951 September 20 Straßburg.
Si aliquid de rebus nostris ad loca sanctorum concedimus, mcrcedem inde in
eterna beatitudine habere non diffidimus. ideoque nos Wizericus^ et Azzo 35
frater meus pro remedio animarum nostrarum et remissione peccatorum nostrorum
1 Otbeti Bischof von Straßburg, 906—913.
2 Ludtvig das Kind. Die chronologischen Angaben harmoniren vollständig, wenn wir mit Dümmler
Gesch. des Ostfr. B. II, 493 die Epoche auf 900 Februar 4 ansetzen.
3 Vergl. die alte Namensform in nr. 40. ^
■
961-966 91
Iradiinus ud moiiaülcriuin ArgentiiK-nsis civitatis in bonure sancle Marie genitrids
Christi dcdicatutn in marca, que vocatur Dubincheitn', quadraginla qualuor hubss
et qui(l(]iiid ad eusdern liul»is jiin; legititiie({u«; pertincrc videtur, id est cspeUam
ibidi^m cuiislructain cum cttrtihus, cum casis, manci|tii.s et ediüciis, campis, pralis,
.'i silvis, pascuis, aquis uquarum({uc decursibus, quicquid dici aul nominari polest,
Irudimus at(|uu traiisfiiudimus ad supramemüratum monasterium perpetiialiler, ut ad
usuin fralrum ibidem scrvientium dco in pantnn, vinum et pulmenta redigantur in
ea vidclici'l ralione, ut, tamdiu vixerimus ego Wizericua et Azzo fratcr, usu fruc-
luiiriu lias huhos ül)(inL>aniu.s (>t pust disccssum nustnim quisquc noslrorum proximus
10 in advocatum diclaruni bubarum conslitualur. si quis vcro, quod ficri non credimus,
nos aut aliquis de beredil)us nuslris contra haue cbarlam venire templaverit, inf<-rat
ad partetn munasterii auri uncias duns, argcnti pondera quinque et quod repetii
cviudicarc non vuleal ; sed firma et stabilis pcrmaneat stipulationc subnixa. actum
in civitale Argcntina 0 kalcndas octobris anno incarnationis domini 051, regnante
i'> Oltonc 15* anno rcgni ejus, Utone pra'sule-', Lutolfo duce*. Ilugonc comite^ Hartz-
wigo advocato.
/li(j« \i'iirillirrin ^''()rn »iifc». dipl. III, f'ir nr. H7 nach tinrr jrUt tribriKii Ah*dmft ieM
StriUil). bmhiifl. A. — Gramiidier Uisl. tVAh. I p. j. p. IIG nr. 307 flb Jbynf.
39. Otto I rex Utone Slrazburgensis ecclesine episcopo pctcnte pnecepta pnede-
«0 cessorum sibi oblala, quibus bominos cjusdem ccclesia« ab omnibus vci '
immunes dtM-larabanlur, iisdem fere verbis confirmat ac Ludovicus Pius , . . . ,.;^
« nolum igilur esse volumus». Brun cancellarius ad vicem Fridurici arcbicappcllani
recognovit. data idil)U3 februarii anno incarnationis domini 953, indiclione 11,
anno regni 17. actum in Herenstein. ä'j.V Fehrnar J3 Erstein.
9S Au» Wärdtwein Nova »üb». dijA. III, 365 nr. 91 nach einer rcrlornen Copit de* Sirnßh.
bise/wß. A. - Orandidicr IHM. tVAh. I /• ■ - /''» nr. iTi» im Regest. — Böhmer
nr. VJT; Stumpf nr. 230.
40. Wiserich und sein Bruder Azzo setzen die Kirche der heilii/eu .Murin in
Straßhurg zur lirhin ihres Guts in Düppigheim ein. O'tO Straßburg.
:iii lu nomine sanctg et individuQ trinitatis. notum sit omnibus tarn prfsenlibus
(piain futuris, qualiter ego Uuiserihe et frater meus Azzo pr^dio nostro, quod in
1 /m Xecml. eecle». Argent.: A id. novcmbr. Auo Uicu» ob. de Dabinchriro mcHi. i tnscn .i
sitnl. 0. Mone» Anzeiger JKIS S. ]H.
- l 'in I .-M nirilriii ange*etii, da die Epoche »piUenten* in den .\npHt 9M fiSU. Ytrf^ Kifkt
X> Dummkr (Mio der Groii»e S. 5<i!i ff. nml SirLrl Itntr :. Di/J. VI. 3S nnd 48.
* Ulo, Bischnf ton Strafyhurg $eit 95(>.
* Liiidolf, Urr:o(i von Schirahen seit 9M.
* Von ilem.'oIhrH (frn/rn Hugo berichtet eine lecM umt Ende de» tttem Jahrk. fUcArMcNr A^f-
teirhnung, teie er da» Klontcr .Altorf gründete nml mit Schenknngen bedachte darunter : coriMk AffC»-
«) tinii' ad nanclam Aurclinin cum pcrtinontiii »ui». Cfr. OaUi« duitt. V imMr. >> ■'ß-5 "*•- .l -md
Grandidier Hi»t. d'.ih. I p. j. p. IM nr. S.W.
32 956 — 961
Du[binc]heim marcha habuimus, id est 18 [hobis] et capella in eodem predio con-
structa, [que] habet ejusdem predii decimam, cujus pars tercia usui altaris est depu-
tata, Argentinenscm Qcclesiam in honore [sancl]e dei genilricis Marie coustructam
[absque] omni conlradictione fecimus heredem ea scilicet conditione, ut post
utriusque noslre corruptibilis vit§ finem in anniversario obilus nostri die fratribus 5
ib[idem] [deo] ejusque genitrici servientibus prgter cottidiana stipendia, secundum
quod posse videtur, in pane et vino et pulmento ministrelur i. constituimus eliam,
ut . . . ® posteritate nostra proximus exstiterit, hujus predii advocalus constiluatur.
idem autem advocatus, si in legitimis placitis a [djomino loci illius invitatus fuerit,
si eslate evenerit, frisgingum ovinum unum, 12 panes, silulam vini, si autumnali lo
vel hiemali, frisgingum porcinum . . •> denarios valentem, panes 12, situlam vini ad
servitium accipiat. quicquid etiam in illo banno temeritatis vel injusticie acciderit,
ad illam dominicam curlem .... '^ et terciam partem advocalus accipiat. petimus
ergo in dei ubique regnantis nomine, ne uUus heredum nostrorum hanc Iradilionis
cartam infringat. si autem, quod absit, aliquis s[ucce]ssorum vel heredum n[ostrorum] ir,
instinctu diaboli iufriugere temptaverit, [iram] dei omnipotenlis incurral et insuper
ad §rarium regis sex l[ibras] auri persolvat ; traditio autem inconvulsa perm[an]eat.
acta sunt autem hec in civitate Argentina anno dominic§ incarnationis 956,
regnante Ottone [magno] ^ 16 anno regni ejus^, Outone prgsule, Liutolfo duce,
Hugone comite, Harivvigo advocato; in horum pr§senlia testium: Uuiscrici et fratris an
ejus Azzonis, qui hanc traditionis cartam [fecil], Ebbonis, Ilerivvigi, Ilugonis, Meri-
botonis, Adelhelmi, Uuezel[on]is, Gunzonis, Herzonis, Willonis, Diecelini, Engezonis,
Bernoldi, Engelboldi, Becelini. ego Turandus cancellarius scripsi et subscripsi.
B aus Straßb. Bee.-A. G fasc. 2707 cop. nib. sec. XII. Durch Feuchtigkeit scheint das
Pergament sehr gelitten zu haben, so daß Vieles verwischt ist. 35
41. Bischof Udo von Straßhirg scJienht den an der Kirche der heiligen
Maria daselbst dienenden Brüdern in der Ortenau und im Elsass gelegene Güter,
deren Leistungen und Abgaben er genau bestimmt. 061.
': In nomine sanctae et individuae trinitatis. divina favente dementia. '■ quoniam
lilteris more sanctorum palrum sub brevitate solemus annotare, que successorum 3o
nostrorum memorie desideramus commendare, notum sit igitur cunctis Christi fide-
u
libus tarn pr§sentibus quam futuris, qualiter ego Odo gratia dei Argentoratensis
ecclesi§ licet indignus episcopus predium unum, videlicet decem octo mansos ejusdem
a) total temiseht, tielleicht quisquis in zu ergänze» ? h] von der Zahl nur noch der Grundstrich einer
1 am Unde sichlhar. c) Lüche ton 4 — 8 Suchstaben. 'jß
1 Im Necrol. eccles. Argent. : kalendis maji üuiserich laic. ob. de Dubincheim mod. 2 frisch. 3
pulli 20 sit. V. 6. Mones Anzeiger 1838 S. 14.
2 lieber den Beinamen Ottos I als des Grossen vornehmlich nach der Schlacht auf dem Lechfelde
vergl. Köplze-Bmmnler Otto d. Gr., S. 363 und 523.
3 Die Begierungsjahre um 4 zu niedrig angesetzt. 40
96 1 tt
Argentürulonsis eccle»iQ procuralrici gloriosissim^ doi gcnitrici Ifarif üädanqoB süri
futiiuluntibud pro romcdio aniinarum parcntum meoruin noslr^que anitnc pro salute
Icgitiinu astipululionc cum viis et inviis, pralis et arvis, cullis el iriculUs ceteritqoe
ulen.silil)ii.s contrudidi. idt-m onti^rii prcdiiiin iu Mortenuwu Niliiin cnl vidclicet Badels-
s biicli, Stiid«-!!, Siiuhltuseii, Owenlieiin, Uiershcitn, Gfunt-iH-shiirüt, Foliiierslieim. duo
vcro inansi siti sunt in terra Alsatiensi scilicet Sccphelingesbeim. hac autem ooodi-
lionc prediuin idcm dünavimus, ut singiili mansi prcter salicain terram in festo
sancli Joliaiitiis buhtislr; qiiinque solidos porsolvant, in fcHlu vcrü sancti Adeili j ><
quatuur di-nurius et 4 piiUus, ova dcceni, in nativitalc qitoque doinini duodeciin '/,
10 panes cubiti unius lungiludinem et latitudinem habentes et octo swillas acapolaa ma-
tiironitn fruscbingoruni et unain situlam cervisi^ et viginti quatuor ytnenas' aven^,
in pascha doinini siniilitcr duodecim panes et octo gallinatios. item singuli mansi in
vernali aralionc duo jugcra, in autuninali similiter, item in bienialibus measibus
colligcndis singuli mansi dent quatuor messorcs, in estivalibus similiter. item singoU
15 mansi ter in anno tribus in placilis quatuor denarios persolvant. de tribulis vero
(luorum mansorum Scefelingesheim jacenlium in anniversario nostro duos mahros
jjanis et unuin loguminum in usum paupcrum erogentiir, de celeris siquidem
Omnibus pleuum servitium frntribus. sin autem dominus bujus beneßtü mutabit,
mansus ejus successori quinque solidos pcrsolvat et, si mansi posessor obierit,
*> dominus Optimum caput animalis liinc lial>ebit. qui vcro mansum acquisierit,
quinque solidos domino dabit. preterea sciendum, quod advocatus dimidium mansum
hinc upud Suablius silum habere debet, quatinus justus sit rector et defensor. et
nulluni ulium jKileslatcm in hoc predio excrceal, nisi per dominum vocetur, et tunc
sex equis venial et dominus sibi prandium suflitienter prebeat. precipimus aulem in
» verbo dci et auctoritalc beatorum aposlolorum Petri et Pauli et sub anatbematis
vinculo confirmnmus, no (luistpiain idcm predium sibi usurpare vel distrahere audeat
vcl in alium quam in usum frulrum cxpcndere presumat. et ut bgc majorem conOr-
mationcm habeant et inconvulsa-pennaneant, scribi et inprcssione noslri sigilli
fecimus insigniri. acta sunt autem h^ a nobis anno ab incamalione domini
•ju nostri Jesu Christi 961, indiclionc 4, Ollone rege rcgnante.
li au» Stroßb. Bti.-A. Q fasc. 2707 cop. mb. < imbl. imitr. mulH. Biitthof mit St«i
erkennbar, ebenso von der Ler/ende Udo gra[tia dei Arg]pntincniu rpc. Die Schrift 4e»
Stücke» trägt autgeprägt den Character de» lUen Jnhrh. Fiir die £iU*cMdtmg, «6 4m
Siegei echt Otter unecht, fehlt mir jeder Anhalt.
X. Cedntckt nu» dem lib. »alic. 1347 bei WinUnriH A'otw wbt. dipl. Tit. 383 mr. 99 =>
ympna trold hemina eine Maa»»beteieltm»Hg, ». Ihieimge Gk>»»ar. III, 64X
34 974
42. Kaiser Otto II verleiht dem Hochstift Straßburg die kSnigliche Münze
der Stadt Straßburg und gestattet außerdem, an einem beliebigen Orte des bischöf-
lichen Territoriums eine Münzstätte zu errichten. 074 April 10 Quedlinburg .
In nomine sanclae et individuae trinilalis. Otto divina favente clementia impe-
ralor augustus. si locis divino cullui" mancipatis largilatis noslrsE beneficentiam'' 5
exhibuerimus et oppprtuna commodi terreni eis*^ irapenderimus sufTragia, non ad
regni divinilus nobis solum coUali stabilitatem, verum eliam perpetuae vitae pra-.mia
feliciter promerenda hoc nobis credimus liqiiido profuturum. idcirco notnm esse
volumus Omnibus sanctse dei ecclesife fidelibus praesentibus scilicet'' et futuris, qua-
liter nos divino nutu compuucti et per interventum dilectissimae genilricis nostrae 10
Adelheidse necnon caeterorum consiliariorum nostrorum pro Christi honore et bealae
memorise pii genitoris nostri Ottonis imperatoris augusti aliorumque® priedecessorum
nostrorum seterna relribulione et animse nostrse remedio ad episcopatum ^ Argenli-
nensis civitatis, quod est conslructum in hoijorem^ sanctse Mariae virginis, cui epis-
copatui praesenti tempore praeesse dinoscitur vir venerabilis et amator divinae legis 10
Ercbambaldus'' episcopus, quasdam res juris nostri hoc est monetam, quod hactenus
ad ipsius praefalae civitatis conperlinere et servire videbatur, cum omni integrilate
nichil extra dimittente ' per hanc nostrae auctoritatis pagiuam in servitium dei ac i
praslibalae Christi genilricis eique famulantum in perhenne proprium donavimus et
reddidimus et in jus jam"^ dicti sacrosancti episcopii' firmavimus atque trausfudimus 20
et de noslra pietate™ in illius" dominationem mansuram concessimus ea videhcet
ratione, ut ab hodierna die per immorlalia lemporum curricula, nulla niajoris mino-
risve ordinis contradiceiite persona, memoratse res sub jure ac dominalione" praili-
bati episcopii '' ejusque rectorum persistant alque iuviolabililer permaneant. et ut
haec donalionis et confirmationis nostrae auctorilas inconvertibilem per infinita saecula 25
in Christi nomine obtineat firmitudinem et a fidelibus noslris verius credalur
diligenliusque observelur, manus noslrjE subscriplione eam roborantes anulo nostro
jussimus insigniri. concessimus quoque venerabili episcopo Erchembaldo eti succes-
soribus ejus rectoribus scilicet jam dictae ecclesiae, ut in quacunque placuerit villa
episcopatus "■ sui monetam statuat. *>
Signum domni Ottonis magni imperatoris augusti.
Willigisus cancellarius vice Rodberti archicappellani subnolavi.
Data 4 idus aprilis anno incarnatiouis dominicae 974, indictione 2, anno regni
domni Ottonis 13, imperii autem 6. actum Quidilingeburg^; in domino feliciter amen.
G aus Würdtwein Nova subs. dipl. III, 412 nr. 113 = Grandidier Eist. d'Äls. I p. j. 35
p. 141 nr. 303; Schöpflin Als. dipl. I 125 nr. 154, beide aus dem cod. membr. 1357.
B coU. Straßb. Bez.-A. G fasc. 482 cop. chart. sec. XVI. Barnach Levraidt Essai sur
l'anc. monn. de Strasb. p. 424 nr. 16, angeblich nach einer Cop. sec. XIII. — Böhmer
nr. 464; Stumpf nr. 620.
a) B cultu. b) B beneficia. c) B oportuna commoditate in eis. d) B videlicet. e) B om. que. W
f) B episcopium. g) B honore. h) B Erchenboldus. i] B dimitteiites. j] 0 ad. k) 0 tarn.
1] & episcopi. m) S potestate. n) B nullius, o) B dictione. p) G episcopi. q) B Erchen-
boldo vel. r) B episcopii. s) B Quidiligenburge.
974 — 976 O
43. Otto II iinperalor Erchanbaldo ArRctilim-nsis r.crks'iu; t[ii.<KO[K) pclcnte pnc-
ceplo nnlccessonun suonjin 8il)i oldalu, quibtis liomiucH inemoralir fccltsiff ah omtiiliiis
vectiRoIiljiis iiiiiminns (leclarahanliir, iisdem fere verbis oc Ludoviius l'iu» «r. ifJj
confirinat. « riolurn igilur esse voluinus». Willigisus cancellarius vic«- H(j<llKrrli archi-
6 capcllani subscripsil. data 4 idus aprilis anno doniinictc incarnationis 974, indictiooe
2, anno rcgni 13, imperii 6. actum yuidilingebiirg. !/74 April W Quedlinburg.
li aus Straßb. Bet.-A. G fa»c. 876 eop. chart. $ee. XVII.
Utilfuckt ex innorto diplom. CaroU IV iroper. a. I3ö« 6o' Würdiwem N«ta mUm. dipL UI,
410 nr. 111 - Orandidier Hitt. d'Al». I HO nr. 303 i. Au$*tig. — BCkmer
U) nr. 405; Stumpf nr. OJil.
^^. A'aiser Otto II schenkt auf Bitten (lex Ilischofs Krrhch^ihi r,,,, Sio'C'.vr.j
den an der Kirche der heiligen Maria daseiixt dienendm lln"l- ,-.■ ■!■'•< K',.'ij^'j\'l
Mittersheim. \'.)7()\ Juni 8 Ingelheim.
(C.) \ In nomine sanclro et individum trinilatis. Otto divina favenle dementia
lö imporator nugustus. si sacris et deo dicatis locis aliquod suhsidium ex noslra
largilnlo confcrimiis, : non solinn imperialem in hoc decenler exercemus dignitatcm,
verum cliam njlernfD romuneralionis proeniia inde nobis liquido provenire confidimus.
quaproplcr novcril omnium fidelium nostrorum presentium videlicet et futuronim
induslria, quia Erchenbaldus sanctre Argenlinensis «ecclesie venerabilis episcopus
ao noslrani deprecntus est celsitudincm, ut quendam fiscum noslrum nomine Milcoi '
ad ^cclesiam sanctac Marig in usus fratrum ibidem deo famulantium cum omnibus
ilhic perlinenlibus pro remedio anim^ nostne parentumque nostrorum jure perpetuo
traderemus. slatimque nos postulationes illius saluberrimas agnoscentes decrevimus
ila fieri. concessimus itaquc ad stiprafatam a-cdesiam fiscum nostrum pr^nominalum
25 Milcei cum omnil)us eo jusle et legitime aspicientibus et capellam unam cum omni
decimatione ejusdem terr^, aidiliciis, mancipiis utriusque sexus, terris, agris, vineis,
campis, pratis, pascuis, silvis, aquis aquaruraque decursibus, cullis et incultis,
exitibus et reditibus, viis et inviis, mobilibus et immobilibus ca videliccl rationc,
ut deincops ad lumiiinria facienda et usus fratrum ihi deo famulantium jure
ao perlineal perpeluo nuUusquc oi)i!jcopus, qui pro tempore constitutus ibi fucril,
potcslatfm hahcat, alien^ qu^jlibet jK'rsonp illud in beneficium darc seu aliquid eis
inde suhtrahcre, sed liceat eis ensdem res secundum propriam voluntalem et ulili-
talein regere, ordinäre et disponerc, quatiuus devolius pro noslra salulc dei clemeii-
liam exorare viileaiil. ut aulem ha'c auclorilas largitionis nostne pleniorem in dci
ffi nomine oblineat iirmilalem et per futura tempora ab omnibus diligenlius obsenrotur,
1 Mittfrihfim M FiimtiiuffH m JyOthriitgtn. Irk »chließ* miek der begrimlttm Iiittrpnl«lMm ro»
(intmUiiier llt.it. iVAIn. l />. lUi mit. <i lifber an aU der VermtOMmmf ScftiffUiu L e. mat, m : iM*>
heim bei llochfcUlcn.
36 976 — 982
hoc idem preceptum noslra jussione conscriplum propria manu nostra subler affir-
mavimus et sigilli uostri impressione assignari precepimus.
I Signum domni Ottouis (M.) imperatoris augusti. \
': Folchmarus cancellarius ad vicera Uuilligisi archicapellani recognovi. •; (S. R.)
Data 6 idus junii anno dominicg incarnationis 97-^ anno regni domni Ollonis 5
15, imperii 8. actum Ingilenheim ; in domino feliciter amen.
B aus Straßh. Bez.-A. G fasc. 2707 or. mb. c. sig. int. »übt. impr. delapso.
Gedruckt danutch hei ScJiöpflin Als. dipl. I, 136 nr. 156 (a. 975); Würdtwein Nova suis,
dipl. III, 423 nr. 118 = Grandidier Hist. d'ÄIs. I p. j. p. 146 nr. 310 i. Auszug. —
Böhmer nr. 507; Stumpf nr. 675, sämmllich zu 976, da in den beiden vorliergehenden 10
Jahren sich der Kaiser in SacJtsen befaiul. Die Ziffern der Eegi^rungsJaJtre um 1 zu
niedrig.
45. Kaiser Otto II bestätigt Bischof Erchenbald das Recht der ausschließ-
lichen Oerichtsbarkeit in der Stadt Straßhur g und ihren Vorstädten. 982 Januar
6 Salerno. '3
In nomine sanclae et individuae trinilatis. Otto divina favente dementia impe-
rator augustus. si ecclesias dei munificentia* regijE et imperialis excellenliae nobis
a deo concessae exaltaverimus '', id procul dubio ad statum ac prosperitatem prae-
sentis vitse et aeternse bealitudinis commoditalem nobis prodesse confidimus. quo-
circa noverit omnium fidelium nostrorum induslria tarn praesentium quam futurorum, ao
qualiter Erchenbaldus '^ ArgenlinEe"! civitatis episcopus nostram adiit clemenliam
rogando, ut pro dei amore ipsiusque genitricis bealai Mariae , cujus ecclesias ipse
videtur prsesse, id renovantes, quod nosiri prajdecessores imperatores scilicct et
reges Francorum eidem ecclesiae pro sui statu et augmento imperii contulerunt,
confirmaremus et corroboraremus ® . cujus petitioni libenler annuentes lianc nostrae 25
auctorilalis praßceptionem fieri decrevimus, in qua sancimus et firmiter jubemus, ne
posthac, sicuti nostri pnedecessores statuerunt, aliquis dux vel comes aut vicarius
vel aliqua judiciaria potestas infra praefalam Argenlinam' civitalem, quae rustice
Strazburg vocatur, alio nomine vel in suburbio ^ ipsius civitatis aliquod ^ placilum
vel districtum habere praesumat nisi ille, quem episcopus ejusdem civitatis sibi ao
advocatum elegerit*^. et si aliquis sit, quod non crcdimus fieri, qui hoc velit per-
vertere aut se judiciario more praesumat intromittere, non solum nostram' sciat
incursurum iram , sed divina ultione sentiat se perimendum et aelernis poenis cru-
ciaudum. volumus namque, ut praefato episcopo cum omnibus sibi subjectis suisque
successoribus, omni occasione omniqueJ contrarielate postposita, sub nostrae'' immu- 33
nitatis defensione pro nostra incolomitatc seu conjugis vel' prolis vel totius imperii
a) S magnificencia. b) S exaltavimus. c) S Erchembaldus. d) S Argentincnsis. e) S om. et
corroboraremus. f) jS Argentinensem. g) S ali^uibus. h) S elegit. i) S indicUm se.
j) S om. que. k) S jusle. 1) S seu.
1 Hegel D. St-CJtron. VIII, AJlg. Einl. S. 16 versteht unter suburbium das städtische Gebiet 40
überliaupt ; dagegen Mit Waitz D. Verfassungsg. VII, 338 not. 3 an dem engern Begriff Vorstadt
fest.
982 - 988 37
ii (loriiino noiiis collali jugilcr Iranquille el quiete domini miscricordiatn liceal et
delcolcliir implorure. el ut hoc noslrre aucloritalis pra*c('p(uni inviolaliilem atquc
inconviilsain oMincat (irinitatRm , manu propria subterfirmavimus et anuli oostri
imprcssione suhtns insif^tiiri jussimiis.
s Signum dumni Ottonis invicli.ssimi impcratoris aiigusti.
Ilildihaldus* episcopus et canccilarius vice Willigisi archicanccilarii recognovi.
Data 8 idus januorii *> nnno dominicn; incarnationis 982, indictionc 10, anoo vero
rcgni socundi Ottonis 25,"* imperii autem 15. actum Salenue; in dei nomine feli-
citiT niiion.
10 ß aus Strarsh. Jl,i.-A. 0 faiic. 376 rop. elutrt. lec. XVI.
S coli. Schoiijlin Alu. ilijil. I, 131 nr. 162 es cod. rocmbr. ArgenL
Gedruckt tKtch B hei LaguitU pr. p. 33; Grittulidier Hitt. de figl. dt Siratb. 11, 40
(dig»ert. VI) au» dem lib. ml. 1347 — Lecrault Euai $ur Fane. momn. de fftraab. p.
433 nr. 15. — Böhmer nr. 5'JO; Stumpf nr. H14.
\r> 46. Ollo III rc\ Erchanhaldo Argculinensis ecclesia; episcopo petente pivocpta
anteccssonim suorum sibi oblala, quibus homines Strazburgensis ecclesiie ab omnibus
vecligalibus inmiunes declarubnnlur, iisdcm vcrbis alque Ollo II Imperator (nr. 43)
confinnal. « nolum igilur esse vülumus>. Ilildibaldus cpLscopus el cancellarius vice
Willigisi arcliicpiscopi recognovil. dala 4 idus novembris anno dominica> incarna-
ao lionis 081, indiclionc 13, anno regni 1. actum Mogunlio;. 984 November 10 Mainz.
B aus Straßb. Bee.-Ä. 0 fa«c. 487 cop. chart. »ee. XVI.
Grdnickt nach aiulrrr Coine bei Würdturin Xora sub». dijA. III, 431 nr. 133 = Chmt-
didier Jlint. d'Als. I p. j. p. 163 t-r t'l •. Auatug mit der »•"' /' — Tffünn
nr. 637; Stumpf nr. 875.
as 47. Otto III re.x Theophana imporatrico et Willigiso arcbiepiscopo Mogunlino
pclonlibus Erclienbaldo Argcnlinn' civilalis episcopo privilcgia Ottonis palris cjpIc-
rorumque pra-dccessoriira sibi oblala, e quibus civilas Argenlina cum suburbio nulli
nisi judiciaria; jKjleslali episcopi subdita erat, iisdem fere verbis atque Ollo II
(»r. 45) conflrmal et concedil, ut in quacunquc placuerit villa epis(x>pBtus siii mone-
iio lam staluat. « si eodesias dei muuificenlia *. Ilildibaldus canccilarius vice Willigisi
archiepisropi recognovil. data 12 kalondas novembris anno dorainicie incamalionis
\)SS. iiiclii-liiiiii' 1. .11111(1 nvi'tii .">. Mi-lnm r!niisl;iiillM> !)S8 Oclobrr ?f f'-»<iii»:.
Aus H uniiuriii ^ut■a siihs. dipl. 1. .Hl iir. UO — Onmiiditr Ui*t. . .; ;• /'•'■.
nr. 3:i:> mu-h einer trrlorncH .Ibschrift dt» iStraM. hitdtt/L A. »r. (..;'.
ys Stumpf nr. 91S.
•J S WibiUlus. b} S Januttiai. c) 5 21.
' l rltciniistiiiiiiirnil im( .Miihiji/ iir. !^lii. ."</.
Zur Incorrectheit der Ihitirung rergl. Stumpf II
38 965 — 991
48. Der Straßhirger Presbyter Duodo schenkt für den Fall seines Todes
den an der Kirche der heiligen Maria daselbst dienenden Brüdern Güter in der
Gemarkung Enzheim. [065-901] Januar 2 Straßburg.
In nomine sanctse et individuae trinitatis. pateat cunctis sancte dei aecclesiffi
fidelibus, quod ego Duodo indignus presbiler et ullimus sanctse Argenlinae civitatis 5
collegii ob meorum solutionem reatuum manu legitimi advocati mei Meribotonis
Iradidi ad altare sanctse dei genitricis Marise in usum et servitutem fratrum ibidem
deo famulantium 5 mansos et 4 jurnales in loco et in marca Anisheim ea ratione,
ut ipse eosdem mansos ac res prsedictas ad vit§ mcg finem teneam, post meam vero
vitam Aldericus babcat prepositus, ejus quippe post obitum Matbfridus nepos meus lo
possideat ea videlicet pactione, ut annuo obitus mei die, si eveniat autumnali vel
brumali tempore, fratribus dei tres porcinas fruskingas, sin autem aestu contigerit,
4 ovinas tribuat fruskingas, duos modios frumenti, 6 situlas vini', pauperibus vero
eodem die denlur 1 modius panis et 4 situle cervisa? et leguminum quarla pars modii.
si prsediclse constitutionis alteruter quippiam, quod credere nefas est, omiserit, deum 15
memorem noverit. actum Argentiue 4 nonas januarii in pii prsesulis Erchanbaldi*
horumque prsesentia testium : Meriboto, Viupret, Aleuuich, Erlene, Ozelin, Sigeboto,
Emicho, Adelgoz, Wolpret, Blienung, Liuthart, Detpret, Muolhere, Richbold, Azelin,
Benno, Heirao, Azekind, Willezo.
B aus Straßb. Bez.-A. 6 fasc. 2707 or. inb. Ut. pat. sine sig. 20
49. Irimfrid schenkt für den Fall seines Todes den an der Kirche der heiligen
Maria in Straßburg dienenden Brüdern sein im Breisgau in den Gemarkungen
Forchheim und Endingen gelegenes Gut. \965-00l\ Straßhurg.
In nomine sanctse et individue trinitatis. pateat dei fidelibus universis, qiiod
ego Irimfridus ob timoris divini intuitum et aeternae remunerationis fructum, quicquid 25
prsedii visus sum habere in marcha Forechheim et Endingun in pago Brisichgeue
comitatu Diethelmi in campestribus agris, vinetis, pratis, aquis aquarumque dccur-
sibus, viis et inviis, cultis et incullis, cum omni integritale ad basilicam sancle
Marie infra urbem Strazburc constructam, ubi venerabilis praesul Erchanbaldus
preesse dinoscitur, in jus fratrum ibidem domino famulantium manu legalis advocati 30
mei Burchardi, suscipiente Adalberto cleri advocato, translegavi ac firniiter contra-
didi eo videlicet teuore, ut ego ipse possideam usque ad lincm vite mee, postquam
autem hac corruptibili resolvor carne, prsediclus praesul habeat hujusmodi condi-
tione, ut quotannis auniversario obitus mei die modios frumenti 2, frisgingas porcinas
3, situlas vini 6 fratribus tradat. cujus vile mortalis tempore finito Aldericus possi- 35
deat eodem pacto. post hunc eliam in fratrum arbitrio consistat, ut, quem communi
1 Im Necrol. ecdes. ArgenUn. : 8 id. novembr. Dnodo prcsb. oh. de Anesheim mod. 2 frisch. 3
situl. vini 6. Mones Anzeiger 1838 S. 18.
2 Erchanhald Bischof von Straßburg, 966 — 991.
091 — 1003 SB
clegcritil couscnsu, cjti.sdcm constitulionis tctKüil (->iisu. si quis vero, qood fieri
miniiiic credo, vcl ego ipsc scu aliqua h^reduin ineürum persona traditionem iatam
0 me le^alilcr faclain infriiipere s<'U qu;ililjel frutido comimpere temptaverit, ob
nefuiuli cuiiuininis uiisuin 3 liiirus auri ad re^is ^rarium et 'M ]>ondc'ra argeuli ad
B catncram volens nolens ])cräolvat epiäcopi et htec Iraiiülcgatio nibiloininwi stabilis
pcrseveret et fixa stipulalioiic siihnixa. a<-tuin est publice in pr^fata civilate in-
tihiis subnululis : signuni Adüllu-rli advu<;aii. .signutn Ansbcltni. Signum Zuzonis.
sif^iiutu Hi'ginbaldi. Hignuiii liiircliurdi. sigiiuin Kzütiiä. .signuin Ausbelmi. signuni
liurenbardi. äigiium Krlenc. signum Uuirandi. signuni (iunzibni. Signum Geroldl.
10 Signum Zeizului. .sigiium Uuazolini. signum Emicbonis. signum Diezelini. nomina
fratrum ad prii-sens inanontium : Ileiino pnpposilus, Aldericiis arcliidiaconns, Regio»
buldtis, Oriininc, Adalbcro, Uohnar, Anno, Duüdu, iterum Adalbero, Manegolt,
Uuüluült, Uuicnian, Ileimo.
7? au» fUraßb. Pes.-A. 0 täte. 2707 or. mb. lU. jxti. ■mir niti. Uinlfr Iletmo fttgt fo
15 Uaml lim tütrn Jukrh. genchriebfii : ut antpm her rnt.i piriiiancnnt, inpWMioM iigflli
majori« pccleii; Argontinciisi« innigDiri ' It'-''' ,m y.muuttmtmhamg dttr--' "- ^«yil*
eiiuchnitt untrn in drr Mitte.
Gedruckt uuh dem lih. luii. 1347 bei Wiirdtunit A'oi 7" '1 nr. J(i7 -' Gram-
didier Hint. d'Al». I p. j. p. 147 nr. 311 — '. it/na. / nr. 771
10 f. Au»eug.
50. Kiimij Jli-iiiric/i II schenkt Bischof Wtrnlitr I nm Slraijönn/
r Nachfolgern als Entschädigung für Krieg stcrluste die Fraueaahtei St
Straßburg. 1003 Januar 15 Diedenhofen.
(C.) : In nomine sanctn? et individuiü trinitatis. Ileinricus divina fareulc de-
mentia rux. in consideraudu hiborum recompcusatione juxta tale (aulumquc mcrili
cxsolvcndum jubct lequitas tale tautumquc debili ; sed tarnen non derogaluc • «qui-
tati, si quid siipcraddalur libcralituli. si ergo cos, qui sub quiele ac pacis ocio
consiliis tanlum rei piiblicg sataguut negotio, regia ncutiquam defraudari* conrenit
nee gralia nee munilicentiu, quomodo non bis summa, prout res sese locusque
30 dedcrit, tarn ex private regis quam ex publice legis bonoris et gloriie debelur reve-
renlia, quornm teuacissimam in commune bonuui fidclitalis aucboram et bonestum
cum utili propusitum, quanupinm circumätri]>cntibus undiquc popularium scdilionibtu
et prineipum dissensionibus, nuilQ nee m\ü<i nee blauditig de statu sui rigoris avel-
lerc ])osäunt aut pelliccre, quominus, conlompta rcrum suarum funditus jaclura,
« subter ipsas perfuli^ fauces fidei corlent non perdere jura? proinde noverit tota sancta
dei a^celesia et in omni populo noslne fidelilalis integrilas presentium sciliccl cl
fulurorum, quuliter diva« memoria« senior nostcr et anlcccssor lercius Ollo videlioct
imperulor auguslus veneral)ilem virum Uuerinbarium juge ejus scnilium et Gdei
bong conslantiam attendcns divina dispcnsantc gratia sancln« Argontoratcnsi leode*
M si(i> ordinavit et prcfccit episcopum. posl tanli itaque imporatoris ab hac vila disoessom
vetus inter |n]os'' a puoris propagata faniiliaritas et ea. quQ cum tali ossäre nobis erat,
•J B ilcfruJari. b) n iortk etat» Rit$ im Ptrpmunt ttniekirt.
40 1003
■parentele et consanguinitatis affinitas prefato persuasit antisliti, cum ceteris, quorum
infmitus est numerus, nostrse manus dare fidelitali, ut deo preside Concors populorum
et principum nobis concederetur clectio et hereditaria in regnum sine aliqua divisione
successio. fecit ilaque misericors deus pro voto nostro quod suum erat ; diabolus autem
nostrara sitiens interturbare lelitiam seminarium quoddam erroris invenit; sed gratias 5
deo in ipso conatu prostratus et ut semper inefficax et confusus erubuit. nam quorun-
dam tunc temporis dissidens a nostra subjectione collegium predictam venerandi prcsulis
sedem hostiliter incurrens et in nostri nominis injuriam ea, qu§ in Iota urbc et
§cclesiis intus erant, spolia auferens nostri videbatur proveclus desolari priniitias.
sed pia manus dei, que numquam in se confidentes deserit, cito et cum pace bona lo
talium rebellionem sedavit et nostrse dominationi fideliter subjugavit. ne igitur tanta
urbs immo sanclfE dei genitricis aecclesia, quia sua ex toto recipere non poluit,
nostro non sublevaretur auxilio, communi tam episcoporum quam et principum nos-
trorum consilio et inprimis Herimanni ducis assensu' prenominato presuli üuerin-
hario suisque in perpetuum successoribus in nostram et nostrorum precessorum 15
sive successorum memoriam tradidimus et per boc regale preceplum confirmavimus
quandam * abbatiam ancillarum dei intus in urbe Argentorato in bonore sancti
Stepbani protomartyris Christi institutam cum omnibus eidem abbatije juste et
legaliter pertinentibus in quibuscumque pagis, comitatibus et leritoriis, hoc est
mobilibus et immobilibus, areis, aedificiis, servis et ancillis, terris cullis et incultis, 20
agris, campis, pratis, pascuis sive compascuis, vineis vel vinetis, silvis, forestis,
venationibus, aquis aquarumque decursibus, molendinis, piscationibiis, viis et
inviis, exitibus et reditibus sive cgteris, qu§ quolibet modo rite vocari possunt,
utensilibus et appendiciis eo tenore, quatinus prefatus episcopus Uuerinharius suique
in perpetuum successores liberam de eadem abbatia deinceps babeant potestatem as
absque omni personarum contradiclione et molestatione, restituendi et in usus feccle-
siae, quicquid inde sublatum erat, omnibus modis reformandi. et ut haec nostrae
traditionis auctoritas stabihs et inconvulsa permaneat, hanc nostri precepti paginam
post conscriptum manu propria roboranles sigilli nostri inpressione insigniri jussimus.
Signum domni Heinrici (M.) regis invictissimi | *>
Egilbertus cancellarius vice Uuilligisi archicapellani recognovil ;
Data 18 kalendas februarii anno dominicai incarnationis 1003, indictione 1, anno
vero domni Heinrici regnanlis 1. actum in Diedenhoua.
JB aus Strafib. Bez.-A. G nr. 8 or. mh. c. huUa peml. cMapsa. Es hcfindet sich ztcar rechts von
der Signumszeile ein nahezu kreisrundes Loch von etwa 4 Centim. Durchmesser '-^ ; aber 35
1 In der vita Heinrici II imper. des Utrechter Bischofs Ädalbold heisst es von demselben : jnssn
et consultu regis dictse ecclesige (Argentinensi) abbatiam sancti Stephani in recompcnsationem dctri-
menti a se illati tradidit. Man. Germ. SS. IV, 687. Thietmar chron. Hb. V, aus dem Ädalbold schöpft,
sagt unbestimmter : excepto Argentinae dampno, quod idem jussu et consilio regis de sua proprietate
et abbatiam in eadem urbe sitam reparavit. Mon. Germ. SS. III, 797. 40
2 Die beiden bei Bömer-Büchner Siegel deutsch. Kaiser und Könige S. 22 beschriebenen Siegel
Heinrichs II haben 7 und 7 3/4 Centim. Durchmesser, nach neueren genaueren Messungen 74 mm. und
77 mm. K. Foltz Siegel deutscJier Könige und Kaiser 911—1024 i. N. Archiv f. eilt. d. Geschichfsk.
III, 41 ff.
1003 4t
fttr^Kmif teifftn tkh an dem Bande drinrii,^,! auch mmM dtmk äi» Mmttt Pikhmi§ 4m
Pergament» Spuren einet anf(iedriiekten tkegeU. JJer tmttn Btmd itt vmgitogim «wl M
von li »ich deckenden J^tMettOdtem dttrMoM >. Der VdUMMmfiitrick im Jftmiym—
i»t erkennbar.
C Gedruckt darnach üaUia chri»t. V imlr. p. 4ß6 »r. 10; BMfßn AU. Mpl. I, US
nr. 182; Würdtwein Nota »üb», dijd. VI, 150 nr. 75; Ortmdiditr HM. iAU. I p. j.
p. 191 nr. 357. — Mhmer nr. 924; Stumif ■■' ",'/. Vrrgl f! - < f •hrh. d. deuUtk.
Beicht u. Heinrich II, Bd. J, 230.
51. Buchof Wernher I ton Slraßhurg beurkundet die ihm ton Köniij Ilem-
w rieh II gemachte Schenkung der Franenabtei >S't. Stephan daselbst UMä reyell dertn
rechtliche Stellung. \I\fttch 100.1 Januar 1.%
• In iioiniiic tloiiiini iio.stn Jesu (-lirisli. • ego Wcreiilienis " vfOiiit.il.' li.-i
Argenliin; civitulis episcopus uuiversis Chriäliani '' Hominis ciillürihu» tüia ni;i;.'iiii
quam parvis ex clero et populo salutcm in Christo Jesu. rnm pro tempore, svAt
15 quo quisque in Tinea domini id est Qclesia vivere et operari debeat, cuilib«! m;.'i-
luudinn sit, ut aniiiiQ su^ prospiciat salutem, ego post iunumeros »udores. (]un> pro
lidelilulc Qclcsig, cui deo auclore prcsidere visus sum, et pro statu nguj Irui-
corum et domini mei regis Hcnrici dilectione •= , inpctravi a prefato domino "^ r<gc
gubcrnationem ubhati^ sancti Stcphani prothomarlyris in Argentina id est Strazburc
ao civitute, que antea nuUam de tcmporalibus prebuit vel debuit subjectionem, median-
tibus hoc principibus llerimanno "^ duce, Erneslo palalino*, Berengere ' defensore,
preseule Moguntinu urcliiepiscopo Barto«^", ea dumlaxat ralione, quatinus de facul-
tatibus illius repararem episcopalcm sedem, que cum ^dificiis et officinis claustra-
libus deslructa fuit per dissensionem quorundam principum electioni prefati regis
86 repuguanlium. poslquam vero deus conlirmavil ei ^ rcgnum illis subjugatis terraque
siluit corum eo, cum accepisscm ab eo prefalam abbatiam disponcudam, iospecto
dei timore, conmunicato conäilio pertractavi conputando omnes curias et possessioDes
a primo usquc ad novissimum inspeclis singulis ejusdem loci privilegiis et cartis
et tcstamentis. inveni itaque in scriptis Adclberli ducis, qui locum fundavit, et in
ao privilegiü Childerici regis notatum infra nmbilum vclcris muri a media porta meri-
diana versus Hnisrham cuui ipsa aqua usque ad lalam stralam, que ducit a porta
magna occidcnlali usque ad portam juxla magnos et inquadros lapides muri *, cum
omni suo jure et seplis clauslri et mansionibus qualuor canonicorum et cmunitate',
cum muro et anlcmurali, suburbiis, vicis, aquis, piscacionibus et aquQ decursibus,
^' |iuscui3, coti]>itscnis. ^lu ;^ i,r:iii^ inniii.u.; iiiiiiwriiii. i;i.,|-j^ prpp;.i;i,;i.n«; insulis
•] C Wcriilicrus. h] au/' lUim euu ^icuA.'«- i/ii^J. «:, tliu Vt.i»m m»tf*(klU». QttMiidur trfimtt
«ustinui. d) C om. domino. e) C IlermMDo. (] C Bwagtrn. g) Btrto an
na<kir«jtirk Kit u ttlui»t roa »uitrtr ttutt tptitrtr Btmd timgt/tft. b] C Uli. i] B <
• lieber diese Art der lieaiegelung, die llnlliniiiii >. A. I-mI: a. a. O. S. 13 f.
*> « Ffaltgraf ton Schwaben, der erste der n,nltii(i.-lMxr ist. Ver^. Wait: D. Vcrfassnngty. Vit, 169 mal. f.
> Bardo Ersbiachof von Main*, 1031—1051.
* Diese topographischen Anffoben eri>rtent (Jbrfthl AUot. rrr. proitrom. j . ■> ;' !.■' >>i;'-ti.- m»
Localgesch. d. St. Straßb. S. 33—27.
«
42 1003
usque ad limites infimos terminorura ville noncupanle Boteburn" et in nova Irans-
posicione Sckiltenchein ^ , decimis , terminis, campis, quesilis et inquisilis, cum
Omnibus usibus infra fluenta Reni usque ad confinia de allode comitis Hugonis
Ckoreka'= noncupante et indc Ecchefrydeshein '• , Hitlendorf, Wolgangesben " ,
Rodeshen f , Mulenhusen ^ , Wulfricheshen '' , Regeneshen ' cum omnibus eorum 5
allodum pertinenciis ; in privilegio vero inperatoris Lotharii primi supradicta singula
rememorata et roborata, quin etiam ab eo data Lupoleshen, Lumereshen i ad lumina
concinnanda '^ , Wanga, Othenlien', Nunnewilre, Gundeswilre, Wibeleshen", Polsen-
hein ° , Egeshen ° ad p ceteros usus. Hirmingardis quoque imperalrix per manum
propriam et manum ejusdem imperatoris Lotharii dedit Mumzinga i cum sua impe- lo
riali integritate. quorum omnium jura et debila et quanlitates, sicut nos invenimus,
in veredali carta describi jussimus et, ne in oblivionem fleret, vicedomino loci
Erboni canonico et Linsindg ' secunde abbatisse commissimus. et in signimi adeplg
subjectionis et sublementum despoliate majoris domus transtulimus inde crucem
auream et argenteam et capsas duas cum reliquiis preter cetera ulensilia. ne vero i5
tarn antiqua et venerabilis congregatio de insolita subjeclione intollerabilius con-
turbaretur, diligenti et pio studio slatuimus ^ eam honorare cum omni communione
et paritate claustralis religionis et fratern§ societatis ila dumtaxat, ut preler sub-
jectionem ömnia jura sua illibata permaneant et abbatissa inter alias abbatissas in
conciliis episcopalibus mediam et oppositam sedem optineat et in obsequio alicujus 20
ejus sororis vel canonici omnes canonici civitatis" ibidem conveniant et exsequias
devote peragant ipsique nobis vicissitudinem reddant similiter faciendo. sed quia
certas habent staciones, in sollemniis vocari nequeunt in augmentum chori, sed si
alio tempore vel necessitate , quod absit , vel caritate invitati venerint , quia de
secunda, ut prediximus, sede civitatis sunt, in sede opposite mens§ honorentur, 25
quoniam et nos pro necessitate reparandorum consultu tarnen discreto inminuimus et
tarnen describendo discrevimus cottidianam eorum prebendam, qu§ major celeris
inveniebatur, et in quadam manuali cedula memorialiter conscribi fecimus non in
perpetuum sed ad presens negotium, donec facultas rediret reformandi in pristinum
plenitudinis statum. ne autem oblivio deleat vel posterilas in pejus vergat, hanc ao
paginam conscripsimus et sigillo nostro roboravimus presidente et annuente Lint-
sinda secunda abbatissa, Erbone canonico vicedomino et cetera congregatione,
Brunone majoris domus preposito, Erlone decano, Werenbero * cantore et custode ,
Hezelone scolastico, presente toto conventu. conplevimus autem bec anno incar-
nationis domini 1005, indiclione 2, epacta 26, concurrente 6 feliciter amen ". 33
B aus Straßb. Bez.-A. G nr. 9 or. mh. c. sig. int. subt. impr. delapso. Farbe und Besduif-
feiJieit des Fergmnents sowie der gesammte Schriftduiracter von B sind in auffallender
Weise den nr. 25 und 28 ähnlich, so daß man fast versucht sein könnte, sie alle drei
einer Hand zuzuschreiben. Jedenfalls unterliegt es keinem Zweifel, daß alle drei Stücke
zu gleicher Zeit entstanden sind. Man fälschte vmhl die Diplome Lothars mwJ Ludwigs, 40
a) C Betebftrn. b) C Schiltenchen. c) C Corke. d) C Ecchefirdeshein. e) C Wolfgangeshein,
f) C Rodeshein. g) C Mulnhusen. h) C Wolvericheshein. i) C Regenshen. j) C Bomershen.
k) C concremanda. I) C Otenhen. m] C Wibelnshen. n] C Bolsenhen. o) C Egishen.
p) C vel. q) C Muncingam. r) C LinUinde. s) S statumus. t) C Wernhero. u) S Von 45
complevimus — amen von derselben Band nie Barto geschrieben.
1003 - 1007 43
um detn JietitM- und UechUntand der Abtei St. Slrjikam beim Ueberftmgi m dt« bi»Mf'
Ikhf. Gew<Ut ein m^tgUrhul hiilieii Alter und erlauchten üngnmg tu fAem. Di* Anf- r*.
gung aller drei ürkundtn tcird »icher bald nach der VerUihmng Kaiter tUimrifl' I ■'
rim in. Januar i(Mi3 antutetten »ein. Die dvnmaktgitdim A»§tbm dtr VrkumU
:, Wernlu-m, da» Archirpitcoiiat liardm »ijicie die DaUrm>g$ttüt, imd tfUxn Zuthalm
utul ihre iJincrejHtM nicht im Stande, die Echtheit den^ien tu tnehfUtern.
C coli. ibid. it fiiKc. 2011 coj). mb. lec. XII.
Gedruckt nach B bei Würdtwcin Nova tub$. dipl. VI, ISl nr. 77; OrtmdidUr UiM. ttAU.
I p. j. p. JUS nr. atiJ; Orawlidier Oeuer. itUd. I, 681 nr. :t5. A'ocA einem Vidi-
10 mu» de» judex curie Arijentin. von 1300 Märe ä3 ihr. 2 proxim* pott dominium
Indien) bei Schiller Kimiguh. S. 5.M = LoffuilU pr. p. 34 = Likmiff VII, 3, *77
nr. 153; SchOi>fiin Ah. dipl. I, 147 nr. 184. — Nach eimem Viimmu vm J3S6 OmOt-
man De epiac. Argenl. p. 45 = Tenteel Hittor. vindie. app. p. 89 = Eeeard Orig.
JIab»b. }>roh. nr. If. Xach einer Copie in einem Codex der Wiener Bibl. Herrgott
IS Geneed. H(U>/ih. II, 100 nr. 161; ebenfaa» nach Copie Oallia ehritt. V intlr. p. 497
nr. 10. Vergl. Uirtch Jahrb. d. deut»ch. Reich» u. Heinrieh II, Bd. I, 330 tmd WiU
Beg. d. Eribi»ch. von Maine XVII nr. 140. Mit Unrecht halten uamentli^ a^f jeme
chronnlngiurhen Notizen »ich stützrtul Obrecht AUat. rtr. prodrom. p. 194—189, Ternttd
1. c, Ludewig Beliq. mantucr. I, r,2 untl da» Corrigendenverteiduuli bei SMpfUm Ab.
ao dipL II, 639 die Urkunde alt unächt verworfen.
52. Av/zeichiwiff über die der Kirche St. Thomä in Straßburg nementtiek
von den Straßbnrger Bischöfen, geschenkten und entlegenen Oüter. [A'acA 1007.]
In nomine sanctQ et individuQ trinitatis amen. nnrralur, ut in antiqiiis Tero
temporihus qnidam Argcnlinensis civitalis antistes Adalnohc nomine inibi pro reme-
■£, die siin- nnitnfr in honorem sancli Thomre apostoii a>rlesiam constnixerat ' cl de
predio Iicredituli pulrum Iradilione sibi concesso in Guogenhcim marcha mansas
6 et vicum Adclnoheshoven cum omnibus pertinenlibus et Aldorf paritcr el in
marcha Molicsliemero vineas 0 illuc in peq)eluam dotem dedcral. et si quando
necesse fiiissol, de tribiis ])redictis villiilis specialiter Guogenheim, Aldorf, Adelnohes-
ao hoven locliim neclesinR conslrui insliltiil, pnelcrniissis tarnen aliis soniliis. el ul
istud vero prcscriplum firniius cl vcrisimilius sit, prefalus episcopns eadem in prg-
senti reqniescil rocclesia. deinde vero sanclus ac vcncrabilis Kihuuinus ejusdem
aposlolicro calliedm; episcopns' villns Ilugesuiiilare, Caroldesbalic el Sunthoren cum
mnnsis 11 cl dimidia el omni fnmilia ad quendam llumfridum de Ilalia nalum
ac Iliigonis ücrmano filium eniens pro remedio animte suq fralribus sancli Thoma»
pcnitus ad annonam Iradiderat. et in eadem marcha Sunthoven quendam seirum
nomine Olonem cum omni suo predio, quod posl obilum vilie suip reliquerat, fra-
lribus ad annonam tradidoral. cl ut islud crcdiliilius conslct, sallcm eodem prediclo
ser\'o occiso cuidam prcdicla» congregalionis fralri Ilildiboldo nomine in eodem
40 tempore preposito consislcnte , ul dignissimum fueral, fralrum ad serrilia uueregdd
presenlntus erat, vicus autcm Morsuuilare ad f(;>cundilalem 14 carradanim vini et
omnia ad eandem marcam ])erlinentia ab prediclo episcopo ad liberos populos pro-
> Adahiorh, liinchof «wi Strasburg in den entern Dtcemmien de* 9te» Jahrh. IVryL M«r die Qritm-
dum) von St. Thomas D. St-Chron. IX, 739.
- Bichwin Bischof ton Straßburg, 916—933.
44 1007
prio censu erapta et in lUachirecha marcha mansas 6, quas ad Eburliarltum comi-
tem emerat, pro remedio su§ anim§ fratribus ad annonam tradita sunt, et quendam
vero curtem nominatum Chorcho, quem idem episcopus Rihuuinus ad quendara
Hugonem de Tettenuuilare genitum prefati Humfridi avunculutn acquisierat, fratri-
bus pro remedio sug anim§ tradiderat. et ut credibilius maneat, familia ejusdem 5
curtis Chorcho videlicet Balze et ejus frater Disso cum c§teris comitantibus in longo
tempore ibi in servitio manserant, usque dum potentes domini inde injuste detraxe-
rant. silvam quoque nominatam Munilslaht, quam isdem episcopus Rihuuinus de
predicto Hugone suo censu conduxerat, fratribus ad annonam tradiderat. in vico
autem Kippenheim curtem 1 et dimidiam partem secclesiae ejusdem vici et villulam 10
Langisesuuilare de Hugone comite Hohenburc regnante prefatus Rihuuinus episco-
pus conquisierat et fratribus tradiderat. sine his vero superius titulata , qu;e predic-
tus episcopus Rihuuinus proprio censu emerat, restant hsec sequentia, que et alio
diverso labore acquisita sancto Thomae tradiderat : hoc est Udenheim cum pertinente
servitio et superiores Hugesbergen et inferiores Hugesbergen cum pertinente servitio, i5
in Mollesheim marcha mansam 1 et in Muzzeca marca curtem 1 cum vineis sub-
jacentibus, Gottennesuuilare cum pertinente servitio et in Argeresheim marca quic-
quid viniferi ruriferique ruris situm est et in Altbrunnun mansas 2. ad hsec vero
quidam Argentinensis eclesiae episcopus nomine Ruodharttusi in Ekkiboldesheim
marca curtem 1 et ecclesiam sanctae Aurelije virginis cum decimis et cum aliis 20
servitiis et in Dunginisheim marcha et in Muzzeca marcha mansas 4 pro remedio
sug animg fratribus sancti Thomae tradiderat in annonam. quidam Eburharttus
clericus et heremita in predicla marcha Illechirecha mansas 2 et dimidiam pro
remedio suse anim§ fratribus sancti Thomae penitus ad annonam tradiderat. de
aecclesia autem sanctae Aureliaß, quam tunc temporis Vvalzo presbiter vetulus rexit, 25
prefatus Ruodhardus statuit episcopus, ut fratres sancti Thomg singulis perpetua-
okt.if.is liter annis in vigilia sanctae Aureliae ibi vesperos celebrent et in die natalis ejus a
presbitero secclesiae dimidium tritici accipiant modium et unum friskingum cum vini
situlis duabus et quarta situle parte claustralis mensune. et hoc vinum non novum
sed vetus esse debet". 30
Quemammodum quedam de superioribus memoratis de monaslerio sancti Thomae
injuste detracta sint, notum sit omnibus fidelibus ista legendo insequentibus. post-
quam Ruodharttus episcopus delinquendo contra gratiam imperatoris '' de
honoris culmine segregatus paulo post venia usus in episcopatum redierat, ad revo-
cationem cujusdam Guntrami militis Hugesuuilare et Caroldesbahc sibi suoque filio 35
in beneficium prestiterat et in hodierno die de episcopo Ödone necnou Erkanbaldo
episcopo^ ad eandem similitudinem perstat detractum. insuper vero curtis nomine
Gorcho de eodem episcopo Ruodhardo injuste detractus est, quia — quemammodum
a] Der Passus von de secclesia autem — dcbet ist von einer andern nicht viel spätem Hand ein-
getragen. Es folgt ein leerer Baum von der Breite einer Hand, b) Lücke von 10-15 Buchslaben. 40
1 Ruthard Bischof von Straßburg, 939—950.
2 Udo Bischof von Straßburg, 950—965; Erchetibald, 965—991.
1007 — 1039 46
ad monaslcritim sancti ThomQ traditu.s crnt, o primordio narratur — cuidam militi
Udo nomine de Tettenuuilurc gcnito in familia Mullesheim marcha oocisionetn iacieoli
postca pro reconrilialione cpiscopo Hihuiiinu in proprictatcm eiindem curl«m dona-
Tcral. illo autcm non posl longuin l(>inpu.s pro remedio sug aniio^ illum fralrihn^
& ad nnnonuin tnidideral, Hiiodulfo ndvocalu existente, cum leslibus Manegoldo, A<lal-
noho, Erleuuino CQterisquc pluriniis. in marcha Gottcnesuuilare mansf 12 sine MÜca
terra et in marcha Aithrunnun mansns 2 et in marcha Bcreheim dimidia mola de
monoslcrio sniuHi TIioiiiq nunc tcmporis dctrantn sunt, et tamdiu in fVatnun aer-
viliü rul.s<;rant, qiiamdiu Fridericus abbatium tenucrat. qua relicta crga qiiaoopum
10 Erkaiihaldiim cadem cum suo censu sibi in bencficium conduxerat et postmodum
SUD militi Voccozoni in bencficium prestiterat. et poslquam Fridericus obiit, Adal-
berlvis advocaliis predictnm Voccozonem sibi ad militem conquirens dedcrat illi
predicla in beiieficiuin. et hodio ita pcrstat. in marcha Mollcsheim mansam 1 de
codom monastcrio detractam Krkiiitbnldus cpiscopus Ilemmoni suo servitori in bene-
is ficium prcstitcral , quam antea quidam frater Odolfus nomine nccnon doclor 800I9
habucrat usqtic ad obitum vitre.
T aus Strnfil). Tfiom. A. docnm. hint. lad. 1 (pririUgM) or. wib. lit. ptU. tmt tig. Fom emtr
Hand tk» Uten Juhrh. mit Auanakme einer 8ÜBe vom Anfang bi* Emil fitckritttm.
WM die schriftliche Fixirung de$ BetUMatamin «M A. Tkoma», matkitm üe KMm
90 im Jahr 1007 voUaUmdig niedergebrtmnt war >.
Gedruckt ebautamaeh bei SeMpftin AU. dipl. I, 143 nr. 179; WStrdhmm Nvta m&f. üfL
V, .K7 nr. 13» =-■ GraiuiiiUrr Hist. d^AU. I p. j. p. ISS nr. SM; Ch. Bekmidt Hi$L
du chap. de t. TTiom. p. 285 nr. 2. Nach einer Copie bei Sdutiegaiu L'fgt. de t. Tham.
p. 283.
» 53. Bs wird bekundet, daß Ezzo dem Kloster de.t heiUffen Petrus ih Straß-
burg Qrundbesitz mit Hörigen zu Jtitenheim unter getrissen Bedingungen für
Bischof Wilhebn geschenkt habe. 1039 Straßhur/j im St. Peterskloster.
: In iKniiine snnclro el iiKiividiKi* Iniumtis. j nolitig non minus prgseiilium
quam fulnronim cominondare cupientcs hanc conscripsimus cartulara, quendam non
ao infimg nobilitatis virum Ezzonem ad sancti Petri apostolorum principis monasterium,
quod Unillehelmus pntsul venerabilis ante porlam Argentin^ civitatis instiluit*. ad
Julonhfim^ mansos diios et dimidium cum quinquc mancipiis trndidi.sse ea vidol; ■' I
rationc, ut idoni i)rn>sul sibi econtra sex mansos boneficii pr^jstarct et insuper i
ejus pucrulo pnvbendam in domo sanctae Maria; compararct. et ne ipsa Iraa.w '
as ' tr«ft<r dtcMM BromA gM et fireOit^ heim tUerem ZeugmS ah ieujeitigt Eamigtk^m: VmrgL D.
St-Chroii. IX, 729 : donoch also raon tAlto noch gotx gcbnrt 1007 jor, do vvrbraat« Mot Thomkas
kirrho nnd oarh nntcr frowen manster gorwo mit bricfMi niid bftchorn nnd om»m«at«n. Dum tritt
ergäiucHd die Noiis der im Anfang des Uten Jahrh. ge.vhriehenen Annale Argen). : a. d. 1081
tcrinm »ftiirti Thomo »postoli in ArgonUna a Wilholmo fons«rratar et Muicti P«lri ab
40 inchoafur. Aftm. denn. SS. XVIT, '"<.
« (fr. not. 1.
' Unter den moiiemeH OrlemutKH nnV» mmt wku ■'-
HtmOktim V
4ß 1039 — 1040
postmodum posse videatur adnullari, nomina testium hanc eandem videnlium placuit
attitulari : Gozzo, Burgliart, Hiltevvin, Uolcvvin, Naniger, Ozzo, Bernhart, Gezo,
Uuallliere, Ruothcre, Erncst, Erlfrit, Birihdilo, Ernest, Jsinhart, Alberich, Uualthere,
Reginger, Adalbreht, Folcolt, Snelhart, Gnammo, Benzo, Gerolt, Benzo, Uocco,
Bezelin, Gotefrit, üualto, Drudnian, Adalbreht, Adalgoz, Alberich. acta sunt 5
autem hgc in eodem monasterio anno ab incarnatione domini 1039, indiclione 7,
iinperante Chuonrado secundo et filio ejus lercio Heinrico, comite Ilugone. Uuice-
linus notarius presbiter indignus scripsi et subscripsi.
JB aus Straßb. Beis.-A, G fasc. 4785 or. mb. Ut. pat. «im« sig.
54. Fs wird lekundei, daß die Freien Wezil und Hatto für 70 Pfund Silber, 10
die sie von Bischof Wilhelm von Straßburg erhalten, Grundbesitz zu Ruestenhart
und Wittersheim dem Kloster des heiligen Petrus zu Straßburg übertragen haben.
1040 Straßburg im St. Petershloster.
': In nomine sanctae et individujE trinilatis. \ omni commendamus presentig
necnon posterilati futurg, ut Wezil et Hatto viri conditionis ingenuae a domno 15
venerabili Willehelmo Argenting sedis episcopo 70 argenli libras acceperunt et,
quicquid predii ad Ruochesheim' videbantur habere, et ad Uuitheresheim 2 mansum
unum et dimidium, eodem prsedicto episcopo rogante, ad monasterium sancli Petri
principis apostolorum , quod constructum est ab eodem Willehelmo ante portam
Argenling civitatis, nuUo contradicente tradiderunt in omni utililafe scilicet banno, 20
areis, edificiis, campis, pratis, pascuis, viis, inviis, aquis aquarumve decursibus,
silvis, cultis et incultis et omni ulilitate, quam ibidem videbantur possidere. acta
sunt autem hec in pago Alsatia ante porlara Argenting civitatis in eodem monas-
terio sancti Petri, in comitatu Hugonis, anno ah incarnatione domini 1040, indiclione
8, sub Chuonrado imperalore^ et 14 anno regni filii ejus Heinrici tercii*, bis testibus 20
hgc videntibus : Hildeuuin, Hezil, Eberhart, Walthere, Eigilwarl, Heriger, Uuille-
breht, Gozzerat, Gnammo, Hicekint, Berihger, Jsinhart et frater ejus Benzo,
Alberich, Engilman, Bezelin, Uuallo et frater ejus Drudman, Gezman et frater ejus
Benzo, Azzo, Benzo, Gnammo, Hesso, Hezil, Uuolfganc, Burghart, Berenhart,
Uuezil, Reginolt, Benno, Hezil, Esscerich, Cuono , Benno, Odalrich, Hizekiut, 30
Alberich.
B aus Straßb. Bez.-Ä. G fasc. 4721 or. mb. Ut. pat. sine sig. mit der gleichzeitigen Dorswd-
notiz carta de Rftchesheim et Witteresheim.
Gedruckt ebendamaeh bei Schöpfiin Ah. dipl. I, 160 «r. 201; Würdtwein Nova subs. dipl.
VI, 197 nr. 90 = Grandidier Eist. d'Äls. I p. j. p. 337 nr. 393. 35
1 Buestenhart bei Ensisheim, auf der Stätte des frühern Dorfes Bueschheim erbaut. Vergl. Stoffel
Topograph. Wörterb. des Ober-Elsasses S. 465. Gratididier l. c. vermutliet Bichtolsheim darunter.
2 Wittersheim bei Hageimu. Gi-andidier l. c. substituirt das heutige Wittisheim bei Markdshcim.
8 Kaiser Konrad war bereits am 4. Juni 1039 gestorben.
* Die Begierungyahre Heinrichs um 2 zu hoch angesetzt, da die Epoche auf 1038 April 14 fällt. 40
Sc^te sich die Angabe des Datums sub Chaourado imperatore allein auf die Handlung, alles üebrige
auf die Beurkundung beziehen ?
1052 m
55. Da» ßomcapitel von Straßburg thut kund, daß e» nick mit den Ainper-
wandten des ehemaligen Straßburger Canonieua nachherigen Eribijtchoft wm Raven»M
Ilunfrit über da» der Kirche der heiligen, Maria vermachte Out /Imbraek amt-
einanderge»ettt habe. \1052 Mai\.
s In nomine sancUe et individuQ Irinitalis. nolißcamiu Omnibus tan Moel^
nicIesiQ ({iium nostris fidelibiis, ((uulitcr Hiinfrit Argentinensis SBOclen^ prius quidem
cuiiunicus, pusU-a vero Huveiinas arcliiepiscopus ' predii sui, quod nominatur Im-
hrioca, cujus ipse licrcdilurio jure possesor exüliteral, sanclain Mariatn Argealiucnsis
scilicel ircclesio absque omni contradiclione feceril hcrcdilariam ' ; quod tarnen poat
10 beatum illius uhilum ^ sine conlradictione et inpugnalione suq sororis Adalheidc *
ejusquc, filioruin liherc oblimTc nequivimus. ergo nc jure lege contraditis ffurlwria
noslra uliquo couamiiio exhcredarelur vel lotiens in propriis pvrlurbaremur, Tiaam
est nostris fldclibus, quatenus ora hianlia ubstrucremus et pro plcna reconciliatione
uliquid beneficii eis concederemus. cessimus, acquievimus consiliis nostrorum et ex
15 nostris proprittatibus parle sublracta voto adversantium nobis s' ins, ut post-
huc, üinui cüiitruversia supitu proslrata iinmo penitus abscisa, tr<i<Mi.-. iii>erc ulendum
sit ullorius. cognoscanl igilur tarn posteri quam presentcs et cognitis siut testes,
quod Adclheilh consensu filiorum suorum hoc se abdicavit patrimonio supra pre-
notato, quod Ilüufrit sanctg MarJQ contradidit pro suq parentumque animarum
ao remcdio. probabiiium ergo teslium subnotenlur nomina , quonim incxpognabili
losliinonio isla sunt consignaln. sub prcscnlia Ili-inrici imperaloris sunt tcstes eptt>
copus Rumolt *, Oebehart *.
B aus Straßh. Bts.-A. 0 tue. 2707 or. »b. lit. pat. iüu tig.
Oedmckt aus Üb. Bat. 1347 6m WürdiMitin Nova «m&«. dipi. VI, 331 nr. 96 ^ QrmMttm
« UiH. iVAU. I ;>. j. p. 269 nr. 418. — SdnKiM. Urk.-Brg. nr. J3C7; Shmpf mr. SSIB,
deasfn Ddiirung ich mich atuchließ«. Koütr Hemrick III urhmdet lOM Mai 13 m
Straßburg für das Bitthum Mein.
1 Ueber Hut^frit von MtM^fOgart'WOifingtn $. Finitnbtrt. Urbrndenb. I, 6 tmi St,
Wirtrmh. Gfuch. I, 565 und 585, OimbrtdU Otatk. d. dmtM!*. Krntert. II, 645, attimdorg Heimridit
ao ///, Bd. I, 353.
- l-:* hei$»t in einer Urkunde von 1044, in der Ilunfrit da» Bitthum Sinßbmrff '
WilMm zum Erben seine» ganten vom Vater stammenden Besitte$ eintettt, daß am$fatommm mir im
Ktonter su Einbruch sei, qnod, ut alia tesUtar chartol», tradidi Marie tine omni eOBVMtioB«. QfV.
Würdtwein Nova subs. dipi. VI, 199 nr. 91 = Onmdidm Hit. tTAt». I p. j. p. Mt mr. 400. —
aS Schweiz. Urk.-Reg. nr. 1339.
» U) kal. tcpt. Hunfrit opiscopas Raveiine in Neerot. ZieifaU. B (F»r$lmb*rf. Urtmimi. I, U).
Cfr. Ännal. Altahent. wu^or. tum Jahr 1051 (Mon. Otrm. SS. XX, 805).
* Adelheid, die Oemahiin des Orafem B»Mtf vm Achdhn. ütbtr Art Kinder tfr. OrllitH 2W>
faltensi» chron. Mon. Oerm. SS. X, 71 »tq.
40 ^ Bumdt Bischof von Cnnstunr, 1051~1069.
• Oeb^art Bischof ton Begensburg, 1036-1060.
48 1052 — 1061
56. Heinricus III imperator ob interventum Agnetis imperalricis et ob servi-
tium Hezelonis episcopi Argentinensis monasterio sancti Petri exlra muros civitatis
Argentinse constructo prsedium, quod ex poteslate Hennonis in imperialem devenerat,
in villis Rodeslieim et Ilumudesheim in pago Alsatiae et in comitatu Henrici comitis
situm cum omnibus suis pertinentiis tradit. Winitherius cancellarius vice Liupoldi 5
archicancellarii et arcbiepiscopi recognovit. datum 16 kalendas julii anno domiuicse
incarnationis 1052, indictione 5, anno ordinalionis 24, regni 14, imperii 6. actum
Thuregii. 1052 Juni 16 Zürich.
Aus Schöpflin Ah. dipl. I, 1C8 nr. 212 stüekw. nach Wenckers Manuseript = G-randidier
Hist. d'Als. I p. j. p. 267 nr. 415 i. Auszug. — Schweiz. Ürk.-Beg. nr. 1370; Böhmer lo
tir. 1632; Stumpf nr. 2426.
57. FoJmar und seine Gattin HeilicJia ülertragen der Kirche der heiligen
Maria zu Straßburg die Abtei Hugshofen mit allem Zubehör. 1061 Straßburg im
Münster.
In nomine sanct§ et individue trinilatis. notum sit omnibus tam presentibus 13
quam futuris, qualiter ego Folmarus et uxor mea Heilicba pro remedio animarum
nostrarum parentumque nostrorum dedimus nostri juris abbatiam Hugeshoven '
dictam sancte Mari§ Argentinensi cum ecclesiis, villis, vineis, molendinis, agris,
pratis , pascuis , silvis , aquis aquarumque decursibus , viis et inviis , cultis et
incultis, cum mancipiis utriusque sexus et omnibus appendiciis et utililatibus ad ao
eam pertinentibus hac facta condicione, ut nuUi episcoporum predictam abbatiam in
milites alienandi sit licentia vel congregationem ibidem deo servientem uUo modo
destruere. acta sunt bec Strazburc in monasterio sanctg Marie sub presentia
Heremanni venerabilis episcopi ejusdem sedis et Heinrici Alsalig comitis anno
incarnationis dominice 1061, indictione 13, regnanle Heinrico quarto adbuc puero 25
anno regni ejus 7 * sub adnotatis testibus, quorum isla sunt nomina : Heinribc
advocalus^. Eberhart comes*, Cuono comes, Liutolt, Ruodolf, Egino, Hereman,
Buggo, Burchart, Diemar, Druhtbere, Adalbret, Erleuuin, Sicco, Sigebolo, Ruotbret,
Liutolt, Adalbret, Meriboto, Hereman, Uuito, Billunc.
B aus Straßb. Bez.-A. G nr. 13 or. mh. c. sig. int. subt. impr. mutH. Von der Siegeüegetide 30
noch erkennbar: n — nus dei graüa episcopns.
Gedruckt darnach Würdtwein Nova subs. dipl. VI, 230 nr. 100 = Grandidier Hist. (PAls.
II, 118 nr. 463. Nach einer Copie Schöpflin Als. dipl. I, 170 nr. 215.
1 EitK Gründung des Grafen Werner von Orieiiberg, nach Grandidier 1. c. des Vaters von Folmar.
2 Wofd das Ordinaiionßjähr gemeint. 33
8 In einer Schenkung von Gütern in der Ortenau, die Sigifridus vir militaris magna Francornm
ex stirpe progenitus an das Bisthum Straßhurg macht 1070 October 7, heisst Heinrich principalis
advocatus ecclesise Argentinensis. Straßburg Bez.-A. G nr. 14 or. mb. Ut. pat. s. sig. Gedruckt bei
Schöpflin Ah. dipl. I, 174 nr. 221; Würdtwein Nova subs. dipl VI, 243 nr. 103 = Grandidier Hist.
d'Als. II, 127 nr. 471. — Dümge Reg. Bad. S. 21. 40
■4 Eine Bertha comitissa uxor Eberhardi, die Zehnten an die Straßburger Catliedralkirche schenkte,
erwähnt in einer Borsualnotiz einer Bulle Leo IX für die Abtei Altorf, von Grandidier Hist. d'Als. II,
125 in die 60er Jahre des Uten Jahrh. gesetzt. Vergl. Schöpflin Ah. dipl. I, 165 not. c.
1089 — 1094 40
58. Bischof Otto von Nlraßhurg überträgt auf VeraHlaMtuug WankariM Orwnd-
besitz, den dieser in der Gemarkung Wolxheim als Lehen besessen und für ii Unten
aufgegeben hat, den Canonikern des Straßburger Domstifts. 1080 Mai 30.
In numine sanctai et individun; (rinilalis. Otto dei gralia ArgenlineDsis epü*
B copus. (juoiiiain nos praeter solilum dei gralia familiäres noslros ila semper di!
inuH, ul ctiaiit liom-sta ]>(>lciilil)iis aliquando annucreiiiiis. cr^^o quod plurimiit debui:
Ulli siihlruliere itiliuiu-stum putuvimu». ituquc Wanhurdi tidelu Doslri pelir, .>
condescendimus votoque ejus in hunc quem diccinus modum assensum pnebuimus.
ipse enim a nobis hoc graluita acquisivil Servitute, ut sex inansos, quos in Volkol-
10 dcsheiin innrcliia heni^ficiiili jure {wsscdoral, alterius beneticii redilu hoc est 11
denuriuruiii unciis libere rcdemplos fratribus beuta; Muriie in priucipali mooasterio
scrvietitibus ea traderemus conditiüne, ut ipse et poslvri ejus heredilario jure absqoe
omni contradicliüne possideant et in anniversario prsefati Wanbardi quiuqae siclos
Argenlinensis monela; quülaunis pcrsolvant. hoc etiam, quia noslris pl:i<:.t
ir. fidcllhus, liiic qua prn'lihalum est tradilione firmavimus et sub advucali Ileiuru i
crelorüruiiique subscriplorum testium asscusu siguavimus. Hurchardus pnrposiliis,
Hartwig dccanus, Hezcl arcbidiaconus, Anshelmus camerarius, Herold canlor
cajteriquo confratres; Friderich dux', Cuonrat, Walthcre, Ludewig. Hereman, Otto,
Cuono, Munno. acta sunt \\wc anno incarnalionis dominicis 1089, indicliooe 12,
») 3 kaleudus junii, luna 4. Manno notarius scripsi et subscripsi.
Au» Würdttctin Nova »uhs. dipl. VI, 353 nr 107 — Grcmdid... ii.~,. iTAk. II, J'-i
nr. 501 nach dem Hb. mü. 1347.
59. In der Dotationsurkunde Hildegards^ und ihrer Söhne für die St. Fides-
kirche in Schletlstadt unter den Zeugen : Burchardo majoris ecclesie preposilo.
83 Hcroldo cnnlore, Wornbero camerario ceterisque coufrairibus, de sancio Thoma
Cunonc preposito, Mauuone ceterisque, de sancto Petro Hezclino preposito', Cunibcrto.
Jübunne cclerisciuo quam phirimis ejus ordinis. acta sunt hec anno ab incamatione
domiui Jesu Clirisii 1()UI, indiclione 2, regnauto M'-:- '■•• 'piarlo impcrnlorf ""'''/.
Aus Würdtirriti Xnrn »uhs. di'iif. Vf. ?5<> nr. 109 — (immdidier UiM. ttAl-
80 nr. 510 nach dem verlornen Origimd im ehemal. ijtraßb. bitchö^ A.
Nach einer Copie bei Beatua Hherninu* Rer. gtrmtm, I. III p. 153 = B. Uert
Chron. l VII p. 4 = Crutitu Anmd. Suec. jxir» // /. VIII p. 385 = Gm
fpisc. Arg. p. 311 — lA%ifuitte pr. p. 3S -rr Herrgott Gemeal. HaM. II. U 1
— Vorhin Not. hi.itor. nur la rille de SchUMaät t. :■ 7" ' T' '
8B p. 101 mtt der falschen Datirung 1044.
I Friedrich I am dem OetdtMU der Hohetulunfem, Hertog ton Stiimabm mtd OmUl, Bmiir 4m
Binchofa Otto, 10'J7—lt05.
8 Ueher HiM.y.tr.l. ^lie Mittler dei StaufUehen Geiichlecht!) rernl. f^iüin Wirtrmh. Orx*. Tt, »
um) 3S9.
*) * £* »cluiiii mir <iiisf y.i-ii.hi.i ' riO/
Fn'etlrich II iwi Si-hicaben dir > , f" •*
die Kirche St. Fides he-.; .« ».ih, taitetmmf
i»t. Nach dem Datum i ■ ^ irrhanli tu • cMtort«,
50 1095 — 1097
60. In einer Urkunde des Bischofs Otto von Si/raßhnrg ein der St. FideskircJie
zu SMettstadt geschenUes Allod betreffend: acta sunt hec Argenline anno ab
incarnati domini noslri Jesu Christi 1095, indictione 3, 2 nonas februarii, Ottone
episcopo hec presentialiler agente et cum suis palatinis primatibus rite confirmanle :
Burcliardo principali preposito, Cunone vicedomino, Mannone notario', Anshelmo 5
urbis prefecto, Ottone thesaurario, Cunone urbani juris vilUco, stabuli comite
Bernhardo. 1095 Februar 4 Straßburg.
Aus Würdtwein Nova siibs. dipl. VI, 358 nr. 110 — Grandidier Eist. d'Als. II, 161
nr. 511 nach dem verlornen Original im eliemal. Straßb. biscMfl. A.
61. In einer Urkunde des Bischofs Otto von Straßburg für die Kirche des hei- 10
Ugen Florentius zu Haslaeh unter den Zeugen : Burchardus major preposilus,
Wernlierus camerarius et hujus loci prepositus, Hezelinus edituus, Beringarius deca-
nus, Wolverat, llerolt, Gerhart, Manno sancli Thome prepositus et canonicus,
Hezel ejusdem loci advocalus, Anshelm, Cunrat, Hesso, Diebolt, Mereboto, Sigefrit,
Beringer, Manno, Etzelo, Burchart, Manno, Udalrich, Wolfram, Wanhart, Wignjant, is
Erbo, Gebeno, Berlold, Ortolf, Wezel, Walthere, Otto, Heinrich, Friderich, Robo,
Gerbolt, Regenhart, Burchart, Heinrich, Adalhart, Heinrich, Udalrich, Harleger etc.
acta sunt hec anno 1096, indictione 4, regnante Heinrico imperatore quarto. 1096.
H avs Straßb. Hosp. A. prot. 7383 eop. chart. see. XV ineunt. aus einer Handschrift von
132 Blättern, im Wasserzeichen Oclisenkopf und Helm. 20
Gedruckt ebenfalls nach einer Copie Schüter Thesaur. antiq. Teuton. III, 573 und Gran-
didier Hist. d'AJs. II, 170 nr. 516.
62. Domprobst Burchard schenkt sein Ghd Herinach im Frickgau dem Straß-
hurger Domstift. 1097 Straßburg.
Notum esse volumus cunctis fidelibus tam presenlibus quam futuris, qualiter 25
ego Burchardus Argentinensis ecclesie prepositus predium proprietatis mee iu pago
Fricgowe situm Hercenahc dictum Argentinensi ecclesi§ donavi pro remedio anime
meg et parentum meorum necnon omnium Christi fidelium cum omnibus appendiciis,
clienlibus ac mancipiis, agris cullis et incultis, clientes vero ea condicione, ut in
eodem jure ac legibus, quibus meliores ecclesie predicte obligati sunt, et ipsi deserviant, so
Nov. // mancipia autem ejusdem predii in festivitale sancti Martini quatuor denarios ad
dominicara curtim persolvaut. destinavi autem illud idem predium clientibus meis
hereditario jure tenendum Baldewino ejusque fralri Richuuino ea condicione, ul in
Wemero camerario, Mannone Argentinensi notario, de sancto Thoma Conone preposito, de sancto
Petro Hezelone preposito ceterisque quam plurimis ejusdem ordinis. Aber seit 1099 war Burcluird 25
Bisclwf von Utrecht, 1105 war Brun prepositus und ein Burchart cantor, nicht mehr Herölt. Cfr. Würdt-
\ wein Nova subs. dipl. VI, 286 nr. 123 = Grandidier Hist. d'Als. II, 199 nr. 546.
1 Von demselben heisst es in einer andern Schenkungsurkunde Bisclwf Ottos und seiner Brüder für
St. Fides zu Schlettstadt 1093 Juli 23 : Manno Argentinensis notarins scripsi et subscripsi et recognovi.
Cfr. Wiirdttcein Nova subs. dipl. VI, 259 nr. 111 = Grandidier Hist. d'Als. II, 163 nr. 512. 40
1097 1 100 M
singuÜH annivßrsariis meis 25 solidos ArgentincnHis moncl^ fratribos ibidem deo
<!Jus(|iic Kr'iiilri«;! scrvierilibus persolvant et prr'posito <>jii8dem loci, a quo idem
hcnciiciiiin siiscipcre (ici)Cnt, scmel in anno, si in Icxnini illum venerit, noctis uoioa
hospicium cum 20 equis prebcant. quodsi forte posscssor ejusdem fundi de bae
c liice tnigruvorit, hcres quinque tanlum solidos preposilo pereolTeos heredilalem
suscipinl p[alern|oquc * jure possidoat. acta sunt bgc in civitate '
doniiiiii'<; incarnnlionis 1()97, regnanle (Ileinrico) quarto anno 40 regm .j..-,, .......w.jije
5, Olloiie presule, in lionun prcsentia testium : Ansclnu principalis advocati, |Si]gefndi,
Sigebcrti, Ilezclini, [DiJeti)oldi, Rcgenoldi, Lutcrici, |Ma|nnoni8, Sigefridi, Oudalrici,
10 Friderici, Erebonis, [llu|mberli, Ilugonis. hujiis autem prcdii advocatus principalis
^cclesiQ advocalus esse debcl. Burcbardus episcopus 17 kalendas junii obiil'.
li aiiH .Slmßh. Bez.-A. 0 (mc. 2708 cop. mbr. stc. XII, da amdt die ScUmAmolU über
Iturduird» Tod von gleicher Iland glommt, krinen/aüs cor 1113 Mai U j
63. Der Straßhurger Canonicus Burchard überträgt in QetMintchaft mit seine*
IS Jirihlrrn Megcnhch und Wolfbrand dem Slraßburger Domstift sein in der Oemar-
kvng WiUgoÜheim gelegenes Gut und regelt die Verwendung der von dem Lehen tu
Männohheim an den Pförtner des Stifts zu entrichtenden jährlichen Abgabe.
1100 December 29.
In nomine sancloi et individutc trinilalis cuncta gubcmanlis quipque regenlis.
% quia vetustas temporis, neglegenlia vel oblivio multa tollere seiet ex animo, (qu^)
vel porsonnrum vel liltcrarum non approbantur lestimonio, idco cartulis solemos
iradcrt', qiig ouuorum succcssione curamus observare. notum igitur esse cupio
tarn futuri quam presenlis seculi bominibus, qualiter cgo Burcbardus Argenlinensis
QcclesiQ canonicus fralrcsque mei Megcninch alque \Voin)randus manu potestaliva
iß absquo omni cüntradictionc Argeulinensi ^cclesiQ snuclc dei gonilrici Mariie atlitulatf
et frulribus ibidem dco servientibus predium nostrum, quod in Uuillegollebeim
mnrcliia babuimus, id est 3 mausos et tres pa '>, de quibus 12 sunt viniferi
CQteri frugiferi, et prata pro remedio animarum nostrarum parcntumque nostronim
tradidimus, astipulalione Icgitima firmavimus, justis investituris invcstirimus. noium
») sil eliam, bujus predii possossoros boc a nobis bercdilario jure suscopisse ea
vidclici'l ralione, ul ipsi corumque borcdilarü suc<:cssorcs annuatim in natifitate
sancti Joliannis babtislQ 30 solidos Argenlinensis monelQ aut in feslivitate sancli j^i u
Martini 3 carradas vini persolvant et bis in anno in domo vel in curte Tillici, qui sm. ii
unus ex eis esse debct, ad placitum voniani, unum in proxima quinta fcria posl
SS nativitatcm saucti Jobannis babtisty, allcrum in proxima quinta r.Ti'i posi festum
o) Yo» kitr H$ (KM £»dt itt Stärkt $i»d iit Butkttuitm tmmtist ttUif tr;.,..,., ..,J aar mtA Jtm
SiitJmft im Ptrj»m*nt trit»mtar. b) Jit Bttittettm, «liM #*-M, fea* ftHlititm, rar mm «Itr«
Seh* fit tiiiti f oitr t »imd m«tk triemitar.
1 Im Srcrot. rrclm. Ari/rnl. : 17 kalciulas juii. Burrhnrt Ti.ijoct.-nMi cim«»-«!!»!!« olmt. do Hrrtrnaha
40 25 8ol. Argriitiucnsis inoucta<. Atom:* Jiw. lisiS S. 14. Siich Onm» Sru-f fj-iy . j.. jX't ttari er im
Jahre IIU.
52 1100
sancti Martini, et in eisdem placilis dominum beneficii cum 6 equis suscipiant
et habundanter serviant. illud etiam notificare desidero, ut si quis de prefatis
mansionariis su§ partis prenominatos denarios in nativitate sancti Johannis non
dederit, in proximo placito cum satisfactione restituat aut in festivitate sancti Martini
tantum vini, quantum ad se attinet, persolvat. si aulem et vinum tunc minime 5
■ reddiderit, in proximo placito cum satisfactione reddat aut post legitimas inducias
hereditate cedat. si quis autem possessor hujus hereditatis defunctus fuerit, is, qui
ei jure propinquitatis successerit, domino beneficii medietatem vini aut pecunig
persolvat; mutato autem domino successorem ejus cum 6 equis suscipiant eique
fidelitatem juramento absque omni honoris pecunia promiltant et beneficium, si ei lo
placuerit, osteudant. notum sit etiam omnibus, me Burchardum statuisse, ut is, qui
beneficium ad Megenoldesbeim habuerit, hoc etiam habeat ea videlicet condictione,
Sept. i9 ut in unoquoque anno in festivitate sancti Michahelis 15 uncias portenario fratrum
Nov. i ministret, portenarius autem has accipiens in proximo die posl festivitatem omnium
sanctorum pro comraemoratione omnium fideliura defunctorum 3 uncias pauperibus i5
dislribuat, duas pro pane, unam pro caseis aut alio aliquo pulmento. residuis
autem 12 unciis communiter fratribus vicariis in refectorio binis et binis simul
comedentibus et post hec ministris serviat, 10 solidos pro tribus frisgingis et 20
pullis et 40 Ovis, pro unoquoque frisgingo 30 denarios et pro 20 pullis 1 unciam,
pro pipere et ovis et aceto 10 denarios, pro simila 4 solidos, pro vino 4 solidos, 20
pro scutellis et beccariis et porro 2 solidos. si dominica die aut in secunda aut in
tertia aut in quinta feria evenerit, quatuor inlationes prima cum salsamento, secunda
cum cocta carne, tertia cum pullis, quarta cum assa carne apponantur. si autem
in quarta vel in sexta feria vel in sabbato evenerit, tres inlationes fiant de piscibus.
si quis autem fratrum aberit, nisi quem infirmilas compulerit, hujus portionem 25
decanus de mensa pauperibus dividat. qnicquid autem ad mensam fratribus supererit,
portenarius hospitibus et pauperibus tribuat. quod ut firmum et inconvulsum omni
permaneat evo, hanc cartam inde conscribi lestesque fecimus subscribi. hü sunt
testes hujus rei: Brün prepositus*, Herolt decanus, Uuernhere camerarius,
Uuüluerat, Eberhart, Heinrich, Cuonrat, Anshelm advocatus, Sigefrit, Regenolt, ao
Adalbreht, Diebolt, Cuono, Lutterich, Manno, Sigefrit, Odalrich, Erbo, Gebeno,
Huc, Mereboto. acta sunt hec anno dominice incarnationis 1101, indictione 9,
4 kalendas januarii, regnante Heinrico quarto imperatore augusto.
B aus Straßb. Bez.-A. G fasc. 2707 or. mb. Ut. pat. 8ine sig.
Gedruckt ebemlarnach in Curiosites d'Alsace II, 269 = Hanauer Constitutions des com- gg
pagiies d'Alsace p. 15.
1 Vergl. das von Grandidier in Würdtwein Nova suis. dipl. VI, 2()0 nr. 115 und Eist. d'Als. II, 174
nr. 53ä mitgetheilte Namensverzeichniss der Canonici des Domstifts, das derselbe aus dem jetzt verlornen
liber regulm des Stifts entlehnt hat und das er dem Ende des Uten oder Beginn des 12ten Jahrh.
zuweist. 40
1104 - 1106 83
64. In der Urkunde Kaiser Ifeinricht IV, in der er dem Stifte de» keiligen
Simeon in Trier den HheimoU zu Coblenz bestalifft : de Strasburg 'venieoi««) debent
darc 0 dcnarios et 2 dcnariatas vini. 1104 Juni 5 Maint^.
Am linjrr Mittelrh. ürkuiulenh. J, 407 nr. 400 mit Litlrraturamgabe II. 970;
lliiiiM. I'rkutulrnh. I, 3 nr. H mit NaektrAgtn tu dertdbeH. — Btkmar m. 1919}
Stumpf nr. X"J7J.
65. Bi»chof Cuno von Slraßhurg beurkundet, daß seine Getreuen Regenbot«,
Sigefrit und Ingolt auf Bitten und für das Seelenheil des Presbyters Hartman»
dem Straßhurger Domstift Grundbesitz mit Kirche in der Gemarkung IlarthsttUtn
10 geschenkt haben. Itor) Straßburg.
t i In nomine sanctiiQ et iiidividue Irinitalis. • Cuono divina favenle dementia
Argentincnsis episcopiis. qunnto juniores tempore, lanlo neglogenliores qaia
porplurcs exislimus et, qu^ litterarnm leslimonio non obtinemus, vctustale temporis
aniilliinus, idcirco tradimus carlis, quQ curamus observaro posteris. notum igHur
15 esso cupimus tom fultiri quam pr^senlis s^culi hominibus, qualiter quidam laict
fidcles nostri Regenboto, Sigefrit, Ingolt rogatu alterius fidelis nostri Ilartmanni*
nomint' et ordiiif preshilori deconi mnnsos in marcbia Ilartbusen ab '\\m% vel ab aliis
proprio sivt; bercdilario jure conquisilos pro rcmedio anim^j pr^nominati prcsbilori
(jcclesio sanclQ Mario Argenlinensi fratribusque ibidem deo ser^'ientibus absquc omni
au conlradictione cum utilitate subjuncta et uno mancipio nomine Gcbba et (ccleaa in
pr^fato loco in honorem sanclf Margaret^ conslnicla libera manu tradiderunt, tra-
dcndo legilima aslipulalionc conlirmavorunt vidolicet banno, arcis, »^ificiis, ■ • •,
pralis, pnscuis, viis et inviis, aquis aquarumve dccursibus, silvis, cullis el .
exitibus et rcdilibus, cum omni etiam utililatc, qu^ nominari potest, ea videlicet
SS condilione, ut idem Ilartmannus, quoad viveret, quinque solidos Ai^ntinensis
monelo fnilribus profalis et eorum minislris in annunlialione sanct^ Mari^ annuatim »*'■. u
porsolvorct, posl morlom vero ejus succcssorcs ejus, quos ipso eligerel, anniversario
ipsius tantum darent. bujus condilionis jus decnno pr^dict^ ^jrclesi^ tradimus el
ipsius ministcrii tuicioni commcndamus. quod ut ratum el incon%-ulsum omni per-
w) mnnenl (jvo, banc carlam inde conscribi teslosque subscribi et sigilli nostri imprw-
sionc feoimus insiguiri.
Ili sunt testos pr^scriptg traditionis : Cuono episcopus, quo oonsentiente et
cujus banno confirmanle h^c omnia facta sunt, Brün majoris {cclesif prppositus,
Uuolueral decanus, Burcharl cantor. Eberhart (dituus cetcriquc eorum confrslres,
X> 1 In der CMentrr Xoartiat det St. SiwteoHMtißt» in Tritr 9m 1309 Jmmi iS üt Ut Mftkt itr
Straßburger so normirt : omnes d« StrAiebftrch 8 den. libnlc« t«1 6 d«i. Coloniw ■■■ Btfir Milttttk.
Urkumlnib. II, 380 nr. 343.
8 Im Krcrol. rcclf.^. Argmt. : 17 knl. frhr. Hartniitn prpsh. ob. de lUrthaaM. 6 MtkU tUMte
nnicniiino frairum den. 1, qaocumqne loconua »it. qnod bMMficiam p«rtiiMi «4
*' Mone» Am. 183S S. 10.
54 1105 — 1106
Anshelm advocatus i, Diepolt, Ingolt, Reginbolt, Uulcram, Sigefrit, Manno, Eribo,
Wfgnant, Eribo ceterique eorum comparilatis homines, quos enumerare longum est.
Acta sunt liec Argentine anno 1105, Ileinricho imperatore quarto augusto,
indictione 13.
B aus Straßb. Bez.-A. G fasc. 2708 or. mb. c. sig. int. subt. impr. mutil. Von der Siegel- 5
legende noch zu erkennen : [C]uono Argenti.
Gedruckt aus dem lib. sah 1347 bei Würdtwein Nova subs. dipl. VI, 284 nr. 123 = Gran-
didier Eist. d'Als. II, 203 nf. 547 i. Auszug.
66. I)as Domcapitel von Straßhurg littet Pabst Paschalis II, selbst zu kommen
und gegen den Straßburger Bischof einzuschreiten. [1106 oder 1107.] 10
P[aschali] universali Romanorum ponlifici Argentinensis ecclesiae fratres fidem
et obedientiam. Omnium cum sit, venerande pater, tua sollicitudo ecclesiarum, tu
refugium miserorum immo patrocinium orbi advenisli desiderabile. unde adhuc
humano generi consulere deus non despicit, per quem hec nova lux in tenebris
effulsit. tu ergo benedictus es, ad cujus introitum nobis benedixit et benedical deus. 15
respice igitur gentem miseriis et pressuris insignem. veni et vide filiam Syon
lugenlem et captivam nee respirare nee consolari nisi in te solo expectantem.
egredere, dilecte, in agrum, lempus putationis jam venit. apostolica igitur falce
succidendum est, quicquid vitiosum est, ne simul Irabatur sincerum. veniens itaque
visita vineam nostram a vulpeculis demolitam et a singulari fero depastam 2. ao
Nam, ut ad rem ipsam pervenialur, annos jara circiter triginta ^ sicut oves
balantes semper erravimus, fluenla verbi sicientes raro potavimus et jam, quid sit
vox pastoris , non novimus. quo ergo restat eundum nisi post vestigia gregum
sodalium? quodsi tales vigilias pastorum districte non judicas, et insidias Christi
ovibus in ecclesia lupo meditanti locus si conceditur, ipsi locus non erit. 85
De cetero autem quid agendum sit nobis de nostro ut dicitur episcopo *, noijien
quidem dignitalis tot annos habente, sed oflScium minime — cujus vilam et introitum
excelsa montium, humilia convallium jam respondenl — sanctitatis luae consiiium
ac praeceptum audire cupimus. tu ergo, pacis catholicse fundamentum, inviolabilis
pelrae signum, fac, ut temeritas rationi, consiiium cedat auctoritati. 3o
Aus Joffe Biblioth. rer. germanic. V, 254 nr. 137 nach den Handschriften des Codex Udal-
rici in Wien, Zwetl und Müncften mit der Ueberschrift : epistola Argentinensis ecclesie
ad Pascasium papam.
Gedruckt außerdem in Tengnagel Vetera motium. p. 348 = Bouquet XV, 18 nr. 4; Eccard
Corp. histor. med. <bv. II, 260 — Mansi Concil. coU. XX, 1092; Würdtwein Nova subs. 35
dipl. VII, 13 nr. 7 = Grandidier Hist. d'AU. II, 228 nr. 575 (a. 1116).
1 In einer Urkunde Kaiser Heinrichs IV für das Bisthum Speier dessen Besitzungen zu Botenfels
betreffend, 1102 Februar 15 Speier, (Stumpf nr. 2957) wird als advocatus Cnononis episcopi ein Bruno
genannt.
2 Aus den Aufforderungen dieser Anrede schließt Jaffe l. c., der Brief sei zu einer Zeit geschrieben, 40
wo man ein Kommen des Pabstes nach Deutschland erwartete, also enttceder zu Ende des Jaltrs 1106
oder im Beginn des Jahrs 1107.
3 Seit 1075, wo Bischof Wernlier von Pabst Gregor VII auf dem Concil zu Rom suspendirt
wurde. Auch seine Nachfolger Tlieobald 1078 — 1082 und Otto 1084 — 1100 waren Schismatiker.
* Bischof Cum von Straßburg seit 1100. 45
1107 - 1100 85
67. Pabsl Paschalis II fordert Clerut und Volk von Slraßhurg auf, im Wider-
stand gegen den ihnen aufgedrungenen Bischof tu verharren. [H07] '.
P[ii8clialis] episcopus scrvus scrvorum dei clero ArgcnlineDSt et popolo Miniem
d opoülulicam bcuedicliuncm. porspecti» litlcris vestris de vestra oppreasione et
j cccicsiat veslrat dcslructione patemaliter condoluiiniis; scd qiiia pro justicia palimuii,
pro qua heali eritis, congaiidciniis. ul igitiir ad illam bealitudincm pervenire poesilis,
in houo propu.^sitü conslatiler pcrseveralc alqiic Uli inlruso et eccleein dei tedioM
virilitcr rosiälite, quia per dei gratiam ncque clcclioni ncque conserralioni ejus
ossonsiitn dedimus aut dal)imus. vobis autem in omnibus, qun> pro juslicia agilis,
10 nostnim consilium et auxilium nunquam deerit pneslanle domino, qui vivit et
regnat in secula seciiloruin. amen.
Au» Jaffi TiihUoth. rtT. gerrnanie. V, Sne nr. 138 nach dm Handtehriftm de* Coiex üdtl-
riet in Wim, XtcftI und Müt»ch«H mit der Uebenchri/I : rcacriptam Puchalu p«|i« «4
Argpiiliiiriisom cccloBiam.
ir> aedruckt außerdem in Tengnagel Vet. motmm. p. 348 — Bouqtiet XV, 18 mr. 5; Eeemd
Corp. hixlor. med. ,rp. II, i'ßO — Jl/<i»i*i Coneü coU. XX, 1093 = Miffne CLXIII, 60;
Würdtwein Knra mhn. di)>l. VII, IS nr. 8 = Oramdidier Hiat. dTAU. II, 329 mr. 57«
(a. 1117). — Jaffi lieg, pontif. nr. 4380 (a. 1101).
68. In einer Urkunde des Bischofs Cuno von Straßburg, in der er Setittmtgen
ao und Reckte des dem ßomstift zu Straßburg untergebenen St. Leonkardsstiflet com-
firmirt, unter den Zeugen : canonici majoris ecclesi«? cborcpiscopi scilicet Bruno
pnpposilus, Burkhardns, Eberbardiis, Wolveradus, Rudcgcnis ; layci Sigebertus
cotncs, Aiiselinus advocalus, Diebaldus vicedominus. Hetzet, Hugo, Bertholdus,
Conradus, Wnmerus, Heinricus, Manno, Ezelo, Sigefridus, Erbo, Hugo, Hupertus
88 cl liirba civitatis multa. Unter den Donatoren : Rudeger preposilus ', Burkardus,
Huf^o, Clmoiirndiis, Rortlioldns. Adnlbreht, Anselm et uxor ejus Hadt^wicb, Billunc,
Rcginhard, Mcginchint, Nahe, Hobo, Wezil, Empo, (lerliirn devota cl Wullcbun.
acta sunt lin;c anno dominicie incaniationis 1100, indictionc 2, regnanle Hcinrico
rege quinlo, 11 kalendas octobris. IIOO September 2t.
90 Au» Chrandidier Hitt. d^AU. 11, 310 nr. 554 nach dem Original im ekemal Himam LMUim-
berger A. tu Buchnnrner. Sdiöfßm Alt. difi. I, lf*7 nr. »39 nmd W»r^tmtm Nmm
»üb», dipl. VII, 30 nr. 11 inmA «MMR Chartular de» .St. LeonMardtti/ta.
1 Im Attscfduß an nr. 66 in den Beginn de* Jahre» 1107 von ]ii§t L e. fitttst.
- In einem idten, angeblieh um 1300 gndkriebenen OiUerveritidmiß du St, Lmtkmrdtttjfin
x> es mit offenbarer Anlehnung an obig« ürkimdt : Rndeganu qaoadMn ArgmtiaMuia
loco nostro coiitignoa ex conditione nobit in her«ditat«m tndidit, st qvotaaait doM •
px8olvi)iim8 uful nm dem in der Donatorenreihe folgenden Burkanhu : Bnchudu
iniiccrnn rcrlosio roiitulit ex proprio tri« jngrra. et uon pott mnltui ttmpu viMi sahrvrM cania
iiigrcssus orto nlia ccclostio retincmia roli<|Uit. Cj'r. WUrdlicein S'ota tuba. dipL X 189 mr. S7 umi
*) Orandidier Ui»t. d'AU. II, 367 mr. 610.
56 1116
69. Die Schenhmg eines Grundstücks vn Dorfe Fendenheim durch Otto von
Bruchkirchen, an das Straßhurger Domstift wird beurkundet. IIIG Straßburg.
f \ In nomine sancte et individue Iriuilatis. • omne testamenlum tali ratione
conscribitur, ut res acta et tempore prelerila teneatur posteris in memoria. nolum
igitur esse cupimus tam futuri quam prgsentis sgculi liominibus, qualiter quidam 5
nobilis laicus de Bruchkirchen * Otto nomine mansum unum in villa, quQ vocatur
Vendenheim, cum omni jure donaverit et legaverit sanct§ Mari§ in majori §cclesia
Argenline in usum communem confratrum. et hoc fecit pro remedio apime sue et
suorum et pro dilectione Hartwigii filii sui ^ et in eodem loco confratris. ut hgc
vero traditio sive actio firma et insolubilis permaneat omni gvo, hanc cartam inde lu
conscribi lestesque subscribi et sigilli episcopi inpressione fecimus insigniri. hü
sunt testes pr§scriptg traditionis : Cüno episcopus, quo consentiente et cujus banno
confirmante hgc omnia facta sunt, Brön major prepositus et regis cancellarius,
Burcharl decanus. Eberhart edituus, Hesso scolarum magister, Ilüc, Dietrich, Ber-
tolt, Cünrät, Rüdeger, Gerolt ceterique eorum confratres ; de laicali ordine Sigefdt i3
advocatus, Diebolt vicedomnus, Sigefrit urbis prefectus, Wernhere, Humbreth ceteri-
que eorum comparitatis homines, quos enumerare longum est. quicunque aulem
hanc traditionem infringere vel irrilam facere studuerit , auctoritate beati Petri
apostoli et omnium sanctorum et nostra eum anathemati subicimus.
Acta sunt hec Argentine anno dominic§ incarnationis 1116, Paschali papa 20
Romane §cclesie prgsidente, Heinrico imperatorc quarto regnante, concurrente *
1, §pacta 6*, indiclione 9.
B aus Straßb. Bez.-Ä. G fasc. 2708 or. mh. c. sig. int. saht. impr. Das gut erluütne Siegel
grüßer wie in nr. 65 zeigt den Bisciwf in luilber Figur, nicht sitzend wie dort. Von
der schwer leserlichen Legeride erkennbar : Cöno .... Argentinensis. 25
Gedruckt aus dem IIb. sal. 1347 bei Würdtwein Nova suis. dipl. VII, 10 nr. 5 = Gran-
didier Hist. d'Als. II, 226 nr. 573 i. Ausettg.
70. Diezwib überträgt für ihr und ihres Mannes Benzelin Seelenheil dem Dom-
stift zu Straßburg einen halben mansus in der Gemarkung Dingsheini und Bisch-
heim. 1116 Straßburg. 30
Notum Sit Omnibus dei ecclesie fidelibus, qualiter ego Diezwib pro remedio
anim§ meg dilectique mariti mei Benzehni dimidium mansum in Dungenesheim et
Biscofesheim marcha situm Argentinensi §cclesi§ tradidi ea conditione, ut frater
mens Iso vel alius in propinquitate mihi proximus eundem dimidium mansum possi-
Aug. n deat et annis singulis in octava sancti Laurentii quatuor solidos *> decano ejusdem «
a) de Bruchkirche ton gleicher Hand über der Zeih nachgetragen. h) solidos auf Rasur von andrer
Hand.
1 Im Necrölog. eccles. Argent. : idns april. eodem die Hartwlc acoHtus ob. de Vendenheim nni-
cuiquo fratrum den. 1. Mones Anz. 1838 S. 13.
2 Concurrenten- und Epactenziffer incorrect statt 6 und 4, icie Gratididier 1. c. corrigirt. 40
1116-1118 57
QcclesiQ iKTSulvul, ijjsc auletu de eisdem dcnariis unicuiquc friilrum dcoarimn in
anniversariu nieo adininistrel. quicunique auteiii hcredum hanc beredilatem pom-
(lerc vulucril, du munu decarii uhsquc liunuri» ]jecunia su.scipial. »i quis sutem
lierediitu heredilulc deccsseril, is, (|ui ci herediluriu Jure succesi-rit, datis laotum
r< ([iialiiur dcnariis prcnuiniiialain iiereditatctn possideat. acta suiil h^c in civitate
Argoiilina anno dominicg incarnutiuniü 1110, indicliune 0, regnaiile Ilciurico aono
10 regni ejus, CAnonc epi.scopu, Friderico duce ', Higefridu advocato, in horum
prcsenliu Icslium : Hiircluirdi decaiii, tieruldi, l)ie/.nianni, H - !^ " rici,
(lonrudi, llcMsoiiis, lliiiiihcrli, Hurclianli, llarlucri. (iehenonis, ' Hi,
10 Cönonis.
B au» ilrm SlraM. Bet.-A. Q faic. 2708 or. mb. lit. pat. titte »ig.
Gedruckt muh dem Uli. ml. 1.147 bei Würdtieein Mova lub». di/M. VJI, IS nr. € s Ormf
dith'rt' Iti.'it. f/M/.w. /r '-'-^7 nr, ."»71 I- .\itM-iiif
71. Iit einer Schenkungsurkunde der 'Üräfin Helvig von Egiskem für die
15 Straßburger Kirche : proscntihus lam clericis quam laiculis ordinis majuribus civi-
talis. Cuuno cpiscopus, Bruno major prepositus et imperaloris cancellariu5, Ebcr-
liiirdus ediluiis, Roudogcrus iirchidiaconus, Rnrchardus decnnus, Ilesso scolarum
inugister et niiilli alii canonici presentes fuerunt et linnavcrunt. de ordinc laicali
Sigefridus advocalus et Heinrich et Diepoltb vicedominus et mulli alii iDtcrfueniot.
■» hgc vcro traditio facta est Paschali Romano ponlificc QcclesiQ prcsidente, regnanle
Ilciurico impcrulore 7 anno incarnationis domini 1118, concurrenle 1, epacla fl,
indiclione ü'^ 1118.
li au» Straf^h. lln.-A. ti nr. li> »r. inh. r. snj. >iil. mihi, imjir. äriapto.
Gedruckt darmich bei WürdtirrtH Sota »ubit. diyl. VII, 16 nr. 9 = OramUiier Hitl.
» (VAU. II, 'Jaa nr. 579. Schöpflin AI», dipl. I, 193 nr. SU tm$ dem cod. wtembr. ISSJ.
72. Domprobst Bruno schenkt <h „i JJomsti/t in Straßburg sein ühI uh Jjorfe
Sehe nee Her. Ulfi.
f In nomine .>>iiii((\; t-l iiidividm; Iniiu.uis. umne le>laun.iiluui i.m i.iu«iie con-
scribilur, ut rt-s acta et tempore prylerila toncatur in memoria. nolum sil igitur
30 cunclis Christi fidelibus, qualiter ego Bruno major Argenlincusis ecclesi^ prepositus
et imperatoris Ilcinrici cancellarius ^ per mauum mei advocati Uuecelonis comilis'
lilicrc Ii'gaverim et absquc omni conlradictione douavcrim sam T ' 'rici
Mari^; prgdium mcum, quod adjacet in villa. qu<^ nnnli.^.inr -^ _, : in
■) p«r— comitif r«« jUitktr B»iii »htr mit M*umd klttttr» üntituin titr itt inlr fncüntUa.
!B l Friedrich II IIer:ng ron f^htraUu, 110.')- 1U7.
* Epacten- und Indicliun.viffrr iha>rrert »latt lier richtigrm JM mmd il.
• AI» kniserlicher Kntuler ron 1113 Xoremlter SO—HSSJhU nackttritiMr, irrjJ. !tlmmpf ReitUL It,
a.W. Ah GrümUr de» Klonter» S. Mrt-r.i iicortiMU in dner Bnlk I^ibtt Uimoriu* It f*r dt»-
»ellie tU5 iVurrwiirr 27 beieichHCt, rrrr;.' .;, nmtif. nr. AJ/S.
58 1118 — 1119
§cclesia quam in agris et in vineis et pratis pro remedio anime me§ in communem
utililatem confratrum deo ibidem servientium, omni jure meo de eodem pr§dio
secundum proprietatem in perpeluum dimisso et omisso.
Hec vero traditio facta et a me confirmata est Paschali Romano summo ponli-
fice universali ecclesie presidente, regnanle Heinrico impcratore 8 anno incarna- s
lionis domini 1118", concurrente l,epacla6, indictione 9', pr§senlibus tarn clericis
quam laicalis ordinis majoribus civitatis, ipse Cüno episcopus pr^sens fuit et confir-
mavit. Burcliart decanus , Eberhardus edituus , Riidegerus archidiaconus , Hesso
scolarum magister, Gerolt, Ilug, Dieterich, Diezman et multi alii confratres prä-
sentes fuerunt et confirmaverunt. de ordine laicali Sigefrit advocatus, Diepolt vice- lo
dominus, Ilug exactor, Uuolfram, Hergger, Uuerenhere, Brün et multi alii inter-
fuerunt. quicunque autem lianc noslram Iraditionem quocunque pravo iugenio
deinceps infringere studuerit, perpetuo auathemate feriatur et a limine vitg etern§
in sempiternum excludatur.
B aus Straßb. Ben.-A. 6 fasc. 2708 or. tnb. c. sig. int. subt. impr. Das Siegel wie in nr. 09 15
hat die Legende : Cöno dei gracia Argentinensis episcopus.
Gedruckt nach dem lib. sal. 1347 bei Würdtwein Nova subs. dipl. VII, 19 nr. 10 = Gran-
didier Eist. (TAU. II, 231 nr. 578.
73. Bischof Cuno von Slraßhnrg beurkundet, daß Cuno und seine Frau
Judinia ton Lupstein eine Hörige namens Meginhurg der Kirche der heiligen ao
Maria zu Straßburg als Wachszinsige übertragen haben. II 10 Straßhurg.
f ; In nomine sancte et individue triuitatis. \ Cöno divina favente dementia
Argentinensis episcopus. quaulo juniores tempore, tanto neglegentiores quia
perplures existimus et, qug litterarum teslimonio non oblinemus, vetustate lemporis
amittimus, idcirco tradimus cartis, qu§ curamus observare posleris. notum igilur 25
esse cupimus tarn futuri quam presentis seculi hominibus, qualiter quidam laicus
noster fidelis Cöno nomine et uxor ejus Judinta de Lupphenstein quandam mulierem
de familia sua Megiuburgam nomine cum filio suo ad altare sancte Mari§ per raa-
num Sigefridi advocati conlradiderunt ea videlicet conditione , ut ipsi omnisque
posteritas eorum per singulos annos duos nummos vel duas uummatas cere ad 30
Sept. ii prescriptum altare in festo sancti Mauricii marlyris persolvant et posl hoc ab omni
servili jure liberi permaueant. quod ut ratum et inconvulsum omni permaneat evo,
hanc cartam inde conscribi testesque subscribi et sigilli nostri inpressione fecimus
insigniri. hi sunt testes prescript§ Iradicionis : Cuono episcopus, quo consenliente
et cujus banno confirmante hec omnia facta sunt, Brün majoris §cclesi§ prepositus, 35
Burchart decanus, Eberhart edituus, Hüg, Dietherich, Gerolt, Diezeman, Adelgoz
c§terique eorum confratres ; Sigefrit advocatus, Sigefrit urbis prefectus, Werinhere
vicedominus, Guntram cgterique eorum comparitatis homines, quos enumerare lon-
8) B MCVIIIX, zwischen C und VIK eine Rasur.
1 Epacten- und Indictionsziffer incorrect wie in nr. 71.
40
1118 SO
ginn est. quicuinquc autcin hanc traditionetn infriiigcre vel irritatn facere sluduerit,
auctoritatc bcali l'etri apusluli et otoniuin .Haucturum et ooatra euin analfaemali
suhiciiiiUM.
Acta sunt tiQC ArgontinQ anno dominicQ incarnalioniä Uli), lic-uiricbo impe-
r. nitorf! qiiarlo angiislo rcgiianlo.
Jl aun Slralib. Urz.-A. 0 fasc. 2708 or. mb. e. »ig. int. »übt. imjtr. Mapao.
Gedruckt aun drm lib. »al. 1347 bei Wärdtteein Nova »übt. dijj. VII, 29 nr. 13 ^ Ormm-
didier Uitt. d'AU. II, 234 nr. Ml i. Auuug.
74. Kaiser Heinrich V beschränkt die Abgabe des BanniBeims, die der bisekSf-
10 liehe Fiscus bisher von Ostern an bis Maria Geburl ton, den Slraßburger Bürgern
erhob, auf die Dauer ton 0 Wochen. [Uli) Straßb^urg.]
In nomine sancle et individue trinilalis. Ileinricus quartus Romanorum im-
pcrator ougustus. sicut dco disponcnte prccsse constitutum est, ita indcsinenter
et prodossc pro re et tempore divina institucione amoncmur. quapropler communi
ir, j)rituipuiu consilio et hortntu jus rivilc et omnibus commune, quod tot annis odiosa
r|iiestus (liligencia Argcntinensibus subtractum esse conspcximus, lacrimabili omnium
rogatu sanctiori et ut putamus clemcnciori considcracione rcstiluimus. dampnnm
vero et jus consuetudinnrium, non autem logilimum et jugum Argentinensibus
civil)us iniquc et quasi quadam tyrnnnidc uliquando imposilum, sed a bouc mcmoric
ao Oltone prediclorum civium episcopo aliquantulum levigatum, sub quo vini vendilio
u die soncte pascbe usque in nativitatem sancte Marie per totaro civitatem Gscum
cpiscopalcm rcspcxcrat, ita ut ab una quaque vcnalis vini carrada due silule, quod
nos teutonicc uiiuini vocnmus, fisco episcopali persolverenl, et diviue remuneracionis
rcspcclu et prediclorum civium peticioue absolvimus, absolvendo deincops condona-
zi vimus, condonando rcgali nostra aucloritale flrmavimus exceptis sex ebdomadibus,
quas episcopali ßsco sub priori instilutione reliquimus. banc ergo carlam, si quis,
quod non spcro, infringcre prcsumpseril, lihras auri purissirai ccntum regali scrinio
componat. quod ut firnnuu et incouvulsum omni prmaneat evo, banc cartam inde
conscribi testesque subscribi et sigilli noslri impressione jussimus insigniri. bujus
an autciii regio tradicionis testes idoneos infra notavimus. sunt autem isli : Cuno epis-
copus Argonlinensis, Udalricns • episcopus Eychstottcnsis ' , Rudolplius • ' >
Basiliensis'', Landolfus Cumauus^, lierhardus '' opiscopus Morsiburgensis*. > .,.-
dericus , frator ejus Conradus ', comes palatinus (Jolbefridus ", comes Adclboro.
Ileinricus advocalus, Bruno cancellarius Argentinensis eoclesie prepositus, Burcbarl
JTi •) Srköpfi» om. b) StAOfßi» om.
> Udatrich Bischof roN Eichntiidt,^ 1113—1126.
« Budo^ liisrhof wn B(Ufl, 1107 1 112.
> hmifif liischtf ron Como »eil 1094.
* Gerhard BiM-hof ron Mrrxeburg, 1U2—1120.
*) * Narhmal» Könifi Conrad III.
6 Gottfried wh (Wtr IfuLyrttf Ui Rhein, gett. 1131. VtrfL SUHm Wirlmh. GtiA. II, M» f.
ft^t.»
60 1119 — 1122
decanus, EberLart ediluus, Rudiger archidiaconus, Hesso scliolarum magisler. Geroll
prepositus, Berhlolt, Dieterich ceteriquf- confratres eorum, Sigefril, Ilug, Fridericli,
Hunbrech, Gebeno, Odelrich, Otlo, Burchart, Wolfram aliique eorum comparilatis
perplures, quos enumerare longum est.
Data hec visa est regnante Henrico quarlo dei gralia Romanorum imperatore 5
augusto, anno 1119"'.
Hoc ego Bruno cancellarius recognovi vice archicancellarii Adelberti Moguntini.
Aus Grandidier Eist. cTÄh. II, 334 nr. 583 = Würdticcin Nova subs. dipl. VII, 30
nr. 14 = Strobel Vaterl. Gesch. d. Eis. I, 347 nach dem lib. sal. 1347 und dem cod.
membr. 1357. Nur nach letzterm Schöpfiin Als. dipl. I, 193 nr. 345. — Böhmer nr. 30G6; lo
Stumpf nr. 3159. Vergl D. St-Cliron. VIII, Allg. EM. S. 17. Die AuthenticitiU der
Ueberlieferung scheint mir der ungewöhnlichen Formen wegen , in denen die Urkunde
ahgefasst ist (vergl. Ficker Beitr. z. Urk. II, 174), beanstandet werden zu müssen.
75. Kaiser Heinrich V erklärt die Dienstmannen des Straßhurger Domcapitels
für frei von allen fiscalischen Abgaben und Leistungen. 112'3. i5
In nomine sancte et individue trinitalis. Ileinricus dei gracia quartus Roma-
norum imperator augustus. quamvis imperialium cura negociorum multociens
impediamur, ut ad ea, que debitum nostrum deposcit, inclinemus, divine tarnen
respectu justicie inferioribus pro posse condescendere debito cogimur. quidam enim
fratrum Argenlinensium majoris monasterii servientes nos necessitate compulsi ■»
adierunt, jus suum ab antecessoribus suis sibi relictum ex quorundam presumptione
rectorum sibi non bene cupientium depravatum esse lacrimabiliter conquesti sunt,
qui eos ad diversa publica servicia non debita compellerent , que sufferre nequirent.
quorum querimonie condolentes staluimus, staluendo precepimus, precipiendo com-
muni fidelium nostrorum consilio firmavimus, ut anlecessorum suorum consuetu- -s
dinibus contenti suis dominis serviendo satisfaciant, de publico autem civitatis jjirc
omnino alieni existant, sed sicut episcopi servientes ita isti solis dominorum suorum
utilitatibus insislentes ab omni jure fiscali deinceps noslre auctoritatis inslituto sint
absoluti. quod ut firmum et inconvulsum omni permaneat evo, banc cartam inde
conscribi testesque subscribi et sigilli nostri impressione jussimus insigniri. hü sunt 3o
testes prcscripte rei : Friderich dux AUemannie, Godefridus comcs, Sigebreht comes,
Brun cancellarius et prepositus prenominate Argentinensis ecclesie, Sigefrit, Hum-
brect, Hug, Friderich, Wolfram, Ilarger ceterique nobiles et ignobiles, quos enu-
merare perlongum est.
Acta sunt hec anno incarnationis dominice 1122, indictione 15, regnante Hein- 35
rico quarlo imperatore augusto, Friderico duce AUemannie.
Atis Würdtwein Nova subs. dipl. VII, 50 nr. 30 = Grandidier Eist. d!Ah. II, 343
nr. 587 nach dem lib. sal. 1347. — Stumpf nr. 3180.
a) Schöpfiin 1108, 19 regnante.
1 Nach dem Bericht des auch unter den Zeugen der Urkunde genannten Schdlasticus Hesso über 40
das Concil zu Reims befand sich der Kaiser am Ende des September und im Beginn des October 1119
zu Straßburg. Vergl. Mon. Germ. SS. XII, 433—438. Jaffe Biblioth. rer. germanic. V, 353—365 und
Giesebrecht Gesch. d. deutsch. Kaiserz. III, 1318.
1123 — 1129 61
76. In der Urkunde Kaiser Heinrichs V für das Kloster Alpirsbaeh unter den
Zeuffen .- Sigcfridiis hurcraviiis, Oclfradus Üiclonenrius. 1123 Januar 23 Slraßbnrg.
Au» dem Wirlemljerg. Vrkumknb. J, 354 mit LiUeraturangabf. — IWimer nr. 3079; Shm/f
vr. 31 HC.
6 77. In der Urkunde Kaiser Heinrichs V für das Kloster Waldkireh m Brei*
gaw unter den Zeugen : Sigofridiis Argentincn.sis burcravius, Ruodolfus scultelos,
(iclfradus theloneurius. 1123 Januar 24 Straßburg.
K auM Karlsr. fi. L.-A. ürkuiKlpri-ficlcct B or. mb. c. »ig. int. »uhl. impr. delapmt.
Gedruckt darnach Itri Marinn Aii.tlria sacra J, 3, 305 — Grandidier IHkI. (TAU. IT. 347
10 nr. 691 i. Regest. — Dümgi Reg. Bad. 8. 33; Stumpf nr. $187.
78. König Lothar III ertheill dm Hinyrrn cmi •Slniijourg das lin/it drs
eximirlen Gerichtsstandes bei dem Stadtgericht. 1120 Januar 2(f SlraChurj.
(C.) • In nomine snncta« et individua- Irinilatis. Lolhariiis Urcius dci gratia
Hoinonoruni rcx. nolum esse vohimus lam fiiluris \ quam presenlibus, qualitcr
i") lidelibus nostris civibus Argenlincnsibus pro fidelilalis suns conslantia cl inlcgritale
et pro scrvitii sui devotione ac sedulitale prcdecessoribus nostris et nobis ad ho-
norem regni benc servnta et exhibita constiluimus, tradidimus et auclorilate nostra
regia consensuque principum noslronim confinnavimus institntnm et jus quoddam,
ut vidolicot nuUus coruin cujuslibel conditionis placilum aliquod , quod vulgu
20 thinch vocalur , extra civitatem suam constitutum adeat vel prorsus ab aliquo
cogatur adirc vel de aliquo sibi imposito ibi cuiquam responderc, nisi pro beredi-
tatihus" seu proprietnlibus extra civitatem conquerendis vel deft-ndendis. de cetcris,
si aliquis adversus aliqucra eorum aliquid habuerit, infra civitatem coram ipsius
civitatis judicibus cum impetat ibique ei respondeal et satisfaciat. advocali eliam,
23 quoruin subdili seu censuales irifra civitatem domos babuerint aut manserinl, censum
dcbiluni ob eis in civilate acoipiant et, si sujierscderinl vel darc noluerint, justitiam
vol ■> sulisfuclionem coram judicibus civitatis infra ipsam civitatem inde accipiant.
huic voro instilulionis noslnu Iradilioni interlucrunt subscripli principos noslri :
Adelbertus Moguntinus archiepiscopus ', Otto Ilalberstadensis episcopus', Adelgotus
a) preposilus cum oeteris Argentinensis ^cclQsiro quam pluribtis et rcligiosis ex clero
viris. ox Inicis : dodefridus comes palatinus, Willclmus comes palatinus', Fridc-
ricus comes palatinus Saxoniae^, comes Sigebertus, comes Fridcricus, comes Thco-
dcricus, comes Volmarus, comes Warinberus, comes Bertoldus, comes Hennannus
de Salmcna, comes Otto de Uinccgc, comes Lotbarius de Are, comes Arnoldus de
33 ■ *) S t M. Tol tliis bonis. b) S et.
' AdeUtert Enhinchof rm Mains, 1111—1137.
« Otto lÜDchof von Ilidtitr»tadt. 1133 -Itsr,.
« Wilhelm voh ßallrnxtnU lyaUgraf l>ei Rhein.
* Friedrich von SommerKchenburg IfiU-igraf ton Sachten.
62 • 112 9
Lon, advocatus ejusdem civitatis Heinricus et patruus ejus Sifridus, duo filii Oltonis
de Broclikircgen, comes Sifridus de Saxonia, comcs Werinliardus de Sleinesberch.
de spiritualibus eliam abbas Morbacensis. de ministerialibus : Sifridus urbis pre-
fectus, Rodolfus causidicus, Adelbertus vicedominus, Gelfradus lelonarius, Uodelricus,
Wolframus, Iladebertus, Jobannes, Herikerus^, Volcmarus, Otto, Burcbardus puer, 5
Hugo, Symon, Otto, Rodolfus ^, Hugo, Wallerus, Humbertus, Wichgrammus, Hugo,
Roho, Reinraarus, Lentfridus, Heinricus. isti cum ceteris concivibus suis instilulum
hoc et jus a nobis promeruerunt et obtinuerunt <= . et ut hec nostre institulionis
traditio firma permaneat jugiter et inconvulsa omnium conlradictione remota, regio
banno noslro eam ^ munivimus et confirmavimus ® hocque Privilegium inde conscribi 10
iussimus et impressione sigilli nostri corroboravimus.
i Signum domini Lotharii tercii Romanorum regis dti (M.) gratia invictissimi. [
I Ego Thietmarus regis notarius ad vicem Adelberti archicapellani recognovi '. ;
Data 13 kalendas februarii anno dominicae incarnacionis 1129, indictione 7,
anno vero regni domni Lotharii tercii regis Romanorum dei gratia invictissimi 4. 15
actum Argenline feliciler amen.
S aus Straßb. St. A. Briefbnch A p. 1.0« mit der Ueberschrifl : hie vahcnt an die frihciten,
die Rftmsche keyser und kiinige der stat zu Strazburg geben hant und ist diz künig
Lotharins friheit.
S 1 coli. Schöpflin Als. diid. I, 207 nr. 255 mit Facsimüe tob. XIX ttach dem ehemals im 20
Pfennigthurm, dann auf der Straßb. Stadt-Bibl. befindlichen und 1870 verbrannten Ori-
ginal = Schönemann Codex f. pract. Dipl. I, 271. Ebendarnach auch bei Würdtwein
Nova suis. dipl. IX, 339 nr. 176 = Grandidier Hist. d'Als. II, 273 nr. 613; bei
Obrecht Eer. Atsat. prodr. p. 298 = Schiller Königsh. S. 731 = Lünig XIV", 725 im
Auszug. — Böhmer nr. 2104; Stumpf nr. 3239. Vergl. Schum Vorstudien z. Dipl. Lothars 05
S. 34 zur Zeugenreihe, Ficker Beitr. z. Urk. II, 193 zur Besiegelung, D. St-Chron. VIII,
Attg. Einl. S. 17 %ind Waitz D. Verfassungsg. VII, 392 zur rechtliclien Seite der Urkunde.
79. Domprohst Adelgot ühergiht Golfrid dein Sohne des Kapolo und seinen
Erhen das Hof gut Brog gingen als Slraßburgisches Sti/lslehen unter gewissen
Verpßichtiingen. 1129. 30
Notum sit Omnibus tam futuris quam presenlibus fidelibus, qualiter ego Adel-
gotus cum communi consilio fratrum, quorundam malignorum nos depredantium
infestatione compulsus, curtim Prochingen, quam tunc in claustrali beneficio tenui,
cum Omnibus appenditiis Gotefrido filio Rapotonis et fihis üolcfridi legilimis concessi,
si vero non habuerit filios, Erlewino fratri suo ea videlicet rationc, ut singulis annis sj
in festo beati Martini eisdem fralribus in porlu Argenlinensis civitatis 30 quarlalia
Nov. II frumenti, 10 puri Irilici, 20 siliginis et duas carradas vini persolvant. sed ne in
solvendo debito negligentes existerent, indiximus et firmiter confirmavimus, si in
predicto tempore predictum censum non reddant, in crastino eundem censum cum
compositione solvanl et hec sit compositio duo scilicet solidi. quodsi et hoc neglexe- 40
rint, domnus hereditatis legilimas inducias videlicet Ires qualuordecim dies pro
solvendo censu et compositionibus eis constituat. si vero omnes has inducias super-
a) S I Herckerus. b) S Y om. Symon — Rodolfus. c) S 1 om. et obtinuerunt. d) S < ea.
e) S 1 om. et confirmavimus. f) /» S fehlen Signums- und RecogHitionsieile.
1129-1132 es
scdcritit. prcJicli liorcdes sine omni spe recupcralionis Jus LereditaUs amillanl. it
uul(!in caiiuiticu.s, qui eandein curlitn lenel, uhicrit, ipse iieres guocedenli domno
currudam vini persoivul et eundcm dotnnum ad minus cum sex <-'v'- ' eandem
curliiii ducul ibiquü scrvicio in nücte dalu et pruudiu in craslino L-m cum
'• juramcnto ei promittat, si vero herea obieril, ille, qui hercdilati de prediclis bere-
dihus successerit, idem faciat. acta sunt hQC anno ab incarnatione domini 1129
sul) iiifinu Adelgoli ])rep()sili cum leslimonio Diozraanui decani, li^-rloldi cantoris,
Cuurudi cainerurii, Eberhurdi ccllerarii, üerluldi [Mjrlarii, Karuli et aliurum canoot-
corum, qui luno in civitale eranl. laicorum etiam testimonimn aderal : Ileinrici
10 advocali, Sigofridi urbis prefecti, Rödolfi causidici, Friderici, Odalrici, Wolframmi,
Adulberti aliorumque quamplurium, quos enumerare longum esse duximus.
B auM Siraßb. 1W:.-A. 0 fiisc. 2709 or. mh. Ut. pal. »ine tig.
Gedruckt tutch dem Üb. lal. 1347 bei Wärdlicein Noea *hI>m ,1,,.! V ll : i »r ?/;
didier Jlist. d'AU. IJ, 274 nr. 014 i. Augzug.
\:> 80. Domprobst Adebjul iihergibt Bnrchard von KüHii/xhu/cn ' .ü
Ilausbergen und in der Slraßburi/er Vorstadt gegen eine jährlich' . _ die
St. Stephanskirche und das Domcapitel ton Slraßburg. 1132 Straßburg im Müntter.
Non minima est habenda'^ gralia litcris, quarum usu antiquitas redit ad me-
moriam cl in futuruvi •> §vum res in prcsenti habila diflTundiliir et portcnditur.
a) placot igitur lam fuluris quam prcscnlibus sub leslimonio scriplurarum certum
reddcrc, quod cgo Adc^lgoltis Argenlincnsis Qcclesi§ prcpositus cuidam milili Bur-
chardu numine de Kuncgeshoven mansum unum, qui silus est in pago Hugesbergen,
sub jure bereditalis porpetuQ conceösi ea lege, qualenus singulis annis ^clesiQ beali
Slepliaui iu festo vidclicel ejusdem unciam provisori ejusdem persolval et sancti- oa. m
« inonialibus duas tincias codem die indubitanlcr vcl ipse vel bereditalis illius suc-
cessor üllerat. quodsi slatuto die non fecerit, iu craslino oflurat quoil debuit. negle-
gcntiam vcro supersessionis suq duobus solidis emendel et corrigat. quodsi Ires
legiliraas indutius negligcnler vel prcsumpluose supersederil, jus hereditalis prorsus
antittat. liorto^ quoquo duos, qui siti sunt in suburbio juxla Qcclesiam beali Petri
ao seuioris , oidem liurchardo ego .Vdelgolus aecommodavi , ul majoris ^cclcsi^
prepositu siuj^ulis anuis iu festo sancti Johannis baptiälc unciam persolval simili J^»* "
condicionc, sicul supra dictum est. facta sunt h(c anno ab incarnaliooc domini
1132 in majori monaslerio presentibus tarn sanctimonialibus quam canonicis et
ulrisque pro sua parle laudanlibus, annuente etiam Golichardo episcopo cl rogante
•& et iupivssionc sigilli sui cüulirmaute. bujus rei lesles aderaut advocalus Ilciuricus,
Sigefriduä burgravius, Ödalricus frater ejus, RAdolfus causidicus, Ilüg senior, HAg
junior, .Vdelberlus, Burcbardus, Simon et alii.
B au» Straßb. liet.-Ä. 0 fwc. 2709 top. mb. itc. XTI e. »ig. pend. (Map»o. Dit Art itr
liesiegelung sowie der imiUUoriache ikhrifteharfietrr eerralhen die Copi«.
«1 B 1 aML ibid. Q nr. MBU CopiaUmch de» DomcapiltU Urk.-h'r. Si5 fM tum Emmi 4m
ausgehenden Ißlem Jahrk.
•) /m B LUekt Jmrrk Ahtmtit it* Ptrftmtnit tmUfaJrm. b] tath i» B.
64 1 133 — 1 134
81. In einer Urkunde des Bischofs Oebhard von Straßhirg für das Kloster
Walburg unter den Zeugen: Adelgoto preposito, Deizmano decano, Cönrado carae-
rario, Bertoldo canlore, Bertoldo arcliidiacono, Burcardo preposito. data Argentine
indiclione 11, incarnationis dominice anno 1133. 1133 Straßburg.
B aus Strußh. Bez.-A. G nr. 19 or. inb. c. sig. int. suht. impr.
Gedruckt darnach bei Würdtwein Nova subs. dipl. VII, 75 nr. 28 = Grandidier Hist.
d^Als. II, 286 nr. 628; Bull, de la societe p. l. conserv. des monum. historiq. d'Alsace
nouv. Serie V, 2, 33. — Fürstenberg. Urk.-B. I, 57 nr. 71.
82. In einer Urkunde des Bischofs Gebhard von Straßburg für die Abtei
Baumgarten unter den Zeugen : Algotus majoris domus prepositus, Bertolfus cuslos lo
et prepositus sancti Thome, Eberhardus prepositus sancli Pelri -~ Heinricus advo-
calus — . 1133, indiclione 11, regnante Lothario imperatore. 1133.
B aus Straßb. Bez.-A. G nr. 18 or. mb. c. sig. int. subt. impr.
Gedruckt darnach bei Würdtwein Nova subs. dipl. VII, 78 nr. 29 = Grandidier Eist.
d'Als. II, 284 nr. 627; Bull, de la societe p. l. conserv. des monum. historiq. d'Alsace 15
nouv. Serie V, 2, 29. — Fürstenberg. Urk.-B. I, 57 nr. 72.
83. Bischof Gebhard von Straßburg übergibt )nit Zustimmung des Domcapilels
dem letztem zustehende Zehnten von einem Grundstück in der Gemarkung
Barsch der St. Leonhardsabtei. 1134.
f I In nomine sanct§ et individug^ trinilatis. • quoniam magnarum rerum ao
oblivio ex temporis vetustate vel lorpore negligentia nobis solet surrepere, scripto
memorie solemus commendare, qug annorum successione stabiliter volumus conli-
nuare. igitur ego Gebehardus gralia dei Argentinensiuin episcopus nolum facio
Omnibus fidelibus tarn fuluris quam presenlibus, quod ecclesia sancti Leonardi duos
mansus in Bcrsa marcba in loco, qui dicitur Gerollestrut, hereditario jure sub annuo a
censu 5 videlicet solidis possidet et in monte relro claustrum a loco, qui dicitur
Gemunde, usque ad vineam monacborum juxta claustrum sitam omnia preter man-
sum unum, tam culla quam inculta, similiter sub beredilario jure pro annuo ceusu
scilicet octo situlis vini et duobus subtularibus hiemalibus habet, verum quia fundus
prenominatus est fratrum noslrorum atiinens Bersa in curia fratrum, unde decimg go
ejusdem fundi predictg curi§ ad prebendam fratrum nostrorum debebanlur, Erbone
abbate petente, nos communi consilio et consensu fratrum nostrorum Adelgoti
videlicet prepositi, Dezmanni deccani, Bertolfi cantoris, Bertolli custodis, Cöuradi
camerarii, Burcbardi prepositi, Caroli prepositi, prefatg curi§ prepositi et omnium
aliorum omnes decimas fundi supranominati gcclesi§ beati Leonardi sub hereditario 33
jure concessimus eo tenore, ut abbas ejusdem ecclesie singulis annis in festivitate
Nov. n sancti Martini preposito de Uuiccersheim et Bersa det 20 libras cere. hujus rei
testes sunt : Uualfrit vicedominus, Ödalrich, Ilartmöt, Albreth, Reginhart. ad h§c
a) B indue.
1134 ~ 1137 »
eliam, ut no.slra supradiclu conccssio esset firma et inconvulsa, hanc cartam feciina*
scrilii et nüstri sigilli iupressionc iiisigniri. facta sunt b^c anno ab incarnatione
düiiiini 1131, indicliüiie 1^, regnanlc Lijtariu Künianorum iiuperalore tercio anno
n/Mii liii-i in 1 1 iiiipcrü ejus 2.
II uu.i .Sliullh. Tiet.-A. 0 faw;. 2709 or. mb. c. »ig. int. mbl. impr.
Gedruckt am dem hb. »al. 1347 bti Württttcein Nora tnihn. dijii. VIJ, 89 ttr. 81 ss Orm^
didier Ilinl. tTAU. II, iffl nr. 639. — Füntenbtrg. Urk.-B. I, 68 *r. 76.
84. In einer Urkunde Bischof Gehhards von Straßburg, i» der er über den
0er ic/i Isstand des dem Kloster Peterlingen gehörenden Hofes zu IJüttenhem «•/-
10 scheidet, vnler den Zeugen: Adclgodo pra-posilo ' , Bcrloldo custode, Bertolfo
cunlort', (lunrudo caiiieruriü — Olto cuuonicus du Argeuliua — . 1135 indictione
13, Lülhario impcralorc regnanlc. 1135.
Aus Wiirdtwein Nora eubg. dipl. VIT, 89 nr. 33 = Grandidier Ritt. SAl*. JI, S93 wt. CSS
nach dem Original, jeUl in Lausanne. Nach einer Copie desulben Sekiffiin AU. dipl. I,
\-> 210 nr. 359. — Schweiz. Urk.-Beg. nr. 1691; Fürstenberg. Irk n T ••> •■' 7«.
\Wi. A'iu Tausch von (Irundslücken zxcischcn dem l'ri'ster uer o'ivrn huche m
Roshcini und seinen Mitbürgern einer- und dem JJom'-fipi/e/ ton Straßburif
andrerseits wird beurkundet. 1137 Straßburg im Münster.
\ lu iiüiuiiie sanclo et individuo trinilalis. • quoniam iniquonim prav^ consue-
•» ludini.s est hoininuin, si quid pie geslum sil, vcl ad minuendum vel ad deslnienduin
iinpiignarc, placuit iiobis in futurum prccavendo {Kirversitatibus corum obviare.
uo/ilicfl/»us itaque cunctis Christi fidclibus et eonim memoria cominendatnus, qua-
lil(T Kbcrliardus bono vir nicnioric sacerdos superioris fcdesio de Rodesbeim et sui
Cüucives, atriuni suura pro nccessilatibus suis ainplificare cupientes, duo jugcra vini-
'■ij lere terrcj donaverunt et in proprielalem Iradidcrunt bcalo scmperquc virgini Mari@
ad communcm usuin, qui sorviunt in ecciesia sua, canonicorum in ipsa scilicet
episcopali sede pro quadum curtis eorum pnrticula, quo jacet eidem su|)eriori vide-
iicet ^cclesi^ contigua. sed quorura donatio propria fuerit virorum et in quibus
sitt> sunt v\üe( , noniina locorum sunt boc : Benzelin dedit dmidium agrum
■.K) juxla Tbrugclbucli silum , Hetiil dimidium agrum juxta i/iwueabovcn situm ,
Engelgcr dimidi«»* agrum in loco, qui diciiur Charraga::a • silum, Axxo «fÜNidium
agrum propo looum, (jui dioilur Ilongazza silum. factum est autem hoe coHetm-
bium anim nl> inciiriinlii'iu' dninini \\'"~ . iiiiliolinin' 15, impcrantc Lolbario imurmtore
S5 1 Kr rtranlaf'tr dir Kn' '
Buadcntilms et aiuiitontibu!-
l'ntornini'cuBcs illac hoc est ;iil iiit'criorcm capvUaui aJ jiu atl racio:
poUoro.
10
66 ' 1137 — 1138
anno imperii sui ultimo ', in ipso monasterio sancte dei genitrkis Marie, in pre-
sentia domni Gebeliardi venerabilis episcopl et coram omnibus canonicis ejusAem
monaslerii : Adelgolo pr^posito, Karolo decano, Bsrlholfo cantore, Berlliolfo custode,
Conrado camerario, Biirchardo, Eberhardo, Petro, Ludewico, Ileinrico et ceteris,
insiiper eliam laicis bis d.sis.ntibus : ^delberlo c««sidico, Vicrammo, Odalrico,
Hugone, Burcbardo, Waltkere, Jobanne, interfiierunt etiam buic negolio lleinricus *
nostre civitatis advocatus et ccclesie de Rodesheini comes SJgebertus. considerans
autem prefatus presul, ab ecclesie sue fratribus possidcri partcm utramque con-
cambii , ratum permanere voluit et inconvulsura privilegiumque confirmationis
super boc fieri et sigillo corroborationis sue precepit imprimi. et violatores hujus
carte perpeluo percusos anathemate tradidit polestatibus inferni crucialu puniendos
interminabili. amen.
B aus Straßb. Bez.-Ä. G fasc. 2708 or. mh. c. sig. int. subt. impr. Das Pergament stark
beschädigt und an vielen Stellen ausgerissen.
Bl coli. ibid. G 3463 nr. 333, Copiaibuch des Domstifts von einer Hand des ausgehenden 15
16ten Jahrh. geschrieben.
Gedruckt aus dem lib. sal. 1347 bei Würdtwein Nova suba. dipl. VII, 98 nr. 37. —
Färstenberg. UrJc.-B. I, 60 nr. 83.
86. Bischof Oebhard von Slraßburg beurkundet, daß er die Oilter im Weiler-
und Leberthal , welche von Regenhard und Friedrich Edlen von Kestenhoh der ao
Kirche der heiligen Maria zu Straßbiirg übertragen worden sind und nach Erbrecht
der Abtei Hugshofen zufallen sollten, der letztern sogleich übergeben habe mit der
Verpflichtung, jährlich einen Solidus an jene Kirche abzuführen. 1138.
Omnibus Cbristi fidelibus presentis pagine scriptis nolum esse volumus, quod
quidam nobiles de Gaslaneto Regenbardus et Fridericus diviua inspiratione conpuncli, 23
terrena celestibus caduca mansuris parva pro magnis commutantes, predia olim
possessa vel ab idoneis personis in manus fidel adhoc sibi coramissa pro remedio
animarum suarura domino Jesu Christo ejusque pie genitrici sancte Marie su}ier
altare ipsius legaliter contradiderunt eo videlicet tenore, quatinus Ilugoniensibus
jure heredilario remitterenlur : Regenbardus vineam, molendinum cum prato sibi ao
adjacenti, Fridericus capellam in valle Ratheri ^ cum appendiciis suis, moleudinum
in Tanwilare cum pratis et suis appendiciis, curtim cum molendino et cetera sibi
appendentia in Sherewilare. quorum donationem ego Gebebardus sancte Argenti-
nensis ecclesie minister indignus mee persong prescnlia exornans suscepi susceptam-
1 Die Urkunde ist offenbar nach 1137 December 3, dem Todestage Kaiser Lothars, geschrieben und 33
nach der Handlung datirt.
2 presente Heinrico Argentinensi advocato auch in der Urkunde König Konrads III, in der er
einen Gütertausch zwischen Biscliof Burchard von Basel und den Mönchen su St. Peter bestätigt, 1139
[Mai 28] Straßburg. Stumpf nr. 3391.
3 Nach Grandidier bei Würdtwein l. c. das heutige Bauentlhal südlich von Markirch. Ei)ie etymo- 40
logisch jedenfalls gewagte Erklärung; doch unterstätzt sie die Nähe der übrigen erwähnten Localitäten,
Thannweiler, Scherweüer, Kestenhola, die sämmtlich am Ausgang des Leberthals liegen, in das das kleine
Bauenthal ausmündet.
1138—1143 m
quG üfBcü mci potcslatc coiilinnavi. uc proplcr ahhalis Tenerabilem fralrumque
suorutn diloctioncm cluiislraliuni fralrum nostroruin consilio Cönrado abbat! sukqiM
in pcrpcttium gncccssorihiis innnii proprin stabiliviinus sie latnen, ut pro ettun
annuiili in it-slo houti 'l'hoiu^ üpoHloli Süiiduä unu» super allurc* üanct^ MariQ pooa» A«. $i
0 tur. si qiiis vcro in pusterum vi vcl arte h^c infringerc hemcl et iterum coromonilos
prcsumpserit, ab ^cclesic liminilnis s^cludatur et, nisi resipuerit, ^terni incendii
pctwi 0 (lislric^to judicc doniino Jesu Christo dampnetur. patrata sunt b^ anoo
incarnuliuniä duniiiiice li:'S, presulalus mci anno 8'. testes qui adcrant : Megen-
horduM ohbas Muurimünaslerii, Otto Salscnsis abbaii, Otto abbas de Altorf,
10 Adclgolhus preposiliis dumus et chorcpiscopiis, Karolus dccanuü et cborcpiscopus,
Rerlhulfiis cuslüs innjuris ^cclesi^, qui in presenti ccnsum acccpit, Tlieodericos
conics provinciolis *, Fridericus comes, Kgeno comes, Adelbortus comes, Walfridtis
vicedorinius et f'ralcr ejus Odalricus, Adclbcrlus causidicus, Regimanis dispensator,
Uunthcrus de Stouflngin et alie perplures probabilcs nobilesque pcrsoD'^.
15 B au» Slraßb. Bu.-Ä. Q fo«c. 2708 or. mh. e. »ig. int. »übt. impr. mutH.
Oedruckt aun dem hb. kuI. 1317 bei irtln/Jimn Nora »uhi. dipl. VII, JOS nr. 39 und JX,
34:i nr. 177. — FiirKteubrrg. l'rk.-II. I, CO nr. 84.
87. /// einer Urkunde Bischof Qehhards ton Slraßburg für die Kirche vo»
Lcbrrau vnter den Zeugen : Algolhus Argenline civitatis \\ ' -. actum Argen-
a' liiia civitale nonas uovembris. \1131 — li4Ü\^ Notember 5 6<i<iu^i'.rg.
Aui Herue d^Ahace lfl59, X, &G1 nach dem Original, jfiet im Pariner Naf. A .^ -"i
auch bei J. Tardif Monum. JUstcr. carton» des roi» p. 251 nr. 4C3. - /»rw-;.' • r.?
Urk.-B. I, 66 nr. 70.
88. Bischof Burchard von Siraßhurg beurlnndet die Schenkungen an CHlUm
23 und Bienstmannen, die der Straßburger Probst Konrad vnter seinen Vorgängern,
den Bischöfen Cuno und Gebhard , der Straßbtirger Kirche gemacht hat.
[Il4l—il43\.
\ In nomine sancte et individue trinitatis. \ ego Bnrcbardus Argentincnsis
rcclesir o])is('opus. quin mcmornnda facta rrgum seu opiscoponim sive alionim
1» caihülicorum vironun propler revoluliüncm teniporum mcmorie modcmorum exci-
disso cognoscimus, niemorabilo factum Cftnradi propositi bujus sanct^ Ai^rntinensis
occlesio * pogine istius scripto adnolare curavimus, ne memoria ejus a noticia
1 Bischof seit lt:u. Cfr. Man. Germ. SS. X VII, 88.
* Orof rvn Huncnburg, lAituloraf des X'tilir-Klsafi. Vernl. SchetJ: tu ScktrrimiAera in KitrteJk. i.
» deuluchat Oeiich. XVI, 543.
3 Binchof Gebhard »tarb 1141 Jumutr U muh ■> ; A M ' >>
und (tengcnbach. Vergl. Orandidier iirutr. inM. II, .:
* MiiH br:cichnele im l^teti Jnhrh. neften dem mnjor >•
vier Canoniker desnelben (i/.t preposili entupreehemi rirr Aeu
■"' Ihmmliflii im becrichnet irerden : de Miignlis prcpoikitaris, hoc est de Ov
dii I.ninportlirin, do niiitiyh'riu rpllarnrii. ((\mI. mbr. xer. XII f"' '"■ •
«I DonaueM-hingen nr. !>l.i.) Eins dieser vier Aemler icird der ^
68 1 143
hominum deleatur, cujus nomen libro vite ascribi a deo largitore omnium bonorum
precibus impetramus. hie cnim deum suum constiluil beredem, perpeluo dei geni-
trici Mario fecit testamentum et thesaurura suum in cclo reposuit, ubi erugo nee
tinea demolitur, hereditatis eterng gloriam expectans, quam oculus non vidit nee
auris audivit nee in cor hominis ascendit. notum igilur esse cupimus tarn futuri 5
quam presenlis secuU fidelibus, quod prediclus venerabilis Cunradus temporibus
Heinrici imperatoris et episcopi Giinonis patrui mei, defunclo fralre suo Ilugone, pro
remedio anime illius et omnium parentum suorum sex ministeriales suos Gosbertum
videlicet, Hartvvicum, Gosbertum, Rüthgcrum, Uolcvvinum, Gosbertum cum posses-
sionibus, filiis et familiis et omni eorum successione ecclesie Argenlinensi, que est w
beale Marie, secundum constilutionem legum eo jure, quo ab anteeessoribus suis
eos possedit, donavit ea videlieet rationc, ut ei, quamdiu superstcs est, sieut mi-
nisteriales serviant, postmodum vero michi meisque successoribus sine omni censu
vel alterius juris exactione sicut ministeriales fideles ecclesie serviant. hanc autem
donationem prescriptione triginta annorum secundum sacros canones tuemur et 15
firmam atque inconvulsam esse anathematis vinculo confirmamus. ait enim Gelasius
papa^ : plaeuit enim huic sancte et magne synodo, ut res vel privilegia, que dei
gcelesiis ex longa consuetudine pertinent et sive a divine recordationis imperatoribus
sive ab aliis dei cultoribus in scriptis donata et ab eis per annos triginta possessa
sunt, nequaquam a potcstate presulum earum quecunque persone seculares sub- 20
trahant *. quisquis ergo seeularium contra presentem diffinilionem egerit, tamquara
sacrilegus judicetur et, donec se correxerit et ecclesie propria privilegia seu res
restituerit, anathema sit. facta est autem predicta donatio attestantibus duce Fri-
derico , Oudalrieo de Hurningen , Ottone de Geroltteshegge , Merbotone de Borre,
Sigefrido hujus civitatis advocato 2, Sigefrido burgravio, Ilugone causidico, Brunone 23
preposito, Rudegero preposito et aliis quam plurimis. et Privilegium bujus rei eo
tempore datum est, quod postea in deslructione ecclesie divina ultione •• incendio
consumptum est ^. unde et hoc Privilegium reformari jussimus. temporibus quoque
predecessoris mei hone memorie episcopo Gebehardo prefatus Cunradus prepositus
omnes ministeriales suos cum prediis, liliis et universis possessionibus suis eo jure, *>
quo priores sex, -per manum advocati sui beat§ Marie legali astipulatione delegavit,
ut videlicet ei, quamdiu vita comes est, sint obnoxii ac deinde michi meisque
posteris episcopis Argentinensibus eo tenore, quo predicti ministeriales, serviant.
a} Qrandidier adi. aut per argumenta quaelibet auferant. sed sint omnia in potestate ac jussu presu-
lis ecclesie, quecunque intra triginta annorum spatium ab ecclesiis possessa fuisse noscunlur aus 35
Decrct. Graliani l. e. b) /» divina ist dem a ein 0 und dem Wort ultione ist juditio f(ber-
geschrieben.
1 Gleichlautend mit dem Decretum Graiiani part. II caus. IS quest. 3 cap. 8. (Cfr. Richter Corp.
jur. canonici I, 680) aus den BcscMilssen der Synode von 860 unter Pabst Hadrian II.
2 Biese erste Schenkung Konrads muß in die Jahre 1109—1133 fallen, 1109 icird noch Ansclmns 40
als advocatus genannt, s. nr. 68.
3 Es kann der Münsterhrand von 1130 oder 1140 gemeint sein. Cfr. Mon. Germ. SS. XVII, 88.
1143 »
qiii vero de familia ejus sit, ea lege constilutionis bcat^ Mari^ cum omni eorum
puslcrilalc Irudidit, ul post morlctn ipsius inasculus duM, fcmina unam denariuin
sccuiidum coiisueliidinein terrQ cainerario Argcnlinensis occlesJQ pcrs'jlvanl. simililcr
et prcdiu sua in Oric/., in Odcralchiison, iu Adelloheswilre tain in agris quam in
c pratiä, totn in »ilvis quam in fluminibtis, bcatQ MariQ legitime tribuit ca ralione,
ul eis, quamdiu dco annuenlc vixeril, ulalur, dcindc in potcstatcm et usum meum
et postcroruin inoorunj opiscoporum lii)crc et porpetualiter Iranscant. qtiia igilur
tanla facta pnidcntis viri, qiii dotnuni suam edilicavil supra lirmam petrain, pcr-
pctun lucniorin coinnicndare cupiinus, hoc Privilegium ficri juasimuü cl sigilli noslri
10 imprcssiono signavinius. (;t ut firma pcnnaneant, ex aucloritalc beali Pelri et
domini papc Innoccntii > et noslra precipimus. et si quis liQC infringere templavcrit,
anatlioma sit. acta sunt hoc anno ab incarnatione domini 1100* sub rege
(iiinrado et Oeheliardo Argcntincnsi cpiscopo*, me quo<pie presente, qui eo tempore
fui prepusilus Avcllani, attestantibus etiani subscriplis roligiosis personis : Adelgoto
m prcposito, Karulo dccano, Berhlolfo custode, Berhtolfo cantore, Reginbardo ',
Ileinrioo ceterisquo canonicis, Ileinrico advocalo , Uuallero , Adalbcrlo causidico,
Ualfrido viccdoniino, Uuicerannno, (iotcfrido, (Jclfrado, Si'nmi'lM ..i nliij quam
plurimis, rcgnante domino uostro Jesu Christo.
Ji au» Straßb. Bet.-A. G fasc. 2707 or. mb. c. »ig. pend. Das Siegd Bi$chqf BmrdtariM
iW gut crhahftt.
Ofdrurkt au» dem Üb. »al 1347 bei Würdtwein Noea lub». dipt. VII, 118 nr. 49. —
Fürstenberg. Urk.-B. I, 61 nr. 86.
89. Burkardns episcopus Argentinensis tcslatur, sc disscnsionem inier canonicos
ccclesiiv sancli Tlionui' Argentinensis et llasciacenscs de reliqniis sancli Florencii
25 ortani sedatunun llaselahc venisse ibique 8 kalendas novembris aperlu Iheca reli- Oet u
quias veras sancti Florencii invenisse, sequenti vero die circumstantibus abbalibus
de Muuriinonasteriü et de Altorf, Bertholdo Argentinensi thesaurario et loci illius
prcposito et omnibus fere canonicis pluinlx^am laliellam intcr ossa ex improviso
a])paruisse Icstantem, Rachioncm episcopum Argenlinensera Florenei— • •■'' --• i
*' 7 iduuni novembris in Avelhtnuni transtulisse. qua re onincm oe< - .v»». 7
tionis esse ampntatani *. < ego ad cdificacionem et concordiam. > acta sunt bec
oj Hinter MC >i» kleiittr Ittrer RnKui gthutt».
I reibst IiiHoreuj II, 1130-1143.
ii Alxo in die Jiüire 1138—1141 fällt dit tteeite Schenkung Konrad».
'Xt a Wohl identisch mit ilrm rcligiosaa clcricas Roinhantnii Arg«ntineiuü* ««clrai» MUict» Mari»
prn'positiiD, dem Bruder ÄileUtert» ron Rappotlttein, der im CMMr Urtumde dn Biathnf» OrMA ton
Himrl IUI.« dicHen Jahren eneähnl wird. Kr, »ein Bruder und rff.Mfw fi/lhne nehat ToMtr ikirtrmfm An
Hrsilzung in der villn Niifjorol dem Klmttrr /?> Mvtt» AMktü. Or. im
StiJ't»-A. Maria.ttriH, gedruckt im Solitthurner II ! lOuiTttit .Vf». de TtWe T.
I" 394 nr. 103; Urkundio I, 35. — Schnris. Urk.-Iieg. nr. 1744.
* Vergl. darüber CIt. Schmidt l. e. p. 133 ß., D, St-Cknm. I iii, . i un.i i.\, «n una >^ oiirnwcA
Schrifttcetm tk$ Mittelalter» S. M.
70 114 3
anno incarnacionis dominice 1143, indiclione 6, Innocencio papanle ^ et Conrado II
regnanle. 1143 [nack Ociober 26\.
T aus Straßb. Tlimn. A. Eegistrande A fol. 182b xon einer Hand des ausgehenden Uten
Jahrh. geschrieben.
Gedruckt cbendamach bei Würdtwein Nora subs. dipl. VIJ, 124 nr. 48; Schneegans L'egl.
de s. Thom. p. 300; Ol. Schmidt Eist, du chap. de s. Tliom. p. 287 nr. 3. Ich finde
keinen Grund, mit Wattenbach Deutscht. Geschichtsq. II*, 397 die Urkunde für unecht
zu hcdten.
90. Bischof Burchard von Slraßburg hest'ätigt die von und unter seinen
Vorgängern Cuno und Qelliard sowie zu seiner Zeit dem Straßhurger Hospital lo
gemachten Schenhungen. 1143.
\ In nomine sancle et individue trinitalis. • quoniam magnarum rerum oblivio
ex lemporis veluslate vel torpore neglegenlie nobis solet surrepere, scriplo memorie
solcmus commcndare, que annorura successione slabiliter volumus conlinuare.
igitur ego Burcbardus gratia dei Argcnlinensium episcopus notum facio omuibus i5
fidelibus tarn futuris quam preseutibus, quod ex communi pelicione burgensium
predecessor nosler Göno episcopus totum loci spacium, quod est a coquina nostra
inier murum et fossatum usque ad proximam porlam contra monasterium ^ ad usum
hospitalis ibidem conslituti et curiam extra civitatem retro sanctum Petrum sitam
Ubere donavit et donationem legitime confirmavit. liujus curie bereditarii possessores 2j
singuiis aunis ad usum hospitalis octo uncias et octo gallinatios persolvunt. ad hgc
prenominato episcopo annuente et etiam pcrpetrante, consenlientibus omnibus cano-
nicis et burgensibus, data est eidem hospilali uecima pars oblationis, que offertur
ad sanctam Crucem. in civitate quoque unum areale in foro juxla locum, qui
dicitur Salzhof, Ilirmbreth prefato hospitali donavit sub annuo censu, ut ex eo duo 25
quartalia pise et sex tritici ad usum pauperum persolvanlur. affuerunt huic dona-
tioni Manno, Herbo, Cönrat, Ezclo et quam plures alii. burgenses quoque omnia
lobia juxta murum versus porlam, que dicitur porla sellalorum, et unum areale,
quod persolvit duos solides, et inter eandem porlam et proximum pontem situm
eidem hospilali donaverunt, ut singuiis annis quatuor uncie et octo denarii eidem " ao
persolvanlur. et eo jure videlicet hec donata sunt, quo oblationes animarum offerri
et constilui usus obtinet ecclesiarum. facta sunt vero hec presenlibus canonicis :
Brunone preposilo , Burchardo cantore , Ilessone scolastico , Eberhardo cuslode,
Berlholfo camerario et ceteris, presentibus etiam et aslipulantibus bone memoriae
laicis: advocato Anshelmo, Mannone, Cönrado, Ezelone, Harggero, Sigefrido bur- 33
gravio, Friderico, Ödalrico et multis aliis. facta sunt autem hec Ileinrico Romanorum
imperalore regnanle, prediclo Cönonc in Argentinensi ecclesia presidenle et hec
a) H eodem.
1 Pabst Innocenz II war sclion am 24. September 1143 gestorben.
2 Ueber diese und die folgenden Straßburgcr Localitäten vergl. Silbermann Locdtg. der Stadt Straßb. 40
S. 29 ff., Strobel a. a. 0., D. St-Chron. IX, 738 u. 926, Straßb. Gassen- u. Häusernamen S. 149 ff.
1143 7i
Icgiliinc bunno suo confirmante '. in diehus cliam bon^ memoria Oebdiardi
prodeccssoris nostri vcncrabilis episcopi tnullc donationes faclo sunt eidem bospitali.
donavil igittir (^dalricus burgcnsis diio ar^alia cxlra portnm civitatis vcrras sanctum
^lichiiliclcm ad uanm hospltalis pro rcmcdio animn 8U<^ et .siionim perentam, quoram
5 allerum (piatiior deiiarias sanclo Thoinr', allenim vigiuti dcriarios persolvit ^cclesiQ
sancli Martini, donavit quüque cidem* Oelfrat in Sciltcncheim marcba mansum aimm
et unuin areale sub testimonio prübabilium virorum Adelberti, Hugonis et eliam
lIiiRonis, Odalrici, Sigefridi et alioruni quam pluriuin. dalus est ibidem ager unos,
cujuM ])Hrtcni mediani Hucgo, allcrani parlcin Ik-rolf clcriciis donavit per manum
10 Hugonis et Walllieri sub honesto testimonio. in Lamp(^!rtbem marcha agnim uoum
Cöno eidem '' obtiilil prescnlc Ilarggero, Sigefrido, Rcimmaro. in Chunneshovea
marcha agrum ununi (^oiirat obtulil sub eodem testimonio. locus uiaccllorum, omni*
bus burgcnsibus tarn divilibus quam pauperibus conscnlientibus et n- ' - ' hus,
eidem '^ addictus et logilima tradilionc donalus est. prefalus etiara ' ' lu»,
15 presul cgregius comnumi consensu burgensium juxta claustrum sancli Tbom^ tra-
didit eidem hospilali locum ad mülendinum construendum, ubi etiam molendinum
est constructum. mülendinum quoquo in Olherswerlh cum aqufj decursu diniidio co
jure cl eo modo, quo Manno ülius Mannonis babuit, moricns per manum fratris sui
(lelfTradi pro remedio anime suo Lospitali dedit Rödolfo, Adclbcrto, Odalrico, Fri-
91) derico, lltigone, Johanne, Burchardo tesliflcanlibus. de quo etiam molendino fratribus
sancli Tlioin(> siugulis annis viginti Ires dcnarii persolvuntur. nos autem, quia
per miscricordiam dei in haue sedom successimus, priora donativa oblationum cum
his, qm noslro tempore eidem hospiluli donata sunt, in una pagina continuare
decrevimus. quocirca pro peticione paupcrum Christi commorantium in hospitali
SB cupientes ampliarc servilium dei capellam ad idem hospitale pertinentem dedica-
vimus et ei curio noslro parlom donanies atrium capelle versus Bruscham amplia-
vimus. Golplieradus olianj jjrofalus eodem die dedicationis ad capellam hospitalis
unum homineni nomine Adelbertum et mansum unum *' pro nomine dotis
donavil et abstipulando possidendum perpeluo contradidit. Ernnest quoque duo
ao jugera per manum ojusdem (lolferadi domini sui eidem " in Ilonheimvelth donaTit.
aola stmt aulem hoc adlostanlil)us tam clericis quam laicis : .\delgolo preposito,
Hi'rlhulfo canlore , I larlperlho scolaslico , Bertholfo custode , Cunrado camcrario,
lleinrico advocato, Walfrido vicedomino, Wallhero causidico, Gelpherado, Jobanne
et aliis quam pluribus. h^c acutem prenomiuata et hospitali quocumque tempore
x> donata et, quecumquc in proseutiarum possidet vel in fuluro possidebit, precipimus
in verbo dei et aucloritate bcalorum apostolorum I'ctri et Pauli et domni pap§
Inuocentii et noslra sub analhemalis vinculo conlirmamus, ne quisquam ea sibi
usurj)arc vel dislraherc audeat vel in alium quam in usum paujwrum cxpendere
•) B tod«m. b) H «odwn. c) O «(xlem. d) KUiiHr Utitr Xmm ftUum. •) H Mi—.
40 I Ihise Situ-nkuHd rnnd in dk Jährt UOS—llK ftOm, dmm U16 ftiyifMt WM hinit$ Sif^frü
als micocaluf, ». iir. 6'J.
72 114 3
presumal. et ut majorem confirmationem babeanl et inconvulsa in perpetuum per-
maneant, scribi et inpressione sigilli nostri curavimus hec insigniri. gesta sunt
aulem a nobis bec ab incarnalioue domini nostri Jesu Cbrisli anno 1143, indictione
6, regnanle Cönrado rege anno regni ejus 5.
H aus Straßb. Hosp. A. lad. 1 nr. 21 or. mh. c. sig. int. suht. impr. mutilato.
Gedruckt darnach hei Strobel Vaterl Gesell, d. Eis. I, 380.
91. Zeizolf Custos des Jung St. Petersstifts zu Straßhirg bestimmt, daß die
bei Begräbnisseti dem Messpriester dargebrachten Spenden in gleichen Theilen unter
die Canoniker vertheilt werden sollen. 1143.
\ In nomine sancte et individue trinitatis. • notum sit omnibus in Christo lo
fidelibus tam futuris quam presentibus, quod ego Zeizolfus custos ecclesie sancti
Petri, que est in suburbio Argentine civitatis, fratribus meis cauonicis in eadem
ecclesia deo servientibus et serviluris cum consensu domini nostri episcopi Burk-
hardi, qui tunc temporis etiam noster fuit prepositus, hanc caritatem impendi, ut,
quocienscumque ipsi aliquod funus ad monasterium sancti Petri, in quo deo serviunt, 15
cum processione produxerint missaque pro eo celebrata usque ad sepulturam prose-
cuti fuerint, omnem oblationem, que ad manum sacerdotis in eodem funere missam
celebrantis oblata fuerit, custos porte ejusdem claustri vel quilibet alius canoni-
corum ad hoc minislerium ad arbiirium fratrum suorum electus colligat et eam
inter fratres suos equaliter dividat sie, quod nee custos illius ecclesie plus quam 20
quilibet alius fratrum suorum inde accipiat. hanc autem caritalis institutionem ne
quis deinceps episcoporum vel prepositorum vel cuslodum predictis fratribus impensam
dimminuere vel destruere possit, ad confirmationem et corroboralionem ejusdem rei
banc cbartam conscripsi. et prefatus pontifex Burkhardus, cujus auctoritate hec res
subnixa est, suo sigillo jussit signari. hec autem acta sunt anno ab incarnatione 25
domini 1143, indictione 6, regnante rege Cönrado, ecclesiam vero Argenlinensem
regente Burkkardo venerabili episcopo , testibus subnolalis hec affirmanlibus :
Adalgolus prepositus, Karulus deccanus, magister Harberlus, cantor Bertholfus,
custos Bertholfus, Cönradus camerarius, Heinricus portenarius, Heinricus predictc
ecclesie advocatus, Uualtfridus ^ vicedominus , Uualtherus causiticus, Johannes, 30
Burkhardus, Otto, Symundus.
B aus Straßb. Bez.-A. G fasc. 4707 or. mb. c. sig. int. subt. impr. delapso.
Gedruckt bei Würdtwein Nova subs. dipl. VII, 123 nr. 47 ex libro statutorum coUeg. s.
Petri junioris.
a) Durch Siegehpvren schrer leserlich geitorden. Qrandidier liest : Sigismundus 35
1143 n
92. Bischof Burchard ton Slraßburtf befreit das Kloster Sektearsaek vom
Durchgangszolle zu fitraßhurg. (/y-/.V| Straßburj.
In ricjininc siiricl(! cl imin iinn' Iniut.nis, iioliiifuiiiiis uiiivcr-^ii
liiiin quiiiii fulurorum, (jiitiliU;r i-go liurchurdus dci gracia Argeiil.i
5 cpiscüptis pro rcvcrencia boati Petri apostoli et omnium sanciorum apud Swarcxa
celehriuin reinisi vcncrabili fralri ■ duinino Chunrado abbati prefali loci et
soribus suis tbolunciim , qiiod oxigebulur ab boiiiinibus suis victualia :
nionachorum ulqtic sua propriu per civitatcm Argentinam transvehenli
videlicet, iit niilliis ininislrorum suoniin vel succedenlium sibi abbaluin \-
10 qufim bominum illiic pertineiitium et ibidem babilaiilium theloDeom atque aliquam
cxucliüiicm doiicnt tbi'loncario seu aiicui exactori de civitate nee de vino nequc de
qiiiilibet fnige noc quibuslibet animalibus nee aliqiiibus rebus sibi natis vel ubi jus ^
sivü ineroiluru url)uiiu conquisilis in duincslicia usibus insumendis. si forte vero
quisquum prcfaloruin per mercalure negocialionem se dcdueere el mercando augeri
m volueril, per banc manufimiilatcin forensem pcusionem bujus noslre civitatis atque
juris evodere non valebit. bane autom remissioneni noslram ne quisquam perver-
sorum seu succossoruin nioorum inniulure presunial, priviU-gium boc r'.r,<. rM.i et
sigillo noslro consigiinri fccimus, ut, quicunque inmutarc presumat, <. ulis
dei indignalioncm et beaii Petri apostoli vindictam in se scntiat et incurrat. bee
20 Biilem facta sunt in consistorio Argenlinensi, consentientc Hclpberado tune tbelo-
ncario, nnno incornalionis dominicc 1114, indiclione 6, cpacla 3, coneurrente 4,
l)roscnlibu3 Adi'lgolo nuijoris donius prcposilo, Borloldo cuslode, Cbunrado camc-
rnriü, Korulo decano, Berloldo canlorc, Ilebebafdo *= fratre custodis, Ileinrico porte-
uario et archidiacono , Ilarpcrto scolastico , Ebcrbardo arcbidiacono , Reinbardo
an arcliidineono, Ludewico arcbidiacono et ceteris fratribus ; de laycis vero personis :
lli'inrico advocato, Wnlfrido vicedoniiuo, Wollbero scnlleto, Burcbardo Paero,
Ilugono dapifero, Jobanne, Hugone de porla lapidca, Odalrico longo et fratre suo
RudoltFo, Symone qnoquc et Hugone, Golbefrido'* et Ottone el iterum Otlone,
Wailliero niinislro, Ansbelmo, Rcinniaro, Rulbardo, Burcbardo, Angesele et omnibus
80 Mioliorihns urbis. acta sunt nulem rcgnante feliciter Quinrado gloriosissimo rege
UonKiiuiniin sccundo nnno rosni sui 1'. Liulcwicus nolarius scripsi.
Ä^ aus l\f:-l-r (!. L. A. J'i'i I ' ,. ' '■ !'■ S<)iiriir:iirh nr T.Tl fW. /"> um
J4<X) j' -.1 liii'hni. Dil- li' '■' ' ' /, ' "I / ' 'iirurrrnirn^ij'rr lum-ir litr- /.ftuffn-
reihe, darunlir ,....,.,■',/, K.ii.'.i. !r 1143 m^m im iaa Kkmttr 8t. Arho-
SB gati tritt, irri-^.n i,/- >. .^.^l..^.. >.7 .lui' /;;; ,ii.^ Ikttimmgtiakr.
OtdrucH darn.uh /., , 11 „,/,',.•,,. A- - , ..'- .iift. IX, 346 wr. 178. — DimtfiRit. BmL
8. 44.
•) K M. nostro •/«tvA »aHrfutttf Pmaklt fHiUl. b' Oftaltr ttrrtmfiH. titUtiUt «kMif
c) A' HfbfUrdo. d) A' Hotb«fr>'>
40 ' A/iN<?MfMM lim J ru niftlritf,
10
74 1143
93. Bischof Burchard von Straßhurg leurhmdet die Neueinrichtung des
Klosters St. Arbogast nach der Augustinerregel. 1143.
Ad honorem summi regis totius Loni foulis, orlus et finis. ego Burchardus
ipsius gratia sancte Argenlinensis ecclesie episcopus lam praeäentis quam futuri
temporis fidelibus innotescere disposui, qualiler in ecclesia bealissimi pontificis 5
Arbogasti prefatae civitati* conligua canonicse vilae religionem secundum regulam et
auctorilatem magistri doctoris Auguslini, praecedente et subsequente nos juvamine
sancti spirilus, iniliaverimus. sanctse memorite Hezil episcopus ', qui me non parvo
tempore in episcopatu prsEcesserat, iuslinctu divino succensus, quin et ipso beato
Arbogasto, ceu '' veridico majorum relatu cognovimus, revelante commonitus, secum lo
diu cepit tractare, quomodo locum illum, in quo nunc ecclesia memorali sancti
presulis lionori dicata cernitur, conlinuo famulatu dei decorare potuisset. noverat
etiam sine causa non fuisse, sanctum Arbogaslum quondam secretis orationibus suis
specialiter ipsum locum delegisse. cujus sanctit'atis excellentia ne posteros omnino
lateret, miranda dei virtute, aliquando absente navigio, praemisso sanclae crucis i5
signaculo fluraen prajlerfluens sicco transiit vestigio *. convocatis igitur sanioris
consilii tarn clericis quam laycis, quod jam diu menle conceperat, coram omnibus
exponebat, ut videlicet, quod solus minime praesumeret, ipsorum consensu et favore
perGcere valeret. quod cum omnibus placeret, omnes una voce fieri perficique
concorditer acclamarent, prajsul venerandus locum cum primoribus adiit, ecclesiae 20
parietes ampliavit et prudenti usus consilio nonam parlem omuium redditnum epis-
copatus totius eidem ecclesiae mancipari perpetuo decrevit. accersitis itaque religiosis
personis die noctuque divinis laudibus in eadem ecclesia vacare intendentibus,
magnum civibus gaudium multoque majus apud omnipotentem deum sibimet
providit hujusmodi studio prtemium. postmodum vero seu subsequentium negligentia ^
praesulum seu peccatis exigentibus liominum paulatim religio divini cultus inibi
adeo alepuit et defecit, ut quod pridem sancte ac religiöse viventes juste possederant,
e converso minus animarum suarum saluli prospicientes illicite sibimet usurparent
et, quod vitae communis professoribus praefatus episcopus instituerat, in secularium
clericorum parlirentur octo praebendas. cumque non modico tempore tam miserandae 30
permutationis dispendia vigerent, accidit non ut estimo casu, sed dei nutu pro velle
suo disponentis omnia, majoris domus decanum virum admodum religiosum nomine
Karolum ^ cjusdem ecclesiae fieri praepositum, qui scilicet, ut erat religionis amator,
considerans, immo valde perhorrens euudem locum, ut dixi, communi vitae depu-
tatum a non ejusdem vitae dilectoribus occupatum, frequenter me familiarius adiit 35
a) B prevati civitate. b) 5 seu.
1 Bischof Hezil von Straßburg, 1047 — 1065. Vergl. darüber Grandidier Oeuvr. Md. II, 38 und
D. St-Cliron. IX, 630 und 746.
2 Bas Wunder emählt die dem Straßb. Bisclwf Uto (950 — 965) zugeschriebene vita s. Arbogasti
bei G-randidier Hist. de l'egl. de Strasb. I pr. j. p. 30 — 34 nr. 18. 4q
3 Karölus als Straßburger Domdecan erwähnt in den nr. 85, 86, 88.
1 143 — 1144 75
et, ul ontiquo statiii nostro consilio et auxilio revocarctur, derotiMtme flagttaTit.
cujus honn; vüluntuli pulerno congratulans afTeclu, sepius inter dos ascHia quibtw-
(latn pcFHonis dcum timcntibus, scilicct Adclgoto domus prtpposilo, Gotlfrido decaoo,
llfMiirieo nrcliidiacono, 1'elro cunonico, Erlewino civitatis presbitero conferra »lo-
& (Itiiiniiä ,'. ({uiitiims hujua intentiunis desideriuin stahilem consequeretur effecUilD.
consuluimus itoquc, ut clcricos ecclesiam illam qtioquomodo possidentes aliqualioiu
salva ipsoruin pace et religionetn renovatum quiete sutnmoverimus. quapropter
sccrctius ])ra;nominnlis personis ostaiitibiis coisdem clericos conveniens ac modo
prni negicctu Hervitutis (luotidiuiia; tuntis sunctorum reliquüs impendend« jnsti
lu jtidicis intcntans eis oflcnsatn, modo retributioiiis tctcrnee pnemia consecalnros
proinittens, si devolionis nostrtc proposito non obsisterent, annaentc soperna pietate
tanto coinpcndiosius eorum animos ad consentienduin nobis inclinaviinus, quanto
privatis irrelili iiogoliis et ipsius loci toniiilate causari ridcbantur. ul aalem prat-
seiilibus et fuluris oiniiibus pnierct, qua pm'falus vir nobilis et religiosus Karolat
i& intenlione liiis conalibus insudaverit, rcpenle misericordite dei dispeusatione diviliis
et lionorihtis scculi, nobis stupentibus et de ejus absentia non modice dolenlibus,
rciiunliuvit condunalisciue pnujHTibus Cliristi rcgtilain beali Auguslini ;
spolUc volonlibuH, nudus nudain crucein sequi delibcravit sicque in beali Ai.,-,p,.-.,
ecclesia perpcluo se mansurum obtulil. precor ergo et conlestor in domino clerum
ao et populum tarn nostri quam futuri Icmporis, ul respectu dei et in remissionem
omnium poccutorum suorum ecclesiam illam diligant, lueantur, foveanl ac summo-
ppro cnvcnnt, nc rcligionom labore tanto rcparatam dilabi vel dcstrui paliantur. si
qiiis auleni fralres ibidem deo famulanlcs amodo iuquielare vel infestare pnesnmp-
scrit et admonilus rcsipiscere contcmpserit, bic ecclesie communione privetur el in
25 futuro dei juslorum consorlio proturbetur ; eosdem vero foventes ac dcfensantcs
lemporalibus ul)undent subsidiis et celestibus perfrui mereantur gaudiis elc.
Anno incarnationis dominicn; 1113, indictiouc 0, epacta 3, concurrente 1, cpisco-
patus autem nostri anno vero 2 cepta et perfecla sunt biec omnia, adjuvante domino
nostro Jesu Christo vivenle el regnanto per infinila secuta seculonim. amen.
Uü B aua Straßb. Bet.-Ä. Q faac. 1700 au* dem PritUfgimbudt rm A. Athofttl foL 14—15.
l\i]»erhan(bchrift des ISten Jahrh. 46 MWer enthoKend.
Gedruckt eb^ulamach in GaUia Christ. V insir. p. 4SI nr. 31; irünKiMM A«M «mA«. difL
VIT, 130 nr. 60.
94. A'ö'nitf Konrad III bestätigt den gesammlen Besitzstand des Straßbmrfer
» Hospitals und nimmt es in seinen unmiKdinn-n Schutz. 1144 JuH tt Sfrnßiwrff.
(C.) ': In nomine sanctg et individiiy (riuituiis. Cönradus divina luv'
raentia Ronianonnn rex secundus. • tunc vere reges sumus, si, quod l... :-i
ore dicimur, soUicita animi inlcntione adimplemus, si pcrsonam divitis non alten-
denics claniorem paujH'rum inlra exaudilionis cffcclum dementer admilUmus.
i» quwirca noverit omnium dei fideliunique nostrurum tarn futuri quam presentis
tcniporis indnslria , quod interventu carissinig conjugis nostr^ el regni consortis
Gcrthrudis, petiliouc etiam üurchardi Argcntiuensis ^cclesi^ venerabilis epiacopi, den
76 1144
etiam ac populi ejusdem civitatis precibus pia mansuetudine inclinati hospilale, quod
ante portam templo majori oppositam Qdificatum est, sub noslr§ regi§ tuitionis ac
defensionis manuin cum omnibus inibi appendentibus acccpimus tarn videlicet ea,
que ibidem ex fidelium largitione presenti tempore pertinere noscuntur, quam illa,
que in futurum de piorum elemosinis juslis modis et rationibus ad eandera pau- 5
perum domum conferentur. conGrmamus ilaque et per nostram immunitalem ab
universorum hominum dominio ad hospitale predictum et usus pauperum emanci-
pamus totum loci spacium, quod est exterius a coquina episcopi inter murum et
fossatum usque ad proxiraam portam, ubi ipsum liospitale cernitur construclum,
et unam curtem extra civitatem relro sanctum Petrum sitam, cujus possessores octo lo
uncias denariorum et octo gallinatios singulis annis persolvant, nisi eadem possessio
ex consensu heredum sub fructuosioris summa pensionis locari valeat. decimam quoque
partem oblationis, qu§ ad sanctam Grucem volo fidelium inferlur, sicut episcopo et
tota civitate annuente ad idem xenodocbium concessa est, sed et curtem quandam
in foro juxta locum, qui dicitur Salzhof, de qua sub annuo censu sex quartalia i5
trilici et duo quartalia leguminis solvunlur, sed et tabernacula, que vulgo lobia
dicuntur, juxta murum versus portam, que dicitur sellatorum, sed et unam curtem
quolannis duos solidos solventem inter eandem portam et proximum pontem sitam,
quorum collala summa in quatuor uncias et octo denarios excrescit, pari libertatis
honore ad predictam venerabilem domum roboramus. preterea duas curtes extra ao
portam civitatis versus sanctum Michahelem et in villa Sciltecheim mansum unum
et unam curtem atque agrum unum, in villa quoque Lampertheim agrum unum
necnon in villa Gungeshoven agrum unum, locum etiam macellorum universg civi-
tatis coniventia ibidem contraditum, sed et sedem molendini juxta claustrum sancti
Thome cum necessario aqu§ decursu, ubi etiam molcudinum constructum est, 25
molendiuum quoque in Ölerswert cum aqug decursu dimidio, de quo molendino
fratribus sancti Thome singulis annis viginti tres denarii solvuntur, atque duo
jugera in Ilohenheimvelt ad prefatam peregrinorum et pauperum domum lidelium
oblatione contradita sub nostr§ protectionis custodia stabilimus. hec autem, qug
predicta sunt, et cuncta, que tam nostris quam futuris temporibus frater Odalricus, 3j
qui sepe nominato hospitali pia devotione famulatur, et omnes in perpetuum ejus
successores justis rationibus vel acquisierunt vel acquirere poterunt, sub tali regig
potestatis privilegio ad predictam domum inmunitale perenni roborando et muniendo
confirmamus, ut nuUa ecclesiastica secularisve persona jus aut potestatem habeat
omnibus, que ad hospitalem domum perlinent, vias publicas et usum aqu§ et pas- 35
cuorum interdicendi. et ut hec omnia perpetua firmilate rata sint vel alicnjus
presumploris infestatione convelli nullatenus possint, presentem paginam proprio
manus subscriptione roboratam sigilli nostri inpressione insigniri jussimus. testes
vero, qui interfuerunt, subternotari fecimus : Burchardus Argentinensis episcopus,
Embrico Wirceburgensis episcopus ^ Sigefridus Spirensis episcopus 2, Ortliebus 40
1 Embrico von Leiningen Bischof von Wirghurg, 1125 — 1146.
2 Siegfried von Wolfscelden Bischof von Speier, 1127—1146.
1144 77
Busilinnsis episcopuM ', WilK)l(lus StubulcnsU abbas, Kridclo Aufpensis abbes, Wal-
therus SalscnHis abbas, Fridcricua (lux Alsutiorum et Sucvorurn, Cönradus dux *,
Ilcremunnus inarchio ", Hciriricus advocalua Argeulinensis
I Signum domtii Cftnradi Homnnorutn rogis sccundi. | M.;
I Kgü Aniuldiis canc(;lluriiis vice llciiirici Moguntini arcbicanccllarii recognori. •
Anno doniinicQ incarnaliouis 1144, indictione 6, regnanle Cfinrado Komanoram
rege socundu anno vcro regni ejus 0. data est Argentin^ 5 idus julä. in Christo
feliciter amen.
II aus Straßb. I{o»p. A. lad. 1 nr. 1 or. tnb. e. tig. int. $ubt. impr. Die ente ZeSa
lu dir Signums-, lieatgnilioiu- und DattimMeilen tind mit htAuenr Diitte mmd ta
Ilaml iil« der Context geichriehen.
Gedruckt dtirnnch von Motu! in d rh. XI, U. Ämt«rdem mmk
einer Copie bei Wiirdtieein - <. 179. — SOMmir mr. UM;
Stumpf nr. 3460.
i:. 95. Das Slmßburger D&ttuapilel beurkundet, daß der Priester vo* Chreehil-
bcnh die Zehnten der dortigen Kirche vom Domprobst Adelgot als Leken empfangen
habe. IUI
Qiiüuiam Icmporis prolixitalc cl bumani ingenii dcbililalc multa, qn§ facimus,
ohlivioni Iradunlur, lilteri.s solomus comincndaro, qu^ per annonim successionem
•^1 po-sloris nostris volumus notificare. nolum sil igilur oninibus tain futuris quam
presonlibus Cbrisli fidelibus , qualiter II. sacerdos de Cbrccliilberch • * decitnaliones
cjusdem Qcclesi^ a domino suo sanctQ Marig prcposito A[dclgoto] ceteris canonicis
l)rescnlibus ca rnlione viddicel in l)cncficium acquisivit, ut lias decimationes II.,
([iinindiu vivat, lali conrenlione tencat, quod sauclg MariQ quicunque äil prcposito
.',-, UM) (iiiiirlalia, 80 bicmalis nnnon^, 20 vero ordei singulis annis in festo beati Mar-
tini reprcsenlcl et, quicquid preposilus •" eidcm pcclesig singulis annis prius jure *f<*. "
fecil, lioc II. loliun facial. ad bujus voro convenlionis confirmalionom ideni II. sin-
gulis annis in prcdiclo festo scilicct sancli Martini cominunem in usum fratrum
- di'ccm solidos dnbit. bgc autcm facta sunt anno ab incaniatione domini nostri
uu Ilicsu Cbristi 1141, indictione 7, regnanle C[&iirado]^ aono regni ejus 5^ bujus
•] Orandiiid- Chflerisbrrg. h} i* B Ailgl ro« n»*r tfMtr» llan4, di* ii* S€iri/t urnftttkiekt Mri-
akmt, auf ßttiir : in luininaribus v«! tectura. c] S r«» tfHtrtr Etmi Gftande ii«r-
jtttkrithrn.
' Ortlitb ninchnf iwi lituel, 1138—1104.
K * Konrad Ilerzng ro» Zühringfn mnd Buiym ! ,; ,r /^,,■.
> Hermann III Murkgntf rtm Baden nnil I ... i gent. 1160.
* ChrocIiillxMi h iilfnlinch mit Crf>k<>ll>prrh ih der mr. 88 eneiümttm Titekorimmf de» tStem JaMrk.
f. 49'; unter den lirutit/in Orl.inomeH nicht mehr »iedermßnden. Gnmdidier L c. 9^f «M eonwmfiiU
Ixsart sich ntültend eruirt Kiffirslicrg bei Ortenl>erg. In den Oeurr. ined. II, 433 tktr pH tr « AwvA
40 Kugelberg icieiler und bht die Xitmentsigle des Ptieslert IT. durch Uenricut auf.
& Die Begierungyahre mituUstcna um 1 tu nicxirig angesttit.
78 1144 — 1145
rei testes sunt prepositus ipse A[delgotiis], decanus^, Heinricus portarius, Ileriman-
nus, Cünradus, Adelbero aliique complures.
B aus Straßh. Bes.-A. G fasc. 2709 or. ml. lit. pat. sine sig.
Gedruckt aus dem lib. aal. 1347 bei Würdtwein Nova subs. dipl. VII, 13G nr. 53.
96. Berthold Probst von St. Thomas zu Straßhirg beurkundet, daß dieses 5
Stift Güter zu Rosheim an Egelolf und Conrad verlehnt habe. 1144.
In nomine domini. ego Bertholdus ecclesie sancti Thome prepositus. omnes,
qui ad domesticos fidei in bona spe confugiunl, convenit et decens est, ut securio-
res semper sint, et ut nuUa in eis dubietate vacillare possint, summe providendum
est. notum igitur esse volumus omnibus tam futuri quam presentis temporis in lo
Christo fidelibus, quod per manum ducis Friderici Egelolfo et Conrado duodecim
agros bona ecclesie sancti Thome in Rodesheim marcha sita, addito agro uno per
fregelam, in perpetuum legitime hereditatis usum concessimus consencientibus et
presentibus ejusdem ecclesie canonicis. concessimus inquam*» ipsis et eorum succes-
soribus ea lege videlicet, ut singulis annis viginli duas amas probati vini in festo 15
Nov. II sancti Martini ante cellarium fratrum persolvant. quod si mature non fecerint'',
duos solidos in composicionem persolvant preter debitum infra dies quatuordecim ;
verum si secundo illum terminum temere vel negligenter supersederint, jus heredi-
tatis penitus amittenl et bona in potestatem redibunt integre canonicorum. ad
utriusque partis causam confirmandam testes ydonei adhibiti sunt, quorum nomina 20
subscripta servantur : majoris ecclesie prepositus Adelgotus, Gödefridus decanus,
Bertholdus cantor, Conradus camerarius, Gebehardus, Eberhardus cellerarius, Hein-
ricus portenarius, Waltfridus vicedominus, Waltherus causidicus, Burchart, Johan,
Gelplierat, Symon. facta sunt aulem hec anno ab incarnacione domini 1144,
indictione 7, Conrado secundo rege Romanorum regnante anno 7, Burkardo Argen- 25
tinensis ecclesie episcopo, Heinrico ejusdem civitatis advocato. ut autem hec rata
et inconvulsa imperpetuum consistant, sigillo ecclesie hoc manuscriptum muniri
fecimus. qui infringat anathema sit. amen.
T aus Straßb. Thom. A. Registrande A f. 131b um 1400 geschrieben.
Gedruckt darnach bei Ch. Schmidt Eist, du chap. de s. Thom. p. 289 nr. 4. 90
97. Bischof Burchard von Straßhirg bestätigt nach Synodalbeschlnß dem
St. Thomasstift daselbst die demselben von Bischof Otto gemachte Zehntenschenkung
der St. Aurelienkirche. 1145.
\ In nomine sancte et individu§ trinitatis. Burchardus divina misericordia
Argentinensis episcopus. \ quoniam testimonia scripturarum summi pasloris in k
a) G[othefridus], magister II[arbertus] , B[ertholfus] edituus, C[ftnradus] camerarius, Eberhardus celle-
rarius eingefügt in einer besondern Zeile ton der schon charaeterisirten späte<-n Hand, b) T inqua.
c) T fecerit.
1146 7»
Qcclcsia ciillum mognincaro monehant, digtium duximus antiqusm (radilionem privi-
legii frulriiin nostrorurn sancti TliumQ cuufirtnare scripto slabilire, ot et memoria
iiosiru upud illos non ddorctiir cl oisdoni in vtnca dotnini lalKjrantihtis (emporalis
sliiHitidii Miibsidiiun non deeädel. pusleritulis igitur mcmurig intimamuü, qualiter Otto
^> piQ memoriQ predccessor meus Argcntinensis episcopus ' communi disperuatione reli-
giosanitn pcrsüiiaruin terlinin partem decimarum (cclesiQ sanct^ Aureli^, quQ presbi-
loro (lUiiu'hal, in usus fratrutn sancli Thoni<} donavil et, quod unutn ex fratribus
suis eligcrent, qui eidom qccIcsi'q more boni pasloris preesset, concessit. quod et
aiiclorilaU! sui privilogii conlirinavil. cujus donatiunis quidem oportunilatcm, tum
10 quod ex penuria minus expediti dco mililare potcranl, preslabat, tum quia jura
Hiili(|uilalis candcm c^clesiam fundalores possidebanl*. unde predicli fralres privi-
Icf^ium Iradilionis istiiis in univi^rsali nostra synodo produccnles rccilavcrunt et ab
on»nil)U3 judiculum csl, qui afltiLTaut, noslra quoqiic auctoritalc et banno debere
roborari. ego igilur Burcbardus licet indignus Argenlinensis episcopus ex decreto
13 lolius synodi dunalionem antccessoris mei episcopi Otlonis, sicut justicia dictabat,
Cüufinnavi. hoc quoque maiiuscripliim indicium noslr^j confirmationis juasimus fieri
et inprossiono sigilli noslri insigniri, ut omni ambiguitalc summola fratres sancti
ThoniQ Qcciesiam sanctg Aurelig sccunduni Iradilionem predictam obtineanl, quatenus
liberius deo et sancto Thoni§ mei memores famulatum exbibcant. adnotata quoque
ao sunt in lestimonium hujus rei nomina rcligiosonim, quorum judicio h^ acta sunt,
ul illorum oliain altcslalione noslra firniclur aucloritas : Cftnradus preposilus majoris
Ccclesig, Oothefridus decanus , Berlbolfus ediluus , Berlholfus canlor, Harbertus
scolaslicus, Ilcinricus chorepiscopus, Cönradus cborepiscopus, Regeuhardus chor-
episcopus et celeri ejusdem ^cclesiQ canonici ; Berlholfus sancli Thome preposilus,
as üülhefridus decanus, Ollo ediluus, Ifarlwicus, Gerhardus, Craflit, Rödolfus, Gotbe-
fridus porlenarius, Engelbcrtua, Ilrtg cellerarius et alii ejusdem loci canonici; Cön-
radus sancti Petri preposilus, Golhefridus •, Heinricus, Weruherus'' abbas de Elhen-
heim, Cönradus abbas de Sculhcre, Golhefridus abbas Gengenbacensis. Cdnradua
abbas de Suarzaha, Adolhoch abbas de Ilugeshoven, Ollo abbas de Allborf, ödal-
V) ricus abbas de Niwenburg, Karolus preposilus sancli Arbogasli. acta sunt h^
ainio 1145, regnanle Cönrudo Ronianorum rege secundo, sub duce Friderico ejus-
dem loci advQcato et lleinrico advocato Argcnlinensi, impcrantc domino noslro Jesu
Christo.
X
T ans Straßh. Thom. A. t»d. VI «. Aureli» or. mh. c. aii,. pfud.
Tl coli, ibidem or. mb. c. sig. ptnd. Uem>.
Oedruckt tutch Tl bei Ch. Schmidt Uitt. 4m dtap. dt $, Th.^r. ,■ .- < , r, &
■) Tl Oathefridu». b) Tt Werinhrru».
i Bischof Ollo Villi Siraf'hurg, lOSt—tlOO.
« Cft. nr. ^a.
80 1146—1147
98. Ludwig Canonictis des Straßhurger Domstifts scJienkt demselben einen zur
Kämmerei desselben gehörigen Hof. 1146.
\ In nomine sancte et individue Irinitalis. • auctoritate sanctorum palrum res
presentialiler geslas litteris solemus commendare, qnatenus eas posteritati uoslr§
diligenler ac raemoriter valeanius nolificare. nolum sit igilur cunctis Clirisli 5
fidelibus tarn fuluris quam presentibus, quod ego Ludewicus sancle Mari§ canoni-
cus curlim quandam ad ministerium camerarii perlinenlem quatuorque denarios
eidem camerario persolventera bealissimg dei genitrici Marig pro remedio anim§ meg
hereditario jure, quo eam possedi, donavi ea videlicet ratione, quod ego, quamdiu
vivam, curlim eandem possideam et, cuicumquc mihi libuerit, curtim illam eodem lo
hereditario jure pacisci valeam ea scilicet conditione, ut ix)sl mortem meam in
anniversario obilus mei singulis fralribus, quocunque locorura maneant, singulos
denarios persolvat. quodsi in his persolvendis negligens extiterit et infra quatuor-
decim dies ter ammonitus fuerit nee emendare curaverit, neglegentiam illam duobus
solidis portenario corrigat ac prefatos denarios eidem semper representet. ut hec is
autem rata et inconvulsa permaneant, sie scribi fecimus et impressione sigilli domni
venerabilis episcopi Burchardi insigniri rogavimus. facta sunt autem hgc anno
ab incarnalioue domini nostri Jesu Christi 114G, indictione 9, epactis 6, concurren-
libus 2', Cunrado rege anno regni ejus 8, venerabili episcopo ßurchardo Argenti-
nensi episcopatui presidente. hujus quoque rei testes infra scripti sunt : Cunradus 20
prepositus et eodem tempore camerarius, Bertholfus cantor, Berlholfus custos, Lude-
wicus corepiscopus, lieinricus corepiscoi^us, Regenhardus corepiscopus , Heinricus
advocalus, Waltherus causidicus, Johannes, Burchardus, qui cognominatur Puer,
et alii quam plures.
B aus Straßb. Bez.-A. G fasc. 2708 or. mh. c. sir;. int. suht. impr. Itcso. Ohwolü vom 25
Schreiber für das Siegel Baum gelassen wurde und die Schrift ausweicht, so genügte
derselbe doch nicht uttd das aufgedrückte Siegel verdeckte einige Worte, die seit Zer-
bröckelttng desselben wieder sichtbar wurden.
Gedruckt aits dem lib. sah 1347 bei Würdttcein Nova suis. dipl. VII, 137 nr. 53.
99. Bischof Burchard von Slraßburg beurkundet eine mit dem Mauersmünsterer 30
Kloster getroffene Uebereinkiinft, Schenkungen an die Nonnen von Sindeisberg
betreffend. 1147 Juli 14 Straßburg auf der Pfalz.
f ; In nomine sanctae et individuae trinitalis. • Burchardus dei gratia sanctae
Argentinensis secclesiae episcopus omnibus tam futuris quam presentibus conventio-
nem, qufE facta est inter nos et secclesiam beati Martini Maurimonasterii mediante 35
domuo Anshelmo ipsius loci abbate, dignum duximus literis commendare, veritatem
ac justiciam roborare, omnem querimoniam seu contradictionem perpetuo sedare.
matrona quedam Berhta nomine Argentinensis familife cum filio ac filia apud Oten-
1 Grandidier l. c. corrigirt die Concurrente in die ricMige 1.
1|147 M
lioiin coDscderat, post ejus obitum filia ipsius llcilwic monlcm, qui dicilur tadelet-
bcrch, couvcrsiuni» grulia adiil et, quiu uUodiuin »uuin liticra donatiunv illuc oflcrre
non ])uliiil, super allare iK-atf; l^tariic seiiipcr virgini» iu civilaU: Argenlioeiuii ipsum
alludiuin id cal 25 juniales iti diiulms huniiis Otenlieitu * et llmububeshdffl posiUw
c corain cicro ac i>opulo publice optulil ea couditionc, ul sanclitnoniales in monle
Sitidelesbercb constitutg sub conditione census a nobis susciperenl singubsque anois
duus dciiurius in nalivitule sanctQ dei getiitricis cxindc persulTcrent. huic donaüoni
aus (piutpie iiiterfuiiiiuä, vidiniuü, uudinuiuü, laudavimus et ita concessimtis eundem-
quc ccnsum ad portam dcpulavinius. nee multo post fratcr ipsius Ileilwigis Bur-
10 cburdus, secunda Ihcrosolimonim profccliune cxorta, suum quoque allodium id est
21 juriiules in suprudictis duobus bunnis positos in menioriam palris ac matris seu
pru reinedio aniniQ suq cisdein sancliuionialibus condicto 15 lak-uturum precio ven»
didit, siniili voto ac cündilione Argcntine optulit, prefaln bcati Martini sorores
(pqnali a nobis ccnsu susceperuut et sie de utroque prcdio duos, quod est simul 4,
15 deiiarius inemorato bealQ MuriQ fcsto annuatim ad i)ortam exsolvent. memorie igilar
sou firinitnlis grutin, ut hoc rata et inconvulsa ab ^vo in Qvum pcnnancant, epiaco-
puli buiino cunfirinamus, scriptiä presentibus pcrpeluamus ac sigilli noslri sabter»
iinpressioue roborainus. si quis ergo h^e infregcrit vel quocumque paclo cassare
tomplaverit, virginem dci geuitriccm cum ßlio sentiat iratam et pium Martinum
jü i])sius loci patronum, quoadusquc rcsipiscat, babeat implacalum. omnibus autem
eidcni loco, qug justa sunt, scrvantibus sit pax et bcncdiclio dei. amen. anno
vt-rbi incoruali 1147, indiclione 9, Eugenio tertio' papante , Cuonrado seeundo
regnante. In sunt tcstes : Cuonradus prcpositus, Berblolfus custos, Berbloldus can-
tor, Adelboro portarius, Ileinricus de StüUingen, Heinricus canonicus, Tbeodcricua
85 epdomodorius, Wallherus causidicus, Simon marshalcus, Bur. ' ' ; Puer, Wernhe-
rus causidicus de Virdenheim, Ileinricus de Ötcnbeim, R-,, ;i, Hugo, Lant-
fridus de ötenheim , Ileinricus, Cäno de Vczenheim, Regenoldus de Hirtencbeim,
Herbtüldus de Gugenheiiu.
Ex beali Martini autem monasterio Berllioldus prior, Rüdolfus prior de ipso
30 montc, cujus labore et industria univcrsa hoc acta sunt, Ausbclmus preposilus,
Otto advocatus, Reinbcrus causidicus, Ilecel de Wangen, Lantfridus de Ritanburcb,
IIcccl, Cuono de Quaccnbeim et alii quam plurimi de utriusque lecclcsiffi familia.
Ego Ludewicus assensu utriusqtie partis scripsi atque subscripsi ^.
Signala quoque sunt hrc 2 idus julii , Burcbardo cpiscopo presidenle et juui-
as caule in pululio Argentinensium.
B au* Straßb. LVv.-.l. G nr. 21 or. mb. e. »ig. pemL deUip$o.
CMkudU darnach bei Schüpflin ÄU. dipl. I, »33 mr. XTS; WünUweim Nota tmb*. ügt. TU,
139 nr. U.
tj B III* mit hl»u»rtt Di»U nttlftlrtfm. h) im B f^ljt tim Krtot, m 4«*»m witr Armm ••• HaU
10 »*<K rtcku *»f linanitr ii* xitr BtuUUttfn D B U S /Wfm.
t GramhJier I. c. lieH btüU Mal* Intenhoim und wtrtMt dumnttr itm ImUf»
Ilamhchiihheim. Sollte nicht Otcnheim eher dem JeUigen Vitenheim bei ükrtMn
II
82 1148
100. BiscJiof Burchard wn Straßhur g beurkundet, daß WaltJier, Mönch in
Mauersmünster, dem Fratienhloster Sindelslerg zwei Höfe in der Stadt Straßhurg
11. A. geschenkt habe. 1148^.
] In nomine sancle et individue trinitatis. ego Burchardus Argentinensis eccle-
sie episcopus. | quia memoranda facta antiquorum patrum scripto commendata 5
sunt, ut arcius memorig nostre inpressa teueantur, sie et nos eorum vestigia
sequentes ea, que sub oculis nostris geruntur et ad utilitatem ecclesiarum spectare
videntur, poslerorurn cordibus privilegiorum firraitate ingerere non dubilamus.
eapropter notificamus tarn futuri quam presentis seculi fidelibus, qualiter Walthenis
filius Gunterammi etate juvenis canonicus^ sensu divino instinctu omnia, que here- lo
ditario jure possidebat, per manum Walthcri causidici et Sigemundi beate Marie
dei genitrici in Sindelesberch famulantibus firma astipulatione tradidit et duas
sorores suas et avam ibidem collocavit : in civitate Argentinensi curiam in Salzbove,
que dicitur ze deme gewelbe, curiam unam in Stadelgazzen 2, allodium quod habe-
bat in Hertesbeim^. hec inquam sancte dei genitrici in perpetuam dotem et soro- 15
ribus ei in Sindelesberc famulantibus ad supplementum donavit et apud Maurimo-
nasterium monacbus effectus est. et ut bec firma permanerent, in manu nostra
prepositi Gönradi, decani Gotefridi, custodis Bertolfi, cantoris Bertolfi, scolastici
Hartperti supradicta bereditas data est. recepit quoque eandem hereditatem idem
Waltlierus et Simundus, qui donatores cum prefato juvene Waltbero exslilerunt. 20
preterea advocalus Heinricus, vicedominus Wallfridus, Cöno de Quazzenbeim, Hugo
de Uendenbeim, Jobannes, Hugo albus, Rödolfus de Rinowe, Regemar, Hiltebrebt,
hü omnes sub testimonio fidei supramemoratam hereditatem susceperunt predictis
sororibus inconvulsam conservare. ut autem bujus donationis astipulatio rata sit,
instrumentum presens sigillo noslro munire statuimus et, ne secularis vel ecclesias- «
al S canus.
1 Bei ScMpflin Als. dipl. I, 196 nr. 248 und Würdtwein Nova suhs. dipl. VII, 144 nr. 56 ist ex 30
veteri membrana sec. XII ein Güterverzeichniß des Klosters Sindeisberg mitgetheilt, in dem der Besitz-
stand zur Zeit des Abts Anselm aufgezeichnet ist und es Imßt : Argentine cui'tim unam , de qua exit
in censu soUdus cauonicis sancti Thome in festo apostoloram Philippi et Jacobi (Mai 1). Dasselbe
ist wohl kurz vor die obige Urkunde zu setzen, da die beiden in letzterer erwähnten Straßburger Höfe
sowie das Allod in Hertcsheim darin nicht aufgeführt sind. Grandidier l. c. datirt es in das Jahr 1148, 33
richtiger jedenfalls als ScMpflin, der es zu 1130 ohne Grund ansetzt. Aach amlre Klöster besaßen in
dieser Zeit Höfe in der Stadt Straßburg, so z. B. die Probstei St. Ulrich auf dem Schwarzwald. Die
Pancharten Eugens III 1148 Januar 27, Alexanders III 1179 März 30 und Lucius III 1184 Mai 3
für dieselbe nennen unter ihren Gütern : Argentinse duas curtes, die letzte : Argentinfe unam domum.
Jaffe Reg. pontif. nr. 6378, 8688, 9600. 40
2 Vergl. Straßb. Gassen- und Häusemamen i. Mittelalter S. 141 u. 162.
3 In dieser Form lieute nicht mehr zu constatiren. In dem nr. 88 twt. 4 beschriebenen cod. mb. su
Donaueschingen heißt es in einem Zinsregister des Straßb. Domstifts fol. 14 >> : de Herdeshein sive
Berstet.
1 148 83
tica persona imtnularc presumal, domini apostolici et oostra auctorilatc inliibe-
tnus. acta autein sunt hcc anno 1148 ab iucarnatione domini, iodicUone 11,
sul) rngc Cflnrado, ducc Fndcrico', regnanlc domino r. '- .' ''.risto, qui viTil
fl ri'^iial in secula scculüniiii.
:■ li ttH« Straßb. Ilti.-A. H fuw;. 610 or. mb. e. »ig. pend. mtUäaU».
101. Oozberl und seine Oallin Oßinia schenken dem Straßburger ßomsti/t eine»
halben mansus in den Oenuirkungen Alhrmn und Dahlenheim. 1148.
t : In nominG sanct^ ei individuQ trinilutis. • notum sit omnibus tarn presentibns
quam futuris, quod cgo OozheTtus et vaor mea Oßmia pro remeiHo animarum no-
10 slrarum cl ])arenltun nostrorum diuiidiuni inansum iu Altbura^» el Dalheim marehis
silma (tcclesiQ beute et intemcratc virginis Marin Argcnlinensis douavimus, ut, quia
secularibus iinpcdili ncgoliis debilum deo servitutein exbibere non possumus, ioter-
ccssione bcatc el gloriosissiine virginis Mari^ adjuvemur et ornlionis in eadem ^cclesis
deu famulantium participcs cffic-iainur. bgc autem donatio in hunc modum facta est,
ir. ([uod (]i"ino de Allbrunnen et uxor ejus post donationem nostraui idcin prcdium a manu
Ik-rirnauiii porlanarii liercdilario" jure reccperunl, quatinus singulis annis quinquc
solidos Argcnlinensis monete portannrio prcdicto et ejus successoribus in usus fratrum
cjusdem ccclcsig pcrsolvant, liis 5 solidis 20 denarios 4 kalendas decembris, sm. u
20 in collicdra sancti I'elri, ZO lu onnunciatione sanclr; Mario persolvant. si vero 2Jl"!J
•20 aller noslrum vcl anibo post mortem predicti Cünonis et uxoris ejus superstites
erimus, si non sint eis libcri, qui succedaiit in hereditatem, predictum predimn sab
codcm censu ad nos redeal, ut scilicet nos eosdem 5 solidos prefixis termiois persol-
voinus. ut ergo hcc cognitioni postcrorum reservenlur, scripto prcsentis pagio^ oon-
liruianius el leslibus vidcntibus et audienlibus roboramus. aderant enim buic dooa-
25 tiüui (lonrudus preposilus, Rcginhardus dcconus, llartbertus scolasticus, Debrtoldas
cantor, llermaunus portauarius et c^lcri confratres ; Walthcrus causilicus, Dioderictis
urbis prcfectus et c^leri. acta sunt h^c anno 1148, indictione 11, sub rege C5d-
rado, Burcardo episcopo, ducc Friderico, advocato Ileinricho.
B aus StraBh. lies.-A. 0 fasc. 2712 or. mh. c. »ig. pend. mutilato. Da* JVrywMW« am (
Ramie ringerisnen, i/i> Schrift (fer erttm 6 Zeüen bit in haue modam dmrdk FnKklif-
ao keit fimt iinJkeiiHtlich gcKordtn.
0 coli. MlinlticciH Nora sub«. dipl. VII, 143 nr. M mm* dtm tib. «ol. tS47.
•J B heriUrio.
' Fricilrich III llerfog rw» Schtnii I1S3, hentiuk denUtci^ Kämig.
84 1153 — 1154
102. In einer Urkunde ^ des Bischofs BurcJiard von Straßhur g für die Abtei
Baumgarten hinter den Zeugen .■ Rainardus prepositus majoris ccclesie, Petrus
decanus, Lenfridus cantor, Harpertus scolasticus, Conradus, Ileinricus archidiaconi,
Rodulfus custos sancti Thome et celeri quam plures canonici et saccrdotcs. Ludo-
wicus Suevicnsis ** vice notarii scripsit et subscripsit. anno incarnationis dominice 5
1153, concurrente 3, epacta 23, indiclione 1, 7 kalendas maji. 1153 April 25
[Baiimgarten].
Aus Würdtwein Nova subs. dipl. VII, 167 nr. 65 nach dem verlorengegangnen Original im
ehemal. Straßb. hisMfi. A. Ebendamach Gdüia Christ. V instr. p. 476 nr. 19. Au8
einem cod. mbr. Argent. Schöpflin Als. dipl. I, 202 nr. 252. 10
103. In einer Urkunde Bischof Burchards ton Straßhurg für das Kloster
Schwarzach unter den Zeugen .• Regenhardo majoris ecclesie preposito, Berone
decano, Hartperto scolastico, Petro canlore, Heinrico camerario, Berlolfo custode,
Heremanno portario, Egenone, Cönrado archidiacono, Alberto arcbisubdiacono ; laicis
assensum prebentibus Anselmo advocato, Dieterico burgravio, Rödolfo causidico, is
Wernhero marescalco. acta sunt hec anno 1154, indictione 2, tercio anno regni
regis Friderici. 1154.
K aus Karlsr. G. L. A. Ürkunden-Select C lad. 11 or. mb. c. sig. int. subt. impr. laeso.
Gedruckt darnach in Gudenus SyUoge diplom. p. 463; Deuren i. S. Baden contra Schicartzach
p. 78; Schöpflin Als. dipl. I, 243 nr. 294; Würdtwein Nova subs. dipl. VII, 178 20
nr. 69. — Dümge Meg. Bad. S. 47.
104. Ritter Heinrich, ein Straßburger Bürger, schenkt dem Kloster St. Arbo-
gast ein Grundstück mit Hof vii Dorfe Lampertheim, das er bis zu seinem Tode
gegen einen jährlichen Zins im Besitz halten darf. 1154.
Notum sit Omnibus sacre fidel cultoribus tarn fuluris quam presentibus, quod k
miles quidam civis Argentinensis sive lionestissimus frater Cunradi et Hugonis
militum Heinricus instinctu summe remuuerationis inspiratus ob stabilem memoriam
tarn sue anime quam parentum defunctorum necnon conjugis sue Ileilwige noviter
defuncte quartam partem mansi cum prato et curti ac ^ cum pertinentibus in villa
Lampertheim et in banno ejusdem ville sitis deo et ecclesie beati Arbogasti lege 30
donationis irrefragabili disposuit. sed idem devotus legitima successione filiorum
orbatus tantum tarn egregium sibi volens memoratum patronum perpetuo substituere
beredem, que salubriter consulendo sibi devota mente erga se proposuit, tandem
concepte deliberationis volo efficere studuit et largitionem, quam ecclesie predicte
disposuit, cognatis coram astantibus suis affectu volivo pcnitus resignavit. post- 35
a) Grandidier Hieriensis. b) H ad oder Ut ad eum r« lesen ?
l In dieselbe ist nr. 82 zum großen Theü inserirt.
1164—1156 86
mudtitn vcro obnixius frntrcs cidcm cenobio servicntes deprecatus est, ut. quam diu
voUot vel quam diu viveret, ipsorutn conccs.sione quartam partcm maosi cum ad le
jure spcctantihus pari cquitolia tcnore, sicut et primitus, possideret singtüiaqae
uiinis in feslo prcfuti snncti oh dispositionis meinoriam stabiliendam denarinm jm»i
r> defiTret fic oo inorifMilo in usutn ecclcsic, nullo rcsullunle juncto sibi aüqua san-
giiiuis uflinilatc, dcinccps libcre transirct. quo poslquam a fratribus unanimi voto
outiucnlibus, pruul pcliil, imi>ctravit, agens demum, quatcuus firme ac stabili cnb-
scriplioni et pontificis üiircardi sigilli roborationi* commendarelur, ne facile •
mcmüria tarn ])rcscnliiim quam siibsoqucntium, aliqua [sej '> ingcrenle occupationis
10 causa, labcrclur. ut auti-m b(>c sul)scriptioni.s carta (inna et inconvulsa omni perma-
neat ovo, tcsles , qui huic donationi inlerfuerunt, congruenti ordine subscribo :
Symon, Adclbcrlus, Wallherus et Fridcricus fratres, Jobannes, Udalricus burgenies ;
Arnoldus preposilus, WolfgariKus, Adelgolus, Berlboldus, Adflbertus, Cunradua
saccrdoics hujus cenobii ; Ileinricus, Wortwiuus dyaconi ; Mctfridus, '"•■"••"Ina,
15 Welcho layci. acta sunt autem anno incarnationis doniini 115^1, ii. 2,
epacta 4, concurrcnle 4, Kriderico rege Romanorum felicitcr imperante, Burcardo,
qui sigilli im))rcssionc ol)munivil, catbedram Argcnlinenscm slrenue gubernant«,
IIu}j;onc prcfcclurnm ninininislranlo, Ilcinnco de Slulingen ccclesie sanctc Marie
canonico crcditorc siipor villiim niPinorntam existente et nrndicti oiusdfin fratres.
80 11 ((1(1 Slnifil). llniji. vi. prot. (.1 ■ ' // .., \i p, .,•,
105. Bischof Burchard von Slraßburg beurkundet einen iwiscAen dem Khtter
Afaiiersm finster und der Probstei St. Peter gemachten Tausch eines viertel manen*
bei Olwisheim mit einem Hofe in der Stadt Straßburg. 1155 Straßburg bei
Jung St. Peter.
28 In nomine sanctn; et individune trinilatis. Burchardus dei gratia sanctas Ai^en-
tincnsis ecclesia^ episcopus omnibus Cbristiannj fidel cultoribus tarn futuris quam
prfesentibus. grntia vobis et pax iiuiUiplicelur. noluni facinni« tarn fuluris quam
pni'seiitibus cainbium, quod factum est inter abbatiam Maurimonastcrii ejusque
nbbatem Conradum et inter prirposituram beati Pclri aposloli ejusque pnepositum
ai) Hcrberlum= per liberos advocatos Otlonem Maurimonasterii et Cunonem advo-
calum ecclesiat beali Polri aposloli consensu monachonnn et canonicorum, peli-
lionibus fainilim ulriusquo eoclesiir. canonicus quidam ccclesia» l)cati IVtri aposloli
Üonihardus nomine contulit coemobio sancti Martini Maurimonasterii curiam unain
pro roinedio animae suro, quam bereditario jure a beati Petri ecdesia poasederat.
as (luiijuc Bernbardus poslmodum , cum »grotaret, licenlia pnelati sui et fratmm
suorum assonsu babilum nionachicum susccpit ac Mauriinonaslerium deductus ibi
sopullus requiescil. posl ejus vero obilum, cum qun>rimonia canonicorum de ipsa
baboreltir curia, abbas commuuicato cum suis consilio pro cadem libcra ipsonim
curia tradidit eis liberum ecclcsio; suie allodium quadrautem scilicet maosi apud
«I ■) H robortUoo«. b) B t/Uttr fmmtfirt .- qa«. c] Wiiltrki» ritIMftf HaitUitM /wflnilw.
86 1155 — 1156
Onolvesheim, de quo solvebantur monasterio annuatim sex frumenti quarlalia. quod
praepositus atque ejus canonici ita susceperunt et praediclam curiam publica cambi-
lione et festucatione econtra libere corara idoneis teslibus tradiderunt. praelerea
aditum vel transitum viae ad ecclesiam per vicinam curiara abbali ejusque sncccs-
soribus ac fratribus perpetuo concesscrunt cum assensu et voluntale Alberonis 5
magistri, qui ipsam tunc habebat curiam ^. haec omnia apud sanctum Petrum gesta
sunt legitime et duximus ordine ^. nos quoque rogatu venerabilis fratris nostri
Conradi abbatis, gratia etiam divine remunerationis gesta hfec coram clero et populo
recitari fecimus et sa;pedictam curiam in defensionem sanctae Argentinensis ecclesise
suscepimus et prrefato eam coenobio libere perpetuo possidendam banno episcopali 10
confirmavimus. cartam banc confirmationis causa inde conscribi fecimus , sigilli
quoque nostri impressione ac testium subscriplione roboravimus. testes dominus
Reginhardus praepositus majoris ecclesiae, dominus Hartbertus magister scbolarum
majoris ecclesiae et prajpositus ecclesiae beali Petri, Lanlfridus cantor, llenricus
camerarius, Conradus archidiaconus canonici majoris ecclesiae ; Rudolfus, Wilhelmus 15
canonici beati Thomae ; Erbolderanus, Albero magister, llenricus custos ecclesise
beati Petri apostoli ; dominus Anseimus advocatus Argentinensis, dominus Otto
advocatus Maurimonasterü, Cuno de Quatzenbeim advocatus ecclesiae beati Petri,
Waltherus causidicus, Dithericus praefectus et fratres ejus Sifridus et Eberhardus,
Simon et nepos ejus Wernerus, Waltherus judex, Hecele *• * de Wangen, Lentfridus, 20
Renerus •= causidicus et alii plures. anno ab incarnatione domini 1155, indic-
tione 3, Adriano papante, Friderico regnante.
B aus Straßb. Bez.-Ä. H fasc. 558 cop. chart. sec. XVII.
106. Kaiser Friedrich I erklärt wie die Dienstmannen des Domstifts so auch
die von St. Thomas und St. Peter zu Straßhurg für frei von allen fiscalischen •&
Abgaben. 115G Januar 25 Straßburg.
In nomine sancte et individue trinitatis. Fridericus divina favente dementia
Romanorum imperator augustus. quamvis imperialium [weiter wie in nr. 75 bis
a) Offtnha eorr«mj>irte Stelle, b) B Necele ofenbar cormmpirt aus Hecelo? c) Wohl Beinherus?
1 Offenbar ist der hier bezeichnete dem Kloster Mauersmünster verliehene Hof zu Straßburg iden- 30
tisch mit demjenigen, der in der Pancharta Pabst Alexanders III 1179 Aprä 12 für dasselbe Kloster
so bezeichnet wird : apud beatum Petrum curiam Argentinenscm cum cxitu \ix ad ipsam beati Petri
ecclesiam. ScMpflin Als. dipl. I, 268 nr. 323; Würdtwein Nova subs. dijjl. X, 70 nr. 20. — Joffe Beg.
ipontif. nr. 8710. In einem Güterverzeichniß der Abtei, das in die ersten Decennien des 12ten Jahrh. fällt,
werden als Straßburgischer Besitz nur erwähnt : ad Strahburg civitatem mansa sancti Martini, in ipsa 33
civitate sunt areales novem. Würdtwein Nova subs. dipl. VII, 66 nr. 25. Cfr. Schüpflin Als. dipl. I,
201 nr. 2iO , wo es äbteeichend heißt : Argentine 2 solidi in fcsto sancti Martini , in eadem urbe
4 solidi de nostra curia in festo sancti Martini et 2 in festo sancti Johannis. (Nov. 11 u. Juni 24.)
^ Ein Hecel de Wangen als Zeuge für das Kloster Mauersmünster schon im Jahre 1147, ebenso
Eeinherus causidicus, s. nr. 09. 40
1 156 87
»int ul)äuliili.J quam lil)crtatctn opprobntiünc privilc((ii dilectissimi proari aocbi
Ileinrici quinti dive mctnorie gloriosissimi Romanorum imperaloris omni auctoritalu
noslro muniiiiinc confirtnantcs, dilecli tidelia noslri Burchardi Argcntincnsis epLscopi
])re(;ilius iiiclitiali sorvitMililxis moridHlerii sancli Tliomc apoüloli et scrvientibus
r> inüiiuHlerii suncli l'elri apuäluli in suburbiu Argentincnsi lege in perpetuum Talilura
concediinus et corroboramus. quod ut flrmum et iuconvulsum omni ero pennanaat,
prcscnlem indc paginum signi noslri karactere et sigilli nostri inpressioiie ioai-
gniri " , adhibilis idoueis tcslibus , quonim nomina hcc sunt : Burchardoa Argen-
tineiiHis cpiäcü])u.s, Iluniktrliis Hiüunlinua archiepiscopus ', Ortliebus Basilienaia
10 epiHcopu.s '■', IIt;rmannus Conslanlien.sis cpiscopus ', Stcpbanus Metensis cpiscopus*,
dominus Wolplio ^, Uerlolfus dux Burguudic', Cunradus fraler imperaloris"', Fri-
dcricuä palaliiuis comcs de Witbeleucgbacb ", marcbio Ilermannus de Baden',
Mallious dux Lolbaringite •", coiucs Rudolfus de Pbullendorf, comes Bertolfus de
Andc!sse, comcs Hugo de Üagosburc, comes Sigebcrlus, W'allberus de llorburg,
15 Anselmus udvocalus cjusdem civitatis " , Hcinricus, Egelolfus cognatus ipsios,
Waltherus quondam scultclus, Dietericus, Simundus, Erbo, Rudolfus, Nibelungus,
Reinhnrdus propositus, Petrus decanus, Bertoldus cuslos, Heinricus camerarius et
alii confratros Argentincnsis occlesie.
Signum domni Friderici Romanorum imperaloris augusti.
«1 Ego Arnoldus Maguntinus arcliiepiscopus et arcbicancellarius recognovi.
Datum Argcnline 8 kalendas fcbruarii, indictione 4, anno dominice incamatio-
nis 115(i, regnanle domno Friderico Romanorum irapcraton; augusto anno regni
ejus l. im[)»'rii vero 1.
Aus Würdltccin A'om mihs. (Ujl VIT, 183 nr. 70 mm* iem Kb. mi. 1347 s CK
X Hut. du chai). de s. llwm. p. 390 nr. 6. — BSkmer nr. 2357; SHm^f mr. 3738.
•) Hk trgänt*» ttica Juuimos «i*r fecima«.
1 Ilumbcrt Ertbiachof «m BetemfOH, 1134— URS.
8 Ortlitb Bischof von Basel, 1138—1164.
8 Hermann l wn Arbon Bischof von ConsUttu, 1138 — 11^.
30 4 Stephan von Bar Bischof von MeU, 1130—1163.
> Weif VI Jlereog von Spoleto ttnd Markgraf von Ttucien gttL mm 1196.
0 Berchtdd IV Ilenotf ton Xäringen und Burgnnd, 1163—1186.
1 Konrad Ifahffraf bei Bhcin, 1155—1195.
8 lyitdrich Pfahffraf von Lengenfeld und Wörth, 115S—1179.
3S s Ifrrmami III Markgnif wm Bt4tm gett. 1160.
10 Mütthäu« I Heriog ton LoOtringtn, 1141—1176.
11 Ansclmns advocatns Argontincnsii Oe^faU* mnttr dm Zeuftn tmer UrkumU JToMer fVinlrtdU /,
ein« Schenkung an den Markgrafen Hermann von Baden betr^tmd, 11S3 Jnli U Sntnm. Wirtmlirf.
Urk.-B. II, 76. — Stumpf nr. 36TT.
88 1156
107. Bischof ßuTcharä von Slraßhurg beurkundet, daß Wanhard und sein
Sohn Johannes ihr Recht an Ländereien in den Gemarkungen Wolxheim und Utten-
heim, die sie zunächst als bischöfliches, dann als Stiftslehen besaßen, dem Straß-
burger Domstift gänzlich übertragen haben. 1156 April 14.
\ In nomine sancte et individue trinitatis. ego Burchardus divina favenle 5
dementia i Argentinensis ecclesie liumilis episcopus omnibus tam presenlis quam
fuluri temporis fidelibus per lianc auc[07'itatis mee * paginam notum esse volui,
qualiter Uuanhardus beat§ Mari§ et gcclesi§ su§ fidelis quinque mansos, quos in
marchia Uuolcoldeslieim et unum in Outenbeim ab anlecessore nostro Ottone vene-
rabili episcopo ' jure beneficii mililaris possidebat , eidem episcopo reddidit et 10
fratribus in principali ecclesia deo et beat§ Marig servientibus eos legitime ab
episcopo douari impetravit, et pro liac impetrata peiicione pheodum aliud ad utili-
tatem pontificis in manum eps resignavit. prefatos quoque sex mansos jam diclus
Uuanhardus a fratribus sibi et posteris suis pro censu quinque solidorum bereditario
jure possidcndos adquisivit. hujus vero jam diele donationis veritatem et teslimonio 15
bonorum bominum et argumento privilegii diebus nostris adhuc extantis cognovimus.
temporibus autem nostris, quando placuit ei, a quo omne bonum est, sicut operatus
est Uuanbardo patri, ita operatus est et filio ejus Johanni ad bouam voluntalem, ut,
quicquid juris in sex mansis prefatis baberet, pro anima sua et pareutum suorum
fratribus nostris gcclesig majoris sub presentia nostra et per manum nostram et eorum, 20
qui Interesse debebant, traditione legitima donaret et ecclesiam dei et beatam
virginem Mariam heredem suam in hac parle faceret. pro cujus donationis beneficio
caritatis intuitu canonici Johannera in comraunionera fralern§ orationis et stipen-
diorum receperunt et ei sex mansos predictos diebus vite sue dimiserunt. facta
est autem a nobis et a Johanne hec donatio •> anno incarnationis dominice 25
1156, indictione 4, 18 kalendas mai sub presentia testium, qui subnotati sunt :
Reginhardus prepositus, Petrus decanus, Lentfridus cantor, Berhtolt custos, Heinricus
camerarius, Lüdewicus coriepiscopus, Cunradus coriepiscopus, Heinricus portarius,
Egeno canonicus, Anshelm advocatus, Dieterich burgravius, Uualtherus, Symunt,
Rudolf, Uuerenhere marscalcus, Friderich, Cüno, Gotefrit, Sigefrit, Uuillehelm, 30
Burcharl, Eberhart, ego Herimannus ebdomodarius scripsi.
B aus Straßb. Bez.-A. G fasc. 2708 or. mb. c. sig. M. subt. impresso laeso.
G coli. Würdtwein Nova subs. dipl. VII, 186 nr. 72 nach dem lib. sai. 1347.
a) In B Riß im Pergament, h) In B Lücke durch Lock entstanden.
1 Bischof Otto von Straßburg 10S9 Mai 30, s. nr. 58. SB
1 156 — 1 159 m
108. Bischof Burchard von Slraßburg beurkundet einen twiiehtn dtm KIo$Ut
Neubnrg und dem Straßburgcr Domsliß geschloteenen Tausehtertrof , JAniertim
zu Balhenheim und Wickersheim betreffend. iJöG.
In nomine sanclu et individuc Irinilalis. cgo Burchardus Argeutineosu «x^^'l^tig
5 (!i>i.scoj)U.s in periH-luiun. exeniplis sauctoruin pulruni docomiir coinnioditali reli-
giusürutn cuiiäulcTü cl curuni profectui ex injiinctu uotii» ofliciu, quaututn p(M»8Uia(ui,
»iiie doti'iiuonlü tarnen ecclesie, cui dco auclore presidfuius, pruvidere. eapropter
universilali tarn futurorum quam prcaculium notum esse cupimus, quod abbM
nomine Ncudnnc de Novocaslro et fratres ejus tcrram quandam incultam cum uno
10 ugro ciilto üdjacenli in liutlienlieim niarcha > ad monles in pcq)cluam hercditalem
sibi suisque successoribus a canonici» ecclesie beate Marie, quod est Argenline,
comparuverunt rcdditis iliis pro fregcla tribus agris in Wickersheim marcba. pre-
dicti quoque fratres frutribus nostris beate Marie situlam vini et denarium domioo
numäuniralis " adiiiinislrulionis in Wicbersbeim de predicta bereditate annuatiiD
ir, porsolvent, iucole euim predicle vilie Wickersheim utilitatem nostre ecclesie in eo
majorem esse asserebaut et idcirco faciliorem a Irotribus nostris merueruut habere
as-scnsum. acta sunt hec nobis presentibus et consentientibus preposilo Regcnhardo,
Pelro decuno, Ilurperlo scolaslico, Lentfrido cantore"'', lleiurico camerario, Bertholdo
cuslode , Chunrado arcliidiacono ejusdem mensururalem '' administrationem in
20 Wickersheim teneule, lleinrico porlario et aliis confratribus, udvocalo quoque ejusdem
ville Wickersheim comite Sigebcrto juniore ^ asscnsum prebente et ahis laicis quam
]ihiribus attestanlibus, quorum nomina adnolarc disposuimus : Rudolphe causidico,
Tiicodorioo burgruvio, Wernhoro niarschalco, Oltone vicedomiuo, S^inundo, Waltlicro,
Kriduricu, Juhuuuo. facta sunt hec anno I15G ab incamatiouc domini, indictione
•a 4, reguante imperalore Friderico. et ut hec rata i)ermaueant, prescntcm pagiaam
sigilli uoslri impressionc signarc curavimus et banno confirmavimus.
Aus WünUietiH Kova iubs. dipt. IX, 353 nr. 181 ohne QutUena»gcbt.
109. Konrad Probst von St. Tkotnas tu Straßburg beurkundet die Verlehnunfi
von Stiftsgütern zu Mutiig an Einxcokner daselbst. 1159.
30 In nomine sanct^ et individu^ trinitalis. cgo C&nradus prepositus (cclesi$ sancti
ThomQ. anlcccssorum noslrorum vcstigia sequentes posteritatis memoria scriplo
bj Oller maosuiiiuti-iii .'
•)
ry,^
1* tniiii^iir.t.ili.^
1 >,,.
heim bei
s /..
eilirr Kiip
x>
1
CIHc )■ i
»■//<' (in
hl .
<lp (lüiiiu, Petrus dccauas, Lentfridus cantor. WünUtcein A'ota «m^. dipL XX, SM mr. 183 «L ehutaL
Ni'oburg.
a A'ach ScKöpßin AU. itttutr. II, :
ÖO 1159 — 1 160
inprimimus ea, que sub oculis acta sunt, ne antiquitas obfuscet, que pagina decla-
rare potesl. eapropter sequacibus nostris intiinaraus, quod Ilüg, Walcön, Heinrich
de Mucheche et Cöno, similitcr Cöno de Wege sex agros in predicla villa Muchecbe
sitos in loco, qui dicitur Wolfgolesegerde, a canonicis sancli Tbome sibi suisquc
successoribus in perpetuam bereditatem susceperunt eo videlicel pacto, ut annuatim 5
terciam parlem vini, quod ex labore eorum in predictis agris provenerit, prefatis
fratribus persolvant. acta sunt bec sub presencia nosira, Engelberto decano,
Rödolfo cuslode, Godefrido cellarario, Godefrido, Cönrado, Hessone aliisque confra-
tribus assencienlibus. unde et nos banc cartam memorialem conscribi jussimus et
sigillo ecclesie sancti Tbome eam munivimus anno 1159 ab incarnacione domini, 10
inperatore Friderico advocato ejusdem ecclesie et episcopo Burcbardo Argentinensi
cum aliis principibus in Longobardia Cremara expugnantibus ^ attestanlibus prepo-
sito Brunone Avellauensis ecclesie et Adelberlo causidico ejusdem ville Muchecbe.
T aus Straßb. Thom. A. Titres lad. 9 or. mh. c. sig. pend. laeso.
Gedruckt hei ticluipflin AU. dipl. I, 2i8 nr. 290 = Würdtwein Nova subs. dipl. IX, 370 13
nr. 18'J; Ch. Schmidt Bist, du chap. de s. Thom. p. 291 nr. 7, alle »jocä mehr oder
minder sctdechten Copien.
110. Bischof Burchard von Straßhurg beurkundet den Verkauf eines dem
St. Siephanskloster zu Straßhurg gehörigen Gutes im Wormser Sprengel an das
Domstift ZV, Worms. 1160. 20
I In nomine sancte et individue trinitatis. Burchardus dei gratia Argenlinensis
episcopus. I comuiutationes seu venditiones possessionum vel aharum rerum ad
venerabilia dei loca perlinentium, prout major oportunitas expostulat, vicissim fieri
multotiens expedit. quas, ne postmodum tractu temporis occasione interdicte aliena-
tionis in irritum devocentur, instrumenti scripto communiri sanctorum patrum aucto- »
ritas decrevit. eapropter et ego Burchardus tam fuluris quam preseutibus notifico,
quod predium quoddam, quod in episcopatu Wormatiensi in comitatu comitis Emi-
chonis de Liningen ceuobium beati Stephani de civitate nostra possedit, fratres
Wormatienses de domo a prefati cenobii abbatissa nomine Hedewiga, universa con-
gregatione sua assensum prebente, comparaverunt cum pecunia, quam ipsi de predio 30
suo "Widensolo nomine in terminis episcopatus nostri sito, propter incommoditatem
difficultatis in itinere et pro quorundam violenta disturbatione vendito receperunt.
ego vero premissum factum debila aucloritate corroborans per manum advocati
ejusdem congregalionis Ottonis scilicet de Geroldeseken, presente domino meo Fri-
derico victoriosissimo Romanorum imperatore et venerabili fratre Cünrado Worma- 33
tiense episcopo id ipsum approbante, dominium empti predii, quamvis alias soHus
etiam voluntatis dispositione dicatur trausferri, in predictos fratres cum omni jure
suo Iranstuli, videlicet quindecim mansos in viUis Gimminsheim, Durincheim, Dinin-
1 Die Belagerung Cremas währte vom Juli 1159 bis zum Januar 1160.
1160 (H
heim, Ulfcrsheim uilos cum omuihu.s suis inBlruinenlis, arcLs, (^dificiis, cuUm et
incuUi.s, agris, pralis, pascuis, campis, silvis, uqiiis aquaniinvc dccursikus, pisca-
tionil)iis, inolcndiiiis, viis et inviis, cxilibus et rcditihus, qiir>sitis et inquii«odis
cuActisquo uli({uo oiiioliimeiiti generc p>slhilc occedenlihus, iit »int ad subplfmentiiin
B probende eorundcm rrritniin. iil uulern hujus dispcnsiitori^ venditionis et per me et
pr^fulutn advüciitum fact^ Iraditiunis inviolabiliter per[ietuo duret auctoritas, hanc
caiilionem si^^illi moi impressioiio corrobonire ciiravi. el ne quis forte oliqua doctos
lüvilate cuiitru bcc veniut, sub analliematis comminattüne omnia coticluäi. testes bujiis
rei sunt hü canonici Argcntinensis Qcclcsi^ : de domo Ileinricus magister soolanim,
10 BcrlliülAis [)repüsilus sancti Petri, Adclbcrtus preiMsitus Ilonaugensis', Egino, Bruno,
Liklcwicus, Ileinricus, Uodiilricus, Cflnradus ; de sanclo Thoma : Kif^ilberlus decamis.
üodcfridiis cclierarius; Inici Hugo comes de Dagesburk, Meribodo de Grifcnstem,
Otto de üerohleseken, Wallberus dapifer ; Cönradus Womialiensis occlesifj episcopus
et canonici eiusdem (^cclesig de domo : CAnradus preposilus de domo, Nibelungus
\T, cuslos, Ileinricus decnnns, Ilcrimannus magister scolanim, Ileinricus cantor, Ilein-
ricus senior, Ad('ll)ortns, Hurknrdiis, Anno, Gernodus, Eberhnrdus et universa con-
gregiitio ; hiici (hinriulus pulalinus de Ueno, Cunradus de Ilohcnharl, Ueginbodo de
Lobedenl)urk, Burkardus, Werinherus, Adelberlus, Ileinricus Laurishamcnsis abbas,
Rfidolfus propositus ; luici Swiggerus, Uodalricus, Arnoldus, Gisiihenis, Megingoz,
»> Ileremnnnus, Ranuiiigus.
Acta sunt lioo anno dominico incarnalionis 1100, indictione 5, regnante victorio-
sissimo Romanorum impcratore " Friderico anno imperii ejus 8.
A' aus Karhr. G. L. A. Urknndcn-Solect C lad. 12 or. mb. e. »ig. pend. ddap»o.
flalnickt lUtrnnch hei Stiiannat UM. ejnncop. Wnrmnt. II, 80 nr. 86; Würdheeim Kotn
as HubK. dipl VII, 193 nr. 74; ton Motte itt der XriUchr. f. Gneh. dt» Oberrk. XIV,
186. — Stumpf tir. 4534 rerlefft die UamUuttg der Aittcenettheit Kai»er Friedridui I
treffen mit Hecht itt dett Jattuar IJüG tiiteh Straßburg, /n dat im Datum tmftgtbtmt
Jiihr lidiin nie .tchon deßteegen tiieht fallett, treil »ich der Kai»*r »fit dem JtM 1168 i»
Italieit befand, mit ihm auch der unter den Zrtigen gettamni' ■iltfrmf lümrmd,
:io Dieurllien »ind llitndliingnzetigett, die IMiruiig entspricht de, l,r 9p£ter orfal-
getidrn llnirkinidiing. Grnndidirr I. c. corrigirt der Indirlitm enl»preehend diu Datmm
in 1157 anno rcgni r>. üebriiimi imr nueh Bitchtif V.iinhnrd mit auf dem Tmf* cfas
Ka\»tr» nach Ititiien.
i) A' victorisisBimo.
as
1 In einer Urkunde des KIotter$ Neuburg trerden Chnnradns pn>po«itas potte« epitcopiu, L«n»-
fridns rnntor et dominiiB Ilcinricns de Hasrnimrrh srolaslirn« postea «ciam «piMOpnt, HftBrievs de
Tanlipko tiinr. dapifor, Albordis «rninr dp Snrkrnlx-rrh prrpositns HaaeragM all §rfimw4rlif M «mmt
Schritf-ntig erirähnl, die erfolgte, • ' Dm» r»" ' ' •■
i/()"4', trie die Annid. Argent. /«■.-. . Aor<i «mA- . ..
.7.S'/ tir. UH. — Ibidetn p. 39:i nr. lin, utiltr . ^mmk de» Km»m Fhtdridt I Jür
MaueritmüHsler, 11('>3 Jtili 8 SeU : Lontfridus rli niMiiaia. — Stmm/(f nr. 3989.
92 1161
111. Konrad Archipresbyter in Straßhur g schenkt sein Hans mit allem Geräth
und seiner ganzen Habe dem St. Arbogasthloster bei Straßburg. IIGI December 24.
Notum sit Omnibus tarn presentibus quam fuluris, quod Cunradus Argenlinensis
civitatis archipresbyter venerandus domum suam cum ipsius curticula et omni sup-
pellectile ac universis, quecunque in presentiarura possederat * seu deinceps possessor 5
extiterit, consensu et manu Waltheri causidici, cujus fidelitati et tuitioni omnia,
que habuerat, gratia obtentionis ipsi Iradiderat, nuUo'' ei linea sanguinis conjuncto
resultante, pro remedio anime sue et parentum suorum ecclesie sancti Arbogasti
tali tenore in propatulo contulit, ut videlicet, quamdiu possessor eorum fuerit, dato
singulis annis ob memoriam stabilitatis denario prefale ecclesie sicuti prius libere lo
omnia possideat eoque decedente nullus ei quamvis aflBnitate proximus ausu teme-
rario Usurpator suorum existere presumat. et quoniam pcrversitas et molitio morta-
lium in cunctis precaveri utilis censetur, tarn presentibus quam preterilis •= sanissime
consultum est, quatenus nichilominus fidelitati aliorum et manibus consentieutc
prefato Walthero eodem tenore omnia prememorata crederentur'', ne machinationibus iö
ecclesia pretaxata jacturam cujuspiara postea injuste patiatur, sed sub tuitione sub-
jectarum personarum largitio hec astipulatione firma perpetualiter facta ab omnibus
habeatur. quarum ista sunt nomina : Symon, Wernherus marscalcus, Albero de
Ehenheim, Dietricus prefectus. acta sunt hec quoque primitus 1158 anno incarna-
tionis domini, antedicto Walthero eandem domum cum omnibus supradictis causa sla- 20
bilitatis et firme munitatis tradente atque commendanle prescriptis testibus. acta
sunt etiam hec secunda vice ab eodem Cünrado in vigilia natalis domini anno
incarnationis domini 1160 primo, die dominico^ sub presentia et atlestatione Albe-
ronis prelali^ hujus ecclesie, fratrum quoque ipsius cenobii Meffridi, Arnoldi, Ilein-
rici prioris necnon et majorum civitatis videlicet Symonis, W'ernheri marscalci, 25
Dietrici causidici et Hermanni ejus fratris, Drutwini Rufi, Albcrti de Ehenheim,
Godefridi et Humberti filii ejus, Hadeberti, Wernheri de lapidea porta aliorumque
meliorum civitatis, Friderico imperante, Burcardo Argcntinensem calhedram guber-
nante. ut autem hujusmodi actio firma et inconvulsa maneat omni evo, sigillo
generali domini prepositi hujus loci munitam et fultam esse perulile censuimus. ae
H aus Straßb. Hosp. Ä. prot. 7383 cod. clmrt. sec. XV fd. 36''.
0) H possideral. b) H nulli. c) Sehr unleserlich. d) Von tarn presentibus — credcrentur tiart
eormmpirt. e] H prelate.
1 In der That fättt im Jahre 1161 die Weihnachtsvigü auf einen Sonntag.
1162 — 1163 98
112. In einer Urkunde für da» Kloster St. Arbofftut unter den Zeugen: Albero
prcpo.situ8, licinricus prior, Egiloirus, MofTridus astiterunl et hü burgeiues : Diele»
ri(Mis prefecliiH et omiins frnlres ejus, Symon, Wcrnherus, Wallhcnui, Albertus,
Hiidolfiis, Wiilllinnis dapifer, C:ftno, Ootcfrid, Nibclunc affiierunt elc. acta saut hec
5 anno iiiwirnntioriis doniini IUI?, indiclionc 8'. rnnctn f?. I'nderico imperanle. //'7?
// an» StrtM. Jlunp. .i. , . . , il oj,l. </..._ .. , _,.„. jja.
Die Urkunde und ihr liechtsinhaU erwähnt bei Schftpflin Alt. tOuttr. II, 631.
113. Kaiser Friedrich I erläßt auf Bitten Rudolfs des Probstee wn St. Tiomte
in Straßhurg schärfere Bestimmungen über die rechtzeitige Abführung der Zinsen
10 an das Stift und nimmt dessen gesammten Besitz in seinen Schutt und Schirm.
IJO.'i Fchrmr LKt Wirzbtov;.
(11. jj Im iiiiiiiiiic .sMiict.; cl individuo triiiitulis. Kridericus diviii.i f;iv.nli- cle-
mculia Itonianonun iniperolor uuguslus. • quandocuuque nostrg corruhurutionis pie
expo.scilur suirrogium, celeri affeclu csl allribuendum et, si quid exposcilur a nobis,
in quod perpctuo durare debeal, lileris est annotandum, ne prolixitas (emponim pos-
ti-ris lioc dul)ium rcddal vel inccrtum. novcrit igitur omuium Christi imf>criique
noslri lidolium tarn prcsens olas quam successura postcritas, qualiler dileclus ac
fidclis capcllanus noslcr Rüdolfus vencrahilis ^cclesi^; beati Tliornc in Argenlina
prcposilus ad noslram veniens prcsentiam omnimodam destructioncm ^lesi^ sag et
ao intolcrahiles prcssuras coram nobis lacrimabiliter exposuil, inier quas maximum et
prccipmim erat videliccl, quod rcclcsio suo inansionarii et alii, qui annualem fralri-
bu.s suis censum porsolvere debcnt, census ac dcbila senicia ad coltidlanos usus
et stipendia fralruin suorum perlinenlia singulis annis temerariQ eis subtrsherent,
per quod pcclesia sua admodum forel atlenuala, quod nee Tralres inibi deo Tamu-
■£> lantes dehita stipendia recipore nee divina olisequia possenl exercerc. unde nos
coinmuiiicalo principum consilio irrcfragabile edictura quoddam super hoc promulga-
viinus tale videlicet, ul quicunque niansionariorum vel aliorum debituin eis censum
usqiie ad feslivitatem beati Andreo ejusdem anni non persolverent, ab advocaüs
ennmd<Mn pos.sessiouum bona dehili census absqtie omni contradictione in potestalcin
ao noslram et ulililatcm Qcolesio. vendicarenlur et insuper illi siibtracla omnia resarcirc
coganlur, quousquo preposito el fcclesig sug digna salisfaclio exhibeatur. prctcrea
Q noslra majeslate postulavil, ul pro rcmedio animo noslr^ noslronimque omniam
parentum salute, tum quia advocalia ejusdem ccclesig spccialiler ad nos spectarel,
tum quia nohis et impcrio devolissima exislerel, saluli ejus prospicere et ad prisli-
aö uum sug dignilatis atalum miscricordilcr eam reducere vcllemus. nos ilaque consi-
deranles, in ecclesiarum luicione plurimum salulis nostro consistcre, Totis ejus
clementer annuimus el prcfalara ccclesiam omne-sque possessiones ejus : curiam vide-
lici't in Suntlioven cum banno, ngris, pralis el ncmoribus, curiam in Morswilre cum
agris el vineis, duas vinons in Kosionholz, curiam in Epheche cum vineis, maosum
Ul » lyie ImiictionMifffT um 'J tu niedrig.
tt9f.it
94 116 3
in Criechesheim, curiam in Bisliovesheim cum agris et vineis, curiam et vineas in
Rodesheim, curiam in Muzeclia cum agris et vineis et pratis, vineas in Mollcsheim,
curiam in Ergerslieim cum agris, pratis et vineis, vineam in Egensbeim, curiam in
Ulenheim cum mansis et curiis eidem attinentibus, in Eggeboldesheim curiam et
alias curtes cum banno, mansis, molendino et piscatione, pratis et nemoribus, curiam 5
in Huspergen superiori cum banno et mansis, curiam in Huspergen inferiori
cum banno et mansis, in AdelbardesLoven curtem cum banno, mansis et pratis,
in Lutpotesheim curtem et tres mansos, curtem in Illenkircben cum mansis, pratis
et nemore, curtem in Tubincbeim cum mansis, cum aliis duobus mansis custodis,
in Gugenbeim curtem cum duobus mansis custodis, curtem in Husgerüte cum mansis, lo
pratis et silva, in Nidekwilre 4 mansos, mansum in Beiben, mansos in Rinstete,
in Sluzesbeim mansos duos, dimidium mansum in Cunegcshoven, ecclesiam saucte
Aurelie cum decimis et curte et bortis, 15 curtes fratrum, quas ipsi inhabitant et
unam, que dominicalis dicitur, juxta claustrum et curiam, que fuit Heinrici Rieben,
et alias curtes, de quibus census dalur, item duos bortos in civitate custodis cum is
decimis sancti Tbome in Adelbartesboven et decimis ultra aquam Bruscam a Kal-
daha usque ad Goltgiezen ^ cum omnibus aliis, que vel nunc possidet vel inposterum
juste et racionabiliter poterit adipisci, in nostram tuicionem suscepimus et auctori-
tate nostra prefate ecclesie confirmavimus staluentes et firmiler precipientes, ut nulla
ecclesiastica secularisve persona, magna vel parva, in predictis bonis vel possessio- 20
nibus suis de cetero eam gravare vel aliquo modo perturbare presumat. si quis
autem huic decreto nostro obviare altemptaverit, 10 librarum auri purissimi pena
multclur, dimidietate camere nostre et reliqua parte predicte ecclesie inferenda.
quod ut verius credatur et ab omnibus ratum scmper et inconvulsum habeatur,
presentem inde paginam conscribi et sigilli noslri inpressione insigniri jussimus '■^
adhibitis idoneis teslibus, quorum noraina bec sunt : Heinricus Wirzeburgensis epis-
copus^, Eberhardus Babenbergensis episcopus^, Cunradus Eistedensis episcopus*,
Nicolaus Cameracensis episcopus^, Adam Eberaccnsis abbas, Marquardus Fuldcnsis
abas, Ilermannus Ilerisfeldensis abas, Nicolaus Ilalsbrunensis abas, Heinricus sacri
palacii protbonotarius, Fridericus dux Suevorum'', Ludewicus lantgravius Tburingie '', 30
Otto palatinus comes de Witelinesbacb ^, Marquardus de Grümbach, Heinricus maris-
calcus, Bertoldus triscamerarius et alii quam plures.
': Signum domni Friderici Romanorum imperatoris invictissimi. \ (M.)
Ego Cristianus cancellarius vice Cunradi Maguntini arcbiepiscopi et archican-
cellarii recognovi. s»
1 Ueber die Lage dieser OertlicJikeiten vergl. Silbermann Loccigesch. d. Stadt Straßh. S. HO.
2 Heinrich II von Bergen und A)tdechs Bischof von Wirzburg, 1159 — 1165.
3 Eberhard II von Baiern Bischof von Bamberg, 1146 — 1173.
* Conrad von Marsberg Bischof von Eichstedt, 1153—1171.
5 Nicolaus Bischof von Cambrai, 1137 — 1167. 40
8 Friedrich IV Herzog von Schwaben, 1152—1167.
' Ludwig II Landgraf von Thüringen, 1140 — 1172.
8 Otto VI Pfalzgraf, 1155—1189.
1163 - 1167 «6
Acta sunt hec anno doininicQ incarnationis 1103, indiclione 11, regnanle domno
Fridcrico Rotnanorum imiM;ralürc gloriosissitno anno rcgni ejus 11, impcrii vero 8.
dnliitn Wirzcbiirc 7 kulendas inarcii.
T au» Htral\h, Tlunn. A. docuin. iiiitt. Ia<l. I priviU-gci or. mb. e. »ig. imt. nU4. imfr.
8 Gedruckt ilaniaih bei Schilter TluMur. antiq. teulon. IIJ, ^uuar. p. 179; ScMöf^im Alt.
äii>l. I, 253 nr. 307 mit Fac*.; Würdtwein Nova »üb», dipl. IX, 384 w. IM; Ck
Schmidt Hi»t. du chap. de «. Thom. p. 303 nr. 8. Schnitgan» L'igl. de $. Tkom. p. SOS
tuich drr lUgiKtrumlo A fol. U> im Timm. A. — Böhmer nr. 3473; Stumpf mr. S97S.
FirUr Ikilr. x. Urk. II, 117 u. 150 hält die crtU und du Sjgnmmufil» fikr mtww-
10 gc/ertiyl vor dem Texte.
114. Paist Paschttlis IfT besliUi//t dem Domstift zu Straßhnr^f ein Bdkt
Kaiser Friedrichs I die Zinieintreibuttff betreffend. [liG7] Juli 31 Rom.
Pasculis cpiscopus servus servorum dei dilectis tiliis Cjonrado] prcposilo, H*.
dccnno el ceteris canonicis ninjoris ccclesiQ Argentincnsis saliitcm et apostolicam
I.-, IxMiedicliuiiern. iminubili debcl esse iirmiltilc subnixuin, quod imperialis statuit
inojesias et aposlolica coufiruiat auclorilas. euproptor dilecli in douiino filii vestris
juslis poslululiuiiibus, quas nobis per dilectum filium nostrum llenr(icuin| archidia-
conum vestruiii porrexislis, grato concurrenles asscnsu cdictum !■ , quod
Serenissimus imperulor Fredericus semper auguslus in episcopatu Ai. ->i pro-
ao mulgavil el episcopus vesler cum clero sub discrimine officii et bcii' iirmavit
et populus jurejurando firmavit, dcvotioui vestrQ apostolica auctorilate conrirmamus
et prcsenti scripli palrociniu communimus statuentes, ut secundum statuta cjusdem
lilii decetcro tribulurii ecclesie veslro slatulis lemporibus jura vobis absque contra-
dicliüue persolvuiil et, si coiitumacilcr ea usque ad feslum sancti Andrgg retinere .v«».f#
»5 presumpserial et salisfacere ueglexerint, a jure proprio cadant et, si proterve adliuc
retinucrinl, anulhematis gladio feriantur'''. et ad h^c adicimus, ut nemo ecciesiam
uul ulrium veslro ecclesio violare presumal el, qui feceril, excommunicatus et infa-
iiiis, pruut in slatulis jani dicii filii nostri decretum est, usque ad coudignam satis-
facliünem habeulur. nuUi ergo omniuu bominum fus sil, banc nostn; conlinnationiä
30 puginam temere infringere aut ei aliquatinus contraire. si quis autem tributariorum
et censualium sacerdus conlinnationem noslram et edietum imperiale pronuntiare et
suiiimu diligentia servure neglexcril, post terliam ammonilionein fralrum suspeosum
euni esse decernimus, doncc cpiscojx) et vobis salisfeccrit. datum Rome apad
sauctum Pelrum 2 kalendas augusti^.
■X, B aus Slraßb. Bet.-A. 0 fasc. 2733 or. mh. c. hutt. pend.
Gedruckt M Wiirdticrin Kova aub*. dipl. X, 35 nr. 9 (a. U65i mt^ dem Kb. mU, 1347.
^.. .J.iiy: 7,',,i w, ../,(' ,,r >iua
1 Orumlidirr l r. Heul M*rh V Di* Ä^fe O weiß ich nidU »kker m^tMten, tmUtit
l'.lrus ah decanu». > $M«bt emdt mwcAm htidm notk timm iModmico» aU
4ü /Vkim ein, imlem er : ^irafiburaer Domeamniktm pmerdUrf/. J. Oemrr. imrd. II.
441 iiml Wünlticein Aoni »üb». d4pl. X, 39 n
« Cfr. nr. 113.
« Am 30. Juli 1167 tear l\ibst I\wKaJii tll mit dem »iegreichen Kaiter in Aom tütferoftm.
96 1169 — 1176
115. In einer Urkunde für das Kloster St. Arhogast unter den Zeugen.-
Rüdolfus hujus ecclesie septimus preposilus', Egilolfus prior, Anshelmus, Sifridus,
Udalricus, Marsilius, Ileinricus canlor, qui et hec scripsit, Dietricus, Hesso presby-
teri, Cünradus dyaconus, Cünradus subdyaconus, Dielricus camerarius, Meffridus celle-
rarius, Gerloh, Wolfhelmi subdyaconi. acta sunt hec anno dominice iucärnationis
1169, indictione 2, epacta 20, concurrenle 2, imperante Friderico, Rudolfe Argen-
tinensi episcopatui presidente, advocatiam lleinrico"'^ Argentincnsem oblinenle. 1169.
H mis Straßb. Hosp. A. prot. 7381 coä. chart. sec. XV fol. 33".
116. Probst Jordanis von Leberau und Schultheiß Burchard von Hagenau
gehen mit Zustimmung des Straßburger Domcapitels einen Tausch von Grund- lo
stücken ein. 1176.
Cum Sit mos universis cenobitis de sacra consuetudine tocius ecclesie posses-
siones suas tarn fixas quam motatorias in melius commulare, Jordanis de Leberahe
prepositus et tocius dyocesis convenlus quoddam feccrunl concambium cum Burchardo
sculteto de Hagenowa in hunc modum : Burcliardus enim quandam habuil aream is
in platea Wisegrini claustro beate Marip, quod est Argentine, precio duodecim
denariorum tributariam^. religiös! vero viri, de quibus jam supra mentionem feci,
aliam habuerunt aream juxta curiam predicti sculteti sitam tota consolidatione suam.
has igitur areas tali concambio predicte religionis viri cum commemorato sculteto
sie commutaverunt, quod sculletus aream, quam possederat, et fecit et dedit preno- 20
tato conventui liberam ; aream vero liberam, quam a predicto conventu prius
recepit, per consensum Argentinensis ecclesie eidem censui subjccit, quem de area,
quam prius possedit, dare debuit. acta sunt autem hec anno dominice incarna-
tionis 1176, regnante imperatore Frederico, presente Ruodolfo Argentine civitatis
episcopo, preposito Conrado, Fricone decano, Wernhero marscalco, Ruodolfo de »
Rinouwa, Walthero sculteto, Sifrido burgravio et ceteris compluribus tarn clericis
quam laicis ejusdem temporis viris conprobatis*.
Aus J. Tardif Monum. hist. cart. des rois p. 330 nr. 673 nach dem Original im Pariser
Not. A. Darnach auch Grandidier Oeuvr. ined. II, 509 nr. 67.
1 Es werden im Eingang der Urkunde seine sechs Vorgänger genannt : Karolns, Arnolfus, Algotus, 30
Wignandus, Albero, Heinricus.
2 Richtiger ah Schöpflin Als. dipl. I, 357 nr. 311, der die Urkunde des Straßhurger Bischofs
Budolf, laut welcher derselbe mit Zustimmung seines Domcapitels Hohbarr vom Kloster Mauersmünster
eintauscht, um eine Befestigung darauf anzulegen, in das Jahr 1170 setzt, hat Grandidier sie in das
Jahr 1168 gelegt, da in derselben mch Anslielmus als advocatus Argentinensis erwähnt icird. Cfr. 35
Wiirdtwein Nova subs. dipl. X, 39 nr. 11.
8 Wohl in Hagenau gelegen?
4 In einer früher fallenden, in die Jahre 1167—1174 zu setzenden Urkunde Kaiser Friedrichs I
für das Basler Domstift werden folgende Straßburger erwähnt : Henricus Argentinensis scholarnm
magister, Burcliardus vicedominus Argentinensis, magister Henricus de sancto Thoma, Henricus de 40
sancto Petro. TrouiUat Mon. de Bäle I, 353 nr. 333. — Schweiz. Urk.-B. nr. 2335; Stumpf nr. 4555.
118 1118 2 97
117. In einer Urkunde des Biachofa Heinrich von Straßburg, einen Strnt
zwischen den Klöstern Mauersmünster und Moi/enmoutier betreffend, unter den
Zeugen : iJcrloldu» cimlor inajori.s ecclesic cl Frico dccauu», Ileinriciu de Veriogeo
cuslos, Iliigu conunicus de Friburg. Fridcricus pre|)osilus de sancto Tboma, Heia-
riciis cuslos de Hnnclo Petro ; de laicis: Wcrriherus marschalius * , ItudolTus de
Hiiiowe. octii sunt hcc anno dotninict! incornntiunis 1181, indictionc 14, Alexandro
papiiiilf''', Fri.1'>i!'w, |!,,M,:,ii,.riiin iinp'T;'i..r.. f.i;.iicr rfRii;i!i(<', //v/
AuH OtrUil Jhii. .S,h-. Aiyr. JU, l i, .iurh hn JUlhommf
lliiit. Medium Muh. p. 307 umt U ^ //»; nr :i7
10 IUI. J' i'inlrtc/i der Probst und der Courent ron o/". im Straßbure
beurkunden die tStiftumj einer Capelle für Arme und Pilger init- ■ >■ S'f Au !■>■?;, n.
parochie durch Engelbert den Dekan von St. Thomas. il8Ü.
• In nomine sanctc et iudividuc trinitatis. ego Fridcricus dei gralia -
sancli Thome preposilus^ et tolus ejusdcm ecclesie conventus. • nolu.
i.') cupinius Omnibus fidelibus tain futuris (piam prescnlibus, qualilcr düininas Eng'
ecclesie sancli TIioinQ vonerabilis decanus ad honorem dei et ad conservaudam
jusliriam ecclesio nostro capcllom in lerritorio ccclesin sancto Aurclio ju\"- ■
qua Iransilus est ad sanctuin Abliogasluin S tum de propria facultui : ... ^^
lidelium elemosinis construxit hac ratione, ul ibidem fierel paupcnim ac peregri-
20 norum receptaculum et ut idem locus in perjwtuum recognoscalur pertioere et
subici ecclesie sancli Tlioino. unde conmuni consensu capituli stalutum est, ut
eadem capella in adminislralione divini o(Bcii et provisione pauperum duobus
1 Wormriis mi.rpsrnliiis Arjiri.t hrnfnllK Xeuge <» eintr UrbmiU Htnof Fritdridm F twi
Srhirohai für KUmttr lluJtrnbunj, ,1 „„g von TruttenKmtem betr^mä, U8t April t8 [ÜomtlmuJ.
ar, SchOpflin Ah. dipl. I, 376 nr. 328; WänltieeiH Nora mb». dipl. X, 107 »r. 36. — Stm^ w. 4Sir.
« UHl Au/fust 30 glarb Fiibut Mejcander III.
> Friedrich der lyolmt von ."?<. Thoman, der riim rmf» .W.». /ii.r »rk^nuuun <im/
tcirderholt alu Xciiije in Kninenirkundcn, tum ernten Mal UNS Märt 3 Gelnhatufn, Stu
nmiH int er mit Kni.ier Friedrich in lUdien, ro»i Fehninr IIS.', bit tum Ja
aii //<»/-• nachireiubttr. rerf/l. Sliim/f »r. 440U, 4411, 4412, 44J'.>, 4438, 4430—33.
1141, <//.?, n:>l. II 44Ht. JI.'Q Juli 13 br:eugt er ru IlagfHUu
für die Kl<:sl,r 11 , Seuhurg, StHmpf nr. 447», 44so. Im Jahr i.
lieher (Ir.iandler tu Jtdist (7rwir»w /// (Tirrhe Jahrb. d. drulneh. Hrieh» m. Hrihi fj
iiiul ist Zeuge einer Urkunde llinehof Heinrieha von SIraßburg für Haslach (Wuii, .. •^-
X, di}tl. X, lü3 nr. 61). Auch unter Heinrich VI tritt er mfhrm,d» auf 1193 Augwft 39 zu
Stum/if nr. 4707, HOC Juni 35 uml SC tu Dbcr-Ehenhcim, Stumpf nr. .WIO um! .WH "
i'ciriHfOfi, Stumpf nr. 6()17. Im Interttae Känig i»»7i;i/« m» er el^mf.tlh thAliet. ui
1300 einen lirief desselben an 1\ib»t Innoctnt II''
S. I7S iml. 3). Als Schirdarichter iteiachen dem
40 ir.U und 1300. Cfr. Sehöpßin Als. dipl. I, 301 ,1t I, Ul m. Mff.
Im I 'ebrigen vergl. nr. 135 ff.
* Kfmigahofen (D. St-Chrm. IX, 745) tes i. Zm Omkkklt 4tr
St. Marcut-Capelle rergl. Ch. Sehmidi Hitt. du eh.
13
98 1182
elemosinariis Burcardo videlicet et Cüiirado eorumque successoribus in perpetuum
cura conmillalur ita, ut orania, que nunc inpresentiarum eadem capella possidet
vel postmodum quocunque modo cum deo adipisci poterit, in provisione eorum
consistant, ut ipsi sibi inde suam necessitalem suppleant et cetera peregrinis et
pauperibus fideliter distribuant, lumen quoque capelle provideant. constituit nicLilo- 5
minus sacer convenlus noster in sollemni capitulo rogante et ordinante predicto
Engelberto decano, ut ad perpetuum hujus conslilucionis monimentum in letania
Apritis majore videlicet in festo sancti Marci convenlus noster cum processione ad eandem
capellam veniat et predicti eleraosinarii provisores scilicet capelle et liospitalis
refeclionem fratribus eadem die in refectorio claustri sancti Thome procurent, que lo
refectio constet quinque solidos et* quarlale frumenti et amam vini. unde predictus
decanus pro remedio animg sue dedit eidem capelle dimidium mansum propria
facultate sua emptum, in Eccheboldeslieim marcha silum, censualem videlicet ecclesie
sancti Thome. Cunradus quoque elemosinarius similiter dedit dimidium mansum
censualem ecclesie nostre in eadem marcha silum. preterea dedit decanus tres agros 15
proprios in eadem marcha sitos. ad hec in Huspergen dedit duos mansos et dimi-
dium censuales ecclesie nostre, ad quorum emptionem dominus Burchardus vice-
dominus et frater noster duo talenta dedit. dominus Hugo quoque sacerdos de
Gugeuheim et frater noster dedit predicte capelle quarlam parlem mansi in Cunheim
censualem ecclesie de Nuwilre. in eadem marcha dedit decanus quatuor agros ao
proprios et curtim. hec ergo et alia, si que deo annuente prefata capella jusle
poterit acquirere, sicut sacrum nostrum decrevit capilulum, predicti elemosinarii
Burchardus et Cunradus eorumque successores in perpetuum in sua poteslate
teneant et, quicquid preter censum et duram necessilatem eorum residuum fuerit et
preter refectionem fratrum in festo beati Marci, fideliter pauperibus et luminaribus 23
ecclesi§ distribuant. et ut hec nostra pia statuta firma et inconvulsa permaneant et
ne aliqui successorum nostrorum infringere valeant, presenlis scripti munimine et
ecclesie noslre sigilli inpressione corroborare decrevimus. acta sunt hec anno
dominice incarnationis 1182, indiclione 12 ^ Lucio reverentissimo sacrosancte Romang
ecclesie presidente, regnante domino Friderico gloriosissimo Romanorum inperatore 30
et semper augusto, Henrico venerabili Argentinensis ecclesie electo presente et
approbante, domino Fricone reverendo ecclesie majoris decano tunc ^ncem domini
elecli gereute, presentibus quoque et consentientibus ac consulenlibus religiosis
prelatis et fratribus ecclesie sancti Thome : Friderico preposito, Engelberto decano,
Henrico magistro scolarum, Oltone portario, Algoto cellerario, Ottone piucerna, 35
Rudolfo, magistro Hugone, Hugone sacerdote de sancta Aurelia, Rudegero, Johanne,
Friderico sacerdote de OfTenburc, Burchardo vicedomino, Erbone, Dithero, Alberto,
Bertoldo, Hugone, Werinhero, Rudolfo ecclesie sancti Petri cellerario, Werinhero
marscalco, Sifrido burgravio, Walthero causitico, Alberto de Ehenheim, Rudolfo de
a) et auf Rasur nur in Spuren sichtbar. 40
Die richtige Indictionsziffer ist 15.
1182 00
lUiiüwc. quoiiiuiu vero multiplicalu cautela ampliorem aclionibus prestare aolet
firmitalcm, utile duxiinus hanc nostre conslilutionis cartam nun »olum noslre Qcdcci^
scd et iaujuri.s ricclesio et beati Peiri sigillis insignire.
T aua Straßb. Tlum. A. docnm. bist. lad. 13 or j-fnd.
Gedruckt darnuch bei Ch. Schmidt Hitt. du chai ,'mh. p. 394 nr. tO.
11!). Walther der Spender Bischof Heinrichs von Htraßburg gründet auf Um
gehiiriijem Areal jenseits der Breusch die der St. Thomatkirche nnterttehend«
St. Nirnlaitscnpclle. ilS2.
\ In Uütniuü äuiicle et individuo Iriuitatis. \ notum sit omnibus Cüriati
" IkIcüIhis lain posleris quam prescnlibus, qualitcr dominus Wallherus domini nostri
Ilciurici Aif^eiilinensis episcopi di»j)ensnlor pro remcdio animc sue in honore sancle
Miuic Magdulene, Mauricii, Nycolai, Ckjcilie in predio suo, quod situtn est ullra
Hrusciiin iu territorio sancli Thomc, capellam conslruxil' et consilio conmuni atque
rogalu tocius coiivciilus claustri sancti Thorne eandoni capellam uno manso inferioris
1.-. Ilugisbergin marcha sito donavit et videlicet conposilioDc, quod predictus Walleru»
capellam clerico, cui velit, legitime uscpic in finem vii<j su^ primo conccdat
bubendam et idem cicricus tarn dote capellc quam aliis redilibus ad tcrrainum vit^
suQ frualur preler dimidias tarnen oblationes, quas idem clericus custodi sancli
Tlioine lidcliler dividere debet. et sepius nominatus clericus, officio suo apud
«) cai)ellam colcbrato, nisi inlirmi inpedivcrint, sancti Tbome cborum debet frcquentare.
baptisma vero vel sepultura nuUi in eadem capclla debet denegari vel a quoquam
probiberi. morluo autem primo ejusdem capell^ clerico, prepositus sancü Thome,
cui vult, clerico capellam concedere debet. conventus sancti Tborac in feste sancte
Marie Magdaleno primam vosi)eram in eadem caiR'lla debet canere. ob quam j^> **
•a venerationem jam diclus Waltbcrus ad rcfeclionem fratrum in eodem festo 15 solides
de predio suo annualim dari conslituit. ut autem hec slabilia et inconrusa perma-
ncaiit et nc quis successonim noslrorum infringerc vnleat, sigilli domini nostri
lleinrici Argentinensis episcopi inpressione corroboramus. acta sunt hec anno
doininico incarnationis 1182, indiclione 11», Lucio reverenlissimo Romane sedi
:») presidente, regiiante Fridcrico gloriosissimo Romanorum imperatore et scmper
augusto, lleinrico vencrnbili Argentinensi episcojx) presenle cl approlwnte, domino
Kricconc innjoris eccle.sio dt^cano oliam presenle, presentibus quoque cl consontientibus
ac cousulontibus rcligiosis prelalis et fratribus sancti Tbomo : Fri<lcrico preposilo
-snncti Tbome, Engelberto decnno, Hcinrico magislro scolarum, Ollone portario.
ar> .\lgoto cellcrario, Rüdolfo, magislro Ilugone saccrdole de sancia Aurclia, Rödegero
et Johanne, Friderico sacerdolc de OlFenburcli, Burcbardo vicedomino, *Erbone,
Diuterico, Alberto, BerhluMo, HMguii'v Oii...... '"Muvnni. WitiiIkto, domino R&doUo
i Vergl. Ch. S:huiidt Uint. du chap. de - /
'i IM« lndictioHstifftr um 4 tu nitdrig.
100 1182 — 1185
gcclesie sancti Peiri cellerario, Wemhero marscalcho, ßudolfo de Rinöwe, Sifrido
burcgravio aliisque viris honestis quam plurimis.
T aus Straßb. TlMtn. A. docum. bist. lad. 12 cop. mh. cocBva von andrer Hand ah nr. 118
geschrieben, ohne jede Spur der angekündigten Besiegelung durch liisclwf Heinrich. Die
Urkunde ist früliestens in die letzten Motmte des Jahrs 1182 zu setzen, da Heinrich 5
erst im Juli desselben Jahrs geweiht wurde i.
Gedruckt darnach bei Ch. Schmidt Hist. du chap. de s. Thom. p. 294 nr. 9.
120. In einer Urhmäe Bischof Heinrichs von Straßhnrg, die Niederlassung
von Mönchen aus Metz hei Ru/fach betreffend, unter den Zeugen .• Bertoldus prepositus
majoris ecclesie, Fricco decanus, Lantfridus cantor, Ebirardus custos, Olricus lo
prepositus de Hasela et ceteri fratres majoris ecclesie ; Anseimus advocalus, Wernherus
marscalcus, Sifridus burgravius*, Rüdolfus de Rinovva, Rüdolfus sculletus et
Waltherus frater ejus. facta sunt hec anno dominice incarnationis 1183, indic-
tione 1, epacta 25, concurrente 5. 1183.
B aus Straßb. Bez.-A. G nr. 26 or. mb. c. sig. pend. 15
Gedruckt darnach bei Würdttcein Nova subs. dipl. X, 131 nr. 42 ; Butt, de la societe p. la
conserv. d. monum. historiq. ^Alsace IV, 2, 233. Nach fehlerhafter Copie Gattia Christ.
V instr. p. 483 nr. 24.
121. Bischof Heinrich von Straßburg übergibt dem Kloster Pairis ein dem
Straßburger Domstift gehöriges Orundstück in der QemarTinng Arzenheim. 1185. 20
Heinricus dci gracia Argentinensis minister humilis omnibus, ad quos presens
pagina pervenerit, salutem in vero salutari. quia labilis est bumana memoria et
res necessaria a suo statu facile dilabitur, nisi scriptis confirmetur, inde est, quod
universis lam modernis quam posteris, ad quos hoc scriptum pervenerit, manifeslare
curavimus, qualiter domnus Heinricus de Sülze et proles ejus predium quoddain in as
territorio Arcenheim situm post mortem domni Egenonis avunculi uxoris sue jure
hereditario putabat obtinere. hoc autem predium jure proprietatis ad noslram
majorem ccclesiam pcrtinebat. prefatus igitur Heinricus et proles ejus, qui illud
predium injuste tenebant, postposita et resignata omni spe successionis et heredilatis,
in manus nostras ipsum predium resignaverunt. nos autem tam ex dignitale 30
scbolarum, quam adbuc in manu nostra tenebamus, quam ex episcopatu habentes
potestatem procurationis super puerum quendam ecclesie majoris canonicum, ad
quem sepe nominatum predium nomine beneficii claustralis speclabat, ex assensu
domni Egelolfi de Urselingin patris jam dicti pueri et ex assensu ejusdem pueri et
1 Die Annal. Marbac. berichten zum Jahr 1182 : Heinricus Argentinensis episcopus in Ytalia ab 35
Christiano Maguntino episcopo cum magna difficultate consecratur in festo sancti Jacobi apostoli
(Juli 25). Mon. Germ. SS. XVII, 161.
2 In einer Schenkungsurkunde für die Abtei Pairis um das Jahr 1200 heißt es : post hcc pater
meus Egelolfus (de Gotenburc) dcdit eidem ecclesie pecuniam, de qua emptum est molendinum
Columbarie a Conone de Biscowesheim, et hoc manutcnendum conimissum est salmanuis Wemhero
marschalcho, Sifrido prefecto , Burchardo de Steinburgetor Argentinensibns. Cfr. Würdtwein Nova
subs. dipl. X, 184 nr. 64.
1186-1187 ICH
univcrsi cnpiliili Argcntincnsis majoris »;cclcsio vencrnhili ahhali Wcceloni ti
moiKiohi.s i'arisicnsis cenobii sepc nominalum predium pro r.risu 10 solidorum
Ar^(<'tiliii(rnsium in festo sancli MnHini untiuatim solvcndonun jur«; bcrcdilario in
pcrpctuum conccssiintis, lujc qiioqiio statiicnles, ut siicfcdftililius ioTicein sibi
n persüiiis in tiliiluin cjusdcnn prcfati predii semper firma rnaneat s<-in(l facta coocenio
et Qcclüsia Parisiensiy vcl aliquis nomine ipsius de manu ciijusrpinia iion cogatur
ilhid ilcrato siiscipcre, scd ad recognoscendatn logilimo posscssori jusliciam suam
\2 denarios Argonlincnscs persolvat. hoc quoquc dignum duximiiü inaerere, qood
prcdiclus ablios et inonachi 30 libra.s Basilienses jam noniinato Ileinrico dederant,
III ul posscssionein, quam incaiite tencbant, ipso cum prolo sua in tnanos nostraa
resigiian-t. facta est autem hec donatio a nobis et capitulo Ai^enlioensi abbati
et fTclfsio l'arisicnsi anno ab inoarualione domini 1185, regnante Friderico impe-
rature. et ul hec verius crcdantur, presenlem paginam impressione sigilli nostri
niunivimus et, quod veritas mogis elucescat, sigillum capituli Argcntincnsis majoris
ir. ccclcsic apponi fecimus. hujus quoque facti testes sunt : Bertoldus preposilus de
Swarzenbcrc, Fricco dechanus, Lenfridus' cantor, Cunradus archidiaconus de
Iliiiioburc, Kbcrhardus custos de Junginge, Burchardus archidiaconus de Gregens,
\\'erno canonicus, Moraudus canonicus.
C aus Cohn. Bet.-Ä. fonds Pairi« or. mb. c. S Big. pend. tMapti*.
'.XI B eM. Siraßb. Bes.-A. 0 nr. 27 or. nib. e. D »ig. pmd. ddaptit.
Gedruckt nach B bei TFAnKionn Nova luba. dipt. X, 137 nr. 45.
122. ^' t' .l)':{ Humbert aus der Lonütardti, t,,,. .ii,i,,jjurger Bürger, löst
durch eine Qeldzahhing alle Verbindtichkeilen gegen das Jung 6'(. Petersstiß, die
auf einem Haus unter den Sattlern und einer Mühle zu Illkirch lasteten. 1187.
» I In nomine sanclc cl individuc trinitai: . .tum esse volumus tam futuri
quam prescnlis seculi hominibus, quod Ilumbcrtus natione Longobardus, professione
modicus, dignilate civis Argcntincnsis, ab omni obligatione scilicct domus inier
scUalores vi niolendini in Illeiichirclipn sc suosquc hcredes solvil, qua conrentui
sancli IVlri anle porlam Argcnlinensein obligatus fnit. hoc autem focit in qiiadam
■M lite dirimcnda, quo versabalur intcr conventum predictum et Eberhardum quendam
olcricum suosquc coheredes. litis autem forma talis fuit : prepositus cum conrentu
(liccbal. so locntorom csso moloudini trium rolanun et ejus ap{)ondirium, scilicct
salius triam mansuum cl qunrla parle mansi frugiferi et quadam areola in villa
Ekkeboldesheim sita; horum aulem enumeratorum usufructunrios dixit esse conductores.
u3 Eberhanlns vero et ejus coheredes econlra tercie partis molendini, videliccl unius
rote c\un suis appendiciis, dixcrunl se possessores hcredilarios esse, hanc lilem
episcopus lloinricus consulentc Berlitoldo canlorc diremil in hunc modum : quod
prefulum cnpilulum 17 libras Argentinensis monclo Eberhartlo suisque eoheredibus
tradidil; ecoulra prenolati controversores, quicquid juris in predicta parte molendini
suisque appendiciis videbanlur habere, unanimiler capitulo rcsigiiavcnml. sicque
() B Lentfridus.
Htm. II
102 1187 — 1188
tercia pars molendini et ejus appendicia, que convenlus prius quasi nude possederat,
per consolidationem obtinuit. predicle vero pecunie prenolalus ITumbertus dedit oclo
talenta liberans se suosque, ut diximus, heredes a qualibet obligalione predicli
claustri, convenlum vero taliter obligando sibi, ut vigilias et missam pro defunctis
semel in anno tribus continuis diebus decantet, tribus personis adhuc in carne s
vivenlibus, Ilumberlo scilicet pecunie datori et Berbte uxori sue aput ponlem beati
Arbogasti incluse et filio ejus Humberto in prcdicto claustro sancti Pelri canonico.
cum autem bee tres persone universe viam carnis fuerint ingresse, couventus, ut
spopondit, eas sepeliat et anniversarii eorum celebrando vigilias et missam pro
defunctis nunquam immemor existat. hec autem stili officio et sigilli inpressione lo
confirmavimus, ne tcmporis prolixitate possent a memoria posterorum cadere. acta
sunt autem bec anno ab incarnatione domini 1187, indiclione 5, teslibus sub-
notalis : Heinricus episcopus, Berbtoldus canlor, Morandus scolasticus, Eberbardus
custos majoris ecclesie canonici ; sancti Petri Eberbardus prepositus, Eberbardus
deccanus, Hartungus magister scolarum, Heinricus custos, Gernodus, Humbertus, lä
Hugo, Willebelmus, Eberbardus, Ansbelmus portarius, Willebelmus cellerarius,
Burcbardus, Gotefridus.
B aus Straßb. Bez.-Ä. G fasc. 4226 or. mb. c. 3 sig. potd. delapsis.
Oedrttckt darnach im Bull, de la societe p. la conserv. d. monum. historiq. d'Älsace III, 3,
158. 20
123. Paöst Clemens III hestätigt Friedrich Proist von St. Thomas lu Slraßhurg
die günstige Sentenz der Basler Synode, einen Zehntenstreit mit einem Cleriker
lelreffend. 1188 Juni 8 Rom im Lateran.
Clemens episcopus servus servorum dei dilecto filio Frcderico preposito sancti
Tbome in Argentina salutem et apostolicam benedictionem. sicut ex inslrum«nti s
publici recitatione didicimus, cum B. clericus, qui super cappella Mirinwilre a te
per diffinitivam sententiam a bone memorie Luc[io] et Ur[bano] ' nostris predeces-
soribus confirmatam fuerat superalus, denuo tibi calumpniam suscitaret, querelam
ad venerabilem fratrem uostrum H[einricum] Basiliensem ^ 2 episcopum residente in
sinodo detulisti, ubi contra ipsum B. sinodali fuit sententia diffinitum, ut et fruclus 30
decimarum, quos invaserat, tibi restitueret et a tua de cetero molestatione cessaret.
nos igitur eandem sententiam, sicut auctoritate sinodali, presente etiam venerabili
fratre nostro H[einrico] Argenlinensi episcopo, fuit canonice promulgata et in
autentico continetur, btteris presenlibus confirmamus. datum Laterani 6 idus
junii pontificatus nostri anno 1. &
T aus Straßb. Thom. A. docum. bist. lad. 1 (privileges) or. mb. c. buUa pend.
a) T Basilensem.
1 Lucius III 1181—1185, Urban III 1185—1187.
2 Heinrich von Harburg, Bischof von Basel, 1180 — lli)l.
1188—1180 i(ß
124. In einer Urkunde Bischof Heinrichs ton Straßhurg f> Kloster
Afarbarh unter den Zeugen: Fricco decurius, KIxTliardus cuslos, i! i.cua de
Vi;riii(^(! el (ilii mujoris ccclcsie canonici; Anslielmus advüciilii<>, U<-rnhenis
niuräcliulctis et (ilius eJiH, Ht^uirus de Uinuvva et iilii ejus HüdolfuH scuUctus et
5 Wulllierus fratcr ejii ii;la sunt hoc anno incarnationis dominic^ 11K8, it88.
C au» Culm. Bet.-A. fomi'i M.u l.n h i,r. ii'Ik c. xin. pmil Jelapmt,
Gedruckt bei WürdtwetH Nova iub$. dipl. X. tt x aotogr. UboL epitcop. Tkbno.
125. /n einer Privilegienbestäligung Bischof Ileinrickt von Straßburg für äit
Ahlei Baumgarten unter den Zeugen >ignuin liertoldi preposili. . + , Signum
1» Kricoiiis dccaiii. .-f-. signuni Berdoldi caiiloiis. .+. signum Mongrandi scolaslici. .+.
sif^niiin Kbreliardi custodis. .-f. signum Ilenrici camerarii. .-f-. Signum Conradi,
Hiircliardi, item Conradi et alterius Conradi corepiscoporum. .-f-. signum Arooldi
archidiaconi. .4-. signum Conradi archisubdiaconi. .4-. signum Ulrici, Ilugonis et
ulleriiis Ilngonis presbiterorum. . + . signum Albcrli mensurnarii. .-f. signum Ulrid
1,- preposili de llasclu. magislcr Wemerus. \il85-ii89\
n au» Straßb. Bet.-A. 0 nr. 29 or. mb. c. »ig. pend. delapto.
Gedruckt darnach bei Skhöpflin Ah. dipl. I, 395 nr. 347 (a. Jt90), ton Gramdtdier Oemvf.
iiM. III, 37 in da» Jahr 1185 ge»ettt. Die DatirungnlermiHe ergehen $ith danuu, Jaß
1185 noch I^iitfridu» ah canlor ertcheint (nr. 121) und 1190 er*i Eberkardu* ßU pr»-
SO jiwitu» urkundlich auftritt (nr. 138).
126. Probst Berthold gibt dem Straßburger Domcapitel den bisher widerrecAt-
lieh von der Kellerei desselben allein inttegehabten Effenberg zur allgemeine» Nutz-
nießung zurück. [1185-1189].
Derclitoldus del gralia majoris ecelesic in Argentina preposilus uiuv, .. ..„-
1» tribus suis canonicis majoris ecclesie salutem et fraternam dilcclionem. quia in
leclo infirmitatis nostre propler quonindam vestrum absenüam omnium presenliam
habere non possunuis, quod in prcscntia paucorum fecimus et coram aliis posles
confossi sinnus, hoc od oniuiiim vestrum noticiom scripto nostro perducimus. noscat
ergo vestrc universitatis diloclio, quod coram douiino F[ricconel decano et domino
90 llugone de Vriburg vice et lolius capituli loco recognovimus. quod mens ille, qm
dioitur Kphenbcrch, quem nos occasione cellerarie occupareramus. non ad cellera-
riam spectat, sed ad vestros conmunes usus ex integre pcrtinet. quapropter rede-
unti's ad proprium et cortam conscienliam super omni nostro excessu el negligenlia
' !■<-■ ■' ■ " /;;■■' -• ./ ■ /■,:,. .,7.' .;-, ;■•,-.-':. ;,..'■- r..r. r. <u,ym Thtodtrie*» tunf, ät* für
35 da» A7.i^.'.)- M,i>' i'i' in .i.r~,'K.i, s.i.i;, ,,,, ,/,,.., . ,1 ,/ ,1 , . Frir«» d**««!!«, EbarluM^
iliis proposttiis snucti l'otri. ('(^iiradus roropi.sroiuis. I Wwakw «t
lilius ejus Woriilior. Rt^ilolfus rnnsidirus et Wnltlipriis l '"Ab, Mm.'A.
fontig Mnrlmrh ■ -tig. itend. dtlajtset, getiruckt I ar. 50.
404 118 9
et maxime in eo, quod circa rellentionem illius monlis deliquimus, a deo et a vobis
indulgentiam humililer imploramus. ne igitur ulli omnino hominum nobis in digni-
tate vel officio seu beneficio aliquo succedenti sub noslro nomine vel occasione
nostre possessionis de prefato monte aliquid liceal usurpare, jam dictum montera,
sive ad sanitatem per dei gratiam revertamur, sive de hac vila migremus, univer- 5
sitati vestre, ad quam de jure pertiuet, ad conmunes usus fratrum dimittimus et
sigillo nostro presenlem paginam confirmamus. post hec hoc idem factum nostrum
recognovimus et coram infrascriplis personis nos fecisse confessi sumus : scilicel
Morando scolastico, Burcardo archidiacono, Bercbtoldo nepote nostro, magistro
Petro, magistro Ingrammo, Petro plebano de Slezestat, Manegoldo, Nibelungo, 10
Ottone et aliis plerisque.
B aus Straßb. Bez.-A. G fasc. 2705 or. mb. c. 3 sig. pend. laesis.
Gedruckt nach dem lib. sal. 1347 bei Würdtwein Nova subs. dipl. X, 140 nr. 46, ohne
genügenden Grund in den Mai 1185 gesetzt, da für das Tode^aJir des Domprobstes
Berthold jede Angabe fehlt i. Im Uebrigen vergl. nr. 125. .-
127. In ehier Urkunde Bischof Heinrichs von Slraßhurg für das Kloster Süs-
ser Ihal unter den Zeugen: C. prepositus ''' Argentinensis, Fricco decanus Argenli-
nensis, H[einricus] camerarius, C. dapifer, Morandus scolasticus cum nmllis aliis
Argentinensis ecclesie canonicis ; Burcbardus vicedominus Argentinensis, Wernherus
marscalcus Argentinensis, Waltherus Argentinensis, Ansbelmus advocatus Argenti- 20
nensis^. facta sunt hec anno incarnacionis domini 1189*. 1189.
Aus Würdtwein Nova subs. dipl. XII, 120 nr. 39. — Stumpf nr. 4641.
1 Der bei Würdtwein l. c. erwähnte Probst Reinhardus de Tengen vom Jahre 1186 kommt nur in
einer gefälschten Urkunde vor und gehört dem 2ten Decennium des 13ten Jahrh. an, vergl. nr. 159. Im
Uebrigen scheint es, daß Berthold die obige Mestitution wirklich auf seinem Todesbett vorgenommen hat. 25
Eine undatirte Urkunde Bisclwf Heinrichs bestätigt dieselbe dem Domcapitel, nachdem der Probst
inzwischen verstorben war. Straßb. Bez.-A. G fasc. 2705 or. mb. c. sig. pend. delapso.
2 Die Sigle C ist unrichtig, vietteicM durch Lesefehler aus E entstanden.
8 Der Straßburger Vogt Ansehn, der hier zum letzten Mal erscheint, ist wohl der miles quidam
prepositns Argentinensis, de»», weil er der Aufforderung des kaiserliclien Marschalls zum Zweikampfe 30
nicht nachgekommen war, durch einen Eechtsspruch der Fürsten in Anwesenheit des Kaisers Amt und
Gut aberkannt wurden, 1191 December 29 Hagenau. Cfr. Gisleberti Chron. Hanoniense (Mon. Germ.
SS. XXI, 558 u. 577). — Stumpf nr. 4733.
* Die gleichen Zeugen, die Straßburger Domcanoniker ausgenommen, enthält eine Urkunde Kaiser
Friedrichs I, der mit Bischof Heinrich von Straßburg für das Kloster EussertJtal einai Gütertausch .35
eingeht, 1189 April 14 Hagenau. Würdtwein Nova subs. dipl. XII, 118 nr. 38. — Böhmer nr. 2714;
Stumpf nr. 4515.
1190— liei 106
128. /// einer Urkunde Konrads des erwuliUen Bischoft ton StroNtwrg /fr
das Laulenhacher Capilel : hoc aulcm acla sunt ah incarnationc domiDi 1190 raoo,
pni.sciilihiis canonicis Argenlincnsis ccclcitio [Klierhlordo* preiMtsito, Ileinrico costode,
Alberto de Sncigenberc, Morando scolastico, Hurchardo viccdomiuü ' . ItOO.
C n nu» Slrafth. Ttei.-A. 0 nr. 30 or. mb, c, 3 $ig. pend, Map$ü.
Gedruckt damtu-h bei LayuilU fr. p. 28: GrandidUr Oeuer. infJ. T. f!TC, nr 10 ■ Znlu-ir
f. Gesch. d. Obarrh. XI, 31».
129. Jlischof Konrad von Slraßhurg enlscheidet, daß der Pfarrer ton Hütten-
heim zu keiner DiensHeislung gegen irgend einen ArcAidiacon des Ulraßlfurger
10 Domstifts terpßicktet sei. ItOl Straßburg.
In iiumiuo sanctc et iiidividuo Irinitatis. C[i1nradu.s] dei gracia Argenlineosis
ccclesio minister huinilis universis lain prcsenlis quam fuluri temjwris bominibtu,
ud quos hoc scriptum pen-eneril, p-rpctuam '' in domino salutem. uniTersitalis
vcstre noscal dilectio, quod, cum dominus lleinricus Argentinensis majoris ecdestf
15 tuslo.s apud llulinhcim* in judicio suo, quod vocalur Chrislianitalis placilum*. con-
sedissot, a jxirrochiünis inquisivil, quis se el suos ihi procurare deberet, respon-
sumquo est, quod duobus annia continuis suus ei dispensator ibi deberet mioiätrare;
de lercii vero anni ser\'icio se dubilare dicobanl. aliqui tamen erant, qui dicebant,
quod plchanus superioris capellQ in Icrcio anno servire teneretur. ad quam reis-
iu lioueni cum Ilurtungus jnm diclo capellf; plebanus ad presentiam nostram eppellaaset
et nos in placito nostro Argcnline super hoc justiciam i)or senlenciam inquisiviase-
nms, dominus Ebcrhardus Argentinensis prepositus, qui prius ctialos fuerat et
('andern capellam diu lenueral, in virlute obodienlie inlerrogatus asseniil, quod nee
ipsc ni'c nliquis anttjccssorum suorum infra quadragiuta annos, quos se bene in
1« meinoriu halterc dicobut, in illa capcUa alicui archidiacouo ulium servicium feoisset.
per senlenciam igilur secundnm adtestalionem preposili adjudicalum est, quod,
cum plehatius et sui antecessores actcnus ab Iiujusmodi scrvicio liberi « fuisse, etiam
dfinceps dobere esse inmunes. quam sonteuciam et nos incoulinenti confirmavimus
el incoiivulsam esse volumus. ne igilur super hoc aliqua postmodum suboriri possit
■•«» disaensio, hec adscribi el sigilli no.stri aucloritate fecimus corroborari. acta sunt
hec anno dominice incarnalionis 1101, regnante Heinrico inperatore, presenlibua el
consenlienlibus confratribus nostris Efberhardo] prcposilo, F(riccone| decano, Morando
scolastico, arcbidiaconis B[urchardoj de Granies, C(önrado) de Gündolfingen, II[ugoDe|
•) Dit t^Hf tritt» BttcktttthtH ttmittkl, rM L*f»itU »ni OnuulHitr f« ReiaUrdo trftu*. k) Bym-
3^' peluuam, r) B libcrcri.
• Im Jahr 1189 icird urtuiidlich ein Barkardns de Argentina, qui rognomiiuttiu »«t Wolf, trmikm
der dem KU>stcr lUthrnhurg dttrch die Uaitd $e%m$ Sokne* Hugo mitie DiffrwA« mtd Bmrkthb M
Slei» eine Mühle in Otlenrode und GrwMttHkkt M«r«r^ SttmU. Ba.-A. 0 fiuo. 109 or. m». 6 «^
pend. l<rso.
40 « In Gallxi christ. V, SOO teird die Urhimdt fOltcMich atif ItlenMm tmfw.
• r/r. «r. NJ Hot. I.
14
106 1191 — 1192
de Allhewilre, Cfunrado]" de ütelenbruchen, H[ugone] de Friburc, F[riderico) de
Entringen, II. decano de Honaugia cum omnibus fratribus suis.
B aus Straßb. Bee.-A. G fasc. 4209 or. mb. c. 3 sig. pend. delapsis.
130. Kaiser Heinrich VI nimmt von den Gütern, die er dem Bistimm Straß-
hurg und der Kirche der heiligen Maria daselbst gegeben (1191 April 17 im Lager 5
zwischen Rom und Frascati), das Kloster Erstein als untermßerliches Reichsgut
zurück, hält jedoch die Schenkung seines Allods Mitlersheim sowie der beiden Hof-
stätten zu Straßbnrg und Molsheim aufrecht. 1192 März 4 Hagenau.
In nomine sancte et individue trinitatis. Henricus sextus divina favente de-
mentia Romanorum imperator semper auguslus. regnorum apices suis gloriosius 10
atlendentes clarescere preconiis, si regum aniraos fervor accedal karitatis, ex officio
imperialis magnificencie nostre ac munificencie dexlram salubriter decrevimus eccle-
siarum porrigere incremenlis. noverit itaque omnium imperii fidelium lam presens
etas quam successura posleritas, quod nos pro remedio animarum serenissimi patris
nostri domni Friderici felicis memoria gloriosi Romanorum imperatoris augusti ac 15
progenetricis nostre bone recordationis domne Beatricis illustrissime Romanorum
imperatricis necnon dilecti fratris nostri pie recordationis Friderici illustris Suevo-
rum ducis ' atque omnium parentum noslrorum ac favore dilecti nobis Cunradi
Argentinensis episcopi, qui nostris ac imperii fideliter ac devote insudavit obse-
quiis, ecclesie sancte Marie in Argentina et episcopatui claustrum de Eristein cum 20
ministerialibus et uuiversis perlinentiis ejus, sicut ad imperium spectare dinoscitur,
et allodium nostrum speciale Milzeche in Metensi episcopatu situm^ jure donavimus
proprietatis et perpetuo volentes, ut jam dictus episcopus et omnes ejus successores
predictam abbaliam et allodium cum omnibus pertinentiis eorum, terris videlicet
cultis et incultis, montibus, planiciebus, agris, pascuis, aquis aquarumque decur- b
sibus, omnibus fructibus et commodis exinde provenientibus libere et absolute
percipiant et quiete possideant , areas quoque duas, unam in Argentina, quam
Burkardus vicedominus edificavit, atque alteram in Mollesbaim, que fuit Ottonis
quondam sculteti, simul cum earum ediüciis, propter predictas causas prefato epis-
copatui et ecclesie eodem jure contulimus. hanc autem nostre majestatis donationem 30
fecimus in campestribus inter urbem et Tusculanum, presentibus Godefrido Aquile-
jensi patriarcba ^, Pbilippo Goloniensi archiepiscopo *, Ottone Bambergensi episcopo ^,
a) Von C[ftnrado] bis zum Schluß mit andrer Dinte, aber ton der gleichen Hand nie dai TJebrigt
geschrieben.
1 Rereog Friedrich V voti Schxmhen, 1167 — 1101. 33
2 Identisch mit dem in der Urkunde Kaiser Ottos II erwülmten fiscns Milcei. s. nr. 4i.
s Gottfried Patriarch von Aquilya, 1183—1194.
* Philipp von Heinsberg Erzbischof von Coln, 1167—1191.
6 Otto II von Ämlechs Bischof von Bamberg, 1177—1196.
110 2 i07
Milonc Mcdiolancnsi archicpiscopo', Alberto VerccUensi cpiaoopo*, Bonifacio Nora-
rif'iisi episcopo", (^unrudo duce de llolcuburc frulrc noslro*, Ottone Boemorum dace*,
Ili'iiiricü de nruiicswic filio Ileinrici qiiüiidum ducis Soxonic", Rabotonc comite de
Orlciiiboic, Tlieoderico comile de Ilusladu, Pclro prefeclo urbb, HobLTlo de Duroe,
^> Craflotio do Bockesburc el aliis quam plurimis. Diclcricas vero impcrialis aule
canccllarius vico Pbilippi Cülonicnsi.s arcbicpiscopi et tütius Ilalie arcbicancellarii
rccugnuvit. anno ab iiK-anialioiie duiniiii 1191, indictionc 9, regnanle domno
Ibfiurico scxto Ronianoruin impfTulüre ^ioriosissiiuo anno rogni ejus 22, '<<>'<'•■'■'<
vero 1. datuin per manum Ileinrici prolbunotarii 15 kalendas maji.
lu Proccssu autcm temporis, ])rincipibus in prescncia nostra apud Ilagenowc
conslitutis, tarn de convcnciune inter nos et jam dictum fidelem nostrum Argentinen-
sem cpiscopum babila (piain etiatn de principum sciencia placuit, ut predicta donacio
fiicla de claiihlro Erislein iid inipcrium pertinento relruclarelur, qua non est licitum,
res ad iniperium spectantcs alienare absque imperii proventu el utilitate''. ideoque
i& prenominalus episcopus Cunradus in manum nostram prefatam abbatiam cum Omni-
bus perlinenciis suis resignavil, in pristinnm fisci noslri potestatem restituit, rcliqua
düualiunc lirmu perniunenle, quam fecinius in allodio nostro speciali Milzecbe et
in prcfatis curiis in Argentina et Mollesheim conslitutis. que celsitudinis ac libera-
lilalis nostre donatio de sepedicto allodio Milzecbe et de prememoratis areis et ediGcüs
w focln ut rata el inconvulsa pcrmaneal", presentem inde paginam fecimus conscribi
eamquc sigillo nostri noniinis jussimus communiri, precipicnles el impcriali sancienles
edicto, ul nulla persona Imniilis vel alta, secularis vel ecclcsiastica buic nostre
magniludinis inagnificencie ■» presumat obviaro vel eam ausu temerario infringere,
contrafaciens celsitudinis nostre incurrat indignacionem atquc nomine pcene mille
•i-) niarcas orgenti coinponat, medielatc fisco impcriali applicanda, alia vero medietalc
ej)iscopo Argonlinensi, qui pro tempore fuerit, persolvenda. hujus rei lestcs sunt
(lunradus Maguntinus archiepiscopus*', Otto Bambergensis episcopus, Ilermannus
Monastcricnsis episcopus", Rudolplius Verdensis episcopus'**, Waltherus Trojanus
episcopus", Rofredus abbas montis Cassini, Otto palatinus comes Burgundie",
•M
•) Chwidulur penuanetnt. h] Orandiditr iiMgiüBc«ncii.
> M.ih de Cardano Enbiachof voh Mailand, HUT— 1195.
« Albert Bischof von Yenelli, 1185—1305.
' JiomfnciHB Bischof von Noeara, 1173—1191.
* Herzog Konrad von Sckicaben, ll'Jt—lt9fi.
■x< » Otto llertog von Böhmen, 118i>—H91.
6 Heinrich III, Solm Heinrichs des Utum. nm iu., „t, ijm^iji.ij nn iuinn.
7 Vergl. Ficker Ueber das Eigenthum des Beichs am Beichskirchengute, SiUungsb. d. Wtener Aco<l.
d. h'issensch. Jö7J S. 87.
8 Konriul Er:bischof ron Maint, 1183—1300.
40 8 Hermann nm Katsenellnbogen Bischof von Münster, 1174—1303.
>o Riidtüf Bi.irhof wn Verden, HS9—1305.
" Waither Biscftof ron Tn\/a, 1105 na^weiAar.
'« Otto Pfidägraf von Burguml, U8'J—1300.
HU
108 1192 — 1193
Albertus comes de Tagesburc, comes Sigebertus, comes Burkardus de Hohenburc,
Bertoldus de Kunegesburc, Heinricus advocatus de Iluneburc et Ludewicus frater
ejus et alii quam plures.
Signum domni Heinrici sexti Romanorura imperatoris invictissimi.
Acta sunt hec anno 1192, indictione 10, regnante domno Heinrico sexto 5
Romanorum imperalore gloriosissimo anno regni ejus 23, imperii vero 1. datum
apud Ilagenowc per manum Sigelois imperialis aule prolhonotarii, vacante cancel-
lario, 4 nonas marcii.
Aus Würdtwehi Nova subs. dipl. X, 156 nr. 53 (ex libro salico cathedralis Argentinensis
fol. 69, woM identisch mit Hb. sal. 1347?). — Böhmer nr. 2761, 2778; Stumpf tir. 4696, 10
4739.
131. Der Straßlurger Domprobst Eberhard entscheidet, daß die zwölf Vierlei
Getreide, die der Cuslos und der Kellermeister jährlich zu liefern haben, nicht
dem Pförtner sondern dem sogenannten Wegehorn anheimfallen , das unter alle
Domcanoniker vertheilt wird. 1193 August 7 Straßburg. is
': In nomine sancte et individue trinilatis. | Eberhardus Argentinensis eclesig
majoris prepositus. que perpetualiter sciri desiderantur, memorie scripturarum con-
mendantur. unde est quod notum esse volumus omnibus in Christo pie viventibus
tam prcsentibus quam futuris, domnum Bcrtoldum de Gerolteseke in §cclesia nostra
portarium duodecim quartalia, quorum sex custos, cellerarius sex singulis annis dare 20
debet, ad officium suum scilicet porle pertinere contendisse. Hugo vero confrater
noster de Friburc pretaxata duodecim quartalia ad annonam, qua ipse fuit inbene-
ficialus, qu§ vulgariter dicitur wegecorne, de qua centum et viginti quartalia a
A^^'io purificatione sancte Marie usque ad festura sancli Laurentii universis confratribus
nostris singulis diebus distribuuntur, ulpote ipse ab anliquioribus confratribus suis s
acceperat, pertinere asserebat. nos vero, cum inter eos amicabiliter conponere non
possemus, capitulum pro litis decisione indiximus, die instituta parlibus presentibus
et eorum consensu juxta sententiam confralrum noslrorum et absque dolo, remota
hinc et inde juris subtilitate, cujus inter hos prefatos litiganles supradicta duodecim
quartalia de jure esse deberent, in virtule obedientie indagavimus. duo confratres ao
de antiquioribus Cimradus de Odelbruke et Fridericus de Antringen, cum alii igno-
rarent, veluti asseruerunt, sepedicta duodecim quartalia sub obtentu obedientig,
secundum quod ab antecessoribus eorum audierunt et temporibus suis viderunt ac
etiam omni occasione postposita scirent, annone prenominalg, qug usualiter wege-
corne dicitur, canonica atteslacione adjudicaverunt. nos itaque per sententiam una- 35
nimera confratrum nostrorum predicto Hugoni concanonico ^ nostro, qui annone jam
diele scilicet wegecorne preerat, sepedicta duodecim quartalia confirmavimus.
preterea domno Heinrico de Veringen, qui et custodie et cellarie tunc fungebalur
officio , supradicta duodecim quartaha Ilügoni predicto per sententiam dare
a} B concanico. 40
1193 — 1 196 100
precepimus. verum ul omnis queslio deinrcj)« soiiiatur d inconvulsoin in emm
pcrmoncat, inpressiono sigilli domni episcopi Cönradi ^cclesio nostr^ lunc presideotis
ac noslri insif^niri et sul) aiiiitheinalf* corrolK)rari fcciinus, l hec anno
ah iucnrnalione domini IIO.'J, 7 idus aiigiisti, prcsentibus me et preposilo
r. Khcriiardo, Frioono decano, Hertholdo cantore, Ilcinrico custode, C&nrado de
Olt.'lhruke, Alberto de Sn('kenb(erc|, Friderico de Antringen, Arnoldo de Masche,
Iliigone do Allowilrc, Iliigone de Friburc, Wallero de Olclbruke, Dictelmo cognalo
dccani, Ilermanno de Krciiberg.
B aiiH Slritßh. liei.-A. 0 föne. 2722 or. mb. c. JJ my. jifiul. Uifuti.
1" Gedruckt luu-h dem Hb. ml. 13-17 bei Würdtieein A'uva »ubs. dijJ. X, 105 ur. J7.
132. In dem Vertrage Bischof Konrads von Straßhurg mit Otto von Qeroldseek,
de.iseti Lehnsrechte auf Zabeni betreffend, als Zeugen : ElK-rharl major preposilus,
Borlolfus caiitor, Morannus scolaslicus, C&nrudus el CQnradus arcbidiaconi, Fridcricus,
Borlolt, Arnolt', Ilcrinau canunici ; Bürcbardus vicedominus, Wallerus de Onol-
!'> veshcim, Ilcrman de Ettendorf, Sifridus burgravius. Rüidolfus scuUetus, Eberbart et
Albreht de Kiiiaiigin, Cuno de Lupphenstcin, R&dolf de Meginoldcsbeira, Cönral de
Rilenburc ol alii quam pliircs. acta sunt hoc Argenline anno dominicc incama-
liuiiis lllKi, indictiune 11, presidenle Romane sedi Celeslino tercio anno jionliticatus
ejus 2, regnanto domino Ileinrico sexto gloriosissimo Romanorum imperatore et
w semper auguslo anno imperil ejus 2. 1103 Straßburg.
D aus Damut. O. St. A. fonds Hanau-Lichtenberg nr. 2 or. wA. c. $ig. pmd, delap».
Gedruckt ebendartiach in der Zeitichr. f. Oeach. d. Oberrh. XJV, 186.
133. In einer Urkunde Bischof Konrads ton Straßburg, dit Waldgerecklsame
seiner Unterthanen zu Molsheim, Mutzig und Urmatt betreffend, unter den Zeugen.-
25 Fridcricus prcposilus sancli Thome, Bertholdus canonicus majoris ecclcsie, vice-
dominus Burcardus. acta sunt bec in curia nostra Ilaselahe anno ab incamatione
domini llül, regnanle gloriosissimo RDHiiinonun impornlori' scmpor autrusto Ib-inrico.
1194 Haslach.
Au» Würdtwein Nota »ubs. dipl. X, 167 nr. 58 naek einer Vrkuu.i. /;...'...; J:.i::..^i^ . /.i
a« Straßhurg a. 13*3 im Mutriger St. A.
134. Kaiser Heinrich VI befreit nach dem Vorgang Heinrichs V und Friedrich* I
die Dienstmannen des Domcapitels, der St. Thomas- und der Jung St. Peterskircke
tu Straßburg von allen Verpflichtungen gegen den Fiscus. 1196 Juni 25 Ober-
Ehenheim.
a:. (C): In nomine sanclc et individue trinitatis. Ileinricus scxtus divina farenle
cleraeutia Romauorum imperator augustus et rox Siriliiv • quamvis imperialium
' WM identisch mit dem Arm. im • ■■ \- '-ntjiionsis
Kaiser Heinrich» VI, die Sjiriertr Miir :t'J(i Juni
110 1196
[weiter wie in nr. 75 bis sinl absolut!.] quam libertalem approbalione privilegii »
dilectissimi patris nostri Friderici sancte recordalionis Serenissimi Romanorum impe-
ratoris ac proavi ejus Heinrici quinti dive memorie gloriosissimi Romanorum impe-
ratoris omni autoritatis noslre munimine confirmantes, dilecti fidelis nostri Cünradi
Argenlinensis episcopi precibus inclinati servientibus monasterii sancti Thome apo- 5
stoli et servientibus monasterii sancti Petri apostoli in suburbio Argentinensi lege
in perpetuum valitura concedimus et corroboramus. quod ut firmum et inconvulsum
omni evo pcrmancat, presentem inde paginam signi nostri charactere et sigilli nostri
inpressione jussimus insigniri, adbibitis idoneis testibus, quorum nomina hec sunt :
Cünradus Argentinensis episcopus, Angelas Tharentinus archiepiscopus ^ Albertus lo
comes de Dagesburc, comes Sigebertus, comes Bertboldus de Nuwcnburc, comes
Aleuvicus de Sülze, comes Marquardus de Feringen, RüdoKus advocalus de Hunes-
velt, Gotbefridus de Wineden, Ileinricus advocalus de Huneburc et frater ejus
Ludewicus, Cüno de Mincbenberc, Drusardus, Heinricus langravius*, Wernherus
marscalcus^, Rüdolfus scultetus et frater ejus Waltherus, Burcbardus burgravius et i5
frater ejus Deodericus, Fridericus prepositus ecclesie sancti Tbome*, Fridericus de
Entringen Argentinensis canonicus et Arnoldus de Suabezberc.
\ Signum domini Heinrici sexti Romanorum imperatoris inviclissimi et regis
Sicilie gloriosissimi. ; (M.)
Ego Cünradus Ilildenseimensis electus imperialis aule cancellarius vice domini 20
Cunradi Maguntini archiepiscopi et totius Germanie archicancellarii recognovi.
Acta sunt hec anno dominice incarnationis 119G, indictione 14, regnante domino
Heinrico sexto Romanorum imperatore gloriosissimo et rege Sicilie anno regni ejus
26, imperii vero 5^ et regni Sicilie secundo. data apud Ehenheim per manum
Alberti imperialis aule prothonotarii 7 kalendas julii. 25
B aus Straßb. Bez.-Ä. G nr. 34 or. mh. c. sig. pend. delapso.
Gedruckt ebendarnach bei Laguille pr. p. 30; Schöpflin Als. dipl. I, 303 nr. 357 — Schöne-
fivatm Cod. f. pract. Diplom. I, 147 ; Ch. Schmidt Hist. du chap. de s. Thom. p. 296
nr. 11. — Böhmer nr. 2878; Stum})/ nr. 5010. Zur Zeugenreihe vergl. Ficker Beitr. g.
Urk. I, 256, der mit Becht Handlungsseugen darin vemiuHiet. 30
a) B privilegi.
1 Ängelus Erzbiachof von Tarent, 1194—1203.
2 Tceclu; Heinrich VI S. 293 not. 1 vcrmuttiet in ihm einen StaufiscJten Ministerialen.
3 Der Straßburger Marschall Wernher ist wiederholt Zeuge in Kaiserurkunden, so z. B. 1185 Juli
zu Basel bei König Heinrich (Stumpf nr. 4575), in dem Diplom Kaiser Friedrichs für Neuburg, 1187 33
Juli 13 Hagenau (Stumpf nr. 4480), in dem Privileg Friedrichs für den Bischof von Trient, 1189
Februar 15 Ansbach (Stumpf nr. 4512).
* Cfr. nr. 118 not. 1.
5 Die Jalire des Begnum wie des Imperium sind um 1 zu niedrig angesetzt.
1197 — 1 108 <H
135. Friedrich der Probst und der Content ton St. TAomat tu Straß^rg
ilhcrtrngen den Kindern der Sophia, einer Nichte des Hitler» JMehert, txeeijeiueU$
der lireusch dicht an der St. ThomashrUche gelegene (irunditücke gegtn eine»
jä/ir/ichen Zinx von 'J Solidi. ll'J7 Strnßhurfj im St. Thomasklosler.
r» I'"|riili'riciis) ilri grutia prcpusilus, l,inciis (iccanus, Rödegerus canlor, ReiiuiK^lu
scoluslicus, DiolheruH cellcrarius lütusquc conventus ecclesic suncti Thoinc io Argen-
lina cuuclis Christi fidolilms in pcrpctuuin. quoniam ca, que gcrunlur in tempore,
äimilitor evancscuul cum tempore, nisi slili palrocinio successorum meroorie commeo-
dentur, hinu est quod universiluti vestre notum esse voliimus, quod duas areas trau*
10 Hniscum jiixtu ccclesium nostrum silus ponti coiiliguas, qiias bcate memorie magister
Willelielmiis ecclesic uüstre scolasticus sancto 'Hiomc cuntulerat ita tarnen, quod
dominus Fridcricus nosler prepositus, qui tunc temporis ejus discipulus fuerat,
easdem areas tempore vite sue sub nomine ecclesie possideret, sed post ejus decessum
ecclesia de ipsis ordinandi, que vcllet, liberam potestatcm habcret, has inquam areas
if) nos ud pelicioncm prenotali ])reposili uui filio et qualuor tiliabus dominc Sophie
quotidam (ilie sororis IIadel)erti militis concessimus tamcn modo tempore vite sae
possidendas ita, ut nulluni jus bereditatis ad eorum posteros devolvatur, exceptis
iiiis qiiinque pcrsonis, que annualim duos solidos Argentinensium porlario nostro
fralril)us distribuendos in aniversario supradicli magistri Willebelmi, quod est in
») vi}j;ilia Simonis et Jude, persolvent. et hoc ipsum fralrcs post mortem istarum • 0*1.17
qiiinque personanim, quicquid de ipsis oreis ordinaverint , inviolabiliter observa-
buiit. actum publice in clauslro sancti Tbome anno dominice incamationis 1197,
presenlibus fralril)us snncti Tbome et burigensibus Friderico Dispensatorc, OrhÜebo,
Hurcardo qiii dicilur llipi'liii. Crinrndo (nii ilicilnr LustMiIin et Ilt-iiirino di^ Ilecbinben
25 et aliis quam pluribus.
T «IM Straßb. Tltoin. A. Titrcs lad. 10 or. luh. c. i,iij. }u:hJ. Uu.uj.
Gedruckt nach einer Copie fUs Uten Jahrk. bei Ck. Schmidt Uifi
p. 296 nr. 13.
136. Pabst Tnnocenz III bestätigt dem Straßburger Domcapitel den freiwillige»
:i.) Verzicht Friedrichs des Probstes von St. Thomas auf eine früher beanspruekta
Prabende. 1108 März 2 Rom vm Lateran.
Innocentius episcopiis servus scnorum dei dileclis üüis prcposilo, decano et
cuuonicis mnjoris ecclesic Argentinensis salutem et apostolicam bencdictionem. cum
partes iuler se super mola quteslione conveniunt vel altera rcnunciat qusstiooi,
3r, ad hoc solum oxigitur officium judicis, ut, quod a partibus Gl. faciat inviolabiliter
observari, ne cui contra compositionem aut ccssionem per sc factam liccal ullerius
prusilire. snno cum dilocti (ilii Arnoldus nuntius et concanonicus vcstor et Fjridericusj
l)repüsilu3 sancti Thoma; ad nostram preseutiam accessis.sont sujxt prcbenda. de qua
t) T uua.
H2 1198—1199
per dileclum filium P[elrum] lituli* sancte Coecilie presbyterum cardinalem', tunc
aposlolice sedis legatum, idcm prcposilus fuerat investitus, in noslra et fratrum
nostrorum audienlia disceplarunt. cumque nos auditis, quae hinc inde proposita
fuerant, de communi consilio fratrum nostrorum sententiam formare ac ferre
vellemus, dictus prepositus ad nos humililer et devote accessit et jus, si quod sibi 5
competeret, in eadem prebenda in manibus nostris spontaneus resignavit. nos igitur
ecclesie vestre volentes in poslerum paci et tranquillitali consulere, recepta resignatione
ipsius, ei super eadem prebenda perpetuum silentium iraposuimus et vos et ecclesiam
vestram ab impetitione ipsius super eam presentium aucloritate reddimus absolutes.
nuUi ergo omnino hominum liceat, hanc paginam noslre absolutionis infringere vel 10
ei ausu temerario conlraire. si quis autem hoc altemptare presumserit, indignationcm
omnipotentis dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus se noverit incursurum.
Datum Laterani 6 nonas martii pontificatus nostri anno 1.
Aus Würdtwein Nova subs. dipl. X, 183 nr. G3 tiach den Begistern Innocem III i. Vatican.
Ä. = Migne CCXIV, 23 u. CCXVII, 9. Damach wohl auch Innoc. Ep. ed. Baluze I, 15
15 nr. 30. — PottMst Reg. pontif. nr. 33 u. 33.
137. Biscliof Konrad ton Straßhurg heurhundet die Stiftung einer Prabende
in der Hanauer Kirche durch seinen Marschall Wernher. 1199.
C[ünradus] dei gratia Argen tinensis episcopus. universis in Christo fidelibus
hoc scriptum intuentibus salutem in eo, qui salus est omnium. honeslis aspirare 20
propositis pic karilatis nos admonet afTectus. innotescat igitur tam futuris quam
presentibus, quod marscalcus noster Wernherus in ecclesia Ilonauwiensi unius
prebende slipendia de allodiis suis inslituit, ut de ipsis videlicet stipendiis sacerdos
a conmuni conventu electus et a preposito investitus in eadem ecclesia deo et
sancto Michaheli perpetuo deserviat et cunctis diebus preter dies celebres post 25
primam campana ter pulsata in altari publico missam pro anima patris sui et pro
animg sue ac omnium parentum suorum remedio cum choro celebret. eapropter
confratribus ibidem deo continue famulantibus in Rimigundeheim Septem agros
camporum et mediam partem molendini contulit. ad stipendia vero sacerdolis in
Hirtencheim curiam et cellarium in atrio ecclesie et viginti Septem agros camporum 30
et octo agros vinearum in Osthovin, in monte Uffenberc et in Wigerheim dimidium
mansum et curtim in Honauwia conlradidit. impetravit quoque apud confralres, ut
sacerdos predictus in legatis memorialium, que deinceps eis conferentur, particeps
existat, missa quoque prefata numquam obmittatur, nisi conmune interdictum in
episcopatu fuerit. obtinuit etiam in eadem §cclesia, ubicunque infra episcopalum 35
ipse aut uxor ejus aut filii decesserint, ut confratres Honauwienses corpus ad
b) Orandiiier titulo.
1 Petrus Biani aus Piacensa, prcsbyter cardinalis tit. S. Cmcilia;, nachweisbar von 1188 — 1208, teat
als pabstlicher Legat vom Herbst 1195 ab bis zum September 1196 in Deutschland. Vergl. Toeche Hein-
rieh VI S. 430 not. 1. 40
1109 1200 113
Qcclcsiam ipsünim dcferenleH in modio chori sepcliant animam deo commundantot.
IIiiJus rci festes 8unl : Kiicrliardiis tnajoris ccclesi^ prcpositus, Udalricns decanns,
Uorloldiis cnnlor, Hfinricuscuslos, Albertus IIonauwicosiH cccle«i<; preixisidis. Ilenden»
ricus d(! Borrc, Fridericus de Anlrinj^in, Ldulricus de lioviwilrc, Aibertiu decanna
r, iluiiauwieiisis, Cunradus cuälos, Udalricus cnnlor, AU>cro scolaülicus, Gemogus,
lierloldiis, IIii^o diucones, Rudoirus diaconus, C&nradus, Albertus, Dielberus;
iniriisleriules Wallerus, lUidolfus causiticua, Albertus vicedominus, Burkardufl de
yoThi lii[)ido!i, Biirkiirdiis I'tier, Cfino de nisdiovislicim, Burkardus prefectos el
Tlieüdericiis frater ojus, (iiinlberus, Iluinberlus, Wernbcrus de WoUgaDgioheim,
Kl Heinricus pinccrna de Dischüvisheitn, Ileinricus de Sulce, Hugo Mors, Eberwin,
HilgiTin, Iludolfiis de Brumal"; Wernherus Vilnius, Burkardus de Ebinbeim, Fride-
ricus Dispcnsalor, Reginboldus, Erbe et Wernbcrus judices, Orllib, Erbo de Brutnat,
Hiit,'o, Sigcfriiliis , (Inrirndiis do Aqiiis, Cfinradus d'- T'i. '•■•"••> Ttinradus de
Ilchingiii.
i'> Acta sunt hcc anno incarnalionis dominier 1109.
B au» Straßb. Bei.-A. G faac. 4209 or. mb. c. 4 »ig. pend. laetU.
138. Bischof Konrad von Slraßhurg verleiht dem St. Fideskloster in Scklettstadt
gegen einen jährlichen Zins von C Denaren einen neben der IntckößicAen Pfah t%
Straßburg gelegn-- U-'' '''"">.
20 In nomine suuclc ui maiviaue Irimtulis. ego Cunradus Argcnlinensis ecclesie
huniilis niinislor iinivcrsiä Clirisli lidelibus in perpcluuni. quouiam mandatu
divinis rcligiusis doniibus ac monasteriis unusqnisqne pro modulo sue facultalis
subvenire lenetur, uos quoque inluitu divine clemeDlie noslrorum cxemplo anlcces-
soruin curiani qunndam jnxta palatiuin uoslrum in Argcntina sitam ad proprielatcm
30 ccclosio noslre perlinenleni niona.slerio sanclc Fidis in Slecestal' consensu el coni-
venlia caiiiluli noslri necuon el celcroruni fideliuni noslrorum favore sub lali forma
conlradidiniiis, videlicet ut prefalum monasterium nobis el succcssoribus nostris pro
rocognitione domini singulis annis sex denarios ArgenÜnensis monelc in festo
sancU Martini persolvat. banc igilur noslre delilxjralionis favorabilem tradilionem \\m. n
90 lant noslro quam capituli noslri sigillis communiri fecimus, ul nullus uoslrorum
succossorura boc quacunque occasionc relraclare presumal. lestes autem cl coope-
ralores linjus facti sunt bii : Ebcrbardus major preposilus, Ulricus decanus, llenricus
custos, Mornndus scolaslicus, Rurcliardus arcbidiaconus'. Aruoldus de Masche,
Xi
llrumit tith ti» ParagrapitDSfiekt», oitahtr .-»c SrifiJmmf itr ilimitttri»hm mU BtrftT'
^ Aehntirh inr.l in : ..; Khitttr AHoif. U93 Jmmi 8
unter ilessen Tlfnilmigen aufgr/ührt : curia n»\» »put Muirtam Aareliun CWB ptllinaHw
sais. .SfA.i/irtiH ALi. </•/>/. /, 3i>7 «r. 33t. — ./ ; , Ihntif. nr. iO,W5.
- ICin Uuroanlns doricns »Ic Arpcnlii^ > < A'irrAc in /fnWtnmn inn^fint, trini fnrilmt m
11 riiier Urkunde Kainer i/nnn'rA« ' ' /' Slwm/f
nr. 4743.
ii
H4 1200 — 1201
Rudolphus scultetus, Burchardus de Ehenheim scultetus, Harlemannus de Cunisberc,
Dietmarus scultetus de Slecestat, llartlieb, Hugo, Dorfmannus cum aliis quam
pluribus. factum est aulem hoc anno ab incarnatione domini 1200, regnanle
Philippe Romanorum rege.
Aus Würdtwein Nova subs. dipl. X, 188 nr. 66 nach einem jetzt unerfindlichen Original des 5
ehemal. Straßb. biachöfl. A.
139. Bischof Konrad von Straßhurg schließt unter dem Beirath des Domcapitels,
der Ministerialen und der Bürger von Straßburg mit dem Grafen Rudolf ton
Habsburg einen ihr gegenseitiges Rechtscerhällniß regelnden Vertrag. 1201 Straß-
burg im bischöflichen Palast. lo
In nomine sancte et individue trinitatis. ego Cünradus dei gratia Argenllnensis
eclesi§ episcopus omnibus Christi fidclibus in perpetuum. notum facimus tam
presentibus quam futuris, quod longam et auliquam discordiam, qu§ multis retro
temporibus inter nos ac noslros antecessores et comilem Rudolfum de Ilabesburch
ejusque parenles fuerat, consilio fratrum nostrorum majoris eclesig, hominum quoque 15
ministerialiura et burgensium nostrorum taliter sedavimus et perpetua pacg termina-
vimus : inprimis ordinalum fuit, quod prefalus comes ejusque heredes de cetero
perpeluo debeant esse Liberi homines et absoluti et expediti ad servicium episcopalus
contra omnem hominem viventem. episcopus quoque Argenlinensis ei et heredibus
suis tamquam liberis et absolutis hominibus fidem teuere debet. et quia prelibatus 20
comes se taliter episcopalui obligavit, pensato quoque fideli ac magno servicio,
quod nobis exhibuit et de cetero cum suis heredibus exhibere promittit, in multis
ei condescendimus, de quibus antea conlentio fuerat. statuimus siqiiidem, quod,
ubicumque episcopatus seu comes predictus homines vel bona in curiam Rubiacensem
pertinentia libere ad manum suam habeant vel posthac liberata conquirant et 20
nominatim villam G§belischeswilre, in eis episcopus solus pcticionem suam habeat
et jam diclo comili vel ejus nuntio de omnibus, qu§ dabunlur, terciam partem
assignet et ipse comes, si ab episcopo requisitus fuerit, cum suis mihlibus et homi-
nibus in ipsa peticione facienda episcopo auxiliari debeat. causas vero et justiciam,
^uam ipse comes pro advocatia Rubiacensi, quam ab episcopo tenet, exercere debet, 30
secundum morem et justiciam Argentinensis civitatis procurare debet. in predicta
quoque advocatia jam dictus comes nullo tempore hospicia recipere debet, nisi cum
ab episcopo ad servilium episcopatus invilatus fuerit. allodium de Theirynbach, in
quo edificata est domus, jam dictus comes episcopalui liberum dimisit et, quanlum
in nobis est allodium, quod cambiverat cum ipso predicto allodio, ipse comes 33
liberum habeat nee a nobis super hoc inpediri debet. ut autem hec nostra et comitis
conventio nostrorum ac suorum fidelium consiho peracta robur optineat perpetuum,
tam nostro quam capituli nostri atque burgensium nostrorum munimine sigillorum
ex parte nostra corroborari fecimus, fidelis quoque noster comes Rüdolfus proprio
sigillo slabiliri precepit. acta sunt hec in aula episcopali Argenlinensi feliciter «
anno verbi incarnati 1201, indiclione A. testes canonici majoris eclesi§ Ölricus
decanus, Fridericus cantor, Morandus scolasticus, Heinricus custos, Albertus,
1201 115
Ciinrüdus, Ikrlliüldus, CQnradus cboriepiscopi, Ilcidcnricus, Detthelma« pretbiterj,
Aniüldus diaconus, Ollo, Wullerus, Arnoldu.i, IS' '' -inntu, ölrici»,
Hcnnfj;<;nis siibdinconi ; de miiiisUTialihus Wallerus » t K. ......... .^ .o..r..ilicu9 frater ejus,
Hiirclianlus de Sleuiburgedor, Dtheodericus Slheleim, Albertu« Bagyro, Guotbera«,
'- üiirchardiis l)urggravius, Dtheodericus frater ejus. Eberbardus filitu Walten, Sige-
fridus do öfwilre; de burgensibus Burcbardus juvenis, Fridericus Dispensator,
1I(t1)0 et WernlifTus judices, Rudolfus Mannelin, Algoz, Barchardus Rypelin,
I'elrus, Reiiibültli Virnecb[orn|, Wernbcr Vilulu», Gozpertus de Spira, JubsDiies
Reizero, Orlhlob, Ileinricus Lebeliu, Fridericus llisynmang. Sigefridus tbelon[eariu8].
i(» Olricus Ilorebarlb, Cfiiio filius Deimari, Rudolfus Wavirscarjus) •,
B <MU Straßb. liei.-A. 0 nr. S6 or. mb. e. 4 $ig. pend. Von dem «wm errtem Mal hitr
encheinemlen Straßburger Stadttiegel au$ Maßrathem Wach», da» drei Kirckthürmt fMi
tieei Mauertkürmen fiankirt teigt, darunter die Mutter Gottet mit dem Kind, »M tUt
legende f(ut gane eemtört : 8igtllu[ni 1 inm ArgwtiBMUM mit]atJa. JSbtum iH
lö die Imchrifl des üher der Jungfrau M '• KUimgndm Bmde$ gomi virwimM :
Virgo roj{a prolcm quo«! plcbem «crvct et urbcm.
Gedruckt ebeitdartiach bei Würdtwein A'ora $uba. dijl V '" •■' '"-*• Vae* tkm tMttHtm
Cojiie ScMpflin Ah. dipl. I, 309 »r. 36H.
140. Ulricus decanus capilulumquc majoris ecclesie Argenlinensis discordiam
•ii> inler W'altcniin puenim Wollori quondam sculleti et Pclrum abbaten) coUegiamqoe
de Niiwcnburcb super deciiua curie, que Harlbusen dicitur, ortam publice in synodo
Argenlineusi ita sednnt, ut mouastcrium Nuwenburgense decano el ecclesie Argcn-
tincnsi, cui Ilarttnannus sacerdos illud prcdium obluleral comile Petro de Luce-
lenburch bercdibusque reclamantibus , singulis annis in octava epipbanie quinquc
K solidüs pcrsolvat in rcrognilioncni sue libere possessionis. Wallenis quifV— — itate
cognitu unu cum Ebcrbardo filio suo abbatcni monasloriunique ab omni i ^ ione
liberum dimillit. cquoniam ea que scripluris.» acta sunt bec in synodo Argcn-
tinensi anno dominice incarnationis 1201, indiclione 4, vcnerabilis Cbunradi Argen-
linensis ej)iscoj)i presulalus Icmjwre. tesles Eberbardus major preposilus, Fi '
a» canlor, Morandus scolaslicus, Cbunradus de L'[dejlenbrucbe, Chunradus de t
vimlen, Burcbardus de Lupfe, Perlboldus, Albertus arcbidiaconi, Ileinricus ..>[-.
minisleriales Wernberus marsclialcus, Rudolfus scultclus, Albertus vicedominus.
Burcbardus prefeclus et alii quam plures'. 1201 Straßburg.
Aus Würdtwein Nora »uh». dipl. X, 19S nr. 70 nath nmmj«tst mturJmdUAm
X. Chartular der Abtei Xeuburg. Ebendamaeh SMfßm Al$. di,J T iin »r .770.
») S WtTinctr mit Tilttla «ktr dem Utttt» r.
1 Khrilitlt st lt>t tt y.iiii/r n lu/i" in ii iii ftmr i t^iimit iii.>i.("i ncrifiiii.^ i...rr im" ^wlOW UU^MCyMMW,
130i Strnßburg, erinihnl bei »imUirein Konf ^ub» <'t/V. A', JOt not. f. Ifmr inr Dampnb$t Ettrkmrd
fehlt. 1303 ermheint »choit Albert in diente Würde, daneben ETcrhajdsa d«caiMU, FridMicu eaator,
Morandu« scülnüticns i'ri einer dieselbe .SVicA* betreffendem l'rkunde, cnrdAiit hti WirUmmm L C Htm"
jtroliHt Albert füllt um dienelbe Zeit in Vertretung des gevAUten JiiiKhof* lleinriek tM Shmikmrg tirnKt
Entscheid ülier die Jtegräbnin.te in Srhletlttadt . efr. Wärdttcein I. e. p. SIO nr. TJ cz Ttttri apoftapho
mb. pftlatii Argontincnsis
J»m, It
H6 1202
141. Der Domprobst Heinrich beurhmdet, nnter welchen Bedingungen das
Straßburger Domcapitel seinen Dienstleuten Wernher Kalb und dessen Sohn Konrad
die Verwaltung des Stiftsgutes Lampertheim auf Lebenszeit überlassen habe. [1202]
Mai 31 Straßburg.
l In nomine sancle et individue Irinitatis. Heinricus dei gracia Argenlinensis 5
ecclesie major prepositus universis Gbrisli fidelibus, : ad quos liec pagina perve-
nerit, in domino Jesu Christo eternam salulem. quia diuturnitas lemporum sepius
oblivionem inducit, oblivio quidem discordiam facit, discordia litem parit, merito
literarum series recordationis ministra inlerponitur , ne forte communi ulililate
statuta scrupulo dubietatis turbentur. placuit ilaque capitulo noslre universitatis, lo
peticioni Wernheri Vituli et Günradi filii ejus ministrorum nostrorum in mensurna
nostra, que dicitur de Lampertheim, taliter acquiescere, ut jam dicti Wernherus et
Cunradus officiales nostri, qui prefatam mensurnam jam diu a nobis ad certos
annos ministrandam receperant, usque ad tempus vite ipsorum habeant et ad utiU-
tatem ecclesig ac suam diligenler colant ac prebendas fideliter administrent. uno 15
itaque ipsorum decedente alter, quoad vixerit, simili jure habeat et post mortem
utriusque libere absque suorum heredum impedimento sive contradiclione cum omni
edificiorum culturarum ac fructuum integritate ad nostram fraternilatem mensurna
redeat, ita tamen, quod animalia predicti officialis ultimi, que pro colenda mensurna
habuerit, ipsius heredes accipiant, cetera vero ad utihtatem ecclesie vel sequentis 20
mensurnarii omnino accedant. preterea si ultimus predictorum officialium ante
Juni SI festum sancti Johannis baptisle, administratioue anni illius nundum finita, decesserit,
heredes ipsius usque ad idem festum perfecte colant et debita mensurne recipiant,
Aug. 10 prebendas autem usque ad sequens festum sancti Laurentii plenarie administrent.
capitulum namque vel mensurnarius sequens a jam dicto sancti Johannis festo 25
ulterius necessariam culturam exsolvat et census omnemque ulililatem mensurne
percipiat. si vero in ipsorum administratione majorum rerum defectus fuerit, panis
videlicet, carnium et piscium et pro ipso defeclu coram decano vel fratribus ab
aliquo dominorum queriraonia mota fuerit, predicti ministri secundum justiciam vel
graciam capiluli et conquerentis ipsum defectum infra septem dies supplebunt vel 30
infra monasterii ambitum clauslri ejusque officinarum usque ad satisfactionem per-
manebunt. reliquarum autem rerum defectum infra quatuordecim dies simili modo
emendabunt vel infra monasterium claustrum ejusque ofEcinas inclusi remanebunt.
verum si pro aliquo defectu infra septa monaslerii claustri et officinarum ultra
quatuordecim dies duxerint in morandum et jam dictum defectum neglexerint corri- 30
gendum, cuilibet fratrum liceat, pretaxatos ministros, sicut jus est, mensurne de
ipsa impetere, ita tamen, quod mensurna abjudicata nichilominus debeant colere et
usque ad proximum sancti Laurentii festum prebendas ex integro administrare. in
administratione igitur prebende nullum defectum canonici debent sustinere pro
aliqua rerum caritate , si tamen res venales reperiantur. nee illud eis debet nocere, 40
si forte pro ipsorum officialium eorumque amicorum culpa vel neglientia seu
inimicicia in bonis mensurne dampnum suslinuerint ; si vero tempestate vel pro
communi gwerra sive communi incendio in ipsa mensurna dampnificati fuerint.
1202 117
])ro ([tiuliltitc (larnpni capitiilum eis parcct secundum hoc, qood fratribus
niiriis in cuii.sitnilibus parccndiitn decrevcril. »ane »i aliqua ecclesia pertiMDS ad
incnsurnam vac-averit, exccptn cai>clla de ScArruwilrc, quam ad usam meostuiM
scrviiro ac diinittcro dchcnt, prcnuininalis ministriM liceal, iu ipsa ecclcsia idooeoa
n clcriciiin cligcrc alqii(> majori prepo.<)ilu ad investicndiim presenlare, deiodo trahi»
(liacürio pro allaris cura rccipicuda ofTeire. ncc ipsi corum ralionabilem aleetioiMm
(IcbeiTt iinpedire. ofllcia quoque si vacaverint, prclibali miuislri ad ulililalem men-
siiriKi ac suaiii libcre conferanl J)OtU!ficia ; vero si forte nunc vacant vd Ytoare
contigerint, in quilnis licredcs defunctorum nulluni jus succcdcndi habcaut, meDSome
10 rcHcrventur ncc prei)0»ilus sive niinislri predicti alicui conferre valcant ; sed si
horcdilario jure ad hercdcs decedcnlium del>canl pervenire, a manu prepositi absque
dampno claustri heredes recipianf. decedenlibus aulcm prefalis Vn'ernAero ti G^tmdo
concossiones ccclesiarum et Iwncficiorum ad sequontes nieusurnorios illiba(e redeant.
recilula ergo et cxposila hujus scripli serie prenominalis WernAero et Cinrudo,
15 quam eliam Wallerus plebanus de Wange el Wernherus plcbanus de Lamperibeun
lilii ojusdcm "beruhen intellexerunt , predicli omnes qualuor, Wcrnbcrus palcr
eonim el Ciinradus alque Wnllorus el Wernhcrus fratrcs, juramenlo corporaliler
preslilo juraverunl, pn-falam convcnlionem omniinodis observare alque predicto
modo pro dcfeclu adminislralionis infra monaslerii clauslri el officinarum ambilum
w comnuiniter permanere. si vero aliquem prediclorum qualuor decedere conligerit
rt'li(]iii nlinin pcrsonam capilulo acceplabilera sub eadem obligatioDe assigna
bunt. acta sunl liec in capilulo Argcnlinensi anno dominice incamalionis 1203'
iniliclione 5, auclorilale noslra el presenlia el Eb«'rhardi decani, Alborli custodia,
Fridcrici canloris, Morandi scolastici, Arnoldi porlarii. Bcrhloldi el Rudolfi mensur
83 nariorum, Cftnradi choriepiscopi, llcindenrici et Üietlhelmi presbiterorum, Arnoldi
Hiircliardi, Ludowici, Honnanni, Ulrici, Heinbardi subdiaconorum , presidenle sancte
lloniano sedi doinino Innocenlio Icrcio anno pouliticulus ipsius 5 , sub antistile
noslro domino Cflnrado anno episcopalus ipsius 13. ut autem beo noslra conTentio
firma el illibala servetur, presenlera paginam scribi ac domini noslri cpiscopi atqne
30 capiluli sipillis fecimus corroborari. data Argenline pridie kalendas junii.
li aus Strußh. Btt.-A. 0 fasc. 2709 or. nUt. c. 2 »if). iimd. lattir.
Gedruckt aus rfrwi lib. $al '-'«r '"-i IFönttlf"'" .V'"'" «"''■■■ '''V V. '^n~ •"■ '■ '■
142. In einer Urkunde Bischof Konrads ton Straßburg für dtu LanteiMekn
Capitel unter den Zeugen .• Fridericus canlor Argenlinensis ecciesie, Albertus de
85 Zabornia capUanus cpiscopi, Rudolfus camcrarius, Ruodolfus scullelus el frater
ejus Wallbcrus , Rurcbardus burggravius , Albertus viccdominus. acta sunt hee
publici; apud Uubiacum anno doniinico inrnrn.ilionis 1202. 1^02 Rufkdi.
Aus WürdtHxiH Nora »üb*. li'iJ \ '">'-* n'iui» Utuler VidimmM wom US9 km
ehaiMl. Straßb. bitcböß. i
<0 • Die I <n,j iill'-r uliiKjfn IMUfit tum J.il.r,- ;,'(/.' iinihi.il :uT Ammokmt, daß ViOJ
für ia03 . .
H8 1190 — 1202
143. Bischof Konrad von Straßhurg fordert alle Angehörigen seiner Diacese
zu Beiträgen für den Neubati des Straßburger Münsters auf. [1190-1202].
C[unradus] dei gratia Argenlinensis fcclesi§ humilis minister omnibus gcclesi§
dei prelatis, abbatibus, prepositis, decanis, plebanis et eorum vicariis salutem et
fraternam in domino dileclionem. quanta reverentia excolendus sit locus Argen- 5
tinensis §cclesie, in qua memoria beate dei genitricis veneratur et colitur, dilectioni
vestr§ notum fore non ambigimus. hec enim spiritalis maler veslra salutem vobis
corporis et anim§ per baptismi mysterium et consecrationem sacri crismatis et
sacrali olei jugiter administrat. hec etiam facit Judicium omnibus injuriam patien-
tibus, tutelam rerum et corporum conferens omnibus ad se confugientibus. preterea ^ lo
quam sumptuoso et laborioso opere ipsa ecclesia in meliorem slatum reedificetur,
notum est omnibus ipsum locum frequenlantibus. ad quod perficiendum quoniam
urbanorum nostrorum manus non sufficiunt, a vobis tamquam a piis filiis mater
vestra Argentinensis §cclesia auxilium dulci petit afTeclu. unde vestram rogamus
fraternitatem et in remissionem peccatorum vobis injungimus, quatinus latores 's
presentium cum testimonio sigilli nostri ad vos venientes benigne recipiatis et in
quantum potestis bilariter eis assistatis, ut per eos nobis et fratribus et urbanis
nostris boni odoris fama de vobis renuncietur et vestrg benivolenlig et largitatis
munera collaudentur. subjectos quoque vestros instanter ammoneatis , ut hanc
primam hujus gcclesie petitionem benigne suscipiant et ad perficiendam domum 20
beate dei genitricis dona et oblationes suas hilariter tribuant, ut ipsa eis domum
§ternam in celis preparare dignetur. omnibus ergo, qui dona et oblationes suas ad
opus jam dictum contulerint, per gratiam spiritus sancti et auctorilatem bealg Marie
indulgentiam a domino peccatorum suorum optamus ^ et omnium bonorum, que
infra ambitum Argentinensis civitatis tam in missis quam in diurnis et nocturnis 25
horis fiunt, communionem eis damus. si qui vcro, quod absit, latores presentium
impedire vel molestare presumpserint, ofTensam dei et nostram graviter se incurrisse
sciant et insuper intoUerabilem beate dei genitricis vindictam et bic et in futuro
recipient. qui vero aliquod supplementum jam diele ecclesi§ contulerint, centuplam
mercedem ab ipsa beata virgine et a filio suo recipient prestante domino nostro. a.o
amen.
B aus Straßb. Beg.-A. G nr. 63 or. mb. e. sig. pend. delapso in Bwherschrift , die den
Char acter des ausgehenden 12ten Jahrh. zeigt, gesehrieben.
Gedruckt darnach im Bull, de la sociite p. la cmiserv. des monum. historiq. d'Älsace III, 'i,
49 = L. Spach Oeuvr. clwis. III, 331 u. 386 (a. 1275); F. X. Kraus Kunst u. Alter- 33
thum i. Elsaß-Lothringen I, 354, der nach dem Vorgang von Schneegans (Revue d'Alsace
1850 p. 271) das Stück ohne stichhaltigen Grund dem Bischof Konrad I (1179—1180)
zuweist.
a] B pretera. b] B indulgentiam — optamus auf Rasur.
1 190 1205 «9
144. Ihr Beschluß der Slraßlrurger Bürgerachaß, vm einem Theil der tUdti-
achen Almende Zins zu erheben, wird beurhundet. \ltUO — 1202.\
\ In nomine sancte et individuc Irinilalis. \ lilcrarum series recordationis
iiiinistru in ruhus geslis mcrito inlerpouilur, ue ralionohililer ordinala oblivionis
D nebula, Icrnporis prolixitatc obfuscculur. nolum sil omnibus Uuq fuluri quam
prcscnlis lcin}>ori.s hutninibus , quod burgenscs nosire civitatis salubri oonsilio
slutueruul, ut super vallum relro staliuloribu» > de conmuni civitatis, quod vulgo
uhneinda vocalur, tUDc et deinceps in perpetuum ad conmuacm urbis utilitatem
aiinuüs census reciperent et ad pcrpetuam slabilitalem illonito, qui recepenint*,
10 eoruinqut! hcredum ac civitatis scriplo ac sigilli coruin miinimine stabil! confirma-
lionc corroborareut, acta sunt bec lemporibus illustri principis C&nradi de ll6ne-
burc Argenlinensis episcopi, duinino Wernbero niarscalco et Waltero scultcto et
Uiidolfo fratre suo* et Burcbardo Puero, BurcbfardoJ de lapidea porta, Burcb[ardo]
Itipcliu, Pclro, Algoto Rege, Ortliebo, Wezelone, Erbone judice, Friderico Dispeo-
13 satore consilinriis et recloribus noslre civitatis.
Inpriiiiis juxtu doinuiu bospilaiis Ilenricus Sonipes decem solidos. Rudegerus,
([ui purgal gladius, decem solidos. Ilenricus liliaster Alexandri decem solidos. C&n-
liulus et Wernberus decem solidos •". Eberbardus decem solidos. Cftorat de Paris
decem solidos. Eberliardus cemenlarius de dimidio loco quinque solidos. Ilenricus,
ao qui purgul " gladios, decem solidos. Rudolfus d "• '■olidos. Burrbart ScUerg decem
solidos. ülto de Siiindclalishcim duo tnlenla''.
11 iix.N .^uni',1. Jlnsii. A. <i<Miiiii. riiiit. IikI. 41 iiik' .> iii. -'O'"^ OT. mh. c. »»0. pemd. ditqtMi
Allfr WaftraclifinlicMcfit tutch üt iliejie Urkutulf, dem Kamtniß ich Uerm Dr. M, Btitmr
icrdtiiikr, in die lel.i / ' nm Htmenhurg mh »Ham.
S5 Dafür .iph'ht itif Kr •/«•*« tSOt tment «ndkeimt
(H. nr. 'ifiitgi du StmÜrtthi
von Uli , . ,
145. A'önig Philipp nimmt die Stadt Slraßburg i» aeine» betoniem Seh»t§
und gewährt den Bürgern derselben die Steuerfreiheit ihrer außerstädtiaekem, im
31) Elsaß gelegenen Güter. 1205 Juli 16 Ungenau.
• Pbilippus secuudus divina favcutc dementia Romanorum rex et scmper
auguslus. ; »uguslalis pietatis iumensa dementia eonim commodis et bonoribus
bylariori vultu consuevil intendere, quos in suis obsequiis prona et prompta desu-
dare volunlulü certiori ex))erientia cognovit. inde est quod nos advertenles, quam
g( ■) // reriparunt. bj Cftnrcdus— tolido« •«/ JUttr. >-' // purgart d; Oiu— ul. M
1 )\'iM ideulisch mit den »tatiomtrii.
ä Dnrch()iiiifiig erscheint in diener Zeit huiitiij, mcht aetm Brtuier Waiiitrr ms .-^mutitmx, >« ••*
40 den Jahren lllKi. It'Mi, ll'J'J, 1300, UiOt u. 1303. SM» <MM Ytrmditkmi hm nrittfimf
420 1205
sincero affectu civitas Argentina serviciis noslris se exposuit et qualiter per eviden-
tissima obsequiorum suorum merita regie maigestatis gratiam et favorem perpeluum
sibi obligavit, ad communem utilitatem civitatis Argentine pariterque bonorem in
evum promovendum gratiosum favorem nostrum duximus irnperciendum, ut exemplo
retributionis ejus, quam pro serviciis suis memorate civitali impertiti sumus, alie 5
quoque civitates imperii proniori voluntate ad servicium nostrum accendantur. notum
sit inquam omnibus tarn presentis etatis quam in evum successure posteritatis
hominibus, quod nos sepe dictam civitalem cum omnibus ejus incolis sub specialem
regie maigestatis tuicionem recipientes de liberalitate regia boc ipsi civilati indul-
gemus et in evum confirmamus, ut, ubicunque vel ipsi burgenses vel etiam qui- lo
cunque ipsius civitatis cives per totam provinciam Alsatie proprietates aliquas sive
quascunque possessiones babuerint, ut nemini licitum sit, de biis proprielatibus sive
possessionibus vel etiam eorum bominibus servicium aliquod accipere vel exigere
vel etiam cujusquam precarie sive exaclionis onus eis imponere*, quoniam nos
dictam civitatem cum omnibus ejus pertinentiis tam intus quam extra ad speciale i5
obsequium imperii decrevimus reservare ', statuenies et regio edicto districte preci-
pientes, ut nulli unquam persone alte vel humili, ecclesiastice vel secculari banc
nostre donationis seu confirmacionis divalem paginam licitum sit infringere vel etiam
aliquo improbitatis ausu ei obviare. quod qui facere presumpserit, 30 libras auri
componat, medietatem fisco nostro, residuam vero medietatem injuriara passis. ut 20
autem bec concessio sive confirmatio nostra inviolabiliter ipsi civitati observetur,
presentem exinde paginam conscribi jussimus et regie maigestatis karactere con-
signari. testes hujus rei sunt : Cunradus Spirensis episcopus'*, comes Sigebertus,
Albertus de Entse, Hermannus de Märchtorf, Ileinricus camerarius de Ravenspurc,
Eberdus pincerna de Tanne, Reinbardus de Lutra et abi quam plures. »
': Signum doniini Pbilippi secundi Romanorum regis iuvictissimi. [ (M.)
Actum apud Hagenö anno dominice incarnationis 1205, regnanle domino
VXnlippo Romanorum rege gloriosissimo anno regni ejus 8.
Ego Cunradus Ratisponensis episcopus^ et regalis aule cancellarius recognovi.
Datum apud Hageno 17 kalendas augusti, indictione 8. ao
S aus Straßb. St. A. AA art. 1 nr. 3 or. mh. c. sig. peml. delapso. Die älteste im Original
erhaltene Urkunde des St. A.
Gedruckt ehendarnach hei Ohrecht Ah. rer. prodr. p. 300 — Schilter Königsh. S. 733
(stückw.); Wencker Disqu. de usshurg. p. 2 = Lünig XIV, 1, 725 — LaguiUe pr.
p. 31; Schöpflin Als. dipl. I, 311 nr. 371. — Böhmer nr. 68. aö
a) S imponenere.
1 Vergl. K. Zeumer Die deutschen Städtesteuem im ISten u. 13ten Jahrh. S. 103. K. W. Nitzsch
Ministerialität u. Bürgerthum S. 394 bezieht die Ahgahenfrciheit der außerstädtischen Besitzungen auf
die Hof- und Hecrsteucr. A. Heitsler Der Ursprung d. deutschen Stadt Verfassung S. 217 ff. sieht darin
die Begründung der reichsunmittelbaren Stellung Straßburgs. 40
2 Konrad III von Scharfenherg Bischof von Speier, 1200—1324.
s Konrad IV von Taispach Bischof von Eegensburg, 1204 — 1227.
1207 - 1208 i21
146. In einer Urkunde Bischof Heinrichs tun Slraßburg für da* JloipUal i»
Ilagenau : toslcs afTucrutit prelali et canonici majoris ^colesi^ in Aigentina : Alber-
tus ])rcpüNitii.s, Kbcrliiirdiis dvcanus, Anioldus custos, Arnoldus de Soabesboro,
Ulricus dt* Hüvcwilre, l(i"idolfus de Licthenhcrc et ulii quam plures. ada tont
& hcc unoü duniinicQ incanintiunis 1207, (i idus februarii, indiclione 11, pontifieatau
noslri anno 6. 1807 Februar 8.
B au» Straßb. Ba.-A. H faac. 1219 or. mb. e. ng. ptnd. delajMo.
147. In einer Urkunde König Philipps ßr den Markgrafen Azzo ton Este unter
den Zeugen . Hodulphus de Argentina, (Jodcfridus Zidelarius de Argcnlina. iSl/7
10 Ju7d 18 Slraßburg.
Gedruckt hei Muratori DtOe antichila Egtenti I, 383; LOmig Cod. Ital. dipl. I, J5S6. —
Böhmer nr. 96. Vtrgl. Ch. HchmiiH hl GiHtfried nm Slraßburg SladUdtreiber ffftKmm f
8. 12, der für rodclarius die richtige Letart ZideUriiu OM einer im ArdUv m
Modena befindlichen Copie des HUen Jahrh. fettffetteOt hat.
ir, 148. In einer Urkunde liiuhof Ueinrichs von Slraßburg für einen Ministe-
rialen seiner Kirche unter den Zeugen .- Albertus preixisitus, Eberhardua decanos,
Fridcricus cantor et caracrarius, Rudolfus archidiaconus, Arnoldus custos, Burcbar-
dus burgravius de Argentina, Eberbardus filius Waltheri de Argentina, Burcbardus
Pucr, Rudolfus scultctus. acta sunt bcc anno ab incamatione domini 1208. i208
■X) [cor November 6'|i.
Aus WüT^min Noea subs. dipl. X, »»6 nr. ft» nack dm Üb. tei. 1347.
149. In einer Urkunde Bischof Heinrichs von Slraßburg für die Abtei Nem-
burg als Zeugen .• Arnoldus mojor prepositus, Fridcricus cantor, Bertboldus prcpo-
silus Ilouaugiensis et fruter ejus, Ulricus de Ilovcwilre«, Wolfradus , Reinbardus,
85 magisler Ileinricus de Lulcnbacb, Hugo capellanus sancli Stephani et alii quam
plures. acta sunt bec Argenline in superiori capella sancli Ulrici« anno ab
incarnuliune domini 1208, 8 idus noTcmbris. 1208 Notemier 6 Strtßiurf M der
obern Sl. Ulrichscapelle.
Aus Würdltcein Nota suba. dii>l. X. rr, nr. 84 nach einem veHomen Nenbiuyer
30 Chartuhtr.
■) OrtmJiJifr OuwUrc.
> Das SlUrk i»l ror den 6. S'ovember tu »etten, da in eintr an diftm Tagt OMJynfeOini Fthntdi
schon der l)omi>rob»t Arnold als Nachfolger des hier gtnannttn AXbert «neheini. <. nr. tii>.
8 Wohl die an den alten bisehUfiiehen BUatt tloBemh Ukidt$atpäle, nkAI die fkidammigt hä
Sl. Arbogast. Verpl. üilbermann Zjoealgeadi. d St. Stnßb. & M.
I«
122 1208 — 1209
150. Heinricus episcopus Argentinensis omnia , que canonici majoris ecclesie
Argentinensis de capella in Sccrewilre ad ipsos perlinenti et officiis victuque sacer-
dolis eam administrantis statuerunt, confirmat. « dignum est ut ea que fuerunt. »
actum publice anno incarnationis domini 1208, indictione 11, anno ponlificatus
domini Innocentii pape tertii 12 1, presentibus hiis Arnoldo preposito, Eberhardo 5
decano, Friderico cantore, Wolfrado archidiacono, Cunrado cellerario, Reinbardo
portario, Hermanno dapifero, Ulrico de llovewilre, Rudolfo archidiacono, Beringero
archidiacono, Bertholdo camerario de Geroltsecke, Heinderico, Diethelmo, Ludewico
de Iluneburc, Ottone de Bonveit. 1208.
Aus Würdtwein Nova suhs. dipl. X, 33G nr. 85 nach dem lih. sal. 1347. 10
151. In einer Urkunde Bischof Heinrichs von Slraßhurg für die Abtei Neu-
hirg : datum apud Argenlinam in domo episcopali anno ab incarnatione domini
1209, epacta 12, concurrente 3, indictione 12, 9 kalendas maji. testes Arnoldu3
major prepositus, Everhardus decanus, Fridericus cantor^, Rudolfus archidiaconus,
Berengerus archidiaconus, Heidenricus majoris ecclesie canonicus, Hermannus cano- I5
nicus et dapifer, Ulricus de Hofewilre, Wolfradus archidiaconus, Dietelmus cano-
nicus ; ex ordine militum : Rudolfus vicedominus, Burchardus scultetus, Godefridus
Cydelare et Hupertus fraler ejus, Theodericus Ste[he]lin* et fratres ejus Albertus et
Ludewicus, Albertus Beigere; de civitate vero : Burchardus de [Ehenbjeim'', Fride-
ricus Spendere, Erbo rietere, Rudolfus zolnere, Chunradus Firnikorn, Reinboldus 20
Kalp, Burchardus [Rip]eUn<=. 1S09 April 23 Straßburg im bischöflichen Palast^.
Aus Würdtwein Nova subg. dipl. X, 255 nr. 5 im Auszug nach einem verlornen Neuburger
Pergament-Chartular.
152. Heinricus episcopus Argentinensis monasterio Nuwenburgensi, cujus jura
jam pridem a capitulo majoris ecclesie Argentinensis agnita erant (cfr. nr. 140), a
curiam Harthusen nuncupatam ei ab Hartmanno presbytero olim donalam* confir-
mat. « quoniam contractus vel donationes. » acta sunt hec in aula nostra Argeii-
a) Grandidier Steijlin. b) Orandidier Heineim. c) Grandidier Lugelin.
1 Die Pontificatsjahre Innocem III sind um 1 zu hoch angesetzt.
2 Diese drei ersten Würdenträger des Straßb. Domcapitels Urkunden aMein am gleichen Tage für 30
Neuburg. Cfr. Würdtwein l. c. nr. 6.
3 In eitler Urkunde Bischof Heinriclis für Neuburg aus demselben Jahre, aus der bischöfl. Pfalz
zu Straßburg datirt, fehlt unter den Zeugen von den obengenannten Bomcapitularen nur der Probst
Arnold, hinzutreten Bertholdus camerarius et prepositus de Honaugie, Reinhardus portarius, Chunra-
dus cellerarius, Heinricus de Geroltisecke, Beringerus de Albecke, Eberhardus de Jungingen, ferner 33
de liberis fidelibus nostris Heinricus advocatus de Huneburc, Otto de Ossenstein ; de ministerialibns
Rudolfus vicedominus, Dietericus Ste[h]ilin ; de burgensibus Burchardus de Ehcnheim, Fridericus
Disponsator, Erbo judex et alii plures. Cfr. Würdtwein l. c. nr. 7.
* Zu König Lothars III Zäten. Cfr. Schöpflin Als. dipl. I, 206 nr. 254.
1209 - 1211 1»
lincnsi anno dominicc incarnalionis 1200, indictione 12. tcstes Anuddos...* mtjor
prcpusiliis, Evcrhordus dccanus, Fridericus cantor, Chunradtu de Uleleobr.
Rudolfus de Litriihorcli. Wulfradiis arcliidiaconi, Ik-rlholdus de Osensleio preposiius
Ilonogcnsis ; ex ordiiiü nohilium : Sy^^bcrlus comcs, Ileinriciu advocaltu de HiiDe>
& burch, lleinricils do Kunisberch ; ex ordine ministerialium : Wernbenu manealoos,
Rudolfus viccdüininus, Burchardus scultclus et frater ejus Theodericus. Burcbardtui
Pucr, Durclinrdus do lapidca portu et alii quam plures. 1209 Straßburg m bitckOf'
liehen Palast.
Am S(/i(ipjliH AI ilijil. J, .130 nr. 38t Mich einem verlornen AnoHry-r Perfammt CTUf
10 tultir. J:i,-ifl,iiii,ii-h Würdtieein Nova luhi. dijA. X, S47 «r. 90.
153. Das St. ThomassÜft zu Straßhirg und Adelheid die Wiltve des Biekers
Sifrid einigen sich giUlich über ihre AnsprUcke auf einen dickt bei der TAowuu-
brücke gelegenen Uof. 1210 Januar 20.
Novcrint omncs proscns scriptum nudiluri, causam, qiie verlebalur inter cccle-
18 siam soncti Thome et viduani Sivridi quondiim pisloris ejusdcm ccclesie super curli,
quc dicilur dominicalis, qxie conligua est j^nli beoti Thome, in htmc modum per
innicabilem conposicionem fore terminatam: predicia vidua el heredes sui in eadrm
causa ccsserunt liti numquam de cetero contra prediclam ecclesiam litigaturi; pre-
fala vero occlosia indulsil prenominate viduc et Sipebotoni filio ejus canonico sancli
»> Thome prefnte curlis possessionem, quihus in fala concedentibus sepc dictc curtis
possessio simul cum ediflciis transibit ad ecclesiam. annivcrsarium quoque predicii
Sivridi pistoris et Adelheidis vidue suc perpetuo ecclesia sancti Thome cclcbrabit.
prefate vero viduc rogatu et ejus lieredum ecclesic sua slgilla npposuenint. acta
sunt hcc anno doniinice incarnacionis 1210, 13 kalendas februarii, assislentibus
SS fratribus sancti Tliomc Rüdolfo prc]K)sito, Ilugone decaoo, C&nrado scolastico el
universis ecclesio ejusdem canonicis, laicis RAdoIFo scuUcto, Ortliebo sculteto de
Ehenhcim, Burcardo Ripelino, Petro, Surcardo fllio Kirstine, Burcardo filio Sicoonis
et aliis quam pluribus.
T aus fitraßb. Thm. A. dornm. \w\. UA. 24 or. m6. c. 3 sig. pentL Out erhaäne ätefti 4et
ao üt. Thomas- und Jung St. rilrrsstiftet.
Otdrudct ebndamadt bei Ch. Schmidt UiM. dm dhy. de $. Thom, p. »97 nr. tS.
154. Kaiser Otto IV bestätigt den Bürgern der St(utt Straßburg ihre aUen,
guten Gebränc/ie und Oevooknkeiten, namentlich das ton Kaiser Lothar iknen
SB ertkeilte Privileg. f?tl .funi iß im Lager bei Barletta.
• Otto quartus dei gralia Romanonim Imperator et semper augustus. • dignum
est et lionestum, ut hü, quos circa nostri lionoris promotionem ferv— '— -t>r
inveniuuis et ullenlus, ab iniporiuli muniiiconlia no^lra pro fidc sua r< us
■J OrtmiUitr aii. d« Mecb.
124 1211
debitum reportent emolumentum. quapropter ad universoruiri imperü fidelium tarn
presentium quam futurorum noticiam duximus perferendum, quod nos, inspecla pura
devotioue fidelium nostrorum universorum civium Argenlinensium, quam semper
habuerunt erga nostram sublimitatem, adtendentes quoque fructuosa eorum obsequia,
qu§ ad honorem imperü nobis hactenus constanter exhibuerunl et in posterum sunt 5
exhibituri, de consueta benignitate nostra damus eis, concedimus et confirmamus
omnes usus ipsorum et bonas consuetudines, quas habuerunt temporibus antecesso-
rum nostrorum dive memorie Romanorum imperatorum tarn infra civitatem Argen-
tinensem quam extra, et nominatim confirmamus eis Privilegium et omnes conces-
siones, quas recolende memorie proavus noster dominus Lotharius imperator olim 10
civibus Argentinensibus fecit et indulsit', necnon universa alia jura et privilegia,
qu§ ab aliquibus Romanorum imperatoribus sive regibus concessa ipsis sunt et
Indulte, statuentes et sub interminatione gratie nostre firmiter precipientes , ut nuUi
umquam persone humili vel alt§, §cclesiastice sive seculari licitum sit, memoratos
fideles nostros universitatem civium Argentinensium in bac nostra concessione et 15
confirmatione inquietare vel dampnum eis aut aliquod irrogare impedimentum. quod
qui facere presumpserit , in vindictam sui reatus cenlum libras auri componat,
medietatem fisco nostro, reliquum injuriam passis. ad cujus rei certam in posterum
noticiam hanc paginam exinde conscribi jussimus et nostro sigillo commu-
niri. tesles hujus rei sunt comes Georius de Widen, Fridericus marchio de 20
Baden, comes Fridericus de Saraponte, comes Heinricus de Zwiriu, comes Herman-
nus de Hartispurc, Rudolphus de Kisilovve, Heinricus marscalcus de KaUindin et
alii quam plures.
Datum in castris prope Barulum anno ab incarnatione domini 1211, 16 kalen-
das julii, indictione 14. s
S aus Straßb. St. Ä. AA ai-t. 1 nr. 4 or. mh. c. sig. j>end. delapso.
Gedruckt nach Briefbnch A fol. 15b ibid. bei Schöpfiin Als. dipl. I, 321 nr. 384. — Böhmer
nr. 149.
155. Bischof Heinrich, von Straßhurg bestätigt den gerichtlichen Entscheid,
daß die Hälfte der Zehnten des Dorfes Boofzheim nicht dem dortigen Pfarrer, 30
sondern dem St. Stephanskloster in Straßburg anheimfallen solle. 1211.
In nomine domini amen. Henricus divina favente dementia Argentinensium
episcopus. veritatem negligere est fomenta falsitati prebere. notum sit igitur
cunctis Christi fidelibus, quod lis et controversia vertebatur inter Iledewigin abba-
tissam sancti Slephani et Ilerbordum clericum plebanum de Boffisheim pro medietate 35
decimarum ejusdem ville. nam abbatissa asserebat illas ad sc et ad suum claustrum
pertinere ; clericus vero illas ad se et ad parrochialem ecclesiam pertingere dicebat.
qua causa diu ventilata, tandem ex utraque parte testes omni exceptione majores
fuerant introducti et juxta dicta testium juratorum ex utraque parte introductorum
1 Cfr. nr. 78. 40
1211 i»
])ro(licle dccime abbaliHSc cl suo clauslro fucranl adjudical^. dm Tero etodcn
Kcnlciilinin, quia canonice juxta slaluta canontim et leguin fuil prolala, ia ooosMlorio
noslro confirtnavirnu.s <'l medii'tutotn decimariun iti Duflüshciin eoclesie sancti Stephan!
in pcrpcltium posäidetiduä saiiciviinus. ul aulern boo raluin et ioooDTnlsain io
B scinpilernum perrnancal, prescnlem paginam noslro sigillo Tecimo« communiri. teetes
autera, qui inlerfueranl, hi sunt : Reinbardiis major prepositus, Fridericos cantor
et cuslos, BcrinKcnis fraler ejus ardiidiaconus, Wolfradus arcbidtaconus el celle-
rarius, Jocohn.s canonicus majoris eoclesie, Albertus prepositus sancti Petri, Dietherus,
Fridcricus, Hugo canonici ccclcsic sancti Tliome, Hcnnannus plebantis, Wernherns
10 et Hugo et Wcrnbcrus canonici ecclesie sancti Stepbani, Albertus plcbanus saocU
Martini, Burchardus plebanus in Epiaca, Henricus plebanus in Zabcroia ; ex laids :
Ilt'nrious milos advocalus in Bonisbeim, Sifridus villicus ibidem, Cunradus Vitolns
et Rüiuboldus fraler suus et alii quam plures. facta sunt niitcm bec anno ab
incamatiouo domini 1211, indiclione 14.
15 7? (iiiH Slralili. liez.-A. E fnsc. 1077 or. mb. c. nig. ifwl. (/«//ly.'.').
156. Bischof Heinrich vm Straßburg beurkundet einen ToMsek von Ortmd-
slilcken zwischen dem Kloster St. Blasien und dtm Burggrafen Bnrckard ton
ütrnüburg. 1211.
Iloinricus dei gralia Argcnlincnsium episcopus. notum sit omoibus Clirisli
.«) (idelibus tarn prescntibus quam in evum successuris, quod, cum Burcbardus bur-
gravius a vencrabili abbalc Ilennanno et fralribus coenobii sancti Blasii pro curte
eomm prope monastcrium sita, quam idem MSurchardus diu juste possederal, impe-
terctur et in causam trahcrelur, tandem dcliberato consilio inter se pro bono pacis
concnmbium feccrunt, videlicct quod fratres jam dicti coenobii partem curia eonim
2s hwrchardo prcfccto et suis hcrcdibus perpetualitcr babendam contulerunl. pro cujoa
doni rccompensalione prodiclus burchardus aroam suam juxta portam boum'
libcram et sine contradiclione alicujus persone de conscnsu et per manum niionun
suorum fratribus jam dicti coenobii tradidit possidcndam , ita tarnen , quod in
canieram ecclesie majoris annuotim 12 denarii pro redemptione curie eidem
30 Ihirchardo pcrsolvantur. ul aulem bec, que coram nobis justc el rationabiliter
ordinala sunt, in puslerum firma el inconvul.sa pennancant, prcscns scriptum fieri
et sigillo noslro ac noslre civitatis fecimus communiri. acta sunt bec anno
dominicc incarnationis 1211.
Äwi WiinUicfin Nora sului. dqJ. X, S63 nr. 07 oAne Qutttinitieitkmm0. — JSmtwAr. /.
Ottch. d. Oberrh. VI, 336.
1 AVn (-0)1 den Straßh. IxKtdhintoriiem bMer Mernhener Thomame. SoBU Hat» OdUnrfkor mk
nicht an dfr Ilhciti; ttwa in dtr A'ttiu der hentiftn SMmibrüekt, im der Sicklmit§ mmck der Vit
j. MeUgentrnße lirfuttde» haben f
126 1211 — 1213
157. Wolfanus, ein Einwohner der Stadt Straßburg, schenkt der Abtei König s-
bruck 7 Joche Rebland in Ehenheim. 1211.
Quia minus honesta turba detrahentium divellere nititur pia facta dislribuentium,
ego Wolfanus Argentine civitatis urbanus notum facio tarn presenlibus quam futuris,
quod beatissime dei genitrici in Regisponte Septem jugera vinee in Ehinheim pro 5
remedio anime mee et uxoris mee Demuetis donavi, de quibus annualim prctaxate
ecclesie quinque omas vini et dimidiam dari constitui. ut autem hoc factum incon-
vulsum maneat, sigillo majoris ecclesie cedulam presentem oneravimus. bujus rei
lestes sunt : Fridericus de Entringen , Ruschardus de Ehenheim , Hedenricus
canonicus , Rudolphus vicedominus , Hugo Dorfman , Sigeberlus in Ulenstein, lo
Fridericus Cleinegedanc, Gerlacus, Rudolfus scultetus de Vegirsheim et alii quam
plures. acta sunt hec anno ab incarnatione domini 1211.
Aus Würdtwein Nova subs. dipl. X, 263 nr. 96 (ex rotulo abbati» Kegiopontanae).
158. In einer Urkunde Bischof Heinrichs von Straßburg für die Abtei Neu-
burg unter den Zeugen : Reinhardo majore preposito, Friderico cantore, Wolfrado is
archidiacono, Rudolfo archidiacono, Friderico camerario, Heinrico custode. anno
dominice incarnationis 1212, indictione 15. 1212.
Aus Würdtwein Nova subs. dipl. X, 266 nr. 99 nach einem verlornen Nettburger Pergamcnt-
Chartular.
159. In einer Urkunde Bischof Heinrichs von Straßburg für das Kloster 20
St. Trudpert : acta sunt hec anno dominice incarnationis 1213 in claustro majoris
ecclesie Argentinensis. testes hujus rei sunt : Rcinbardus prepositus, Eberhardus
decanus, Fridericus cantor, Marcus scolasticus, Eberhardus de Jungingen prepositus
sancli Petri, Hermannus de Ilerenbcrg, Jacobus, Ulricus de Hovewilr canonici
majoris ecclesie. 1213 Straßburg im Münster^. '£>
K aus Karlsr. G. L. A. Pergam.-Copialbuch von St. Trudpert nr. 726 fol. 14 um 1300
geschrieben.
1 Die Domcantmiker Reinhardus de Tengin, Eberhardus decanns, Eberhardus de Jungingen
erscheinen schon 1186 in einer Urkunde des Grafen Albert von Habsburg als Zeugen einer im Straßb.
Münster vorgenommenen Bestätigung des Güterbesitzes von St. Trudpert. Herrgott Geneal. Habsb. II, 30
1, 197 nr. 247; SclUipflin Als. dipl. I, 100 nr. 128; Grandidier Oeuvr. ined. III, 218 nr. 79. —
Dümge Reg. Bad. S. 59. Mit Eecht hat v. Weech i. d. Zeitschr. f. Gesch. d. Oherrh. XXX, 86 ff. das
im Urkunden-Select des Karlsr. G. L. A. befindliche Stück für eine Fälschung des ausgeltenden Uten
Jahrh. erklärt, ebenso eine dort in dreifaclier Ausfertigung erhaltene Entscheidung Bischof Heinrichs
für St. Trudpert, 1211 im Straßhurger Münster gefällt, unter deren Zeugen zum Theil dieselben Dom- 35
canoniker wie 1186 auftreten : Reinhardus prepositus, Ebirhardus decanus, Fridericus cantor, Marcus
scolasticus, Ebirhardus de Jungingin, Olricus de Hovenwiler. Herrgott Geneal. Habsb. II, 1, 213
nr. 264; Grandidier Oeuvr. inid. III, 275 nr. 215. Auch eine Urkunde Alberts von Habsburg, des
Landgrafen im Elsaß, für St. Trudpert aus dem Jahre 1215, die dieselben Zeugen wie nr. 159 auf-
weist mit Ausnahme des Fridericus cantor und Marcus scolasticus, ersclieint v. Weech (a. a. 0. S. 99) 40
aus äußern wie innern Gründen sehr verdächtig. Cfr. Herrgott Geneal. Habsb. II, 1, 221 nr. 270;
Grandidier Oeuvr. ined. III, 285 nr. 239.
1214 197
IGO. König Friedrich II beurkundet den in den Streitig ktiten twitei*» dtm
Jiischof und den liürgern von Straßburg geßllten Rechttspruch, daß die BmtUnmf
eines Rathes und das Halten des veitlichen Gerichts in der Stadt sowie die Ver-
filgung über die städtische Almende in der Hand des Bischofs liege. iäi4 Min
B 7 Rotweil.
Fridcricus sccundus dei gratiii Romanorum rex et sctnper aagnaliis et rex
Sicilie. conirovcrsie scu litc.s iidclium uoslrürum sicul aliquando * coram oobis
diriumulur, nc id prolractu tumporis in iirilutn dcducalur aul Hat obliviosum,
scripturc tcsliinonio duximus ncccssarium cutnmcndare. quapropter uniTersis imperii
10 fidelibus prcsenlihus et fiiluris nuluin fuciinus, quod, cum inicr dilectum principem
noslnim ll|cinricuin| Ar^enlincnsem episcopuni et ipsius civitatis burgeDan pro
quibiisduiii justitiis et niliuiiiltus in civitatc hal)cndi.s qucdaui exorta fui«et iHwrnrio
et utraquc partium super bis ad examen judicii nostri procIamasset, talis coram
nubis et sub frequcnlia principum et magnatum imperii pro jam diclo episcopo lata
18 fuit .senlonliu : quod uuUus in civitatc Argenlincnsi consilium instituere debeat vd
aliquod babere leiupuralü Judicium nisi de cunsensu et bona volunlatc ipsius episcopi
et ejus conccssione. ad bec etiam pro eodem episcopo sententia talis lata fuit pro
terris Ulis in civitatc sive extra, que vulgo nuncupantur almdne •>, quod nullua
bomimun illas terras babere debeat vel sibi ex eisdem aliquid vendicare nisi de
20 manu episcopi, qui ipsas terras ab imperio et de manu nostra sc teuere reoognoacit.
ut aulem liec, que predicla sunt, perpetuum robur obtincant et a nullo unquam in
irritum deducantur, presentem exinde paginam conscriptam sigillo nostro jussimui
communiri. bujus rei testes sunt : Conradus Metensis et Spirensis episcopus impe-
rinlis aule cancellarius ', Wallberus Basilicnsis episcopus', Ulricus abbas sancÜ
as Ualli, Conradus abbas Augcnsis, Ludovicus dux Bavarie ^, Ilermannus marcbio de
Baden *, comes Sybertus de Werda, comes Ulricus de Quiburc, comes Ludovicus
de Wirlcmberg •''', llurtmannus marcbio de OUingen *, comes Henricus de Berge,
comes Fridericus de Zolre et alii quam plures.
Datum apud Rotweil anno dominice incarnalionis 1214 uoüj» <^ martü, iudicüone 2.
80 li <ui.i Slraßh. lici.-A. Q fasc. 336 cop. chart. tee. XVII.
Gedruckt ebendamach bei iMffuiüe p. 35. Koch dem lib. $al. /..'." 'i 11 -n; .i .Sor«
tubg. dipi. X, 373 nr. 103 ^ HutUard-BriMle* HM. dipl. 1,. l. ,■ ... I. , .'. Aa<*
emer andern Copi« Schöpflin AI*. dipL I, 336 nr. 395. — Bikmer nr. dO. FcryL D.
8t-Chnm, VIII, AUg. EM. S. 33.
3S ij Sfköfßi» N. OnmiUitr alioquin, b) Stitpßm ■. GrmMitr ■hDeod«. c) StUfßim
> Konnxd von Schar/enbenf Bittitof eon Speier, 1300—1334; mm MeU, Uli— 1334.
ü Walther von Rötetn BitdUf ton Biutl, 1314—1315.
" Ludwiij I Iltrtog von Baiem, 1183—1331.
IftrtHam V Markgraf ton Baden, 1190—1343.
40 /.ii.fH /,/ U Otaf von WirtenOerg, 1^1—1338.
' ILuiiiM,,,, IV Marikgntf von DOHngin, 1173—1318.
428 1214
161. Bischof Heinrich von Straßburg überträgt die Verwaltung des in Verfall
gerathenen St. Leonhardsstiftes , die bisher mit dem DeXanat des Straßburger
Domstiftes vereinigt war, dem Domprobst Reinhard. 1214.
Henricus dei miseratione Argentinensis episcopus. cum in dyocesi noslra
locus cocnobii, qui sancti Leonard! dicitur, ex incuria et negligentia ibidem hac- 5
tenus amministrantium ad tantam paupertatem devenerit, ut tarn religio quam per-
sone, inopie necessitate urgente, omnino defecerint, nos eidem loco providere Yolentes
ac reslaurationi summopere sludentes, communicato abbatum nostre dyocesis alio-
rumque prudentum consilio necnon capiluli nostri coniventia ', speciali etiam assensu
dilecli confratris nostri Friderici * decani 2, ad quem institutio perlinebat abbatis, i"
karissimo confratri nostro Reinharde ejusdem ecclesie nostre majoris preposito jus
investiture assignavimus sub ea forma, ut quod hactenus decanatui , de cetero
prepositure sit annexum. quod onus in suorum remissionem peccaminum necnon ad
promerendam divinam niisericordiam gratia reformandi loci bona fide ipse prepositus
suscepit 3. in futurum autem nos simile periculum sollicita perlractatione precavere is
volentes sepe dicto preposito contulimus, ut libera tarn amministralio quam ordinatio
super divino servitio ad ipsum sine cujuslibet reclamatione pertineat vile sue
tempore, ne, quod ipse divinitus aspiratus de non esse ad esse divina favente de-
mentia, industria, expensis multoque labore in statum bonum reduxerit, alterius sive
insolentia sive negligentia iterato adnichiletur. ut autem hec firnium robur obtineant, ao
sigilli nostri impressione muniri fecimus. acta sunt hec presentibus Friderico
cantore, Marco scholastico ■*, Hermanno portario, Ulrico dapifero, Dicthelmo, Hei-
denrico, Richarde et aliis quam pluribus, anno verbi incarnati 1214 ^.
Aus Schöpflin Als. dipl. I, 327 nr. 397 (ex antographo tabularii s. Leonardi). Ebendamach
Würdtwein Nova suis, dipl, X, 275 nr. 104. 25
a) Orandidier om.
1 Cfr. nr. 68.
2 In allen gleichzeitigen Urkunden bis zum Jahr 1218 erscheint Eberhard ah Dekan. Liegt hier
ein Schreibfehler vor? Hat Schöpflin den Namen eigenmächtig eingefügt oder Grandidier ihn über-
sehen ? 30
3 Ueber den damaligen Besitzstand des St. LeonJiardsstiftes an Activen und Passiven findet sich
eine ausführliche Aufzeichnung des Straßb. Domcapitels, an der Spitze Reinardus prepositus, r[ride-
ricus] cantor, U[lricns] scolasticus, laut deren der Bomprchst die Verwaltung des verwahrlosten Kirchen-
guts Anfangs Februar 1215 (circa festum purificationis beate Marie) übernahm. Schöpflin Als. dipl. I,
329 nr. 401. a5
* M[arcus] scholasticus Argentinensis ist einer der vorn apostolischen Stuhl bestellten Schiedsrichter
in einem Streit zwischen den Grafen von Eapperschwyl und Kiburg und der Aebtissin von Zürich.
Cfr. Würdticein Nova subs. dipl. XIII, 224 nr. 40.
6 Diese bischöfliche Verfügung bestätigt im folgenden Jahre Erzbischof Sigfrid II von Mainz.
Schöpflin Als. dipl. I, 329 nr. 400. 40
1215 1»
162. Ilischof Heinrich von Htraßburg beurkundet, daß <!■<■ Abtei K6nig$-
bruck ein Haus zu ütraßbunj, das ihr einst der Bürger Gerlach und seine Frau
Hertha verliehen hatten, gerichtlich zugesprochen worden sei. 1215 A'traßburg.
llenricus divina favenle demcnlia Argenlincnsb episcopus. sctnper et sUbilis
n est et vivil actio, cujus sc facit littera dcrensorcm. innotescat ergo tarn prescntibus
({uain fulitris Christi fidclihus, quüd Gerlacus civis noslcr et Bcrtha oxor sua domum
suuiii in puMicu curia iioslra ' silum manu communicata pro remedio animanim
suarum et parenlum ipsoruin cocnobio sanctimouialium in Kunigsbrucken contuk-riht.
et ut hoc donatio dcbitum ubtineret firmitatetn, jam diclus Gerlacus et BerUia uxor
10 sua, jure, quod in ipsa arca habcbant, resignato in manus Rudolf] sculteti et
Ilenrici llieluncorii fratris sui, a quibus candcm arcam tencbant, instanter ab cisdem
fratribus polebunt, quod cundem areaui abbalissc dicti cocnobii eodem jure, quo ipsi
eain tencbant, conferrent, videlicet annuatim pro una libra Argenliocnsis moocle.
nos autcm pro divino respectu, cum eadem area uostra sil et de mana Dostra
15 hiilRTi di'beulur, hoc constiluimus, ut, quoad vixerimus, censum majorem supra-
diclu prcdiclum cuenobiinn de ipsa arca non pcrsolvat. dcccdcnte vcro supradiclo
Gerlaco burgunse no.slru, quidam licres suus in hercditatem dicte domus succedere
vuU>l)at. quo in prescntia nostra constituto, ubbatissa etiam dicti coenobii coram
nobis super eadem causa in judicio comparente, audilis hinc inde allegalis et requi-
•» sila scnlcntia, possessio jam diele domus adjudicata est abbalissc dicti coenobii,
preslilü forum uobis in judicio a burgensibus nostris viris bonorandis juramento,
videlicet Ilugone Villano, Ileinrico Cleingedanc, Sifrido zu Borenfclden •, quod
memoratus Gerlacus burgensis noster et Bertha uxor sua prcdictam domum in
manus doiiiine abbalisse resignaverinl et ejus poicstati subdiderint. et nc bec
25 donatio processu loiuporis iniportuna calumnia posset revocari aul in oblivionem
deduci, factum hoc voluimus mandari lillcris et tam nostro quam ecclesie nostre
sigillis fecimus communiri. actum publice anno incamationis domini 1215, iudio
tione 3, bis testibus : Friderico cantore, Hcrmanno portario, Ulrico dapifero, Cun-
rado Virfnccom]'', niagislris burgcnsium Ebt-rhardo et Waltero', Alberto Begere,
30 Dietliorico et Alberto, Uumbcrlo, Burobardo Seinat ^, Guutliero vicedomno miuiste-
rialibus ** ; Burcbardo de Ehenheim, Friderico Dispensatore, Erbone judice, Rudolfo
sculleto et Ilenrico fratre suo, Wecelone • judice, Henrico Cleingcdaac, Hugone,
Gebenone, Sifrido et aliis quam pluribus. datum Argeutine.
Aus M'ürdticeiH Korn »ubi. dipl. X, 286 nr. HO (ex rotalo abbati» Regiopoiitaiu»).
n »] sie! bj (7ni*</i</i>r Virreronu. c) «ic/vMMci/ SiUart? it) ffniifiViri ■iiMrtliliBbii •) Onm-
iiditr WeicIüDO.
1 Ihxruiitrr dUrftt Hvhl dir l'ronhof, drr JlaU ror <|V, .-mu^u ur» Mmitstrrr, t» irrMoim »rw»,
0 GriiHduUtr l. c. bffieht mn(;iairi8 bnrgciuinm. imirm er JMnltr «MM AmM mttt, m Cutnio
Virnecorn, Ist nicht uHMcht auch bn der tdtr fMerh^fitm Cojpit emsmmdtmem, d*ß <«• Foridf«
mngistro grhubl Ixibf?
n
130 1216
163. In einer Urkunde Bischof Heinrichs von Slraßhurg für das Kloster
St. Trudpert unter den Zeugen : Henricus vicedominus Argentinensis ^ episcopi,
Albertus plebanus de sancto Martino in Argentina, Ülricus capellanus episcopi
Argentinensis. acta sunt hec anno incarnalionis domini 121G, 17 kalendas sep-
tembris. 1216 August 16. 5
K aus Karlsr. G. L. Ä. Pergam.-Copialbuch von St. Trudpert nr. 726 fol. 15 — 16 um 1300
geschrieben.
Gedruckt i. d. Zeitschr. f. Gesch. d. Oherrh. XXI, 369.
164. Das Capitel von St. Thomas zu Straßburg regelt die Verpflichtungen
seines Pförtners gegen die Stiftscanoniker. 1216 Decemher 29. lo
I In nomine sancte et individue trinitatis capitulum sancti Thome. : hec
est forma conposicionis inter capitulum sancti Thome et portarium ejusdem ecclesie
super causa, que vertebatur inter ipsum et capitulum de officii sui amministracione
inviolabiliter observanda : quandiu vixerit et idem officium amministrare voluerit,
in quolibet jejunio quatuor temporum 18 denarios unicuique fratrum persolvet. pre- is
Kov. 30 terea in festo Andree 3 quartalia siliginis et quartum hordei cuihbet canonico ex
eadem elemosina minislrabit. preterea singulis annis in quadragesima de hordeo,
quod solvitur de agris aput Dubincheim, libram unam debet distribuere pro piscibus
inter fratres, salvis lamen ei legitimis exceptionibus, per quas non maliciose sed
juste et necessario se poterit excusare. acta sunt hec in capitulo sancti Thome ao
4 kalendas januarii anno dominice incarnationis 1217.
T aus Straßb. Thom. A. docum. liist. lad. 2 (Statuts) or. mb. c. sig. pend.
Gedruckt ebendarnach bei Ch. Schmidt Eist, du chap. de s. Thom. p. 298 nr. 15 (a. 1217).
165. Das Domcapitel von Straßburg erläßt dem Burggrafen Theoderich und
seinen Anverwandten den Zehnten von ihren Gütern zu Sulzmatt gegen eine jähr- s
liehe Lieferung von 6 Karren guten Rothweins, 1216.
R[einhardus] majoris ecclesie Argentinensis preposilus, E[berhardus] decanus,
F[ridericus] cantor totumque capitulum fidelibus Christi hoc scriptum inspecturis
eternara in domino salutem. vestre notificamus universitati, quod domino Theo-
dorico burgravio ejusque duobus fratribus Friderico et Burchardo ac patruo eorum 30
domino Theodorico et ipsorum heredibus decimam noslram de illorum bonis, que
tunc possidere dinoscebantur in Sulzmaten, concessimus annuatim pro sex karratis
boni vini rubel, quod in eisdem creverit bonis, tali modo : in vasa nostra eis in
villam Sulzmaten per nos transmissa ipsi, nostro presente nuncio, dictas sex karratas
vini reponent, utraque videlicet pars tres karratas, et inde usque Deinheim in 33
1 h% einer Urkunde König Friedrichs II für das Augustinerkloster zu Altenburg, 1215 Februar
11 Halle, ersclmnt unter den Zeugen Heinricus advocatus de Strazburc (Böhmer nr. 115) und 1219
November 20 zu Eger ein Heinricus de Strazburg.
1216—1217 131
eonim expensis dcduci ihidcmquc nostro procuratori facient prescnlari. quod .
via idcm vinum fuerit abluluin, in nos dampnum rcdundahit. hcc aulem ooooewio
tatn diu robur ublinebit, quam diu ab illis eurumque beredibus prelaxata peosio
Dubia iideliler cxäolvetur, qua ticglecla totalis decima ad nos libere revertetar. ne
& aulem buc factum ex diuluniitatc teni|>om dispcndium oblivionis incurral, prefleoUsm
inde pagiiiam con.scribi dominique nostri II(einrici| Argentiuensis episcopi ac Dostri
capituli sigiliis appositis fecimus communiri, bis Icstibus : Gotcfrido et liumberto
Cidflnriis, AII)crto Kagonc, Ilugonc fratre decani, Conrado Vitulo, Sifrido minislro
domiuorum, Ilerboiu' Hiifo, ^\'allll(•ro nolariü. anno floininlfff inrarnntionis 1216,
10 iudictionc 4.
H au» Straßb. Bez.-A. U fatc. 2899 or, w&. e. 3 »iff. jf
Gedruckt aua dem Üb. tcd. 1347 bei Wärdtvein A'-/ //-'
IGI). Jn eiiti-r l'rknnde liischof Heinrichs von Stral'jhnrg /ur Rii//arh >■ '■
den Zeugen : Iteinburdus prt'po.situs, Eberbardus decanus, Kridericus cautor, Miii,^-
15 scolaslicus, Berhtoldus camerarius, Oulricus dapifer majoris eccicsie, Rudolfus pre-
positus sancli Tbomc et lleinricus vicedominus et Ileinricus scolaslicus el Wern-
herus pincerna ojusdem ccclesic et Eberbardus preposilus sancli Petri, Reinboldus
decauus, Bruno custos, Günradus porlarius ecclesie predicte, Wernberus marscalcus,
Dielbericus burcgravius el Eberbardus et Wallcrus ülii Walteri, Albertus Begero,
'io Üiclbericus Stebclinus et fratres ejus. acta sunt bec anno dominice incarnalionis
1210, indictionc 4, reguanle domiuo Friderico Romanorum rege gloriosissimo et
rege Sicilio. 121G.
B am Stralih. Hez.-A. 0 fasc. 2699 or. mb. e. 3 sig. pend.
Gedruckt ima dem Hb. »ai. 13i7 bei Wikrdtieein Nova $Mb*. dipl. X, 988 nr. UL
■ö 167. Das Capitel von St. Thomas zu Straßburg beurkundet, daß ikm Htinrick,
königHcker Prolonotar "^cilieH, sein AUod tu Hauibergen bedinguufticeise
geschenkt habe. 1217.
Universis presenlem paginam inspecturis preposilus, deccanus et totum capitulum
ecclesie sancli Tbome in Argentina salulein in eo, qui est vera salus. per pre-
1« sens scriptum nolum facimus el prolilemur lam presenlibus quam futuris, quod
Ileinricus regius in regno Sycilie prolbonularius ' Iradidit allodium suum in Ilugis-
pergon cum omni jure et perlincntiis suis bcato apostolo Tbome et TencrabiU
convenlui ipsius porpeluo ulendum et possidendum pro remcdio anime sue el
animamm palris, malris el omnium parenlum suorum el cunctorum fidclium dcfunc-
iß torum sub lali tamen condilione, quod, si ipse in itinere illo, in cujus tunc pro-
cinctu erat, vilam finiret, boc donum suum ralum et inviolabilc pennancret, si vero
> WM Heittrich von Tmtm« (Tamujfg hei Bamdorf im SehMtntetM), der vm Ui7 Mm M hi»
iJ.io AH'jiint Vi aU hii^rlicher Prottmotar rriteheint mti IMS ab Sttekqf vm Omtkmi ttmi. '^'<
HuUlunt-ltrrholUa llist. dij>l. Fridcr. src. I inirtxl. p. 135.
132 1217 — 1218
rediret, liberatn haberet poleslatem, ipsum allodium suiim donandi, distrahendi et
pro velle et beneplacilo suo disponendi. nos vero de libero arbitrio et graluita
volunlate nostra fide data promisimus et obligavimus , sibi dare vel ordinatis suis
annuatim 40 quarlalia frumenli, quod dicitur mänzalkorn, quam diu sibi ipsum
frumentum recipere placuerit. insuper quoque promisimus sub vinculo fidei, quod 5
nunquam ipsum in redilu suo de supradicta donatione quocunque interveniente casu
molestabimus, sed permittemus ipsum quiete dictum allodium suum possidere et
pro arbitrio suo ordinäre, huic facto interfuerunt Ileinricus deccanus, Dietherus
cellerarius, Hugo portarius, Heinricus vicedominus et alii confratres et concanonici.
affuit quoque Fridericus Dispensator, Erbo judex, Hartmannus de Eckeboldisheim, lo
Diethericus de Ephiche et alii quam plures. acta sunt hec anno dominice incar-
nationis 1217, indictionis 5. fratres autem et totus conventus die anniversarii sui
convenient et canlatis vigiliis et niissis celebralis cum psalmodiis, prout ordo exe-
quiarum et disciplina exigunt regularis, de usifructibus ipsius allodii cum lote clero
presenle in refectorio publice et karitative reficienlur. 15
S aus Straßb. St. A. lad. Chartreuse-Oberhausbergen or. mh. c. sig. pcnd. laeso.
168. Pabsl ffonorius III bestätigt dem St. Thomascapllel zu Straßburg seinen
ganzen Besitz, namentlicli die St. Aurelienkirche daselbst. 1218 Juni 1 Rom im
St. Peter.
Honorius episcopus servus servorum dei dilectis filiis . . decano et capitulo 20
sancti Thome Argentinensis salutem et apostolicam benediclionem. sacrosancta
Romana ecclesia devotos et humiles filios ex assuete pietatis officio propensius
diligere consuevit et, ne pravorum bominum molestiis agitentur, eos lamquam pia
mater sue protectionis munimine confovere. capropter, dilecti in domino filii, vestris
justis postulationibus grato concurrentes assensu personas et ecclesiam vestram, in 25
qua divino estis obsequio mancipali, cum omnibus bonis, que impresentiarum
rationabiliter possidelis aut in futurum justis modis preslante domino poteritis
adipisci, sub beati Pelri et nostra protectione suscipimus. specialiter autem ecclesiam
sancte Aurelie cum perlinentiis suis, quam ex concessione venerabilis fralris noslri . .
Argentinensis episcopi, capituli sui accedente assensu, estis canonice assecuti, sicut 30
eam juste ac pacifice possidetis, vobis et per vos ecclesie vestre auctoritate apostolica
confirmamus et presentis scripli patrocinio communimus. nuUi ergo omnino hominum
liceat, hanc paginam nostre protectionis et confirmationis infringere vel ei ausu
temerario coutraire. si quis autem hoc attemptare presumpserit , indignationem
omnipolentis dei et bealorum Petri et Pauli apostolorum ejus se noverit incur- aj
surum. datum Rome apud sanctum Pelrum kalendis junii ponlificatus nostri
anno secundo.
T aus Straßb. Tliom. A. lad. VI s. Aurelias or. tnb. c. hulla pcnd.
Gedruckt darnach bei Ch. Schmidt Hist. du chap. de s. Thom. p.,298 nr. 14 (a. 1217). —
Pottliast Beg. pontif. nr. 5838.
12 18 133
169. In, einer Urkunde Biichof Jleinricht von Straßlmrg für das Khtttr
Schicarzach .- octa sunt hcc publice anno verbi incarnaii 1218, indicüoDe 6, his
testibus : Hciubardo preposilo, Erhardo decano, Kridcrico cantore, Marco soolistico,
Bcrhlolilo jircposilo Ilonaiigcnsi, Oulrico dajjifcro, Hudoiro prcposito Mooti Tlioiiie,
B Ludüvicu clioricpiscopü, licrhtoldo caincrario, Oltone, Dielbfltno presbiteric majori«
ecclesio. cgo ücrngerus Argentincnsia arcidiaconus factum episcopi ralum babeo et
sigillum mcum appono. testcs inlcrfuerunl Henricus viccdominus elc. data Argen»
tine 0 idus julii, ponlificalus noslri anno 16. 1218 Juli 10 Straßburg.
K au» Karltr. O. L. A. Bection Baden-Baden Vidim. mb. e. ti§. pmi.
10 jadcx curia; Argcntincngi» 1491 April IG '.
Gedruckt bei fkhöpfiin Ah. di]4. I, 335 nr. 410 nach andrer Copie.
170. Bischof Heinrich ton Straßburg erneuert dem Kloster St. Arbogast die
Schenkungen seines Vorgängers, Bischof I/ezils. 1218.
In nomine sancle et individue triiiilalis. Ileinricus dci gralia Argeotinensiam
15 episcopus universis, ad quos prcscns scriptum pcrvenerit, in perpcluum. soUici-
ludo pastoralis ofTicii nos amonct, subjcctorum nobis omnium curam gerere. eorum
tamon mnxime, qui reliclo soculo reg'ilari subjacent di.scipliiic. bujus rei gratia
pres(niliuui postcrüruinque nolicio signiücainus, qiiod quidam predeccssor noster
nomine Ileilzelino felicis mcmoric divina inspiralione simul et amonitionc com-
20 monilus nonam pnrtem fructuum de curlibus noslrc dyocesis, laude et aaaeDsa
capiluli noslri, ecclesie saucli Arbognsti jure pcrpeluo possidendam contradidit ',
per cujus gloriosa merita cpiscopalus noslri tennini magnificc fuerant ampliati.
verum quia andquitas ininiica est memorie, nos in liac carilativa donatione nicbil
novum slalucnlcs eandem laudabilcm devotionem eidem loco scripti cautione inno-
3:^ vamus, ita eliam, ut, si quando oliquid de curtibus distrahi contigerit , prefate
ecclesio sua juslilin salva consislnl. sed ne qua dcinceps super boc facto injusta
oriulur vexalio, prescnlem pagiuam jum diclo loco sigilli nostri muniminc tradimus
roboratam. actum prcsenlibus et approl>anlibu3 majoris ecclesie noslrc fratribus
Reinhardo preposilo , Wcrnbardo decano , Friderico cantore , Marco scolastico,
*> Hcrlholdo preposilo Honaugicnsi et Ilcinrico fralre suo, Berlboldo archidiacono,
0 •
iJirico dapifcro, Ikringero Spircnsi canlore, Llrico de Daliir ■ : • . RAdolfTo sancli
Tbomo preposilo, Ollone de Honvell, Dielbelmu, Ilcinrico \. . lo nostro, Wern-
hero marscalco, Iribus fralribus Ludevico, Dielbcrico, Albertbo dictis Kagen, duobus
1 FA>fnda Scrtion StrnPbnrg fasc. 85 findet »ick tttidi eine mndmtirU Bmdmie D»bel Homanmt ItJ
'X> für diin Kltmtrr Sihirnnnrh, unter ätBUH OMem : cnria in Arg«ntiiuk joxi» Bnsaa nm dorn»
Inpidm. 7>i>.i diirflf drrurllie Hof »ein, der in den Miracula «. Maria« Aryentineim» mm Jakn VtSO
ah Uffitslliiim de.^ Abt» von Schtrariach erKÜhnt trird : (»bbM de Swarzxhr) rnm in Mtvi p«rT»niw»l
ad rnrinra, quam hnhrt in platca rituli. Cfr. Man. Oerm. SS. XVII, 116. Kack im d
UM und 1M7 rrscheint diner Hof in denfelben Händen, Veryl, StraM. Gaurn mmd H*
40 i. MitteUdttr S. iM).
' Cfr. nr. 93 not. 1.
lu
134 1218
fratribus Alberto, Wernhero diclis Begern, duobus fratribus Golfrido, Hunberlo
Zydeleren , Walthero filio sculteli Waltheri ; civibus Friderico Spendario , Burc-
kardo" sculteto de Ebenbeim, Erbone judice, Petro, Wezelone judice, Conrado Vitulo,
Burckardo Ripelin et aliis quam phiribus. anno dominice incarnationis 1218,
pontificatus noslri anno 16.
B aus Straßb. Bez.-Ä. G fasc. 1700 cop. chart. sec. XV aus dem Privilegienbuch von St.
Arbogast fol. 16.
Gedruckt ebeiidarnach bei Würdtivein Nova subs. dipl. XIII, 232 nr. 43 mit vielen
Abweichungen.
171. Bischof Heinrich von Straßhirg fordert unter Verheißung von Ablaß zu
Beiträgen für den Aufbau der gänzlich zerfallenen und zerstörten Kirche St. Arbo-
gast auf. [1218.]
H[einricus] dei gratia Argentlnensis ecclesie episcopus cum universo majoris
ecclesie cboro omnibus ecclesiarum minislris , tam plebanis quam vicarüs , necnon
et aliis Christi fidelibus, ad quos presens pagina pervenerit, salutem in vero salutari 15
et spirilu pietatis repleri. quoniam, ut alt apostolus, omnes presentabimur ante
tribunal Christi recepturi sive bonum sive malum, prout gessimus in corpore, et
idem alibi testatur : qui parce seminat, parce et metet et qui seminat in benedic-
liouibus, de benedictionibus et metet, ideo universitatem vestram attencius exhor-
tamur in domino, extreme messionis tempus largitione elemosinarum et operibus 20
misericordie quasi quodam fideli seminario prevenire, ut et ea certa spe lucri
seminemus in terris, de quibus nos plena falce messuros postmodum gaudere
oporlcat in celis. hinc est quod veslre caritati et omnium eorum, ad quos lator
presentium vir religiosus et sacerdocio decoralus pervenerit, presenti scripto duximus
significandum, quod ecclesia sancti Arbogasti in suburbio Argentinensi constituta 25
primitus ex voluntate dei et antiquitale collapsa , postmodum vero ab exercitu
domini Pbylippi regis tempore, quo Argentinam possederal^ funditus intus et extra
destrucla , sicut adhuc ejusdem destructionis supersunt vestigia , elemosinarum
vestrarum et aliorum simul bonorum hominum stipendiis cooperantibus quasi de
novo constat integraliter reedificanda. quapropler caritatis vestre Studium et devo- 30
cionem propensius exhortantes et in remissionem peccalorum vestrorum vobis
indubitanter injungentes, universitatem vestram instanter et affectuose rogamus et
in domino commonemus, quatinus divine retributionis intuitu et pro omnium
orationum, que in eadem ecclesia ad honorem dei cottidie vigent, parlicipatione
viscera misericordie aperientes gravem casum prefate ecclesie affeclu caritatis 35
inspiciatis et ad rcedificationem ipsius elemosinarum vestrarum suffragia conferentes
cenluplam recompensationem a retributore omnium bonorum Christo Jesu vobis in
al B Burckardus.
1 Im Jahr 1199. Cfr. Chron. Ursperg. und Chron. Ebersheim, Mon. Germ. SS. XXIII, 368
und 448.
1218—1210 136
clerna healitiidine tlicsauriselis. vos aulem pastore« ecclesiararo et eornm viearkM
specialiter in domino rogantes exhorlainur, quatenus latoretn presentium com stii«
ad VÜ8 vcnicntein benigne et bünorifice, sicul decel clericos se iovicem bonora
prcvenire, siisripialis et fuvorcm vcsiruin et auxiliutn in pelilione sua promoTCoda
6 cornin püjtulo vohis siii)dilü ei verho cl opere eflicaciler ini{x;nda(i!i. proplerea nr-'r'r
sit Omnibus ecclesiurutn ininititris, lani plebauis quam vicariis, quod specialiter
qui angorianl lapides ad opus ccclesic, quartam parlem venialium peccatorum beaÜ
Arbogfisti auctoritate et nostra indulgcmtis et de injuncla eis penitenlia pro capi-
talibus, quc confessi sunt, quindccim dies relaxamus.
10
B auM Slraßb. Bri.-A. 0 täte 1700 cop, charl. uc. XV au» lUm Prirnfguu/juch ton Sl.
ArbogaKt fd. 4 mit der Untertchrift ton gleicher Hand : cnm duobu« *if;illtt epiKopi
et capituli Argcntincniis.
Oedruckt ebmdamach in GaOta ekri$t. V imttr. p. 491 nr. 29; Gramdidifr Oeurr. imid. JJI,
256 nr. 15S. Im Anschluß an nr. 170 ist die» Stück wohl im die Zeit mm tllS r»
$etten.
172. Köniff Friedrich II nimnU Ratk und Bilrtferschaft der Stadt Straßburg
zu Gnaden auf und beläßt sie in allen ihren alten Rechten und OetcohnAeiten.
1219 Januar 11 Ilagenau.
F[ridericus] dei gralia Romanorum rcx et semper augustus et rcx Syciüc.
» dileclis fideiibus suis , consilio et uuiversis civibus Argentincnsibus , gratiam suam
et bonnm volunlatem. considcrata purilatc devocionis veslre, quam nostre emi-
nentie lioncsti nunlii vesiri lam sagacitcr quam lideliler exposuenint, ut de celero
de pretcrilis excessibus ad plenum cmendati ad obsequia imperii et ad fidelitatis
circa rcgiutn noslram majcstatem obserranliam aniroo sitis fcrventiores , omoem
« rancorein, quem non inmcrilo contra vos concepcramus, ex innata nobis beniTolentia
pure rcmillimiis, Inm veslre univorsilati quam singulis imperii fideiibus presenli«
scripti palrocinio innüloscentcs , tarn personas quam res vestras in regia esM con-
slitulas prolcclione, sub interminalione gratie nostre districtius precipientes, ut«
quam diu in firinitudinc fidelitatis erga nos et Imperium pcrmanseritis, nulle unquam
80 in loco Ronuini imperii nb aliqua persona seculori sive ecciesiastica alicjois Testnun
exlra formain juris inipodialur aul molestetur vel in Judicium trahatur. ad majorem
qtioque gralie nostre circa vos evidentiam volumus vos consistere in omni jure et
honore atque constitutione, sicut a divis progeuitoribus nostris, avo, patre atque
patruo noslro inclitis Romanorum rogibus et imporaloribus eorum sublimati fuislis
«■' lemporibua. nullam quoque ])elilionem sou exaclioncm nut suporin]x)sitioncm per
toluni imperium dnre vos volumus nisi tnlem, qualcm lomporibus sorcnissimorum
nostrorum progenitorum usquc ad heo tempora dare consuevistis '. ul itaqoe hec
Inrgitotis nostre concessio vobis, quam diu fideles nobis inventi fuerilis. firma pcr-
maiienl. boc scriptum vobis indulsimus sigillo rcgic majestatis nostre communitam.
<o inlerfuorunl lesles : Cunradus Motonsis et Spirensis cpiscopus imperialis aulc can-
1 VrnH. K. 11' XH-<,}i ir,iii\', r .'.,■ i^ ,, Hui.i.ithiim Ü. 36C..
136 1219
cellarius ', Ludowicus comes palatinus Reni et dux Bawarie"'^, Wernlierus de Bon-
lant dapifer et Ansbelmus de Juslingen marscalcus imperii, Pbilippus de Bonlant,
Heinricus de Sarffeneke et alii plures. datum Ilagenowe anno domini 1219,
3 idus januarii, indictione 7.
S aus Straßb. St. A. Briefbucli A fol. 23^ mit der Ueberschrift : daz küiiig Friderich und 5
künig zu Sicilien die stat zft Strazburg sinre und aller der, die ztim ryche gehßrnt,
Schätzungen ledig het geseit und varn het gclaszcn.
Gedruckt ebendarnach bei Schöpflin Als. dijpl. 1, 335 nr. 411 = Huülard-BrihoUes Hist.
dipl. I'rider. see. I, 583. — Böhmer nr. 247.
173. In der Urkunde König Friedrichs II für das Kloster Neulurg unter lo
den Zeugen : Reinhardus majoris Argenlinensis ecclesie preposilus, Berlholdus ejus-
dem ecclesie decanus, Heinricus Argentiuensis episcopi vicedominus. 1219 August
17 Hagenau.
Aus Würdtwein Nova subs. dipl. XIII, 236 nr. 45 (ex autogr. tabnl. abbat. Neoburg.) =
Huillard-Brehones Hist. dipl. Frider. sec. I, 663. — Böhmer nr. 291. 15
174. König Friedrich II nimmt die Stadt Straßburg vi seinen besondern
Schutz %md bestätigt ihr die von den Königen Lothar und Philipp ertheilten Pri-
vilegien. 1219 September 11 Hagenau.
(C): In nomine sancte et individue trinitatis. Fridericus secundus Romanorum
rex et rex Sicilie. • augustialis pielatis [weiter wie in Nr. 145 bis decrevimus ao
reservare]. preterea consliluimus, tradidimus et auctoritale regia consensuque prin-
cipum nostrorura confirmavimus inslitutum et jus quoddam, quod cives ejusdem
civitatis liabuerunt ab antecessoribus noslris dive memorie Lotbarii et Philippi
Romanorum regibus gloriosis , ul nuUo unquam in loco ab aliqua persona
seculari sive ecciesiastica aliquis eorum extra formam juris inpediatur aut mole- »
stetur vel in Judicium Irabatur extra civitatem vel prorsus ab aliquo cogatur
pro sua proprietate seu possessione ibi cuiquam respondere, sed, si aliquis ad-
versus aliquem eorum aliquid babuerit, infra civitatem coram ipsius civitatis
judicibus eum impetat ibique ei respondeat et satisfaciat. advocali eliam, quo-
rum censuales infra civitatem domos babuerint aut manserint , censum debilum 30
ab eis in civitate accipiant et, si supersederint vel dare noluerint, justiciam et
satisfactionem coram judicibus civitatis inde accipiant. volumus ilaque fideles nos-
tros cives Argentinenses consistere in omni jure et bonore atque constitutione, sicut
a divis progeniloribus nostris, avo, patre atque patruo noslro inclitis Romanorum
regibus et imperatoribus eorum sublimati fuerunt temporibus, staluentes et regio ffi
edicto districte precipientes, ut nuUi unquam persone alte vel humili, ecclesiastice
sive seculari banc noslre donationis seu confirmationis divalera paginam licitum sit
1 Cfr. nr. 160 not. 1.
2 Cfr. nr. 160 not. 3.
1219 137
infriiif^cre vel etiam aliquo imprübilatis ausu ei obviare. quod qui faoere
seril, triginia libras auri coinponat, tnedietalem fisoo noctro, ntidxum vero
latciii iiijiiriiini puHsi». ut aiitcm liec concessio sive cotifirmatio Dostra inTiolal
ipsi civitati ArK*-ntitiensi übHt-rvelur, prcsentcm exindc {laginam conscribi josmuius
» cl regle intigcstuliü karuclen; coiisignuri. tcslcs kujus rei sunt Hemricus Arccn-
linensis cpiscopus, Ileinricus Basilicnsis cpiscopus ', Oulricus abbas aancU •
liugoal)hos" de Murbuch, Wolframinus abbas de Wizenburc*", Gerbardiu comes de
Dicclis, Oulricus conics de Kyburc, Kgeno comcs de Lra, Hartmannus comes et
Ludcwicus comes de Wirleuberc, Sigcbcrtus comes de Wcrda el filius cjtu Hein»
10 ricus comes, Ileinricus de Nife, Ileinricus de Sax, illuslris princeps Ileinricus duz
Suevic 3, Tlicobaldus dux Lolariiigie ^, Ansbelmus ' de Rapollisteine, Ansbdoms de
Juslingcn marscalcus, Kberhurdus de Waltburc dapifer, Dielbo de RaTeoibore,
Cuural de Wislcrslede, Rudolfus de Usenberc el de Wiuisbcrc cl alii quam plnres.
i Signum domini Friderici secundi Homanoruni regia invictissimi el regia
iB Siciiie. : (M.)
Aclum apud Ilagcnowe anno dominicc incarnalionis 1210, regnanle domino
Friderico Ilomanorum rege gloriosissimo anno rogni ejus 7. ego Cunradua yHfnWf
cl Spirensis cpiscopus ^ imperialis aule cancellarius rccognovi**.
Datum opud Ilagcnowe 3 idus seplembris, indiclione 0^.
so S au» Strnßb. St. A. AA «rt. 1 nr. 5 or. ml. e. »ig. pend. ddapto.
Gedruckt thmdarnach bei Jluilhrd-llrf holte» Hi»t. dipi. Frider. $ee. I, ßTT. Nadk BricflMdk
A fol. lU" (■. ütnißb. .«. A. bei Hchoril,,, ,1/, ,l.„l /, 33s nr 414 — TWgmti m. 900.
175. Köniff Friedrich II bestä(iff( dem Straßburger Hospital teinen ffestmmten
Besitzstand, namentlich das von König Konrad III demselben ertheiUe Privileg.
» tS19 September 11 Ungenau.
(C.) -In nomine sancie et individue trinilatis. Fridericus divina faTeole clc-
monlin liomanorum rex secundus cl rex Siciiie. • lunc vere reges sumus, si id,
quod liomiiium ore dicimur, soUicita animi intcntionc adimplerous, si personam
divitis non adlcndeules clamorem pauperum intra cxauditionis efleclum clemcnler
80 admittimus. quocirca noveril omnium dei fideliumquc nostronim tarn fuluri quam
presenlis lemporis induslria , quod intcrvonlu fidelissimi principis nostri Cunradi
Molcnsis el Spironsis vcnernbilis cpiscopi nostrique cancellarii*. cleri cliam ac populi
Argeuliuensis civitatis precibus pia mansucludine indiuali bubpilali, quod ante
■} 5 albu. b] VtUr d<m c 1« Wiicoburc ri« «•<«• «/brr Hakt» mit PmJtt itnmUr, «inu« 4hr
SB im » la Ura, Ji^oek «km* Punkt, trnd »ktr im x im S»x mit P»»Jkt. VitUntkt mm Xtittm tmr
SckiUmf itr Xmiftm »4tck 8t»mitmt c) S ABh«lBtM. d] S rccogoo.
' Heinrich li von i Imn liisilioj r<m /i'«.«/, /;■/.< — /;'.(0<.
s Heinrich llertog row Schtcatirn, IStli—1235.
8 Theobciid I Itermg von Lothringen, 1313—1330.
10 * Cfr. nr. 160 not. 1.
* Die Indictionxtiffrr um 1 tu niedrig.
«8
138 1219
portam templo majori Argenlinensi oppositura edificatum est, damus, concedimus et
confirmamus usus et bonas consuetudines, quas liabuil teinporibus antecessorum
nostrorum dive memorie Romanorum regum et imperatorum lam infra civitalem
quam exlra. et nominalim confirmamus Privilegium et omnes concessiones, quas
recolende memorie magnus palruus noster Gunradus rex ei indulsit et concessit ', 3
et eandem domum hospitalis sub regie nostre tuitionis ac defensionis manum cum
Omnibus iuibi appendentibus accepimus lam videlicet ea, que ibidem ex üdelium
largitione presenli tempore pertinere noscuntur, quam illa, que in futurum de pio-
rum elemosinis justis modis et ralionibus ad eandem pauperum domum conferenlur.
confirmamus itaque et per noslram inmunitatem ab universorum hominum dominio lo
ad hospitale predictum et usus pauperum emancipamus scilicet unam curtem extra
civilatem retro sanctum Michahelem silam, cujus possessores octo uncias denariorum
et octo gallinattos singulis annis persolvant, nisi eadem possessio ex consensu bere-
dum sub frucluosioris summa pensionis locari valeat. decimam quoque partem obla-
tionis, qug ad sanctam Crucem voto fidelium infertur, sicut episcopo et tota civitate '5
Argentinensi annuenle ad idem xenodocliium concessa est, et curtem quandam in
foro juxla locum, qui dicitur Salzbof, de quo sub annuo censu sex quartalia tritici
et duo quartalia leguminis solvuntur, sed et tabernacula, que vulgo lobia dicuntur,
juxta murum versus portam, que dicitur sellatorum, sed et unam curtem singulis annis
duos solidos dantem inier eandem portam et proximum pontem silam pari liberlatis 80
bonore ad predictam venerabilem domum roboramus. pretcrca duas curles exlra por-
tam civilalis versus sanctum Michahelem et in villa Schilticheim omnia bona ejusdem
domus el in villa Lamperheim necnon in Kunigishoven et in Illenchirchen et in Ber-
steden, in villa quoque Ergirsheim curles et agros lam viniferos quam frugiferos et
in Wichirsheim et in Vennenheim et in Ilermolisheim, locum etiam macellorum uni- 23
verse civitatis coniveulia ibidem contraditum, sed et molendinum in Oleriswert cum
aque decursu dimidio, de quo molendino fralribus sancli Thome singulis annis
vigiüti tres denärii solvuntur, atque duo jugera in Ilohenheimvelt ad prefatam
peregrinorum et pauperum domum fidelium oblatione conlradila sub nostre protec-
tionis custodia slabilimus. hec aulem, que predicla sunt, et cuncla, que lam noslris "*
quam futuris temporibus homines predicle domus et omnes imperpetuum eorum suc-
cessores justis ralionibus vel acquisierunt vel acquirere polerunt, sub tali regie
poleslatis privilegio ad predictam domum immunilale perhenni roborando et muniendo
confirmamus, ut nulla ecclesiaslica secularisve persona jus aut poteslatem habeal
Omnibus, que ad hospitalem domum pertinent, vias pubHcas el usum aquo et pas- 35
cuorum inlerdicendi. et ut hec omnia perpelua firmilate rata sint vel alicujus pre-
sumptoris infestalione convelli nullalenus possint, presenlera paginam nostre manus
subscriptione roboratam sigilli noslri inpressione insigniri jussimus. testes vero,
qui interfuerunt , subternolari fecimus '^ : Ilenricus Argenlinensis episcopus, Hein-
1 Cfr. nr. 9i.
2 Vergl. die Zeugenreihe von nr. 174.
40
1219 130
ricus Jiiiüiliensis cpiscopus, Oulricus abhas* sancti Galli. Hugo abbas de lloriMcb,
Wolfronmus abhas de Wizenbiirc , Ilcinricus dux Suevie, Gehardus ooroes da
Dit'scli, Ilurlmunnus comcs et frater suus Ludcwicus comes de Wirtenberc, Sige-
hortus cüinos d«; Wrnln (;l Ileiiiricns filiiis ejus, Ileinricus de Nifc, Anahelmus de
s Ropültislcino, Kljerhurdti.s de \\ ullburc dapifer, Anhhehnus de Wuslingen '' mare-
calcus , Dictlio de Ravensburc et alii quam plurcs. actum ac dalum apad
Ilngenowe 3 idus septembris.
Signum domiui l'Yiderici secundi Itomunonim regis et regia Sicilie invic-
tir.r>iiiii. : (M.)
10 Kgo Cunradus Mclcnsis et Spirensis episcopus et impcrialis aulc canccilarius
rccognovi anno incarnationis domini 1219, indiclionc 7.
// au$ Straßb. llonp. A. lad. 1 nr. 2 or. mli. e. »ig. pend.
Damach im Auttug mitgelheill i. d. Zeitachr. f. Goch. d. Oberrh. XI, ISS.
176. liischof Ihinrkh von Basel smcie der Dekan A'onrad und der Seholasfiau
ir> Heinrich der Basler Kirche schlichten als vom apostolischen StnAl be$teUte RickUr
einen Streit zwischen dem Straßhurger Domcapitel vttd den Herren ton RappoUstein ,
Abgaben von Sigolsheimer Gütern betreffend. 1210 October.
Ut fides et memoria futurorum cautela presentium debita fjrmila(<- njbonlur,
novcrint universi tarn futuri quam presentes banc paginam inspecturi, quod ego
io Heinricus Basilicnsis episcopus ', Cunradus decanus et Ileinricus scolasticus ejusdem
ecclcsip judicps super conlroversia inlcr capilulum Argentinense ex una parte et
Egilolplnuu et Ansclnium fralrcs de Raboltestein mililes ex altera a sedc aposlolica
dclcgati , que ioter ipsos de censibus quibusdam possessionum in Sigolteshein
sitarum ad idem capilulum pcrtincntium vertebatur pro scrvilio quolibet anno exsoU
!» vendis, sie ipsam controversiaiu nobis jiresentibus et aucloritate nostra amicabiliter
intcr cos dccisam prosenti scriplo proleslanuir : videlicel quod dicti Egilolpbus et
Ansclmus et ipsi pro eorum borcdibus per slipulalionem se singulis annis capitulo
Argentincnsi proxima scptimana ante purificationem sancte Marie trcs frischingos /-<*>-. t
clauslralos porcinos, quatuor amas vini et dimidiam, '{uarlalia fruroenli
:io dcinccps oblignrunt soluturos. que si limc persolvere negli Mimi, ex gratia deiode
habeut spalium usquc ad duniinicam, qua caulalur eslo mibi, idem adbac persol-
viMidi. si autem et tunc predicla persolvere supersederint, quinque libras Argenti-
iiousis monete, que tunc in usu fuerit, capitulo solrere tenebunlur. quas si eliam
us(jup ad mrdiam quadragcsinuun non persolverinl, jam diele possessiones, unde
X. dioln pensio debet juTsolvi , oxluuc libcre et sine conlradiclione cum integritate
qualibel od manus capiluli Argenlinensis devolvcnlur. lioc eliam pnclum se promi-
ij // albii!). 1. II.* .V« n': , / . . , ., / , '
(MtstanJrn.
1 ('fr. in: l, i mit l.
140 1219
serunt servaturos, renuncianles foro eorum appellationi et generaliter omni exceplioni
ipsis militibus vel eorum heredibus contra predicta conpetenli, promittentes nichilo-
minus omne dampnum et expensas propter hec a capitulo memorato faciendas
integraliter refecluros. ut igitur supradicta debitam et perpetuam obtineant firmi-
tatem, liltere presentes ad petitionem partis utriusque sigillorum nostrorum appo- 5
sitione sunt conmunite. acta sunt hec anno dominice incarnationis 1219, mense
octobri in presentia Reinhardi preposili majoris ecclesie Argentinensis, Friderici
cantoris, Ulrici scolastici, Hermanni porlarii, Rüdolphi prepositi sancti Thorae et
aliorum. fratres etiam illi de Raboltestein hoc scriptum sigillo suo ex pacto inter
eos convento conmuniunt, ut, si unquam contra predicta venire presumpserinl, lo
sigillum proprium ipsis valeat efficaciter obviare.
B atts Straßb. Bez.-A. G fasc. 2722 or. mb. c. 3 sig. pend. laesis. Ganz abgefallen ist das
Siegel des Baseler Dekans, das Siegel der Bappdtsteiner zeigt in verschioommenen Um-
rissen ein CasteU.
177. Das Straßlurger Domcapitel verlehnt dem Goldschmied Walther eine is
Hofstätte. 1219.
Reinh[ardus] prepositus, B[ertoldus] decanus , F[ridericus] cantor , Ou[]ricus]
scolasticus totumque capitulum majoris ecclesie in Argentina. notum sit universis
Christi fidelibus, tam presenti etati quam future posteritati, presens scriptum audien-
tibus, quod iios de conmuni consilio areara unam juxta curiam domine Irmengardis 20
sitam, quam ex donatione felicis memorie Eberhardi filii domini Walteri et domine
Hedewigis uxoris fratris sui domini Walteri habuimus, Waltero aurifici hereditario
jure perpetualiter possidendam concessimus, tali tamen pacto interposito, ut annuatim
in festo sancti Johannis baptiste quatuor unceas et in nativitate domini quatuor
Nov. 11 unceas et in festo sancti Martini duos capones, omni ambiguitate remota, nobis 25
persolvat * . heredes quoque sui et omnium possessorum istius aree in mutatione
medietatem census, qui vulgo dicitur erscaz, dare non tenentur, nisi forte per
donationem vel venditionem ad aliorum manus devolvatur, illi tantum daturi sunt
honoris causa, quantum est medietas census. insuper in pactione positum est, quod,
si istius aree possessores in terminis pretaxatis debilum censum non exsolverint et 30
contra voluntatem nostram detinerc presumpserinl, stabilitatem ulterius non habeat
hec nostra concessio, sed eadem area libere ad manus nostras revolvatur. et ut res
ista firmior maueret atque stabilior, eam fecimus mandari litteris et sigilli nostri
munimine corroborari. actum publice anno incarnationis domini 1219 , indic-
tione 7. 35
B aus Straßb. Bez.-A. G fasc. 2703 or. mb. c. sig. pend. laeso.
Gedruckt aus dem lib. sal. 1347 bei Würdtwein Nova subs. dipl. XIII, 241 nr. 47.
a) B persolvant.
Juyii S4
Dez. iS
Jwmi U
Dn. U
12 10 444
178. Da.t StraliOxri/cr Dotncapilel verlehnl einK Ji'i/.-.! '"• " liioiul/ Hlumer-
drost. 13l!f.
Ik'iiili(iir(lu.s| preiKDsilu.s , Hjortoldus) din-arius, I''(n(lcricusj caulor, Ou(lricus|
scolastictis toliiinqiic ciipitiilum inujoria ecclesic ia Argc-nliua. nolum ücri volutnus
B uuiveräia Clirisli üJulibiis tain prcactitibua quam fultiris, ad quos preaens scriplura
vencrit, qiiod nos dcliberalo cousiliü aream unam juxta curtim domine Inneogardis
sitain, (]uain ex düuatiütic fclicis meinoric Eberhard! ülit domini Walteri et domioe
Ik'dcwigis iixoris fratris sui düinini W'ullcri babiiimiiä, IluduU'u Üluincrdrost here-
dilario jure perpcluuliler pussidendum concessimus, tali tarnen paclo, quod anuuaUm
10 in festo sancli Juhaunis bapliüle quatuor unceas et in ualivilale domini tantumdem
et in festo saucti Martini 2 capones sine diiEcultale nobis inde exsolvat et quod ftn. n
Iicrcdes sui in mutalionc cjusdcm arce inedietalem census, qui vulgo dicilur eracaz.
dure non (eneuulur, nisi fürte ]>cr doualiouein vel venditioncm ad aliorum maniis
devolvatur, illi tatituin daturi sunt lionoris causa, quantum est medictas census.
15 insupcr in pactioiie positum est, quod, si istius aree possessores* in terminis pre-
taxatis dubituiii censum non exsolvcrint et contra voluntatem noätram detiD'-rt-
presuin])serint, .slubilitatcm ullerius non liabeat bec nostra conccssio, sed eadtiu
area libera ab oinui pactione ad manus nostras revertatur. et ne boc factum in
posterum ab aliquo caluinpniari possit aut in oblivionem devenire, presens scriptum
20 sigillo nostro coninunilum ei concessimus in testimonium. actum anno ab incar-
natione domini 12U), indictionc 7.
U aus Straßb. Bu.-A. G fasc. 2703 or. tnb. e. tig. pettd. laeto.
179. Jiischof Heinrich von Straßburg gestattet dem St. Thomascapitel , die
Einkünfte der St. Äureüenparochie zum eignen Unterhalt zu vencenden fpin
•« In nomine sancte et individue trinilalis. ego II[cinricus] divina m;
Argcnlinensis ecclesic minister humilis omnibus prescntem p""--"" "
solulem in salulis auclore. quecunque divino intuitu circa r
ticas personas salubriter ordinanlur, ne curriculo temporum vel mutacione perso-
narum deinceps in dubium revoccntur, dignum est ea per scripturam et bonorum
•M tesliinonia ])orpetuc mcmoric commcndarc. notificandum itaque dignc duximus
uuivcrsis tarn presentibus quam futuris et vivaci onuiium memoric tcnaciter inpri-
racndum, quod, cum ecclesia sancti Thome proptcr scisma impcrii et frcquentps
bellorum insurgentium prcssuras admodum foret in reditibus attenuata, nos illius
palcrno pielalis visccribus inopio condolcnlos data opportunitate curavimus in parte
I'jr> panperlatis ejus onera sublevare. sane capiluhun ecclcsie prclibalo quandam habet
parrucliium, qiie sancta Aurelia nuncupatur, sitam in suburbio civitatis, in qua jus
habere noscitur presentandi, neo licebat hactcnus de illa nisi fratrum ejusdcm
ecclcsie per electionem aliquem investire. hec itaque cum defuncto pastorc vacaret.
.) « |.o.
142 1219
capitulum supradictum nobis liumililer supplicaTit, ul ad supplemenlum et subsidium
prebendarum, que eis vix etiam tenuiter poterant ministrari, prefate vacanlis ecclesie
proventus eis dignaremur misericorditer indulgere. quorum devotis precibus inclinali
respondimus eis, sicut decebat, quod, si possent hanc indulgenliam a benignitale
aposlolice sedis impetrare, nos eciam eis noslrum in bac parte consensum minime 5
negaremus. cum igitiir non sine labore et expensis memoratum capitulum boc
impetrassel apud sedem Romanam et super boc ipso nobis autenticum domini pape •
porrexisset, de consilio et assensu capituli uostri , salvo tarnen per omnia jure
cathcdralis ecclesie, memoratam parrocbiam cum omnibus attincnciis lam in dote
quam in decimis et oblationibus jam diclis fratribus ad bonorem et laudem dei et lo
divinum obsequium liberius et devocius exequendum pleno jure concessimus possi-
dendam et ad communes usus suis cottidianis necessitatibus applicandam. annotata
sunt autem in testimonium hujus rei nomina religiosorum, quorum approbatione
hec acta sunt, ut illorum etiam attestacione nostra firmetur auctoritas : Reinbardus
prepositus majoris ecclesie, Berbtoldus deccanus, Fridericus cantor et custos. Her- is
mannus de Erinberc portarius, Ulricus scolasticus, Ulricus de Hovewilre dapifer,
Diethelmus presbiter et ceteri ejusdem ecclesie canonici ; Rudolfus prepositus sancti
Tbome, Ileinricus deccanus, Dietberus cellerarius, Uuernberus pincerna et dapifer,
Heinricus scolasticus, Ilug portarius, Jobannes cantor ; Reimboldus deccanus sancti
Pelri, Cunradus portarius, Uuernberus presbiter, Uualtherus presbiter, Jacobus abbas 20
de Nuwilre, Burchardus abbas de Swarzahe, Godefridus abbas de Gengenbacb, Hug
prepositus sancti Arbogasti et alii quam plures. acta sunt bec anno ab incar-
nacione domini 1219.
T aus Straßb. Thoni. A. lad. VI s. Aureliae or. mh. c. sig. pend.
Gedruckt ebendarnach bei Ch. ScJmiidt Hist. du chap. de s. Thom. p. 299 nr. 16. 25
180. Bischof Heinrich ton Straßhurg schließt mit dem, Straßhirger Vogt
Anselm einen dessen Lehnsverhältniß regelnden Vertrag. 1219.
\ In nomine sancte et individue trinitatis amen. Ileinricus divina favente
dementia Argentinensium episcopus. ; . cum id, quod a presentibus interdum pia
geritur intentione ac provida deliberatione statuitur, frequenler a posteris ex memo- *)
rie quandoqae defectu plerumque et bominum malicia vel penitus in irritum vel ad
minus in dubium quoque soleat revocari, necessario ad cautelam provisum est, ut,
ubi viva vox quoquo modo casualiter deficeret, mortua saltem in ejus locum rite
subeundo probationem legilimam et fidem preteritorum scriptorum munimine futuris
efBcacem exbiberet. quia igitur divine dispensationis Providentia omnium nostre 35
diocesis ecclcsiarum curam fidelem suscepimus, maxime tarnen ecclesie nostre, cui
specialius in omnibus sumus obligati, inde est quod nos, tarn ad noticiam presen-
tium quam post futurorum super contractu et convenlione de consensu et consilio
1 Darunter dürfte woM die Bulle Honorius III, 121ö Juni 1 Born, zu verstelien sein, s. nr. 168.
1210 143
cdpiluli nostri et priidcnlutn tarn ininislcrialiuin quam civium nostrunim inter dm
ul ecclcsiutn iioslram l-x una parte et Aushelinum advocalum ArgentiueDsein ex
altera piirto oinuium acilic-el feuodorutn suorum, quc a nobis et ccclesia nostra
teiiebat in feuoiliitii, penluct-n; cupienlcs, prcsenli äcripto non solum pro nobia ted
r> etimn pro ipso, ut utri({ui: vuletiti ipsiiia iuiriiigere queat cfficaoiter obviare, publice
et sullumpiiiter prüte»tamur. predictus cnim kashelmus advocatus io manibua noslris
omnia feuoda sua, omni exclusa conditione, libere et absolut« renuntiavit et ea denao
sub ea a nubis reccpit pactiune, quud, st unquam aliquo tempore contra formam
infurius tioialam venire presumpscrit, uaivorsa, que a nobis lenet in feuodum,
10 iiiouiitinciili sine contradictionc qualibol ccclesie nostre omni jure vacabunt, eo
([iiidcm adjcclo, quod nos in advocatiu Argenlineusis civitatis taotum ad peticionem
siium cognatüs suoä Ileiuricum et Marquardum pueros de Ilunisvell ipsum permüd-
mus aduplarc, sie videliccl : si contingat advocato mortuo ad opUonem procedere,
promisiinus nos priiicipalitcr, sccundario omnes de capitulo uostro, si contigeril *
13 queniquam eorum uohis substitui, udvocatia predicla pueros memoratos sine dampno
quolibct vcl ctiam solario memoriali jure feuodali indiUerenter inveslire. promisit
eliam idcm advocatus, quod uuivcrsas dictas {iosscssiones cum omnibus pertincntiis
suis, oppidis, villis, hominibus quacumque conditione preditis et specialiler oppidi
Riiiowü ut ville CapclQ et advocalie in Ebirsheim, piscalionibus, pascuis, silvis,
ao ccmoribus, pratis, agria cultis et incultis deinceps nuUatenus debeat alienare vel
obligare, sed omnia in potestate sua, quoad vixerit, integraliler retinere, ut sie post
mortem suam omnia predicla liiiere et absolute ad ecolesiam Argentinensem et ejus
utilitulem sine qualibet alienutione in perpetuum servituru reverlantur. nos quoque
sub eisdem couditionibus omnino possessiones casdem cum omni integritale, sicul
» proximo dictum et annumeratum est, si prefatus advocatus sine berede decesserit,
sicut de quolibet arliculorum supra et infra contentorum semper intellegendum est,
ecclesie nostre libcras et absolulas fidoliter conscrvarc promisimus, ad idem per
omnia tam nos quam qucmlibel nostrum successorcm cum consensu omnium de
capitulo nostro ac promisionc speciali singulorum, fide etiam ab omnibus nobis
ao super hoc corporali intcrposita, sub intcrminatione divini judicii ßrmiter astringentes.
porro liberlatem possessionum feuodi ejusdem omnium, que ultra flumen, quod
Kintzicha dicilur, inferiuj sile sunt, nobis tanlum et non successoribiis nostris con-
sulte, cuicuuKiuc decreverimus, reservamus infeoudanda, predictis eliam adicientes,
quod advocatin in Kbirsheim memorato advocato pro duccnlis marcis, nepotibus suis
30 Anslielmo et Egelolfo mililibus de Uapoltisteine vel aliis, quibuscumquc posl mor-
tem suain dandas legaverit, pormaneat obligata. de quibus ducentis marcis in
summa centum marcarum de feuodo prcdiclo ultra Kinlzicham silo nobis reser-
vando, ecclesiam noslram rcddendam indempnem per eum Tel per eos, quibus dictas
possessiones infcuodare decrcverimus , nos constituimus }>crsonaliler obligatos. eo
") pacto eliain intorposilo, quod, quibuscumquc diele ducenlo marce fuerinl legale.
ideni Ictjdliirii (li> jmlriinonii-^ snis vel aliis quibuscumquc propr'-l ''ihus in ducen-
144 1219
tanim marcarum valenlia sub estimatione bonorum virorum ecclesie Argenlinensis
in proprietatem tribuant et easdem possessiones in feuodum recipianl ab eadem vel,
si boc magis placuerit, cum prefata pecunia possessiones emptas jure feuodali ab
ecclesia recipere teneanlur, nisi forte dictas ducentas marcas ecclesie %^el ecclesiis
sive aliis quibuscumque personis intuilu pietatis in lestamento reliqueril, quas ad 5
predictas conditioncs, tamquam eas heredibus hereditariis reliquisset, non censemus
eadem pielale aliquatenus obligatas. hoc etiam inter cetera non obmittimus, quod
quinquaginla niarce in numero ducentarum marcarum prefatarura, pro quibus
quinquaginta marcis alia de causa advocatia memorata ad presens illis de Rapol-
tisteine exlat obligata, in solutione earundem, si advocato vivente ab eo non fue- lo
rinl ä persolute, sunt precise computande. ceterum ut omnia predicta rata firmaque
permaneant, idem knshelmus advocatus corporali prestito juramento promisit, se
universa sub omnipotentis anathemate fideliter et efficaciter conservaturum, renun-
tiando exceptioni fori, appellationi et legi « si ob es alienum » et breviter exceplio-
nibus universis super aliquo prediclorum sibi vel jure civili vel canonico competen- 15
tibus, prominens etiam per stipulationem, omne dampnum et expensas universas,
quas propter boc ecclesiam Argentinensem vel capitulum ejusdem ex facto suo vel
negligentia subire contigerit, integraliter se refecturum. et versa vice tam nos et
successores nostri quam capitulum nostrum ad idem per omnia, alterutro predicta
excedente, ad universa memorata sub eadem forma, sicut proximo dictum est, per- 20
maneant obligata, eo tamen ex parte advocati retento, si casu quolibet in aliquo
predictorura ipsum ignoranter excedere contigerit, non prius reatu perjurii tenealur,
quam a nobis vel a nostro capitulo vel ministerialibus de hoc premonitus infra sex
septimanas satisfaclionem omnimodam extunc negligat exhibere. pro supradictis
autem omnibus et sub eadem forma faciendis penitus et servandis curtem uostram <&
in Biscovisheim pro quinquaginta marcis et in vico nostro Argentinensi in redilibus
novem talenta pro triginta marcis usque ad solutionem ejusdem pecunie presenti
jxmi i( anno ante festum sancti Johannis baptiste et deinceps singulis annis ante idem
festum persolvendam ipsi obligavimus, inconlinenti optione nobis retenta, quod vel
curiam advocati in platea vituli sitam ab eodem advocato quandoque venditam a 30
nobis recomparalam sibi trihuamus vel quadraginla marcas de pretaxata pecunia ei
persolvamus, e contrario advocato electione rehcta, quod villam nostram in Northus
a quolibet detentore liberatam pro aliis triginta marcis jure feuodali concedamus
vel eandem pecuniam ad plenum sibi solvere teneamur, possessionibus supradictis,
quamdiu ista, sicut supradictum est, non fuerint expedita, titulo pignoris semper 30
obligatis. ut autem hie nosler contractus adeo rationabihs et legitimus perpetuo
inviolatus permaneat, presentem inde paginom conscribi statuimus et nostri sigilli
ac capiluli majoris ecclesie necnon dicti knshehni advocati Argentinensis sigillorum
impressione fecimus communiri. acta sunt hec anno domini 1219, indictione 7.
hanc paginam illesam servantibus sit pax domini nostri Jesu Christi, illam temere «
infringentes in extremo examine districte subjaceant ultioni. testes hujus rei sunt :
a] £ fuierint.
1219-1220 14ft
I{|<;iiiliar(liis] inujoris Argcnlincnsis ecclcsic preposilus, B(ertholdusj decanas, FIrid»»
ricus] canlor, 0ii[lricu8| scolaalicus, L|u(lewicu8] et R(udolfu9) choriepiscopi, Il(er'
inannus| porlorius ejusdem ccciesie ; licinricu» el L[ii(li'wicu.s| nobile* Tiri de
Liclitciiherc ; Wnllcriis d«; Argenliua, A(lbcrlus| et \V(eriihcru!>J Beger«, D|i»-'' '•-'••■'«l
B SlehcUimis, lJ(ictIicricus] hurcgravius iiiinisleriales ; Fridcricus Dispcnsator, .
ilii» de Khenlicitn, Krhu judex, Sifridiis minister fratrum et alii quam plures.
Ji au» Sirußb. Bet.-A. Q nr. 37 or. mb. c. 3 »ig. ptnd. Abgefallen tUu SUfd da YogU.
Gedruckt hei ScMjiflin AU. dipl. I, 337 nr. 413 nach einer alten Ccpie dea tktmal. Strath.
bitichiifi. A.
w
181. Bischof Heinrich von Straßburg verpflichtet sich eidlieh gemsseH Ziuagen
des Domcapitels , der Ministerialen vnd Bürger ton Straßburg gegenüber, veder
die Slraßburger Vogtei je in die Hand eines fürstlichen Geschlecht* su geben,
noch der Straßburger Kirche gehörendes Vermögen im Wertke von über fBnfiig
Mark zu veräußern. 1220 Januar.
ir. Noverinl universi lam presenles quam futuri, quod ego Ilenricus divina mise-
ralionc Argentinensis episcopus dispendiis ac pcrsecutionibus ecclesie mee pessim
iimninonlihus obviure cupiens, juxla locius cnpiluli mci consilium et deliberationem
sludiosaiii, consensu nicilüininus tarn ministcrialium quam civium noslronim acce-
dcnle pariler et volo, secundum conmunem inter nos convcntionem simul el pac-
40 lioncm initam id ipsum sollempniter ac publice scripto prescnli pariter protestaotes,
ul cuilibel ipsum infriugcre volenti queal somper efficaciter obviare, in persona
«[uidem mca primo loco coqwrali sacramonto interposilo mo fidelitcr ac flrmiter
aslrinxi, quod spccialiler advotaciam Argentinensem cum omnibus suis pcrtinencüs
milii uiiquam inperalori, regi, duci aut alicui proli eorundem, omni poiiitus exdusa
•« condilione, concedam, conmitlam, infeudabo vel prorsus aliquo litulo alienationis
alienaho. sub codcm cciam promisi sacramenlo, quod nunquam aliquam posses-
sionem vel rem ccclesiaslicam, quam presencialiler ad manus tencam vel que nunc
ecclesie vacel Argcutinensi, sive ad presens violenler ea splier sive quiele possi-
deam candem, vendam, infeudabo aut aliquatenus doinceps obligabo, excepta forte
ao pccunia vel ejus Valencia sive estimatione quinquagiula marcarum in summa, quam
eciam suinniam nullo cnsu sine consensu, consilio ac voluntale plenaria prediclorum
sub ejusdoni jununenli sponsione ncc debeo nee excedere possum, sive simul codem
tempore sive diversis particulariler ipsum • sim facturus, versa vice capitulum
Argenlincnse simili modo sacramenlo corporali gencralitcr preslito promisit et tir-
■X, niavil. quod, si diclo opiscopo lomport« aliquo neoessilas evidens** imminet. pro
uccessilale sua lunc relevanda super aquirouda pecunia quocunquc modo consilium
el auxilium lideliter et effirnciler studebil imperliri necnon alia negocia tarn sua
quam ecclesie diligent' M)na (ide promovebil. item sub ejusdem obligatiooe
juramenli promisorunl ll|oinliBrdusl prejwsilus. B(erlboldus| decanus. F(ridencus]
10 caiildr, r[!rii-iisl scolnslirv M' rllioldusj«" camerarius, II[ermaunus] portarios,
() S ipsam. b) diclo— eviilrr •<f Ritr.
146 12 2 0
R[udolfus] sancti Thome prepositus, qui Septem nomine suo specialiter jurarunt cor-
poraliter et firmarunt, quod, si quis eorum Septem episcopo forte succederet memo-
rato, ad idem, quantum est in arliculo advocacie superius expresso, sicut episcopus
prefatus pro se sie quilibet eorum per omnia extet obligalus. si vero alius quam de
numero predictorum sibi succederet, isti septem bona fide et sine fraude succes- 5
Sorem substitutum ad eundem arliculum super advocacia observaudura et per sacra-
mentum obligandum inducere studebuut. ministeriales vero ipsius ecclesie ac bur-
genscs civitatis ejusdem propriis nominibus inferius exprimendi juramento eciam
corporali se firmiter astrinxerunt, quod personam, res, possessiones universas
Henrici episcopi nunc residentis necnon cujuslibet sui successoris, qui sepe dictum lo
sacramentum super articulo advocatie subierit aut subire voluerit, omnium eciam
canonicorum Argentinensium tarn presencium quam futurorum ac tocius civitatis
cleri, qui unquam pro tempore fuerit, salvas, illesas, intactas in omni emunilale
pariter et libertate quarumlibet exaclionum infra civitatis ambitum fideliler et effica-
citer contra quemlibet hominem defendent ac semper liberas couservabunt. consilium 15
eciam civitatis, quandocunque fuerit renovatum vel immutatum, universos, qui tunc
erunt de consilio, necnon alios quoscunque lam ministeriales quam cives, quos ad
horum conservanciam et stabilitatem processu temporis viderint vel credent expe-
dire, aut quorum consilio vel auxilio supramemorata firma et salva consistere pote-
runt, bona fide, dolo pariter et fraude qualibet semota, ad idem sacramentum sub aa
premissa forma omnino subeundum et eandem promissionem et obligationem tenen-
dam et observandam perpetuo juxta id, quod sibi servari volunt conditiones premissas,
diligenter inducent et studiose promovebunt. ut autem hec rata firmaque perma-
neant, sigillorum nostrorum episcopi scilicel, capituli, civitatis munimine sanccila sunt,
conmuniri statuentes ** ac polenciam divinam super hoc devocius invocantes, quod, s
si quis hanc paginam ausu temerario infringere temptaverit, dei oranipolentis
ac beatorum apostolorum Petri et Pauli ac nostram indignationem sit incür-
surus. acta sunt hec anno domini 1220 mense januarii, Honorio papa residente
et F[riderico] rege Romanorum regnante. nomina vero lam ministerialium quam
civium propria, qui predicla omnia inviolabiliter servare et manutenere corporaliter 30
juraverunt, sunt hec : Walterus filius sculteti quondam, Dietricus Stahelli, Ditricus
burgravius, Ludewicus et Albertus Gagen, Albertus et Wer[nherus] Bager, Murrharl,
Herbo judex et magister tunc burgensium, F[ridericus] Dispensator, Sivridus minister
fratrum, Purcart Ripli, We^el judex, Guno et Herbo fratres filii Diemari, Nicolaus,
U[Iricus] Loseli, Herbo juvenis, Renpot Vilnius, G[ünradus] Velusfrumentum et alii 35
quam plures ''.
S aus Straßb. St. Ä. Vord. Dreizelin. Gew. Corp. A lad. 3" or. mh. c. 3 sig. pend. laesis.
Gedruckt nach dem Briefbuch A fol. 53b ii)id. bei Schöpflin Als. dipl. I, Sil nr. 419. Vergl.
K. W. Nitzsch Ministerialität und Bürgertimm S. 364 ff. u. D. St-Chron. VIII, Ällg.
EM. S. 37. 40
a) Einige Sattglieder scheinen hier ausgefallen lu sein, b) et — plures mit hellerer Dinte aber ton
gleicher H/ind, trie es scheint, nachgetragen.
12 20 U7
182. Papsl Uomritt» III fordert drei Straßburger Canoniker auf, de» Clenu
ihrer IHacese zur Zahlung der allgemein auferlegten Zwaiiaig$ten tereiaiarttm
Paiischsumme anzutreiben. lü^O Februm- 11 v:/. ,■',',
Ilonorius episcopus scn'us sen-orum dei dileclis filiis R[einhardo] majori pre-
8 posito et A. majoris ecclesie canonico el B[runoni] sancti Pctri custodi ' Argeo-
tincnsibus snlulnm et opostolicam bencdictionrm. cxhibite Dobis ex parte
vcncrahilis frulris iiu»(ri Argentinenäis cpiäcopi et dilcctorum filionim clcri atque
tarn civilalis quam diocesis Argentinensis littcrc conlincbant, quod eo suggerente.
qui bonis consuevil actibus invidcrc, o tempore concilü generalis * guerria conlinuis
10 rcgiuiiis nfTlicli grovitcr et oppressi ac alias rapinis el inecndiis mtiltipliciter lacessiü
luiitam storililulem in anno sustincre prcsenti, quud viliim iDüi>cin dcduccnles vix
possint de tot calamitalibus rcspirarc. unde nobis ex parte mcmorati cleri per dos
dilectos fllios A. majoris ecclesie canonicum el B[ruQoncro] sancti Pctri custodem
Argentinenscs ad hoc specialiter destinatos fuit humiliter supplicatum, ut, cum
l^ propler prcmissa et alia impcdimcnla juxta prefati statuta concilü vicesimam non
porsolveriiit ac velint in reconipensnlionem ipsius cerlam solvere pccunie quantitalem,
scilicet ducentas marcas argenti, secundum mandatum nostrum pro subsidio terre
sanctc, ne sentcntia excommunicationis in dctentores ipsius vicesime promulgata
ligenlur, providere de benignitato sedis apostolice dignarcmur. nos igilur ipsius
an cleri miscriam niiscricorditer miscrantcs et paupcrlati compacicntes ipsius oblaiam
per vos A. et B[runonem] nuncios pecuniam acceptavimus, eidcm episcopo noslris
dantes liltcris in prcceplis , ut viros idoneos et honestos de ciritate ac diocesi
suprndiclts öligere studeat sine mora, qui facultatibus et aliis circumslanciis ipsius
cleri diligenliiis indngutis taxarc sludennt, quid de solutione ipsius pecunie contingat
« quonilibot eorundcin, idemque ipsos infra qnindccim dies posl receptionem presen-
tium , siiblato cujuslibel contradictionis et appellationis obstaculo , ad id per
censurnm ccclesiaslicam compellere non omittat. quocirca discretioni vestre per
npostolica scripta precipiendo mnndamus, quntinus, si dictus episcopus preceplum
nostruni ncgloxerit adimplcre, vos, si qui clericorum ipsorum ultra prcdictum tempus
un solvere distuierint de mcmorata pccunia parlem suam, preter excommunicationis
sentcntiam, quam incurrcnl, cxtunc eos ad inlegram solulionem vicesime per cen-
suram ecclesiasticam, nppellntione postposita, compelialis. quodsi non omnibus his
cxoquondis polnerilis iuleresse, duo veslnim ea nihilominus cxequanlur.
Datum Vitorhii idiis fehruarii pontificatus nostri anno qtiarto.
y5 AtlH \\ urfUtcrin Acivi yuhy. tit^ti. \Jii, ,-i.» iir. # -» fiu' #i (i/ r ' i r ■it\ li ii^r
(k-utr. inril. JIJ, S90 nr. 355. - JUtho»t R(q. Ihnti/. <
1 Hn4no rrnchfihl auch im Mai drswlhfit JaArts nehm dem DomJntin BrtiMi «<> ma ii|i>i«B
li^rhru Stuhl Ixgtrlllrr liichlrr in rinrr SaeAe der Äbi«i Mtmenmtkuler. VtrgL StrmM. Bet.'A. U bac
bbS coj). Chart. Her. X VII.
• lias vierte Lateran-CoHcil im Socemher li
148 1220
183. Heinricus episcopus Argentinensis controversiam inier Reinhardura majoris
ecclesie prepositum Argen linensera administralorera abbatie sancti Leonard! consti-
tutum 1 et Burchardum de Bilde super advocatia et jure abbatie orlam ita sedat,
ut hie omnes suas petitiones, quam diu ille administrationem teneat, relinquat et
fidejussores Wallherum de Argentina, Diethericum Stehellinum, Albertum Begere, 5
Wernherum fratrem suum, Burckardum et Albertum filios ejusdem, Albertum de
Herinotislieim constituat, versa vice prcpositus spondeat, se abbatiam ad meliorem
statum reducturum esse, «noverint universi.» acta sunt bec publice anno incar-
nationis domini 1220, indictione 8, mense aprili. hujus rei testes sunt : Fridericus
cantor, U[lricus] scolaslicus, E. de Erenberc, R[udolfus] de Liehtenberc, Fridericus 10
de Ilagenow, Arnoldus plebanus de Scertisheim, Godefridus plebanus de Rinstete,
portarius de Hasela, Heinricus camerarius episcopi, Burchardus miles de Utenheim.
Diethericus de Kunigisheim et alii quam plures. 1220 April.
Aus Schöpflin Als. dipl. I, 340 nr. 417 (ex antogr. tabnl. s. Leonardi).
184. Bischof Heinrich von Slraßbxirg beurkundet den Schiedsspruch in einem 15
Streit zwischen dem St. Thomascapitel und dem Priester von St. Andreas über
Zehnten der St. Aurelienhirche zu Straßhurg. 1220 Juli Straßburg im Münster.
Heinricus dei gralia Argentinensis episcopus cunclis Christi fidelibus veritalem
araantibus salutem in eo, qui est salus omnium. quoniam ex pasloralis cura
officii in conmune omnibus, specialius tamen nobis conmissis, prodesse et adesse ao
et ad reformandum bonum pacis inier eos atlentius intend(!re et invigilare tenemur,
hinc est quod ad noticiam omnium tam futurorum quam presentium Iransscribimus,
qualiter contentionem super decimis ecclesie sanclc Aurelic in suburbio Argentinensi
ortam inter Rudolfum de Liehtenberc prepositum sancti Thorae et ejusdem ecclesie
capitulum ex una parte et inter Burchardum sculletum de Ehenheim et inter 25
Johannem plebanum sancti Andree ex altera consilio prudcntum virorum decidimus,
videlicet Reinhardi prepositi, Oulrici scolastici et Alberti de sancto Martino Argen-
tinensis ecclesie canonicis et Alberti Bageronis militis et Erbonis judicis, corara
.quibus viri honesti veritatis concii jurati dixerunt, quod decime mansorum, qui
vulgariter Selgüt, Hengesthübe, Viscerhube dicunlur, ad ecclesiam beati Andree ao
tolaliter perlinerent 2. verum quia de predictis mansis incerti erant , quot essent
predicti mansi vel in quibus locis illius banni essent siti, contentio predicta in hunc
modum est diffinita, quod prepositus sancti Thome et ecclesia omnes decimas lam
prediales quam personales integraliter recipiat et pro hiis 30 quartalia tritici et 30
stpt.a siliginis predicto plebano et suo patrono ante feslum nativitatis sancte Marie per- ^
solvat. quod si neglectum fuerit, pro pena duplum reslituat. si vero horrea, in
quibus predicte decime reposite fuerinl, casualiter cura ipsis frugibus ante dictum
festum incendio vel flagello grandinis vel lempestate vel guerra provincie depereant,
juxta proportionem triturationis facte pensio persolvatur. porro a predicta perceptione
1 Cfr. nr. 161. m
2 Cfr. eil. Schmidt Eist, du citap. de n. TIumh. p. ÜUO ff.
1220 140
decimarum excipiuntur 7 ciiric contiguc inlrinsccus in Kunegeshoven sitc, iDcipientM
pencs domum, qtie Dinclu>>e dicilur, et viam, que Velletor dicilur, ex isla parte
ejusdem versus civilatetn cl 11 alie cxtrin.sccus ullra eandem viam ex obliquo i«tts
scptom oppositc ot diic ciiric ex iitroquc Intcre curic Burchardi militU de lapidea
n porlu iiiinediale eideia ctirli adjiicentns, in quibiis ümnibus plebanus prefatus com
8U0 patrono decimns percipiel prediaics ; personales vcro ad prepositam pertinebunt.
excipiuntur cliam illc curtes apud sanclum Arbogaslum, que ultra flumen a poote
siirsuin Juxla ripom fluininis ejusdoin protenduutur, que pro dimidio maoso ct'<
tanlur, in quil)Uä idem plebunus cum .suu pulrouo decimas tarn prediales <;
10 personales percipiet. in prato quoquc, quod in vulgari dicilur Brfigel Tel cc:.
Albcrli de Tagesburc, decimas feni accipiet ; in Steinstrazen vero decime , aiottt
hactenus a pnrtibus sunt pcrcc])tc, dcinceps absque contenlionc qnalibct perdpiantur.
si vero de hoc inier partes orta fueril dissensio, per quatuor vires honestoa sine
fraude de vicinia conniunitcr electos talis controversia, non obslantc partium contra-
in dictione, per juranicntum ipsorum decidatur. prelerea parti adverse pro pena ccnlum
libraruin puri argenti dcbitor exislal, conventione prenolata perpetuc slabilitatis
robur nicliiloniinus uhtinenle. ut lioc ratum ]iennancal, sigillo nostro, nostri capiluli
et civitatis presciileni pnginam fecinius roborari. hoc pactum quicumque ausu
temerario infregerit , indignationem sunimi judicis et anathema perpeluum in-
211 currat. acta sunt hcc anno domini 1220, indiclione 8, meuse julii in claustro
majoris ecclesie, prcsenlibus et recognoscentibus fratribus noslris majoris ccclesie
canonicis : Bcrtoldo dccano, Friderico cantore, Berloldo camerario, Hermanne
portario, canonicis quoque sancli Pelri Heinboldo dccano, Brunonc cuslode, Cänrado
portario, presenlibus eliam et recognoscentibus laicis ministorialibus et cItUku
•» noslris Uuallero de Strazeburc, Dielerico burgravio, Dieterico patruo ejusdem,
Ilumberlo Cidclario, Burchardo de lapidea porla, Friderico Dispensatore, Johanne
de Kuncgeshovcn, Iloinrico de Uuizenburc, Ci'inrado Virnecom, Sifrido de llosse-
mörchet, Uuezelone judice et aliis qualh pluribus.
T auH Straßb. Thom. A. lad. VI 8. Anrcli» or. mb. e. 3 »ig. pmd. Abfrfialkm Aw 8Mt-
90 sirgrl.
Gedruckt ebrndamach hri Ch. Schmidt lliat. du chttp. de $. Tkom. p. 300 mr. 17. JVoek
einer Be.itnliifuitgiiurkMnd» Bitehof BeriMd» com r«d;> Sehüfßi» AU. dipL I, 343
»ir. 431.
I Straßb. BfM.-A. U nr. 1(»H or. »lUt. c. »ig. prnd. {«m-m. Da» Slüek iM umdatirt umd kiUt die
\a Insertion der Urkunde Bitchof Heinrich» «o ein : Bcrtholdua dei gnti* Arg«atiB«Baia tpiaeop«a uni-
vcrsis Christi fidrlibns prosrns Hcriptnm inaprcttiri» sAlutcm in «uriorv Mlnti«. jnate {
decpt Burrm bonigimm nrcomnioilaro rt vota, qiic a rationia tntmito non deriant, tSact
conipli-rc. indo est quod vpstris prpribiis dilcrti filii Hpnrici propositi et cammici
inclinnti ordiiintiotipin, qiinm foliois rroonlntiniiiü vpnrrahilis antocrssor noctar Haaricu AlgtBtiMB*
lO sis rpisropus, hoiirstis viris rt discrrtis iii super dcrimis prriMM MkBCla AwtH« ptrdpIMrfia
intrr pcrlrsinm vpslrnm ot pipbannm snii e Johanncm et bon« üMmori« Biircluu<dwB qnon-
dnm scaltetum in Ehenhein provido statoit, no«, acccdente cons«nsn berrdoin prvdicti Bar'
videlicet Burrhnrdi, Johnnnis, UAdegcri Wernlini, Helferiri et Johaanis plebani ImaU Amtrt« nummr
ecclesie sne, nostrnrum litternnim testiinonio robornmus futnris temporibna inviolabilHar obtama*
i;, dnui. toiiorem etinm pretaxate compositionis prcaenti pagine dignam dtucinas iasaiwr»
iinticio Iriuisuiiltciulo.
150 1220 •
185. Probst Rtidolf und das Capitel wn St. Thomas beurkunden, daß ihnen
ihr Pförtner Hugo seinen Hof in der Sladelgasse, den er von seiner Schwester
Sabina ererbt, geschenkt habe. 1220 November 29 Straßburg im Chor von
St. Thomas.
Rüdolfus dei gracia ecclesie sancti Thome in Argentina prepositus tolumque 5
ejusdem ecclesie capitulum universis Christi fldclibus presens scriptum legentibus
salutem in eo, qui salus est vera et eterna. quoniam « ea, que in scriptura
rediguntur, posterorum cavillacione de facili non possunl calumpniari nee processu
temporis oblivione deleri, ad majorem cautelam temporibus nostris acta scripture
dignum duximus commendare. innotescat ergo omnibus veritatem amantibus, lo
Hugonem portarium ecclesie uostre curtem suam cum domo lapidea in Stadelgaszen
sitam, que heredilario jure per sororem suam pie memorie Sabinam ipsum conligerat,
ecclesie nostre legitima donacione in remedium anime sue parentum et suorum
salutem auctore deo contulisse sub tali forma, quod, quicumque confralrum nostrorum
ipso defuncto portarius erit, de censu ejusdem curtis 30 solidos in 40 denariis illis, 15
qui pro piscibus fratribus presentibus dislribuuntur, addet eodem modo, quo prius
solebant piscales denarii presentibus distribui. in anniversario autem jam dicte
Sabine sororis prefati porlarii plenas vigilias, missam pro fidelibus defunctis,
conventus noster eidem Sabine decantabit et portarius tunc temporis 5 solidos, 3
solidos denarios sacerdoti missam celebranti et duos singulis de fratribus presentibus, 20
et 5 dapifero episcopi pro censu fundi ejusdem curtis assignabit. et sive quid in 5
solidis supererit , seu quid in censu domus prenominate procuracioni pretaxate
accreverit, portarius in usus suos habebit. post oflScium misse celebratum chorus
cum cruce, tliuribulo, aqua benedicla et responsorio «absolvere» super sepulcrum
memorate Sabine descendet psalmum «miserere» et orationem dcbilam ibidem decan- 25
tando. prefale vero amministraciouis officium ad portarium spectabit ita, quod
concanonicis nostris de supradictis 35 solidiS respondebit et edificia curtis predicte
tenebilur resarcire. quam amministracionem si portarius ergo assumere recusaverit,
decanus et capitulum eandem in se suscipient et quod residuum fuerit de censibus
post summam fratribus assignatam, in sepedicte domus restauracionem conservabunl. 30
DOS autem considerantes dicti Hugonis portarii benivolenciam, de mera liberalilale
summam equipollenlem censui de prenotata curte provenienti per decanum sive
cellerarium ipsi de communi nostro , quoad vixerit , constituimus assignandam.
quod ut perpetue stabilitatis robur obtineat, presentem cartam inde conscribi et
sigillo nostri capituli jussimus communiri. facta est autem hec donacio anno ab 35
incarnacione domini 1220, 3 kalendas decembris, in choro nostro infra primam et
terciam omni cum debita sollempnitate, presentibus fratribus nostris Heinrico
decano, Diethero cellerario, '^tN'ernhero pincerna, Burkardo sacerdote, Cünrado plebano
in Erstheim, Sigebottone subdyacono, Johanne canlore, Cünrado de Colmere, pre-
sentibus etiam et recognoscentibus concivibus nostris Ulrico Löselino , Erbone 40
a] T quam.
12 20 IM
Jiidici; , l<'ri(lrico Dispcnsalorc , Heinrico deme Bilde, SyfTrido de Rossemerketbe ,
UAdulfü Riplino ", Ilitinrico pislore noslro et aliis quam pluribus.
T auH Ntratib. Thom. A. Rcgi«tranile A fol. 96b um UOO gadtrUbt».
Gedruckt ebenJarnach bti Ch. Schmidt IIul. du chap. de $. Thom. p. 301 mr. iS.
186. /« einer UrAiiwle Bischof Heinrichs von, ütraßhurg für das KlosUr
Aller keilijen im Schwär iwald als Zeugen : Roinardo majore pnpposilo, Friderico
canlore, Uolrico scoluslico, Alberlo projwsilo de Ilaseluhe, Heinrico vicedomino.
Wollhcro nolhario ; ex ordinc militari Walthero de Argentina, Alberto et Wernhero
Biigariis, Vulinaro de Ilciterbach et alÜH quam pluribus. dutum in palacio nostro
10 Argoiiliiia' aiiiio (lüiniiiiou iiicarnacioniä Vl'lQ , iudictionc 8. 1220 Straßburg in
der bischößichen Pfalz.
K a\i» Karlsr. G. L. A. Scction Allfriniiigiii »r m». <• «ly / ■ /. / / ' r^ .
Ibid. Scction StraPImrg Vidim. mb. r. »iy. jtfiul. von VtTi A ■ -.'. , ., .m- /..•-,,; ,.nt
Hcultctuii ot jiiaticiarii Tabcrnnrain AUaticarum.
Gedruckt nach letitenn iit Gailia chritt. V iiutr. p. i'JiJ nr. 3ü.
ir>
187. Bischof Heinrich von Slraßhurg bestätigt dem Straßburger Hospital seinen
gesammten Besitz. 1220.
\ In nomine sancle et individuo trinilatis amen. \ quoniam magnarum \veiUr
wie in nr. 90 mutatis mutandis bis denarii persolvuntur.j predecessor autcm noster
80 Burdiardus episcopus vcnerabilis pro peticione paupcrum Christi commoranlium in
liospilnli rupiens ampliare serviciuiu dei capellam ad idem hospilale pertinentem
dedi(;avil el ei curie no.stre parlem donnndo atrium capelle versus Bruscbam
ampliavit. [weiter wie in nr. 90 bis pluribus] et banno predicti Burchardi episoopi
publice ac legitime confirmata. nos nutem, quia per misericordiam dei in baac
r. sedein succes.simus, do mera nostre benignitalis benirolcntia bec omnia, que preno-
raiuuta sunt et hospiluli quocumquc tempore donata et quecumque in presenliarum
possidet vcl in futuro possidebit, precipimus in verbo dei et auctorilalc beatomm
aposlolorum Petri et Pauli et domini pape Ilonorii et nostra sub anathematis vinculo
confirmamus, ne quisquam ea sibi usurpare Tel distrahere audeat vel in alium
;» quam in usuin pauponun oxpendere presumat. et ut majorem conflrmalionem
huboanl el iuconvulsa iniperpetuuni pennaneant, prcsenlem paginam conscribi el
inpressionc sigilli nostri curavimus insigniri. acta sunt autem a nobis bec anno
ab incarnalione domini nostri Jesu Christi l'iM, indiclione 8, regnanto Friderico
rege anno regni ejus 8. tesles bujus sunt : Reinhardus major prcpositus, Berhtoldua
so decanus, Kridoricus uantor et custos, Oulricus soolastious, Bcrhtoldus •» camerarius,
Hennauus porlarius ; Ileinricus advocalus, Wallerus, Albertus Begere, Diethericus
burcgravius. Diethericus Steliellinus, Albertus Cago et Ludcwicus, Sifridus de
Ollewilro, Burchanlus de Ehenheim, Erbo judex, Fridericus Dispensator, Petrus
152 1220—1221
procurator domus hospitalis, Rudolfus scultetus, Gunradus Virnecorn, Erbo junior,
Johannes et alii quam plures.
E. aus Straßb. Hosp. A. lad. 1 nr. 22 or. mh. c. sig. pend.
188. Probst Rudolf und das Capilel mn St. Thomas zu Straßburg beschließen,
ihr Küchenamt aufzuheben und ganz mit der Kellerei zu vereinigen. 1221 April 24. 5
t ; In nomine sancle et individue Irinitalis amen. '• ego Rudolfus sancti
Thome in Argentina prepositus totusque ejusdem ecclesie conventus, quoniam ad
honorem et decorem domus dei tarn nostre quam posterorum nostrorum saluli et
utilitati cura pervigili prospicere et intendere tenemur, hinc est quod nos communi
confratrum nostrorum habilo consilio Stipendium coquorum nostrorum, qui nobis lo
minus utiles erant, ordinavimus, ut de cetero in usus ecclesie nostre communes
redigatur. verum quia ipsa obsequia coquorum de manu cellerarii pendebant, nos
apud cellerarium presentem et futurum taliter in perpetuum obtinuimus, ut obsequium
predictorum coquorum in coquina plenarie et sine omni defTectu certis temporibus
fratribus amministret. quod ut ratum permaneat in perpetuum, presentem cartulam ih
inde conscribi et sigillo noslri capituli fecimus communiri. acta sunt hec anno
dominice incarnalionis 1221, 8 kalendas maji.
T aus Straßb. Tltom. A. docurn. bist. lad. 2 (Statuts) or. mb. c. sig. pend.
Gedruckt darttach bei Ch. Schmidt Hist. du, chap. de s. Thom. p. 302 nr. 19.
189. In dem Schiedsspruch der kaiserlichen Bevollmächtigten, der Äebte ton 20
Murbach und Neuburg sowie des Grafen Sigbert von Werd, über die zwischen dem
Kaiser und der Straßburger Kirche schwebenden Streitfragen'^, unter den Zeugen:
R[einhardus] prepositus Argentinensis, C[onradus] prepositus de Tanna, F[ridericus]
cantor, Uflricus] scolaslicus, B[ertholdus] camerarius, R[udolfusl prepositus sancti
Thome Argentinensis, Ul[ricus] de Boll[ingcn] imperialis aule notarius, M[eribolo] ts
de Halbere, B[urchardus] de Geroldeseke, W[altberus] de Strazburc, tres Bagarones,
ü[mbertus] Zidelarius et alii quam plures. acta sunt hec anno domini 1221,
indictione 9, octava kalendas septembris. 1221 August 25.
B aus Straßb. licz.-A. G nr. 38 or. mb. c. 3 sig. pend. laesis. Erhalten das Königs- und
zwei Abtssiegel, fünf andre abgefallen. 30
Gedruckt aus dem lib. sod. 1347 bei Schöpflin Als. dipl. I, 347 nr. 437 in sehr lückenhafter
Form.
1 Bei der Entsclteidung über Offenburg, das dem Kaiser zufällt, Iteißt es : exceptis tarnen censibus
canonicis Argentinensibus debitis et prestandis ibidem uml ähnlich bei der 1223 Mai 5 eu Hagenau
getroffenen Vereinbarung : in Offenbare autem, quitqnit juris habuit Argentinensis episcopus, domino 35
regi cedet, servato canonicis Argentinensibus jure patronatus ecclesie et censibus, que ad prebendam
eorum pertinent ab antiquo. Straßb. Bez.-A. G nr. 39 or. mb. c. 3 sig. pend. laesis, gedruckt nach
einer Copie bei Schöpflin Als. dipl. I, 350 nr. 432 = Buillard-Breholles Hist. dipl. Frider. sec. II,
756. — Böhmer lieg. Heinr. nr. 30. Dem Vorigen ganz gleicldautend ist dann der Passus in dem
Schiedsspruch Konrads des Cardiiudbischofs von Porto aus dem Jahr 1224, dem als Zeugen Probst, 40
Cantor und Scholasticus des Straßburger Domcapitels beiwohnen. Straßb. Bez.-A. G fasc. 2722 or. mb.
c. 3 sig. petul. laesis, gedruckt aus dem lib. sah 1347 bei Schöpflin Als. dipl. I, 351 nr. 436. — Böhmer
Eeichssachen nr. 62.
1221 158
190. Bischof Heinrich ton Straßburg beurkundet eme svitehen dem HoMuer
Sliß und dessen Vogt Wernher, seinem Marschall, geichlosseiu' Sühne. 1^2 1.
\ In nomine sancle et individuc Irinilatis acta anno Joniini ■ 1221. Ilcinricbiu
dei gratia Argenlinensis opiscopus oninibus hanc paginam inspccluris salulem in
G pcrpeluum. cum insligaule gcneris bumani inimtco fomes discordie inter prepositum
Hlerlhülduin] et confralres Ilonaugensis ecclesie ex una parte et \V[ernherumJ mare-
sculciim uoälrum ex ullcru ejusdcm loci advocalum in tantum invaluinset, ut dicti
preposilus et confratrcs tarn sui presenlia quam obscquio divioo ipsam eocIesiaiD
aliu sc transfercntcs desulatam diu reliquissenl, medianlibus landein bonis ac
10 discretis viris pax et concordiii sub forma stibscripla inter ipsos iotcrcessit : nam
lide data in nianus nosiros prefuliiä niurächalcus nuster finnitcr promihit, quod ncc
ipse ])er sc ncc per suos vel quenipiam sibi altinentium eorundem pre{x>sili »eu
confratrum personas molestare dcinccps attemptabit vel in familia vel rebus ad ipsos
spcclanlibiis ali({iiod ammodo eis infcrat gravaraen. idem etiam Egcl[olfus] et
15 \V[(!riihenis] de Mundingen (idelcs nosiri, filii sororis sue, data similiter fide finna-
veruul. addidil prelerca, quod in omni liberlatc sive jure sive juris cxsecutione,
quod bactenus obtinuit eadem llonaugensis ecciesia, nullum ipsis per se vel quem>
piam suorum proslabit impedimenlum. ne vcro levi qualibel occasione vel roalitia
nul tenierilale sopitn reviviscal discordia, de conmuni tarn sepe diclorum prepositi
so ac confratrum, nominali eliam marscbalci nosiri conscnsu ac pelitione sie flmiatum
est : si de cetero ipse marscbalcus seu quispiam suorum vel sibi attinentium sive
suo nomine manum in personam cujuslibct fratrum miserit aut alias dampnum vel
gravamen in familia vel rebus eorum ipsis irrogaverit, dicti prcpositus el confralres
ad jam dictum marscbalcum recurrent satisfactionem super illato gravamine requi-
rentes. quam si ipsis non cxbibuerit, ad episcopum, qui pro tempoie fufrit, Argcnli-
nenscm deferent, ex parte cujus prelibatus marscbalcus efiicaciter conmonebitur, ul
de illatis satisfatiat condigne. quod si minus adimplere curaverit marscbalcus vel
forte pro tempore episcopus in boc facto remissius se babuerit • vel sui baberi
copia non polerit, prctnxati prej)ositus et confralres per se vel per aliquos de
80 capitulo ad cajjilulum noslrum Argentincnsem recurrent. nee Gel eis prejuditium, si
qui fratres tunc absentcs fucrint ; scd quos lunc presenles in ecciesia noslra babere
])oleruMt, quantum ad boc factum viccm totius gcrent capituli, coram quibus de
illatis proponent injuriis petentes , ul antedictum marscbalcum de salisfadioae
falienda diligenter exbortontur et inducant. quorum monilis et predbos si obedire
as neglexerit nee cxtunc a die conmonitionis a capitulo facte usque ad qualuor
cbdomadas non satisfecerit , auctoritale noslra sive cujuscumque saccessoram
nostrorum necnon capituli nosiri licebit eis, ccclesiom suom cum tola capituli sui
universilate in Argentinam transferre civitalem. prelerca cum tempore di.<cürdie s»>pc
dicti preposilus el canonici conquesti fuisscut, a marscbalco ac suis {M<rpluriuia
40 dampna, gravamina quoque nocnon injurias eis fuisse illata, pelilum fuit ab eis, ut
liuic octioni reuuntiorent. quod quidem recusabanl ; verumtamen in boc consen*
•] B hucrit.
«0
154 1221 — 1223
serunt, quod, quam diu prelibala conpositio rata et inconvulsa ipsis servata fueril,
nullam de ante illatis dampnis vel injuriis movebunt questionem. si autem, quod
deus avertat, novis malis superadditis interrupta fuerit et conmonitionibus premissis,
ut supra notatum est, eis non satisfiet ac propter boc loco cesserint iterato, licebit
eis super omnibus illatis aclionem et querimoniam ex integro innovare. ut autem 5
hec compositioiiis forma integrum ac firmum deinceps robur obtineat, de consensu,
volunlale et instantia partium, prenominatorum videlicet prepositi et confratrum
Honaugensium necnon marscbalci nostri, advocati scilicet ejusdem loci, presens
scriptum nostro ac ecclesie nostre capituli scilicet majoris ecclesie sigillis fecimus
conmuniri. mediatores : prepositus major dominus R[einbardus], dominus H[ermannus] lo
o
de Erinberc, plebanus sancti Martini, T[beodericus] Stehellinus, testes : Ul[ricus]
scolasticus, W[ernherus] Begere, dominus R[einbardus] de Denge Argentinensis
canonicus, H[umbertus] Cydelarius, L[udewicus] Gago, W[ernherus] de Wolfgangis-
heim, portarius de Haseiahe, plebanus de Scherzbeim, Wezel judex et alii quam
plures '. 15
B aus Straßb. Bez.-A. 6 fasc. 4213 or. mb. c. 3 sig. pend. laesis.
Gedruckt bei Würdtwein Nova subs. dipl. XIII, 257 nr. 57 (ex libro albo colleg. s. Petri
senior.).
191. In einer Urkunde Bischof Heinrichs von Straßlnrg, die einen schieds-
richterlichen Sprtich zu Gunsten des Prohsles von Haslach bestätigt 2, unter den 20
Zeugen : Rüdolfo archidiacono , Rüchero canonicis majoris ecclesie , Wernbero,
Hugone portario, Sigebotone canonicis sancti Tbome, decano Wernbero, Conrado,
Burkardo, Rüdegero canonicis sancli Petri. acta sunt hec anno incarnationis
1221. 1221.
B aus Straßb. Bez.-A. Q fasc. 6224 or. nib. c. 3 sig. pend. laesis. 25
192. Bischof Heinrich und das Domcapitel von Straßhurg beurkunden, daß
Qraf Hugo von Liitzelstein seine Burg Lützelslein der Straßburger Kirche als
Lehen aufgelassen habe. 1223 Januar.
Heinricbus dei gratia Argentinensis ecclesie episcopus, Reinbardus prepositus,
Bertoldus decanus, Friderichus cantor, Ulricbus scolasticus totumque majoris ecclesie ao
capitulum omnibus hanc paginam intuenfibus rei geste notitiam. elucescil el
1 Biesen Vergleich zwischen dem Hanauer Stift und dem bischöfliclien Marschdll Wernher bestätigt
Pabst Hoiwrius III, 133i April 23 Born im Lateran. Straßb. Bez.-A. G fasc. 4209 or. mb. c. buUa
pend. delapsa, gedruckt bei Würdtwein l. c. p. 269 nr. 64. — Pottluist Eeg. pontif. nr. 7225.
2 Unter den Schiedsrichtern : Bertoldus decanus, Fridericus cantor Argentinensis, s. Straßb. Bez.-A. 35
G fasc. 5224 or. mb. c. 2 sig. pend., gedruckt bei Würdtieein Nova subs. dipl. XIII, 261 nr. 58.
Ebendieselben entscheiden auch als päbstliche Dckgirte eine Streitsache des Klosters Allerheiligen im
Juli 1221, in Gegenwart von Straßburger Zeugen : Heinrico raonacho, Güntere presbitcro, Lamperto
diacono, Wezelone judice, Heinrico Cleinegedanc. Karlsr. G. L. A. Section AUerheibgen or. nib. c. 2
sig. pend., gedruckt darnach bei Grandidier Oeuvr. ined. III, 239 nr. 125.
1223 - 1224 1»
vivil uclio, cujus sc focit littcra defcnsorem. noscant igitur presentes et sciant futuri
prescnlem paginum iuspccluri, quod, cum inter nos et nobil<>m viruiD dominnm
Ilußonem cüiiiilein do Lii/.clciiHUMn üupcr quibusdam darnpnis nuliis illalb «^fffffUffft
vcrleretur, landein incdiaulibua quihusdüm nobilibus viris et discretis lali coodHiooe
6 lis omnis atquc discordia inter nos et ipsum sojiita est : veniens igitur apud Argen«
tinam jam diclus Hugo comes et tani coram nobis quam minislerialUnu oofltris et
civibtis Argcntino civitatis castnim suum Lu/.clcnstein et omnc alU^dium suum circa
joni dictum custrum infrn unius miliaris anibilum libere et totalitor, presenle fratre
suo nobili viro dominu Cünrado de Hiälcin, beate Marie domine noslre coDtradidit
10 et a nobis sub nomine bcrcdilarii feodi, bominio precedcnte, recepit. mortuo autem
eodem comite, qui proximus heres ejus fucrit, jam dictum caatrum cum prcfato
nllüdiö, si liotninium nobis cxbibuerit, tarn per nos sivc successores nostros posai-
debit. si vero ccclesiam nostrum tarn in prescnli quam in fuluro tempore bellom
sivc conlrovcrsia aliqua iugruerit et jam diclus comes per a£Snilatem adverae partia
15 laimiuaiu bomo nosler subsidium oxbiiicre nobis nequiverit, Jam dictum caatrum
nobis exhibebil et post difßnitionem belli sive controversie castrum suum sibi
rcddcre lenemur. ad ejus etiam subsidium et juvamcn lamquam uni de fidclibus
nostris, ubicumque justiliam bubuerit et noslri indiguerit, omni, qua decet, diligentia
consulentes et auxiliantes assurgemus. et ut boc ratum sit et inconvulsum penna*
•20 ncat, sigillis nustris capituli et civitatis nostrc presenlem paginam tam nobia quam
cidcm in testimunium fecimus conmuniri. acta anno domini 1223 in januario.
II nuH Straßb. Bet.-A. Q fasc. 591 or. mb. e. tig. pend. ddaptn».
Gedruckt thendamach bei Orandidier Oeuvr. itUd. 111, 295 m. XTt. StMpßm AU. äipl. I,
Jio nr. 416 (a. 1220) in daUtcktr Uebenetmimg (ex cod. mb. feodali epiacop. Argaatia.
■« BOC. XIV).
193. In einer Urkunde Bischof BerthoJdt von Straßburg für das £h$ter
Schwanach unter den Zeugen .- dominus Reinbardus prepositus, Berbloldus decaoua,
Fridericus cunlor, Uolricus scolaslicus ', Arnoldus camerarius, Diethclmus dapitVr.
Ilcrmanuus portarius, Fridericus et Röcbcnis canonici, nobibs vir Berbloldus coiuea
3u de Sulczc et dominus Eberbardus de Eberstein et frater ejus Cünradus Spirenaia et
Argentincnsis canonicus ; ministcriales noslri : Stcbellinus Tbeodericus, Wemheros
Bt^gcre, Tbcodericus prefeclus, Alberlus Cago, Wembcrus Cago, junior Stebellinus ;
cives : Rftdolüiis scultctus, Hurcbordus de Ebcnbeim, Erbo quandoque judex, Weieio,
Fridericus Sponderc et lleinricus camerarius et alii quam plures. acta anno
35 domini 1224, mense dccembris, scdem a])oslolicam regente domino Ilonorio ponti»
ficatus ejus anno 8, regnanle serenissimo imperalore B'riderico, banc paginam
scribentc Gunlero presbilero, sub abbate de Suarzabe Burcbardo et Oeningo priore
1 U[lrirns] srol.istirns Argentincnsis und \\ pocitns Mtncti ThonM tr$d»*imm m itm-
stlhtn Jahrr am »U. Jiiiti im Utitifihurgrr Miu iixmUUtchtn ^mkl betltUt StAi*dtrHkltr
40 «n riVm Strfit ricixchrn ilnit lltrrn nm Riti>poll9lnit fitui drm lynrrtr vom Sifthkrim. ütttir im
Zeugen: \\. ranonico pt |>lcbano 8«ucti Martini. Cfr. H'iirrf/«-"" V"»! m&i. rft/J Tfff »to «r. 98
(ex antogr. tnbul. Uappoltstcin.).
156 1224 — 1225
et Alberto camerario et Johanae custode et advocatis de Windecke Berhtoldo et
Albertho, astantibus nobilibus dominis Heinrico et Ludewico fratribus de Lichtenberg
et magistro civium Erbone et consulibus Argentine civitatis et nobili viro Heinrico
de Diersperg et fratre ejus Walthero et domino Reinhardo de Celle. 1224 December.
K aus Karlsr. G. L. A. Papier -Copialbuch der Abtei Schwarzach nr. 733 fol. 35 um 1400 5
geschrieben.
Gedruckt bei Gudenus SyRoge diplom. p. 465; Würdtwein Mon. Palat. IV, 240 (ex dednc-
tione des Klosters Schwartzach a. 1780 p. 23 nr. 25).
194. Ulrich Domscholasticus und Probst von iSt. Peter zu Straßburg beurkundet,
daß Hedwig, die Wittwe Simons von Epfig, für sich und ihre Anverwandten auf lo
alle Ansprüche an ein Qut zu Königshofen, das sie einst Ulrich von Bollingen und
dieser jetzt der Marbacher Kirche verkauft habe, vor ihm öffentlich verzichtet habe.
1225 August 28 Straßburg im Chor des Münsters.
Notum sit Omnibus tarn presentibus quam futuris, quod, cum ego Uolricus
scolaslicus majoris ecclesie Argenlinensis et prepositus sancti Pelri vice et loco is
venerabilis domini Bertoldi ejusdem ecclesie episcopi in judicio consederem, domina
Hadewigis, uxor quondam domini Symonis de Epfiche, coram me publice et liberaliter
fecit finem inrevocabilem Eberhardo cellerario pro ecclesia Marbacensi, cujus ipse
erat nuntius et procurator, de predio uno in Ghunegeshoven, quod ipsa olim vendi-
derat magistro Uolrico de Bollingen, sed nunc cerla forma emptionis devolutum est 20
ad cenobium antediclum '. idem fecerunt domini Rüdolfus gener et alius Rüdolfus
filius domine Hadewigis memorate. promisit quoque eadem [domina Ha]*dewigis ,
quod ipsa faciet, quando requisita fuerit, lilios suos minores simili modo iineiu
facere [de eodem] ^ predio fratribus et cenobio sepe diclo et de sie atlendeqdo
obligavit se in manus prefati Eberhardi cellerarii, cujus obligationis prenominali 20
Rüdolfus gener et Rüdolfus filius sepefate domine Hadewigis fidejussores existunt.
afTuerunt testes : dominus Chünradus Leitreche, Wolfheimus canonicus sancti Thome,
Dietricus Stehelli, Humprettus Zidelarius, Heinricus Snello et Ilartmannus fratres,
Erbo, Burchardus <= et Chünradus cives et alii plures. ad majorem etiam cautelam
et evidentiam hoc scriptum inde fieri jussi sigillo meo communitum. actum in ao
choro cathedrali Argentine anno domini 1225, indictione 14 2, 5 kalendas septembris.
C aus Colm. Bez.-A. £)bermnndat boite 18 liasse 1 or. mb. c. sig. pend.
a) Dtirch einen Fleck cerwisckt, nur die obern Schäfte des H noch sichtbar, b] Vencischt. de in
Spuren noch zu erkennen, c) C Rurchardus.
1 Cfr. nr. 195. 35
2 Die Indictionsziffer um 1 zu Iwch.
12 2 5 157
193. Ulrich ton Bollingen, Canoniciu von St. ThoDuu tu SlraÜburg *%d Notar
am kaiserlichen Hofe, verkauft dem Kloster Marback sein Gut tm KOnigskofen für
185 Mark Silier, lii^n August HO.
In (IhriMli nomine. presentis scripli lestinionio nolum sil lain prp«j<>nlihnH
a quam fuliiris, qiioj magisicr Ulricus dictus de iJollingen canonicus in ecclcsia »aucU
Thomo Argenline, imperialis aule nolarius ', fecit vcndicioncm cl donalioDem ia
manus dominorum F[ridericij abbalis, B. et E. et W. sacerdoliim rralrum ecclesie
Marhnncnsi.s recipicncium pru sc ipsis et tolo eonvcnlu et eclesia sua Marbaoensi
de predio suo silo in Cünigcsliovcn jiixla civitatem Argcnlinam cum curia el agris
)o ad ipsam curiam pertincnlibus sive aliis curiis et horlis et pralis el omntboa
appendiciis ad ipsum prcdium ])crtinenlibus cum omni jure et honore, sicut ipae
Ulriciis idcm predium emenit a domina Iledcwiga uxore quoudam Symonia Limbli
de Epliiche ' et ejus beredibus el mauifesle possidere vidcbatur usque ad iatum
diem venditionis. el omnc jus suum, quod ipsc Ulricus in eodem predio el suis
IS appendiciis quocunque modo bactenus babore visus est, efTudit et rcaignavit in
fralres anlediclos et convenlum et ecclesiam Marbacensem, ut ipsi de celero sinl
veri ejiisdetn pmlii el proprielalis doniini el posscssores in pcrpoluum Tecitque eis
et eorum successoril)us liiieni et reHulalionem inrevocabilem , ila tarnen, quod
convenlus et eclesia memorala solvanl annualim bospitali in Scuttercn clcmosinaro,
ao scilicet Iriginla sex denarios et obulum unum Argenlinensis monete et oclo denarios
el obulum j)ro ficlo unius insule sive prati, quod pcrlinet ad conmunilalem in
Cunigesboven. focil ilaque sepe diclus Ulricus banc donalionem et vendicionem in
ecclesiam mcmoralam pro cerlo precio cenlum el ocloginla quinque marcarum boni
et puri el examinali argcnli. et ne aliquo tempore allcgare possei illud predium
•» pro tempore mclioralum plus valere illamque estimationem requirere, ipse magisicr
Ulricus pro rcniedio anime siie lolaliter eclcsie sepefale remisil, si quid predium
illud amplius luuc valere poluil vel de cetero plus valere possct eslimari. ut bec
omnia semper rata permancanl, bw scriptum sigillis venerabilis Argenlinensis
episcopi atque capituli et civitatis atquc vcndiloris est conmunitum. bujus rei lestes
'•*> sunt canonici mnjoris oclesie Fridoricus canlor, Ölricus scolaslicus ; laici Albertus
Bogere, Burcbnnlns scnllolns de Ebcnbeim, Wezzel judex, Fridericus Dispensator,
Ileinricus Felhcelin", Krho Rufus cl Erlw (ilius ejus, Wallberus de Oflcnburc,
Rudolfus (ilius Lencelini, Wallberus filius Orllicbi, Diclhcricus pistor, Hugo Aureus,
•) Au h ia Fethctlin «wmcAm I luul c ai*rft$tirititH.
85 ' AV» Vicrprotonolar llnch rnickrint in UrhuuUm Dritdridu II im S^imlcr UU, mi^
Hiitllur,llhrh,>llr.s H,si. ,/i;rf. Fruirr. src. I. introd. p. ISi. Fimtr i«t untfT EtmgJA Ytl mm I
Ikher Avtar Ulrich Hiirhicfiximr vim t:i.;j—lä33. Die Ueimath UMdk$ von Boltit^m kmm M ITi
berg tcie in Lothringen griim-ht urerdcn.
« Cfr. mr. 194.
158 12 2 5
Johannes Vilulus, Dieihmarus clericus et Cunradus frater ejus, Burchardus hospes
noster et Johannes ^
Acta sunt hec anno domini 1225, indictione 14 2, 4 kalendas septembris.
B aus Straßb. Bee.-A. G fasc. 1627 or. mb. c. 4 sig. pend. ddapsis.
196. Bischof Berthold und das Domcapitel von Straßburg bestätigen dem 5
Kloster Pairis die Steuerfreiheit des Ein- und Verkaufs in der Stadt Straßburg.
1225 November Straßburg.
Bertholdus dei gratia Argentinensis episcopus, Reinhardus prepositus, Berthol-
dus decanus, Fridericus cantor, Ulricus scolasticus^ lotumque Argentinense capitu-
lum universis has literas inspecturis salutem in omnium salvatore. cum venera- lo
biles in Christo dilecti abbas et convenlus Parisiensis monasterii usque ad tempora
nostra in civitate Argentinensi ea, quo de laboribus eorum supersunt, vendidissent
et emissent, que ad usus fratrum sunt necessaria, sine thelonei exactione, nos pro
reverentia dei et ad preces venerabilis patris Portuensis episcopi apostolice sedis
legati'', ne nova servitia et inconsuela eis imponamus, hbertatem, quam hactenus 15
habuerunt, eis de communi consensu confirmamus concedentes eisdem. ut in civi-
tate nostra predicti fratres libere vendant ea, que eis supersunt, et necessaria emant
sine uUo impedimenlo. et ne, quod de benignitate nostra fecimus, quisquam in
posterum valeat irritare, presentem paginam duximus sigillis nostris roboran-
dam. datum Argentine anno domini 1225, mense novembri^. ao
C aus Cdm. Bez.-A. fonds Pairis or. mb. c. 2 sig. pend.
1 Ein im Raths- n. Bürgerbuch fol. 3b des Straßb. St. Ä. wm emer Hand des ISten Jahrh. ver-
zeichnetes Urkuttdenregest des Inhalts, daß Hesso von Molsheim ztcischen seinem Hause jenseits der
Breusch und der Badstube des Johannes Vitulus einen Canal ziehen darf, schließt : anno domini 1225
in tempore nostri consilii, videlicet Wemheri marscalci, Waltheri sculteti, Dieterici Stehelini, Bnr- 25
chardi sculteti de Ehenheim, Erbonis judicis, Friderici Dispensatoris, Weltscim, Nicolai, Ottonis
Gudelfindi, Sigilini 'Wulleden, Rudolffi filii Lentzelini, Johannis Vituli, Alberti Begeronis albi magistri
burgensium.
2 IUe Indictionsziffer um 1 zu hoch.
8 Diese vier JDomcapitulare sind auch Zeugen einer Urkunde Bischof Bertholds für das Kloster 30
Mauersmünster aus demselben Jahre. Cfr. Würdtwein Nova subs. dipl. XIII, 289 nr. 74.
* Konrad CardinaUtischof von Porto und S. Eufina, aus dem Geschlecht der Grafen von Urach
(Vergl. Stalin Wirtemb. Gesch. II, 460), seit dem Frühjahr 1224 als päbstlicher Legat in Deutschland
tMtig. Im November 1225 hielt er sich im Mainzer Territorium auf, vergl. Fürstenberg. Urk.-B. I, 135
nr. 297—302. 35
5 Dies Privileg wurde dem Kloster Pairis von Kaiser Friedrich II bestätigt, 1226 Juli Borgo San
Donino. Colm. Bez.-A. ibid. or. mb. c. sig. pend., gedruckt ex insert. diplom. Caroli IV a. 1354 bei
Hugo Monum. sacr. antiquit. II, 291 = Grandidier Oeuvr. itied. III, 235 nr. HO = Huiüard-
BrehoUes Hist. dipl. Frider. sec. II, 653. — Böhmer nr. 608.
122 5 160
197^ Bischof Berthold von S'lraßburg beurkundet, daß das St. Tkomaua^l
die (SV. Marcuscapelle bei Straßburg geistlichen ,Schvoester% eJM^iräumt käbt, mtd
regelt Pßichten und Rechte derselben. 11325.
B[crlhüldu8] dei grutia Argealinensis episcopus universis banc paginam iospec-
0 turis salulem iinpcriHttuuin. ex debito ponlificalis officii tenetnur secondutn
apostolum bona pruvidere non lanlum corani deo sei eliarn coram umnibus homi-
nibus, ut prupagalis dei lutidibtis ubiqiic Caritas difTundalur et deo mililanüum
numerus augealur. noverit igilur luui presentium elus ({uam futura posterilas, quod
dilccti fralres nostri capilulum sancti Tüoine, zelo pietalis inspirati et boDorum
10 hominuin precibus iuducti, quandam capeliain in lionorc sancti Marci constnictam
olim a quodam ejusdoin ccclesie dccano nomine Engclberto felicis recordationis 'i
in pcdc ponlis sancti Arbogasti silam, ad jus et proprictatcm suc ecdesie pertincn-
tem nocuun et ureain, in qua fünduta est, quibusdani mulieribus religiosis, que
ibidem* deo famulari et regulärem vitam ducere decreverunt, et nichilominus biis,
15 que eis sunt in posterum sticcessure, cousensu noslro accedenle, cum omni jure
libere contulorunt, luudubili tarnen qiiudam consuctudine sibi retenta cujusdam pro-
ccssionis in fosto ojusdcm sancti Marci ad hunorem dei et ipsius sancti et memo- Apruu
riain supradicli funduturis scmper haclenus facte et imperpetuum faciende. procu-
ralionem vero decem solidorum in eodem festo, quam ante provisor ejusdem capelle
90 conplcla processione solvere tenebatur, compensavit prcfato capitulo R&dolfus noster
scullctus, qui coguominalur llipclinus, pro remedio anime sue et uxoris sue
Adeicidis et sulutc aniinu palris sui Ilugonis et matris sue Agnetis, insuper eliam
taiii patris quam matris jam diele Adeleidis, videlicel Wernheri el Gerburgis,
quodam predio, quod tantum vel amplius solvat, jam dictis fralribus assigualo.
25 prolerea pinm jus hoc otiam debent prefale sorores canonicis sancti Tbomc, quod,
(luundocuiiquc aliquein ipsorum coiitigcril ex hac luce migrare, cum eis inlimatum
fuerit, sollumpnes vigilias dicere tcnentur pro anima defuncli et missanim facere
sollempnia celebrari. item sciendum, quod decimas cujusdam orti cerlis limitibus et
lerminis conprelieiisi scpe dicli fralres eis liberaliler reinisenint, hac tamcn condi-
30 tionc, si eundcm propriis laboribus et suinptibus ]x;r se vel per suos conversos
cüluerinl ; si voro locaverinl illum alicui pcrsone seculari pro censu vel medietate
vel aliqua parle holerum, eadem persona, quantum ad eam perlinuerit, dccimam
solvere tencalur. de reliquis autein ortis vel agris, si qoi ex donatione fidelium Tel
aliunde eis acccsscrint, et du nutrimentis auimalium suorum decimas memoralo
capitulo secundum cousuetudinein parrüchianoruiu sanctc Aurclie cum iDtegritale
persolveul. insuper et hoc sciendum, quod, quicunquc servus vel aucilla pro aonua
vel temporal! mcrccde eis servierit, jure parrochiali debet obedirc sacerdoti sancle
Aurclie et ab eo ecclcsiaslica recipere sacramenta. si quis aulem masculus vel
•) T ibarm.
1 Cfr nr IIH.
d60 122 5
femina deo se optulerit in eodem loco perpetuo servilurum assumpto habitu reli-
gionis Tel saltem tonsura, lege sororum tenebilur et cum eis accipiet sepulluram.
nuUique parrochianorum ecclesie sancle Aurelie apud eundem locum sepullura debet
concedi nee ad ecclesiaslica sacramenta sine licentia capituli sancli Tbome penitus
admiUalur. sororibus vero magistram eligere volentibus, si in aliquam de convenlu 5
canonice concordaverint * , pro magistra eadem babeatur. si vero concordare nequie-
rint, decanus sancti Tbome cum sacerdote concanonico '' majore in introilu aucto-
ritate nostra precipial priori fratrum ordinis predicatorum ultra Bruscami, vel qui
loco ipsius fuerit, et insuper alii fratri de eadem domo, quem predicti nominave-
rint, ut secundum deum aliquam de conventu eis denominent in magistram, que ab lo
ipsis sine omni contradictione concorditer eligatur. si vero decanus vel diclus cano-
nicus interesse noluerit vel forte non potuerit, ipsorum impotentia vel negligentia
per capitulum sancti Tbome suppleatur. quodsi infra spacium unius mensis nego-
tium electionis jam dicte non expedierint, ad nos spectabit prenominatis personis
precipere, quatenus sine dilatione illud efficaciter exequantur. super correclione vero 15
magistre, si negligens vel remissa vel alias inutilis exstiterit, supradictus prior
mandato predictorum canonicorura vel noslro, si illi neglexerint corrigendi ipsam
vel deponendi, plenam babeat potestatem, sororibus alias in sua manenlibus über-
täte in tantum, ut nee decanus nee prepositus nee aliquis canonicorum vel aliorum
uUam deinceps, preter quam supradictum est, in eis habeal potestatem. fructum ao
autem orationum et divinorum obsequiorum et omnium spiritualium bonorum tam
prefati canonici quam etiam devote in Cbristo sorores sibi debent invicem conmu-
nicare in vinculo caritatis. ut autem salubris bec ordinalio deo adjuvante firnia et
stabilis omni tempore perseverel, sigilli nostri munimine et majoris ecclesie et con-
ventus sancli Tbome presentem paginam fecimus roborari. acta sunt hec anno as
dominice incarnationis 1225.
T aus Straßb. Thom. Ä. docum. hisi lad. 13 or. mb. c. 3 sig. pend.
Gedruckt ebendamach bei Ch. Schmidt Hist. du chap. de s. Tlunn. p. 303 nr. 21.
198. Biscliof Berthold von Straßbiirg beurkundet, daß Gerlindis der St.
I'homaskirche zu Straßburg ein Out in der Gemarkung Ingemarsheini geschenkt 30
habe, von dessen Erträgen ein Todtenmeßpriester unterhalten werden soll. 1225.
In nomine sancte et individue trinitalis. ego Bertoldus dei gratia Argenti-
nensis episcopus notum fieri volumus universis tam presentibus quam futuris, quod
famula dei Gerlindis ad bonorem dei et beati Tbome necnon pro salute anime sue
et parentum suorum obtulit et donavil ecclesie sancli Tbome quoddam predium suis 85
a) T concordaveverint. b) T concanico.
1 Die Dominikaner "waren im Jahr vorher nach Straßburg gelonmien. Cff. Ellenhardi Annales :
anno domini 1224 circa qnadragcsimam inclioata est domtis fratrnm predicatorum in Argentina
extra muros (Mon. Germ. SS. XVII, 101). Königshof en bestimmt die Lage des Klosters näher : ein
kirchelin ussewendig der stat, do sant Elsabct closter stunt (D. St-Cliron. IX, 733).
12 2 5 IM
fucultulihiiH ctnplutu in banDo ville Ingemanheim >, cujus proTentos tarn ia Tino
quam frumcnto saccrdos in eodem ecclcsia saDcli TLome mi&tam pro defonctis
ussiduc cclchrulurus vice prebeudc percipcre dcbet annualiin. predictus aulem sacer-
dos, ul dicltiin est, tetiüttir inissuiii ])ru diTuiiclis in allari, quod ad hoc deputaUim
ß est, cullidiü celcbraro, quociens inquatn in preccdcnli vespera Tigilie pro mortuia
dccantuntur. hoc aulcm excipitur, si furlc cpiscopus civitatis migraverit a aeculo
vcl aliquis de numero cüufrotnun cjusdem ccclesie vel eliam quilibel alius io
clau.strü tumulundus. ttinc cniin cunoniciia ille, cujus fucril preoedena ebdomoda,
cclebrubil. item in cutnniemüratiuuc omnium (idelium animunim misaam pro defoociu
10 elium celehru))it cunüniciis. meniorulus eliam succrdos interdum supplere debet
viccm übdumadarii et illius saccrdütis, quicunque liabueril prebendam qnaoopi, in
cantando invitatorium ad matutinas et responsoria seu versus eonim officio depu-
latos. od deconum niilem cjusdem ecclesie pertincl eligere seu prescntare idoneam
ud hoc uillcium äuccrdulem, qui frequcuä sit ia choro nee sil de numero canonico-
ir> rum, qui novcrit ccclesie revcrenliam et decano debitam ubedientiam exbibere. buic
lali prcfiosilus ccclesie conferct investiluram. cupientes igitur prcfati canonici dignas
repeiidere gralias dunulrici salubriter iiistitucruut, ut, ea defuncta, corpus ejus in
clauslro süllein])nilcr tumulelur et sepulcrhum ejus annualim cum soUcmpni procea-
siünc et dcbitis übäf([uiis visilelur. uos ilaquc tarn piam donationcm devote mulieria
*> et snlubrem iustitutioncm fratrum corundem omni favore et studio prosequentes
prcscus factum sigilli noslri munimine dignum duximus roborarc. acta sunt heo
anno dominice incurnalionis 1225.
T aut Straßb. Thom. A. Titres lad. 25 or. mb. e. $ig. pend.
Otdruekt ebmdarnack bei CK Schmidt UiM. du chap. dt $. Thom. p. 30i mr. $0.
» 199- ßer Slraßbnrffer Marschall Wernher gibt seine Antprieh« auf eine Mikl«
im OUerswürlh zu Gunsten des Straßburger Hospitals auf. i??.'i.
Omnibus tam futuris quam prescntibus, ad quos liec pagina pervenerit, Wam-
horus niarsclinlcus Argenlincusis salutom et omnc bonum. scpc solct suburiri de
l'uclis huniinum magna calumpnia, nisi sumant a voce teslium vel a scripti memoria
*' firmamcntum. noverint univcrsi tarn presenlcs quam posteri, quod, orta discensione
iuter mo et hospitale Argentinense super molendino sito in Oblerswert, taodem
medianlibus honcstis et discrctis personis, videlicet Bertoldo de Ohsenstein decano
et lI|einrico| fralre suo archidiacono . llcrmanno de Erenljcrc portario majoris
ecclesie, Friderico abbate de Mnrcbach cum B. priore sanclo Trinilnlis' rl KUkt-
» 1 Kin ringtf)angtnt$ Dorf, htUbmga ndachen m>cr-±:henheim imd Jiitehefiheim. C/r. s,h,;>rl,n AU.
iUuslr. 11, 403.
« IHete Sfifliiiu) hol demnach $^on im Jtihre 12:i5 bfttmdtn, wJJWwwl m dm Ahmii .V.Wsi»-
«NM Jahr lä30 trrmerkl tcini : eodcm anuo fniulata cat domo« kpad AigtBtiiuuB ia bonor« %»:■■ :.:•
Trinitnti« n Wcruhero mftrsc»lro non >ino grandi impenaa M«rt>»cwM hm (Mmt. Otrrn, SS. AI//
t7'<y
9t
162 1225 — 1226
hardo] cellerario et quibusdam fratribus suis, J. decano Honaugiense, C. cantore
cum aliis fratribus, D[ieterico] Stehelino, G[onrado] Vimecorn raagistris hospitalis,
Arnoldo, Burchardo et Ülrico confratribus ejusdem loci, ad hunc finem pervenit
contentio : quod ego ^ arnhems marscbalcus Argentinensis bonorum virorum
aquiescens consilio pro remedio anime mee, patris et matris ceterorumque predeces- n
sorum meorum jam dictum molendinum prefato contuli hospitali sub bac forma,
sepi. i9 quod annuaiim in festo sancti Michaelis fratres hospitalis dabunt de archa sua 17
quartalia canonicis Honaugieusibus, preter ista unum quartale sacerdoti, qui primam
in majori ecclesia celebrat missam, unum quartale fraternitati spiritus sancti et
unum leprosis biemalis aunone, noii obstante privilegio Cünradi regis, quod habet lo
hospitale, in quo fit mentio de loco Ohterswert'. si vero, quod absit, memoratum
hospitale in statuto termino, premissa monitione, jam dictam annonam persolvere
neglexerit, sequenti die post festum sancti Michaelis auctoritate domini episcopi
sciat se esse suspensum a divinis, donec prefata pensio integraliter, sicut ordinatum
est, persolvatur. si etiam per guerram vel incendium vel quocumque alio modo is
sepe dictum molendinum destructum vel ahenatum fuerit, nichilominus predicta
pensio predictis iocis persolvetur. ut autem factum istud ratum et inconvulsum per-
maneat, sygillis domini episcopi et capituli majoris ecclesie et Yriderici abbatis de
Marcbach et Ilonaugensis ecclesie, civitatis et meo et EgellolG de Mundingin pre-
sentem paginam fecimus conmuniri. hujus rei festes sunt Warnherus Begere, 20
Albertus, qui vocatur albus Begere, Fridericus Dispensator, Burchardus scnltetus
de EhenJieim, Erbelinus, Heinricus Velkelinus, WarnAerus frater suus, Fridericus
de Hagenowe. acta sxmt hec anno incarnationis dominice 1225.
B aits Straßb. Bez.-A. G fasc. 4213 or. tnb. c. 4 sig. pend. Abgefallen die Siegel von Hanau
und Egelölf v. Mundingen. 25
B. coU. Straßb. Hosp. A. docnm. inut. lad. 45 liasse 9 nr. 5160 Vidim. mb. ausgestellt vom
judex curie Argentin. 1370 September 6 (feria 6 proxima post diem b. Egidii ac ante
festum nativitatis s. virgiais Marie).
200. In einer Urkunde des Herzogs MattJiaus IT von Lothringen, ein Lehen
des Straßbiirger Bisthums betreffend, unter den Zeugen : Hanrico et Lodoyco 3o
de Listenberg, Olrico scholastico Argentinensi et Borcardo vicedomino Argenti-
nensi. actum apud sanctum Blasium anno domini 1226, mense augusti. 1226
August St. Blaise 2.
Aus Grgmdidier Oeuvr. ined. III, 301 nr. 289 nach dem lib. sai. 1347.
201. In einer Urhxtnde Bischof Bertholds von Straßburg, in der er den Grafen 35
Simon von Leiningen und Dagsburg mit der Burg Oirbaden belehnt, als Zeugen .-
B[ertholdo] decano, W[lrico] scolastico et Ar[noldo] de Bürgein canonicis majoris
ecclesie in Argentina, H[einrico] comite de Werde et 0[ttone] de Ohsenstein, B[ur-
1 Cfr. nr. 94.
2 3ie gleichen Zeugen und dieselbe Batirung zeigt die bezügliche Bekhnungsurkunde Bischof 40
Bertlwlds von Straßburg, cfr. Scliöpflin Als. dipl. I, 357 nr. 443.
1226 103
cliuniuj de (icrolUccke , . . . udvocato de Iliinsvell, Efbertiardo] de Aoddsh«*,
K[Kcloiru] di; Mundingen el A[ll)erlo] Begere '. anno 1220, uicdm septembru in
dio Michuliclis. iÜÜÖ A'eplmier 20.
Ji au$ Straßb. Jiet.-A. G faic. 728 or. mji. e. »ig. pend, ddapto.
6 Gedruckt aus dem lib. »tU. 1347 bei Würdtwein Nova tuhi. dipl. XIII :
202. /« eitler Urkunde der Markgrafen Jlermann und Heiu
in der sie ^ie Dagshurger Erbsdiaft der Straßburger Kirche überlragtH .- aci«
sunt Jiec presonlibuH Icstibus liiis cl rogalis ad hoc : R^--' -!->] preponio,
H[erlholdo] dccano, F[ridcrico| cnnlore, Ul[ricoj sculastico, A, ^ camerario,
10 II|crmnnno| porlario canonicis Argentinonsibus; L[uduwico| de Liehtenbcrc, B(urcardo|
vicedomino, A(lbcrlo| Uogcrono niilitibus ; C|onrado| Viroecorn, Erbonc judice.
R[udc)Ifü| sculk'lo civibns Argonlincnsibus et aliis quam pluribus. anno 1226, 4
nonas novcnhris. V-i'.iß 2\'ovember 2 ä,
li am Straßb. BtM.-Ä. 0 nr. 40>>U or. mb. c. »ig. pend. lae$o.
IS Gedruckt ehctwiamach bei Grandidier Oeuvr. inid. JJJ, 303 mr. 393. Naek tian Cofit
LaguilU pr. p. 33 = Schöpflin IHM. Zar. Bad. V '7 '
203. In einer Urkunde KSnig Heinrichs VII, den Vergleich »eines Vaters
Kaiser Friedrichs II mit der Straßburger Kirche betreffend, unter den Zeugen .•
prcpositus Argcnlinensis, \V[lricu.s] scolaslicus, A|rnoldus] camerarius Ai^cnlineosis.
■m 122G November 28 Winburg.
B aus Straßb. Bet.-Ä. 0 fssc. 2722 or. mit. e. »ig. pend. tUapti».
Gedruckt aus dem hb. »al. 1347 bei ScMpjUn AI», diiil. I, 357 mt. 444 = HmOard-Brütoae»
Ilist. dipl. Frider. »ec. II, 900; Böhmer (-/.■ .».i. «r/ •> it79 mr. 319. — JffffiltonT
Beg. Uenr. nr. U34.
« 204. Meister vnd Kalk der Stadt Straßburg beurkunden einen »wiscken
Burchard von Truchtersheim und Hedwig, der Tochter Dietriche vem Bpfg^
geschlossenen Heirathsvertrag. 1226.
Omnibus presens scriptum inluentibus Erbo junior magistcr burgcnsium cl
consulos Argcnlinonsis rei gesle noticiom. res gestas bene pcriiennizat, qui eas
'M slili rol)ore porlirnniznl. novcrinl igitur univcrsi tarn prrsentcs quam postcri, qualilcr
iiitor doniiiiuiu Durcbardum de Truhtersheim et dumiuom Hedcwigam filiam domini
> Aus den Zeugen sind auch die lechs in der Urhmd» bueicktttttn SdtmUritiiler emtnommen,
unter ihnen Vi'[lricnii| «coIa.it: ' Beg«re. In ¥\imetüm aiigt ütttKt eime ürhmdt ra»
/^>;'~ April 35, in der sie </ rch» von «Bn* Fordenrngn» Ontf Simon
X, Cfr. Grandidier Oeuer. inrd. 111, Joi Hr. UU^ mteü dtm M. »al. 1347.
2 Dieselbe Angelegenheit beurk-unden die Orafrn Sigbert nml Uetnrick vom W«ni, UM
Ilolzheim, mit den Zeugen : R»inhardo preposito, lilrico «coUstico, Arnotdo catn«nmo
Argpntiiirnsibns, llrinrico et Lndpwico fratribns de Lirhtrnbrrr. Rnrrhardo de OoroHowk— , Ottoa«
do Ohsciistoin, AUirrto rt Iturchnnto nogoronibus. Straßb. liet.-A. Q nr. 41 or. mh. e. S tig. ptmL
*" ■ ■ ■ "'kt bei Grandidier (teuer, innl. II ■ r. 391, tmeh CVfM 6« LtfmiXk pr. p. 34 ss
t. Zar. lind. V, 171. .iorh die A IMwig UMi AndUm tnt dt« JInM» Um»
Kl,^ter.-i auf /',;,;.'-..■; :" / ■ s-, '. . ,• h ,,h» tA, 1337 Mär» 4. Ar«M. Btt.-A. 0 bao. 7« «r.
mb. c. a sig. pimi. I,ir>i-, j.^uu.k: n.i.i, ( ..^j /W SMpßin AU. dipl. I, SSO mr. 449.
164 12 2 6
Dieterici de Epfiche conjunclum sit matrimonium. jam diclus Dielericus dedil
predicte filie sue pre ceteris pueris suis bona sua in Hugesbergen et bona sua in
Westhoven. lenebatur ei adhuc dare viginti sex quarlalia frumenti in redilibus et,
cum ea non baberet, dedit ei in recompensationem eorundem viginti sex quartalium
quadraginta quinque agros aput Erstbeim ratione pignoris obbgatos, quos agros 5
dominus Burcbardus de Trubtersbeim pro triginta marcis redemit. bec bona omnia
domine Iledewigi a patre suo collata ipsa contubt domino Burcbardo marito suo in
dotem ; versa vice contulil dominus Burcbardus predicte domine Ilcdewige in dotem
predicta bona, que in Erstbeim redemit, sciHcct triginta quatuor quartalia frumenti,
que ad ipsam de triginta marcis pertinebanl, et bona sua in bannis Trubtersbeim lo
et Tungensheim sita. ne igitur hoc factum in posterum abcui vertatur in dubium,
presens pagina descripla est in testimonium et sigillo civitatis conmunita. acta
sunt bec publice anno domini 1226 in tempore borum consibariorum , videlicel
Wernheri Begeronis, Hümberti Zidelarii, SigHni burcgravii, Cünradi Virnecorn,
Johannis tibi judicis, Gozelini, Friderici de Ilagenowe, Hugonis Riplini, Wernheri i5
Velkelini , Hartungi generi Vituli , Marcquardi ViluH, Erbonis junioris magistri.
prelcrea hü testes interfuerunt : Dietericus Stebellinus, Albertus albus Begere,
Eberhardus et Rudolfus Scbolzelini, Hugo de Mittelhus, Erbo judex, B[urchardus]
sculletus de Ehenbeim, F[ridericus] Dispensator et filii sui Fridericus et Burcardus,
Rudolfus Riplin, Weltscin, Johannes et Burcbardus de Kunegeshoven et abi quam ao
plures.
H aus Straßb. Hosp. Ä. docum. innt. lad. 10 fasc. 44 or. mb. c. sig. pcnä.
205. Das St. Thomascapitel zu Straßlurg und die Ahtei Liitzel tauschen
Weinberge in Morschweier um. 1226.
In nomine sancte et individue trinitatis. notum esse cupimus univcrsis pre- 25
sentes btleras inspecturis, quod nos Ilenricus preposilus, Henricus decanus totumque
capitulum sancti Thome in Argentina de conmuni consensu a corpore vinee nostre,
quam babemus in Morsw'ilre, que dicitur rebegarte, per muri divisionem separando
quandam portionem dedimus fratribus de Lucela ordinis Cisterciensis. item ante
portam curie ipsorum dedimus eis octo schaz, ilem in banno de Ilerleshem in loco, ao
qui dicitur Wostaker, dedimus eis quinque schaz. ipsi autem in predictorum recon-
pensalionem vineam quandam, que dicitur des kelners nuwesece, et quandam, que
dicitur Kleinetalaker, et aliam, que dicitur der Grozetalaker, item in loco, qui
dicitur zume Zune, quatuor schaz ecclesie nostre contulerunt. volentes igitur tarn
eis quam nobis in futurum providere, duo instrumenta jam dictam conmutationem 35
contiuenlia fccimus conscribi capituli nostri sigillo eadem roboranles, unum nobis
rclinendo aliud fratribus antedictis relinquentes. hujus rei testes sunt Ilenricus
ecclesie nostre decanus, Sigeboto cellerarius, Wolflielmus canonicus ejusdem ecclesie,
canonicus fratcr Otto conversus et magister curie de Hadestat , frater Lütoldus
magister vinearum ejusdem curie, Folmarus dictus de Enheim, Burcardus dictus 40
Rex, Ulricus villani de Morswilre. nos etiam abbas et conventus de Lucela conmu-
1226 — 1227 106
lulionctn jam diclnm, .sicul ralionabililer facta est, approbantes et ratam habentM
simililer sii^illiitn nostrutn instrumcntis predictis fccimus apponi ad caalelam. acta
sunt licc annu dominice incarnatiunis 1220.
I
I*
T nun Slrafib. Thom. A. docam. hi«t. lad. 15 or. mb. e. i li§.
5 Gedruckt d'irr-i- i-. ri. Schmidt Hut. du chap. de $. Thtm. p. 904 «r. «9.
206. Dns Straßhurger Domcapitel terkhnt den Brüdern Hugo und Wbipero,
Straßburger Bürgern, einen Hof zu Schiltigheim auf neun Jahre. 1227 Mär»,
Roinhardus prcpo(situs| , Bcrloldus dcca[niis, F]ridcrichuä canlor, [UJlrichus
scolasticus tolumqui: capiluluin inajoris ccclesic in Argentina universis haue pegioam
10 inspcct|iiri.s] rei gcstc nüli(n[nin|. oldiviüni p|riid|enter occurrimus, ai ea, (jue
noslris tL-ni]>uril)US uguiitur, scriptu conmendamus. uuscanl igitur presefntcs] et fiituri
prcsc[nlcm| puginam inspecluri, quod dos unanimi consensu concivibus Doalris
Ilugoni et Wolpcroni frolribus curiatn uostram in Schiltccbeim ad novem annos
couccssimus cülendntn tiili pacto, quod, Iransactis jam dictis annis, curiam nobia in
i.-i hono edificio et terra beiic cultn reliuquaiit, si ullerius eam ipsis conccdcre noluc-
rimus. medio vero tempore quolil>ct anno dcccm agros ad minus nobis tencntur
l)ene fimare et apud Argentinam ccUerario quadraginta quartalia tritici et quadra-
ginta siliginis infra feslum assumptionis et nativitalis bcatc Marie procul omni dolo ^^ "^
presentnrc. si vero regia out gf>uernlis out alias conmunis gerra fuerit exorta et
!» eadcni curia proplcr eam devaslata fuerit vel cxusta vcl grandine frumenta percoaaa
vcl quod vulgo dicitur missewas ubiquc locorum fuerit, dampna talia, quibus ipsi
innocentcs invenli fuerint, secundum jus conmune et consuetudincm terrc in nos
rcdundal)unt. et si conim rixa vel discordia sive qualicunquc eorum culpa curia
prciioniinala fuerit adusla, dampna talia ip^i supporlabunt ncc eo miuus prenolata
•e> frumenta nobis donabunl et, si ad (alia dampna ipsis aliquod juvamen impendere
volucrimus, non jus aliquod scd graliam nostram polerunt implorare. preterea, si
ex culpa nostra aliqua dampna ipsis illata fuerint, non ipsLs sed nobis illa aecres-
ccnl. insuper aniinalia sua in curia lialicrc proraiscnint et omne frumontum. quod
super ogris quincfue mansuum creverit, pralorum fenum curic prcscntabunt, ut de
80 Stramine et paleis ceterisque abjcctionibus agri fimcntur. si vero unum eorum medio
tempore mori contigerit, alter supradictam conventionem ratam babcbit et, si ambos
viaiu universe carnis ingredi contigerit, bcredcs eorum, si plenam cautionem nobis
fccerint et eosdem mansus bene colucrint, usquc ad prescripttim terminum prcDomi-
natam conventionem bnl)ebunt. et ut bec rata i)ermaneant et inconvulsa, preaoilem
•x> paginam sigillo capituli coumunitam ij^is in tostimonium scribi fecimus. actum
iinno domini 1227, mense marcio, scril)ente Gunlero '.
Ji aus SiniMt. Ilti.A. Q fiuc. 27(X) or. mh. e. $ig. pemi. Myo. Jkr oben Bmd im
JWgamfntn m( an eimgfH Slettm ausgen'Mifn.
Ofdmckt au» drm Üb. tat. 13*7 hei OrandüUer Omvr. inM. ///, 306 m. Sm.
40 1 IkH»elUn Silirni<rnrrmerk trägt tmdt die Vrkmtdt dtr AtWmm Hedwig ton Amikm, tUf
Man 4, rfr. nr. ;.'('.' ti«l. x>.
166 12 2 7
207. Vertrag der Bürger von Slraßhurg und Speier über die Belangxmg ton
Schuldnern. 1227 November.
In nomine sancle et individue Irinitatis amen. ne rcrum gestarura veritas
cadat in oblivionem, litlerarum debet memoria perhennari. noverint igitur tarn
presentes quam posleri, quod nos civcs Argentinenses causa concordie et antiqui 5
federis et amicicie reparationem spopondimus et firmiler observare promisimus
civibus Spircnsibus, quod de cetero nullus concivium uoslrorum aliquera concivium
eorum pro aliquo debilo apud nos conveniat aut gravare presumat, nisi principalem
debiti personam. quod et ipsi versa vice firmiter observare et nuUa ratione violare
conpromiserunt. ne igitur hoc factum posterorum cavillationc vel lemporis oblivione 10
possit infringi aut aliquo casu violari, presentcm paginulam sigillo nostro munitam
ipsis in testimonium concessimus habendem. anno incarnationis domini 1227,
mense novembri.
S aus Speierer St. A. Cod. mb. nr. 1008 i>. 33 um die Mitte des Uten JaJirh. gesdirieben,
mit der Ueberschrift : die burger und der rat von Stiaßburg sollen nit beclagen unser 15
bnrger einen vor den andern und sollen wir in onch dazsclbe tun.
Gedrticlt darnach bei Chr. Lehman Chron. d. freyen Eeichsstatt Speyr lib. V cap. 84 —
Lünig XIV, 1, 465 nr. 4.
208. Bischof Berthold von Straßburg beurkundet einen Tausch von Grund-
stücken zwischen dem St. Thomascapitel und den Dominikanern daselbst. 1227. 20
B[ertholdus] dei gratia Argentinensis episcopus. rerum gestarum memoriam
tollit oblivio, si eam non conservet litlerarum protestatio, eapropter ad noticiam tam
presentium quam fulurorum pervenire volumus, quod dilecti nostri canonici sancti
Thome, petitioni nostre benignum prebentes asscnsum , ortum conliguum domui
prcdicatorum religiosis viris deo ibidem famulanlibus tilulo permutationis libere 25
contulerunt, recipientes a jam dictis fratribus quinque areas ab omni onere censuum
liberas, emptas et tradilas a fideli nostro Conrado diclo Virnekorn, consensu
hercdum suorum accedente, quarum due site sunt in capite vici, qui dicitiir des
Holtzheimers gasse, relique vero tres inter ponles in parrochia sancti Petri senioris.
verum quia predictus ortus ad officium decanatus sancti Thome spectabat, quicunque ao
fuerit decanus, jam dictas areas possidebit, persolvens annuatim custodi sancti Thome
quinque solides in recompensationem decimarum, que ex fructibus orti permutati
poterant provenire, portario vero ejusdcm ccclesie solidum, cui idem ortus pro
eodem debito prius fuerat censualis. ut autem prenominati contractus tam emptionis
quam permutationis solempniter acti ex nostra auctorilate futuris temporibus robur 35
perpetuum accipiant, duas paginas super hiis conscriptas ad petitionem partium
sigilli nostri munimine duximus roborare, apposilis etiam sigillis utriusque ecclesie
et nostre civitatis, huic facto presentes affuerunt Uolricus de Dalmassingen, Her-
mannus de Erenberg portarius, magister Ileinricus de Lutenbach canonici Argen-
tinenses, Wernherus der Beger, Reinbolt Vitulus, Wernherus der Kage, Johannes
1227 — 1228 im
<iliu.s judicis, Ollo Ilii)clin, WaUhcru.s Virnckorn, OoBmellniu el alii quam
pliires. unnu domini 1227, indiclionc 15.
Äun Ch. Schmidt llUt. du clMp. de ». Thom. p if»"' «' > ( naek «MUT Ahaikrifi im tUm
Jahrh.
r> 209. In einer Urkunde Bischof Bertholds von Slratihurg, sgine» ZusUt mit
dem Kloster Ilohenforst betreffend, als Zeugen : Rcinhardo prepositu, Ctrico 800-
lastico, Ilcnniiiiiiü portnrio el Anioldo kaincrario majoris eclcsic ArgcnlinensU el
KiRTliurdü plohuno dt; Zabernia, Heiiirico kamerariu uosiro el Allx;rto inilile de
Hermolcslieiin et Ulrico tnilile de (iirhadcn. anno domini 1228, mense januario.
10 ISaS Januar.
li auH Straßb. Beg.-A. Q nr. 42 or. mb. e. 3 lig. jiend. dtUtptU.
Oedrurkt daniach i. d. Zeitnehr. f. OtMch. d. Oberrk. VII, 193; Ormdidier Oemmr. M4.
///, 3U<J nr. 303.
210. Pabsl Gregor IX verbietet dem Straßburger Domcapitel das Trage» von
15 schwarzen Gewänder h. 12S8 Februar II Rom im Lateran.
Grcgorius cpiscopiis serviis scrvorum dei dileclis filiis, decano el capilulo
Argontincnsi, salutoni et aposlolicam benediclioncm. liccl ad augmenlum deoori*
iinice Christi sponse proveniat, quod varietatibus est amicla, ubi lamen disparilas
deforinis occiirrit, nicrilo est vitanda, quin nonniinquam sub prclexlu religionis
«> supcrsliliouis viliuni ingeri consuevil. in noslra siquidem, Tili decane, pn""'^"--']
presenlia, quod in ecclesia vestra fnil liactenus ex quadam abusiva cohm.
observututn, quod a festo beali Martini usque ad festum resurrcctionis dominice
suppellioiis nigris in choro ulimini el in claustro, propler quod dicta ecclesia ex
hiijusmüdi derormitalo habitus palore vidctur oslcntui, dum singularis inier alios
■« rccipilur. quiu igilur inlcrosl noslra, in ecclesia dei defonnia • reformarc, luis, fili
decane, supplicaliunibus inclinali, hujusmodi suppcUicionim nigronim abusiun peni-
lus abolcntes concedimus, immo precipimus, ul Icmporibus Ulis, quibus eis asi
fuislis, de cctoro cum suppelliciis ali)is ulamini capis nigris. dalum Laterani
3 idus fcbruarii, itiuililli-nlns ivwlri fuiii" i>riiiio.
^ Aua ataudidicr Oeuvr. iiUd. III, 301 nr. .i^r, ,„„/, ,/, „, ;,;. , ,/ /,/r
211. //' '' ■ /■' •'.,',■ /; /;,•'■ ■\ ... , Slniüdtirg für den
Grafen Syiiuii r..;; O'ij^'i'rj <-,:\ Z-::'jc < ^ BiilLMiu- (iccduus. lieiurichus frater
ejus archidiaconus, Ludewichus archidiaconus , CAnradus arohidiaconus. Albertus
comes de llabichcsbcrc, ßurchardus de Oeroltiseke, Ludewichus de Liehlioberc,
K ßurchardus de Ehenheim quondnm scultctus, Erbe el Wezol quondam judices.
V .. II
168 12 2 8
Cünradus custos et Karolo scolaslicus Ilonaugenses et alii quam plures. actum
anno domini 1228, 3 nonas julii in civitate Argentinensi. 1228 Juli 5 Straßhurg i.
B aus Straßb. Bes.-A. G nr. 45 or. nib. c. sig. pend. laeso. Nach den Bruchstücken zu
schließen, ist es das Siegel des Grafen von Dagshurg, das erhalten ist; aUe übrigen sind
abgefallen. 5
Gedruckt darnach bei Grandidier Oeuvr. ined. III, 313 nr. 307.
212. Paösl Gregor IX ermalmt die Bürger Straßburg s, in ihrer lölKcJien
Treue gegen die Kirche zu leJiarren, und verspricht sie in den allgemeinen Frieden
einzuschließen. 1228 September 27 Perugia.
Gregorius episcopus servus servorum dei dilectis filiis civibus Argenlinensibus lo
salutem et apostolicam benediclionem. deo credimus esse gratum et nobis plu-
rimum est acceptum, quod fideliter et efficaciter haccenus astilistis Argentinensi
ecclesie matri vestre, per boc vos exbibentes benedictionis filios et devotionis
alumpnos, gratos etiam spiritualis beneficii, quod ab ea, cum vos in Cbristo rege-
neraverit, accepistis. dignis vos ergo inde laudibus in domino commendantes et i5
referentes pro vobis gralias crealori, devotionem veslram monemus et obsecramus
in domino per apostolica scripta mandantes, quatinus, cum exbibitum a vobis
ecclesie predicte auxilium ad salutem et gloriam vestram cedat, pro ea, cujus
bonores et jura sicut devoli filii conservare debetis, venientibus ex adverso vos
viriliter opponatis, cum in depressione ipsius deprimi bonorem vestrum contingat 20
et recte super vos obprobria ejus cadere dinoscantur. sane in cordibus vestris non
debet esse aliqua dubitatio, quod in tempore necessitatis vos deserere debeamus.
non enim erit in oblivione vestra devotio, sed menti nostre semper infixa manebit.
nee suspicari debelis, quod eflRciamini a pace ecclesie alieni; immo nunc et quapdo
necessitas fuerit, vobis tamquam specialibus apostolice sedis filiis assistemus provi- le
suri indempnitali vestre, sicut fuerit oportunum, ita quod nuUo modo penitere
poterilis vos in apostolice sedis devolione sletisse, sed in ea firmius radicali fortius
et fiducialius persistetis. datum Perusii 5 kalendas octobris pontificatus nostri
anno sccundo.
S aus Straßb. St. A. Vord. Dreizehn. Gew. Corpus A lad. 3» or. mb. c. buUa pend. delapsa. 30
Auf der Rückseite von gleiclier Hand civibus.
Gedruckt darnach von Winkelmann i. d. Forsch, z. deutsch. Gesch. XV, 380 nr. ö. —
Potthast Beg. pontif. nr. 8263«.
1 Bischof Berthold stellt dem Grafen folgende fidejussores : Friderichum cantorem, ülrichum
scolasticum, Arnoldnm camerarium, Friderichum de Hagenowe concanonicum nostrum ; Burchardum 35
Puerum, Friderichum de Offenwilre, Theoderichum Stchcllinum, Wilhclmum Begere, Rftdolfum scul-
tetum, Sygelinum milites ; Erbonem juniorem, Friderichum filium Dispensatoris, Erbelinum brevio-
rem, Johannem Vitulum, Harttmgum, Sivridum Wulledin. Für das Einleger wird Zabem bestimmt.
12 2 9 i«
213. Das St. Thotnaseapitel zu Straßburg beurkmulel, daß die Kimder Spendtn
für das Seelenheil ihrer Mutler Iledvaig der ilariencapelU in der Tkomatkireke
zwei Oärten im Bann von Künifjshofen geschenkt haben. 1229 Februar 12.
Capitulum sancti Tliome. noveril prescncium elas et futura poslcritas, qood
& diio fllii quondam Dispcnsaloris, Fridericus et Burchardus, el due filic ejusdetn,
Gerdrudis et Agnes, divino instinclu pro remedio aniinc malris sue Hadewigis et
sua ])rüpriu salute coiitulerunt capelle sancte Marie in ecclesia noslra duos hortos
proprios silos in biiniio Kiinegcshoven, de quibus annualim solvuntur duodedtn
solidi et quatuor cappüiies, ut exinde lumen indeficiens in eadetn capella singulis
10 nuctilnis niinistrelur et in unniversario predicte domine duo solidi portario assignentur
iiiler IVulres presentes distrihucndi. sie autein placuit eis el nobis visum est expe-
dire, iit, (piicunqtic fiieril eluluinedurius ecclesie uostre, quia niagis videlur ad hoc
ydoneus, prcfatos horlos od tempus vitc sue libcre possideat et censum recipiat et
luinen capelle fideliter amininislret et, si quid residuum fuerit, ia suos osos coaverlat.
ir. si vero in illuininulione capelle ucgliens vel iuutilis invenielur, n ' i«« fuerit
decauus ecclesie noslre, de prcbenda ipsius cbdomedarii leuebitur o ikfeclum
luniinis udiinplere. acta sunt hec anno domini 122Ü in capitulo noslro, pridie
idus februarii.
T am Straßb. Thom. A. lad. 6 (poraonnel) or. mb. e. 3 lig. pend. Out erkalhm Bitfa dm
* St. Thomagc(i]»teU und Friedrich Sjiemler$.
Gedruckt darnach bei Ck. Schmidt Ilist. du ehap. de «. Thom. p. 306 nr. 24,
214. In einer Urkunde Bischof Bertholds von Straßburg für die Kirdu «o»
Werd : dotum anno domini 1220, pridie kalendas martii, prescnlibus R[einbardo]
preposilo', F[ridericol cantore', Ulrico scolastico, A(rnoldo) canicrario, Ricbardo,
'£> ningislru II|iMnrico] de Lutcinbach canonicis Argentinensibus et H(ugone] cantore
BasiliiMlsi. V..K".) F.-hrinn- ?.9
Aus li. ,>iiii)iiiui I />,'/ iSi. 373 nach einem i uiim. aes jitKnof» Joltamm fiON
Straßburg, / ' dominic« proxim« poft fMtam %. Orbani).
213. Ruker Cationiats v<m Straßburg und Ulrich Canoniau von Haslaek
30 erkennen zu Reckt, daß Walther Ritter ton Brumat verpflichtet sei, der St. ThtmM-
kirche zu Straßburg jährlich vier Eimer Weim (« liefern. 1229 Mai 1.
R&kerus Argenlincnsis et Ülricus in Ilasciabe canonici omuibus prcscntem
paginain inspecturis salutem in vero salutari. teuore presoncium liquere rolumus.
> Der Domprobst lieinhard itt in dtmuiktm JaHn tmdt Ztugt in einer Vrhmie dt» Bitcktfi
SB Konnul von Conttiuu /Ar da» Kh$ter St. JUmmh. Vtr/L Wirimhtrf. Urhundimi. Jtl, MO.
2 Der DomMänger F\ri«drM hturhmdtt Jus tim Sthmkm^ du JUttcra Wmm Stmmfk a* im
Kiotter Jlohenhurp, u. A. mit dei !>l«b«ao nacti Laanatii. FridUrioe mtto wmI>«.
Siroßb. liej.-A. U fa«e. 122» or. - Mi|>Mk
n
470 12 2 9
quod nos receptis testibus legiltimis et eorum dicta seculi sentencialiter diffinivimus,
quod Walterus miles de Brümat filius Nibelungi lenelur reddere ecclesie sancti
Thorae de quatuor agris silis in banno Talheim singulis annis quatuor amas boni
vini ad mensuram, que in conmuni usu Argenline habetur, pretaxati quoque quan-
titas vini in curiam Ergersheira, quo attinet jam dicte ecclesie, a prenominato 5
'^altera est transmittenda. ne autem super hiis, que a nobis ordine juris terminata
sunt, possit deinceps questio suscitari, presentem paginam sigillorum nostrorum
apposicione decrevimus roborare. actum anno domini 1229, kalendis maji.
T aus Straßb. Tlwm. A. Titres lad. 10 or. nib. c. 2 »ig. pend. laesia. Auf der Legende de*
einen Siegeh noch zu erkennen : Rftkerus pincerna. 10
216. Vertrag der Bürger von Straßhnrg und Saarhur g über die gegenseitige
Erstattung von ScJiadenersatz durch Erhebung eines MarktzoUes. 1229.
In nomine sancte et individue trinitatis amen. ne rerum gestarum verilas
cadat in oblivionem, litterarum debet memoria perhennari. noverint igitur tarn pre-
senles quam posteri presens scriptum inspecturi, quod, cum Theobaldus dux Lotha- ir>
ringie cives Argenlinenses graviter dampnificasset ' et ob hoc post hec rixe quam
plures inter cives Argenlinenses et cives Sarburgenses sint orte, tandem ex mandato
et consilio dominorum, episcopi videlicet Argentinensis et episcopi Metenensis, honestis
viris mediantibus inter cives predictos facta compositio talis, quod ex parte cirium
Argentinensium Gozelinus magister burgensium, Rudolfus de Zavemia, Fridericus ao
de Hagenowe, Hartungus de Ilechingen, Johannes de Sarburc, Sighnus Tiuscere,
ex parte autem Sarburgensium Godefridus scultetus, Wiricus Vogelhunt, Wipertus,
Nycolaus Loscebrant, Dietericus de Marsele, Fridericus Giude, super dampnis utrique
illalis verilate perscrutata, dampnificalis ex ulraque parte ablala restituaut, reslitu-
tionem autem ex consensu utriusque civitatis in hunc modum recuperando, quod «
mercatores Argentinenses in nundinis de singula libra civium Sarburgensium 2 reci-
piant denarios et e converso mercatores Sarburgenses de singula libra civium
Argentinensium* 1 denarium recipiant, quousque dampnificalis ex ulraque parte
ablata persolvanlur. si autem cives Sarburgenses cum bonis suis, de quibus in
nundinis Iheloneum non persolverunt, usque Argentinam pervenerint, simulier de 3o
qualibel libra 2 denarios sunt daluri. quicunque autem mercatorum utriusque civi-
tatis prenolalum Iheloneum persolvere conlradixerit, civilas sua compellal eundem,
duplicem pro contumatia persolvere Iheloneum. preterea consenserunt in hoc cives
Sarburgenses, quod ipsi pro bonis, que filii Gellingi in Argentina Simundo de
Zavernia per Judicium persolverunt, nullam deinceps querimoniam moveant aut aliquam 8ö
a) M Argensiuin.
1 Aller Wahrscheinlichkeit nach auf dem Einfall ins Elsaß, den Herzog TJieobald I von Lothringen
im Jahr 1318 witeniommen hatte. Cfr. Riclierii Chron. Mon. Senonetisis lih. 3 cap. 34.
1229 — 1230 171
itupcticioncui. qiiodsi autcm civcs unius civitatis dampoificati faerint ab aliqtio
minisluriali vcl prüvinciali, qui non est altcrius civitatis civis, eadem civitas pro
hoc damptio nuUatenus tencbitur rcspondcre, si cives ejus boc facto non iolerfueriot.
si aiitciii iililiita forte in rivilnt<> r)>p«>rta fiurrint, jiistiria et satisfaclio condigna
0 daiiipnificulu cal cxhibendu. ul uutcin hec iiinicabilis cotiipositio rata et iaconvubM
in cvutn permancat, prcsens pagina dcscripta est in lesliinonium et sigillis ulriusque
civitatis firmilcr conmunita. acta sunt bcc publice anno dominice iocamatioDts
lii20 in tempore lioriini consiliariorum Argentinensiiim : domini Wcmheri inarsr.il :
Ilumburli Zidelarii, Siglini bitrcgravii, Kbcriiardi Pueri, Erbonis judicis, Cfin; .
10 Virnecorn, Krbonis junioris, Nicolai Gozcliui, Rudolfl de Zavemia, WeltÄcini, Frid. i,. i
filii Cünonis, Ilarlungi gcncri Vituli, Rudolfi filii Lenzclini magistri scabinorum'.
M mu Miltenberg. Habel-Stift. or. mh. e. 3 »ig. pend.
Oedruekt aus dem Briefbach A fol. 224b de$ Straßb. 8t. A. bei BMfitim AI». dipL I, S9S
nr. 465 (a. 1238).
ir. 217. Kaiser Friedrich II ertheiU dem Biseio/", den Mini*t«rialen nnd den
liiinjern ton Siraßburg für ihre Parteinahme gegen ihn in teinem Streit mit der
UömischcH Kirche Anmestii- '"''fo Avguit 28 Ceperano.
Fr[idoricus] dei gratia Homanorum imperator sempcr augustus, Jerusalem et
Sicilic rex. univorsis presontes lilteras insi)ccluris fidolibus suis graliam suam et
20 bonam voliinlalem. per prcsens scriptum notum facimus universis, quod nos
rcmisimus vcnerabili episcopo Argenlinensi dilecto principi noslro, ministerialibus
Omnibus et civibus Argcntinonsibus omnem culpam et ofTensam, quam iidem omnes
occasione discordic orte inter nos et Romanorum ecclesiam contra nostram celsitu-
dinem comniisernnt. (idelitali igitur veslrc firniitcr prccipicndo mandamus, quatinus
!B nullus veslrum sit, qui eisdem episcopo, ministerialibus et civibus occasione predicta
in personis vcl bonis suis molestiam inferre presumat temcrc vel gravamcn. datum
in castris prope Ceperanum 28 augusli, 3 indictionis.
iSi aus Straßb. fit. A. AA nrt. 1 nr. 6 or. w>b. e. »ig. pend. ddapto.
Gedruckt rliendaniach bei lluinard-nrthottes Itist. dipL Frider. «r. ///, 5;f>. A'<k* dte
i« nricfliuch A fol. 22« des Simßh. SI. A. bei WeHckrr App. et imstr. artbir. p. 16S =
Lünig XVIl, 873 nr. 13; ikhvpflin AI«, dipl. I, 305 nr. 4i9. — Jivbmrr nr. 67A
' Die im Itntlis- n. BürRcrbnrti fol. 4'' rfr.< Straf<h. St. A. rott nnfr Uitml i/<-< t'<lrii J,i),rlt rrr-
teichnrti- Hntlmlintc ilr.i Jnhrfs i;';':> rnthnlt miPcr tIteM-it SMurn hm/» •/<» <l<f "t!.i Kipluir.* ««■<
rini(ie TIHrfirnmmrH : F.rl)o intor morratoros. IIiMiirirns *t filius tuas de Lato, Sifri'lin .i'l .SUni.'ii. m.
as Fri(lcri<-U8 Unfus, Sifridu« Mabrr«r, Hoiiiricns de Acho.
172 12 30
218. Günther von Landsberg und seine Gemahlin Beligina beurhunden, daß
letztere ihre zu Mitlel-Hausbergen gelegene Besitzungen gegen ein Stiftslehen des
Straßburger Domscholasticus Ulrich in Meistratzheim eingetauscht habe. 1230.
Guntherus de Landesperc et domina Beligina uxor ipsius omnibus hanc paginam
inspecturis salutem in perpetuum. noverint universi presentcs et futuri, quod 5
ego Beligina de Landesperc hereditatem et possessioncs meas aput Iluspergen, quod
medium nuncupatur, sitas cum domino Ül[rico] scolaslico Argentinensi pro posses-
sionibus et feodo suo claustrali in Meislersheim , in quo bona memorie R. de
Grifenstein canonico Argentinensi successil, auctoritate predicti mariti mei Guntheri
permutavi et per manum ejusdem mariti hereditatem et possessioncs jam dictas 10
nomine meo et heredum meorum presenlium et fulurorum eidem scolaslico et
capitulo Argentinensi dedi, tradidi cum omni jure et pertincntiis earundem universis.
hanc itaque donationem et permulationem litteris presentibus me fecisse conGteor
et protestor, warandam super hiis debitam, sicut juris est, promittens eisdem. et ut
premissa perpeluam obtineant firmilatem, sigillis domini noslri B[ertholdi] Argenti- 15
nensis episcopi et capiluli prefati necnon mariti scpe dicli, cum proprium sigillum
non liabeam, sollempniler ea conmunivi. acta sunt hec anno domini 1230,
presentibus hiis F[riderico] cantore, A[moldo] camerario, H[ermanno] de Erenberch
portario, L[udewico] de Huneburch, F[riderico] de Hagenowe canonicis Argentinensibus
et G[ottefrido] canonico sancli Petri Argentinensis, archipresbilero de Igmarshein, 20
E[gelolfo] de Mundingen, A[lberto] Begeroue albo et aliis quam pluribus.
B aus Straßb. Bee.-Ä. G fasc. 2705 or. mb. c. sig. pend. Nur das Siegel des Landsbergers
ist erhalten.
Gedruckt aus dem Üb. sal. 1347 bei Grandidier Oeuvr. itied. III, 330 nr. 317.
219. Bischof Berthold von Straßburg gestattet dein St. Thomascapitel daselbst, 25
die Einhünfte vacant gewordener Prcebenden drei Jahre hindurch zu gemeinem
Nutzen zu verwenden. 1230.
In nomine sancte et individue trinitatis. ego Bertholdus dei gracia Argentinensis
episcopus. cum ex injuncto nobis officio teneamur omnium ecclesiarum nostre
solliciludini comniissarum et precipue conventualium utiUlati et necessitatibus omni 30
diligencia providere, ecclesie sancti Thome et fralrum inibi deo serviencium defeclibus
condolentcs, ut divinum ibi possit obsequium ampliari, paterna pietate remedium
aliquod* decrevimus adhibere. concedimus ergo eis jure perpetuo et pia deliberatione
statuimus, ut, cum prebendas vacare conligerit in eadem ecclesia, preter annum
gratie, qui posl mortem singulis fratribus indulgelur, duobus annis etiam sequentibus 35
fructus plenarie percipiant earundem prebendarum, quorum medietatem ad culturam
agrorum seu vinearum vel in alios usus ecclesie, reliquam vero ad sumptus refectorii
convertanl. ut autem hec salubris indulgencia memorato capitulo de consensu
prepositi sui a nobis facta perpetuo rata et inconvulsa permaneat nee aliquis succes-
a) T aliquot.
12 30 173
sonim preposili ini-^u Itnurnrio, qiiod nos pio ' '■■•■:ui.s, iim - T^rcsamat, sed
cerlissiiiic scial, so tencri capiliilo ad plenara in loncm hi liam preben»
darum, presentem paginain super hoc conscriptatn sigilli nostri munimine duximus
roborondain. acta sunt bec anno domini 12.'30, prcscntibus Ulrico scolastico
n innjoris ocf-lr-sie, fioltfifrido cnnoiiico sancli I'elri, Ulrico de Buwcnburc can
llasellia, Dictwiiio et Ileiirico cunouicis in Surburc, Wallhcro plcljano '!'• 1;
capellano noslro, Johanne milile filio llerbonis judicis, Ilugonc Hu. Iwi > i ..
Icmporis magislro civium, Ilcrbone juniore et aliis quam pluribus.
T aun Straßh. Thom. Ä. docum. hist. lad. 2 (itAtaU) er. mb. e. »ig. pmtd.
10 Gedruckt darnach bei Ch. Schmidt üitt. du chap. de i. Thom, p. 309 wr. 35.
220. Bischof Jierlhold ton Straßhurg gestattet dem Convent det Frau«nklo$ttr$
St. Marx daselbst, sich an einem geschützteren Orte der städtischen ÄtmeiuU tms»-
siedeln. 1S30.
BerlohUis divina miscratione Argentinensis episcopus omnibus baoc paginam
i& inspecturis sahilem in per])cluum. cum omnium ecclesiarum nostre diocesis
ordinalio ad noslram principaUtcr provisionom spectare noscatur, nos, quantum deo
auxiliunlc polcriinus, paci et Iranquillilali inlcnderc cupimus singularuni. hinc est
quod, cum ccnobium sancti Marci Argcntinense in strata publica situm bactcnus,
sicut liquct omnibus, exstilcrit adco, quod transitus communis ibi paterct universis
ao et nichilominus hostilos formidarct incursus ibidem, q\ie quamvis omnia tarnen etiam
singula sexui mulicbri conlradicant, omnino conventui prcdicto se ad locum, in quo
nunc Situs exslal, magis scilicct tutum eidem et observatione regulär! plus ydoneum
liheram transfercndi dcdimus facultatem. et cundem locum, qui vulgo almeinda ■
nuncupalur, magistri civium cum tocius civitatis consilio et aliis civibus multis
25 honcslis et majoribus conscnsu et auctoritale noslra liboralitcr contulerunt eidem'.
undü nos lucum ipsum cum omnibus suis pertincittiiä sub bcatorum apostolonun
Petri et Pauli et sedis apostolice ac nostra spcciali reccpimus protectione. nulli ergo
hominum huic nostre translationi et donationi prcdicte liceal ausu temerario con-
traire. ({uod si quis alleinplaverit, indignationem dei ac bcatorum aposlolonim Pctri
ao et Pauli et nostrani se noverit iucursurum. testcs autem, qui interfuorunl huic facto,
sunt hü : de convcnlu majoris ecclesic dominus Ulricus'' scolasticus, dominus ller-
mannus de ßrenberc«" portarius, Ileinricus sancli Tbomc decanus; de fratribus pre-
dicatorum** frater Volcnandus " prior, Petrus subprior, fraler Waltherus et alii quam
•) JI I ■ImemU. b) U I om. c] U I om. d« BroalMre. d) Bl pndiottatUiM. e} Hl \o\kt-
Xt nindua.
> /Ai.1 bisher in der Nih« «on Sit. Ärbogtut b4i/b»aiid^ KkitUr (tfr. nr. t9T)
Meltgerau verlegt. KöniguhnfeH hat eine damit ülxreimitimmeHdf Sotii : nnd mit d«« buckoTM wilk
bnwctont stt snnt Marx rlostcr nnd komcnt dohin noch goU g«bart« 1S80. (D. ShChnm. U, 7MJ
174 1230 — 1231
plures ; de minislerialibus et civibus ^, qui tunc consules fuerunt, Albertus Begere
albus, Wernberus Gage, Eberhardus Puer, Wecelo judex, Siglinus minister fratrum,
Johannes filius judicis, Rudolfus de Vegersbeim, Fridericus Dispensator, Burcardus
de Curia regis, Hugo Riplinus, Keimboldus Stiubenwec, Cüno filius Erbonis,
Wiricus filius Gozperti, Jobannes Vitulus magister civium i ; de aliis civibus '' Erbo 5
judex, Günradus Virnecorn, Erbo junior, Gozelinus minister fratrum, Erbo filius
Nicolai et alii quam j^lures. quare ut predicta perpetuam oblineant firmilatem, '
sigillo nostro scilicet et civitatis Argenlinensis soUempniler fccimus commu-
niri. acta sunt bec anno verbi incarnali'^ 1230.
H aus Straßh. Hosp. A. lad. 89 fasc. 28 or. mb. c. 2 sig. pend. 10
H 1 COR. ibid. or. mb. c. 2 sig. pend.
Gedrticlct nach H bei Schöpflin Ah. dipl. I, 365 nr. 460; Grandidier Oeuvr. inid. III, 319
nr. 316.
221. Der CardinalUgat Olto fordert die Gläubigen zur Unterstützung des
armen St. Katherinenkloslers zu Straßburg unter Verheißung ton Ablaß auf. 1231 15
Januar 8 Cöln.
Otto miscracione divina sancti Nicolai^ in carcere TuUiano diaconus cardinalis,
aposlolice sedis legatus^, universis Christi fidelibus prescnles litteras inspecturis
salutem in domino. quoniam, ut ait apostolus, omnes stabimus ante tribunal
Christi recepturi, prout in corpore gessimus, sive bonum fuerit sive malum, oportet 20
nos diem messionis extreme misericordie operibus prevcnire ac eternorum intuilu
Seminare in terris, quod reddente domino cum multiplicato fructu recolligere debea-
mus in celis firmam spem fiduciamque tenentes, quomodo, qui parce seminat, parce
et metet et, qui seminat in benedictionibus, de benedictionibus et metet vitam eter-
nam. cum igitur dilecte in Christo magislra et conventus sancte Katerine in Argen- 25
tina ordiüis sancti Augustini tanto subjaceant oneri paupertatis, quod ad sustenta-
cionem ipsarum proprie non suppetant facultates, universitatem vestram rogamus et
hortamur in domino atque in remissionem vobis injungimus peccatorum, quatinus
9) m de civibus mit folgender Ordnung der Namen : dominus Johannes Vitulus, Albertus der
Begere, Warnerus Kage, Eberardus Puer, Rodulfus de Vegeresheim, Wezelus judex, Johannes 30
filius judicis, Fridericus Dispensator, Burchardus von Kuninpeshove, Hugo Riplinus, Rein-
boldus Stubenwec , Cuno filius Erbonis, Wiricus filius Gozberti , Sifridus bruzerdinestman .
h) Hl fährt nach bruzerdinestman /ort .• isti fuerunt tunc temporis consiliarii civitatis, alii : Erbo
judex, Erbo juvenis, Conradus Vetusgranum, Gozbertus bruzerdinestman, Erbo filius Nicolai etc.
c) B 1 incarnacionis domini. d) S Nocolai. 35
1 Bas Raths- u. Bürgerbuch fol. 4b des Straßb. St. A. nennt außer diesen zum Jahr 1330 :
Egelolff von Mnndingen, Friderich von Uffvrilre, Sigelin richter, Erbo Claußen sftn, Hug GCildin
sch6ffenmeister, ferner wohl als einfache Bürger Erbe richter, Rftdolff und Heinrich Lentzelins sftne,
Peter goltmacher, Heinrich statzionierer, Hans Qtiinsin, Bnrckart Sidel, Albreht Rote, Bndolff ürlfige.
2 Der Cardinaldiacon Otto war seit dem Herbst 1238 als päbstlicher Legat in Deutschland thütig. 40
Im Herbst 1339 flüchtete er sich nach Straßburg, das gegen Künig Heinrich in Waffen stand, nachher
hielt er sich zumeist in Brabant auf. Vergl. Winkelmann Friedrich II S. 330 ff.
12 31 175
de bonis a deo vobis collatis pius elcmosina» et grata eis caritatis tolwidia eragelit,
iil per 8ul)vencionem vcstram carum inopic constilatur et vos per bec et alia bona,
qiu! (loiiiino fecerilis inspirantu, ad elenia possilis gaudia [lervenire. nos enlm de
uintiipoleiilis dci tni.sori(;or<lia cl Ijcatorurn Pelri et Pauli a[>oHluloniin ejus meritis et
& iatci'cessiune coiifisi umiiibus, qiii ad Nublcvaudam earuiu inupium manum porrexe-
rinl cnritatis, qiiadragiiila dies de injuncla sibi itenileotia aucloritate legaciouis. qua
fungiiiuir, niisericurditer relaxainus. dalum Colonic, G idus januarii, aooo dotnini
1231 '.
.S' atu Straßb. St. A. Vorschi. Canzloi-Oew. Corp. K lad. 88>> or. «A. M. ^. Dir
10 de» l'ergamenU, an dem wM ein Siegti h^ftttigt war, ist votUlämdiq IteraiuuierUaen.
222. liiachof Berthold von Straßburg beurkutidet, daß das Str<uJ>u/jrr Hospi-
tal ton der Dorfgemeinde Ergersheim einen Hof daselbst gekauft habe. 1231 Mai
6 Straßburg.
licrtuldus dei gralia Argentincnsis ccclesie episcopus universis Christi fidelUms
ir> liuc Mcripluin iiituculibiis rei geste notitiarn. qiii facla (em])oralia .scripto spernit
cüiniuendarü, quieril acliuiiibus buinitniin in '))Uälerum i>er cunlrarium obviare.
noverit ergo fldelium univcrsitas, quod doinus hospitaiis Argcnlinensis apud Krgirs-
hcim einil quandain curiatn coruin curie adjacenlcm a tribuno et cotnmunilalc ejns-
dein ville quolibet anno pro Iriginla uno denariis in censu, que curia domui
ao bo.spilali lieroditario jure debel atlinere. et ne de celero inier eos et domum hospi-
lalein aliqua queal ainbiguilas oriri, presenlem paginam noslri sigilli muniminc
feciinus conununiri. testen bujus rei sunt Albertus Begere, Johannes (ilius Erbonis
magislri bospilalis, Wolflielmus et Ollo dicli Lupi de Ergiresheiui, Johannes prc-
fectus Argenlinensis niililes el alii quam plures. datum Argcntinc anno domini
as 1231, 2 uonas maji, scribenle üunlero.
11 aus Straßb. Il<^« 1 hu\. 88 fasc. 1 or. mb. c. tig. pend.
223. H[erlholdus| episcopus Argenlinensis de Kcinhardi ■ prepositi , Berhioldt
dccani, totius capituli sui necnon minislerialiuiu consensu promillil II{oinrico|
episcopo Basilicnsi, si quis abbinc usque ad nalivitalcm domini proxime renturam
:») et ab iiide usfpie ad bieunium pretcr imperatoric seu regie majestalis cuimcn cum
in juribus, boininibus ac rebus olTondere prcsumpserit, ci se auxilium lalurum esse.
«ut luaiitiis iiotuiuum». datum Argenliue anno domini \ZA\. .'{ nonas octobrli.
tS3l October 5 Straßburg.
Ah» Tromlht Mm: de Bafe /, Mt nr. 349 nßck ehter Copie rf« lUuier bi»(i».ß. A.
as
1
i; irvmtuiit iimiluirui.
Im.;.!.'..
liurti'
1 V„:
gemäht i.
-f drmnach iln- .
Aou noch goU K'
lL'4.'
na
Bw. M
'hriaw elottar Bft Süoaliwg wait
10).
176 12 31
224. Meister und RatTi der Stadt Straßburg beurkunden den Verkauf eines in
der Aue gelegenen Orundstückes der siädtisc/ien Almende an den Bürger Cuno vor
dem Münster. 123 i.
Erbo junior magistor burgensium et consules Argentinenses. oblivioni pru-
denter occurrimus, si ea, que nostris geruntur lemporibus, scriplo commendamus. 5
noverint igilur tarn presentes quam posleri presens scriptum inspecturi, quod, cum
DOS pro pecunia, quam Romanorum regi Heinrico dedimus', almendam nostram
venderemus, vendidimus etiam Cünoni ante monaslerium concivi nostro aream unam
apud curiam suam , que olim illius de Scbafloltzbeim fuerat, in augea silam in
liberam proprietatem sibi et beredibus suis perpetualiter possidendam, consensu et lo
Toluntate communis civitatis nostre plenius accedente. ne igitur boc factum poste-
rorum cavillatione vel temporis oblivione possit in irrilum revocari, presenlem
paginam sigillo civitatis munilam prefato Cünoni et beredibus suis in testimonium
concessimus babendam. acta sunt bec publice anno incarnationis domini 1231
in tempore uostri consilii, videlicet Dietrici burggravii, Eberbardi Pueri, Wilbelmi 15
Begeronis, Eberbardi *, Nicolai Gösselini , Rüdolfi de Zavernia , Friderici inter
mercatores, Erbonis filii judicis, Burckardi Dispensatoris, Jobannis de Kungesboven,
Hugonis fdii tbelonearii, Ulrici Löselini, Marcquardi Vituli, Rüdigeri de Fribufg,
Dietrici Slucb, Erbonis junioris magistri burgensium et aliorum multorum 3.
H aus Straßb. Hosp. A. prot. 5 cop. chart. sec. XV aus einer Handschrift von 190 Blättern. 20
225. Graf Hartmann wn Kybiirg beurkundet, daß seine Schwester Adelheid,
Gräfin von Tollenstein, ihre Güter zu Eausbergen und Willstett sowie einen Hof
in der Stadt Straßburg dem Kloster St. Marx daselbst geschenkt habe. 1231
Straßburg im St. Marxkloster.
Hartmaunus dei gratia comes de Kyburg omnibus presens scriptum inspecturis 25
salutem in domino. universitati vestre presencium volumus inlimari rescripto,
quod soror nostra domina Allieidis, comilissa quondam de ToUenslein, de consensu
et bona voluntate nostra contulit ecclesie monialium sancti Marci in Argenlina
omnia bona sua, que babuit in Ilugespergben * et in Uuilslide, et curtim, quam
a) S Hugespergh mit Quersirich durch den Schaft des h. SO
1 Wohl bei der Aussöhnung mit König Heinrich im Herbst 1229. Darüber berichten die Casus
s. Gaüi von Konrad de Fabaria : post discessum igitur cardinalis a civitate Argentina pacato ali-
quantum regis animo Argentinam veniens, paci reformande cum dedisset operam, dato argento non
modico, ipso venerabili mediante abbate, ipsius recuperaverunt graciam. rogatus itaque abbas a
burgensibus post maximas graciarum actiones pro reconciliatione regis 200 marcas argenti recepit 35
ab ipsis. (Mon. Germ. SS. II, 181.)
2 Stoltzenboltz fügt das Verzeiehniß der Rathsmitglieder im Eaths- n. Bürgerbuch fol. 5« des
Straßb. St. A. hinzu.
3 Im Jahr 1231 October 5 (3 nonas octobris) icird in einer Urkunde der Herren von Hohenstein,
ihren Streit mit dem Kloster Hohenforst betreffend, unter den Zeugen ein Heinricns StoUo in Argen- 40
tina erwähnt. Straßb. St. A. Verschl. Canzlei-Gew. Corp. B lad. 38 or. mb. c. sig. pend. delapsis.
1231 — 1232 177
emcral in ipsa civitate Argcntincnsi, pro rcmcdiis animaram patrte et matris
inuriti ipsiiis, propria et iiostra communiter salutc. ne igittir quisqnam beredom
prci'atc sororis nosln; doininc \lheidi$ memoratam dotialioocm valeat irriUre, DOS,
qiii ipsius de jure sumus advocati, presenlem ratiliabitiunis no«tre lUleram oonscriU
s fccimus et sigilli nostri tnuniiniiic roborari. actum Argcntinc in ceoobio Saudi
Marci onno ab incarnatione domini 1231.
8 au$ Straßb. St. A. lad. ChartreaM-Ob«rluiub«rg«n or. mb. c. »If. fmti. ««Mfaloi
226. Pabst Gregor JX enlscIicuUi über die liesetiwHg einer Prmbenäe tm
Straßburger DomcapUel. l'-i:n Man ^0—1^3'^ März 20.
10 (IrcRorius episcopus scrvus scrvorum dei vencrabili fralri Argentinrnsi e|NSOopo
sululeni el opostulicuin benedicliouem. vciierabilia frater noster Porluensis epis»
copus supplicavit nobis, ut, cum quandam prcbendam, que in Argenlincnsi ecclesis
tandiu vacaverat, quod donatio ejus erat ad sedem apostolicam devoluta, J. clerioo
contuleril, dum in illis parlibus legationis officio fungerelur ', suam collalionem
15 beiiiguo prosequcrcinur aireclu. . . . verum procurator Argentinensis * capituli
pruposuil ex adverso, quod idem capilulum hoc audito consuetudinem allegans
antiquam inviolabiiiler observatam, juxta quam nullum nisi nobilem et liberum et
ab utroquc pareiilc illustrem, bonestie convcrsationis ac emiuentis scienti« in suum
cunsurtium liactcniis admiserant, ne contra hoc fieret, maximc cum nuUa tunc
90 prehcnda vacurel, anle({Uiun nioiiitorias vcl executorias liltcras rcccpisset, ad sedem
u])o.slolicam appellavit. . . . iios igilur altendcntes, quod non gcneris sed virtutum
nubilitas vittequc honestas gratum deo faciunt et idoncum serritorem, ad cujus
reginion non muUos sccundum carncni nobiles et potentes elegit sed ignobiles sc
patiperes eo, quod non est persouanim acneptio apud ipsiim et vix ad culmina
x> dignilatiun nedum prel)endas viri emiuentis scienlite valcant repcriri, exccpüooet
hujusmodi non duximus admittendas. . . . discretioni vcstre mandamus. qualenus,
si vobis constiterit predictani prel)cndam vacasse, quando ipsam diclo J. contulil
opiscopus nuMuoratus, ip»uni ad eam recipi facialis. dalum . . . ])onlißcalus
no.slri anno quinlo.
30 .^IM Grandidier Uewr, initt IJl. ^'3't nr. .7i?.9 i'ox dBcrelaliam Qrcttorii noni lihro tcHioV
227. Pabst Oregor JX beaußragt de» Bischof, den Prior der Dominikämer
und den Domcamnicus II Krenberg zu Straßburg, gegen dm nmtedkwei'
fende Leben der Nonnen uvx .Sf. onphansklosters daeelM evenhiell mit Autveitmnf
einzuschreiten. 1232 April 2 Rieti.
» Gregorius episcopus servus scrvorum dei vencrabili fratri rpiscopo cl dilcctis
liliis priori fratruin predicalonnn et lI[ormanno] de Krimbcrc canonico ArgcoU-
•] OrtnJiditr Arcriilini.
» Cyt. nr. 196 MOf. i.
178 1232
nensibus ■* salutem et apostollcam benedictionem. ex parte tua, fraler episcope,
fuit propositum ^ coram iiobis, quod '^ abbatissa et moniales monasterii sancti
Stephan! Argentinensis, jugo regularis observantie a se prorsus abjecto, vilam ducunt
adeo dissolutam, quod nulla in eis penitus religionis vestigia remanserunt. nee
speratur eliam, ut eedera tanquam terra in fasilaginem versa , quantumcunque 5
cullure adhibita fuerit, diligentia possint ad ferendum fructus debitos emolliri, quia,
quamvis tarn tu quam predecessores tui eas monueritis et correxeritis diligenter,
ipse tarnen non solum se nulla penitudine correxerunt, verum etiam adjicientes
peccata peccatis pejora prioribus committere non formidant. quare [de] ^ ipsarum
salute soUicilus supplicasli, ut super hiis providere salubriter dignaremur. de nostra lo
igitur circumspectione plenam in doraino fiduciam obtinentes discretioni vestre per
apostolica scripta mandamus, quatinus, si est ita, ordinem Cisterciensium in ipsum
monasteriuin iuducatis vel ipsas victuras de cetero juxta modura monialium sancti
Sixti de Urbe facialis recludi et, nisi predicte abbatissa et moniales a vobis monite
diligenter iufra competentem terminum eis prefixendum a vobis altcrum predictorum 15
duxerunt faciendum, vos extunc, ^ ipsis exinde amotis, eas in locis aliis sui ordinis
coUocelis ordinaturi de monasterio supradiclo aucloritate nostra, proul superius est
expressum, contradictores per censuram ecclesiasticam appellatione postposita com-
pescendo. quodsi non omnes hiis exequendis potuerilis Interesse, tu' frater episcope
cum eorum altero ea nichilominus exequaris. datum Reate s 4 nonas aprilis, 20
pontificatus nostri anno sexto.
B aus Straßb. Bez.-Ä. G nr. 3466 aus einem Papier-Copialbuch des Straßburger Domcapi-
tels von 503 Blättern, fol. 147'', in der Schrift des ITten Jahrh.
228. In einer Urkunde des Grafen Heinrich ton Werd für die Siraßhurger 23
Kirche unter den Zeugen .• B[ertlioldo] de Ohsenstein decano ^ F[riderico] de
Entringen cantore, C[onrado] de Wolvahe arcbidiacono, H[ermanno] de Erenberc
portario Argentinensi, L[udewico] de Liehtenberc^, — A[lberto] Begerone . — acta
sunt hec anno ab incarnacione domini 1232, 2 idus maji. 1232 Mai 14.
B aus Straßb. Bez.-Ä. G nr. 47 or. mb. c. sig. pend. delapso. 90
Gedruckt darnach bei Laguille pr. p. 35; Grandidier Oeuvr. inid. III, 324 nr. 327.
a) S Argentinensis. b) S prepositum. c) S add. de. d) S om. de. e) S extime. f) S et.
g) S BeSt.
1 1232 März 26 (7 kalendas aprilis in choro Argentinensi) fällt der Domdecan Berthold ein
Schiedsurtheil in einem Streit zwiscJien dem Kloster Eschau ttnd dem Pfarrer von Willstett. Dabei 33
ertüähnt er magistrum Henricum de Lutenbach concanonicum. Cfr. Grandidier Oeuvr. ined. III, 322
nr. 323.
2 Derselbe ist auch Zeuge in einer Urkunde des Herzogs Matthäus II von Lothringen für die
Straßburger Kirche, 1232 April 1 (feria 5 ante ramos palmarum). Straßb. Bez.-Ä. G fasc. 919 or. mb.
c. sig. pend. delapso, gedruckt bei Schöpflin Als. dipl. I, 367 nr. 464. Vergl. die Gegenurkunde Biscltof
Bertholds unter demselben Datum, gedruckt bei Calmet Rist, de Lorraine II', 446.
1232 17»
2Ü9. Pabsl (Jrefforiiu IX he$laligl dem St. Katherinenklotter tu SiraUmtf
seinen ffesammten BesiU. tüSÜ Juli 7 Spolelo.
Grcgorius cpiscopus scrvus servorutn dei dileclis in Christo ßliabus . . prioriMe
et sororihus inonostcni sancte Katerinc Argcnlincnsis ordinis sancti Augustini
B salulctn et upostülicain iMtncdictioncin. cum a nobis pctitur, quod Ju^tum est et
honnstum, tarn vigor equilutis quam ordo cxigil rationis, ut id per sollicitudioem
oflicii nuslri ud debiUun porducutur efrectuiii. capropter dilecte in Christo filie,
vcslris justia puslulutionibus gralo concurrentes asseii.su pcrsonas vestras et locum.
in quo divino estis obsequio muncipate, cum omnibiis bonis, que imprescnliaram
10 rütiunal)ililer possidet nut in futurum Justis modis prcstante domioo polcrit tdipisci,
sub beali l'ctri et nostra prolccliouc suscipimus. specialitcr autem lerras, poMes-
siones, rcdditus ac alia l)ona vestra, sicut ea omnia justc ac pacificc possidetis,
vobis et per vos monasterio veslro auclurilalc aposlolica confirmamus et prcsenlis
scripti patrociiiiü comnuniimus. nulli ergo omnino hominum liceat, haoc pagiosm
15 nostre proli-clionis et confirmulionis infringerc vel d ausu t<-r •■- contraire. si
quis autem hoc alteniplaro presumpserit, indignationcm omin. ~ dei et bea-
torum Petri et Pauli apostolorum ejus se noverit incursurum. datum Spolcli
nonis julii, ponlidcatus nostri anno sexto.
IJ au« fHratih. Ho»p. A. ln<l. 126 tue. 2 or. mb. e. InMa pend. Am/ Her
*> gleicher Ilaud Kridoricna.
230. Pabst Qregor IX beauftragt die Straßburger DominikaMr durch Wtnäer'
Prediger, denen er Vollmacht ertheill und Ablaß terheißt, gegen die Ketterei M
Deutschland zu wirken. t2:t2 December \2\ Anagni.
GregoriuH episcopus scrvus servorum dei dileclis filiis . . priori et convcntai
38 frnlrum ordinis prediealorum Argenlinensium salutem et apost '• - benedic-
tionein. ille huuiuni generis pervicax iniinicus omnium malorum <<jr, quem
de suppremis ad ima supcrbia sua prostravit, non contentus, quod sue fraudis
nequitia homincm produxit ad casum erumpnis et miseriis applicaudum, callide
euin nitiliir pestiferis ivlihus irrelire, astulc sibi parans iusidins, uc resurgat I"
:iu u quo ccciderat, oblenlurus. novissimc autom diebus islis fidcm nisos pcL.u.a
depravarc per niinistros suos iniquilalis opcrarios venena sparsit mortifera aeditiose
cousidcrans, quod familioris hostis sit ofBcax ad noccndum, qui quasi dulcia prv-
miltentes caudn pungunt ut 8our])io, in aureo tandem calicc Babilonis vinis pesti-
lenlie infusuri. licet enim herelici hnctenus diulius latilantos sicut cancer scrperent
35 in ocullo et velut vnlpes latenter nilerenlur vinenm domini Sabaoth demoliri, Jam
tarnen peccatis exigcntibus in aperto quasi equi parali ad prelium presumunt mani-
feste insurgerc contra eam in quibusdam locis publice predicando. querrntcs in
cibuni sitnplicos et in prednm ihIocIos ac illaquoarr nichilominus * fideles quosUbrt
•) T nicbomlDu».
180 12 3 2
suis circumventionibus cupientes, facti magistri erroris, qui nunquam fuerunt disci-
puli veritatis. unde expedit, ut insurgalur viriliter contra eos, ut eorum omnino
heresi confutata per totum vigeat fides Christi, nam corona sequelur premii tempta-
tionibus resistentes, cum igitur dudum resplenduerit in Alemannia fida fides ac per
hoc formidemus ibi potius animalia venenosa, ne forte simplices ipsorum callidis 5
seductionibus circumventi et astuti pravis circumventionibus periculose decepti in
profundum deveniant peccatorum sicque violetur ibidem fidei firmamentum, nos,
qui circa horam undecimam inter operarios immo verius supra operarios vinee
domini sumus a patrefamilias evangelico deputati, moniti voce sponsi capere vulpes
parvulas, que demoHri vineam domini moliuutur, et tacti dolore cordis iutrinsecus, lo
non valentes sustinere tanlam contumeliam creatoris ac volentes tot animarum peri-
culis obviare, universitatem vestram rogamus, monemus et hortamur attente per
apostolica vobis scripta sub divini oblestatione judicii dislricte precipiendo man-
dantes, quatinus aliquos de fratribus veslris in lege domini eruditos, quos ad hoc
idoneos esse noveritis, ad partes Alemannie transmittalis, qui clero et populo con- 15
vocatis generalem predicationem faciant , ubi commodius viderint expedire , et
adjunclis sibi discretis aliquibus ad hoc sollicitius exequendum« diligenti perquirant
sollicitudine de hereticis et etiam iufamatis et, si quos culpabiles vel infamatos
invenerint, nisi examinati velint absolute mandatis ecclesie obedire, procedant contra
eos juxta statuta nostra contra hereticos noviter promulgata, in receptatores, defen- 20
sores et fautores hereticorum secundum eadem statuta nichilominus processuri. si
vero aliqui, heretica labe penitus abjurata, ad ecclesiasticam redire voluerint uni-
tatem, ipsis juxta formam ecclesie beneficium absolulionis impendant et injungant
eis, quod talibus consuevit injungi, attentius provisuri, ne, qui videntur reverti sub
palliata specie pietatis, impietatem committant et angulus sathane in lucis angelum 23
se transformet. propter quod statuta, que super hoc duximus promulganda, inspicere
poterunt et ab eorum insidiis secundum discretionem eis traditam a domino preca-
vere. ad hec, ut super premissis omnibus officium sibi commissum liberius possint
et efficacius exercere, omnibus, qui ad eorum predicationem accesserint in singulis
stationibus, viginti dies, illis vero, qui ad impugnandum hereticos, fautores, rece- so
ptatores et defensores eorum in munitionibus et castellis vel alias contra ecclesiam
rebellantes ipsis ex animo auxilium, consilium prestiterint vel favorem, de omni-
potenlis dei misericordia et beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus auctoritale
confisi tres annos de injuncta •> sibi penitenlia relaxamus. et si qui ex hiis in pro-
secutione hujus negotii forte decesserint, eis omnium peccatorum, de quibus corde 35
contriti ac ore confessi sunt, plenam veniam indulgemus. ne vero aliquid fratribus
ipsis desit ad predictum negotium prosequendum, in contradictores et rebelles eccle-
siasticam proferendi censuram tenore presentium liberam eis concedimus facultatem.
predicatores quoque questuarios, quorum interest caritativa tantura subsidia simpli-
citer petere ac indulgenliam si quam habcnt exponere, a predicationis officio, quod 40
ad ipsos nuUatenus pertinet, compescendi ceusura simili eisdem nichilominus licen-
a) T exequenda. b) T injucta.
1223 — 1232 IM
liam indiilgcinus. daliiiii Aiiagiiic 4 * nonas deccinbriü, ponlificatas nosUi anoo
sexto.
T au» Straßb. Thom. A. Dorainicftini lad. 1 or. mb. e. buBa peml '
Gedruckt in einer ftul gleieUtmImdem AmJtfUgmt§ am im Bntnmdnj r»rjjr»i ^ '■! ,,
IXiJ Octuber 39 AMgtd, bti WOrtUtotim Nova mib«. digl. VJ, 98 mr. 10. / ;
Heg. poiUif. nr. 9031.
ZIM. Bischof lierlhold von Slraßhurg beurkundet, wie der Streit det Dom-
probstes Reinhard mit den Herren von Bischofsheiui über das Vogteirtcht des St.
Leonhardsstißes heiijelegt xrorden sei. [ii'i'.V — V^'i'^.\
10 berloldus dci gralia Argenliiicnsis ecdesic epiücopus Omnibus in peqie-
tuum. nuverint univcrsi presenlctn paginain inspecluri , quod , cum discordia
super advocatia clauslri soncti Leonard! inter R[eiuliardum] preposilum Argenlinensem,
ad cujus prcposiluram jus patronatus ejusdcm monaslcrü spectare dinoscitur*, ex
una parte et iiitcr inilites de niscliofTesbeim, qui sibi jus advocatie vendicabant,
16 ex altera diu vorleretur, milites pro pari« sua allegabant, quod advocalia mcraorala
cuidarn attinore dcl)crel reincdio auiinaruin, quod quidain miles R. nomine constituil,
hao conditione suhjuucta, quod, quicunque ex ipsius genere vel quilibel alias
rcliquos excedercl etate, prenominalum remedium animanim amministrarct. preposilos
autom econvcrso nsserebat, prefatiun inonastcrium omni advocalia ^ pcnitua absolutum
■« cl immune esse deberc, claustri ejusdem privilogiis, que boc idem asserunt, m
tuendo. que lis in hunc modum tandem quievil sopita : videlicet quod jam diclos
propositus prefatis mililibus qualuor agros vineales quarla parte agri minus aput
Biscbotresheiin et prediura aput Kriogcsbeim, quod in reditibus dccem quartalia
utriusquo frnmenti singulis annis lunc tcmporis solvcrc polcrat, cum omni jure,
85 quo cloustro attinet, assignavil. econvcrso eliam prcfati milites omni juri suo, quod
tnin in advocalia, de qua singulis annis pellicium ovinum et duos calceos matuti-
nales tarnen ex consueludinc solcbant pcrcipcre , quam ctiam in quadam custodia
vinoarum in banne Börse juxta claiislnim sancli Lconardi ae aaserebant habere,
coram uubis iiUograliter rcnuntiaverunt. quisquis autem sepe dictum remadiam
80 oblinuerit animarum, memorata prius bona a prelato monaslcrii sancli Lconardi
lenclur rccipcrc et cidem clauslro in predicli facti mcmoriam in festo sancli Martini >" "
annualim sex dennrios assignare. lesles eliam, qui buic in' ~ it faclo, sunt
bii : B[erlboldusJ decanus, Klridi^nVn«] cruitur. Ujlricusj 3c*j....,..vv.;> , A[nioldus]
•) r VI. WM StkrtH/UUr. b) B adrocali«.
35 1 Ebenda befindet lieh attck ein» Orijfinälmtitftf1ipm§ 4a ww JEmmt PritinA II
tÄticIei gegem die Ketter, tSM Märt üomnimi, m efer «Im AraMuryw Domimikmir ftdit wtit dir
VerfiAgumg deneOn» btM^/tragt ««rtlni. Otdrüdct nach dir Atufiriifmi^ ftr äk Ifinftafytr wmd
Regemburger IhmiHikaner i. d. Momnm. Bote« XXX, ISC nr. TOfi, mtctt drrjemigtn f%r dii Brtmmur
MoH. Gtrm. LL. II. JSS IlmTlartt.llrfhiJU.i fr,<i ,/..J F^ider. nc IV, MO. — BH^f >"■- Ttt
« Cfr. nr. IUI
182 1233
camerarius, E[gelolfus] de Mundingen, G[untherus] de Landesberg, A[lbertus] et
B[urchardus] Bäegcr, Erbo judex, F[ridericus] Dispensalor, C[onradus] Virnekorn,
R[udolfus] scultetus, Wezilo judex et alii quam plures. ne igitur factum memoratum
revocelur in irrilum, presens scriptum sigillis uostro videlicet et capiluli et civitatis
firmiter fccimus conmuniri. 5
B aus Straßb. Bez.-A. G fasc. 2722 or. mh. c. 3 sig. pend. laesis.
Gedruckt nach dem lib. sal. 1347 bei Grandidier Oenvr. ined. III, 308 nr. 300. Die Dati-
rungstermine ergeben sich daraus, daß 1233 Bischof Berthold sein Episcopat antrat und
1232 der unter den Zeugen genannte Domsänger Friedrich von Entringen zum letzten
Male erscheint, cfr. nr. 228. 10
232. Konig Heinrich VII nimmt Bischof, Capitel, Ministerialen und Bürger
von Straßburg in seinen hesondern Schirm und Geleit. 1233 März 8 Boppard.
II[einricus] dei gratia Romanorum rex et semper augustus. universis imperii
fidelibus hanc litteram inspecturis gratiam suam et omne bonum. regie congruil
honestati devotorum et fidelium suorum lesiones tamquam proprias vindicare et i5
pleniori cum effectu ipsorum intendere comodo et honori. igitur cum dilectus
princeps noster B[ertboldus] venerabilis episcopus, capitulum, ministeriales, cousilium
et universi cives Argenlinenses nostre se taliter aslrinxerint majestati, quod nostra
gravamina sint eorum lesiones et eorum lesiones nostra gravamina repulemus,
significandum duximus universis, quod nos ex consulta deliberatione predictos ao
fideles nostros, episcopum et omnem familiam Argentinensem et nominatim cives,
specialem sub nostram recepimus protectionem volentes, ut, ubicumque per Imperium
profiscisci vel negoliari necesse habueriut, regio patrocinio defendantur. quapropter
mandamus sub interminatione gratie nostre districte precipienles, ut nullus sit, qui
ausu ductus temerario sepe diclos fideles nostros Argentinenses in personis vel in 20
rebus molestare audeat vel dampnum eis aut gravamen aliquod irrogare. quod qui
facere presumpserit, gravem offensam nostram se noveril incursurum, non evadel
nostre celsiludinis ullioncm. dalum ajmd Böchperdiam anno dominice incarnationis
1233, 8 idus martii, indictione 6.
8 aus Straßb. St. A. Briefbucli A fol. 23" mit der Ueberschrift : daz künig Heinrich den 30
bischof, sine diener nnd die bnrger zft Strazburg in sinen sondern schirm het
genomen.
Gedruckt darnach bei Wencker Apjjar. et instr. arch. p. 162 = LaguiUe pr. p. 37 =
Ruinard-Brehdües Hist. dipl. Frider. sec. IV, 604. — Böhmer Meg. Heinr. nr. 202.
233. Meister und Rath der Stadt Straßburg beurkunden, daß der Bürger 35
Sifrid und seine Frau Lugardis die Hälfte ihrer in der Stadt gelegenen Mühle
der St. Thomashirche geschenkt haben. 1233 Mai 14.
Albertus dictus Begere magister civium et consiliarii Argentinenses omnibus
presentem paginam inspecturis salutem in domino. dignum est, ut scripture
testimonio solidentur, que pia devotione fidelium ecclesiis conferuntur. inde est
1233 183
quod ad nuliciain vcslrain tcnorc preseDlium pcrvenire volumiuj, qaod SifridiM
concivid noütcr et uxur sua Lugardia zelo pielatis ac<:ensi medieUtem moleodini siü
contra supcriorcm parhMii vici, qiii diciliir Spi/ju.-ii ', r : volo, ooowosa ClMlB
herediy sue videliccl duiuiiie Ik-rlite uxuri» UfiduUi 1 n acoedaola, fwlfnio
B sancli Thumo pro remediu animarum suarum suli bac forma coolulerunl, ut siogulü
aniiis in fesU) Johannis buplisle, dum vivunt, quatuor denarios eccicsie peniolvant jmti n
incinuruto, pensiunü nicIiiluiiiiiiiiH annuutiiii ah eisdem de sua parte moleodini per-
Sülvundu cidem ecclosiu in »uü rulujre durulura. post mortem vero ambomm pre-
dicta ecclesia prcfuluni partem moleudini cum suis proveulibua integre poMidebU
10 ila, quod, altero eorum prcmortuo, mediutas proveutuum in anniversario suo, reli-
qua vuru purs in (uiiiiversario rcliqui morituri iuter fratres sepe dictc eoclesie distri»
buutur. prof'ali etiani canonici volenlcs tali saluliferc donalioni spiritali conpensatiooe
responderu pruvide stuluerunt, ut lam ipsi quam successonrs eorum siugulis anoia
in annivcrsariis predictonim vigilias et missam pro defunctis cclcbrarent pro sua-
15 rum requio animarum. in bujus rci in presentia nostra facte testimonium ad
pcticioucm douationem facientium et capituli sancti Tiiomc sigillum nostre ciTitatis
liuic cnrlulo fecimus apponi. actum anno domini 1233, secuodo idus maji,
presenlibus subscriplis Wolfhelmo dccano, Ilugonc portario, Sigebotone cellerario,
Hüdolfo de Büdingen, Rudolfo pincerna, magistro Uicbardo canonicis sancti Tbome
90 et (Jozborlü plebano de Wlkirchen ; laicis vero Jobanne de Kuuegeshoven, Kr
judicc et liliü suo I-irbone, Wezeloiie, Rüdolfo de Zabernc, Gozberto fratre pr.wi u
donatoris, Cünrado Virnecorn et filio suo Reinboldo, Erbone juniore, Clrico Loseliny,
Rüdolfo de Vegersbcim, Rüdolfo Lenzclino, Friderico de Ilagenowc, Dictberiro
vonmc Sluche et aliis quam pluribus.
» T aus Siraßb. lltom. A. Titres lad. 26 or. mb. e. »ig. peml.
Gedruckt darnach bei C7t. Schmidt Ilitt. dn ehap. de «. Thom. p. 307 mr. 96.
234. J'u'jsi urejor IX /urdert linier Vcr/ieißttng vom Ablaß alle A ;> ' '>nyen
der Mainzer Dioecese zur Unterstützuni/ des ton Wassersnotk bedräitgUA AV. Kalk«'
rinenklosters zu Slraßburg auf. 1233 Mai 21 Rom im Lateran.
*> (Iregorius opiscopus scrvus scrvorum dci universis Chi iims per Magun-
tinam provinciam constilulis salulom et apo^tolicam ben .cm. quoniam,
ut ait ai)Oslolus, omnes stabimus ante tribunal Christi rccepturi, prout in corpore
gcssimus, sive bonum fuerit sive malum, oportet nos diem messionis extreme mise-
ricordie operibus provenire et olernomm iuluitu sominare in tcrris, quod reddente
» domino cum mulliplicalo fruclu recolligere dcbeamus in cclis linnam spem fidu-
ciamquo tenenles, quuninm, qui parco semiuat, parce et metel et, qui aeminal in
beuedictionibus, de beuediclionibus et metel vitam ctemam. cum itaque, sicut dileote
in Christo lilic . . |)riorissa et conventus pauperum nionialiuro monaslerü sanote
• Vtr^. Straßb. Gatten- Hitd It/tuttrmmun i. MillrMter S. tl4 «. 159.
184 12 3 3
Katerine in Argentina nobis humiliter intimarunt, locus, in quo divinis sunt obse-
quiis mancipate, expositus adeo inundalionibus sit aquarum, quod, nisi earum
Impetus arceatur aggeribus comportatis, futurum creditur, quod ipse cum edificiis
evertatur, nee ad occurrendum huic periculo proprio rerum aul virium sufBcianl
facultates, universitatem vestram rogamus, monemus et liortamur in domino in 5
remissionem vobis peccaminum injungentes, quatinus de bonis a deo vobis collatis
pias elemosinas et grata eis caritatis subsidia erogetis, ut per subventionem vestram
tanlo possit periculo obviari et vos per hec et alia bona, que domino inspirante feceritis,
ad eternc possitis felicilalis gaudia pervenire. nos enim de omnipotentis dei miseri-
cordia et beatorum Petri et Pauli aposlolorum ejus auclorilate confisi omnibus, qui lo
ad locum ipsarum propter hoc cum devotione accesserint et ad hoc subventionis
manum porrexerint liberalem, viginti dies de injuncta sibi penitentia misericorditer
relaxamus. dalum Laterani 12 kalendas junii, pontificatus nostri anno septimo.
U aus Straßh. Hosp. A. lad. 125 fasc. 1 or. mb. c. hulla pend. Auf der Mückgeüe o6e«,
wie es scheint, von gleicJier Hand : Fr. G. pauperum monialium. 15
235. Pabst Gregor IX nimmt das St. KatherinenAhster zu Straßburg in seinen
besondern Schutz. 1233 Mai 27 Rom im Lateran.
Gregorius episcopus servus servorum dei dilectis in Christo filiabus . . priorisse
ac conventui pauperum monialium monasterii sancte Katerine in Argentina* salutem
et apostolicam benedictionem. justis petentium desideriis dignum est nos facilem ao
prebere consensum et vola, que a rationis Iramite non discordant, eflectu prose-
quente complere. eapropter, dilecte in domino filie, vestris justis postulalionibus
grato concurrentes assensu personas vestras et monasterium, in quo divino estis
obsequio mancipate, cum omnibus bonis, que impresentiarum rationabiliter possidet
aut in futurum justis modis prestante domino poterit adipisci, sub beati Petri et as
nostra protectione suscipimus et presentis scripti patrocinio communimus. nulli ergo
omnino hominum liceat, hanc paginam nostre protectionis infringere vel ei ausu
temerario contraire. si quis .autem hoc attemptare presumpserit, indignationem
omnipotentis dei et beatorum Petri et Pauli aposlolorum ejus se noverit incur-
surum. datum Laterani 6 kalendas junii, pontificatus nostri anno septimo. ao
Ä aus Straßb. Hosp. A. lad. 125 fasc. 2 or. mb. c. buUa pend. mit derselben Borsualnotie
wie nr. iSi.
236. Bischof Berthold von Siraßburg beurkundet, daß Humbert Zidelarius dem
Reuerinnenkloster der keiligen Maria Magdalena zu Straßburg Ov.ter imier- und
außerhalb der Stadt geschenkt habe. 1233 Straßburg in der biscJiö'ßichen Pfalz. 35
Bertoldus dei gratia Argentinensis episcopus universis Christi fidelibus hanc
paginam inspecturis firmiler id credere, quod adtestatur. ne rerum gestarum
a) H Argentia.
12 3 3 1»
verilus cadat in üblivionein, litlcrarum (lebet memoria perhcnoari. Doreriot igitur
universi lam presentcs quum postcri, IIuml>crtum Zidelarium de consirnsu et volontate
hcrcdtim stiünim, scilicct domiue Addheidis sororis sue de WineBtein et pacromiii
suürum, lioc hoiiu, (jiie stibscriptu sunt, cluuslro sancte Marie Ifagdaleoe peniteolam
fi in Argentina pro remcdio anime suc contiilissc : videlicel curiam, in qua claustrum
fundaliim cSl ', et curiam adjaccntem, curiam inier Judeos in Argenlina, bona in
Munoltcshciin et in Nugertc, curiam in Ilönhoim, pralum unum apud Goudertbcim,
bona in inferiori et in medio Ilugcslicrgen sita cum curiis ei agris vioifcrie et
frugifcriü. contuiit ctiam prius prodiclis penilentibus qu<*dam bona in KiUeslele;
10 sed pcnilenles bona voluntolc eadem bona sibi reddidenint. reliqua vero bona su
omnia propria et bcrcdituria cum hominibus ex altera parte I <.-b et ex isla
parte idem \\umbertu.i Zidelurius prefate sorori sue Adelheidi coniuiii nbere et quiete
]»üssidendu ■. sc-iundum est ctinin , quud jam dictus \\umbertn4 Zidelarius dotetn,
quam uxori sue domine Agncli conlulerat, ea et amicis suis consentienlibus, in
10 parle conmutuvit et versa vice dedit ei in dolcm omnia bona sua in inferiori et in
medio IIugcMbcrgeti .sitii, rolincpions in eisdem bonis ad minus sex equos sub tali
condiciuno, quod post niorlom duuiine Agnctis cadcm bona sine omni coniradictione
ccdant peniioiitil)U.s. pretcrca sciendum est, quod memoratus Zidelarius bona sua
in superiori Ilugcsbergcn sita prcfatc consorti sue dominc Agneti pro argenlo soo
ao coiilulil pro libera propriclule pori)fluo sibi et bercdibus suis possidenda. moriuo
vero Zidolario, penilcntcs dabunt domine Agneti uxori Zidelarii omni Enno, dum
vixcrit, pro ccnsu curic duo talcntn dcnariorum tunc legalium, quia ipsa curiam
apud sanctum Andrcnm sibi dototam rcsignavit. de mobilibus vero bonis, que
Zidelarius in morte sua reliquerit, media pars cedat domine Agneti uxori suc, alia
as media pars codal penilentibus. nc igilur boc factum posterorum cavillatione vel
lemporis oblivionc possil in irrilum revocari, presens pagina descripta est in testi-
monium et sigillo nostro et civitatis noslre Argentincnsis et domini Ileinrici de
Winestein sollemnitcr conmunita. acta sunt hec publice in palatio nostro Ar«
gentine de consensu domine Adelbeidis de Wincslein et domine Agnetis uxoris
uo Zidelarii et pcnilontum, anno incarnationis domini 1233, in presentia nostra et
aliorum mullorum, videlicel Arnoldi de Burgelen custodis, Friderici de Ilagcnowe
cellerarii, Ilugonis Treverensis canonicorum •" majoris ccclesie, domini Waltheri de
Muelenslieim, Kbcrhardi plebani Zavemie, Üielerici bnrgravii, Burcbardi Murhardi
vicedomini, Willielmi et Wemberi Bögeronum , Ileinrici burgravii, Hugoob de
90 t H possiilrnilam . Ii) /) c*oicorain.
> Die Angahen «m Th. de BH$»iem in $nner üititoire de rHMi*»fmeml dm
Strashourg et tn Al*ace I, 360, d»r dtu HmtrimnMotttr «w UM im WnmKk Mm Jmimtkor
ttehet, hifit, s,ml demHoeh be»$tr htfrtlmdtt «tf SptMm» MitOnTm^tm, dmm tkhtißiu Ah. dbx
ä94 gefiJgt i,t. THe IMIe hihif Grffrrt IX, ISJ7 Jtmi 10 Amifmi, di* Ormdiäitr Oiinrr. MM. li/,
.VM nr. :.>i*<J ericiihHl. i.il niiht für ila.* Slrußbtiryer Khmlrr »pteM, toninn fir «Im toron« pwitMilM
Pallete Mario Mn);(iiilrn(< in Aloiii.iniii» btMmmt, StruM. Bu.-A. H ttLM. Wi or. mA. c Mh jmmC
Ebcmia für lUrsrlheH S<liursttrii mnA eirei Imltdunur» Oregon IX, liU Odcktr S Amt^mi, «. tU7
SepttmUitr 33 Vitrrbo.
ti
40
186 12 33
Mittelhus, Eberbardi Scolzenbok, Ilartungi Louchtnan, Heinrici de Lampertheim,
Erbonis junioris magislri burgensium, Cünradi Virnecorn, Erbonis judicis, Gozperli
ministri fralrum, Friderici et Günonis inter mercatores, Alberti de Stabulo, Wernheri
Pulicis, Hessonis notarii burgensium.
B aus Straßb. Bez.-A. H fasc. 2996 or. mb. c. 3 sig. pend.
237. Bischof Berthold von Straßburg beurhmdet , loie die Streitigheiten seines
verstorbenen Marschalls Wernher und dessen Neffen Egelolf, seines jetzigen
Marschalls, mit dem Straßburger St. Stephanshloster über die Vogtei des Borfes
Schiltigheim geschlichtet worden seien. 1233 Straßburg.
Bertoldu.s dei gratia Argentinensis ecclesie episcopus universis ecclesiarum lo
prelatis, ad quos presens scriptum perveneril, salulem in perpeluum. elucescit
et vivit actio, cui littera gubernatrix est. noscant igitur presentes et futuri hoc
scriptum audituri, quod, cum aliquo tempore super jure advocacie in Schiltecheim
ville prope Argentinam site inter abbalissam et convenlum ecclesie sancti Stephani
et veuerabilem virum bone memorie Wernherum quondam marescalcum nostrum is
dissensio verterelur, tandem interventu bonorum virorum consilio taliter eadem
dissensio difBnita est, ut, quicumque post decessum ipsius marescalci prefatam
advocatiam obtineret, triginta solidos de tribus obsequiis, que vulgo servitia curie
dicunlur, annuatim obtineret. viam autem universe carnis eodem marscalco ingresso,
voluit Egelolfus marscalcus noster ^ sui avunculi in eadem advocatia gaudere pos- 20
sessione. cum igitur aliquo tempore super eodem inter partes iterata contentio
verterelur, tandem etiam consilio prudentum per consensum partium taliter eadem
dissensio diffinita est, ul jam dictus Egelolfus tria talenta de tribus obsequiis in
eadem villa, dum viveret, annuatim perciperet, nullo in posterum suorum succes-
sorum nisi triginta solidos ibidem obtinente. adjectum etiam fuit, quod colonus in «
curia abbatisse residens advocalo, qui tunc pro tempore fuerit, super summam
decem solidorum, nisi voluntarie aliquid superaddere voluerit, singulis annis nequa-
quam servire teneatur. si vero abbatissa prefata bona jam dicte curie propriis
expensis excolere voluerit, ejus servi ab omni exactione et precaria qualibet liberi
debent esse penitus et absoluti. et ne aliqua super bis in posterum inter eos queat 33
ambiguitas oriri, presentem paginam sigillo nostro fecimus conmuniri. testes hujus
rei sunt dominus Reinhardus prepositus, dominus Bertoldus decanus, dominus
Ulricus cantor et scolaslicus 2, Arnoldus custos, Hermannus portarius, Ulricus ple-
1 Derselbe dotirt im nämlichen Jahre für sein und seiner Gattin Beatrix Seelenheil die eon ihm
im Kloster Hohenhurg gestiftete Prmbende mit neuen Einkünften. Die bezügliche Urkunde besiegelt auch 33
der Domprobst Ecinhard, dessen Siegel, wenn auch verstümmelt, allein noch erhalten ist. Straßb. Bez.-A.
G fasc. 1620 or. mb. c. 3 sig. pend. partim delapsis, gedruckt darnach bei Grandidier Oeuvr. ined. III,
361 nr. 162.
2 Zu einer aus demselben Jahre stammenden Verfügung Bischof Bertholds über sein Lehen eu
Männelslieim und die Pfarrei daselbst wird ebenfalls die Zustimmung dieser drei Würdenträger des 40
Straßburgcr Domstifts eingeholt. Cfr. Grandidier Oeuw. ined. III, 329 nr. 336.
1233 187
banus cccicsie sancti Slcplinni, I>amp€rtns et N;()cliingiis canonici ejoadcm eoKibä,
Gtirilcrus iniics de Landisherc, CQno de licrccheim, Murhardus Ticedoroinus, Albertos
frator ejus (>t tilii quam plures. datutn Argcntine anno domini 1233, scribcDl«
Gunlero '.
B uu» Stnin- r- im fr.-.v 8679 or. mb. e. »ig. pend. ddopm.
iWW. Uischof lierthold und das Domcapitel von Straßburg beurkunden, mnier
welchen Uedinijvngen der tvischen der Jlonauer Kirche und Urem Vogt, dem
bischöflichen Marschall Wernher, ausgehrochene Zwist mit dessen Nachfolger Egelolf
von Mundingen endlich ausgeglichen vorden sei. 1233.
10
i In nomine sancte et individuc trinilalis amen, j temporale pcril sepe nego-
liiim, si non firmet illud assertio liKerarum. ego igilur Berlholdus dei grati«
Argonlinensi.s cpiscopus, R[eiiilinrdii.s] propositus, B[erlholdus] dccanus, Cl[ricu8]
canlor et scolasticus totuinque cupiluluni ojusdem ecclesic lianc paginam inspccturis
notum facimus univcrsis, quod, cum insliganle generis humani inimico fomcs dis-
is cordic inier B[ertholdumj prcposilum et confralres Ilonaugensis eoclesie ex una
parte et Wcnienim marscalcum ex altera ejusdem loci advocalum in tantum inva-
luisscl, ul prcdicli prcposilns et fraircs tarn siii prcscnlia quam obsequio divioo
ipsam ccclesiam alio sc tronsfercntes desolotam diu reliqiiisscnt, ac propter hoc cum
idom marscaicus dudum vinculo excommunicationis extilerit innodatus et, licet mulli
ao tractatus do conposilioue et ejus absolutione nobis mediantibus intcr ipsos babiti
Aiisscnl*, lameu »squc ad fincm vile ejusdem marscalci nullo modo duci* poterat
ad eireclum et, cum jam de convaloscenlia ejus desperarctur, mediantibus discretis
viris videlicet R[einbardo] preposilo majori, U[olricoj scolastico, H[crmanno] porlario
et F[riderico] cellerario et Dielbelmo canonicis majoris ecclcsie Argeotinensis, inier
85 prefiitos'» proposilum et capilulum Ilonaugenses " ex una parte et E[gclolfum] de
Muntlingen ex nllora succcssorem marscalci in eadem advooatia pax et concordia
sub forum subscripta inlcrcessit : videlicet quod pro dampnis et injuriis illatis
exliibuit memoratus K[gelo]fus] de Mundingen mansum in Munoltesheim valentem
singulis annis viginti quartalia biemalis annone, quem mansum sepe dictus mars-
yo calciis dudiim anio mortem siiam, inimo cum adbuc sanus esset et secum Iractatum
ruisset do coupositione, sepe dictis preposilo et canonicis Ilonaugensibas pro dampnis
t] B t perduci. hj B I «m. pr«falof. c) B t HoMiigcoM.
i DtnOn ScKreibwttrmfrk (cfr. nr. 300) »cUirßt aych Wim Uritmile Bi»tht»f BtrlhtU»,
Stmt eteiaehen dfm Klorttr Schultern uml HriHrirk ron Ihrrnhun ■ • -« • •> • v -^W Slrmß-
35 tmrg. Ah fk-hirdorifhlrr tcrnirtt gcHonMt rAiirntlns ilr Wolfarh . irdu r«ao-
nicns Arnonfincimiii. Cfr. Mimr (^rllrMommltiHg lirr Biulisrkfx i U, AS, «• 4m
Echthnt ilrr l'rktimlf mit f'urrcht drßtrrifeii beamiamM »*/, «. k vm Sekutttnt
nicht Hachwfi$bar »ei. Gunter trtir aller WtkneMmlkliknt nach cm hmimfbtk Ofmnmrgitdkir
Schreiber.
« Cfr. nr. /IX).
488 1233 — 1234
illatis per predictum E[gelolfum] de Mundingen Iransmisit, preterea insulam, que
dicitur der Wolfwert, et lacum juxta eandem situm, quem abstulerat eis marscalcus.
et circa alveum Reni versus Lutensheira, ubi simili modo conquesli fuerunt predicti
canonici, quod per violentiam ipsius marscalci deslituti fuerunt jure unius diei in
ebdomada ad capturas, que in eodem alveo pro tempore fiebant, taiitcr futt ordi- 5
natum, quod sepe dicti canonici ad peticionem nostram et pro bono pacis et ad
preces ipsius E[gelolG] de Mundingen et amicorum suorum predictam insulam et
lacum et jus unius diei ad capturas in Reno versus Lutensbeim, in quo jus habe-
bant, eidem E[gelolfo] ad tempus " ejus reliquerunt ita, quod nullus successor suus
in advocatia sibi in eisdem aliquid juris vendicabit, quia idem E[gelolfus] in 10
presentia nostra recognovit, quod dicti canonici ei gratiam magnam in hoc fecissent.
preterea de alio jure, scilicet de retibus ante capturas versus Alsatiam, laliter fuit
ordinatum, quod illi, qui vocantur garnere, habebunt de piscibus lerciam parlem
et vahlute aliam terciam, canonici et advocatus residuam terciam partem equaliter
divident. verum quia multa sunt alia ecclesie jura, que sigillalim nimis esset longum 10
et difficile conprehendi, de hiis taliter est ordinatum, ut, si super quocunque jure
dubitatio fuerit exorta, sine contradictione qualibet capituli recipiatur probatio et,
quicquid per juramentum capitulum obtinebit, illud ei dictus E[gelolfus] de Mun-
dingen et quilibet ejus successor in pace et libere dimittet, salvo nichilominus
universo jure suo, quod semper hactenus obtinebat. et ne qua in posterum super 20
hoc facto emcrgat calumpnia, presentem paginam sigillis nostro et capituli majoris
ecclesie et ipsius E[gelolfi] de Mundingen de partium consensu fecimus confirmari.
affuerunt preterea testes, quorum hec sunt nomina : Heinricus de Osenstein ^ archi-
diaconus, prepositus de sancta Trinitate, plebanus de Munollsheim, Heinricus
sacerdos de Sulzze <> clerici ; dominus Otto de Ohsenslein, Albertus Begero albus, 25
Hezzelo de Eggefridesheim, Cunradus Virnecorn laici et alii quam plures. actum
publice anno incarnali verbi 1233, indictione 6.
B aus Straßb. Bez.-Ä. G fasc. 4226 or. mb. c. 3 sig. pend. mutüatis.
Bl coli. ibid. G fasc. 4213 or. mb. c. 2 sig. pend. mutilatia. Abgefallen das Siegel Egdolfs
von Mundingen. 80
239. Bischof BerlJwId von Straßhurg fordert alle Angehörigen seiner Dioecese
zur Unterstützung der Slraßburger Siechen unter Verheißung von Ablaß auf.
1234 Mai Straßhurg.
B[ertboldus] dei gratia Argentinensis episcopus universis Christi fidelibus per
Argentinenscm diocesim constitutis salutem in domino. quoniam, ut ait apos- 35
tolus, omnes stabimus ante tribunal Christi recepturi, prout in corpore gessimus,
sive bonum sive malum, oportet nos diem messionis extreme misericordie operibus
prevenire et eternorum inluitu Seminare in terris, quod reddente domino cum mul-
tiplicato fruclu recolligere debeamus in celis firmam spem fiduciamque tenentes,
i) B i add. vite. h) B 1 Ohsenstein. c] B 1 Sulzce.
1234 i»
quoniam, qiii parcc sctninal, parcc et metct et, qui scmioat in beiMdictiooibas, de
bcnedicliunibus et metet vitain clcniam. cum igitur pauperes leprod ArgenlineDSM
proprius iion hahcaiil fucuUatoü, undc valcanl suslcntari, univeraitatem Testram
rogumus, tuüiictnus utquo in reinissiuucm vobis injungitnus peooatomin, qnaliniu
6 do bonis a dco vobis coUatis pias eis elcinosinas et grata karitalis subsidia erogelis,
ut per veslram subvenlionem eorum inopic consulatiir et vos per hoc et alia bona,
quc düininü feceriti.s iiispirante " , ad clt>rnn possitia gaudia pervenire. nos enim de
otnnijKjlcnliii dei iniscricürdiu et Itcatonim I'etri et Pauli apostolorum ejus meritia
et intcrcessiüUü coiiflsi uiniiibus, qui ud locuin predictonim pauperum peraooalitar
10 accedentcs aliquutn eis eluinoHinuin Tel per proprios nuncioa miaerint, decem dies
de iujuncta ipsis peuitcntia noslra auctoritale, qua fungimur, misericordiler
rclaxanius. diituni Argentioc anno domini ]2'M, niense mai.
H am Straßb. Uosp. A. l«d. 16 Um. 1 wr. mb. e. »ig. ptnd.
240. Ulrich der Sänger des Straßhvrger Domstiftt enttekeidet in Vertretuttg
15 des Bischofs einen Zehuienstreit zwischen dem St. Arhogaslkhsler und dem Pfarrer
von Lipxheim zu Gunsten des erstem. itJ34 Juni 16 Straßburff im Chor des
Münsters.
Ul[ricus] cantor Argentinensis vices episcopi in Judiciis gerens otnnibus pre-
spntom poRinnm insppcluris sniutcm in pcrpetuum. novcrint univorsi, quod,
ao orla •• controversiu inlor prcposilum sancli Arbogasti et ejus conrentum ex uoa
parte et plebanum de Lupoltshein ex altera super dcciraarum percepcionc de nulri-
menlis vidclicct animalium, quas idem plcbanus a preposito in eadem villa Lupoltahem
coram nobis in judicio requirebat, et dictus prepositus excepcionetn prescripcionis
opposuissnt eidein, intcrloquendo decrevimus, quod cxcepcionem eandem a ae pro-
8S posilam probare deberet. qui cum j)er testes ydoneos intcncionem auam legitUme
conprobasset nee ab adversa parte aliquid fuerit replicatum rel allaa oppositum,
dcciinani })rcdiclam per difünitivam sentenciam exigcnte justicia monasterio sancti
Arbogasti adjudicavitnus, memorato profato plobano super hüs aUeodoin inponentes.
quare ul prciuissu debilaiu obtineanl firmitudinem, sigillo nostro seDtenciam ipaam
•jo duximus sollempniter roborandam. acta sunt hoc anno 1234, proxima 6 feria
post pentccostein in coro Argentinensi , presentibus hiis magistro H[einrico] de
Lulenbacb canonico majoris ecclosic, preposilo de Tniltunhusun, deccano aancti
Pelri, J. cellcrario sancli l'elri, üottcfrido dispensatore nostro et canonico aancti
Petri et aliis quam pluribus.
W 11 aus Strafih. Hm}). A. doruni. innf. la.l l-^ i'.im-, 14 i>r. mf< r - , , ,. ,
■J booa ~ innpirenta r»a fiinr »ftttm, «««r «mA Am Ottm Jtkrk. fjiiMmiu Bmi mat
fHtiri»t*n. b) U horU.
490 12 34 — 1235
241. In einer Urkunde Bischof BerlhoJds von Straßburg für das Kloster
HoTienforst unter den Zeugen .• R[eiDhardus] prepositus, W[lricus] cantor, H[er-
mannus] porlarius Argentinensis ccclesie. acliim est hoc anno domini 1234, die
sancti Michaelis apud Argentinam. 1234 September 29 Straßburg ^.
B aus Straßb. Bez.-A. G nr. 48 or. mh. c. sig. jyend. delapsis.
Gedruckt darnach i. d. Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrh. VII, 194; Grandidier Oeuvr. ined. III,
330 nr. 339.
242. Graf Heinrich von Werd, Landgraf des Elsaßes, beurkundet, daß Ritter
Otto von Stotzheim genannt Schollo seine Besitzungen zu Westhausen dem St. Thomas-
stift zu Straßburg verkauft habe. 1235 April 20. lo
Henricus dei gralia comes de Werde et lantgravius Alsacie omnibus presentem
paginam inspecluris salutem in vero salutari. temporalis facti memoria sepius
ohlivione tollitur, cum ei litterarum teslimonio non subvenitur. hinc est quod tenore
presencium ad noticiam vestram perferre cupimus, quod fidelis noster Otto miles de
Stotzhem diclus Schollo possessiones suas in Westhusen, quas jure proprielalis 15
tenuit, videlicet triginta duos frumentiferos et quatuor pratorum agros, canonicis
sancti Thome Argentinensis vendidit, nostro accedente consensu. quarum etiam
possessionem cum manu nostra eisdem canonicis, remota cujuslibet contradictione,
libere tradidit et absolute, ne igilur hujusmodi contractus a quoquam possit rescindi,
munimine sigilli nostri presentem paginam duximus roborandam. acta sunt hec 20
anno domini 1235, 12 kalendas maji, hiis presentibus Cünrado preposito, Walthero
de Phullingen canonico sancti Thome Argentinensis, Gerharde de Ekerich, Walthero
de Uthenhem, Ilenrico Scholine, Wernhero de Stotzhem militibus et aliis quam
pluribus.
T aus Straßb. Thom. A. Titres lad. 10 or. mb. c. sig. pend. j5
Gedruckt bei Ch. Schmidt Hist. du clmp. de s. Thom. p. 308 nr. 28 nach einer Copie des
Uten Jahrh.
243. Der Straßburger Domcanonicns Heinrich von Luttenbach schlichtet einen
Streit zwischen dem St. Thornascapitel und dem Ritter Burkhard von Uttenheim,
gegenseitige Abgaben betreffend. 1235 November 10. 20
Magister Henricus de Luthenbach canonicus Argentinensis, judex a domino
episcopo delegatus, omnibus presentem paginam inspecturis salutem et rei geste
1 In demselben Jahre erscheinen in einer Urkunde Bisehof Bertholds für das Buffacher Deutsch-
ordenshaus unter den Zeugen : Ülrico cantore , Friderico cellerario, Cftnrado de Wolvach archidiacono
canonicis majoris ccclesie. Cfr. Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrh. XXVIII, 96 nach dem Copialbuch 35
nr. 119 der Deutschordens-Commends Beuggen i. Karlsr. G. L. A.
1236 - 1236 191
nüliciam. conslilutis coram nohis Cunrado preposilo et capitalo aancti ThooM
Argcnlincnsis ex una parle et Rurchardo mililc de Utbcnhein ex allera, cum
diucius liinc iiulc liligusseiil supr pcii.siünc, quam idem miles ratione agroram sen
possessio IUI III occlcsic suiicli Tliomc in cadetn villa silanim habet. Uodem in dm
& et doiniiiiiin ])[crlliolduinJ decanuin et II[eruiaunum] de Krcnberc ooncanonioM
nostros, utrinque (ide inleriwsita, conproroiserunt, quod ordiualioDem nostram super
hiis itn|>cr|)cluuin ralam habcrcnl et (irmam. nos igilur, audili« el intelledis alle-
gnlionihiis cl rotionil)iis utriiisqun partis, arbitraudo proounciaviinus aepe dictum
Murchardum iiiilitem teueri ])reposito el capilulo sancli Thome antedicto in persol-
10 vendis 11 quarlalibus tnciisuriialis frutnenli annuis et ipsum prepositum nomine
sepc diele ecclesic ralione advocacie iu tolidem leneri Murchardo aepe dicto. ei aic
per conscquciis, si purtihtis placercl, conpcnsalioni judicavimus eaae loeum, nisi
forte sepc diclus Wurchardus vel sui iiercdcs de buiiis jam diele eociesie ampllus
quam nunc habenl recipcrent ilu, quod censum seu pensioncm pro modo recep-
15 torum seu recipiendoruin conlingcret ampliari. in quod jam dicto modo pars ulraque
conscnsit. ad cautclam autem lianc paginam utrique parli conlulimus sigillis antc>
dictomin doiuinoruin, dccani videlicet el Il[ermanni] de Ercnbcrc cl nostro roboralam.
nomina vero testiuin, qui huic urdinationi intererant, sunt bec : Reinbardus de
Teuge, Ilenricus de Gcroltscken canonici Argenlinenses, W[oIfbeImus] decanus,
80 S[igebolo] ccllcrarius, W[allherus] de Pbullingcn canonici sancti Tbome Argen-
tineusis, Weriilicrus miles de Ulbenbem el (ilius suus Cöno el Jobannes filius
prcdicli üurcardi mililis de Ulbenbem cl Burcbardus socius ejusdem Üurcardi et
abi quam plurcs. acta sunt bec anno domiui 1235, 4 idus novembria.
T aus Straßb. Thom. A. docam. hist. lad. 16 or. mb. e. 3 tig. pemd. latti». AbfrfmBm 4a$
as Siegel Hermanns von Erenberg.
Oednckt darnach hfi Ch Schmidt Ilist. du chap. de *. Thom. ]>. 306 nr. 99.
244. Aiiixrr /•■ ' ■ /,' ' ,'■ •' ' ' , /,' ■;, rrifndf/i SlraßbHr^er
Bürger sammt ihvf 11 ■; . :, sc^-.l.. i.j./.. ^ /•'■.'/." T/"- •• 7 Uagenau.
Fr[idericus] dei gralia Romanorum impcralor semper auguslus, Jerusalem et
80 Sicilic rex. universis presentes litteras inspecturis fideUbus suis gratiam suam et
omne bonuin. supplicarunt celsitudini noslre cives Argenlinenses fidclcs nostri,
ul ipsos in imiwrio no.slro cum ipsonim mercimoniis procodenles sub noatns el
iinperii dcfciLsioiiis gralia reviiiere dignareuiur. nos igilur ipsorum suppbcatiombos
incUnali prediclos cives cum ipsorum mercimoniis per imperium procedentes tarn in
» aquis quam in lerris cum personis et rebus suis sub nostra et imperü securitate
rccopimus spooiali, univorsiliili veslre mandanles et per obtontum gratie noslre
lirmiler precipionlos, qunlinus nullus sil. qui prediclos cives contra presentis
securilalis noslre paginam jwr imperium noslrum cum suis mercimoniis prooedentes
192 12 3 6
in rebus presumat ledere vel personis. quod qui presumpserit, majestalis noslre
offensam se noverit incursurum. datum apud Hagenowe 7 marcii, 9 indictionis.
S aus Straßb. St. A. AA art. 1 nr. 8 or. mh. lit. pat. c. sig. in verso impr. deficiente.
Gedruckt nach Briefbuch A fol. 21b ibid. bei Schöjjßin AU. dipl. I, 374 nr. 479 — MuH-
lard-Breholles Eist. dipl. Frider. sec. IV, 821. — Böhmer nr. 831. 5
245. Gregorius IX papa ecclesie sancti Arbogasti in subiirbio civitatis Argen-
tinensis sile omnia privilegia et bona nominatim in civitate Argentinensi , in
Dorholtzheim et Holtzheim sita confirmat. «religiosam vitam eligentibus». ego
Gregorius catholice ecclesie episcopus. ego Johannes Sabinensis episcopus. ego
Jacobus Tusculanus episcopus. ego Rinaldus Ostiensis et Velletrensis episcopus. lo
ego Thomas tituli sancle Sabine }iresbyter cardinalis. ego Johannes miseralione
divina tituli sancte Praxedis presbyter cardinalis. ego Silubaldus tituli sancti
Laurentii in Lucina presbyter cardinalis. ego Rainerius sancte Marie in Cosmidin
diaconus cardinalis. ego Egydius sanctorum Cosme et Damiani diaconus cardinalis.
ego Otto sancti Nicholai in carcere TuUiano diaconus cardinalis. datum Viterbii i5
per manum magistri Guilhelmi sancte Romane ecclesie vicecancellarii 14 kalendas
aprilis, indictione 8, incarnationis dominice anno 1236, pontificatus vero domini
pape Gregorii noni anno 9. 1236 März 19 Viterbo.
B aus Straßb. Bez.-A. G nr. 1700 cop. chart. sec. XV aus dem Privüegienbuch von St.
Arbogast fol. 7. 20
Gedruckt darnach hei Grandidier Oeuvr. ined. III, 256 nr, 159.
246. Kaiser Friedrich II nimmt die Stadt Straßhur g in seinen hesondem
Schutz, bestätigt ihr die Privilegien Lothars und Philipps und befreit außerdem
ihre Kaufleute von der Orundruhr. 1236 März Colmar.
(G.) : In nomine sancle et individue trinitalis. Fridericus secundus divina 25
favente dementia Romanorum Imperator semper augustus, Jerusalem et Sicilie
rex'. \ augustialis pietatis immensa dementia eorum comodis et honoribus
hylariori vultu consuevit intendere, quos in suis obsequiis pia et prompta voluntate
desudare cognovit expcrientia certiori. inde est quod nos adverlentes, quam sincero
affectu civitas Argentina serviciis nostris se exposuit et qualiter per evidentissima 3o
obsequiorum suorum merita imperialis majestatis sibi specialem induxit gratiam et
favorem, ad comunem utilitatem civitatis Argentine pariterque honorem in evum
promovendum gratiosum favorem noslrum duximus concedendum , ut exemplo
retributionis ejus, quam pro serviciis suis memorate civitali concessimus, alie quoque
civitates imperii proniori voluntate ad nostra servicia ferventius animentur. notum 35
1 Vergl. den im Großen und Garnen übereinstimmenden Wortlaut von nr. 145 und nr. 174.
12 36 in
sit igiliir ornuibus tarn prcscntibus quam fuluris, quod no« lepe dictutt driUtem
Ar^ciitincnsein cum omnibus ejus incolis sub specialem defeosionis noetfe gratiam
rccipienles de lib(>riililale noslri ciilminis ipsi civiluli iiululgemus ei in entm eoofip>
niaiiius , ul , ul>icun({uu ipsiu.s civilalis bur^ensoa per totam prorineinil A*— **^
5 pro])rieluleM aliqiius sivc qiiascunque posscssiüucü babucrint, nulli licilum sit de hü*
pruprielalibus sive posscssionibus vel eliam hominibus corum servicium wligwod
accipere aut exigcre vel ctiam cujusquam precarie sivc exaclionis onus eis imponere,
quoniam nos dictnm civitulem cum üinnibus ejus perlincntiiä lam intus quam extra
ad speciale ubsequiuiu iiii|M;rii dccrevimus reservarn. prelerea conslituimus, Iradi-
10 dimus cl auclürilatc im|)eriali cuiiscnsuquc principum nostrorum confinnarimos
inslilulum cl jus quoddam, quod cives idem babuerunl a divis augusUs progenitoribus
nostris Lüthurii el I'li^lippi Ruiiiaiiüruin regibus memoria rccülendc, ul nunquam in
lüco aliquo per persunam aliquam ccclesiaslicam vel sccularem corum aliquia
impediatur aul molestclur vel in Judicium trabalur exlra civilalem vel prorsos
to cogatur ab aliquo pro sua propriclate seu possessione ibi cuiquam respondere, sed,
si aliquis adversus aliqucm eorum aliquid qucslionis babuerit, infra civilalem coram
ipsius civitatis judicibus cum impclat ibiquc ei respondeat el salisfaciat. preaertim
cadeiu auctoritale iinporiuli concediinus et indulgemus, quod mercatores ipaonim
per aquarum dccursus cum mercimoniis suis cuntes, quocunque locorum navigia
20 perveniant, si quo causu conlingente rupta fucrint vel ad terram pcrvenerinl, ne
pcriculum iiaiirragii cum roruin suarum dimersionc pcrpessi aliquod in bonis suis
idcirco dispcudium susliueaut vel jacturam, scd tarn navigia quam na^ögantianlium
i)ona Ulis rescrventur, ad quos spcctobant, antcquam navigium bujusmodi pcriculum
incurrisset, sublata pcnitus omni consuetudine locorum. volumus ilaque Gdeics
as nostros cives Argentinenses consistere in omni jure et bonore atque constitutione,
sicut a divis progenitoribus nostris, avo, patre atque patruo nostro indilis Roma-
norum imperatoribus et regibus corum fuerunt lomporibus sublimaü, statoentes el
impcriali ediclo dislricte precipicnles, qualinus nulli uraquam bominum sublimi vel
buniili ccclcsiaslico vel seculari hanc nostre donationis seu conßrmalionis paginam
80 licituni sit infringcre vel ei aiisu toinerario conlrairo. quod qui presiunpserit, triginla
libras auri cuinpouat, quarum medietas camcrc nostre, reliqua vero passis injuriam
persolvatur. ut autcm prcsens concessio et couGrmalio robur optineat perpeluo
valilurum, presentem paginam conscribi et sigillo nostre celailudinis fedmas
roboruri. tosles hujus rei sunt : ventTabilis Sipberidus arcbiepisoopus Maguntinusi,
SB Herlbüldus Argeutinonsis opiscopus, Hrtgo Morbaconsis abbas dilecli principes noslri,
Ilermannus marcbio de Buden, Conradus burcgravius de Nuerinborc, Fridcricus de
Zolre, Hcinricus de Werde, AUwrlus de Ilauspurc, Liulhegerus de Ilohcstaden
comites, Uurcbardus de GeroUsecge. Burcbardus el Symon ülii cjusdem, Lodevricus
de I.ioiilontHTc, Ansbolmus do Hai>oUsteinc, Gerhardus de Waaaenberc, Conrados
40 de Winllicrslol piiK-iTiui et alii i|u.iiii ^ilnn-;
I Erihischof Sig/nd III mh Sj^ptMUim, VOO—IUS.
494 12 3 6
': Signum domini uostri Friderici secundi dei gratia inviclissimi Romanorum
imperatoris semper augusti, (M.) Jerusalem et Sicilie regis. •
Acta sunt hec anno dominice incarnationis 1236, mense marcii, 9 indictionis,
imperante domino nostro Friderico dei gratia Romanorum imperatore semper augusto,
Jerusalem et Sicilie rege, Romani imperii ejus anno 17, Jerusalem 11, regui vero 5
Sicilie 37 ; feliciter amen.
Datum apud Columbariam anno, mense, indictione prescriptis ■ • .
S aus Straßb. St. Ä. AA art. 1 nr. 10 or. mb. c. sig. pend. Unten rechts in verlängerter
Schrift die Buchstaben i und m.
Gedruckt bei HuiUard-Breholles Hist. dipl. Frider. sec. IV, 818. — Böhmer nr. 829. 10
247. 3feisier und Rath der Stadt Straßhirg beurkunden, daß das St. Thotnas-
capitel und Symund Stehelin ihre Wiesen an der Breusck in KönigsUofen getauscht
haben. 1236 Juni 28.
Gosbertus magister civium et consiliarii Argenlinenses omnibus presentem
paginam inspecturis salutem in vero salutari. significamus vobis, quod capitulum 15
sancti Thome et dominus Symundus dictus ■ Stebelin prata sua sita in superiori
parle Kunigeshoven juxla Bruscam, jure proprietatis ab eis possessa, ad invicem
permutarunt petentes a nobis, ut eundem conlractum testimonio litlerarum nostrarum
roboraremus. nos autem justis peticiouibus eorum annuentes presentem paginam
super dicta permulacione confectam sigillo nostre civitatis fecimus communiri. 20
hujusmodi autem contraclui inlerfuerunt decanus, portarius, Rudolfus plebanus in
Endingen canonici sancti Thome, Fridericus preco de Kunigeshoven, Egelowolfeno,
Sifridus gener suus , Burchardus scultetus , Burchardus Judeus et alii quam
plures. actum anno domini 1236, in vigilia apostolorum Petri et Pauli.
T aus Straßb. Thom. A. Registrande A fol. 10 von einer Hand des 16ten JaJtrh. geschrieben. 25
Gedruckt darnach bei Ch. Schmidt Hist. du chap. de s. Thom. p. 309 nr. 30.
a) Dazwischen sind die Daten 1236, marlii und 9 von späterer Hand auf Rasur mit schiräi-terer Di»te
eingetragen.
1 Im März desselben Jahres schloß Friedrich II eu Straßburg auch mit Bischof Berthold einen
ihren langen Zwist beendatden Vertrag, in dem die Rechte des Domcapitels auf Offenburg wie früher 30
(vergl. nr. 189 not. 1) gewahrt wurden mit den Worten : reservatis capitulo jure patronatus ecclesie
et censibns, que ad eorum prebendas ex antiquo pertinuerunt ibidem. Unter den Zeugen erscheinen
Egelolfus marscalcus et subscripti ministeriales Argentinensis ecclesie : Gutherus de Landesberc, Cono
de Bercheim, Eberhardus de Landesberc, Albertus Begero. Straßb. Bez.-A. G nr. 48 or. mb. c. sig.
pend. delapso, gedruckt nach einer Copie bei Schöpflin Als. dipl. I, 374 nr. 480 = HuiUard-Breholles 35
Hist. dipl. Frider. sec. IV, 814. — Böhmer nr. 830.
1236 «gs
24}<. Kaiser Friedrich II schärft Philipp von Reichenberg und ihn Mtrign
Richtern im Reich ein, daß sie das Pricileg der Utraßburger Bürger, vor ifi»
außerstddtisches Gericht gezogen werden zu dürfen, achten sollt». iUJiG Juli 13
Avitshurn.
& 1 r[uliTiciis| dci gruliii Hoiiinnorum imporntor s«mp<>r augustas, JeroMleiB el
Sicylic rcx. I'hilippo di; Hiclicnbcrc prcK;iirulori comitis II«'inri(>i de Wcrda et celeriB
judicibus per impcritiin constitulis fidolibiis suis prescnU>8 litlcras ingpectnri«
gratiam suam et omne boniim. supplicarunt celsitiidini nostre cives ArgenUneoBes
Udcles iiostri, iit lilxTlalcrn ipsis a divis progonitoribus nostris traditam et ooooeMMin
10 per privil)>gia m- dn iioNtru gralia posttnodtim renovalnm et confirroatam et spedalit^r,
no extra siiuni civilatem per vos trabantur ad Judicium, cum in civitate soa in-
sticiom facere sint parati , salva in omnibus revercntia et jurisdicione culi
imperialis, per vos eisdem observari de nostra gratia mandaremus. nos itaque habito
rcspeclu ad dcvota sorvicia, quo iidcm civos bnclenus nostre' celsitudini prestitenint
>5 et quo exhilM'iil iiicessatiltT queque nobis iuantca exbibere poterunt graciora,
eonim supplicationibus inclinati Universität! vestre mandamus per optcntum gratie
nostre firmiter precipientes, quatinus lil>ortatcm predictis civibus a progenitoribus
nostris divis Roinanonim inipcratoribus traditam et concessam per privilegia ac de
nostra muniiiceutia renovatutn pustiiiodum et confirmatam et specialiter, nc extra
20 civitatcm suam trahantur ad nostra judicia, cum unicuique in civitate sua coram
suo judice justiciam Tacere sint parati, salva in omnibus nostra rcverenlia et auc-
toritate, reverenter observetis eisdem civibus, ut favorem nostre gratie sibi adcsse
scntiaut et vos jiossitis per hoc a nostra celsitudine commendari. datum apad
Aiiirustnni 1.'! jiilii. 0 indiclioiiis.
as ö aus .^inihn. .-.(. A. AA ort. 1 nr. 7 or. mli. Ut. pat. e. stg. m verto impr. i^atmtt.
Chdruckt nach Urirfbuch A fol. 24» bri Ohrrcht Her. Altat. fnir. p. iM; aeMjJfcw JU,
dipl. I, 378 nr. *86 = UuiUardBrihoUt» Hitt. dipL Frider. tte, IV, 890. —
nr. 856.
249. In einer Urkunde Bischof Bertholdt ton Straßburg, eine ..
80 Lentfrids von Landsberg an den Deutsekorden betretend, unter den /
Herinanno de Erenberc , Cftnrado de Wolvahe', Friderico de Hagenowe, Alberto
Hogeroiie albo, Hurcardo Murliardo vicedomino, Waltbcro sculteto Argenlincnsi,
Kriderico de Ufwilre. acta sunt hoc anno incarnationis domini 1230 •. 1236.
Ana d. Zeittchr. f. GtiA. d. Oberrh. XXVJJI, 97 mmk im Orifimti L Kmier. O. L. X
1 ('[onradna] archictinronns ArgentinenMs dictna do Wolvalte ist im Jahr UU
ttciarhen dem AUerheiUgtmkio$t«r und den Uerrtm ton Stttamtnbnrg. Cfr. Gnmdiditr Ormt. mti. III,
ä45 nr. 137. Im Jnhr VU» wAeiM er ti» ndnt «edMii» d« Oflenbnrg. Cfir. WMUmtm Htm m4«.
dipt. VII j, aaa.
S Die UrbMd« buitgtim U.A.itr Straßbnrper DomiwiAMt JZna&onf HiU dtr biäAütlieA»
EgeMf.
196 1236
250. Ulrich der Sänger des Straßburger Domcapilels entscheidet in Vertretung
des Bischofs einen Zehntenstreit zwischen dem, St. Thomascapitel und Burchard
Spender zu Gunsten des erstem. 1236.
Ulricus cantor Argentinensis vices domini episcopi gerens in judiciis omnibus
presentem paginara inspecturis salutem in vero salutari. scire vos volumus, quod 5
nos, receplis leslibus et eorum attestacionibus publicalis et diligenter examinatis,
in causa, que vertebalur inter capitulum sancli Thorae Argen tinense ex una parte
et Burchardum Dispensatorem et pueros fratris sui ex altera super decima quarundam
terrarum sitarum in banno sancte Aurelie, que dicebatur ppr quedam prata fuisse
conpensata, quia idem Burchardus conpensacionem faclam esse minime conprobavit, lo
prediclo capitulo easdem decimas adjudicavimus, prefatum Burc/iardum ad restilu-
cionem fructuum perceptorum conderapnantes. quorum quantitas per testes idoneos
'toobis est declarata, videlicet sex manipuli siliginis et 121 inanipuli ^ tritici et duo
parvi acervi ordei ad Valorem duorum sexlariorum. in liujus autem rei testimonium
presentem paginam sigilli nostri munimine roboratam diclo capitulo ^ contulimus 10
testimouialem. acta sunt bec anno domini 1236.
T aus Straßb. Thom. Ä. Registrande A fol. 5 von einer Hand um 1400 geschrieben.
Gedruckt darnach bei Ch. Schmidt Eist, du chap. de g. Thom. p. 310 nr. 32.
251. Volknand der Prior der Straßburger Dominikaner und Konrad ehemaliger
Protinzialprior verfügen über die Verwendung von vier Schwestern des St. Marx- 20
und des St. Katherinenklosters zu Straßbxirg. 1236 Trier.
Frater Volcnandus prior fratrum predicatorum Argentinensium et frater Conradus
quondam prior provincialis universis presens scriptum inspecturis eternam in domino
salutem. notum sit omnibus, quod, cum priorissa et conventus sancti Marci in
Argentina nostre fidei et ordinacioni commisissent statum et ordinationem quatuor 25
sororum suarum, quarum una est de conventu sancte Katerine, nos de consilio
sapientum ita duximus ordinandum, ut soror Sophia propter evidentem utilitatem
remaneat in conventu sancti Martini in Treveri, soror vero Margareta permaneal in
conventu sororum de Mersb tam diu, quousque per aliam persona m ydoneam
valeant gubernari, et tunc, si voluerit, sine conlradictione remittalur Argentinam ao
cum bonore et gratiarum actione, relique due Anna scilicet et ejus socia statim
revertantur. actum anno domini 1236 in capitulo provinciali in domo Treverensi.
C aus Cöblem. Prov. Ä. or. mb. Ut. pat. c. sig. pend.
Gedruckt darnach i. Mittelrh. Urk.-B. III, 442 nr. 576.
a) T manipulos. 35
1 Probst, Decan und Pförtner des St. Thomascapitels entscheiden 1336 Juli 26 einen Zehntenstreit
zwischen dem Haslacher Capitel und dem Pfarrer von Dinsheim. Straßb. Bez.-Ä. G nr. 5224 or. mb.
c. 3 sig. pend. laesis (die eine noch leserliche Siegellegende nennt Hugo portarius s. Thome), gedruckt
bei Ch. Schmidt Hist. du chap. de s. Tlvom. p. 310 nr. 31.
12 3 7 197
852. Pahst Gregor IX unterlagt dem Slraßhurger St. Marxkloster dU Auf-
nahme von Schwestern über dessen Mittel und Bedürfnisse hUuau. t237 Jtumar
30 Interamna.
Grcgorius opiscopu.s scrvtis serrorum dei dilcclis in Christo Gliabas . . prioriflM
5 et convcnlui rnotia.sU>rii snnoti Marci Argcntincnsis ordinis sancli Sixli de urbe
salutem et upustulicuni heiiedicliuuein. iie ali(|tiibiiii impediri possit obstacoliSr
quin curaum vestrum ad perempnis vitc patriam feliciler annuenlc domino ooosa-
metis, vubis in oniiiihus et in co prncipue est habcndum caulele Studium, quod
alirujiis prclextu suporflui non inciirr!iti.s oliqiiod nocumcntum. Iiinc est quod, sicat
10 uccupiiniiM, cum müiiastcriiim vestrum surunim multiludiue prcgravetur, nos quieti
vestre sulul)rit<*r ])rüvidere volentes vobis auctorilatc preseutium districtius inbibemos,
ut ultra, quam exigant ejusdem munasterii facultates, nullam de cetera in aororem
rcoi{)ere presumatia. nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam noslre inhibi-
tiünis infriiigcre vcl ei ausu leuierario contruirc. si quis autem hoc altemplare
IS prcjumpsoril, indignatioiicm omnipotentiü dei et beatorum iVtri et Pauli apostolorum
ejus se uoverit incursurum. datum Interamnie 3 kalendas februarii, pontiCcatos
nostri anno dccimo.
// «M« Straßh. Hosp. A. lad. 89 fuo. 6 or. mb. c. buUa pend. <
253. Kaiser Friedrich II gelobt den Straßburger Bürgern, so lange sie m
an dem Streit ihres Bischofs Berthold mit dem Orafen von Leiningen sieh neutral
verhallen, Schutz und Sicherheit für ihre Personen und OUter. 1237 Juli 10 Speier.
Fr[idcricu3] dei gratia Romanorum impcralor sempcr augustus, Jerusalem et
Sicilie rex. universis presonles litleras in8j)ecturis fidelibus suis gratiam suam et
omne bonum. supplicaninl culinini nostro cives Argcntinenses f; ' •' -ostri, ut,
» quia timebant, quod occasionc gwerrc, que dudum est inter vcn' ;i Argen-
tinensem episcopum dilectum principem nostnim et comitem de Liningen, eis posset
aliquod poriculura generari, ipsos cum Omnibus bonis suis sub noslre deflensionis
gralia rociporc dignnrcinur. uos itaquc devola ipsorum servicia atlendenles, joatis
euruin prccibus incliniili predictos civcs cum omnibus bonis suis in noatram et
'M imperii protectioncm duximus assumendos volentes, ut aecuritate nostra et imperii
tuti sinl in rebus et personis, eundo, standu per Imperium et morando, quam diu
prediclo prinoipi nostro contra cumitem de Liningen auxilium non prestabunt.
quooirca mandamus univorsitati veslre per optentum gratie noslre finii''"- "■■■•«'ipieotes,
quntenus nuUus sit, qui cosdem cives contra presentis noslre detl - gratiam
as prcsumat temere molestare. quod qui presumpserit, indignationem nostram se novent
incursurum. datum apud Spiram 10 julii, 10 indictionis.
.<; aus Siraßh. St. A. AA ari. 1 nr. 11 or. mb. M. JM(. e. »ig. m mtm mv**. laiw.
Geilruckt darnach hei Wrm-kfr Appar. tt mttr. ardHv. p. 161 = LnfuiBt fr. p. 39 =
nmllard-BrihoUes Uiit. dipl. t}rider. te. Y, 89. — Bikmer mr. 90J.
<•> ' 'i lad. 185 fnsc. .H rmf i)U;rhi,i„tn>.i.- H„!l. (hfft* IX für .f.w .'ifr.tßlmrijrr f^l K'.i/V-
n«. /.'J? Man 31 Viterli'. «r. i»'>. ,. i.uUa ;<ii./.
198 12 3 7
254. Das Slraßburger Domcapitel beurkundet die Gründung einer Prebende
durch seinen Sänger Ulrich. 1237 November 1.
R[einhardus] preposilus, B[ertholdus] decanus, Ul[ricus] cantor totumque capi-
tulum Argentinensis ecclesie omnibus presentem paginam inspecturis salutem in
perpetuum. noverint universi presenles et fuluri, quod Ul[ricus] ecclesie nostre 5
cantor dictus de Talmesingen ^ ex lotius consensu communi nostri capituli ad
honorem dei et genitricis ejus beate virginis Marie et sancti Gregorii uecnon sancte
Margarete prebendam quandara sacerdotalem de quibusdam possessionibus sitis in
Tuteinheim, videlicet viginti sex et dimidio agris frugiferis ad capellam sancte
Margarete in curia sua claustrali sitam nomine dotis spectantibus, et quibusdam 10
aliis possessionibus, 36 agris frugiferis scilicet in Belhen et agro et dimidio vinifero
in banne Gertewilr sitis, partim de nostra et partim de sua pecunia comparatis, in
ecclesia nostra ordinavit ea scilicet forma, quod, quicumque fuerit dominus pro
tempore curie predicte, prebendam eandem conferre possit et debeat semper, cum
vacaverit, idoneo sacerdoti, domino preposito ecclesie nostre, qui tunc temporis 15
fuerit, presentando et ab eo sine contradictione investiendo eadem. qui sacerdos
singulis diebus, nisi Icgitima necessitate vel causa evidenti et honesta fuerit impe-
ditus, in capella missam debet celebrare memorata et ipsam in lumine singulis
noctibus procurare. preposito quoque et decano idem sacerdos nichilominus obe-
dientiam facere tenetur ac in omnibus sicut aliquis ebdomedarius sive prebendarius 20
in continua chori frequentatione sive in aliis quibuslibet erit subjectus. item quolibel
März li anno predictus sacerdos in festo beati Gregorii cuilibet fratrum canonico sive ebdo-
medario seu quamvis "^ prebendario, qui in matutinis fuerit, illa nocte 6 denarios,
sed novis prebendis, si que postmodum fuerinl in nostra Ordinate ecclesia, et aliis
clericis choralibus quibuscumque tres denarios de reditibus tenetur solvere prefatis. 25
et exinde chorus noster in festo jam diclo 9 lectiones cum historia sua speciali et
aliis ejusdem dici solempnitatibus debitis ob reverentiam sancti prelibati tcnebitur
solempnizare. insuper de antiquo feudo claustrali in Urlefein, unde pars dictarum
Nov. n possessionum est sumpta, proxima die post festum Martini in anniversario Cunzonis
de^ Urlefein, qui dictum feudum ecclesie nostre contulit, unicuique fratrum preter ao
novas prebendas in remedio unum denarium''. sepe dictus autem sacerdos in
communibus cibariis et portionibus, que in refectorio tamen communiter dari
consueverint, eo modo, quo elemosynarii nostri percipiunt, participabit. data sunt
hec anno domini 1237, in festo omnium sanclorum.
Aus Grandidier Oeuvr. ined. III, 346 nr. 360 (ex libro regulae snmmi capituli Argentin. 35
fol. 98).
a) sie! b) Grandidier Günzen da. c) Zu ergänten vielleicht solvere tenetur?
1 In detnselhen Jahre, November 16 (proxima 2 feria post festum b. Martini), beurkundet Ulrkh,
daß die Brüderschaft seuies Archidiaconats das Patronatsrecht der Kirche von Offiveiler vorn Kloster
Busendorf um 85 Mark Silber, wovon ihr 60 Mark vorgeschossen worden, gekauft habe. Damist. G. 40
St. A. fonds Hanau-Lichtenberg nr. 8 or. mb. c. sig. peiiA., gedruckt i. d. Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrh.
XIV, 194.
1237 — 1238 i90
255. In einer Urkunde Bitckof Berthold» und des DomeapUelt 90» Sftftßiuiy,
den Verkauf der BesÜzwngen der Ahtei Hugshofen, tu Ober-Flörekeim an die
Deutschordenshrüder betreifend, unter den Zeugen .- Ueinhardo preposilo, Bertholdo
ilecano, Ulrico cuntüre et sclioiuHtico, ileriiionriu de Krenberg | Friderioo de
B llugeiiaue cclleruriü, Ueinhurdu du Teugen, Kbcrhurdo de L.......^oa canonici*
miijüriä ecclcsic Argenlinensis ; — Rudolfo SciiulUenlKiltz milite ', üillungo cive de
ilageuaue, Conrado ad Üarbain et ßlio suo Mcndcvino civibus Argcnlineosibos,
Ilessono iiolariu burgensium et aliis quam pluribus. acta sunt bec publice anno
verbi iiicarnnli VZM . l'-i37 .
10 Au» Graivlidier fkutr. ineil. III, 3i7 nr. 36t (ex aatognipbo).
Auch bei Gudenut Cod. '/"' V..„...^i IV, 880 u. Henne* Cod -U.J nr4im. $. Mmim
Teuton. I, 108 nr. 98.
256. Cuiiradua episcopus Spirensis * cum Bcrbtuldo epiäcopo AigeDlineosi
coiniiiiiluliünein peragit, o qua Ik'alrix malrona Egelolphi de Munditigcn marscalci
18 Argeuliiiensis, (iliu quondam Alherli de Ülbciibcim camcrarii Spirensis, ministcriali
subjcclionc ccclesio Argenliuensi obligata erit, Spireusi auteni ecclesic Ebcrbardus
et Tbcüdericus pincerne de Welresowe attinebunt. <a nobis qui>. dalum Spire
annü incarnatiunis duiuini 1238, 0 kalendas februarii, ponlificatus nostri anno priroo.
1238 Januar 27 Speier ».
so J5 au» Straßb. Bet.-A. 0 nr. 109 or. mb. c. S $ig. pend. laetii.
Otdruckt darnach i. d. Zeittehr. f. Oeteh. d. Oberrk. XV, iM; Grandtdter Oeuvr. tmä. HI,
348 nr. 303.
257. Arnold der Cuslos des Straßburger Lomeapitels entscheidet nach eidlichen
Zeugenaussagen einen Streit ztcischen Heinrich Marsilius Sohn und dem Straßburger
» St. Stephnnskloster, Zinsleistungen an des letitern Hof zu Lipsheim belrefend.
1238 üclüber 0.
Afmoldiis] custos majoris ccclesie Argontinonsis loco domini episcopi presidcns
in judifiis oninibus prcscns scriptum inspecluris geste rei noticiam. constet uni-
versilali veslre, quod, oonslitulis coram nobis L. sacerdotc prcbendario claustri
ao sancti Slepliniii in Argcnlina loco ejusdem claustri ex parte una et llfeinrico]
Marsilii ex altera litiganlibus suj>er ccusibus quorundam agronim profati H^einrici)
> Dtrtelbe gehört mit Folgenden im Jahr 1337 Mum Roth : Sigliniu fitiot ministri fhitnua, Ciao
fllius Krbonis inaKisIri hur)ii<nsiiin), Friilorich von t" ^,\rt d«r TitotAm, Halnl Toa Eck*
vvrshviin, Conrnt Soliott, Krlw rihter, Coiirnt Virnk '"hanna Ton KftnifMliofaii, (Uta»
SB (lausen ahn, lUft, Uipolin. Hans Kolbclin. UA<I<>lff I s i6n, K&dolff Ton VtgwsMa, Witieh,
Uoinrich MamiliuH sftu. Untlis- d. Hürgcrbtirh fol. tii' i ■- . ; '.. St. A.
• Bi»chof Kimrtui V von Ebtrrtein, 1337—tJi:<
' Die gleichliiiilende Oegenurl-Hmi« Bitchtif Ilnilfll'. /.'.n ./ mu.ir 31 >Yr,i, KarUr. U. L.
.1. Cod. minor S|.ir. fol. lf>, gedruckt in Atla ii,.]J Ih, -l. 1 .,...: JV. 144.
200 1238
in curiam sancli Slepliani in villa Liutpoldsheim speclancium, idem H[einricus]
constanter asserebat se minus in censibus, quam pars adversa pelerel, annis debere
singulis persolvere. nos vero, multis inter se agitatis concertacionibus, tesles juratos
et diligenter examinatos super eadem causa recepimus in bunc modum deponentes :
Lampertus prespiter juratus dicit, quod mansus illi, quos habet Ileinricus filius 5
Marsilii spectantes in curia Liutpoldslieim, unus integer persolvit sex solidos in
censum sancto Stephane et dimidius tres sohdos. insuper affirmat, quod omnes
mansus spectantes in eandem curiam reddant simihter et dicit, quod ipse receperit
multis annis census eosdem. Fridericus juratus dicit, quod ipse receperit a monachis
sancti Arboagasti et a domino de Vegersheim tribus vicibus, ex quo villicus, qui lo
custodiebat primitus, transfretavit mare, de inlegro mansu prefatorum bonorum in
curiam prefatam spectancium sex solidos et de dimidio tres solidos. Sigebodo villicus
juratus dicit, quod habeat mansum unum in sepe dictam curiam spectantem et inde
persolvat annuatim sex solidos in censum et affirmat, quod omnes debeänt reddere
similiter. Godefridus juratus dicit, quod ipse receperit de integro mansu prefatorum i5
bonorum sex solidos et de dimidio tres solidos et dicit, quod adjudicatum fuisset
ipso presente et audienle, quod unusquisque mansus integer prefatorum bonorum
debeal reddere sex solidos in censu et dimidius tres solidos. nos igilur, harum
attestacionum diligenlissime inspecto tenore et ydoneorum jurisperitorum super eisdem
habito consilio, dignum duximus sententiandum , quod H[einricus] filius Marsilii 20
prefalus sex solidos de quolibet mansu suo in predictam curiam spectante per-
solvat annuatim, quousque nos, quod minus persolvere debeat, valida informet
racione. actum est anno domini 1238, proximo sabbato ante festum sancti Galli,
presentibus Ül[rico] plebano sancti Stephani et S. sacerdote et F. sacrista et aliis
quam pluribus. as
B aus Straßb. Bez.-A. H fasc. 2659 or. nib. c. sig. pend. laeso.
258. Henricus lantgravius Alsacie protestatur, Johannem mililem dictum der
Crumbe agrum in banno Erislhen situm, Anewendere dictum et agris abbatisse
Erstheimensis, qui dicuntur die Gebrete, in campo superiori adjacentem, consensu
uxoris et filiorum accedente, ecclesie sancli Thome Argentinensi ita contulisse ut 30
Dez. ii censum 12 denariorum annuatim in feslo sancti Thome solvat ac posl mortem suam
libere possideat «res que pia devotione». testes hujus facti sunt i. a. Cunradus
cantor, Eberhardus canonici sancti Thome. [1226-1238'^.]
T aus Straßb. Tlwm. A. Titres lad. 25 or. mb. c. 3 sig. pend. laesis.
Gedruckt darnach bei Ch. Schmidt Eist, du chap. de 8. Thom. p. 307 nr. 27. S
1 Cfr. Schöpflin Als. illustr. II, 523.
1230 «M
259. Bischof Berthold von filraßburg verleiht da» Patromlt recht der AU St.
Peters hirche zu SlraÜburg, das bisher die Herren von Blid« tn Lehen bttt$$en,
dm Slraßbunjer Kloster der heiligen Dreieinigheit. 1239 Mär* 28 Str^ühwrg.
\ In numitic sanclc et iiulividuc trinilaliH atnco. Bcrloldus • müteraliooe dirina
6 Argeiilitiensia episcopua univcrsis Christi fidelihus preseos scriptum inspectoris
sululeiii in dominu. divinum est ]>ocius quam bumonum, ümnium eorum, qua
suh üculis huminum gcruutur, halwre mcmorium. exp«,-dit igitur, imwu necMMlati*
est, ut eorum, quc gesta sunt, lilterarum testiinunio memoria refricetur, oe obli-
vionis caligino obscurata velud umbra evancscaul. ad noticiam igitur tarn presenlium
10 quam futiirorum voiumus pervcnire, quud nos jus putroualus ecdesie soucti Pelri
Argenliuensis, qui vulgo dicilur scuioris, cujus juris palronalus dominium sive
pruprietas ad ecclesium spectabat Argentinenscm, scd Burcardus et Rudolfus fratres
de lilidc tylulo feodali possidcbaut, de bona voluntate fratrum ipsorum recupe-
ravimus. moli etiam zelo pictutis et divine retribulionis intuitu idem jus patronatus
19 munusterio sanctc Trinitutis in Argentiua de conscnsu capituii nostri pleno jure
HLtoruliler coiilulimus. verum quia idem jus palruualus bone memorie Ileinricus
comes lungravius Alsalic ab ecciesia Argenlincnsi et prcdicti fratres de Blide ab
ipso feoduli l}tulo possidebunt, hanc adjecimus condiciunem, ut prefati fralres filio
postimniü comitis memurali, si cxactum ab eis fuerit, de bonis suis ab ecciesia
•m Argenlincnsi feudalibus ad valenliam quadruginla murcarum resarciant in restaurum,
que ßlius dicti comitis ab ecciesia Argcntinensi et prefati fratres ab ipso lylulo
feuduli possidobunt. si vero id, quod prcmissum est, sepe dicti fratres per se apud
dicti comilis puslhumum obtinorc non potuerinl, nos de comsensu capituii nostri ad
id impelrundum cum eireclu promisimus et scripto presenti promittcndo nos scu
S5 quemlibcl nuslrum successorem ubligomus. ipsi vero fratres ad id oblinendum litleris
presenlibus se et suos succcssoros obligarunt. super hujus autem condicionis execu*
tione ipsi fralres nubis prcslilcrunt fidejussoriam cautionem. fidejussores autem sunt
bii : Waltliorus \\'olTelnrius, Dielricus de Bjildcburnen et Volmarus de Heiterbacb.
tcstcs inlerl'uerunl Ueinhardus pro|)osilus, Arnuidus custos', C&nradus de Wolvabe
80 arcliidiaconuä et magisler Cüuradus de Scen^'ilre canonicus, Egclolfus marscalcus,
Ounlherus et Eberhardus fratres de Landesbcrc. et ut bcc permaneant inconTolsa,
pres(Milt>m paginam sigillis noslro videlicct et c-npituli Argentinensis et predictorum
fralnim fecimuü conmuniri. acta sunt bec Argcntinc anno domini 1230, 5
kalcndas aprilis.
85 B (iiw .S»m/!6. Bt».-Ä. Q nr. 61 or. m». e. aig. ptnd. 2fwr imi Sttfd Btiioffi mn BKd$ M
gitt erHtdten.
Otilruckt dtioMch bti Schöpflin Ah. dijit. I, SSa nr. 496.
I In einer Urkuniie der Arbtimin WiUeburgit vom NMermihuttr atu dem Jältr U39 '
auch itln /engen : Koiiihanlus ArgruUnonfiis ccclotie prcpotitnt, A'-'ni-*"-' rosto* tj/aaiam •cämdm,
40 Basilicnsis canoniriis, Coiirndus <to Enthringon «t Connda« de > c—oiki ArgwUniMM
Cfr. Tromllat Mmt. de lUUr 1, iM nr. 375. /n demieOten Jahr« im Ma, rrnehmt «HC* im» Sltwähmftr
IMnnatpHel an das Fraitenklotler St. Eli»abelh dtutlbai einen Hof iirtw itr A. Amitwm»kinlU §lki§m
für einen jähriichen Xin* «ON 8 Pfimd <SKraM. Ifmmigm. VergL Otfial^mdt «m 51. XKuAttk ar. tOft
I. StrtUib. lloap. A.
202 12 39
260. Bischof Berthold von Slraßhirg vertheilt neun Grundstüche in der Flachs-
gasse zu iSlraßburg, die Günther und Eberhard von Landsberg zu Lehen besaßen
und für die sie ihre Güter zu Griesheim auflassen, an die Straßburger Reuerinnen
und mehrere Private. 1239 August Straßburg.
Berhtoldus dei gratia Argentinensis episcopus. noverint universi presenles 5
litteras inspecluri, quod dilecti fideles nostri Guntherus et Eberhardus fralres de
Landesberc novem areas in civitate Argentinensi in platea, que dicitur Vlahsgazze \
quas iidem a nobis et ecclesia Argentinensi tenebant in feodum , in manus noslras
libere resignarunl et nos ad eorum instanciam de ipsis areis dilectis in Christo
sororibus penitentibus in Argentina duas, Wezeloni judici et Knebelino fralri suo w
duas, Orlolfo unam, Friderico dicto Mezzerere et F. filio suo unam, Rulino et
Sifrido dicto Merswin unam, Heinrico de Reinecheim et Velbelino unam, Cunrado
Virnekorn unam de consensu capituli nostri conlulimus et donavimus jure proprie-
tario et eorum heredibus in perpetuum possidendas. predicti vero fratres in recon-
pensacioncm earundem arearum omnia bona, que ad ipsos in villa et banno de i5
Criegesheim juxta Bishcovesheira proprietario jure spectabant, nobis et ecclesie
nostre libere donaverunt nosque eadem bona ipsis concessimus pro feodo possidenda.
in cujus rei testimonium presentes litteras sigillis nostro et capituli nostri fecimus
sollempniter conmuniri. actum Argentine anno domini 1239, mense augusto.
JB am Straßb. Bez.-A. H fasc. 2976 or. mb. c. 2 sig. pend. laesis. SO
261. Meisler und Rath der Stadt Straßburg beurhmden, daß sie dem Bürger
Rüdeger Riuses für die ihm verkaufte, alsdann zur städtischen Befestigung ver-
wandte Insel bei St. Stephan eine andre, dahinter gelegene gegeben haben. 1239.'
Cunradus Virnecorn magister burgensium ^ et consules Argen tinenses. ne
rerum gestarum veritas cadat in oblivionem, litterarum debet memoria perhennari. 25
noverint igitur universi presens scriptum inspecluri, quod, cum universitas civitatis
nostre de communi consensu insulam apud sanctum Slephanum silam concivi nostro
Rudegero Riuses in proprietatem vendidisset et post bec necessitate cogente per
eandem insulam murum et fossatum civitatis oporteret transire^, nos de consensu
et licentia civitatis in recompensationem predicte insule heredibus predicti Rudegeri 3o
dedimus aliam insulam retro memoratam insulam sitam in proprietatem perpetuo
possidendam, nos et successores noslros totamque civitatem hujus donalionis ac
recompensationis warandos constituentes. ne igitur hoc factum posterorum cavil-
1 Vergl. Straßb. Gassen- und Häusernamen »'. Mittelalter S. 65.
2 Nach B. Hertzog Edels. Cron. Hb. VI p. 187 verkaufte im Jahr 1236 das Straßburger Born- 35
capitel Conrad Virnekorn die curia ad plumbam. Vergl. Straßb. Gassen- u. Häusernamen i. Mittelalter
S. 161.
3 Wohl bei der von Königshofen (D. St-Chron. IX, 719) in die Zeit ujn 1200 gesetzten Stadt-
erweiterung. Vergl. Silbermann Localgesch. d. Stadt Straßb. S. 65.
1230 — 1240 «8
laliuiiü vcl lemporiM uhlivionc ]>ossil in irritiim revucari, preMDlaiD pt^' ''^''>
civitatis munitnin lieredihiis s(;pc dicli Uudegeri concessimuB babendam.
hec publice uiiiio incunialionis dotnini 1230 in tempore nostro, qui tunc
consulcs fuimus civitatis, vidclicct F'riderici de Ufwilre, Williclmi Bagahi etc. '.
B Au* Wencker CoU. arck. p. 043.
262. Eberhard von Greifenstein befreit Ackerland im Dorfe Ecktrersheim. dm
Jiurcard Hidelin, ein Straßburger Bürger, gekauft hat, ton jeglicher Abgabe. t'-^IO
Januar 27.
Ero Kbcrliiinlus iiiilen diclus d<! Griffiislein doininus et ad'-
10 caslri notuin facio laiu luluris quam prcsentibus, quod Üurcardus ci\._ ...^ .=
coguoinine Sidelin emil in villu Ekevcrabeiin, cujus ville sum ego advocatus, pro
Volinarü quinque agros et pro ßliis sororis longi Ilugonis viginli agros, qoos
videliii't agros ego Kbcriiardus jum dicti Burcardi rogatu nccnon et ejus amicorutn
omni donavi jure lii)urlatis ita, ut ainodo et dcinceps libcri siut ab omni exactiont;
16 vcl cüllccta. cl ne a postcris nuslris bujus datc libertalis infringatur auctoritas,
prescntem cedulam sigilli nostri tcstimonio fccimus conmuuiri. ut aulem liujua facti
firmior sil cerliludo, viroruin boncstonim prcscnlia facta cognoscatis, quorum etiam
uomiiitt ob memoriam facti subscripta sunt : Otto de Ohsenstein frater meus, IIccclo
et Sigelinus fratres, AUxirtus de TnUilersbeim , ScbuUo st^rvus advocati, Wernerus
30 et Ileinricus Vclkeliuus fratres '. acta sunt hec anno gratie 1240, 0 kalendas
februarii.
U «MM ^raßb. Ilotp. A. St. Marc lad. 2 fuc. 61 or. mb. e. »ig. pmi.
263. Bischof Berthold von Straßburg beurkundet, dnß Hart mann Ritter vom
Kckbolsheim und seine Oemahlin Junta der St. J'/i'/musiiir/ie :i/ .Straßburg ein
% Qrundstiick in der Sp')rerf/ax.<ie daselbst ffe.<!rhrnk! h>'''-n. f^'ln M-r: 1*3.
n|f rthiililu.s| (It-i ^nii'i.i .Vij^i'iiiiiifiiMi ein '<'m paginam
inspocluris sultitetn in vcro salutari. tcnor , . ; -re Tolomna,
quod Ilartinanntis milcs de Eckiboldiahcim et uxor ejus Junta ad presenciam nostram
accedentcs ecclesie sancti Tbome arcam 20 solidos in censu pcrsolvenlem , sitam in
au vico, qui dicitur undir Sporcrin, ex opposilo domus Ottonis de Swindiratishcim,
I Ihf.^e r rrgOiui diu RAlhs- n. Dargtrhach fol. 7* ». Stfßb. SLA.$o: Hatad tob Bck*-
vcTslioim, Itivi iiienbolts, Sifrid ein «lirner der brAder«, WetMl, Haiu von Kftiii|(calK>h«, Bnn
tti|>eli)i, llnus KpU)<<liii, Durrkart Spender, ßftdolff von Vegertlieiin, K&dolff Ton JUbem, Johaima
C'Anon sAii, Connit Erben iiAn, Williclm ■''-' <' ■' lUbMtoek, Bvjnbolt Clanscn »fta, Heiarkli
as Mursilins »ftn. Erbe Ton Kriburs
a Ih <•<» 'Übuiy far die Hmrn wm BtOmm, U*0 Man
Slrat^btini, ri~ •• d« TrohtoTsbeiin, C«an4o ViiMkon •( H(«ia-
rirn] ilirto Velkelin riTibna Ai Im«. Cfr. SMgfUm AU. dipL I, S6i mr. 4S9 («X wluto
Wi'iirkor.V
204 1240
multis astanlibus, communi manu publice pro remedio animarum suarum conlulerunt
et possessionem ejusdem aree predicte ecclesie assignarunt. sane cum canonici
prefati monasterii super hujusmodi donacionc facta litteras nostre confirmacionis in
testimonium postulareut, nos eorum juste peticioni benignum prebentes assensum
hujusmodi factum confirmamus, litteras presentes ad peqjetuam firmilatem eisdem 5
indulgentes. actum anno domini 1240, feria 6 ante Letare Jerusalem, hiis pre-
senlibus : Ileinrico de Stahelecke canonico majoris ecclesie, W[olfbelmo] decano,
H[ugone] portario, S[igebotone] cellerario, W[ernliero] de Wolfgangisheim, H[einrico]
de Stuzelingin canonicis sancti Thome Argentinensis ; laicis vero C[onrado] Virne-
korn, G. ^ milite de Rimundiheim , Erbone filio Ruedigeri de Friburc et aliis quam lo
pluribus.
T aus Straßb. Thom. Ä. Titres lad. 25 or. >nb. c. sig. petid. laeso.
Gedruckt ehendamach bei Cli. Schmidt Hist. du chap. de s. Tliom. p. 311 nr. 33. Nach
Copie bei Schöpflin Als. dipl. I, 384 nr. 499.
264. Bischof Berthold ton Sltaßhurg benrkundet, daß Hartmann von Eckbols- is
heim und seine Gemahlin Junta dem Frauenkloster St. Mathice zu den Hunden hei
Straßlurg einen Hof daselbst, genannt zur Linde, geschenkt haben. 1240 März.
Berdoldus dei gratia Argentinensis episcopus omnibus presentem paginam inspec-
turis rei geste noticiam. noverint universi presentes et futuri, quod Hartmannus
de Eccheboltsheim miles dilectus et fidelis noster et ejus uxor Junta cives Argen- ao
tinenses instinctu divino ducti, volentes saluti anime sue ac parentum suorum
consulere, sororibus cenobii sancti Mathie * ad undas "^ extra muros Argentinensis
civitatis quandam curtem, que dicitur ad Tiliam, sitam in ciTilate Argentinensi,
unde sororibus memoralis singulis annis in censu viginti una uncea denariorum
persolvitur, in modum elemosyne et pro remedio animarum suarum libere et 25
pacifice atque sine contradictione qualibet contulerunt. ne igitur in posterum
cavillosa oblivio super tam pio facto possit aliqualenus suboriri, ad babundantem
cautelam presentem paginam sigillo nostro duximus corroborandam. actum anno
incarnationis domini 1240, mense marcio, prescntibus hiis : lI[einrico] de Stahelche
et magistro H[einrico] de Lutenbah canonicis Argentinensibus, Ludewico milite 30
o
nostro, R. plebano de Unzenhurst nostro cappellano, R[eimboldo] dicto Stubenweg
cive Argentinensi aliisque quam pluribus.
S aus Straßb. St. A. lad. s. Nicolai Martini Petri or. mb. c. sig. pend.
a) S Mathe mit Spuren eines verlöschten i umsehen h und e.
1 Ch. Schmidt a. a. 0. ergänzt Goezzone. 35
2 Identisch mit dem St. NicolausMoster in der Krutetmu. Die Gründung desselben und diese
Schenkung betreffend vergl. Straßb. Gassen- u. Häusernamen i. Mittelalter S. 100.
1240 906
265. Das Straßhurger DomcnpUel überläßt seinem Pförtner Etermtm» «m
Erenberg und dessen Neffen dem Domcanoniker Johannes vom Stein StifttgMtvr M
WntrliniiiL und lllli'nhf'iin für dcu hix/irri/ii'ii Zum l'Jifl .V/irt.
lt|t'iiiliar(liin| prcpoüiliis ' , li|erlliuiauäj decuuu.s, 1' [ndcdcus] canlor totumque
B (iupiluliiiti Argciitirifiisc utiivcrsis taiii prescntilnis qunm [loslcris hujus lill«re in-
spcclorihus rei geslu iiotitiam. ]M>tivil a nohis Ilcrmaunus Jictus de Erenberc
tiosirc ccclcsic porlarius, ul bona quedain in Volcolesbcim et ÜlcDlbetm sila et ad
noslros contnuncs usus pcrtincnlia, quo lunc idctn llermaiuuu sub annua tenuit
pcnsionc, ipsi oc nopoli * suo Jolianni diclo de Lapide nostro concanonico concedere
io digiiarcinur. nos veru ejus prccibus digiiutn prck-ntcs asscnsum prefata bona sub
eadcm pcnsionc, quam prius idcm habuit portarius, scilicet quadraginla quartalia
annone mcnsurnalis, quo nunc in cunei noslri cedit supplementum, ipais de bona
voliintaic et oinniuin nostrmn unanimi consensu , qiioad vixrrint, concessimiu
possidendii, ita tunicn, ut, si quem eonim prius mori contingai, alter nicbilominus
iB sub priori forma sine contradictione qualibet bona pretaxata possideat. ut aatem
huic conccssioni nullus in poslerum malitiosc qucat obviarc, prescns scriptum sigillo
nostri capituli coniiuinilum ipsis in testimonium contulimus babendum. aclam
anno doniiiii 1210, mense marlio.
li (HCl Straßh. JtfZ.-A. 0 fa»r. 2709 or. mh. e. mg. pemL kuto.
Im Auszug bei (!ra,ul„li,-r <h„,r iu.'d J11, 354 nr. 378 Rodk dem Üb. $al. tt47
266. //iif/0 der Probst und der Convent des Khstert Si. Aroogast bei
Straßburg gehen mit Konrad, Ritter von OeiepotzAeim, einen Oütertautek eim.
1240 Mai.
Hugo preposilus et convcntus sanoti Arbogasti apul Argentinam uniTersis
ae prcsens scriptum inspecluris notificamus, quod nos et Cunradus miles de Oeispots-
beim tule fecimus concambium, quod ipse dedit nobis omnia bona sua tarn propria
quam liereditiirin in haniio Kunegcsboven et in banno urbis sita. nos et suooeasores
nostrüN vviiraiulus cunslihiondo. nos vero tres agros et duale in banno Vegenheiiil
et dimidiuin n^niin in banno Kusbcim, omnia bona nostra in banno Oeispolaheini
80 ») B ncijioti.
i Tkmpnhet Bew^mrd «rto/Mnl hier tum Wt:t<-n Mni. .v.«/i i» ./...!..;■•-. >; .?,.'>■ ;.'<•> ■•■>'• \.. ' i-,,
<lo niir);oli> (IM WIM 8Me, <(fr. nr.i67. Ahm tUr FumiUf ii>h tU.„.„,t .:.,„„„. „.I. i- ...f I, ,,„!,.,, i „„.k
außrrfutlb Straßlmrg$ btMkMü^ Oüttr. ima Nottmber U hmUt «r «k* m Ztthtk mm thm imliftm
Cipilrl rin Hau* gdttmft, da$ nach m*h«m 2W« m daat^e tur«dtf»am «oBte, tfr. ITardhMM Htm
JB ml»,. iUi>l. XIII, 3Gr, nr. 63. Im Jahr 13S» ttötrtngtn iltm Ueimnck nm Thntfm mmd nim SOtmt
ihre Heiiitzuiuja> in liuchheim tiiui Waterntttiler, ttrfL Zeittchr. f. Ckttk. i. OUrHi. tX, »41 mmd
fyirslenbrrg. (rk.B. I, 1S9 nr. 3ti3 mm-A Htm Orifimd i. KoHtr. O. L. A. (Di* %fc R ti« ■«
Rriiihnnlo aufmlöem, nicht mit liudolfo. ine m m htidtm Druckern fnekikmj IMS »cMtfrflic*
I)omitn>li»t Beinhard und dir Ifarrtr ron KtmmmM wtit dtm BHtmmmitndmmMuttr MtU im
Zürich einen Oütertautch ein, nach etmem BtftH M Ormüdim Ottnr. imUL tU, SSi mr. 9$9.
10
206 12 40
Sita tarn propria quam liereditaria et 41 marcas sibi dedimus econverso. tenemur
etenim de predictis bonis, qua nobis dictus C'knradiis contulit, ad census dare
annuatim decem solidos et sex denarios et Septem quartalia siliginis et septem
quartalia avene. si autera aliquis plures census a nobis exegerit, quam diu hoc
feodum in potestate sua vel heredum suorum manserit, ipsi nobis tenentur emen-
dare. in hujus rei testimonium präsentem paginam sigillo nostro volumus con-
muniri. acta sunt bec anno domini 1240, mense majo, presentibus Johanne de
Lampertheim, Ospenello et Bertholdo militibus de Geispotsheim, Hessone de sancto
Ypolito, Ilugone existente preposito, Johanne priore, Bertholdo cuslode, Walfiido
et Johanne prespileris et aliis quam pluribus.
H am Straßb. Hosp. A. docum. innt. lad. 47 fasc. 46 or. mb. c. sig. pend.
267. In einer Urkunde des Bischofs Berthold von Straßhurg und des Schult-
heißen von Hagenau für das Kloster Steigen .• datum apud Kircheim kalendis
octobris anno domini 1240, presentibus Argentincnsis ecclesie A[rnoldo] de Burgele
preposito, F[riderico] cantore, H[einrico] de Stahelecke et Reinhardo canonico, is
C. plebano de Zabernia et aliis quam pluribus. 1240 October 1 Kirchheim.
Aus Grandidier Oeuvr. itted. III, 354 nr. 381 (ex autogr. tabul. coUeg. Tabern.).
268. Meister und Rath der Stadt Straßhurg betirkunden, daß die zwölf Beavi-
teten des Kürschnergewerhs ein ihrem Amt gehöriges, vor der St. Martinskirche
gelegenes Grundstück dem Krämer Hermann verlehnt haben. 1240. ao
Hugo Riplinus magister burgensium et consules Argentinenses. ne rerum
gestarum veritas cadat in oblivionem, litlerarum debet memoria perhennari. noverint
igitur universi presens scriptum inspecturi, concives nostros scilicet duodecim offi-
ciatos inter pellifices ^ aream unam ante ecclesiam sancti Martini inter staciatores
sitam, ad officium ipsorum pertinentem, per manus magistri eorum Cunradi Virnecorn 25
Ilermanno inslitori concessisse sibi et universis successoribus suis jure hereditario
perpetuo possideudam sub tali conditione, quod de eadem area 9 uncie denariorum
et 3 cappones predictis duodecim et ipsorum in eodem officio successoribus persol-
vantur annuatim sine omni augmentatione. prefatus vero Hermannus et successores
sui possunt pactum suum in predicta area vendere, dare vel obligare, cuicunque 9o
voluerint, preter hoc solummodo, quod pactum suum nulli conferant ecclesie. si
autem ipse vel successores sui jus suum in eadem area vendere vel obligare volue-
rint, primo dominis curie debent exhibere. quodsi ipsi pro minori pretio quam alii
vellent aream habere, licebit prefato Hermanno vel successoribus suis alias vendere
vel obligare sine contradictione qualibet, fraude et dolo penitus exceptis. ne igitur 35
hoc factum posterorum cavillatione vel temporis oblivione possit in irritum revocari,
1 Dieselben dürften wohl im ZmammenMng mit den dnodccim inter pellifices des ersten Straßb.
Stadtrechts stehen.
1240 907
presens exindc pagina est conscripla et sigillo civitatis in Iflstimoniam comma-
nita. acta sunt li<;c publice anno incaniationis doinini 1240 in pmcnti« nostra,
qiii tiinc consules fuirnus civitatis, videlicet Cunradi Virnccorn «-tc. '
Au» Wencker Coli. nrch. p. 644.
8 269. Bischof Berthold von Straßburg beurkundet, daß der Straßburger Bürger
Reinbold Virnehorii der St. Arbogaslkirche einen Hof bei St. Aurelien gegeben
und diese ihn mit Oarten und Land bei der rothen Eireke und in Königikofen
entschädigt habe. V-iiO.
Bferlholdiis] dei gratia Argcnlincnsiü cpiäcopus. temporales actus labuntur
10 cum Icunpon;, nisi vivncis liltere lostimonio solidentur. hujus rei gratia etati prc-
Sütiti et fulurc postcritati notum facimus, quod Reimboldus dictus V'ieruecom civis
Argcnlincnsis laude et assensu b*-rcdum suorum curtim super aqua sitam apud
sanclam Aureliam ecclesie beati Arbogasti liberam contradidil, ecclesia vero orlum
apud Rodeiikirgbcn et aream in Kfingesboven in concambium sibi redonavit. verum
18 nc quis successiouis tempore prcfntam ecclesiam super tali donatione sine causa
lemere prosumal iigruvare, prescntem cedulam conscribi et sigilli noslri munimine
et civitatis fecimus roborari. testes bujus rei sunt Walfhdus prcpositus etc. anno
incarualiuuis dumiui 1240.
U au» Straßb. JIosp. A. prot. 7383 cod. dtart. «ec. XV p. 89*.
270. Meister und Rath der Stadt Straßburg beurkunden, daß sie einen auf
städtischer Aue jenseits def Rheins gelegenen Hof an Heinrick Sturm und seine
Frau Inncngard vcrkhnt haben. t'^iO.
ReiinhoKliis SUiheuwec et Uudoltlus liiius Lonizelini magistri burgcnsium et
consules Argenlini-nses. ue rerum gestarum verilus cadal in oblivionem, litera-
« rum debel memoria percnnari. noverint igitur universi presens scriptum inspecturi,
quod nos de communi consensu scabinorum et officialium in augea civitatis ultra
Rfuum apud transiluin curiain unam de rivo, qui dicilur Brisacbwac, usque ad
Rcnum teiulriilein circunifossnlam coucossimus Heinrico Sturm et uxori sue Innen-
gardi et berodibus eorum perj)etuo possidendum sab tali condicione, quod de eadcm
!» curia 10 solidi denariorum civitati porsolvantur annuatim sine omni augmentatione,
scilicct in festo saucti Joannis bapliste 5 solidi et in nalivitate domini 5 solidi ita,
1 /Am Vfr:richniß des Rnth«- n. Bargorbnrh fol. 7<> i. fitnM. 8t, A. MfMtt /9r im JtAr IMO
außerdem folgemlt Namen : Hotxol von Erkcvcnhoim, RAdolfT StoltMnbolta, 8ig«l aia afta das diMMts
der brfttlcr, Johans von KftnigeshoTcn, R&dolff Ton Vc);«r8h(>im, RAdolff von Zabtra, Baau Kalb*lia,
3S Diin-knrt Spondor. Erliv ('luuscn ifin, Conrat Kohpstork. Hanna Cftnan ran, Conrat Brb«i tte, H«te>
rieh Mursiliiis sftii, Wilhelm Kot, F.rbc von Krilmrg At fast äUt Nmmtm im dir Lütt Mn U39
(nr. mi) witdtrkthren, to i»t rirllekht die hl .Itr BmOmmmkkmmt mimmtimm mti 4i$
ÄmMmtr dn Raih$ «mf die iHiten MomUt <i 1S39 umf äit «ratai Momttit im 1340
Aa4 U
208 12 40
quod in eadem curia infra fossatum nemo presumat possessores curie contra volun-
tatem ipsorum impedire. via etiam communis et pascue in augea non debent a
curia impediri. in hujus rei memoriam presens exindc pagina est conscripla et
sigillo civitatis communita. acta sunt hec publice anno incarnalionis domini
1240, presentibus hiis consiliariis : Burcardo de Truchtersheim , Erbone juniori, 5
Gozperto ministro fratrum, Erbone filio judicis, Hugone de Vegersheim, Cunrado
de Zavernia, Gozzone filio Nicolai, Reimboldo Virnecorn, Friderico filio Cunonis,
Marcquardo Vitulo, Friderico de Hagenawe, Reimboldo et Rudolfo magistris civium
et aliis quam pluribus, Cunrado Virnecorn, Sifrido filio minislri fratrum, Hugone
Riplino, Joanne Vitulo, Erbone et Reimboldo filiis Nicolai, Heinrico filio Marsilii, lo
Wernero Velckelino.
S aus Straßb. St. Ä. Raths- n. Bürgerbnch fol. 7« von einer Hand des 16ten JaJirh. geschrieben.
271. Beschlüsse des Sl. Thomascapitels zu Straßburg über die Befugnisse seines
Custos, seines Sacristans mid seines Kämmerers. 1240.
Cum multociens super ofEciis nostris, scilicet custodis, portarii, pincerne, is
camerarii et sacriste sit orta dissensio, ideo nos prepositus, decanus et capitulum
de communi consensu fecimus hec conscribi, que etiam volumus firmiter observari,
quia ab antiquo invenimus ea sie statuta et servala.
Febr. 1 Cuslos tcuetur ministrare ratione custodie in purificalione canonicis et sex
prebendariis equales candelas de tertia parte libre cere, item omnibus scolaribus 20
chorum frequentautibus de duodecima parte libre, item officiatis domini episcopi,
preposito, decano, cantori et scolastico, sicut in libro missali continetur. item in
summis festis ponantur 9 candele ad primam vesperam, in matutinis 7 candele, in
secunda vespera 5 candele, ad missam 4 candele honeste. in semifestis ad primam
vesperam ponantur 7 candele, ad matutinas 5 candele, in secunda vespera 5 candele, 25
item in dominicis diebus et aliis simplicibus festis 5 candele ad primam vesperam,
ad matutinas 3, ad missam 4, item in ferialibus diebus ad vesperam tres candele,
ad missam 3, ad matutinas una, item per totum annum ad matutinas 3 candele
Dez. 17 parve ad legendum psalmodiam. item cum incipitur antiphona «0 sapientia» usque
Dez. 2i ad vigiliam nativitatis domini qualibet die ministrantur 4 candele super mensas ad ao
propinandum vinum in refectorio. item in vigilia pasce ministret cereum. item custos
tenetur reficere omnes casulas, cappas et albas. item debet lavare albas mappas et
manutergia. item debet ligare libros chori et reficere. item custos tenetur dare in
Dez. s vigilia beati Nicolai omnibus canonicis existentibus in prima vespera in cappella
sancti Nicolai infra monasterium sancti Thome 2 denarios ; prebendariis et mortuis 35
non dabit. item ante altare suum tenetur ministrare lumen de oleo ardens die et
nocte per circulum anni.
Item sacrista cliori ministrabit choro et portabil libros ad chorum et deportabit
ad cameram. item altare preparabit ad missam et deportabit ad cameram. item in
summis festis sacrista serviet choro in omnibus preparamentis et ornatis. item
1240 «0
acccndet omncs lainpadcs in ccclcsia et choro et portabit libros ad cboroin et
deporluI)il ad caineriitn.
Hein cuuicrariu» pulsabit primatn campanam ad malulinas et ad primam et ad
vcsperam et non plus, ilcm camcrarius in oronibus fesliii majoribua in malotiois
( venict indulus cu])pu cum lliurihulo ante omeliam et alabit in medio chori «aqua
dicelur «et reliquau. et codcni modo servict in missa ante ewangelium. item eodem
modo indutus ininiätrabil .succrdoti cappum cum Ihuribulo ad «beucdictua» et ad
■ miigniücut». item omni feslo Hcniiduplo et majori cantabit «venile» cum prebeil-
dario episcopi et in duplicibus septimum versum cum codem cantabit in matotinia.
10 item libri, tappeti, culcitre et omnis ornalus debct esse sub custodia camerarii et
iiiajorihus fcslis expoiiore, niinistrare et reponcre debct. item tenetur ofBciare altare
sancti Egidii et habere lunieu de oleo ante eum, ut ipsum altare jugiler UlunÜDetnr.
item dcbel interesse horis canonicis, impedimentis camere preauppositis.
Item custos debet ministrare mappam ad lavandum manus de ceoa dominl
15 usquc ad festum beati Martini ; poslea ministrabit portarius de festo Martini oaqae jv«*. ii
ad ccnain domini. ilem qnando cantatiir funeri in choro, tunc custoa noo incipiet
miäsam suain uisi post ewangelium chori et cantabit sub silencio et poat ewangelium
custodis incipiet camerarius missam suam et cantabit eam sub silencio in altari
sancti Egidii. item in nativilate domini custos non incipiet missam suam, doncc itn. u
io secunda niissu «lux Ailgebit» in choro sil cantata. ilem per totum annum non
incipiet custos missam suam post secundam campanam prime, nisi velit eam dicere
sub silencio. item officium in parasceuc non incipiet, nisi postquam cnix est levata
in choro, et in cena domini post ewangelium chori et in sabato paaoe tuque post
officium et sub silencio. ilem custos recipiet omnes oblationes de prebendariia
SS diccntibus missas in monastcrio et dabil eis lumina preter altare sancti Egidii et
altare su{>cr letlenario. ilem custos minislrabit pinceme de festo Aurelic usque ad ott. »
cenam domini omni nocto duo lumina, quorum 26 faciuut libram cere. item quando
canlatur pro dt-funclis, timc custos minislrabit unam candelam, item in vigiliis aoam
candelam. ilcm in prima pulsalioue vos]XTarum cuslos minislrabit unam candelam
80 ardenlem ante majus altare usque ad cousuninialionem completorii, similiter et ad
malulinas. item custos debct habere candelam ardenlem ante majus altare in
omnibus summis feslis per tolam noctem. item omnes candcle supradicte consumi
debenl usque od longiludinem unius palmo. ilem si aliquis can ' vult
missam in monaslorio, dicit, quando volueril, et si ahquc ^ .......^ .... iicnt,
85 cedent canonico prediclo et camerarius minislrabit ei preparamenla, cuslos vcro
lumina et sacrisla chori serviel ei. item 8er\'us, qui facit sepulcra, purgabit mona-
sterium in summis feslis.
Acta sunt hec anno duiuihi UIO.
T au» Straßb. Thom. A. RcgistrAude C fol. 96* mm 14O0 i
Gedruckt danuich bei Ch. SOmidt HiM. dm dmp. di $. Thom, p. SU mr. S4.
n
210 12 41
272. Berhloldus decanus et Ileinricus archidiaconus Argentinenses fratres dicli
de Ohsenslein fralri suo 0[ttoni] domino de Ohsenstein et universis pueris suis
omne allodium suum in Büthenheim situm, quod ipsis ex parle Adelheidis sororis,
uxoris quondam domini Bernaudi de Sharoch, post illius mortem succedere debebat,
tradunt et donant. «quod nos duo». actum anno domini 1241, mense januario, 5
die dominica proxima ante puriGcationem beate virginis Mari§. 1241 Jannar 27.
D atis Darmst. G. St. A. fonds Hanau-Lichtenberg nr. 9 or. nib. e. 2 sig. pend. deUxpsis.
Gedruckt darnach i. d. Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrh. XV, 153.
273. J)as Straßhurger Domcapilel bestätigt auf Bitten des Basler Domsängers
Hugo der Kirche von Werd den alten Brauch eines kleineren Zehnten von ihren 10
Ruffacher Besitzungen. 1241 Mai 22 Straßburg.
Arnoldus prepositus, Bertholdus decanus totumque capitulum Argentinensis
ecclesie viris discrelis . . preposito totique capilulo ecclesie de Werde ^ salutem in
auctore salulis. viro discreto H[ugone] cantore Basiliensi concanonico vestro
nobis intimante didicimus, quod, cum quasdam vincas et terras sitas in Rubiaco ab 15
antiquo vobis ab ecclesia nostra collatas tenealis, nee plenarie decimas sed quandam
certam portionem nomine decimarum, videlicet sex amas melioris vini et unum
quartale frumenti, ab antiquo ecclesie nostre ex eisdem persolvistis. qui ex parte
vestra nobis supplicavit, quod eadem pensione, que a longe relroactis temporibus
dari consuevit, contenti ecclesie vestre consuetudinem anliquam in hac parle servare ao
vellemus. quia vero vos et ecclesiam vestram membrum ecclesie nostre Argentinensis
honorare volumus, sicut debemus, petitionem predictam cantoris non solum propter
ipsius lionestatem verum etiam ob vestre ecclesie dilectionem dignam duximus
admitlendam, sie tamen, ut consuetus honor nostris nuntiis in aulumno apud
Rubiacum existenlibus ab ecclesie vestre nunliis exhibeatur. ut autem hec firma 's,
et inconvulsa permaneant, presentes litteras nostri capituli sigillo fecimus robo-
rari. datum Argentine anno domini 1241, 11 kalendas junii.
Aus d. Solothurner Wochenblatt 1821 S. 374 nach einem Vidim. des Bischofs Johann von
Straßburg, 1333 Mai 29 (die dominica proxima post festum s. Urbani).
274. Bischof Berthold von Slraßburg befreit das Frauenkloster St. Marx 30
daselbst von allen Steuern und Diensten im bischöflichen Territorium. 1241.
B[ertholdus] miseratione divina Argentinensis episcopus omnibus Christi fidelibus
hanc nostram litteram inspecturis salutem in perpetuum. quamvis in nobis reli-
gionem necessariam non habeamus, in aliis tamen eam esse diligimus et confovere
tenemur. hinc est quod nos famulabus dei sancti Marci nostre civitatis sororibus ai
ob devotionem earum erga deum laudabilem et conversalionem sanclam omnes
coUectas, servitia et exactiones quaslibet de bonis et possessionibus ipsarum in
1 Cfr. nr. 214.
124 1 ttU
vilÜH, l>urgi.s uc Juriädiclionihus nüslri», quo nos in totum vel in partcm deincejw
conlingcrc (Ichcbuiit, in jaui hohitis et halicndis, de (ücius capitnli noslri coOMDsa
et volunlnlf! pleiiuria, sive posscssiones eedem, priiisqimin ad eas perrencrint, in
cull(;(;lis (itit cxaclioiiihu.s alicjuitttis fucrinl onerule, sivc non, in perpetuum, ul
B liahiindfitilius et quiclius dominu fumulari valcant, reniitlimus et relaxamus omnino
stutucnlcs et 8ub intcrminalione divina probibentes, ne quis in peraonis, rebot,
puHsossionibiiM, juribtis curundom, cpic oinnia siib protoctione nostra speciali pcrit4sr
et dcfetisiüne putcrnu suäcepimus, audeat ofrendere vcl aliquatcnus Diolestare pre-
sumat. et si (piisquain feccril, qiiod absit, iram et indignalioiiem omnipolentis dd
10 et beate Mario virginis, qiiorum ministerio fungimur quamvis indigni, necnon et
nostratn sc novcril incursuniin. quare ut pia rcmissio noslra mcniorata rubur ulique
dcbitum et inviolabilem optiiicat firinitatctn, prcsena exindc instrumentum ulpotc
publicum et solleinpnc äigilli.s nuslru et capituli nostri decreviuius soUcmpniter
communiri. acta sunt hec anno 12'il.
15 // atm Slraßb. llo»p. A. Ud. 89 (lue. 39 or. mA. c. 3 »ig. pemd.
275. Bischof Berthold von Straßhurg beurkundet, daß Demud die Aebtitsin
des Straßburger St. Stephanshloslers die Hälfte des Boofikeimer Zehnten dem
Cleriker Petrus auf Lebenszeit gegen einen jährlichen Oetreidetvu übertrage»
rhahe. f.* II.
M Uerloltliis dei grncin Argenliucnsis rpiseupus univcrsis proscns scripluin in^ji.c-
f turis roi subscriplc fideiu adhibere. quouiam ca, quo fiunt iu tempore, rcctiluiil
cum tempore, nisi lilcrarum testimonio et voce tcslium inmobile trahant funda-
meutuiii , uoveriut tarn prescnles quam futuri , quod DemAdis abl)atissa sancli
Slephani ad nostmrn instontiam et in nostra presentia, accedonte consensu sui
SB capituli, medictatein decinie in i>aniio Boffisheim, quc suo monasterio per anle-
ccssorem nustrutu Ileinricum dictum de Veringen pie mcmorie Argenlinensem
episcopum jusliciu niediantc fuit adjudicata, sicut in ipsius domini literis plenius
vidimus conlineri ', Pelro clerico nostro pro viginti quartalibus siliginis et viginli
ordei duxit concedendam sub hac forma ita, quod ideiu dictam docimam non suo
») sed prcfali munostcrii uuinine, quam diu vixerit, possidcal et quod ad ipsum
monasterium poüt ejus decessum , non ol)stantc contradictione qualibct suorum
successonun, libere ruvertatur et absolute, prcsentabit auteni dictus Petrus prenomi-
uatam ponsioncm suis sumplibus Argentinc annualim. ad - ■ omnem
in posterum cavillandi materiam prescns scriptum no.slro <' i majoris
:c prcpositi et domini Ileiurici majoris thesaurarii et domini 1! inati loci
archidiaconi sigiUis fecimus conmuniri. acta sunt anno domini 1241, preseotibus
diclis dominis et aliis testibus quam plurihus.
i) an» Straßb. BeM.A. F. fosr. 1077 or. mh. c. 4 mg. ptnd. Jthpm:
« C/r. nr. 155.
212 1241 — 1242
276. Outa die Aeltissin und der Content des Klosters KönigshrucK verkaufen
Aecker bei Haushergen an den Straßburger Bürger Heinrich von Rosheim, der
ihnen die Behauung derselben auf zwanzig Jahre gegen den halben jährlichen
Fruchterlrag überläßt. 1241 Straßburg.
Güla divina miseratione abbatissa in Kunigesbruckcn et ejusdem monasterii 5
conventus notum facimus omnibus presens scriptum inspecturis , quod nos de
conmuni consensu tres agros frugiferos apud Ilugesbergen sitos, quos apud dominum
Willebclmum Bägärium emimus, vendidimus Heinrico de Rodesbeim civi Argentinensi
in liberam proprietatem sibi et successoribus suis perpetuo possidendos , nos et
successores nostros bujus vendicionis warandos, prout justum fuerit, constiluentes. lo
in bujus rei testimonium präsentes lilteras sigillo nostro fecimus conmuniri. acta
sunt hec publice in Argentina anno incarnalionis domini 1241, presentibus biis :
Elizabet sacrista, Agnela de Pfetensbeim, Lucarda de Beltensdorf nostris sororibus,
Volmaro de Winecke, Cünrado de albo Castro, Betzelino, Harlungo, Wecelone
nostris fratribus. is
Predictos vero agros concessit nobis idem Heinricus usque ad terminum viginti
annorum in curiam noslram Hugesbergen colendos sub tali condicione, quod nos
omni anno medielatem frucluum eorundem agrorum eidem Heinrico vel beredibus
suis in civitatem Argentinam presentemus.
H aus Straßb. Hosp. Ä. St. Marc lad. 6 fasc. 38 or. mb. c. sig. pend. ao
277. Das Straßburger Domcapitel schlägt gegen Zins und Ersatzleistung seinen
zum Steinhoch genannten Hof in Straßburg zu dem des Domcanonicns Heinrich
von Oeroldseck. 1242 Februar 4.
A[rnoldus] prepositus , B[ertholdus] decanus , F[ridericus] cantor totumque
Argentinensis ecclesie capitulum universis presens scriptum intuenlibus nolitiam 25
subscriptorum. noveril presens etas et futura posterilas, quod nos ad petilionem
dilecti nostri concanonici H[einrici] dicti de Geroltzeck curiam quandam dictam zum
Steynebock ^ ad communes usus capituli nostri pertinentem curie sue de communi
consensu nostro et voluntate conjunximus, sie tamen, quod idem H[einricus] de
prelibata curia sua quinquaginta solidos Argentinensis monete annuatim persolvet, 30
quousque possessionem aliquam capilulo nostro infra quinquennium comparabit tres
libras annuatim valentem. si autem infra prelibatum tempus id non expleverit, in
civitatem Argentinam tamquam obses se presentabit numquam inde recessurus sine
licentia capituli ante comparationem prelibate possessionis, ceterum si prefatus
H[cinricus] ante predictum terminum preventus morle possessionem ecclesie non 3ö
comparaverit, successores sui in eadem curia ad idem tenebunlur et eodem jure
gaudebunt, quo et ipse. ne autem super biis imposterum aliquis dubietatis scrupulus
Vergl. Straßb. Gassen- u. Häusemamen i. Müteküter S. 120.
1342 «13
valcat oriri , prcscnles littnras sibi conlulimus stgillo capituU notlri muoimioe
roboralfis. acta anno domint 1242, 2 nouas fehruarii.
n aun Straßb. Bet.-A. 0 fuc. S4flS nr. 801 Copü&ueh de$ Dom$H/U vom ekm Uamd dt$
aunfjeherulen Vlten Jiihrh. t/efchriebe»,
Oedruckt nach di-m Uli. iiiü. 1347 bei Ormdiditr Oett». itM. III, SSB mr. 890.
278. S igelin der ^chvUheiß und die Oemeinde von Oberehenheim beurkund*»
eine Ackerschenhxmg Irmenlruds, der Wittwe ihres Mitbürgeri Peregrin Loetu, M
ihre in das Slraßburger St. Agneskloster getretene Tochter Uthicha. 1242 Mär$ 25.
Sigelinus scullclns de Oberchenhein et ejusdem loci civium universitas omoibns
10 hoc inätnimentuni publicum inspecturis solutcm in pcrpetuum. noverinl uniTerri
presentes et futuri, quod Inncndrudis vidua el relicta Percgrini dicli Loci quondam
civis filie suc Ulhiche, quc npud cenobium sanctc Agnelis in Argentina ' religionis
hahilum et consorciuin suKC(>[)it, de consensu filiorum et heredum suorum Wollbelmi,
Sifridi, Pcregrini fratrum Ütliicbe memoratc agros decem viniferos in büs locis
15 sitos : curiam cum agro et diraidio in Oberhebenhein, apud locum, qui dicitur
Birbome, agnim, ilein Sleinfurte tres agros, item ngrum Lutoldi, item Cristanebus
agnim, item apud Sericesmalen duos agros et dimidium cenobio et conventui sancle
Agnetis memorate in proprietalcm omnimodam et tres agros censualcs in Gertcwilre
cum omni jure agronim predictorum coram nobis contulit, tradidit et donavit. et
ao hec lilteris presentibus confitemur et publice protestamur. quere ut omnia premissa
debitam el inconvulsam firmitalcm obliiieanl, prescns instrumcntum exinde, ut
dictum est, confcclum sigillo civitatis noslrc rogatu partium fecimus soUempniter
conmuniri. acta sunt hec anno doniini 1242, 8 kaleudas aprilis, presentibus
hiis : scilicet fratre Petro suppriore Argentinensi et fralre Conrado de Mollesheim.
« Snlomone sncerdole supradicti oenobii, Sigelino sculteto de Elienhein, llugone milite.
Alobcrto niililc de Bischovehcim , Gozmaro milite, Ileinrico preconc, comite de
Halde et aliis quam pluribus.
B OM straub. Bet.-JL U fiuc. 3098 or. m^>. c »ig. pencL GmI erkaüim aitfd 4m
ObenkenMm.
279. J)er Straßburger Domscholoiticus Konrad wm Wdstertteh tekliektet einen
Streit zwischen dem Straßburger St. /' 'kloster und dem Ritter Dietrich ron
ffpfig, die Erbfolge seiner Enkelin Lixtoime, die in dies Kloster eingetreten,
betreffend. 1242 August 14 Siraßburg.
C[onradusl diclus de Wazcrstelz majoris ecclosie Argcntincnsis scolasticus uni-
» versis lioc scriptum inspecturis rei subscriple iidem adbil>ere. ne Upsu temporis
1 A',»n,,.;...*v» mm im Bm 4m St. ÄfumMottm tn» im im J«*r 1M& Tttfl. D. .'»•Clmim. IX.
740.
214 1242
veritas occulletur, noverint tarn presentes quam futuri, quod, cum Christina filia
B[urchardi] mililis de Trubtersheim ad annos nubiles pervenisset, zclum dei mente
concipiens celestem sponsum lerreno preferre decrevit et voto castitalis emisso ad
monasterium sancte Elizabeth situm in Argentina cum bonis malris sue jam
defuncle et cum bonis avi sui Detrici militis de Apiaca, que in donationem propter 5
nuptias avie sue dicebat quondam assignata fuisse', quibus bonis omnibus, si in
seculo remansisset, succedere debuerat, de voluntate dicti patris sui se duxit
transferendam et transtulit. cui donationi prefatus Dietricus avus premisse puelle se
opponens bona sie donala ad se ipsum potius quam ad puellam perlinere firmiter
asserebat. cum autem inter prelibatum monasterium, cui jus in dictis bonis ex 10
donatione legali jam erat aquisitum, ex parte una et prenominatum Dielricum
militem aliquamdiu questio verleretur ex altera, tandem ex utraque parte in me
scolasticum fiualiter fuit compromissum. vallato itaque arbitrio secundum juris fulci-
mentum, ad habundantius consilium assumptis hiis viris discretis : Erberhardo et
Rüdolfo dictis Scholzenbolz , Heinrico, Dielhero de Apiaca, Ortliebo de Rubiaca 15
mililibus, Wernhero diacono de Sunthoven, dictam questionem in hunc modum
duxi sopiendam et sopivi : videlicet quod sepefatus Dietricus miles bona sua, que
in donationem propter nuptias uxori sue quondam avie dicte Christine assignarat,
libere de cetero retinebit et absolute et insuper bona in sancto YppoUlo sita, super
quibus questio verlebatur, hereditario jure libere possidebit ; bona vero in Ersteim 20
sita, super quibus simihter questio vertebalur, apud monasterium prelibatum per-
petuo remanebunt, cum hac tamen distinctione, quod dictus miles in eisdem bonis
de Ersteim, que hactenus in sua tenuit potestale, deinceps usufructum saltim usque
ad terminum sue vite percipiet et post ejus decessum eadem bona demum ad
monasterium libere revertentur. hiis itaque de parcium assensu, ut prelibatum est, 25
legittime consumatis, ad amplioris roboris firmitatem et ad cautelam fuluroru'ra
partes utrcque ad dominum A[rnoldum] majorem prepositum, qui vicem domini
episcopi gerebat in judiciis, personaliter accesserunt et in ejus presentia confite-
bantur expresse premissam compositionem se ratam et gratam in perpetuum habi-
turos. insuper Richardus filius dicti Dietrici premissis omnibus consensit expresse. ao
ut autem ea, que premissa sunt, magis firma remanerent et autentica, presens
scriptum ad instantiam parcium premissarum venerabilis domini nostri B[ertholdi]
Argenlinensis episcopi necnon predicti domini A[rnoldi] majoris prepositi et meo
sigiUis fuit communitum. actum Argentinc anno domini 1242, 19 kalendas
septembris, presentibus hiis : domino Eberhardo de Entringen canonico Argenti- 30
nensi, Cünrado Virnecorn, Reinboldo filio suo seniore, Erbone filio domini Erbonis,
Gozelino, domino Erbelino magislro et aliis quam pluribus.
H aus Straßb. Hosp. A. lad. 90 fasc. 1 or. mb. c. 3 sig. pend.
1 Cfr. nr. 204.
12 4 3 MS
280. Heinrich von Fleckenstein verargt sich den Bürgern der SUutt Straß-
Imrg gegenüber ßr den flilhnvertrag, den Otto und Bnrckard von Oimbretl mit
ihnen zu Eckbohheim geschlossen haben. lif-i.'J Mai.
Kgo Ileinricus de Fleckenslein nottirn facio omnibus prescns scriptum iaspec-
& Iuris, qiiod »-go pro coinpoHilione iiiU-r eivcs Argontincnses cl dominum OUonem de
Uiiiebretou el irulrem »uuin ßurchurJum facta fidejussor sum cum cclehü fidcjusso-
ribus, proul coram domino cpiscopo Argenlineusi, scultelo de Ilagenouwe, domino
de Liohtcnberc et aliis provincialibus apud villam Eckebollesheim eadem oomposiüo
fuit coiilirrniila, sub luli condicione, si prcdicla compositio ab Ollone et Burchardo
10 frulribus de tlinobri'ten violula fuoril, quod ego, proul ccleri (idejussorcs eorum
juraim-nto preslito et fide data promiscrunt, lencar hoc emendare, fraude ei dolo
penitus exceplis. in liujus rei memoriam prcsenles lilleras sigillo meo feci commu-
niri. acta sunt hec anno incarnationis domini 1243, mense majo.
8 aus Slraßb. St. Ä. Venchl. Canstci-Q«w. Corp. K lad. 17 nr. 88 or. «6. e. «^. jMNrf.
15 Gedruckt nach Briefbuch A fol. 886i> »Mi bei SeMpflim AI». dipL I, 88« «r. 503.
281. Der Straßburger Domprobst Arnold beurkundet einen Vergleich tvfiscAen
dem Straßbiirger St. Katherinenkloster und Hugo von Luttenheim über das BetUt-
recht an einem Mansus dasclhst. l'Jf.'i Xorr/ziörr G.
A[rnoldus] pri'jmMtiiN Al|;l•llllll(•llM^s ■ viccs doimiii cjuscupi in jim; i!-- porrns
ao Omnibus lioc scTiptum publicum iuiuentibus salulcm in perpcluum. nuvcniil um-
vtTsi presenlcs et futuri, quod, orla discordia super cujusdam mansi vendicionc in
Lulbeiihcin intcr priorissam et convcntum sancle Kalherine in Argenlina ex una
parte et llupouem diele ville ex altera, tandcm posl divcrsas hinc inde concerta-
lioncs coram nobi.s in judicio factas partes propler bonum pacis in hoc convenerunl.
as quod, omnibus aliis propler renunciolionem ulrimque faclam omissis, prefalus Hugo
nobis presenlibus in jure confessus est in decem libris Argentinensis monete ceno-
bio leneri memornlo et, nisi usquc ad pentecoslcn proximo futurum inlcgraliter
solverel ensdora, extunc mansus jnm dictus, de quo lis inler ipsos vertobatur. ad
ipsuni cenobium jiirc propriotorio sine contrndiclione Ilugonis raemorali et suorura
») heredum foret dcvolutus omnino. fldejussorcs quoque Ilartungus, Cunradus, Folma-
rus et Ottho de sepe dicla villa ruslici pro ipsa pccunia ab ipso Hugone eidem
cenobio dnli ngros omnes ad eundcm mansum pcrtincntes statin) posl di
prefulü nionustcrio vel ejus certo nuncio totaliter sine dolo el sine fra;...,
per demonstrutionem certam assignare nee prius a (idejussione ipsn cruni ali j
3s absoluti. quare ut omnia premissa debitam et inconviilsam habeant Grmilatem, ad
pcliciouem partium presens exjnde scriptum publicum sigillo noslro fecimus aoUemp-
4HI
««I n
I iVr Ditm^rotist Arnold tntMmt wUt Hrinricna de OhMiut«ia arclridtonoa— , CAmndaa
unoti Thomo auch nnler dm Ztuftn titm Urkundt BitOtaf BtrtkM» fttr dm JDMMr Bmam, UU
S^pttmbf 30 (in cr»stino MichaheliiV StnM. Bts.-A. O f«M. 4X18 or. m6. c «a^. jmm
216 1243
niter communiri. acta sunt hec anno domini 1243, proxima feria 6 post festum
omnium sanctorum , presentibus hiis : clericis Leibelino custode sancti Thome ,
o
Ulrico de Erestein clerico nostro, Kagone plebano sancti Petri senioris ; civibus
Argenlinensibus Heinrico Felchelino et fralre suo Wernhero, Rüdolfo tlieloueario,
Cünrado diclo Gevaterman, Sigelino Rosebome, Burcardo diclo Böne et aliis quam
pluribus.
H ans Straßb. Hosp. A. Orphelins lad. 11 fasc. 11 or. mb. c. sig. pend.
282. Bischof Berthold von Straßhir/j erklärt die Besitzungen der Straßburger
Bürger in fünfzehn Dörfern der Grafschaft für dienst- und steuerfrei. 1243
November 28. lo
: In nomine sancte et individue trinitalis amen. \ Bertoldus divina miseratione
Argentinensis episcopus universis Cbristi fidelibus presens scriptum inspecturis
salutem in vero salutari. ne rerum geslarum veritas cadat in oblivionem, lilte-
rarum debet memoria perhennari. noverint igilur presenles et fuluri, quod nos,
considerata fidelilate et devotione, quam dilecti cives nostri Argentinenses erga nos is
et ecclesiam nostram habuerunt, de consensu et consilio capiluli nostri et aliorum
fidelium nostrorum omnes possessiones, quas idem cives nostri in quindecim villis
ad comiliam pertinentibus', scilicet Criechesheim, Tungensheim, Viilcriechesheim,
Pfetensheim, Berstete, Frankenbeim, Onolvesbeim, Truhtersbeim, Durningen, Uddeln-
heim, Offenbeim, Auenheim, Himeloltsheim, Dozzenheim et Belhen eo tempore, quo au
presens littera data fuit, possidebant, liberas permisimus ab omnibus exactionibus
et servitiis cujuscumque nominis, que nobis et successoribus nostris perpetuo dare
et facere deberent, exceplis hospitiis, que vulgo herberge dicunlur, in quibus nön
raagis ipsos quam alios villanos volumus gravari, fraude et dolo penitus cessante.
in hujus rei memoriam presentem paginam exinde conscriptam sigillo nostro et 25
sigillo capituli majoris ecclesie fecimus soUempniter communiri. acta sunt hec
publice anno verbi incarnati 1243, vigilia Andree, presentibus hiis testibus : Arnoldo
de Burgelen preposito majoris ecclesie, Heinrico de Stahelecke custode 2, Eberhardo
plebano in Rubiaca, Cünrado Virnecorn, Gozberto minislro fratrum, Erbone fiho
judicis, Friderico de Hagenouwe, Rudolfo fiho Lenzelini et aliis quam pluribus. 30
S aus Straßb. St. A. Vord. Dreizehn. Gew. Corp. A lad. 3» or. mb. c. 2 sig. pend.
Gedruckt ebendarnach bei Weneker Disqu. de ussburg. p. 6 = Lünig XIV, 1, 726 nr. 3.
Schöpflin Als. dipl. I, 386 nr. 504 (ex codice msc. Sebastian! Muegii a Boffzheim).
1 Vergl. B. St-Chron. VIII, AUg. Einl. S. 28 not. 2.
2 Der Bomcustos Heinrich von StaMeck erscheint sclwn 1241 September 12 in der biscMflichen 33
Pfalz zu Straßburg unter den Zeugen einer Urkunde Biscliof BertliMs, ebenso 1243 August im Has-
lacher Kloster als Schiedsrichter der bischöflichen Gemeinden Molslieim, Mutzig u. s. w. Cfr. Grandi-
dier Oeuvr. ined. III, 357 nr. 388, 361 nr. 395. In demselben Jahre December 26 urkundet zu Istein
Ober das Patronatsrecht der Kirche von Muri Albertus comes de Habsburk canonicus Argentinensis
et Basiliensis. Cfr. Ludewig Nov. vol. Script, rer. Germanic. II, 482.
1243 — 1244 217
283. Domprobst Arnold und Domciutos Heinrich von Straßhurg hemrknnden,
daß Meister MarsiUus und Jiruder Baldemar vom Ifof der Templer tu Bawmgarten
auf ihre Ansprüche an die liürger Straßhurgs, die Beschädigung dieses Uofes
belreff'end, verzichtet haben. Hfi.'J December G Straßburg in der bisehßflicken Pfah.
n A[rnoldus] prepositus el II[einricud] custos tnajoris ecclesie Argentinensis notnin
fiiciriius oinnibus prcsens scriplum inspccluris (estiinonium verilati perbibentes,
qiiud fralrcs tomplarii de curia BAingurl. scilicct frater Morailius magisler et frater
lialdcmanis, oinm-in uclionem, quam crgu rivea Argeulinenses pro dampnis eis in
eadctn curia a prediclis civibus illalis babuerunt, pure el libere remiserunt. in
10 bujus rci incinoriam prescntem paginam sigiUis noslris fecimus communiri. acta
sunt bec opud Argcntinam in palatio episcopi anno incarnalioni.s douiini 12-13, feslo
Nicolai , prcsontibus biis leslibus : vidclicel Go/jh-tIo inagislro civium , Erbone
juniore, Rudulfo de Vegersbeim, Fridcrico inier mercalores, Friderico de Ilagenowe,
Rddulfo ülio Lentzcbni, Heinrico fiiio Marsilii el aUis quam pluribus.
IS 8 au* Straßb. St. A. Rriofbnch A fol. 61l> mit der Uebenchrift : das die von Bflmgut«!
vontignnt nf den ichaden, der in von den bnrgern von Straxborg an dcmatlbea wiia-
hofe goschach.
Gedruckt hei Stroltel VaUrl. Gesch. d. EU. I, MO not. 3 tlme nSiken Quitttmmt^.
284. Qeleitsbrief der Straßburger Gemeinde > für Bote» der Straßburger St.
90 Marl ins kirche, die Beiträge zur Erveiterung und tmt NtnboM derselben stameln
sollen. l'Jn.
LJuiversis Christi lidelihus, ad quo3 presentes litlerc pervenerinl, consules el
universitas civium Argculinensium sahilcm cum obscquio vohtntario. leslimonitim
perbibcmus verilati, quod latorcs prescnlium veri nunlii sunt ecclesie sancli Marliin
3S in Argeuliua, ad quam ampliandum el recdificandam neccssarium esU ul elemosinas
veslras porrigalis, quia mullc sanclorum reliquie in cadem ecclesia sunl recondite.
rogamus igilur el alTeotuose moncmus vostram dileclionem, qualenits lalores pre-
sentium benigne el boneslc recipiatis elemosinas veslras per ipsos ad opus beali
Martini, proul dcus Tobis inspiraveril, Iransmillenles, ut proinde mercedem con-
80 dignam opud doum recipialis el nos apud vos leneamur promereri sciluri. quod
nos bona el mala laloriitus presenlium nunliis beali Martini illala nobis rvpulabi-
mus. dalum anno doniini 1213.
S au» Stralib. St. A. Vcwohl. lanzIci-Oew. Corp. K lad. 2;Jh nr. 7 or. m6. e. $ig. pntd.
laeto.
'}. Berbtoldus episcopus Argentinensis capitulo Argcnlincnsi, quod bona in
Cellesbeim sita, quc Ileinricus advocalus episco|)alis in Bernstein possedil pro annuo
censu uiiius vini onie annuatim in cena domini cnjälulo iiersolvende, ipsi dedcral,
in cuncambium bona in Kolbutesbeim , in Tal>ocbeinstein ol in MoUesbeim siU,
quc Conrudus cocpuis suus babebal, concedit. «quwt dilecli in.» MStain Ipod
M
218 1244
Tabechenstein, presentibus W[illehelmo] vicedomino nostro, E. plebano de Zabernia,
B. capellano noslro et aliis quam pluribus, anuo domini 1244 kalendis februarii.
1244 Feiruar 1 Dachstein.
Aus Grandidier Oeuvr. ined. III, 365 nr. 403 nach dem lib. sal. 1347.
286. Alhero der AM und der Convent des Cistercienserkhsters Neuburg ver- 5
ziehten auf jeden Ersatz des Schadens, den die Bürger Straßburgs ihrem Donnen-
heimer Hofe zugefügt haben. 1244 Februar 25.
Albero divina miseralione abbas Novicaslri Cirstentiensium ordinis et ejusdem
monasterii convenlus notum facimus omnibus presens scriptum inspecturis, quod
nos omne dampnum a civibus Argentinensibus nobis in curia nostra Tunnenbeim 10
illatum pure et libere remisimus ita, quod a nobis vel nostris super eodem dampno
nulla questio deinceps mota fuerii tarn in judicio spiritali quam seculari. in bujus
rei memoriam presentem paginam sigillo nostro munilam predictis civibus conces-
simus habendam. acta sunt bec anno domini 1244, festo Matbie.
S aus Straßb. St. A. Verseht. Canzlei-Gew. Corp. K lad. 17 nr. 110 or. mb. c. sig. pend. 15
laeso.
Gedruckt nach Briefbnch A fol. 232b Md. bei ScMpflin Als. dipl. I, 387 nr. 505.
287. In der Lehnsurkunde Qraf Ilartmann des altern von Kyburg für die
Straßburger Kirche unter den Zeugen .• A[rnoldo] preposilo, H[einrico] custode et
Reinardo de Tenge canonicis Argentinensibus , Wal[thero] marscalco , Wil[lebelmo] 20
vicedomino Argentinensibus. acta sunt bec in Herbotesbeim anno domini 1244,
septimo kalendas maji. 1244 April 25 Herbolzheim.
B aus Straßb. Bcz.-A. G nr. 53 or. mb. c. 3 sig. pend.
Gedruckt ebendarnach bei Grandidier Oeuvr. inid. III, 366 nr. 404. Nach dem Original m
Schwys i. Arch. f. Schweiz. Gesch. V, 296 = Ftessel Ulmisches Urk.-B. I, 71 nr. 55. 25
Herrgott Geneal. Habsb. II, 274 nr. 337 imch einem Codex von St. Blasien. Vergl.
J. E. Kopp Gesch. d. Eidgen. Bünde II, 596 ff.
288. Meister und Rath der Stadt Straßburg beurkunden, daß ihr Mitbürger
Konrad Virnekorn ein städtisches Grundstück drei Conversenschwestern verlehnt
habe. 1244 Juni. 30
Rudolfus de Vegersbeim et Gozzo filius Nicolai magistri burgensium in Argen-
tina et consules Argentinenses. tempus fluit et mundus defluit et cum illis fluunt
et defluunt, quas mundus ordinal, actiones. notum facimus igitur universis Cbristi
fidelibus presens scriptum inspecturis concivem nostrum Cünradum Virnecorn de
plenario consensu et per manus universorum liberorum suorum aream unam apud 30
Merissot ^ sitam sororibus conversis scilicet Adelbeidi, Mebtbildi et Adelbeidi con-
1 Vergl. Straßb. G ssen- u. Iläusernamen i. Mittelalter S. 107.
12 4 4 'hd
cessisse a feslo sancti Juhannis baptistc proxitno futtiro usqne ad lermimun oenttua Jmu m
linnorutn ipsis et succcssoribus .suis possidendam sub (ali condiciooe, quod de eadem
areo ((uiiKpio .solidi donarioriini usualis tnoncte et duo cappones omni anno peraol-
vanlur sine utnni auginentutiunc. »i aulcm iiifra tonninum prediclum area predicta
0 vendita, douata, trunsmutala vcl aliquo modo fucril alienata, pactum predictam
nichilominus ralum älabil. si vero possessorcs prefatc arrg edificia aua veodere Tel
obligaro volucrint, priino doinino curie debent cxponerc ct. si dominus curia onn-
petcns preciiim, siciil alii etnplorcs, pro edificiis dcderit, sibi asaigiiabiiot ; ain
autcin ]Hjsä(;ssorcs ur^g edificia »ua iu usus suos cum pacto suo ootiTertant, stoe
10 omni conlradictione, fraudc et dolo penilus exccplis * ; receptorea autem ar^^ aont
domino curic erscalz daturi. nc igilur hoc factum posterorum cavillalionc vcl tem-
poris ol)livi()iic possit iu irrituni rcvocari, prcsens exinde pagina est conscripta et
sigillu civilalis cünmuiiilu. acta sunt liec publice anno verbi incaroati 1344,
mense junio, prcscnlibus biis teslibus : consulibus civitatis videliccl Waitbero
15 marscalco, Alberto Bagario albo, Friderico de üfwilre, WUlehelmo Ticedomino,
llecelone de Eckeverdisheim, Ci'inrado Virnecorn, Burcardo Dispensalore, Hugone
Ripliiio, Johanne Vilulo, Wirico, Heiurico Iheloncario ultra Bruscam, Ileinrico de
Rentingen, Ilugune de Scillencheim, Siglino Bilde, Gozelino liliastro Vituli, Johanne
Iloygiero, Rudegero filio Lenzelini, Rudolfe de Vegersheim et Gozzonc filio Nicolai
M magistris civium et aliis quam pluribus.
T atu Straßb. Thom. A. Beginen lad. 12 or. mb. e. »ig. ptni.
289. Der Deulschordensmeister Berthold ton Tannenrode beieugt den Bürgern
Straßburffs, daß sie den ablrütmigen Ordensbruder Emfrid am Neuenbürg, der
zu iSlraßhurg einen liederlichen Lebenswandel geführt, er^rifen mtd ihm autge'
•a liefert haben. 1244 December 17 Slraßburg.
Frater Bcrtholdus de Thannenrode prcceptor domus Theutonice per Alcmanniam
tenorc prcsentiuni nutum facinius universis hanc litteram inspccturis, quod, cum
Ernfridus quondam frater domus nostro dictus de Nuwenburc • pretextu artioris
religioni.s iiitrnnde cum instantia a nohis licenliom poslularel, nos credentcs cum
80 spirilu dei moveri, hahilo prudentnin fralrum, q»ii tunc circa nos cranl, consilio,
ipsum juxta consuetudinem in hujusmodi casibus hactcQus observalam ab obedienlia
et ordinc nostro sub hac forma duximus absolvendum, quod ad beati BenedicU vel
sancti Augustini sine mora regulam sc transferret absque qualibcl fraudc et dolo
SB ' Die Kiedcrlatimno des AntUchm Ordmu tm SirtMmrf erfol0« mm* Kömiflktftn ent m Jmkr
1386, vergl. D. Sl-Chron. IX, 73:'. Joh, \oift Ottk, rf. i2nif«Ani XiOmmlnM l, 77 mal, » tMiM Um
nitne genügendm Grund ein Han» *h Sintßburp m, da* MulhtUU >/«• Wittttr Komrmig 4t» VogU rm
Sehtearmthtnj im Jahr 1315 gtwhenH habe mit der Verj^fttthtumg für de» Jirtifni Hmkmriitir
Herminn tvn SaUa, ihr mm ÄHkanf eines LamUtenUeB bei AraUMiy 400 Murk aUber em kAm. ßit
40 belreffemie Urkunde i. Berliner G. St. A. CopiAriaiu 1 C ^i tur. 66^ gmtimiU hti ITInaii IM. md.
TeutOH. I, 40 nr. 48.
220 1244
habitum assumendo. sane hiis in fralrum presenlia publice actis proxima dominica
Mai IS post ascensionem domini proximo nunc preteritam, jam dictus 'E.rnfridns, Omnibus
TÜs et modis ad religionem et bonam conversationem tendentibus penitus postpositis
et abjectis, viciis et nequitiis indulsit, habenas laxans turpiludinibus et lubricitali,
deum non limens, hominem non reverens, animi levitatem protestans gestu et 5
habitu indecenti. verum cum hujusmodi insolentias in diversis quidem locis ,
maxime tarnen in honorabili Argentinensi civitate exercuisset, reverendi cives ipsius
civitatis a personis religiosis et amicis ordinis nostri enormem et perversum ipsius
statum cognoscentes tum pro dilectione, quam erga nos et domum nostram dudum
gesserunt, tum quia ipsius enormitates eisdem tamquam viris boneslis et vere 10
katholicis displicebant, eum in manifestis et notoriis fornicationibus et turpitudinibus
deprehensum usque ad nostram fecerunt presentiara detineri. nos vero, iam cum
religiosis quam aliis prudentibus viris super lioc diligenti habito consilio et tractatu,
diversis quidem rationibus nos moventibus, eo tamen maxime, quod, prout se obli-
gaverat, ad alium ordinem non intrarat nee alibi fuit professus et ob hoc nos ipsum 10
tamquam ovem non solum errantem, sed que jam perierat, ob certum anime sue
vitandum inleritum requirere tenebamur propter dei et proximi dilectionem, sepe
dictum Y^rnfridum a prefatis reverendis civibus una cum fratre Andrea de Honlo
fratre, Alberto de Bastheim fratre, Burchardo de Munristat fratre, Conrado de
Wizenburc duximus personaliter requirendum. qui nobis eundem cum quatuör 20
marcis argenti et dimidia ^ elemosine domus nostre, quas subtraxerat, provide resti-
tuerunt secundum disciplinara domus et dei honorem et sue salutem anime casti-
gandum. in cujus rei testimonium evidens prefatc civitati litleram presentem scribi
jussimus et sigilli nostri munimine roborari. actum Argentine anno domini 1244,
16 kalendas januarii. iß
S aus Straub. St. A. Verseht. Canzlei-Gew. Corp. K lad. 24 nr. 9 or. mb. c. sig. pend.
290. J^as Straßhirger Domcapitel verpßichtet sich, die Straßburger Voglei nie
in die Hand eines fürstlichen Geschlechts kommen zu lassen. 1244.
Arnoldus prepositus, Bertoldus decanus, Fridericus cantor, Cünradus scolas-
ticus, Cünradus camerarius, Ileinricus custos totumque capitulum majoris ecclesie 3o
Argentinensis ' notum facimus Omnibus Christi fidelibus presens scriptum inspec-
turis, quod, sicut olim a capitulo nostro, mediante venerabili domino Heinrico felicis
memorie Argentinensi episcopo, sacramento corporali interposito firmiter extitit
promissum 2, sie et nos, utilitate ecclesie nostre inspecta, firmiter et fideliter pro-
mittimus et jam dictum promissum pro nobis et successoribus nostris innovamus in 35
a] quatuor — dimidia auf Rasur.
1 Das Straßbwrger Dommpitel, an der Spitze A[rnoldus] prepositus, B[ertoldus] decanus, F[ride-
ricus] cantor fixirt im Jahre 1244 auch die Bestimmungen über die Zinszahlung an seinen Lampert-
heimer Hof. Cfr. Grandidier Oeuvr. ined. III, 371 nr. 408.
2 Cfr. nr. 181.
1244 - 1245 m
CO videliccl, (|iio(l advocatinm Argcnlineiisciii cum suis pertioentiis Dulli amqnain
illuMiri vel superillu.siri persone, imperalori videlicet, regi sea duci aal proli
coruiiuloni concedamus vel ab cpiscopo nosiro conccdi pennitlamus infeodalionis,
vendilioniH, pignuratiütiis, pcnnulfitioniM, commmioni.s seu quolil)ct omnino t\ltil<<
fi alieiialiüiiis. et si forU;, quod (il)»it, quisquam fpisco]X)ruin id adtemptaret, fidr'lit<r
proinitlitntis omnes siinul tulis viribus nostris et per eas, quas possumus, vtas jur;^
büc inpugnarc. in hujus rei mcmoriam bnnc paginam sigillo nostro fccitnus cocnma-
niri. acta sunt bcc publice unno verbi incarnati 1214, presenlibus hüs tcsttbos :
de ministerialibus ccclesic WaUbero inarscaico, Lentfrido cl Eberbardo fralribus de
10 Lundeslicrc, Alberto Bagario albo, Fridcrico de Ufwilre, C&none de Bcrcheim,
Heinrico burcgravio, Wernhcro de Loubegazzen, Ilcinrico de Sconenouwe, llecclone
do Kckcvirdesbcim ; de civibus Cünrado Virneconi, Burcardo DLspcnsalorc, Erbone
juniore, Oo/.biTlo minisiro friilriiin, Erlwne filio jiidicis, Rudolfo de Vegerehcim,
Hugone Riplino, Johanne Vitulo, (jozzonc ülio Nicolai, Fridcrico inier mercalores,
ir> Reiniboldo Sliubcnwec, Cftnrado de Zavernia, I'etro Napa, Siglino Bilde, Uozelino
filio Rudegeri, Jobaune cl Ilelferico de Kunigcsboven, Rcirnboldo Vimecom, Rudolfo
filio Lcnzelini, Heinrico filio Marsilii, Hugone de Scillencbeim, Heinrico theloneario
ultra Bruscam et aliis quam pluribus.
S au» Siraßb. St. A. Vord. Drci/ehn. «ü ■ ' \ ' " nr. mh. r. ,../. i^,„l.
ao Gedruckt mtch Uriofbach A fol. 66b li«/ .i.jj. I, .;.•>•> ur. Uo'y
291. Meister und Rath der Stadt Straßburg beurkunden, daß ihre MUHrgtr
Btirchard Bone und seine Frau Quta alle ihre Habe dem St. KathtrmenUoster
daselbst geschenkt haben. 1245 Mai 27
Rudülphus de Vegorshoim et E[rboJ lilius Nicolai magislri civiuui cl tolum
98 consilium Argcntinensc omnibus boc publicum instnunentum inspccturiü salutem in
pcrpeluuni. novcrint el scianl universi presenlcs et fuluri, quod Burcardus vulgo
dictus Bone et Gula uxor ejus cives Argenlinenses communi consensu et unanimi
vobinlote pure propter deum el animarum suarum salulem omnia bona sua habita
el luibenda, mobilia et inimol)ilia, convenlui sororum sanete Kalbariue in Argen-
80 tina ordinis sancti Sixti de urbe sine contradiclione qualibct. nobis pn>senlibus cl
conscntientibus, jure proprietario conlulcnint et liberaliler donarunl. quare ut hec
premissn donatio debitani et inviolabilem obtineal firmilatem, sigillo civitatis nostre
prosontcm exinde lilternm docrevimus sollenipniler communiri. acta sunl hec
anno dumini 1215, proximo sul)l)ato ])ost festum asccnsiouis domiaice, prescalibus
SB biis, Wulllu-ro marscalco ctc'.
Aua Wmektr OoU. arck. p. 6U.
' Art dem nUmlicMm Jahr, Nvttmibtr 13 Straßbnry, brfrtH PfttUyruf Rudolf 11 ran Tühim§m itr
JlitniiriH Guta t» ^nßbur<r, TocMer ia vtrttorbntm Ounlnm ran lyorthnm, m»d ikrm £WUw
liurkhanl eim$ ilind^ OüUr tu JIriwulktim «NM jtdir MpAe. UtUtr dm Zmgim Bmiktrd «m Mm»
40 StnUiburger Bürger. 1 ,Ar. /. Oetek. d. Obtrrh. Ut, 138 Rtfmt muck «mmt itmhtktm Cektr-
tragung dtt ttrlornm >"
222 12 4 5
292. Pabst Innocenz IV nimmt das FrmienMoster St. Marx zu Straßhurg
in seinen besondern Schutz und ertheilt ihm umfassende Privilegien. 1245
Juni 12 Lyon.
\ Innocentius episcopus servus servorum dei dilectis in Christo filiabus . . prio-
risse ecclesie sancli Marci Argentinensis ejusque sororibus tarn presenlibus quam 5
futuris regulärem vilam professis in perpetuum. \ religiosam vitam eligenlibus
apostolicum convenit adesse presidium, ne forte cujuslibet temeritatis incursus aut
eas a proposilo revocet aut robur, quod absit, sacre religionis enervet. eapropler,
dilecle in Christo filie, vestris justis postulalionibus clementer annuimus et ecclesiam
sancti Marci Argentinensem, in qua divino estis obsequio mancipate, sub beati lo
Petri et nostra proteclione suscipimus et presentis scripti privilegio communimus,
inprimis siquidem statuentes , ut ordo canonicus , qui secundum deum et beati
Augustini regulam in eadem ecclesia institutus esse dinoscitur, perpetuis ibidem
temporibus m\\o\dbiIiter observetur, prelerea quascumque possessioncs, quecumque
bona dicta ecclesia impresentiarum juste ac canonice possidet aut in futurum con- is
cessione pontificum, largitione regum vel principum oblatione fide/tw«» seu aliis
justis modis prestante domino poterit adipisci, firma vobis et hiis, que vobis suc-
cesserint, et illibata permaneant. in quibus liec propriis duximus exprimenda voca-
bulis : locum ipsum, in quo prefata ecclesia sita est, cum omnibus pertinenliis suis,
cum pralis, vineis, terris, nemoribus, usuagiis et pascuis in bosco et piano, in ao
aquis et molendinis, in viis et semitis et omnibus aliis libertatibus et immunilatibus
suis, sane novalium vestrorum, que propriis sumplibus Colitis, de quibus aliquis
hactenus non percepit, sive de vestrorum animalium nutrimentis nuUus a vobis
decimas exigere vel extorquere prcsumat. liceat quoque vobis, personas liberas -et
absolutas e seculo fugientes ad conversionem recipere et eas absque contradictione 25
aliqua retinere. prohibemus insuper, ut nulli sororum vestrarum post factam in
ecclesia vestra professionem fas sit, sine priorisse sue licentia de eodem loco nisi
artioris religionis obtentu discedere ; discedentem vero absque communium lilterarum
vestrarum cautione nullus audeat retinere. cum autem generale interdictum terre
fuerit, liceat vobis clausis januis, exclusis excommunicatis et interdictis, non pulsatis 30
campanis, supprw*« voce divina officio celebrare, dummodo causam non dederitis
interdicto. crisma vero, oleum sanctum, consecrationes altarium seu basilicartim
benedictiones monialiura a diocesano suscipielis episcopo, siquidem catholicus fuerit
et gratiam et communionem sacrosancte Romane sedis habuerit et ea vobis voluerit
sine pravitate aliqua exhibere. prohibemus insuper, ut infra fines parrochie vestre 35
nullus sine assenstt, diocesani episcopi et vestro capellam seu Oratorium de novo
construere audeat, salvis privilegiis pontificum Romanorum. ad hec novas et inde-
bitas exactiones ab s-rcMepiscojns , episcopis, archidiaconis seu decanis aliisque
owjnibus ecclesiasticis seciilaribusve personis a vobis omnino fieri prohibemus.
sepulturam quoque ipsius loci liberam esse decernimus, ut eorum devolioni et w
extreme voluntati, qui se illic sepeliri deliberavevinl, nisi excommunicati vel inter-
dicti sint aut publice usurarii, nullus obsistat, salva tarnen justitia illarum eccle-
1246
siarum, a quibiia rnortuurum corpora assumuntur. decimas prelerea et
ad jus ecclesiarum veslrarutn spcctantes, quo a laicis detinentur, redimendi et
legitime lilxTorxli de iiiunibiiH eunim et ad ecclesias, ad quas pvrlincnl, revocaodi
lÜHiru sil vubis de noslra auclorilale facultas. ol>cuulc veru ti; utmc ejusdem loci
5 priurissa vcl carutn aliqtia, qiic tibi successcrit, nuUa ibidem qualibet gubrepüoius
astutia seu violcnlia preponatur, nisi quutu sorurcs coinmuni conMrnHu vcl eamm
major pars consilii sanioris secundum deum et l>eali Auguälini re^^ilam pr ;
eligendarn. poci quoqiic et traiiquillilati veslre paterna in postenim sülm itiKuup
providere vuleiitt's uuctoritule apuslolica inhibemus, ut infra clausuras lucorum seu
10 grangiarum vestranim nuUus rapinam seu furtum facere, igoem appoocre, san-
guiucm fuiidcre, bütninem teinere cai>cre vel interficere seu violenliam aodeat
exercere. prelerea onuies liberlales et iiiununilat<'.s a predecessoribus noslria Romanis
pontiticibus ccclesie vestrc concesäas iiecnon liberlales et cxempliones tecularinm
exaclionum a regibm et prinoipibus tcI a/m fidelibtu ra/ionabiliter vobis indultas
IS auclurilalc apostolica conCrmamus et prcsenlis scnpti pricilcgio commuoimus.
dccerniniiis ergo, ut nulli oinnino hominum liccat, pn-fatam ccclesiam temere per-
turbarc util ejus possessiones aufcrre vcl ablalas reliuere, minuere seu quibuslib^
vexalionibus fuligure, set omnia inlegra conser\'entur earum, pro gnanim gi^er-
natione ac sustentalione concessa sunt, usiius omnimodis profutura, salva sedis
90 apostolice auclorilale et dioccsaui episcopi canonica juslitia. si qua igitur in futurum
ccclesinstica secularisvc persona hanc nostrc conslilulionis pagiiurs» tciena contra
eatn temere venire temptacerit, secundo tertioce commonita, nisi reatnm suum
coDgrua satisfaclione correxcril, polestalis Iionorisque sui careat dignilate reamque
se divino judicio existerc de pcrpelrala iniquitate cognoseat et a tacratUsimo eorport
» ac sanguine dei et domini redemptoris nostri Jesu Christi aliena lial alque io
cxlrenio oxamiuc districle subjaceat ullio»t. cunclis aulcm eidcm loco sua jura
servanlibus sil pax domini noslri Jesu Christi, quatinus et hie fructum bone
actionis percipiant et apud districlum judicem premia eteme pacis invenianl.
amen amen.
in (0.) Ego Innocentius calbolice ecclesie episcopus subscripsi. (M.)
t Eqo Olo Portucnsis et sancle Rufine ej)iscopus subscripsi. -f- tgo Petrva
Albanensis episcopus subscripsi. + ego Willelmus Sabinensis episcopus subscripi
4- ego Odo Tusculaniis episcopus subscripsi. + ego Petrus tituii saneti iAirt-...
presbyter cardinalis subscripsi. + ego Wiilelmus iasUice dmodwim apottohrwm
:s presbyter cardinalis subscripsi. + ego Johannes titufi saneti LaurentU in Lucina
presbyter cardinalis subscripsi. + ego frater Hugo tituli s»net4 Stimt prM'
byter cardinalis subscripsi. -\- ego Octavianus sancte Marie ioviolate ■ diaoonos
cardinalis subscripsi. + ego Petrus saneti Georgii ad velum aurcum diaconus
cardinalis subscripsi. -f ego Jobannes sancU Nicolai in carcere Tulliano diaconus
40 cardinalis subscripsi. + ego Willelmus saneti Eustachii diacoous cardinalis
subscripsi.
■) U IDTilliU.
224 12 4 5
Datum Luguduni per mamim maffistri Marini sancle Romaue ecclesie vice-
cancellarii 2 idus junii, indictione 2, anno dominice incarnationis 1245, pontificatus
domini Innocentii pape quarti anno secundo.
H aus Straßb. Hosp. Ä. lad. 89 fasc. 6 or. mb. c. buUa pend. Das Pergament an vielen
Stellen ausgerissen. 5
H 1 coli. ibid. cop. cJiart. sec. XVI ^.
293. Pabsl Innocenz IV unterstelU das St. Kalherinenkloster zu Straßhurg
dem Dominikanerorden. 1245 Juli 4 Lyon.
Innocentius episcopus servus servorum dei dilectis in Cliristo filiabus . . priorisse
et convenlui monasterii sancle Catherine Argentinensis salulem et apostolicam lo
benedictionem. apostolice sedis benignitas prudentes virgines, que se parant
accensis lampadibus obviam sponso ire , tanto propentiori debet studio prosequi
caritatis, quanlo majori propter fragililatem sexus iodigere suffragio dinoscuntur.
cum igitur, sicut ex parte vestra fuit propositum coram nobis, vos incluse corpore
in castris claustralibus, mente tamen libera devote domino famulantes de institu-
tionibus fralrum ordinis predicatorum illas, que vobis competunt, baclenus lauda-
biliter duxeritis observandas ac committi . . magistro et . . priori Theutonie ipsius
ordinis affectetis, nos pium vestrum propositum in domino commendantes, devotionis
vestre precibus inclinati, vos et monasterium vestrum auctoritate presentium magistro
et priori committimus supradictis, eadem auctoritate nichilominus statuentes, ut sub 20
magisterio et doctrina magistri et prioris priucipalis Theutonie dicti ordinis, qui pro
tempore fuerit, de cetero maneatis illis gaudentes privilegiis, que ordini predicto ab
apostolica sede concessa sunt vel imposterum concedentur ipsique magister et
prior, contraria constitutione ipsius ordinis vel indulgentia ab apostolica sede
obtenta seu etiam obtineuda nequaquam obstantibus, animarum vestrarum solici- 25
tudinem gereutes et curam ac vobis de constitutionibus ejusdem ordinis illas, que
vobis competunt, sine difficultate qualibet exhibentes eidem monasterio per se vel
alios fratres sui ordinis, quos ad hoc viderint ydoneos, quociens expedierit,
officium visitationis impendant corrigendo et reformando ibidem tarn in capile quam
in membris, que correctionis seu reformationis officio noverint indigere, nichilominus 30
instituant et destituant, mutent et ordineut, prout in aliis monasteriis monialium
ejusdem ordinis fieri consuevit ; electio tamen priorisse libere pertineat ad conventum.
confessiones vestras audiant et ministrent vobis ecclesiastica sacramenta et ne pro
15
1 Ebenda lad. 90 fasc. 2 findet sich im Original die ganz gleicMautettdi Bulle Innocenz IV für
das St. ElisabcthMoster zu Strasburg, 12i5 Juli 4 (4 nouas julii) Lyon. Von den zwölf Cardinais- 35
Unterschriften fehlt nur die letzte und an neunter Stelle steht Egidius sanctorum Cosme et Damiani
diaconus cardiualis. Vergl. den Druck bei Grandidier Oeuvr. ined. III, 377 nr. 417. Mit diesem
Privileg für St. Elisabeth stimmt eine Bulle Innocenz IV für das Kloster des lieiligen Evangelisten
Johannes zu Straßburg in Inhalt, Datirung und Stibscription vollständig überein, i. Straßb. Hosp. A.
lad. 90 fasc. 11 or. mb. c. bulla pend.
1245
(!0, quüd in inonaslerio vestro i])siu8 ordinis fratres residere conünne non («neolur,
pro defeclu saccrdulis possit ]>criculuin imniincre, prcdicti magistcr et prior ad
confcssiorics in nocesüilutiä urticulu uudiendus et miniätrunda sacrainenla predicta
vuliis deimlcnl uli(iuus discrctus cl providus cüpellauo». ad lioc liccal vobis reddUtis
:> el püsäcasionca recipere ac ea libcrc rclincre, non obstanlibtut coDlraria consuetudine
scu statuta ipyiuü urdinis cündrinatione sedis apostoUcc aul quacunquc firmitate alia
roborutis. null! ergo omninu honiinum liccat, hunc paginam nostre conoeasioDM et
conälituliuniä inf'ring(!re vcl ei uusu lenicrario cuntraire. si quiii autem boo aUMDpUre
presunipserit, indignuliunetn uuinipteutis dci et beatoruin Pelri el Pauli apostolorum
10 ejus sc noverit incursurum. datum Lugduni 4 uonas julii, poDtükatos oostri
anno tcrtio.
T au» Straßb. Thom. A. Dominicains Ud. 6 iMMnX tiner BmHUifmig AiM Ortgon XI,
1371 Novrmlicr lü Avignon, or. mb. e. bulla pend.
Oeäruckt bei JiipoU Jiullar. ord. prttdicat. I, 150 nr. 89 (es arclÜTO ontiaia Üb. A)'. —
18 JUtluut lieg, pontif. nr. 11700.
294. PaM Innoceni IV gestattet dem Straßhwrger St. Thomascapittl nur di4
päbstlichen Procisianen, welche die vorliegende Indulge*z encöÄMH, tu betukte».
1245 JVovcmber W Lyon.
Innoccntius cpiscuim^ scrvus servorum dei diicctis (iliis . . preposito cl capilolo
^ ecclesie sancli Thunie Argentiiiensis salutem et ai)oslolicani benedictiouem. veslris
precibus inclinati aucluritale vubis presentium iuduigcmus, ut non teneamini alicui
per litteras apostolicas providere, nisi de indulgentia bujusmodi cxpressam fecerinl
nicnliunciu. nulli ergo umniuo liuniinum liccat, banc paginaui nostre conccssionia
iufriiigere vel ci ausu lenicrario contrairc. si quis autcm boc attemplare presump-
•a serit, indignulionetu omnipotenti:) dci et beatorum Petri el Pauli apostolorum ejus
.sc noverit incursurum. datum Lugduni 4 idus uovcmbm, poutilicalus noatri
anno terlio.
T au» Straßb. Thom. A. docnm. hiit. Ud. 1 (priviUgct) or. mb. f. buMa pmti. Auf im
liiickseite von gUi^er Hand : Johutncs de Aaisio.
ao Oetiruckt darnach M Ch. SchmüU lli»t. du ehnu de *. Tham p 313 nr. Si — AttJUit
Heg. pontif. or. 11969
> Ri}>olt I. c. frwdANl fhiehUmtend« BuUen Ihnoetni tY mUer dtmttiht» JMmm f%r imi 8L SU'
sabeih; St. .Vallhiiu«; St. Joluinnr»- uml St. Marcuaklo»ler tu Slnißburg. F\»r 4m kUUn imtlA Wf
fügte der l\ibiit er»t IJiO Februar 1 Lgon dit Einverleibung in den DuminUmmrvnhn, wie aw «iwr
» gteichfidU im Thom. A. ebenda beßndUehm BevUtignng Orvgon XI, 1371 (Meter 10 Avignem, m
eraehcH i»t. Für da.i Straßburger St. AgntvkbmUr Aott« er ditm MvAngd mitm fHätr gttKitfm, MM»
Mai 7 Lyon (cfr. JiiiH>ll I. c. p. US nr. M. — Mthmtl Rtg. fonttf. m. 11M8), tmd m leteier Amt-
füimmg wiederholt, 1347 OcUtht iS Lgon, </r. J<ii>oU I. e. p. 178 w. IM. — I^ttktut Mag. fM*/*
nr. U7:il. Für da* St. KathtrinnMtvItr mmtmertr mtt unwetentiitlm» Mmtttam Immemt lY Ai
rerleihungtdeeret, 1J49 Auguet 30 Lgom, Straßb. Hoep. A. lad. Itt ftMe. 8 or. mb. e. Mb JMM
226 12 4 6
295. Pabst Innocenz IV verheißt Allen, die das St. Marxhloster zu Straßhurg
am Weihtag besuchen werden, Ablaß. 1246 Januar IG Lyon.
Innocentius episcopus servus servorum dei universis Christi fidelibus per Argen-
tinensem civitatem et diocesim constitulis salulem et apostolicam benedic-
tionem. quoniam, ut ait apostolus, omnes stabimus [weiter wie in Nr. S21 bis 5
vitam eternam]. cum igitur monasterium sancti Marci Argentinense in ipsius honore
conslructum esse dicatur et ibidem ejusdem sancti venerande reliquie requiescant ac
ad promerenda sempilerna gaudia sanctorum sint sufFragia oporluna, universitatem
veslram rogamus, monemus et horlamur in domino in remissionem vobis pecca-
minum injungentes, quatinus ad monasterium ipsum in dedicalione ecclesie illius 10
devote ac bumiliter accedentes digna ibidem vota et munera pro peccatorum
vestrorum remediis offeratis, ut per bec et alia bona, que domino inspirante
fecerilis, ad eterne possitis felicitatis gaudia pervenire. nos enim de omnipotentis
dei misericordia et beatorum Petri et Pauli aposlolorum ejus auctoritale confisi
Omnibus vere penitenlibus et confessis cum debita reverentia et devotione in die 15
dedicationis ipsius illuc accedentibus annuatim quadraginta dies de injuncta sibi
penitentia misericorditer relaxamus. has autem litteras mitti per quesluarios dislric-
tius inhibemus, eas, si secus actum fuerit, carere viribus decernentes. dalum
Lugduni 17 kalendas februarii, pontiGcatus nostri anno tertio.
H aus Straßb. Hosp. A. lad. 89 fasc. 7 or. mb. c. buüa pend. Auf der Bückseüe wM von ao
, . , „ , , Johannes ,
gleicher Hand -I- _ . -t-
Johannes
296. Bischof Heinrich von Straßburg beurhundet, daß die Abtei Marbach ein
Orundstüch bei der St. Aurelienkirche zu Straßburg dem St. Arbogasthloster für
fünf Mark Silber verkauft habe. 1246 Januar. «
H[einricus] dei gratia Argenlinensis episcopus ' omnibus presentem paginam
inspecturis salutem in eo, qui est omnium vera salus. temporalis facti memoria
sepius oblivione tollitur, nisi viva voce testium vel litlerarum teslimonio confirmelur.
hinc est quod tenore presentium ad notiliam cunctorum volumus pervenire, quod
abbas et conventus de Marbach aream suam sitam juxta sanctam Aureliam in ao
civitate Argentinensi conliguam aree Reimboldi Virnekoru preposito et conventui
sancti Arbogasti vendiderunt pro quinque marcis argenti, volenles ipsam pecuniam
ad majorem utilitalera et ad usus converlere meliores, tradenles ipsis possessionem
ejusdem aree ab omni censu liberam et absolulam, nostro consensu super premissis
Omnibus accedente. ne ergo super venditione antedicte aree aliqua questio vel 35
ambiguilas possit in posterum suboriri, presentem paginam nostro et predicti
abbatis et conventus sigiUis munitam preposito et conventui sancti Arbogasti ad
Petitionen! et instanliam partium contulimus testimonialem. actum anno doniini 124G,
mense januario, sub Friderico abbate Marpacensi et Walfrido preposito sancti Arbo-
gasti. nomina testium, qui huic facto interfuerunt, hec sunt : Fridericus prepositus «
1 Daß Heinrich hier scJwn im Gegensatz zu nr. 397 als geweihter BiscJwf bezeichnet wird, ist
wohl nur ein Versehen des Copisten.
I
1246 SS7
saocte Trinilatis, Wernherus cantor, IleinricuH custos, Wilbelmus cellerarios Mar-
parcnscs, Juhanii(;s cclleruriii», SiTridus ciislos, liridol/u8 sscerdos caoonici Mnelt
Arhogusti, inagiHtt-r GcrvalcuH, Fridcricus diclti^ W c^tcrmaoous ciris ArgeottnenM,
Joliannes clericus filiua ejus et alii quam plures.
" JI aus Htraßb. Hoip. A. prot. 7388 eod. ehart. ue. XV fol. 681-.
297. Heinrich der erxcahlle Bischof ton Straßhurtj vhrrxrrigt dem St. Thomat^
capitel daselbst zur Aufbesserhilf/ seiner Pfründen die Vtnrallunri dtrseWen mit
allen ihren Einkilnflen, die bisher dem Probst von St. Thomas ulUta unterstand,
gegen eine bestimmte Entschädigung des letztem, l^iti März 19.
II) II[cinriciisJ dei gralia clcclus Argenlinensis omnibus in Cliristo BdelUnis
tiülitium subscriptorum. ex imminculi nobis pasloralis officii cura remediis aub-
jeclüruni invigiluinus et ecclcsiarum nosirarum congrue &tudcmu8 ordioationi, at
uiembriä ordinale disposilis nos, qui cnpiid eorum dicimur, ia ipsis vigerc possimtw
et delcctari et per ip.soniiii nierila siistoiilaliuncin capiainus salularem. igilur com
IS nostrc Argentincnsis ccclesie mcinbrutn lionorabilius, sancti Tbome videlicet ecclesia,
viginti babeal canonicos preter prcbendas vicariorutn et ufficiatorum, quonim vide-
licet vicnrionim et canonicorum prcbcndanim fructus adco sunt teuucs el nilea, at
vix socuiidmn slaluin ccclesie et j)crsonaruui bonestalcm ac Irrre consueladioem
exindü commode valcant sustentari, tantis autcm reditibus prepositura dicte eccicsie
''W babundare noscatur, ul nioderatis ipsius facullalibus prebendis canonicorum ex ipsis
comniodu subveiiiri valeal cum inodica diele prciKJsilure lesione, nostrc igitur ■
sideralionis uciein ad providendiiin dicte ecclesie specialilcr dirigentcs, de «n
el conscnsu noslri capituli, cum ipsius ecclesie sancti Tbome capituio pr^
dciiberatione babita, slatuimus el ordinamus, ut, cum dicte eccicsie pn'positura
•a prinuim vaoaberit, amniinistrutio prebcndarum cum omnibus possessionibus attinen-
tilms ipsi prepositiire cuinquc oinnihus fructibus et ulililate totali sire ordinatione
oßieioruni soculuriuin itni)crpetuani cedaut liberc capituio memorato, ca lanlum,
que jurisdicionis sunt ecclesiastice sive spiritualis, ei, qoi canonice eendem pre-
posiluram adeptus fuerit, resen-antes. slatuimus etiam, quod dictum capitulum
ai singulis nnnis suo proposilo viginti marcas argenti legalis in civilotc ^ ".^nsi
pro redditu presonlabil, quaruni decem in festo beati Martini dabil, rt.,.j ,. crm .v-«. i»
solvet in festo puriflcationis. curiam etiam sitam apud |K>ntem ipsius eccloüie sancti f*'' *
Tliumc > prepositus babobit nee amplius exiel ab ecclesia memorala. sioqae quieti
prcpositi , cum amniinistralio multos laborcs exigat , consulitur et in reditibus
in congruis providelur eideni prebcndanunquo tenuitati canonicorum sivo vicarioniro,
inter quos ea, quo superfuerint dietis viginti marcis, rationabiÜter distribuentur,
conipeteiilcr subvcnitur. ex bac etiam subvcntione canonici seu vicarii majori refecli
benelicio ex sustentatione compctcnli facultatcm babcnles residcndi cum laudibos
ubcrioribus divinis servitiis domino in ipsa ecclesia efficatius invigUabunt.
> yrrgl. Ch. .Schmult Hut. dm dutp. ih : Tkom. |>. 966.
228 12 46
In hujus autem slatuli seu ordinationis declaralionem sive probationem pre-
sentem litteram noslro sigillo fecimus communiri.
Nos capiluluin sancli Thome Argenlinensis una cum domino noslro Argen-
tinensi episcopo ac ipse nobiscum ordinavimus et staluimus suprascripla, in ipsius
facti evidenliam hiis litteris nostrum sigillum appendentes. 5
Nos capilulum Argenlinensis ecclesie eis, que suprascripla sunt et ordinala,
nostrum adbibuimus consilium et consensum. in cujus rei probationem hiis litteris
nostrum sigillum fecimus appendi.
Actum anno domini 1246, 14 kalendas aprilis.
T aus Straßh. Thom. A. docum. bist. lad. 2 (statuts) or. mh. c. sig. pend. 1 10
Gedruckt darnach bei Ch. Schmidt Hist. du chap. de s. Thom. p. 313 nr. 36.
298. Meister und Rath der Stadt Straßhurg gehen einen heim St. Stephans-
khster gelegenen Thurm mit Grund und Boden dem Speierer Ganonicus Ulrich
Gervasius in Erhpacht. 1246 März 25.
Erbo filius judicis et Reiraboldus Stiubenwec magistri burgensium et consules 10
Argenlinenses. ne rerum gestarum veritas cadat in oblivionem, litterarum debet
memoria perliennari. noverint igitur universi presens scriptum inspecturi, quod nos
de consensu et voluntate scabinorum et aliorum concivium nostrorum et de consilio
magistrorum operis civitatis turrem unam inter monasterium sancli Slephani et
insulam Riuses^ sitam cum area tendenle prope porlam, que tendit ad balneam 20
slupam 3, concessimus domino Ülrico Gervasio canonico sancli Widonis in Spirea
jure hereditario tam ipsi quam successoribus suis perpeluo possidendam sub tali
condicione, quod de eadem turre et area attinente quinque solidi denariorum usualis
monele civitati persolvantur annualim sine omni augmentatione. si autem idem
Ülricus vel aliqui successorum suorum, cui edificia predicte turris et aree conlulerit, 25
eadem edificia vendere vel obligare voluerint , primo civitati debenl exhibere et
civitas ad estimationem bonorum virorum competens precium dare debet pro eisdem
o
edificiis. si autem civitas forte eadem edificia emere noluerit, predictus Ulricus vel
successores sui edificia sua cum pacto suo convertanl in usus suos, ita tamen,
quod ea non conferant polentibus viris seu spiritualibus ® seu secularibus, sed 30
bominibus competentibus, per quos civitas non possit gravari vel occuppari. in hujus
a) H spiritalibus .
1 Ebenda befindet sich im Original eine Bulle Pabst Innocem IV, icelche die obige Verfügung des
Bischofs Heinrich über die Probstei von St. Tliomas bestätigt, 1348 December 11 Lyon, und unter dem
gleichen Datum eine Anweisung Innocenz IV an den thesaurarius ecclesie sancti Petri Argentinensis , 35
jene Verfügung aufrecht zu erhalten, letztere gedruckt bei Cli. Schmidt Hist. du cliap. de s. Tlwm. p. 314
nr. 36. — Potthast Beg. pontif. nr. 13116.
2 Cfr. nr. 261.
3 Wohl der später StoUzeneck genannte Thurm am Fisclwrthor. Vgrgl. SilbemMnn Locaigeseh. d.
Stadt Straßb. S. 156.
12 4 6 'Oü
rei memoriam et dcbitam flnnitnt<^in pn-sr'ns r-xinde {tagina Ml conscripta et ngillo
civitatis conmunita. acta sunt )iec pulilicc anno domini 1246, in festo annuotia-
tionis honte Marie, prescntilms liiis toslibns : consiilthus civilatis Tidelicel Erbooe
jiiniurc, (io/IxTlo tiiiiiistro rrtilnim, Julianne de Curia regiü, Friderico ioter mem-
r> tores, CAnradü jndice, Ilcinrico de Woirgangcsheim , Erlrane filio Nicolai, Radolfo
fiiio Lriilzclini, Petro Napa, Rudegcro de Vcgcrsheim, Ilartungo ßlio IlesMmis,
Reiinholdo Virnocorn, Erhelino pnrvo et Reiinboldelino, Bertoldo Riuaes, JidiaDlie
lilio Lnmpcrti, Ileinrico filio Iloinrici Marsilii, Erlx>nc fllio judicis et Retmboldo
Sliubenwec inngislris civium ' et aliis quam pluribus, C&nrado Virnecora, Rudolfo
10 de Vcgcrsheim, Siglino Rüde, Ileinrico filio Marsilii, Gozzone filio Nicolai, Mendewino.
H CM» Straßb. Hosp. A. lad. 174 fuc. 82 or. mb. c. lig. pemd. mmtOalo.
299. Olfemia Gemahlin Hugos, Ritters von MittelhaustH, schenkt dem Straßburger
Münster einen Hof zu Königshofen. 1246 April 25,
Notum sit Omnibus Christi fidclibus presens scriptum inspecturis, Oflemiam de
IS Kunigcshoven uxorem Ilugonis mililis de Miltclhus pro salute anime sue curiam
unam opud lol)ium in Kunigeshoven silam sancle Marie contulisse sub hac forma :
mngislri operis siincle Mnrie recipient census cjusdem curie et de hiis dabunt in
crastiiio snncti Johannis hiiplistc dominis supra chorum duas uncias denariorum Jwmi u
dividcndas competenter Ulis, qui prcscntcs fuorint in missa pro defunclis. eadem
ao die dabunt unum solidum fraternilali, que post prandium in rcfectorio celebratur,
fralernitiiti Spiritus sancti quatuor denarios, sacerdoti mane missam celcbranti *
qualuor denarios. quicquid aulcm de prcdiclis censibus residuum fucril, cedel operi
sancle Marie, in bujus rei memoriam et debilam stabilitatem presens exinde pagina
est conscripta et sigillo capituli majoris ecclcsie communita. acta sunt hec anno
3B incarnationis domini 12-iG, festo Marci.
B au» Siraßh. Bet.-A. Q fasc. 2708 or. mh. e. $ig. jmmI. Maptt.
Ofdnirkt hri Gramlidier Oeuvr. inid. III, SSO w. 4JU («z Ubro rrgiÜM tammi eapitnii
Argentinensis).
•) S cebriDti.
m) > Dtu Ra«h»- n. RarKcrbnch fol. 8b de$ SItniM. St. A. wtrteMtMl mu eimir Urbmit im (
Bi»cht)fi Heinrich von Siraßbwf wm UHS NotewAtr 18 (in ocUt» •. Martini) /uffwii« Xwyr% imm»
Nimm xiih mit drnfn (Ur ItaÜktmUgliedtr tom 1348 »timei*! Htdten : FrW de« tickten •&■, BcalwH
Sihbonwcg die inristcr. RAdolf I..<>ntzo1s sAn. JohAii» Ton Kur Sigflin Bild«. OBmIia
Ilnrtuiigs dochtormni), Conrat Rirhicr. Onsbrprht der br&drr diriiti. • .i... urh nnder d«a konlBitoa,
Hilf! von .Schiltingbrim, Rpinbolt Virnkom, Erbe Clanacn aftn, B<>rhtolt R6*«f,
35 Rftdolf Toii Vegersheim, R6digcr ain brbdcr, Johan» lAmprehts ran.
230 12 46
300. Meister und Rath der Stadt Siraßhurg beurkunden, daß Gerlind, die
Gemahlin Heinrichs von Wangen, alle ihre Güter zu Hiirtigheim dem Straßhurger
St. Nicolauskloster für den Fall ihres beiderseitigen Todes geschenkt habe. 1240
August 7.
Reimboldus Stiubenvvec magister burgensium et consules Argentinenses nolum 5
facimus omnibus presens scriptum inspecturis, dominam Gerlindam sororem concivis
nostri Cünradi Virnecom omnia bona sua in banuo Hirteucbeim sita pro salule
anime sue et parentum suorum sororibus sancti Nicolai in civitate noslra ultra
Bruscam deo servientibus contulisse ita, ut eadem bona post mortem ejusdem
Gerlindis et mariti sui domini Heinrici de Wangen, cui dicla bona in dotem collata lo
sunt, predicte sorores libere possideant perpelualiter. in cujus rei memoriam et
debitam firmitatem presens exinde pagina est confecta et sigillo civitatis in testi-
monium conmunita. acta sunt hec publice de consensu et voluntate concivis
nostri Cünradi Virnecorn et liberorum suorum anno domini 1246, festo sancte Afre,
preseutibus biis testibus : domino Ansbelmo de Wangen, Erbone juniore, Gozperto lö
ministro fratrum, Erbone filio judicis, Jobanne de Kunigesboven, Friderico inter
mercalores, Cünrado de Zavernia, Rudolfo filio Lenzelini, Erbone filio Nicolai,
Erbelino parvo, Reimboldelino, Berloldo Riuses, Rudolfo de Vegersheim, Heinrico
de Bunouwe et aliis quam pluribus.
S aus Straßb. St. A. lad. s. Nicolai in undis H or. mb. c. sig. pend. laeso. ai)
301. König Heinrich Raspe verspricht Sigelin Bilde und Gosselin, zwei Straß-
burger Rittern, für ihre Hilfeleistung gegen Kaiser Friedrich und seinen Anhang
zweihundert Mark Silber und verpfändet ihnen dafür die Burg Wickersheim bei
Straßburg. 1246 August 13 Frankfurt.
Henricus dei gracia Romanorum rex semper auguslus. noverint universi, 25
quod nos Sigelino dicto Bilde et Goszelino mililibus Argentinensibus promisimus
ducentas marcas argenli, ul nobis in promocione negocii Romane ecclesie, cbatolice
fidei et imperii nostrisque fautoribus totis suis viribus totaque potencia fideliter et
constanter assistant contra dominum Fridericum quondam imperatorem et filium
ejus Conradum ac omnes eorum fautores, obligantes eisdem militibus res, posses- 3o
siones et jura ad castrum Wikersbeim ^ situm apud civitatem Argenlinensem
pertinencia pro pecunia anledicta. ipsi vero milites pecunia memorata possessiones
et reditus annuos comparabunt, quos in feodo tenebunt a nobis, et homaium pro
eisdem excellencie regali prestabunt. ut autem hec robur obtineant firmitatis, hoc
factum nostrum presencium testimonio roboramus. datum anno domini 1246, 33
idus augusti in curia apud Frankenfur.
S aus Straßb. St. A. kk art. 71 or. mb. c. sig. pend.
Gedruckt nach dem Briefbuch A fol. 161b Md. bei Wencker Appar. et instr. archiv. p. 164
nr. 6. — Böhmer nr. 7.
1 Cfr. nr. 307.
1246 01
302. Ilischof Heinrich ton Slraßburg belehnt im Au/trag König Htimriekt
liaxpe Heinrich Marsiliits Sohn und desxen Söhn«, Slraßburget Bürger, wtii dem
Reich gehürUjen Ländereien im liann ton Vendenheim. i24(i Nottmher 1.
Ileuricus dci gralia cpiscopus Argcnlinensis nolum facimus umnibus pment
n scriptum inspccluriH, qiiod nos loro siTenissimi domini noslri Ilcnrici Rotnanoruin
r<*gis, proiit per lileriis siiiih nobis dtMnunduvit, Ilcinrico filio Marsilii el filiis suis,
civibus nostris Argentincnsibtis , devolis el fidelibus Romane ecciesie el DOSire,
conccssitnus in feodum 4 inansos in banno Vendenheim silos ad Imperium .spec-
lontes. in cujus rei rnt'morinm et dol)it)iin nniiilntcm presentes literas sigillo nostro
10 munitas prcdidis civibus n"-''!-' coutuliinus tcälimoniales. dalum anno domini
1240, kalendis novembris.
Aw> Schfipflin AU. dipl. I, 3'j:i nr 'rM (ex. Lacku collect gcoMlof. 0we. im tabalar.
ArgenUn.).
303. Iloinricus cpiscopiiM Ar(^>ntincnsis dcclaral, Eberliardum abbatem el con-
15 ventum in Swarxhahc d^ocesis sue duos mansos et dimidium in Itanno de
Doczcnheim sitos, a quolibct onere libcros, vendidisse capilulo sancti Thome
Argcntinensi pro scptuaginta marcis argenli , accedente ipsius el capiluli soi
rArgonlincnsis cousonsu. «consuevit bumana prudcnlia.» dalum apud Argenlioain
T aus Straßb. Thom. A. Titro« lad. 10 or. mb. e. $ig. pend.
Gedruckt darnach Itci Ch. Schmidt Hi»t. dN c*ap. de $. Thom p.
304. Ileinricus episcopus Argenlineusis leslalur, Dielhericum mililem diclum
Zidi'lere renuiiciavisse omni juri, quod linbuerit in advocaliis bonorum monasterii
de Swarczahe, specialiler in Dossenhcim el in Dunczenbeim silorum, el in recom-
.£ pensalionem viginli tres marcas puri argenli ab illo convenlu accepisse. «oonsuevit
bumana prudcncia.» tesles, qui inlerfuerunl : Berhloidus decanus majoris eodesie
Argontinensi.s et Iloinricus frntcr ejus, Fridericus canlor el Ileinricus de Oerolciecke;
minisleriales nostri Wultenis marscalcus, Dielliericus Zidelarius, Alberlus Bepr«".
Syfridus diclus Bilde, ßurckardus de Ilochvelden; Erlw magi.sler civium, Rftdi -
30 de Vegersheim, Gosberlus, Rftdolirus el Riidegerus fralres filü Lenczelini el alii
quam plures. acta in palacio nuslro Argmitiue anno domini 1246, in ocUm
.sancti Atidroe aposloli. t.?tO December 7 Straßburg in der hiteküßiehe» Pftli.
K au« Karhr. G. L. A. FUpiem. CopUObmA 4tr AbM 8dktmr$Kk ar. 738 feL M mm J4O0
genekriebtn.
232 12 46
305. Ritter Dietrich Scidelarius verzichtet gegen eine 0 eidentschädig ung auf
alle ihm zustehenden Rechte an Dossenheimer Ländereien, die das Kloster Schwar-
zach an das Straßhurger St. Thomascapitel verkauft hat. 1246 Decemher
8 Straßhurg.
Omnibus Christi fidelibus Dyethericus miles diclus Scidelarius dyocesis Argen- s
tinensis noliciam subacriptorum. cum venerabiles in Christo abbas et conventus
in Swarzhahe Argenlineusis dyocesis vendiderint duos mansos et dimidium in
banno de Dozenheim capitulo sancti Thome Argentinensis secundum juris formam,
nos jus advocatie sive quodcumque ahud servilium, quod in dictis bonis et posses-
sionibus habebamus, remisimus, nostro jure quolibet, quod in dictis possessionibus lo
percipiebamus, vendilo pro certa peccuuie quanlitate. et infra spatium preseutis
anni domino nostro, a quo dictum jus advocatie nomine feodi habebamus, de nostris
bonis reconpensabimus jus suprascriptum. promisimus etiam et promittimus, quod
predictum capitulum in sepe dictis possessionibus nunquam inquietabimus nee
aliquod jus seu servitium occasioue diclarum possessionum nomine noslro vel is
alicujus alterius a capitulo exigemus eodem. promittimus etiam, quod curabimus
seu procurabimus, quod in serviliis seu jure, quod in sepe dictis possessionibus
aliquando recepimus, dictum capitulum a nostris successoribus seu aliunde non
inquietabitur nee gravabitur aliquo modo, nostros heredes ad hoc ipsum obligantes.
in hujus &utem rei evidentiam presentem cedulam damus predicto capitulo sigillo 20
nostro conmunitam. nos Heinricus dei gratia Argentinensis episcopus confitemur,
hec coram nobis sollempniter acta, presenlibus Walthero markalco, Burchardo milite
de Hochvelden, Üietherico milite, Erbone filio judicis, Gozelino, Rüdolfo de Vegers-
heim, Rüdolfo Lenzelino et aliis quam pluribus, facientes ad hujus facti proba-
tionem hiis litteris sigillum noslrum appendi datum anno domini 1246 apud zj
Argentinam, proximo sabbato post festum Nycholai.
T aus Straßb. Tliom. A. docum. bist. lad. 24 or. mb. c. 2 sig. pend. Das Siegel des Ritters
Dietrich Scidelarius zeigt sechs Hände.
Gedruckt dartwch bei Ch. Schmidt Rist, du clvap. de s. Thom. p. 315 nr. 37.
306. Pabst Innocenz IV schreibt den Dominikanern Deutschlands , daß er 30
durch einen Brief des Bischofs von Straßburg unterrichtet worden, mit welchem
Eifer namentlich die dortigen Dominikaner für die Kirche arbeiten, und verheißt
ihnen dafür seine Gnade und seinen Segen. 1246 December 9 Lyon.
Innocentius episcopus servus servorum dei dilectis filiis universis fratribus
ordiuis predicatorum per provinciam Theotonie constitutis salutem et apostolicam 35
benediclionem. licet acceperimus, quod ex vobis aliqui et presertim fratres
Argentinenses sub quietis proprie silenlio tepescentes sc remissius habueriul in
communibus ecclesie negotiis promovendis, postmodum tamen ex litteris venerabilis
fratris noslri . . episcopi Argentinensis nobis transmissis veritate comperta, totis
viribus dictos fratres super eisdem invigilare novimus ministerio diligeuti. propter
1246
quod ex tantorum studiis meritoruin posl diviue gratie flucnta largiasiina, que bojii»-
iiiodi oiMTiiiu soinina prütncreiidir, vos nostre benedicüonis et gratie mancrn
ubtiuelis tuiilu vobi^j prüfu-sius iiiipendondn, quaulo veslre obedivntie pronplam diii'
genliarn id pro cerlo comperimus promcrcri. dalum Lugduni 5 idtu deoembris,
t> pontificaliis nosiri anno quarlu.
T au* Straßb. Thom. A. Dominicains lad. 2 or. mb. e. Imäa pemd.
;107. Kuniif Heinrich Raspe fordert die Bürger Straßhurg$ auf, die feindlkk«
liurg Wickersheim zu zerstören, [l^^ifi.]
Il[eiiiricus] dei gralia Ilumaiioruin rcx scmper auguslus. dileclü sihi magi-
10 stris , cunsiliariis et tinivcrsilali civiutn Argenlincnsium graliam suatn et omne
hotuitn. pervcnil ad aurcs nostro tnaje>statis , quod per caslnim \Vicken>beiiD
situin aptid civitatcin Argcnlincnscm vohis gravia dampna sepius inferuntur aliique
plurimi suis rebus spoliaiilur ibidem, proplcr quod noslre excellenlie solliciludo
continua, qua pro poce el ulilitate nobis subjeclorutn ac dcvotonitn afficimur, idem
iR caslruiii dccrevil peiiitiis deslruendum. rogainus igitur el sub oblentu noslre gratie
vobis precipiinus (irmitcr injungenles, ut dicli caslri subvcrsioni efScaciler studealis
cl inlcndalis diligenter aliasque nostris et ecclesic dei emulis et inimicis vos oppo-
nalis lam polenlor, ul conira ipsoruiii acies ruiniciosas ■ nostruni scDlientes subsidium
efficax el speraliiin vobis non iniuierito ad omnia noslratn munificentiam exbibere
ao dcl)eatnus fnvorabilem et graciüsam.
.S' nun Straßb. St. A. Briefbuch A fol. 101« mi< dtr Urbertchrift : du kAnig Bainrick <!«■
von 8trazl)urg gcboltm liot dio bnrj; zfi Wirkprshoini z& brcrhrnde. Im Am$dthUl «n
nr. 301 und eine be:ii'ii"'"- \.:i>-:i.i .... n>roH. EUeiihardi * '■*"" '/tctifd imt Jakr
Vf46 tu »ctten.
Gedruckt darnach bei Weiickcr Aj-imr. et nmtr. archir. p. 164 nr. U — La§mBtl fr. f. 41.
— Böhmer nr. 7.
308. Meister md Rath der Stadt Straßburg hewrTtmitn^ w* die Wittwe ie»
Schnllheißen Rudolf RipeUn ein VermäcAtniß desselben fir die St. TkometkireMe
zu Straßburg in Ausführung gebracht habe. [1246.]
:« Krbo magisler civiiiin cl consiliorii Argcnlinenses notutn faciinus prrsenlrm
paginnui inspooliiris, quod, cum bone memorie I{[udoirus] quondam scullelus dictus
Hipelin in arliculo morlis conslilulus ecclesic sancti Thome reddilus quinque
solidorum annualcs pro romedio animc sue legasset, nullis tarnen bonis ad boc
detcrminalis, rclicta sua cupiens exlremam volunlatem mariti sui defuncti ad
ÜB •) HVurlfc pernicioM*.
1 y.um Jahr tJ46 nach dem Trtfcn bei Fnrnkfurl am S. AtuituI berifUet diu Cknm.
cpisroptis ArKoMliiionsis nomino Hrinriruii <lo Stalpckr obsodit in AlsMtt nr*, o|>hU et tmair%,
(|Uo Fridcricus et tilius «ans |>oii.<)itl<<b»nt, et expaitnaiit firmiMitn» et lu -- a duo «••tr» Wilf r».
heim el Crononberch, qn« rnnditni desttnixit. (Mott. Germ. SS. XVII. lit >
234 12 46 — 1247
effectum perducere concessit ecclesie memorale, ut de duobus ortis contiguis silis
in superiori parle rivuli, qui dicitur Kellenstege, prope molendinum ejusdein tarn
diu censum quinque solidonun annualim perciperel, donec tanlumdem pensionis de
proprietale aliqua eidem ecclesie alibi conpensaret. ad cujus facti evidenciara
presentem paginam sigilli nostre civitatis roboravimus inpressione. actum hiis 5
presentibus : Wallhero filio Ortliebi, Hugone et Burkardo filiis Ripelini et Alberto
de Stabulo.
T aus Straßh. Tom. A. Rcgistrande A fol. 117b um 1400 geschrieben. Mit Eücksicht darauf,
daß Erbo 12i6 als Bürgermeister fungirt und seit 1336 Waltlicr im Schultfteißenamt
erscheint (cfr. nr. 249), wohl in das Jahr 1246 zu setzen. 10
309. Pabst Innocenz IV gestaltet dem Bischof von Straßhirg, Straßburger
Bürgern, die den mit den Anhängern Kaiser Friedrichs II geschlossenen Waffen-
stiUstand verletzt haben, Absolution zu ertheilen. 1247 Januar 28 Lyon.
Innocentius episcopus servus servorum dei venerabili fratri . . episcopo Argen-
tinensi salutem et apostolicam benedictionem. cum, sicut te accepimus intimante, 15
cives tui, duranlibus treugis inter ipsos ex parle una et quosdam fautores F[riderici]
quondam imperatoris ex altera initis et juramento firmatis, treugas ipsas non serva-
verint, sed graviter processerint contra eos , propter quod perjurii se timent
incurrisse reatum, nos devotionis tue precibus inclinati absolvendi eos ab hiis
plenam tibi concedimus auctoritale presenlium facullalem. dalum Lugduni 5 m
kalendas februarii, pontificatus nostri anno quarto.
S aus Slraßb. St. A. Vord. Dreizehn. Gew. Corp. A lad. 3a or. mb. c. btdla pend. Auf der
Bückseite von gleiciter Hand Peregrinus, darunter Rescript[um], wie es scheint, von
andrer Hand.
Gedruckt aus dem Briefbuch A fol. 22a ibid. bei Sehöpflin Als. dipl. I, 395 nr. 523. ' — gg
PottiMSt Beg. pontif. nr. 12403.
310. Pabst Innocenz IV verspricht dem Bischof und den Bürgern ton Straß-
burg, daß sie in einen etwaigen Friedeiisschluß der Kirche mit Kaiser Friedrich II
sicher einbegriffen werden. 1247 Januar 28 Lyon.
Innocentius episcopus servus servorum dei venerabili fratri . . episcopo et 30
dilectis filiis civibus Argentinensibus salutem et apostolicam benediclionera. ul in
negotio ecclesie, quod assumpsistis ex animo prosequendum, de quo vobis graliarum
referimus acliones, silis firmi nullatenus hesilanles , devotionis vestre precibus
inclinati scire vos pro certo volumus et teuere, quod, si contingat inter ecclesiam
et F[ridericum] quondam imperalorera pacem aliquo tempore reformari, quod numquam a'j
erit eo remauente imperatore vel rege, vos ecclesia in pace ponet eadem. datum
Lugduni 5 kalendas februarii, ponlificatus nostri anno quarlo.
S aus Straßb. St. A. Vord. Dreizehn. Gew. Corp. A. lad. 3a or. mb. c. buUa pend. mit den-
selben Borsualnotizen wie nr. 309.
Gedruckt darnach hei Wencker Appar. et instr. archiv. p. 163 nr. 4. — Laguille pr. p. 59 = 40
Hiiillard-Breholles Hist. dipl. Frider. sec. VI, 489. — Potthast Beg. pontif. nr. 12404.
1247 2»
311. Pabst Innoceni IV ermahnt die Bürger Slraßhurge, in ihrer Tm« ft§tti
den heiligen Stuhl tu verharren. 1247 Januar 31 Lyon.
IiiDüccnlius episcopus servus servorum dci dilcctis filiis dvibus Arg<-ntinPDsibiu
soluletn cl apostolicam beiiediclioncm. pro ■ sinccre dilcclionis afleclu, quem ad
6 opostolicnm scdcm oslcndilis per opern vo8 Jioljcre, dignis vos ■* ia domino laodibus
coiiiiiifiiduiite» gratiiiruiii vuhiü tiiulliinudus rcreriiiius uctiones. quia vero DOD qiii
inceperit, sed qui ° usque in finem perücveravcrit, censelur a domino coronaodus,
iiiiivcrsilut(>in veslratn rogamus attcnliiis et monemus per aposlolica vobis acripta
inundiitiles, qiuilinus sie in prcdicle sedis dcvoliunc, proul bcne fecii>lis, bactenua
10 pcrüislatis inconcussa consluntia, viriliter et polenter, quod apud dcum meritum et
laudetn vobis apud bominos cüin{)areti8 ac ecclesia Komana tcueatur vobis proiode
universis et singulis grata vicissitudine respondcre. datum Lugdunt 2 kalendas
fcbruarii, poiitificatus nostri anno quarto.
8 au» Slraßb. St. A. Vord. Dreixehn. Qow. Corp. A Ud. .3* or. m6. Der tmtert Bamd du
IS l'trgamatt» roUttändig autgeriMtn, daher nicht tu enltcheiden, ob da» SUxk btJUrt Mar
oder nicht. Auf der Bückteite teohl eon gleicher Hand Percgrinoi.
Oedrurkt tuirh dem nrirHinrh A fol. 2» ibid. bet SchOpßin AU. difl. 1, 396 «r. iSL —
lUthtut Jirg. jwnlif. ur. UilO.
312. Bischof Heinrich und das Domcapitel von Straßburg geloben, die Straß-
burger Vogtei nie in die Hand eines ßrstlichen Geschlechts zu bringen, wofür
ihnen die Ministerialen und Bärger Slraßburgs Schirm und Schutz versprechen.
ISi'i? Mai 1 Straßburg in der bischöflichen Pfalz.
Ilcinricus divina miscratione Argcnlinensis episcopus, Amoldus prepositus,
Brilioldus decanus, Fridcricus cnnlor, Cunnidus '' scolaslicus, Cunradus • came-
'nrius tulumqun cnpitulum majoris ecolesie nutum facimus omuibus Cbristi fidclibus
presens scrij)lum inspecluris. quod sicut olim Steiler wie in nr. 290 Ht hoc
inpugnarej. o converso ministeriales ecclcsie et cives Argentinenses fideliler promi-
serunl, persounm, res et possessiones Ileinrici episcopi nunc rcsidenlis n>
cujuslibcl sni siicccssoris, qui sope dictum sncrnmonlum super articulo adT(K«ui-
* subicrit aut subiro voluerit, oinniutn cliam cunonicorum ArgentineDsium tarn pre-
sentium quam futurorum ac twitis civitatis clcri, qui umquam pro tempore fuerit.
conlra omnem honiincm dofendere. consules vero civitatis, quandocumque fuerint
inmutati et rcnovali, jurabunl dcfciidere et proniovcre bona fide onines, quo» ad
boruin conscrvanliam et slabililateiu processu tcui])oris vidcrint vel crediderinl
*■' expedirc, aut quoruui consilio ve! auxilio suprameraorala firnia et salva consislere
poteninl et permancre, et codeni modo clenim in suo honore et übertäte debita
defendere et conservare. ne igitur boc factum poslerorum cavillatioue vel ' s
intervallo possit in irrituni revocari, presens cxinde pagina est con •- • ' ■ ■*
venerabilis domini Ileinriei eptscopi. capiluli majoris ecclesie et i <-
•} pro a«/ Ah<w. b) vo« «»/' &»•<-. c) ^ui *mf Jttumr. i} 8 4 Citandm. •} S t CUl%t«i.
236 1247
nensis in testimonium sollempniter conmunita. acta sunt liec apud Argentinam
in palatio episcopi anno verbi incarnati 1247, festo apostolorum Philippi " et Jacobi,
presentibus hiis testibus : Heinrico de Ohsenslein, Berlholdo '' de Sullze, Reinbardo
de Tengen, Cunrado <^, Eberhardo et Otlbone "^ fratribus de Entringen, Bertboldo «
de Thiersberc, Marqnardo ' dicto Sunnencalp canonicis majoris ecclesie ; Nicbolao ^ 5
cantore sancti Thome, domino Ludewico de Liehtenberc, domino Alexandro de
Dicke fralre domini episcopi, Walthero marscalco, Willebelmo vicedomino, Alberto
Bagario albo, Wernhero Cagone, Wernhero Bagario, Cunrado'' Virnecorn et filiis
suis Reimboldo et Reinboldo ' , Erbone filio judicis, Jobanne de Kunigesboven,
BurchardoJ Dispensatore, Johanne Vilulo, Rudolfo de Vegersbeim, Hugone Riplino, lo
Friderico de Hagenowe, Siglino Bilde, Gozzone, Erbone et Reimboldo filiis Nicholai'',
Friderico inter mercatores, Wirico, Cunrado' de Zavernia, Rudolfo filio Lenlzelini,
Reimboldo Stiubenwec, Heinrico filio Marsilii, Ilecelone de Echevirdesheim'" magistro
civium et aliis quam pluribus.
S aus Straßb. St. Ä. Vord. Dreizehn. Gew. Corp. A lad. 3« or. mh. c. 3 siij. pend. laesis. 15
Sl eoü. ibid. or. mb. e. 2 sig. pend. Das Siegel des Domcapitela ist abgefallen.
Gedruckt aus dem Briefbuch A fol. 54<> ibid. bei Scitöpflin Als. dipl. I, 396 nr. 526.
313. Innocentius IV papa episcopo Argentinensi mandat, ut abbatem conven-
iumque Maurimonaslerii ordinis sancti Benedicli a pensione absolvat, quam Berwardo
clerico, nunc canonico ecclesie sancti Petri Argentinensis, solvere adhuc debeant. 20
«ex parte dilectorum». dalum Lugduni 9 kalendas junii, pontificatus nostri anno
quarto. 1247 Mai 24 Lyon.
B aus Straßb. Bez.-A. H fasc. 641 or. mb. c. buUa pend. •
314. Innocentius IV papa episcopo Argentinensi committit, ut Bertoldo canonico
Argentinensi, filio nobilis viri Conradi de Ilorburg, cujus parentes et consanguinei &
ecclesie Romane negotia viriliter promoveant, plura beueficia conferat, que nobilitati
illius expedire videat. «cum sicut ex tenore». datum Lugduni nonis junii,
pontificatus nostri anno quarto. 1247 Jtiui 5 Lyon.
Aus Sdwpflin Als. dipl. I, 397 nr. 527 nach den Registern Innocem IV im Vatican. A. —
Potthast Reg. pontif. nr. 12548. 30
a) S I Phylippi. b) S 1 Bertoldo. c) 8 / Cunrado. A) S 1 Ottone. e] S I Uertoldo. f) .S' /
Marcquardo. g) S / Nicoiao. h) S 1 Cänrado. i) S < Reimboldo. i) S 1 Burcardo. k) S *
Nicolai. \] S 1 Cunrado. m) S I Eckevirdesheim.
1 Ebenda findet sich noch im Original eine zweite Bulle Innocenz IV, 1248 November 25 lyon,
die gleiche Angelegenheit betreffend, sowie fasc. 542 eine Entscheidung Pabst Alexanders IV darüber, 35
1261 März 28 Rom im Lateran, or. mb. c. buUa pend. delapsa.
I
1247 S7
315. Petrus Bisehof von Albano und Hugo Ahl der Au^iutiner tu Sern beut'
hnnden, daß der Himixche Bürger Stuco die RHektahlMug wm Swmmen^ dit iAm
Bischof inid Domcapitel von Slraßhurg schuldete», vor Une» be$ehei$tigt At6e.
i•^^7 Juni t1 Sfiis.
5 iVlnis (li'i gniliii Alliuncnsis cpiscopus ' cl Hugo abbas sanrli Joli.itinis S«-ii'>-
ncnsis ordinis sumli Aiigtisliiii omiiibus prescntcs litUsras in.spfcturis salulcm in
doiniuo. novcrinl iinivcrsi, quod in nosira prescnlia conalilulus Saxo Jobaonis
Albcrici civis Romanus recognovit et confessus fuit coram nobis, se reoepiase •
mn^islro Conrado ciisUxle stincli Thümt' Argcnlinensis procuralore venerabilis patris
10 II[oinrici| cpiüCüpi Argenlincnsis et cjusdetn loci capituli cuntum et viginti novem
inarcas ad potidus Trcceiisc et ilerum quatuor luarcas pro dcfcctu argenti, quod
non fuit purum, sicut judicalum fuit per cansores civitatis Senooensis. de quibua
centum et viginti novem morcis argenti Saxo predictus se tenet bene pagatum pro
se et pro Johanne frotre suo, renuntians exceplioni non ponderate pecunie et omni
ir> juris auxilio canonici et civilis et omnibus excepliunibus, quc predicto Saxuni
posscnt prodesse et predictis episcopo et capitulo nocere. confitetur etiam predictus
Saxo pro se et pro Johanne fratre suo coram nobis, quod de summa sexentarum
mnrcarum, in quihus diclus episcopus et copituluni Argentinenses tencbanlur eidem,
bene tenet sc siniili uiudu pagatum et quilum, cxccptis octo marcis de softe et
w quntuor libris Turonensibus, quas accomodavit dictus Saxo Petro Guidoni eorundero
episcopi et capituli procuratori apud Barrum super Aibam. quod remanel. in cujus
rei lestimonium ad peticionem dictorum custodia et Saxonis prescntes litleras si_- '-
lonnn noslrorum niunimin(> duximus roborandas. ego Saxo predictus sigillum
meum cum sigillis domiiii Albanensis episcopi et abbatis sancli Johannis predictis
30 apposui. datum Senonis anno domini 1217, mense junio, proxima 6 feria posl
festum bcati Barnabe apostoli.
B (iiM Stmt>h. liti.-A. 0 fatc. 2727 or. mb. e. 3 $ig. pend. partim Umü. Omt trkaUtm M
das Siegel Saron.
316. Ptif'st A/ 'I ' ' ' '
■M die sie von Kaistr a _ //,
iS36 Man Colmar. 1247 Juli S2 i
Innocentius episcopus servus servorum dei dilectis filiis oonsulibus et univeraitali
Argentinensi sahitem et aposlolicam benediclionein < um hü, qui se apostolice
sedi grate devolionis studio amnbiles exbibent, sedis ejusdem oplinere farorem
■s> spocialius nieroanlur, nos veslra servilia, que Romane erclesie liberaliter exhibuistis
haclenus et im|K>ndilis * iucessantir. iniMnnriler rctincntcs et Tolenles ob hoc
•) H i imiMdiUt.
' Ifiru» V de CoUe media, J34S—t3S3
238 1247
civitatem vestram, quantiim cum deo possumus, raulliplici extollere honorificenlia
veslrisque volis annuere favorabililer et in hiis, que digne deposcilis, exhibere vobis
benignum exauditionis audilum, veslris supplicalionibus inclinati liberlates et immu-
nitates ab imperatoribus et regibus Romanorum civilati vestre ac vobis induUas,
sicut in Iranscripto privilegio F[riderici] quondam Romanorum imperatoris sigillis 5
venerabilis fratris nostri . . episcopi et capituli Argentinensis ac universilatis veslre
munito perspeximus contineri, auctoriiate apostolica confirmamus et presentis scripti
palrocinio communimus, tenorem transcripti prefati de verbo ad verbum presentibus
inseri facientes, qui talis est : \folgt nr. 246]. nulli ergo omnino liominum liceat,
hanc paginam nostre confirmationis infringere vel ei ausu temerario coniraire. si 10
quis autem hoc attemptare presumpserit, indignalionem omnipotentis dei et beatonim
Petri et Pauli apostolorum ejus se noverit incursurum. datum Lugduni 11 kalen-
das augusli, pontificatus nostri anno quinto K
H aus Heidelberg. Univ. BiU. I nr. 28 or. vib. c. buUa pend. delapsa. Auf der Bückseite
wohl von gleicher Hand Johannes de Assisio. 15
H 1 coli. ibid. nr. 129 or. mb. c. buüa pend. delapsa mit demselben Dorsualvermerk.
Gedruckt ohne Quellenangabe bei Wencker Disqu. de ussburg. p. 7 =^ Liinig XIV, 1, 720
nr. 4 = Laguille pr. p. 40. Nach Briefbuch A fol. la im Straßb. St. A. Schöpflin Als.
dipl. I, 400 nr. 533. — Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrh. XXIV, 163; Potthast Reg.
pontif. nr. 12617. 20
317. Pabst Innocenz IV bestätigt den Bürgern Straßburgs ihr Uebereinkommen
mit Bischof und Domcapitel über die Vergabung der Straßburger Vogtei. 1247
August 5 Lyon.
Innocentius episcopus servus servorum dei dilectis filiis consulibus et univer-
sitati Argentinensibus salutem et aposlolicam benedictionem. cum hü, qui se 25
apostolice sedi grate devocionis studio amabiles exhibent, sedis ejusdem oplinere
favorem specialius mereantur, nos vestra servitia, que Romane ecclesie liberaliler
exhibuislis haclenus et impenditis incessanter, memoriter retinentes volumus ob hoc
civitatem vestram, quantum cum deo possumus, multiplici extollere honorificenlia
veslrisque volis annuere favorabililer et in hiis, que digne deposcilis, exhibere vobis ao
benignum exauditionis audilum. cum itaque, sicut nobis exponere curavislis, vene-
rabilis fraler noster . . episcopus . . decanus et capitulum Argenlinense ad instar
bone memorie H[einrici] episcopi Argentinensis et canonicorum predecessorum
suorum de consensu et volunlate unanimi ministerialium civium et aliorum fidelium
suorum duxerint innovandum ac firmiler staluendum , quod advocaliam civitatis ^
veslre cum juribus et pertinenliis suis nulli umquam imperatorum, regum, ducum
seu aliarum illuslrium personarum aut eorum proli conferri liceat seu quocumque
1 Die Ausführung und den Schute seiner Verfügung vertraut Innocenz IV den Pröbsten der
Straßburger Kirchen von St. Arbogast, St. Thomas und St. Peter an, 1247 September 19 Lyon. Straßb.
St. A. AA art. 1 nr. 14 or. mb. c. bulla pend., gedruckt bei Wencker Disqu. de ussburg. p. 10 = ^
Lünig XIV, 1, 728 nr. 5. — Potthast Reg. pontif. nr. 12692.
1247 — 1248
litulo, modo vcl forma ob eis vel ipHorutn succesüoribus transferri valect in eoadem,
proiil in liltcris (lictonim cpiscopi (;t c<'i|)iliili confectis exinde pen^ieximtut ooQliocrit
DOS vuütris »iippiiculioiiiltus iiicliiiuli , quod super hoc ab eiadcm qMtcopo et
cupiiiilo providc factum est, auctoritatc apostoUca confirmamus et preseolb tcripü
s patrociniü commuiiimud dcccrnenles irritum et inanc, si secus super biis ab ipcts
Tel eonitii siicccssoriiiiis ftiorit atletnplottim. tcnorcm autem* lilterarum ipsanim de
vcrbü ad verbuin prcseiilibus inscri fecimus '', qui talis est : f/o/^/ nr. Sf^^ '"Mi
ergo omniiiu hoininum liceat, haue pu^inam nostre conürpiationis et con .-*
infringere vel ei ausu temerario conlrairc. si quis autem hoc altemptare presurop-
10 s<>ril, itidignalioncm omnipotenlis dei cl bcatonim Pclri et i'auli apostolomm ejus
8C novcril iiicursunini. dutum Lugduni nonos augusU, ponlificatos nostri aono
quinto '.
S atu Slralih. St. A. Von! Hrr-izehn. 0«w Corp. A lad. 8* or. wib. e. hmOa pend. Amf 4tr
liückurilr uxi/U von gleulu-r Jland Johaunea d« AaiaJo, dartmitr BMcriptjam!, tne *»
19 scheint, von andrer Uaml.
S 1 coli. ibid. or. mh. c. buUa pend. mit deiueAm Dornalt
318. Die Straßburffer Domrnmniker Konrad ton Wassersteh und Reinhard txm
Tengen terhiirgen sich der Sladt Sirnßburg gegenüber für die Erbe» Meister
Eberhards des Schlemlinrr.'!, (Im Verkauf xeinex Ilausex da.<ielhxt hetri>.tFti»A t?.IS
so Januar 1.
Cfinrndiis de \\'iizzcrslol/.c sooliislirus Argonlineiisis et Reiiihfirdiis de T<'npen
notum facimus oinnii)US et prcseiilibus protestamur, quod nos fidcju^sores sumus
heredum magislri Eberhardi balislarii apud civilatcm Argentinenscm super vendiciooe
domus eorum, quam idem Eberbardus in civitatc construxit sub tali forma, qnod
8S niillus corundem heredum pro venditione dicto domus aliquam ia posterum moreat
queslionem. si aulem aliquis prcdictorum heredum forte civitatcm \ itincDsem
grdvare vcl inpelerc prosiimpserit pro eadem venditione, nos l> r civitali
proindc satisfactionem cxbibere. in cujus rei memoriam et firmitatem presentes
liltcras nostras civitati contulimus testimonialos, anno domini 1248, feste circum-
») cisiouis domiiii. preseutihus magistris civium Oozperto minbtro fratrum et RudoUö
filit) Loiizclini et cousulibus civitatis.
s ,i,i< sir.ißh. SI. A. Vorachl. Canzlei-Qow. Corp. K lad. 83l> nr. 15 or. »6. c 1 «^ pmd.
/,HX> ijut frhiütne Siroet, auf drr Lettfmte Jen fimen S R an-hüntKlisrani Ar|(««ti-
nensi«.
!» *! S I I. .N' (
l l'nirr ilrm -i ■ ^ '■ /'■ ' I i' i ■. I'
St. ArlMtfla.*!, St. l'.ht un.l v , I ,■
tragen. SIralUi. St. A. Vord. Drcuului. Uu». Corp. A lad. 3* or. mb. c
240 1248
319. Meister und Rath der Stadi Straßburg beurkunden, daß vor iktien Walther
von Matzenheim auf jeden Rechtsanspruch an Gütern zu Osthausen, die sein Bruder
Ebelin dem Straßhurger St. Nicolaus hloster gegeben, Verzicht geleistet habe. 1248
Januar 20 Straßburg vor der St. Andreashapelle im Münster.
Johannes Vilnius magister burgcnsium et consules Argenlinenses nolum facimus 5
Omnibus presens scriptum inspecturis, Waltherum de Matzenlieim coram nobis omni
juri et impeticioni penitus abrenuntiasse, quam in bonis in villa Osthus sitis habere
credebat, qua fraler suus Ebelinus contuhl monaslerio sancti Nicolai in Argentina.
in cujus rei memoriam presens exinde pagina est conscripta et sigillo civitatis in
testimonium communita. acta sunt publice ante capellam sancti Andree in mona- lo
sterio majori, anno incarnationis domini 1248, festo Fabiani et Sebastiani, presentibus
hiis testibus : videlicet domino Scliolino de Ensheim, Heinrico theloneario ultra
Bruscam, Rudolfe filio Lentzelini, Friderico Knebelino, Heinrico filio Ileinrici Marsilii,
Johanne archipresbitero de Wulvensheim et aliis quam pluribus.
15
S aus Straßb. St. Ä. lad. s. Nicolai in ondis 0 P Q or. mh. c. gig. pend. laeso.
320. Bischof Heinrich von Straßburg spricht auf Grund eines pabstlichen
Mandats die Bürger Straßburgs, die den mit den Anhängern Kaiser Friedrichs II
geschlossenen Waffenstillstand gebrochen haben, von dem Verbrechen des Meineids
frei. 1248 Februar 9 Straßburg.
Heinricus dei gracia Argentinensis episcopus dilectis suis civibus Argentinen- so
sibus universis salutem in omnium salvatore. literas domini pape recepimus in
hec verba : [folgt nr. 309 bis kalendas februarii]. hujus igitur auctoritate mandati
vos a realu perjurii, quod incurristis ex eo, quod treugas inilas cum fauloribus
F[riderici] quondam imperatoris et juramento confirmalas violastis, absolvimus et
absolulos publice pronunciamus. datum Argentine 5 idus februarii, anno domini iß
1248.
S aus Straßb. St. A. Vord. Dreizehn. Gew. Corp. A lad. .S" or. mb. c. sig. pend. laeso.
Gedruckt aus dem Briefbuch A fol. 22» ibid. bei Huillard-Breholles Hist. Frider. see. VI,
490, ohiie genügenden Grund ins Jahr 1247 gesetzt.
321. Walther bischö'ßicher Marschall von Straßburg verkauft einen Hof daselbst s«
an die dortigen Dominikaner für 80 Mark Silber. 1248 April 4.
Ego Wallherus marscalcus Argentinensis notum facio universis presentibus et
futuris, quod de consensu et auctoritate domini mei Heinrici Argentinensis episcopi
curiam meam in Argentina curie vulgo diele zen Wasen i contiguam cum pleno jure
patronatus capelle sancti Bartholomei in ea site ac omnibus suis perlinentiis fratri 35
1 Vergl. Straßb. Gassen- und Häusernamen i. Mittelalter S. 42.
12 4 8 tUl
ilclwico priori et fralribus predicaloribus Argcnlincnsitius nomine meo et heredum
tneorum pro ocloginla inarci» orgcnti, quas tnichi ah eisdein solutaa ease confiteor,
vcndidi libcre parlier ol ubsolulc, coriMjralcrn cisdoin Im ' ' >aMMiooeni cum
iiilcgro Jure verc proprielulis et wararidum me supradict' Mjnis oonslituens,
6 tnc Bc ineos heredes ad pcriculutn eviclionis obligavi secuoduin legiltimos sancüones.
quare ul preiiiissa dcbitaiii et incoDvulsain obtincant rirmilalem, prcscns inslrumenlum
super lioc conrecluiii duinini mci episcopi, civitulis Argenlinensis et raei sigillonitn
appousioiiibus feci .sulletnpuiler ruborari. acta sunt bec auno domini 1248, proximo
sabbulü atilc duiiiiiiicain pussionis doiniui, prescnlibus hiis : inagiütro Nicholao sancti
10 Thoiiic in Argentina preposito et Wernbero de Wolfgangusbeim ejusdem loci cano-
nico, Rüdolfo de Vegersbciin et Ileinrico Velkclino et aliis quam pluhbus *.
T au» Straßb. Thom. A. Dominicaini lad. 2 or. mb. c. 3 ng. pmd.
322. In einer Schenkungsurkunde Rudolfs von Utenberg für da* KlotUr Woniu-
Ihal : Ulla sunt liec in Argenlina auno domini 1248, 5 idus aprilis. festes hnjus
15 donulionis sunt dominus Ii[einricus| episropus Argenlincn^- m- 1 1. i prepontos
ejusdem Qcclesig major, B[erlboldusj docanus et C|onradus] m soerstebe
et magister C de Scerewilre et de ordine predicatonim Iliddo provincialis, Ilelwicus
prior Argeiilincnsis, frater Ulricus de Talmassingin et alii quam plures clcrici et
laici. 1248 April 9 Straßburg.
90 Au» der Zeitschr. f. Getch. d. Oberrh. VIJI, 485 imkA dem Original i. Karttr. 0. L. A.
323. Nicolaus Probst ton St. Thomas und Offieial sh Straßburg veist eiiu
Zehnlenforderung des P rohstes von St. Peter an das St. Marxkloster daselbst alt
unberechtigt ab. 1218 Mai 2t.
Conslituto coram nobis N|icolno| preposito sancti Tliomc officiali Argentinensi
T, anno domini 1248, 12 kalondns junii, preposito sancti Petri Argentinensi ex parte
una et Sigelino cive Argentinensi procuralore conventus monaslerii saucti Marci in
Argentina ex altera, cum idcm prepositus ab eodem conventu decimam petcret de
auininlium tuitrimentis, nos inspectis conventus privilegiis antcdicli invenimus
ipsiim coiivenlum ud liujusmodi decimam non toneri. unde nos predictiim conventum
•jo ab inpcticione ])repositi absolvimus memorali, prcdicto preposito super ipsa decima
silcncium perpcluum iuponenles.
\/ivi/;;, v/ • I ,,i lt..
rtr«aa«-OboTliaatb«rgcii vr. mb. e. »ig. ptmi.
• .Sc/ioH ; " h^tn SamtUig ror •> ' '-irtiMur^rr .V<ir«r*»fl dtn
iortifini I)i)»i ■ ii fitätte gegeben ift V '"-r ■'■' '■•;• Hrn ^^ff.-!In,
8S die uiiili driücllioii wilior ligeut. Ah Zeugen ftmgtrten Umintj i.
Brun liurger su Straßbtirg um! S;ifr-l •<•■'" C«pUm. StniC^h U h
ur. 205.
31
242 12 4 8
324. Pabsl Innocenz IV lestätigt den Dominiha7iern von Straßhirg den Besitz
eines Grundstücks, das sie daselbst zum Klosterbau angekauft haben. 1248 August
13 Lyon.
Innocentius episcopus servus servorum dei dileclis filiis . . priori et fratribus
predicatoribus Argenlinensibus salutem et apostolicam benedictionem. justis peten- 5
tium desideriis dignum est nos facilem prebere consensum et vota, que a rationis
tramite non discordant, effeclu prosequente complere. eapropter, dilecti in domino
filii, vestris justis postulationibus grato concurrentes assensu quendam locum, quem
in civitate Argentinensi eraisse ' dicimini ad construendam ibidem ordinis vestri
domum, sicut juste et pacifice possidetis, auclorilate vobis aposlolica confirmamus lo
et presentis scripti patrocinio communimus. nulli ergo omnino hominum liceat, hanc
paginam noslre confirmationis infringere vel ei ausu temerario conlraire. si quis
autem hoc attemptare presumpserit, indignationem omnipotentis dei et beatorum
Petri et Pauli apostolorum ejus se noverit incursurum. datum Lugduni idus
augusti, pontificatus nostri anno sexto. is
T aus Straßb. Thrnn. A. Dominicains lad. 2 ar. mb. c. huJla pend.
325. Pabst Innocenz IV gibt dem BiscJiof von Straßburg den Auftrag, die
zwischen dem 8t. Thomascapitel daselbst und Hesso dem Pfarrer von Romansweiler
getroffene Vereinbarung , die Aufnahme in das Canonicat und die Gründung einer
Pr'abende betreffend, zu prüfen. 1248 /September 2 Lyon. 20
Innocentius episcopus servus servorum dei venerabili fratri . . episcopo Argen-
tinensi salutem et apostolicam benedictionem. tua nobis fraternitas intimavit,
quod, cum capitulum ecclesie sancti Thome Argentinensis II[essonem] plebanum
ecclesie de Rumolteswilre * in eorum ecclesia, in qua nuUa tunc prebenda vacabat,
in fratrem et canonicum auctoritate propria recepissent *, idem Hfesso] postmodum 23
sub ea conditione quandam prebendam de bonis propriis creare promisit de novo in
ecclesia memorata, quod eam, dum viveret, possideret ac ipso decedente alius insti-
tueretur idoneus per supradictum capitulum ad eandem. ceterum cum idem H[esso]
propter conditionem adjectam et quedam alia verba inter familiäres ipsius H[essonis]
et dictum capitulum habita promissionem hujusmodi timeat vitiosam, provideri sibi 30
super hoc a nobis humiliter supplicasti. tuis igitur precibus inclinati examiuandi
hujusmodi negocium et supplendi defectum, si quis in eo est habitus, ac dispensandi
cum illis, quos in hoc forte inveneris simpliciter excessisse, fraternitati tue pre-
sentium auctoritate concedimus facultatem. datum Lugduni -1 nonas septembris,
pontificatus nostri anno sexto. 30
T a%i,s Straßb. Tlwm. A. docnm. bist. lad. 2 (statuts) or. mb. c. buüa pend. Auf der Mück-
seite dieselben Dorsualvermerke wie in nr. 309.
a) wilre mit blasserer Dinte nachgetragen.
1 Cfr. nr. .321.
2 Cfr. nr. 328.
1248 S48
:j2(i. Pabsl Innocenz JV trägt Probit und Dekan der Utultckw Kirche auf,
ßr die Ausfilhriinff seines Pricile//s, das er den " ' ' eittern der Dom- wid
i't. Peters AircAe sowie den Pfarrern der Parroci hen vom St. üurtm,
ist. Stephan und St. Andreas zu Straßburg in Betreff kirchlicher Neubauten
ö verliehen hat, Sorge zu tragen. 1248 November 11 Lyon.
InDOccntius cpiscopus .servus servorum dci diloctis filiis . . preposito < t
(lecano ecclesie Iloselancnsis Argentinensis diocesis salutcm ol opostolicam lieue>
dicliuncm. cum dilcrtis (iliis . . niajoris et . . sancli I'etri ccclcsianun IbcMU-
rariis ac sancti Martini . . sancti Stephani et . . sancli Andree parrochialium
10 ecclcsiarum plebanis Argeutinensibus pro meritis devotionis ipsoram auctoritale
apostolica duxcrimus indulgendum ', ut infra liinilcs seu Gnes Ibcsaurariarum aut
parrochianini corum sine consensu vcncral)ilis fralris iioslri . ' 'et dilectorum
(iliorum . . decani et capiluli Argentincnsiiiin oc ipsorum ii; - torilaie priTi-
Icgionun vel indiilgenliaruni aut litlcraruin aposloiice scdis scu legatorum ipsius
IS sine spcciali mandato dicte sedis plenam et expressam faciente de indalgenlia
hujusniodi roentionem aliqiiod Oratorium construcre de novo presumat, discreUoni
veslrc jior apostolica scri|)la mandamus, qtiatiuus prediclos thesaurarios et plebaoos
contra concessionis noslri- tcnorem snpor hiis non pcrmitlalis ab aliquibus indebite
moleslori, molestalores bujusmodi per censuram ecclesiasticam appcllatione posl-
•iä posita compcscendo. datum Lugduni 3 idus novetnbris, pontificatus nostri anno
sexto.
B m» Siraßb. Bez.-A. Q fasc. 4702 or. mb. c. butta pend. delapta. Auf dtm Umaekif ntkU
in der Ecke koM von derstlben lland Johannes Pita. *
327. liiichof Heinrich non Strasburg beurkundet, wie die Abtei AUorf ei»e%
as mtf den Gütern ihres Strnßburger Hofes lastenden Geldzins, den die Straßimrfer
Kirche Reinhard von Windeck und dieser Heinrich ron Pronhelm tu Lehen
gegeben, abgelöst habe. 1248 December 4.
llcinricus dei gratia cpiscopus Argentinensis notum facimus omnibu^ I >>-•:.>
scriptum inspecluris, monasterium in Alldorf* de quibusdam bonis suis spectantibos
yo iu curiam suam apud sanctam Aureliam in Argentina sitam novcm uncias dena-
riorum domino Ucinliardo de Windcckc omni anno persolvisse. cum igitur idem
•) B Atdorf.
' IkxrauJ iit woM die bei llfjl r Mi-it rmt Ikhnm S. t6S nr. 33:> iJmf »/r-miM^r.- Ikitir»»^ tmr
mit Itfzrichnmtg der AdrtMattH mr.ii.^'i. /;.,«-• /»»»*-/•((.- IV «« t^rirhm (fr. I\.tth.i.t Jir.j /nntif.
85 nr. l.'iiss. Iföiirr a. a. (>. nr. nrm Ciol .ri«-r ;;iW..rf/.<-i p~«rA :wwi
frrnfrr Silirrilirn ron Innocfn ' : maicisti < oiismIiI'h« if iinnrt'ilati
Argoiitiiiontii, conim filio», iirimtos cto. in proviilonilia brnctirii« in> h.iii.i m ^.Oi i iiiriiin. ;l ulii» .li.iiii-
bris (I'JIH Jkcohbrr 11), tiiis itmlrr xrtM nnlrr gUichrm JMnm : ». Art'.>>;.>-ti <•• « IjmitAt;» t,.Ir
vinruiu prepositis ot dccMto i. Tbomo Argrntinensi« «ai>«r codem nr^-»ii<> l\.ith.iit Hfj ft';'
w nr. 13U0 H. 13l:il.
* Ebtwia hffindfi »ich ein tweilr*. die gMch« Smk» tmt m»kte» fUthtn )\\>4-ttK UnJirrmin
Schreiben iHmtceui IV <m dietelbe Adrette gerichtet, VH9 Dittmitr i Ljfim.
244 1248 — 1249
Reinhardus eosdem denarios a noslra ecclesia et quidam procuralor suus Heinricus
de Pforlzheim ab ipso in feodo haberet, Cunradus abbas in Altdorf emit eandem
pensionera apud eundem Hcinricum de Pforlzheim de consensu nostro et predicli
Reinhardi infeodali nostri de Windecke ila, quod nos predicttim monasterium in
Altdorf liberum permisimus et absolutum perpetuo ab liac pensione, sub tali tamen 5
condicione, quod predictus Heinricus de Pfortzheim de bonis suis in Rudensbach
sitis assignavit ecclesie nostre et prefato Reinhardo de Windecke in recompen-
sationem predicti feodi quatuor quartalia siliginis annone et unum quarlale avene
et tria sextaria nucum et viginli denarios et duos cappones omni anno persolvendum.
ne igitur hoc factum posterorum cavillatione vel temporis oblivione possit in irritum 10
revocari aut in oblivionem pervenire, presentem paginam sigillo nostro et sigillo
sepe dicti Reinhardi fecimus in testimonium communiri. acta sunt hec anno
domini 1248, festo Barbare virginis, presentibus liiis lestibus : domino Friderico
cantore, Alexandro de Dicke fratre nostro, Hugone capellano nostro plebano in
Tambach, Walthero milite dicto Usele, Sifrido de Grens, Symundo capellano et 15
Johanne cellerario in Altorf et aliis quam pluribus.
B aus Straßb. Bez.-A. H fasc. 27 or. mb. e. 2 sig. pend. laesis.
328. Das St. Thomascapitel zu Straßhur g lestätigt die Gründung einer Pfründe
durch seinen Canonicus Besso. 1249 März 12 Straßhurg.
Omnibus Christi fidelibus, ad quos presens scriptum pervenerit, prepositus, 20
decanus totumque capitulum sancti Thome Argentinensis salutem in domino. cum
nos capitulum sancti Thome Hessonem plebanum de Rumolteswilre Argentinensis
diocesis in nostra ecclesia, in qua nuUa tunc prebenda vacabat, in fratrem et
canonicum recepissemus, idem Yiesso poslmodum sub ea forma quandara prebendäm
de bonis propriis in noslra ecclesia, nostro accedente consensu, creavit de novo ^, 25
ut eam, dum viverel, reciperet et possideret ac ipso decedente sacerdos ydoneus
eligatur per noslrum capitulum et per prepositum confirmelur non ut canonicus sed
vicarius et prebendarius ad eandem. qui sacerdos nostre ecclesie vicarius dictam
prebendam recipiet et habebit in noslra ecclesia sub omni jure et consuetudine,
quam in choro et processionibus ac omnibus aliis in ecclesia majori habet ipsique ao
ecclesie exhibet prebenda, que dicitur domini regis *, et persona tenens eandem.
quique in anniversario dicti Hessonis de sue prebende fructibus viginli solidos
Argenlinensium dare et dividere debebit canonicis et prebendariis nostre ecclesie,
qui presentes fuerint in vigilia et missa defunctorum. licet itaque reditus seu
possessiones ab eodem Ylessoiie nostre ecclesie collate modico minus redderent, quam 35
1 Die darauf bezügliche Urkunde Hessos, 1348 März 13 (in festo b. Gregorii pape), steht in der
Eegistrande C fol. 30» im Straßb. TJiom. A.
2 lieber die Königspfründe am Münster, deren Stiftung Closener und Königshofen Kaiser Hein-
rich II zuweisen, rergl. D. St-Chron. VIII, 427 not. 1.
1240 S46
rnicliis unius ccclcsio noslre prt;bi>nd<% nos latnen, si quid defuerit, ordinaYÜDtts a
iioslra coiiniunilale Tore tutoliler .siipiilcndutn, stolucnlcs insuper, ul eidetn Ileasooi
liintnm, dum vixorit, siin prchcnda, ultictinqiu* l'x-orum ftiprit, tamquam uoi ex
U08lris cnnonicis pp'scriti et residenli detiir int''graliler <rl ininiMretur. hanc igitar
B orditialionem de consilio et consonsu venerabilis patris uostri Ilfenrici] dei gratia
Argi'ntincnsis episcopi faclotn nos et nostram ecclesiam ac nostroa aucoeaaorea
proiiiilliiiiiis cl ol)ligaiiius in ]>crpetiium ohservaturus. nos Ilenricos dei gratia
Argetilincasis cpiscupiis iiiiic slatutu cl ordinutiuiii iiostruin adhibuimus et adbibemns
conseiiaiiin et iiichiluininus coiitinnamus candcm ac, cxarninato hujiismodi oegocio,
u> auctoritalc aposlolica super hoc s()eciali nobis indulla dcfectum, si quis in eo est
habitiis, siipplomus ac dispoiiNavitnus cl dispcnsamus cum eis, quos in dicto negodo
invcnimus simpliciler cxccssisse, facicnlcs in hunun evidenliam hiis litteria oostiuin
sigilliim appt-ndi. nos proposilus, decanus et capitulum sancti Tbome in aupra-
scriptorum doclaratiüiictn et probalionem prescnti scriplo appendi fecimus nostra
ir> sigilla. dalum Argcnline anno doraini 1240, in fcslo beati Gregorii pape.
T aus Stralih. Thom. A. dortiin. IuhI. lad. 2 (lUtntB) or. mb. e. 4 ti§. ptmi. DU SJtfd
legetulen beuidtnen al» l'robut con St. Thomas Nicolanii. als Dtlan Bnrcanliu 1.
329. Pafi.it InnoceHZ IV gestatUl dem St. Marxkloster tu Straßbnrg, bei itr
Aufnahme ton Notizen nur die pnbsllichen Schreiben, velche die vorliegende /«-
20 dulgem erwähnen, berücksichtigen zu dürfen. 1249 Man 29 Lyon
Innoconliiis opisfopus sorvus servonim dei dileclis in Chrislo iihabus . .
priorisse et couvenUii monasterii sancli Marci extra muros Argentinenscs opÜ"!«
soncli Angustini salutem et npostolicara benedictioncm. jMici et tranquü. .
vestrc paterna volentes imposterum soUicitudine providcre vobis aucloritate pre-
■K, senlinm indulgcmus, ul ad receptionem alicujus nuUatcnus leneamini per litleras
scdis aposlolice, ({uantumcuntquc • precise scribatur in eis, nisi de hac indulgentia
plcnam fcccriul menlionem ^. nulli ergo omnino hominum liceat. hanc paginam
noslre concessionis inrringere vcl ei ausu temerario contraire. si quis autcm boo
aUeiiiptnrc presumpserit, indignalionem omnipotenlis dei et iioatorum Pctri et Pauli
:iii ajrastoloruni ejus se noverit iucursuruni. datum Lugduni 4 kalendas apriliü,
pontiliciihis iiostri anno soxto.
11 aus Straßb. Uotp. A. lad. 89 fMC. 9 or •»;. r btäla pend. AmS «fa
MM gleicher Hand JohannM P»nn.
•) eumqu* auf Riunr.
:» 1 f^mtda biifimift i>irh im Onffinal mek «mm Urhmde Bieekif Btimritiu nm STraMmy, 4i* Ir«^
pAhsIlicher VoOwiacht (r/r. nr. 3'JH) da$ U^trm'ntommi^ nritfhfn drm St. Tkitmiuntpilri Mn>f Hrao
bf.sliiliift, läüO (ktober 13 (■t idni octobris
^ Difsrihe VrritHn4i(iffitng g«f»rährl Itimiifii ii .irm .-n ^■. Jim-iHiu-mixurr, t,-i:f •■vyirmi'rT n
(6 idns Roptcmbris') Lym, *. Siraßb. Ilimp. A. lad. 9() ' r. mb. r. Mh ftiid. WKf fkiti
1« laulnul ilamit i.it ferwr ri, T. " : '^rimmlthtltr, iHd. Ud. 116 Amc 4
or. mb. r. bull» ftmii. Ihr \ -ihertH^ ier IWtf
Dalum iloH tliPBaurarins ArgoiiUiivuiki», tbtU. lad. 1^ faac 6 or. mb. e.
24ti 1249
330. Pabst Innocenz IV nimmt das St. Marxkloster zu Straßhirg in seinen
besondern Schutz. 1249 März 29 Lyon.
lunocentius episcopus servus servorum dei dileclis in Christo filiabus . .
priorisse et convenlui raonasterii sancti Marci extra muros Argentinenses ordinis
sancti Augustini salutem et apostolicam benedictionem. justis petenlium desideriis
{weiter wie in nr. 235 bis incursurum]. datum Lugduni 4 kalendas aprilis, pon-
tificatus nostri anno sexto.
H aus Straßb. Hosp. Ä. lad. 89 fasc. 8 or. mb. c. buUa pend. Auf dem untern Eattd rechts
von gleicher Hand : Johannes Parm.
331. Pabst Innocenz IV gestaltet dem St. StepJianskloster zu Straßburg, bei lo
der Vergebung seiner Pfründen nur diejenigen päbstlichen Provisionen, welche die
vorliegende Indulgenz ausdrücklich erwählen, zu beachten. 1248 Juli 6 — 1249
April 4 Lyon.
Innocentius episcopus servus servorum dei dileclis in Christo filiabus abbatisse
et convenlui sancti Stephani Argentinensis ordinis sancti Augustini salutem et apo- 15
slolicam benedictionem. veslre meritis religionis induciraur, ut vos speciali gratia
prosequamur. hinc est quod nos inluitu meritorum hujusmodi et obtentu dilecti filii
nobilis viri H[artmanni] comitis de Gruenigen 1 nobis et ecclesie Romane devoti, qui
tibi, dilecta in Christo filia abbatissa, linea consanguinitalis astrictus pro vobis per
aflectuosas litteras apostolicam gratiam imploravit, presentium vobis auctorilate ao
concedimus, ut per litteras nostras seu legalorum sedis aposlolice, eliamsi habealur
in ipsis «non obstante aliqua indulgentia», de pensionibus seu beneficiis et specia-
liter de quatuor prebendis sacerdotalibus monasterii vestri ad collalionem veslram
spectantibus nulli teneamini de cetero providere, nisi plenam et expressam de hac
indulgentia fecerint menlionem. nulli ergo omnino hominum liceat, banc paginam 25
nostre concessionis infringere vel ei ausu temerario conlraire. si quis autem hoc
altemptare presumpserit, indignationem omnipotentis dei et beatorum Petri et Pauli
apostolorum ejus se noverit incursurum. datum Lugduni 2 nonas . . . *, pontifi-
catus nostri anno sexto.
B am Straßb. Bez.-A. H fasc. 2622 or. mb. c. bulla poid. Auf dem UtnscUag links in der 30
JEcJce äüt. Betreffs der Datirung vergl. Variante a.
Gedruckt darnach bei Schöpflin Als. dipl. I, 400 nr. 634, der die VL des Datums fälschlich
für V liest. — Potthast Beg. pontif. nr. 13333.
a) Lücke von 4 — 8 Buchstaben durch Abscheuern des Pergaments entstanden. Nur der Schaft einet 1
oder h ist noch zu erkennen. Die Monaisnamen des Augtat, Januar, Man, Mai und Juni können 35
daher bei der Ergänzung der Lücke nickt in Betracht kmnmen.
Vergl. Stalin Wirtemb. Gesch. II, 496.
12 4 9 -li?
332. Meisler und Ralh der Stadt .Straßburg heurkunden. daß du Krh^.t
Heinrick Jude's dessen gesammle Jlinlerlasseiischaß dem "<' XicolausilotUr :n
Slrnßliiirfj vhrrtraiicn hnhrn. i'J l'i Jvni 7.
rii^iiini-i t iM.i;^u <'l ll> iiMixMou-. iilius Nicolai ma^islri hurgcDsium et oonsules
5 Argen tiiieii.ws' noluin faciimis omnilms presens scriptum inspecluris. quod pott
iiiorlcra bone memorie Ileinrici dicli Judei hcredes ejus, scilicet paler miiu Ifaro-
({uardtis Judeiis et Agnes uxor ejusdcra Ileinrici, otnnia Ixtna, qtie idem IleiDricos
reliquid, cenobio sancli Nicolai ultra pontem sancti Stephani siio • pro Salute ani-
niaruni suaruiu et prefali Ileinrici conlulerunt lil>ere et pleno jure perpeluo possi-
10 denda, vidclicct in banno Utenbeini 18 agros el dimidiutn , in Ensheim 6 sgroi. in
civilate domum specialem predicli Ileinrici, quam inliabilavil, cum Ijonis suis mobi-
libus. preterea coiilulit predictus Marquardus dictus Judeus de !»■ ' '<>
cenobio sancti Nicolai in banno Ensbeim 10 quartalia frumcnti in ic... yH
rei menioriani el slabilitateni presens cxinde pagina csl conscripla el sigillo civilalis
lö in testimonium coniinunita. acta sunt hec publice anno domini 1240, festo
Mcdardi confcssoris, preseulibus biia lestibus : Johanne dccano sancti Pelri, Johanne
cellerario sancti I'ctri, Guntbero sacerdote, Cunrado Vimecom, Ilcinrico de Wolf-
gangesbeim liliastro suo, Rcimboldo diclo de Ebenbeim el fralre suo Reimboldo
filiis domini Virnecorn, Mendewino, Ileinrico lilio Ileinrici Marsilü, Friderico de
21) Reiben, fralre Ilcinrico de sanclo Nicoiao et aliis quam pluribus.
S aus Straßb. St. A. lad. 8. Nicolai in undis VI2 or. mb. e. mg. ptnd. lacwi
333. Bischof Heinrich von Straßburg bestätigt einen Vergleich ttcischen Ooito,
Ritler und Vogt von Ilausbergen, und dem Straßburger St. Marxhhster, die Steuer'
pßichtigkeit der Güter des letztern betreffend. 1240 Juni 11.
45 In nomine domini amen. Ileinricus dei gratia Argentinensis fpis<()[ni-i oniiiiltus
Christi fidelii)us tam presentibus quam fuluris salulcm cum nolicia subscnp-
torum. quoniam labilis est hominum memoria, provida consueludine inolcvil ul
•) Bito a»/' Jiatmr.
1 In ilfmsclbrn Jnhrr, am St. OaBetOag (OeUher IG). theM iir Stnßbmfir AsAraA, «h ttimtr
ao SpiUe Rrimboia ('InnPon sun oh Büfgerwfitter, der Stadt Speier mit, daß dir StnUmrftf Btrfir
Syfrid Bild mit dem KrUi» der terhtitften (rülrr »einer Frau Rcrnhoidin, di« hei ftpeitr ftriiyw, mA
Güter in und M SiralMiurg gekauft hnhe : in Vinckenwiler nftn hoffutette nmb herra Howmbmmt,
vier hofTpstcttn nn dvr C)l>rrstnuiaon nmb Fridrrich Rneb«lin, in dem bann« sa Bi«choTiHni« bf
niiBcr stolto [ein] litil>o und vii<r mannematton umh di>n hprron ton der StMaiaportaa, üi dam baaa«
35 XU Aolionlioim drytzdi. imb Johantcn ~ AU Ztm§m wtrim §mmmt : WaHlMT
der ninrücbiilik und ' unser stette . \lbr*oht d«r WiM«b«g«r, Fridariek tob
Uffwilrp, ilotzrl von KrkpvirdvüluMUi, lloinrirh Ton Wolg»ligMh«ini. Heinrich TOB Rastölgaa, Olricil
Schotte, HelffDrirh von Kftiiitseslioffeu, Uoaselin Uartungea doeht«rmann, I'eter TToim». W|rid^ Johaaa
Kelbelin, Hug von SchilUgheim, lloinricli Manilis lun, Iteinbolt Vimekom. : von Ha(*ao««
10 der rnt; Cunrat Virnekorn, Erbe de» richlers «nn, Hug Ripelin, Reinbolt Stuuru^f^, Frid«rick uiUr
den Kroniem und Wrriihor Sturm. Aus Sehilter Kimig*M. S. 1079 oAm Qttdkmmfakt, ^§tlAmr miA
der npiUern deutschen Cfbertelfum/ einer lateinisehem Vorlmge.
248 12 49
rationabijiter gesla, ne simul cum labenle tempore in oblivionem abeant et labantur,
fideli scripture teslimonio perhennari. tenore itaque presentium constare volumus
universis, quorum scire interest, quod, cum Gozzo miles de Ilugespergen ejusdem
ville advocalus a sororibus sancti Marci ratione advocatie sue peleret duodccim
quartalia et dimidium siligiuis et ordei et ipse sorores eidem tanlum quinque reco- 5
gnoscerent, asserentes cetera bona censenda libera sicut alie plures possessiones
ibidem site, que ab hujusmodi libera sunt exaclione, licet injuriose per violentiam
a quibusdam talia sint exlorla, et ob hoc dictus Gozzo, quia ipsis sororibus temeri-
tale propria dampna gravia intulerat, dudum excommunicatus fuisset, post varias
altereationes fuit in dominum Fridericum, qui dicitur inter mercalores, a prediclis lo
partibus spontanee compromissum, qui dictam litem arbitraliter sie decidit : quod
prefate sorores darent predicto Gozzoni viginti Ires marcas legalis argenti et omnia
bona, que nunc ibidem possident, scilicet duodecim mansi et diinidius cum duabus
curtibus et omnibus aliis suis attinentiis, a prestalione annoue supradicle, scilicet
duodecim quartalium et dimidii, et ab" omni prorsus peticione, exactione, angaria, is
qualibet impeticione, vexatione, servitiis debitis seu indebitis, realibus vel pcrsona-
libus, jure vel injuria petendis, prestilis seu pelitis, quocumque nomine appellenlur,
et ab omni jurisdictione et judicio ipsius tam bona quam persone ac familia et
cultores deinceps sint libera et penitus absoluta et pascuis necnon omnibus aliis
communibus juribus et utilitatibus cum aliis ipsius ville hominibus sine quolibet 20
impedimento et contradictione libere nicbilominus perfruantur. memoratus vero Gozzo
miles ipse et pater suus et Cunradus filius suus fide in manus nostras data iirmiter
se astrinxerunt pro se et omnibus heredibus suis ac successoribus, se predicta omnia
rata, firma et inconvulsa perpetuo inviolabiliter observaturos, omnia bona proprietaria
seu hereditaria sive quolibet alio jure in ipsa villa ad ipsos suo nomine spectantia 25
dictis sororibus in hac forma titulo pignoris obligantes, ut, si' quem heredum vel
successorum vel dominorum suorum, a quibus advocatiam tenent, vel superiorum
suorum contra hec venire quolibet modo contigerit, de predictis suis bonis omnibus
et eorum fructibus sine qualibet altercalione ipse sorores se libere intromittant,
donec ab impeticione, vexatione atque gravamine hujusmodi cum integra indempni- 30
täte a se vel suis successoribus exonerate fuerint et omnimodis absolute, predicte
obligationis onus eisdem suis bonis taliter imponentes, ut, etiamsi fuerint quoUbet
titulo alienata, cum eodem onere ad quemlibet transeant successorem. preterea sepe
dictus Gozzo promisit, quod domino suo . . nobili viro de Raboltesteine, a quo tenet
eandem advocatiam, lantum dahit de bonis suis in proprietatem, de quibus potest 35
haberi annuatim, quantum a sororibus petebatur, in restaurum ejus juris, quod
advocatie sue deberi asserebat, eadem bona recepturus in pheodo ab eodem et sie
predicte ordinationis ratihabitionem a diclo nobili et suis heredibus obtinebit et super
hoc prefati nobilis patentes litteras sigillatas ipsis sororibus exhibebit'. cum igilur
a) Hu. Hl se. 40
1 üolricus de Raboltesteine bestätigt für seine Söhne ^tnd seinen Bruderssohn Heinrieh noch im
Jahr 1249 dieses Abkommen. Straßb. Hosp. A. docum. inut. lad. 3 fasc. 43 or. mb. c. 2 sig. pend.
1249 940
eadetn advocaliu ad noatrutn spcctet cc(-|(;»iuin et de manu nostra licet per piura
media plieodulilür lencatur, nos predicium rcstaurum, eliamai deliitum forel , quod
a NororiliUH polehiiliir, siifFicicns roputanlcs et ordinntionem utilcdiclaro ralam et
graliiin haluMileH cutifiniiaiiiiis. el nc ulla 8U[>er prcmiüMi-' 'v"--'io, cavillstio Tel
& ainitigtiitus in püslertim urialur, ad pcqxstuam hujus rei c\. . preeentem pagi-
iiarti suptT liiis conscriptam nostri capiluli, majoris prcpositi, üfilcialis noslri prepoaitt
Nycülai, qiii liiis interfuerunl, sancli Thome el sancli SU'phani ecclcsiarum, a quibus
dicliis Ouz-Mi horcditario jiirc (cni'l qiirdum bona in Hugespcrgen, et civitatis Argen-
lincnsis sigilloniiu inuniiiiiiic ju»»imuä rolwrari. actum anno domini 124U, in
10 feslo* Baniabc npostoli.
// aus Straßb. Ho»p. A. I«d. 89 f«*«. 29 or. wtb. e. 7 m§. pend.
II 1 call. ibid. or. mb. c. 7 »ig. pend. Dur^wtf $ehr ftU erhaUm Biegd.
Auch Straßb. .SV. A. Ind. Chnrtrense-Oberluaibergm eop. mb. -'■' yfll mt arm .-wyn <w«
judex ruriio ArgcntinenBin.
i:, 334. Der Slraßhurger Vogt Ludxcig ton Lichtenberg und teint SdAne ffeinrici
und Ludwig geloben dem Bischof und dem Stadt rath von Straßburg eidlich, dis
Straßburger Vogtei niemals zu veräußern. f''t'> ''■''■' /.") Straßburg in der
bischüßichen Pfalz.
Ego liudewicus de Lietlicnbcrc advocatus Argcnlinensis tenorc presenlium notum
ao esse volo et coiistaro univcrsis presens scriptum inspecturis, quod ego el filii mei
llüinricus et Ludewicus fidc data in nianus domini nostri Ileinrici episcopi Argen-
tincnsis, mogislrorum et consulum civitatis Argentincnsis pro nobis el omnibus
heredibiis noslris promisimus et insujKT corporali confirmavimus sacramento, quod
advuouiium Argenliuvnsem cum omnibus suis pcrtiueutiis et juribus debito modo
'a tencbimus et consueto et eandem advocatiam , omni Traude dolo et caplione cessan-
tibus, in nuUam prorsus personam illustrem, bumilem vel sublimem cujuscunque
dipnilalis vel coiidicionis qtiocunqiie tempore Iransferemus inpheodando, pennutando,
jus temporale vel perpetuum concedendo vel vicea nostras uUi persone saspecte
conmitteudo vel alias cujuscunque alienationis titulo alienando. ad majorem cautelam
90 etiam elegimus s|Knitane^ nos astringcndo, quod, si contra prescriplam formam
aliquatinus venerimus inmutalionem circa ipaam advocatiam aliquam allemplai: ! .
tarn i])sa advocatia quam omnia alia piieoda nostra, que ab Argentinensi leoeiuus
ecclesia, omni occasiouc, cxcusaiione et coutradiclione ccssantibus, domioo nostro
episcopo et erclesic vacenl el sinl libera ipso jure, nc igilur super praminis uUa
83 impostenun qucstio vel ambigtiitas oriatur, in pcrpetuam hujus rei memoriam et
debilani (inniliilem presenlem super Iiiis paginain couseriplam ecciesie et civitatt
Argentinensi conlulimus sigilli nostri muniminc roboratam. acta sunt bec apud
Argcntinnm in palatio domini episcopi, anno incarnationis domini 12'tn, in festo
sanclc Margarete, in presentia vencrabilis domini nostri Ileinrici episcopi, Njrcolai
40 prepositi sancti Thome el officialis, domini Alexandri fralris domini episcopi, Eber-
■ ) in (NM
250 12 49
hardi de Ilutendorf, Friderici de Ufwilre, Alberti Bagarii albi, Hugonis et Gozonis
de Luffenslein, Helwici de Buswilre, Hecelonis de Ekeverdesheim, Sifridi Bilde et
Reinboldi filii Nycolai magislrorum' civium, Cunradi Virnecorn, Erbonis filii judicis,
Gosperti minisiri fratrum, Rudolfi de Vegersheim, Burchardi Dispensaloris, Johannis
Viluli, Reinboldi Slubenwec, Friderici inter mercalores, Friderici de Hagonowe, 5
Gozonis filii Nicolai, Hugonis de Schiltenkein, Rudolfi fiüi Lenzelini et aliorum
multorum.
S aus Straßb. St. Ä. Gew. u. d. Pfalz lad. 230 nr. 45 or. mb. c. sig. pend. Vortrefflich
erhcUtiies Reitersiegel Ludwigs von Lichtenberg.
Gedruckt darnach bei Schöpflin Als. dipl. I, 401 nr. 536. 10
335. Pabsi Innocenz IV gestattet dem Straßhurger Domcapitel, künftighin unbe-
achtet päbstlicher Promsionen, wenn sie nicht diese Indulgenz ausdrücklich erwähnen,
nur diejenigen als Canoniker aufzunehmen, die bereits Pfründen an der Straßburger
Kirche erlangt haben. 1249 Juli 31 Lyon.
Innocentius episcopus servus servorum dei dilectis filiis . . preposito . . decano i5
et capitulo Argenlinensi salulem et aposlolicam benediclionem. multe devolionis
affectus, quem ad personam nostram et Romanam geritis ecclesiam, nos inducil, ut
ecclesiam vestram favore apostolico multipliciter prosequenles eam specialis privilegio
gratie honoremus. cum itaque, sicut nobis exponere curavistis, in ecclesia ipsa tarn
sedis apostolice ac legatorum ipsius auctoritate quam vestra necnon et ad preces ao
venerabilis fratris nostri Argenlinensis episcopi quam plures in canonicos sint
admissi, qui nondum prebendas ibidem aliquas sunt adepti, nos volenles vobis et
ipsi ecclesie imposterum a simili gravamine precavere, vestris supplicationibus incli-
nati, ne per litteras apostolicas vel legatorum sedis predicle impetralas, nisi jam sit
earum auctoritate processum, vel etiam impetrandas cuiquam in eadem ecclesia 25
provideri valeat nee vos per eas ad cujusquam receptionem aut provisionem compelli
possitis, donec prefati recepti prebendas in illa fuerint asseculi, nisi in eisdem litteris
impetrandis de Argenlinensi ecclesia et eorumdem receptorum numero ac hujusmodi
tenore indulgentie specialis et expressa mentio habeatur, auctoritate vobis presentium
indulgemus. nuUi ergo omnino hominum liceat, hanc paginam nostre concessionis 30
infringere vel ei ausu temerario contraire. si quis autem boc altemplare presumpserit,
indignationem omnipotentis dei et bealorum Pelri et Pauli apostolorum ejus se
noverit incursurum. datum Lugduni 2 kalendas augusti, pontificatus nostri anno
septimo.
B aus Straßb. Bez.-A. G fasc. 2718 cop. chart. sec. XVIIL 35
Gedruckt aus dem lib. sal. 1347 bei Grandidier Oeiivr. ined. III, 388 nr. 454.
a) Am dem ursprüngliche» magistri durch Rinzufegen der entsprechenden Sretiatur von andrer
Hnnd entstanden.
1249 SM
31)6. Pabst Innocenz IV bestimmt, daß in den nächaten tehn Jakren AHnpUst'
Hcher Legat über das Straßburger Domcapitel Kirchentlrafen verhängen dürfe,
falls nicAt ein besondres piibstliches }fandat, das die vorliegende Indnlgem ame-
driirklich ervdhne, ihn dazu ermächtige. l^t'J Juli .'il Lyon.
B Innocerilitis cpiscopus scrvus servorum dei dileclU filiis . . preposilo . . decano
et (Mpilulo Argontincnsi snliilcm et aposlolicaiii bcnediclionem. mullc derotioDis
[weiter wie in nr. 3,'fr> bis hunoroniiis|. hinc est qiiod nos vcstris supplicatiooibai
inclirioli dcvotiuni vesire auctoritate presentiiim indulgcmus, ut nulliis delegattis sedis
apostolico vel legati sedis ipsius aut sulMlclegatus dclegati ejufldem aedis, eseculor
10 vel clinm consorvotor n diclo sfde vel eodein deputalus legalo, in vos vel quem-
ciimquc vestniiii nitionc cnpiluli suspcnsiünis, interdicti seu excominuDicatiooi« seo-
lenlios vnloai. pruiniilgare sine ipsius sedis vel ejusdem legati special! mandato
])lemiiii et expressam de Argentincnst ecclesia et de tolo hujusmodi tenore indul-
gi^nlie facientc"* nicnlioueni, proscntibiis post decennium miniine valituris. nnUi
ir> ergo {weiter wie in nr. .?.?.'> bis iiicursuruin|. datuin Lugduoi 2 kaleodaa augusli,
poiililicdlus nusiri auno seplimo.
B aus Siraßb. ttrt.-A. 0 nr. 34Afi fol. 4401» m» eimm JVfiwi-OBiwViftwt* tle$ Bhrmßbmfir
Domcapitel», in der fkkrift de» ITIen Jahfit.
Im Auszug bei Grandidier Oeuvr. inid. Ut, 38» nr. 4M imkA dem lA. mü. 1347.
■ju 337. Pabst Innocenz IV fordert unter Verheißung von Ablaß zum Betuck und
zur Unterstützung des St. Johannesklosters tu Straßburg auf. 1249 October 13
Lyon .
Innoccnlius cihmihiun .scrvus sci\iniiiii (ni uiiimtm,-> t.misii :
lilterus iiispetturis salulein et aposlolicum benedlctionem . fidei o;
■£ suis culpis dominum pertimescentes iratum, dum tempus miserendi conccditur, ipsum
placare satogunt tum precibus sanctorum et meritis, tum ex justilie operibus Truc-
tuüsis. quus ut ipsi discurrontes festinent aniicos gratie suscilare, quorum i' mi
a peccatunim iicxibus absolvantur, tanto avidius illectivis muneribus, iii>....r^ s
vidolicct et rtMiiis.siunibus invilamus, quanto estuonius ardentius pro ipsorum reroedio
ao salutari. rum igitur, sicul accepimus. dilecle in Christo filic . . priorissa et conventos
mona-slfTÜ sancti Johannis extra muros Argentincnses ecclesiom locum videlicet
sanclilicalionis erexerint, in quo eleruo patri oircrtur sacrificiuni • 'inum pro-
pitialio pro pocoatis, ibidem sub religionis hubilu in multa p^n^ - angustia
domiuo famulantes, univorsilatem vesiram rogamus, monemus et hortamur in domino
X vobis in remissionem poccaminum injungcnte». quatinus dictum locum piis visita»
lionibiis fre(|uonti-(is a largituro lK)norum omiiium salulis I)entrioia perceplun. nos
enim de oninipotcnlis '!''> misiTii'oiilin r\ bcatorum Petri <■! l'.niii iin<>sliilnniin rius
•! B ricitiil.
252 1249 — 1250
auctoritate ac ea, quam nobis indulsit dominus, potestate confisi omnibus vere peni-
tentibus et confessis, qui ad prediciam ccclesiam causa devotionis accesserint vel
pro relevanda ipsarum inopia manum eis porrexerint adjutricem, quadraginta dies
de injuncta sibi penilentia misericorditer relaxamus. datum Lugduni 3 idus
octobris, ponlificatus nostri anno septimo'.
T aus Straßb. Thom. A. Augustiner lad. 10 or. mb. c. huüa pend. Auf der Rückseite wohl
von gleicher Hand : Albertus.
338. Meisler und Rath der Stadt Straßburg beurkunden einen Schiedsspruch
zwischen dem St. Leonhardshospital daselbst und der verwittweten Bürgerin Gisela
mit ihren Söhnen, Baugerechtigheiten betreff'end. 1250 April 1. lo
Sifridus Ymago et Reimboldus filius Nicolai magistri burgensium et consules
Argenlinenses notum facimus omnibus presens scriptum inspecluris, quod, cum pro
quodam edificio lis verteretur inter hospitale beati Leonhardi nostre civitatis ex una
parte et concives noslros Giselam relictam Alberli Agni et filios suos ex altera,
tandem mediantibus honestis viris eadem lis fuit ita decisa, quod jam dicta Gisela is
pro bospitali emit, ut edißcium suum ita staret et permaneret, sicut constructum
fuit, sub tali tamen condicione, quod ipsa et heredes ejus super murum suum sine
dampno hospitalis canalem .unum ponerent, in quem perpetuo caderet stillicidium
domus hospitalis, in longitudine aree predicte Gisele. preterea due feneslre hospi-
talis versus curiam ejusdem Gisele constructe numquam debent obrui a memorata »
Gisela vel heredibus ac posteris suis vel lux earumdem fenestrarimi inpediri. in
cujus rei memoriam et stabilitatem perpetuam presens exinde pagina est conscripta
et sigillo civitatis nostre in teslimonium conmunita. acta sunt hec anno domlni
1250, kalendis aprilis, presentibus hiis lestibus : videlicet Alberto Bagario albo,
Cünrado Virnecorn, Hecelone de Eckevirdesheim, Burcardo Dispensatore, Rudolfo 20
de Vegersheim, Johanne Vitulo, Hugone Riplino, Rudolfo Glio Lentzelini, Friderico
de Hagenouwe et aliis quam pluribus 2.
H aus Straßb. Hosp. A. docum. inut. lad. 44 fasc. 7 or. tnb. c. sig. pend. delapso.
1 Unter dem gleiclien Datum erläßt Innocenz IV dieselbe Indulgem auch für das St. Katherinen-
Moster zu Straßburg. Straßb. Hosp. A. lad. 125 fasc. 5 or. mb. c. bulla pend. *>
2 Atis einer Urkunde vom Jahr 13-50 Mai sirul im Raths- u. Bürgerbuch fol. 9b des Straßb. St.
A. folgende Zeugen verzeichnet : Sifridus Ymago et Reymboldus filius Niclai magistri burgensium
mit den Consuln : Walthero marscalco ßis hierher von einer Hand des löten, nun von einer Hand des
16ten Jahrh.), Friderico de üffwilere, Alberto Bagario albo, Heinrico de Wolffgangesheim, Hetzelone
de Eckefurdesheim, Burckardo Dispensatore, Rudolffo de Vegersheim, Johanne Vitulo, Hugone 35
Ripplino, Hugone de Sciltencheim, Heinrico filio Marsilii, Friderico de Hagenouwe, außerdem Gozberto
ministro fratrum, Herbone filio judicis, Reinboldo Stubenweg, Friderico inter mercatores, Gozzone
et Herbone fiUis Nicolai, Reimboldeliuo, Rudolffo filio Lentzelini.
I
1260 flS
339. Der pubsUiche Legat Bischof Petrus ton, Albano tragt 4em Bitekof ton
Straßburg auf, die dortigen Dominikaner innerhalb viertehn Tagen nach Empfang
dieses Schreibens in den Hesitz des von ihnen gehäuften St. BarthoI<rmäutkofe$ tu
setzen trotz des Widerstands einiger S'/.;,r.lnir„.'r Geistliche)' i'^'n September ^
8 Valenciennes.
Venerahili in Christo pntri . . doi grutia cpiscopo Argentinensi Pfetnu] ejoadem
iniseracionc Albancnsi» episcupus apostolice scdis Icgatus ' salulcia in domino. ezhi-
bitu nobis rcligiosorum vironim fratrum prcdicatorum de Argentina pclicio coniiaebat,
({uod, cum ipsi quandam curiani sciliccl sancti Bartholomei de vcslro et civium
II) Argriiliiiensitiin asscnsu ciiicrinl^ ad rnanendtun ibidem pro co, quod in domo soa.
(lutiiii hubciil cxtru Argcnlinatn, comodu coininürari non poüsuut, . . decanus et
quidam alii clcrici Argenlincnsea, quominus pacificam possessionem loci ejuadem
adipisci poluerint, cisdem fralribus se indcbitc opponcnles ipsos super hoc pretexlu
quaruiKlam goneraliuni liUoranim. que di; ipsorum ordiru; niillain faciiinl, ul dii '
1-' meiicioiioin, inulliplicili-r uggravani et inoleslanl. cum uutcm fuisiic-t super hoc
scdcm apostulicam liligalum diucius coram nobis et landem, assumplo legai
officio, negocium ipsum dominus papa duxcril nobis specialilcr committenduni .
nllendenles hibores miiltiplices, quos fratres predicli propler hoc sustinuiss«'
tur, et volontes ipsorum paci et Iranquillitali, quantum cum deo possumt:
» dere, ut vacare possint liberius officio predicandi verbum dei et aliis, que au ,
pcrtiucut animarum, palernitati vestre auctoritate, qua fungimur, dislricte precipicndo
mandamus, quatinus, non obstantibus quibuscumque litteris a scde aposlolica vet
Icgalis ipsiiis sedis ol)lcntis, que de ipsorum fratrum ordine expressam mencionem
non fecorinl, cum iiulullum sit eis a sede predicta, ne per litteras, que de ipsorum
% ordine expressam mencionem non feccrint, ncqueant aiiquatenus conveniri, ipwM
infra quindccim dies post recepcioncm prescnlium in corporalem posaessionem loci
predicli nuclorilate nosira, sicul justum fucrit, inducatis ot dcfendatis inductos, con-
Iradictorcs per cciisuram ecclesiaslicnm compesccndo. datum Valencenis anno
domini 1250, 8 idus scptembris.
»0 T au« Straßb. Thom. A. Dominicains Iwl. 8 or. mb. e. »ig. ptnd.
340. Bischof Heinrick ton Straßburg trennt auf Ortmd einet »eiiedericAter-
lichen Jirhenntnisses die Straßburger Probstei der heiligen Dreieinigkeit tom
Kloster Marbach. 1250 September 2().
Ilcinricus dei gratis Argentinensis episcopus unircrsis tarn presentibos quam
;tj futuris noliciam rei g»>sle. commissura nostro solliciludini ministerium exigit, ut
ccclosiarum nostro regimini subjoclarum saluti sulubriter intcndamus, ca presertim.
que rcformationc Tel eniendationc digna fuerint, cmendanles. cum itaque inter virum
> Cfr. nr. 3ia.
* Cfr. nr. JWi
254 12 50
venerabilem Heinricum abbatem Marpacensem et convenlum ipsius ex parte una et
Gerhardum preposilum sancte Trinitatis et fratres ipsius ex altera ^ super quibusdam
privilegiis, redditibus et rebus aliis tarn mobilibus quam immobilibus controversia
frequens aliquamdiu verteretur, causa tandem ad nostram presentiam devoluta,
auditis et intcllectis peticionibus et rationibus utriusque parlis, poslrcmo abbas et 5
prepositus memorati pro se et suis capilulis conpromiserunl in me et viros honestos
et discretos Cfonradum] scolasticum et E[berhardum] de Eulringin canonicos ecclesie
nostre et eadem causa tali modo fuit per nostrum arbilrium terminata, quod nos de
voluntate partium absolvimus abbatem a gubernatione ecclesie sancte Trinitatis,
prepositum vero et canonicos diele ecclesie ab obedienlia dicti abbatis duximus lo
absolvendos, nobis prefate ecclesie sancte Trinitatis gubernationem retinenles, rese-
catis et renuncialis privilegiis, instrumentis et peticionibus universis. predia vero,
possessioues et res alie, sicut eas antea possederant, separatim utrique ecclesie
remanebunt. acta sunt hec anno domini 1250, mense septembre, in vigilia Mathei
apostoli, presenlibus et consentientibus canonicis majoris ecclesie et sancti Thome 15
et sancti Petri junioris. ul autem hoc rationabile factum in sua firmilate permaneat
inconvulsum, presentem paginam tam nostri sigilli quam predictarum ecclesiarum
munimine fecimus roborari.
B aus Straßb. Bez.-A. G nr. 110 or. mh. c. 4 sig. pend. delapsis.
Gedruckt bei ScMpflin Als. dipl. I, 404 nr. 541 wolil nach Copie. 20
341. Das S(. Thomascapilel zu Straßiurg trifft eingehende Bestimmungen über
die Vertheilung seiner Einkünfte an die einzelnen Canoniker. 1250 Becember 7.
Npcolaus] prepositus, B[urcardus] decanus lotumque capitulum sancti Thome
Argentinensis omnibus Christi fidelibus presentem paginam inspecturis salutem cum
noticia subscriptorum. sciant cuncti tam presentes quam futuri, quod, cum mul- 25
tociens super divisione rediluum prebendarum nostrarum inter nos questio esset
orta, nos de conmuni capituli nostri consensu ad sedandam ^ et paciücandam omnis
dubitationis et discordie questionera ordinationem subscriptam de consensu domini
nostri H[einrici] Argentinensis episcopi fieri jussimus et conscribi. est autem hec
ordinatio : volumus, quod denarii sive argentum, quod provenit nobis ex diminutione 30
nostre redituum prepositure, et bladum ex nostra proveniens conmunitate dentur
omnibus presenlibus, in studio conmorantibus, peregrinanlibus et ad ^ curiam Roma-
nam euntibus in propriis vel ecclesie sue vel consanguineorum negociis vel domi-
norum, dumtamen aliena sibi non assumant negocia promovenda, cum tales, ut
parcant expensis, et causa lucri venire ad Romanam curiam videantur, vel etiam ^
omnibus, qui propler negocia propria sunt absentes, dummodo non videantur domi-
cilium mutavisse. item denarii provenientes ex serviliis, refectionibus et anniversariis
a) T sedendam. b) T add. ia.
» Cfr. nr. 199 not. 2.
1250 9B&
sive romediis larilitm dentur in civitale pnrsetitibus, exoepiis leptem aooiversarii*.
videlicul duiiiiiü (^|ünradi| qiiutidain preposilt nostri, Sigebolonüt quoodam oell*
noslri, Krbonis dicli Jmlicis, Jiiiilo somris sik!, Hrliütii.H junioru, feslüin loucci
Joliannis uiile prluiii lutiiium, Küde^cri dicli Uuücs, liciwoni« ooncanooici nottri. ... <
c quc taiiluin in missa pro dufuticlis exiatciilibas consuevimtu minüitrare. Tolutnos
lamcn iid incitalionem cunouicorum discerc volenlium el ad babeodum io eoclesia
noatra littcraloä, ut, quioquid dttliir singulis scrviliis, refectioDibtiü et anniversariU,
quod exccdal in nuiiioriitn undecim dt-iiariurum, eliatn cxislentibus ia »tudio mini-
strare. item de denariis qiiadrage.siinalibus staliiiinus, ul per lolam quadrsganmam
II) singulis diebus denlur duo denarii cuilibet canonicorum, qui in cnalutiniü fueril Tel
eliain in missa majore, item in vigilia sancle Aurulic delur unus solidus dcnariorum ou. «i
tantiim cuilibel canonicorum in processionc cl non alibi cxistenti. item de densrii*
sive vino seu bludo, qui nobis dunlur in conversioue sancti Pauli et in aliis festi« -r^- »
sive anniversariis provenienlcs de bonis, que ex nostra excolimus coomanital«-,
I.-* volutnus, ul cxponse fade primilus deducuntur el residuum, ul dictum est, inier
frutres el canonicos dividatur. vulumus eliam, ul, quicunque canonicorum alibi resi-
denliaut liabeaf* vel in aliis ccclesiis, in quibus prcbenda non consuevit dah Di«i
prcseutibus, recipial prebendani, denariis et blado careat ex diminulione proTeoien-
libus preposilure, aliis omnibus robur babenlibus el firmilalem, exceptis infirmis et
90 minulis, quibus omnia predicla debent ul prcscnlibus minisirari. item uolumus redi-
tus prelx'tulorum nioriuoruin nobis indulgcntia concessos dividi deinceps aliqualinos
inter frutres, sed ad conparandas proprietales et ad nostrarum prebendarum aug-
mentalioucni rediluum reservarc. nos n[einricus] Argentinensis episcopus prediclis
nostrum assensum adbibuissc preseutibus confitemur. actum anno domini 1250.
tiTi in crastino bcali Nicolai.
T au* Straßb. Thom. A. docnm. bist. lad. 2 (»Uinta) or. mb. e. 3 mg. pmd.
Oedntekt damadt bei Ch. Schmidt Wat. du dWq». de ». Thom. p. 3t6 Im-. 38.
342. JJds ^ /' f/rxrn ließt, dos Backtr- und dtu Zap/ennU
der Krlh-r.'i . r Verftgung su hekalUn. 1?50.
:«) l'[ndoruii.sJ pnpo.silus, BlcrlliuidusJ decanus lolu: iiilulum ' .•■n-.-
universis prcsentom pagiuam inspeoturis gesle rei ; i. sc. ,, lums
prcsentes et fuluros, quod nos unanimiler super officio pislorie nostrc sie duximus
ordinanduni, quod vacanle celleraria nostra oflicium predictum ad communcs usus
fratrura pcrliueal ila, quod, si pislor, qui nunc est, antequam dicta celleraria
ar. vacnvorit, doccssorit vel alias idem oflicium vncare contigeril. ei, qui nun-- "-'
cellerarius, videlicel F[riderico) preposito noslro viginti quarlalia trilici et to;
siliginis, quam diu cellerarius noster fueril, singulis annis peräolvemu.s et n<'> :
eodem oflicio pislorie sooundum quod nobis videbilur expcdire libere di-fpouemus
el succcssor dicli cellerarii nichil sibi in suprasoripto offici
256 12 50—1251
capitulum noslrum annuatim, proul expedire videbitur, pistorem ordinabil. vacaule
etiam celleraria officium spine, quod vulgo zaphinamet dicitur, ad coramunes capituli
nostri usus cedet nee cellerarius quicquam juris sibi de eodem officio vendicabit. in
bujus rei teslimoniuin presenli cedule sigilla uoslra duximus appendenda. acta
sunt bec anno doniini 1250. 5
B aus Straßb. Bez.-A. G fasc. 2703 or. mh. c. 3 sig. pend. laesis.
Gedruckt aus dem Üb. sal. 1347 bei Grandidier Oeuvr. ined. III, 396 nr. 470.
343. In einer Urkunde Bischof Heinrichs von Straßburg, in der er dem Grafen
Heinrich von Filrstenlerg für ihm abgetretene oder zu Lehen aufgetragene Oüter
300 Mark Silber verspricht, als Bürgen : Berbdoldum decanum , Reinbardum lo
de Denge, Kberhardum de Entringen, Albertura de Dalmessingen et Cunradum
de Loife canonicos Argentinenses ; Waltberum marscalcura Argentinensem ',
Rüdolfum de Bazendorf, Albertum Wisebegere, Heinricum Boemum et Albertum
Kagen milites. acta sunt bec Argenline in palacio noslro, anno domini
1250. 1250 Straßburg in der bischöflichen Pfalz. i5
K aus Karlsr. G. L. A. Section StraPburg fasc. 25 lad. 7 or. wJ. c. sig. pend.
Gedruckt darnach bei GratuJidier Oeuvr. inid. III, 394 nr. 468 = Fürstenberg. Urk.-B. I,
196 nr. 428.
344. Bas St. Thomascapitel zu Straßburg vertauscht seine Sundhofener Be-
sitzungen mit Aeckern des Bischofs und des Domcapitels von Straßburg, die in ao
unmittelbarer Nähe der Stadt gelegen sind. 1251 Januar 10.
N[icolaus] prepositus, B[urcardus] decanus lotumque capitulum sancti Tbotne
Argentinensis omnibus Cbristi fidelibus presentem litleram inspecturis salulem cum
noticia subscriptorum. ne ea, que aguntur in tempore, pariler labanlur cum
tempore, testibus et scripture testimonio roborantur. noverint igilur tarn presenles ^
quam futuri, quod nos capitulum sancti Tbome de conmuni consensu reditus et
jura, que babuimus in villa Sunthoven, ad noslrum capitulum spectantibus cum
suis atlinentiis eo jure, quo nos bactenus in nostra tenuimus possessione, pro qua-
draginla octo agris inmediate silis juxta Keccerbubele 2, quorum quadraginta in
longitudine tangunt stratam versus patibulum et ab uno latere tangunt quatuor 30
agros domiui Walteri marscbalci et ab alio latere agros relicte Cunonis inter mer-
catores, item an der nuwe gebreile quatuor agros , qui in longitudine tangunt
publicam stratam, qua itur versus Keccerbubel, et tangunt unum agrum Reinboldi
Virnecornes ex uno latere et ab alio latere duos agros et dimidium relicte Cünonis
1 Derselbe kehrt mit Wille[lmus] vicedominus Argentinensis unter den Zeugen einer Lehnsurkunde 35
des Grafen Ulrich von Pfirt für die Straßburger Kirche wieder, 1351 Februar 6 (in festo b. Agatha
martyris) SuU. Cfr. ScMpflin Als. dipl. I, 403 nr. 544.
2 Vergl. Silbermann Localgesch. d. Stadt Straßb. S. 153 u. 165.
I
12 5 1 2^7
iiitcr inercalorea, item alii qualuor agri in eodem conflnio sili sunt ipud quatoor
ugrus VtnuKiiiis in iino liitcrc> et uh alio Inicrc juxta agros relict« Wirici, ad preoea
et iiistuiiliuin vcnerahilis doiiiini iiosiri cpiscopi et cnpittili - --s ecclesie pennit«
taviinus eisdem, qiiia predictuin pcriniitulionem vidiniuü i l diclo Tcnerabili
B domino nüstru n[cinrico] episcopo' et capilulo expedire. ut eadem permutatio rata
])cnnancal et inconvulsa apud posteros, presentcm cedulam memoralo vencrabili
domiiio noslro Hfeinricol cpiscopo et capitiilo noslris sigillis conti ' robo-
ratuin. actum anno duniini 1^51, 1 idi» jauuarti, presentibus bii;> . :.p..uoldo|
decano, Cunrado archidiacono de Wolvabc*, Ileinrico de Obsenstein, C(uorado)
I» scolastico diclo de Wasscrstclce, Kl)erliardo de Sülze, Reinbardo de Tenge. Caorado,
Kherliardo et Otllioni fralrihns de Entringen , All)erto et Cunrado fratribus de
Tahnessingen et uliis quam ])lunbus.
Jl nun Slriißh. Ilr;.-A. 0 fnitc. 2704 or. mh. c. 3 »ig. pemd. tße»i$.
Ocilrurkt muh der mutuliii miitandi» gleichlautenden Atu/etiifunf det DomnpiM» i. SlraM.
13 Thom. A. TitrcB lad. 11 or. mb. e. 6 »ig. pend. hti CK Sekmidt UiM. 4m ehy. d* ».
nrn». p. 3J0 nr. .VJ.
345. Vergleich zwisc/ien der Dorfgemeinde Berstett und dem Straßburger
Ifospilal, die Steuerppicht seiner dort gelegenen Güter betreffend. 12'>1 Fehrutr.
\ In iiuiuiiM- n.un ir et individno Irinilalis amen. ; hoi-, ■, .r
•x> in tempore dignum memoria, ne lahaliir cum tempore, litlcrarum apic, ,. • '.; ;it
conmcndari. noverint igiliir nniversi, quibiis nosse fuerit oportunum, hoc scriptum
intuenles, quod, orla queslione intcr conmnnilatem hominum in viila Berstet« ex
una parle el Ilugonem el Auselmum celero.sque confralres et bomines bospitalis in
Argenlina nomine ipsius hospilalis ex altera super eo videlicet, quod bomines jam
X dicte villo conmuniter exigebnnl, quod de bonis ipsius bospitalis in ipsa villa aut
et in hanno ejusdem ville sitis sive constitulis sicut de bonis aliorum bominum
ipsius ville coUecla sive talin oul eliam angaria et alia quccumque servilia pcrsol-
verenlur, c converso predicti fralres bospitalis asserebant, quod ad predicta naUateous
teneanlur, cum bona preFali lio.spitalis ad usus pauperum Cbrisli solummodo sinl
•M deputala nequc secularium debeanl subessc scrvituti, presertim cum a tempore, a
quo nuUn bominum exstat memoria, sem])er baclenus a supradiclis servitiis ipsum
hüspilnlo Uhtrum cxslileril ol inmune, tnndem aulem partes ipse ^ " N* amica-
bililor ad iuvicem concordare cupientes, de conmuui consensu ol \ ^ plcnana
tarn universorum bominum supradicle ville quam eliam fratrum et procuratonim
« buspilalis memorati , conpositionem amicabilem super predictis intcr sc propter
• > Hi»chof Heinrich erklärt im gleichen Jahre, Milrt 4 (4 nonM murrJi), dt* BttUtm^fm dtr A.
ThomoKkirche tu Düppigheim für »feuerfrei. SirtUib. Thom. A. docain. hüt ImL 1 (priviUsM) «r. h*.
f. sig. itcml. i/Wo/wo.
• Coiiratliis >li> Wolfnlip Ar)!rntiiiriisifi .->; , demmibem Jnhre, ildrt t8 {tetm^tian
*1 Ocnlniiliü virKil>i!<^ (iulcr tu liriuKrim «... U ,. .. ,.^ to» Fk^ktmttri" -- Tr
und Alimheim. Stnifih. Bet.-A. O htc. 271S or. mb. c. »ig. pmd.
SS
258 12 51
bonum pacis et concordie bona fide statuerunt talem videlicet : ul ipsum hospilale
hac vice solum non de aliquo jure sed propter dilectionem et bonorem et instantem
necessitatem ipsius ville duas libras denariorum Argentinensium persolvat sub hac
forma, ut deinceps de bonis ipsis, que hospitale sepe falum in ipsa villa Berslele
atque in banne ejus inpresenliarum possidet, servitia supradicla vel etiam similia 5
ab hominibus ipsius ville vel ab advocatis aut etiam a quovis alio nullalenus exi-
gantur neque ab ipsis hospitalariis persolvantur. fuit autem hec amicabilis conpositio
promissa et firmata in presentia et per corporalem fidem interpositam subscriptorum :
videlicet nobilis domini Ebirhardi de Etendorf ipsius ville advocati, Cünradi militis
de Geboltbeim, Dieterici qui dicitur Naso, Ilugonis de Onolvesheim, Ludewici lo
provocatoris, Folcmari, Dieterici, B. . . Daciani, Heinrici sutoris, Marquardi et
Rüdolfi filiastri ejusdem, Cünradi filii Alberonis, Heinrici dicti Snelman, Ottonis
qui dicitur Satelnagil, Ebelini Diaboli, Burcardi, Oltonis Ilohenloc, Friderici,
o
Ebelini Lupi, Sigelini Bauwari, Erinfridi et Hiltiwini filii ejus atque Ülrici, qui
dicitur Deckere, et aliorum quam plurium. ut autem jam dicta majus robur babeant, i5
presens scriptum sigillo supradicti nobilis domini "EUrhardi de Etendorf extitit ad
petitionem partium sollempniler roboralum. acta sunt autem hec anno ab incar-
natione domini 1251, mense februario.
H aus Straßb. Hosp. A. docum. inut. lad. 2 fasc. 74 or. mb. c. sig. pend.
346. Straßhurger Syno Aalstaluten über Bestrafung von Frevel und Gewaltthat ao
gegen die Kirche und ihre Angehörigen. 1251 nach März 26.
Licet ad reprimendara sacrilegam invasorum ecclesiasticarum personarum et
rerum audaciam non solum divina sed et humana jura emanarint et statuta, tarnen
quia plurium nostre civitatis et diocesis, qui modo diabohco semper de malo
moventur impejus, in tantum excrescil et excrevit perversitas, ut rabie insana penas 25
jurium contempnentes, dei timore postposito et abjecta religionis reverentia, eccle-
siastica privilegia conculcantes, ecclesias, personas et res ecclesiasticas presumptione
dampnabili non solum verbis immo et factis turpibus ac injuriosis afficiunt enor-
miter nimium et molestant, propter quod nos, qui ex officii nostri debilo subjectorum
remediis debemus intendere et saluti, tante presumptionis nefariam perversitatem 30
ecclesiastice animadversionis mucrone ferire volentes, ut saltem meta presumptionis
hujusmodi existat metus pene, propter multorum incrassationem et maleficii dete-
stationem penas ante statutas contra hujusmodi sacrilegos aliquantulum duximus
exaggerandas. de consilio igitur nostri capituli ac prelatorum nostre civitatis et
diocesis sancteque synodi approbatione statuimus : [1] ut, si quis laicus nostre 30
civitatis vel diocesis de cetero clericum sive personam religiosam perversitate damp-
nabili occidere vel menbro mutilare presumpserit, perpetua notetur iufamia, ofBcia
et beneficia ac feoda, que tenebat mediate vel inmediate ab ecclesiis vel personis
ecclesiasticis nostre diocesis et civitatis, amittat ipso facto nee ex niis quicquam
transeat ad heredes ejusdem. fiatque hoc ipso cum sua posleritate usque in quartam 40
generationem inhabilis ad recipiendum de cetero aliquod feodum, beneficium seu
1261 9se
üflTtciuin ab ccdesiia sive personis ecclcsissticis tcI religioais. neo luqiie io eondem
f^rudurii r(iiisfnifun de sua poslerilalo in clericonim "■
feuüu et uiliciu et hcnclicia, qiie liujusmudi imü1< :... .,; ... .. ,,.
infra s])uciuin quatuordeciin dieruin per cos, ad quo» ipsorum spectat •
0 confeninlur. alioqiiin eis ■ extunc, si conmode potucrimus, eadem conferemns, salvo
lainen jure dotnini priticipalis, qui non fuil in culpa, prclatus aulem vel alia
persona eccdcsinstica seu ecclesio vossallus, que hujusinodi maleractorem Tel ejus
puälcrilalriii pre)ial)itaiii iiifeüdarc vel üfliciurn aut lienclicium confeire presumpflerit,
eidem scnleulie 8ul)ja('eat cxconinunicationis, quousque, quod fecit, rerocet cam
10 etreclu. [^j et cum secundutn sanctioues le^ittimas ad instar publici criminis et
lese inajeslulis puniri dohcniil liujusinodi sacrilogi, sl^ituiinus, ul, si judex secularis
buiia seil pus-sessiotieü sub ipüius diülrictu poaitas statin), cum taoli faotDoris
admissio ad eum ]>crvenerit, non confiscavcrit , non cxpectata super hoc aocoMtiooe
seu qucrcla, posl triduuin a tempore noticie sententie subjaceat exconmuoicalionis
15 oiiiiicsque sue jurisdicioni obleraperanlcs, nisi infra octo dies resipucrit, exconti:
cenlur. [.V] dofousores eliam et receplorcs lalium sacrilegf' -;iatbiitiuii
decrcviinua subjacere totarnquc torram per districtum dictorum n rum sire
recipioniium et defendcntium eundem ccclesiastico subponimus inlerdicto ; loca
autem et civitates, ubi idem fucrint, quam diu moram ibidem fecerint, suspcndimos
w a divinis. \4\ cullures et inquilinos sunrum possessionum, nisi jus in re habueriot,
ut ein])hilbeole, si non infra octo dies, cum admissio bujusmodi sceleris ad eos
pcrvenerit, ex denunciatione publica vel evidcntia facti, vel qui ncgociationem cum
eisdcm malefactoribus ac defensoribus et receptoribus eorumdem exerccre presum-
pserini , ccclesiastico inlerdicto volunuis subjacere. (5| nee liceat bujusmodi
as nialofucloribus, suas res vel {wssessioncs alienare et, si quis conlr^f"" ••^" "r..<„,„.
pscrit, tarn is, qui sciens eas sie rcceperit, quam qui nomine sie r<
vel inbubitaverit, ecclesiastico subpoeitus sit inlerdicto, nisi resipiscal infra octo
dies. [6'J si vero coumunitas aliqua furore dyabolica suum prelatum, rectorem
seu vicarium occidere vel menbro niutilare presumpserit , jure ]>arrocbie, quo ee
») fecerunt iiidigiios lanli sceleris admissione, de cetero careant et ad alium locuin
conpetentem, si ticri conmode potcrit, transfcratur sine '' inculpabilium prejudicio
palronorum. [7| statuimus insuper, ut lilii malefactorum jam clerici facti de
celero nd dif^nitatcs, bencfu-ia etiam et ulTicia nuUad 'uillantur. [8\ lioel
eliam bujusmodi scoleralis viaticum sive pcuitcutie um in extremis noo
£ negctur, ecrlesiastica tarnen coreant sepultura, nisi duo proximiorrs line« male-
factoris inveuiantur, qui prestila satisfactione ydonea coram preUitis ejus, qui lesos
extitit, quod n t(nni)orc mortis cjusdem malefactoris infra sex menscs iler arripiant
transfrelandi ibiquo in siibsidium terre sanctc per triennium maneant i- <■••:'*
clericalis ordinis satisfaclionem. \!)\ si vero quisquam cloricus vel luious , .i
10 seu alium clericum cujusquam occlesie vel monasterii aut porsonam religiosiim ausu
dyabiilico caplivare pr\».siunps«!rit, dignitales, oftieia, benefioia, que ab ccclesia catlonj
habere dinoscitur. tamquum ingratus amittat ipso facto nee ad suos tilios
260 12 51
aut nepotes aliquid transeal ex predictis. [10] loca etiam sive civitas, ubi
moram fecerit dictus captivans, ac sui defensores aut receptores et qui hujusmodi
captivum servaverint , cum terra et familia eorumdem ecclesiastico subjaceant
interdicto. [11] cultores et inquilinos possessionum proximo scriptarum perso-
narum, nisi infra dies octo, cum ad eos hujusmodi maleficii perpetralio devenerit, 5
ab habitalione et cultura destiterint, si sine periculo et magno suo inconmodo
poterunt, extunc volumus esse interdictos. [12] nee sententias hujusmodi relaxari
volumus, antequam captivato plene restituto non solum eidem de injuria sed et
ahis, quibus per suam caplivationem dampnura et injuria illata esse dinoscilur,
plenarie fuerit satisfaclum. [13] si quis vero, ut suprascriptura est, quemquam 10
ecclesiasticarum personarum leserit et lamquam nichil possidens ad aliquod opidum,
villam vel castrum confugcrit, dominus castri, opidi vel ville judex, advocatus seu
rectores ipsorum locorum atque civitatum nobis seu episcopo, qui pro tempore fuerit,
infra octo dies a tempore, quo eisdem per quemcumque judicem seu prelalum aut
publicam in ecclesia majori conmonilionem illud innotuerit, represenlent, si penas 15
efTugere voluerint jam stalutas. [14] eorumdem etiam sacrilegorum , quam diu
personas hujusmodi sie caplivatas detinuerint, filios, fratres ac nepotes ad ordines,
beneficia, officia, dignitates ecclesiaslicas promoveri prohibemus sub pena excon-
municationis, quam presentibus in ipsos promulgamus. immo jam promotos tam
diu suspendimus a suorum beneficiorum perceptione , quam diu persone hujus- 20
modi ab eorumdem parenlibus et consanguineis detinebuntur captivi, nisi per
fraudem in dispendium hujusmodi consanguineorum hoc factum esse constilerit
maliciose. [15] ut etiam plurium opido infeslorum ordini clericali conprimatur
audatia, slatuimus, ut, si quis de cetero nostre civitatis seu diocesis in quemcjuam
clericum habentem sacrum ordinem manus injeceril violentas et temerarias, noa as
sohim denuncietur exconmunicatus ; verum etiam in hujusmodi facinoris deteslationem
famiUam ejusdem exclusam esse volumus a divinis et, nisi infra dies quatuordecim
de hujusmodi injuria satisfecerit, extunc parrochiam, in qua domicilium habere
dinoscitur, presentibus ponimus sub interdicto et, si postea infra mensem non
resipuerit, civitates et opida ac omnia loca, ad que pervenerit et quam diu fuerit ao
in eisdem, ecclesiastico subponimus interdicto prohibentes extunc, ne quis terram
suam colat neve quis conmunicare presumat eidem. et qui postea ei conraunicare
presurapserit, secundum juris formam exconmunicetur. [16] et si in minoribus
ordinibus constitutum vel alias personas ecclesiasticas manuum injectione enormiter
seu atrociler ledere presumpserit, forma servetur priori casu prenotata. [17] si 35
vero hujusmodi personis proxime scriptis levi injectione manuum levis illata fuerit
injuria, preterquam in casibus a jure concessis, si denunciati infr-a mensem non
salisfecerint , extunc eorumdem familia exchidatur a divinis et ulteriüs , si sua
exegerit duricia, nichilominus procedalur nee hujusmodi relaxentur sententie, ante-
quam de hujusmodi injuriis eis , quorum inlerest , et dampnificatis per ipsius «>
malefactoris perlinatiam fuerit satisfactum. [18] si quis vero emunitatem ecclesie,
cimiterii vel curiarum, quibus ex consuetudine vel jure debetur emunitas, violaverit
vel officium divinum impedire presumpserit aut in ecclesiasticarum personarum
laei 9M
fuiniliarii rnaiuis injcccril injiiriosas, nisi coninonitus per oonmonitionem pnMkJtm
in ccclcsia catiicdrali, st a stiperiori moncri conrnode non valcat. infra dies qnatuor-
ducini satisrüccrit, cxtiinc excunmtiiiicctiir. in qua cxconmunicalioDe, n per nnfmem
letiKTo pLTsevcruvcrit , iic sua iiialiciu n-rnancat inpunila, in ipeiiu» odium •oaill
& familiam suspcndiinus a divinis usque ad satisracliuncin condignam. [t9] emn
autetn, qui occlesias seu personas ccolcsiaslicas suis rebus »iioliarc presumpecril,
nisi coninonitus, si moncri coiiinodc valucrit, infra oclo dies de ablatis et injoru
snti.sfeccril üecundiim juris slaluta, cxcunmunicatnus et locus, ubi prada vel predo
fucrit, sive fuutorcs ac Iotas di.strictus predonis et predonem sive predam aerrantis
10 ecclnsiastico subjaceat iulcrdicto. si conmode conmoneri non possit, snfBoere ▼olomus
munilionctn in ecclesia Argentinensi divulgatam. [i}0\ si vero clericus peraonam
quiunvis ecclcsiastioani intcrfi'ceril vcl mutilnvcril vel hoo ßeri procuravcril, statim
ipso t'iiclü ab ofHcio suspensus oinnil)Us bcneliciis eccleaiasUcis sil privatus, nicbi-
lominus pena graviori secundum statuta canonum punicndus. [21] et ai oooasioDe
m qucstionis alicujus, quam liabct clericus vel laicus, personam ecclesiasUcam capUvari,
vulncriiri vcl nlias ledi in persona prociiravcrit, non solis penis proxim"
subjaceat, verum etiam ipso facto causam amiltat et contra eum pruccu..: ;
convictum et persona hujusmodi ec^lesiastica usque ad satisfaclionem condignam ab
ofliüio et beneticio sil suspensus. [SÜ] si vero bujusmodi occasione suum adver-
«) sariuin vel personas sibi necessnrias vel ejus consanguineos aui familinm suis rebus
spolinri ])resumpsent vcl ])rocuraverit, ante restitutionem et satisfaclionem condignam
in causa nullalenus audiatur el niehilominus clericus bcc fnciens preler alias penss
eliara a bcneficio susi)ensus maneal, quousque salisfeccril conpetenlcr. \?3] et
quia bujusmodi malefactorum, que ab aliis procuranlur, non levis est probalio,
■e> volumus, ut, ul)i consangninei vel amici talia procurantis nullam aliam causam
cum lese liabeunt, presumptio talis loco probatiouis babcatur, adicienlcs, qood, nbi
quis negaveril sc nianus injecissc violentas in clcricum. juramenlum lesi cum uno
teste ydonco loco probalionis babealur. [24] si vero de cetcro parentes sea
consanguinei aul familiäres cnjusquam occasione queslionis vcl cause, quam habuerit .
:« suum adversariuin vel ejus advocatum ac alias personas in bujusmodi causa
uece>sarias eaptivarc pre^umpserint • vel alias ledere in persona, ut per hoc pars
questioni cederc cogatur vel cliam negocium plus debito prorogetur, ut tante
malicic, que in parlibus uostris jam nimium inolevit, refrenetur perrersitas
discantque cuneti dolosas i|)sorum violentins suis amicis nullalenus proAituras.
aa conmunicato consilio duximus statucndum, ut, si |M>rsona, que sie captivala fuerit
vel lesa, ordinem babucril sacrum, Ule, cujus gralia vel favore hoc factum esse
dinoscilur, si actor fuerit, causam amillal, si reus fuerit, reputelur conviclus. nuUa
rcquisita super hoc sentontia vcl cxspeclata. si autem personam in m - vel
etiam laicum cause neccssarium vel adversarii oonsanguiueum sive s< ;n ex
10 bac causa eaptivaro vcl |)ersonam ledert; presumpseril aut ipsum adver>arium vd
personas hujusmodi suis rt>bus spliarc presumpseril, nisi infra oclo dies restilulis
integraliler ablatis biis, cujus favore hoc admissum esse dinoscilur, de injuriis salis»
■) B pr««uinpMrit.
262 12 51
fecerit seu satisfieri procuraverit, per judicis senlentiam causam amittat et reus
judicetur convictus, ipsis malefacloribus penis debitis nichilominus puniendis. consan-
guineorum enim scelus et ciipidilas suis ignorantibus nepotibus, consanguineis inpedi-
mentum promotionis affert plemmque ac alias etiam est dampnosa. [25] huic
etiam statuto salubriler adiciinus, ut, si serviens vel alius de familia derlei vel 5
laici in quemquam clericum manus violentas injecerit et dominus ipsius post
denunciationem sibi faclam eundem servare presumpserit, eo ipso dominus ipse
exconmunicationi subjaceat et per nos exconmunicalus publice denuncietur, contra
eundem malefactorem stalutis penis secundum delicti qualilalem nichilominus
observandis. [26] et quia, quod quisque juris in alium staluit, ipse eodem uti lo
debet secundum utriusque juris statuta, binc est quod nos provida deliberatione
habita statuimus presentibus , ut , si quis clericus laicum quemquam interficere
presumpserit, idem omnibus suis beneficiis eo ipso sit privalus et a nobis seu
nostris successoribus degradatus in arlo monasterio ad agendam perpetuam peni-
tentiam detrudatur. si vero non ad mortem sed alias aliquem mulilaverit vel 15
graviler vulneraverit, ab officio suspensus et beneCcio in monasterio detrudatur,
quousque, delicti inspecta enormitate et qualitate persone, juxta noslrum nostro-
rumque prelatorum consilium leso satisfatiat conpetenter, nisi idem clericus in
defensionem suam id dinoscatur conmisisse. [27] si quis vero canonicus vel
prebendarius suo prelato vel concanonico verba contumeliosa inferre presumpserit, m
a perceptione prebende seu beneficii, quod habet in eadem ecclesia , usque ad
satisfaciiouem condignam suspensus sit ipso facto et per episcopum fructus ipsius
beneficii tarn diu in usus pauperum erogentur, nisi per decanum vel superiorem
alium ad ipsius lesi questionem hujusmodi injuria fuerit emendala. et nichilominus
in eadem ecclesia nee in aliis nostre civitatis vel diocesis, si in pluribus habueril 25
canonicatum, nee eligi nee eligere valeat ad beneficium, officium seu dignitalem
ejusdem ecclesie ad annum. [28] si autem prelatus in suum subditum hoc
conmisit, jurisdicione et jure dignitalis ac fructuum, quos habet in eadem ecclesia,
careat per annum a tempore conmissi delicti. [29] statuimus insuper, ut nullus
archidiaconorum nostre civitatis et diocesis sibi presentatum, ubi notorium fuerit 30
vel alias sibi constiterit per denunciationem ejus, cujus interest, juramenlo ab
eodem prestito, quod ad hoc mahciose non procedat, beneficium subjacere questioni,
invesliat infra spacium octo dierum. quo termino transacto si qucstio mota non
fuerit ab eo, cujus interest, idem archidiaconus circa hujusmodi jure suam exerceat
jurisdicionem nee nos medio tempore interpellali in ipsius archidiaconi prejudicium 33
contra ecclesie Argentinensis consuetudinem quemquam invesliemus. et si per quem-
quam archidiaconorum contra statutum hujusmodi quicquam fuerit attemptatum, id
decrevimus non valere nee ex facto ejusdem actio seu exceptio oriatur. [30] hos
autem omnes malefactores et sacrilegos denunciari singulis diebus dominicis et
festivis ab omnibus plebanis et vicariis nostre diocesis et civitatis denunciari 40
preeipimus publice sub pcna suspensionis et, nisi eorumdem sacrilegorum heredes
infra mensem a morte ipsorum malefactorum eatenus qua successerunt satisfecerint,
penis statutis contra ipsos maleficos subjaceant et sentenciis astringanlur. preterea
12S1
nus üliam llcinricua opiscoptis hec stalula servabimus nullaroque io noctra ciTitale
et dioccsi proluliim cunnrmal)i[nii>i ncc )>r<-latiiratn alicui conferaatis seo sUiid
hcncliciiuii, iiiüi ({ui jiiruvcril, hujnsmuili »tuliitu .sc obscn'atiiniin 6ddit«r et boM
üde. nos vcro UcrlbolduH dccanus tolutnquc capiluium Argealinenae juravimiM, nos
s obscrvQluros hec slalulu bona üde, nulluinque nobis cligtiiniM vel recipiemus aat
admiUiMiitia in cpiscüpuin aul uliiirn prclatum seu concanonicutn aut prebendarium
clcriciiiii »ivM luicum ccclesü; iiuslre, nist ante juraverit ' stnodi statuta se
fidcliler obscrvalurum. iiüs etiam Fridcricus prcposilus el an i .us AlgeotineDSit,
B[(;rUiuldiis] custos el arcliidiaconus, Mcinricus de Osscnsteio, Cfinradus de Wolvabe,
10 Kborhurdus de Sulzc, Jubaiiucs de Pranken.slein arcbidiacoDUB Argentinensis eccleaie
juranienlü interpusito proinittimus, cpiod nulluni nobis presentatam recipiemoa Tel
inveslicnms, nisi prius juruvi>rit, so »tululu servoUinini anledicla. insuper dos sancU
Tliome et sancli Pelri Argentinenais, item Haselacensis, Ilonaugensis el Sorbar-
gensis ecclesiuruin Argentincnsis diocesis capitula juravimus, statuta antedicta oos
15 bona fide et fidelilcr ubservnturos , nuUumque cligomus nobis in prelatum seu
concanuni(;uui uul prebendiirium clericuni sivc laicum ecclesie nostrc, aisi ante
juraverit, se statuta observuturuni fideliter supradicta. quicuroqne autero cleriooram
jam promoti ad ordinem scu bencficia ad hujusmodi statutoram observattonem se
obligare et ea observare noiuerit, a noslro exclusus consortio favore el benclirjo
80 conslilutionis hujusmodi, quo sc reddit indignum, pcrpetuo carcbil el exoonmtuit-
catioiiis senluntic, quam nunc in cum promulgamus, nisi infra mensem post
publicalionem so statuta premissa servaturum juraverit, subjacebil. nt autcm bec
omnia plenius et perpetuum robur (irmitatis obtineant, sunt eadcm statuta Dostri et
capitulortnn noslroruin preJictonim sigillorum muniminc consignata. fucrunl
autoni hoc stululu uuno ab incarnalioue (Inininj 1251, post Lctare Jerusalem, in
publica sinodo sollempniter publicata.
li aun Straßb. Bti.-A. Q nr. 67 or. mb. c. 7 $ip. pend. Da» Snek M m mm» §nBm
Columntn geschrieben, die UnkMirhemle trägt vom gleicher Uamt aber m tUmertm BmA-
»toben die Ueber»chrift .- nova «tntnta domini nottri Beinriet AisnitiBMais «piseopi «1
cftpitali pt tociaa cleri ini et omninm pri-lntoram ftigniillBWMiaiii
Gedruckt ebendamach i. d. Xeitachr. f. G«kA. d. Obtrrh, lU, US f.
347. Pabst Innocem IV tragt dem Brtb'uekof und dem Clenu der Srsdiaent
Mainz auf, das Frauenkloster St. Afarx zu Straßburg gegen Bernnknmg nnd UtUer-
dritckung in Schutz zu nehmen. 1851 Man 28 Lgon.
:>:. Innoccntius episcopus scrvus servorum dei veucrabilibus fratribus . . arcbi-
episcupo Maguutiuensi et ejus sulTragnueis et dileclis filiis abbatibus, prioribus,
deoanis, aichidiacouis, prepositis, nrrbiprosbiloris el aliis ccclesiarum prolatis per
Muji;uiilinonsoni provinciam conslilulis, ad quos littcre islc pert'cnerint , salulem el
apostolicam bcnedictioncm. non absquc dolore cordis et plurima turbatiooe
v> didieinuKs , quoil ila in plorisque partibus ecclcsiaslica ccnsura dissolvilur et
canonico sontenlie scveritas encrvatur. ul viri reiigiosi el hü maxime, qui per sedis
264 12 51
apostolice privilegia majori donati sunt liberlale, passim a malefactoribus suis
injurias sustineant et rapinas, dum vix invenilur qui congrua illis protectione
subveniat et pro fovenda pauperum innocentia se murum defensionis opponat.
specialiler autem dilecle in Gliristo filie . . priorissa et sorores raonasterii sancti
Marci ordinis sancti Auguslini Argentinensis diocesis tarn de frequentibus injuriis 5
quam de ipso cotidiano defectu juslilie conquerentes universilatem vestram litteris
petierunt apostolicis excilari, ut ita videlicet eis in tribulationibus suis contra male-
factores earum prompta debeatis magnanimitate consurgere, quod ab angustiis, quas
sustinent, et pressuris vestro possint presidio respirare. ideoque universilati veslre
per apostolica scripta mandamus atque precipimus, quatinus illos, qui possessiones 10
vel res seu domos predictarum sororum irreverenter invaserint aut ea injuste
detinuerint, que prefatis sororibus ex testamento decedentium relinquuntur, seu in
ipsas sorores vel ipsarum aliquam contra apostolice sedis indulta excomunicationis
aut interdicti sententiam presumpserint promulgare vel decimas laborum de terris
babitis ante concilium generale, quas propriis sumptibus excolunt, seu nutrimentis 15
animalium suorum, spretis apostolice sedis privilegiis, extorquere, monitione premissa,
si laici fuerint, publice candelis accensis singuli vestrum in diocesibus et ecclesiis
vestris excomunicationis sententia percellatis, si vero clerici vel canonici reguläres
seu monachi fuerint, eos, appellatione remota, ab officio et beneficio suspendatis
neutram relaxaturi sententiam, donec predictis sororibus plenarie satisfaciant et tam 20
laici quam clerici seculares, qui pro violenta manuum injectione in sorores easdem
vel ipsarum aliquam anatbematis vinculo fuerint innodati, cum diocesani episcopi
litteris ad sedem apostolicam venientes ab eodem vinculo mereantur absolvi. datum
Lugduni 5 kalendas aprilis, pontificatus nostri anno oclavo ' .
H aus Straßb. Hosp. A. lad. 89 fasc. 10 or. mb. c. butta pend. mit der Dorsualnotiii fa 25
solla, wie es scheint, von andrer Hand.
348. Bischof Heinrich von Straßhurg beurhundei, daß der Straßhurger Schult-
heiß Walther für Gärten bei Si. Aurelien, die er von ihm zu Lehen getragen und
an den Straßhurger Bürger Reimbold Slubemceg als Eigengut verkauft habe, Güter
von gleichem Werth am Rheinhafen und der neuen Brüche ihm als Lehen aufge- 30
tragen habe. 1251 März.
Heinricus dei gratia Argentinensis episcopus. sciant cuncti presentis liltere
inspectores, quod, cum pro necessitate sua Wallherus scultetus Argentinensis orlos
quosdam sitos circa medium ortorum apud sanclam Aureliam, novem scilicet curias
et dimidiam, quas a nobis in feodo habuit, Reimboldo civi Argentinensi diclo Stü- 35
benweg, qui eosdem orlos prius sub nomine cujusdam census possederat, de con-
1 Unter dem gleichen Datum erläßt Innocem IV auch für das Straßburger St. KathtrinenMoster
dasselbe Schutzprivileg, i. Straßb. Hosp. A. lad. 125 fasc. 9 or. mb. c. butta pend. Am 1. April des-
selben Jahrs thut er es auch für das Straßburger St. Johanneskloster, i. Straßb. Hosp. A. lad. 90
fasc. 14 or. mb. c. butta pend. Beide Bullen mit demselben Dorsuahermerk wie nr. 347.
1251
sensu rrulrum suonitn pro allodio propriü veudidiiisot, idem VfalH^nu seoltelii« et
fratrcs siii quctidain aliiitii ortnin attingcnlcm iMirhim Hcni venras aodas et rcdttns
vi(;:inli soliduniin, ({tius ex iiorrco laUTuiii ultra liruscain jukta novunt pontem '
situ singulis anuis percipiunt, pru|)rietali8 t^lulu pritnilus poMidcbanl, io recum-
r> pünsalionem prioris feodi in noslris maiiibus HIktc resignaoles eadem bona predictis
cquivaluntia cu juro, quo prius sive antcrius fcocluni tcnebant. a nobüi reoep-
in fcüduin, cons(;nsu et vuluntatc nostri capiluli Argcnlioensis super pnuiisws
plcnius accedcnte. in liujus rei nieinoriam sigilluin noHtrum, capiluli noetri, seolleU
prudicti ac civitatis Argcntiuensis prcsentibus est appcn.suin. actum anno domini
10 l:;^!, inensc luartii.
h au* Straßh. Jiet.-A. H faic. Sl 17 or. mb. e. 3 »ig. pend. laetts. AhgffaOen Jü» 8i*0d 4m
SihultMßfn Wiülhr.
349. Pabst luHocenz IV bejicldt allen Kirrhrnolrm an. die ZehnttnfrexhcU des
6't. Marxkloslers zu S/funl/in-if :ii schütztn f,'' l t'.ril ./ /.yon.
16 Innoccnlius episcujuis scrvus servorun» de» vcuerabilibus fr.itrilius nn Li' |i;^<o]iis
et episcopis et dilcctis (ilii.s abbatil)us, priuribus, decanis, archidiiic • • r. p- sius,
archiprcsbileris et aliis ccclcsiaruni prclatis, ad quos littcre isle pt-r . ^liuiim
et apostolicam benedictionem. cum abbates Cislcrciensis ordinis (•■mp'in' g> n«-
ralis coucilii congregali, ul oecasione priTÜcgiorura suorum ecciesie ulterius mioime
ao gravarenlur, ad connnonilioneni fclicis recordationis Innoccntii pape predcccssoris
nuslri slutuerinl, ut de cclcro fratrcs ipsius urdinia nisi pro moii<i>t< rii-. de novo
fundandis uon emant posscssiones, de quibus decime debentur oc( t si pro
roonaslcriis de novo fundandis lales posscssiones pia fldclium devotione coUate eis
fucrinl aul cmpte, coinniitlantur aliis excolende, a quibus deciinc persolvanlur
u ccclesiis, diclus predecessor uostor statutum hujusmodi ralum habcns et gratum
dccrevil ' , ut dicti fratres dt? alienis terris et ah eo lemj)ore acquircndis , eliamsi
cas propriis mnnibus aut sumptibus excolanl, decinias persolvanl ecclesiis, quibus
ralione prediorum aiitea solvebanlur, nisi cum eisdcm ecclesiis aliter duccreni con-
punendiiiu. quod et ad alios regulan*s, qui similibus gaudent privilegiis, extendi
IUI vuluit el niundavit, ul ecclesiarum prclati promptiores et efficaciores cxislerenl ad
exliibcnduni ipsis de suis malefactoribus justilie complemcntum eorumque privilegio
diligcnlius et perfcctius obscn-arent. sed, quod dolcnles roferimus, in conlrarium
res est versa, (piia, sicut ex gravi quercla dileclarum in Christo filianun . . prioriase
et sororum inoiiaslerii sancti Marci ordinis sancti Augustini Argenlinensis diocesis
•>^ frequenter audivimus, nounuUi ecclesiarum prelali et alii derici, earum privilcgia
• Vrrgl. Silhrniidim I.nrnttjr.^ch ff. fftiuit fftnfh. S. SOG u. ütrafh. ftoittn- m. IHhi$enKHtf* im
MilUMtff S. 47.
* /wW (inrtitij Of.tuiiititt imui * iif'M iiifKMrrt.' iii r.iiMi n /i ■ -i
fd.it ganj (ilruhliiutcuilis Ihrcrtt lionortu» HI, lä'J4 Morrmhfr 'J i
imiitif. HC 7:tl'i.
u
10
366 125 1
temere contempnentes et conlendentes malitiose ipsorum pervertere intellectum,
easdera multipliciter inquielaiit. nam, cum sit ipsis indultum, ut de novalibus, que
propriis sumptibus excolunt, sive de ortis, virgultis et piscationibus suis vel de
suorum aniinalium nutrimentis nuUus ab eis decimas exigere vel extorquere pre-
sumat, quidam perverso intellectu conficto dicentes, quod hec non possunt nee
debent intelligi nisi de biis, que sunt ante generale conciliura acquisita, ipsas super
hiis multiplici vexatione fatigant. nos igitur earum quieti paterna volentes soUici-
tudine providere Universität! vestre per apostolica scripta mandamus, quatinus dictas
sorores a prestatione decimarum tarn de possessionibus habitis ante cöncilium
memoratum quam de novalibus sive ante sive post idera coucilium acquisitis, que
propriis sumptibus excolunt, de quibus novalibus aliquis bactenus non percepit,
sive de ortis, virgultis et piscationibus suis vel de suorum animalium nutrimentis
singuli vestrum omnino servetis immunes , contradictores per censuram ecclesia-
sticam appellatione postposita compescendo. datum Lugduni 2 nonas aprilis,
pontificatus nostri anno octavo ' . 15
H aus Straßb. Hosp. A. lad. 89 fasc. 12 or. mb. c. ftußa pend. delapsa. Auf der Rückseite
fa soUa, wie es scheint, von andrer Hand.
350. Der Cariiiiallegal Hugo fordert unter Verheißung von Ablaß alle Gläu-
bigen auf, den Bau des St. Johannesklosters in Straßburg durch Almosen zu
fördern. 1251 Jujii 20 Straßburg. 20
Universis Christi fidelibus per Alemanniam constitutis frater Hugo miseratione
divina tituli sancte Sabine presbiter cardinalis apostolice sedis legatus salutem in
domino sempiternam. quoniam, ul alt apostolus, omnes stabimus [weiter icie in
nr. 221 bis vitam eternam]. cum igitur, sicut dilecte in Christo . . priorissa et
conventus sororum ecclesie sancti Johannis in Argentina ordinis fratrum predica- 25
torum nobis exponere curaverunt, eedem ecclesiam et claustrum cum officinis suis
usibus oportunis edificare ceperint ^ et ad edificationem hujusmodi ac sustenta-
tionem ipsarum proprie sibi non suppetanl facultates, universitatem vestram
monemus, rogamus et exhortamur in domino in remissionem vobis peccaminum
injungentes, quatenus de bonis vobis a deo collatis pias eis elemosinas et grata 30
carilatis subsidia erogetis, ut per subventionem vestram opus inceptum consumari
valeat et alias earum indigentie provideri ac vos per hec et alia bona, que domino
inspirante feceritis, ad eterne possitis felicitatis gaudia pervenire. nos enim de
omnipotenlis dei misericordia et beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus aucto-
1 Zwei völlig damit gleichlautende Bullen stellt Innocem IV am 5. und 8. April desselben Jahrs 35
ebenfalls zu Lyon für das St. Katherinen- und das St. Jolianneskloster zu Straßburg aus. Straßb.
Hosp. A. lad. 125 fasc. 7 und lad. 90 fasc. 13 or. mb. c. bullis pend. mit denselben Dorsualvermerken
wie nr. 349.
2 Königslwfen berichtet : do men zalte noch gotz gebürte 1252 jor, do wart das closter zft sant
Johans zft den hunden in Crntenouwe gestiftet und gemäht. (D. St-Chron. IX, 740.)
1261 907
rilate contisi omnibus vere pcnitentihu.s et coiifcHüis, qui eis ad id oianain por*
rex<;rint adjutricem, qiiadra^inta dies de irijunclu sihi p-niUmlia miaerioordttcr
reluxuiniiH. duluin Argenliue 12 iialendas juiii, i>onlitica(iu domini InoocenUi
]>ope quurli anno octavo.
// aua Slraßb. Uoap. A. lad. ÖO fo^' _/ i-nul
351. ^er Cardinalleffal Hugo gestaltet den Straßhurger DominUmern, tick
innerhalb der Stadt auf dem St. Barlholomäushof antubauen und ihr altes Harnt
an der Stadtmauer zu veräußern. 1251 Juni 24 Straßburg.
Fralcr Hugo miscratione divina tituli sancle Sabine presbiter cardinalis aposlolice
10 sedis Icgulus dilcctis in Christo . . priori et conventui fratrum ordinis prcdicatonim
Argontiiien.si snliilem in doinino. supplicationihus vesiris eo benignius exauditionis
graliarn preherc del)€niu.s, quo eos favore novimus digniorcs. mm igitur vos, sical
oculutn lidc cognovitnus, in iintiqua domo vcslra juxla muros civitatis Argentinensis
non possitis commode remanere, nos vestris justis postulationibus grato eoncur-
15 rentcs assensu construcndi ccclcsiam cum claustro et officinis vobis neccssariis in
area vostra infrti civilatoni cnndem, que curia sancti Barlholomci valgariter nanca-
patur I, jure purrochialis ccclcsie ac pririlegiis vcstris nichilominus semper salvis,
necnoD vos ad locum ipsum transferendi ac antiquam domum cum fundo, in quo
sila existit, vcndendi scu demoliendi aut aliter de ipsa. sicut cxpcdire rideritts,
•*) disponendi lirenliam vobis auctoritnte prescntiiim elargimur. nulli ergo omnino
honiinum iiceut, haue paginam nostre coucessionis infringere vel ei ausu Icmerario
contraire. si quis outom hoc attcmptare presumpserit, indignationem dei omnipo-
tentis et bealorum Pctri et Pauli apostolorum ejus se novcrit incuraurum. actom
Argenline 8 kalendas julii, poutificatus domini Innoccntii pape quarti anno nono.
% T aus Straßb. Thom. A. Dominicaius lad. 2 or. mb. c. tig. ptmä. kmo.
352. Der Cardinalleyat Hugo gestattet den Straßburger DominiAanem, um de»
Neubau ihres Klosters zu erleichtern, ihre alte Behausung an der Siadtmauer im
irgendwie geeigneter ]Veise zu veräußern. !?■'! Juli 17 Bingen.
Frnter Hugo miserationc divina tituli sancle Sabine presbiter cardinalis apoatoUoe
30 scdis Icgatus religiosis viris . . priori et fratribus ordinis fratrum predicatorum
Argenlinensibus salutem et sincerom in domino caritatem. cum nupcr, dnni
Argentinc esscnius, vobis dedcrimus licentiam^ conslruendi in area beati Bartholomei
apostoli Argentinc ecclesiam et claustnim cum ofliciuis vesiris usibw) oportunis et
ad editicalioneni predictorum proprie vobis non suppelant Tacultates, ut per hoc
« > Cfr. nr. 331 m. 334.
« Cfr. Hr. 351.
268 1251
opus hujusmodi facilius valeat consumari, auoloritate vobis presentium indulgeraus,
quatinus locum veslrum situm juxta muros Argentiuenses cum ediflciis omnibus
veiidere, permutare et alias de ipso disponere et ordinäre possitis, prout vobis visum
fuerit expedire. dalum Pinguie 16 kalendas augusti, pontificalus domini Inno-
centii pape quarti anno nono. '
T a%i8 Straßb. Thom. Ä. Dominicains lad. 2 or. mb. e. sig. pend. laeso.
353. Onnther von Landsberg verkauft auf Bitten seines Bruders Eberhard,
der ihn dafür entschädigt, alle Güter seiner verstorbenen Oemahlin Belima dem
Straßburger St. Agneskloster für 170 Mark Silber. 1251 Juli Siraßburg.
Uaiversis et singulis presentis pagine inspectoribus et tenoris ejusdem audi- lo
toribus Guntlierus miles dictus de Landesberc perpetuam in domino salutem cum
noticia subscriptorum. quoniam labilis est hominum memoria, oblivioni provide
ac prudenter occurritur, cum ea, que rationabiliter gesta sunt, ne simul cum
tempore labanlur et a memoria hominum propler diuturnitatem temporis recedant, ad
posterorum iioticiam litterarum teslimonio transmitluutur. binc est quod ego Gun- 15
tberus predictus omnibus, quos nosse fuerit oportunum, tenore presentium cupio
constare, quod universa bona, que habui quondam existentia Belime uxoris mee
defuncte, sita in burebanne Argentinensi et in banis villarum scilicel Schiltenkein,
Bischovesheim et Adelliarleslioven, spectantia in curiam suam sitam in villa Schil-
tenkein predicta, que civilati adjacet Argentinensi, vidclicet circa centum et viginti 'n^
agros et modicum plus et in pratis octo agros et duas curias in dicta villa Schil-
tenkein sitas, quorum quidam sunt propra, quidam hereditarii, qui hereditarii sunt
numero * quadraginla quinque agri solventes annualim tarn pro censu quam decimis
tredecim quartalia et dimidium annone mansurnalis et quinque solides et septem
denarios et obolum monasterio sancti Stephani in Argentina et Rufe ecclesie extra 23
muros Argentiuenses tredecim sextarios et dimidium siliginis, vendidi pro centum
septuaginta marcis argenti conventui sancte Agnelis extra muros Argentiuenses ad
peticionem et instantiam Eberhard! fralris mei, qui mihi in reconpensationem et in
concambium dictorum bonorum meorum universa bona sua sita in banno Uffcnheim
et bona, que simul habuimus in banno Ingemarsheim, et dimidiam curiam sitam in 3o
civitate Argentinensi, que dicitur zu deme Mulboume, tradidit et donavit perpetuo
possidenda. cui conventui dicta bona resignavi et possessionem eorundem tradidi,
consensu et voluntate liberorum meorum Gunradi, Gunlheri, Wernheri, Egelolfi,
Gerdrudis et Belime et Eberhardi filii Lenfridi filii mei defuncti super jam diclis
plenius accedente, qui etiam omni juri et actioni super prefatis bonis ipsis conpetenti 35
et conpetiture penitus renuntiaverunt. quorum bonorum ego Guntherus et frater
maus predictus et heredes nostri constituimus nos guarandos. quod argentum
conßteor et protestor litteris presentibus mihi a prefato conventu esse totaliter
persolutum. ne autem super antediclis, quod absit, aliqua possit imposterum queslio
a) Dahinter ein zweites überflüssiges sunt mit blasserer Dinte nachgetragen.
1251 900
vel ombigtiitfis siiboriri inier nie et libcroü tncos antedidos vel aliqncm ex ipcis Tel
(lictiitn Khcrliiinliiin ni>potetn m<-itm ex nun purle et predictum conveotom ex allen,
prcsciiM pii({iiiii est super etsdeiii conffiriu et cutiscripta et ad meam peticionem et
insluiitiain predicti fratris mei reverendi patris ac domini ll[einrici) eptaoopi, capiluli
0 majoris ccciesie, civitatis Argentiiiensis et mco conmunita. quam in lesttiiioiiiiiin et
evideiiliam oinniiim pretnissorum dicto duxi corivenlni confcrendam. rendilioili antc-
diclü, quo f'actn füll iu civilatc Argontinensi, iuterfuerunt lesles sabscripti : Bonus-
vir dß Iladcstal, Crnpho de Ruhiaco, Slehclinus de Biachovesheim, Eberbardus de
Landcsberc, I'cregrinus de Wangen, Ansbelinus de Mitelhus, Bertholdus de Witere-
10 heim mililes ; Kridericus inter inercnlores, (iotfridus filius Nicolai, Reinb«
Johannes Vilulus, Ileinricus de Ache et <iolfridus dictus Komorc civee Argeuu-
nenscs et ahi rpiani plures. nos II[einricus| dci grutia episcopus, capilulum majoris
ccciesie et civitas Argentinensis confitcmur et protcstamur ad peticionem et inatan-
tiam prenoininali Ountheri et Kberhardi fratruin de Lnndesberc impcri)etuam omnium
15 preiiiissorutu nuMnoriain nostra sigilla litteris presentibus appendiaae. actum anno
düinini l?.'!, Tpn'usf inlio.
II iiu^ .^iiai-'ri. l;i..-.l. Q fa»c. 4819 or. mb. c. 3 tig. petul. .ViijrjiUm </<« Sifyrl duntlurt
v<m iMiuUbirij.
354. Der CardinnUegat Hugo befiehU dem Proist vo» m. ^ ^i »#»«.> m Stmß-
ao bürg, gewisse Geistlichen der Straßhurger Diacese, \celcke den Erlaß und die
Verkündigung einer Excommunicationssenlenz gegen die Straßbnrger Dominikaner
wegen des liaues einer hölierncn CapeUe bewirkten, $ur Verantwortung tu tieken.
l^öl August 7 [Rutes/ieim].
P'ratcr Hugo miscracione divinn tituli sancte Sabine presbiter cardinalia apo-
» stolice sedis legalus . . dilcclo lilio prcposilo sancli Thome ofliciali Argontinensi
salulom in doniino. gravcni dil<.>cloruin in Christo prioris et fratrum predicatonim
Argentinonsium querelam recopimus continenlem, quod, licet auctoritate nostra in
curia sancli Rartholomei Argentinensi se transtulissent ' et nos in Signum dale eis
liccncic il>idciu coiislruendi capollain sine cujusquam prrjudicio in eadcm curia sub
•M quodain tonloriu inissam sollempnein, nuUo contradicenle, conventu Yocato ipeoque
et pupulo ])resonlibias, celebrnssemus publice et predicta omnia possedisaent et quasi
posscdissent pacificc et quictc in nostra presencia, scienlibus episcopo, decano, clero
et populu Argentinensi nee de ipsis nobis conquerenlibus et demum eadem auctori-
tate et liconcia, nobis abscntibus. in eodem loco quandam cdificaasent capellam
xi ligneutn, C. tatuen dcconus et Oltho canunicus llascianenses Argentinensis diooesis
asscrcntes sc conservatorcs indulgenciarum custodi ac quibusdam aliis plebanis
Argentinensis civitatis a sede apostolica concessaruni, qui in cosdem iralres nuUam
> rfhrrriHxliimnfixt <l<mit btrtchtm KItfMMardt AmtutUm tmm J«kr t35t : intniTtniBt pndmton«
■m\ lüiuin, ul>i iiiiiic sunt, sub domiiio lloinrioo dt StelMkwL (Mm. Otrm. SS. XVtl, lOtJ
270 1251
alias jurisdicionem ordinariam seu eciam delegatam dinoscuntur habere, occasione
dicte capelle aucloritalc noslra, que intervenerat, tacila, ad quam vel ex ea sequencia
jurisdicio ipsorum, quantamcunque liabuissent plenissimam, extendi minima poluisset,
in eosdem de facto, cum de jure non possent, non minus presumptuose quam falue
exconmunicacionis sentenciam eciam contra juris ordinem fulminarunt, quam non 5
sine contemptu apostolice sedis, cujus vices plene gerimus, et nostro publicari
fecerunt et faciunt in predicacionis crucis inpedimentum et eorundem fratrum et
ordinis sui confusionem non minimam, prejudicium et gravamen necnon scandalum
plurimorum. ideoque discrecioni tue sub pena exconmunicacionis , quam exnunc
ferre intendimus et quam, nisi obedieris, te incurrisse noveris, in virlute obediencie lo
districte precipiendo mandamus, quatinus supradictos G. decanum et Ollhonem
canonicum, decanum majoris ecclesie, custodem sancti Petri, capellanum noslrum
ac plebanum sancti Andree Argentinenses , qui sentenciam et publicacionem
predictam fieri procurasse dicuntur , infra triduum posl recepcionem presencium
peremptorie ex parte nostra ciles, quod infra quindecim dies post monicionem i5
tuam connumerandos per se vel responsales idoneos et ad omnia predicta et ipsa
tangencia sufiicienler instructos compareant coram nobis innocenciam suara, si
poterunl, ostensuri ac pro meritis recepturi, parati eciam respondere eisdem fratribus,
si et sicut exegerit ordo juris, indulgencia, que clero et populo, ne extra civitatem
vel diocesim Argentinensem trahi possint, a sede apostolica concessa', sicut dicitur, 2»
constitucione de duabus dielis in concilio generali edila* vel aliqua alia non
obstante. supradictis eciam districte ex parte nostra inhibeas, ne, pendente Ute
coram nobis, de novo contra dictos fratres aliquid temere audeant attemptare. quod
si fecerint, noverint se exconmunicacionis vinculo innodatos. quodsi forte pre-
dictorum decani et Otthonis et aliorum, quos citari mandamus, copiam habere non 25
poleritis, in ipsorum ecclesias et domos, in quibus degunt, coram testibus ad hoc
vocatis supradicla omnia legas et publices diligenter. has eciam litteras in majori
et aliis parrocbialibus ecclesiis Argentinensis civitatis, ne quis ignoranciam causari
valeat, per te vel per alium diligenter legi facias et exponi. diem autem et formam
citacionis et processus tui nobis per litteras tuas formam istarum litterarum de 30
verbo ad verbum coutinentes diligenter et fideliter sine more dispendio rescribere
non postponas. datum Rütensheim ^ 7 idus augusti, pontificatus domini Inno-
cencii pape quarti anno nono.
T aus Straßh. Tlwm. A. Dominicains lad. 2 or. mb. c. sig. pend. laeso.
1 Cfr. nr. 316. 8S
2 Canon 37 des 4ten Lateranconcüs. Cfr. Michter Corp. jur. canonici II, 30.
3 Unter den lieutigen Ortsnamen näliert sich der von Euteslieim bei Leonherg in Würtemberg am
meisten der urkundlichen Namensform. Oder ist es Busheim bei Karlsrufte?
12 5 1 874
355. Bltchof Heinrich von fllraßburg verheißt Allen, welche die DreieinigkeiU-
kirche zu Slraßburg am Weihtag besuchen und mit Älmoten bedenke» Verden,
Ablaß. iSrji August.
Hcinricus miscralionc divina Argontincnsis epLscopus uaiversU Cbmli fidelibiM,
^ ad qiios pres^ms scripliiin pervcncril, salutern in doinino si . ' im. quoniam,
ul uil aposlolus, otnncs slal)imiis [weifer wie in nr. ii!^l : . aa clernam). cum
igittir celeslis junue pulsuluri paralus promillalur janilor, nos ofGciu freli dispen»
sationis beneflcii divini talcntutn nostre commissum eure studebimus in sudario dod
celare. univcrsis cnim suiicte nialriij ccclesie filiiü, de omnipolentis des miserioordia
10 et sanrlissiinc Marie virginis et auctorilalu noslra conüsi, in vera penilencia et pars
confcsäionc sollompnia dcdicaliünid ecclcsie sanclc Triaitalis apud Argeolioam
tempore sluluto devote querontibus et cciam de rebus suis pias ibidon deo
elemosiuas oirercntibus cenlum dies de injuncla sibi penitencia perpetoaliter
relaxamus. dulum anno dominice incarnationis 1251, menae augusto.
\r> n au» Straßb. Bu.-A. H fasc. 1360 or mh. e. »ig. ptnd. idofmt.
356. Der Straßburger Schultheiß Walther ersetzt der Straßhurger Kirche ein
Lehen, das er veräußert, durch Güter, die jährlich 60 Solidi abwerfen. 1251
September 82.
Universi.s prcsentem lilleram inspicientibus Waltenis sculletus Argenlinensis
salulem cum noticia subscriplorum. cum nos Walterus sculletus Argenlinensia
qucdain bona in Gungisbuven sita ab ccclesia Argentincnsi leneremus in feodo et
nos predicta bona de cunsensu capituli Argcntinensis alienaverimus, feodum ipsum
de bonis dictis ein zicgelscbiure et de hortis silis apud Canes diele civitatis duximua
reconpensandum , ne ecclesie predicte depereat in boc quicquam. nos Tero tarn
«s alicnaliononi predictnm quam rcconi>cnsalionem fnctam a nobis de bonis solTcntibus
uununlitn sexagitil» solidos Argcnlinenscs rulam balxMnuä et gratam. et ad bujus
evidenciam pleniorem sigillum noslrum duximus presentibus appendendum. datum
in die Mauricii, anno domini 1251.
B aus Straßb. Ba.-Ä. Q fuc. 2713 or. mb. e. tig. pend. dtbvM >.
1 Ebenda bfßndnt aioA im Oripntü drti mit nr. 356 faat gaiu fkitkimittnih Ürhmdm. tm itr
enten mit tUmstlhen Datum wie nr. 366 gibt tUr ShtUthmrgtr MarteMB Shtrht»^ M tkr Mmtrtgä
t«inta Bntderi Wallher mnt ZmttÜMmmg, im itr tmiilm, datirt VHi Siftemhir 30 (im enaliao s.
Mit-hnliclis) Ariioltlus dirtus Parr et Q. nxor «nii, in d<r dritUn leUitShek An^iMt mu dm» Jtkr
lasi lU'rtoliltis dp Tiprxppr); cauooictu Argentincniii aU Vtrmtmi ier jtmgtm JiaAr WaUnn,
Undolf, Wilhflm und WiUther.
272 1251 — 1252
357. GoUfrid Krebizere Bürger zu Straßlurg erwirbt ein Haus daselbst unter
geioissen VerpßicJitimgen gegen die St. Ulrichscapelle und den Bischof von Straß-
burg. 1251 November.
Sciant cuncti presentis littere perspectores, quod ego Gotefridas dictus Krebizere
civis Argentinensis domuin in publica curia silam apud curiam advocali cum suis 5
attinenciis ab beredibus quondarn Ilenrici de Bünouwe lali condilione comparavi,
quod singulis annis tarn ego quam mei successores quinque sobdos denariorura
Argentinensium ad lumen capelle beali Üdalrici, que ad palacium domini episcopi
spectare dinoscilur ', debeam minislrare. quandoque vero dominus episcopus, qui
nunc est, vel abquis suus successor pro edificiis predicle domus Iriginta marcas 10
argenti dare decreverit, eadem domus cum ipsa area et omnibus superedificatis
libere et sine omni contradictione ad episcopum, qui pro tempore fuerit, revertentur.
quodsi prefate domus veri possessores ediOcia eadem vendere voluerint et episcopus
monitus triginta marcas dare rennuerit pro eisdem, ipsi extunc edificia sua juxta
pactum predictum in usus suos converlanl sine contradictione quaUbet , dolo et 15
fraude penitus exceptis. in cujus rei evidenciam presenlem cedulam reverendo
domino H[einrico] dei gratia Argentinensi episcopo et capitulo majori Irado sigillo
civitatis Argentinensis communitam. datum anno domini 1251, mense novembri.
B aus Straßb. Bez.-A. G fasc. 1498 or. mh. c. sig. pend. delapso.
358. Meister und RatTi der Stadt Straßburg heurhmden, mit welcher Mitgift 20
ihr Bürger Otto , des Heinrich Marsilius Sohn , und seine Frau Gertrud sich
gegenseitig bedacht haben. 1252 Febriiar 24 Straßburg im Münster.
Hugo de Schiltencbeim magister burgensium et consules Argentinenses. ne
rerum gestarum verilas cadat in obUvionem, lilterarum debet memoria perbennari.
notum facimus igitur universis tarn presentibus quam futuris, concivem nostrum •£,
Ottonem Glium Heinrici Marsibi uxori sue Gerdrudi bec bona pro nupliis in dona-
tionem contubsse : videbcet super almeindam et in vico Cecorum 6 libras et
dimidiam redditus denariorum et 47 cappones, in dem Brücb ^ apud Rufam eccle-
siam 22 uucias denariorum et 8 cappones, an der Caltabe 3 libras et 12 cappones.
econverso ipsa Gerdrudis dedil bec bona sua predicto marito suo Ottoni in dotem : 30
scilicet in banno Kunigesboven duos mansos minus 5 agris apud curiam Cünonis
inter mercatores et juxta bona domni Sifridi Ymaginis 3 hortos solventes 30 solidos
denariorum et 7 cappones, inter pontes 2 areas solventes 11 uncias et 4 cappones,
in Sumersmaten prata trium virorum et in Holzmaten pratum unius viri. in cujus
rei memoriam et stabilitatem presens exinde pagina est conscripla et sigillo civitatis 30
in testimonium conmunita. acta sunt bec in monasterio sancte Marie anno
1 Cfr. nr. 149 not. 2.
2 Vergl. Straßb. Gassen- und Häusemamen i. Mittelalter S. 44 ff.
1262 tn
domini 1252, in vigilia Malhic, super paintium panrum^ presentibo« hü* iMtibas:
AllHTtiis Bogen: ulliiis, IIezi;lo de F>ki'vridesbeim, (Sozperto mioistro fratmiD,
Uudoli'o dl! Vogeräheidi, Gozelino, Jüliaiiiies Vitulus, Uurcliardo Dispensatore, Ilein-
rico de Wolfgutigeslicim, Ileinricu filio Mar»ilii, OoUo flliiiH Nicholai, JobannM
5 fraler Fridcrici, Burchardo filio Burchardi Bipclini, Fridcrico de Ufwilre, Erbone
lilio jiidicis, Helferico de Kunigeshoven, Nycbolau ßlio Cftnonis, Iludegero filio
Uirici de Iluncävell, Wezeloni filio Marsilii.
fi aiu Slraßb. St. A. Vsricbl. Cantlei-Oew. Corp. K Ud. 23^ nr. 17 or. wtb. e. $if. ptmd.
Utem.
w 359. BiscKoi Heinrich von Straßburg beurkundet, daß die Stadt Straßburg ton
der Familie der Beger den liannicein, xcelchen sie ton den Herren von LiekUnberg
u)id diese ton der Straßburger Kirche zu Lehen hatten, wm 400 Mark Silber
abgelöst habe und wie die Beger durch üUlerübertragnngen ihre Lekentkerren
daßr entschädigt haben. 125S Februar.
15 Ileinricus dei gratiu episcopus Argcnlincnsis nolum facimus omnibus presens
scriptum inspccturi», quod in civitale noslra Argenlincnsi de vino bannoa dabatur,
videliccl omni anno a vcsperis pasche usque ad sex ebdomadas de qualibet carrata
vini una nma, (|uc a cauponibus ibidem medio tempore vendetMitur. cum •ulem
euudem baunnni Ileinricus de Liehlenherc advocalus Argenlioensis et fralres soi •
■jo nobis et Bngorii ab ipsis in feodo baberent, de consensu et voluntale nostra el
prediclorura frutrum de Lieblenberc predicti Bogarii scilicel Albertus albus e(
Murhardus, Willehelinns vicedominus et fraler suus Wernberus, predictuin baonum
pro 100 marcis argenti vcndiderunt universilali civium Argentinensium sub tali
forma, quod in perpetuum civitas Argcnlina ab codem bunno libera pennaneat et
9s peuitus absoluta ita, quod idem bannus nullo modo petatur deinceps ab aliquo vd
recipinlur. in recunipensationem autem predicti banni prcfati Bagarii assignaverunt
bec bona predictis dominis suis et ecclesic nostre : vidclicol Albertus el Murhardus
30 morcas argenti redilus in Muciaca pro 200 marcis a nobis tytulo pignoris ipsifl
obligatas, Willebclmus vicedominus noster omnia bona sua in banno medii Ilugo-
ao bergen sita, scilicel duos mansos et atUnentia, Wernberus autem fraler satn
44 marcns in Alturf et 50 marons in Quatzenheim a nobis sibi obligatas. ne igUar
hoc factum poslerorum cavillatioue vel tenijKjris oblivione possit in irritum rerocari,
presenles litlerus sigillo noslro munitas civitati nostre Argentinensi dedimus lesü-
nioniules. anno domini 1:^52, meuse fel^piario, prcsentibus mullis honesüs viris.
» S au« Sintfib. St. A. Vord. Drcuehn. 0«w. Corp. A lad. S* or. «6. c a^. jmimL
Otdruekt darmach bti SckCgfUM Ak. iipL I, 407 nt. S47.
< Bit AHN Jn/irr /
der RtUh in der &i$dt<i
iht do» bisrlioTPR hof. in J.
*) IX, 7-IX) Mrrkininlig 4/..
IfaU in der DaliniHg.
274 12 52
360. Der Slraßburger Vogt Heinrich von Lichtenberg und seine Brüder heur-
h%mden den Verkauf des Bannweins durch die Beger an die Stadt Slraßburg sowie
ihre mid der Slraßburger Kirche Entschädig xmg für den Verlust dieses Lehens.
1252 Februar.
Heinricus de Liehtenberc advocatus Argenlinensis et fratres sui notum facimus 5
Omnibus presens scriptum inspecturis, quod nos a domiuo nostro episcopo Argenti-
nensi bannum vini in civilate Argentinensi in feodo habuimus : videlicet omni anno
a vesperis pasclie usque ad sex ebdomadas unam amam vini de qualibet carrata
vini, que a cauponibus ibidem medio tempore vendebalur. cum autem Bägarii de
Argentina, scilicet Albertus albus et Murhardus, Willehelmus et Wernherus frater 10
suus, eundem bannum a nobis in feodo haberent, de consensu et licenlia nostra
ipsum bannum pro 400 marcis argenti vendiderunt univcrsilati civium Argentinensium
sub tali forma, quod in perpetuum civitas Argentina ab eodem banno libera perma-
neat et penitus absoluta ita, quod idem bannus deinceps numquam ab aliquo petatur
vel recipiatur. in rccompensationem ilaque predicti banni prenominati Bagarii nobis 15
et ecclesie Argentinensi assignaverunt bec bona : videlicet Albertus et Murhardus
30 marcas argenti reditus in Muciche pro 200 marcis a domino episcopo tytulo
pignoris ipsis obligatas, Willehelmus vicedominus omnia bona sua in banno medii
Hugesbergen sita, scilicet duos mansos cum altinenliis, Wernherus autem frater
suus 44 marcas in Altorf et 50 marcas in Quazzenheim a domino episcopo sibi 20
obligatas. ne igitur hoc factum posterorum cavillatione vel temporis oblivione possit
in irritum revocari, presens exinde pagina est conscripta et sigillis videlicet meo et
predictorum Bagariorum in teslimonium conmunita. acta sunt hec anno domini
1252, mense februario, medianlibus et adtestantibus hiis personis : videlicet Alberto
Bägario albo, Hecelone de Eckevirdesheim, Burcardo Dispensalore, Gozperto mini^ro 25
fratrum, Heinrico de Wolfgangesheim, Rudolfo de Vegersheim, Gozehno filiastro
Vitule, Johanne Vitulo, Gozzone füio Nicolai, Hugone de Sciltencheim, Heinrico
filio Marsilii, Johanne filio Cünonis et Burchardo filio Ilugonis Riplini consulibus ;
Erbone filio judicis^ Reimboldo Stiubeuwec, Friderico inter mercatores, Erbone et
Reimboldo filiis Nicolai, Cünrado judice, Rudolfo filio Lenzelini, Sifrido Bilde, 30
Hugone RipHno, Petro Napa, Reimboldelino et aliis quam pluribus.
S aus Straßb. St. Ä. Vord. Dreizehn. Gew. Corp. A lad. 3» or. ruh. c. 2 sig. pend. Das
Siegel des einen Beger ist abgefallen.
i Derselbe wird mit Johanne Nigro in dem Zeugenvereeichniß einer Urkunde von 1253 Juni 19
genannt, die Albertus Begero magister civium et consules Argentinenses ausstellen. Straßb. St. Ä. 35
Raths- u. Bürgerbuch fol. 10» von einer Hand des löten Jakrh.
12 6 2 '27:*
361. Der fiiraßhurger Vogt Heinrich von Lichtenterg und seme Brüder beur-
kunden, daß Wilhelm und Wvrner aus dem Geschlecht der Beger t*r Entschädi-
gung für den Verkauf des J/annweins an die Stadt Straßhurg iAne» und der
Slraßljurger Kirche Güter im Bann von MittelhausbergcH lu Lehen ttuffetrafen
5 haben. 1252 März.
Ilcinricuä de Liclitcnbcrc advocatus Argcntineiisis et Tralres sui noium fadmus
oinnihiis ot prcsontihus prutcslainur, (|iiod nus a duinino nostro epücopo Argenti-
nciiüi liubuiiaus in fcodu bumiiiin vinarum in civitatc Argentinensi. idem aolem
boDDiis ttilis fuil, quod omni anno a vcspcris pasche usque ad sex ebdomadas
10 cauponcs dederiiiil de singula carrala vini , quo<l veodebanl, 1 amam Tioi.
Bagarii nutem de Argenlinu, sciliccl Alborlus albus el Murbardus, Wi :s
viccdominus et fraler siius Wcrnberus, eundcin bannutn a nobis in fcodu u,n>\K-
runl, quem de consensu et licenlia nostra pro KX) mBrtri.s argenti univerailali civium
Argcnlinensium in libcrlatcm vendiderunl ita, quod in perpcluum civitas Argeolina
iri libt^rn ])crmttneat nb eodem banno et pcnitus absoluta, in rccompeosaüonem aatem
medietatis prcdicti banni Willebclmus el Wemberus prefali fralrea aMignavcrunl
nobis et ccclesic Argeiiliiiensi omuia bona sua in banno mcdii Ilugesbergen Mta :
scilicet quatuor mansos proprios et dimidium cum omnibus altinentiis et eadem
bona loco banni rccepcnint in feodum. in cujus rei memoriam el pcrpeloam stabi-
90 lilnlem j)rcseus exinde paginn esl conscripla el sigillis sciliccl predicii Ileinrici de
Liehteuberc et predictorum fratrum Willebelmi et Weniberi in lest:- - i-
muuila. acta sunt bec de consensu vcnerabilis domini Ileinrici >. .o
cpiscopi Argentinensis, anno domini 1252, mense marlio. medianlibus et adteslan-
libus liiis consulibus civitatis Argcnlincnsis, quorum unusquisque per mensem unnm
« magisler fiiit burgensium ' : videlicet .\lberto Ragario albo. Ilecelone de Eckevirdcs-
heiui, lleiiirico de \\"olfgangesbeim, üozprlo minislro fratrum, Burcardo Dispen-
satorc, Jobannc Vitnlo, Kudulfo de Vegersheim, Gozclino (iliastro Ilarlungi. Uozzonc
filio Nicolai, Ilugonc de Scillencbcim, Ileinrico filio Marsilii, Johanne iilio CAnonis.
Burcardo filio llugonis Riplini el aliis quam pluribus. nos aulom fralr'
80 Ileinrici de Liehtenbcrc, quüniam proptcr juvcnlulem noslram sigilla pru|>.
habuimus, sigillo prcdicti fratris noslri in hoc facto coulcnli sumus.
• ■ lU IIVII
8 mu StnUib. St. A. Vor«). Prciirhn i<. A lad. 8* or. «&. «. S m§. pnd, Owt
erhattM Siegel drr Lriitru Jh-if-r u«./ . nm TUrkintherf.
I A. Heuulci i"'--9 <ier dtmttthen SUtdtrerfaiammff S. 300 hat tauf Onmi tiUftr Vrkumk
drn inonatlicheH UVrAvrJ tm Itü ryermeiitmmf eotMdHirt wmi Hie J^irfMi'ü» milftUuiH,
276 12 52
362. Der Cardinallegat Hugo nimmt die Stadt Straßburg von dem Interdict
aus, das über alle Orte, in denen sich Anhänger König Konrads aufhalten, ver-
hängt xcerden soll. 1252 Mai 10 Nivelles.
Frater Hugo miseratione divina tituli sancte Sabine presbyter cardinalis aposto-
lice sedis legatus dilectis in Christo clero et populo Argentinensi salutem in 5
domino. per sincere devotionis Studium apud sedem apostolicam meruislis, ut
petilionibus vestris benignum acomodemus auditum et Ulis exauditionis gratiam,
quantum cum honestate possumus, largiamur. sane cum, sicul nobis exponere cura-
vistis, nonnulli milites et cives Argentinenses, qui decem numerum non excedunl,
faveant C[onrado] nato quondam Friderici imperatoris paterne nequitie sectatori et 10
in statutis nostris habealur expressum, quod in locis, in quibus fauleres ejusdem
C[onradi] moram fecerint, cessari, dum presentes ibidem fucrint, debeat a divinis,
nos vestris supplicationibus benignum impercienles assensum aucloritale vobis pre-
sentium indulgemus, ut in ecclesiis civitatis ejusdem, excommunicatis et interdictis
prorsus exclusis, non obstantibus hujusmodi statutis, divina valeant celebrari. nuUi 15
ergo omnino hominum liceat hanc paginam noslre concessionis infringere vel ei
ausu temerario contraire. si quis autem hoc attemptare presumpseril, indignationem
omnipotentis dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus se noverit incursu-
rum. datum Nivelle 6 idus maji , pontificatus domini Innocenlii pape quarli
anno nono. 20
B aus Straßh. Bez.-Ä. G fasc. 2728 or. mh. c. sig. pend. delapso.
Gedruckt aus dem Briefbuch A fol. 227» des Straßh. St. A. bei Schöpflin Als. dipl. I, 408
nr. 549. — Im Auszug bei Weneker Appar. et instr. archiv. p. 165.
363. Arnold Puer verlauft den Dominikanern zu Straßhurg seinen zen Wasen
benannten Hof daselbst für 40 Mark Silber und für ihren bei der St. Andreaskirche 25
gelegenen Hof, den er gleich jenem von der Straßburger Kirche zu Lehen nimmt.
1252 Juni 4.
Ego Arnoldus dictus Puer notum facio universis presentibus et fuluris, quod
de consensu et auctoritate domini mei II[einrici) episcopi ac capituli Argentinensis
curiam meam vulgo diclam zen Wasen ', quam in feodo ab ecclesia Argentinensi 3o
tenebam, cum omnibus suis perlinentiis fratri Ilelwico priori et fratribus predicato-
ribus Argentinensibus pro curia sua ccclesie sancti Andree contigua, in qua prius
sorores sancte Elysabeth habitabant, ac quadraginta marcis argenti vendidi libere
pariter et absolute, curiam vero memoratam cum redditibus predicta pecunia con-
paratis titulo feodi ac omni jure prioris curie videlicet zen Wasen ab ecclesia 30
Argentinensi recepi exnunc in posterum possidendam. quare ut premissa debitam et
inconvulsam obtineant firmitatem, presens instrumentum super hiis confcctum prioris
1 Pfr. nr. 321.
1252 377
fratniin prcdicatorum Argenlinenshirn et mei sifoHorum appennonibos feei floUemp-
nitcr roburari. uctti 8unl hcc anno domini 1252, pridie nonas Janii, prcseotibos
hiis : doiniiio liorhtohlo dticano, domino Ilciririco orchidisoODO fralre suo, doniBO
Alhertu du Thulrne/.inKen ol uliis quam plurihii-s düminis meis caoonicis ArgmililMII-
G sibiis, ilem domino RAdoiro de Harondorf, Gozonc de Husbei^D, Erbone filio judicifl,
R&dülfo de Viegcrslicim, Gozbcrto, Ilcinrico filio Marailii et aliü plerisque civibtu
Argenlincnsibus'.
B aua Straßb. Bes.-A. 0 (aao. 1690 or. mb. e. 2 tig. pend. Jae$i$.
3G4. Bischof Heinrich und das Domcapitel wm. Slraßburg verp/Snden Jfieoltut
10 Zorn und RuHn, den Söhnen Hugo Ripelina, zvsamiif Mark von der MoUkeimer
Steuer dafür, daß sie einen Theil einer Schuldsumme an den Qrafen Heinrick von
I''iirs(enber// für sie bezahlt haben. 1252 Juni 13.
H[einriciis] dci grnlia opiscopus et capiluliim ecclcsie Argonlincnsis dileclis sibi
Nicolno diclo Zorn et Ruliuo fralribus. (iliis Ilugonis Ripeliiii civis Argenlincnsis •,
ir. salulcm in snlulis auclore. cum hnbito traclalu diligenti proinisimus, nos daluros
et solutnros ccrlam argenli quanlilatem nobili viro domino Heinrico comiti de
Furstombcrg nostro fideli Constantiensis diocesis pro eo, quod idem in eociesie uni-
versalis ncgolio nobis Inbornnlibtis aslilil, quodqiie jus, si quod babebat vel habere
videbalur in Offenburg, Orlleinberg, Gengenbacb et eorum attinencüs nosfare
so diocesis, nostrc cessil cl donavit ecclesie lilwre et in totum et quod suum castrum
Kurenburg cl oppidum Verenbach Conslantiensis diocesis cum eonim alUnenciis
nostre contulil ecclesie, recipiens eadem videlicet Kurenburg et Verenbach a nobis
opiscopo in fcodura, prcstito nobis nomine nostre ecclesie ratione dicti fcodi Gdeli-
lotis jnramcnto^. cumque, diele quantilnlis argenli parle diclo comiti pcrsolata, pro
25 ccnlnm viginti marcis eidem obligavcrimus redditus viginli marcanim percipiendcs
in collccla noslra Mollesbeim nostre diocesis singulis annis, qnia vos diclas ocntum
viginli ninrcas diclo comili pro nobis pcrsolvislis sive satisfwistis pro cisdem, nos
trailalu prebabilo communi et diligenti redditus prediclos viginti marcanim in dicto
oppido Mollesbeim pro cenlum viginli marcis, quas pro nobis solvislis, Tobis
ao oblignntes in dicto pignore vos in locum dicti comitis succedere volumus plcne cl
in lolum. et si cnsu nliquo tanlam reddiUium qunntilalem nos apud Mollesbeim non
liabere conligerit vcl impodili recipere eosdem fuoritis ibidem, quod minus apud
MuUosbeim recipielis, in Rrusselal, ubi voluorilis, in noslris rcddilibos et rillis
supplcbilur vobis per nos sine qualibol difficultate, quoadusque diele cenlum viginti
35 marce vobis per nos inlegralilor persolule fucrinl, qualibcl compeusaüone cessanle.
1 Eine mutati» mutandii gIfiehlautemU Vrlmmle Bittlutf /fnnrtdU «M 8tnMmr§ akr
VerkaHf. nm demselbeH Tage datirt, b^fimki tick im SlnM. Tkom. A. DontinkUM M. S «r. m*. c
«1^. j>enil. laeto,
' Ihear« Zeugmi «btr dt» Aiitmmtimg dtt Zorn» «m «im EiprUiu trifft 4m
40 bäum ilrr Oetuaktgm «NM B. Btiitag hi» attf K. IdUtr a6«r Am Utmftn.
3 Cfr. nr. 343.
278 12 5 2
nee impediemus vel impediri procurabimus, quominus diclos reddilus recipiatis; sed
eosdem dari faciemus et curabimus usque ad quantitalis diele, ut suprascriptum est,
plenariam solutionem, renuntiantes omni actioni et defensioni ac juri seu juris
beneficio, quo juvari possemus contra vos, quominus suprascripta rata maneant, vel
quo contra i}isa venire possemus. in cujus rei probalionem presenlem litteram vobis 5
tradimus nostris sigillis munilam. datum anno domini 1252, idus junii, presen-
tibus nobis B[ertboldo] decano, C[onrado] de Wolva, E[berliardo] de Sultze, II[einrico]
de Ossenstein arcbidiaconis, E[berhardo] de Entringen, A[lberlo] de Talmessingen
et aliis quam pluribus.
B aus Slraßh. Bez.-A. G fasc. 3464 nr. 255 aus einem Papier-Copiaßmch des Straßh. Dom- 10
cajpitels in der Schrift des 17ten Jahrh.
365. -Der Cardinallegat Husfo bewilligt der Stadt Straßlurg, daß ihr Altar
im Münster nur ton einem Interdictsspriich betroffen werden kann, der diese Indul-
genz ausdrücklich erwähnt. 1252 Juli 31 Toul.
Fraler Hugo miseracione divina lituli sancle Sabine presbiter cardinalis aposto- i5
lice sedis legatus dilectis in Cbristo magistro, consulibus et universitati civium
Argeulinensium salutem in domino. multe devocionis affectus, quam ad Romanam
babetis ecclesiam, nos inducit, ut peticionibus veslris benignum accomodemus
audilum eas, quantum cum honestate possumus, ad exauditionis gratiam admittendo.
nos igitur vestris devotis supplicalionibus benignum impercientes assensum auctori- 20
täte vobis presenciura indulgemus, ut in altari civitatis vestre in ecclesia beate
Marie Argentinensis auctoritate litterarum uoslrarum vel delegatorum nostrorum
divina officia suspendi vel interdici nequeant absque mandalo nostro speciali faciente
plenara et expressam de indulto bujusmodi mencionem. nuUi ergo omnino hominum
liceat hanc paginam nostre concessionis infringere vel ei ausu temerario contraire. 25
si quis autem boc attemptare presumpserit, indignacionem omuipolentis dei et bea-
torum Petri et Pauli aposlolorum ejus se noverit incursurum. datum Tulli
2 kalendas augusli, pontiflcatus domini Innocenlii pape quarli anno decimo.
S aus Straßb. St. A. Verschl. Canzlei-Gew. Corp. K lad. 231) nr. 45 or. mb. c. sig. pend. delapso.
Gedruckt aus dem Briefbuch A fol. 9l> ibid. bei Wencker CöH. arch. p. 471 nr. 2. Vergl. 30
F. X. Kraus Kunst u. Alterthum i. Elsaß-Lothringen S. 356.
366. Straßbiirger Synodalstatuten gegen Mißbrmche des Clerus in der Stadt
und Dicecese Straßburg. 1252 November 5.
Anno domini 1252, nonis novembris, publicata sunt hec statuta in sancta
synodo Argentinensi : [1] prohibemus, ne quis prelatus sive clericus cujuscumque 35
ordinis vel religionis nostre civitatis et diocesis joculatoribus et islriouibus aliquid
preter victum tribuat. et si quis prelatus cujuscumque religionis vel clericus contra
fecerit, prelalum in libra Argentinensis monete decernimus mulctandum a nobis,
clericos vero alios beneficialos sive non beneficiatos a suis arcbidiaconis in solidis
quinque, cum probabilius sit hanc penam circa talia magis timeri. [2] item
1262 979
prohiluMiius, nc de cctcro elcmosinanim qiicstorcs propter mullas almsiooM baotMqne
üb eis ])ru]iu»ilus in iiualru civitule vt-l (liiH.-<;»i cum ({uibuscumque liUerw DOClria
vel ctiam apustülicis ad proponcndutn quidqiiam admittanlur. sed per ipao« Mc«r>
(lulcs ecclesiarum parrochiuliiitn id, quod in lillcris ai>o8lolici8 super hujusmodi
B clcmosiiiis concfssis continnttir et nuslris Icslimonialibus, pleiic et sioe dolo qaoUbet
siin])liciter exponulur ncc saccrdoles üb hujasinodi cullccloribus aliquam partem Td
portiüiictn sub penu suspcnsionis exigant ncc fraudem in hiis conmillaDl. revocamtis
enim omncs nosiras lilterus Iiujusinodi collectoribus elcmosinarum coUatas. [3\ item
prühibcmuH, nc contra stnlula concilii generalis ' quisquam usurarioruni manifcstorum
10 noslrt' civilulis vol dioccsis oblntiones rccipinl vel ad conmnnioocrn sanclam admiUat
aul Clirisliune Irudul ücptilture. et qiii contra feceril, »ciat se reslUuruin, qood sie
accepcril, cl nichilominus ab oflicii execulione suspendendum et alias graviter
puniendiuu usquc ad satisfactionein condignam. hec autem ab omnibus sacerdolibus
parruc-liiiilibus in suis ccclesiis puitlice precipimus singulis dicbus dotiiinicis denun-
\ö ciiiri, iiogligüntcs per nos vel arcliidiaconos eorundem stiiluentcs puniri. (•/] item
scriplorcä et alioa ncgoliatores honestos nostre civitatis et dioccsis clcricos in
niiiioribus ordinibus constitutos, nisi babitu, vcste et moribus ac lonsura discipline
clericali coni)etenli se conformavcrinl , infra mensem exnunc , quod Heri monemus
et manilamus, extunc in foro seculari conveniantur. [5] item cum tam dudum
ao monueriinus publice in nostris synodis, ne quis clericorum nostre civitatis vel
diocesis secuni in domo concubinam detinerc presumeret manifeste, et aliqui nostris
monitionibus niinime curaverint obedire, secundum jurium statuta omnes clericoe
nostre civilotis sivc diocesis, qui seoim in domo suas lenent concubinas noloric,
suspenso» a jure dcnunciamus mandantes omnibus prclatis et arcbiprcsbiteris, ut
K concubinus liujusmodi moneant, quod a clericis, quibus cobabilant notorie, recedant
infra mensem, alioquin extunc easdem non düferant exconmunicare. [0] item
proliibemus divinatorum artem pestiferam secundum littere bujusmodi leclc tc-
noreni. [7] item cum monuerimus tam dudum abbates et prepositos ac priores
nostre civitatis et diocesis, ut proprietarios suos monacbos et canonicos reguläres
30 ad observantiam regulärem inducerent et proprietatis abdicalionem, neo ex hujus*
modi monilionc senserimus profcclum, quamvis ex hoc eorundem negligenliam
punirc possenius, tarnen eis dcferre volenles iterato monemus et precipimus, ut infra
s^'nodum futuram in suis snbditis hec corrigere studcant et cmendare. alioquin
extunc non solum ipsos ab amministralionc rcmoverc studebimus. sed et, ne nostre
as inponi possit negligentie, ad correctionem hujusmodi secundum quod alias debuerimus
proccdemus. [^J item denunciari precipimus per omnes nostre civitatis et diooeata
parrüchiarum sacerdoles, lideles non solum ad prediales immo et ad deoimas
])er.si)iinli's IoiutI.
/ -^'riß'' TIi"i:i I lad. 13 ^Divers;! or m/i. r. jr!«;. ^vm'. Infso RttU df» }9raßi.
Oedmckt darnach bei Ck. Schmidt Uiit. d» cAop. dt «. Thom. p. 3t7 mr. 40.
CanoH 67 de« 4(en LattrtmetmtH* nm ISIS. Cfr. Richter Corp. jttr atmomei It, T8T.
280 12 5 2
367. Meister und Ralh der Stadt Straßhnrg betirhinden, daß die Dorfgemeinde
Griesheim die in ihrem Bann gelegenen Güter des Straßburger St. Leonhardsspilals
wn jeder Steuer befreit habe. 1252.
Albertus Bägarius albus magister burgensium et consules Argentinenses sub-
scripti nolum facimus omnibus presens scriptum inspecturis, quod uuiversitas s
villanorum in Criechesheim prope Tungensheim ad vilandas rixas et discordias de
conmuni consilio et bona voluntate ipsorum omnia bona, que domus hospitalis sancti
Leonhardi in Argentina in banno et territorio predicte ville habere dinoscitur, ab
omni exactione et collecta, que ipsi singulis annis pro servitio dominorum suorum vel
expensis propriis deinceps coUigere et persolvere tenebuntur, exnunc libera dimi- lo
serunt ila, quod ipsi vel successores eorum super eadem bona nullas exactiones,
collectas vel servitia, quocumque nomine censentur, inponent vel exigent nee inponi
vel exigi procurabunt, fraude et dolo penitus exceptis. ad majorem etiam bujus
facti cautelam et evidentiam nomina villanorum predicte ville omnium presentibus
litteris sunt inscripta, qui omncs huic salubri facto liberaliter consenserunt : vide- i3
licet Sigelo filiaster Hurretz6res, Walther senior, lleinricus Roröre, Erbe, Walther
junior, Volmar, Veriin, Fridericus puer, Cunradus preco, Burcardus Unfüge, Bur-
cardus de Apiaca, Fridericus Salatin, Rühnus filius Adelheidis, Bertoldus Deckere,
Heinricus Scherphere , Ortolfus filiaster Vulturis , Dietherus Ovenere, Cünzo
Engerman, Sifridus Hoden, lleinricus Pfütze, Cunradus frater suus, Heinricus de ao
Frankenbeim, Heinricus filiaster Discincti, Cunradus Butel de Gugenheim, Cüno
et Cunradus servientes cellerarii de Borre. in cujus facti evidentiam et stabilitatem
perpetuam presens exinde pagina est conscripta et sigillo civitatis nostre in testi-
monium conmunita ad preces predictorum villanorum et hospitalis accidente. acta
sunt hec anno domini 1252, in tempore nostri consilii : videlicet Hecelonis. de 25
Eckevirdesheim, Heinrici de Wolfgangesheim, Gozperli ministri fratrum, Rudolfi de
Vögersheim, Johannis Vituli, Burchardi Dispensatoris senioris, Gozzonis filii Nicolai,
Hugonis de Sciltencheim, Gozelini filiastri Ilartuugi, Burcardi filii Hugonis Riplini,
Johannis filii Cünonis, Heinrici Marsilii.
M aus Straßb. Eosp. A. lad. 34 fasc. 9 or. ntb. c. sig. petid. laeso. 30
368. Graf Sigebert von Werd bestätigt einen Zehntenerlaß seines Großvaters
Sigebert für die Kestenhoher Besitzungen der St. Arbogastskirche. 1252.
Universis Christi fidelibus presentem paginam inspecturis comes Sigeberlus
firmiter credere, quod testatur. non decet nee est conveniens, ut successores et
posteri aliquid adtemptent contra benefacta, que sui antecessores et progenitores 30
pie et salubriter in remedium animarum suarum rehgiosis locis ac venerabilibus
inpenderunt. hinc est quod, cum olim felicis recordacionis comes Sigebertus avus
meus de consensu patris mei comitis Heinrici tunc viventis terram ecclesie sancti
Arbogasti sitam in banno ville Kestenhulsz, quam tunc ibidem habuit ipsa ecclesia
vel inposlerum esset habitura, ab omni decimacione, que ad ipsum avum meum
1262 — 1263 SN
speclabal, qiinm idem avus meus Jure feodali ab Argcnlineosi tenebat et poMtdebal
cccicsia, in reincdiiitn »iie et heredum suonim aniniarani ia perpetuum Itberam
diiiiiNoril et absoliilam, conscn.sti vciicnibilis et reverendi patris boiM memorie
Ilcinrici ttino Argeiitinonsis cpiscupi super buc plenius accedente, ego es, que tb
s ipsis 8\ip(;r dicla decimncioiic saluliriler sunt facta, volcns finna et stabilia in per-
petuum permanerc mcum eisdein adbil)CO asscnsum, in testimonlum et evideotiam
premiäsorum prescnti pugine ineum oppendcna sigillum. actum anoo domini 1252.
U au» Straßb. llosp. A. lad. 14 ftsc. 1 or. mb. e. »ig, pend. faeto.
369. Prior Uelwic und der Content der Slraßburger Dominikaner tautcAen
\o zwei eben erworbene Höfe bei Jung St. Peter mit dem bitckißiektn SUdtIkof.
t^n.-i .Innnar 30.
l'rutor lielwicus prior et convcnlus fratrum prcdicatorum Ar
Omnibus presens scriptum inspccUiris salutem in jxTpetuum. novti.iü .iiii..i..,i
presenlos el fuluri, (juod nos duas curias contiguas apul sanclum Petrum juniorem
ir> sitas, quarum una fuit monochorum de Werneswilre ordinis Cisterciencis et altera
civium Argcnlinensium Ulrici Schotonis et uxoris suo Elizabet, Schoubonia Ger-
hardi ot uxoris sue Adelbeidis, quns ab cisdcm nostro nomine emimus, eoolesie
Argcnliiu-nsi pro conmutncione ciirie sue dicte Stadelboven dedimus libere panier
et absolute corporalcm tradenles eisdem posscssionem cum inlegro jure vere pro-
20 prietatis, nicbilominus nosmet ipsos obliganles ad periculum evictionis secundum
legittimas snnctioncs. qunre ut prcmissn debitam et incon>-tUsam obtineant
ürmitatcm, prescns inslrumeuluin super boc confectum sigillo nostro fecimoa
roborari. acta suut bec anno domini 1253, 3 kalcndas februarii, preaentiboa
biis : domino Reiubardo de Teuge et domino Eberhardo de Entringen canoniois
«8 Argenlinciisihus, domino Rfidolfo de Vegcrsbcim, Gozberto, Sigelino Ilartungo,
llczekiuo civibus Argeutineusibus et aliis quam pluribus.
H aus Siraßb. Bei.-Ä. 0 tue 8703 or. mb. e. »ig. pmd. laeao.
370. Bischof Heinrich von Straßburg bnirkiimfet, daß aie ^^iraßhiffer Bürftr
Ulrich Schotto und Gerhard Schob mit ihren Fraurn ihren bei Jwng St. Peter
au gelegenen Hof den Straßburger Dominikanern für 00 Mark verktnß und dies*
ihn gegen den bischöflichen Stadelhof eingetauscht haben. 1253 Januer 30 StrtßHrg.
lleinricus dei gracia Argentincusis cpiscopus omnibus hoc presena acriptnm
inspeoturis salutem in pcr])etuum. noverint universi presenlea et f\ituri. quod
Ulricus Sobotto et uxor sub Elizalictb, Gerbardus Scbob et uxor ejasdem A
•x> eives Argontinensos de consensu bercilum suurum curiam suam aput sauciuoi
IVtrum juniorem silom conligiiam curic monacburum de Werneswilre ordinis Ciatef^
cieusis, quam juslo titulo possidebant, fratri llclewico priori et fratribus prcdicato-
ribus Argentiuensibus pro nonaginia marcis argenti sub pleno jure proprictatia
as
282 1253
vendiderunt. prior vero ac fratres memorati predictam curiam nobis ac capilulo
uostro pro conmutatione curie nostre Stadelhoven assignarunl sub pleno jure
proprietatis ab ecclesia noslra de cetero possidendam. quare ut premissa debilam et
inconvujsam obtineant firmilatem, presens scriptum super hiis confectum sigillorum
nostri * et civitatis nostre Argenlinensis appensionibus fecimus roborari. datum
Argentine anno domini 1253, 3 kalendas februarii.
B aus Straßb. Bez.-A. G fasc. 2703 or. ml. c. 2 sig. pend. lams.
371. Bischof Eeinrich von Straßhirff heurkundet, daß sein Lehensmann Egelolf
Brwico, den der Straßhurger Bürger Heinrich Rnfus" Sohn gefangen gehalten,
Urfehde geschworen habe. 1253 März 10 Straßburg auf der bischöflichen Pfalz. lo
Heinricus dei gratia Argenlinensis episcopus notum facimus omnibus per pre-
sentes, quod super liberatione Egelolfi Brunconis, quem Heinricus filius Rufi civis
noster Argenlinensis in vinculis tenuit', facta est composilio subscripta : idem vero
Egelolfus Brunco coram nobis et consilio civitatis ceterisque bonestis viris fecit
securitatem, qua dicitur urvehle, corporali sacramento prestito, quod ab ipso vel iö
amicis suis pro eadem captivitale prediclus Heinricus vel aliqui amicorum suorum
ac civium Argentinensium numquam graventur aut moleslentur. ad majorem etiam
cautelam diclus Egelolfus omnia feoda sua, que a nobis et ecclesia nostra tenet, in
manus nostras obligavit ita, si predicta compositio violata fuerit ab ipso vel amicis
suis, quod eadem feoda vacabunt et a nobis vel successore noslro de predictis ao
feodis leso salisfaclio exbibeatur condigna. preterea Pilgerinus de Wangen, Wern-
herus Begere, Hugo de lapidea porta et Cünzo de Landesberc juramento prestito
fideliter promiserunl, si prefata compositio violata fuerit, quod ipsi consilio . et
auxilio violatoribus compositionis se opponant et satisfactionem promoveant. si
autem super violatione compositionis orta fuerit discordia, nos veritatem inquirere 85
debemus super eodem et, quicquid provide decreverimus, ratum permanebit, fraude
et dolo penitus exceptis. in cujus rei memoriam presens exinde pagina est con-
scripta et sigillis noslro videlicet et sepe dicti Egelolfi Brunconis in testimonium
communita. acta sunt supra palatium nostrum in Argentina bec publice anno
domini 1253, feria 2 ante festum sancti Gregorii, in presenlia nostra et aliorum ao
multorum.
iS aus Straßb. St. Ä. Verschl. Canzlei-Gew. Corp. K lad. 15 or. mb. c. 2 sig. pend. ddapsis.
a) B nostro.
1 lieber einen in der GefangensclMft des Bischofs Heinrich von Straßburg befindliclien Bitter des
Grafen von Leiningen, H. de Carnelebaeh, und dessen Freilassung enthält eine Bricfsammiiing eines 35
cod. mb. sec. XIV in der Trierer Stadtbibliothek einige wohl schon den 40ger Jahren des 13ten Jahrh.
angehörende Schreiben, die freilich manclies rein Formelhafte entlmlten, ferner einen Brief, in dem
C. Biikilin von Starkenburg und die Burgmannen daselbst einen P. de Argcutina ersuchen, für räube-
rische Ueberfälle Jieinüich Schiffe aus dem Neckar in den Ehein zu bringen. Die Sammlung ist gedruckt
in der Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrh. III, 59 ff.
1253 2H3
372. Pabst Jnnocem IV trägt dem (Jardinallegaten Hugo auf, d^n ZHspns,
welcheti der Bischof von Slraßbnrij dem Domprobst Walther vom Qeroldseek dtstütt
über den Besitz gewisser hirchlicher Beneficien ertheiU iaie, sm bettiUigtH. 1253
April 11 Perugia.
r. Innoccntius (^piscopus scrvus scrvorum dci dilecto filio fralu iiinji>in utuli
Ntinctc Siibine i)n;.sl)ilt'ro curdiiiuli a^ioütulicc sedls legato salutcm et spostolicam
l)CDcdictioncm. dilcctus filius Waltcrus prepositus ecclesic Ai^cntioends' oatns
tiobilis viri Walleri domini do Qerolseke nobis exposuit, quod, cum dos olim veoe-
rabili frulri noslru cpiscopo Ar^otitinctisi noslris dedr-ritnus litcris in mandaÜs, ut
II) cum (>o siipcr obleiitis et obtiitendi-s prehituris digiiiUilibus et aliis ecclesiasUcts
beneficiis cliam curain onitnaruin babcnlil)us usquc ad summatn, de qua expedire
videriiit, non obstante conslitulionc concUii generalis' scu quod idem Walleros
iiiinii.s etatis viginti qiiinquc nnnis, duinmodo deccm et novem esset annorum,
uuclöritatc u[)u.stulica dispcusarel, tandem idein cpiscopus comperto, quod vigRsimuui
in anntiin ultigerat, ul trcs ccclcsias curom babcntes, quas (unc obtincbat , licite
relincre et duas posset dignilates scu prclaturas rccipere ac rctinerc cum Ulis,
secutn nucloritale literarum bujusmodi dispcnsavil, prout in lileris ipsdus episcopi
confcclis cxinde pleniiis dicilur conlinon. uiide nobis liumililtT »upplicavit, ut, quod
ab episcopo super boc fiiclum cxlilil, confinnarc de i>cnigiiilalc apostolica curarcmus.
au ipsius igitur supplicalionibus inclinati mandamus, qtiatenus, quod ab episcopo
mcinorato predictarum literarum auctoritate factum est in hac parte, ipsius prepositi
et polris et fralrum suomm circa ecclcsiam devolione pensata, per te vel per alium
conlinnare auctoritale uoslra procures. dalum Perusii 4 idus aprilis, pontÜlcalus
noslri uiiuo decimo^.
K Aus liipoU Buüar. ord. frttdieat. VIJ, 30 nr. S74 («x archtTO ordinu lib A fol. 747^. —
lUt/Mst Reg. pontif nr. 14938.
373- Adelheid die OemaMin Kat^^Honn* von Dingskeim schenkt dem StraH-
burger St. A'atherinenkloster Qüter im Bann von Dingskeim und Wolfisheim gegen
eine jährliche Zinsleistung tu ihrer und ihre» Mannes Leieeiten. 1253 Juii 5.
an Notum sil omuibus prcsentcm paginam inspocturis. quod, cum ego Adelheidis
uxor Chöfmanni de Tliungeusheim et idem Cböfman maritus meus psriter emerimns
> &AoH im Jahr vorher, laM August 31 Plnruffia, hatte der PiA*t dem»ttben CtttdiunOegutem die
Htutrung der leiUgen Simßhurger Domprobslet, eu der »ich riete Betcerber drängte», üherimgrm. ("fr.
HijHill Iliilliir. ortl. prirdieat. I, 3tr> ur. 3€5. — lUlhaal lieg, pomtif. nr. UO'K'. Walthfm» prvpoMts«
'Jö Ar|{cntinpiisis ertcheint tchon in einer Urkunde ueine» Vater» Watther row GtroUicck fit Ktotitr
Tennenbach, 1353 Januar 6 (in die epiphani«). Cfr. Schöpßin Ui*l. Z»r.-Baä. V, XU «r. U7.
* Canon 30 de» 4teH jAtteraneoneiU. Cfr. Bichter Corp. Jur. canonici tl, 4U.
0 Domprt)lMt Wallher rur Annahme noch eines liirchlichen Bene/ii den Ditpim m «fOfiTm. 4a <r
ja diis 33ale Leltewäahr n-hon erreicht halte, gibt Innocem J V 4im Oantindhyalai Hmfm im glttciUm
*i Jahr, t3M December 11 Born im Lateratt. dm Anfimn Cfr HintJl Ji-Bar ont j^^Ji,^ VIJ tj
Mr. 379. — Tbtthagt Heg. pontif nr. W17<
284 1253
de denariis nostris post inter nos conlraclum matrimonium mansum et dimidium
situm in banno ville Thungensheim adque ego kdelheidis et prefatus maritus meus
Chöfman de conmuni voluntate et consensu iiostro dictum mansum et dimidium
diviserimus mihique cesserit in eadem divisione secundum consuetudinem civitatis
Argentinensis et regionis dimidius mansus, ego eundem dimidium mansum dedi, 5
conluli, donavi atque possessionem ipsius Iradidi monaslerio sancte Katherine apud
muros Argenlincnses in remedium anime mee et antecessorum meorum cum omni
jure, quo ego tenebam et possidebam dictum dimidium mansum, in perpetuum
tenendum et possidendum, sub hac tamen forma et condicionc, quod priorissa et
conventus monaslerii sancle Katherine antedicti dabunt et assignabunt milii et 10
Autj. is marito meo antedicto in civitate Argenlinensi inter assumptionem et nativitatem
Sept. 8 beate virginis Marie singulis annis pensionem decem quartalium tritici et siliginis
sine omni dampno nostro, quam diu ambo vixerimus vel aller nostrum vivet, nobis
vero ambobus defunctis, nullus heredum noslrorum quicquam juris habebit in
pensione et in dimidio manso antedicto, sed tam pensio quam dimidius mansus i5
antedictus prefato monaslerio cedent libere et absolute, insuper dedi, conluli et
donavi de voluntate et consensu predicli mariti mei monaslerio sancte Katerine
predicto in remedium anime mee et antecessorum meorum universa bona, que dedi
in dotem marito meo sepe diclo, sita in banno ville Wolvisheim, videlicet decem
agros et dimidium in pralis et dimidium mansum et quarlam partem mansi in 20
nemore seu arbuslis, atque possessionem ipsorum Iradidi in perpetuum tenenda ac
possidenda a monaslerio prefato eo jure, quo ego eadem bona tenui et possedi,
sub hac ^ tamen condicione et forma, quod priorissa et conventus dicti monaslerii
dabunt et assignabunt mihi et marito meo sepe diclo annuatim in feslo sancli
Juni u Johannis baptisle pensionem duarum Ubrarum Argentinensis monete, quam diu nos 25
ambo vixerimus vel alter nostrum vivet, nobis autem ambobus defunctis, nullus
heredum noslrorum quicquam juris habebit in pensione denariorum et bonis ante-
diclis, sed tam pensio denariorum quam bona predicta prefato monaslerio cedent
libere et absolute, ut autem premissa firma et slabilia in perpetuum perseverent et
ne inter me vel maritum meum aut nostros heredes ex una parle aut priorissam 30
et conventum anlediclos ex altera super premissis queslio vel discordia in posterum
orialur, presens pagina est super eisdem confecta et sigillis reverendi patris ac
domini H[einrici] episcopi et civitatis Argentinensis sollempniler conmunila. nos
H[einricus] dei gralia episcopus et R[udolfus] theolonarius magister et consules
civitatis Argentinensis tenore presentium confitemur et publice protestamur, quod 30
nos ad peticionem et instanliam Adelheidis et mariti sui Chöfmanni atque priorisse
et conventus prediclorum presenli pagine in lestimonium et evidentiam atque pre-
scriptorum perpetuam memoriam sigilla noslra duximus appendenda. datum anno
domini 1253, 3 nonas julii.
H aus Straßb. Hosp. A. lad. 139 fasc. 18 or. mh. c. Ü sig. petul. mutilatis. 40
a) S ac.
¥
1263
374. 7)er Cardinallei/al Hugo fordert unter Verheißuntj ron Ablaß tur Unttt'
Stützung des Straßburger Münnterbaues auf. V^ö3 Heptcmber U [Löicen].
UniviTsis Clirisli fidolilius p;r regniirn Alamannii; cüiistilulis presentes litlerts
iii.specttiris fnilor Hugo ini.seraliouc divina tituli snnctc Sabine prcsbiler canltiialis
& sedi» iiposlülicu Icguliis salutem in doniino. qiioiiiam, ul ait apostolas, omnet
stubiinus [weiter wie in nr. 22t bis vilam cternam]. cum igilur, sicul Tcnerabilis
patcr Argcnlincnsis episcopus, prepositiis , decanus et capitulum eociesie beale
Mario, loci rjtisdcin nol)is insitiiiarc (-iiraniiit, iidrtn crclesintn ipsam de doto repanre
c*;p(;riiil opcre siiinpluoso cl ad reparatiuucm ip.siu.s fidelium saflragia noaoantiir
II) pluriinuin opurtuna, univcrsitaleiii vestrain rogamus, nioncmtu et hortamur io
dotnino in rcmissionem vohis pcccaminum injungenles, quaünos de bonis Tobis a
deo cüllnti.s pias eis cIemosina.s et grata caritatis suhsidia erogelis, ut per subven-
liüucm vcslram diclum opus valoat constiinmari cl vos per h(*c et alia bona, qu«
doinino inspiraitle feccritis, ad eteme possitis felicilatis gaudia pen-cnire. noe »"<"»
\!> de oinni]>ütcntis dei misericordia et t)eatoruin Petri et Pauli apostolorum ejus
auctorilatc coiilisi omnibus vcre ]X!nilen(ibus cl confcssis, qui manum eia ad boc
porrexcririt adjutricem singiilis diebus usquc ad consumalion«-ra operis, centum dies*
de injiiiicta sibi i)enilonlia inisoricurdilor reluxamus, prcsenlibus posl consummaliooem
operis minime valituris. quas milti per qucstuarios discretius [inhibemus] ^, eaa,
an si secus actum fueril, carerc viribus decernenlcs. datum Lo[Tanie)<= 3 idoa
scptombris, ponlificalus domini Innoccnlii pape quarti anno undecimo.
F aus Straßb. Frauenh. A. Domttionsbach nr. 2 fol. 216> tod. ehart. ate. XV '.
375. Cunradus ecclesic Argentinensis scolasticus ex mandalo Ilugoois tituli
sancte Sabine presbitcri cardinalis apostolice scdis legali scnlenlias excommonica-
K tionis, suspensionis et inlerdicli, quas episcopus Consta nticnsis contra abbatetn et
Conventuni monasterii saucti Oalli promulgaverat, cum nee per se nee per snffl*
ciciltcm procuralorcin tcrniiiio prefixo coram ipso in Winterlure oomparere
curavissct, pctonte magislro Rfuodolfo) canonico Basiliensi procuralore monaaterü
relaxal. « lilleras venera bili.s. » actum apud Winterlure anno domini 1253,
a) kalcndi.s ootobris. 1253 October l WinlerthMr*.
Ams Wartmann Urk.B. d. Abtei St. Oaüen JII, 139 mr. 933 mA im Orifmd im Stf/U'
archiv von St. Oaüen.
t) F atltt centum dies mr ninputia dMnu. b) 0/imUr aar mm C»fimm (ÜtTMim. t) Am/ Ji*
ät»lliek triti$»itu-t gilt* Lo A'f«* fittf fItieimMßif* whI tim^Jrr r^rimmJm^ VtftiMUlmll, am
1)5 Schluß *M 0 »Jtr • I »Ur 4tm Omutm *w AUt»nmufutn. '
*/' Indidttntm im Cmiintä^mt» ^tn» fitr *■
StniNmi . , Straßbmrtf. ^'* -^rr vm MSS M*rt ^ f — *mt
datirt.
X Irbtrlmmpt ut in jenen Jahren ner cstra6bmrpr SeMaMicms m dm SHtitifktitm xvudkM An
K) Binchof Mt» Cotutmt tmi im Abt wo» St. OmBm iwiiiHblt m Ommlm im Irtütm MM^ rnäH m
Foigt jidMWcAn- JCmmM«. FcrfL Wmrtmmm a. a. 0. mr. »I«; 917, K», »*», 9M, $SL
286 12 53
376. Die Brüder Walther und Eberhard, der SchuUJieiß und der Marschall
von Straßhurg, verbürgen sich für eine Güter Schenkung ihrer Mutter Luchardis
im Er Steiner Bann an das Kloster des heiligen Francishus zu Straßhurg. 1253
October 3.
Waltherus sculletus et Eberbardus marcbalcus fratres Argenlinenses nolum 5
facimus omnibus presens scriptum inspecturis, dilectam genitricem nostram dominam
Lucbar dim dotem suam, quam a patre noslro in banno Erstheim habuit, de con-
sensu nostro monasterio beati Francisci in Argentina contulisse pleno jure perpetuo
possidendam, abrenuntiando omni juri, quod in predicta dote et in omnibus bonis
palris nostri babuit, prestito juramento corporali. nos autem obligavimus et obli- lo
gamus nos warandos donalionis eorundem bonorum ita, si ab uterinis nostris aliqua
questio vel impelicio in predicta bona moveatur in posterum, quod nos sine fraude
ac dolo eadem bona prcfato monasterio libera faciamus. in cujus rei evidentiam et
stabilitatem presentcs litteras sigillis videlicet venerabilis domini nostri Ileinrici
episcopi Argentinensis, domini Walleri de Gerolzeke avunculi nostri, Arnoldi Pueri i5
sororii nostri et nostris munitas prefato monasterio beati Francisci dedimus testi-
moniales. acta sunt hec anno domini 1253, 5 nonas octobris, presentibus
testibus subscriptis : domino Eberbardo de Sülze, Bcrtboldo de Obsenstein, . . de
Lupbe, Alexandro preposito Haselacensi canonicis Argentinensibus et Friderico
canonico sancti Petri, Willehelmo milite vicedomino, Bertholdo dicto Ruses, Hein- 20
rico Marsilio et II[einrico] filio Marsilii, Nicoiao filio Cünonis inter mercatores
civibus Argentinensibus et aliis quam pluribus.
H. aus Straßb. Hosp. A. lad. 49 fasc. 13 or. mb. c. 4 sig. pend. 1 Das bischöfliche Siegel
ist abgefallen.
377. Das St. Thomascapitel zu Straßburg gibt ein daselbst jenseits der 25
Breusch gelegenes Orundstüch mit Haus dem Fischer Albert in Erbpacht.
1253 October 16.
Nicolaus prepositus, Burcardus decanus totumque capitulum sancti Thome
Argentinensis omnibus presentem cedulam inspecturis et rei geste noticiam. uni-
versitati vestre presentibus innotescat, quod nos quandam aream ad nos pertinentem ao
trans Bruscam ^ cum domo in eadem • area sita Alberto piscatori et suis beredibus
legittimis bereditario jure concedimus ad centum annos possidendam, ita tamen,
quod ipse et sui beredes prefatam aream possidentes nobis Septem solidos Argen-
tinensis monete et duos cappones de ipsa persolvant annuatim, proviso tamen, ne
idem census a pluribus particulariter, sed ab uno beredum seniore totaliter confe- 35
a) B Buscam.
1 Ebendaran ist ein Pergamentzettel geheftet, auf dem von einer Hand der zweiten Hälfte des
ISten Jahrh. bemerkt ist, daß Schwester Liugart von Hinneburc dem Kloster einen Zins von 100
Vierteln im Ersteiner Bann gegeben habe, von denen 50 von ihren beiden Söhnen ton CO Mark gelöst
worden seien.
1253 «7
rantur. et ne qiiis imposterutn super Ulli concessione calumpntc scrupulos oriatur,
prc8uns Horiptiiin si^^illo cnpitiili iiustri l'ccimus communiri. dalum onno domini
I2i)'.i, 17 kulciidus iiovciiil>ri.s.
n aus Straub. litM.-A. 0 fuo. 86M er. mb. e. lif. pnd. iat$o.
6 370. /kr Convent des Frauenklosters St. Stephan tu Straßburg Iriffl neue
Aufnahmebeslimmungen , die Bischof JleinricA von Straßburg testätigt. 1253
December 13.
Uiiiversi.s cccK'!ji<iriim rcctoribiis, ad qiios presens scriptum penrenerit, «bbalissa
et conv(Miliis sancli Stepliuni Argonlinensis devolaa oraliones in Christo. sob
lu rcligionis liabitu pie vitc studio necosso est providcri, at in divinis benepbdtis
exequendis avoricie non possint obätuculo itnpediri. cum itaque nostrum mooaaterittm
.sc])ius in rctrooclis (cmporibus ])assum sit dofeclum gravem in divinis ex eo, qood
canonici nuslro ccclesie ulibi racionem " bencficiünim ccclesiaslicoruni habentes dewr-
viobant, nos, ne id de cclero conlingerc posset, infedenles •• studiose staluimos de
15 consensu et aucloritate domini noslri cpiscopi, quod deinceps nuUus in oosira
ecclcsia canonicus vel prel)cndarius rccipiatur, qui alibi canoniam si%'c aliud bene-
ficinni ecclosiaslicum hnbero dinoscilur, cui tcnelur dcscrvire. cl si posl rcccpcionem
nliquis in noslra eccltsia aliud bcnclicium occlcsiasticum adeplus fucrit, idem, nisi
infra mcnsera hoc ipsum reliquerit et recesserit ab eodem, extunc nee in nostrum
ao recipiatur consorcium nee sua ministrclur prebenda neo pro canonico habeatur. de
jam ante rcccplis sialuiinus, quod, nisi ecclesiam noslram in divinis officient et
divinis intorsinl secunduni quod lenentur, fructibus sue probende privenlur per
ubbalissani tum diu, quousque post salisfaclionem dcbitam sccundum quod debuerint
divinis curaverint inleresse. et si per mensem post hujusmodi privacionem fnictuum
■« perliuaciter sc qtiisquam nostrum subtraxcrit ^ servicio divinorum, extunc nee pro
canonico in ecclcsia noslra habeatur nee quidquam sibi de nostra ecclesia mini-
slrelur. slutuimus ccium, cum cerlum cauonicurum nostre ecdesie nomerum non
habuerimus, ut de cetero sedecim tantum canonice in nostra recipiantur ecclesia et
totidcm minislrontnr prebende, cum facullatem ministrandi plurcs prebendas comode
au non habcnnuis. ad hujusmodi uliquc staluli observacionem nos nustrosque sncoes-
sores obligamus corporali super hoc ])re^tito juramento nee de cetero qnemqnun in
nostre ccclesie cauonicam seu canonicum rccipiemus vel recepto ministrabtmns
nisi'' .... ad dicti statuli cvidenciam et memoriam perpetuam presentes UUms
sigillis domini cpiscopi ac noslris abbatisse et convcntus fecimus communiri. nos
;c lleinrious dci gracia episcopus Argcnlinensis huic stalulo con • • ■ -is el nostra
auctorilule factum cum doliberacione provida conßlemur, api>' ^ saper hoc
Iprescnlibus litleris nostrum sigillum. actum anno domini 125:), idus decembris.
B au* Stmßb. lifs.A. H fMC 8668 fol. 6Ri> aus eimem Prihmitmbmeh 4tr 5». StqfkmMti
ton 75 Pfrg<mtentMtitrm, mn «imt H«md dt* tUm JtJtrk, tingtingm «Mt Ar rtA«r>
40 »chri/t : ttatatA oaMmkwtam «t oaaoniMnun ■oatilwH a. At^phwi
■} rtcioM. h) lit! e) B loblraxarint. d) Vmm Cfittm mMM «hm Mmk 4ir Vtritfi
IVOfwM Mi MtM.
288 1253
379. ßie Pfleger und die Brudersckaß des Straßburffer Hospitals beurkunden,
daß sie mit Jdnterlassenem Gelde des verstorbenen Bruders Konrad des Schmieds
Aecher im Bann vo7i Griesheim und Pfulilgriesheim gekauft haben. 1253.
In nomine domini amen, quod humana disponit ratio dignum memoria, lilte-
rarum apicibus expedit commendari. nos igilur videlicet Albertus miles diclus Begro 5
et Rüdolfus dictus de Vegersheim et Johannes cognominatus Vilnius curatores et
rectores bonorum et domus bospitalis in Argentina, nos quoque fratres ejusdem
hospitalis universi omnibus hoc scriptum intuentibus noticiam rei geste. notum
esse cupimus universis, quibus uosse fuerit oportuuum, quod, Cünrado fabro fralre
nostri hospitalis viam universe carnis ingresso, nos per peccuniam aliquantulam lo
videlicet novem marcas in bonis ejusdem Cünradi reperlam, de consensu et volun-
tate Gertrudis relicte ipsius Cfmradi et Johannis clerici filii eorundem consortiura
et fralernitatem ipsius hospitalis habeutium, Septem agros frumentiferos sitos in
banno ville Criechesheim preter unum duale, quod situm est in banno Vulencrie-
chesheim, comparavimus nomine ipsius hospitahs sub hac* condicionis forma, ut i5
ipsum hospitale de agris jam dictis Gerdrudi et Johanni filio suo prediclis ambobus
pariter et successive, quoad vixerint, preter adminislrationem, in qua tenclur eis,
sex quartalia siliginis annis singulis assignabit. statuimus etiam ad peticionem et
voluntatem ipsius Gertrudis et Johannis, ut singulis annis uno dierum ammodo et
in perpetuum ipsius Cfmradi jam defuncli et aliorum duorum post ipsorum obitum 20
anniversalis memoria habeatur in divino officio et orationibus et eodem die 5** solidi
denariorum de supradiclis sex quartalibus minislreutur hoc modo, quatuor denarii
ipsis duobus sacerdotibus et unus ipsi Scolari, residui vero de quinque solidis ad
solatium fratrum et infirmorum expendantur. ut autem hec rata permaneant, presens
scriptum sigillo ipsius hospitalis duximus roborandum. actum anno domini 1253, 25
H aus Straßb. Hosp. Ä. lad. 34 fasc. 9 or. mh. c. sig. pend. Gut erhaltnea Siegel des
Hospitals mit der Legende : S. hospitalis sancti Leouliardi Argeutineusis.
«
380. Meister und Rath der Stadt Straßburg beurkunden, unter welchen Bedirv-
gimgen Bischof Heinrich von Slraßburg Sigelin Bilde wieder zu Gnaden aufge-
nommen habe. [1253.] so
E. magister consules et universilas civium Argentinensium ad cnnctorum
notitiam volumus pervenirc, quod dominus noster Ii[einricus] dei gratia episcopus
Argentinensis dominum S[igelinum] Bildenem in suam recepit gratiam sub hac forma,
quod dictus Bilde officium sculteti in Bischovesheim prope Argentinam et pignora,
que in dicta villa et villa Tancratsheim a dicto domino nostro episcopo habet, sibi 35
remiltit sine omni contradictione libera et soluta una cum pecunia, quam sibi dictus
dominus noster pro equo videlicet triginta Ires marcas solvere tenetur. item faciet
pro emenda domino nostro episcopo, quicquid R[udolfus] dominus de Batzendorfi" et
R[eimboldus] dictus Liebencellere duxerint statuendum, et centum marcas, quas in
possessionibus castri Wikersheim a domino H[einrico] Romanorum rege hone 40
a) U ac. b) V auf Rasur.
I
1253 — 1254
metnoric recepil', in pOMessiones convcrtet casque a dotnino oodro Cofmdo)
Homunonim rege cl suis successoribtis in fcodum reciiiii-i cl habebit est eliam hoe
addiliiin, (jiiud dictiiin doiniiiiiin episcupuin vcl suos in civitntc vel extra ctvitatem
preler ruriiiiuii judicii nun ull'endvt nee moieslubit uiiquutinuH vel gratrabit. beo
A omniu diclus S[igcliuusJ so iinpleturum el obscrvuluruin proinisil corporali presüto
jurumenlo. cgo S[igelinusj Bilde omnia prcscripla inc olMcrvalurum et imfiletarum
proniisi el pruniillo corporali preslilu jurunicntu. in hujuü facti eridenliam presen»
liliiis lilteriä cum sigillu civitaliä mcum sigilluui in leülimonium est appeiwilD.
n aus Straßb. Bet.-A. 0 fuc. 8466 nr. 280 mu einem Papter-CopüObtiek 4f StrmBh. Dorn-
lu capitel» Fon 595 liUUtern, von einer Uand de* mutdunim UUn Jaltrk. eim0ittm§m
mit der Uebemrhriß : 1263 ronrordia indigiiationu «piacopi Argwitinwii Mf> BiU»-
nein «rultotum in Binchoviiihoim liabite.
S81. J'ai/st ItiHocen: JV beicillit/t den Frattciskanerinnen tu Straßburg, daß
sie nur au/' Grund piibstUcher Schreiben, die ihren Orden autdrücUiek encdkiUH,
15 belangt xcerden Aönneti. 1254 Februar 18 Rom im Lateran.
Innoccnlius cpiscopus servus serrorum dei dilectis in Christo Gliabofl ahbaliaae
el convcnlui mouaslerii sancii Francisci Argentineosis ordinis sancti Damiani
salulem et apostolicnm l)enedictionein. celestia querentibus terrcnis contemplui
dereliclis lihcnlcr illud speciule presidium favoris impendimus, quod quiclis el pacis
■M eis producerc groliain sentiuinus. eapropler, dilecte in Christo iilie. dos veslris ]iii.s
precihus inclinati presentium vobis auclorilate concediinus, ut a quucumque conrcniri
per apostolicas lilleras non possilis, oisi de ordine vcslro expressam feccrint
mcntionem. uulli ergo otnnino homiuum liceat hanc pagiuam nosiro concessionis
infringcre vel ei ausu lemerorio conlraire. si quis aulem hoc atl^mplarc prcsmn-
•x, pseril, indignalionein omnipolonlis dei el bcaloruni Pelri el Pauli aposluloruiu ejus
se novcrit incursurum. dalum Lalcrani 12 kalendas marlii, pontificatas nostri
anno uudecinio.
Aw> Sbanita BMar. Franri»,-. I, 70/ nr. 510 mtch (leti Regieterm Inmoetni IV im FflÜa
A. Darmidi auch Ui WaMiiu/ An».it Minnr. III. :,IG nr. 108. — TMiuu* Reti. peMf.
■M nr. 16343.
382. Pabst Innocenz IV gestattet dem Straßburger DomcapUel, bei Reeeptionen
und Provisionen nur diejenigen piibstlicAen Schreiben beteJUen tu dirfen, welche
diese Indulgem sowie die Zahl und die Namen der Cononiher ausdricklich
erwähnen. 12ö4 Man 28 Rom im Lateran.
80 Innoccnlius episcopus servus servonim dei dilectis filiis . . dccano et capitulo
Argculinensi ' salutetn et aposlolicam benedictionoin. decet el expedil, ut grarati
» Cfr. nr. 301.
a Eine (^iltnng du Kkmler» Maihmk fkr iea Kktitr Bekmbmrf, iSU Jemmer 9 (brä S pMl
ppyphnninm «loniiiii^ Ixfir^n : H x] dvounu mi^oria twhri», Nlieolaaa] pwpoeif mmtH
40 Thoiuc ufticiilliH Ar^outiueutit t<: .» c«ntor »«iotto «oeksk. BbnM. Bu.'A. 0 bac im er.
mb. e. 5 »ig. ptnd. dekipei*.
S7
290 1254
super provisione clericorura per sedem aposlolicam, que lamquam pia maier illorum
preces plerumque non polest indurata facie pertransire, per eam inlerdum oplatum
relevatione solatium assequantur. cum igitur, sicut pelilio vestra nobis exhibita
continebat, ecclesia vestra tam nostra quam ejusdem sedis legatorum auctoritale
sit super receptione canonicorum plurium pregravala, nos vestris supplicalionibus 5
inclinali, paci et tranquillitati veslre paterna volentes in posterum solliciludine
providere auctoritale vobis presenlium indulgemus, ut per lilleras impelratas ab
ipsa sede, dummodo per eas non sit jus alicui acquisitum, et de cetero impetrandas
ad receptionem vel provisionem alicujus compelli non possitis invili, nisi eedem
littere plenam et expressam sive de verbo ad verbum de bac indulgentia et recep- 10
torum numero in predicta ecclesia et eorum nominibus fecerint mentionem. nos
enim decernimus irritum et inane, si quid contra tenorcm bujusmodi indulgentie
conligerit altemptari. nulli ergo omnino hominum lic^at hanc nostre concessionis
et constitutionis [paginam] ^ infringere vel ei ausu temerario contraire. si quis
autem hoc attemptare presumpserit, indignationem omnipolentis dei et bealorum 15
Petri et Pauli apostolorum ejus se noverit inciirsurum. datum Lalerani 5 kalendas
aprilis, pontificatus nostri anno undecimo.
B aus Straßh. Bez.-A. G fasc. 2718 cop. chart. sec. XVIII.
383. Meister und Rath der Stadt Straßhirg beurhmden, unter icelchen Bedin-
gungen ihr Mitbürger Hugo Tantz die Atmende vor seinem Hofe jenseits der ao
Breusch innehaben darf. 1254 Juni.
Johannes filius Cünonis magister civium et consules Argenlinensis nolum
facimus omnibus per presentes, concivem noslrum Hugonem Tantz ante curiam
suam ultra Bruscam sitam pro domino Hecelone de Eckevirdesheim emplam
almendam unam muro uno circumcinxisse ad allitudinem terre sub tali condicione, 25
quod ipse vel heredes ejus in posterum nuUa tarnen edificia debeant in eadem
almenda conslruere nee quicquam juris in ea sibi vendicare, sed pro communi
almenda habere, in cujus rei memoriam et slabililatem presens exinde pagina est
conscripta et sigillo civitatis in testimonium communita. actum anno domini
1254, mense junii, nobis consulibus presenlibus : videlicet Hecelone de Eckever- 30
desheim, Gozperlo minislro fralrum, Hugone RypUno, Johanne Vitulo, Rüdolfo de
Vegersheim, Reimboldo de Friburc, Gozelino filiastro Vilule, Erbone fiho Nicolai,
Friderico Dispensatore, Heinrico Marsilio et aliis quam pluribus.
S aus Straßh. St. A. Briefbuch A fol. 180» mit der Ueberschrift : daz Hug Tantz die
almende jensite Brüsche vor sinem hofe sol haben und mit einre muren umbegriffen 35
und behaben in almende wise.
a) S om.
1254 - 1266 9M
384. Der Cardinalkgal Uiujo saijt drn F m m- is kanerinnen tu tStraß^rff de»
(jenuß aller Ordensprivilet/ien unbeachtet jeden WohHUitgtyoeekseU »n, fallt tie nur
an ihrer Kef/el ffsthnllen. l^Hi December Üi Neapel.
Kiiili-i llii^o miMTalionf* (li\iiiii liliili sanctc Sabine prcsbitcr c mi. :.'!:- .hl.iis
0 in Gliristo nbixilissc cl convtMitui {mupcruin inclusarutn monaslcrii il' m l , 1 r m-
cisco civitatis Argcnlineusis ordiuis sancti Dainiani salutem in ! i;i;ii . '■' ;i.; :-
ternatn. auclorilato domini pape spccialitcr in hac parte nobin Tt\ i <.<-<•
comniissa vobis coiicedirnus, tit, illatn diiinlaxat furinam vile in vcstro monasterio,
quo divino cslis üi)se(iuio mancipnle, leneoniini ol)Scrvare, quam felicis recordationis
10 dominus Innocenlins papa quiirtus vobis Iradidit observandam. statueutes), ut sancti
Damiani ordini privilcgiis concessis et conccdcndis, quocumque tos cliam traos-
ferolis per loci mulationcin, plenarie gaudeatis vos et monasleriutn vestrum pretacto
ordini nniendo. in cnjiis rei tcstiinoniuin bas litteras nostro sigillo fccimus oooai-
gnari. dutiun Neopoll anno domini 125^1, 9 kalendas junuarii. iKjntifiiatus domini
15 Alcxandri pape quarli anno primo.
Au» Sharcüfa liuUar. Franeite. 11,8 nr. 9, interirt riiirr Ih-tiitiijumi lu/.it AUjcutulrrn IV,
1255 Januar 18 Nenjitl. Darnach auch bri WuiUiiui Annut. Mmvr. JIJ, SM nr. 4. —
Pbtthait Reg. pontif. nr. 15640.
385. Pabst Alexander IV ffestattet den FrancisAanerinne» tu Straßburtf. v^m
20 der harten Kälte ihrer Heimath Pelze tu trafen. 1255 Februar 4 Neapel
Alexander cpiscopus scrvns servonim dci dileclis in Christo filiabtis abbatiase
cl convenlui monasterit sancti Francisci pauperum inclusarum in Argentina ordinia
sancti Damiani salutem cl aposlolicam bcnediclionem. divine afflucntiam boni-
latis liabciulo pro oculis, que nobis licet immerito curam commisit generalis ecclesie,
•e< saluti omnium libcntcr iutendimus precipuc eorum, qui divinis laudibus frequenter
iuvigilanl cl pic vitc studio sine intcrmissione desudant. exbibita siquidcm nobis
vestra petilio conlinebat, quod, licet in desiderio vestro continuum |)cr afflictioncm
carnis assiduam mereri premia beatorum, tarnen fragilitas vestra non sufficit, ut
intonsionem t'rigoris vostranim partium sine incursu discrimiuis sustinere possitis,
30 presorlim ille ex vobis, que in dicbus suis processisse noscuntur. quia vero deoens
cl dignum esse dignoscilur, quod providcnlia sedis apostolice suffragante a Tobia
jugtim dominicum siiavilale feralur, nos vestris supplicalionibus annuentes aacto-
rilale vobis prescntiuui indulgemus, ut, veslri ordiuis slatuto vel conauetodiDe
contraria non obstunto, uli pellil)us lil)erc valcalis. nulli ei^ omnino hominum
:c> liccal baue pngiuam noslre conccssionis iufringero vel ci ausu temerario oonlraire.
si quis auteni hoc allemplare presumpserit , indignationcm omuipolentia dd el
bealonun Pclri el Pauli aposlolorum ejus sc novcrit incursurum. datuni Neapoli
2 nouas februarii, poutilicatus noslri anno primo.
Aus Sharalta Itullar. V II. 15 nr. 19 mtrk dnt Reyi*trm AUritthUn /l in i >:,c-tm
1" A. Danmch auch ^ng Annai. Minor. Ill, ItX nr. 7. lUlKut lir^. fmttf.
nr. 16671.
292 1255
386. Das St. Thomascapitel zn Straßhur g verleimt gegen eine jährliche Pacht
von 13 Unzen einen Hof den Nonnen in Echbolsheim. 1255 Februar 25.
B[urcardus] decanus totumque capilulum sancti Thome Argentinensis omnibus
hoc scriptum intuentibus noticiam subscriptorum. notum sit universis presentibus
et futuris, quod nos tolam curiam nostram, que vulgo judicialis dicitur, curie 5
sororum in Eckebolzhein' contiguam eisdem sororibus sub annuo censu tredecim
unciarum de conmuni consensu locavimus in perpetuum possidendara hoc modo
Des. m yidelicet, ut sorores memorale medielatem dictorum censuum in festo nativitatis
Juni u domini, reliquam vero medietalem in naüvilate beati Johannis baptiste nobis
debeant assignare. ut autem hujusmodi locatio permaneal inconvulsa, presenlem lo
cartam sigillo domini nostri episcopi et noslri capituli duximus roborandam. nos
Heinricus episcopus Argentinensis hujusmodi locationem ratam habcmus et aucto-
ritate, qua fungimur, confirmamus. acta sunt hec anno domini 1255, 5 kalendas
marcii.
B aus Straßb. Bez.-A. H faac. 3079 or. mb. c. 3 »ig. pend. Sehr gut erhaltnes Siegel des 15
St. numiascapitels.
387. ßath und Bürgerschaß der Stadt Slraßburg stellen den Bürgern Hage-
naus ein Vidimus des ihnen von König Wilhelm ertheilten Freiheitsbriefes aus.
1255 März 3.
Universis presentes lileras inspecturis consules et universi cives Argentinenses ao
salutem in domino. specialis illa dilectio, quam ad cives civitatis Ilagcnogensis
semper habuimus et habemus, nos inducit, ut ad honorem et coraodum eorumdem,
quantum possumus, efficaciter intendamus. ut igitur libertates et gratie a serenissimo
domino nostro Willhelmo Romanorum rege semper augusto interventu venerandi
patris domini noslri episcopi necnon nostro civibus ipsis facte majus robur obtinere 2d
valeant ürmitatis, tcnorem privilegiorum eis super ipsis libertalibus et gratiis
concessorum de verbo ad verbum presentibus inseri et sigilli nostri munimine
fecimus communiri. tenor talis est : [folgt das Privileg König Wilhelms für
Hagenau, 1255 März 1 Weißenburg 2]. in cujus evidenliam rei et probationem,
cum premissis interfuimus, presentes lilteras sigillo civitatis nostre predictis civibus ot
contulimus roboratas. actum 5 nonas marcii, presentibus Erbone trans Bruz-
scham, Reinboldo diclo LiebeceUere, Rudolfo de Vegersheim, Reinboldo filio Nicolay,
Friderico inier mercatores, Kunone filio ejus, Reinboldo diclo Puero, Burchardo
Ripelino, Erbone diclo Grimel, Golfrido fralre ejus et aliis quam pluribus, anno
incarnationis domini 1255. 3ö
H aus Heidetterg. Univ. Bibl. I nr. 93 or. mb. c. sig. pend. delapso.
Regest darnach i. d. Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrh. XXIV, 163.
1 Schwestern des St. MargarethenMosters, dns im Jahr 1270 in die Stadt Straßburg verlegt wurde.
Vergl. D. St-Oiron. IX, 743.
2 Gedruckt nach dem in der Heidelberg. Univ. Bibl. I nr. 34 befindliclien Original bei Schöpflin 40
Als. dipl. I, 413 nr. 557. — Böhmer nr. 346.
1266
388. Hisc/tof und iJomcapitel ton Slraßburg sowie die Herren fv» OaImu^M*
K, A. vermitteln einen l'erifleic/i twischen dem Straßhurger St. 9(fjfk§nekl<trtfr
und den Herren von Wangen über die Vogtei des Dorfes Schiltigkeim. 12S5
März 7.
r. llonricus de Slahcleck ArgentincnsU cpiscopus, W(allheru9] prciKjsJhu*. B[cr-
tliuldtis] ' dccanus lotumque capitulum ecclesie Argentlncnsis, nobilU vir Otto
celerique fratrcs domini de Ochsenstuin clc. cum inter abbaUssam et convcnlum
sancli Stephani et viros lionoraiidos ... de Wangen milites super junhu.s ad\'ocaUc
villc Seh. juxlu Argenlinain que.slio verleretur*. landein boncstoruin virorum oon-
10 silio el ipsorutn prcdictorum qucslio est difllnila, ut in posterum dicli milites et
auocessores 30 solides de tribus scrvitiis ipsis advocatis debilia a monaslerio
predicto recipient eaque percontenli erunt , ila turnen , quod colonus residens in
curia dicte villc ipsis dominis de Wangen celeri.sque odv(x'ati.s, qui pro tempore
fucrint, non in plu.s dabit vel servicl quam in lü solidos. si vero abbatina bona
\r, prupriis cxpcnsis colcre volucril, ipsius servienlcs ab omni exaclionc et precaria
qualihet liberi esse debent. actum anno 1255, nonis martii.
Am Sehöpflin Ms. dipl. I, 413 m*. 658 (ex tabalar. cirit. Argentin.).
389. In einer Urkunde des Dekßm von St. Peter ^ und P/ärrert vom Wol/it-
heim Johannes, in der er die Einkünfte der Pfarrei Off\ceiler dem Deuttckordeia-
haus zu Dahn überlaßt, siegelt Johannes de Vrankenstcin archidiaconus Argentincnsis;
unter den Zeugen : Kriderico diclo de Alpa civi Argculiuensi, Johanne ejus tilio,
Cunrudo nolario dicli domini archidiaconi. actum anno domini 1255, 4 idus
marcii. iS55 Märt 12.
D aus Darmtt. O. St. A. fonds Banaa-Lichtenb«rg nr. 18 or. nft. r. »ig. jmmJ. Imuo*.
Oedruckt darnarh i. d. Zeitschr. f. Gtteh. d. Oberrk. XV, 161.
390. Der Cardinalkgal Petrus bestätigt den Beschluß des Straßburger Dom-
capitels, das ßäckeramt, das bisher an Laien vergeben trurde, zu den Pfründen
zu schlaffen, t '■?').'') .Uär: /.*? Rhrinan.
l\'liii> iJUMi (iliuiLc (ii\iiiM siiiicli iirnp^ii iiii \riuiii iiiirt'uiii iiuii'unus ciituiiioiis
*• aposlolice seilis logalus dilerlis in Christo . . prcjwsilo. . . decan« v\ r.ipilulo
I Bortolih)» doc.innR i>l »rchidiaronns ttnd C(onr«diu] de Woivkb« »rchidi ■ ' ■
erschtiwn in ritu-r Urkumk für das Uimamer Stift, IMS Jum 6. Karin. O. L, A
fasr. l-l <>r. »i/>. c. 5 51V7. iKttd.
a Cfr. nr. i',7r.
3S « WM des Jung St. lytennti/lf» m StrtUUmrg.
* KhrniUi nr. 20 bffindrt sich im Orifftmal eine L'rkmmär drr Urrr-u :■■■:■. l ,. ',;..'.. 7 ■<■,< .i ■■.. --n
Jährt- /;'■).•» /lir </<i.« (MchsIuih* tu IMut, umimr Arwt Xmgm : domiii>. W.ihii.i.. ^^:■.;,^. Ai^-.ti-
noim, gedruckt i. d. Ztittdur. f. Cirsck. d. Oh^rrh. XV, 190.
294 12 5 5
Argentineusi salulem in domino. Iccta uobis vestra pelilio continebat, quod
duxistis de communi consilio dcliberatione provida staluendum, ut officium pistrine
ecclesie vestre, quod laicis solet bactenus exbiberi, quamprimum vacare contigerit,
in augmentum prebendarum veslrarum, que adeo sunt tenues et exiles, quod de
ipsis nequitis sustenlari commode, coavertatur. nos itaque vestris supplicalionibus 5
inclinati, quod in hac parle provide factum est, ratum et gratum babentes id
auctoritale presentium confirmamus et presentis scripti palrocinio communimus.
nuUi ergo omnino horainum liceat banc paginam nostre confirmationis infringere
vel ei ausu temerario contraire. si quis autem hoc attemptare presumpserit, indig-
nationem omnipolentis dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus se noverit lo
incursurum. datum Rinaugie 15 kalendas aprilis, anno doraini 1255.
B aus Straßb. Bez.-A. G fasc. 2703 or. mb. c. sig. pend. delapso^.
391. Bischof Heinrich von Straßhurg beurkundet, daß der Slraßhxirger Ritter
Sifrid Bild Güter in Straßburg und Königshofen dem St. Arbogastskloster, auf
dessen Canonicat sein Sohn Burchard die Anwartschaft erhalten, verliehen habe. 15
1255 März.
H[einricus] dei gratia Argentinensis episcopus notum faeimus omnibus Christi
fidelibus presens scriptum inspecturis, Sifridum militem dictum Ymaginem civem
nostrum Argentinensem pistrinum suum situm apud sanctam Aureliam solventem
annuatim viginti sex unceas et aream unam, quam quondam Ceisolfus possederat, 20
solventem annuatim novem unceas et qualuor cappones et unum agrum situm in
banno Kungeshoven solventem annuatim decem solidos et duos cappones preposito
et fratribus sancti Arbogasti pro salute anime sue contulisse sub tali conditione,
quod dicti fratres bona predicta prefato ^ifrido, quandoounque ab ipsis requisierit,
restituant eidem. census autem prcdiclorum bonorum annuatim presentabunt, bonis 25
nondum ab ipso 'S>ifrido requisitis. quam diu autem predictus ^ifridus non repetit
et si medio tempore de hac vita presenti evocatus fuerit, bona sepefata fratribus
prediclis cedent libere et ab omni censu absoluta pleno jure perpetuo possidenda.
ipsi autem fratres anniversarium ipsius Sifridi militis in vigiliis et missis sollemp-
niter celebrabunt et omnibus sacerdotibus ejusdem ecclesie quinque solidi equaliter ao
eadem die distribuentur et ea die omnes tenentur missas pro defunctis celebrare. in
anniversario quoque depositionis die ipsius Sifridi militis omnibus fratribus in
refectorio servitium in praudio sufficienter ministrabunt et omnia fragmenta pau-
peribus ibidem post prandium petentibus erogentur. sciendum etiam, quod prepositus
et conventus prenominate ecclesie Burcardum filium antedicli Sifridi mililis in 35
fratrem et in consortium plene fraternitatis pure pro dei amore receperunt et, quando
1 Ebenda G fasc. 2713 befindet sich im Original ein Schreiben des Cardinallegaten Petrus über
dieselbe Angelegenlmt an den Abt von Altorf, 1255 März 16.
1255
eidetn pucro placucril, ipsum canonica invcslire debcbunt. in cujus rd graUamiD
aclionctn et pro dei arnorc contulit dumutn cum fundu dictam Spec ttnde Enraiae
prcdictc (tcclesiü suncti Arbogiisti co jure, quu iirefulu hona cooslal eisdem doOMW.
si aulein, patre dicli pueri morluo, puer dicta canonica invesliri rennu«rit, diota
& domus Spoc undc Krweisse proprivlali ccclesie sancti Arbc^asli ccdcre debebunl. in
cujus rci cvidcntiom et stahilitati^m prescntcm ccdulatn fecimus C0D.scribi et sigillo
nostro et ipsius tii/'ridi niililis decreviaius communiri. actum anno domioi 1255,
mcn.sc martii, prescnlihus liiis tcstitius subscriplis : Bcgeron«- albo, Peiro Napen,
Ilccelone et Kriderico Dispcnsatorc militibu.s, Rulino et Ottone diclia Ripplin civibiis
10 Argcnlinensibus et aliis quam pluribus.
// aiM Siraßb. llotp. A. lad. 84 fosc. 1 or. mb. e. Ü tig. pend.
392. Pd/jsl Alexander I V terheißt Allen, welche das Ütraßlmry!.. ... .VicdtMi-
kloster am Tage des i^chutzheiligen besuchen werden, Ablaß. 1255 October 10
Anagni.
IS Alexander cpiscopus scrvus serrorum dei dilectis in Christo filiabus priorisse
et conventui nionaslerii sancli Nicolai ad Canes* Argentinensis ordinis predicalonim
salutem et aposlolicam benediclionem. in sanctorum feslivitalibus, que a Cbrisli
iidelibus votiva colebritule coluntiir, digriis laudibus gloriatur oninipotens, sanclis
ipsis debilus lionor iinpcndilur et niiiinnrum profectu.s devolione congrua procuratur.
1» uudü nus, qui lideliiiin ipsonini curuiii geriiuus generalem, cum pro omnibui», quo
nostre incumbunt solicitudini, ad illonun salutem intcndere teneamur, multo desi-
derio cupimus, ul illorum mcmoriam, quos exutos jam cor]>ore stola generali induit
rex ccleslis, vencrabiliter recolenles ipsorum fesla et celeiiri agant ob-terranlia et
solemnilulü annua prosequanlur. ac ul lanto accuratius ad eorum cullum se pre-
is parcnt, quanlo plus ipsum aniaiabus scnserint profecturum , eum nonnunquam
iiisigniis quibusdum spiritualibus, indulgenliis videlicel et rcmissionibus, roagnificare
sludenms. hinc est quod, cum ecclesia monaslerii vcstri in honorem beali Nicolai
con^trucla esse dicalur, nos ipsum digna coli revcrentia cupieotes Omnibus vere
peuitentibus el cunfossis, qui ad eandem ecclesiam in illius festo pura intentione
üü accesserint annualim, de omnipolentis dei misericordia et beatorum Pelri et Pauli
apostolorum ejus auctorilale confisi quadraginla dies de injuncla sibi peuiteoüa
niiseritordilor rolnxumus. datuui Anaguie 17 kalendas noTembris . pontificatua
uoslri iiniid |>riini>.
Aus Uii>oll Bulhr. onL pmdieat. I, 388 mr. 46 (ex mvIüto ordioi« lil>. A foL 887). —
)B l\)tlh,i.it üftf. potäif. nr. t6Ml.
•) Sifoll CavM.
/wi. «
296 1255
393. Pabst Alexander IV verheißt Allen, welche das Straßhur ger St. Nicolatis-
kloster am Weihtag besuchen werden, Ablaß. 1255 October 16 Anagni.
Alexander episcopus servus servorum dei dileclis in Christo filiabus priorisse
et conventui monasterii sancti Nicolai ad Canes * Argenlinensis ordinis predicalorum
salutem et apostolicam benedictionem. si juxta divine scriplure testimonium 5
Judei, qui umbre deserviebanl legis, dominum in locis deo dicalis orabant sibi
sacrificia offerentes, multo magis hi •', quibus verilas per Jesum Christum illuxit,
in consecratis ei ecclesiis convenire letantes, allente orare ac offerre devote laudes
et munera sibi debenl necnon eo crebrius ipsum inibi deprecari, quo suo specialius
cultui depulate noscuntur et benignius in eis votis annuere credilur supplicanlium. lo
unde nos, qui de summi apostolatus specula cunctorum saluti prospicimus, multo
desideramus afTectu, quod plebs catholica in hujus maris periculoso pelago constituta
frequenter ecclesiarum ipsarum adeal limina salvatoris niisericordiam et suffragia
sanctorum in illis, ut evadat animarum naufragium, humiliter pelitura. et ut avidius
hujusmodi devotionis exercitium amplectatur, nonnunquam ex ipsis ecclesiis spiri- i5
tualium aromatum donariis, indulgentiis videlicet et remissionibus, honoramus, ut
exinde odore salutifero prodeunte plebs eadem ad suavilatem illius affecluose
concurrat. hinc est quod nos ecclesiam monasterii vestri ad honorem beati Nicolai,
ut asserilis, dedicatam digna veneratione visitari fidelium cupientes omnibus vere
penitentibus et confessis, qui ad eam in die sue dedicalionis accesserint annualim, 20
de omnipotentis dei misericordia et bealorum Pelri et Pauli apostolorum ejus
auctorilate confisi quadraginla dies de injuncta sibi penitenlia misericorditer rela-
xamus. datum Anagnie 17 kalendas novembris, ponlificatus nostri anno primo.
Aus Ripott Bullar. ord. pradkat. I, 389 nr. 47 (ex archivo ordinis üb. A fol. 838). —
PottlMst lieg, poiitif. nr. 16062. ' SS
394. König Wilhelm trägt dem Bischof von Straßhurg und dem Grafen von
Waldeck auf, den Straßburger Ritter Reinbold Liehenceller für seine treuen Dienste
in Reichsaugelegenheiten mit Gütern des Dorfs Tränheim zu entschädigen. 1255
November 17.
Wilhelmus dei gratia Romanorum rex semper augustus dilecto principi suo . . 30
episcopo Argentinensi et comiti de Waldecke justiciario provinciali ' fidelibus suis
graciam suam et omne bonum. adtendentes devota obsequia, que Reinboldus
Liebencellere miles Argentinensis nobis exhibuit, ac labores universos, que subiit in
imperii negociis prosequendis, discretioni vestre commitlimus, quatenus de villa
Trenhem cum appendiciis suis ac bonis, que quondam Fridericus imperalor olim 35
a) Rijtolt Caves. b) Bipoll bis.
Vergl. Böhmer Reg. Willi, nr. 259.
1265 VI
Wolflielino sculleto Ilagcnogensi in eadctn villa Trenhem abslulit, stliabctetu pro
suorum m(Tilorum cxigonciu parilcr et lai>onim. nofl enitn gr^Miin babebimm
et firinuin, quicqtiiJ eidetn et in prediciis vcslru induslria grade feeerit vel
favoris. duliim in Trnjecto minori 15 kalcndas dccembris, anno domini I2S6.
* Au» Schöpflin Alu. Ui/il. I, 4li »r. üfi'J iex aiitoj,'raplioV — Tlohmer nr. SW, tUr tlm Atu-
ateUungnort der Urkunde tieiiiclien KiAn und (Jjijicii/uim tucht, da i'ircdu und MiuiruJU
»ich in d<u Itiiu-rtir WitMmn nicht einfügen laeiem, auch Tr^fectmm ii^tritu imd
Buperiu» (/enannt werden.
395. Reimbold Virnekorn genannt Liebenceller terpaehtet sein hinter der St.
10 Martinskirche zu ülraßburg gelegenes Grundstück an die Hchmiede Friedrick nnd
Rudolf. 1255.
Nolum »il Omnibus prescns scriptum ünspccturis, quod cgo Reimboldus Virne-
corn dictus Liebenccllcre de consensu et vulnnlatc univcrsorum coLcrcdum meorum
arcam unam ud nos spectantem retro sanctum Murtinum sitam Friderico et Rudulfo
15 fabris concessissc ila, quod ipsi et uxorcs et bercdes ac successorcs eorum etndem
orcum possideant u fcslo suncti Jobannis bnptistc proximo venluro usquc ad Icr- y«i< u
minum 80" uiinorum sab tali conditione, quod de eadem area nobis omni anno
duc libre dcnariorum usualis mouete persolvuntur sine augmentatioue. quandocumque
autem eadem area a nobis vel nostris beredibus alienata fuerit, poflOcaaoTO» arOQ
nullum exindc dumpnum vel gravamen suslinebnnt, quia, ad quascumque manus
predicla area perveneril, puclum predicluui ralum tarnen sem|)cr stabil, si autcm
posscssorcs arce edificia sua in eadem area constnicla venderc vel oblignre voluerint,
primo domino curie debent exponere et, si dominus curie compelens precium sicul
alii liomines pro edificiis dederit, sibi assignabunt. sin autero. possessores arcf
as edilicia sua cum pacto suo in usus suos convertant sine contradictione qoalibet.
reccplores uulem aree sunt örscatz domino curie daturi et pactum ipsorum ratum
IMjrmanebit, fraude et dolo penitus exceplis. in cujus rei memoriam et stabililalcm
prescns exindc pagina est couscripla et sigillo civitatis in testimonium commu-
niln. acta sunt hec publice anno dotnini 1255, presentibus hiis testibus : Alberto
•M Bagario albo lunc temporis magislro civitatis, Erbone filio judicis, Burchardo
Dispensalore, Ileimboldo Stiubcnwec, Gozzone Jilio Nicolai, Cftnrado de Zavernia,
Hudülfo filio Lcnzelini, Ulrico Scoltone, Burcardo Riplino, Reimboldelino, Jobanne
Iluygioro cuusulibus et aliis quam jiluribus. Ileinrico de Wolfgangesheini, Rudolfo
de V'(*i,'i'rsliiMin, Johanne Vilulo, Roiniboldo Virnecorn junionv
)»
a tiH< st,„i\l,. SI .{ rfcnnigtharm-Oevr. lad. 108 (mc Z or. mb. c. Mf. pt$ti.
■) Dm rmittA* ZekUn<lMn fUr S9 kl fktt iit OuUlt iir enH*<k*m tifHr 7.
298 1255 — 1256
396. Bischof Heinrich ton Straßhur g verheißt Allen, welche die St. Arhogasts-
kirche am Weihtag und Qehurtsfest des Namensheiligen besuchen und mit Almosen
bedenken werden, Ablaß. 1255.
H[einricus] dei gracia Argenlinensis episcopus universis Christi fidelibus presens
scriptum intelleoturis salulem in domino sempiternam. cum celeslis janue pul- 5
satori paralus promiltatur janitor, nos officio freti dispensationis beneficii divini
talentum noslre commissum eure studebimus in sudario non celare. universis enim
sancte matris ecclesie filiis, de omnipotentis dei misericordia et sanctissime Marie
virginis et nostra aucloritate confisi, in vera penitencia et in pura confessione
Juli n solempnia dedicationis ecclesie sancti Arbogasti apud Argentinam et natale festum lo
ejusdem sancti tempore statuto devote querentibus et eciam de rebus suis pias
elemosinas deo et sancto Arbogaslo ibidem ofTerenlibus quadraginta dies de injuncta
sibi penitencia in utroque festo perpetualiter relaxamus. datum anno domini 1255.
B aus Straßb. Bez.-A. G fasc. 1700 cop. chart. sec. XV aus dem Privikgienbuch von St.
Arbogast fol. 3. 15
Gedruckt darnach bei Grandidier Oeuvr. ined. III, 412 nr. 486.
397. Die Obern des Reuerinnenklosters der heiligen Maria Magdalena zu
Siraßburg beurkunden, daß diesem der Bürger Burchard daselbst 0 Joche Acker-
land zu Niederhausbergen verliehen und dafür die gleiche Anzahl Joche zu lebens-
länglicher Nutznießung erhalten habe. 1256 März 1 Straßburg. ao
Nicolaus dei gratia prepositus ecclesie sancti Thome et oflScialis Argentinensis
episcopi constitutus, frater B. eadem gratia prepositus ordinis sancte Marie Magdalene,
Mechtildis priorissa et conventus ejusdem ordinis in Argentina universis presens
scriptum visuris salutem cum devolis oralionibus in Christo. noverint universi,
quod Burchardus civis de Argentina dilectus noster ob remedium anime sue et 20
predescessorum suorum dedit ecclesie soronim penitenlum in Argentina sex jugera
in inferiori Hugesbergen « libera manu et nullo contradicente in manum domini
Jan. 16 prepositi et priorisse et totius conventus proxima dominica post octavam epiphanic.
de uno agro jacente juxta arborem et [cir]ca ' vites dabuntur quatuor denarii ecclesie
sancti Petri, de alio agro in Crümelinge dabuntur sacerdoti celebranti in Hugesberc ao
tres denarii, item de alio agro prope Mersele dabuntur ecclesie sancti Thome duo
denarii, item de anewende dabuntur ecclesie Thome unus denarius et avena, que
debetur. pro quibus agris recepit ab ecclesia nostra sex jugera ad colendum diebus
vite sue ; post mortem vero sue vite redibunt ad nostram ecclesiam. acta sunt
hec presentibus viris honestis, videlicet fratribus nostris Witigone sacerdole et 35
Conrado con-s-erso et civibus Argentinensibus Eberwino calcifice et Conrado scriba
domini de Vrakensleine et Hugone nostro amico et Harttungo juvene et quodam
a) Die ursprünglichen Schriftlüge sind ton einer Hand des ISIen Jahrh «herfahren. b) Die erste
Silbe ist gänzlich veririscht , ffir juxta erscheint der Raum tu klein.
1360 f»
Adam et uliis quam plurihus. nc igilur tarn raliünahile factum in posterum oblivioni
tniihitiir, {ireii(;ntcm cediilom Higillürum no.slrorum munimine roboramos. daluia
in Ar^ri'rilirifi iiiirn) yv'\^i<- ]'.''*(> I.iilcndi.s iiiarci.
JJ au» airalib. Jia.A. 11 (ose. 3Ü08 or. ml/, c. 3 »ig. ptmd. tacM.
B 398. I>i<! lirildir Ilnnrkh und Ludwig von Lichtenberg, VögU ton Straßbmrg,
treten dem Landfriedensl/unde der Stadt Straßburg und anderer Städte bei. 125G
März.
Nos Ilcinricus ot Liidowictis fratres domini «It- Liehtembcrg advocali Argcn-
lincnses notiim faciiims oniiiihus prosons scriptum inspecturis, nos ciribos Argenti-
10 ncnsibus nomine suo et aliarum civitatum, que pauis fcdera inicmnt ', juratw
paccm generalcm fidcliler conscrvandam et pro viribus eandem paccm tuendam et
cmciidaiiilnm, quando ucccsse fucrit, qucmndmodum prcdicta civitas ArgeotioentM
et alle civitalcs conjuratc juravcrunt. c convcrso quoque consules et univcrsi dves
Argenlinenscs nomine suo et suorum fautorum nobis bona fidc juramento intcrposUo
i:> promiserunt, in jure noslro nobis assistere et nos jurare ac fovere contra omnes
nobis injuriam inferre volcntes. in cujus mcmoriam ac stabililatem presentes lilteru
dcdimus prefatis civibus noslris sigillis roboratas. actum anno domini 1206,
mcnse niarlio.
S aus Strnßb. St. A. Brioninch A fol. 220'' mit der L'eitcrschnji : aaz iiio Ton i<icnteinb«r|
'in nnd dio von Htrszhurg onander srhirmon nnd behoUim liii tAUait.
Gedruckt darnach bei Weuckcr Appar. et iiutr. arekiv. p. 167 wr. 9 ■= Lagmäk pr. p. At
~ Scluuib Gesch. d. Uhein. SttultebumlM II, 38 nr. 33.
399. Uüdolfus dominus de Üsenbcrc de voluntate liberorum suorum et Hetorici
marcliionis de Ilachbcrc generi sui permutationcm facit de quibusdam bonis suis
■£, propriis in banno villc sue Ilunesvelt sitis, que OterichesbAwe dicuntur, omnibuaqoe
attinonciis suis cum preposito et convcntu ecclcsie sancti Arbogasti extra muros
Argenlinenscs pro quibusdam bonis eorum in banno ville HangendebAthenlieim
sitis, quo sororius suus Ansbolmus defunctus illi ecclcsie contulerat. preterea
R&dolfus confitctiir, trcdccim marcas argcnti a preposito et conventu illius eodeaie
») sibi supcradditns esse pro eo, quod bona ipsius meliora sint bonis ecclcsie. cquod
nos Rüdolfus». Ilcinricus cpiscopus Argcntinensis, Heinricus marcliio antedietos,
lloiiiricus ot Ludowiciis fralros nubilos dumini de Lielheoberc et Rfidolftu ipM
sigiilant. facta est prcdicta permutacio anno domini 1256, proxima 5 feria poal
domiuicam Judica nie dcus apud sancltim Arbogastum ante bostium moDasterii.
> Die Stadt Straßburg tear beniU bti df CMUtärnrng ita KuimiMki» Buniu im Jwk USi
beiheMft, (Am dabei *Pie in 4tr w*il«m OmMcüU dtmlbtm mm »migmUn
Bttr^t dtr darauf bvtifMtm Urkmmim mmi LUhratw «ttyl. /. Wmntiktr Dtr
1354 8. 7—40.
300 1256
presenlibus Johanne priore, Rüdolfo, Friderico, Heinrico, Hugone cellcrario canonicis,
fratre Walthero converso, nobili viro Ülrico de Egestat, Friderico milite diclo de
Riegol, Hugone diclo de Berslele el aliis quam pluribus. IS 56 April 6 tor dem
St. Arhogastskloster hei Straßhurg.
H aus Straßb. Hosp. A. docum. iirat. lad. 14 fasc. 19 or. mb. e. 4 sig. pend.
400. Das Straßhurg er Domcapitel giht dem Bischof, Probst, Dekan und dem
ArcJddiacon Konrad xon Wolfach Vollmacht zu einem Vergleich mit der Ritter-
schaft der Dioecese und den Bürgern der Stadt Straßhurg über die zum Schutz des
Clerus erlassenen Synodalstatuten von 1851. 1256 Mai 24 Straßhurg.
Nos capitulum ecclesie Argentinensis universis el singulis presentium inspec- lo
toribus volumus esse nolum, quod, cum occasione statutorum a nobis et clero
noslre civitatis et diocesis editorum ^ vel etiam agregatorum et colligalione juramenlo
firmata ad executionem hujusmodi statutorum inier nos et clerum noslre civitatis et
diocesis ex parte una et nobiles ac ministeriales Argentinensis diocesis et cives
Argentinenses ex altera parte esset orta materia dissensionis, tandem de conmuni 15
consensu noslri capituli totiusque cleri noslre civitatis conpromisimus in dominum
nostrum » episcopum . . prepositum . . decanum et C[onradum] de Wolva archi-
diaconum ecclesie noslre sub bac forma : dedimus enim et damus ipsis plenam et
liberam potestatem conponendi , ordinandi vel disponendi cum ipsis laycis super
liiis, que in stalutis nostris sunt posita, et colligalione hujusmodi statutorum jura- 20
mento firmata quoad executionem eorundem et eisdem annexis, ratum et firmum in
Omnibus haben tes, quicquid ordinaverint, disposuerint vel fecerint cum predictis
laycis de premissis. et si quid super hoc voluerint impetrare forsilan a superiore,
ipsos super hoc coadjuvabimus et operam dabimus bona fide. et nichil impediemus
fide media interposila de predictis ; sed potius bona fide promovebimus, ut superius 25
est prcmissum. contra lianc etiam nostram promissionem et quicquid ab eisdem
super premissis ordinatum fuerit vel statutum, nichil impetrabimus vel impelrari
procurabimus a quocunque volentes, ut impetrata super hiis et impelranda viribus
careant et robore firmitalis ; immo potius, quicquid in hiis statuerint vel ordina-
verint, ratum et gratum habebimus et inviolabiliter ac fideliter observabimus bona 30
fide nos ad id presenlibus obligando. et in evidentiam ac probalionem premissorum
ipsis tradimus presentes litteras sigillo noslri capituli conmunitas. actum Argentine
anno domini 1256, in vigilia ascensionis domini.
S aus Straßb. St. A. Vord. Dreizehn. Gew. Corp. A lad. 3" or. mb. c. sig. pend.
a) Vor der Abbreviatur nrm steht noch ein d, nohl ein Schreibfehler durch die vorhergehende Abkür- 35
zung dum veranlaßt.
1 Cfr. nr. 346.
1266 aiM
401. Pahsl Alexander IV bestäligl dem Bischof und C'/enu der Diaeae Stra&-
bürg ihre gegen die üewalUhaten der Laien an üeistlichen erUutene* A'iaMm vom
1251. larjfJ Juni 11 Anagni.
Alexander episcopus servua scrvorum dci vcncrahili fralri . . episcopo et dilecUs
5 filiis capilulo Argentiiicnsi ac univcrsis prelalis el clericis ArgcDÜneosM ciTitaUs e(
diuccüis salulcm cl apostülicutn hcncdictionein. hiis, que pro aogmento eodesia-
slico lil>er(aliä providc staluunlur, liheiilcr adicimus apostollci munüninis Crmilatem,
ut intemeratu consiHluut, cum noslro fuerinl presidio communiU. sane petilio vestra
nobis exhihilu conlincbat, quod, cum quidam civcs Argentineiues perditioniB filii
10 nonniillos cloricos et iM;rsoiias ecclesiaslica» ordinis videlicct fratrum predicatonun
diveryi.s iiijuriis aiFecissont, quibiiijduiu eorum gravilcr verljcralis et qnodam de
ponte in aquam precipitato, quodam vero suspenso et alio afflicto diversia generibas
tormeiilonira, tu fraler cpiscope, ut, quos dei timor a malo non revocal, saltem
Y>cim cnrcvul Icmporalis, de consilio et assen.su dilcctorum filiorum • caj'' "
IG prelaluruiii el cleri luurum deliberaliüue *> provida statuisli, ut, si quis laicus Ar^<...;.
nensis*^ civitatis et diocesis aliqucm clcrirum sivc personam ci-clc»iaslicam sacrilego
nusu occidere aut mcmbro mulilarc presumpserit, oflicia el fcuda, si qua lenebal
ab ecclcsiis vcl pcrsonis ecclesiasticis prediclarum civitatis et diocesis, ipeo facto
amitttil el ex liiis nicbil Iranseat ad hercdes. adjecisli etiam, fraler cpiscope, quod
'<M ofticia cl feiida liujusniodi infra quiiidccim dies a die palrali sceleris per cos, ad
quos eorum special collatio, aliis conferanlur. insuper, tu fraler episcope, de predic-
torum** capituli, prclalorum el cleri" consilio el assensu contra laicos earundem
civitatis ot diocesis, qui hujusmodi scelera perpelrarent, et poslerilates eorum
quedam alia stoluta edidisli honesta et juri consona, que redundant in augmentum
% ccclesiaslicc libcrtalis'. uos ilaque vcslris supplicalionibus inclinali statuta hujus-
modi, prout sunt honesta et juri consona, habentes rata el grata ca aucloritale
aposlolica confirmonins cl presenlis scripli patrocinio communimus. nulli ergo
omnino honiiiunn liceat hanc paginam noslru conlirmalionis infringcrc vcl ei ausu
Icmerariu rontraire. si quis autem hoc atteinplarc presumpscril, iudignalionem
ao omnipotentis dei et bcalorum Petri el Pauli aposlolorum ejus se noverit iucur-
surum. datum Anagnie 3 idus junii, pontificalus noslri anno secundo*.
B aiix .Straßb. Bet.-A. 0 nr. 68 or. mb. e. bnOa pend^ amf dem
rrchlH rin f, auf der SidUeü« Jarobna minor, dnmmtrr Rrsrriplfam] i
nach rinem unheerKdtm Worte cApitulo anno tccaado. AUt VermtHn
X gleidmt Hemd wie die Urktmd» $Met kertmtiknm.
i) dileclorum filiorum an/* Xiitur. h) Wri— daiibwatioM m/ JEmmt. c]
d) d« pr«dicloram auf S*nr. t) cleri *■/*
> (y^. mr. 346.
■ Unter dem «MeAm Dahmt betn^fln^ Almmtiir 17 iem »nkitd^ im
lu vcrilatc rxrommnnirrt nnivcrsitatcm, consnics ete. ArgMitiMaaw Ubartati
Cfr. O. Ihime Analfcta Vnhnma p. 7 nr. 83. Attf die eiige ürhmde heiiekt titk «aU dtr rermett Air
VatieoHitelte» Eegieter dabei : Miiptom de to ipeo eapitalo ArgMÜMaii «t «lii«.
302 12 5 6
402. Bischof Heinrich und das Domcapitel von Straßhur g setzen die Rechte
der beiden JDomcanoniker Johannes von Frankenstein und Alberts von Talmessingen
an dem Tischgut in Lampertheim fest. 1256 Juli 4.
H[einricus] dei gratia Argentinensis episcopus tolumque capilulum ejusdem
ecclesie geste rei noticiam. cum dilectis in Christo fratribus nostris, Johanni 5
scilicet de Frankensten et Alberto de Talmessingen canonicis nostris, de mansurna
in Lampertheim a diversis esset provisum executoribus, tandem de eorundem et de
conmuni capituli voluntate sie extitit * ordinatum, quod predicta mansurna cum
Omnibus suis fructibus et pertinentiis predicto capitulo cedet *>. ipsum capitulum
prefatis nostris concanonicis dabit singulis annis viginti libras Argentinensis monete lo
Nov. II legalis in festo beati Martini nee vendicabil sLbi dictum capitulum quicquam juris
in presentationibus ecclesiarum pro tempore vacantium ; sed dicti Johannes et
Albertus vel alter ipsorum secundum quod inier ipsos est ordinatum conferant pro
tempore vite sue ecclesias, quarum collacio ad dictam mansurnam pertinet, cum
officio conmuni scultetie in Lampertheim, ita tamen, quod, quociens ipsam sculteliam i5
vacare contigerit, in optione sit capituli, utrum velinl, decem libras Argentinenses
dare predictis Johanni et Alberto vel eis relinquere potestatem conferendi et dispo-
nendi de eodem officio, prout voluerint. reliqua vero ofGcia disponenlur et ordina-
buntur a capitulo prenotato. presidebunt etiam dicti Johannes et Albertus temporibus,
cum dinc celebratur, judiciis apud Lampertheim lamquam mansurnarii vel alter 20
ipsorum nomine amborum et judicabunt, prout mansurnarii actenus judicare consue-
verunt. nos prepositus Eberhardus de Sülze, Eberhardus de Entringen archidiaconi
et Walrave canonici Argentinenses conslituimus nos debitores principales predicti
Johannis et Alberli pro capitulo supradicto promittentes fide data, quod, monicione
ad domos nostras facta, presentabimus nos in claustrum Argentinense infra octo 20
dies a tempore monicionis pro dicla pecunia numquam inde exituri, antcquam plene
dicta pecunia persolvatur. nosque capilulum obligamus nos dictis preposito Eberhardo
de Sülze, Eberhardo de Entringen et Walrave, ut, si quod dampnum vel expensas
occasione hujusmodi fecerint vel sustinuerint, ipsis reconpensabimus bona fide
danles eisdem potestatem'', propria aucloritate distrahendi bona et reditus conmuni- ao
tatis nostre usque ad dicte pccunie expensarum et dampnorum solulionem. hec
omnia acta sunt et locum habent tempore vite predictorum Johannis et Alberli,
salvo nichilominus jure prepositi ecclesie nostre et ipsius prepositure de beneficiis
et officiis vacationis tempore ab eodem conferendis secundum nostre ecclesie consue-
tudinem approbatam. actum anno domini 1256, 4 nonas julii. 33
B aus Straßb. Bez.-A. G fasc. 2704 or. mh. c. ä sig. pend. delapsis.
Gedruckt aus dem Üb. sal. 1347 bei Grandidier Oeuvr. ined. III, 396 nr. 471.
a) B exutit. b} S cedentibus. c] B poelestatem.
1256 80B
403. Nicolaus Probst von Sl. Thomas und Ofßcial zu Straßhur^ beten ff t «imt
üülerschenkung Junta's, der Tochter des Straßlurgir liitters .SckoUelin, im Bmim
Ton Schafersheim und Meistraliheim an das Si. AiculauskloxUr zu Straßhurtf,
1256 Juli 13.
B N[icoIaua] prcposilus sancli Thome oflicialia Argenlinenns omnilnis pruenlem
paginain inspecturis pcrpeluam in domino salutcm cum noticia subscriplorum. nore-
riril iinivtTsi, qiios nossc fucril oporlunum, quod Junta filia . . mililb dicti
Scliolcelin civis ArgenlincMisis compnrens in judicio nostro aono domini 1286
proxiinu qiiinlu feriu püsl Iranäiuciuuciu sancti Ücncdicli abbalia confeasa fuit ibidfOD "m
10 publice ac prulestoln corain niagistro U. plebano cccicsie in Vegershdin tuoc vioes
noslras in judiciis geronle, quod ipsa bona sua, que babuil in banne Tille Scheflbn*
lieitn, sulvcncia orinuntiiii scptcni quartalia siliginis et ordei et bona sua sita io
banuo ville Meisterühciui solvcncia annuatiin sex quartalia siliginis et ordei dirioe
remuneracionis inluilu et in animc suc rcinedium contuleril, dederit et donaverit ao
iB possessiouetn curundem bonorum tradideril coram testibos sobacriptia oenobio aaocti
Nicolai ad Canes extra muros Argentinenses tunenda ab eodem cenobio in perpetaum
et possidendn. cujus Junlc anniTcrsnrium dictum ccnobium peragel in perpetaom
cum vigiliis el missis siiigulis anuis, sicut pcragere consucvit anniveraaria aoromm
suarum, ipsamque sepeliet, si apud idem cenobium elcgerit sepulluram. quam
!» donuciononi renovans dicta Junta in forma judicii coram diclo magislro R. petivit
cum iiiütuncia, ut litlcras nostras testimonialcs super prcfata donacione, ne aliqua
in poslerum super ipsa tam soUempniler coram honcstis facta dubitacio suboriretur,
cenobio confcrrcmus antedicto. cujus peticioni racionabili et juste nos annuentes
presentem puginnm sigillo nostro rounitam in perpetuam premissorum memoriam
M sepcdicto cenobio duxiuuis conforendam anno domini et quinta feria anlediclis. sunt
autem liii tcstos, qui predicte donacioni interfuerunt : Gerungus cl Ebcrbardua
fratres de onlint" prediciiloruni, llelfericus miles de Kunegesborcn. frater llenricus
convcrsus dicti cenobii, Gerungus de Ilagenougia, llenricus Marsilii junior, Sigelinua
de U(\mol7.wilre, tlartungus de Rotsbeim, lledewic filia dicti Scbolcdin dvea
au Argentinenses et alii quam pliires.
S au» Striißb. ,St. A. lad. s. Nicolai in nndis M or. m6. c. nf. pfMi Out trkaUmt$ Sittä
des Strtißburger OfficitiU.
304 12 5 6
404. Das Straßhurger Domcapitel verzeichnet die Stiftung eines besonderen
Kirchengesangs an Maria Verkündigimg durch seinen Pfriindner und ehemaligen
Kämmerer Konrad. 1256 Juli 24.
Nos Waltcrus preposilus, Bertoldus decanus, Heinricus cantor', C[onradus]
scolasticus et totum capilulum Argentinensis ecclesie omnibus presentis pagine 5
inspectoribus et tenoris cjusdem auditoribus volumus esse notum, quod Conradus
prebendarius et quondam camerarius ecclesie nostre zelo pietalis ductus, ob reve-
rentiam et honorem beate et gloriose virginis Marie ac in remedium sue anime,
März SS cam in annunciatione dominica, que propriara habet historiam, videlicet « ingressus
augustus», eadem in choro nostro non cantaretur secundum consueludinem anti- 10
quam ecclesie nostre, quandam aream suam solventem annualim 10 solidos Argenti-
nensis monete sitam ex opposito curia domini de Lupphe ultra viam contiguam
aree domus, quam Martinus sacerdos olim edificavit ibidem, dedit, contulit et
assignavit ecclesie nostre de nostra omnium voluntate et consensu tenendam ab
ipsa in perpetuum possidendam sub hac forma, quod chorus noster deinceps in per- 15
petuum singulii annis solempniter cantabit prediclam historiam «ingressus augustus»
in festo annunciationis predicte ad matutinas. et in sequentiam illam « supreme
matris gaudia» per circulum anni cantabunt, cum fuerit oportunum, in festis mar-
tirum confessorum atque virginum, que proprias sequentias non habent. et predicti
sex» solidi annuatim dividentur ad matutinas inier canonicos et prebendarios, qui 20
interfuerint matutinis, et sicut in perceplione prebendarum, quam diu Conradus
vixerit jam dictus ; ipso vero viam universe carnis ingresso 5 solidi de predictis 10
solidis dividentur in predicta annunciatione secundum modum predictum et alii 5
solidi in die anniversarii ejusdem Conradi, quem chorus noster pcraget in vigiliis
et missis, singulis annis similiter dividentur*' secundum modum prefatum. ut autem 25
nos et nostri successores premissa, sicut decens est et honestum, firma et stabilia
servemus in perpetuum ipsa fideliter adimplenda, presentem paginam in perpetuam
memoriam predictorum confectam regule nostre, sicut moris est et consuetudinis,
fecimus inscribi, anno domini 1256, in vigilia beati Jacobi apostoli , de nostra
omnium voluntate et consensu. 90
Aus Chrandidier Oeuvr. ined. III, 398 nr. 473 (ex libro regulee snmmi capituli Argentin.
fol. 100).
a) Doch nohl decem, falh der Teat nicht durch Auslassungen corrumpirt ist. b) Orandidier dividelur.
1 An den Straßburger Domsänger Heinrich von Gerdldseck verpachtet das Kloster St. Blasien zwei
Höfe zu SässolsJieim utul Wisentowe, 1356 Juni 25 — Juli 7 (post festum b. Johannis baptiste infra 35
quindecim dies). V. A. siegelt Walram canonicus Argentinensis. Vergl. Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrh.
XV, 161 tiach dem Original im Karlsr. G. L. A.
I
1260 806
405. Der CardinaUegai Hugo trägt dem Prior der Domimiktmer %%d dem
(luardUin der Franciskaner zu Straßhurg auf, Jiitekof witd C'lenu der Diaeett
StrnlShurg von ihrem Hide auf ihre KirchenschulitlatiUen dt» Jahn 125t tu IßMen.
1256 iS'eptemöer 15 Anagui.
B l'Vulcr Hugo miseralionc divina liluli sancle Sabine prcsbiU'r cardiimlis religiosis
viris . . priuri frulrum prcdicalorum el . . guardiuno fnilrum miuonun Argcoüneo*
sium salutcm in doininu. ex parle vencrabilis palri-s . . episcopi et dileclonim
in ChriHlü cnpituli et cluri Argontiucusis civitatis et dioccsis fuit propositum coFam
nobis, quod, cum olim ' occasioue generuliä discordic tempore '— F'" ''-rici
10 iinperaloris et C[onriidi] nuti ejus oisdcm episcojK) et clero a 1.. ^ _ ..i et
filiu udhcrcnlibus gravamina quasi importubilia inferrenlur et dampua, ipsi ad bujus-
modi malicie resistendum el tantam iujuriam repelleudam contra bujusmodi male-
fiiclores (jucdnm statuta ' pro ecclesie el ecclesiasticarum personarum übertäte ab
eis edila ohservurc'' in poslorum juraverunt, nunc vero, diviuu grutia facicnle lur-
iri balionc cessante ac pace ibidem gcneraliter rcformala, per eadem statuta scandalum
generatur in populo el ea in non modicam ecclesiarum Argentincnsia civitatis et
diucesis lesionem rcdu^idare noscuntur. quare supplicarunt bumiliter juramentuin
hiijiismudi per sedum apostulicam relaxari. nos igitur auctoritatc domini pape, cujus
pd-nilenliurie curum gerimus, discretioni vestrc commiltimus, qualinus, inquisila
10 super biis diligentius veritate, si prcmissis verilas suiTragetur, episcopum, prelalos
el clericos suprudictos ab obserrationc juramcnti bujusmodi absolvatis, injuncta eis
super prcmissis pa^nitcntia snlutnri. datum Anaguie 17 kalcndas oclobris, ponlifi-
catus domini Alcxiindii ])!ip(' (innrli anno sccundo.
.S' ttiis Striil'li. Sl. .1. Vui-.i. lini/.ilm lt.» I or|., A hui. iV' or. mh. c. au/, pend.
9B (icilniikt ildni'iili '" i \\'iiiif.ir ,{j.j<ir. •! m-^r. nn/iir, J>, li>i' nr. H — Lhmiii XVII, STS
Mr. ir>. Olli)' (^>ii'll< iiaiiißibe bei Uramtiditr (Mutr. inM. III, 399 nr. 474
406. Das Capitel ton Jung Sl. Peter lu Siraßburg trifft mit den Francisia-
nerinnen, die sich innerhalb seiner Parockie angesiedelt haben, einen VergleieA Her
ihre gegenseitige Rechtsstellung. 1256 Nocember 25.
80 Hcinricus prcpositus ecclesie sancti Pctri junioris Argcnlinensis civitatis, dect-
nus, cuslos totumque capitulum ejusdem ccclesit omnibus prcscnlem inspecturis
cedulam snlutem in omnium salvalorc. quoniam brevis est vita 1 i el
lubilis memoria, ca, que genintur in tempore, oblivionc frequentius • .tnr.
nisi viva voce tcstium vel scripture patrocinio roborcntur. binc eat quo.; ;: -;.;.-
a scripti tcslimonio notum facimus tarn prescntibus quam futuris, quod snpcr contro-
■) bis— olim iiHf K<<^ S .Oxcrrtl».
i r/r. nr. 346.
306 12 56
versia, que inter nos et capitulum nostrum ex parte una et sorores sancti Frantzissi
ordinis sancti Damiani ejusdem civitatis ex altera vertebatur ex eo, quod diele
sorores infra fines parrocbie nostre claustrum construxerunt, per quod ecclesiam
nostram grave dispendium incurrere timuimus, talis conpositio deliberalione provida
intercessit : videlicet quod predicte sorores in reconpensationem dampni, quod ex 5
earum edificatione nobis imminet, redditus viginti quartalia siliginis annuatim sol-
ventes infra tria miliaria ex ista parte Rcni assignabunl ecclesie nostre libere
possidendos. et quia dicte sorores nobis cerlos pro jam dicta pensione nondum
redditus assignarunt, dominus H[einricus] Marsilius civis Argentinensis mansum
unum apud villam inferius Husbergen ecclesie nostre resignavit libere nosque in lo
ipsius possessionem induxit tarn diu pacifice possidendum, quousque ex parte dicta-
rum sororum prescripti redditus in modum prebabitum assignati nobis fuerint et in
eorundem possessionem inducli fuerimus pacificam et quietam. nos etiam ipsas
sorores oblationes libere recipere permittimus a quocunque. ad sepulturam vero
parrocbianos nostros recipiant, si de custodis et decani capituli nostri nunc existen- is
tium* vel qui pro tempore fuerint processerit voluntate. insuper nos conventum
sororum dicti claustri necnon et ipsius familiam cum omnibus suis attinentiis ulte-
rius permittimus, omni actione remota, liberum et quietum. ut autem liec conpositio
rata maneat et a nullo in poslerum violetur, prescntem cedulam sigillo capituli
nostri signavimus in robur perpetue firmitatis. nos abbatissa et convenlus sancti 20
Frantzissi dictam conpositionem nomine nostro factam ratam habentes per omnia et
acceptam sigillum nostrum in premissorum testimoniura presenlibus similiter duxi-
mus appendendum. acta sunt hec anno incarnationis dominice 1256, 7 kalendas
decembris.
H aus Straßb. Hosp. A. docnm. innt. lad. 61 fasc. 9 cop. »nft. see. XIV. 25
407. Bischof Heinrich von Slraßlnrg beschließt in Oemeinschaft mit dem
Domcapitel, dessen Bäcker- und Zapfenamt, die bisher dem Kellermeister unter-
standen und ton Laien verwaltet wurden, zu gemeinem Nuti und zur Verfügung
des Capitels zu stellen. 1256.
Ileinricus dei gratia Argentinensis episcopus universis et singulis presentium 30
inspectoribus subscriptorum noliciam cum salule. considerantes, quod per laicos,
qui haclinus longis retroactis temporibus preerant ofBciis pistorie videlicet et officio
spine, quod vulgo dicitur zapbenambaht, in majori ecclesia Argentinensi canonicis
et prebendariis ipsius ecclesie in prebendis ipsorum eis per eosdem laicos ammi-
nistrandis non leves injurie et dampna gravia sunt illata et quod ex lioc ad aures 35
nostras et prelatorum ipsius ecclesie ex parte canonicorum et prebendariorum ejus-
dem querele non semel sed sepius sunt perlate, provida deliberatione de unanimi
consensu et voluntate eorum, qui tunc eisdem ofBciis preerant et ad quos eorundem
b) H existenlibus.
1256 — 1267 »C
collalio et itistitiitio pcrtinchol, uiia cum prelalb et capitulo ecclesi« memoral« aiio-
loritiit«; oniinnriii diixirniis onlinarxltim »ive stutucndum, ut de oetero diela offlen
ad cuininutics usus Irulruia jKTlincant et qiiod ipsum capitulum detnceps ordincC d
disponut de cisdom, prout ipsi et ecclcsic* vidcrit expedire. cellerarius etiam, ad
B quem colliitio eürundein bcneßciorum ]>ertinci)at', qui nunc est vel pro tempore
Tuerit, nee quisquani alius di; capitulo prclottis vel ulius <i ° i juris in eisdeni
üfFiciis cunterundis vel eliam iuslituendiü sibi de celero vcuU.. ; , <»ed ipsum capt-
luluiii, ut est predictum, do cisdem, prout ei expedire videbitur, ordinabil, sie
taiueu, quod ex hoc cellerario ipsius ecclesie quoad fnictus, quos occaaione dictorum
10 ufliciürum reciiiit et rccipere consueverat prc alüs canonicis in clarcto et pane, quem
recipit a ])isturia, ol etiam quuad coUationcm oflicii, quod vulgo dicitur under-
Kaplirtiauiliaht, imllum prcjudicium generetur. nos prcpositus, decanus, cantor,
scolasticus, cellerarius totumquc capitulum dicte ecclcsie Argentincnsis confilcmur
et presentibus protestamur omnia premissa per dominum nostrum episcopum pre-
i:> dicliun utia iiuliiscuiii sie esse statuta et ordinata, ut üuperius sunt prctacta. et in^
evidentiaui ac prül)alionem premissoruin est prcsens littera eunscripta et sigUlonim
nostri videlicel Ueinrici dei gratia Argentincnsis episcopi et dominorum prcdicto-
riim et ipsius capituli munimine roborota. acta sunt hec anno domini 1256.
B au» Straßb. Be».-A. 0 fMC. 2703 or. mb. c. 6 rig. pmd. htm. Ztut Sittd tmi «tf»-
ao fallen.
B 1 voll, ibiil. or. mb. c. C> »ig. penä. UutU. Eim Siegd itt abgefaHem.
Gedruckt aun dem Hb. tal. 1347 bei Onmdidier Oemvr. inid. III, 40t nr. 478.
408. /« einem Jüitsc/ieui Bischof Jlcmrichs ton Straßburg über die Erbtektß
des liilnjers Wenihard ton If ■ ■", dessen Veröffer'^-^'-'ff er stintm OfficiMl
•£, A'icolaus, Probst ton St. Ih :u Strußburg, v .- datum et actum
Argenlinc in noslro consistorio, feria 3 post festum cpiphanic domini, anno domini
1257, presentibus domiuis : Walrammo de Geroltsecke canonico, Ileinrico preposilo,
Cunrndü decono, Rudogero Ihcsaurario sancli Petri, decano sancti Thome, Johanne
prebeuduriu sancti IVtri Argeiitinensis , Olloue sculastico Ilonogcnsi, magistris
w Oervalco, Gerhardo, Sigelino, Wernlino, Johanne saeerdotc de Mollesheim, Waltero
clerico de Phetensheim*. /<?57 Januar 9 Straßburg.
U au» Straßb. Uotp. ^. Ud. 00 tue. tO or. mb. e. U »g. ftmL
■) B I aJ4. uUUUli. h) B i »m. ia.
I IJr. nr. 3JJ.
X a Hpinrious ilo rhctcnslipiin uir.t in deruMtn Vrhmd* ob SoUtr Bi»H»f Hemeitk»
Eine rnria ciguRdam «vis ArgrutinriiMi dicti dp l'fpttpiiihciin entkeimt im eimer Vrhimit 4et Herrm
nm (iirhaden für die mem« KiedeHmmmg der I>wiimiwiiri'iwiii tn EtkiaMtim, iin^mK§ im J«kn
13^7. Stranb. Bt:.-A. H fuc 3079 fMta. m6. e. m§. jmmL ntfuim tan /Mhc
1309 October 34.
308 1257
409. Pabst Alexander IV gibt dem Visitator der deutschest Franciskanerklöster
Volhnacht, unruhige und zänkische Nonnen des Straßburger Franciskanerinnen-
klosters auszuxceisen. 1257 Februar 18 Rom im Lateran.
Alexander episcopus servus servorum dei dilecto filio fralri . . ordinis minonim
visilatori monastcriorum ordinis sancti üamiani in Alcmania salutcm et aposlolicam 5
bencdictionem. dilecte in Christo filie . . abbatissa et conventus monastcrii
sancti Francisci Argentinensis ordinis sancti Damiani ut liberius possint domino
famulari, ejiciendi moniales, que turbationem et rixam in eodem monasterio", et
transferendi ad alia monasteria ipsius ordinis , si fuerint incorrigibiles , necnon
contradiclores et rcbelles per censuram ccclesiasticani appellalione postposita com- lo
pescendi tibi auctorilate presentium concedimus facultalem. datum Laterani 12
kalendas martii, pontificatus nostri anno terlio.
Aus Shardlea Bullar. Francisc. II, 194 nr. 295 nach dem Original i. Ä. des Franciskaner-
Mosters zu Constane.
410. Die Herren von Wangen, treten ihren Vogtmann Burchard von Hausbergen 15
mit allen seinen Sachen an das Reuerinnenkloster der heiligen 3faria Magdalena
zu Straßburg ab. 1257 Mai 24.
Notuni sit Omnibus presentem paginam inspecturis, quod nos Anshelmus, Hen-
ricus, Bilgerinus et Hartungus fratres domini de Wangen de coumuni consensu et
consilio dedimus, donavimus et contulimus propter deura sancte Marie Magdalene 20
et sororibus penilenlibus extra muros Argentincnses omne jus, quod habebamus vel
quod nobis in posterum posset conpetere in persona et rebus fratris Burcardi de
Husbergen nostri vogetmanni, qui se transtulit ad dietas sorores. et de hoc volumus
esse guarandi ipsius Burcardi et earundem sororum in judicio ecclesiastico et secu-
lari, si fuerit necesse. et hec publice proteslamur et promiltimus per presenles, 25
quas reverendi patris ac domini nostri n[einrici] Argentinensis episcopi et nostro
sigillatas sigillis diclis sororibus conferendas duxiraus in testiraonium et evidenciam
premissorura. nos H[cinricus] dei gralia episcopus Argentinensis confitcmur et pro-
teslamur, quod ad pelicionem et instanciam predictorum fralrum de Wangen presen-
tibus uostrum appendimus sigillum. anno domini 1257, proxima 5 feria ante 30
festum peutecostes.
B aus Straßb. Bez.-A. H fasc. 3008 or. mb. e. sig. pend. laeso. Ein zweites Siegel ist abge-
fallen.
a) Ausge/allen etwa feceriut.
1257 aoo
411. Bischof Heinrich ton Straßburg verkauft mit ZiuHwtmnng imr Bürgtf'
schaß den Fraiiciskanern daselbst ein Orundstilck am Hoken$t«f fir 50 Mark.
iSr,7 Aorember HO.
II[eiiiricus] dei gralia Argentincnsis cpiscopus scire volumus cunctos fideles,
!• qiiod nus ])ro ronmiini lotius nüslre civitiitis ulilitatc ac neccäsitalo, de cooscnsu
(j[ü%eliiii| inugUtri', consuluin et univcrsitutis Argeulincnais, prchahila dUscusüione
diligcnti et tractalu conuiuni, facta etiam suhaslatione, cum deliLcraliooe provida
vendiinuH cl vcndidiinus ad opus fralrum minorum in noslra civilale in maoiu
duiiiini prcpositi suiicli Tliome inagislri Nyculai et Iluiririci dicii Marsilii prucuratoris
lu euruiidciM iiruuin a doiiiu Fridc-rici de Tunzcnlieiiu, que siUi väl juxla portam, que
dicitur Uiul|)urgctur, usquc ad vicum propc pouletn, qui vulgo dicilur lluchstegco*.
ad palum ibidem a prcdictis civibus pro sigoo poüitum in loogitudinc et latitudine
usquc ad aquam pru quinquaginlu marciä, dantes cia potestalem et auctoritatem
iniraiidi diele aree posscssioncm. quam aream jure proprio cum ■ - — •'•täte plena et
15 dumiiiiü juxta murcm ordinis eonun vendimus et tradimuä !> n perpelao et
posüidcndum, prominentes nos facluros el procuraturos, quod cadem area in toto
vel in parte non evincatur ab eisdem. viam autem ad publicum et conmuocm usum
civitatis rircn lalitudincm quindecim pedum in longitudinc diele aree versus aquam
rclinqucnl l'ralrcs »ive couvenlus anledicli. conülcmur etiam prescnÜ scriplo supra-
ao dictum prctium nos rcccpissc inlcgralitcr nobis numeralum et solulum, ad omnia
supradicta tenenda cl servanda nos nostrosque successores per slipulationem obli-
gantes. in cujus rci evidcnliam prosenlihus littcris nostrum fecimus apj>
nos G[üzelinus| magister, consules cl univcrsilns Argenlinensis huic an; ■ ;.
diliüiii nostrum adhibuimus et adhibcmus conscusum. in cujus rei e\ prt-
X sentibus littcris nostrum fecimus appondi sigillum. acta sunt bec anno domini
1257, pridie kalendas decembris, in feslo sancti Andrce apostoli.
T aus Straßb. Thom. A. Dominicaina lad. 2 or. m6. e. »ig. pemd. deiapao.
412. Oertrud, Otto Marsilius' eines Straßburger Bürgert Oewiaklin, teiemli
ihren gesammten BesUi zn Königshofen und Kckbolsheim dem Khster des keiiigem
30 Franciskits tu Straßburg. 12Ü7 December 12 Straßburg.
Notum sit Omnibus presentcm paginam inj^pecluris, quod ego Gertrudis uxor
Otlonis tilii domini Ilcnrici Marsilii civis Argentincnsis de volunlate et consensu
I Offi-niHxr ist hier »chon dtr BtA ita Jtkm UU im Amt, M immt Sfim OtmKum Mkt,
rcriß. iir. IJI. Aiuh rnthäli rin SatiumitgNttUrt*rseitkmB mm Jtmwar VUüT Umm twt^nAndtm
NdiHtii. n. Kitths- n. HOrKrrhncli fnl. lll> im StraJih. St. A. : Hng Rip«lin dar muii^m, hm AIhnekl
der Wil-boKcr, F.rbo dos rihtcrs «An, Kcimboit Virnkorn )r»nant Ijebaaselkr, Fridarieii mmim da*
konfHiUrn, Httilolf von Vej^raheim, KciinbAhiclin, Erb« CUn(«n »ftn, R«imbok SUbwifc Cowat
otwnn rihlcr, Hotscl von Trnhtcnhcim. Friilorirh Spender, Johaa* BndoUb ita im ■oütn St wm»;
außmlrm al.i /.fuyfn Hurrkart nnd CUus '/.am her Hag Rip«liaa lAa« md aadir «twfo «fl.
* Vergl. StrtiRb. Gatten- m. H*imnmmen i. MilUUUr S, SS ». 78.
3i0 12 5 7
ejusdem mariti mei, cum liberos non habeamus, proprietalem et usumfructum uni-
versorum bonorum meorum, que habui ex successione paterna et materna in villis
et bannis Kunigeshoven et Eckebolzheim , videlicet duos niansos minus qualuor
agris et dimidio et tantum de pralis quam quatuor viri una die possunt defalcarc,
que in vulgari virmannemale dicuntur, et annuos reditus triginta solidorum in ortis 5
in banno et villa Kunigeshoven et in banno Eckebolzheim quinque agros et dimi-
dium frugiferos sitos pure et libcraliter propter deum et pro remedio mee et paren-
tum meorum animarum do, confero et assigno monasterio sancti Francisci in
Argentina ordinis sancti Damiani lenendos imperpetuum ab ipso monasterio et possi-
dendos cum omni eo jure, quo dicta bona tenui et possedi. que bona diclo raona- lo
sterio resignavi et possessionem ipsorum tradidi, prout est consuetudinis et moris.
premissam autem donacionem dictorum bonorum et resignacionem et tradicionem
possessionis eorundem feci et conGteor atque publice protestor per presentes, me
ipsam fecisse in diclo monasterio coram multis honestis subscriptis anno domini
Dez"ii 1257, in vigilia bcate virginis Lucie, quas sigillatas sigillis venerabilium dominorum, is
videlicet domini E[berhardi] de Sülze archidiaconi et . . officialis Argenlinensis, qui
etiam dicte donacioni interfuerat, dicto monasterio duxi conferendas in testimonium
et evidenciam ac probacionem atque perpetuam memoriam omnium premissorum.
ego vero Otto antedictus confiteor per presentes, quod premissis meum adhibui et
adhibeo consensum. in cujus conscnsus testimonium rogavi prenominatos dominos, 20
videlicet dominum E[berhardum] de Sülze archidiaconum et . . officialem, quod sua
presentibus appenderent sigilla. quibus sigillis sum usus et conteritus in hiis litleris,
cum proprium non habeam sigillum. nos autem E[berhardus] archidiaconus et . .
officialis antedicli confitemur et publice proteslamur, quod ad peticionem et instan-
ciam Gertrudis et Otlonis prediclorum nostra presentibus appcndimus sigilla imper- 25
petuam memoriam eorundem, cum ipsa facta fuerint coram nobis anno domini 1257,
in diclo feslo beate virginis Lucie, in diclo loco presentibus domino Goselino
milite, magistro Gervalco, Iratre Johanne gardiano, fratre Hugone de ordine mino-
rum fralrum, Wernhero diclo Sturm, Rulino ad securim, Sygelino de sancto Thoma,
Pilgerino de sancta Aurelia, . . filio Agricole et aliis quam pluribus. 30
H aus Straßb. Hosp. A. lad. 51 fasc. 3 or. mb. c. 2 sig. pend.
413. Bischof Heinrich von Slraßburg beurkundet einen Vergleich zwischen dem
St. ArhogastsMoster und gewissen Straßburger Bürgern über die Hinterlassenschaft
des Ritters Sigelin Bild. 1257 Straßburg in der bischöflichen Pfalz.
H[einricus] dei gratia episcopus Argenlinensis omnibus presentem paginam 30
inspecluris perpetuam in domino salutem cum nolicia subscriplorum. noverint
universi , quos nosse fuerit oporlunum , quod , cum . . preposilus et convenlus
ecclesie sancti Arbogasti extra muros Argentinenses nobis fuissent conquesli, quod
Erbo miles de ultra Bruscam, Hartmudus de Sciltikeim ac fratres et sorores ipsius
cives Argentinenses ipsis abslulerint bona illa, videlicet domuni et aream silam in
1267 311
civitale Argenlinonsi , quo dicitur Spcc undc ErweiM, pislrinum qaoddm
apiid Miiiictiirii Aiireliain, ureaiii .s<'u ciiriuin silain Juxta idem ptdrimini et quendam
u^rum i'ni^iicnim »iliiin in bantiu Kunegeshuvcn, (|uc l>ona Slgelinns mÜM dicUu
Yinago, dum vivcret, coululerat ecclesic sancti Arbogasli pro remedio aniine sae',
6 nos eisdem purlihiis judices dedimus super eisdem bonis Eberhardum de Knlrioge
archidiiiconum et lk>rliloldum canonicum ect-lcsie sancti Stf^ptiani ArgentioeDsii. qui
cum d*; dicln causn ulic{uandiu cof^aioviH.s«*nl* et (estos recepissent, dm propler
bonum pacis cl concordic dictus piirlos concürduvimuH et amicubilcm conpoticionem
inlor ipsas ordinavimus in bunc modum : quod Erbo et alii prenominaÜ heredes
10 dicti Sigclini hai)cbunt pistrintim anledictum et ecclesia sancti Arbogasli baliebtl
curiam sou nnmm juxla idem pislrinum et domum et arcam zft Sj)ec unde En»ei«c
cl agrum prenuininatum. cujus agri lumcn usumfruclum uxor dicti Sigclini tem|)0-
ribus vile sue babobil et post mortem ejus propriclas ipsius agri et ususTructus
ccdent ecclesic sancti Arbogasti antedicle. quam conposicionem quia dicte partes
16 tunc acceptaveninl et ipsam ralam babucriint, pre~ duratura est
super anlediclis confocla cl noslro ac KiK*rbardi et 1.. in.,,... j.i. .i.^.nm.ii - --igOUs
ad poticiünem cl inslancinm earundem parcium in leHlimonium et c\ m ac
porpctuam prcmissorum mcmoriam sollempiiiler conmunita. actum in palacio
noslro Argcnlinensi anno domini 1257.
■H)
U au» Straßb. Ho»p. Ä. lad. 174 fasc. 20 or. mb. e. 5 tig. pend.
414. Bischof Heinrich und das Domeapilel von Straßburg beschließen, daß ton
dent tStiftslehen zu Männolsheim, das der DomcanoHikus Berthold ton Wilsberg
aufgegeben, die eine Hälfte dem Domprobst Walther ton Oeroldseek anheimfallen,
die andre zu gemeinem Nutz des Capitels terwandt icerden soll. iH57.
II[einricus] dei gracia Argentinensis episcopus univcrsis et singulis presencium
inspccloribus subscri])torum noticiam cum salulc. cum Bcrtoldus de Wilpcrc
cnnonicus Argonlinonsis feodum claustrale, quod habebat ab eadem ecclesia in
Mcinollzliciin uostre dioccsis, cum ejus pcrlincnciis, presente fratre ipsius Hermanno
canonico cjusdem ecclesic, cui idem Feodum cum ejus pcrlincnciis sccundum consue-
80 ludinom ecclesic Argentinensis a diclo Bcrloldo fratre suo cum regula fuerat adop-
laluin, cl consoncienle, de bona volunlate ipsius resignavcrit in manibus ;
decaui el capiluli ecclesic .^rgonliuensis ac cesscril omni juri, quod ei cum-' .' ..il
in eoilein, ac eliam dirtus Ilernianmis cesscril juri sibi in eodem feodo conpelenli
occasione diele ndoptionis sibi facte cum regula a fratre suo predicto ac reuuncia-
» rint Omnibus aclionibus, dcfcusionibus, exceptionibus ac quovis juris auxilio private
■) Tt riMiirn»iv»<«rpnl .
< Cfr. iw. .W/,
312 1257
vel conmuni sibi contra dictam resignalionem el cessionem conpelenlibus vel etiam
conpetituris, sicut in lilleris indc confeclis sigillis noslro scilicet el prediclorum
Berloldi et llermanni canonicorum consiguatis plenius conlinetur', provida delibe-
ralione de unanimi consensu et volunlale Berioldi et llermanni predictorum una
cum prelatis et toto capitulo ecclesie noslre memorate auctoritale ordinaria duximus 5
ordinandum sive statuendum, ut de cctero dictum feodum cum ejus perlinenciis
nulli canonico privato aliqualinus concedatur vel conferalur, sed pocius ad conmu-
nes usus prepositi et capituli pertineat, sie videlicet, ut Wallherus de Geroltsecke
nunc dicte ecclesie noslre prepositus medielalcm ejusdem feodi cum fructibus inde
provenieulibus, jus advocatie, collationem vicarie et ofScii judicandi in dicla villa 10
Meinollzheim necnon pullos el anseres occasioue dicli feodi dari consuetas liabeat
et relineat, quoad vixerit, sine contradictione cujuslibet libere el absolute, habet
quoque et liabebit plenariam potestalem ordinandi seu disponendi, ut medietas dicli
feodi cum ejus perlinenciis et juribus predictis post mortem suam vel ad prelaluram
sive ad officium preposilure vel etiam ad conmunes usus capituli ecclesie nostre i5
Argentiuensis pertineat memorate. et quod ab ipso Wallhero nunc preposito indc
sie ordinatum fuerit, ratum et (irmum per nos et capitulum dicte ecclesie noslre
habetur et habebitur in futurum, de reliqua vero medietate cum ejus perlinenciis
sie slaluimus, ut jam ad conmunes usus fratrum pertineat et quod ipsum capitulum
deinceps ordinet et disponat de eadem, proul sibi et ulilitati ecclesie viderit expe- 20
dire. similiter quoque de altera medietate ipsius feodi cum ejus juribus et perlinen-
ciis post mortem ipsius Waltheri nunc prepositi ipsum capitulum ordinabit, quod
expedire sibi visum fuerit, si per dominum Wallherum nunc preposilum in vita
sua de hoc nichil fuerit ordinatum. Bertoldus etiam et Ilermannus fratres predicti
nee quisquam alius de capitulo quicquam juris singulariler in diclo feodo vel parle 25
ipsius sibi de cetero vendicabit, exceplo solo Walthero nunc preposito, ut superius
est premissum. sed prepositus . et capitulum, ut prediclum est, de eodem feodo et
ejus perlinenciis, prout eis expedire videbitur, ordinabunl. nos prepositus, decanus,
cantor, Bertoldus et Hermannus de Wilperc fralres predicti lolumque capitulum
dicte ecclesie Argentiuensis confitemur et presentibus protestamur, omnia premissa so
per dominum nostrum episcopum prediclum una nobiscum sie esse statuta et ordi-
nala, ut superius sunt pretacta. et in evidenciam ac probationem premissorum est
presens litlera conscripta el sigillorum noslri videlicet ll[einrici] dei gracia episcopi
Argentiuensis et dominorum predictorum et ipsius capituli munimine robo-
rata. actum anno domini 1257. 86
B ans Straßb. Bcs.-A. G fasc. 2711 or. mb. c. 6 sig. pend.
1 Die Iczügliehe Besignationsiirkunde Bertholds von Wüsherg aus demselben Jähre 1257 befindet
sieh im StraM. Bez.-A. G fasc. 2711 or. mb. c. 3 sig. pend., gedruckt aus dem lib. sah 1-347 bei Gran-
didier Oeuvr. ined. III, 407 nr. 483.
12 5 7 313
415. Bischof Heinrich ton Slraßburg virfügt gegen du Antprieie der VikuM
ton Nt. Aurelicn die kirchliche Zugehörigkeit der Bewohner OUenkelnt tue
St. Arhixinstsk'ifclif.. I'J'>7 SliitCihuni-
ll|uiiirii;ii.sj dci graciu e}iiM;o|jUä Argeiiliiicusis ointiiliiis |'r<-Hctilciu poginam
ß itispecluris jHjqjcUio in domino salulein cum noliciu hubscriiilonini. noveririt
universi, qiiuy nossc fucril üpürtuuum, quod, cum a Icmporibus luugc relruii . ■>
persone illc, que fcccrunl cl faciunl residenciam ac manseraat et mancnt apud
Ollcnkeln, onle Ictnpüra nostra et cciam nostris Icmporihus eccicsiaslica sacraineoU
el scpulluruin reccp^-rinl al) ecclcsia sancli Arbogasli exlra mtir- • *- •:-..... ^ r-\
10 super hoc pn;posilus et couveulus ccclesie sancli Arbogusti onl . .a -
ciens inpulsuli in nostro judicio a vicariis ecclcsic sanctc Aurvlie ArgeDlineosui
asserculibus, dictus personas pcrtinerc debere ad parrockiam sancte Aurelie, dos
sontonciuliler sie duximus" slulucudum et ordinnndnm, quod de cetera in pcrpetnam
inhabilulurcs '' dicli luci Otcnkcln ccclesiasticu sacramcntu et acpulluram redpieot
15 ab ecclesia sancti Arbogtisti, sicul prius cciam recepcrunt, et quod licvbit dcinceps
in perpctuum familio preposili et convcntus prcdictonim, que manet in hospilali et
infru scplu ccclesie sancli Arbogasli, faccre ( i'jdi saacti Arbogasti
el recipere ab endem ecclcsia sepulluram el etvit...,. ;.. .. .....imenla, non obetantc
contradicione aliqua vicariornm ei!clesie sancte Aurelie prediclorura, tradcntes
ao prescntem paginam sigillo noslro muDilam dicte ecclesic sancli Arbogasli in tcsti-
raonium el evidcnciam prcmissorum. dolum Argentine anno domini 1257.
|Pi
n (IM Stra&h. BtM.-A. 0 fasc. 1700 cop. cAari. Mc. XV, Bnmt/tgmtmA von Bl. Arho-
gaiit fol. 18.
Oedruckt ohne nOhen QuiBnumgäb« wnt «mtfen Ah wtiekm fin hei Ormiidier Otner. kM,
III, 413 nr. 4S6.
416. Jirzbischof Konrad Ton Köln trägt auf Grund eines päpstlichen MtndtU»
(hm Ciistns ton St. Thomas zu Straßburg auf, gegen Alle, trelche die Slrüßbwger
Domiiilkiini'i' schädliif)}. mit Kirchenstrafen einzusehreiten. l'J')7 Köln.
Coiirailus dci graciu sancte Culonicnsis ecrloio arfliii'iiisoM[uis', \lalie arcbi-
X) cancellorius . . cuslodi sancli Tbonic Argenlintii>is salulciu in domino. liil.r.is
domini papc non conccUalas, non vicialas recepimus in liunc modum :
Alexander episcopus servus servorum dei vcnerabili fratri ...
Colonicnsi sululcm et aiwslolioam lx*nediclioncm. inundans malicia jh-t. \
viris sancte religioni dedilis adeo frequeuter exhibct se molestam, quod ip.si ......iv>
;is eulUii, ul debereul, vacarc non possunt, dum illorum maliciis agilantur. cum
igitur, sicul dilecti lilii . . prior provincialis Alemannie el fratrrs sui prioratus
■) // tliximuf. bl B inhabitorw.
> KmnA mn /' ' ' ' '
40
314 12 5 7
ordinis prcdicalorum nobis significare curarunt , nonnulli , qui noraen domini
in vacuum recipere non formidant , ipsos graviter molestare presumanl , nos et
presumptorum hujusmodi refragari conalibus et diclorum prioris et fratrum grava-
minibus volenles cohgruis remediis subvenire ad instar felicis recordalionis I[nno-
centii] pape predecessoris noslri fraternitati tue per apostolica scripta mandamus, d
quatinus ipsos in personis vel rebus non permittas contra indulla privilegiorum et
indulgentiarum sedis apostolice ab aliquibus indebite molestari, molestalores hujus-
modi per censuram ecclesiasticam compescendo, non obstante constitutione de duabus
Maiii dietis edita in concilio generali •. datum Neapoli 2 idus maji, pontificatus nostri
anno primo. lo
Hujus igilur auctorilate mandati mandamus tibi, quatenus secundum tenorem
ipsius procedendo omnes, qui priorem et fratres ordinis predicatorum Argentinensium
in personis aut rebus ad ipsos pertinenlibus molestare presumpserint, sive clerici
sive religiosi seu layci exsliterint, molestalores hujusmodi per censuram ecclesiasticam
compescere non obmiltas. datum Colonie anno domini 1257. 15
T aus Straßb. Thom. A. Dominicains lad. 2 or. mb. c. Big. pend. laeso.
417. Ertbischof Konrad von Köln befiehlt dem Custos von St. Thomas zu
Straßbnrg auf Orund eines päbstlichen Mandats, Alle, die nach der BeXanntmachung
seines Verbots auf der Straßburger Synode die Dominikaner daselbst bedrückt haben,
zu excommuiiiciren und dies auf das Verlangen des Ordens im Münster und den ao
Parochialkirchen Straßburgs sowie in Schlettstadt zu verkünden. 1257 Köln.
Conradus dei gracia sancte Coloniensis ecclesie archiepiscopus , per Ytaliam
archicancellarius, honorabili viro . . cuslodi ecclesie canonico sancti Thome Argenti-
nensis salutem in domino. mandalum domini pape recepimus in hec .verba :
[folgt das in nr. 416 inserirte Mandat Alexanders IV]. hujus igitur auctorilate <&
räandati vobis sub pena excommunicationis , qua vos esse ligatum volumus , si
nostro mandalo inobediens fueritis, dislricte precipimus, quatenus omnes illos
auctorilate noslra denuncietis excommunicatos, qui post inhibitionem noslram in
synodo Argentinensi publicatam, ne quis fratres predicalores aut sorores ejusdem
ordinis contra indulta sedis apostolice vel legalorum ejus indebite gravaret, fratres 3o
prcdiclos ac sorores injuriose molestaverunt. eadem districtione vobis precipimus,
qualinus hanc denuncialioncm facialis publice in ecclesia majori el omnibus
parrochialibus ecclesiis Argentinensibus et in Slezslal, quoliens a fratribus predictis
fueritis requisilus. datum Colonie anno domini 1257.
T aus Straßb. Timm. A. Dominicains lad. 2 or. mb. c. sig. pend. 85
1 Cfr. nr. 354 not. 2.
12 58 ms
418. l'abst Alexander J\ hextalit/t der Stnul ,Mralihurij die ihr xon Knisem
Wld Königen SOlPie TOn scinrul l'di-oHnil'i' l*illisl fniincrii- /(' < rlliritlm f'rirUi-tjim
1258 Januar Hl Viterbo.
Alexander episcopus servus scrvorum dei dilectis flliis consulibus cl uii. '^ .;<ii
3 Argenlinensi salulcm el apuHlulicain benedicUünctn. juslis peteutium dcsidcriis
dignuin est nos facilem prebere consensum et vola, quc a ralionis tramite non
discorduiit, cffeclii j)rüscquenle complen-. sune pelilio vcslra nobb cxhibila contincbal,
quod uliui uonnuUi reges el iiiiperutores Uuiiiiinoruiii lunc sediä aposlolice graciaiu
obtincnles vos et terram veslrain quurutidam libertatum et immunitatum privilegüs
Kl tminicruiil idquc felicis recordatiunis Innoceiilius papa predecessor noster postmodum
per suas lillenis approbans Icnorem privilegioruin ipsorura eisdem lillerix fecit i
ad caulelain '. aus ituquc veütria supplicutiuiiibus inclinali, quod super hita pr»w.>'
racliiin est, raliitn babeiilcs et gralum illiid aucloritate ap<>älolica confirmamus et
prcsentis scripti palrocinio comtnunimus. uulli ergo omnino hominutn liceal banc
ir> paginain nuslrc conrinnationis infriugere vel ei ausu temerario contraire. si quis
ault'in hoc iillcin])lnro presumpseril, indignalionem omnipotentis dei et bealorum
l'olri et l'aiili aposlolonim ejus se iiovcril incursuruin. diiluin ^'it.•f!lii 12k(ilrndas
IVbruarii, pontincatus nostri anno quarto.
8 au» Straßb. St. A. AA art. 1 nr. 15 or. mb. c. buBa pend. dOapta. Auf dem J7w.«. A.' j.y
'" rechtn unten 0. Mnliii. kM ton gkicher Hand, auf der ROcJcteite Panlns Nepot acört.
Gedruckt darnach bei Weitcker Dinf- ■'■ "..-'."■^'< ■■ // = Lünig X/'' ' "'S nr. 6. —
Potthatt Heg. jxmtif. nr. 17159.
419. Pabst Alexander IV gestallet dem St. Stephanskloster tu Slraßburg, bei
Receplionen und Provisionen nur die päbsllichen Schreiben, tcelche die torltegende
VT. Indulgenz ausdrücklich encähnen, berücksichtigen zu dürfen. 1258 Januar 25 ViUrbo.
Alexander episcopus servus servorum dei dilectis in Christo flliabtu . . abbatisse
et conveniui mouaslerii sancli Slepliani Argontineiisis ordinis sancti Augustini
salutem et apostolicam benedictionem. paci et tranquillitati vestre paterna rolonles
iu posteruin soUicitudine precavere auctoritale vobis presentium indulgemus. ut ad
:iii receplioneni vel provisiononi alicujus in pensionibus seu beneficiis ecclesiasticis per
lilteras sedis apostolicc vel legntorum ejus compelli de cetero non possitis nee de
liiis aliquis valcal vobis invilis alicui providere, nisi eedem littere apostolice plonnni
el expressam de presentibus fecerint incnlionem. nulli ei^ omnino honiinum lit. al
banc paginam nostre concessionis infringere vel ei ausu temerario contraire. si quia
x> autcm hoc allcniplnn» presumpseril. indignationem omnipotentis dei et boatorum
iVlri el Pauli apostoloruin ejus sc noverit iii.in^mim. .'nlum Vif- »-i"" « ^^ •'•^ndas
februarii, pontilicatus nostri anno quarto.
li (III.1 straßb. liej.-A. U faac. 8622 or. mA. e. btilla ptmt .\.^i •
G. Mutin. »M am gleicher Uand, auf der JMdbtt'/' <ahu.
> Cfr nr f/fi
316 12 58
420. Pahst Alexander IV befiehlt dem Bischof von Straßhurg, daß er sowie der
Clerus seiner Dicecese von der ungerechten Bedrückung der Straßhurger Dominikaner
abstehe und dieselben mit Wohlwollen behandele. 1258 Februar 21 Viterbo.
Alexander cpiscopus servus servorum dei venerabili fratri . . episcopo Argenti-
nensi salutem et apostolicam benedictionem. iiulla dubietas imminet Christi 5
fidelibus, quin dilecti filii fratres ordinis predicatorum pro innocentis sue vite ac
religionis sacre merilis occurrant gratissimi divine oculis majestatis, maxime cum
ipsi studeant sub extrema paupertate vivere ac virtutum cultui desudare ipsorumque
ferventer ad hoc aspiret affectio, ut per eorum ministerium salus proveniat animarum.
sed tu, prout mirantes accepimus, licet credere vix possimus, hanc de dilectis lo
filiis . . priore ac fralribus ejusdem ordinis Argentinensibus considerationem habere
et merila eorum advertere predicta non curans , prelextu quarundam litterarura
nostrarum, quas eis ad luam et cleri Argentinensis instantiam dicimur direxisse,
per le ac prelatos et clericos tibi subdilos pium et humilem slatum ipsorum ac
sancte contemplationis otium, cui vacant, assidue multipliciter impedis et perlurbas. i5
nonnulli quoque prelatorum ipsorum, sicut dicilur, de tua conniventia et assensu
prohibent suis vicariis, ne fratres ipsos ad proponendum dei verbum in ecclesiis
eorum admittant, sed penitus se opponant, ne iidem fratres confessiones audiant
recurrentium ad eosdem. et, quod est gravius, pretextu questuariorum, quos pro
colligendis elemosinis ad opus fabricarum ecclesiarum ipsarum hinc inde trans- 20
mittunt, fratres ipsos, ne mendicando victum sibi possint acquirere, presumunt
nequiter impedire. qui diclis questuariis contra prohibitionem scdis apostolice
destinatis et errores aliquos predicantibus manifestos cedere compelluntur, cisdem
prelatis et clericis malitiose dicentibus, prelextu elemosinarum, quas iidem fratres
per hujusmodi mendicitatem acquirunt, predictarum ecclesiarum fabricas impediri. 20
nee hiis dicti prelati contenli in subditos suos, si ecclesiam dictorum fratrum etiam,
postquam missarum sollempnia in propriis ecclesiis audivcrint, adire presumant,
excommunicalionis ferre sententiam uon verentur, supradictos priorem et fratres,
quod sint litlerarum apostolice sedis falsarii, nequiter diffamando ac irrogando eis
per se et alios gravamina plurima in proprie salutis dispendium et diclorum fratrum 30
ac sui ordinis non modicum detrimentum. quia vero pro parte ipsorum ad presidium
scdis apostolice super hoc habitus est recursus, nos hujusmodi gravamina eorundem,
sicut nee debemus , pati nolentes fraternitatem tuam attente rogandam duximus
et monendam per apostolica tibi scripta mandantes, quatinus provide considerans,
quod lionori tuo deperit et saluti, si eosdem prelatos et clericos, cum possis, ab 35
illorum molestüs non compescas, ipsos, ut ab hiis desislant, juxta officii tui
debitum compellere non omiltens tu ipse dictos priorem et fratres afTcclu
benivolo pro divina et nostra reverentia prosequaris et alias ipsos laliler in suis
necessitatibus habeas commendalos , quod exinde tibi gralie divine premium et
favoris nostri proveniat incremenlum nuUaque nobis"* incumbat necessitas super 40
a) T vobis.
12 5 8 :M7
hoc alitcr providondi. daluin Vilerbii '■> k;il>-ndas marlii , poolißcatus oostri
anno qiinrto.
7' aiiH Straßb. Thnm. A. Dominicaina Ud. 2 or. mb. e. btUla pemd.^ Am^ 4tm UmtMuf
rechts unten koU von gleicher Uand Aba. •.
B 421. Meister vnd Rath der Stadt Straßhur g ieurkunden den Verkauf einet
städtischen Grundstücks tor dem Steinthor an die Bürger Konrad von Schiitigkeim
unti /<""•" rTiS Februar.
Uozelinus mogistcr burgensium, consules et universitär civium Argentinensiain
notmn facimua otnnibus presens .scriptum inspectiiris , nos ' i uDum aolc
10 portani lupidcum' silum civilali inulilem iu u»ua civitatis v< us pro maix:«
una cüncivil)us noslris Cünrado de Sciltcncheiin et Bcroni libere et proprie perpeluo
possidcndain, nos et successores nostros hujus venditiunis warandos constilucntes
ita, si aliquis super cinptione vcl possessione ejusdcin loci predictos concives oostroa
inpctere nut vexnre prosumpserit, quod consules, qui lunc pro tempore fucrint. et
ir> civiiiis ah eadom inpclicionc ipsos absehet, uc igitur hoc factum alicui vcrtalur in
diiliiuMi, presens exinde pagina est confecta et sigillo civitatis in leslimonium
connmnilu. acta sunt hec anno doniini 1258, mense robruario, prcsentibus hüs
tcstibus : vidclicet Hiircardo Dispensnlore seniore, Ilcinrico de Wolfgangesheim,
Johanne de Bnetcnht-im, Burcardo filio llugonis Riplini, UeimI)oldo Glio Nicolai,
ao Johanne Nigro, Reiraboldo Virnccorn juniore, Cünrado magistro coquine, Ilcinrico
de Ache, Brunone, Johanne ßlio domini Krbonis, Dieterico quondam judice, Jobanne
(ilio RudolTi Lenzelini consulibus et aliis* quom pluribus^.
T a\ts Straßb. Thom. A. docaro. tiist. lad. 24 or. mb. e. tig. pemi. detapmt.
•) r alii.
e I i:h, n.hi hrfindet »ich ein mtheju ^eidikmtemin ScknOem Ährmihn lY wn HemMthtm Dmimm
an ilfn CltruB der Stadt und Jheecete StnJUmrg, or. mb. c. buO« pettd. tmt gleidkm Bmmi
vermerk .< iM.
< Vergl. Straßb. Gasten- und Hätuirnamm i. MättUhmr S. 119.
> />(M Rntlu- n. Bürgprbnrh fol. IIb im Sraßb. St. A. vrMJdimH mu eitm Urktmd* de* Fiirmrt
M lU'.'tS außer lint hirr und in nr. 432 grminnirn nach fiJgrnde BathtmUfKtder : Sifrit toi
Jolmiiii von S<-liAiioi-k, Grbo von Tcgcrvolt, ilartniQI von Srhillingh^m, Claoa von Ittynwk.
U<'iin)»Milcliii» brndrr, außrnlrm ai» Xrngrn : lirhlolt Küiirck nnd Ton drn »mptlAtMl WaUlMV d*r
ktiffiT miMHtrr, Hrinrirh (Irr smyilo mriatrr, Johans des bischofrs »tut, Diebull. l'mttr dem ItMktm
fehlen hier von den Obigen die beiden euleltt genannten.
318 12 5 8
422. Meister imd Rath der Stadt Slraßhirg ieurhinden, daß sie dm Bürgern
Johannes eJiemals ZuJlner xmd Oottfrid Comere den heim St. Arhogastshioster
gelegenen Brückenhof und einen Acker im Bann von Sidz verkauft haben gegen
die Verpflichtung, die St. Arbogastsbrücke zu unterhalten. 1258 März.
Heinricus de Wolfgangesheim et Gozelinus filiaster Vitule magistri civium, 5
coiisules et universitas civium Argentinensium notum facimus omnibus presens
scriptum inspecturis, concives nostros Johannem quondam thelonearium et Gode-
fridum dictum Gornere sc ad hoc obligasse, quod ipsi et heredes ac posteri sui,
qui curiam pontis, que dicitur Bruckehof, apud cenobium * sancti Arbogasti sitam
et agrum unum in banno Sultze silum in possessionc sua habuerint, ponlem sancti lo
Arbogasti ^ construere perpetuo debent et reedificare, quandocunque necesse fuerit,
sumptibus propriis et expensis sine dampno civitatis ita, si propter defectum edificii
in eodem ponte aliquis dampna sustinebit, quod possessores anledicte curie et agri
predicti illa dampna persolvent, quia nos de consensu civitatis predictam curiam
pontis et agrum prefatum sub tali conditione ipsis vendidimus et donavimus is
perpetuo possidendum. in cujus rei memoriam et flrmitatem alque probationem
presens exinde pagina est conscripta et sigillo civitatis noslre in testimonium
conmunita. acta sunt hec publice anno domini 1258, mense martio, presentibus
hiis testibus : videlicet Burcardo Dispensatore seniore, Reimboldo filio Nicolai,
Burcardo filio Ilugonis Riplini, Jobanne de Buctenheim, Ülrico Scottone, Rülino 20
Riplino, Reimboldo Virnecorn juniore, Johanne filio domni Erbonis, Brunone,
Dietorico quondam judice, Cünrado magislro coquine, Heinrico de Ache consulibus ;
Hecelone de Eckevirdesheim, Erbone filio judicis, Rudolfo de Vegersheim, Reim-
boldo dicto Liebencellere, Erbone filio Nicolai, Friderico inter mercatores, Hugone
Riphno, Reimboldo Stiubenwec, Cünrado quondam judice, Reimboldelino, Burcardo 25
et Friderico Dispensatoribus, Nicoiao diclo Zorn, Günone dicto Sünere, Ottone
Riplino et aliis quam pluribus.
S aus Straßb. St. A. Vord. Dreizehn. Gew. Corp. A lad. 50 or. mb. c. sig. pend.
423. Pabst Alexander IV trägt dem Bischof von Straßhirg auf, den Bürgern
Straßhur gs für ihre Verwüstung des Klosters Selz Absolution zu ertheilen. 1258 30
April 5 Viterbo.
Alexander episcopus servus servorum dei venerabili fratri . . episcopo Argen-
tinensi salutem et apostolicam benedictionem. significarunt nobis dilccli filii . .
abbas et conventus monaslerii Selsensis ordiuis sancti Benedicti tue diocesis, quod,
cum olim quidam inimici universitalis Argentinensis se in eorum monasterium 35
a) S cenobum.
Vergl. Sübertnann Localgesch. d. Stadt Straßb. S. 314.
i
1368 310
reccptnsscnt* et oflendissent hotnincs iiiiiversitalis cjusdcmi, landem^ ipM untrer-
situs litijiistnüdi occanione comrnüta cxpllcndo cxindc" inimicos ecudem' mootsto-
riuiii ipstiin i^nis iiiciMuliu fL-re tolulil<-r dcstruxeruul alias ipsi mooisterio dampiUI
non inudica irrogonles. quarc nobia fiiil ex parle diclonim abbalu et oonrenliM
s huniilitcr supplicalum, ut, cum ab univeräitutc predicla ail eis compeleoler de
damptiis hujitsinudi satiNfactum, providero super absulutione Iiominum univeraitatis
ojusdein inisoricürditcr curarcinus. cum itaque difücile videatur pro absoluüooe
hujustiiodi ühliueuda lantuin inulliludinem ad sedcm apostülicam dcslinari, uos de
circum.spccliono tua pleuam in domino flduciam oblinentes fralemitali tue per
10 (iposlolica scripta mnndamus, quulinus, si premissis verilas sufTragalar, dicte uni-
versilalis hominil)US auclurilale noslra juxta fonnam ccclcsie hac vice beneficium
absüluliuiiis itiipeudaä, injunclo" eis nichilüminus, quod de jure fueril injungen-
dum. datiim Viterbii nonas aprilis, ponlificalus noslri anno quarto.
S am Strafih. St. A. Vonl. Ui.i/.. Im. Qew. Corp. A lad. 3» or. ml. e. bmOa ptml. Am/ dem
15 Umschlag recht» uiitrn von glricher Hand B fu', auf iler HückneiU, wit M tdMml, NN
andrer Hand Hohe und rvn iwri Kreusem twkgtjatt Midi no* anili BOa.
Sl coli. ibid. Vidim. mh. c. nig. pend. au»gettt(tH ton Jh'Behof Heiiirkk von Stmßbwrg, 1358
Juni (i (festo sancti Mcdardi).
Gedruckt nach Sl bei Wencker Appar. .i .n.-..,. ini.l„t. /■. l,, «r. In - i.,,.., .\ ; /;/,
ao 77H nr. 3 = LaguiUe pr. p. JA. — Fottiuut Beg. pomtif. nr. 17334.
424. Jii iiiirr \ ( rhu ndl Hilf/ iihrr du- \i>ijlti dts Kloxtrys .1 / ,/ ■ Ba-
sitzern .• Eberordo de Sülze archidiacono ", Alberto de lUilniiisin^'rii, W ;ilr;iniiao de
Gerolseckc canonicis Argenlinensibus, domino Werinhero Slampbone, Sifrido came-
rario Surbur^^ensi et Ilenrico de Pfetensheim capellanis episcopi. anno domini
3s 125K, mense aprili, in dominica qua cantabatur Jubilalc, apud Altorr. 1258 Aprii
14 .Vlorf.
Am ScMpfiin AU. dipl. I, 439 nr. 576 dme
> Wohl bei der Belagerung den Markgrafen vom Baitm tu 8tU Airek ii* BIWmjmAcn
:ii> Städte im Mai 1357. Vergl. A. liwuon Z. Ottd^ d. gnUtm LmdfrimkmUmidn itntKlm SUdU S. 85.
- Demieiben Rbcrhardo du Solle wrchidiacono in •cclcaia ArgcatiiMaai hrßMt IkAtt Aiammiir IV,
dal\ er den lU.ttltof vom Comttamt twinf», da$ «w Am mdemdUlkk tu Samdem ftiummn
d,:t ^7o.«^■r.< iwicAMMM dem Abt vom St. OnOtn m Merytbm, 1358 Mai 5 Viterho. VttfL Wm
Vrk.lt. d. Abtei St. Oallen III, Uü nr. 941. — Ihtthant Heg. pontif. nr. 172:>S. Im gUiciten Jakr*
erscheint unter den Straßburger Domotnonikem noch Uolrica* filiaa qnondMn ÜMirict ■uUü* dm 1
IM einer S^henkiing^HrkuHdr filr Hie Sonnfn rn KenhauMn. Cfr. Xentart Ood. ÜfL Jkm. II,
nr. 970. — Stalin tt'irtrmb. Ottck. II, 740.
320 1258
425. Bischof Heinrich von Straßlurg und sein Official Nicolaiis, Probst ton
St. Thomas, beurkunden einen Vert/leich zwischen der Wittice und den Kindern
Jiurchard Bone's, eines Straßhurger Bürgers, einer- und dem St. Katherinenkloster
zu Straßburg andrerseits über Burchards Hinterlassenschaft. 1258 April 17.
Heinricus dei gratia episcopus Argentinensis, N[icolaus] prepositus sancli Thome 5
ejusdem domini venerabilis officialis. sciant cuncli, quod, cum Burcbardus dictiis
Faba civis Argentinensis hone memorie quondam omnia sua mobilia et inmobilia,
jura etiam et quecunque habebat tunc babiturusque fuissel in posterum quocunque
litulo, donasset et contulisset priorisse et conventui sancte Katerine extra muros
Argentinenses nunc ordinis fratrum predicatorum, retento sibi usufruclu eorundem, 10
de consensu sue uxoris tunc Gute pie memorie •, laodem, dicta Guta defuncta, cum
Hiltrude contraxit malrimonium. que cum duos pueros genuisset, ipsc super certa
pensione danda post mortem ejus ipsis pueris ac possessionibus seu reditibus ipsi
mulieri a diclo monaslerio ordinavit et convenit cum dicta priorissa et conventu.
mortuo itaque diclo Burchardo, cum orta fuissel dissensio inier diclam suam relic- i5
tam et pueros ejusdem ex una parte et prediclam priorissam et conventum ex
altera, medianlibus persouis boneslis ac pacificis ad nostram etiam monilionem
concordaverunt in bunc modum : quod relicta predicti Burchardi de bonis ac posses-
sionibus ejusdem recipiet et babebit possessiones reddenles annuatim duodecim
quarlalia annone in Oslhoven noslre diocesis et possessiones, quas monaslerium 20
ibidem habebal predictum, reddenles annis singulis oclo quarlalia annone cum usu-
fruclu, possessione et proprietate plena preler redilus decem quarlalia, que dicta
relicla anlea babebat in diclo banno, quos redilus relinebit cum possessionibus
antedictis. ilem usumfructum domus, quam dictus Burcbardus inbabitabal, dicta
relicta babebil, quoad vixeril, cum annona, quam reliquit idem Burchardiis, et omni !b
subpellcclili domus et vigiuli unam libram Argenlinensem babebil eliam et recipiet
de bonis Burchardi prefali cum curia VüUonis. prefala etiam priorissa et conventus
de Omnibus debitis, in quibus diclus Burchardiis fuerat obligatus, nichilominus
satisfacere tenenlur sine omni dampno prefale relicte et ejusdem puerorum. junior
autem puerorum unum mansum cum proprietate et usufruclu babebil de possessio- 30
nibus anlefati Burchardi in Crigesheim ; senior autem filia secundum palris dispo-
sitionem in diclo monaslerio permanebit recepla. alia vero omnia bona quondam
ipsius Burcbardi sive relicla ab eodem, acliones, nomiua et jura, possessiones,
mobilia et inmobilia babebil supradictum monaslerium et relinebit ad caulelam,
dicta matre pro se et suis pueris cedenle omnia suprascripla et transferente dona- 35
tionis tilulo in monaslerium anledictum. promisit insuper dicta maier se procura-
turam et curaluram, quod dicti sui pueri bujusmodi ordinationem et compositionem
ratam habebunt nee aliquo tempore in aliquo facieut vel venient contra eandem,
renunlians Vellegiani '^ auxilio, cujus beneficium sibi fuit expositum, el juri cuilibel,
1 Cfr. nr. 291. 40
2 Das Vorrecht der Gattin auf die Hinterlassenschaft des Mannes betreffend. Cfr. L. I Dig. XVI, 1
in Corp. jur. civilis ed. Krüger et Mommsen I, 305 — 208.
12B8 SM
quo juvari posscl contra hujUHmodi Ordinationen) et obligationem, obligaos ad aadem
cliutu 811U.S hcrcdes. prurnisil iiisii[ier priuriMSa et convciitus dielt monasterü, pce-
senlo et cousenlieiilu f'rulre llelewigo priorc iratrum predicatorum, quod bojamodi
ordinutiunem rutum liabentcs et cütnpositioncin contra prudiclam dod facient nee
0 venient, rcnuntiantes beneUcio restitutionis in integrum et omni Juris auxillio oom-
niunis vcl spocialis, quo juvari possent contra hiijusmodi compositioDem. r-
vcrunt insupor dicla priuriHsa et couvcutus omui actioni et juri stbi oompel- uwi«.!»
contra dictum rulictam et ejus pueros pro bonis et rebus Burcbardi memorati, dicta
ctiam muliere pro sc et suis pueris renuntiantc omni actioni et Juri super bonis,
10 posscssionibus seit rebus oc juribus relictis a Burcbardo antenominato. ego Hiltmdis
prcdicta cunfltcor omiiia siiprascriptn facta fore et acta per me et cum meo pleno
et litK>ro cunscnsu et per stipiilutionütn proinitto, me omnia et singula supranotata
facturam et procuraturam, rcnuntians omni Juri pro bonis dicti mei quondam marili
et aclionibus pro me et meis pueris nobis competcntibus et competituris. et peto
in banc suprascriplam ordinotionem et compositionem sigillis suprascriptorum domi-
nurutn coininuniri, quibus uti vulo pro me et mcis liberis, cum nullum habcamus
sigilluin. DOS priorissa et conventus monasterii sancte Katcrine in borum perpctuam
memoriam et probationcm presentibus appendi fecimus nostrum sigillum et sigillum
prioris supradicti. nos Hrinricus doi gratia cpiscopus Argenlinensis et ego ofltcialis
jo omnia sie acta, ut sttprascriptum est, testificontes ad |)ctitionem supradictc rclicte
ac ctiam dictc priorisse et conventus presentibus appendi fecimus noslra
sigilla. actum anno domini 1258, 15 kalendas mal.
JI aus Straßb. Hotp. Ä. lad. 189 fuc. 6 or. mb. e. 4 »ig. pend.
426. Das Kloster der Fmurishinerinnen zu Straßlmrff verpflichtet tick
« Unterhaltung //-• • /''■"■ke am Il<>h,Hsli>j. l'^58 Juli 6.
\ . . . abbuliaäu ul conveutus sancti Francisci in Argentina ordinis sancti
Damiaui iiolum fucimus univcrsis, quod nos deliberatione pr '■<■': et contnuni
traclatu ponlcin propi" Ilobcnslegon conliguum arce fratrum, si \' consumptus
fuerit vcl alias quocumquc modo dcvastatus, in rcconpensionem vie, quc ab eodem
ao ponto usque ad portam, quc dicitur Rinpurgetor, fratribus minoribus a magistro.
consulibus et coimiunituli Argontincnsi tradita fnit cutn plena i ' " .t in
litleris civiuin super boc confcctis pletiius continetur', nostris c, , umus
pcrpeluo reßciendum et ad hoc faciendum nos et nostrum monastcrium tenore
presenlium obligamus. dotum anno domini 1258, in octava apostolorum Pelri
as et Pauli.
S OH» Straßb. St. A. Vord. Drviselm. Qew. Corp. A \mA. 4» «r. wA. e. »i§. pmi. Oal
erkaltHf Sirgtl mit der Ltgmit : S. abiMtMM •. Fnnowci in Argtatiaa.
> Cfr. »r. 411 u. 438.
41
322 12 5 8
427. Konrad Dekan von Haslach ladet auf Orund eines Mandats von Bischof
Heinrich von ^traßhxirg den Rath von Straßburg zur Verantwortung wegen einer
Klage Erhd's des Sängers von St. Thomas. 1258 Juli 10.
Gonradus decanus Haselacensis judex a venerabili patre noslro Argentinensi
episcopo subdelegatus viris honorabilibus et discretis magislro et consulibus Argenti- 5
nensibus salutem et sinceram in domino karitatem. noverilis nos mandatum
domni nostri episcopi Argentinensis in hec verba recepisse :
H[einricus] dei gracia Argentinensis episcopus dilecto sibi decano Haselacensi
salutem in domino. Erbe cantor sancti Tbome Argentinensis nomine fralris sui
Hugelini annis minoris nobis conquerendo moustra-vit, quod magister civium et 10
consules Argentinenses predicto Hugoni super feodis et rebus aliis solvendis
injuriantur eidem. cum igitur de tua discretione babeamus fiduciam pleniorem, tibi
mandamus per presentes, quatenus in eodem negocio ralione previa procedas et
negocium predictum fine debito merita cause diligenter inspecta decidas. datum
j^n g anno domini 1258, in die sanctorum Kilyani et sociorum ejus. 15
Hujus igitur auctoritate mandati vos in claustrum Haselacense proxima quinta
juins feria post festum Margarete citamus responsuros predicto cantori sancli Tbome
Argentinensis, prout ordo dictaverit rationis. datum anno domini 1258, in die
Septem fratrum.
S aus Straßb. St. A. Verschl. Canzlei-Gew. Corp. K lad. 16 ar. mb. c. 8ig. pend. Der 20
Name des Dekans Conradns in der Legende erkennbar. Auf der letzten Zeile des Textes
unten rechts R. litteras von gleicher Hand wie das Uebrige.
428. Meister und Rath der Stadt Straßburg bestätigen den Verkauf zweier
aneinander stoßender Grundstücke am, Hohensteg an die Franciskaner zu Straßburg.
1258 Juli. »
Heinricus de Wolfgangisheim magister . . consules et universitas civium
Argentinensium scire volumus cunctos fideles, quod, cum nos vendiderimus ad opus
fratrum minorum in civitate nostra aream a domo Friderici de Tunzenbeim, que
Sita est juxta portam, que dicitur Rimpurgtor, usque ad vicum prope pontem, qui
vulgo dicitur Hobenstegen, ad palum ibidem in longitudine pro signo posilum et 30
latitudine usque ad aquam pro quinquaginta marcis, reservata nobis via ad publicum
et communem usum civitatis circa latitudinem quindecim pedum in longitudine
dicte aree versus aquam 1, nos considerantes majorem utilitatem et necessitatem
totius civitatis nostre necnon et commodum fratrum ad petitionem eorundem,
prebabita diligenti discussione et deliberatione ac communi traclalu, dictam viam 35
ad aream prenominatam a nobis venditam jure proprio cum proprietate plena et
dominio juxta morem ordinis eorum tradimus et tradidimus tenendam et perpetuo
possidendam, tali adjecla conditione, quod . . abbatissa et conventus sancti Francisci
1 Cfr. nr. 411.
12S8 923
ordinis sancli Damtaiii in noslra civilali; |>ont(;m m Im-- ir- p." !:■ l- i r i ]]']>■ u-
stcgeii, qiiom fralres de novo construxcrunt, cum ncc-hbc lu-ril, icuc-rc jj-^ri". luo
teni;l)iiiilur. ad quod dictc ahlialissa cl convcntus se per muu lilteras obliganint'.
pretcrca cum Theodcricus nuntius communitatis quandam aream, que extendi
0 dicta aqua usquc ad murum domiis supradicti Vrideriei de Tunzenbdm, conliguam
arce predictc propc porlain siiiiraiiulatam , quam etdem dedimns de comnnini
cunseiisu civiuin et huna delil>cralione cum eoflem jure et proprieUiUs sicot ipü
fratrihus prcdiclis, vendidcrit simpliciter et absolute cum plena proprietal« eisdem
frotribus ad usum corum in manus procuratorum suonim pro certa pecnnie
10 quanlilato, quam vcndilionem ratam habcntes Icnorc prcscnlium conflnoamos DO* et
succcssorcs uuslros hujus traditioiiis woraridos coiihliluenlc» ila, quod si aliqnis
prediclos fralres super Iraditione et possessioue dictc vie et areamm predictarum
impelcre aul vcxare presumpseril, quod nos et consules, qui pro tempore fueriot,
ac civilas a vexutione et injuriis absolvent eos<lem , renuntiantcs etiam omni
ir. exceplionl facti et juris ac consueludinis, que nobis competerc posaunt vcl competont
conlrn factum noslrura et hoc instrumentum. in cujus rei evidentiam presentibns
lilleris noslrum fecimus appendi sigiilum. acta sunt hec anno domini 1258,
mense julio, presenlibus testibus subscriplis : videlicct prediclo Ilcinrico de WoU-
Rnngisheim magistro, Gozelino filiaslro Vilule, Ileinrico vicf^ •"•'■"i, Gunthero Rufo
^) burgravio, Munihardo, Wallhcro scullhcto, Johanne de Bu- ; ■. Scoto, Johanne
fllio Erbonis, Rcinboldo frairo Liebencellarii , Reinboldo filio N\ In. Burkardo
Ripliiio, Rulino Riplino, Burcardo Dispcnsatore seniore, magistro coquinc, filio
llieloncarii Pciro, Johanne Nigro, Nycolao fralre Reinboldolini, Nycolao de Kagenr -' -
Heinrico de Aquis, Johanne de Sconccke, Theoderico judice, Krlwne de Tegei
» Sifrido de Vegcrsheira, Brunone scullheto, Beger, Heinrico de Wizenowe, Hartmudo
de Scildekeim, Friderico filio Friderici inter mercatores consulibus ; Rcinboldo
Liehcnccller. Krhonc trans Bniscam, Rfldolfo de Vegersheim, Reinboldo Stabwege,
Rciiiholdolino, Hugone Ripclino, Friderico inier mercatores. Erbone filio Nycolal,
Berloldo Rusos, Wnllhero cufenmeister, Diepoldo el aliis quam pluribus*.
i»
T aus Straßb. Thom. Ä. Doroinicains Ud. 2 or. mA. e. tif. ptnd, dthpto.
1 Ctr vr. ;.'(;,
- /.Vii Uli KaIIis- u. LIAritcrbnrh fol. 11>> lim Straßb. St. A. btßitdlithe», mn «Mcr Hmtd dt»
taten Jtütrh. ringftmgent» und augrblich einer Vrhimk rbeitfiilh tom JtM fJM «wiMMHMWa Vtrmitimit
nennt außer difsrn noch , «riV r« scheint , aU JiiUhe : UAlin Lcntxliu , Erho ron Kkgeacck« , Bciari^
ar> Darhson, Krho Clnnson n&n, ConrM HrAgcr, Hnn» VriiH<Hs »An, atißertiem Erb« dM lilitan ata,
Burcknrt conant Spcndpr, Clnns K<'<>n<>t /•orn. Da» Omm moekt fedodk am JOmirmek «mm
liJten Zusammenicerfen» rtm Xeugenmtmcn rertekitientr üthmim.
324 1258
429. Der Ofßcial von Speier verschiebt einen den Bürgern Straßhur gs in ihrer
Streitsache mit dem Kloster Hördt u. A. angesetzten Qerichtstermin. 1258 August 30.
. . Officialis Spirensis judex a sede apostolica constitutus honorabilibus viris
consulibus ceterisque civibus Argentinensibus salutem in domino. quia diversis
Sept. 6 prepediti negotiis diei vobis prefixo , videlicet feria sexta ante nativitatem beate 5
virginis, super causa, que inier vos el claustrum Herdense et Ditbericum de
Wacbinbeim et Rudolfum de Berwarstein prebendarios Spirenses vertitur, ad judi-
candum interesse non possumus, eundem diem duximus prorogandum , quousque
vobis alium terminum per litteras nostras assignemus. dalum anno domini 1258,
feria sexta post decoUacionem Jobannis baptisle. lo
S aus Straßb. St. Ä. Verschl. Canzlei-Gew. Corp. K lad. 17 nr. 93 or. mb. h't. pat. Der
untere Pergamentrand, an dem wohl ein Siegel befestigt gewesen, ist abgerissen.
430. Das St. Thomascapitel zu Straßburg beschließt, nach Abgang seines
gegenwärtigen Kellermeisters dessen Amt und Einkommen zu gemeinem Nutz des
Capitels einzuziehen. 1258 September. is
Universis presentium inspectoribus presenlibus et futuris prepositus, decanus
totumque capitulum ecclesie sancti Tbome Argentinensis noticiam siibscrip-
torum. versuciis hominum prudenler occurritur, si ea, que pro tempore fiunt,
scripto perennenlur. noverint igitur universi, quod, cum in ecclesia nostra officium
cellerarie dudum exstiterit, de quo plura nobis et ecclesie nostre debentur obscquia, 20
contingit multotiens, ut, cum debita exiguntur obsequia et servicia, diverse ex boc
oriuntur discordie et proveniunt ipsi ecclesie inconmoda. volentes igitur utilitati
ecclesie nostre prospicere in futurum nos de voluntate et consensu reverendi in
Cbrislo patris ac domini nostri episcopi totiusque capituli Argentinensis anno
domini 1258, mense septenbri, presenti scripto slatuimus et ordinamus ac ad !s
observandum idem statutum fidem preslamus, ut, cum Reinboldus nunc cellerarius
cesserit officio cellerarie prediclo vel decesserit, idem officium redditusque eidem
attinentes cum omni jure et integritate ad conmunes usus capituli nostri spectabunt
babebitque inantea idem capitulum potestatem, relinendi sibi perpetuo proventus
ejusdem omniaque provenientia ex eodem. insuper de conmuni consensu volumus 30
capituli ut omnia officia cellerarie attinentia, utpote sunt officium pincerne, officium
dapiferi et si qua sunt similia, conmunitati nostre ecclesie deinceps debeant altinere
et, cum vacaverint, a capitulo conferantur, boc tamen excepto, quod redditus solius
prebendule coquine, quam nunc habet Hugo regelarius, post obitum ipsius regelarii
prebendule Cünradi presbiteri debeant cedere ita, ut idem Cunradus vel suus 30
successor, quicumque fuerit, missam pro defunctis cum domino Friderico vel suo
successore alternatim, cum ipsum ordo tetigerit, serviendo nostro choro debeat
celebrare. juramus etiam et fidem prestamus singuli de capitulo, quod in contrarium
non veniemus inpetrando litteras super ipso officio a sede apostolica vel aliunde.
1258 - 1259
volumus ctintn, nt, si qui nostrum oliquid inpetrRVPrit *, id Juribos careat et effreta
nc tnmquatn fidei violiilor judicclur et perjurus. nee recipicmus in canonieum
noslriiin aliqiicrn, ni.si idoin slatuluin jjredicluin se jurcl obscrvaliirum et pro Tiribitt
defcnsuruin. nos Ilfeinricus] dei gracia episcopus toltimquc capitulum Arn^ntinense
s prcscnti statuto conscntimus et in evidentiara premis»orum sigilla nostra una cmn
gigillo cnpitiili sancti Thorno et prclatonini in preseDÜhos litteria oonlentonilD
fecimus appendi. actum anno et mense prenütalis.
T aim SlruMi. Thmn. A. docura. hin», lad. 2 (•UtuU) of. m*. c. 4 »ig. pfml.
Oeilniikl diirmirh hei C'h. ikhmidt JJi»t. du chap. de t. Thom. J>. 3l>i nr. 41.
10 431. Friedrich der Abt und der Content dei Klostert Marbaeh verlehnen dem
Straßburger Bürger Hugo Loselin Gartenland tu KSnigtkofen. 1258.
Nos Fridcricus miscralione divina abbas et convcntus monasterii Marbaceosia
ordiniä sancli Augustini Basiliensis dioccsis universis et singulis prcsentium inapec-
loribus volumus esse notum, quod nos, conmuni tractatu et provida dcliberatione
15 prchabila, unaiiimi consensu conccssimus et concedimus Hugoni dicto Loselin civi
Argcnlinonsi suisquc heredibus sive succcssoribus aream sive ortum nostri monasterii,
quem (piandoquc tenuit a nobis quidam cognomine Episcopus, silum Kunigesboven
apud sanctum Gallum versus pralum conliguum curic dicti Hugonis in perpctuum
sub annuo censu deccm unccarum Argenlincnsis monctc. quem censum ipsc Hugo
90 et biTcdcs sui nostro monosterio in peqwtuum dare et solvere tencntur annis
singulis, sc-ilicet in fcslo bcati Martini quinquc unccas et in feslo beati Jobannis
baptisto reliquas quinquc. promittimus etiam , quod contra haue conceasioneiD
nullatonus vcniemus nee infringcmus eandem, scd ratam et gratam babcbimus. et
ad iioc nos et noslros succcssoros presenlilms obligamus. et in evidentiam ac
SB probationem premissorum sibi tradimus prescntes litcras nostrorum sigillonun
muniminc roboratas. actum et datum anno domini 1258.
B aU8 Straßb. Bf:.-A. 0 fnsc. 478".) <>r. mh c. 3 *ii). prmi.
432. ßer Ritter Arnold Kind und seine Oemahlin Uta verkaufen dem EUuler
Steigen ihre Güter zu Osthofen für 70 Mark Silber. 1259 Feinär 9 StraOmf.
80 Notum sil Omnibus prcsentem pnpinnm inspecturis, quod ep" V — Moa milea
dictus Kint ol cgo Uta uxor ipsius legitlima, habita inter nos •!< ne bona,
conscnsu unanimi de consilio amicorum nostrorum Gdelium vcndidimus lecte et
rntionabilitcr omnia bona nostra sita in banno et villa Ostboven, Tidclicel (ercium
diraidiuin niansum et quirquid nmplius ibidem de bonis noslris inveniri potent tarn
SS in agris viniforis quam Irugifi'ris, pratis atquc curiis, excepto feodo mei Arnold],
quod dicitur Camcrgüt, priori et fratribus de Slciga Ai^ntincnsia dj'ocesia pro
i) T «liqui inp«tniT«riol.
Mm. U
JmU U
326 1259
septuaginla marcis argenti, quas nobis integraliler persolverunt. quorum bonorum
possessionem ipsi de nostra volunlate et consensu intraverunt et tenebunt et posside-
bunt ipsa in perpeluum omni eo jure, quo nos ipsa tenuimus et possedimus, et
solvent censum debitum de eisdem bonis curiis illis, in quas spectanl dicta bona,
cui vendilioni interfuerunt Rüdolfus miles dictus de Vegersheim, Heinricus Marsilius 5
civis Argentinensis, Nycholaus filius quondam Cünonis inier mercalores, Simundus
dictus Seilere, Gotfridus sacerdos vicarius sancti Laurentii, Hugo Stollo, scultetus
de Osthoven. ne autem inier nos vel successores aut heredes noslros ex una parte
et priorem et fratres anledictos ex altera super prelibata vendilione dictorum
bonorum legitlime celebrala possit in posterum discordia vel aliquis scrupulus lo
queslionis suboriri et ut dictus venditionis conlraclus firmus et slabilis in perpeluum
perseveret, coram viris fide dignis , videlicet Burcardo plebano de Hittenbeim,
Cünrado milite de Sleingazzen, Heinrico et Hessone germanis, Hugone villico et
Jacobo fratre suo, Waltero precone, Heinrico de Hesse, Ülrioo et sculleto de Ost-
hoven renunciavimus una cum pueris noslris et renunciamus per presentes pro is
nobis et noslris heredibus universis omni juri * et actioni nobis et ipsis noslris
heredibus in antediclis bonis conpetenti et in posterum conpelituro alque in
integrum reslilutioni et quolibet juris auxilio civilis et canonici, per quod prefata
bona retrabere j>osscmus et avocare a priore et fratribus antediclis. ego eliam Uta
confiteor et prolestor publice per presentes, quod juravi et juro taclis sacrosanclis, 20
quod numquam repetam in judicio aliquo vel extra Judicium prefata bona, sive
fuissent dos mea sive non, a priore et fratribus antediclis nee ipsos inpediam in
eisdem. et in testimonium et evidenciam alque probationem omnium premissorum
o
nos Arnoldus et Uta anledicti presentem paginam sigillis venerabilis domini noslri
Heinrici Argentinensis episcopi et mei Arnoldi, cujus sigillo ego Uta, cum proprium 25
sigillum non habeam, in presentibus sum contenla, sigillalam priori^ et fratribus
sepe diotis duximus conferendam. nos Heinricus dei gralia Argentinensis episcopus
confitemur et publice proleslamur presentium tenore, quod ad pelilionem et inslantiam
Arnoldi et Ute uxoris sue predictorum presentibus noslrum appendimus sigillum in
perpeluam memoriam omnium prescriptorum. datum Argenline anno domini 1259, ao
proxima dominica post purificalionem beale virginis Marie.
B aus Siraßb. Bez.-A. G fasc. 5749 or. mb. c. 3 »ig. pend. delapsis.
433. Mechtilä die Aebiissin und der Content des St. Stephamklosters zu
Straßburg verpflichten sich, dem St. Agneskloster daselbst für drei Gedenktage
jährlich je 5 Solidi von ihren Gütern zu Berstett zu zahlen. 1259 Februar. 33
Mehtildis divina Providentia bumilis abbatissa sancti Stepbani lotusque con-
ventus •= ejusdem ecclesie Argentinensis universis presens scriptum inspecturis
noticiam subscriptorum. sciant universi ac singuli, quod nos abbatissa et
a) B jure, b) B priore. c) B convetus.
12S9 997
convcntus sancti Stq)hani ArKeiiiiinM-ii-^ priorisse monasterii sancte Agnclu eju»-
tleniqiie conveului cxtru tmirus civituli» de {KysMesaionibtu coUalis ccclesie ooitra •
Mclitildi de Kiutwilrc concanonica noslra, tiilia in villa et in baono Berstete.
|iruinittiimis tiüs Süluluros singulis annü in tribuM anniversarii«, quc apud predkliim
& tiioiiusli-riuin sunclv AkiicUs reculuntur, in qiiulibet auniveraario quinque scrfidcw
Argi-nliiienscs. qiie uiiiiivcräuria in subscriptis tcniiini» commemorantur, io fieslo •
vidclicet Stcphani papc anuiversarium H&doUi de Liebtinberc quondam prepotitt Amt. »
sancti Thomc ', in feslo Barnabe apostoli Godfridi clerici, item aoniTenarium vm>< f
M(Oitildis d(; Kinlwilre, püst(|nani de prcscnli seculo niifp^verit. et ad heo implenda
lü et fideliti-r obscrvunda nos abtMilissa et cunvcntuä prenominaü monasimo saocta
Agiietis per presenteä ubligamus, postqiiani ex niortc Meblildü de Rotbacb, eoi
usufruclus dictürum bonorum pro tempore vile sue cedere dinoscitur, potaeanooet
prefulo ad nos liberc et absolute pcrvenerint. et in borum evidenliam et IcatimoniiuD,
nc n nobis qnicquam de premissis infringi voleat, prcseuti cedule sigilla oostra
15 iippctRliiniis. duliiiii uuiiu domini IV^ö'J, mcnsc februarii.
/{ (IX« Straßb. Ties.-A. H fasc. 3117 or. mb. e. 3 9ig. pemL
434. Bischof Ueinrich und dai Domcapitel ton Straßbnrg unteratfiem die weiter«
Ucberbauung der Almende vom Steinburgthor bis tum Waeeneek. 1259 Februar.
Nos II[eiuricus] dci gralia Argcntinensis episcopus lotumque capilulum Argenti-
90 nensis ccclesie universis tarn presentibus quam futuris volumus esse notum, quod
nos oreas illas, que vulgariter almcndc nuncupanlur, sitas juxla pontem ex parte
altera portc Steinenburgetör, et prolenduntur a domo Guntbrami et Stebellini
fralrum fubrorura de novo ibidem conslructa supra ripam vallis continue luqne ad
turrim diclam Wuseneke ', que in nostra ordinatioue ac disposilione coosistUQt, non
e pcrmittemus de cctero inediücari aul aliqua ediiicia eisdem areis interponi , sed
vohunus, quod nbsque omni edilicio in posttTum usui publico paleant et in erum.
quibuscunque insuper in jam dictis areis cditicantibiis seu edilic^rc conanlibus DO*
bona fide opponemus et contra tales per censuram ecclesiaslicam procedcmus atqoe
a suo proposilo dcsislcre conpellemus. id enim non solum nobis et ccclesie oostra
ao verum etium conmuni utilitnti, cujus atTectamus comoilum, i cxpedirc. in
quorum cvidentiam et lirmitatem })orpetuam est prcsens litera ..r,...».am nostronim
munimiue consignata. actum anno domini 1:^>0, meusc fcbroario.
fi tmt Straßb. Bti.-A. 0 fase. 888 or. «6. c. 3 $ig. pend. /<k«m.
> Erscheint urkumBich tum leitten Mal im Jahre t33l. Oft. wr. tSS.
X. " Vcrgl. :itraßb. Oanitn- m. Hemtnmmm i. MitUiaUtr & U9 «. StU>crmaim Loni/ynrA. d. SiaA
Stmlfl). S. 160.
328 12 5 9
435. Bischof Heinrich von Straßhirg heurkundet einen Vergleich über die
Steuerpflicht des Stiftshofes zu Reichstett zwischen dem Domcanonicus Otto von
Entringen, dem gegenwärtigen Inhaber desselben, und dem bischöflichen Schultheiß
Walther, dem, Vogt jenes Dorfes. 1259 März 13.
H[einricus] dei gracia Argenlinensis episcopus universis presenles litteras inspec- 5
Iuris noliciam subscriptorum. scire volumus universos, quod, cum fidelis noster
Waltherus scultetus ac ministerialis ecclesie nostre de cullon ac homini habitanti
in curia Rinstetin Argenlinensis diocesis exacciones diversas exigeret et super boc
inter Otlonem dictum de Entbringin canonicum Argentinensem , qui tanquam
claustrale feodum eandem curiam cum suis pertinenciis oblinebat, ex una parte et lo
eundem Waltberum ville predicle advocatum ex altera orta esset materia questionis,
tandem inter partes predictas conposicio talis intercessit et a parlibus extitit appro-
bata : videlicet quod singulis annis cultor sive babitator«, qui nunc est et pro
tempore fuerit in curia prenotata, dabit scultelo predicto et suis successoribus in
perpetuum tria quartalia trilici et quatuor solides monete legalis ipsamque frumenli i5
ac pecunie quantilatem presentabit eidem in villa predicta Rinstetin vel in civitate
Argentinensi liberque erit dictus cultor sive habitator in posterum ab omni exac-
cione, angariis, talliis, procuracionibus et berbariis, qui vulgariter berberge dicuntur.
itaque neque per se neque per alios aliqua eidem et suis posteris exbibebit obse-
quia ; sed plena pocius gaudebit liberlate. et si forte contigerit ab eodem Ottone 20
vel suis successoribus in curia prefala poni bominem proprium suum vel allerius ^
cujuscunque, nicbil eidem serviet nee aliquas ab eo extorquebit herbarias, angarias,
perangarias, exacciones seu procuraciones, prout superius est pretactum. in bujus
rei evidenciam presentes litteras sigillo nostro conmunitas presentibus tradimus
testimoniales. 25
Ego Waltberus scultetus Argenlinensis in predictam ordinacionem consensi ac
in evidenciam premissorum presenti scripto sigillum domini mei episcopi Argenli-
nensis et meum apponi procuravi in presencia subscriptorum, scilicet Eberbardi de
Entbringin', Eberbardi de Sülze archidiaconorum Argenlinensium, Bertboldi de
Diersberc, Alberli de Talmcssingen, Alberli de Steineburne canonicorum Argenti- 30
nensium, raagistri Cuuradi dicti Leitreche canonici sancli Tbome"^ Argenlinensis,
Günonis militis dicti Vrigen. actum anno domini 1259, 3 idus marcii.
B aus Straßb. Bez.-A. G fasc. 1340 or. mh. c. 4 sig. pend. laesis.
a} B cultorem sive babitatorem. b] B alterus.
1 Derselbe erscheint mit dem Domcanonicus Walramns de Gerolczecke und Bertoldus de Diedels- 35
dorf canonicus s. Stephani Argentinensis als Schiedsrichter in einem Streit des Klosters Schwarzach
mit den Herren von WindecJc, 1259 Juni 5 (nonis junii). Karlsr. G. L. A. Copialbuch der Abtei
Schwarzach nr. 733 fol. 67.
2 Cünradus dictus Leitreche canonicus sancti Thome erscheint auch aJs Zeuge in einer Urkunde
des Grafen Rudolph von Habsburg, laut welcher derselbe seitw Güter zu Nordhausen der Straßburger 40
KircJw schenkt, 1258 November 8 (feria 6 ante festum Martini). Straßb. Bez.-A. G nr. 60 or. tnb. c.
sig. pend.
1250 9»
436. Bischof Heinrich und das Domcapitel ton StraCthurg rrrpßiektett liek
eidlich, das slätUische SchuUheißen- und Richteramt nicht mehr auf Ltbm$$«U
zu rerleiheii. l'<*r){) April 30.
Iliriiiricu.s| (Ifi ^TiiUii opiscopus, pri'positiis, decniin^ ("Ii;;.';']M' > ipidilmn >ii !■ »ie
n Argeiiliiieiisi» ormiibus imptTiH.-liium. quia nunimlli Icmpui aus iiaiicaUi pultAUü»
dominium sive seculuris potestalis gcrenlcs officium immunitateni eodenuliouB
ledere iic minucrc lamquam lionoris et prinlcgii ccclesiaram inndi moliuntur, nos,
qui ciiroin porsuntirum ecclesiasticarum et << ' ' ui nobis sabjeclamiii gerimot
(>t toiieinus, ad lutelam, ut conamiiia talium tüi.. ..■ ..nia et ausua drtffflithilw oom-
lu pescuinus, iibi et in quantum possumiis, rcmcdium invenire sludeimts, nt aoliis
subjfcto ecclesie et persona sui juris integritate ac pleniludine libeiiaüs lelentur et
temcruria malignonnn audacia et insolenlium maligna temerilas propulselor. sane
cum Hcultcti et judices nostrc civitatis Argcntinensis, qui temporalis justide in ipM
civilale aclenus hubebutit ofliiüum et excculioaem, mulla in pcraonis ecelfwarttd« et
\t, ecciesiis cummiscrinl delcstabilia, nos, ne id de cetero bujusmodi ofQciorum pre-
textu fieri valeat, volentes soUicile providcre talibusquc ausibus malignis presidiis
congruis obviurc, ])rehuliitü Iruclntu cüinmuni ac dcliboraliouc diligcnti ordlnamiM
et staluimus, ut scultoli et judicum duorum oflicia et Jura, quc per nostrae aote-
cessores episcopos rouferri actenus in civitate Argcnlinensi consuevcrunt, de oetero
ao per nos vidclicet episcopum, cum jam vacet, vel noslros successorea cuiquam non
infcodcntur vel conferantur nee concedantur ad tempore vite cujuslibet quolibetre
alio modo, sed per noslros sticcessores episcopos et nos videlicet episcopum. rctentia
reddilibus et utililatibus dictorum oniciorum, eadcm Iribus i>crsonis yduncis deum
timentibus jusliciam et honorem ecclesiaslicum diligentibus eorundem ofllciorum
« committatur execulio ipsisquc preficiantur, a qtiibus, cum expcdierit, rcTocari
valeanl" sine qucslione et impcdimenio quolibet aliisque {Ktssinl committi sccundum
nostruni uoslrorumque arbitrium succcssorum. baue igilur ordinalioncm et statutum,
per quam honori noslre ecclesie consulitur et ulilitati libertatique ccclesiasUcc pro-
videlur, nos servaluros promiltimus (ide data et nostros successorcs. nee in oontra-
a) rium quic(iuoiii fuoiemus noslro vel ecclesie seu episcopalis dignitatis nomine neo
contra ipsuin inipetrabimus a scde apostolica vel quoquam alio aul impetratia
utemur a quocumquc vel impetrationera ratani babebinius ; sed ipsum statutum
lucbinnir et defendenius. que omnia et singula nos facturos et serralaros juramos
per dcum verum et vivum et sancta dci evangelia nostris manibus jam subjccta.
:c qucinlik't olinni Pi)iscopum fulurutn nobis procurabimus bujusmodi prestalonim jora-
uiontuin bunu lidu et servuturum. nulium cliam de cetero rccipicmus in canonicum
ncc admiltemus ad actus canonie, nisi et ipse bujusmodi prastiterit jununen-
tum. actum anno domini 1250, pridie kalendas may.
li in« f^traüb. lUs.-A. Q faic. 2719 or. mb. c. 3 ti>i ■ — '
*> H I rillt, ihiil or. mb. c. J fig. iKttd
■} S tiUm.
49
330 12 5 9
437. Vertrag der Bürger von Straßburg und Saarburg über die Verfolgung
von Schuldklagen. 1259 Mai 5 Zabern.
Nos Plecel sculletus et jurali necnon universitas civium Sarburgensium notum
facimus omnibus presens scriptum inluenlibus, nos et cives Argenlinenses in hoc
convenisse, quod in neutra civitale aliquis civis alterum civem debeat in rebus vel s
persona gravare vel occupare per Judicium vel sine judicio nisi solummodo specialem
debitorem, qui debitum persolvere promisit aut fidejussorem se obligavit. si aulem
probare polueril aliquis evidenter, quod justitia sibi denegata fuerit, ille, querimonia
prius deposita, pignora poterit accipere et per Judicium teuere, quousque suam
justitiam prosequalur. in cujus rei memoriam et Stabilitäten! presentes litteras dedi- lo
mus civibus Argenlinensibus testimoniales sigilli nostre civitatis munimine robo-
ratas. acta sunt hec apud Zaverniam feria 2 post festum inventionis sancte
crucis, anno domini 1259, mediantibus honestis viris, videlicel ex parte nostre
civitatis domino Walthero de Escbeym et Hugone de Weltringen procuratore, ex
parte vero civium Argeutinensium Heinrico Marsilio et Gerungo de Ilagenowe i5
ceterisque honestis viris.
M. aus Miltenberg. Hobel-Stift, or. mb. c. sig. pend.
Gedruckt aus dem Briefbucli A fol. ISSb i. Straßb. St. A. bei Wencker Appar. et instr.
archiv. p. 181 nr. 1; Zeitschr. für Gesch. d. Oberrh. XXI, 61.
438. Pabsi Alexander IV nimmt das Straßburger St. Arbogastskloster in sei?ien ao
beso7idern Schutz und bestätigt ihm seinen gesammten Besitz. 1259 Mai 27 Anagni.
\ Alexander episcopus servus servorum dei dilectis filiis . . preposito ecclesie
sancti Arbogasli extra muros Argenlinenses ejusque fratribus tarn presentibus quam
futuris regulärem vitam professis in perpetuum. \ religiosam vitam [iceiter mutatis
mutandis wie in nr. 292 bis illibata permaneant]. in quibus hec propriis duximus 25
exprimenda vocabulis : locum ipsum, in quo prefata ecclesia sita est, cum omnibus
perlinenliis suis, decimas et orlos, quos habetis in insulis et litore super aquam,
que Alle ^ vulgariler nuncupatur, villam, que dicilur Olenkelein •', cum decimis et
omnibus pertinenliis suis, navigium ad opus transeunfium, quod habetis ibidem,
decimas, terras, possessiones et vineas, quas habetis in villa, que dicitur Castinetum, 30
decimas, terras, possessiones, ortos et vineas, quas habetis in villa de Dorolfsheim ",
decimas, possessiones, ortos et vineas, quas habetis in villa Hermotesheim vulgariler
appellala, decimas, terras, ortos et possessiones, quas habelis in villa, que Alldorf
nominatur, curtes, maneria, terras, possessiones et ortos, que habetis in villis
Lupotesheim*^, sancta Aurelia, Lampertheim, Creicheshim ® , Munolvesheim, Bisseves- 35
heim^ , Halceilieim s, Durningen et Cuceleheim'' vulgariler nuncupalis, curias, vineas,
terras, possessiones, orlos et prata , que habelis in villis, que Igemaleisheim ',
a) S Alse. b) S Otenkelin. c) S Dorolzheim. d) S Lupolzheim. e) S Cerichesheim . f) S
Bischovesheim. g) S Holzheim, h) S Cucelshen. i) S Ingemarsheim ,
1259 «H
Bissovcshoiin, Ephiche, Cercewcll«, Benevcll '', Hin"'-"'-''<>iin, Scbefemhetm*. Lm-
gülvcHhcitn, IVjti-nliRitn '', Ilunesvelt communiter üj nr, silvam, quam balielis
in villa Iclicnheim vulgaritor oppellata, curias, possestiones, agros, ortoe et praU
in villis, qi»! Rinslole", Oirenlieiin, Fresenheim, Bovcshcim, Chungeshorem ' n
s lantnr, domos, curias, ortos et inolendina cum aquanim decursibus et oouuiius
pcrtincnliis canundom, que habelis in civilale Argentincosi, oam terris, pratis,
vincis, nemoribus, usuagiis et pascuis in bosco et piano, in aquis et molendini»,
in viis et scmitis et omnibus aliis libcrtatibus et immunitatibus suis. Moe Doralinm
\wci(er miitfitii inuCnnd'm wie in 7ir. i*0'^ bis invoniant amen ameo].
10 (().) Ego Alexander calbolicu ccclesie cpiscopus subscripsi. (11.)
4- Ego Odo Tusculanus episcopus subscripsi. 4- ego Stephanus Prenesliima
cpiscopus subscripsi. -f ego Riccardus sancti Angeli diaconus cardinalis subacripd.
-f- ego fralcr Jobannes tiluli sancti Laurontii in Lucina presbrter cardinalM
subscripsi. 4- ego frntor Hugo lituli sancte Sabine pr ■ ' • ' - cardinalis sobscrifMi.
I» 4- ego Otlavianus sanolc Marie invialate diaconus > >s sabscripsi. 4- ego
Jobannes sancti Nicolai in carcere Tulliano diaconus cardinalis subscripsi. 4- ego
Ollobonus sancti Adriani diaconus cardinalis subscripsi.
Diiluni Anagnie per nianum magistri Jordani sancle Homnne ecclesie notarii et
vicecancellarii, ü kalcndus junii, indirlione 2, incarnationis domitiice unno lliöü.
w pontificatus vero domini ' Alcxandri pape quarli anno quinlo.
// au» Straßh. Ilosp. A. Ia<l. 91 fa«c. 1 or. mb. c. bnlla pend. Aitf der SAeitiät MW
gleicher lliind, wie m scheint : andi benigne C.
r^^ S coli. Straßh. St. A. Vonl Dreizehn. Ocw. Corp. A lad. 60 My>. mb. 9te. XJV itmmU:
^^H Oedruckt aun ilctn l^rimlegienhuche von St. Arbogatt foi. 8 i. StraBb. Bu.-A. 0 lue. 170O
^^^ bei Grandiäier üeuvr. intd. III, i'ö.S nr. 160.
439. Bischof Jleinrick und das DomcapiUl um Straßburg beurkunden, daß
das Jung St. Pelerscapitel daselbst seinen jenseits der BreutcA be/indliehen Hof
gegen fünf bei ISt. AureHen gelegene Oärten des Slr^ißburijer B9rqers Reimhöld
Stubetirceg eingetauscht habe. 1259 Juni 16.
BO Nos II[einricus] dei gratia episcopus tolumquc capitulum Arge!''"
notum fnciunis omnibus presentium inspectoribus, quod . . prepo.-.
et capitulum sancti Petri Argcntincnsis, ecclesie sue utilitate pensata, curiam ipsorum
silam »illra üruscam juxta curiam R[eiroboldij civis Argentincnsis dicti Stubcnwcc
pro quinque orlis ipsius R|eimboldi] apud ccclesiam sancte Aurelie ailis * pennutanint
•x, Iradeutes et conlorentes eidem R[eimboldo] diciam curiam libere tk pleno jure
pcrpetuo possidcndam. ipsc vcro R[cimboldus] ecouverso de consensn et voluntate
•) a Kercevell. b) .9 BenTolt. c) 8 SdMfcnbaim. d) S BftlMÜMbi. •} S RiMliti. 1) 8 Ckm-
geshoTen. p) H donai.
t rfr iir .II.S.
332 12 5 9
sue uxoris domine Anne liberonimque suorum de eadem Anna procreatorum ^ , quibus
juxta suam ordinationem pre celeris suis pueris iidcm orti post suum obitura
debebant cedere, eosdem quinque orlos diclo capitulo assignavit et conlulit solutos
ab omni censu et quolibet honere libere et jure proprio tenendos et perpetuo
possidendos. pueri etiam ipsius antedicti R[eimboldi] in dicta succedent sibi curia 5
omneque jus in ipsa habebunt sine cujusquam coutradicione, quod in orlis prefatis
habebant vel fuerant habituri, renunciantes omni juri ipsis in sepe dictis ortis
conpetenti seu conpeliluro. predictus insuper R[cimboldus] defensorem ac warandum
prescriplorum ortorum apud dictum capilulum se constituit promiltens se facturum
et procuralurum, quod pueri, quorum mentio superius est habita, cum ad annos lo
majores devenerint, jam dictam permutationem ratam per omnia tenebunt atque
firmam. et quoniam prediclorura curie videlicet et ortorum permutacionem dicte
ecclesie sancti Petri utilem invenimus esse et profituam, binc est quod ipsam
approbamus ratamque lenemus et acceptam , in horum evidenliam sigilla nostra
presentibus appendentes ad peticionem parcium predictarum. nos . . prepositus, . . is
decanus totumque capitulum sancti Petri et ego R[cimboldus] dictus Stubenwec,
considerata utilitale et pensata diligenter tarn ecclesie predicte quam puerorum mei
R[eimboldi} sepe dicli, prefatum permutationis tytulum ralum per omnia habemus
atque firmum, confitentes et recognoscentcs universa et singula suprascripta et ad
ea fideliter observanda et adinplenda nos presentibus obligamus. in quorum certi- 20
ludinem est preseus liltera sigillo nostri capituli sancti Pelri una cum reverendi
patris nostri ac domini episcopi et capituli necnon civitatis Argentinensis sigillorum
munimine consignata. ego R[eimboldus] dictus Stubenwec sigillo civitatis Argenti-
nensis ad meas et dicti capituli sancti Petri preces presentibus appenso sum
contenlus. actum anno domini 1259, IG kalendas julii. 25
B aus Straßb. Bez.-A. H fasc. 3117 or. nib. c. 4 sig. pend. Jaesis.
440. Die Ritter Hu!jio und Lentfrid Brüder von Steinburgthor und Werner
Stampf verkaufen dem Dekan der Speierer Kirche Walram von Oeroldseck ihren
am Steinburgthor zu Straßburg gelegenen Hof für 130 Mark Silber. 1259 Juni 21.
Nos Hugo et Lentfridus fratres de Steinburgetor ac Wernherus dictus Slampb 30
milites recognoscimus et tenore presentium publice prolestamur, quod una de
consensu expresso uxorum et puerorum nostrorum pro communi comodo et utilitate
honorabili domino Walrammo de Geroltsecke decano ecclesie Spirensis ' curiam
noslram sitam Argentine in loco dicto Steinburgetor 2 cum iaedificatis et adtinenciis
a] B procreaüs. 35
1 E. Lehr erwähnt im Bull, de la societe p. la cotiserv. d. monum. historiq. d'AUace nouv. serie
VIII, 1, 114 neben der obigen Urkumle tioch eine zweite, in einer deutschen Uehersetzung des 14ten .
Jahrh. erluüten, laut icelcher der Straßburger Domcanonicus Walram von Geroldsech im Jahr 1358
Juli 28 für sein und seines verstorbmn Bruders Stephan Seelenheil von Scluiffolsheimer Gütern eine
Pfründe an der Straßburger Dcnnkirclie stiftete. 40
2 Vergl. Straßb. Gassen- u. Häusernamen i. Mittelalter S. 119.
1260 aoB
univcrsis ex contractu vendicionis pro triginta et ccntum marcü argenti legalia com
omni jnro doniinii soii proprietnrio liluTiim et alisoliilam sine oontradicUone qoalibet
prcscnli scripto cünferiinu» et [>o,t tnidilioncin plenariam aflBignamas. igitur oe
vcndicio dictu curie cum oninibus Juribus rite et rntionatiiliter celebrata et traditMoe
s perfecta dcinccps per nos aul uxores nostms acu qtios'-untjue saocflMorM noitnit
irriluri valent (piotpiomüdo, nos et hcredes nostros tamquam warandos prefsto
domino Walranuno pru dicta curia et omnibus, que cidem adtincnt, pro erietiooe
et nc impediuliir contra justicium in jure dictc curic, prescnlibus obUgamii*,
rcnunciantcs exccptioni non nunierulc pecunic, non tradite, non reoepte et omni
10 privilcgio et auxilio juris canonici et cirilis, per que nos vel nostri suooetsores de
cetera conlrn di(;tum dominum Walramnuim sou quemlilM>t alium pnnnc noorc lil dide
curic juvuri possi-mus quuad dictam curiam aliquatenus ac defendi. ne autrai
quibusdam usitatis artibus co, quo de verbo ad vcrbum prebabita sunt, frustrari
possint aliqua ratione, sigilla revercndi domini nostri . . Argcntinensis epiaoopi.
i& domini Gunlli)>ri de Lnndesbcrc , univcrsilatis civium Argentincnsium ac noetra
presentibus sunt nppensa in probationcin et evidentiam premi.ssonim. dalum anno
domini 1250, 11 kolcndas julii. et quia ego Lcntfridus sigillura non babeo, sigUlo
fratris mci Ilugonis prcfati cum appensione prcsentium sum contentus. acta sunt
hcc anno et die predictis, prcsentibus dominis Bertoldo de Ohscnstein archidiacono
■HO Argcnlinensi, Alberto de Talmeszingen cnnonico Argentinensi, v.-' '- " o
scolaslico llaselacensi, I'unlino cantore ecdesie sancli l'etri Arg' : l , 'mub
diclo l'atruo prebendario ccclesie Argcntinensis, niagistro Conrado Kelbelino de
Rodcsbcim, Conrado in Porta do Geispotsbeim, Reimaro dicto Scb&b de Utenbcim
militibus et aliis (piam pltiribus. nos lleinricus dei gralia episcopus Argcntinensis,
25 Uunllierus de Laudesbcrc et univcrsilas civium Argentincnsium fi'l i^i;t!..ii..n,
Ilugonis, Lcnlfridi et Wcruheri aulediutorum sigilla nostra buic scripl .s
perpctuo duratura.
T au» Straßb. Thom. Ä. docnm. hiit. l»d. 24 or. mb. e. S »ig. pend. Die Sit<;ei Wmtker
Stampf» tmd Hwg&i von äteinbmrgtltor »tigm äittiBte Bhmu m FtUL
au \\\. Pafist Alexander IV befiefiH dem /;'/.'' ^/ ';<»i, er möge hiscHof
und Clerus der D'uecese Straßhurg xeranhw'ii, ihr'- / je Ualtumg gegen die
Dominikaner daselbst aufzugeben, und widrigen falls strafend einsckreiten. 1259 Juni
25 Anagni.
Alexander episcopus senrus servorum dei venerabili fratri . . archiepiaoopo
X, Bisuntinensi salulcm et aposlolicam bcnedirtionem. gravis dilectorum filiorum . .
prioris et frntnim predicatorum Argentincnsium nobis est oblala querela, qood
vencrabilis fraler nustcr . . episcopus et capitulum Argcntincnse ad diotoe priorem
et fratres proptor dcum, cujus obsequiis sunt astricti, debitam reTerenliam non
babcntes inter diversa gravamina, quibus tam ipsi quam nonnuUi clerici eoclesiarum
10 earundem " civitatis et diooesia cos frequcnler opprimunt et affligunl, parrochiania
») T I KtftaÜatanB.
334 12 59
ecclesiarum ipsarum et aliis subditis suis, ne ad predicationem et divina officia
audienda festivis vel feriatis diebus etiam, postquam in propriis parrochialibus
ecclesiis audierint soilempnia missarum , accedant , propria temeritate inhibere
presumunt in eos ex diclis parrochianis, qui secus fecerint, excommunicalionum
sententias proferendo et, quod est auditu horribile, illis*, qui apud ecclesiam 5
dictorum prioris et fratrum sepulturam eligunt, in extremis ausu nephario eccle-
siastica denegant sacramenla in dictorum prioris et fratrum prejudicium et prefati
ordinis non modicum detrimentum. et licet nos eidem episcopo ac prelatis et
universo clero dictarum civitatis et diocesis per nostras lilteras sub certa forma
preces direxerimus et mandata^, ut idem episcopus prelatos et clericos ipsos ab lo
hujusmodi presumptiouibus desistere juxta officii sui debitum coherceret ac iidem
prelati et clerici a premissis et quibuslibet molestiis dictorum prioris et fratrum
omnino cessarent, quia tarnen ipsi hujusmodi precibus et mandatis parere pro suc
voluntatis libito non curarunt, iidem prior et fratres ad apostolice sedis presidium
propter hoc duxerunt humiliter recurrendum. nos igitur eorum gravamina, sicut i5
nee debemus'', pati noientes fraternitati tue per apostolica scripta mandamus,
qualinus episcopum, prelatos et clericos eosdem ac eorum singulos moneas altentius
et inducas, ut iidem episcopus et prelati dictas sententias per se ipsos infra quin-
decim dies post monitionem tuam revocare procurent, eisque inhibeas, ut proferre
similes de cetero non atteniptent, sed tam ipsi quam dicti clerici a supradictis et 20
quibuscumque aliis fratrum ipsorum indebitis gravaminibus penitus conquiescant.
quodsi forte ipsi monitis tuis acquiescere in hac parte noluerint, tu eos a grava-
minibus ipsis auctoritate noslra compescens ac relaxans dictas sententias jam
prolatas, ahas, quas post inhibitionem tuam taliter promulgari contigerit, dccernas
irritas et inanes, contradictores districtione, qua convenit, appellatione postposita 25
compescendo, non obstante, si aliquibus a sede apostolica sit indultum, quod suspendi
vel interdici aut excommunicari non possint, sive aliqua indulgentia ipsius sedis,
per quam effectus mandati nostri in hac parte impediri valeat vel diflerri et de qua
in litteris nostris plenam et expressam oporteal fieri mentionem, et constitutione de
duabus dietis edita in concilio generali 2, dummodo ultra terliam vel quartam ahquis ao
extra suam diocesim auctoritate presentium ad Judicium non Irahatur. datum
Anagnie 7 kalendas julii, pontificalus nostri anno quinto.
T aus Straßb. Thom. Ä. Dominicains lad. 3 or. mh. c. buHa pend. Auf dem untern Rande
rechts A. 6, attf dem Rücken predicatomm, beide Vermerke, tcie es scheint, von der
Hand der Urkunde. 3ö
T 1 coli. ibid. or. mb. c. buUa pend. ^
a) T< illi. b) 7*1 add. amplius.
. 1 Cfr. nr. 420.
2 Cfr. nr. 354 not. 2.
3 Ebenda befindet sich im Original tioch ein ganz gleichlautendes Mandat Alexanders I\ an den 40
Erzbischof von Besangon, 1260 März 9 Änagni (7 idus martii pontificatus anno scxto). Kurz scizzirt
hat den Inhalt aller dieser auf die Uuterdrückting der Dominikaner zu Straßburg bezüglichen Stücke
Ch. Schmidt Notice sur le couvent et Veglise des dominicains de Strasbourg im BuU. de la societe p. la
conserv. d. monum. historiq. d'Alsace nouv. serie IX, 1, 161 ff.
1260 aas
442. Pabst Alexander JV erklärt auf Bitten der Straßhurger Dominikaner alle
gegen sie gerichteten Strafsentenzen deutscher Oeistlicken für nichtig nnd wir'
kungslos, sofern sie gegen ihre päbstlichen Privilegien verstoßen. 1259 Juni 27
Anagni.
B AloxaiidtT opiscüijus scrvus servorum dei diluclis ßliis . . priori et fralnliu-.
ordini» prediculürum Argcnlinensibus salulcm et a|)oslulicam beiicdictiuncin. mfriliü
roligiuiiis vesirc indiiciinur, iil, que digiie de|K}äcitis, ud cxaudiliuni:« graliam admiU
lumus. exhibila siquidcm iiühis veslru ])elitio conlinebal, quud noDuulli cpiacopi ac
prclati et reclorcs ecclcsiuruin ac alii clerici per Alamaniam consUluli* tndulgeoliis
10 oc ])rivilL>(^is vobis ab opostülica sede concessis tniniinc dercrctitcs inlerdum in
vüs cuntru eoniin teiiurt-s iiilurdicli, suspcasiuiiiä et cxcommunicalioDis seDleaüaA
prüiaulgare presuinunl, super quo aiwslülice pruvisiooiü rcmcdium iinploraslis. dos
ituque veslris supplicaliüuibus inclinali omncs eentcDlias, quas dicli episoopi, prelali,
reclores cl durici in voh seu veslruin aliquctn aul lucuin vcslrum seu quoscomque
!■' aliuä uccasiuiic vestri talilcr contra indiilla vobis cl ordini vi-stro a prefata sede
concessa imposlerum ferre prcsumpserint, quoad ]>crsunas veslras cl locum irritas
decerniuius et inanos, quoad alios vero, in quos occasione vc»lri eas fern couligeril,
ceuscinus pcnitus irrilaudas. nuUi ergo oninino liominum liceal baue {«ginam noslr«
constilutionis infririgere vcl ci ausu leuicrario conlrairc. si quis auletn hoc altemptare
% presunipscril, indigiialiuiiein oinnipolentis dei el beatoruin Petri cl i'auli apostolonim
ejus sc noverit iucursunim. dalutn Anagnie 5 kaleudas julii, ponülicalus noatri
aunu quinlo.
T au» fslraßb. Thom. A. DominicAins lad. 3 or. wh. e. (mOci pemL AmS dem tmttrm
rechts R. PTöc., auf dem Eäcken predic«toram, AIle$, me m «e>rfiit, «M 4fr Hami dir
Urkunde.
443. Das St. Thotnascapitel zu Straßburg verleAnt eine überbaute HofttiU« an
der St. Thoniasbrücke daselbst an Konrad den Diener seines Schenken Sifrid.
1350 Juli.
Decanus tolumque capitulum sancli Thome Argenlincnsis univenis presenüum
ao inspectoribus sahilem et crederc subnolalis. constarc volumus universis tom
prt'senlibns quam fuluris, quod nos Cünrado fatnulo Sivridi noslri pincrroe ei
Mohlliildi uxori suc nccnon liberis el beredibus corumdcm aream quandam nostre
i'oolcsic atlinentem in {)onte sancli Thome silani, out domus qucdam est saper-
odilioula, quo douiu:« Kapolarii nuncupatur, de conmuni consensu locaTimas seti
B concossimus porpotuo posäidendam scilicel sub hac forma, ul pnrfalus C&nradus vel
heredes ipsius uobis sive noslro capitulo singulis aunis qualuor unoeas e( dimidiam
ac Ires cui)onos de jam dicta arco pro consu anuuo debeenl assigoare, hoc adjecto,
ul ccnsus prelibati noc o nobis ncc a nostris suooessoribus aliqualinus debeanl
augmcntari. adicimus olium, si Cfinradus sepe dictus vd horedum suomm aliquis
■) T roDsUlui.
336 1259
alicui alteri domum vendiderit suprataclam, quicumque emptor exstiterit, eodem jure
quo et ipse Cünradus vel heredes sui in possessionem ejusdem aree fungi debeal
et gaudere. insuper quicumque post obitum ipsius Cunradi aream possederil scpe-
fatam, sive heres fuerit sive non, nobis debet in noslro jure, quod ershatz dicitur,
respondere. in hujus rei teslimonium et evidentiam presentem cedulam noslri sigillo
capiluli duximus roborandam. datum anno domini 1259, mense julio.
T aus Straßb. Thom. A. Titres lad. 20 or. mb. c. sig. pend.
444. Bischof Heinrich, von Straßhnrg beurkundet, daß die Herren Heinrich
und Ludwig von Lichtenberg, Vögte von Straßburg, sich für die Beilegung ihres
Zwistes mit der Stadt Straßburg mit 500 Mark Silber verbürgt und sieben genannte lo
Bürgen dafür gestellt haben. 1259 September 17.
Nos Heinricus dei gratia Argentinensis episcopus notum facimus omnibus
presens scriplum inspecturis, quod Heinricus et Ludewicus de Liebtenberc advocali
Argentinenses super discordia, que inter ipsos et civitatem nostram Argentinensem
vertebatur , hos dederunt fidejussores , videlicet comilem Sigebertum , comitem i»
Heinricum de Aspermont, Fridericum de Etendorf, Symundum de Ilobvelden,
Weruherum dictum Criec de Hohvelden, Ilugonem de Lupfenstein et Willehelmum
de Brümat pro quingenlis raarcis argenti sub tali forma, quod, quicquid quinque
arbitri, qui super predicta discordia sopienda sunt electi i, decreverint faciendum,
ipsi domini de Liebtenberc faciant pro parte sua et ralam teneant composilionem ao
super hoc ordinatam sine fraude et dolo. si autem, quod absit, hoc non fecerint,
predicti fidejussores presenlabunt se, ammonilione facta, obsides in civitatem Argenti-
nensem inde non egressuri, nisi compositione ordinata a domnis de Liebtenberc
completa vel quingentis marcis argenti civitati Argentinensi persolutis. in cujus rei
memoriam et stabilitatem nos Heinricus Argentinensis episcopus ad peticionem as
predictorum dominorum de Liebtenberc presentes litteras dedimus civitati nostre
Argentinensi testimoniales sigillo nostro roboralas. datum festo sancli Lamperti,
anno domini 1259.
S aus Straßb. St. A. Gew. u. d. Pfalz lad. 230 or. mb. c. sig. pend.
445. Bischof Heinrich von Straßburg beurkundet, daß die Herren Heinrich 3o
und Ludwig von Lichtenberg und die Stadt Straßburg die Entscheidung über ihre
gegenseitigen Ansprüche fünf Schiedsleuten übertragen haben. 1259 September 22.
Nos Heinricus* dei gratia Argentinensis episcopus notum facimus omnibus
presens scriptum inspecturis, discordiam ortam esse inter Heinricum et Ludewicum
e) S 1 Heinrcus. 35
1 Cfr. nr. U5.
1369 887
dominos de Liclitciil)crc ex una parte et cives nostrot ArgeotiiMowt ex altera ia
hunc tnodiim : predicli fnitrcs de Licblenlierc inpetunt cives DOStitM Argentin«^OMt
pro » ÜOO inarcis orK«'iili, qiKKl ipsis dare proiniscrtint et nou peraolverunt, ei pro
dompiiu, (|uud liuheiil iu defL-ctü earundi-in 'M) inarcarum. ini>ctunt etiam ipMS
B cives nüslrüs Argenlinunses pro defccto, quem post mortem palrüt eorum in advocatia
sua in civitato sustinucrunt. c converso cives ArgunlincnsM aaaerant, quod ipti
pn'diclas 20() rnarcos dnrc non dchoanl de jure, et repelunt cenlutn marcaa arg»-iiti.
quud ipsi duininis du Lielilcnberc indcliilo dederunt. {ieluiil etiam predicti civcA
iiostri ipüis pcrsoivi pccora in Allhcim a dominis de Lichtcnl)crc eis ablata. qne
10 discordia conpromissa est in qualuor arbitros et in unum supcriorem, ex parte
domiiiunitn de Lirhtenberc in Ilciewigum de Uubswilre et in Dictericum de Lupfen-
steiit, ex ])nrtc uulein civium noülrürutn Argculineiisium iu Bertoidum dictum Kiuaes
et in Gerunguiii de Ilagenowc. si autcm illi qualuor discordanl et in unum dod
])oterunl couvenire, in superiori slabit scilicet domino Symundo de Geroltesecke.
ir> et quicquid ille dccreverit, partes ex utraque parte complebunt et arbitrium suum
ratum tcnebunt, supor quo duti sunt fldcjussores ex utraque parte', si autem, quod
nbsil, dominus Syniundus de Gerollesecke medio tempore decesseril, cives no«lri
Argenlinensos cligunl alium inter illas quinque personas, que ad superiores oom::. .;.
fucrunt. in cujus rei mcmoriam et stabililalem presentes litteras dedimua predictis
•io pnrlihits teslimoniales sigillo nostro roboralas. datum festo sancti Mauricii'*, anno
doniini 1:^59.
S aus fitraßb. St. A. Vord. Dreizehn. Oew. Corp. A Ud. 3« or. mb. e. ti§. ptm
Sl coH. ibid. or. mb. c. »ig. peittl.
Gedruckt ans dem Briefbucb A fol. 226b ibid. bei Sdtipßin Ah. dipl. I, 499 «r. 684.
85 446. Erzh'ischof Wilhelm von Besan^on fordert auf Orund ewet pibttlicken
Mandats Bischof und Clertts der Dioecese Straßburg auf, StrafUtUensen gegtn dit
Dominikaner zu Straßburg turücktWMkmen nmd ton jeder Beläitiffung derselben
abzustehen. 1259 October 4.
^illelmuj dei grocia Hisuntinensis archiepiscopus* cxecutor depulatus a domino
8n papo venenibili fratri . . episco(>o et dileclis liliis prelatis xv lebania atque
vicuriis et uliis ccclosiurum recloribus civitatis et dvocesis Argu.. ....».«.:» sahttem in
domino. literas domini pupe recepimus snb bac forma : {/btfl nr. 44[\. noa
igilur mandatis a|>ostolicis bumiliter obedire volentes monemus voi aingnloa
atteucius et universos in domino et bortamur, quatinus, si qui vestrum bujuamodi
.15 inbibiciuncs fccisti.s sive excommuuicationum senteucias vel alias aucloritete propria
■) 8 t luptr. bj St Miorcii.
1 Cfr. nr. 4^.
> Ertbitchnf Wilhrh» II ixm Btumfon, IMS-iM».
338 1259
protulistis, easdem inhibiciones et sentencias infra quindecim dies post harum
recepcionem revocetis et de celero proferre similes inhibiciones sive sentencias
nuUatenus attemptetis et a supradiclis et quibuscunque aliis fratrum ipsorum indebitis
gravaminibus penitus desistatis. quodsi forte noslris monitis imino verius apostolicis
acquiescere in bac parte nolueritis, quod absit, nos extunc ad execucionem bujus
mandati secundum formam a sede aposlolica nobis traditam procedemus. datum
4 nonas octobris, anno domini 1259.
T aus Straßb. Thom. A. Dominicains lad. 3 or. inb. c. sig. pend.
447. Erzbischof Wilhelm von Besancon erklärt laut jiäbstlichen Auftrags dem
Bischof und Clerits der Dicecese iStraßburg, daß Strafsentenzen, welche sie gegen lo
die dortigen Dominikaner erlassen, hätten oder noch erlassen würden, null und nichtig
seien, und droht den Zuwiderhandelnden mit Bestrafung. 1259 Notember 6 Citeaux.
Willelmus dei gralia Bisuntinensis archiepiscopus executor deputatus a domino
papa venerabili fratri . . episcopo et dilectis liliis prelatis necnon plebanis et aliis
ecclesiarum rectoribus atque vicariis civitatis et dyocesis Argentinensis salutem in lö
domino. literas domini pape recepimus sub hac forma : [folgt nr. 441]. cum
igitur, sicut novit vestra providenlia, vos singulos et universos secundum formam
mandati apostolici nobis super hoc directi monuerimus', ut, si qui vestrum hujus-
modi inhibitiones fecerunt sive excommunicationum sententias vel alias auctoritate
propria protuierunt, easdem inhibitiones et sententias infra quindecim dies post 20
litterarum nostrarum vobis super hoc directarum receptionem revocarent et de cetero
proferre similes inhibitiones sive sententias nullatenus attemptarent et a supradictis
et quibuscumque aliis fratrum ipsorum indebitis gravaminibus penitus desisterent,
quodsi forte noslris monitis immo verius apostolicis acquiescere in hac parte nollent,
quod absit, nos extunc ad executionem hujusmodi mandati secundum formam a 25
sede aposlolica nobis traditam procederemus, nos inteüigentes, quod inhibitiones et
excommunicationum sententie sint ad nostram admonitionem a quibusdam minime
revocate , easdem sententias jam prolalas nee revocatas auctoritate nobis tradita
relaxamus et, si deinceps a quoquam vestrum aliquas sententias taliter promulgari
conligerit, easdem decernimus irritas et inanes et mandamus, premissas inhibitiones so
et sententias jam prolatas relaxatas et, si quas taliter promulgari conligerit, decretas
irritas et inanes per vos et per ipsos fratres puplice denunciari, scituri, quod, si in
prejudicium prediclorum fratrum per quempiam vestrum talia vel consimilia fuerint
attemptata, nos hujusmodi noslre monitionis et mandati apostolici transgressores
districtione, qua convenit, puniemus. datum anno domini 1259 Cystercii, die 35
Jovis proxima post festum omnium sanctorum.
T aus Straßb. Tlwm. A. Dominicains lad. 3 or. mb. c. sig. petid. delapso.
1 Cfr. nr. 446.
I
1269 -V»
448. Da» Domcapitel zu Straßburg lauscht ein bri der fit. AiKlrniskiri-ke
daielhst gelegenes (irundslück, das es an Heinrich den SchoUulints d,f ./i,,ig Sf.
Pekrscapilels verlehnt halle, gegen ein andres, dem letztem gehörig und an der
Straße zum Bmderhof belegen, ein. 1259 November 8.
a Nos Wal[tlicrus] prcpositus >, I3[(!rlhülduB] decanus tolumque capitulum eocicsie
Argentincnsid scire volutnus univcrsos tarn posteros quam prcsenlcs, quod dos,
adliibito conscnsu et volunlate vcncrabilis pulris dumini Dostri Weinriei dei gratia
ppiscopi Arpcnlincnsis, orenni nostrnm siliirn prope ecclesam sancli Andre« ex
o])])üsito curic ülim ddiniiic de Win.slcin nunc vero magistri C(onr8di| dicU Leit-
10 rechen, quam eciain arcam magisler Ilcinricus scolasticus sancli Petri ArgcntinensU,
qui domum cum aliis cdificiis eidem habet inedificatam, a nobis recq)it pro annoo
deccm solidonim censu, qui aiigcri ncc debcbat noc poterat, perpetuo potsidendam,
cum nliu arcu ipsiiis inngistri Weinriei scolnstici antedicti sita in strata pablica
tendenle versus frulruin curiam juxla allam domum Arnoldi ccrvisiarii ex opposilo
m curic claustralis Ui[rici] de Lupphen nostri concanonici permutavimus et permutamus
scientes id nostre esse ecclesie utile magis et expedicns. ipsamque pro predicta
nostra arrn per omnia acceptamns dictamquo nrcam olim nostram in loco prescriplo
juxla sancli Andreo ecclcsiam sitam ab (miiii censu et honere absolvimus et absolutam
confitcmur, renunciantcs omni juri in eadem erea nobis competenti simpliciler et
ao absolute ac resignantes eandem dicto magistro Weinrieo jure proprictario de cetero
Icnondam et possidendam ac disponondum de illa tamquam de re propria pro sue
libilo volunlalis. in emoruni cvidenciam est presens littera dicti domini noslri episcopi
et noslri capituli necnon Cunradi scolaslici noslri portarii sigillonim munimine
roborala. nos Ueinricus dei gratia episcopus dictanim arearum pormutalionem
85 opprobamus eidcintpie per omnia consenlimus noslrum sigillum in hujus certitudinem
presenlibiis appcndentes. actum anno domini 1259, 6 ydus novenbriü.
// nH.4 Straßb. IIo$p. Ä. Orpholins lad. 36 f*«c. 16 or. mb. e. S ti§.
449. Bischof Heinrich to* Straßburg beurkundet die Uebertrujfwuf «mm
Straßburger Kirchenlehens im Bann von Vendenkeim ton Sigebert dem Landgrafen
ao des Elsaßes an Bernhard Kage und ton diesem un den Strüßiurfer Birger
Heinrich MarsUiu.i. 1^59.
Nos Heinricus dei gratia episcopus Argentincnsis notum facimus omiubas
presens scriptum inspecturis, quod comes Sigcbortus landgravius Alsatie recepit a
nobis in ftnulum duos mansos et dimidium in banno Veudonheim sitoa, qnos ab
8ß ecclesia nostra tencl. quos mansos idem comes Sigcbertus oooCMsii in feadom
' !><■• . 'i( auch in timer UrhrnOi tuitm Vnitr» Walihrr m« CmUrndt f»t
da« KliKHirr -^ >' .10 StrtdUmrg (pridie kalcml«« d««cinbris '
äU. dipi 1. I ...... I..nJMrd JVofw. G<m*. 4m ITomm« (hrMtek
340 1259 — 1260
Bernhardo Cagoni ; ipse autem Bernhardus eosdem mansos contulit in feudum
Ileinrico Marsilio civi nostro Argentiuensi, consensu nostro et predicti comilis
Sigeberli accedente. in cujus rei evidenliam presens exinde pagina est scripta et
sigillo nostro videlicet coraitis Sigeberti et predicti Bernhardi in teslimonium
communita. acta sunt liec anno domini 1259, presenlibus bis testibus : videlicet
Alexandro domini de Dicke, Wernero Bagario, Wallero Waffclario, Conrado Cagone
clerico et fratre suo dicto Ilawenmezer, Pilgerino et Harlungo fratribus de Wangen,
Rudolphe de Vegersheim, Reimboldelino et aliis quam pluribus'.
Am Schöpflin Als. dipl. I, 429 nr. 587 (ex tabol. civ. Argentin.)-
450. Pabsi Alexander IV verheißt Allen, welche die Kirche der Straßhiirger lo
Dominikaner an bestimmten Tagen besuchen werden, Ablaß. 1260 Januar 5 Aiiagni.
Alexander episcopus servus servorum dci universis Christi fidelibus presentes
litteras inspecturis salutem et apostolicam benediclionem. vite perennis gloria,
qua mira benignitas conditoris omnium beatam coronat aciem civium supernorum,
a redemplis pretio sanguinis fusi de pretioso corpore redemptoris meritorum debet is
acquiri virtule, inter que illud esse pregrande dinoscitur, quod ubique sed precipue
in sanctorum ecclesiis majestas altissimi collaudetur. rogamus itaque universitalem
vestram et hortamur in domino in remissionem vobis peccaminum injungentes,
quatinus ad ecclesiam dilectorum filiorum . . prioris et fratrum ordinis predicatorum
Argentinensium imploraturi a domino delictorum veniam in humililale Spiritus 20
accedatis. nos enim, ut Christi fideles quasi per premia salubriler ad merita
invitemus, de omnipotentis dei misericordia et beatorum Petri et Pauli apostolorum
ejus auctoritate confisi omnibus vere penitentibus et confessis, qui ad ecclesiam
ipsam in singulis festivitatibus gloriose Marie virginis et beatorum Domiuici con-
i4prti«9 fessoris ac Petri martiris ejusdem ordinis professorum necnon et in anniversario 25
die dedicationis ejusdem ecclesie et Septem diebus immediate sequenlibus causa
devotionis accesserint, annuatim centum dies de injuncla sibi penitentia misericorditer
relaxamus. datum Anagnie nonis jauuarii, pontificalus nostri anno sexto.
T aus Straßb_ Thom. A. Dominicains lad. 3 or. mb. c. buüa pend. Auf dem untern Bande
rechts Jac Mut, auf dem Bücken predicatorum, .40««, wie es scheint, von gleicher Hand 30
une die Urkunde.
1 Das Raths- n. Bürgerbuch fol. 12« i. Straßb. St. A. verzeichnet aus einer Urkunde des Jahrs
1259 folgende Namen von Straßburger Bürgern ohne jede Bemerkung, ob dieselben Bathsmilglieder
gewesen oder nicht : Albreht Rftlenderlin, Johans Schilt, Gfitze von Grostein, Viviantz, Reimbolt von
Friburg, Peter von Schöneck, Johans Pfanfelin, Reimbolt Reimböldelin, Gösselin Schaup, Gosselin 35
von Kageneck, Reimbolt der Liebenzeller, Johans Hetzel, Johans von Wolffgangesheim, Reimbolt der
junge, Johans Stübenweg, Wilhelm Nape, Hug Zorn, Burekart Schultheis, Rftdolf Zoller, Rülin
Lentzelin, Conrat Broger, Jacob Kempff.
r
1260 8M
451. Pab.it Alexander IV tragt auf die Klagen der Straßbnrger Dominikaner
hin di-m Krihischof ton Besnnron auf, die gegen tie 0rUuttntn Slrafiti^emtem
päbsllicher Legaten, falln deren VnünMchtxbriefe den Predigerorden nickt aiudrüek-
lieh erwähnen, für nichtig tu erklären. 1260 Januar tü Anagni.
B Alexander episcopus scrviis scrvoriim dci vcnerabüi frali. rriii. j.i- < j, ,
BLsuntincnsi sululctn et apostolicarn bcnediclioiiein. diiecli (ilii . . prior cl fralrt^
ordinis predicalonitn Argcnlineuscs suam ad nos querimoniam destinarunt, quo<l
sedis uposlolic«! dflcgali et subdclogati corum in dictos prioretn et fratres frequenter
siisponsiunis, interdicti et cxcominunicationis sentenlias pro sua voluntat« ftilminant,
10 quatnquam in littcris ipsius sedis dircctis delcgatis eisdcm nulla de dictis fralribos
et ordino menlio habeatur ac eliam a prefata sede eidem ordini sit indultum, ut
nee frntros ipsius ordinis couvcniri vulcant nee contra ipsos possit procedi per
littoras sedis cjusdcin, qiic de indullo hujusmodi et ordine sepc dicto non faciunt
nientiuncm ', proptcr quud iidcm fratres sepe a dlvinis ccssare coguntur in suuin
IS gravc dispcndium et predicti ordinis detrimcntum. cum autcm pro parte ipeorum
super hoc ad noslrain providcnliam habitus sit recursus, fratcmitali lue per apostolica
scripta innndainus, qualinua liltcras ipsas tibi facicns cxbiberi. detentores earum ad
exhihilioiiem ipsanim inoiiilione pn-niissa por ccnsuram ecclesia.slicam appellalione
postposita compellondo, si per diligentcm inspeetioncni earum habueris. quod predictc
ao sentenliü per easdcin litteras non facientes inentionem de ordine ipso sint talitcr
])roiiuiI^atc, tu illos per Ic vel per alium nuUas esse auctoritate nostra deccroas et
denunlies penitus non tenere, contradictoros per censuram eandem ■ appellalione
postpsita coinposcendo, non obslante constitutione de duabus dietis cdita in concilio
generali'. datum Anagnio 17 kalendas februarii, pontiiicalus nostri anno sexlo.
% r (MW Slraßb. Thom. Ä. Dominic»ins lad. 9 or. mb. e. buB* ftmd. Ami du
rtchiH Ja. n«r, w^ dem Rücken prediutoram, Allee, wie M loliiii«, mh fimtknr Hwmi
wie die Urkunde.
452. Pabst Alexander IV trägt dem Bischof ton Straßburg auf, er mtge die
Verkündigung von Strafsentenxen gegen die Dominikaner in Stadt und Diofcese
■M iS'lraßburg, welche auf Orund pädttlicAer Briefe, die den Predigerorden niekt Mu-
drUcklic/i t'rirn/ui/rn. erlassen wffrden. nicht ijestatten. t9G0 Januar iß Anaani.
.Mi'xaiulcr t•|)l^s^'^)^>^^^^ x'iMis MiMuiiin (Um vi-iKTiilmi irniri . . 1
nonsi sahitcin et nposlolicani boncdiclionem. paci et quieti dilecl
prioris et fralrum do ordine predicatorum Argcntincnsium patema rolenles soUici-
:» tudine providerc fratcrnitati tue per apostolica scripta Qnniter precipicndo mandamas,
•) Modam mtf Bstur.
> Privileg RAet Imtoeent IV, lau Jmmar il Rom im /^•/t.» orinuH hei nimJt DmZIv mi.
I, 130 nr. 39. — BMhaet Reg. pontif. nr. 11330.
a Cfr. Hr. 364 not. i.
342 12 60
quatinus ullas suspensionis, interdicti ant excommunicationis sententias latas vel
ferendas aucloritale lilterarum apostolice sedis publicari contra dictos priorem et
fratres in tua civitate seu diocesi non permitlas, nisi per ipsas litteras tibi primitus
ostensas et diligenter inspectas habueris, quod in eis de ordine ipso fiat mentio
specialis, cum eidem ordini a sede ipsa indultum esse dicatur, ut nee fratres ipsius 5
ordinis conveniri valeant nee contra ipsos procedi possit per litteras sedis ejusdem,
que de indulto hujusmodi et ordine sepe dicto non faciunt nientionem', contra-
dictores aulem, si qui fuerint, vel rebelies per censuram ecclesiaslicam appellatione
remota compescas. datum Anagnie 17 kalendas februarii, pontiücatus nostri
anno sexto. lo
T aus Straßb. Thom. A. Dominicains lad. 3 or. mh. c. buUa pend. Auf dem untern Bande
rechts ein F, auf dein Bücken ziemlich verwischt predicatomm, beide Vermerke, wie es
scheint, von derselben Hand wie die Urkunde.
453. Pabst Alexander IV gestattet den Straßhur ger Dominikanern, non unrecht-
mäßigem Gewinn, der nicht zmiickerstattet tcerden kann, frommen Vermächtnissen is
ohne Bestimmung «. s. w. Summen bis zu 300 Mark Silber anzunehmen. 1260
Januar 23 Anagni.
Alexander episcopus servus servorum dei dilectis filiis . . priori et fratribus
ordinis predicatorum Argentinensibus salutem et apostolicam benedictionem. necessi-
lalibus vestris benigne compatienles affectu, ut de usuris, rapinis et aliis male 20
acquisitis, si hü, quibus ipsorum restitutio fieri debeat, omnino sciri et inveniri
non possint, necnon de quibuslibet legatis indistincte in pios usus relictis, dummodo
executorum testamentorum ad id accedat assensus, ac de commutatione et redemp-
tione votorum diocesanorum auctoritate prius factis, Jerosolymitano dumtaxat
excepto, usque ad summara trecentarum marcarum argenti recipere valeatis, 25
auctoritate vobis presentium duximus concedendum, si pro similium receplione alias
non sitis a nobis hujusmodi gratiam consecuti, ita, quod, si aliquid de ipsis trecentis
marcis dimiseritis vel restitueritis aut dederitis, illis. a quibus eas receperitis,
hujusmodi dimissum vel restitutum seu datum nichil ad liberationem eorum prosit
nee quantum ad illud habeantur aliquatinus absoluti. nulli ergo omnino hominum 3o
liceat hanc paginam nostre concessionis infringere vel ei ausu temerario conlraire.
si quis autem hoc attemptare presumpserit , indignationem omnipotentis dei et
beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus se noverit incursurum. datum Anagnie
10 kalendas februarii, pontificatus nostri anno sexto.
T aus Straßb Thom. A. Dominicains lad. 3 or. mb. c. buäa pend. 35
1 Cfr. nr. 451 not. 1.
1260 S43
454. Prior und Content den Stralihurger Klontet» Hl. Arhogatt ttrMnem
eine am Snelling gelegene Mühle dem Ritli-r dozelin bei St. Tkomät Mmd atintf
üemahlin Plana auf Lebensusit. lÜGÜ [cor Man -/J.
Novcrint universi tarn prcscntes quam futuri hujustnodi littere inspectom, quod
& nos humilia priur et convculua inonasterii sancti ArbogasU extra muros Argenti-
nensea ordinis sancti Au^ustini, accedcntc voluntate et oooseosu nostri omniuin,
cum bunn di^liberatiunc et provida molcndintim nostram situm apud SneUingnio ',
quud vul^arittir Brcteinule dicitur, conccdimus vi conceMlMe nos pablioe coofilennr
domino Uüzelino militi ad sanctum Tliomam et dominc Phine uxori sue qnoad tempot
10 vitc eorum utendum et habcndum a nostro monasterio pro annua peosione deoem
quartulium siliginis, que dicto nostro monasterio ambo et rcliquus, altero defuncto,
superstes aniiuutiin sine omni aitgmentationc de dicto molcndino solvere tenebuntur.
ipsis uuteni umbübus viam universe carnis ingrcssis, idcm molendinum cum omni
suo jure, ambitu et cum edificiis super inventis ad prefatum nostrum monasteriom
15 absühite et lit)ere revolvetur nee bujusmodi contractus emphiteuticus ad heredes
predictunim (iozelini o( IMiync uli({untonu.s portransibit, immo post mortem ipsorum
oninino cosstibit. uus Guzdiuus et l'hyna autedicli cunfitumur, nos in dicto molendino
niilliiin jus proprietarium habere, sed ipsum dumtaxat sub pensione predicta titulo
empbileosis possidere, sicut superius est expressum. et in hujus rei testimonium
ao reverendi palris ac doinini nostri episcopi ac civitatis Argentinensis sigilla cum
meo (Ju/ulini sigillo prcsouti scripto nostris precibus sunt appensa. nos H|einricusJ
dei gralia episcopus Argentinensis et Johannes Erbonis nalus magister et consoles
Argentinenses ' ad pclilionem prcdiclonim Gozelini et Phine confitemur nos sigilla
nostra presentibus ap{)eudisse. anno domini 1200.
*■' 11 aus Siraßh. Hoiip. A. prot. 7383 cod. chart. lec. XV fo). 81. Brtrtgi tUr ZMirm»f m<A
(kr Angttbf tier Antuil. üfowriMOiMUt. ' über den Todestag Bischof Ucimridu tcrgL
W. Wiegand Bell. Walther. 8. 4$.
455. Walther der erwählte Bischof twi Straßburg be/Uklt dem StraOhmrgtr
Archidiacon Heinrich ton Ochsenstein, die Klagen de* Honwer Capitelt gegen
ao Geistliche und Laien der Stadt und Diaeese Siraßburg $h nntertucAen. 1260 Juni
3 Honau.
Wulterus dei gratia electus Argentinensis dilccto in Qiristo Heinrico de Ohaen-
stein archidiacono Argenlinensi * salutem in domino. dilecti in Christo .
> Vergl. SObtrmitm Loeatgeack. d. Stadt StroAb. S. 1S4.
X, '« Im Knths- u. DArKorbuch fol. 18* des Siraßb. St. A. »imd mu eimer Urkmmd* mm A^mit U90
ftdijrmU. Uaihsmtifflirtirr verteichnet : J"' - tilias domini Brbonia mactator eivinia, HMaridi voa
WolfTKantc'xlx'iiu, Erbo (.'lausen sftn, 1^ \:u, llani dor Swarte, Ptttr Nmm, HtiwTtfh Mmnüink
KAIin Uipoliii. Uoimbult Virnkorn tlri ilriurich von AoIm, HalMl vom Dracktanktia, Coant
dor kiK lu<i\niciit(>r, Wornhor Sturm d.
40 * ('fr. MoH. am». SS. XVII, lui, «*.
* DerttUM Ueimrich mm Och$*n$tti» tnehtttU ntKn m mwT- l mnac i»«nwj H wimt« jwr mmm
Kloster Mmuramtmiter, ViW NoetmUr 9 (5 idu aotmbrä) älraMwy. atniM. B»$.-A. H Amc MS
or mh c. mg. pmd, ioMQ.
344 12 6 0
et capitulum Honaugiense nobis conquerendo monstrarunt, quod nonnulli abbatcs,
clerici et layci Argentinensis civitatis et diocesis super decimis, censibus et rebus
aliis injurianlur eisdem. ideoque vobis precipiendo mandamus, qualinus, biis, quos
procurator eorum vel sindicus vobis nominaverit, ad vestram presentiam evocatis,
audiatis causas easque auctoritate noslra fine debito terininetis facientes , quod 5
decreverilis, per censuram ecclesiasticam firmiter observari, testes aulem, qui
nominali fuerint, si se gratia, odio vel timore subtraxerint, per censuram eandem
cogalis veritali testiraonium perhibere. datum Honaugie anno domini 1260, 3
nonas junii.
S aus Straßb. St. A. Vord. Dreizehn. Gew. Corp. A lad. 3» or. mb. c. sig. pend. laeso. 10
Gedruckt aus dem Briefbuch A fol. 102« ibid. bei Schöpflin Ah. dipl. I, 446 nr. 620 mit
dem falschen Datum 1263 Januar 5.
456. Alhert von TTidlmeztingen beurkundet in Vertretung des erwählten Bischofs
von Straßbtirg, daß Agnes zu der Wilgen, die Gemahlin Konrads ton Mutzig,
Aecker im EUrtigheimer Bann den Franciskanerinnen zu Straßburg übertragen 15
habe. 1260 Juni 24.
Nos A[lbertus] de Thalmezzingen vices domini electi Argentinensis gerens in
judiciis notum facimus omnibus presenles litteras inspecturis, quod Agnes dicta zö
der Wilgen uxor Cünradi de Muzecbe de consensu et voluntale marili sui predicli '
in forma nostri judicii contulit et assignavit libere et absolute pro remedio anime ao
sue . . abbatisse et conventui sancti Franscisei in Argentina Septem agros et
dimidium frugiferos, quos babuit in banno Hirtenkeim, quorum agrorum proprietas
speclabat ad dictam h.gnetem, renuncians nichilominus omni juri, quod babuit vel
habere videbatur in agris prenotatis. in cujus rei testimonium et evidentiam presentem
litteram sigilli nostri munimine fecimus roborari. acta sunt hec anno domini is
1260, 8 kalendas julii, presentibus biis : magistro Cünrado diclo Kelbelin de Rodes-
heim, Sigelino filio Thelonearie, Erbone diclo Scbonlerlin, Wallhero diclo Rusez,
Heinrico dicto Lenzelin et aliis quam pluribus.
B. aus Straßb. Hosp. A. St. Marc lad. 3 fasc. 63 or. mb. c. sig. pend. laeso.
1 In dem Papier-Copialhuch des Klosters St. Elisabeth i. Straßb. Hosp. A. nr. 205 fol. 62 ist von so
einer Hand des löten Jahrh. ein deutsches Urkundenregest eingctrageti, nach dem der Straßburger
Bürger Konrad von Mutzig mit Zustimmung seiner Frau dem Straßburger St. Elisabethkloster den
vierten Thcil seiner im Hürtigheimer Bann gelegenen Güter schenkt, sich jedoch den Fruchtertrag
derselben, so lange er und seine Frau leben, vorbelüilt, 1260 October 2 (Samstag nach St. Michaelstag).
Die Urkunde besiegelt A[lbert] von Talmessingen ein staüialter des erweiten zft Straßburg.
1260 a*5
457. /» einer Urkunde Walthera des erwählten Bitchoft um Stmßhtrg, du
Uclehnung Manjarelhcns der Oeviahlin J/artmanns des älUrn f' ro» Kykurg^
betref/enä, unkr den Zeugen : Ebcrharilus Sülze, Ebcrhardu« de i.».--....gen. Alhtiytmf
do Talmoüsingc canouici nostrc ecclcsie. acta sunt hcc anno dcmiini 1200, 9idiit
& jiilii, in KUenliain Argeiitincnsis dioccsis. moo Juli 7 Ettenkeim.
AuH dem Archiv f. Kuttde OctUrreich. üeichkhtiqutüm VI, 07 mach dtm ffrigima! tai
Staate-Ä. von Turin.
458. Walleriis cpiscupiis Argetitinenäis teslalur, CSoDradum de LiclilcDbercb
Mcloiiseiu el Argciilincuscm cunuiiicuin ruclorctn ccclesie de Obirnbobin consan-
lu guincuiu suum üinncs fructus deciinaruin, quu de grangia scu de banno in Dunbcim
solvanlur, el omues agros ad dotcm illius ecclesiu spccUinles monaslerio Novicaatri
Cislercien»is urdinis, ipsiiis nc Junnnis de FraiikinsU-in et Ü[ertbüldi| de Ossinsleio
archidiucünunim ussonsu uccodeiile, pru :]5 qiiartulibus Iritiri et tantundem ailiginis
necnuu 2 quurlulibus nucum Argculinu vel Ilugcuoiü prcücnlandis, prcterea aream
1^ ad duleut ucclesio de Obirnhobin spectanlem pro 0 solidis in festo sancli Tbome apostoli im. m
solveudis cuuccssisäc. «ad uuiversitatis vestre. > lestes bujus rci sunt : Ileinrictu et
Luduvious nuhiles viri do Liclileiibercb, magisler Gerardus advocatus Argentinensis*,
Tclrus uülurius elc. acta suuX bcc Argentiuc in curia mogistri Gerardi advocali
Argculiueusis, 3 idus julii, aimo domiui l:iGÜ. l^iOO Juli 13 SlraQburg.
B aua Straßb. Ikz.-A. U fasc. 936 cop. dbort. ne. XVIJI.
459. Walther der erwählte Bischof ton Straßburg bemrhmdtt ewcn Vergleich
chen dem FrancisAancrinncnhloster zu Straßburg und de» Oesckwittem der
Susanna ton Landsberg, die in dieses Kloster eingetreten, ihr Erbreckt betrefend.
laoo Beceviber I.
» Wallhenis dci gralia Argentincnsis eleclus omnibus prt'sens scriptum intuen»
lihiis gcstu roi noticiam. quoniam quodnm sollempnitcr gesla quandoqoe
rcvucuiitur in duhiuni proptcr meniuric lubililutoni, utile visum est ea, qne
gcruntur in teni]K>re, ne a memoria cum tempore rccedant, scriplonim muniri
iuleimcnlü. noverint igilur prcsontes et futuri, quod, cum Susauna fiba quon-
'.Kl dum G[tnithcri] niililis do Laudi»bcrc recopissel babitnm sctrorum sancli Francisci
urdinis suucli Dtnuiuni nuslro civitatis, abluilissa et convcntus dicii loci,
licet jure speciuli, privilegio videlicet scdia apostolice, succei>siunem bercditario
' 'I" iiickt llmrhof WaKhtr, MH «M Am dk «nmtfe hf)m»kMigmm§ im iwtffamff»,
ncrilioliliim (lo TiiThilorf coiiunirum Miirti Slrplmni ArgentinMiait, i960 7hA' /(! (rrastino ll»rpkrrtlw>
» StriUlburg. Vfr. Acugart C<hL tl>i>i. AIrm. II, i'.l» mr. W6 =r ShrtM FirtrrJ. Gtfck. A KU. II, ti.
> Hichtr dtrtribt ninitistcr Grrhanlni miniMvr ranonironiin rccIcM« ArfrnltMuis, Ar m «nmt
t'rk'uHilr dm oltm rririümtrM Kimnid rvn Lirkindicrp, da StrmßbtHftr Omtmttm mmt IVt^ilt» «m
Surlmrp, nm Mtin laaj sm AVwim/rr rrnckeimt. ütrufb. Bu.-A. 0 ftwe. 5893 or. wk r. 3 «iy. fmd.
drhptin.
41
346 12 6 0
jure diclam puellam contiagentem se posse petere ab ipsius coheredibus preten-
dissent, tarnen juri suo in casu presenti renuntiantes pro tola successione
quadraginla septem quartalia utriusque annone, in Burcheim videlicet Iriginta
octo et in Bernharlswilre novem, que pro tercia parte successionis summatim
fuerunt estimata, unanimiter acceptaruut ila, ut reliquas duas partes successionis s
fratres dicte puelle et Gerina soror ipsorum eraptas ^ habeant a diclo monasterio
pro ducentis marcis argenti legalis '', quas ducentas marcas sab juramento corpora-
liter prestilo domino preposito de Trutinhusin, domino Ebirliardo de Landisberc,
jimi'u domino Ottoni de Rodisheim infra festum sancti Johannis baptiste proximo venturum
presentabunt vel se ponent obsides in Argenlinam vel in Erstheim nunquam inde lo
recessuri, quousque dicla pecunia persolvatur eroganda in solutionem debitorum
supradicti domini G[untheri] quondam patris eorum et quocunque modo illicite
conquisitorum ob eodem. renuntiavit quoque abbatissa et convenlus per sigillum
proprium omni exceptioni ac restitutioni in integrum, lileris quoque inpelratis vel
inpetrandis et omni auxilio juris canonici vel civilis, per quod dicta ordinalio posset i5
inpediri aliqualenus vel quassari. caverunt quoque diele puelle coheredes, videlicet
Eginolfus ^ Gunradus, Guntherus, Wernberus pro se et suis germanis minoribus
tamquam tulores legitimi, auctoritate nostra nicbilorainus intercedente , diclam
ordinalionem se ratam habituros, et similiter omni juris beneficio, per quod turbari
posset, renuntiantes et warandos se possessionum dicte pensiouis et debitores 20
evictionis constituerunt sub sigillis propriis predicta omnia protestanles. ut igitur
liec rata permaneant, apparet sigillo nostro presens cedula roborata. acta sunt
- hec anno domini 1260, kalendis decembris, presentibus hiis : domino W. preposito
de Trutinhusin, magistro Burcardo canonico Hasilacensi, Anshelmo de Mitilhus,
Ottone de Rodisheim mihtibus et aliis quam pluribus fide dignis. 25
U aus Straßb. Hosp. A. docum. inut. lad. 3 fasc. 88 or. inb. c. 6 sig. pend. Gut erhaltene
Siegel Walthers des erwählten Bischofs, des Franciskanerinncnklosters und der vier
Landsberger.
460. Dekan und Gapitel von St. Thomas zu Straßhurg gehen Konrad Pheterin
und seiner Frau Bertlm ein am St. MicMsbiiJd gelegenes Grundstück in Erb- 30
leihe. 1260.
Dccanus sancti Thome Argentinensis totumque capitulum ejusdem ecclesie
Omnibus presentem paginam inspecturis salulem. liqueat universis presentibus et
fu Iuris, quod nos Gurado diclo Pheterin et uxore sua Berlha ac suis heredibus
quandam aream nostre ecclesie atlinenlem sitam juxla monticulum sancti Michahelis* 30
a) // empta. b) H lagalis.
1 Nach der Legende seines Siegels Canonicus von Jung St. Peter zu Straßburg. Er erscheint auch
sonst urkundlich im Jahr 1262 September 24, neben ihm Johannes prepositus s. Trinitatis in Argentina.
Straßb. Bez.-A. G fasc. 33(5 or. mb. c. sig. pend.
2 Vergl. Silbermann Localgesch. d. Stadt Straßb. S. 35 und Straßb. Gassen- u. Häusernamen im 40
Mittelalter S. 185.
12 6 0 347
singulis annis prcposito nostm duodccim dcnorios et nubis dMem aoUdot p«rwl*
vcnlcin jiiro )i(-re(lil(irio ])ßri)cliio coiicessimus possidendam. in cujus rd mcnoriaD
prcHciilom puginiiin Ni^illi nuslri tnuniminc duximus roborandam. acta soal bao
anno düiniiii I:i(K), prcsentibus hiis : preposito N[icoIao], B[urcardo| decano, E(rboiia]
6 cunluri, \V|allheru| sculaslico, J[ubanncJ i)ortario, R[cinibuldo] cellerario, S[ifrido]
pincemu, \V[criibcrü| de Wliolfgutnmcsbeitn, J|ubannf| acripba caDOoids lancti
Tliome, liiis vcro loycis S. pnlri pinccme et B. diclo Ackirtnan et J rolooo
doniiiiorum et nliis ((iinm pluribiis Iniri clcriois quoin biyris.
3' aus .sod/'/». t lunn. A. l;nl, ti iiitrsoiiiul; irr. mii. c. tig. prml
10 Oeäruckl darnach bei Ch. ScInHult Hut. du chap. d« i. Tham. p. St» m. 4i.
461 . Ora/ A'iffeleri ton Werd Landgraf des Klsaße» »ckreibi der Stadt Straß-
bürg, daß seine Ji ärger tu Erstein jede Feindseligkeit gegen Straßburgcr Birger
ableugnen. \liffJO].
Sygcberlus comcs de Werde Alsacic lantgravius hoaorabilibus viria et amiooram
IS suorum kariüsiinis Juhanrii Erbonis nato magistro, consulibus et unirersitali
civiutn Argcnlincnsium promtam et obsequiosam cum rcverencia in Omnibus toIoo-
latcni. univcrsiliili vcslrc prcscncium tenore duximus declarandum , sicul per
vcslrus liltcras nupor uubis transmissas intclligcrc fecistis de nosiris civibus in
Erstein, qiiod üb ipsis de vcstris bostibus fuissetis iinpedili et quod quidam boTcs
''» ex vcstris cxagitalionc lassati apud dictos cives remansisscnt et quod Udcm dampna
Tobis et gravamina inttilisscnt, scpcdictosquc cives nostros apcrlissime pro tanta
insüloncia et viulonlia vo})is illata traxiinus in causam, qui omncs unanimiter
rcsi)onderunl et dixcnint, quod inlellcxissenl, nos et nostros bal)ore conflictum et
cum nostris inimicis certare extra municionem. undo exivcnint quam plures et,
'a cum intcllexissenl fore vcstros cives, miserunt ex eis dominum Jo|bannem] de
Erciibogb ccllorarium ccclesic Argentincusis, qui intimnrct vcstris civibus, quod
nuUiun timorem baborc posscnt ab eisdein ; (picm vero minima audirc volcbanl.
landom alios pro ipsa causa inlimnnda miserunt et sie cum pncc liona et secnra
cum pecuribus eorum ipsis ablatis abiro permiscrunt. quod aliqua pecora vcstra
•M apud ipsos remansisscnt vcl sciant, sc expurgarc cornm vobis vel roram canque
vcstrti nunciü solompni, qni nd boc drputatus fucrit, proponunt. quaproptcr Testram
uuiversitateni vi diK-ctii.in(.>ni altentissinte rogamus, quatinus nubiscura et cum nostris
civibus scj)C dictis procedatis ex veritalc, quia vestros inimicos iu nostrss munictones
ad vcstra dampna vcl gravamina uetpiaquam rccipcre volumus.
ift [in verso] N[ogistn>, consulibus et
uuiversis civilms Amoitlinonsibus.
S mu Stmßb. St. Ä. Vcnrlil Canxici-Qew. Con< K ImL S8i> u. 31 «r. m*. üL chMM e
tig. in ftrw impr. lae»o. Zu der unsichti« fi.it,rttm§ jMan SiüAt uh.} »r 463 irr<d
W. Wirgnnd Bttl. Waltker. S. 8t Not. ü
0*dntekt dmnmA M SMifim Ak. ä^, I. u ■ > > bi7. oftM Onma im JoAr uvi
348 1260 — 1261
462. Graf Sigebert von Werd Landgraf des Elsaßes versprichl der Stadt
Slraßburg gerecJde Untersuchung und Abhilfe ihrer Beschioerden gegen die Bürger
von Erstein und bittet sie, zwei oder drei Bevollmächtigte dazu nach Erstein zu
senden, denen er sichres Geleit zusagt. [1260].
Sy[gebertus] comes de Werde Alsacie lantgravius honorabilibus viris et honeslis 5
Erbonis nato magistro, consulibus et universitali civium Argentinensium promtam et
obscquiosam cum reverencia in omnibus voluntalem. sicnt de veslrarum tenore
didicimus litterarum de nostris burgensibus in Erstein , quos culpabilcs et reos
dicitis et affirmare contra ipsos proponitis, quod inimicos veslros in civitatem Erstein
recepissent et spolium vestrum apud se tenuissent, et de quibusdam dictis Ilertestein lo
et suis complicibns, qui vestros cives piscatores dicunlur captivasse, vestram
universitalem tenore presencium duximus rogandam et monendam, quatinus noslre
dilectionis respectu duos vel tres ex vestris concivibus ydoneas personas eligere
dignemini , quibus causam vestram per omnia commitlatis terminandam. nos
vero ipsos viros sine periculo corporis et rerum ipsorum de vestra civitate secure 15
conducemus usque in opidum nostrum Ersteim et ilerum salva pace et secura in
vestram civitatem reducemus. et hoc fideliter promittimus per presentes. qui per
juramentum perquirant verilatcm et secundum quod nostros homines invenerint reos
et culpabiles, vobis de ipsis exhiberi salisfaclionem debilam et condignam sine
omni prolractione disponemüs. ceterum rogamus, quatinus nos et nostros cives 20
predictos per vestras littcras certifficelis et securos faciatis, ne super hoc ahquo
modo ipsos molestare presumatis, voluntatem autem vestram per presentium exhibi-
torem nobis rescribentes.
[in verso] Magistro, consulibus et
universis civibus Argentinensibus. ^
S aus Straßb. St. A. Versclil. Canzlei-Gew. Corp. K lad. 23b nr. 33 or. nib. lit. clattsa c.
sig. in verso impr. laeso. Vcrgl. nr. 401.
Gedruckt darnach hei Schöpflin Als. dipl. I, 446 nr., 618, ohne Grund dem Jahr 1362 zuge-
wiesen.
463. In einer Urkunde Bischof Walthei'S von Straßburg für das Kloster Erstein 30
unter den Zeugen : domino Jo[hannc] de Frankinsten arcliidiacono Argenlinensi,
JoPianne] cellerario, II[ugone] de Lapide canonico Argenlinensi, Willehelmo vice-
domino. actum anno domini 1261, 4 nonas aprilis. 1261 April 2.
B aus Straßb. Bez.-A. G fasc, 2729 or. mb. c. 4 sig. pend. delapsis.
464. Aebtissin und Convent des St. Stephanshlosters zu Straßburg geben ihrem 35
Sacristan Dietrich eine Hofstätte zur Erbleihe. 1261 April 16.
Noverint universi presentem cedulam inspecturi, quod nos M[ehtildis] diviua
miseratione abbalissa et conventus monaslerii sancti Slephani Argentinensis conce-
dimus atque concessimus Dieterico sacrisle uostro et suis successoribus aream unam
1201 340
nostram, in qua morabatiir Hugo cccus diclus Huschilcre. pro annuo oeiwo ridelicet
quin([iu> iiiicianim dcnnriurum Ar^onlincnsiiita perpelao poMidendam Ha acilicel.
({iiud i\nn: \)ietericus et sui Mucccssuros oaiidem aream seu domtun inkabilaoles
singulis annis in feslo beali Johanni^i hapti.tte 24 unciam dcaarionun, rdiquc» rtn
s donuriüs in festu nativilulis dotnini nomine ccnsus nobis peraolvei« dcbebunt et, si
diclo persone prediclam arouin h<!ii doinum prediclam vendilioni exponcre Toluerint,
ipsas doiniua cl aream jiredictas nobis abbalisse cl convenlui primilus cxbibebant,
ut, si eandcm aream seu domum conpararo nolucrimiis, cxlunc habcanl poICStalOD
cuicumquc volucrinl dislraiicndi. et in diele concesaionis noticiam pleniorem preaenles
10 lilteras sigillorum nostrorum munimino fecimus rolx)rari. actum cl datum anno
dumiiii 12G1, sabbato ante palmos.
B aus Stralib. Bct.-A. H fosc. 2(m or. mb. e. 3 »ig. pemL lattU.
465. Spnund von Oeroldseck verkanfl alle seine Betilztm^m tu Wol/UMm
detii Sl. Kat/ierinenkloster zu Slraßburg für 44 Mark Silber. 1201 Aprii.
ir, Univcrsis Christi fidclibus tarn prescntibus quam posleris nobilis vir STmondos
dominus do Geroltsecke geste rei nosccn; vcrilalem, scianl cnncti, quod ego
meas possessioiics, quas hal)oo in banno Wolvcsheim, monsum sciliccl lerre triginla
agrorum frugiferorum, qui colebantur per meos colonos, cum omni jure earuodem
posscssionum vcndo et vendidi Junte priorisse et convenlui sororum monaslerii
20 sanclc Katerinc extra muros Argenlincnses pro quadraginla quatluor marcis argenti
juro proprio tenendas et possidcndas al) eisilom suisque successoribus liberas.
vncuas cl solutas ab omni servicio et gencre exaclionis. quarum jKkSsessionam
corporalem posscssioncm cisdcm tradidi et eandem possessionem inlrandi ipsis dedi
potcstotom, prominens pro me mcisque hcredibus nos facluros et procuraluros. nc
ar> diele possossiones vel aliqua pars sivc jus carundcm ab eis vel suis Sttccessoribus
evincantur. promitto eciam nie et mcos hercdcs, dominam cl uxorem meain . .
scilicet, quc buic vendicioni suum adhibuil consensum, diclas sorores ac monasterium
suasquc successores non impedire nee aliqualinus impodiri procurarc in diclis bonis
seu posscssionibus in mcdio vel extra aliqua occasione quos quadraginla qualuor
M marcas argenti recepi michi ponderalas, traditas et solutas integraliler el l^aliler,
al) eisdem liberans el (piiddans ipsas seu ennun monaslerium ab omni summa et
qiianlitato supradictn, renuncions pro mc et mcis heredibus exoepUoni Don solole
pccunic non numcrate cl nlio quovis juris auxilio canonici el civilis, quo javari
possem ego meique hcrtHlos rontra vcndicionem hujusmodi el solucionem sapra-
ü5 scripiani. oninibus autcm supranulalis mei libcri consenscrunl et suo juri in cisdcm
pcnitus renunciaverunl. ego . . domina cl uxor domini mei Sjmundi pr«dicU
Lvciulicioni prenolatc consensi el conscncio prestilo super hoc a mc corporali jura-
mento et renuucio juri ypotliekanim * sive cuilibol alten, quod michi ix)mpeleba(
in eisdem. voleii-* in lionim i'videncinm eonlenla esse sigiilo domini et marili mei
Jml fl
•J // porhrkirum
350 1261
prenotati^. omnia suprascripta ego ^ymnndus sepcfalus me facturum, procuralurum
et completurum promitto per stipulacionem sollempnem et promisi , in horum
probacionem sigillum meum nomine meo et . . uxoris mec prefale una cum sigillo
veneraLilis domini klherli de Talmessingen judiciis '' domini episcopi Argenlinensis
presidentis ' et personarum subscriptarum duxi presentibus appendenduni. insuper 5
ad majorem securitatem omnium et singulorum premissorum nos Heinricus et
Peregriniis fratres, Otto de Marley, Lampcrlus de Swcinheim ad pelicionem dicli
domini ^ynmndi promitlimus soUcmpni slipulacione inlerposita data fide sub ypoleca
rcrum noslrarum mobilium et inmobilium , nos procuraturos et effecturos , quod
omnia et singula premissa, proul sunt superius enarrata, fideliler obsenabuntur 10
rataque et firma perpetuo permanebunt. et in horum testimonium sigilla nostra
presentibus sunt appensa. nos Albertus de Talmessingen prcfatus ad pelicionem
domini Symimdi memorati in probacionem plenam et testimonium premissorum
sigillum noslrum duximus presentibus appendendum. actum anno domini 1261,
mense aprili, presentibus Lamperlo milite prescripto, Berlitoldo Crebeszere, Rülino 15
de Spina, Conrado filio Sefridi, Heinrico de Ariesberg, Ottone Haierseda civibus
Argcntincnsibus et aliis multis.
n aus Straßb. IIosp. A. lad. 139 fasc. 18 or. mb. c. 4 sig. pend. laesis. Abgefallen die leiden
Siegel Ottos von Marley wul Lamberts von SchweinJwim.
466. I>ie Stadt Metz erklärt das Gerücht, die Bürger Straßhurgs seien von 20
Bischof Philipp von Metz bestochen worden, den Herren von Lichtenberg keine
Hilfe ZV, leisten, für grundlos. 12GI Juni 1.
Nos magister scabinus, tredecim jurati necnon et universitas civitatis Metensis
universis presentes litteras inspecturis salulem in domino. intelleximus famam
publicam evolasse et ab aliquibus divulgatum tam in civitate Argentinensi quam in '^
partibus illis adjacentibus, venerabilem patrem et dominum Ph[ilippum] dei gratia
Metensem episcopum ^ quingentas libras denariorum Metensium vel aliam cerlam
pecunie quantilatem dedisse magistro, consulibus et universilali civium civitatis
Argenlinensis pro eo, quod ipsi dominis de Liestemberc contra ipsum dominum
Ph[ilippum] episcopum assislere non deberent ^. super quo miramur non modicum, ao
unde fama bujusmodi seu talis oblocutio processerit vel a quibus. universilali igilur
veslre significamus et in verbo domini dicimus ac etiam protestamur, ipsum epis-
a) H pronotati. b) H judicis.
1 Bei einem Oütertattsch zwischen dem Kloster Steigen und dem Eitler Berthold von Rosheim ist
derselbe ebenfalls zugegen, u. A. mit Cidelario, Johanne dicto Kegilin prcbendariis ecclesie sancti 33
Petri Argentinensis, 1262 März 15 Eosheim. Straßb. Bez.-A. G fasc. 5779 or. mb. c. 2 sig. pend.
2 Philipp von Florenges Bischof von Metz, 1260 — 126i.
s TJeber den Verlauf und das Ende dieser Feindseligkeiten zwischen Bischof Fhilipp von Metz und
den Herren von Lichtenberg in den Jahren 1260 u. 1261 vergl. W. Wiegand Bell. Walther. S. 52 ff.
1261 SM
üopum dominum nostrum vcl aliquem pro ipso ob cnusam predicUm nullam rtndlMH
pcciiiiit! (|Uii(ilitiiU;m ncc oliam {)rumi.sissc ncc co^itossc nc-c etiam traclatom fMqwwii
tjupcr liuc cxlitiääu. uiide vuluiuu.s iiiluilu veriluUs mugi.slruia, coqsoIm el eires
prediülüs super hoc habcri legitime excusolos. ia cujua rei teftiinoiiiaiii rigillnm
r> noslrum prcseuliLu.s est appeitsum. duluui iu vigilia atoeiukmis domini, auoo
domiui 12G1.
8 aua Stnilib. St. A. Vnrd. Dreizehn. Oew. Corp. A lad. 8« or. mb. e. tif. ptmL dd^m.
Otdruckt aus dem Briefbach A fol 240* ibid. b«i WatdUr Appar. «t totfr. «dUt. p. M
nr. 10.
i<» 467. Bischof Walther ton Straßburg gibt dem Abt und dem MSnek Petrus
des Cistercieiiserhlosters Neufmrg sowie dem Probst ton Trultenhamtn de» Auftrag.
den Bärgirn Slraßhurgs seine Beschwerden vorzulegen und Abhilfe und Oenug-
Ihuung bis Ablauf der Pßngslwoche zu verlang'"' l\"'>l T"-' / ßackstein.
W[althcrus] dci Rrntin Argcntinensis cpiscopus dilecli» iu Christo viria honora-
I.'. hilil)us . . nhhali cl fratri Pciro Novicoslri" Cistcrciensis et'' . . pfepodto de
Trulonhusen saucli Auguslirii ordinum sahilom cl sinccram in domino cari-
tatcm. profundis in lacrimis et mullo gemitu. non sine gravi cordis dolore teste
deo referre cogimur, qualiter civcs noslri Argcnlinenses, qui tamquam filii ecclesie
ojusdom jiirn noslra el ecclesie ipsius«^ defensare deljcrcnl, nescimus qua in*
•üi quoque ducli spirilu, jura eadem everlcrc studcanl cl annicliilarc. nam Ii<-<1 i
Argenlinensis pluribu.s honorata juribus el privilegiis Romanorum poi.iiii. uia ,i.:
impcralorum hac hactcnus usa fucril liberlalc, ul in judicibus inslitucndis in cirilalc
ipsa •' prclcr nos noslrosque predccessores nuUus haclcnus habueril polcslalcm,
iidem tarnen cives magislros el consules, noslro irrequisilo conseuso el volunlate,
% contra consucludinem cl libcrtalcm Argeulinensis ecclesie diutius obaervatam insti-
tueules" de facto, cum de jure non possint, nos possessione vel quasi inslilucndi
mngislros cl consules prefatos spoliare presumpscrunl. sed nee hüs contcnli in suo
salutis dispendiuin cunlra juramcnta ab eisdem civibus preslita de novis slatuUs
neu ordinundis prcler conscnsum episcoponim el capiluli ccrlesio ArgentineDsis
°ji) statuta qucdam perniciosa excmplo immo dampnosa populo Argentineosi, cujus noü
curam non inmerito habere debercmus, edidcrunl cxlorqucndo a mililibus, popularibus
el goncrnlilor ab omnibus maximc paupcribus exaclioncs novas el insolilas' molendi
grntia, mcnsuras quoque'' miuueudo, quarum ad noslrum officium coasenraÜo
noscitur pertinorc. colerum ut de mullis cl variis injuriis nobis noslrisqoe illalis
•x^ clericis et hominibus taocamus, ad prescns fructus hominum noslrorum necnon
omnium nubiliutn lerre noslre ac dioccsis dcfensionis causa apud Argenlinam nuper
rugitMilium , qiiamqiiam omnibus per edictum ab eisdem publice promulgalum
luii'iom'm rcniiu cl piirsoiiaruin pn'slilt'rinl, ili-lim>ut violi-nliT ipsosquc Iraducere
■) S< «bUü NoTicMiri «t fratri IHtra MOBirtB mo. b) S< m. «) 5 i ; - : <-
352 1261
non permiltunl. quin immo noslros el noslrorum clericorum proventus presumplione
consimili detincnt occupatos et, quod deterius «st, transilum villarum noslrarum,
quarum dominium ad nos spectat, contra juramentum fidelilatis nobis preslitum de
juribus noslre ccclesie conservandis hominibus ac fautoribus noslris probibentes
clericos nostros in civitate Argentinensi molere non permittunt. famulis eorundem 5
civilatem exire volentibus manticas eorum ad pecuniam extorquendam excuciunt.
judeos quoque nostros indebitis exactionibus et molestiis aggravant et ab ipsis
pecuniam pro sue libito voluntatis extorquent. et licet predicli cives et communitas
juraverint, spiritualem nostram jurisdiclionem et temporalem pro viribus defensare
ac ° molestatores el perturbatores earundem, violentos *> percussores et domorum lo
effractores ac insolentias alias facientes, utpote mulierum oppressores, debilis penis
cobercere ac extra civitatem cerlis temporibus relegare, iidem tamen cives juramenti
hujus veluti immemores jurisdictiones prediclas impediunt plurimum et perturbant
dictosque malefactores in suis maleficiis confoventes non expellunt ; immo expulsos
redire faciunl et permittunt. ad bec almeindas in civitate predicta et ejus banno i5
silas ccclesie noslre per imperialem senlenliam dudum adjudicatas^ privatis suis
usibus applicant in nostram tociusque populi commorantis ibidem non modicam
lesionem, preserlim cum almeinde hujusmodi in usus publicos minonim videlicet et
majorum ipsius civitatis cedere debeant pocius quam privalos. insuper licet ex debilo
presliti juramenti tcrram, dislriclum et jura ccclesie noslre defensare teneanlur, 20
iidem tamen cives '^ nuperrime, exposilo ipsis, quod jusliciam pro dominis n[einrico]
et L[udewico] de Liebtenberc ^ vassallis ecclesie Argenlinensis ^ reverendo domino
episcopo Metensi exbibere vellemus ncc ' eam voluerit acceptare ^ , non solum
fautoribus noslris in auxilium nobis lotique terre noslre venienlibus vias communes
slratasque publicas ac nostrum passagium prohibucrunt, viclualia et e alia necessaria 35
ad defensionem terre noslre nobis et'' fautoribus noslris preparata extra civitatem
vebere officiatos nostros el servientes ad nos venire, equos aut arma concedi nobis
nequaquam jiermiserunt ; immo , quod miserabilius ' est , inimicos vassallorum
noslrorum prediclorumJ quasi in mortem nostram nostrorumque fautorum ac in
tocius terre devastalionem tamquam nostrum sanguincm et palric deslruclionem 30
silientcs invitare dampnabiliter presumpserunt, quod nulli predecessorum noslrorum
immo ncc inimicis ecclesie ullo umquam tempore recolilur esse factum, quamquam
igilur excessus predicli adeo sint notorii et manifesli, quod nuUa possint tergiver-
salione celari, ac idcirco, juris ordine non servalo, possemus procedcre contra eos
justicia persuadenle, ipsos tarnen cives nostros in bono vincere desiderantes, ne 35
karilas a nobis profuga videatur, discretioni vestre prcsentium aucloritate maudamus
sub pena excommunicationis, quam exnunc in vos ferimus, si mandalis noslris non
a) S 1 et. h] S 1 add. quoque. c) /S 1 add. nostre civitatis, d) S < Lielenterch. e) S 1 nostre.
f) Sl add: idem. ji] Sl ac. h] S 4 uostrisque. i] Sl gravius. ]} St om. ,
1 Cfr. nr. 160.
2 Cfr. nr. 466 not. 3.
1261 3ß3
ponioritis, prccipicntcs, qiiateniis ad civitatetn Arginlincnscm acccdenics ipiio» cives,
(pii ])ro inijf>istri» et cotisulibiis principalitcr se gerunl, videlicel Ueimboldum dictum
LielMMicellcr", üurkurdiim Spcndcru'', Nicoluiun Zürn, Uozelinam mililam*, CAnonem
dictum Söner**, Ilezzclonem de Kggeversheim ", Bertoldum Röws', Reimbo^
:, et lUiiinliüidülinum 1^, IIerlx)rietn'' ultra Bruscam ', SifridumJ de Vegenbdm ae
ceterus i;unindcin cunsurlcs iiccnon lotain cotntnunilalfin rivitaUs ejotdfla el
tnugistratus üfllciurum luoneatis, ut de tot et de'' tanliü üijuriis, exoMsUms M
violeritiis deüislant nobisque et ecclesio noslrc lotique clero infra oclavam penlbe-
costcs ' proximo venturain , quem teruiinutn peretnptorium eisdem aBsignamtui,
10 sali!:>rociHnt cüinpetonter. non modico utique cordis dolore concnlimar, si infra
moniliuniä tenipuru prenotata, salLsfuctionc tniniuie nobis exbibila, conlra ipaoa,
quos favorc bunigno pocius prosequi debcremus , procedere nos oporteat Jastida
compcllcute. datum Dabichenstein ■" 2 nonas junii, anno domini 1201.
S auK Straßb. St. A. Vord. Dreizehn. Gew. Corp. A lad. 3« or. mb. e. ti^. pmd.
15 81 coli. ibid. or. mb. c. »ig. pcnd. laeso.
Gedruckt au« dem DricDiiich A fol. 60 ibid. bei üdu^jlin AU. dtpl. I, lü ur :,:>: Vrrql.
W. Witgand litll. WiUtlter. S. 68 f.
468. Graf JIcinric/i tun Lützelburg Markgraf ton Arlo» ieseufit, daß d4S
OerücfU, Bischof Philipp con Meli habe die Bürger Slraßburgs butoeken, dem
ao Herren von Lichtenberg gegen ihn keine Hilfe zu leisten. Jedes Orundet «ntbekr«.
laoi Juni 8.
Univcrsis prcscntcs litleras inspccluris nos Ileinricus oomes Luoelbaigensis et
marcliio Durlonu salutom in domino. per veuerabilem palrem et dominum
Pli[ilippuni] dci gracia cpiscopum Metensem inlelleximus, Tamam publicam eTolaaae
'£> et ab aliquibus divulgntum tain in civitatc Argi-nlimMisi quam in partibos illis
adjaceulibus, ipsinn duminum episcupum quingentas libras Mctenses vcl aliam certam
pccuuie quantilulem dculissc magistro, consulibus et uuivcrsitali civium Argentincnsis
civitatis pro eo, quod ipsi videlicet magislcr, consules et univcrsitas Argentioensis
düniinis do Liestonbercli contra ipsum dominum Pb[ilippum] episcopum assiatere
au non deboront'. siiix^r quo quam plurimum niiramur, unde el \>cr quos talia iama
seu talis oblu(iuucio proccs.serit. quarc vestre universitati significarous et per fidem
noslram dicimus ac super boc deum et sanctos suos prolcstamur lamquam iUe, qui
factum ulriusquc portis scivit, videlicet domini episcopi Mclensis et dominorum de
Liestenborcli, tamquam modialor inter cos, dictum dominum episcopum Tel aliqucm
;tr> t) S I Reiobotdam dictum Li»b«iithtill«ir. b} S ( Spfiadn < « «a. Qumltmmm wttitm.,
A) a I SAinrir. v) S I HnhcloiMiB dt BclMvtnkri«. f) S < KdiMi*. f) B 1 UMMAam «t
HeiiiboUUtiDum intcr mwcatorM. b) S« BrbooMi. i] 5 I BcMtbui. j) gl 8t>iii». \) St
om. de. tj S< |>«iDlb««o*lM. ») St
Jwtt
IM—I$
I Cfr. nr. 4C6 not. S.
354 12 61
pro ipso predictis magistris, consulibus et universitati Argentinensi vel alicui eorum
seu cuicunque alii pro ipsis ob causam predictam nullani dedisse pecunie quanli-
talem nee promisisse uec unquara cogilasse ncc eciain super hoc unquain tractatum
fuisse vel extilisse. quare volumus ac prolestamur in verbo dei, prediclos magisiros,
consules et universitatem Argentinensem hujusmodi facti fore legittime et vere 5
excusatos. in cujus rei teslimonium sigillum nostrum presentibus ad eorum excu-
sacionem veram duximus apponendum. dalum feria 4 post ascensionem, anno
domini 1261.
S aus Straßb. St. A. Verschl. Canzlei-Gew. Coq). K lad. 17 nr. 82 or. mb. lit. pat. Der
untere Band, an dem das Siegel befestigt gewesen, ist abgeschnitten. lo
469. Bischof Walther von Slraßlurg fordert die friedlich gesinnten Bürger
Straßhur gs auf, sich mit ihm, direct oder durch Vermittlung seiner Boten zu
verständigen. [1261\ Juni 25 Bachstein.
Wir bischof Walter zi Strazburc von gots gnaden tun kunl allen unseren lieben
burgern von Strazburc, die uns arges haut irläzen, daz wir virnommen bant, daz is
summeliche unser bürgere von Strazburc die vorderunge, die wir hant, uns virkerent
anders, denne unser wille si unde unser herze stä, unde jehent des wir wellen
unsere bürgere triben üzer irme rehte, alse si herkommen sin. daz wissent wör-
liche, daz wir des nie müt noch willen gewunnen unde, obe got wil, niemir gegernt.
darumbe bitten wir uch, daz uwir tusent oder viunfhundert, die mit diseme gewalte ao
niht umbegant, hören, swa ir wellent, unser vorderunge von unserm munde, obe
ir wellent, oder von unsern hotten, die wir zi uch mit unsern brieven sendent.
wand swa uch dunket, daz ich unrehte vorderunge hau, do sol ich billiche nach
uwerme räle abelan, also daz ir si des underwisent, daz si uns unde unser stifl an
irme rehte beliben lazen. unde daz wellen wir iemir beschulden umbe alle die, die 25
uns des gehelfent. dirre brief wart zi Dabechenstein gegeben des neheslen tages
nach sante Johannis mes zi sünegihten.
S aus Straßb. St. A. Vord. Dreizehn. Gew. Corp. A lad. 3a or. mb. c. sig. pend. ddapso.
Das Stikk kann soivohl seiner Orts- und Monatsdatirung wie seinem IiiJuiU nach nur
in das Jahr 1261 gesetzt werden. Vergl. nr. 471. 30
470. Bischof Walther von Straßburg verspricht allen Bürgern Straßburgs, die
an der zwischen ihm und der Stadt anberaumten Vergleichsverhandlung Theil
nehmen wollen, sicheres Geleit. 1201 Juni 26 Dachstein.
W[altherus] dei gratia episcopus Argentinensis universitati civium ejusdem loci
salulem. cum plures ex vobis ad diem statutam super conpositione inter nos et 35
cives nostros ordinanda venire desiderenl, scire vos volumus, quod nos omnibus
civibus ibidem venientibus in eundo et redeundo pro nobis et omnibus aliis securum
1261 366
preslotnus condiicliim et hoc prcscntibiis publice prolcstamur. in cujti« nostre Mcuri-
.tütis cvidftilinm prcHcntfs littcnis iiostri si^illi muniuiiuc con»igiiatas Tobts dtuitnua
IraiiHiniltendus. dututn l)ul)cchciii»lciti domiiiico pruxitna {jost fcstum beali
JüliQunis biibtislo, nniiu domini 12((1.
Ä tum StriiM. ,St. A. Vnnl. lii>i/.. Im. 0«w. Coq). A - -h. e. ug. peml. laato
Oedrwkl aus dem Uricfbuck A fol. 102« ü/iJ. bei . Ujfl. I, 43i mr. 696.
471. JJuiii/c'sl liischol Wallkers von Sirm. / '
ütmßhurtj über die Urln-n/i-iffr und Oru-nUlluil' ^
Wir biscbof Wolter zi Slrazhurc von goLs guadeii Um kunl uch i:n>. r-ii
II' biirgeren von Slrozburo genioinliche riehen unde armen unser anspräche, diu wir
liniil gegen den, die sich nieislerschcfle unde des rätes zi Slrazburc annemmcnl,
undo iren gcsläudenen. wand wir hant vimomnien, daz der bui^re tu aosere
vorderunge virkerenl unde anders beli'ilenl unser anspraclie, denne unser sin oder •
her/c si gegen uch, unde uch sngenl, daz wir uch uzer uwenne rchlc wellen triben,
ir. und(! wand wir dos nie willen gewunnen, also gol wol weiz, so künden wir uch
zi alroersl : daz verl unde hiurc meisler unde ril zi Slrazburc anc unseren willen
nndo ane unseren gehöl gesezzel sinl, daz deheime unseren vor\-am •• nie gescliah
undo och nilit reht ist, nül dur duz daz wir einen rat nach unsenne willen weilen
sczzcn, wen darumbe daz nien den nit vor uns unde mit unscrme gehdlle seneii
20 sol, dur daz, obe icman tumbir oder schedelich deme armen oder dcme riehen sfi
deme rate wurde genennet, daz wir des wandel schaffen, wand wir billiche beide
armen unde riebe bcrihlen unde schinnen suln. danach künden wir uch, swie arm
und rieh gesworn haben doheino sozzunge zi sczzcne äne unscrs unde des capitels
urlop, als ir wol wizsent, so haut si doch äne unsir unde des ca]>itels urlop ulTen
!0 maln ungelt gesezzel äne daz alte ungelt von deme wine, daz men doch« wider got
mit unrehte niramcl, mit grüzeme schaden des volkes von Slrazburc unde der lanl-
liute riclior unde armer, unde wissenl, daz wir dessellH^n ungelles wol geslatlelent
zi ncmmeniie, swenne wir sehent, daz ez der stelle uütdurflic werc, also dax unser
gemeinen bürgere niht damitte wurdcnl gcarmert unde die gewalligen gerichert,
»> daz leider uch vil bi unser vorvarn ziten bischehen ist wider gols reht unde vorhlc.
so künden wir uch och daz, daz unsere bürgere geswoni hant gcmeinlicbe zi
rihteiino abc den, die nölzoc oder manslach tönt in der stat oder virwundcnt die
armen bürgere, unde abc den, die vnJvelliche der armer hüscr ufbrechent, also dai
men abe jcnrc libe rihto unde diso von der slal Iribe, also da gesezzel bt. des
X. cnhanl si niht behalten unde haut unsir gerihlc daran geirret wider inne cide unde
och dio wider in die slal goladel'", die umlM? ir missctät druze sollen sin*, unde
haut daz gel.in', i^ wir doheino niissebelli mit in gewunnen. wir kundenl» ocb dax.
•) 5 < und«, b) S I vonlcrn. > ) S I am. docli. d) S ( Iwat — 8«Mm. *) S * Um m
ilrus wtraa galrUMo. f) S i tJ4. och. g) 5 1 dagMi.
356 12 61
daz unsere bürgere bi unseren ziten zwur die Juden beschezzet hant, mit den si
nüt zi schaffenne hant, unde tunl uns daran grözen gewalt unde unrelit. wir clagent
ocb^, sit die almeinden gemeine suln sin arm unde riehen, so hant doch die
gewalliser von Strazburc der almeinden vil under sich gezogen unde geteilet beide
in der stat unde davor al nach ir willen unde damitte geirret gemeinen nutz der 5
armen, daz wir sus hinme uffen unser sele dcheine wis gestatten suln noch
enwellen. unde wand wir suslich unreht unde missetät niht wollen noch enwellen
virtragen, so hant si ufgesezzet, wie sie uns unde unsere tumherren, man unde
dienstman, unde allez daz lant bekumberen unde besweren uffen im grozen nutz,
die da gnftc hant, unde der armen ungewin. unde darumbe'' enbutlent si *= deme lo
bischofe von Mezze, daz er köme in diz lant, wir mohtcnt niemannen belfere han
zi beschirmenne unsere man an irme rehte, tinde Iröslent in dös, daz wir von der
slal zi Strazburc deheine helfe hettent noch spise, als si sit wol bescheindent, do
si uns virspartent unsere spise unde uns wertent unscrs gotshuses eigene var unde
die offene straze dur unser dorf zi Bischovesheim unde unseren knehlen uude i5
ambliuten virbuttent uffen lib unde gut, daz si zi uns iht kömen. si wörtent och
uns zi dienende unde ros unde harnasch zi lihende uzer der stat, daz deheime
unserm vorvarn nie geschah noch och virbotten wart keiser Frideriche', do er
unserre stette offen vient was unde unsers vorvarn. unde hievon mohte daz lant
gar sin imdergegangen unde die armen sin virtriben , wöre uns got unde deme 20
lande niht gnediger gewesen, denne si waren, unde sit dieselbe unser reise niergen
uffen der stelle schaden gie, so truwen wir, daz ez uch selbe müze wol ungevüge
unde ungelimpflich dünken, daz si uns diz täten ;lne alle unser schulde, unde wiz-
sent, daz summeliche unserre bürgere harumbe silber hant genommen von deme
bischofe von Mezze, als uns die seilen, die dabi warenl, unde ir bienach, obe got 25
wil, wol bevindent^. ubir alle dise smächeit so hant si unsern t&mherren den von
Zimbern beröbet sins Silbers vrevelliche in der stat, da si inne menlicheme vride
gesworn hant unde hant des noch ein teil inne wider iren ören unde eide, den si
swüren zi beschirmenne weltlich unde g&tlich lüte, unde reht. si nemment och den
anderen tumherren unde al unser pfafheit ir körn, irn win, ir vleisch unde<^ bötte ao
unde swaz si hant in der slal. unde hant och einsleils unseren pfaffen virbotten
unde gewört maln unde tribenl einie offenliche die esele mit deme körne widere in
sin hüs ungemaln von der muln unde irsühtent imme sine wälsecke unde schullent
imme sinen knehl unde hiezent in balde strichen lizer der stäl, alse heb imme
were, daz men in iht zuge an den galgen. si gabenl och vride offenliche anme 35
lettenere allen den, die in die slat lib oder gut vl6htent. unde wider den vride so
behabent si in der slat alles daz, daz des bischtümes liule, man unde dienstman,
unde daz lant gemeinliche uffen denselben vride unde tröst drin hant gevlöhet.
a] Si so künden wir och daz. h] S 1 om. darumbe. c) S/ om. si. d) 5 / add. ir
1 Kaiser Friedrich II. 40
2 Cfr. nr. 466 u. 468.
1261 SS7
wissent och daz, daz unsere bürgere gcswom hant nictnannen an xi grifenne nodi
zi valicnric in der stnl iitni>o eins andren rnanoes schulde oder miatetal. unde wid«r
dctiie solhcii oidc hant si gcvungen unde angegrifTen die lanüiulo noxellicbe so rfl,
daz aller der werre, den die slat wider die lanlherren unde riUere bat, daron
B nKÜstclich komincn ist undo hievon kumt, daz sich unser armen bürgere von der
stul nihl i)i-jijgt;u iniigen in dem*; lande, alsc si bilÜehe sollen unde in wol kteie.
du wir unser bürgeren beide arm unde rieh unde den antwercmeisteren, die Tfide
unde gnade gerne schenl unde den unvfigo leit ist, künden woltent unaem bratton
unde inanen, daz si uns an unscrmc rchte liezen beliben unde bezxertent, dax si
10 uns zi unrehtc hettcnt getan, do enwollent die, die sich ieze mcisti'rscheftc unde
rälcs anncmtnent, niht gestatten unsem <^rsanimcn betten, daz si uch unde deme
biderben volkc dit- wärlieil betten geseit, dur daz daz ir niht wurdent '»»»>'• »">
unrchtcs an vil dingen unde unserrc rehten vordeninge, unde tribent l
unde vrcvclliche von deme allere dieselben bellen unde virbullonl in och in der
15 berberge bi inno libe unde lebenne, daz si den ontworcmcistercn unde deme ;.'
Volke debeinen brief brcbtcn oder lesenl, uudc jabenl daz wir uch, die da i.mi .». ;■
rehtes gernt, von in damitlc brechen wollen, ubir alle disc beswerdc unde unrelil,
die wir uch hie gezelt hant, so künden wir, daz wir von der bürgere belle von
Mogcnzc , Wormezc • unde Spirc •> inme concilio zi Jlegeuze ' irworben beltcul
■«) einen olTi-n lac zi Wizenburc an deme ni(5ndage nach der ufTerte, die nu was, dar
alle unsir liorrcn, die bischufe, graven unde lanlherren mit ielicher slcttc bürgere
kommen sullcn sin unde einen lanlfride gesezzet unde gesworcn sollen hau von
Basile unce Kolne mit räle unserrc herren der erzibischofe von Kolnc unde von
Triere, also wir bereden wellent mit dm höbestcn bürgeren von Megcnze, Wormezc
unde Spiro, die da gcgenwertic warent. unde wände si uus unde daz lanl gemein-
liche des vridos gcirrot baut mit suslicben Sachen, als «ir uch hie bescheiden hant,
so clagen wir uch, daz si mt^re unde bricve, die wir ieze inne bant, mit irme
ofFenen ingcsigelc allen den sielten bant gesant, daz wir unde unser herren die
vursten uns"" gesichert suln bnn ulFon aller der stelle lasier unde schaden, des wir
ao vor gölte alle unsebuldic sint, alsc wirs Ix'reden wellenl mit denselben bargerao
von Megenzc, Wormezc unde Spirc. unde wissent, daz si diz daruf iniaht bant, n
wendennc uns helfe unde gunst der stelle unde der lanlliutc ; daz doch nihl mag
gesiii, wand si unsor warhcit wol bovundeu bant, sil wir nu umbe diz offen unrebt
unde vrevole inisscttHe den ban mohten hau getan unde gottcsdiensl virslagen in
x> der slnl mit rehte, so hau wir doch dar der bidcrl>en unde gelruwcn bürgeren
willen, die hicmille unschuldic sinl, geläzen unce her unsir gerihlo unde manen
uch, daz ir uwer bürgere, die sich diz gcwalles an hanl genommen, undcrwisent.
a] Sl »M. vnn. h) Sl »id. von. e] 5f Mi. ans.
1 /),l. .1/ -',; , ,
40 mfine yliov Ai. //.. u
coU. XXJII, IKHI.
Vmm •
358 1261
daz si uns unde unsir gotshüs in unserme relite lazen beliben, wand wir vlizic
iemir wellen sin, wie die slat von Slrazburc in irme rehte belibe, alse billicb ist.
S aus Straßb. St. A. Vord. Dreizehn. Gew. Corp. A lad. 3» or. mb. c. sig. jjend. laeso.
Sl coli. ibid. or. mb. c. sig. pend. delapso.
Gedruckt nach S bei Strubel Vaterl. Gesch. d. Eis. II, 0—12. Nach dem Briefbuch A 5
fol. 57l> im Straßb. St. A. bei Hegel D. St-Cltron. IX, 1031—1034. Zur Datirutig, die
mit der von nr. 469 in engstem Zusammenluing steM, vergl. W. Wiegand Bell. Walther.
S. 59 ff.
472. Ab( Berthold von St. Gallen und Graf Rudolf von Rapperschwyl ver-
sprechen den zu den Friedensnnterliandlungen gesandten Bürgern Straßburgs lo
sicheres Geleit. [12G1] Juli 11 int Lager von Holzheim.
Bfertholdus] dei gratia sancti Galli abbas et Rüdolfus comes de Ramphliswilrc
viris providis et boneslis R[eimboldo] magistro et consulibus tolique civitali Argen-
tinensi salutem. universitati vesire presentibus declaramus, quod ducatum pre-
bemus vestris civibus ad nos pro bono pacis et compositionis venientibus, quoscumque 10
duxeritis destinandos. quapropler secure ipsos ad nos dirigatis scientes , quod
venicndo et manendo et redeundo sub nostre protectionis clipeo debeant esse, in
hujus rei testimonium preseutem litleram sigillorum uoslrorum munimine robo-
ramus. datum in castris Holtzbeim 5 idus julii.
S aus Straßb. St. A. Briefbnch A fol. 242a mit der Ueberschrift : daz der appct von sant 20
Gallen und grafe R&dolf von Ramphtiswib-e die burger von Strazborg zu in und von
in getröstet haut.
Gedruckt darnach bei ScMjiflin Ah. dipl. I, 461 nr. 651 = Neugart Episcop. Cmistant. II,
240. Die fahclie Jahrcsdatirung ScJwpflins 1269 hat Kopp Gesch. d. Eidgert. Bünde II,
608 )U)t. 8 bereits berichtigt. • 25
473. Kuno der Schultheiß und die Bürger von Hagenan schließen mit der
Stadt Straßburg einen bis Maria Geburt icährenden Waffenstillstand. 1261 August 6.
Ich Kune der scbultlieize unde wir burgöre von Haginowe dunt kunt allin
den, dt disin brief ancgesebint, daz wir mit dem meislire unde mit dem rate unde
den burgerin von Slräzburg einin vridin hänt genomin unde gelobit ze baltinne ao
sepi. 8 untz unsir vrowin mes der jungrin, diu nu kumit, unde hänt in ouch gelobit, swelis
tagis der Kallesche unde sine siune unde Wolfram Iloubitabe unde Wernher Herceüz
unde Ilüg von Trüsiuheim in unsir slat odir drüz varint, daz desselbin tagis
niemanne von Sträzburg dekeiuin scbadin tun sulint. düut abir si biewidire
iemanne von Sträzburg keinin scbadin desselbin tagis, so si üzir unsir stat odir as
drin varint, den sulin wir in abetün. darzü swer von Sträzburg zuns dügin ' koufil,
der sol vor deme seibin Kalteschin unde den andrin, die davor genant sint, zwiscbin
düge Faßdaube.
1261
iinsir 8tat undi; Strd/liurg mit den dügin uasrin vridin und ansir gdflila btbin.
tindu geschitiit in widir dem vridin dn/.wiKcliin von clenst-iliiti dcketn schade, dra
sulu wir iihciriii. durzü lifln wir K*;lül)it, üb dt FfaTriliu udir der vod Amiflhero
vun Slril/.l)urg icinannin roultinl uiidü mit dcme roulK* in unsir stal kuinint uode
s dfl l)i.scliruwin wcrdint, duz wir den ruiib widcrgcbin unde im Itp ineoiiigdlcbe Ton
Strflzburg ze rehle baltin. daz wir diz leistin unde w&r lAzin, des hAn wir in gegebin
disin l)ricf mit iinnir stete ingesigelo. unde gescbacb daz an aaote Sixtit tage
des )fiiis, (!() luiiii tintc vrjii L'ntis fi^liliirli» cui iindo si-Iizif nndß zwpinuiiKlirl lar.
10 lilino.
474. Graf Rudolf ton Hahahurg Landgraf det Eltaßes beglaubigt bei den
Straßburger Ritter Liebenceller seinen OeAeiiMcAreiber Ileinrich von Ottraci für
Verhandlungen, mit der Stadt Straßburg. 12GI September 13 Basel.
R[tiduirus] comes de llahspurg Alsalie lantgravius viro provido et amlco special!
ir> duminü diclu Lifbonccdlcr milili Argentinensi sulutcm et omne bonum. latorem
preycncium dumiiium Ileinricutn de Ostra militcm intimum secrelarium nostram ad
vos tronsmiltimus nd traclandum et ordinandum vobiscum et una cum cirilale de
negotii» nuätris pariter atquc vcstris monentes, quatenus cidcm tamquam ooslre
persouo ndem in omnibus tarn vos quam cives bal>oatis. quicquid cnim idcm Tobisoam
ao truclaverit et ordinaverit, ita gratum et ratum liabebimus, sicut nos in persona
propriu fecissenius. datum Üasilcc in vigilia cxaltacionis sancle crucis, anno
dumini 1201.
S au» fllrafib. St. A. Bricfbnrh A fol. 100* mit der Uebendtrift : das grafn tob Babapvg
ginbcshriof nn dio von Strazbnrg.
« Gedruckt dartutch bei Weticker CM. areh. p. 57; SehOpßim AU ^irJ T, 43e »r a)t
475. I/einricA ton Neuenburg Domprobst ton Basti, (h^f Rudolf vom Mtitbmg,
Oraf Konrad ton Freiburg und Graf Gott fr id ton Habsburg verbinde» tick mit
der Stadt Straßburg gegen Bischof Walther von Straßburg und seinen Anhang.
IS61 September 18.
au In nnmcn des valiers und des sünes und des heiligen geistes. wir Heinrich
von Nuwcmburg der Iftmprohst von Bnscle, Rftdolf der gravc von Habsburg der
lanlgrnvc von Elsaz, Cftnral der grave von Friburg und (iolofrit der gravc von
IIabsI)tirg tftn kunt allen den, die disen brief geschcnl oder gcb6rent. daz wir
überein sint komen mit dem meistcr und dem rate und der gemeinde von Slrazburg
also, daz wir in gcsworn lian hcbolfen zc sinne und sie uns dawider An gevcrde
iemcrmo wider den bischuf Wallhcrn von Slrazburg und sinen voller den von
Uerüllsccko und dez kinl und wider menglichon enUwüsohen Basclc und dem heiligeo
Torslc und entzwischen dem gcbirge. wir haut öch des gcsworn, dat wir An die
bürgere und die gemeinde von Slrazburg mit dem bischove von Slraxborg vod
360 12 6 1
sinen vattere und sinen kinden niemer sülen gefriden uns noch gesünen wan mit
iren willen, desselben hant sie uns dawider gesworn. wir hant öcli das verlobet,
das disen eyt und dise Sicherheit nieman abetriben noch werben sol von dem babeste
noch geistlichem noch von weltlichem gerihte. dazselbe hant sie dawider globet.
were aber das unser dekeiner dirre Sicherheit und dirre glübde abegienge, wir 5
selten in zu soltschatze schuldig sin vier tusent marg silbers und darzü meineide
sin und truwelos. und dazselbe hant sie uns dawider globet. und sol diz sin an
allerslahte geverde. darumbe das diz stete blibc, so han wir disen brief mit unser
aller ingesigele versigelt. diz geschach nach unsers herren gebürte zwelfhundert
jar und sehtzig jar und ein jar an dem sunnendage, der allernehste was vor sanl 10
Matheses dage, der der vier ewangelisten und der zwelfbotten unsers herren einer was.
S aus Straßb. St. Ä. Briefbuch A fol. 250b mit der Ueherschrift : daz etwievil Herren und
die stat zft Strazburg sich zusammen verbunden hant enander zft helfende gegen
bischof Walther sinem vatter und des kinden.
Gedruckt darnach bei Wencker Appar. et instr. archiv. p. 169 nr. 13; Schöpflin Als. dipl. I, 15
432 nr. 593 = Trouillat Man. de Bäle II, 109 nr. 77, beide mit dem durch Ver-
wechslung des Matthias- uttd MattMustages enstatulenen falschen Monatsdatum des
20. Februar.
476. -öiß Stadt Neiienhurg schließt mit der Stadt Straßburg einen bis Maria
Himmelfahrt über vier Jahre währenden Bund gegen Bischof Walther von Straßburg 20
und seine Verwandten. 1261 September 29.
In namen des vaters unde des sunes unde des heiigen giestes. wir Jacob der
schulthiezo, der rat unde diu gemeinda von Nuwenburg tun kunt allen den, die
disen bref gescheut oder gehorent, das wir uberein sin komen mit der burger miester,
dem rate unde mit der gemienda von Strasburch also, das wir iu gesworn han ^
beholfen ze sinne wider mengelichen, der si unde ir stat anegrifet, eutswescen Basla
unde dem heiligen vorste unze unserre vrowen raes ze mitteme ougesten unde
i»66 darnach über vier jar. desselben hant si uns dawider gesworn wider den bischof
Walthern von Strasburch unde sinen vater den von Geroltzegga unde des kint unde
wider menglichen, der uns oder unser stat anegrifet, das si uns ouch behulfich sullun ao
sin. wir han ouch des gesworn, das wir dekienen vride noch sone sullun nemen
ane si unde ane im willen, dasselbe hant si uns dawider gelobt an allen var. wir
han öch dawider verlobt, das disen eil unde dise sicherhiet nieman abetriben noch
werben sol von dem babeste noch von geslicheme noch von weltlicheme geriete,
dasselbe hant si uns dawider gelobt, were aber das, das wir dirre sicherhiet unde 35
dirre gelubda abegiegin, wir soltin sin meineide unde truwelos. unde dasselbe hant si
uns dawider gelobt, unde sol dis sin ane allerslacte geverda. das dis stete belibe,
darumbe han wir in disen bref mit unserme steten ingesigele vursigelt. dis
beschach nach unsers herren geburle zwelfliundert jar unde sehzig jar unde ein jar
au sant Michels tage des vlugeugels. 40
S aus Straßb. St. A. Versohl. Canzlei-Gew. Corp. K lad. 17 nr. 6 or. mb. c. sig. pend. Gtit
erhaltnes Siegel der Stadt Neuenbürg.
Aug. IS
1261 8M
477. Das Dc^mcapilel von Straßburg beurkundet den Verkauf de$ Fruckttintet
ton Kuhnheimer Aeckem des ülraßburger Frauemoerka towie die FäiligktU tmirwr
Frucht- und Ueldiinse an dessen MeisUr K'mrnd 0/'»m"" /?';/ n-'-'-' •>'<
Uerlljoldu.s prcposiliis, BferllioldusJ ducüiius loluiiicjuc capauium li
& tiacnäi» uiiiversiä preäculiuin in.specturibus luin prcseutibus quam fulu:..- :.. ^
noticiom cum sululc. Icuorc prescnlis scripli publice prolcslamur, quod no> .'
commuui cüiisensu dclibcralo consilio intendenles uliliUili ac promolioni (abrice
ccclüsie nostre ogroa fnigiferos silüs in bamiü CQuheim ad opua fubricv pr«.!' '
accciius speclantes, de quibu» qiiidcm agris vigiiili quarlaliu siligiiÜH iiuminc* rtu».-
lu luuiii uniiis siiigulis peritülvuiitur, Ciliirudu inugislro cjusdem fabrice noslrc diclo
Olcinua ' libcralilcr vcudiinus pro quadragiula libris Argentiuenaibus el cidem CÜMrado
cosdcro agrus Iradimus suisque hcredibus praprietalis Ululo possidondos. hoc adj' '
moduramiiie, cpiod prefalus Ciinradus et llillegundi» uxor sua, quoad vixerinl, recij.uui
vigiiili quurluliu siliginis de agris prcdiclis uuiniuc provenluum annuatim. quorum
15 ullcro dccedonle, relic[ua persona superslcs nicbilominus pcusionem pcrcipicl anle-
dictam ; si vcro aliqui libcri ex prenominalis Cinrado cl Wilteffundi progenili fucriol
lums, duo vel Ires, quolquol fucrinl, iidcm posl obilum patris cl matria predicloram
deccm dumtaxut quurluliu siliginis de agris mcmoratis percipient annuaüm, aliis
dcccm quartulibus libcre rcdeunlibus ad opus fabrice supradicte. et si eonindem
a() libcrorum unus dcccsseril, residui duo, si vero duo vel tres decesserinl, quartua
superslcs tcmi)ore vile sue recipicl, ul est prelaclum, decem quartalia annualitu.
bona nuleni, de quibus dicla persolvilur pcnsio, ncque vendi nequc aliquo modo
ulicuari scu cüiimuiluri a pcrsouis omnibus prenominalis ]K>lcrunl ; ipsis vcro viam
uuivcrse carnis ingressis, uullo bereditalis ad pueros prediclonun liberorum facto
as descensu sivc dcvolulione cadem bona ad opus fabrice nostre in remedium auimarum
eorundcm libere cl inlogrnliler reverlonUir. confilemur insupcr, qaod aepe dkto
Cihiraäo pro*censu domus viginli quartalia siliginis presentari faeiemos nomine
pcnsionis annuatim. que quidcm viginli quartalia, . . muliere dicta Seilerin, cujus
domus, in qua dictus Cänradiis nunc commoralus, est propria, viam univerae carnis
80 ingressa, mcnioratus Cburadus pcrcipcro dcsinel in dicla domo libere oommorando.
insuper cidem Cünrado singulis unuis (juinquc libras deuarionim Argentinendam, ai
eas acoi|K're voluiTil, prcsonluri nomine prccii rulionc laboris sui sibi debiti fademos,
rcnuncianlcs presenli scriplo omni cxceplioni et juris auxilio lam canonici quam
civilis, per quod in modum prcscriptum facta a nobis venditio posset in postenun
X, uliqiuilonus irriluri. igilur ul endom veudicio rolmr peqn-'luc finnitalia obüneet,
j)re.si'iili;ui ccdulum sigillis capiluli noslri K[l>erbar(li| de Suite el E[berhardi] de
Enlringen urohidiaconorum Argenlinonsium mcmoratis i^inrndo et Wiltf^ndi suisque
hcrodibus trndimus communiUim. actum et datum in craslino ujtoslolorum Symonis
cl Jude, anno domini 1^01.
40 B au» Strntib. Ikji.-A. 0 fuc. 1462 or. mb. c. $»g. iimd. Utto. Zwei Sitftt $imd atff/tOe».
1 Ueber Um unä mHu mtUtht iSMfcnv wryi. F. X. Am«« KmM ihmI Mitiihtm m 13m«-
lArihringcH I, 3i7.
362 12 6 1
478. Die Bürger von Colmar schließen mit den Bürgern von Straßhurg ein bis
Maria Himmelfahrt über vier Jahre währendes Bündniß. 1261 October.
Universis, quibus littere presentes ostense fuerint, Johannes scultetiis, consules
et universi cives Columbarienses noticiam subscriplorum. ad universilalis vestre
noticiam tenore presentium volumus pervenire, quod nos cum civibus Argentinensibus 5
dilectis ac specialibus amicis nostris conspiracionis ac amicicie firme fedus ineuntes
ipsis sub religioue corporalis sacramenli, quod ipsis prestitimus, astare promisimus
et tenemur fideliter et sine quolibet dolo contra quoslibel eorum emulos et rebelles
Axfg.^is usque ad festum assumpcionis beate Marie proximo vcnturum et ab inde usque per
quatuor annos continue seculuros. si vero, quod absit, medio tempore contra predicte lo
confederacionis et juramenti formam per alicujus levitatis vel inconstantie lubricum
publice mutabilitatis inlerventu nos venire contigerit, extunc nostra universitas
Infamie perjurii et excommunicacionis sententie subjacebit. in premissorum itaque
memoriam et stabilem firmitatem presentes litteras ipsis contulimus universitatis
nostre sigillo munitas. dalum anno domini 1261, mense octobri, indictione quinla^ i5
8 aus Straßb. St. A. Verseht. Canzlei-Gew. Corp. K lad. 17 nr. 11 or. vih. c. sig. pend.
Auf der Rückseite von gleicher Hand Argent.
Gedruckt aus dem Bricfbnch A fol. 247» ibid. bei Wetwkcr Appar. et instr. archiv. p. 168
nr. 11 — LaguiUe pr. p. 44.
479. Meister und Rath der Stadt Straßburg benrknnden, daß der Bürger Hugo 20
von Saarburg sein zum Steinhof benanntes Hans am Rindburgthor dem, städtischen
Boten Dietrich für 25 */» Mark Silber verhauft habe. 1261 November 4.
Nos Nicolaus dictus Zorn magisier, consules et universitas civium Argentinensium
universis et singulis presentium inspectoribus volumus esse notum, q«od Hugo de
Sarburg noster concivis in nostra presentia constitutus professus fuit, se vendidisse 25
et tradidisse Dietrico nuntio universitatis nostro concivi suisque liberis et heredibus
in perpetuum domum lapideam, que vulgariter dicitur ze deme Steinliove, sitam in
parvo vico juxta Rintburgetor, quem vulgus appellat zer Sebede^, ad habendum
jure proprio, tenendum ac possidendum et, quicquid sibi suisque liberis et heredibus
deinceps placuerit, faciendum pro viginti quinque marcis et dimidia argenti ponderis 30
Argentinensis. quas confessus fuit se ab eodem in uumerata pecunia legalis monete
plenarie reeepisse sibique dicte domus possessioncm tradidisse eundem in ipsam
domum corporaliler inducendo, promittens pro se suisque heredibus per stipulationem
sollempuem, nee litem nee controversiam ipsi Dietrico, suis liberis et heredibus vel
in quem dictus Dietricus domum transtulerit, se moturum, sed dictam domum ab 33
omni homine et etiam ab universitate legittime auctorizare et etiam defensare
omneque dampnum et litis expensas, quod vel quas in judicio vel extra Dietricus
1 Die Indictionsziffer um 1 su hoch angesetzt.
2 Vergl. Straßb. Gassen- u. Häusernamen i. Mittelalter S. 34.
1261 809
prcdictus occasionc dicto dotnus per ipsurn Ilngonein de Sarburg rd mot beredet
BUHliniicril vel f(;ccrit, iiitef^niliter rfHurcire neo raÜooe tninori« pretU vd tUa
qiiuliljel cortiorulus, diclutn dorntitn inujuris prelii eMe, ooDlra predida vel aliqidd
de prcdictis per se vel alios aliquo leropore faccro vel venire, renuotiavil eliam
6 dictus Hugo nxceptioni non nutnerate pecunie, doli, sine causa «;l in factam et omni
fllii Ipguli uuxiliü el canonico siwoiali cl communi, excM-plioui rci vel peraone in
hoc facto cohcrcnti, si qua nunc sibi conipclit vel compctere polerit in (blaram.
insupor Ilurtungus TJccscullctus domuin prcdiclani, quam in sua haituit poteslate,
uucloritalc judiciaria hoc posccnlo absolvil et dimisil liberam ooram nobta. ik
10 etiain nclutn est iutcr cos, quo<l nullus hcredura prcdicli Ilugonia obetmere debeel
fencsiras dirli Diolrici curiatn conliguc donius respicienles cl quod cloaca, que est
in (li(;la domo, comiiuiiiis esse dcbeal domus ulriustiuc. cgo Hugo civia Argentineiiais
prediclus confileor prescnlibus el publice prolcslor, universa el singula esse Ter«
cl sie acta, ul sunt prcscripta. et ad ea fideliier obscrvanda me presentibus obligando.
ir> cl nc super ipsis conlingal in posterum aliqucm dubielatia scrupulom saboriri,
prcsenles litli-ras rogavi sigillorum civitulis scilicel et Ticeaculteii |nedtetonun
muniininc roborari. nos aulcm magister, consulea et univcrsitas et Ticeseoltetas
predicti ad petilioncm ipsius Ilugonis sigilla noslra presenlibus apponi Tecimus in
evidcnlinm et probationem prcmissorum. datum cl actum anno domini 1201,
M proxinm 0 feria posl festivitalem omnium sanctorura, presenüboa hiis teslibus :
doniino Zornone prcmisso, Liebencellario, Gozberlo, Burkardo Dispenaatore Juniore,
llezcclono de Eckevurlcshciin, Erbone ultra Pruscam, Sifrido de Vegersheim juniore.
SGnario, Johanne filio ErlKjnis ultra Pruscom, Dispcnsatore ultra Pruscam, Rcin-
boldo Stiubenwec, Ber[thüldo] Ruweses consulibus; Rcinboldelino, Erbone Grimel.
■x> S[ifrido] de Vegersheim scniore, Rülino Ripliuo, II[cinrico] Marsilio scabinis d
amman et aliis quam pluribus.
T aus Slraßb. Thom. A. docam. hist. Ud. 24 or. mb. e. 2 m§. ptnd. Mtf^ti» Dm» Arf»
mctU ist roth lineirt.
480. Die Stadt Basel verbändet sich mit der Stadt StralAwrg fegen Bitekof
üt) Walther von Straßburg %nd seine Partei. 1261 Notember 0.
In namen des vatcrs unl des suucs unl des heligcn geistes. wir der barger»
mcister, der rat unl du gemeinde von Rasil l&n kunl allen, die diseo brief
gesohent oder gcluVcnt, daz wir uberein sin körnen mit dem meister, dem rate
unl der geimciiulc von Slrazburch also, daz wir in gcswom ban bekolfen M ailUM
» wider dem bischof Wallhem von Slrazburch unl sinen vater den voo Oerollsdw
unl des kinl tml wider mcncglichen, der si oder ir* slal anegrifct. desselben l. t
si uns dawider goswom, der uns oder unsir stal anegriret, das si uns oocb bebuiüc
sulcn sin. wir haut ouch gcsworu, daz wir dekcinen vride nocb s6ne snlen neown
ane si unl ano ircn willen, dazselbo haut si uns dawider gelobt ane alle gereide.
■) ir ihrr uotir, W«f Jmrt»jriin<»rm u<, uttrjttt»
364 1261
wir hant ouch daz verlobt, daz disen eil uiit dise sichereit nieman abelribe noch
werben sol von dem babist noch von geishchem noch von weUUchem gerichte.
dazselbe hant si uns dawider gelobt, were daz wir dirre sichereit unt dirre gelubde
abegiengen, wir soltin sin raeineide und trüwelos, unt dazselbe hant si uns dawider
gelobt, unt sol diz sin ane allerslachte geverde. daz dis stete belibe, darumbe han 5
wir disen brief mit unsir stete ingesigil versigilt. diz dinc beshach nach unsirs
herren geburle zwelfliundert jar unt secheich jar unt ein jar an sante Lienardis
tage.
S aus Straßb. St. A. Vord. Dreizehn. Gew. Corp. A lad. 3« or. mb. c. sig. pend. delapso.
Gedruckt aus dem Briefljuch A fol. 59b iud. hei Wencker Äppar. et instr. archiv. p. 170 10
nr. 13 = TrmiUat Mon. de Bäle II, 113 nr. 80.
481. Bischof Walther von Straßburg bietet den Straßbnrger Bürgern friedlicJi^
Verhandlungen an und erklärt ihnen seine wahren Absichten. 1201 December 20
Dachstein.
Wir bischof Wallher von gottis gnaden zi Strazburc tun kunt uch unsiren 15
lieben bürgeren von der stat riehen, armen unde den gemeinen, daz wir einen tac
wellent hüte leisten gegen uch zi stellene uffen alle gute dinc umbe den missehel,
der leidir zwischen uns unde uch ist doch äne alle unsir schulde, unde wissent, daz
wir den tac nüt wollen genämen, da enw6ren bi der gemeinen bürgere unde der
armen also vil, daz beide riehen unde armen unsir vorderunge wol wurde bekant. m
unde sit daz got bei gevüget, daz ir gegenwertic sinl, des wir ie gernde waren, so
wissent uffen unsir sele unde uffen alle unsir 6re, daz wir nie dur mütwillen mit
uch deheinen criec oder ürluge bestunden, unde bitlent uch, si uch dehein ungnäde
von uns gesell, die wir uch sollen wellen tun, des uch lihte gnüc gesell ist, daz
ir des nut gelobent, wand bi gotle unde bi allen unsiren ^ren wir engerlen nie 25
niht anders unde noch engörnt, wen daz men uns unde unsir gotshus lieze in deme
rehte unde in den ören, als ez an uns braht ist, unde nemmeliche in deme rehte
unde in den örsammen gewonheilen, da bischof Berhtolt von Tecke ' unde sine
vorvaren innc wären unde sollen sin, also daz ir uns beholfen w^rent, als ir billiche
von eiden unde von rehte sin sulnt, zi beschirmenne unsir bischtum unde uch 30
selben unde die armen bürgere zi vorderst unde uns unde unsirs gotshuses reht,
wand wir desselben gegen uch schuldic sin wider alre menlichemme, des wir uns
wol irkennen, zi beschirmenne uch unde uwir reht. wir^ schribent uch, ez enist nüt
vil lanc, wir wollen uch uwirre rehte unde uwirre guten gewonheite, die ir bi
bischofes Bertoldes ziten hettent, iemir wol gunnen, ob irs umb uns als umb in 35
mit diensle virschuldclent. daz wart uns von summehchen unsiren bürgeren virkeret
a) Foli/t ein$ Rasur etwa vom Umfange ttceitr oder dreier Buchstaben.
BertluM von Tech BiscJwf von Straßburg, 1233—1344.
1261
undc jahenl, si cnwuslcnt, wie der dicn.Hl koIIc »in undc wie wir den gßtatinitni.
dnz wisscnl vurwar, da?, wir nie dehinncn dietiHl anders gemdndeiil, des «*■»>■»•»
wir got 7Ä gczi'igi!, tiuch ilelnüix-ii under» iiuch gcrneinent, wen dax ir tuw aleo boU
undc als undirl«^nic wörcnt mit helfe unde mit dienslc zi iieschirmenoe une nnde
& uch undc unsir bisditöm, als ir undc uwire vorderen bischof Bertolde warent, wand
düH hellen wir undc ir t>eidenliialben i^rc undc gcvArc unde des laot Dulz unde
seiden, iiiidc da/, ir diz wissent vurwar, daz wir anders niht gern, nnde ir niemamie
anders nihl gelöbcnt, swer uch lihlc ihl anders von* uns Seite, so senden wir noh
discn bricf offen besigelt mit unsirme ingisigclc. dlrre brief wart ä Dafaiobenaleiil
10 gegeben tin sanlo Tliümancs abende des jares, do von goltes geburte swelfhoodot
undc eins undc schzic jflr warent.
8 out Straßb. St. A. Vord. Dreizehn. Qew. Corp. A ImL 8* or. «ft. e. tif.
Gedruckt au» dem Bricfbach A fol. 61t> ibid. bei Hegil D. St-Cknm. IX, 10S4.
482. BiscUf Walther von Straßburg, der Abt Bertkold von St. Oailen mut
IS Heinrich von Oeroldseck sichern alten Straßburger Siiyem für 8t. TkomtuUg
freies Geleit zu. tüOl December 21 Dachstein.
Univcrsis prescncium inspecloribus nos W[allherus| dei gracia episcopus Argenti-
ncnsis et nos B[erlhoIdus] cadein grncia abbas sancli Ualli necnon Ilcinricus nobilis
vir de Gerolscekc ' salulem in doniino. scire volumus universos, quod nos
'» Omnibus civibus Argcntincnsibus majoribus , mcdiocribus et minoribus per totam
diem sancli Thomc apostoli proximo vcnturam securum conductum et tuicionem »**• '*
necnon omnibus eorum fauloribus presentibus prcstamus, eo excepto videlicct, quod
vinn Ol nnnonn ncrnon colcre res ad diclam civilotcm minime il ' 'nr. in cujus
teslinionium luicionis prescnics liltcras univcrsis civibus Arg' ;bus necnon
3s eorum fauloribus transmitlimus sigillorum nostrorum munimine cousignatas. datom
Thabinkcnslcin 12 kalcndos januarii, anno domini 1301.
S au» Straßb. St. A. Vord. DrciMhn. Q«m. Corp. A lad. &■ or. m6. Kl. pal. Dir
Rand, an dem dit Siegel befettigt iMrttt, itt
■) Foijl uh »i*r darekfmthiAim.
:w 1 Symund von Gerotdsccl, der DomtAnger Heinrich r»>M GfnJdufrk um! dir TTrrrrm rnn I.uhSfntxr^
Heinrich und lAutteig, ertehtinm 1361 Septtmber tu llohUirr aU Xctufft in riitrr l'rtundf lUichuf
Walther» von Straßbnrg, einen Streit de» Klotttn Nenweikr tmd 4m Smhmrf»
Lichtenberg betrrffemt. Straßb. Be».-A. Q fMC. 6383 or. mb. c. ri§. pmL laMO. Dür
rteft i»t auch im Februar 1363 bei einem Oüttrttwtrb in SlipkmttfiUtr BotpiUd»
Eo»p. A. Ind. IßS fniir. 2 or. mA. r. 4 $ig. ptttd. Mtptk.
366 1261—1262
483. Junta die Priorin und der Convent des Straßburger St. Agnesklosters
beurkunden eine für sie eingesetzte Stiftting des Ritters Erbo jenseits der Breusch.
1261 Straßhirg.
J[unta] priorissa et conventus sororum monasterii sancle Agnetis in Argenlina
ordinis fratrum predicatorum omnibus presentem lilleram inspecturis el lenorem 5
ejusdem audiluris salutem in co, qui est omnium vera salus. ad noliciam tarn
presencium quam futurorum volumus per scripta presencia pervenire, quod dominus
Erbo miles ultra Brüscam filius domini Erbonis quondam judicis dedit nobis in banno
Scliillekcim trium librarum rcdditus minus quinque solidis, hac tarnen condilione
adjccta, quod de jam dictis redditibus annualim nobis in anniversario ejusdem lo
pitancia provideatur. in hujus igitur ordinationis evidenciam et memoriam perpetuam
tradimus banc paginam super hiis conscriptam et sigilli civitatis ac noslri conventus
appcnsione signatam. dalum Argenline anno domini 1261.
B au» Straßb. Bez.-A. H fasc. 3113 or. mb. c. 3 sig. pend. Gut erhaltnes Siegel des Straß-
burger St. Agnesklosters. 15
484. Bischof Walther ton Straßburg und Oraf Otto von Eberstein versprechen
den Gesandten der Stadt Straßbnrg zu der auf St. Matthiastag anberaumten Ver-
handlung freies Geleit. 1262 Februar 21.
Wir Waltlier von gottes gnaden bischof ce Strazburg unde wir grave Otte von
Eberstein tun kunt allen den, die disen brief gesebent oder geborent, daz wir die 20
bürgere von Strazburg unde ir ersame bottcn unde ir gesinde, die die bürgere von
Strazburg mit uns sendent ce deme tage, den wir bant gelobet ce leistenne an
Febr. u saute Matlijcs tage deme nabestcn mit in unde mit ir belfern, geleiten alle uz' der
stat von Strazburg mit uns ce varende an den vorbenemmeten tag unde wider in
ir stat wider maneglichen, unde swaz schaden bedenthalb da entswiscen beschiht, 25
so geloben wir diz stete ce habenne mit guten triuwen an allershlabte geverde.
darumbe daz dis stete Mibe, so geben wir in disen brief mit unser beider insigelen
versigelt. dirre brief wart geben, do von gottes geburte warent tusent zwei-
hundert sehcig unde zwei jar, an deme nahesten cistage vor sante Malhyes tage.
S aus Straßb. St. A. Vord. Dreizehn. Gew. Corp. A lad. 3» or. mb. c. 2 sig. pend. 30
485. Konrad von Landsberg und Burggraf Günther ton Ergersheim geloben
den Boten der Stadt Straßburg zu der auf St. Matthiastag anberaumten Verhand-
lung sicheres Geleit. 1262 Februar 21.
Wir Cünrat von Landisperg unde wir burcgrave Günther von Ergersheim tun
kunt allen den, die disen brief gesehent oder geborent, daz wir die bürgere unde 35
die ersamen hotten unde ir gesinde, die die bürgere von Strazburg uns sendent mit
uns ce varende ce deme tage, den unser berre der bischof gelobet hat ce leistenne
1262 887
an sanle Mathycs tage dcmc nahcatcn mit in unde mit ir belferen, geleiten alle tod '<*'• u
unser» hcrrcn des biächüves wcgo unde von un.stiren wegen uz der stat von Sirts*
bürg an den vorlK^ncrnrnt-tcn luge uiido wider in ir stat. unde swu lohaden dto-
äwiscen hedoniliull) hcschilit, so geloben wir dis slöte ce habenne nnde mit in oe
s rilende uz unde in mit gQlen triuwcn ane allemlahte geverde. unde darombe dax
dis stete si, geben wir in discn brief mit unser beider insigelen versigelt. dierre
l)rief wart g<'])en, do von gollcs gcburtc waren tusenl zweihundert sebcig unde smti
jar, au deuiu nuhe»leii cistage vor santo Mathycs tage.
10
S auM StraHli. St. A. VorJ. Dreizpliii. Oow. Corp. A Ud. &■ or. Mft. e. 4 a^.
dcra gut rrhuliiirit Siegel de» Jlurggnifen Günther von BrgenMm.
486. Bischof Walther von Straßhur g. AU Bert hold ton Murhack. WaltAtr
und Heinrich, ton Oeroldseck sowie Heinrich und Ludwig ton Lichtenberg, dit
Vögte ton Straßburg, schließen mit Heinrich dem Domprobst ton Basel, den Grafen
Rudolf und Oottfrid von Habsburg. Graf Konrad ton Freiburg und der Stadt
15 Straßhurg einen bis vierzehn Tage nach Ostern währenden WafenttUUUuul. 1262
.Uurz 17.
In nnnien des voters \in des sunes un des heiligen geistcs. wir Walther
von gutes gnaden der bischof von Slrasbnrc unde wir Berhlolt der appct von
Mürboch und ich Walther von Geroltseke und ich Heinrich von Gcroltüeke unde
•X) wir Henrich undo Ludcwic von Liehtcnberc die vogcte von Slrasburc l&nt kunt allen
den, die disen brief gesehent oder geborcnt, daz wir mit Henriche deme probeste
von Bnscle, graven Rudolfe unde grave Golfride von Hobcsburc unde grave Conrate
von Frihurg unde mit den bürgeren von Slrosburg* und allen irn belferen oben
unde uidenen umbe die missehelle, die cnzwuschen uns und in ist, einen steten
8s vride haut gemuht für uns unde für alle unser belfere in und allen im belferen
anc alle geverde von dcmc fritagc vor mittcr>'asten unze funfzohen tage nach oatern
und den lue allen also, daz wir der bischof crloubent Slrasbuigeren ae aingenne
und oUu orislenlichu diuc ze länne und allen im belferen von den pbaflen, die an
gerne sehenl unde hant, unde lanl abe allen den bau. darin wir phaflen unde leien
'do littnl getan, die zo Strasburg inne sint, und allen im belferen mit namcn und ane
namcn unz an die stunde, daz der vrid usgat. un daz gebot, dax man net singen
solle Strasburgoren und irn belferen, daz slahc wir uf unz an dieadbe stunde, das
der vrid usgat, also, daz wir bcidenlhalb in deme selben rehte sin, so der vrid
usgat, als er woz, o er angeinc. wir sint ouch des ubereincomcn, lant Strasburgere
X. oder ir belfere dehein gelregede usser irn steten oder irn veslcn f&ren, damit eniat
der vride nul gebrochen, su mugont ouch machen in im steten swas sazonge ai
wcuent, die in rehte comeut, uudu gat daz an den fridc nut. die juncberreo TOD
Alten Castelu sulnt in diseme selben frido sin. her Günther unde her Henrich die
•] unJ« — Strai *af lUiur.
et
368 12 6 2
Muneche von Basele ' die ensulnt ouch, die wile der fride wert, in den burgban ze
Basele nut comen noch in den ban ze enren Basele. so ensulnt ouch, die ze Colmere
US sint getriben^, die wile nut in den ban ze Colmere comen. unde sol mennegelich
in deme lande schaffen mit sime gute mit guten fride, swaz er wil. unde die bürg
ze Munstertal un daz tal und die lute sulnt in diseme selben fride sin. wir lobent 5
ouch unde verjehent, swaz Strasburgere oder ir belfere ir getregedes uf irme eigene
oder uf irme gute findent in den fride, daz si damite schaffen sulnt unde mugent,
swaz si wellent, ane Widerrede, oder swaz in ir frunt gehalten hant, es si durh
fluhsel oder swie es si, daz si ouch damile sulnt schaffen, swaz si wellent. phendent
ouch Strasburgere und ir belfere umb ir geltschulde, daz engat an den fride nut. lo
man sol ouch in den wassern den rehten ouwec uftun unde gen ouch allen couf-
luten fride us und in. discn selben vride gen wir allen irn belferen, unde wirt dirre
fride unserhalb oder unserre belfere an dekeinen dingen gebrochen, daz gelobe wir
ze bezeme, swen es uns bewert wirt, danach in den ersten fierzehen tagen, und
daz dirre vride stete blibe, derumbe so gen wir in disen brief besigelt mit unsern i5
ingesigelen zeime Urkunde. dirre brief wart gegeben, do es warent sit unsers
herren geburte zwelfhundert und zwei unde sehzic jar, au den fritage, der davor
genennet ist.
S OMS Straßb. St. A. Vord. Dreizehn. Gew. Corp. A lad. 3a or. mb. c. 6 sig. pend. Nur die
beiden Siegel der Lichtenberger sind verletzt. *•
Sl ibid. cop. mb. co<Eva.
Gedruckt nach Sl bei Wencker Appar. et instr. archiv. p. 171 nr. 14 = Lünig XVII, 1,
873 nr. 16. Aus dem Briefbuch A fol. 220b ,-. Straßb. St. A. Schöpflin Als. dipl. I,
436 nr. 603 = Trouillat Mon. de licUe II, 120 nr. 83 beide mit dem falschen Monats-
datum des 17. April. "•5
487. Die Stadt Straßlmrg geloht, Bischof WaltTier von Straßhirg und seinen
Bundesgenossen allen Schaden, den sie in den verflossenen Waffenstillstandsperioden
nachweislich erlitten haben, nach dem Spruch einer Vierercommission zu ersetzen,
und stellt sechs Bürgen dafür. 1262 April IG.
Wir Burkart der Spendere burgermeister, der rat un die bürgere von Strasburg 30
algemeine tünt kunt allen den, die disen brief gesehent oder gehorent, daz wir den
Juuis schaden un die gelubede, die in den friden sint geschehen von sante Margreden
jir!"? ™cs^ unz an den jungesten fride, der vor mittervasten gemachet wart'*, gelobent
abezetünne un ze leistenne unserme herren bischof Walther von Strasburg unde
sinen belferen also verre, so her Hartman der Snelle unde her Hesse der Kurze 33
1 Günther und Heinrich Mmch icaren die Häupter der einen Basler Adelspartei, der sogenannten
Psittiche. Vergl. H. Boos Gesch. d. Stadt Basel i. Mittelalter I, 70.
2 Bei der Einnahme Colmars durch Budolf von Habsburg im September oder October 1261.
8 lieber diesen Waffenstillstand, den das Bell. Waltltcr. (Mon. Germ. SS. XVII, 106, 40) erst am
16. Juli eintreten läßt, vergl. W. Wiegand Bell. WaUlier. S. 64. 40
* Cfr. nr. 486.
I
1262
von Colmero unde her Niclauwes der Zorn undc her Bcrhlolt Rose« von Slraabing,
(lio beide wir und unHcr herrc der bisciiof duncQ crkoaea bant, also ob eiiier tob
den fieren iiiM-gat, doz men on des slat einen andern welen toi, von d<r «cgni or
hrislel, sv/ca 8u si liere uf den eil oder ir dric ubereiokomeot. das dia atete hübe,
& darumbe so gebe wir zc bürgen mit gelobelcr truwen unsern berreo grsTe RAdolven
von Ilubesburg, die er gegeben bei, unde mit gcawomem eide b«rn Otlen von
Oliscnsli'iii, hern Htircnrten von Ilubrnstcin, hern Wultbem von Girbadeo, beni
Uüsseliuen uu den Silnere von Slra.sinirg, den si getan bant, also, sw«a 80 dio
fierc oder si drie, die davor genennet sint, ubereincouicnt, daz men das beaseren
lu sol und abelän darnach in de drin wochen, swenoe so si gemaoel werdent
von unserme hcrren dem biscbove oder von sinen boten, t&nl si das net, ao sulnt
si sich anlwurtcn der grave ze Dilenslcin allernchlcgelicb un tages swer er wil
oder aber zo Colniere und us den burgbuu ze Cohnere niemcr zc comenne unde di«
anderen usserhalb der rehtcn rincmure ze Strasburg, da die lurne ane stant, Docb
15 ensulent us denie burgban zc Strasburg niemcr comcn noch innerhalb der slat ze
Strasburg niciner cuiiu-n, der scliadc si e abcgetan unde die gchil>ede geleistet, wir
grave Hüdolf von liabesburg, Otte von Ohsenslein, Üurcart von IlüheDSteiD, Wallber
von Girbaden, Gosselin un der SQnere von Strasburg wir verjeben alles des davor
geschril)cn stat unde gelobenl es stete zc banne un ze leistennc. als es goschribco
20 ist. un (Inniinl)c hcnkenl der nieister un der rat von Sii ' ir stete ingesigel an
disen briet' unde wir unser ingesigele darzA. dis ^. :i, do es waren Ton
unsers lierren geburtc zwelfliundert unde sebzic unde ein jar, in dem andern jare
an dem ahtcden tage nach dcmc heiligen oslerdagc.
8 auM Strafib. St. A. Vord. Drcixchn. Ocw. Corp. A Ikd. 8« or. mb. e. 2 fig. pfnd. Vom
K Sitgtl Hüdolf» ton llababurg itt nur die Legende terletit, da* ttcrtU Sirgel irigt m itr
f<ut untfiierliih gewordenen Legendr 8. Qosbcrti A.rgontinrn«i« uml im FeUe, irW et
leheint, Fitche.
48U. J>ie Grafen Rudolf und Gottfrid ron Ilabsburtf, Graf Konrad xoh Frtiburg,
Otto ton OchsensUin. Burchard ton UohcHstein und die Ütadt Straßbmrg terlämgerm
uo dcH mit Bischof WallKer von Straßbur^ und semem ÄnlUmg fetcAh$$tne» W^fen-
slillstand um tierzehn Tage. 12G2 Aprii 18.
Wir grave Rudolf unde wir gruve Gotfcrt von Ilabesburg unde wir grave
CAnrat von Friburg unde wir Otte von Ohsenstein und ich Burkart von Hobenstdn
und ich Burkart der Spendcrc der rat un die bui^re von Strasburg algemeine t&nt
85 kunt allen den, die disen brief gescheut oder gehorcnt, das wir den vridc, der
enswuschen uns und unsorn belferen unde unscrmc berre bischof Walther von
Strasburg und allen siuen belferen gemachet wart vor mittervaslen unce funfiKbea jMnrr
tage nach osteren un den tag allen, gelengert bant für uns undc für alle unser Apr^m
belfere unscrmc herren dem bischof und allen sinen belferen von des tages, so er
usgHl, über funfzeben tage darnach un den tag alloi alao, das wir geloben unde mt r
41
370 12 6 2
verjehen, das dirre fride in deme selben rehte und in der selben gedinge sol sin
stete, als an den erren bricven stat geschriben, die über den fride gemacliel sint^,
und eruuwent alles das, das an den selben brieven stal geschriben, unz an die
stunde, das der fride usgat, also das uns beidentbalben unser reht behalten si, so
die funfzehen tage uscoment, als es was, e der fride anegieng. dis gelobe wir stete 5
ze Labenne für uns unde für alle unser belfere, unde darumbe so geben wir disen
brief uuserme herren den bischove, der dafor genant ist, unde sinen belferen mit
unsern ingesigelen versigelt. dis geschacb, do es waren von unseres herren
geburte zwelfhundert und ein unde sehzic jar, in dem andern jare an deme
zehenden dage nach deme heiligen osterlage. 10
S aus Straßb. St. A. Vord. Dreizehn. Gew. Corp. A lad. 3^ or. mb. lit. pat. c. 6 sig. pend.
delapsis.
Gedruckt darnach bei Schöpflin Als. dipl. I, 433 nr. 595 mit dem falschen Datum 1261
Mai 3, das sclton Kopp Gesch. d. Eidgen. Bünde II, 1, 617 berichtigt hat.
489. Bischof Walther ton Straßhurg verspricht auf Bitten des Archidiacons 15
Eberhard von Sulz und des Bomcanonicus Konrad von Wartenherg, das dem
letzteren gehörige Nordhausen, so lauge seine Fehde mit den Bürgern Straßburgs
währe, nicht zu befestigen und zu besetzen. 1262 Mai 6 Bachstein.
Nos Waltherus dci gracia episcopus Argentinensis ad peticionem dilectorum
consanguineorum nostrorum E[berhardi] de Sulzi arcbidiaconi et C[onradi] de Wartiu- 20
berc canonici ecclesie noslre bona fide promiltimus, quod, durante guuerra inier nos
et cives noslros Argentinenses, domum Northus**^, que est C[onradi] de Wartinberc
predicti canonici ecclesie nostre, ulterius non firmabimus nee municionem ibidem
aüquam faciemus neque eciam ipsos cives seu eorum fautores de dicta domo
dampnificabimus aul ab aliis moleslari procurabimus vel faciemus. in lestimonium 25
predictorum presentem cedulam eisdem civibus tradimus sigillo nostro communi-
lam. actum et datum Dabichinstein sabbato post invencionem sancte crucis,
anno domini 1262.
S aus Straßb. St. A. Vord. Dreizehn. Gew. Corp. A lad. 3" or. mb. e. sig. pend. Gut
erhaUnes Siegel Bischof Walthers. 80
Gedruckt dariuich bei Schöpflin Als. dipl. I, 437 nr. 604.
a) North mit der Abhreniatur fir die Silbe ns.
1 Cfr. nr. 486.
2 Schöpflin l. c. liest Northeim. Ich entsclieide mich für Nordlumscn, iccil gerade dies Dorf die
Bürger Straßburgs am Tage nach der Schlacht von Hausbergen mit Brand und Plüiulcrung licimgesucht 35
hatten und es dalier leicht erklärlich ist, daß jene Canoniker um eine Ausnahmestellung des Dorfs
baten. Auch ist Nordheim zu entlegen, als daß es ein exponirtcr Posten hätte sein können.
12 62 371
490. (Iraf Higehert von Werd Landgraf de» EUaßti tekmbt i$r Stadt
Straßhurg, daß fremde Ritter ihr von Üeüpolikeim au* ScAaäen tmgtfügt kilttn.
seine Leute ahir daseUmt dies tu wehren anffevHften seie*. [i262 vor Mai if3\.
S[yg(.>(M>rl(iH| coines do Werde Alsocie lantgravius hooorabilibus Ttiü rl
& atnicoruiu .suoruin kariäsimia B[urcardo]'' magistro, consulibos et onivcnitati ciritun
Argenlinensi salulctn cum obscquio et sinceram dilectionem. sicul per vestras
litterus nobis dcslinntas dcclurasli.s, quod vestri inimici apud Gespolzbrim in iKWtram
niunicioiicin se collignnl et recipinnl in veslruin honoris prcjtidicium et gTBTBTT""
scirc cupimus vestrum universilatem et dileclioneni, quod plures tnilites in prc .
lu iiiunitiono commorantes proprictales hul)cnt et Icncnt contra noslram Toluntaletn • i
consensum, sicut vobis uolorium c»t et conslat apcrtc. qunpropter vobis singniGcamiu
per presente.s, (|uod omnilius modis, in quantum possumus et dcbemtu, tos et
vcslros concives d(rfcn.sare vüliinius et proponiinus, nc aliqua dampna vel graTamloa ^
de nostris bominibus contingant vel cisdem<= occurrant, scientcs pro vero, quod
i& seinper ud quclil)ol vcstrq^ beneplocita nos semper paratisaimos invenictis.
[in terso] Bfurcardo] magistro, consulibus
et universiluti civium Argnnlinensiura.
S aus Stntßh. St. A. Vor«chi. C«nzlei-Q(tw. Corp. K lud. X)>> nt. K or. mh. Ut,
c. »ig. in rer»o inipr. (Meto. Dtui Stück gehOrt »einer DaUnmg nach tor ar. 491, da t$
20 in Ausxicht nimmt, «aa tiort $chmi tfneirklicht eneheint.
Gedruckt aus dem Bricfbucb A fol. 246i> ibid. bei Wendter Appar. et imitr. «tcAml p. 170
«r. 10.
r
491. Mehrere genannte Edle und die Oemeinde Oeispohheim schließen mit der
Stadt Straßburg einen u\eutralitätscertrag, der bis Ablauf der Osteneoehe niehsten
aa Jahres währen soll. 1262 Mai 23.
ttet
Wir Bertholt von Geisboltsheim, herrc Gnipping, her Lantfrid von Sieininburgetor,
her Ollo Hup von Haldehumen, lier Rilgrin, bor Sifrid der ThuDcboldcr, berre
Cünrut der Rote, berre W'cruher der lliclic, der Kesceluer unde diu gemciode roa
Geisboltsheim tön kunt allen den, die disen bricf gescheut oder gehorent, das
'M entswusccn deme rate unde der gemeinde von Strazburg unde uns ein st^te troatooge
sül sin uncc uzgnndor osterwochen, diu nu kumel, unde den lag allen, alle die xe /S^a
Strazburg innc sint unde ir belfere die sulen ce Geisboltsheim unde allenlhalben
vor uns vride hüben, wir sulent ouch mit unsenue vibe uzwendig unsers banncs ir
viende göl niht erbeiten. jagent ouch Strazburgorc ir viende ce Geisboltsheim, die
» sulen wir niht inlazen. werdent ouch si gejagel, wir sulcu ir ouch nibl inlaaeii.
viengint si ir viende dehcinen uzwendig Geist>oltsheim, dnz sollen wir in niht wcren.
wir sulen oueh niht den bischuf oder siucr belfere deheinen ce Geisboltsheim in
oder druz uf ir shaden laxen varcn. wir ensulcn ime oucb unde sincn hdferen
deheinen kouf geben, swenue wir berre Bertholt unde berre Gnipping ir Tiende
40 wellt-nl sin, so sulen wir in viercehen naht vor wid als ex wol gecimct,
unde sulen uz «li'nn- bnnno ce Geisbollslieim \i>r-"> i '"» «!'■ '■•••■ T^^'lholl
a' .S U , juinfaiU ttrtfirut*» ftr B , litt ■« Jtr JUruit truituä. V, S p*«Muac c, &
372 1262
unde her Gnipping in widcrsagen, des tages so wir ce Geisbollsheim in oder druz
ritent, so sulen wir uf ir shaden niht varcn. des lages so der herre Murreliart unde
der Kage ze Geisbollsheim in oder druz ritent, so sulent si uf Slrazburgere shaden
niht varen. diz haben wir gelobt sl6te ze habenne, als ez davor geshriben ist, mit
gesworneme aide, den wir getan haben, harumbe sin wir herre Bertholt, herre 5
Gnipping unde alle, die an des brieves anevange nach einander slant geshriben,
bürgen worden, swa dis ding von unseren wegen gebrochen wirt, daz wir uns cc
Erstein in antwurten sulen mit gesworneme eide niemer dannen ze komen, ez werde
e widerlan. unde wan wir selbe insigels niht haben, so henken wir unsers herren
graven Sigebrehtes insigel an disen bricf unde geben in zcineme Urkunde. dierre lo
brief wart geben, do ez waren von unsers herren geburte zwelfhundert schcig unde
zwei jar, an deme nahesten cistage vor pfingesten. diz sol sin beidcnlhalben ane
allershlahte gevarde. ^
S aus Straßb. St. A. Versohl. Canzlei-Gew. Corp. K lad. 15 or. mb. c. sig. pend.
492. Pilgerin von Wangen, Bnrchard ton Hohenstein, Hugo von Sieinhtrgthor 15
und Walther von Oirbaden verbürgen sich dafür, daß Ulrich von Girladen bis
Johanni sich icieder den Straßburger Bürgern als Gefangener stellen werde. 12G2
Juni 5.
Nos Bilgerinus de Wangen, Burcardus de Hohenstein, Hugo de Steineburgedore
et Walterus de Girbaden mililes universis et singulis presentium inspectoribus 20
volumus esse notum, quod nos promisimus et presentibus lilteris sollempniler
promittimus nos facturos et procuraturos, quod Ulricus de Girbaden captivus civium
Juni n Argentinensium usque ad festum beati Johannis baptiste proximo venlurum se in
captivitatem civium, omni occasione postposita, representabit, quomodo ipsi cives,
recepto prius ab eodem sacramento, ut in dicto termino se representet, ipsum suis 25
vinculis absolverunt. si autem dictus Ulricus in termino prescripto se captivum non
represenlaverit in civilatem Argentinensem, nos extunc Bilgerinus scilicet et Hugo
de Steneburgedor in Erstheim et nos Burcardus et Walterus in ipsam civilatem
Argentinensem obsides nos presentabimus sine aliquo obslaculo contradictionis num-
quam a dictis locis reccssuri, quousque fecerimus et procuraverimus, quod dictus 30
Ulricus se captivum in civilatem represenlaverit sepe dictam. et ne super hiis
contingat aliquem dubietalis scrupulum suboriri, sigilla noslra duximus presentibus
appendcnda in evidentiam et teslimonium premissorum. datum et actum anno
domini 1262, in crastino octave pentecosles. ,
S aus Straßb. St. A. Verschl. Canzlei-Gew. Corp. K lad. 17 nr. 46 or. mb. c. 3 sig. jyend. 35
Abgefallen das Siegel Httgo's von SteinburgtJior 1.
Gedruckt aus dem Briefbuch A fol. 237^ ibid. bei Schöpflin Als. dipl. I, 437 nr. 605.
1 Ebendaselbst befindet sich im Original eine zweite naliezu gleichlauteiule Bürgscliaft derselben
Edkn für Ulrich von Girbaden, 1263 Januar 1 (in circumcisione domini), daß er sich bis Sonntag
Invocavit (Februar 18) desselben Jahres tcieder stellen werde; überhaupt verbürgen dieselben sich dann, 40
quam diu Dolricns obtinnerit inducias a civibus Argcntinensibus.
■
1262 973
493. Pr&liminarfriede des Ilerrn Wallher ton Qeroldteck mit der Stadt Strm&-
bürg und ihren Bundesgenossen. \l'-ii)'.i\ Juli U St. Arbogoit bei SlnUtbmrg.
An dcmrnc nchcslc sunncntago vor santu Margarete mcs do kom der bcrre Ton A«f
Oerolzscckc; zi snrilc ArlwRusle unde kom ulK;r«'in inil her Heinrich dctnme probest
6 von Husilc oii des goUhuscs slctc von I)ii»ilc, das ai urnl>c das tal zi Manstertal
unde unihe das hus zi Swar/enberc alsiis sint ulKTcincumea, das si xwene dner
minnen ubercin sun cummcn, ob si m&gent. mac aber das nihl sin. so s{ubil si
icjwcderhnlh zwenc ncinmen. cumcnl die viere uherein, das sei Stele sin, oder driie
[vun] (Ion viere, cunienl si niht ul)ercin, so suln die viere ein obman nemmeo ; so
10 swederlril der gcveillet, dus sul siele aiu. unde sol der hcrre von (Jcrolzsecke nach
deheincr gewer stan. man sol fich dasselbe bus Swarzenbcrc in des probest gewalt
cnlwurltcn an des gozhus stete von Dasile. unihe die vorderunge tindc ambe die
anspräche, die gravc Cönrat von Frihurc und die sino an den biscbouT unde ao
sinen valer lianl, darüber sulnt si nemmcn iewcderhalb [zw]enc manne unde ein
15 obman ; swar der gevcillct, das sol stete sin, oder drie von den vieren, [so] hat
gravo Rudolf von llubspurc der lantgrove zi Eilsaze mit demme bischour also«
gelegcdingol uinbo sine vocite zi Ruvach unde in der Muntat, swas er da bcbabet
mit deme eide, das man imme das laszon sol unde bestete mit simc ingesigel uode
mit des capitoils uudc mit der slat ingesigel von Strasburc unde mit aller der
ao Sicherheit, so er darzA bedarf, er sol Ach in nibt irren an sinen bu zi Ortenbcrc.
er sol üch imme sinen brief geben mit simc unde mit des capiteils ingesigel. swa
er Slrosburgeren imdc sinen eilgenossen beholfen ist, das sol imme nihl schaden
an delieiine simc rchl, das er het von megezbiiz ' von Strasburc. darzü so sint d
ubercincumen, dos er imme sol geben siben hundert marc vur sin unde tut sines
SS veter schaden, unde sulnt si imme sine gevangen widergeben, so du zerunge ver-
gölten wirt, die si hanl in ir gewnlt. desselben silbers sol er imme geben zwei
hundert marc zir crren meis unser vrowen, viunfbundcrt marc zi sante Martins mes ]J]JJ| JJ
de nehestc unde sol in des wol versichern, die von Kolmcr sulnt umbesweret
blibcn von dcmmo bischouf von Strasburc unde sinen belferen ane geverde brido
30 von geistlicher unde werllicher beswcrde. unde die da usgcvam sint, die sulnt in
d(Mi buroban niht cumen. boschchen in den burcban iht, das engal nihl an die
sune ; doch sulnt si ir gi\t nizen, swa sis haut usi oder inne. aber die, die an
dommc dinge warenl, damilte du stal zi jungest bin soll sin geben *, über die gal
weder vride noch s&ne. man sol Ach in t6dige gevehte ablAn. man sol Acb die von
;b Mulnbuson mit dehein Ungnaden bt^stan noch mit gestlicher noch mit werllicber
beswerJe wände niil grave Rudolfs unde Slrasburcgcren rot unde willc. umbc den
berrcn von Osscnslein ist Ach alsus gcreit umbe alle du anspräche, die er an den
bischouf het, das si iewcderhalb zwcne sulnt nemen unde ein obman si scheidende
■ VitUtiiM Haiti der Jmttfinm Mmria, da$ M9m$Urf
4,, * Bei dtm vtnMUm Ueberfaü d«r Biteköfüdkm mrf Oaktm, 4tr Mmitdun im 18. Afrü mmd
9. JmU faOm wmß. Vtrgl, W. Witgmi BA WaUhtr. S. 79.
374 12 6 2
nach minnen, relil oder warheit umbc das lehcin, des der Ilohenstein jeliel von
dcmme biscbouf. swer [in darjumbe anspricbet, demme sol er vor imme rebt gebor-
samme sin zi Strasburc oder [anderswa], dar er cumen macli. bet aber der biscbouf,
sibt er berre wart, mit im [unde mit] sime capiteil icman debeine siclierheit getan,
die sol er imme abclün. [und u]mbe ander sine anspracbe sol man iewedertbalb 5
nemmen zwene und ein obman. [swelben] scbaden der biscbouf ber Walter von
Girbaden, e [er im •'widerjseite, in^ polzbcim bat getan unde sinen lutcn,
den sol er imme abctün nacb minne, rebt [oder wjarbeit. [unde die] bürgere von
Strasburc baut alsus getegedingent mit demme biscbouf, das er in sol lazen alle du
rebt unde die wonbeit, die sie batte bi biscboufs Bertoldes ziten ', als ir zweilve mit 10
demme eide behabent, die der rat darzü scbiket. darzü •> sol man in lazen alle du rebt
und die vribeit, die si baut von kunegen oder von keiseirn, unde sol in die bestetegen
mit aller der bestctekeit, die sie darüber bedürfen, man sol üch in abelün allen
den scbaden, den si in diseme urluge haut getan pbafTen unde geistlicben lulen
mit robei, mit brande, mit gevancnizzen, swie sin getan haut, man sol in ücb 15
abetun alle du urtteil, die der biscbouf bat gegeben oder der biscbouf von Megenzen
oder der babest wider die pbafTen unde die leiien, die bi in sint gewesen oder
dannen buirting sint, unde mit nammen hern Erben sun, unde sol in ir geilt wider-
lazen unde in gewalt unde in gewer widersezen, swas ücb der babest gebotten hat,
das er hern Zorueis sun sol tun an sinen briefen an der kircben von Keincingen <=, 20
das er das tu. sweil ambath oder pbrunden haut von dem biscbouf oder von demme
capiteil, die sol man lazen in, alse si si betten vorme urluge. man sol üch den
brief widergeben, der da gemachet wart, do du zweiunge was. die Juden suln üch
viunf jar lidic sin. der Schultheis und der rihttere sulnt ir amment han unz zi
Dez. SS winabt, ob er si e enweclibet. man sol in üch abetun die statuta in diseme bisch- 25
tüme'*. bei der biscbouf ieman dehcin gut gelobet, pheindet man Strasburcgere
darumbe, das sol er in abetun. man sol in unde allen im heilferen tödigi gevehte
abetun. man sol ücb bedentbalb allen den ir gut lazen, die in diseme urluge sint
gewesen, man sol in üch gen ein brief, ob der biscbouf oder sine heilfere debein
im eitgnoszcn angrifent nacb dirre süne, demme suln si beholfen sin. unde sol er ao
si darumbe uiht besweren weder mit gestliche noch mit wertlicbeme gerihte. man"*
sol üch her Peter Napen rebt oder minne schafen von deme von Berwarlsteine.
über alles dis, das hievor gescriben ist, sol man in tun alle die Sicherheit unde
alle die sletekeit, die si ufgcsezeu cunnent. noch sint ander deine vorderunge, der
si sich niht verzibent ane geverde. man sol üch debeinen werhaflen bu inderbalb 35
a) Lüclie von 8 — /O Buchslahn Yielleicit Geispokheim lu ergänzen? b) S daszü. c) S Kein-
kincingen. Die Sitlie kiu durch untergesetite l'uiikle fjcslrichen. d) S unde ausgestrichen und
man darüber geschrieben.
1 Cfr. nr. 4S0 not. 1.
2 Vielleicht die zum Schute des Clerus erlassenen Synodahiatuten von 1251. Cfr. nr. 346.
1262 8JS
einer mil machen. wir Waller zi ■ Slrasburc bischour von roUm gnaden betnken
unser iugcsigcl an discn brief zi eitne Urkunde, das unser valer almu getegedtngel
hat an uiiMcr slctu zi »anle Arbegasle an deme sunncnUige vor sanle liargtrete :
S Ulli StralM). St. A. Voril. Dreizehn. Gew. Corp. A Ud. 8« or. mb. e. Hg. pemd. tatto. Da»
Stuik ist arg Ijemluidigt, Itat mehrere Löcher und tidl verwMUe SUUtm.
Oeäruckt durmtch bei Wencker Dinqu. de uuburg. p. 16 sa jAmig XJV, 1, 7M «r. 7.
Vergt. W. Wiegand IhU. Wait/^r. N. 77 ff.
494. Bisckof Walther ton Straßburg und sein Vater schließen mit DomproM
Ileinrich von JJascl, den Grafen Rudolf und Gollfrid ton Ilabsburg, dem Orafm
10 Konrad ton Freiburg und der ,Stadt Straßburg unter Stellung ton Bürgen einen
bis Maria Gebitrt wä/irenden Waffenstillstand, inner kalb dessen der Friede tu
Stande Aonunen soll. 120 ü Juli lt.
In namca des vatcrs undc des sunes unde des heiligen geistes. wir Wallher
von goles gnaden bischof ce Slrazburg. ich Wullhcr der herre von GerolUecgc l&nt
15 kunl ulien den, die diüen brief gesehen! oder gehurenl, daz wir uiil herrcn Heinriche
deme thümprobeste ce Baselo, mil graven RQdolfe von Ilabispurg deme lanlgraveo
ce Elsazc, mil grave Cüurale von Friburg unde graven Golfride von Ilabispurg,
den bürgeren von Slrazburg und ir helferen oben undc nidencn hant gemacbet
einen sielen l'ridc vur uns undc alle unser belfere oben unde nidenen von deme
w nahesteu cisluge vor saute Margreden mes uuc unser vrowen mes der jüngeren in
disemo jare also, daz menegUches lib unde gül fride sol han uf deme wazzere unde
uf dorne lande unde iederman sin gül nieze'n sol ane die ambahl, darumbe wir
unde die bürgere misschelle mit einander haben, wurde aber der fride von uns oder
von den unsertn oder von unseren helferen an dekeiuen dingen gebrochen, dax
as sulen wir bezzcr unde abctCin, swenne wirs gemanl werdenl, in den ersten vier-
cehen tagen darnah. telen wir des niht, so sol ich Wallher von Geroltsecge,
Murnehard undc Dielhrich der vogl von Wascilnheim mit mir sich antwurten oe
Uinowe ce rehler giselleschefte niemer dannan ce komenue, uucc der shade gebexxert
wirl unde abcgetan, wan wir daz mil tniwen gelobet haben, wcre aber daz icb
ao Wallher von Uerollsccgo mich vor unuiAzen dar gontwurten nihl enmohle, so sol
ich zwene crsume rillcre dar antwurlen in dcrselber gedinge<le rehle, alse icb selbe
da were. irret aber i» herrcn Üielhrichen deheiu ehafl not, der sol oucb einen ersamen
riller dar antwurlen in derselben gedingede. pfendit ouch ieman umbe geltsbolde,
daz gat an den fride nibl. wir hant ouch daz gelobt, dax wir in discme fride eine
■X, siüne vollenden suleu reht, also da gerodet ist. die da ce Kolmer uz sint gelriben,
die sulent in den burgban niht komeu. komeul si aber drin, gcsbeb in debein
ungcniuch, davon were der fride ungebrochen, daz dis sloto bclibe, so banl disen
frido mil uns gelobt Dielherich der vogl von Wascilnheim unde Muroebard, die
davor genemmel sint. wir zwene Dietherich der vogel unde Murnehard Teijeben
«) slelü cc habende, swaz davor geshribcn stat. unde darumbo so geben wir in disen
•) S voD äiufMlrith» wtd ti *itrfntin0hm. h) S Ui. twiin «itr #iil|m»itli«.
Bfl.»
376 12 62
brief mit unser aller unde mit Heinriches unde Ludewiges von Liehtinberg insigelen
versigelt ceineme Urkunde. diz geshali, do ez waren sid unsers herren geburte
zwelfhundert jar unde zwei unde sehcig jar. an deme cistage vor sante Margreden
mes*. über die, die an deme dinge waren, damilte diu stat ce Kolmere ce jungest
solte hin sin geben ' , gat weder fride noch süne. 5
S aus Straßb. St. A. Vord. Dreizehn. Gew. Corp. A lad. 3a or. mb. lit. pat. e. sig. pend.
laeso. Von der Legende noch eu erkennen : ardi Begeroiüs. Fünf Siegel sind abgefallen.
495. Hartmann ton Rathsamhausen, Härtung der junge von Wangen, Kuno
von Hilsenheim, und Berthold der Rothe von Rosheim verbürgen sich den Bürgern
Straßhurgs um. 1000 Mark Silber für die Freilassung Eberhards von Andlau bis lo
Maria Geburt. 1262 Juli 15.
Wir Hartman der herre von Racenhusen, Härtung der junge von Wangen,
Cime von Hiltinsheim, Bertholt der Rote von Rodesheim lunt kunt allen den, die
disen brief gesehent oder geborent, das wir bürgen sint worden umbe Eberharten
den herren von Andelahe umbe sine gevancnusse vur tusent marke silbcrs gegen 15
deme meistere, deme rate unde der gemeinde von Strasburg hinnan unc unsrer
sep(. 8 vrowen mes der jüngeren also, das er sich denne wider sol antwurlen in ir gevanc-
nusse bi dem eide. tete er des niht, so sulen wir uns zi Strasburg in antwurlen zi
rehter giselschefle niemer dannan ze körnende, wir geben in tusent marke silbers
oder behaben ez mit iren willen, danimbe das dis stete belibe, so geben wir in ao
disen brief mit unser aller insigelen yersigelt zeime Urkunde. dis bischach nach
unsers [herren]*" geburte zwelfhundert unde zwei unde sehcig jar an sante Mar-
greden tage.
S aus Straßb. St. A. Yerschl. Canzlei-Gew. Corp. K lad. 17 nr. 47 or. mb. c. sig. pend.
laeso. Erhalten nur das Siegel Uartmanns van Eathsamluxusen, die drei übrigen abge- 25
fallen.
Gedruckt aus dem Briefbuch A fol. 97b ibid. in der Alsatia 1876 S. 249 (Juli 12).
496. Eberliard von Andlau und die Herren von Landsberg, Konrad, Günther,
Werner und Walther, verbünden sich mit Heinrich von Neuenburg, Bomprobst zu
Basel, den Grafen Rudolf und Gottfrid von Habsburg, dem Graf Konrad ton Frei- ao
bürg und der Stadt Straßburg gegen Bischof Walther ton Straßburg und seine
Verwandten. 1262 Juli 16.
In nomen des vaters unde des sunes unde des heiligen geistes. wir Eber-
hart der herre von Andelahe, Cunrat, Günther, Wernher, Walther die herren von
a) Folgen drei Meine EorizontaUtriche , dann der Schlußsatz ro» derselben Hand nie der übrige 35
Text, b) S om.
1 Cfr. nr. 493 not. 2.
1262 tm
Landispcrg tönt kunt allen den, die disc-n brief geschenl oder geboreot, dM wir
tiiiüri'iii Nitit körnen mit Herren Heinriche von Nuetürarg dooM thflmprobcrtc ze
liuself, gruve Uudulte undc gruvc Gotlride von llabispurg, grave C6nratc too Fri-
biirg, dem meiäter, dcme rale, der gemeinde von Slniäijurg und« allen ir belferen
a üben undc nidenen also, das wir in gcsworen haben beholfen id suoe und« ai
uns dawider ane gevcrdc icmerme wider den bischof Waltliercn von Slraaburg muM
sineii vuler den von Ueroltsci-^c unde des kint undo wider tncnegiicben eolavuaoeo
Husele unde deme heiligen vorsle unde entswuscon dcnic gebirgc. doch haben vir
ez also gelobt unde unser mage also uzgcnomcn, obe si wider herren oder borgere
10 unser eilgnosce, die hicvor genemnicl sinl, deheine missehelle von deheiner sache
ieiner gcwinnent, das der gcwalt an uns sol slon, das wir si scheiden nach minnen,
nucli relilu oder nach warhcilc. woll aber unserro mage deheiner uns ungerolgic
sin, so sulcn wir unseren eitgnoscen wider in helfen ano alle gcverdc. wir haben
ouch des gcsworen, das wir ane si mit dem bischoOc von Strasburg, sime valer
15 undi- des kindcn nienier sulen gefriden uns noch ges&nen wan mit iren willen.
desselben haut si uns dawider gesworen. wir haben ouch das verlobt, das disen
eil undo dise Sicherheit niemun abeiriben noch werben sol von dem babeste noch
von geisllichemc noch von weltlichemo gerihle. dassell)e haut ai dawider gelobt.
wcre aber das unser dihcincr dierre Sicherheit unde dierre gelubede abegienge, der
■» solle in YA soltsohat7.e schuldic sin driuhuuderl marke Silbers unde darzA meineide
sin uudu truwelus. undc dasselbe hanl si uns dawider gelobt, unde sol dis sin ane
allershlohte gcverdc. darumbe das dis stete belibe, so haben wir discn brief mit
unser aller insigelen versigcll zeimc Urkunde. dis bischach, do ait onsers herren
geburte waren zwelfliuuderl unde zwei unde schcig jar, an deme Sonnentage nach
23 saute Alurgredcu läge.
>S' iiMji Straßl). St. A. Vord. Dreizehn. Oew. Corp. A kd. tß or. mb. e. 5 m§.
497. (traf llcinrich Sii/rhrrr/it ton Werd Landgraf zu J-.Uitii et
mU Heinrich ton Aeuen/nn-'/ Dnnijirnhst :h liastl, den Graf- " Av.a.//
txm Hahsburg, Oraf Koiuad inn Freihur g und der ütadt .'■
•M Wallher von >Straßburg und seinen Anhang. 126^ Juii 16.
In nanien des \.u<i- unde des suncs unde des heiligen geistcs.
Heinrich Sigebrclil von Werde unde lantgravo zi Klsaze tön kunt al.'
discn brief geschenl oder gehorenl, das ich ubcrein bin komcn mit herren lleinriche
von Nuenburg deme th&mproiicate zi Basclc, gravo Rfidolfe unde gravc '
r. von llaliispurg, grave Cünrnte von Frihurg, deme nieislere, deme rale uime mr
L gemeinde von Slruzburg unde allen ir belferen oben unde nidenen also, das ich iu
gesworen han biholfen zi sinne undo si mir dawider ane geverde temerme wider
den bischof Wallhercn von Strasburg unde sinen vater den von Ocroltseege unde
des kint undo wider meneglichen cnUswuscen Bas«<le unde deme heiligen vorate unde
378 12 6 2
entswuschen dorne gebirge. ich han ouch des gesworen, das ich ane die herren
unde die burger, die hievor genemmet sint, mit deme bischoffe von Strazburg unde
sime vatere unde des kinden niemer sol gefriden mich noch gesunen wan mit iren
willen, desselben hant si mir dawider gesworen. ich han ouch das verlobt, das
disen eit unde dise Sicherheit nieman abelriben noch werben sol von deme babeste 5
noch von geistlicheme noch von welllicheme gerihte. dasselbe hant si dawider
gelobt, were aber das ich dierre Sicherheit unde dierre gelubede abegiengc, ich
solti in zi soltschatze schuldic sin zwei tusent marke silbers unde darzu meineide
sin unde truwelos. unde dasselbe hant si mir dawider gelobt, unde sol dis sin ane
allerschlahte geverde. darumbe das dis stete belibe, so han ich in disen brief mit lo
mineme insigele versigell zeime Urkunde. dis beschach, do sit unsers herren
geburte waren zwelfhundert unde zwei unde sehcig jar, an deme sunnentage nach
sante Margreden mes.
S aus Straßb. St. A. Zerstr. Docnm. or. mb. c. sig. pend. delapso.
Gedruckt darnach bei SclUjpfiin Als. dipl. I, 438 nr. 606. 15
498. Rudolf von UUenlieini, Eherliari ton Er stein, Heinrich Lumpe der
Schultheiß und Johannes Dxirlander xei-hiirgen sich den Bürgern Straßburgs dafür,
daß ihnen Heinrich Durlmider und Walther Herrn Nibelungs Sohn gegen Bischof
Walther von Straßburg und seine Partei Hilfe leisten werden, um 40 und 20 Mark
Silber. 1262 Juli 29. ao
Wir Rudolf von Uthinheim , Eberhart von Erslheim , Heinrich Lumpe der
schultheisce, Johannes Durlander tünt kunt allen den, die disen brief gesehent oder
gehorent, daz wir Heinriches Durlanders bürgen sint worden gegen deme meistere,
deme rate unde der gemeinde von Strazburg umbe viercig mark silbers unde
Walthers herren Nibelunges sunes umbe zweincig mark also, daz si in unde ir •&
belferen gegen deme bischof Walthere von Strazburg, sime vatere deme von
Geroltsecge unde des kinden unde ir belferen beholfen sulent sin iemerme. teten si
des niht, so selten wir in dis silber unverscheidenliche schuldig sin. wir Heinrich
Durlander unde Walther herren Nibelunges sun verjehen dis stete ze habende bi
gesworneme eide, den wir getan han, unde unser bürgen, die hievor geschriben 3o
staut, gütlichen ze losenue. darumbe daz dis stete belibe, so henket unser herre
grave Heinrich Sigebreht von Werde durch unser aller bette sin insigel an disen
brief zeime Urkunde. dis bischach, do sit unsers herren geburte waren zwelf-
hundert unde zwei unde sehcig jar, an deme sameztage nach sante Jacobes mes.
S aus Straßb. St. A. Vord. Dreizehn. Gew. Corp. A lad. 3a or. mb. c. sig. pend. delapso. 35
1202 3?9
499. Wull/ter lon i\ot/inlti:n, / der M/^ '" / //.,,-,«
llug's Sokn und Sigelin Herrn Ji. : v tSohn iu U ,„-, .,„ .,•„„ r
der Oefangenschaß der Stadt Straßburg unter der Verpflichtung, daß de,
gegen Bischof Walther von Straßburg und Meinen Anhang beisteht . und twMry«»
8 sich dafür um 30 Marh Silber. l'^iO^ Juli 30.
Wir Walther von Nolhulden, Diethcrich der Shmit von EbenheiiD, Ilug berren
Ilugcs suu uiTeu Gräsce, Sigelin herren Rfidcwincs sun lAot kunt allen den, die
disun lirii'f gfsolicnt oder geliorcnt, daz wir Wcrnhcren von Nothalden uz ban
genuinen vun dein meistere, deine rate unde der gemeinden von Slrazborg umbe
10 drizcg mark sillKires mit solichcr gedinge, daz er in und iren belferen bebolfen aol
sin wider den Liscliof Wnllheren von Strazburg, sincn vatcr unde des kinden imde
ir helfere bi dem eidc iemcrme. briehel er daz oder gat cz abe, wir sulenl Slrax-
burgeren unverscheidenliche sciiuldig sin daz vorgcnaute silber ze rcbtcr scbulde.
ich Wernlier von Nolhulden vergihe dis stete zc habende bi geswomeme eide, den
iB ich getan ban, unde mino bürgen gfillicbe ze losenne. darumbe daz diz stete belibe,
so henket bcrre Eberhart der herre von Andelabe durch unser aller bette sin
insigel au discn bricf zcimc Urkunde. diz bcschach, do von unaers herren
gchurlc waren zweiniundcrl unde zwei unde schci); jap, an deine sunnentüge nach
saute Jacobes mes.
S <m» Straßb. St. A. Vorschi. Canslei-Ocw. Corp. K Ud 1'> .,,
500. MnrAwart von Rosheim, Walther Stange und Albreckt Werre iSten
Friedrich Stange aus der Gefangenschaft der Stadt Straßbnrg unter teintr
Verpflichtung zur KriegshUfe gegen liischof Walther von Straßiuiy und sein»
Bundesgenossen und rerbiirgen sich dafür um 50 Mark Silber. t2€2 August 1.
as \Mr Murqiiarl von Rodisheim, Walther Stange, Albrebt Werre t&nt Irant allen
den, die disen hrief gcsehent oder gehorent, daz wir Fridericben Stangen na bant
genomcn von dem meistere, demc rado unde der gemeinde von Strasburg umbc
viunfcig mark sill>crs mit solicher gedinge, dnz er in unde ir belferen ' sei
sin wider den bischof Waltheron von Strazburg. sinen vatcr unde m-s Kiodoi
:«i unde ir belferen ienienne. brichet er das oder gat ez abc, wir sulen Straaborgeren
unverscheidenliche schuldig sin daz vorgcnandc silber ze rchter scbulde. ich
Vriderich Stange vergihe dis stete ze hal)cnde bi geswomeme eidc, den ich getan
hnn, unde ininc bürgen gfilliche ze losende. daniniI)o dax dis atete belibe, so
henket herre Cftnrat, herre luintlier, herre Weruher unde herre Walther die
:c herren vou Laudis|H<rg ir insigel an disen brief durch unser aller bette leime
Urkunde. diz bischach, do sit unscrs horrcn geburto waren xweliliundert onde
zwei unde sehcig jar, an sante Jacobes ahtodeme tage.
S aua Straßh. Sl. A. Vord. Dniirhn. 0«w. Corp. K Uti. 9^ ar. wA. e. 8 tif, pimi.
Abg^faUm iet 4a» Skftt OmMen wm Lmuttinp.
3») 1262
501. Härtung von Wide, Heinrich ton Lupfenstein, Wigerich Herrn Wiffericks
SoJm von Rlnthort lösen Götze von Still aus der Qefangenschaft der Stadt Straßhurg
■unter der Bedingung, daß er ihr gegen Bischof Walther von Straßhurg und seinen
Anhang Beistand leiste, und verbürgen sich dafür um 100 Mark Silber. 1262
August 1. 6
Wir Härtung von Wide, Heinrich von Lupfenstein, Wigerich herren Wigeriches
sun von Rintbort tünt kunt allen den, die disen brief gesehent oder gehorent, das
wir Götzen von Stille uz haben genomen von deme meistere, deme rade unde der
gemeinde von Strasburg umbe hundert mark Silbers mit solicher gedinge, das er
in unde iren belferen beholfen sol sin wider den bischof Waltheren von Strasburg, lo
sinen vater unde des kinden unde iren belferen iemerme. brichet er daz oder gat
ez abe, wir sulent Strasburgeren unverscheidenliche schuldig sin das vorgenantc
Silber ze rehter schulde, ich Götze von Stille vergilie dis stete ze habende bi
gesvvorneme eide, den ich getan habe, unde mine bürgen gütliche ze losenne.
darumbe das dis stete blibe, so henkent herre Cünrat, herre Guntlier, herre is
Wernher, herre Walther die herren von Landisperg ir insigel an disen brief durch
unser aller bette zcime Urkunde. dis bischach, do sit unsers herren geburte
waren zwelflaundert unde zwei unde sehcig jar, an sante Jacobes ahtodeme tage.
S aus Straßb. St. A. Verseht. Canzlei-Gew. Corp. K lad. 17 nr. 49 or. inb. c. 3 sig. pend.
Abgefallen die Siegel Günthers uttd Waltlwrs von Landsberg. 20
502. Wigerich von Rintbort, Wolfhelm ton Still, Heinz von Hermolsheim
lösen Albrecht von Hermolsheim aus der Gefangenschaft der Stadt Straßburg unter
der Verpflichtung für ihn, derselben gegen Bischof von Straßburg und seine Partei
Hilfe zu leisten, U7id verbürgen sich dafür um 50 Mark Silber. 1262 August 1.
Wir Wigerich von Rintborte, Wolflielm von Stille, Hence von Hermosheim tunt 25
kunt allen den, die disen brief gesehent oder gehorent, daz wir Albrechten von
Hermosheim uz hant genomen von deme meistere, deme rate unde der gemeinden
von Strasburg umbe viunfcig mark silberes mit solicher gedinge, daz er in unde
iren belferen beholfen sol sin wider den biscof Wallheren von Strasburg, sinen
vater unde des kinden unde iren belferen iemerme. brichet er daz oder gat erz 30
abe, wir sulent Strasburgeren unverschedenhche sculdig sin daz vorgenante silber
ze rether sculde. ich Albrcht von Hermosheim vergihe diz stete ze habende bi
gesworne eide, den ich getan hau, unde mine bürgen gutliche ze losende, darumbe
daz diz stete blibe, so henket her Curat , herre Günther, herre Wernher unde
her Walther die herren von Landisperg ir ingesigele an disen brief durch unser 35
aller bete zeime Urkunde. diz beschah, do sit unsers herren geburthe waren
zwclfliundert unde zwei unde sehcig jar, an sante Jacobes ahtodeme tage.
S aus Straßb. St. A. Verseht. Canzlei-Gew. Corp. K lad. 17 ur. 44 or. mb. e. 2 sig. pend.
Abgefallen die Siegel Werners und WaltJicrs von Landsberg.
1262 38t
503. Philipp ton Reichmherg, Walther ton Oirbaden m$ul Kmo wm ffilte»-
heim lösni Kx(nn Rauher aus der f! ' ''( der Stadt Straßburg unter
der Vi'rplUchtuni; für ihn, derselbe-n y- y <■ •• ' Walther ton 6'traßiurg mnd
seine Hundes/jenossen Hilfe zu leisten, und r«- _ sicA dafür um 30 Mark
8 Silber. 1202 ^Auffust 0.
Wir I'liilippiti von Richctnbcrg, Weither von Oirbaden and bcrr C&no von
Ililtschein liitit ktint allen den, die di&en brief gcschenl oder gebArent, das wir
C(\ncn den RAber uz bant gcnomen von dem meistero, dem rate und der ganeiodeo
von Slnizliurg uinhe driszig inorke Silbers mit .s^)liclier : , daz er in und iren
lu lielforn heholfcn so! sin wider den biscbof Wnltlier von .-•iruisbarg, cioeiD Tatter
und de/. kiri(h>n und iren belfern ietnerme. bricbet daz oder gat era abe, vir
si'ilent Slrnzburgcre unvcrscbcidenlicbc scbuldig sin daz vorgeoant aUber ift rehter
schulde, ich Cäno der RAber vcrgibc diz stete zfi babende bi gcswomcm ryde,
den ich golt'ln hnn, und niine bür^(;n gAtlicbe zfi lAaende. darombe das diz »tele
ir> hliho, so henckel herr Kherliurl der hcrre von Andelahe ain ingeaigel an diaen
brief durch unser aller bete ze urkiinde. diz bescbacb, da cz von anaers herren
gcbt'irtc waren zwclfbundert und zwei und scblzig Jar, an sanl Sixes dage.
S au$ Slraßb. St. A. Briefbach A fol. 829« mit der üebendtrift : das CftM im BAtar
sich vcrbnudot het der tUt >ft helfende wider biachof Walther, aiiMa nttar oad dw
■JO kindo.
504. Philipp von Reichenberg verMndet tick mit Ileinriek von Nentniwf
J)omprobst zu Basel, Heinrich dem Straßburger Domsänger, den Grafen Rudolf
und Qottfrid ton Habsburg, Oraf Konrad von Freiburg, Oraf Sigebreekt von Wmrd
U7id der Sladt Straßburg gegen Bischof Walther von Straßburg vnd tnna Fer-
23 xcandlen. f .''•'.' August 24.
In namen des vaters undc des sunes unde des heiligen geiates. icb Pbilippes
von Rioheiiherg ti\n kiint allen den, die dison brief gesebent oder geborent. das ich
uhorcia hin komen mit herren Heinriche von Nuwenburg deine tliAmprobeste se
Rnsole, herren Heinriche dem scngcrc von Strazburg, gravc RAdolfc unde gratrc
:w Uülfridc von Ilubispurg, grove CAnratc von Friburg, grave Sigebrebte von Werde,
domu meistere, denie rate undc der gemeinde von Strasburg unde mit allen iren
belferen, die si haut unde noch mit :• •■■'Mne rate •••'•i -•• i ^j; ich in
hau gesworen zc helfenne undc si mir < : anc ge\ biachof
Woltheren von Slrazhtirg, sinen vater den von OcrolLst>cge undc des kint unde wider
US menegelichen entswuschcn Rascle unde deme heiligen vorsle unde enta^niscben deme
gebirne. ich hnn ouch dos gosworen. daz ich mit deme biischoflc von Strasburg,
sime vutere deme von Geroltsecgc unde des kindeu niemcr sol gefriden mich noch
gesilnen wan mit iren willen, desselben bant si mir dawider grsworen. ich han
ouch daz verlohet, daz disen eit unde disc Sicherheit nieman abetribcn noch werben
sol noch von deme bal)esto noch von geisllicheme noch von wrltlichame grrihte.
382 12 6 2
dazselbe hant si mir dawider gelobet, were aber daz ich dierre sicherheite unde
dierrc gelubede abegienge, so solle ich meineide sin unde truwelos. dazselbe hant
si mir dawider gelobet, unde sol diz sin ane allershlahtc geverde. darumbe daz diz
stete belibe, so gibe ich in disen brief mit mineme insigele versigelt zeime
Urkunde. diz beschach, do von unsers herren geburte waren zwelfliunderl unde
zwei unde sehcig jar, an sante Bartholomeuses tage.
S atis Straßb. St. A. Vord. Dreizehn. Gew. Corp. A lad. 3a or. mb. c. sig. pend. ddapso.
505. Oraf Rudolf ton Thierstein und sein Sohn Rudolf verbünden sich mit
Heinrich von Neuenburg Domprobsi su Basel, Heinrich dem Straßburger Domsanger,
den Grafen Rudolf und Oottfrid von Habsburg, Oraf Konrad von Freiburg, Graf lo
Sigebrecht von Werd und der Stadt Straßburg gegen Bischof Walther von Straßburg
und seine Verwandten. 1262 August 24.
In nammen dez vatters und des sünes und des heiligen geistes. wir Rudolf
der grave von Thierstein und Rudolf min sun tünt kunt allen den, die disen brief
gesehent oder gehörent, daz wir überein sin komen mit hem Heinriche von Nuwem- is
bürg dem türaprobste zu Basel, herren Heinriche dem sengere von Strazburg,
graven Rudolfe und grave Gotfride von Habspurg, grave Günrate von Friburg, grave
Sygebrehte von Werde, dem meistere, dem rate und der gemeinde von Strazburg und
mit allen iren heifern, die sie hant und noch mit gemeinem rate empfahent, also,
daz wir in gesworn han zu helfenne und sie uns dawider an geverde iemcrme wider 20
bischof Walthern von Strazburg, sineu valter den von Geroltsecke und dez kint und
wider menglichen entzwüschent Basele und dem heiligen vorste und entzwischent
dem gebirge. wir hant öch des gesworn, daz wir äne sie mit dem bischofe von
Strazburg, sime vatter dem von Geroltsecke und dez kinden niemer sülen gefriden
uns noch gesünen wan mit Iren willen, dezselben hant sie uns dawider gesworn. 25
wir hant öch das verlobt, das disen eyt und dise Sicherheit nieman abetriben noch
werben sol von dem babiste noch von geistlichem noch von weltlichem gerihte.
dazselbe haut sie uus dawider globl. were aber das unser deheiner dirre glübde
und dirre sicherheite abegienge, der solte meineide sin und truwelos. und dasselbe
hant sie uns dawider globt. und sol diz sin an allerslaht geverde. darumbe daz dis 30
stete blihe, so geben wir in disen brief mit unsern ingesigelen versigelt zeime
Urkunde. diz beschach, da sit unsers herren gebürte waren [zwelflmndert] * und
sehtzig und zwei jar, an sant Bartholomeses dage.
8 aus Straßb. St. A. Briefbnch A fol. 2391) mit der Ueberschrift : daz die grafen von
Thierstein übereinkomen sint, den von Strazburg und iren heifern zil helfende gegen 35
bischof Walther, sinem vatter und dez kinden.
Gedruckt darnach bei ScMpflin Als. dijil I, 438 nr. 607 = Solotliurner Wochenblatt 1830
S. 171.
a) S om.
I
1262 983
506. Jiisrfiof WttUher ton Rlraßburtj und Ilerf Wallher ton Oeroldseck scKlußen
mit dciii JJomjjrobst Heinrich zu Hasel, deti, ürafen Jfi-'' f' ■■ ,( Ootlfrid ton Uabtburg,
dem Grafen Kunrad ton Freihurg und der Stadl •'< y einen Wa/fen4iUliUmä,
der vom 'Jten bis ÜOlen September laufen soll. 120 ü September H.
B In narncn des valers undc dos suncs uiide des heilig „ , wir WalÜter
von golos gnaden bischof ze Slrozburg, ich Wallher der berre von Geroltaecge
iCint kunt allen den, die discn brief geborcnl oder gcsebent, daz wir mit berren
Ileinriclio dctnc tlirimprobestc ze ßuselc, mit gravcu R&dolfc von Habiabarg deme
latilgruvcn ze Klsozc, grave Cßnrate von Friburg, grave Golfride von Ilabisparg,
10 den bürgeren von Sirazburg undc allen ir belferen obcnen unde nideoen banl
gemachel einen ylelen fridc vur uns unde alle unsere belfere obenen unde nUeoen
von deme nehesten sumezdage noch unscrre vrowcn mea der jüngeren uoce asnle «pit
Michels mes in disemc jarc also, dnz meneglichcs Hb undc gfil fride aol ban of j^ jf
deine wazzere undc uf deme lande unde iedcrniun sin göl niezen sei aoe die ambalil,
15 daruinbe wir undc die bürgere missehelle mit einanderen haben, unde mit namen das
iedennan sol sino wine obelcsen und vfiren, swar er wil. man aol ouch enbeinea
oinung hurulMT machen in deheime dorfo, daz uns oder unser belfere anhöret.
wurde aber der fride von uns oder von den unseren oder von unseren belferen an
deheincu dingen gebrochen, daz sulcn wir bezzcren unde abetün, swenne wir et
ao gemanel werdent, in den ersten vicrcchen dagen darnach, tcten wir des nibt, ao aol
ich Wallher von Geroltsecgc. Murnhart, Dielerich der voget von Wazzelnhcim, Amoll
duz Kinl, Gunlher der burcgrave von Eirgershcim mit mir sich anlwurten ze Rhtnowe
zc reliler giselshefle niemcr danuun ze komenue, unce der schade gebezzerl wirt unde
abegelan, wan wir daz mit Iruwen gelobet haben, werc aber das ich Wallher tob
« Gcrultsecge mich vor unmöze dar ganlwurten nibt enmoblc, ao aol ich xwene
ersnmc rillore dar aiilwurlen in ders«'lben gedingc, rehl ak ich aelbe da were. ierrel
aber den lierren Dielherichen dehciu ohofl not, der sol ouch einen ersamen ritter
dar anlwurten in derselher gcdinge. pfendit ouch ieman umbe geltachulde, das gal
an den fride niht. wir hoben ouch daz gelobet, daz wir in diseme fride eine aftne
•M vollenden sulen, übe wir nnigen, rehlc alse da gcret ist. die da* se Colmere uz siot
gelriben, die sulen in den burgban niht komcn. koment si aber drin, geacheb in
deliein ungemach, davon wore der fride ungelirochen. über die, die an deme dinge
waren, damiltc diu slat ze CoImcre ze jungest solle hin sin geben', gat weder Aide
noch sünc. daz diz slelc belibc, so hant discn fride mit uns gelobet Murnhart,
•X, Diollierich der voget von Wascelnheim, .\rnoll daz Kinl undc Gunlher der burcgntT«
von Eirgcrshoim, die davor gencmmel sinl. wir vier<6 Murnhart, Dielcricb der TOgel,
Arnolt doz Kinl unde Günther der burcgrave verjehen Biete ze halienne, swaz daror
geshrilx'n slat. undc daruml)e so geben wir in disen brief mit unser aller undc mit
%) S <Ui.
1 Cfr. nr. 493 mot. S.
384 12 6 2
Heinriclies unde Ludewiges von Lieblinberg insigelen versigell zeime Urkunde. diz
beschach nacb unsers berren geburle zwelfliundert unde zwei unde secbcig jar an
unsrer vrowen mes der jüngeren i .
S aus Straßb. St. A. Vord. Dreizehn. Gew. Corp. A lad. 3a or. mb. c. 7 sig. pend. Gut
erhalten nur die Siegel Arnold Kinds und Ludteigs von Lichtenberg, die übrigen stark 5
besch(idigt.
Gedruckt aus dem Briefbuch A fol. 250« ibid. bei Scitöpflin Als. dipl. I, 439 nr. 608.
507. König Richard hestätigt der Stadt Siraßburg alle ihr von seinen Vorfahren,
den Römischen Kaisern und Königen, bewilligten Freiheiten und Privilegien. 1262
November 18 Ifagenau. lo
Ricardus dei gratia Romanorum rex seraper augustus. universis sacri imperii
Romani fidelibus presenles litteras inspecturis in perpetuum. regalis excellenlie
dignitas tunc vere laudis titulis subHmatur et eminenli decore prefulget, cum fidelium
suorum devotionem dementer attendit et eis de sua liberalitate confirmat, que a
suis predecessoribus juste collata et indulta videnlur, cum in observandis beneficiis is
non minus quam in elargiendis laus regalis dignilalis accrescat. ex boc enim
obsequenlium fervor accenditur et alii premiorum pellecti exemplo ad obsequendum
citius et facilius animantur. attendentes itaque sincere fidei puritatem et intime
devotionis affectum, quem dilecti fideles nostri . . magisler, consules et universilas
civium Argentinensium ad extollentiam nostri nominis et bonoris babere noscuntur, 20
ac volentcs ipsos et civitatem Argentincnsem prerogativa uberioris gratie prosequi
et favoris omnia privilegia, jura, libertates, immunitates, bonos usus et bonas
consuetudines, quas babuerunt baclenus et quibus usi et gavisi pacifice fuisse
noscuntur, ad imitationem et instar divorum augustorum imperatorum Romanorum
et regum predecessorum nostrorum inclite ac recolende memorie, videlicet Ottonis ss
quarti^ consanguinei nostri et Friderici secundi^ imperatorum, Lolbarii tertii'* etiam
et Pbilippi^ gloriosorum Romanorum regum, eisdem civibus Argentinensibus, proul
rite ipsis indulta et concessa fuerunt ab antecessoribus memoratis, auctoritate regalis
culminis conflrmamus * et presentis scripti patrocinio communimus, quosdam articulos
in privilegiis eorundem predecessorum nostrorum contentos ad babundantiorem ao
cautelam predictorum civium presentibus exprimentes, videlicet ut, ubicumque vel
ipsi burgenses vel etiam quicunque ipsius civitatis cives per totam provinciam
aj S confirmamamus.
1 Völlig gleichlautend ist eine zweite Urkunde, in der dieser Waffenstillstand bis Allerheiligenmeß
(November 1) verlängert wird, 1262 September 21 (an sante Mauriciun abende). Straßb. St. A. Vord. 35
Dreizehn. Gew. Corp. A lad. 3a or. mb. c. 7 sig. pend.
2 Cfr. nr. 154.
3 Cfr. nr. 172, 174, 246.
* Cfr. nr. 145.
5 Cfr. nr. 78.
I
1262 S85
Alsatic proprielalcs aliquas sive quascunque [lo-,-.. ^sione« babaerüit, nemini licitam
Hit do hiis prüprielalihus sive ])OKScssiouibu8 vel ctiain büminibtis eontm servittum
nliqood nccipcn; vel vxigvre vel etiain cujiis<|uam precaric seu exactUmis oou
imputuTc, qiioiiium nos dictam civitatcrn cum omnilxis ejus portinentüs tarn istni
n quam «xlra ad speciale obscciuiutn iin])crii dccrevimiis reservare*. preterea ioslitntiun
et qucxldnin jus, quod civcs pn-dicle civitatis bahucrunt a prediclis Lolbario cl Pbilippo
nüslrJH niitfcossorilius, ut nullo umqiiam in loco üb aliqua persona ecclesiastica vel
Hi'ciiliiri aii(juiä coruin extru runnaiii juris imiK-diatur aut mulestetur vel in judictum
Irabatur extrn civitatcrn vel prorsus aliquo cogatur pro sua propriclale aeu posseasione
10 ibi ciiiqunin rcspüudere, insuper quod advocali, quorum subditi seu cenaualea iofr*
civilulrm douius habucriiit nul tnniiscrinl, censutn debitum ab e\n in civitate accipiant
et, »i supc>r.s(>d(>ritit vel dure nulucrinl, ju.stiliaui et sutisfuclioncm corain judicibos
civitatis iiide uccipianl infra civitatcrn eandein^, ad bec oinnca bonoa oatia et bonas
consuetudines, bonores et constituliones, quibus Icmporibus alionim imperalonUD
\:, Uomunoniiu et regum subliniati et libcrati ■ fuerunt, item institutum el jus quoddam
ab cüdeia Lotbariü eisdem cuncossum, ut videliccl nuUus eorum cujuslibel oondiüoois
]ilacituii) aliquud, quud vulgo Ihiug vocatur, extra civitatcrn Argeulinenaem oonaÜ-
tutuni adcal vel prorsus ab abquo cogatur adire vel de aliquo sibi imposilo ibi
cuiquam rcs]>uuderc nisi pro bcrcditatibus seu proprietalibus extra civitatcrn conqui-
■to rendis vel etiuin defeiulendis, de ceteris, si ali(|uis advcrsus aliquem eonim aliquid
quesliüiiiä habuerit, infra civitatcrn corani ipsius civitatis judicibus eum impetat
ibiquc sibi respoudeal et salisfaciat, ut tenetur', item indultum quoddam per
Fredericum prcdictum civibus memoratis concessum, quod mercatores ipsomm per
aquuruin decursus cum mercimoniis suis cuntes, quocunquc locorum navigia pervcniant,
•jf, si quo casu coulingeule rupta fueriul vel ad terraui jwrvenerint, nc periculum
naufrugii cum rerum stiarum deniersionu perpessi aliquod in bonis suis idcirco
dispendium sustineant vel jacturam, sed tam navigia quam naviganlixun bona Ulis
reserveutur, ad quos spcctabant, antequam navigium bujusmodi periculum incurriaset,
omni consuetudiiie ]>enitus locoruiu sublata, que dici i>otest potius oomiplela^. quo-
1» circa presenli edicto universis el singulis sub intermiuatione gratie noslre districlius
inbibeuius et precipimus lirmiler et dislricle, ut nulli umquam persone alle Tel
bumili, ecclesiastice vel seculari, banc nostram diralem paginam noslre coDÖrmatioDis.
coucessionis et inbibitionis infringere vel ei ausu tcmerario contraire aut cives eoadgin
super preniissis vel aliquo preniissorum moleslare vel impedirc aut perturbtra
'J^' presumul. quod qui facere vel atteniptare forte prcsumi>seril, gravem iudiguationflB
celsitudiuis uostre se noverit incursurum el in penam sui reatus quinquaginla
t) a libuü
> Cfr. nr. US.
« Cfr. nr. 7H. Im lYtruti/ hontg iltiii}'^ (nr. i49j Jdtit dtetr ikwttm
» Cfr. nr. TS.
* Cfr. nr. ä4(i.
386 126 2
marcas auri componat, quarum medietas fisco nostro, reliqua vero passis injuriam
persolvatur. ul aulem hec omnia firma et inconvulsa permaneant et perpetuo duratura,
presens scriptum exinde conscribi et sigillo majestatis nostre jussimus communiri.
hü fuere presentes venerabilis Wernerus Magunlinus arcbiepiscopus', Rodolfus de
Havesburg, II[einricus] de Willenowe et W[ernerus] de Reno comites, Godefridus 5
de Eppesleiu, Wernerus de Bolandia dapifer nosler, Philippus de Falkestein et
Ph[ilippus] filius ejus, dominus de Minzeberg camerarius noster, R[udolfus] de
Bassendorf, S[ymundus] de Gerolseke, Marqualdus scultelus nosler in Oppenheim et
alii quam plures. datum Ilagenowe per manum magistri Arnoldi de IloUandia
prepositi Wetflariensis regalis curie prolhonotarii, 18 die novembris, indictione 6, 10
anno domini 1262, regni vero nostri anno sexto.
S Otts Straßb. St. A. kk art. 1 nr. 17 or. mb. c. sig. pend.
Gedruckt darnach hei Gehauer Leben und Thaten Eichards S. 385 nr. 40; ScMpflin AU.
dipl. I, 442 nr. 613. — Böhmer nr. 84.
508. König Richard nimmt die Stadt Straßbiirg in seinen besonderen Schutz 15
und terspricht für die Aufrechterhaltung ihrer Freiheiten und Rechte, für die
Ausführung des Sühnvertrages von St. Arbogast sowie für eine Schutz- und Trutz-
verbindung zwischen ihr und seinem Schultheiß in Hagenau Sorge zu tragen.
1262 November 21 Hagenau.
Ricardus dei gratia Romanorum rex semper augustus. universis sacri imperii 20
Romani fidelibus presentes litteras inspecturis gratiam suam et omne bonum. regalis
benignitas eorum honoribus et comodis propensiori studio semper consuevit intendere,
quos sue ac sacri imperii devotionis obsequiis promptiori voluntate ac puriori zelo
noverit insudare. ex hoc enim obsequentium fervor accenditur et alii premiorum
pellecti exemplo ad obsequendum citius et facilius animanlur. hinc est quod nos ag
regaliter attendentes fidem puram et devotionem sinceram, quas dilecti fideles
nostri . . magister, consules et universitas civium Argeiitinensium ad nostri provectum
honoris habere noscuntur, consideratis etiam devotionis operibus et sue benivole
studiis voluntatiä, quibus adeo se nostris obsequiis utiliter exercere conantur, quod
cum favoris plenitudine nostram sibi merentur reddere gratiam merito gratiosam, ^
dignum estimamus et congruum adeo condigna universilali eorum vicissitudine
respondere, ut ipsi premiorum libata dulcedine pro nostri conservalione honoris
soUicitius excubent faciliusque alie civitales exemplariter provocate nostris obsequiis
se coaptcnt. propter quod vos nosse volumus universos, quod eandem civitatem
Argentinensem cum omnibus ejus incolis liberaliter sub nostram et sacri imperii 35
tuitionem, dcfensionem et proteclionem recipimus ipsamque simpliciter nostra et sacri
imperii tuitione vallamus, regia fide interposita, sicut decens et consuelum est
1 Erzhischof Werner von Eppenstein, 1260—1284.
I
1262 aS7
regibus fidcin inicrpüncrc, proinitlcutcs, quod eandem civitalem cum incolis rais ab
omni hutnine et eliom univt'rsilale hüstili et injuriona cam violcnlia propulsante,
proiit d(! jiirc dr>ht!liimu.s et quontuni salvo bonore impcrii et Doslro poterimus,
del'ondeiiuis viriuiu cliuta nuslraruiii cfllcaciain, quantum de jure poterimas, legalitar
& impcnsuri, ut jura et consuetudincs, quibus predecessorum nostrorum imperalomm
Rütnununiin et rogum tumporibus cadem civitas usa est hactcnus et ga?iM, eidem
civitati et incolis ejus con.scrvcritiir illcsa. proinittimus insuper nos procuraturcw et
eireclurüs, quaiittim sine juris injuria fuerit uobis possiiiilc, ut ca, que ia littcrs
forme pa(-i.s upud sanctutn Arbigistum extra muros Argcnlinenses ex parte Tcnerabüis
10 W[althcri] Argcntinensis episcopi dilecti principis uostri cum civibna anledictis inite
atque cüinposito ipsius ejusdem episcopi, ut dicitur, signata sigillo contincntar
cxprrssa', od eflcctum debitum perducnnliir et quod jura et consuetudincs, que in
quudani libeilu", cujus copium et transcriptum dicitur babere episcopus*, iuviolabiliter
dictis civibus observentur. insuper volumus, quod . . scultetus nostcr in Ilagenowe,
IS cui terre nostre custodiam in Alsatin coinniittemus, sub debito prestiti jiiramenti
cisdcni civibus Argrnlinttnsibus sit asirictus ad juvandum eos cum nosiris Gdclibus
sibi nostro nomine subjugatis, quantum de jure potcrit, contra omnem bomincm
dictos cives injuriosc et hostiliter impugnantem. et iidem civcs Argentinenaes Tena
vice similiter sub prestito juramento dictum scultetum nostrum et lideles nostros
ao custodic dicti scultcti commissos juvare, quantum de jure poterunt, tenebuntur contra
omnem bomincm ipsum et dictos homincs nostros injnste et bostilitcr molestantem.
et cum primum civitates et Icrre diocesis Argeutineusi^ ratioue rc^i ad noe
pcrtinentcs nostre reddite fuerint potestati, dictos cives Argentinenses iideles nostro«
sub debito juramcnti, quod super hoc ab eis prestari procurabimus, ab omni bomioe,
!B quantum poterunt de jure, dcfendcnt et ipsi civcs Argentinenses versa vice, quantum
sine juris injuria poterunt, similiter eos defcndeut contra omnem bominem hostili
et injuriosa violentia eos propulsantem, dolo et fraude penitus cessantibus hinc
et inde. datum Ilagenowe per manum magistri Amoldi de Hollandia prepositi
Welflarii-nsis dilecti prothonotarii nostri, 21 die novembris, indictione 0, anno
ao domini \'2i\\\ n-uMii ""■• '"slri onno scxto.
S nu.i Straßb. Sl I nr. 16 or. wU>. e. »ig. ptnd. Inrao.
Geärucki liarmch Ut Gtbamtr Lebtn und Thaten Hickitrd» 8. 388 m. 49} Stiij^m Ab.
iiil>l. T, ^-JJ nr. r,l4. ~ Böhmer Nr. 87.
aj Dal Prniit»t itl »mtftfitltn.
1» > Drr PrMimiHnrfritrk rrm St. Arbogtut ISSS JM 9, ffr. nr. 493.
a Orandidier UM. dt ffgi. de Stnuh. II, 36 btfiehi die$ wM mit Betht «Mf «mm Mfcr fttit
verhrene PtrgtimenUKituUichrifl ron Sß IttiWem tm» der Mille dt» t3ttm JtMu, wMm üi 4ni SlnS'
burger Sladtrechte entkitU.
388 1262
509. Bischof Wallher von Amelm verheißt Allen Ablaß, welche die St. Arhogasls-
hirche bei Straßburg am Weihtag, an dem Feste des Schutzheiligen und am
Charfreitag besuchen und beschenken werden. 1262 November in der St. Arbogasts-
kirche.
Universis Christi Gdelibus presentes lilteras inspecturis G[ualtheriusJ miseracione 5
divina licet indignus Ameliensis episcopusi salutem in domino sempilernam. licet
is, de cujus munere venit, ut sibi a fidelibus suis digne et laudabililer serviatur,
majora eis raunera repromiltat, quam ipsi eorum possint mcrilis promereri, nos
tarnen cupientes domino rcddere acceplabilcm populum ac bonorum operum seclatorem,
ipsum interdum indulgenciis scilicet et remissionibus ex. commisso nobis officio 10
invitamus. cum itaque ecclesia sancti Arbogasti extra Argentinam ordinis sancli
Augustini, que est in ipsius sancti nomine consecrata et ejusdem in ipsa reliquie
requiescunt, propter ipsius sancti reverenciam innumerosa populorum multitudine
cerlis anni temporibus devocione debita frequenletur, nos volentes, ut ipsorum
populorum devocio fervencius accendatur, de omnipotentis dei misericordia et 15
beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus ac ejusdem sancli Arbogasti auctorilate
confisi Omnibus vere penitentibus et confessis, qui ad eandem ecclesiam in ipsius
juim dedicacionc ac ejusdem sancli feslivitate et parasceue revcrenter accesserint et de
bonis suis eidem conlulerint, quadraginla dies de injuncla sibi penilencia misericor-
diter relaxamus. datum in predicla ecclesia anno domini 1262, mense novembris. 20
B aus Straßb. Bez.-A. G fasc. 1700 cop. chart. sec. XV, Privüegienbuch von St. Ärbo-
gast fol. 3.
510. Günther Burggraf von Ergersheim, Hug von Steinburgthor, Otto . von
RosJteim, Berthold von Oeispolzheim und Reinmar Schanb verbürgen sich der Stadt
Straßburg filr die Freilassung des Ritters Hesse von Geispolzheim bis zur nächsten 25
St. Hylarienmeß um 130 Mark Silber. 1262 December 2.
Wir Gunllher der burgrave von Ergirsheim, Hug von Steinnenburgedor, Ollo
von Rodisheim, Bertholt von Geisbollzheim unde Reinmar der Schoup tünl kunt
allen den, die disen brief gesehent oder gehörent, daz wir hem Hessen des ritters
von Geispollzheim bürge sint worden gegen deme meister, deme rate unde der ao
gemeinde von Strasburc umbe drizzic unde hundirt mark silbirs also, daz er sich
'iM zu sante Gleriez mes die nehislen in diseme jare sol wider enlwurlen bi gesworme
eide oder drizzic unde hundert mark silbirs gebin. tele er daz nith, so sin wir
schuldig unverscheidenliche drizzic unde hundert mark silbers unde sulnt uns
innewendig den nehislin drin dagen entwurten zu Zabern innewendig die ringmure 35
bi gesworme eide, den wir getan haut, niemer danncn zu kumenne, 6 wir daz
silbir haut virgoltin oder wir bihabint ez mit dez meisters unde des rates minne
Jan. /3
1 BiseUf Wcather von Amelia, 1254—1264.
1262 1263 380
von Siroshurc. so hol ouch Hess« von (Ici \m, der d.i '.Ih-hc ginant ist, mit
gosworm«! eidc dnz f^ilohil, duz er in dirn- , ..'■(['• nirni. r k' m ding gilA noch
genidc noch goral«', duz der sleli von Slru>l)iiiv i,i-i. r oil«r ■»■ li.uli sl. Ul aber dai
her Hesse von OeislMllzlicim von dcmc meister unde von dcme rate furbas gemfite
B gewinnet, doz sol der hurgc willc sin, die du ol)cne gencment sint, bi deme selben
cide, (h'ii sie liuiit gesworn. inng oiioh Nicinus von Vinkenwilre von dcmc biiKrhove fnrbas
gcrniUe gewinnet) , doz sol er ouch hun. unde daz diz war undc stete tilibe, danimbe
henken wir UunlU;r der burgruvc von Krgersheim unde Ilug von Steinninburgedor *
unser swcier ingcsigcle an disen bricf zA eime Urkunde, unde von wir Otto Ton
10 Hodislieiin. n<>rl]io!l von Gei.siMjllzheim, Reinmar Schoup ingesigele nilh enbabwi.
diiruinlH! ist dirre hriof mit hcrn üuntltiers des burgruvcn von F"— '-'"im onde bem
Iluges VOM Steinticni)iirgedori> mit unsermc wille unde von un.v liisigeltoacb
zu eime Urkunde. undc ist dirre brief gegeben unde ist ouch gcschebio an deme
jure, do man hctlc von goles geburte dusenl jar undc swcihundert jar unde sebxic
ir> jnr undc swei jar, nn dcmc samesdoge nach sante Andres mes.
8 aus Straßb. St. A. Verichl. Canxlci-Qew. Corp. K lU. 15 or. mb. e. 9 9i§. pmL
511. Friedrich ton Dahn terspricht die tvtiseken der Stadt Straßbmrg und Um
durch Rudolf von Balzendorf vermittelte Sühne getreulich t% halten. I2ü2 DwewJbtr
V.) Slnißhurff.
30 iNüs l'ridericus de Tan univorsis et singulis presenlium inspcctorihus voiumus
esse notum, quod, cum gucrram fccerimus viris honorabilibus universitnti civium in
Argentina et ipsi nobis vice versa, super dampnis hinc inde illatis j'cr dominum
R[udoIfum] de Batzendorf inter nos et ipsos est composilio ordinala. quam inriola-
bililor boiin Tide scrvare promittimus et ad ipsnm rntom habcndam nos per prcsentes
» soUcmptiitcr obligainus, injuriam hinc inde pure et simplicilor remiltentes. in cujus
rei lestimonium predictis civibus presentem ceduiam sigillo nostro tradimos
communitatn. actum Argenlinc feria 3 ante festum beali Thome apostoli, anno
domini 1202.
8 aus Simßh. St. A. Verseht. Cuislei-Qow. Corp. K lad. 16 or. mb. e. »if. pemd. deimpto.
^ 518. Rudolf von Batiendorf der Schultheiß tu Eagenitm und KnechtUin ton
Berwarstein verbünden sich mit der Stadt Straßburg gegen Bisehof Wallher ton
Slraßburg und seine Bundesgenossen, den jungen Ludwig ton Liektenhtrg
ijennmmen. ti'f>'l Januar ,1t.
lii nmiu-n des valtcrs und des suncs und des lic>il.:-Mi C' -• - '^ r 1!
SB von Hulzendorf .scliultheisse zi Hagenowe und her Knclilihu \oi\ IVr« ' '
kunt allen den, die disen brief gisehent oder pihArenl. dn« wir uljorein -
•J S *M. livDkcn *b*r 4wtk wnttrft»*ttt* Pu»ät* ftslntitm. bj ;:>
390 1263
mit den . . meistere, deme rate und der gimeindc von Strazburg also, daz wir in
gesworn haben ze lielfenne und si uns dawider ane geverdc iemerme wider bischol
Waltheren von Strazburg, sime vallere deme von Geroltsccge und des kint und
wider alle ir belfere aue hern Ludewigen den jungen berren von Liehtenberc. wir
haben euch des gesworn, daz wir ane si mit den bischofe von Strazburg, sime s
vattere deme von Geroltsecge und des kinden niemer sulnt gefriden uns noch
gcsünen wan mit iren willen, desselben hant si uns dawider gesworn. wir haben
ouch das verlobet, daz disen eit und dise Sicherheit nieman abetriben noch werben
sol von den babeste noch von geistUchme noch von weltlicheme geribte. dasselbe
hant sie uns dawider gelobit. were aber daz unser dieheiner dirre sicherheitc und lo
dirre gelubcde abegicnge, der sol meineide sin und truwelös. und dasselbe hant si
uns dawider gelobit. und sol dis sin ane allerslahlc geverde. daz aber dis stete blibe,
so geben wir in disen brief mit unsern ingesigelen versigelt zeime Urkunde, daz
aber da obenan der von Liehtenberc üssewendig gilassen ist, das gat mich Rudolfen
von Batzendorf alleine an und niht den von Berwar Istein. dis bischach, do sit i5
unseres herren giburte warent zwelfhundert und drin und sehcig jar, an der mitte-
wochen vor der liehtmes.
S aus Straßb. St. Ä. Vord. Dreizehn. Gew. Corp. A lad. 3a or. mb. c. 2 sig. pend. delapsis.
513. Die Gemeinden Mntzig, Wege und Hermolsheim verbünden sich mit der
Stadt Straßhnrg gegen Herrn Walther ton Geroldseck und seine Partei und gehen 20
lezüglich des künftigen Bischofs Verpflichtungen ein. 1263 Februar 14.
Wir die gemeinde von Mutziche, von Wege und von Hermotsheim tunt kunt
allen den, die disen brief gisehent oder gihörent , daz wir uberein sint kummen mit
den meislere, deme rate und der gimeinde von Strazburg also, daz uns die vier
meistere her Gozehn, her Reimbolt der Liebinceller, her Burcart der Spender, her 25
Niclawus der Zorn und alle, die des ratis sint", gisworn haben ze helfenne und wir
in dawidere ane giverde iemerme wider hern Waltheren den herren von Geroltsecke
und des kint und alle ir belfere, und also, swas bischofs zi Strazburg urkorn wurt,
daz wir keime huldent wen der in lieb ist. und sulnt si uns helfen, daz uns der
bischof lazse unser reht, die wir uncehar braht hant. wir haben ouch gisworn, daz ao
wir ane si mit deme herren von Geroltsecke und des kinden und iren belferen
niemer sulnt gifriden uns noch gisünen ane si. desselben hant si uns dawidere
gisworn. wir haben ouch das verlobit, daz disen eit und dise Sicherheit nieman
abetriben noch werben sol von den babiste noch von geistlicheme noch von welt-
licheme girihte. dasselbe hant si uns dawidere gilobet. swie aber wir in dirre 35
sicherheile und dirre gilubede abegant, so sin wir meineide und truwelös. und sol
dis alles sin ane allerslahte giverde. daz aber dis sleti bhbe, so geben wir in disen
brief mit unserre gimeinde ingisigele und si uns mit irre stell ingisigele versigelt zeime
a) S add. uns durch vier untergesetzte Punkte gestrichen.
1203 SM
Urkunde. dis bischach, do sil umcn hurrcn giburte waren zwciniuodart und
driu und selicig jar, an sanlc Valenlius toge '.
.S' aiM Straßb. 8t. A. Vord. Dreizehn. Qew. Corp. A Ud. 8« or. mA. e. $i0. pemi, 8Ar pä
rrhii' T 'l ein Heiter mit der Bemdummf t. Maariciaa, mtf Ar ,
8. 1 lio.
514. -Die Bürger von Renchen verpflichten sich der Stadt Straßhurg, *mr ein^m
Bischof nach ihrem Willen tu gehorchen, und diese iAnen, für die BettUignng Utrtr
Rechte heim Bischof tu wirken. 1203 Man 5.
. . Universilas civium in Rcinicheim nolum factmos universis et singnlis
10 prcsontiutn inRjxK-toribus, quüd nos cum viriä lionorandU Gozelino magistro, consa-
libus ol universis civibus Argcnlinensibus convcninms in hunc modum, qtiod DM
eisdcui corporuli super lioc prestitu .sacramcnlo lidcliler promitlimus, quod Dunqaam
alicui clecto Argentincnsi nisi de ipsorura voluntatc cl mandato et et, cui ip«i primo
obcdioriut, oli(|ualenus obedienciam facicmus. promiserunl autem nobis iidcm tkc
ir. versa stih dehito preslili socramenli, quod apud oundem dominum . . episcopmn
lahurul)uut iideliter, in quautum »ine juris injuria [wtcrunt et debebunl, ut idem . .
üleclus Argentineusis nubis jura et consucludines nostras tranas in debito statu et
vigore conccdut ac permittat consistcre perpetuo duraluras. insuper nobis in omnibus
agcndis nostris pro {)ossü suo favorem, auxilium cl consilium fideliler inpendent,
90 sicut so nobis per siins palenles litteras obligarunl. in cujus rei teslimonium
preseiitoin cedulam sigillo universilatis nostre signalani prefalis civibus Argcnlinen-
sibus duximus conferendam. actum anno domini 12C3, feria 2 post Oculi.
S aus Straßb. St. A. Verfehl. C»nxlei-Oew. Corp. K huL 16 tu. 21 or. wA. c tif. ,
Gedruckt aus dem nriofbuch A fol. 868* bei SeUf^ AI$. dipL I, 447 mr. 63t; Ztüaekr.
« /. Gesch. d. Oberrh. XXI, 370.
515. Heinrich der Sänger des Straßknrger JhmettpiUh tenprieht, falls er tum
Bischof gewählt xrerde, dek zwischen dem terstorhnen Bitthof Wültker und der
Stadt Straßburg dereinst geschlossenen Vergleich «fr Aiufihrm»g n bringen, wofSr
sich Sgnmnd von Oeroldsech, der Herr ton Rappoltstein und JTomrtd Wemtr «M
iw IJatt^tadt eidlich verbürgen. /?';."? Miin 10 Straßbtirg.
Nos Ileinricus cautor ecclesio Argentinensis universis et singulis presoilhim
inspoctoribus vohiinus esse nolum, quo<l, cum super discordia inier dominttm
W[uUherum| bone tneniurio Argontinensem episcopum et civilalis Ai^ntinensis
universituteni super juribus, consuetudinibus et aliis articulis diversis ipsiua ciritatis
15 > Vuter drm.ifll>n) Ihilum ß»,lfl »ich ein ttteiler femi gltitklmriemiir B»mlmttertr0§, 4m BwvMt
von Uiiimiithoiin, It.ililrrat. Sifrit die Witxo, Friilorich han Hogia tu TOB ThitteiHMa
von Innrnhoini, Cnnrnt KAfon nun die aerks (iearMtMmm mr4 ^ie Bürftr Utkkmm mi
Strtißhurff rinifi-hen. StntUh. St. A. Vord. DretMhn. Q«w. Corp. A lad. IN «P. «A C «^ f)
392 12 6 3
suborta conpositio de consensu capituli Argentinensis et ministerialium inita fueril
et conscripla ac sigillo ipsius domini episcopi consignata', promisimus et promiltimus
bona fide, dolo eciara et fraude penitus cessantibus, necnon corporali super hoc
interposito sacramento, quod, si dante domino nos in episcopum Argentinensem
promoveri contigerit, ad amputandam omnem dissensionis et questionis inter nos 5
maleriam eandem conpositionem extunc ratam habentes et gratara quoad arliculos
in eadem conpositione conpreliensos, qui personam noslram respicere videntur et
quibus ipsi civcs quoad nos indigueriut, adinplebimus, servabimus inviolabiliter et
ineoncusse. et super premissis fideliter observandis ipsis dabimus extunc sive darf
procurabimus litleras sigillo nostro et capituli Argentinensis consignatas. nos eciam 10
Symundus dominus de Geroltsecke, . . dominus de Rapoltslein et Cünradus Wernher
de Iladestat promisimus et promittimus corporali super hoc preslilo juramcnto, nos
procuraturos et effecturos premissam conpositionem, ut est prescripta, ralara et
gratam haberi per dictum dominum cantorem, si ipsum dante domino in episcopum
Argentinensem contigerit promoveri. et in horum evidenciam ac probationem sigilla 15
nostra una cum sigillo ipsius domini cantoris presentibus appenso duximus presen-
tibus appendenda. actum et datum Argentine anno domini 1263, 6 idus marcii.
S aus Straßb. St. A. Vord. Dreizehn. Gew. Corp. A lad. 3a ar. mb. c. 4 sig. pend. Verletzt
die Siegel des Herrn von Bappoltstein und Werners von Hattstadt. Von der Legende
des erstem zu erkennen : S. Uolrici de . . . oldess ... 20
Gedruckt aus dem Briefbuch A fol. 58b Hid. bei Wencker Disqu. de ussburg. p. 20 nr. 2
= Lünig VII, 6, 279 nr. 153 = Du Moni Corps univ. diplom. I, 220.
516. Ritter Resso ton Dahlenheim vermacht die ihm von dem Dorlisheim^r
Hofe des Klosters St. Arlogast zustehenden jährlichen Einkünfte dem letztem.
1263 März 16 Straßhirg. 25
Universis presentium inspectoribus tarn presentibus quam futuris Hesso niiles
de Talheim rei geste noticiam cum sincera in domino carilate. tenore presentium
notum esse cupio universis, quod ego Hesso predictus in venerabilis domini mei
B[ertholdi] decani Argentinensis presencia constilutus redditus sive provenlus sexa-
ginla trium quartalium, viginti scilicet Irilici et quadraginla trium siliginis, de curia 30
dominorum . . prepositi scilicet et conventus sancli Arbogasli extra muros Argenti-
nenses in Torolvisheim sita mihi anuuatim presentari debitos, quoad vixero, secundum
quod in ipsorum instrumento mihi super hoc ab eisdem tradito evidenter apparet,
considerato mundi presenlis statu, quia lubricus est atque transitorius, in remedium
anime mee confero et contuli liberaliter prefatis dominis . . preposito et conventui 30
post meum obitum, remota omni conlradiclione heredum seu quorumcunque meorum
successorum, quibus quoad predictos proventus jus hereditandi viamque presentibus
precludo, proprietatis titulo perpetuo possidendos, renuncians omni juris auxilio iam
canonici quam civilis, per quod dicta mea donatio posset in posterum aliquatenus
Damit kann wohl nur die St. Arbogaster Sühne (cfr. nr. 493) gemeint sein.
laea aos
irrilari. iu cujus rei tcslimonium prcsentem cedulam sigillo reatnibüia dotnini . .
(lecani suprudicU prcfulis domitiis Iradidi consignalam. nos Bfertholdiui] decaottt
prodichis conlilciiiur siiprudicla cunitn nobis esse facta sigillumque nostmm ad
pclilioiu'in ipsius llexsoni.^ nos prcsentihus (iT"'""V«'«e, acta sunt Uec Argeotioe,
s pi'e8t'iitil)us H|cTtholdu| putruo iiostro et (■ de Tulmezingen arcbidiaooirfs.
Waltlicro capcUanü nustro, tnagislro Walthcro cl potruo prcbendariis Argentioensibiu,
mngistro Antonio phisicü, mo^^istro Cünrado e( aliis quam pluribua, anno domioi
1203, feria ü proximn post üregorii.
Jl Ulis Striißh. JJo$p. A. lod. 110 hutc. 1 or. mb. e. $ig. pemL deU^/to.
10 517. Johannes von Oressireiler verbindet sich mit der Stadt Straßhtrg f«f9H
Herrn Walt her ton Oeroldseck nnd seine Partei. 1203 Mär: !'>
In noinen des vatcrs und des sunes und des heiligen geistcs. ich Jol
von Croswilro tu kunl ollen den, die disen brief giselient oder gih6rent, das ich
ubcrcin bin kunimen mit hern Gozelin den tncislcr. deine rate und der giuieiode
iK von Slruzburg also, das ich in gisworn liabe zi helfenne und si mir dawider
auc giverdc icmerme wider hern Wallhern den berrcn von Qeroltsecke und des
kint und alle ir lielfer. ich habe ouch des gisworn, das ich ane si mit deme
herren von Gerollsecke »ind des kinden nicraer sol gifrideu mich noch gia&neo.
desselben hont si mir gisworn. wir haben ouch das verlobil, das disen eil und dite
so sicherheil nieman obetriben noch werben sol von den babiste noch von weltlicbeme
noch von gcisllichcme girihtc. dis han wir bcdcntalb gilobit. were aber das ich
dirre sichorhoil und dirre gilubide in abogiengi, so bin ich meineide und tniwelAs.
da.ssclbc hunl si mir dawider gilobit und sol dis sin ane allerslahte giverde. das
aber dis stete blibc, so gib ich in disen brief mit mime ingisigele versigelt zeime
'x> Urkunde. dis biscliach, do sit unsers herren giburlc waren zwelfliundert und
driu undc sehcig jar, au den mflnlage vor den halmetage.
S aus Straßb. St. A. Vcrschl. Canzlei-Qcw. Corp. K Ud. 17 nr. 66 or. wA. c. ti§. pmi.
318. Heinrich der encählte Bisehof von Slraßburg hemrkmuUt, daß Heäwif
die ]l'ittire des Straßlmri/cr Bürgers Reschard de» «mf sie eMtfallenden drittem
'M Theil des Hauses tum Hut dein Siraßlmr^er Frauenictrh gescheiJU habe. 1263
April 10.
tNos Hjeinricus] «K'i t;r>u'iii clcclus Aigiiiuinnsis m: . siti]juiis
inspectüribu8 tnm prosmlibus quam fuluris vulunuis i im, qood Hedewigis
relicla Reschardi quondam civis Argcntinensis terciam parlem domus et aroe apud
domum doininc de Ticrsperg, que eciani domus vocatur zCkm HAte'. — et od ipeam
:
I VergL Stmßb. Oattem- w. H«n$irnmmm i. MiMtittr & 8»,
394 12 6 3
post obitum predicti mariti sui, facta divisione bonorum suorum cum liberis suis,
predicla tercia pars domus jure communi fuerat libere in ipsius proprielatem et
dominium devoluta, — pure et simpliciter propter deum in remedium anime sue
conlulit ad fabricam ecclesie Argeutiuensis beate virginis proprielatis titulo perpetuo
possidendam, renuncians eciam nobis omni juri, quod in prefata tercia parte domus 5
et aree habebat, omnique juris auxilio tam canonici quam civilis, per quod dicta
sua donacio posset in posterum aliqualiter irritari. in cujus rei testimonium prescnlem
cedulam sigillo nostro ad pclicionem prenominale Hedewigis duximus consignandam.
ego Hedewigis predicta conGteor me universa et singula peregisse, quemadmodum
superius sunt expressa, et ad majorem evidenciam sigillum venerabilis domini 10
H[einrici] dei gracia electi Argentinensis appendi presentibus procurasse. acta
sunt bec publice anno domini 1263, feria 3 post oclavam pasce, presentibus domino
M[arco] scolastico ecclesie Argentinensis et Bertboldo Fabis procuratore fabrice
prefate', Ileinrico de Pfettensheim notario nostro et Johanne diclo Geta notario
fabrice et aliis quam pluribus. 15
F aus Straßb. Frauenh. A. Papier-Copialbuch nr. 3 fol. 39» von einer Hand des aus-
gehenden Uten Jahrh. eingetragen.
519. Heinrich der erxmhlie Bischof von Straßburg und die Capitel vom Dom,
von St. Thomas und Jung St. Peter daselbst schließen mit der Stadt Straßburg
einen die Rechte derselben einzeln feststellenden Friedensvertrag. 1263 April 21. 20
Wir Heinrich von gotz gnaden der erweite von Strazburg, die cappittel von dem
tüme, von sant Thomanne unde von sante Pelre in der stat zu Strazburg tünl kimt
allen den, die disen brief gescheut unde gehörent lesen, daz wir vür uns unde alle
unser pfafheit umbe die missehelle, die zwisschent uns was unde der stat zu Straz-
burg, also «int übereinkumen, daz wir in des urkünnent unde verjehent, daz sie dise 20
reht unde dise gewonheit, die hienach an diseme brieve geschriben stat, her haut
braht unde mit dem eide behebet hant : [1] swenne eins rates jar uzkumet, daz
derselbe rat einen andern rat kiesen sol unde meister, die in rehte kumenl. unde
so sie die gekiesent, so sülent si vür einen herren einen bischof kumen. der rat unde
die meister, die si denne gekosen hant, die sülent vür dem herren dem bisschoffe 30
swern, sin ere unde unserre stelle ere unde reht gerihte ze haltenne. [2] so ist
öch ir reht unde gewonheit : swenne so in ein nuwe herre wirt zu eime bisschoffe,
daz er daz schultheiszenambaht lihen sol eime gotzhusdienstmanne oder eime burger,
sweder er wil, vergeben oder umbe gut zu des bischoves lebene oder des, der da
schultheisze wirt. unde sol in der schultheisze zwene rihter geben, die burger sint, 35
unde sülent die so erber sin, daz ein ieclich burger vür in müge mit eren zu
1 Daneben erscheint als magister seu rector fabrice ecclesie Cftnradns civis Argentinensis dictns
Oleman, dem der Meister des JoJiaiinitcrhauscs zu Sulz Äecker in Kolbsheim verkauft, 1363 April li
(sabbato post Quasimodogeniti) Straßburg. Straßb. Frauenh. A. lad. 21 fasc. Eckbolsheim or. nib.
c. sig. pend.
I
1263
gerillte gan, iindo fich so sicher sin, da/, mcnnelicli aines gAtes an in warten mag.
unde sülent die sin under dem schultlieiszen alle die wile, daz ein bisacboT lebet
oder der .sohulthciMzc. |.9| so int ouch ir relit iitide ir gewonheit : dax in, awer
bisschof ist, einen huregraven gelnin sol, swennc daz burcgraTenambahl lidig wült.
B undo sol der burcgrave sin ein golzhusdienHlinan. der burcgrare aol in Ach gdien
von iecliclienie nntwerke, der er pfligct, einen mcisler, der daz antwerk kan. der
cnsül Ach mit anders rillten nuwcn daz daz nnlwcrg angat. diz «int aber die
ontwork : rinlsi'itcr unde kurdewoner, ziuiberlülc, küüer. olcylüte, swertfeger. mölner,
sinide, sihilter unde sattolcr. ['f\ so ist aber ir rehl unde gewonheit : daz man
in in gcl)en sol einen zolncr, der burger si. unde sol der 80 gewia sin, daz die man
Icliens an ime warten mügent und Ach die bui^r ires rebtca an ime aicfaer
sint. \r>\ so sol men in einen husgenOszen zft eimc mAnaieineister ' n, der 80
crsiiin unde so güwis si, duz daz lunt und die stat an ime sicher ;ide, obe
dcliein breste were an ime, daz men den von ime gebeszem mägc. [/J] sie
in sülent öch ir almenden besetzen unde entsetzen anc mcnliches Widerrede nach ircm
willen. [7] so günnen wir in och wol der frilieite unde der rehte, die in keyser
unde kiinige gegeben bant unde darzü bebestc iMJSletigel haut. [&\ so iat ouch
ir reht unde gewonheit : swennc irc stat not unde kumber angftt, daz si einunge
unde andre satzungo umbe irre stette not machen mi'igent ane menliches wider-
80 rede. \!f] so ist ouch ir reht • : swenne der stette oder der dArfer deheinz, die
daz bistftm nnhArcnt, an einer urteil zwivelnt, daz sie daz urteil vür sie ziehent
unde st(Hc luii)eiit, olsc die burger von Strazburg sprechent. [10] so ist ouch
ir reht : daz der rat unde der meister vrüalter ' Üben sülent, swenne er lidig
wirt. [//] der spittal sol ouch in irre gewalt sin unde sol der mebter unde
«5 der rnt pflcgor doniber geben. \1S] ander reht undo gewonheit, die sie unde
irc vurdern unz her bant brüht, die hie mit geschriben stant, die sol men in
5ch luzen. alle die vorgeschribenen reht unde gewonheit wcUen wir in stete haben.
wennc aber wir vor unsenne eide ielze zehant nüt gecnden mügent umbc daz
scliullheiszenanibuiit und daz burcgravcnnnibaht', so geloben wir mit gAtcn Iruwen
•M uiidü une alle gevorde, duz wir werbent llizcncliche hinnau uuls sanl« Margreden
niez, daz wir ez mäht gewinnent ze lAnnc und daz wir et endelidie t&nt anc
gcverde. mag men ez aber liinnon dar von ctzlichcn redelicben aadben n6l
gecnden, so sol men uns von der stat ein ander zil geben, daz wir ez daiwiasehent
geendent nne geverdc, alse liieror gelobet ist unde geschriben. unde swaz stetikait,
x> die wir in getftn mügent unde men herüber licdarf, der wellen wir in öch gevMgig
sin. und daz diz slöle blibc iemermc. so geben wir in disen bricT besigclt mit
■) St M. dai
1 ...„„....-.„._..
> Cfr. Hr. 436. Doch huog neh die ndlkk$ rtrgßtOtlmmt da BMtt^i mtd OtfM» mt
W hurg, dir stäiltüehen Aemter m<M mehr <m/ Lebtnuril ru rrWnVM. mir amf ifM ft>«lf>w'Bwi
Kickter; nicM auf da» Burpffrßfrnitml.
39G 126 3
unsern ingesigeln z& eime Urkunde. diz bescliach, do sit unsers herren gebiirte
warenl zwelfhuuderl und drü unde sehtzig jar, an dem sameztage vor sante
Georgien tage.
S aus Straßb. St. A. Vord. Dreizehn. Gew. Coip. A lad. 3a coi^. mh. c. »ig. pend. laeso,
eingeleitet mit den Worten : diz ist die abeschrift des sftnebricves von worte zft worte, 5
danütte wir die bnrger von Strazburg mit der pfafheite versfinet wurdent nach dem
urloftge, nnde wart bcsigelt mit unserrc stctte ingesigele, do her Nyclawes von
Kagcnecke der junge meister was. Am Schluß : dise abeschrift wart besigelt mit
unserre stette ingesigel von Strazburg an dem sameztage nach dem zwelften tage,
do men von gotz gebürte zalte drizehenhnndert jar nnde vier jar (1304 Januar 11). lo
Sl coU. ibid. cop. mb. sec. XIV ineuntis.
Gedruckt nach S hei Wencker Disqu. de ussburg. p. 23 nr. 5 = Lünig VII, 6, 279
nr. 155 = Du Mont Corps univ. diplom. I, 220; Schilter Königsh. S. 729 = Gaupp
Deutsche Stadtrechte des Mittelaiters I, 89. Vergl. G. WitUer Gesch. des Eatltes in
Straßb. S. 72 ff. u. W. Wiegand Beü. Walther. S. 88 ff. 15
520. Graf Sigelert von Werd Laiidgraf des Elsaßes versichert die mit ihm
verbündeten Bürger Straßbvrgs seiner Neutralität und seines Schlitzes, auch in
ihrem Streit mit den Herren von Rathsamhausen. [1263 April 23\ Werd.
S[ygebertus] comes de Werde Alsacie lanlgravius dilectis conjuratis suis Bur-
[cardo] magislro, consulibus et universis civibus Argentinensibus salutem et quic- 20
quid obsequii potesl et honoris. universitati vestre duximus singnificandum per
presentes, quod contra vos vel vestros de nostro opido Ersteim vel de aliis nostris
municionibus dampna aut gravamina ullo modo inferre nolumus nee debemus, sed
per nos et per nostros in omnibus tuti esse debetis et defensi sine dolo et fraude.
preterea scire vos volumus, quod dampna et gravamina, que vobis per dominos de 25
Razenhusen incumbunt vel incurrunt, satis movet nos et exinde vobis multum con-
dolemus. datum apud Werde feria 2 ante festum Marci.
[in terso Magistro, consulibus et
universis civibus Argentinensibus.]
S aus Straßb. St. A. Verschl. Canzlei-Gew. Corp. K lad. 23b nr. 33 or. mb. lit. clausa c. 30
sig. in versa impr. deleto. Zu der unsichern Datirung des Stücks vergl. W. Wiegand
Bell WaltJier. S. 81 not. 5.
Gedruckt darnach bei Schöpflin Als. dipl. I, 445 nr. 616 mit dem unrichtigen, durch Ver-
wechslung des St. Marcus- und St. Slartinstages entstandenen Datum des 9. November.
521. Heinrich der erwählte Bischof von Straßburg und die Capitel vom Dom, 35
von St. Thomas und Jung St. Peter daselbst verzichten der Stadt Straßhurg gegen-
über auf Ersatz des ihnen im vergangenen Kriege zugefügten Schadens und
geloben, auch die übrige Oeistlichkeit zu diesem Verzicht zu beicegen. 1263
April 24.
Wir Heinrich von gottes gnaden der urweite von Strazburg, die capitul vonme 40
tüme, von sant Thüman, von sant Petru in der stat zi Strazburg tünt kunl allen
den, die disen brief gisehent oder gihorent, daz wir uns vercihenl alles des schaden.
1263 887
der uns mit rM>c, mit brande, mit f^vangnissc giscben ist von den bargern ri
Slrazbur^ und allen im heifern in discme urlitig*;. und gilobcn da«, das wir scbalÜBot,
du/ (lio andre pfuflifit und andre gci.slliclie liiite allesamt in uoaern biatftme ooch
im .schuilen varn lu/senl, der in al.sus bi»<;helien ist. dasselbe soleo wir werben
& mit gt^len tmwcn umbe diu pfaflieit und clöster, die Assewendig unseni bist&me
sint und den ouch schade in discmo urliiige gischebcn ist. wer aber dabdo clAster
oder kcitn pfoflb üssewendig oder innewendig discn bist&me, die sieb bcrwider
setzen woltenl, gegen den sulen wir in bihulfcu sin mit girötcn and mit gil#teo
mil allen (iiiigcn, die wir mit gölte und mit rchle gitün mugcnt, also lange, unoe
10 wir dis selbe ding zübringcnt. duz aber dis sicto blii>e, so ban wir discn brief
versigell mit unsern ingisigelen und hont in geben den bürgern Ton Strasburg
Keime urkiindo. dis l)ischach, do sit unsers berren giburte wareot zwelfbondert
iiikI drill und sehcig jar, an deme ci^l.iLN' n;i(?i s.inl.- ('nTirii l.ii/iv
,S' aun Straßb. Sl. A. Vord. nrpiz'Mii. iicw. < orji A '
■'' Gedruckt auM dem Bri«fJ)acli A fol. 61>> ibid. 6« II , ,
= lAmig VIT, 6, a79 nr. lü.
522. Das St. Thomnscnpitel zu tSlraßburg gibt I.ir,nhi-rt ton St. Awrtlun Hm
Orundslück am Sl. Michelsbühl zur Erbleihe. Iü03 Aj/rtl i*n.
. . Dccaniis et cnpitulum ccclesic sancli Thome Argentinensis prescntium ins-
3ü pectoribus univcrsis rei geste noliliam cum salute. scire volumus unirersos et
singulüs , quod iios de communi consensu Lam])erto de sancta Aurclia aream sitam
prupe curiam dominorum de Altorf versus sanctum Michahelcm ', quam nobis booe
memoric dominus Gosberlus minister (ratmm in salutem anime sue contulit, cod-
cessinius et concedimus per prcscnte.s, ut idem Lambortiis nobis annuatim solvat
Vi quinque solidos usualis monote de area predicta. conccssimus etiam sibi, ut ipse et
sui heredes prefalu utanlur et fruantur area. ob quod lileras presentes sibi conttt-
limus sigillo nostri capituli munilas in evidentiam et stabilitatem premis-
soruni. dalum anno domini 12(i3, 6 kalendas maji.
// (iK.s .S'tnißb. Ho*p. A. docntn. inat lad. 1 fuo. 12 or. mb. e. mg. ptmd.
•«' 523. Rudolf von Batzendorf, Walther ton Berwantein, Wilhelm tim BntwuUk,
Difirich ton Bihrisheim, Peter ton BosAeim und Bertewin von MUttUMUttm «er-
biirt/fii sich den Bärgern Straßburgs um 100 Marl Silber flr iU FreÜtsnmg
Burchards ton Ointirett bis Johanni. 1263 Mai 10.
Wir Rftdülf von natzendorf, W'allhcr von Berwartstein, Willcbclm von BrAmat,
Dietrich von Bilolvisheim, Peter von Rodeshcim, Berlcwin von Mittclhus t&nt Inint
allen den, die discn brief gischent oder gibdrcnt, das wir bem Burcardeo von
1 Verpl, Stmtib. Oimmw- m. IHkutnmmm i. Mitttkittr S. t»S.
398 12 6 3
Ginebretten hant usginummen umb den rat und die burger algimeine von Strazburg
Juni « vur hundert mark Silbers also, daz er sich zu sante Johannes mes, die nu nahet,
wider in enlwurten sol. swie aber er sich niht wider entwurtet, so sulen wir
vunfe uns in den nehisten siben nahten, so wir gimant werdcnt, bi gisworneme
eide und ich Rudolf von Balzendorf, der da bin schuldener, unverscheidenliche mit 5
den andern vunfeu, die ouch unverscheidenliche bürgen sinl, zu Strazburg in ent-
wurten naht rehtcr giselschefte niemer dannan zu kummenne, wirn haben das
vorginanle silber vergolten und eine giwönlichc süne von hern Burcarte von Gine-
bretten den burgern von Strazburg gischaffet und gimaht. man sol ouch hern
Burcarte küin gimüte vurbas geben wen mit unsern willen, und aldiewile er mit lo
unsern willen gimüte hat, so sin wir haft. her Burcart sol ouch in dirre gisel-
schefte dukein ding werben noch tun mit girrte noch mit git6te, daz den burgern
von Strazburg oder irn heifern laster oder schade si. wer aber er so swach, daz
er das töte, so sulen wir uns ouch zu Strazburg in entwurten nach rehter gj'sel-
schefte niemer dannan zu kummenne, ie wir das* nach w6rlichen dingen Widertan is
haben, stürbet aber under uns dukeiner in discme eile, so sulen wir den bürgern
von Strazburg ein andern an des stat geben, der ime gimuzse si. daz aber dis
stete blibe, so han wir Rudolf von Batzendorf, Walther von Berwartstein vur uns
allesamt unsere ingisigele an disen brief gihenket zeime Urkunde, wir Willehclm
von Brumat, Dietrich von Bilolvisheim , Peter von Rodesheim, Berlewin von ao
Mittelhüs verjehent des, daz uns der zweier vorginanten herren ingisigele
bignüget. dis bischach, do sit unsers herren giburle warent zwelfhundert und
driu und sehcig jar, amme schunnöntage.
S aus Straßb. St. A. Verseht. Canzlei-Gew. Corp. K lad. 15 or. mh. c. 2 sig. pend. delapsis.
524. Heinrich der erwählte Bischof ton Straßburg heitrhundet, daß zor ihm 25
Heinrich der Vikar der Kirche des heiligen Nabor auf den Ersatz alles ihm
von den Bürgern Straßburgs im vergangenen Kriege zugefügten Schadens eidlich
Verzicht geleistet habe. 1263 Mai 12 Straßburg.
Nos H[einricus] dei gratia electus Argentinensis universis et singuhs presentium
inspectoribus volumus esse nolum, quod, dissensione sive discordia, que fuit inter 30
clerum noslre diocesis et universitatem civium Argentinensium, nobis mediantibus
et nostro capitulo sopita penilus et sublata, dampnis renunciatum extitit et injurie
abolite sive remisse hinc et inde, quocuuque modo et quibuscunque personis nostre
civitatis et diocesis illate fuerunt. quare dominus Heinricus sacerdos vicarius
ecclesie sancti Naboris noslre diocesis, cum similiter dampna et injurias sustinuerit 35
hujusmodi discordie occasione, concordiam prescriptam desiderans debilum perduci
ad effectum, in nostri prcsenlia conslitulus sponle et liberaliler non coactus remisit
et remittit dampna et injurias verbo vel facto sibi in persona vel rebus suis illalas
ex parle civium Argentinensium faulorum suorum vel auctoritate eorundem et
renunciavit omni actioni sibi conpetenti contra ipsos singulariter vel universaliter
1263
occasionc hujusmodi dampnorutn el injtiriaruin. promisil etiam et promilUl, qtuMl
proptctr liüc ipsos iniiKpiiiin itnpcidiat in judicio vel cx(ra neo procnrabil per alium
impodiri. roiiuiiciuvil (|uu({U(! quuviü Juris auxiliu canonici et ctvUü el spedaÜler
in integrum reslilutiuuis auxilio nc<^nun univereis cxc^pliunibus el defeiMioDibas
B sibi quüad preuis-sa conlra ipsOs cun{)ctenliljua vcl etiam conpetitum ao Ulleria
a 8<;de apuslulica vcl aliuudo itipetralis et eliarn inpclrandis Toleos, ut, ai
quo »Ulli vt'l fuerint inpclrolc, pro non iu|)etrali*i habeanlur et careant oauüno
ruhorc firinilutis, ad hec liruiiliT ol)servanda et fidelilcr udiuplenda bona fide aine
dülu el fraude taclis sacrusanclis ewangeliis ab ip^u curam nobis preatito aacra-
10 menlo sc ohligans, nicliilominus aucloritate nostra quoad hoc pleniiu iDtenreoieote,
ut, si conlra premissn vel aliqua de premissis venerit, fecerit vel fieri procurabit,
vull excoMiinuuicudonia necnon depositionis senlcnciia, qua« sponte in ae fem elegit
n nul>is . . elccto Argentiucnai vcl qui pro tempore fuerit, voluntarie aobjaoere
renunciana specialilcr defeusionibus, si que conlra bujusmodi electionem in ae fern
IS sentenc-ias sibi conpelunl vel possunl conpelere in futurum, et in bujua rci eviden-
ciani uc plennm probationcm ipsis civibus tradimus prc!M,>nles litteraa sigillo noetro
ad pclioionetn lleinrici prefati consignatas. ego lleiuricua prefalus presculibus con-
fileor et publice prolestor universa et singula es.sc vera, sicut sunt prescripla, et
ca sie esse acta in prcsencia venerabilis domiui . . elecli Argcntinensis , cujua
% sigilhun ad pcticioncm mcnm confltcor a|>pcnsum esse. datum et actum Argen-
liuc uiino (lomiiii 1203, sabbalo jiroximo post asscensioncm domini.
,V ."' ; /7). St. Ä. Vord. Dreizehn. Gew. Corp. A lad. ö» or. m'' . • / j -. ' ,..•,■.■?.>
525. Heinrich von Hausbergen löst sieh aus der Qefangensektß der Stadt
Ulraßburg und stellt derselben tehn genannte Bürgen. 1263 Juli 24.
% Ich Heinrich von Iluzpcrgen t& kunt allen den, die disen bricf giachenl oder
gih6rent, daz ich mich vercihe aller der ancsprachc, die ich mobtc han engegen
den nieister, denu: rnlc und der gimeindc von Slrazburg und allen im belferen, and
bin liutorliche versüuel mit in umb das, daz si mich givangcn bellunt in denie
urliuge, das bischof Walther mit in hatte, dise sAne han ich giswom stelc tu
•jo hubenno vir mich und alle mine fViunt iemerme und gilobe das mit mincm eide,
dun icii gitan IimIm), daz ich und alle mine friunt in und im belferen umb dise
gilul uicnier loil noch schaden noch laster sulnt gitiiu. ich gilobe ouch bi giswomem
eido, daz ich, »luwile dis urliuge wert, heru Wallher dorne berren von Geroltsccke
und sinen kiuden und im belferen noch helfen noch raten sol wider die
ao vorgiunnlon l)urgere und ir belfere, hammbc han ich in zu bArgi>n geben bcm
lleinrichfn von IVdhen. dun Munich von Hischovesheim , bern Heimarn SciiAb.
lirni Ijül/un von SlilU-, Heinrichen von Kinlvsilre, .\lbrvhlen von Ik-lhen, Gunlhrren
von Wolvisheim. Heinrichen von R&mersheini, den Munich von Derstcte. C&ntcn
von KAnheini. diso bi!lrgen haut bi giswornem eide gilobet, swie an den bürgeren
von Slrazburg oder im belferen von mir oder von minen friunden diae sAne
400 12 6 3
gibrochen wurt, daz si sich zu Strazburg in entwurtent niemer dannan zu kum-
menne, ie das widerlan und gibessert werde, und sint schuldig abe zu tünne das,
damille dise süne gibrochen wurt. wir die vorginanlen bürgen verjehent alles des,
das davor gischriben ist, und gilobent es allessarat zu leislenne und stetu zu
habenne ane allerslahte gi verde bi giswornem eide. und daz dis stete blibe, so ist 5
dirre brief mit hern Cunrats des herren von Landesberg ingisigele, des uns alle
bignüget, versigelt zeime urkiunde. dis bischach, do sit unsers herren gibirte
waren zwelfliundert und driu und sehcig jar, an sante Jacobis abende.
S aus Straßb. St. A. Veischl. Canzlei-Gew. Corp. K lad. 15 or. mb. c. sig. pend. l
Gedruckt aus dem Briefbuch A fol. 59» in der Älsatia 1876 S. 250. 10
526. Kuno von Bietenheim und seine Söhne Kuno, Peter und Hug schließen
mit der Stadt Straßhirg wegen der Gefangennahme zweier von ihnen im Kriege
Bischof Walthers eine Sühne, für die sie dreizehn genannte Bürgen stellen. 1263
Juli 30.
Wir Cüno von Butenheim und Cüno sin sun und Peter und Hug ouch sine 15
siune tunt kunt allen den, die disen brief gisehent oder gihörent, das wir uns
vercihent aller der anesprache, die wir mohten han engegen . . den meister, deme
rate und der gimeinde von Strazburg und allen irn heifern, und sint liuterliche
versunet mit in umb das, das si uns die zwene vorginanten Cünen givangen hettunt
in deme urliuge, das bischof Walther mit in hatte, dise söne han wir gisworn stete 20
zu habenne vir uns und alle unser friunt iemerme und giloben das mit unserm
eide, den wir gitan hant, das wir und alle unser friunt in und allen den, die des
tages, da der strit was, ir helfer warnt, umbe dise gitat niemer leit noch schaden
noch laster sulnt gitün. wir hant ouch gilobet und gilobent es bi gisworneme eide,
das wir, duwile dis urliuge wert, deme herren hern Wallher von Geroltsecke und 23
sinen kinden und irn heifern weder helfent noch ralent wider die vorginanten
burger und ir helfer. harumbe han wir in zu bürgen geben hern Günthern den
burcgraven von firgersheim, hern Burcarten den Murnhart, hern Heinrichen von
Schalkcndorf, hern Pilgerin von Bütenheini, hern Rülin den Schob, hern Dielheren
von Bütenheim, hern Dietheren von Holzheim, hern Rudolfen den schultheizsen von ao
Bütenheim, hern Reimarn den Schob, hern Berlholdcn von Geizpolzheim, hern
Ottun sinen brüder, hern Hugen von Butenheim, hern Dietrichen von Butenheim,
dise vorginanten bürgen hant bi gisworneme eide gilobet, swie an den burgern von
Strazburg und irn vorginanten heifern von uns oder unsern friunden dise süne
gibrochen wurt , das si sich zu Strazburg inneweudig die ringmure entwurtent 35
niemer dannan zu kummenne, ie das widertan und gibezsert werde, und sint
1 Ebenda befindet sich im Original eine ganz gleicldautende Auslösungsurkunde Friedrichs von
Offenheim, der den Straßburgern ah Bürgen stellt Cftnrat Jfichen, Wiganden mincn brftdcr, Hugen
und Cilnraten mine brftder, Johannes miner swester sun, 1263 August 23 (an sante Bartholomewus
abende).
1263 401
scliuldig abo zu tßnne das, domittc di<- rmtK- (^hrocben wurl. wir die Torginantoi
bürgen verjehcnl alles des, das davor giscbrilM>ti ist, und giloben es bi noeenn etde
zu l(!i»l('nnc und stclc zu hnlxaine ane allerslable givcr! I du ü» tMa bUbe,
so ist dirre bricf viTHigell mit unsers herrcn hern ii .xcs des orwdtcn von
r> Sirnzburg und unser zweier bcrn Günthers des buregraven von Ergenbeiiii und
hern Murnharics ingisigelo zeimc Urkunde, wir Heinrich ron gotles gnades der
urwellc von Slrozburg halK-n unser ingisigelo gcljen an disen brief dor hem C6o
von li&tcnheitn und sincr siunc iH>tle und der vorginanten bargen allersn?"' --r
die vorgischriben bürgen vorjchent des, das uns bign&get der dricr vor^
10 herrcn ingisigelo. dis bischach, do sit unsers bern;n giburte waren iwelfbundcrt
und driu und sehcig jar, an deine mantage nach saute Jaoobis tage.
H auB Straßb. St. Ä. Venchl. Cuxlei-Otw. Corp. K ImL 16 or. wA. e. tt§. f$mL iUMb
frhniirn iliii Siftfrl Murnlutnln mit ilrr 7'^/)<-h//<- B. Burcardi Tltgtronit
527. Mvrnhard und Ounther der Burggraf ton FtyertMm p0rUrgt» tick iem
ir. Bürgern Slraßburgs um 40 Mark »Silber für die Freilauung Rndolf$ du Bmdera
der Visilline bis Maria Himmelfahrt. iao3 [vor Avgutt //JV
Wir Murnliiirl, ('niulhfr der burggrafe von Ergersheim lüul kunl allen den,
die disen briof gesebenl oder gehörcnt, duz wir hcni RQdolfen der Visilline brAder
buul uzgenüninien uinbc den mcister, den rat und die gemeinde von Slrszburg TÜr
20 vicrlzig marg silbcrs also : swie er sich zft unser frowen mes der errcn in disem ä>^. n
jare nüt wider cnlwurtct , so sin wir schuldig unverscheidenliche vicrtzig marg
Silbers und sulenl uns bi geswornom cyde zö Morsmünsler in f' ■ — '^
rehler gisi'lschelllt' nienier donnrn zu konicnne, c wir das vorgena:
vergolten und eine gew6nliche s&ne haut geschaflet und gemäht den ! von
% Struzburg von hern RAdolfc, der davor genant ist. swic Ach her Rudolf vurbaz
g<'inult> gewinnet, so sin wir hafl in dirre sell)en burgeschefle. !-' '
imuTlbuli) disem zile oder, swcle zile er danach gewinnet, st
gar und ganlz dersell)en burgscbeflo ledig sin. und daz dis stete blilte. wir
disen brief vcrsigell mit unsera ingesigeln zeime urki'tnde. dax 1 . da sil
'M unsers herrcn gebürte waren zwelfliundcrt und dn'i und sehtzig jar.
£r au» FHraM>. St. A. Bricfbach A fol. S87>> mit 4(r UOtrtikrtft : <Ux Imt BMolf ihr
^^ VisilUuc liitiilir it/ix'iioiiiiMi ist k'ogon den Ton Stratbar|t nf «in liL
^B 528. Pfahgraf Ludirig Herzog von Baiem beurkundet sein« AuuHtumf wüi
^M der Stadt Straßburg. 1203 August 15 Neukur f.
^^KP Nos Lodewicus dei gracin oomes palatinus Rcni dux Bawarie' tenore preaendnm
^V profiteniur " cl pat«.>re voluuius univcrsia, quod cives Argentinenaes pro eo, qnod
l
I
•} S « oomiiomiir.
FfaUgraf Ludwig 11 40r Strtii§t, Htno§ fM Ohtrhtitm, OSS-tMi.
402 12 63
nos offeaderant in caplivitate mililuin nos'rorum Arnoldi et Dudonis, noslre sunt
gracie reformali et ipsi vice versa offensas, quas ipsis nostri homines intulerant,
puro corde similiter remiserunt. in cujus rei testimonium dedimus lileras lias
patentes. datum Nuwenburch 18 kalendas septembris, anno domini 1263.
8 aus Straßb. St. A. Verschl. Canzlei-Gew. Corp. K lad. 15 or. nib. lit. pat. c. sig. in 5
verso impr. (Meto.
Sl coli. ibid. Vidim. mb. c. sig. pend. ausgestellt 1306 Juli 18 (15 kalendas augusti), vom
Officialis cnrie Argentinensis.
529. Meisler und Rath der Stadt Straßhur g beurhmden, daß Heinrich VögelUn
und seine Frau Orethe ein Grundstück bei den Predigern daselbst ton Arnold und lo
Wolper für drei Solidi jährlich in Pacht geglommen haben. 1263 August 16.
Rulenderlinus magister, consules et universitas civium Argentinensium lenore
presenlis scripti publice prolestamur, quod in nostra constituli presencia Ileinricus
dictus Vögellin et Greda uxor ejusdem confessi sunt, proprielatem cujusdam aree,
que de vico parvo predicatorum usque ad murum frumentarii > opposilum quinqua- 15
ginta duobus pedibus, de muro vero veteri predicatorum usque ad medietatem
sentine, que vulgo dicitur Albergrien 2, sexaginta protenditur pedibus, ad Arnoldum
et Wolperum libere perlinere, recipientes prediclam areara a prenominalis Aruoldo
et Wolpero pro annuo censu Irium solidorum Argentinensium usualis monete, quos
ipsi duo dumtaxat pro tempore vite sue prefalis krnoldo et "Wolpero nomine census ao
annis singulis persolvere lenebuntur. ipsis autera ambobus viam universe carnis
ingressis, ad sepe dictos Arnoldum et Wolperum redibit libere, omni remoto
obstaculo, proprielas aree memorate. in cujus rei testimonium presens ad ipsorum
peticionem est pagina sigillo civitatis nostre ad amputandam omnem dubietatis
materiam consignata. actum et datum anno domini 1203, in crastino assump- 25
tionis beate virginis, presentibus nobis Rülenderlino, Burcardo Dispensatore, Rülino
Ripelino, Jobanne domini Friderici nato quatuor magislris, Heinrico de Wintcr-
turc, . . de Schopflieim, Rulino Tazschen, Heinrico Lencelino, Ulrico Zehen, Petro
Ripelino, Heinrico de Rinstete, Jobanne de Kagenecke, Nicoiao de Sarburg,
Wallbero Risez, Friderico Pfaffenlab, Erbone in aqua, Hugone Wizbrettelin, Weze- 30
lone Marsilio, Burcardo Sicken, Heinrico Dulci et arido, Hugone Löselino, Nicoiao
Seier et aliis consulibus Argentinensibus.
T aus Straßb. Timm, A. docurn. hist. lad. 24 or. mb. c. sig. pend.
1 Vergl. Straßb. Gassen- u. Häuscrtiamcn i. Mittelalter S. 79.
2 Vcrgl. Straßb. Gassen- u. Häusernamen i. Mittelalter S. 151.
■
1263 40S
530. Walther ton Berwarstein. Jokanius ron Epfig. Werner w% Hoekfelde»,
Dietrich ton liitxcisheim, Ansdm ton Ichtratiheim, Rudolf ton Ber$lelt und Brio
von liihinsheim terbilrgen sich den Bürgern Slraßburgn um KM) Mari Silber f§r
die Freilassung Prtirrx rirn Ttrrstrtt bis Michaeli. l:^fi.'t Augiul ÜH.
6 Wir Wülllnr von i). i «..ii^uin, Johannes von Epfichc, Wcrnhcr Ton Hoch- •
velden, Didricl» von Bilolvesliciin, Anshelin von Uhtralilh«im, Ilüdolf von Bentde,
Krbo von üilolveshoim " tönt kunt allen den, die discn brief glselient oder gibArcnt.
doz wir Pctrun von Herslele hont uzfi;enummcn vur hundert mark sübers umb den
nioisUrr, den rat und die ßimcinde von Strii/.l)iir(,' also, daz er hinnan unze sante
lü Micliclicls nies innewondig der ringinurcn zu SlrazburK sin sol. swie aber er ozse- a^«. w
wendig der ringmurn kuinmet oder sich niht wider cnlwurtct in deme vorginanten
eile oder in den nehisten vier lagen, ob er virhas gim&lc giwinnet, so sin wir
schuldig unverscheidcnliche den bürgern von Slrazburg hundert mark sUbera tiod
suhlt uns bi gisworncmc eidc, den wir gilon hiinl, also wir gimant werdenl. in
15 den nohislen sibeii iiuhlen zu Slrazburg in entwurlen nienicr dannau zu kummenne,
ic wir das vorginanlo silbcr hunt vergolten und eine giwfinliche söne hant gischaflet
und giinnlit von Peter von Berslele den bürgere von Slrazburg. stürbet euch under
uns dulieiiiro in dirrc gisclschcfle, so sol man ein andern gcl)cn an dea atat, der
ime giniczsi si. Peler sol oucli in dirre giselschefle dukein ding werben noch l&n
40 noch niil girele noch mit gilcle, daz den burgern von Slrazburg oder im belfern
lasier oder schade si. swie aber er das tele, so suln wir uns ouch zu Slrazburg in
enlwurlfn nieinor dnnnan zu kummenne, ic wir das widerlan haben nach V' " ' '
dingen, stürbet ouch Poter, so sin wir lidig. giwinnet er «her virbas 'j\v. l
unsern willen, so sin wir hafl virbas also von erst, und daz dis siele !i.;1m-, >u ist
% dirre brief mit hern Wallhers von Bcr\^'artstein ingisigele, des uns andere alle
bignöget, versigell zeime Urkunde. dis bischach, do sit unscrs hcrren giburte
waren zwelfliunderl und driu und sehcig jar, an deme cislage nach sante Barlbolo-
mewus tage '.
8 au» Straßh ^' ( V.r.,.i.i Patulci-Oew. Corp. K lad. 24 nr. 10 «w mh <• «•> pmai.
80 531. Konrad Kage Domherr zu Speier, Murnkard, Härtung der jwmge
Wangen, Albrecht ton Schopfheim, Bernand Kage und Bug ton Westkofen
erneuern ihre den Bürgern Straßburgs gegenüber übernommenen Verfßicktmnfen
für die Freilassung Rudolf Uovremtssers. 1263 September 8.
Wir Cunrad Kage tftmherre zu Spire, Murnhord, Härtung von Wongvn der
X' junge, Albrohl von Schopfiieini, Hornand der Kage. Ilug von Woslhoven tönt kunt
nlloii diii. die distal brirf eisi^hcnl oder K:ilu^ront, dnz es unser gftl wille ist, swie
oj Oftnbar ttrtekntitm fir UUolTMbttm.
mit dm Wortlaut der Urkund* nr. NU, 1363 Ortolter 3 («a d«r mittcwoclMa Back «ato HkMa bhV
404 12 63
lange und swie dicke die burger von Strazburg hem R&dolfe Howemesser gimute
gebent, innewendig der ringmurn zu Strazburg zu siuune oder uzser der stat zeime
cyle zu varne, daz wir bafl sint bi dorne selben eide, den wir gisworn haut, zu
allen dingen zu tünne und zu leisteune, als an den vürdern unsern brieven
giscliriben ist. daz dis stete blibe, so ist dirre brief mit unsern ingisigeln versigelt 5
zeime Urkunde. dis biscbach, do sit unsers herrun giburle waren zwelfhundert
und driu und schcig jar, an unser frowen mes der jungern •.
S aus Straßb. St. Ä. Verschl. Canzlei-Gew. Corp. K lad. 15 or. mb. c. 4 sig. pend. partim
laesis. Abgefallen sincl die Siegel Hartungs von Wangen und Hugs von Westhofen.
532. Philipp von keichenberg, Konrad von Ochsenstein, Philipp von Rathsm\r 10
hausen, Heinrich der Burggraf von Sulzmatl, Friedrich von Bahn, Härtung der
alte von Wangen, Burchard Murnhard, Dietrich der Vogt von Wasselnheim, Hein-
rich von tS'choenau, Burchard von Wangen, Qunther der Burggraf von Ergershcim,
Bernand Kage und Wilhelm Meienris verbürgen sich den Bürgern Straßburgs für
die Freilassung des Vicedominus Wilhelm bis Michaeli um 600 Mari Silber und 15
stellen vier Geiseln dafür. 1263 September 11.
Wir Philips von Richenberg, Cunrat von Ohsenstein, Philips von Racenhusen,
Heinrich der burcgrave von Sultzmätlen, Friderich von Tän, Härtung der alte von
Wangen, Burcart der Murnhart, Dietrich der völ von Wasselnheim, Heinrich von
Schönowe, Burcart von Wangen, Günther der burcgrave von Ergersheim, Bernant 20
der Kage, Wilhelm der Meienris tönt kunt allen den, die disen brief gisehent oder
gihörent, das wir haut uzgenummcn hern Wilhelmen den vitzetum umb den . .
Sept. i9 meister, den rät und die gimeinde von Strazburg hinnan unz ante Michels mes,
die nu nahet, vir sehzhundert mark Silbers und haut vir in gileit vier gyseln :
Burcarten des wizsen Begers sun, Burcarten von Hagenecke, Lenbelin des Howe- 25
messcrs sun, Jacobun des sun von Schönowe also, das dise gyseln innewendig
der ringmurn zu Strazburg bliben sulnt und sich der vitzetum zu den vorginanten
eile wider entwurten sol. tut er des niht, so sin wir schuldig den . . meister und
deme rate und der gimeinde von Strazburg unverscheidenliche sehzhundert mark
Silbers und sulnt uns in den nehisten siben nahten, so wir gimänt werdent, zu 30
Strazburg oder zu Zabern, zwedertalb iederman wil, innewendig die ringmure eut-
wurlen niemer dannan zu kuramenne, ie wir das silber haut vergolten den burgern
von Strazburg und in haben gischaffel und gimaht von hern Wilhelme den vitzetüme
ein sune, die si wellent und an der si sicher mugent sin. und sulnt die gyseln
umb dis silber und dise süne mit uns haft sin. dis han wir gisworn stete zu 35
1 Eine gam gleichlautende Urkunde unter demselben Datum stellen Härtung der alte von Wangen,
Burcaid von Hohenstein, Murnhaid, Günther der burcgrave von Ergersheim, Pilgerin von Wangen,
Cftnrad von Landesberc, Bertholt von Geizpolzheim, Arnold das Kint, Bernand der Kage, Friderich
von Ufwilre den Bürgern Straßburgs für die Freilassung Alhrecht Begers aus. Straßb. St. A. Verschl.
Canzlei-Gew. Corp. K lad. 15 or. mb. c. 6 sig. pend.
1263 406
habcnne und zu luislenne anc allcrelahle givcrdc. i«t das aber der YttietAm stiurbct
in dirro gyselschcflo oder oh er sich wider cntwurtct zu sime eile, so sin wir die
bürgen und die gysdn lidiK, als uns die burger von Strasburg gilobl hant. swie
aber uiidcr disen gyseln duhciiiru undrinnel innuwcndig dcme vorginaulvn eile oder
5 aldcwile der vilzet&m giin&te hat, den suln wir bi unscrm eide wider entwarten in
den nchiälcn vierzuhen nahten. Ifin wir des nihl, so suln wir uns oticb zu Stras-
burg oder zu Ziiht^rn in (rntwtirlcii bi giswürncm eide niemer dannan zu kummenDe,
ie wir den gyaeln wider culwurtenl oder ein ulsu guten an sine stat. undrinncul
aber zwene oder dric oder alle viere, die suln wir ouch wider entwurtcn oder den
10 vilzclum selbe oder wir sultil ligen t)ede vir das vorginante silber und oucb umb
die si'ine, also davor gischrihen und biächciden ist. wir verjebcn oucb das an disea
brieve wir die bürgen und ouch die gy.scln, das wir bafl sinl also da obencn
giscliribcn ist, nidcwile und swie lange der witzetüm giin&le giwinncl von den
bürgern von Strasburg, und das dis stete blil>c, so ban wir di^n brief versigcll
!.'> mit unsern ingisigcin zeiinc Urkunde, ich Dietrich der vAl vergihc des, das mich
bigtifigct liern Cuiirnlo.s des lu-rren von Olisenstein ingisigelc. und mich Burcarten
von Wungon bigni^get hern Murnhartes ingisigele und mich Meienriscn bignfigel
licrn ßernandcs ingisigelc. dis bischach, do sil unsers hcrren giburte warent
zwelflnindcrt und driu und schcig jar, an deme cislagc nach unser frowcn mes der
•*)' jungem.
8 au« fUrnlib. St. A. Vcrschl. Canilci-Qew. Corp. K lad. 17 ni. 2 or. mb. e. 4 tif. pmi.
KrhiiUni dir Sirgrl IIar1mt0$ ton Wtutgtm, Bunkard Mmnltard», Omtümt mm Btfmt'
lutm uiul Ilcnrntul» Kage, du «edU übrigtm Sitgü nmd ahg^aUm.
Gtdruckt unvolbtäHdig tmt dem Briefbach A foL 2&4« ibid. bd Sckegßim AU. difL I, ÜB
nr. 6ä3.
5IJIJ. W'il/tetin Mut ich löst sich, aus der Qefan genschaft der ü'taät Straßhtirg
und stellt derselben zehn genannte Bürg»-" f?'l'i Septem''"- H
Ich Wilbf'lm MAIich tft kunl allen den, die disen brief gisehent oder gflttont.
(Ins ich mich vercihe aller der anesprnchc \ireiter wie in nr. 525 iu zn b&rgen
;k) gel)en] : hern Ilugen Ritterschaft von Kälzelsheim, hcm llugen von Rfimersbeim.
hern Cttn M&lich von .Marlev, (»ozmam von Hitenburg, IHetrichen von NVinzenheim.
Itüdulfen von Ul)crhechelingen, Garsiliun den Munch von Berslete, Lamprehtnn von
Khenheim, Hurcarlen von Ki'tlzelsheim, Qozmara von K&tzclsbeim. [iretYer tri« im
nr. 5'jr> /fi,\- bi gisworncm eide). und das dis slctti blilie, so ist dirre brief mit
'.i-> unsers herrun hern lleinriches von gottes gnadon des Urwelten ^-on Slraabuig
ingisigele versigelt zcime Urkunde, wir die vorginanten borgen vcrjehenl, das uns
bignuget unsers vorginanten herrun von Strasburg ingisigels. dis bischach, do
sit unsers herrun gii)i\rte warent zweiniundert und driu und sehcig jar, an den
vrietago nach unser frowcn iiics ili>r jungern.
S «uu Straßb. St. Ä. Vcrachl. C«iulei-0«w. Corp. K U«L 16 or. «4. c. «y. pmi.
1263
534. Symtind ton, Holienlnrg löst sich aus der Oefangenschaft der Stadt
Straßhurg und stellt derselben fünf genannte Bürgen, die sich den Entscheidungen
einer Commission von drei Herren über Siihnhruch zu fügen haben. 1203 Sep-
tember 25.
Ich Symund von Hohenburg tu kunt allen den, die disen brief gisehent oder 5
gih6rent, daz ich mich vercihe aller der anesprache, die ich mohte han engegen
den meister, deme rate und der gimeinde von Strazburg und allen irn helfem, und
bin liuterliche versünet mit in umb das, daz si mich givangen hetlunt in deme
urliuge, das bischof Wallher mit in hettu. dise sune han ich gisworn stein zu
habenne vir mich und alle mine- Munt iemerme und gilobe das mit mim eide, den lo
ich gitan habe, daz ich und alle mine friunt in und irn heifern umb dise gitat
niemer leit noch schaden noch lasier sulnt gitün. ich gilobe ouch bi gisworuem
eide, daz ich, duwile dis urliuge wert, hern Wallher deme herren von Geroltsecke
und sinen kinden und irn heifern noch helfen noch raten sol wider die vorginanten
burger und ir helfer. harumbe han ich in zu bürgen geben mine herrun graven 15
Sygebrehtun den lanlgraven von Elsaz min herrun, her Friderichen voa Spilzenberg,
hern Härtungen von Wangen, hern Günthern und hern Wcrnhern von Landesberg,
die hant bi giswornem eide gilobet : swie an den burgern von Slrazburg oder irn
belfern von mir oder von minen friunden dise süne gibrochen wurt, dernach so hern
Niclawus der Zorn, der von den burgern von Strazburg derzü ginummen isl, und min 20
her Cünrat von Landesberg, der von minen wege dcrzü ginummen isl, ubereinkum-
ment und urvarnt si zwene, oder min her Rcinbold der Licbenceller der obeman
mit ir antwederme ubereinkummel und urviert oder, ob min her Cünrat von Landes
berg derzü niht mag kummen, dernach so her Reinbold der Licbenceller und hern
Niclawus der Zorn dus ding urvarnt, so sulnt sich min her Friderich von Spitzen- 25
berg und der vorginanten herrun von Landesberg einre zu Strazburg in entwurlen in
den nehisten vierzehen nahten, so si gimänt werdent, niemer dannan zu kummenne,
ie daz widertan und gibessert wurt, und sint schuldig abe zu tünne das, damitle die
süne gibrochen wurt. swie sich aber min herre von Spitzenberg niht enlwurtet, so
sulnt sich die andern bürgen allesamt ouch in den nehisten vierzehen nahten, so si 30
gimänt werdent, entwurlen in derselben wise, also davor gischriben ist, min herre
der grave mit sin selbes libe oder zwene ßrsamme ritter an siner stat. swie ouch
under den vorginanten driun urvarern duheiner stiurbet, so sol man ein ander an
des stat geben ane allerslahte giverde. wir die vorginanten urvarer sulnt urvarn bi
unserme eide die ding, an den dise süne gibrochen wurt. wir die vorginanten 35
bürgen verjehent alles des, das davor gischriben ist, und gilobent es zu leislenne
und stetu zu habenne ane allerslahte giverde bi giswornem eide. und daz dis stein
blibe, so isl dirre brief versigelt mit unsern ingisigeln zeime Urkunde, ich Fridericli
von Spitzenberg vergihe des, daz mich bignüget der herrun ingisigele, die davor
ginant sint. dis bischach, do sil unsers herrun giburte waren zwelfhundert und 4o
driu und sehcig jar, an deme cystage vor sant Michels mes.
S aus Straßh. St. Ä. Verschl. Canzlei-Gew. Corp. K lad. 15 or. mh. c. sig. pend. Erhalten
nur das Siegel Werners von Landsberg.
I
1263 407
535. Adelheid die Schwester Ilageno's von Slraßburg terkauß alle ihre Oiter
im Hann und Dorf Olvlsheim dem IleiUgrngeiHtisp'itnl in StepkaHtfetden /ir
HS 'it Mark Silber. 1203 September 25 Straßburg im Wolfachrr rr.r
Noliim sit omnihus presentis papino inspecloribus vcl tciiuriH ^y.
ß toribiis, quibiis nosse fueril uporlurmm, quod ego Adelheidia »oror W-a^..:.. _c
Argüiilina universa bona mea, que habui in banno et villa ODulfesbeim sita prope
Eckcvirdeslieim, Tidelicct mansum unitm et aliquuntuluin plas, vendidi recte et
raliutiubilil*T inugistru el rrntribus hospilalis saucli Spiritus in StcfTcsvelt Argenti-
iicnsi.s dyüccäis pro viginli uclu iiiurcis el diiiiidia puri et legalis argcnti et ipsis
10 püsscäsiuiu-m euniiidem buiiürum cum omni eo jure, quo ego eadem bona tenui et
posscdi, Iradidi et resignando ipsa assignavi. quod argentum confiteor et pruleslor
publice per prcsenles me a inagislro et fratribus anledicliü inlegraliler recepiMe.
e^'ü cciiitn Flura relicla dicli Iliigcnonis, cui idem Ilagcno medictatem prefatomm
buiKjruin tradidorat el assignavenil in doualioneni propler nupcias, confiteor et
15 pruleslor publice per presentcs, predictam vendilioncm prefatorum bononun factam
cäse de mea volunlatc el conseusu. egoque renunciavi et rcnuncio litteris prescnlibus
omni jtiri el uctiotii mihi in prefatis bonis cunpcteuti et in poslerum ' !>iro
atquc Juruvi tucliä äucruäuuclis el Juro, quod nunquom de cetcro in ^ -<'t
extra Judicium prefula bona data mihi in doualioneni propler nupcias rp}
ao magislro et fralribus prcnominalis nee per aliquem nomine meo repeti procorabo.
nos eciam Johannes Scolaris, Cunradus laycus, Junta et Albrat liberi Ilagenoiüs et
Flore prediclorum predicle vendicioni conscnlimus et renunciavimus atque rentin-
ciumus omni juri et aclioiii nohis in diclis bonis conpetenti et in postcruni conpe-
tituro, exceplioni non numerate pecunie, in integrum restitutioni et qtiolibet juris
90 auxilio civilis et canonici, quibus juvari possemus ad rccindendam et irritandam
dictum vondiciüuom, tradcnles mngistro el fratribus prelili.r ^<>ntem paginam
sigillis videliccl curie Argenlinensis et veuerabilis domini li,^. .j de Osseostein
arcliidiaconi et domini Rudolti de Vegcrsheim civis Argentinensis sollempailer
conmunilam in teslimouium et probationcm omnium premissorum , in quonim
80 presencia vcndilio el resignaliu alcpie traditio poesesaiouis diclonim bonorum facta
fuil Argenline in curia domini de Wolva ' bone memorie, nr '»mini 1283,
proxima lercia feria ante feslum bcati Michahelis. nos vcro . .dus] archi«
diuconus et magister Arnoldus de Kestenholtz presidens judiciis curie Argenlincosis
el Uudolfus de Vegersheira anledicli oonniemur et publice protcstamur, quod ad
!c. potilioncm et inslanoiam Adelhcidis, Flore et liberorum ejusdom prenominatonun
prosiMilil>us appondimus sigilln nostra. vendicioni eciam et rcsignationi atque Iradi-
lioui possessionis diclorum Iwnorum intcrfuenint fraler Ilonricus de Sleflesvell.
magislor Uervalcus, Burcardus de Mulnhcim, Jacobus civcs Argcnlinenacs, Hugo
villicus de Unolfesheim et alii quam plures.
40 II rt«M Straßb. Hwp. A. lad IM fasc. .1 or. mfc. e. tig. ptml. Ahff/aOfn $imd dt« Sftfd
lierthiJiU ry>ii Üehnfn^leiii uml ÜHilolfa rrm IViKriAriiN.
^ In dtr htMtigfn MütutrrgMM! fftleyem. Vi-rj' ^r:/'. ',;-- h- h. //.jt<*rr»-wwrti i M»u<i'^tlur
S. 130.
408 1263
536. Oraf Simon ton Eberstein und Zweibrücken schließt mit der Stadt Straß-
burg einen bis zum 9/en December laufenden Waffenstillstand. 1263 October 89
Siraßburt/.
Nos Symon comes de Eberstein et de Zweinbrucken universis et siugulis
presencium inspectoribus volumus esse notum, quod nos cum viris honorandis 5
magistro et consulibus ac universis civibus Argentinensibus Ireugas duraturas
Des. 9 abhinc usque ad octo dies post crastinum beati Andree nunc venlurum et per totam
Des. I illam diem iuimus. presenlibus statuimus et firmamus ita videlicet, quod nos predicto
crastino beati Andree civitatem Argentinensem accedemus super dissensionibus nobis
ex parle dictorum civium movendis de composicione cum ipsis amicabili tractaturi. lo
medio aulem tempore prefati cives salvis personis et rebus per terre nostre dislriclum
et in aquis debent secure et libere transire. et boc presentibus publice confi-
temur. actum Argentine anno 1263, in crastino Syraonis et Jude.
S aus Straßb. St. A. Briefbnch A fol. 268» von einer Hand des 15ten Jdhrh. eingetragen.
537. Wilhelm der Vicedominus von Straßburg, Albrecht Beger und Rudolf 15
Hotvemesser schließen Frieden mit der Stadt Straßburg, stellen zehn genannte
Bürgen dafür und geloben, mit sechszehn Mann gegen Herrn Walther von Geroldseck
zu Hilfe zu ziehn. 1263 Noveniber 10.
Wir Wilbelm der vitzetüm von Strazburg, Albrehl der Begere, Rudolf der
Howemesser tünt kunt allen den, die disen brief gesehent oder gehörent, daz wir 20
uberein sinl komen mit den burgern von Strazburg und irn belfern einre steten
süne vur uns und alle unser vriunt ane geverde umb unser gevancnisse und alle
gevelile, die wir oder unser vriunt gegen in mobten bau umbe dis urliuge. unde
lian wir und unser vriunt die süne gesworn stete zu habenne iemerme. wir geloben
oucb das, daz wir mit sebzeben mannen bireil in sulnt bibolfen sin, diewile dis !5
urliuge wert, gegen hern Wallher deme berren von Gerollesecke unde sinen kindcn.
unde sulnt oucli si uns dawider helfen gegen deme selben herren von Gerollesecke
unde sinen kindeu. in dirre helfe sulnt sin her Günther der burcgrave von Ergers-
heim, her Burcart von Wangen, her Dietrich der Beheim von Epfiche. wir geloben
och das, daz wir dukein urliuge anegrifen, das die burger von Strazburg oder ir 30
helfer geirren muge an deme vorgenanten urliuge. si aber das, daz uns ieman
ängrife mit unrchte, swa es her Gozelin von sant Thomane, her Johannes ginsit
Briusch, her Reinboldelin, her Rulin Ripelin küsent bi deme eide, da suln wir uns
w^rn. wir geloben och, daz wir wider die burger von Strazburg niemer gehelfen
sulnt in keime urliuge. daz dise gelubede unde dise sunc stete Mibe, derumbe gib 35
ich Wilhelm der vitzetüm und Albreht der Begere, Rudolf der Howemesser zu
bürgen hern Guutliern von Landesberc, hern Günthern den burcgravcn von Ergers-
heim, hern Heinrichen den burcgravcn von Sullzmalen , hern Heinrichen von
Schonowe, hern Burcarten von Wangen, hern Dietrichen den Beheim von Epfiche,
hern Albrehten von Epfiche, hern Friderichen von Ufwilre, hern Wilhelmen von
1263 4»
Achcnlicim, liorn Bcrnanlcn den Kagcn vur vunfbundert mark sflben abo. liärbel
undcr uns drieti diilieinrir, da/, den Icscschatz abegaoge. tind Saint die b&rgeo htll
sin vur die andern. vun mir Willicltne sulnt abegan zweihandert mark. Ton mir
Alhrehto sclicig undc liundcrl, von mir Hüdolve vierzig unde hundvrl undc wnt di«
6 bärgen liafl vur die lebenden, wir haben Ach lidig und aoe bete gelaxaeo, davile
wir und un.serc erl)cn l(;b<;nt, alles das g&l, das die burger von Slraxbarg ander
uns hont. cAfet aber ieinan kcins vurbas, das bete schuldig si, das iol geben
gcwi'nliclie bete, swie aber dise vorgescbriben sfine von uns oder Ton ansem
vriundcn gebrochen wurde, so suln wir dric uns bi geswomeme eide, den vir getan
10 hant, zu Strasburg in enlwurlen nach rehler giselschefVe in den nehisten siben
nahlcn, so wir gemant werdcnt, niciner dannan zu kummenne, ie das widertan
werde nach werlichen dingen, dauiille die sCine gebrocbeo wurt. swie aber wir dri«
uns niht geenlwurlcnt, so sulnl sich die vorgenanten b&rgcn bi geswomeme eide,
den si getan hant, in den nehisten vicrzehon nahten, so si gemant werdent, xft
i& Slra/.burg in ontwiirtcM nach rehter giselscheftc niemer dannan zu kummenne. ie
das widerlun wurt, dainille die sfine gebrochen wurt. wer aber daz sich der '■■'"•....r,
duhcinrc zu Slruzburg uiiit gelörstc enlwurlen, der sol sich cntwurten zA 1
oder zu Rinowe oder z& Zabem unde. swer sich iedcrman gccntwurtct, da sol er
Ml hüben ligcnde. wurt aber ein missehcl umbc das, daz die burger sprecbent,
ao die si'inc were gcbroclien, unde wir sprechent, si were ungebrochen, dcruber sint
vier iiiiser geselzel, dise zwenc her üurcarl der Murnharl unde her Albreht der
Kugc von unscrn wegc, unde dise zwcne her ReinboU der Uebencellcr unde her
Niclaws Zorn von der burger wegc. unde swie die viere oder dric under in k&sent,
daz die sCinc .si gebruchcn, so suln wir leisten also davor gcschriben ist. w£re eher
IB daz si ciisk'geiit, su ist unser herrc her Heinrich der urweite von Strazburg obeman.
unde zwedcrtalb der gevellet, den sol man volgen. geschehe aber unscnnc hcrrcn
deme urweiten iht, so sulnt sich die viere vorgenanten k&ser entwurten in die slat
zö Slrazburg in den vrOnhof niemer dannan zu kummenne, ie st mittcnaoder
ubereinkommcnl umb ein obeman. wir geloben öch. swie der vorgenanlen bArgcn
uo duheinre sU'irbot, daz wir in den nehosten vierzchen nahten, so man uns gvmani.
ein andern gebcnl an des slat. der ime gemczsi si. swie Ach undcr den viem
ersten kAscrn, die da obenan genemmel sint, duheinre sl&rbct, so sulnt die burger
imiowi'iidig ein manotc ein andern kfiscn an des slat, der also gdit si. dasselbe
sulu wir unde die burger tftn umbc die vier kiiscr, die von uosem wege unde von
y, im wege gekosen sint umb ein obeman zu nemmenne. wir die vorgenanlen b6rgen
vcrjchon alles des, das da obenan von uns geschriben ist. unde geloben es bi
geswomeme eide. den wir getan hant, zu tonne unde zu ' ' ■• ane allcndahte
gfverde. wir Heinrich von golles gnaden der urwellc von S i'.-Iicn Urkunde
niil disen brieven, dnz dise söne gesehehcn ist rehtc unde r > da obenan
40 geschriben ist. unde derumbo haben wir unser ingesigele gehei. ikcn an
disou brief durch der vorgenanlen herrcn bete, wir Albrchl der lU^dolf der
Iloweniesser verjohcn des, daz uns bignCkgct hern Wi'' ■" viltet&mea
iiiLMslLTolo , das vur uns alle dric an disen brief gohenket rkunde. wir
410 1263
Günther der burcgrave von Ergersheim, Günther von Landesberc, Heinrich von
Schönowe, Bernant der Kage haben unser ingesigcle gehenket an disen brief zu
einre biwerunge unde zu eime Urkunde, wir die andern bürgen verjehent des,
daz uns bignuget der vorgenanten herren ingesigele, die mit uns umbe dise süne
bürgen sint. dis bischach, do sit unsers herren geburte warent zwelfhundert
unde driu unde sehcig jar, an sante Martins abende.
S aus Straßb. 8t. A. Verseht. Canzlei-Gew. Corp. K lad. 15 or. mh. c. 3 sig. pend. Abge-
fallen sind die Siegel Crunthers von Landsberg und Heinrichs von Schönau.
538. Ifii^f Walch löst sich ans der Gefangenschaft der Stadt Straßburg und
stellt ihr vier genannte Bürgen. 1263 November 11. lo
Ich Hug der Walch lü kunt allen den, die disen brief gescheut oder gehörent,
das ich mich vercihe aller der anesprache, die ich mohte han engegen . . den
meister, deme rate und der gemeinde von Strazburg und allen irn heifern, und bin
liuterliche versünet mit in umbe das, das si mich gevangen hettunt in deme
urliuge, das bischof Walther mit in hatte, dise s&ne han ich gesworn stete zu 15
habenne vir mich und alle mine friunt iemerme unde gelobe das bi geswornem
eide, das ich und alle mine friunt in und allen irn heifern umbe dise getat niemer
leit noch schaden noch laster suln getün. harumbe han ich in zu bilirgen geben
min herren hern Hugen den greven von Lützelnstein, hern Eberharten den herren
von Etendorf, . . . den Beheim von Lutzeinstein, Hugen von Ahswilre. die haut 20
die ersten zwene mit irn truwen und die andern zwene bi geswornem eide gelobet,
swie an den burgern von Strazburg oder irn heifern von mir oder von minen
friunden dise süne gebrochen wurt, das si das in den nehesten vürzehen nahten
abetünt und bessernt, darane die süne gebrochen wurt. tetent si das niht, so sint
si schuldig unverscheidenliche den burgern von Strazburg sehcig mark Silbers und 25
sulnt sich zu Hagenowe in entwurten niemer dannan zu kummenne, ie si den
burgern von Strazburg sehcig mark Silbers haben vergolten, wir die vorgenanten
bürgen verjehen des, das wir leisten wellent unde stete haben ane allerslahte
geverde in alle wiz, also davor geschriben ist. und han wir Hug der grave von
Lützelnstein, Eberhart von Etendorf unser ingesigele an disen brief gehenket zeime 30
Urkunde, wir die andern vorgenanten bürgen verjehen des, das uns bignuget der
zweier vorgenanten herren ingesigele. dis bischach, do sit unsers herren geburte
waren zwelfhundert und driu unde sehcig jar, an sante Martins naht.
8 aus Straßb. St. A. Verseht. Canzlei-Gew. Corp. K lad. 15 or. mb. lit. pat. Der untere
Pergamentraml, an dem die Siegel befestigt waren, ist abgeschnitten.
1263 MI
539. Otto poH OcAsen stein f/vittirt Meister und Roth der Stadt Str^Ohmg 4ier
30 Mark. 1H03 November IH.
0[tto] de Ohscn.stcin viris discrctis Jo[lianDi] msgistro et consulibtu Argmili-
ncnsilius parntiim in umni))ii» ub.sc(|uiiim vwxa. ttalulc. novenlü, quod in Pelro
c du Ik-r.slet(; IrigitiUi iiiunrus vcstru noiniiic acccplavi. undo vos d« ipsa peenoia
presentibus quillo el esso ex parte mei faleor absolutos. dalum anno domini
12G3, dutninica proxima post Martini.
H aus Slraßb. 81. A. Verachl. Ctnilei-Oew. Corp. K lad. 17 nr. 89 or. mb. c »/§, futi.
540. Walther ron Qeroldufch und ai:uir ii,. -ssen tekließen mit JJnnncfi
10 dem erwählten Bischof ton Straßhur g, der «SV- tßlmrg, den, Grafen Rudolf
und Oottfrid ton Ilahsburg, dem Grafen Konrad und den Bürgern ton Freiimrg
einen bis zum Schluß der Pfingstwoche näehtten Jahre* laufenden Wafenttillttand.
1203 December 13.
Wir Wallhcr von Geroltseckc, . . der marcgravo von Ilachbcrc, Heinrich ron
ir. GerolLscckc, Fridcrich von Wolfahe, IIcsso von Osenbcrc tönt kunl allen den, die
discn brief gescheut oder gubureul, das wir vur uns und alle unser lielfer mit deme
hcrrcn liuru Ilcinricbo demo urweiten von Strazburg und mit den burgern von
Stru/.burg, mit graven Rüdolve uude graven Golfride von Ilabsburg, graven C&nrale
undu den burgern von Kriburg und allen irn eilgenouen und im belfern in deme
■M urliiigc, das z^vi^9cben in und uns ist, boben geniocbel einen stetun und ein gewÖD-
lichcn vridc von sunt Otclien nies unzo uzgander prinkcst Wochen undc den la(^ allen
also : das mcncglicb varo unde scbafle uflc dorne wasscr und uiTeme lande und in .^*|,
den stetun, olso man tele, ob es ein gance s&ne werc, undc das nicman keine
salzungo iniiclic, die nuwc und ungewAnlicb si. unde were dait dirrc vride* an
2& keinen dingen gebrucben wurde, das käntlicb und offen ist, das sol man alxAhanl
bessern, ist es aber zwivcllicb, so sol es stan zu Brisikowe an hem Rftdolve von
Einstal und an hern Gotfridc von StAfe undo zu Mortenowe undc zu Elsaxsen an
bern Schidelino von Stofenl)erc und bern W'allber von Halbere des scbulthetssen
bri'ider von Uengonbacb. dise vüre sulnl ur^aru bi geswomeme eide, obc der vride
:«> gebrochen si. unde swen si schuldig vindent, der sol bessern, were aber das si
unsliegent on der urleil, so ist unser herrc der urweltc von Basilei obcman. unde
swn der heissct bessern, da sol mon bessern, diseu vride han wir geswom stiHc zu
linl)onnc ane nllcrslabte goverde. und dos dis sliHe bhbe. so isl dirre brief versigi'll
mit uiisern ingesigolen zeinie »irkundc. dis bischach, do sil uushts hcrren geburie
\a waren tuscnt jor zweihundert und driu undc schcig jar, an sante Olelien tage.
S au» Slraßb. St. A. Vord. Dreiwhn. Q«w. Corp. A imd. » or. wA. e. tig. ptmi. Omt
erlutUrH c/iM Sifffrl Wnllher» r»n OenUiek, dk Mr^m tib§rf<ttm.
Otdruckt oM <ifm ßricfburb A M. 8&8i Md. M Wmdt$r Affm. tt waCr. ardWv. p. tT3
Nf. 14 - Lünig XVI J, S74 »r. 91; ScüegfUm AU. difL I, 449 mr. &M.
40 •) riirra vride «•/' tUtmr.
Dt. M
1 fffinrtrk «vku \^u^uhurtf ».airk^r TktmfMn^ti 90tt BM9(i.
412 1261 — 1263
541. Erho Kesseler löst sich aus der Gefangenscliaft der Stadt Straßhirg und
stellt derselben sieben genannte Bürgen. 1263 December 20.
Ich Erbo Kesseler tu kunt allen den, die disen brief gesehent oder gehörenl,
daz ich mich vercihe aller der ancsprache [weiter wie in nr. 525 bis zu bürgen
geben] : hern Günralcn den Röten von Geizpoltzheim, hern Rüdegern Gnipping von 5
Geizpolzheim, hern Härtungen unde sinen brüder, hern Volmarn von Wide, Sifriden
von Marley unde Cüncen minen brüder. die hant bi gesworneme eide gelobet
[weiter wie in nr. 525 bis bi gesworneme eide]. wir geloben öch, daz disen eit
nieman abetriben noch werben sol noch von den babisle noch von geistlicheme
gerihte. und daz dis stete hübe, so ist dirre brief versigelt mit unsers herren hern lo
Heinrichs des ur weiten von Strazburg unde mit hern Murnhartes ingesigelen, der
zweier herren ingesigele uns bignüget, zeime Urkunde. dis bischach, do sit
unsers herren geburte waren zwelfhundert unde driu unde sehcig jar, an sanl
Thomans abende.
S aus Straßb. St. Ä. Verschl. Canzlei-Qew. Corp. K lad. 15 or. mb. c. sig. pend. laeso. 15
ÄbgefaUen ist das Siegel des erwählten Bischofs Heinrich.
542. Die Stadt Saarburg sichert der Stadt Straßburg zu, daß ihre Bürger keinen-
falls den Straßburgern genommenes Beutegut, namentlich Weine ankaufen würden,
und terspricJU entgegengesetzten Falls tollständige Oenugthuung. [1261-1263].
Honorabihbus viris amicis suis karissimis domno Burchardo Spendere magistro, 20
consulibus et universitali civium Argentinensium . . scultelus, . . jurati commu-
nitasque burgeusium ville de Sarburc, quicquid possunt servicii et honoris, cum
dilectione sincera. discretionem ycstram cupimus non latere, quod nos compas-
sione civili super injuriis et molesliis vobis illalis a vestris emulis et injurialoribus
vobis quam plurimum nee immerito condolemus, desiderantes toto cordis affeclu 25
vestrum in omnibus comodum et honorem, super eo autem, quod nobis vestris
dcmandastis litleris ad noticiam vestram pervenisse, quosdam nostros concives ad
predones vinorum vestrorum accedere et eadem vina spe precii lenioris comparare,
honestali vestre tenore presenlium veraciler significamus , quod de hoc omniuo
sumus ignorantes nee scire vellemus incomodum vestrum vel gravamen. quando- 3o
cumque autem sciverimus seu vos scire poteritis aliquem de nostris, qui hujusmodi
vina et spolium vobis ablalum comparet vel emat, nos parati erimus vobis de hoc
lantum facere et emendare, quantum eliam a nobis duxeritis acceptandum, scientes
certissime, quod, cum nos seu aliqui nostrum spolium domni nostri . . Melensis
episcopi super inimicos et emulos manifestes episcopatus Metensis acceptum com- 30
parare non velimus nee eo uti usu quocumque, multo invitius vestris spoliis utere-
mur parati ad omnia, que veslrum tangunt comodum et honorem, valele.
S aus Straßb. St. Ä. Verschl. Canzlei-Gew. Corp. K lad. 17 or. mb. lit. clausa c. sig. in
versa impr. delcto. Das Stück fällt, iceil sein Inhalt auf kriegerische Zeiten deutet und
der in der Adresse genannte Burchard Spoider in den Jahren 1261 — 1263 als Bürger- 40
meister von Straßburg fungirt , wohl in den Zeitraum dieser drei Jahre. Vergl.
W. Wiegand Bell. Walther. S. 76 not. 1.
12 0 112 0 4 413
543. Walther von Oirhndiii der t*ic/iHlt/ii:ili und die Bürger 90% Bf^fii>äu tAeilen
Meister und Ruth der Utaät Straßhurg mit. daß xie Eberkari dem Rolken mn4
seinen Genossen für nächsten Dinstag sicheres Geleit bit tmr 8Uit Rkei»Mn
geben. \t^OI-l'<;o:{\ Rheinnu.
B Viriä voncruhilihtiH et honcsiis B[urcardo] Dispensatori magistro driom et
CüDsulibu» do Argcnlinu W(il[tiicru8] de Uirhadcu sculleliu du Uinowc et univerailas
civiuin, (itiicqiiid pussuiit ob.scquii et honoris. lionealali vestre preeeotUias tigni-
ficauiiLs, qiiod no.s Kl)crliardu Hufo lalori prcscnliiim •' ' ' 'lOS oomplicibus tois,
quuM proxiiiiu tcrcia feriu ad suum ncguciiiin uccersiri U' :ii vel sectun daxeiit,
10 upiid civilutcm nostrum sccurum danms ducatum. et in hajus rei tesUmonium
prcsuulem ccdulam sibi Iradidimus nostri sigilli muniiuine roboratam. dalum
apud Hiuowc.
S au» Straßb. .9/. A. Venchl. Canzlci-Oew. Corp. K lad. 17 or. mb. e. ri§. pmd. Utm. Zmr
Valiruny vergl. nr. 643.
IS 544. C(\no abbas conventusquc monastcrii Marbacensis onere debilonun oppreati
prodium suum , quatuor scilicct mansus , in villa et banno Criecbeshcim prope
TuiiKcnsbeiin situm, quod Richnrdis mulicr et ejus filii excolucrunl. vcnduiit Gotrrido
fruiiieiiliiriu elvi Argculiueusi pro cenlum quinquaginla marcis argenli rcnunciaotes
omni juris canonici et civilis auxilio et pro dampnis et expensis emptoris bona ana
ao in dioccsi Argcntincnsi sita nomine pignoris oblignnles. Ileinricus electoa Argenti-
nensis assentil et sigillat. « quod cum moiuistorium noslnun. > dalum et actiun
anno doniini 1201, 2 idus januarii. l'^Hit Januar ''
B aui Slraßb. Bu.-A. H fuo. 2110 or. mb. e. tij. ]h:ihi. tltlapno.
545. Jakob von Varsberg gelobt der Stadt Straßburg, die twiseken ikr und
» Heinrich ton Varsberg über dessen Freilassung und de* Tod ninet in dtr
Gefangenschaft verstorbenen Bruders Waltker geseklottene SikM getreulick tu
achten und tu kalten. 1264 Januar 30.
Viris discrctis et honcstis univcrsis civibns civitatis Argcntincnsis Jacoboa milea
do Warncsperch snlulcm et sc ad corum promptum Tamulatum. universitati Teatra
uü tiutuin f'uc'io, ([uod ogo paccni fuclam inier vos ex una parte et Ilanricom de
Wnrncsperc servientcm mcum lalorcm prcscnlium scilicet de redempliooe aua et de
morle Walteri Trutris sui, qui in caplivitatc vcstra obiil, ex alia Gdeliter et integre
ubsque dulo et nbsqiic ralsitnlc rnlam et stabilem tcneo et tenclx) et de hoc deinoepa
udvorsum vos et vustros nullnm pravam vel falsam quirram nee movcbo occaatooem.
x> sie ndjuvct mc deus et omiics .saiicli. istud etiam vobis promilto üdc data, tanquam
prescns coram vobis essem. in bujus rei tcstimonium prescns scriptum sigilli md
niuniiniue roboratur. actum aono domiui 1264, in festo beatonun Fabiani el
Scbastiani.
.S' (IM.« .S<r<i/>ft. .SV. .1. V.rs.jii t Ainlri-Urw l orj> K " • ■» ; - -i /
414 12 6 4
546. Oraf Heinrich von Ziceibrücken, Abt Dietrich ton St. Matthias und der
Trierer Domprohst Simon beurkunden, daß die namentlich auf ff e führten J'ericandten
Heinriclis und Wallhers ton Varsberg sich eidlich vor ihnen verpßichtet haben,
an den Straßburgern weder die Qefangennahnie des einen noch den Tod des andern
zu rächen. 1264 Januar 22 Varsberg. 5
Nos Henricus comes Geminipontis, Theodericus abbas sancti Mathie 1 et Symon
major prepositus et archidiaconus Treverensis notum facimus universis prescntes
litteras inspecturis, quod in nostra presentia consüluli Egidius de Warnesperg miles,
Gotfridus de Külchingen filius avunculi Ilenrici et Waltberi de veleri castro War-
nesberg, Albertus de Bollechen, Jobannes de Morledingen, Lampertus de Gyrspercb, 10
Reinboldus de Alba nepotes Henrici et Waltberi prediclorum et Matheus pater pre-
dictorum Henrici et Waltberi, Hugo de Lencberdingen juravenmt et firmiter se ad
hoc obligaverunt, quod nunquam per ipsos nee eorum amicos vel parentes fiet
aliqua vindicla de caplivitate Henrici supradicti nee de morte Waltberi fratris sui
nee de rebus ipsis ablalis nee etiam de viginli marcis argenti", quas sohlt idem 15
Henricus occasione captivitatis sue, contra cives et domiuos Argenlinenses vel
eorum parentes et amicos. si vero Henricus antedictus de Warnesberg a caplivitate
sua denuntiatus nou fuerit per omnia absolulus, quemadmodum est promissum,
coram magistris civitatis Argentinensis, predicti superius nominati protestati sunt
coram nobis, hoc juramcntum uon tenere vel eos esse per hoc astrictos, quod 20
occasione hujusmodi prestiterunt. in cujus rei testimonium ad pclitioucm predictorum
sigilla nostra prescnlibus sunt appensa. actum apud Warnesberg anno domini
1264, in craslino Agnetis virginis.
S aus Straßb. St. A. Verschl. Canzlei-Gew. Corp. K lad. 15 or. mb. c. sig. pend. Erhalten
ist nur das Siegel Graf Hcinricfis von Zweibrücken mit sehr unleserticJter Legende, die 25
beiden übrigen sind abgefallen.
547. Remich von Rosheim schließt mit der Stadt Straßburg seiner Gefangennahme
wegen eine Sühne, für die er ihr sechs ge7iannte Bürgen stellt. 1204 Februar 1.
Ich Remiche von Rodesheim tu kunt allen den, die disen brief gesehent oder
gebörent, daz ich uberein bin komen mit den burgern von Strazburg und irn 90
heifern einre steten süne vur mich und alle mine vriunt ane geverde umbe mine
gevancnisse und alle gevehte, die ich oder mine vriunt gegen in mohtent hant
umbe dis urliuge. unde hab ich vur mich und alle mine vriunt dise süne gesworn
stete zu habenne iemerme unde gelobe das bi mineme eide, den ich getan habe,
daz ich und alle mine vriunt in und irn belfern umbe dise getat niemer leit noch 35
schaden noch laster sulnt getün. ich gelobe öch, daz ich hern Walther deme herren
a) argenti au/" Rasur.
1 Bas St. Matthiasstift zu Trier.
1264 MS
von Ocroltscckc noch sincn Winden und im helfen) wider die bnrger too Slrasburg
nicmcr geraten noch geholfen sol noch cnsol Ach wider die TorgeoanteD bovgvr
nictn(!riiic g(;lioIfen in ktnmc urliii^c. das geloh ich bi gesvonwiiie eide. humilM
huii icii in zi'i hurgni gehen hern Ollun von ilodesbeim, hera Bnroaiten yoo
0 Rodcslioim, licrn ikrlholtun undo hem R°em Onippinc Ton OmMpoiiätüm,
Heinhern von Ilodcshuim unde hem Fridericbcn von Rodeshcim sioen swager. die
haiil l)i gosworticmc eide gelobet, swie on den bürgern von Slrubofg oder im
helferti von mir oder von minen vriunden dise sAae gebrochen wart, das sie lidi
zu Stra/I)urg in entwurlenl in den nehisten sibcn nahten, so ne gcmflnt werdeot*,
10 niemcr dannon zfi kuinnicune, ie das widertan unde gebesaert wart, unde aiat
schuldig ahe zfi lönnc das, damiltc die sCiac gebrochen wurt. wir die Torgenanlen
bürgen vcrjehenl alles des, das davor von uns gcschril)en ist, unde gelobent ea bi
geswnrneniü eide zu leislennu unde stete zu hobenne ane alleralabte gererde. ich
Rcmicho unde die vorgenauten bärgen geloben öcb, das disen eil nieman abetribcn
15 noch werben sol noch von den babcsle noch von geistlicbeme noch von wellUcbeme
gerihlo. und da/ dis stete blilK>, so hau wir disen brief mit hem Ollun ingesigcle
von Rodeshcim vcrsigell zeimc Urkunde, wir die andern bärgen und ich Remiche
vcrjchcnt des, daz uns bign&gct hern Oltuns ingesigels von Rodesbeim. dis
bischach, do sit unsers hcrrcn geburte waren zwelfhundert unde vier unde adidg
•x) jar, an der liehtmes abcnde.
8 atu Straßb. St. A. Verseht. Canzlei-Oew. Corp. K lad. 15 or. mb. e. ti§. pmi.
548. J/ciiiric/i der ertrdhllc JiLichnf r-,.i '^'■'rßbitrjf rernnt das gatuiicn rrr-
armte und ccrschuhlcte Slraßburger August i.f:iui<ntUr der heiligen DreieiHtgkfit
mit der ßeuedictinerabtei Allorf. 1264 Februar HO.
9B In nomine sancte et individue trinitatis. Ilenricus miscratione divina electns et
minister luunilis Argeutincnsis eclcsic universis Christi iidelibus banc lileram in^peo»
turis. caritatis ordinate verissimnm solet esse indicium, cum patres spirilualea
.scoundum olHcii sui dehilum liliorum inopie conduionl et, ne ab iocepto boni operia
prupusitu propler inopiain huinanarum iiccessitatum deticianl et eomm Status refor*
90 metur in melius, palerna solliciludine in futurum eis providerv non obmitlunt. qoa-
propter ad noticinm presentium et futurorum pervenire desideromns, qualiter mooa»
steriuin sanol«' Trinitatis et frnlrcs, qui sub ordine cononiconim regularium et rcgnla
beati Augustini fuerunt aclonus extra muros civitatis Argentinonsis, adeo sil atle-
nualum, quud nee pauci fratres ibidem deo famulantes in lonui victu poasinl
X, sustentari. quoniam propter disccnsiones et diulurnas perturbationes, pnq>ter bella
^otiam et inccndia, que in nostra dyocosi actcnus viguerunl. idem ocnobium magnom
dcfectuni teiiiporalium patitur et debilorum ac usuranim honene fere oonsumptaai
cxistil, nus igilur benignitatis nostrc palrociniu illud intuentes ad atatom melioreoi
revocare curabimus tempore oportuno. habito siquidcm consilio et consensu noslri
i) in <li>n — wvriUol »wf »mir*r DimI* mirr tMU r*« fltititr Hmmi »ttr 4it Jhih
416 1264
consulere possemus et animarum providere saluti, preposilo et conventu dicti
monasterii ex divina inspiralione volunlale libera regulam beali Benedicli profilen-
übus expressim in manibus. . abbatis de AUorf nostre dyocesis ordinis sancti Bcnc-
dicti, idem monasterium de dicti prepositi et conventus instantia et consensu expresso
unimus monasterio sive abbatie in Altorf subicientes idem monasterium in omnibus 5
temporalibus possessionibus, rebus et juribus presentibus et futuris et etiam in
spiritualibus dicte abbatie in AUorf et cum omnibus ejusdem pertinenliis, salvo
tamen jure nostro nostrorumque successorum. quam unionem atque subjectionem
dictus abbas et conventus libere et voluntarie admittentes omnes de dicte sancte
Trinitalis conventu in sue eclesie socios et monachos receperunt parem cum eis 10
vitam ducluros in omnibus et recepturos. ordinabimus etiam , quod in diclo mona-
sterio sancte Trinitalis ad ofBciandum in divinis ipsum monasterium sex ad minus
monachi per abbalem ordinentur, quos ipsi abbati ad eundem locum miltere et
revocare secundum quod expedire viderit licebit, ministrando eisdem necessaria
secundum modum et formam, qua suis monachis in monasterio Allorf solel provi- 15
dere. prepositus eliam, qui quandoque in diclo monasterio sancte Trinitalis fucrat,
omnesque persone de conventu ejusdem nichil de celero dicti monasterii sancte
Trinitalis nomine petenl vel etiam vendicabunt, sed sub regula beati Benedicli in
altero dictorum monasteriorum ad dispositionem et ordinationem abbatis in Allorf
domino famulantes manebunt. aposlatas aulem dicli monasterii sancte Trinitalis 20
nunc vagantes diclus abbas recipere tenebilur, cum rcdiverint et voluerint sub
regula beati Benedicli*. qui si regulam eandem profiteri renuuerint, de nostro sive
successorum nostrorum consilio de eisdem nunc aposlatanlibus disponet et faciel
dictus abbas, prout religioni convenit ol ralioni. fratribus etiam secularibus dicti
monasterii sancte Trinitalis, qui vite subsidium a diclo monasterio recipiebant, pro- 25
videbilur per dictum abbalem, prout anlea eisdem consueverat et debueral prepositus
prefali conventus necessaria ministrare. in liujusmodi ordinalionis perpetuam memo-
riam presentibus lileris appendi fecimus nostrum sigillum. nos. . prepositus totumque
capilulum Argentinense buic ordinalioni, unioni et subjeclioni consensimus appen-
dentes nostrum sigillum presenli karte in perpetuam bujusmodi noslri consensus 30
probalionem. nos abbas totusque conventus de Allorf ordinis sancti Benedicli Argen-
tinensis dyocesis de nostra volunlale et conseüsu supradicta et singula et omnia
acta fore et ordinala esse confitemur prominentes, nos adimplere suprascripla omnia
nosque pariluros in omnibus ordinalioni supranolale, apponenles presentibus lileris
nostra sigilla in bujusmodi facti perpetuam memoriam el probalionem. actum 35
anno domini 1264, 10 kalendas** marlii.
B aus Straßb. Bez.-A. H fasc. 24 or. mh. e. sig. pend. Erhalten ist nur das Siegel des
Straßburger jDomcapitels, ein zweites abgefallen. Von dem in der Urkunde angekündigten
dritten Siegel ist gar keine Spur vorltarulen.
e) Zu ergänzen etwa vivere oder esse, bj B kalandas.
Kl
I
1264 MI
549. Ifnnrich der erwählte Bischof ton Ntrnßh%rg und der DcmauU>$ BtrtkoUL
toll Ochscnslcin beurknnilen, wie der Streit iiriseken der Bürgtrickaft ro» Strüßimrg
itnd den Hackern daselbst über dm Pi-ris- des EinungtreckU beigelegt worden »et.
rJ04 Februar i».?.
e NoH Ilciiiricii:< et ^i„< d < m< ins Argcntincnsis, Rcrtholdus de Ohsenstein omIm
ejusdcm cccIchjü uuiversis et .sin(;tiliä presciuium itiüpeclorihu» volumus esse notutn,
quod, orla dissensionis inaU:riu inlcr. . inngistros, consules et universitalem civitaüs
Argcntiiicnsia ex una et pislores seu paniflces cjtisdem civitatis ex parte altera saper
eo, qiiod iidcm pistorcs a domibus pistrinulibiis ipsorum ciriutn pro ; rum,
quod vulgo dicilur cinung, amplius quam aiiliqua et approlMta ip&;.. . — latis
consuetudo uxigercl, rc(|uircbant, tandcm intcrvcnientibus vim bonestis bojusmodi
discordia Inliler est sopila consensu et voluatatc dictarum partium pleoius aooedente,
(piod dcincpps in perpcluuin, quicunquc civis pistrino suo iiili-gruin jus, quod dicitur
ciuuiig, ncquirero vohieril, puiiilicibus diibil pro bujusmodi jure daodecim solidos
ir> dcniirioruin Argi-ntiucnsiuin sine omni augmcnlatione et pro dimidio einungo sex
solidi dari debcnl*. conscnscrunt eciam predicti pistoreü. quod, si quempiam ciTimn
hubenlcm pistrinum decedere conligerit, quicunque et cujuscunque etalis unus ex
lil)cris suis ipsum pistrinum ex jure bercditario pro sua acceperil porcione, simol
gcinm nccipial jus dimidium, quod dicilur ciuung. nos igilur ad inslaociam
■^) prediclnrum partium huic ordinacioni et statulo nostrum asscosum inpertimur
prescntibus pariter et favorcm ipsamquc ralam tcnentcs et gratam per omnia
a|iprobatnus, sigilla nostra una cum ipsius civitatis sigillo presenlibus in testirooniani
appcudentes. actum et dalum anno domini \'Hi\, in vigiü ■ M 'i'.:" 'ivosiob'.
8 aw Straßb. St. A. Vord. Dreizehn. Oew. Corp. A l»d. 3" <>r W' ■ ■ •/ ;■«-"./. hwi.
U Abgefatten aintl die Siegtl der Stadt Straßburg und du Domnuto» lirrdui.l n.» '»•h^n-
stein.
Oedntckt am dem Bricfbuch A fol. &4b ihid. in der Ztitteür. /. Gatk. /<< (H^^r,!, XVI,
171 mit dem rnnrieUigeti JahrtMiatum 1363.
550. Heinrich der erwäAlte Bischof und d<u ßemcapitel «o« StmtUmrg
aci beurkunden die Stiftung eines Marienaltars und einer damit rerbtntdeHeu Pnttemde
ini Münster durch de» Straßbmrger Bürger Heinrick Wehelin. 1264 Min t3
Straßburg.
Iloinricus dn giaiia clcctus Argcntiiit-ii'^is, i .ti-jhouus, decsBus
totuuKino capilulum eccK'sic .\rg0nliuensi9 universis » l>us tarn presenUbos
X. quam Tuturis luijus litterc inspiH:toribua seu auditoribus sinccram caritatem in
doniino cum noticia subscriptorum. quoniam omno bonum in rommuno deduclum
pulcriiis elucoscil, dignum ess«' et congruum cstinialur merita oujuspiam sub
dumpnosi sileucü i>iii.lir;., i,on abscondero: quin |>ocius, ut abi quoque ad bononun
I Utber Btftit wnd Wtttn dittr» Znmfttttkt* rtrgL W. fltiW« Zmr
ZtiHflwftfn* S. 113.
418 12 6 4
exercicium incitentur operum, convenit ea singulorum nolicie propalare. scire igitur
volumus universos tarn presentes quam posteros presencium inspectores, quod vir
honorabilis Ileinricus civis Argentinensis diclus Wehelin de consensu et bona
voluntate nostra, provida circumspectioae adhibita, in ecclesia nostra Argentinensi
ob reverenciam gloriose virginis dei genilricis Marie suis altare sumplibus prope 5
altare, quod dicitur frugealleri, in remedium anime sue fecit construi et construxit.
huic siquidem altari prebendam annexam instiluit et fecit solventem annis singulis
sacerdoli ad dictum altare celebranti septuaginta quartalia, quinquaginta quinque
siliginis et quindecim ordei. redditus autem istorum septuaginta quartalium siti sunt
in hunc modum : in banno Gynebret quadraginla siliginis, in banno vero Enesheim 10
quindecim quartalia siliginis et quindecim ordei. ordinatum est autem, ut idem
Wehelinus hac prima vice prefatam prebendam dicto altari annexam sacerdoti
conferat pro sue libito voluntatis, poslmodum vero eam, quam priraum vacare
conligerit, custos, qui lunc pro tempore fuerit, idoneo conferel sacerdoti. quodsi
eam custos alii quam sacerdoti conferat, volumus, quod extunc, ex parte decani 15
monicione ad ipsum custodem premissa, ut eam sacerdoti conferat, octo dierum
elapso termino, decanus, qui tunc pro tempore fuerit, dictam prebendam conferendi
sacerdoti idoneo plenam babeal et liberam potestatem. sacerdosque ad dictam pre-
bendam institutus singulis diebus statim cantatis malutinis missam ad pretactum
altare de beata virgine celebrabit et dicta sua prebenda contentus oblaciones ejusdem ao
altaris in usus fabrice absque omni subtractione ipsius fabrice rectoribus integra-
liter in subsidium operis presentabit. clioro quoque ad horas singulas et decano,
qui pro tempore fuerit, quemadmodum alii prebendarii per devocionis obedienciam
est ligatus. inceptis quoque laudibus, chorum exibit reverenter et licite et se ad
celebrandum devocius preparabit. cum custode vero nihil omnino habebit disponere 25
nisi quod eidem sicut alii clerici consuetam reverenciam exhibebit. insuper ordi-
natum est, ut idem sacerdos fideliter et studiose fabrice predicte computacionibus
inlersit et eidem presit et prosit ipsius utilitatem, prout meHus scierit, promovendo
ad amputandam antea in perpetuum omnem questionis materiam. et ut predicta
omnia et singula robnr perpetue firmitatis obtineant, nos electus et capilulum supra- 30
dictum, provida deliberacione et communi tractatu prehabitis, ordinacionibus pre-
scriptis seu statutis nostrum assensum impertimur presentibus et favorem ac omnia
supradicta sicut ea, que de nostra pura processerunt voluntate, sanccimus, rata
tenemus et grata ipsaque sollempniter approbamus sigilla nostra presenti scripto in
lestimonium appendentes. nos B[erhtoldus] de Ohssenstein custos ecclesie Argentinensis 35
universa et singula supradicta confitemur esse vera et ad ea firmiter observanda nos
nostrosque successores, capituli nostri consensu plenius accedente, presentibus
sollempniter obligamus sigillum nostrum in testimonium appendentes. actum et
datum Argentine anno domini 1264, in crastino Gregorii pape.
F aus Straßb. Frauenh. Ä. Papier-Copialbuch nr. 3 fol. Ib von einer Hand des ausgelmtden 40
IMen Jahrh. eingetragen.
1 Cfr. nr. 365 u. 519 not. 1. Vergl. F. X. Kraus Kunst u. Älterthum i. Elsaß-Lothringen I, 358.
I
1 364 ilt)
551. IVerner von HaUbronn gc/ilieljt mit der Stadt StroUnmi xnnrr (iefangen-
schaft veyen eine Sühne, für die er ihr zehn ffenannte Jinni-n sirlU, trelche sieh
der Kntücheidung einer Vierercomviitsion über Sühnbruck :u ln'jen haben. t'-iii4
April 17.
fi Icli Wernhcr von Buldehurncn l& kuut allen den, die düen bricf gesebent oder
gcliArenl, daz ich ubcrein hin kommen mit den hurgern von Slraxburg und irüu
helftTn uiiihc miiu: g(;voncnissc und alle gevehtc, die ich oder mine friuol gegen io
mohlen lian iimbc dis iirliugc, einn; sletun sAnc vtir mich und alle mine friunl tDc
geverdt!. utide lioii icli vur iiiiih uiide mine friunt die »Qnc gesworn stete zu babenoc
10 iemermu. duz disc siiiie stein blibe, deruml)e gib ich in zu bärgen bcrn Härtungen
den jungen von Wangen, hem Wirichen von Rimhurg, hem Härtungen von Wideo.
lieni Olhiri von EllK-nsU-in, lu-rn Symunden I,imb4;ln, hem Ysenbartcn von Wcal-
hoven, Ikth R&dolvcu von Üaldehunicn, hi-ra Scli^)helin, Albrchten von Hobcnstein,
Heinrichen zu Bach, die haut hi geswürnemc eide geleitet, swie an den bürgern
IS von Slrazhurg oder iren hclfcrn von mir oder von minen friunden diüe sftne gebrochen
wurl, daz si sich in den nehisten sihcn nohten, so si gemAnt werdent, zu Slnu-
hurg oder zu Zubern in entwurlent nicmcr dannan zu kummenne, ic das widertan
undo gcbcäscrl werde, unde siul schuldig ahc zu t&nne das, damitte die sAne
gehrochen wurt, aldcrnach so es her Rcinbold der LicbcnccUer, Friderich der
a) SptJndor, her Riilin Ripelin. her Bcrlhold Riusez hi deme eide urvaml. swedertalb
sich aber iedcrmnn gcciitwurlet, da sol er Ach hliben ligende. ich gelobe Ach
bi geswürncmu eide, duz ich uud alle mine friunl den bürgern von Stratbdrg und
iren heifern umhc dise getal niemer Icil noch schaden noch lasier sulnt getAn unde
daz ich wider si nicmcrmo in keime urliuge gehelfen sol. ich gelobe ficb, daz
'«> disen cit niemnn al)elril)en noch werben sol noch von den bohistu noch von geisl-
lichcmc gorihlo. ist nbcr daz ich sli'irbc, so sinl die vorgenanten b6rgcn lidig. wir
die vorgenunten bürgen verjehen olles des, das davor geschriben ist, unde gekdieii
es bi gesworncme eide zu tAnnc unde zu leislenne unde stelu zu habeane aae
allcrslahte geverdc. unde daz dis stelu hlibc, so ban wir discn brief mit hem
:«) Ilurlunges von Wangen ingesigele, des mich Wernhem von Baldehurnen und uns
andere allesamt bignQget, vcrsigell zeime urkändc. dis bischach, do sil unaers
herrun geburto warent zwclfhuudert unde vier unde sehxig jar, ao deme grAnen
lunreslagc.
S mu Straßb. St. A. Vertchl. Ciinilei-Oew. Corp. K Ud. tb or. mb. e. fi§. ptm
552. Burchard Knehelini Sohn ro» DorlitAem IM tick «m der Otfanfenteimfl
der Stadt Straßbtirg mnd stellt d«r$«lbm tecA* gtummtt B§rff. IS04 April £7.
Ich Burcart hcrn Knohelins sun von Torolvesheim tA kunt allen den. die discn
bricf gesehent oder gchorent, daz ich mich verzihe aller der anespracbe [tcritrr iri*
in nr. 'tlir* bis zu Iti'irgcu gelten] : hcrn RAdegcni Gnippingen, hem Hetohchen
vou Erliugasson, hörn Sifridcn zu Bach, hem Volcmareu hem NtSrdewins son von
420 1264
Mollesheim, hern Sifriden den Tunebölder, Niclawcsun von Torolvesheim. die hant
bi gesworncme eide gelobet \ioeiter wie in nr. 525 bis gebrochen wart], swie öch
under disen bürgen duheinre sich niht getorste entwurten zu Strazburg, der sol
sich enlwurten zu Erstheim oder zu Zabern. wir die vorgenanlen bürgen verjehenl
des, das davor von uns geschriben ist, unde geloben es bi gesworneme eide zu 5
leistcnne unde stete zu habenne ane allerslahte geverde. wir geloben öch, daz disen
eit nieman abetriben noch werben sol von den babistu noch von geistlicheme gerihte.
unde daz dis stete blibe, so han wir hern Burcartes des burcgraven von Nidecke
unde hern Murnhartes ingesigele, der zweier ingesigele mich Burcarten von Torol-
vesheim unde öch uns die bürgen bignüget, geschaffet gehenken an disen brief lo
zeime Urkunde. dis bischach, do sit unsers herren gebürte warent zwelfhuudert
unde vier unde sehcig jar, an deme gr&nen tunrestage.
S aus Straßb. St. Ä. Verschl. Canzlei-Gew. Corp. K lad. 15 or. mb. c. 2 sig. pend.
553. Reinmar Schaub und seine Brüder Hesso und Otto von Geispohheim,
Dietrich von Lampertheim, RUdeger Qnipping und Sifrid Tunebölder verbürgen i5
sich den Bürgern Straßhirgs um 100 Mark Silber für die Freilassung Kuno's von
Geispolzheim hinter der Verpflichtung, daß derselbe sich innerhalb sieben Tagen
nach erhaltener Äuffordertmg wieder zu stellen hat. 1264 April 23.
Wir Reimar Schob, Hesso sin bröder und Otto von Geizpolzheim sin brüder,
Dietricli von Lampertheim, Rüdeger Gnippinc, Sifrid der Tunebölder tünt kunt allen 20
den, die disen brief gösehent oder gehörent, daz wir hern Cünen von Geizpolzheim
hant uzgenummen vur hundert mark silbers umbe den. . meister, den rat unde
die gemeinde von Strazburg, wider zu entwurtenne sich in den nehisten siben
nahten, so er gemant wurt von deme meister unde deme rate von Strazburg, unde
dazwischent vur die ringmure zu Strazburg niht zu kummenne. swie aber er vur ^
die ringmure kummet oder sich niht wider entwurtet in den nehisten siben nahten,
so er gemant wurt, so sin wir schuldig unverscheidenliche den bürgern von Straz-
burg hundert mark silbers und sulnt uns l)i gesworneme eide, den wir getan hant,
danach in den nehisten siben nahten zu Strazburg in entwurten niemer dannan
zu kummenne, ie wir das vorgenanle silber han vergolten und eine gewönliche sune ao
hant geschaffet unde gemäht von hern Gunen von Geizpolzheim den burgern von
Strazburg. stürbet öch under uns duheinre in dirre giselschefle, so sol man ein
andern geben an des stat, der ime gemezsi si. her Cüno von Geizpolzheim unsol
öch in dirre gyselschefte dukein ding werben noch tun noch mit gerete noch mit
get^te, das den burgern von Strazburg oder irn heifern laster oder» schade si. swie 35
aber er das tete, so suln wir uns öch zu Strazburg in entwurten niemer dannan
zu kummenne, ie wir das widertan haben, unde sint schuldig das abe zu tünne
nach werlichen dingen, wir geloben öch bi gesworneme eide, daz wir noch von
den babistu noch von geistlicheme gerihte werben noch abetriben sulnt disen eit.
a) S ode.
1264 4M
undc (]az Ais slt^lo blilic, so hon wir diiMU brief mit hcrn Murnbarte« unde heni
Willi(;lin.s des vitzcl(hn(;s von Stra/Ijiir(( ingestgeln vcraigdt» der xwder berrao
ingcsigcli! uns liigtii'igel, zcimo Urkunde, wir verjeheii öch, SWM gcm&lM her C6110
von Ocizpolzlieim von den bürgern von Strazburg gewinnet, du wir haft iiiit bi
s goHworneuio cide also von erst, wir Wiliiclm der vitzet&m unde Burcart der Ifnro-
hiirl vcrjolien des, du/, wir unser ingcsigt-Ie balicnt gebenket an diaen brief durch
der vurgcnunlcn herren bete. dis bischacb, du sit unscrs berren gebnrta varan
zweliliiuidiTt undc vier unde sebcig jar, an dT miUfwuchen in der obatervochao.
6' au^ Straf\l> >>' \ VenchL C«uI«i-OeM. t .., .. i; - Vi or. mb. c. 3 »i§. ftmL
1" delaptii.
554. Werner ton Ballbronn schließt mit der Stadt Straßburg $rin«r Otfamftt^
sc haß wegen eine Sühne, für die er ihr fünf genannte Bärgen stellt, welche »iek
der E ntscheidung einer Vierercommissio» über Süknbruck t» füge» JMe». 1204
April i\9.
1.1 icli Wi'inluT von Bnldchumen Ift kunl ollen den, die disen bri> 1 . \A •!• r
gt'liuri'ut, daz ich uherciu hin kuinincn mit den bürgern von Sir
hellurn cinrc stiHen sune vur mich und alle minc munl ane ).,'
gevongnissc und olle gcvebtc, die ich oder mine vriunt gegen in mohtenl ban
unihe dis urliugc. undc han ich unde her Otto von Elbcnstcin, her Symund der
«) Liinhel von Epdclie, her Reimor Schfth, Rfidolf von Baldeburnen nnde ^^ ' '
von Uuldeburnen mines hri'ider sun vur uns und olle unser vriunt dise a&ne g
stete zu hobcnnc icmcrmc. daz dise säne stete blibe, dcnimbe gib ich in zu b&rgcn
hcrn Oltun von Klbenstein undo die andern viere, die davor genant sint. die bant
bi geswurncmc cide geluix-t, [weiter wie in nr. 551 mntatis mnlanäis bis ane allere
•K> sluhlu gcvordc|. undc daz dis stcHe blibe, so hon wir disen brief mit unaera berren
bischof Ilfinrichcs von Strazhurg ingesigele, des mich Wembcrn von Baldebamea
und uns vunfe die vorgenanton bärgen higu&get, urworbcn bisigelt zeime Urkunde.
wir Heinrich von gotles gnoden der bischof von Strazburg verjebcnt dea, das wir
unser ingesigele haben durch der vorgenanten herren btile an disen brief gebeiasen
:«i henken zeime Urkunde. dis bischueh, do sit unscra herren geb&rte waren svel^
hundert -undc vier undo sebcig jar, an den mftntage nach der ohsterwochcn.
S am Stnxßb. St. A. VcrsrhI. Ciuuilei-Q«w. Corp. K Ud. 16 or. wtb. e. m§.
gut erhtüttHta Sirgtl mit der Legende S. Ileinrici «Ici gracta elMti krpnüamüa^
t555. Pabst Urban IV bestätigt dem Straßburger St. SfephansUoeler die mf
10 festgesetzte Normalsahl seiner Schwestern. 12G4 Mai 7 Ortieto.
et (
salu
Urbanus episcopus scrvus servorum dei dilectis in Christo Gliabus. . aUiaÜase
et convenlui monasterii sancti Stephan! Argentinensis ordinis sancti Auguslini
salutem et opostolicam benedictionem. cum a nobis petilur, quod juatum eat et
422 1264
lionestum, lam vigor equitatis quam ordo exigil rationis, ut id per ^ sollicitudinem
ofScii nostri ad debilum perducatur effectum. eapropter, dilecte in Christo filic,
veslris juslis postulationibus grato concurrentes assensu sextumdecimum canonicarum
numerum, quem bone memorie. . Argentinensis episcopus in monasterio vestro, in
quo tunc nuUus determinatus canonicarum numerus habebatur, pensatis ejus facul- 5
tatibus, cum coUegium veslrum ad illum devenerit, deliberatione diligenti prebabita
de vestro assensu statuit auctoritate ordinaria observandum, prout in patenlibus
lilteris confectis exinde plenius dicitur contineri^ sicut est provide institutus, aucto-
ritate apostolica confirmamus et presentis scripti patrocinio communimus statuentes,
ul dictum monasterium bujusmodi sexlodecimo numero, cum collegium ipsum ad 10
eum reductum fuerit, sit contentum ita, quod, dccedentibus ipsius monasterii cano-
nicabus, nulla interim recipiatur ibidem, nisi adeo ejus excreverint facultates, quod
predictum numerum exigant merito augmentari, mandato sedis aposlolice semper
salvo. nuUi ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostre confirmationis et
constitutionis iufringcre vel ei ausu temerario contraire. si quis autem hoc attemptare 15
presumpscrit, indignationem omnipotentis dei et beatorum Petri et Pauli aposlolorum
ejus se uoverit incursurum. datum apud Urbemveterem nonis maji, ponliGcatus
nostri auno tercio.
B aus Straßb. Bez.-A. H fasc. 2622 or. mb. c. buMa pend. Unten links B. fa', auf dem
UmscMag unten rechts B. pm, auf der Bückseite P. de Ass. H., auf der innern Seite 20
oben rechts : renovata et correcta, quia fuit erratum in ordine. cum enim deberet dici
sancti Augnstüii, dicebatur per errorem ordo sancti Benedict!. Aüe Vermerke sind, wie
es scheint, wm der gleiclten Hand wie der Text.
556. Junta priorissa et conventus ad sanctam Agnetam extra muros Argenti-
nenses promittunt, se pensionem duodecim quartalium utriusque annone siliginis et !S
ordei in banno Geizpoltzheim ipsis ab honesta Lucgardi de Helfenstein collatam
nunquam alienaturas, sed in anniversario Lucgardis ad cenobia Argentinensia
distributuras esse. « scirc cupimus universos. » datum anno domini 1264, 8 idus
maji. 1264 Mai 8.
B aus Straßb. Bez.-A. H fasc. 3084 or. mb. c. sig. pend. ao
557. Kuno von Scharrach schließt mit der Stadt Straßhurg seiner Gefangen-
nahme wegen eine Sühne, für die er ihr neun genannte Bürgen stellt, welche sich
der Entscheidung einer Vierercommission über SüJmlruch zu fügen halen. 1264
Mai 12.
Ich Cüno von Scharroch tu kunt allen den, die disen brief gesehent oder 35
gehorent, daz ich überein bin komen mit den burgern von Slrazburg und irn heifern
a) B per id mit zwei schrägen StrichMn üier jedem der beiden Worte.
1 Cfr. nr. 378.
1264
üiiirc Stelen sAno vür mich und alle mine fränt In geverde umbc inine {
und iillü K(!V(;lilo, die ich oder mine fruut K'-K^'n in mAhtCD ban. nod bau ich nod
mit mir lier Ottu von Marley dt:r vitzcl&m, lier Ludewig von SchaiTOcb, l-"' T^—nanl
der Kuge, Sifrit hern Ludcwige.s sun von Marley, It&dolf von ScbaiTOcl. . id«r
& vür uns und alle unser frünt dise »Anc gesworn stete sft hffbgniift iemenne. ieh
Klohe öch hi gcswornem cydc, daz ich und alle mine früot den bargern too Stras*
hurg und irn helfern utnbe dise gc;tAl niemer Icil noch scbaden nocb larter aälat
getih) und ddz ich wider sie niernerme in keime urlüge gebelfeo aol. wir globen
6cli, daz discn eit nieman ahelril)en noch werben sol nocb von dem babeste noch
10 von geistlichem gcrihte. daz dise glübde und dise sfine stet« blibe, derumbe gibe
icli in y.h hi'irgon Iicrn Ölten von Mnrlüy den vilzelQm und die andero Tiere, die
davor genenunet »int, und hern üünlhem den burggrafen von Ergersbetm, bem
Wyrichen von hymhurg, hern Volmam von Widen, hcm Ollen von Ubtralsbeiai
also : swic an den bürgern von Slrazburg oder im belfern von mir oder tod mioen
15 fn'indon diso sünc gehrochen wurt, so sülnl sich under uns drien, C&ncn voo
Scharruch und mincn vatter her Ludewige von Scharroch und minen brflder Rfidolfe,
zwenc sich onlwurten, so sie gcmanl werdenl, in den ndisten sybeD nahten z&
Strazhurg in niemer dannan zA komcnde, e wir widertfln habenl dai, damit die
sAiic gebrochen wurt. were aber das under uns drien cwene toi werent, oder obe
•x) wir drie lebende nihl cnlcislent, so si'ilnt sich die vorgcnanlen bürgen alleaamt bi
geswurneni eyde, den sie getAn haut, zu Slrazburg in cnlwurlen in den ndisten
syben nahten, so sie gemant werdenl, niemer dannan z& körnende, e das widertln
rwurt, und sinl schuldig abe z& Ifinde daz, damit die s&ne gebrochen wärt, herüber
sinl gekosen her Albrehl von Schopflicim, her Friderich der Spender, her Reim-
böldelin, lier Itülin zürne Dorne, swie die viere oder andere, die nach in an ir stat
uszer den bürgern von Slrazburg gekosen werdenl, bi dem eyde erfnrent und spre*
cbent, daz die süne gebrochen sie, so sülnl under uns der vorgenanlen drierxwene
oder aber, obe wir nül hnul geleistet, die vorgcschnbcn bürgen leisten, und swie
under den vier kiesern einre slirbet, so sol ich Cftne von Scharroch oder, obe icb
uo nül enbin, so sülnl die andere, die umbc dise süne hafl sinl, einen andern kieacn
an dez stat, der ein burger zfi Slriizburg sie. were aber dai sich der bürgen
delieinre zu Slrazburg nihl gctörste cnlwurlen, der sol sich xA Erslheim oder x&
Znbern in entwurten. und swer sich iedennnn geenlwurtel, da sol er ftcb bliben
ligende. ich globe (Vh, swic der vorgenanten bürgen denheinrc slirbet, dax icb in
:*:> den nehsten vicrlzehcn nahten, so ich gemant würde, ein andern sol geben an dei
stat, der ime gemesze sie. swie &ch ich CAne von Scharroch stürbe, so sint ber
Günther der liurggrafe von Ergershcim, her Wirich von Rimburg, her Volmer von
Widen, her Ölte von Uhlratsheim lidig und sinl die andere, die davor genemmet
sinl, umbe dise sünc hafl iemernie. wir die vorgenanlen bürgen verjdient alles des,
40 daz da obenan von uns geschrilien ist. und globen es bi gcswornem eyde, den vir
golAn hant, zA lAnne und zA leistenne An allerslahle geverde. und dax die stete
hlil)(\ SU hau wir dison brief mit unsern ingcsigeln Günthers dei burggrafen von
Krgersheim, Ludowiges von S«-harroch, Horuandes dos Kncen vcnigeit lefane nrMnde.
42 1264
wir die andern bürgen verjehenl dez, das uns begnüget der drier vorgenanter hcrren
ingesigele, die an disen brief sint gebencket. diz beschacb, da sit unsers berren
gebürte waren zwelflmudert und vier und sebtzig jar, an dem mentdage nacb sanl
Sophien dage.
S aus Straßb. St. A. Briefbuch A fol. 234» mit der Ueberschrift : Cftnen von Scharroch
sftiie von sinre gevengnüsze wegen gegen den von Strazburg. Sei der Berechnung des
Datums luibe ich für den Sophientag nicht den löten, sondern den 10. Mai angenommen,
gemäß den Angaben der altern Straßburger Dimcesankalender. Vergl. D. St-diron. IX,
1071.
558. Werner Stampf schließt mit der Stadt Straßburg seiner Oefangennahme lo
wegen eine Sühne, für die er ihr zehn genannte Bürgen stellt, welcJie sich der
Entscheidung einer Vierercommission über Sühnbruch zu fügen haben. 1264 Mai 14.
Ich Wernber der Stampf lü kunt allen den, die disen brief gescheut oder
gehörent, daz ich uberein bin kummen mit den bürgern von Strazburg und irft
belfern einre steten süne vur mich und alle mine vriunt ane geverde umbe mine is
gevangnisse und alle gevöhte, die ich oder mine vriunt gegen in möhtent han. unde
han ich unde mit mir her Burcard unde her Pilgerin von Wangen, her Jobannes
von Utenbeim, her Lentfrid von Steininburgetor, Hug der junge von Steininburgetor
vur uns und alle unser vriunt dise süne gesworn stßte zu habenne iemerme. ich
gelobe öcb bi gesworneme eide, daz ich und alle mine vriunt den burgern von 20
Strazburg und im belfern umbe dise getat niemer leit noch schaden noch lasier
sulnt gelün unde daz ich wider si niemerme in keime urliuge gehelfen sol. wir
geloben öcb, daz disen eit nieman abetriben noch werben sol noch von den babiste
noch von geistlicheme gerihte. daz dise gelübede unde dise süne stete blibe, derumbe
gib ich in zu bürgen hern Burcarten unde hern Pilgerin von Wangen unde die 25
ander drie, die davor genemmet sint, unde hern Burcarlen von Ilohenstein, hern
Günthern den burcgraven von Ergersheim, . . den Wenser von Mollesheim, hern
Wernhern den Riehen von Geizpoltzbeim, hern Friderichen von Gügenheim also :
swie an den burgern von Strazburg oder im belfern von mir oder von minen
vriuuden dise süne gebrochen wurt, daz si sich zu Strazburg in entwurtent in den 30
nebislen siben nahten, so si gemänt werdent, niemer dannan zu kummenne, ie das
widerlan wurt. unde sint schuldig das abe zu tünne, damitte die süne gebrochen
wurt. herüber sint gekosen her Rudolf von Vegersheim, her Rcinbold der Lieben-
celler, her Gozelin von sant Thomane, her Rülin Ripelin. swie die viere oder andere,
die nach in an ir slat uzser den bürgern von Strazburg gekosen werdent, bi deme ^
eide urvarnt unde sprechent, daz die süne gebrochen si, so, sulnt die bürgen leisten,
also davor geschriben stat. unde swie under den viern küsern einre stürbet, so sol
ich Wernber der Stampf oder, ob ich niht enbin, die andern, die umbe dise süne
baft sint, die sulnt ein andern küsen an des stat, der ein burger zu Strazburg si.
were aber, daz sich der bürgen duheinre zu Strazburg niht getörste entwurten, der 40
' sol sich zu Erstheim oder zu Zabern in enlwurten. unde swer sich icderman geent-
wurtet, da sol er öcb bliben ligende. ich gelobe öcb, swie der vorgenanlen bürgen
1264 4»
(lii)ieinre stArhet, daz ich in den nehistcn vierzcheu nahten, so ich gentnl wni^,
ein (uulf-ni »ol gcl>en nn d<>s stot, der itne gemtesi n. svie Ach ich Wenbcr der
Slaiiij)!' slilirbc, so sint her liurcart vuti iiohenstein, her Günther der buregraTe tod
Krgersheiin, der Wenser von Mollesheim, her Wemher der Hiche von GetzpoUbriin,
r> her Fridcrich von Gfigeu]iciin lidig undu sint die andern, die davor amb« diae t&oe
hiifl sint, ifMierm«; hnft. wir die vorgetianlen hArgen verjeheot alles de«, das da
obenan von uns gcschrilxjn ist, imdc (,'•■!' '- '■ ■—•'womeinc eide, denwirgelaD
iiiint, 7M ICinnc undc zu Icistcnne ane ;>. le. unde daz db al^le hübe,
80 hun wir disen hricf mit uuscru ingesigclcn Pilgerins von Wangeo, fiarcartcs
10 von Iiohenstein, (iunthers des burcgraven von Ergershciro. Johanneaea von tllen-
hcim, Wernlicr» drs Riehen von Geizi)olzhcim versigelt seime nrkiodo. wir die
andern vorgeniinlcn hArgen verjehent des, daz uns bignftget der vunf Torgenanler
herren ingesigele, die an disen bricf sint gclienket. dis bischacb. do sil uosers
herren gehArto wurent zwclfliundert unde viere unde scbcig jar, an der mittenwocben
iii nach sonte Sophien tage.
8 aus Siraßb. St. A. Vcrschl. Canzloi-Oew. Corp. K Ikd. 16 er. wtb. e. ttf. jmmA fa«M.
l^rhaUen ist nur da» Siegtl Quntheri mm Ergertknm, dt* lAri§m /b/ ami tkftftMmL
Zw DaHnmg vergL nr. 557.
559. Pabst Urban IV bestätigt der Abtei Altorf die Sinverleibwug iUm StrtO-
ao burger Klosters der heiligen Dreieinigkeit. 1204 Mai 15 Ortieto.
r
Urbanus cpiscopus servus servorum dei dilectis liliis. . abbali et conventui
monasterii de Alchdorf ordinis sancti Benedicti Argenlinenais diocesis aalutem el
aposloUcani benedictiouem. religionis vestre uieretur honestas, a( vos Testraauiue
niunasteriinu speciali benivolentia pruseiiucntes vutis vestris favorabiliter annuamua.
•x> exbihila si((uidem nobis vestra pelitio conlinebut, quod dilectuii filius. . \ rgi»r>tini>nwa
electus atlendens, quod luunaslcriuui sancle Triuitatis extra muros Argantinanaw
tunc ordinis sancti Augustiui propler guerranim discrimina et alias divcrsaa caoaaa
erat in spiriluulibus et teniporalibus non uiodicum deformatuni, illud cum oinnibus
jiiril)Uä et ])erliucntiis suis de consensu dileclorum lilionim capiluli Argeolioeoaia ao
uu pn-pusiti et convcnlns prefati niouaslerii sancte Triuilatis predicto monaatMio de
Alclulorf providc couuivit, in ipso inonasterio sancte Trinitalis dictum saocU Beoe-
dicti ordinein induccndo, prout in litteris inde confcclis plenius dicitur coatineri'.
nus itaipie veslri.s siipplicalionibus inclinati, quod super hoc provide fiMtom eat»
ralutn et lirnnun hai)outes id auctoritalc a]>ostolica coutinnamus et fr$tnii$ aoripCi
X, patrociuio conunuuinius. nulli ergo otnnino honiiuuui Uceat baoc paginam noalra
conlirnialionis infringore vc/ ansu temer&no * contraire. si quis aulem hoc altemptare
■j .l/i' dem I» itr ItiU iitrtttr hJIndUtitm pm»«Ui daftk mmm MÜ im Ptrftmttt twuktm.
" Cfr. nr. M«.
/rä6 12 64
presumpserit, indignationem omnipolentis dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum
ejus sc noverit incursurum. dalum apud Urbemveterem idus maji, ponlificatus
noslri anno tercio.
B aus Straßb. Bez.-A. H fasc. 2 or. mh. c, bulla petul. Unten rechts dicht unter dem Datum
R. dccxxxii cäplo, tmten links B. fu', auf dem Umschlag unten rechts G. Verccll., auf 5
der Rückseite Giso, alle Vermerke, wie es seheint, von gleicher Hand wie der Text.
B 1 coli. ibid. H fasc. 1352 cop. vidim. mb. c. bulla peml., von Pabst Clemens IV dem
Kloster Altorf ausgestellt Pcrusii 15 kalendas septembris pontificatos anno primo
1265 August 18 Perugia.
Gedruckt zweimal hei Schöpflin Als. dipl. I, 390 nr. 343 und 447 nr. 622, das erste Mai 10
irrthü)nlich Pabst Urban III und dem Jahr 1188 zugeiviesen, das zweite Mal mit dem
unrichtigen Jahresdatum 1263. — Potthast Reg. pontif. nr. 18014.
560. Kuno von Oeispolzheim scltließl mit der Stadt Slraßhurg seiner Gefangenr
nahme wegen eine Sühne, für die er ihr zehn genannte Bürgen stellt, welche sich
der Entscheidung einer Vierercommission über Sühnbruch zu fügen haben. 1264 i5
Mai 28.
Ich Cüno von Geizpolzheim tu kunt allen den, die disen brief gesehent oder
gehörent, das ich uberein bin kummen mit den burgern von Strazburg und irn
heifern einre stetun süne vur mich und alle mine vriunt ane geverde umbe mine
gevancnisse und alle gevehte, die ich oder mine vriunt gegen in möhten han^. 20
unde hau ich unde mit mir her Reimar Schob, Rülin Schob, Berthold von Geiz-
polzheim, Hesso von Geizpolzheim mine brüdere unde her Cüno von Bütenheim
unde her Hug von Butenheim vur uns und alle unser vriunt [weiter wie in nr. 558
bis zu bArgen] : her Reimaren Schob unde die andern vunfe, die davor genemmet
sint, unde hern Pilgerin von Butenheim unde Dietrichen sinen brüder, hern Ottun 25
von Rodesheim unde hern Frillen von Rodesheim also: [weiter wie in nr. 5.58 bis
herüber sint gekosen] hern Niclawus der Zorn, her Rülin Ripelin, her Reinböldehn,
her Rülenderlin. [tceiter wie in nr. 558 mutatis mutandis bis zu Strazburg si]. ich
gelobe öch, swie der vorgenanten bürgen duheinre stürbet, das ich in den nehisten
vierzehen nahten, so ich gemänt wurde, ein andern sol geben an des stat, der ime 30
gcmezsi si. swie öch ich Cüno von Geizpolzheim stürbe, so sint her Pilgerin von
Bütenheim unde Dietrich sin brüder, her Otto von Rodesheim unde her Frillo von
Rodesheim lidig. unde die andern, die davor genemmet sint, die sint umbe dise
süne haft iemerme. wir die vorgenanten bürgen verjehent alles des, das da obenan
geschriben ist von uns, unde gelobent es bi gesworneme eide, den wir getan hanl, 35
zu tünne unde zu leistenue ane allerslahte geverde. unde das dis stete blibe, so
han wir disen brief mit hern Wilhelms des vitzetümes unde hern Murnhartes unde
mit hern Ottun von Rodesheim ingesigeln, der uns alle bignügct, versigelt zeime
Urkunde, wir Wilhelm der vitzetüm unde her Murnhart unde her Otto von Rodcs-
1 Cfr. nr. 553.
1264 487
beim verjchcnt des, das wir haben gebenket unser ingMigde an disen bricf doicb
der hcrren Ix-tlc willi-n, die da obenan ; - 'nct sint. dU bücbacb» do iit
un.siTS lierren gehiirle wurcn zweiriiiind' ■ vier unde nphctg Jar, fif^rtf
schAnnöntiixtnde.
S aui Straßb. St. A. Venchl. Caiul«i-0«w. Corp. K Ud. Ib or. mb. e. 8 ti§. pmd. Dnt
gut erhatttne BitgO, tm «Immm da$ de$ Vittdomtmu ik Ugmit trOfl . K « lUcbcbni
Uogeronia, iaiitmge Mumkardä : 8. Barurdi B«ir«roiiia.
561. Bischof Heinrich von Ulraßburff fordert unter (- .,* AbUß iit
QeistUchkeil seiner Dioecese auf, eine Collect« für die II lung der St.
»0 Thomaskirche zu Ütraßlntrg zu unterstiitzen und »u fördern. 1204 Juni 7 Üträß^rg.
Ilenricus dci gracia Argentinensis cpi.Hcopus' universis abbaübus, prioribos,
preposilia, dccanis, arcbipresbiteris, plebanis el viceplebania oeleriaqne *Cfl^^ar""«
rccloribiis dyocesi.s Argentinensis, ad (juos j»erveneril presens scriplum. salulem in
CO, qui nos lavil sanguiue suo. quonium, ut ail apostolus, omnas aUbimna {wtiUr
i& wie in nr. SSI bis vitain eternani|. pasloralis officii debilo noa urgente, ecdemmn
oniniuin noslrc dj^ocesis maxime auteni eanim profecübas. quanim nobia aollicilodo
incumhil, vigili cura iutenderc nos oi>or(nt. cum igittir ccciesia sancU Thome apo-
sloli in Argentina, quo primn filia nostre kalbedralis ccci' ' ' ilur el est, oojas
muri nimia vetutitate cünsiinipti ita, quod jum ruinam i; tiir, de noro iit
Kl rcediiicanda et nos loto nisti intcudamus eam reslaurare, sane ergo, dilccliaaimi in
Christo, quos divina potcncia sub baculo nostre dicionis esse voltiit, attenÜasüne
TOS rogamiis et sub nltestncione divini jtidicii ac in virtule sancte obediende alten-
eins comniunemus, quatenus nuncium nostrunt specialem super premisso neguliu
promovcudo depntatum, cum ad vos pervencrit, sine contradictiooe qualibct redpiatis,
% parroehianos vestros tam in confcssionilms quam in publico, al ad lam piam inten-
cioneni exequendant eleiuosinas suas erogent, allenlis nionicionibus lideliler inducatis
et dictum ncgocium in personis propriis juxta quo<l ab eodem nuncio fucritis infor-
niati studeulis eflicaciter promoverc, ipsum in veslris mansiouibus, u( ab iufamia
cavcatiir, honeste recipialis scicntes, quod de fidelilate et dcruUone. quam drca
90 eandem ccclesiam nos habere spcramus, in hoc certum cxperimonium capirmus.
iniiis(|uis([nf eciaiii vestnim in ecclesiis suis duos de parrocbianis veslria jdooeoa
huniui bencliciurum cuUectores instiluat, qui boneiicia cuUala fideliler recipicnles ea
integre et sine diminucionc aliqua ad diem vcl horam, quem lalor presvncium rolHa
assignnverit, in propriis personis ad mauus cousen'aloris super hoc ncgodo dec-
x> turum et hiiori presencium rcddere nou obmillant. si quis auteni huic mandalo
> Ili-inrich rrsrheiHt hier fMM «nttm Mtdf, rfn m«> dk Ertriilmump im mr. SS4 (irr
tcffffH lifilriiklitk erfcheint, <U* gttetihttr Bi*thof. Vor den 7. Jmm wiiil drmnatk tim t'rt»^ •''«
Jiihrn I;>i'i4 _Mlen, laut der Heinrich tuKh aU rrwMler Ilitchof mmI 4m SintMhmrfrr tkmttmf
AnuM hitlrr itm Illenheim gemannt diu Ktnd einen Hof hinler SL Amdnm» tm .StniMvry. •x-v rr
40 tvm ihiif» fu I^hrn hatte, tu eigen gehen (eergl. nr. ?.>!> not. It. SlrtM. Mm^ A. I\^|w>r OyxiMwfc
von SI. Kliiutltrlh nr. iOb.
428 1264
nostro rebellis aut contumax extiterit, quod non credimus, ex ipsa culpa a divinis
se noverit suspendendum. insuper coram nobis vel judicibus super boc negocio a
nobis statutis compareat termino sibi per lalorem presencium constituto penam
condignam de sua pertinacia recepturus. vobis eciam arcbipresbiteris seu decanis
mandantes prccipimus, quatenus islud negotium per annum conlinuum singulis 5
diebus dominicis et festivis ad effectum perduci faciatis, illos vero, qui istud nego-
cium cxemplo, verbo et opere minus diligenter quam debuerint fuerint executi,
auctoritate nostra in adversione^ debila puniatis. si quis vero archipresbitcrorum
vel decanorum aut sacerdotum huic mandato obviare presumpserit, quod absit, quod
non credere possumus, prccipimus, ut coram nobis vel judicibus a nobis super hoc lo
statutis ad diem et boram, quem lator presencium sibi assignaverit, compareat de
tali et tanta inobediencia responsurus. ipsum vero nuncium ac negotium sepe dictum
sub beate Marie et sancti Thome apostoli et nostram protectionem recipimus spe-
cialem excommunicationis vinculo innodantes, qui eum vel negocium impcdire
presumpserit maliciose. et si videritis eundem, quod deus avertat, ab aliquibus 15
molestari, vos forli manu et brachio potencie ad suam liberacionem tanquam ad
nostram velociter festinetis ita pro ipso et cum ipso in sepe dicti negocii promotione
facienles, ut per hec et alia misericordie opera, que domino inspirante feceritis, non
Judicium sed misericordiam consequi valeatis. item volumus et prccipimus, ut indul-
gencia a sede apostolica sepe diele ecclesie collata a singulis sacerdotibus in suis 20
ecclcsiis vel a sepe dicto nuncio, si necesse fuerit, omnibus Cbristi fidelibus ad
profectum suarum animarum proponatur. nos vero de omnipotentis dei misericordia
et gloriosissirae dei genitricis Marie et beati Thome apostoli omniumque sanctorum
meritis necnon et ea, quam nobis contulit, potestate confisi omnibus vere peniten-
tibus et confessis manum adjutricem porrigenlibus secundum proprias facultates 25
40 dies de injuncta sibi penitencia misericorditcr relaxamus et inde vos ecclesiarum
rectores tesles esse volumus et responsores. datum Argentine anno domini 1264,
7 idus junii.
T aus Straßb. Thom. A. docntn. hist. lad. 1 (privileges) or. mb. c. sig. pend. Der Schrift-
eharacter des Stücks ist nicht gatiz zeitentsprechend, sondern weist eher, wie es scheint, 30
auf den Beginn des 14ten Jahrh. Ist die Urkunde vielleicht damals erneuert worden ?
Gedruckt darnach bei Schneegans L'egl. de s. Thom. p. 306; Ch. Schmidt Hist. du chap. de
s. Thom. p. 320 nr. 43.
562. Volkmar von Still schließt mit der Stadt Straßhurg seiner Gefangennahme
wegen eine Sühne, für die er ihr zehn genannte Bürgen stellt, welche sich der 35
Entscheidung einer Vierercommission über Silhnbriich zu fügen haben. 1204 Juni lt.
Ich Volcmar von Stille tu kunt allen den, die disen brief gescheut oder
gehörent, daz ich iberein bin kummen mit den burgern von Strazburg und irn
heifern einre st(5tun süne vur mich und alle mine vriunt ane geverde umbe mine
gevangnisse und alle gevehte, die ich oder mine vriunt gegen in möhtent han. und «
a) Wohl für animadversione.
1264 4V
han ich undc mit mir her Heinrich von Wizcnbarg, her Wolflielm roo Wcnilionu,
lior Ollo von Ilodcsheim. her Wolfliehn von Slillo, her lleioricb too Stille,
Alhrolit von lIohiMistfin vur uns und alle unser vriunt diu« sfine p — '■"■ MÜ» n
huhennc iemonne. [iPeUer wie in nr. r}5N bis tu bärgen] : hem i iioo voo
e Wizonhurg undo die andern vunfe, die davor gcncmmel iiint, aode hern Ottun von
Ilochvelden, hern Uurcarl<:n von Uodr-shcim, hem Wemhern den Wouer von
Mollnsh(;im, Hndolfmi von Sciiarocli also: [weiter wie in nr. 558 Hs beniber fjirt
gckoäi'ii] Ixt Heiml)old der Liehenceller, her Keinb^ddelin, her Rftlin Ripelia, her
Friderich dur Spender, [weiter wie in nr. 55H mutatis tnutandit bia gemAai n\.
10 swie Ach ich Volcmar von Stille st6rbe, so sint her Ollo von Ilochvelden. her
Hiirciirt von Itodcsheim, her Weniher der Wenser von MoUetbeim unde R&^lf
S(!harocli lidig undu sinl diu andern, die davor ambe diese sftoe baft rint,
hilft, wir die vorgcnauten bärgen verjehent alles des, das da obenan von uns
goschriben ist, unde gclobcnt es bi geswomemc eide, den wir getan bant, in tAnne
1^, uiulo 7.\x Icistcnnc unde stete 7,u habenne ane allerslahtc geverde. unde das dis stMe
lililie, so hau wir discn brief mit unsers herren bischof Ifeinriches von Strasburg
unde mit hem Hun-artes von I lohenstein undc hern Otlun von Uodesheim ingesigeln
gcschafl'en hisigclt zeime urkände. wir Heinrich von gottes gnaden der biscbof von
Slraxhurg verjehent des, daz wir unser ingcsigcle balien geheissen henken an disen
•20 brief dur der herren b^tle, die davor gcnemmct sint. wir ' ' vorgenanten
bi'irf^en verjehent des, du/. ■ uns bignugct unsi'rs herren ; : .. .uriches von
Strasburg unde hern Burcortes des herren von llohenslein undc hem Otlun von
Rodcshcim ingesigeln, die vur uns alle an discn bricr sint gehenkel. ich Burcard
von llohenslein vergiho des, daz ich min ' 1» halic gehenket an disen brief
xi zcime urkäude. dis bischaoh, do sit uii.^ . . ... iren gebärto w^aren zweUbundert
unde vier unde schcig jar, an der mittcwochen in der pfinkeslwochen.
S aua Straßb. St. A. Yonchl. C«iulei-Oew. Corp. K Ud. 15 or. mb. e. »i§. ftmL AtjrftMm
ist dai BMnaft- mnd Batkisimntitftll.
563. Volkmar ton Still bekennt, der Stadt Straßburg bi4 Maria Hminalfakrt
■X) 40 Muri Silber zakUn %u müssen, und stsllt iAr da/Vr tthn genaiuUa Biffsu.
Ich Vulcmar von Slillo ti\ kunt allen den, die di.son In t j t t:'li'*'renl,
daz ich vergihe Affenliebe, daz ich schuldig bin den bu' , ., , ...iir.: vierrig
mark silbcrs unde gelobe mit gAten Iruwen, daz ich in •. r m:»! h.m v.rguliin
;r> zA unscrrc vrowen mos der firren in discmo jare. hanimtie han ich in su b6rgra jh>^. n
geben hern Heinrichen von Wizenburg, hem Wolflielmen von Weslhoren, hcra
Olluu von Rodesheim. liern Wolflielmen von Stille, hern Heinrichen von Stille,
Albrehlen von Hohenslein, hern Otlun von Ilochvelden. hem Burcarten von
Rodesheim, hern Wernhem den Wenser von Mollcsheim, RAdolfen von Scbarocb
« also : swie ich das vorgenanlc silbcr niht habe vergolten zA unaerre vroven mes,
die davor gcschriben ist. so sulnl st sich sA Strasburg in entwürfen nach rehler
430 12 6 4
giselschefte in den neliisten sibcn nahten, so si gemant werdent, niemer dannan zu
kummenne, ie das vorgenante silber werde vergolten, unde sulnt die burger von
Slrazburg dis silber zuhaut lehen ulTe minen schaden, den sol ich in öch abetun
unde sulnt die bürgen leisten vur schaden unde vur höbetgut. wir die vorgenanten
bürgen verjehen alles des, das davor von uns geschriben ist, unde geloben es mit s
guten truwen allessamt zu tünne unde zu leistenne unde stöte zu habenne ane
allerslahte geverde unde geloben öch, zwie her Volcmar von Stille umbe dis silber
vurbas gemüte gewinnet, daz wir hafl sint also von erst, daz aber dis st^te blibe,
so han wir disen brief mit hern Burcarles von Ilohenstein unde hem Otlun von
Rodesheim ingesigeln , der zweier ingesigele uns alle bignüget, versigelt zeime lo
Urkunde. dis bischach, do sit unsers herren gcbürle warent zwelfhundert unde
vier unde sehcig jar, an deme vrietage in der pfiukestwocben.
S au8 Straßb. St. A. Verschl. Canzlci-Gew. Corp. K lad. 24 nr. 11 or. mt. c. sig. pend.
Abgefallen das Siegel Ottos von Mosheim.
564. Ileinricus episcopus Spirensis^ universitatem clericorum in sua dyocesi irj
constitutam monet et rogat, ut ad completionem operis Argentinensis ecclesie sancle
Marie, quod, cum muri nimia velustate consumpti jam quasi ruinam minentur, de
novo inchoatum sit, pias elemosinas et grata subsidia erogent, nuncio ecclesie
Argentinensis caritative recepto, ac subditos suos e.xhortacionibus commoveant, ut
ad opus dictum elemosinas impertiri velint. quod qui fecerint, omnibus quadra- ao
ginta dies de injuncta penitentia relaxat. «quoniam, ut ait apostolus, omnes sla-
bimus.» datum anno domini 1264, 13 kalendas julii. 1264 Juni 19.
F aus Straßb. FrattetJi. A. Donationsbuch nr. 2 fol. 200b cod. Chart, sec. XV.
565. Friedrick von Bahn und seine Frau Agnes verkaufen ihr in Straßburg
belegenes und Herrn Stehellins Hof benanntes Anwesen für 240 Mark Silber dem 25
Straßburger St. Elisabetkkloster. 1264 Juli 10.
Notum sit omnibus presentium inspectoribus, quod nos Fridericus miles de Tan
et Agnes uxor sua curiam nostram sitam in civitale Argentinensi vulgariter hem
Stehellines hof nuncupatam^ et ortum eidem contiguum cum tota uuiversitate et
omnibus attinentiis seu juribus suis, ilem cum possessionibus et redditibus perti- ao
nentibus ad cappellam predicte curie seu ad ipsam curiam, cum jure patronatus
ejusdem cappelle et transeunlibus regulariter cum eodem vendimus et vendidisse
nos protestamur, tradimus et tradidisse nos liberam et vacuam presentibus conG-
temur . . priorisse et conventui monasterii sancte Elizabet extra muros Argentinenses
pro ducentis et quadraginta marcis argenti proprietatis titulo perpetuo possidendam as
1 Heinrich von Leiningen Bischof von Speier, 1245 — 1373.
2 In der Brandgasse gelegen. Vergl. Straßb. Gassen- ti. Häusemamen «. Mittelalter S. 40.
1264 481
Ol tencndntn omni codcm jure, quo nos prodiclom curiam et ortam oum nd* alü-
nentÜH, juribtis et poasesstoiiilniM et rcddilibus pertinentibus ad ipMm cnritm vtl
cnppoUiiin .siliiin in ea, mtm jiin; patrorialiis ipsiu.s cnppelle tenebamos MO ■nIciOM
sorcs noslri liubere ucletiiiH cunsiicveniul. quam {>ccuniain Jam a predicto mooaslario
c rcccpimus universam con»liluentcs nos et nostros heredes warandos oronium predio-
torum munuHlerio memorato. et ut hcc vendicio rata et firma a nobia et poateris
noslris debrat pcrpeluo cuHlodiri, renuiiriamus scriplo prescnti omni juris auxilio
canüiiici cl civilis nobis vcl bttredibus nostris qiiibuscuiiqiie oompetcnti et spectaliler
beneficio restilucionis in integrum necnon umnibus lilteria a 8«de apoatoUot vd
10 aliunde impctrondis alque omni Juri scu actioni, quibua venire posaannis contra
vendiciüuem Inijiisinodi vel prcdictas . . priorissam et conventum impctere quoqao
modo, in eviderilium qtionim omnium et singulorum presentes lilleras ipsis tradimus
venerubilis pulris ac domni noülri Ii[einrici| dei gratia episoopi et civitatis Argeoti-
nensis, domni de ßazcndorf necnon mei Friderici de Tan militis prcdicli sigillonim
iB muniminc roboralas. nos H[cinricus] dei gratia cpiscopus, magistcr et coosules et
iiiliversitas Argenlincnsis necnon ego RAdolpbus de I' fad }M.'licionein eonindeiil
Kridcrici mililis de Ton el Agnelis uxoris sue aigu..i ....4iu contitomur presentiboa
oppcndisso in teslimonium prcmissorum. actum et datum anno doroini 1204,
raense julio, (t idus cjusdcm mensis.
•M S au» Strnßb. St. A. Qew. n. d. PfaU l«d. 181 nr. 4 or. wb. e. » mg. ptKd. ÄhfrfäBm
riiui diu Bitthof t- mtd StadttMgtL
566. Bischof Heinrich von Speier terlangert den swiseken Bitckof und Bürgern
von Straßhurg und ihrer Partei einerseits und Herrn Walther von Oeroldteck ttntie
seinen Bundesgenossen andrerseits geschlossenen und a«i St. Jttcohtta§€ »iltmfnuUn
« Wa/fenstillttnnd hii Mar/iHi. i2r,l Juli II.
Wir lU-miuii sun gi)iii-> gnadfii (U-r iji.sciiDi von .--«jiin' • tniii hn: '■ ;i.
die diseii l)rief gosobi-nt oder geluVenl, daz wir den vridc, den der : \.u
Basilc zwischen bischof Heinriche unde den bürgern von Slrazburg und allen im
belfern cinsile unde hern Wollbcrc deme hcrren von Oeroltcsecke und allen sinen
80 heirerii nndorsilc von snnlc Otolien mes unzc uzgander pfinkestwochen in discme
jaro mahle ", der Ach niil ir bcder ingesigelc da vursigell wart und fleh von uxgander "*'
pfinkosUvochcn unzc sante Jacobis mes, die nu nobel, gelengert wart, haben mit ir
aller willen gelcngcrt vurbas unze sanlc Martins mes in disemc jare, also du er «>^ u
stete si, ruhte als in der bischof von Hnsile hi'ire mahle sfi sante Otelien mes. die
t
88 kiscr siul olwr nu gowandoll : von bisr' '" I! •nrichc unde den bürgern — "^fraa-
burg Mint gokuson her Scbiddin von Sl ' unde her Johannes der -isse
von Ocngonbach ; aber von des herrcn wcge von Gcrollcsecke sinl gekosen her
ins
i Cfr. nr. 664 »e*. 1.
• Cfr. «r. S40.
432 12 6 4
Heinrich von Racenhusen unde her Cüne der Vrie. die viere sulnt kiesen und
urvarn bi deme eide, obe der vorgeschriben vride gebrochen si. ist aber daz si nihl
uberein mugent kummen, so sulnt si kisen ein obcman. unde swedcrtalb der
gevellet, den sol man volgen. daz aber dis stete blilie, so ist dirre brief mit unserme
ingesigele versigelt zeime urkinde. wir bischof Heinrich unde die burger von Straz- 5
bürg unde wir Walther von Geroltesecke geloben disen vride stete zu habenne ane
alle geverde, als er da obenan geschriben ist, unde haben unser ingesigele vur uns
und alle unser helfcr an disen brief gehenkct zu einre biwerunge. dis bischach,
do sit unsers herren gebiirte warent zwelfhundert unde vier unde sehcig jar, an
sante Margareden abende. lo
S aus Straßb. St. A. Verseht. Canzlei-Gew. Corp. K lad. 17 nr. 10 or. mb. c. 4 sig. pend.
delapsis.
Gedruckt aus dem Briefbuch A fol. 263» ibid. bei Schöpfiin Als. dipl. I, 449 nr. 627 =
TrouHlat Mon. de Bede II, 143 nr. 103.
567. Dietrich von Ballbronn schließt mit der Stadt Straßhurg seiner Gefangen- is
nähme wegen eine Sühne, für die er ihr neun genannte Bürgen stellt, welche sich
der Entscheidung einer Vierercommission über Sühnbruch zu fügen haben. 1264
Juli 30.
Ich Dietrich von Baldeburnen tu kunt allen den, die disen brief gesehent oder
gehörent, daz ich überein bin komen mit den burgern von Strazburg und im heifern ao
umbe miue ^evengnisze und alle gevehte, die ich oder mine frünt gegen in möhlen
han umbe diz urlüge, einre steten süne vür mich und alle mine frünl an geverde.
und han ich vür mich und mine frünt und mit mir Wernher von Baldeburnen min
brüder, herr Otte von Eibenstein, Heinrich der Borrer, Rudolf hern Wernhers sun
von Baldeburnen und Wernher min sun dise süne geswom stete zu habenne 25
ienierme. [weiter icie in nr. 557 bis zu bürgen] : minen bruder Wernhem von
Baldeburnen und die andern viere, die da obenan genemmet sint, und hern Isenbart
und hern Wölfelin von Westhofen, Sifriden hern Ludewiges sun von Marley,
Wallhern min sun also : swie an den burgern von Strazburg oder irn heifern von
mir oder minen fründen dise süne gebrochen wurt, so sülnt sie sich zu Strazburg 30
oder zu Erstheim oder zu Zabern in entwurten in den nehsten siben nahten, so sie
gemant werdent, niemer dannan ze kummenne, ie daz widerlän wurt, und sint
schuldig das abe zu tünde, damit die süne gebrochen wurt. herüber sint gekosen
her Reimbolt der Liebenceller, her Reimboldelin, her Friderich der Spender, her
Johannes von Sarburg, [weiter wie in nr. 557 mutatis mtttandis bis zu Strazburg 30
sie], ich globe öch, swie der vorgenanten bürgen deheinre stirbet, daz ich in den
nehsten viertzehen nahten, so ich gemant würde, ein andern sol geben an dez stat,
der ime gemesze sie. swie öch ich Dietrich von Baldeburnen stürbe, so sint her
Isenbart und her W'ölfelin von Westhofen, Sifrit hern Ludewiges sun von Marley,
W^alther min sun lidig und sint die andern, die davor genemmet sint, umbe dise 40
süne hafl iemerrae. wir die vorgenanten bürgen verjehen alles dez, daz da obenan
1264 483
von uns gcschril)cn ist, und glohent * cz bi gcswornem eyde, den wir getln banl,
k(\ iQnne und zd Ici.slenne An aliorslahtc gevcrde. und daz dis siele bUbe, to iit
(lirn! Ur'icf inil licrn l'ÜH'rliurtcs <\es licrren vua Sullze des chorbisehofes ron Slns-
hurg und hern Dietridies von Huldcburnen ingesigele versigell, der dreier ingwigde
B uns begnflgut, zciinu urkt'indu. diz l)c.schoch, da sit unsvra berren gebarte waren
zwclfliundert und vier und schczig jar, an der nebsleu milwocheo nacb ssDl
Jacobcs mos.
£f au$ Straßb. St. A. Bricfbnch A fol. 2861) mU der ütbendtrift : DkÜMiidM tob
bnrne tftne gegen den von Stnubarg.
10 568. Dielrich von Ballbronn, sein Bruder Werner und sein Soin Wältig,
Otto von Klbstein und sein Sohn Rudolf, Eisenbart und Wßl/lin ton Westkoftn,
Sifrid Herrn Ludwigs Sohn von Atarlenheim, Werner Wenttr ton MoUkeim,
Werner Schähelin von Westhofen und Rudolf RummoU gelobtn und verbürgen sieh
dafür, daß sie bis Michaeli den Bilrgern Straßburga eine Schuld von 00 Mark
iB Silber abtragen werden. 1Ü64 Juli 30.
Wir Dielrich von Baldcburncn, Wcrnhcr sin br&dcr, OUo von Elbenstein,
Rödolf sin sun, ber Yseuburl undc ber Wulvelin von Wcstboven. Sifrid hern Lude-
wiges sun von Murley, Wallber '■ bern Diciricbes sun von Boldebumcn, Wembcr
der Wenser von Mollesbeim, Wernbcr Scbübelin von VS'eslboven, Il&doir Uummoll
10 verjeben öflculicbe an discu brieve, daz wir den bürgern von Strasburg schuldig
siut unverscheidenlicbe sehzig mark silbors, undc geloben mit gülcn Iruwen, daz
wir in dis silber sulnl vergolten bau zu saute Michels Dies, die nu nahet, s^ic wir
das niht enli'iut, so suhi wir uns dernacb in den nebesten siben nahten, so wir
gemaut werdeut, bi gesworncmc eidc enlwurtcn zu Slrazburg oder su Erstbeim
3S oder zu Zabcrn in nach rcbler giselschefte uiemer dannau zu kummcnne, ie wir
das vorgoiioute silber bun vergullcn. unde sulnl die burger von Slraxbui^ das silber
leben utl'en unsern schaden, den geloben wir in öch ehe zu t&nne mit deme bfibeU
güle. undc daz dis stete blibe, so ist dirrc briei mit bern Eberhartes des bcrrco
von Sülze des cborbiscbovcs von Slrazburg unde hern Dietriches von BaktcburocD
a> ingesigeln versigell, der zweier ingesigele uns i' t, zeime urk&nde. dis
bischach, do sit unscrs berren geborte waren ,.„v.. ...,,.. ii wv^- ''•' unde sehsig
jar, an der uehisteu luitlewochcn nach sanle Jacohes uu'>.
8 mu Siraßb. St. Ä. Qew. a. d. Pr»k Ud. 84 nr. I or. mb. c S m§.
ttj h ({iobot. b; .t mm. nuo tmnk •■MrytHM« i^mmi$t gmlntAtm.
>'/!. t$
434 1264
569. Otto Kember schließt mit der Stadt Straßburg seiner Gefangennahme
wegen eine Sühne, für die er ihr neun genannte Bürgen stellt, welche sich der
Entscheidung einer Vierercommission über Sühnbruch zu fügen haben. 1264
August 11.
Ich Otto der Kember tu kunt allen den, die diseu brief gesehent oder gehörent, 5
daz ich uberein bin kummen mit den burgern von Strazburg und irn heifern umbe
mine gevancnisse und alle gevehte, die ich oder mine friunt gegen in mohten han
umbe dis urliuge, einre stelun sune vur mich und alle mine friunt ane gevörde.
unde han ich unde mit mir her Symund der Limbel von EpGche, her Rudolf von
Baldebürnen, her Cunrat zu Brücken, her Wilhelm unde her Johannes von Achen- 10
heim dise sune gesworn stöle zu habenne iemerme. [weiter wie in nr. 558 bis zu
bürgen] : her Symunden den Limbel unde die andern viere, die davor genemmet
sint, unde hern Wernhern den Stampf, hern Dietrichen den burcgraven von Torol-
visheim, hern Wernhern den Wenser von Mollesheim, hern Ottun von Llbenslein
also : swie an den bürgern von Strazburg oder irn heifern von mir oder minen 15
friunden dise sune gebrochen wurt, so sulnt si sich zu Strazburg oder zu Erslheim
oder zu Zabern in entwurten [weiter wie in nr. 558 bis geschriben ist], und in
swelhe stat inder den drien vorgenanten stetun sich iederman geentwurlet, da sol
er öch bliben ligende. swie öch under den viem küsern einre stürbet, so sol ich
Otto der Kember oder, ob ich niht enbin, die andern, die umbe dise sune hafl ao
sint, die sulnt ein andern küsen an des stat, der ein burger zu Strazburg si. ich
gelobe öch, swie der vorgenanten bürgen duheinre stürbet, daz ich in den nehisten
vierzehen nahten, so ich gemant wurde, ein andern sol geben an des stat, der ime
gemözsi si. swie öch ich Otto der Kember stürbe, so sint her Wernher der Stampf,
her Dietrich von Torolvisheim, her Wernher der Wenser, her Otto von Eibenstein 25
lidig unde sint die andern, die davor genemmet sint, umbe dise sune haft iemerme.
wir die vorgenanlen bürgen verjehen alles des, das da obenan von uns geschriben
ist, unde geloben es bi gesworneme eide, den wir getan hant, zu tonne unde zu
leistenne ane allerslahte geverde. unde daz dis stete blibe, so ist dirre brief
mit hern Dietriches unde hern Hessun der vöte von Wasselnheim unde hern Wem- 30
hers des Slampiis ingesigeln, der zweier ingesigele uns alle bignüget, versigelt
zeime Urkunde. dis bischach, do sit unsers herren gebürte waren zwelfhundert
unde vier unde sehcig jar, an den mäntage nach sante Laurenciun mes.
S aus Straßb. St. A. Verseht. Canzlei-Gew. Corp. K lad. 15 or. mb. c. 2 sig. pend. Das
erste Siegel trägt die Legende : S. advocatorum de Wascilnheim. 35
570. Johannes ton Lampertheim schließt mit der Stadt Straßburg seiner
Gefangennahme wegen eine Sühne, für die er ihr zehn genannte Bürgen stellt,
welche sich der Entscheidung einer Vierercommission über Sühnbruch zu fügen
haben. 1264 August 16.
Ich Johannes von Lampertheim tu kunt allen den, die disen brief gesehent oder 40
gehörent, daz ich uberein bin kummen mit den burgern von Strazburg und irn
1364 435
helf'cni einre sltrlun sftiic viir mich und iilk- loiii«; vriunt ane gererd« tmibe mioe
gevtincnisüe und uUu gevolitu, die ich uder tninc vriuiil : <■'■ in mobteol bin. omle
hat! ich unde mit mir }icr Wernhcr der Stumpf, her • li von I lermoUJMilB,
Ilug der Tunciiohlcr, her Dietrich der hurcgrave von Torolvetthcim, Sifrid der Tuoe*
r> holder, }iur Ileiiiricli von Stille vur uns und alle unser vriunt dise tfine gwwom
Hlelc VM hiii)rnne iemcrmc. \xpeiter wie in nr. ör^S Ina zu bärgen] : bern Wernhern
den Stum])!' iiiidu die andern vunfc, die davor gcuemmct siut, und« beni BorMlteo
den hurcgraven von Niteckc, bern Jobannes von Utenbeim, bern Albrehtcn den
Kogcn, Heinrichen von Erligasson also : [tceiter wie in nr. 558 Ht beruber tial
10 gokusenj her Gu^cclin von sanl Tliomanc, her Rcinbold der LiebeoceUer, ber RAlio
Uipclin, her Rcinboidclin. [wciier wie in nr. 558 mutatit muiandi» Ht gemetsi i^.
swic Ach ich Johannes von Lampertheim sterbe, so sint ber Barcard der baregrure
von Nidecke, her Johannes von Utenbeim, her Albrchl der Kagc, Ileinricb
KrligasMcn lidig unde sint die andern, die davor umbe dise s&nc ball sint,
15 hall, wir die vorgenanten bärgen verjehen alles des, das da obenan Ton uns
geschriben iüt, unde geloben es bi geswomeme eide, den wir getan bant, zn tftnne
unde zu leistcnne dne allerslahte geverde. unde daz dis stete blibe, so ist dirre
brief mit liern Durcartes des burcgraven von Nideckc unde bern Wembers StampCea
ingosigeln versigelt zeimo urkände. ich Johannes von Lampertheim onde wir die
20 andern vorgenunlcn bärgen verjehen des, daz uns bign&gel der zweier Torgenanlen
berren ingcsigcle, die an disen brief sint gcbcnkct. dis biscbacb, do sil unaen
berren gebarte waren zweiriuindcrt unde vier unde sebzig jar, an deme nehisten
samistagc nach unscrre vrowen mes der ßrren.
S aus Straßb. St. A. Vorschl. Canxlei-Oew. Corp. K lad. 16 or. mb. e. m§. pmd. MgtfUhH
ist das Siegtl Werner Stampf».
57L I/uff Tunebolder schließt mit der Stadt Straßbwf seiner Oe/knfennMime
weffCH eine SiAne, /»r die er ihr seAn genannte Bürgen stellt, welche sich der
Entscheidunff einer Vierereommission Her Sihnimch $u fügen hähtm. 1264 Sef'
temher D.
HO Ich Ilug der Tuncl)older \h kunl allen den, die disen brief geaehent oder
gchArenl, daz ich ubcrein bin kummen mit den buq^m von Strasburg and ira
belfern cinrc stötcn sAnc vur mich und alle mine friunt ane geverde umbe mine
gevancnisso und alle gcvehte, die ich oder mine friunt gegen in mohtra han. onde
ban ich unde mit mir her Bcrthold von Gciziiokheim, lier Hcinricb von Stille, ber
B Otto von GeiziM)lz)icini, Heinrich in Erlingasscn, Sifrid der Tunebolder min brflder.
Sifrid HAIhH vur uns und alle unser friunt dise sAnc geswom stete xa babenne
icmcrme. \iceiter wie in nr. 5M bis zu bärgen] : bcni Bertbolden von Oeixpolabeim
unde die andern vunfe , die davor genemmct sint , unde bern Johannes tod Uten*
heim, hern Heinrichen von Hermotshcim, bem W'cmhem den Wcnser, bern Heason
40 von Oeizjwlzheim also : [Mvi7pr wie in nr. 55S bis hcrulH'r sint gekosen] her R&lin
Ripelin, her Hoinlwldi^lin. her Kriilerich der S|N.<ndcr. lu-r nciniro der Dürre onde
436 1264
der gute, [loeiter wie in nr. 558 mtitatis mutandis bis gem6zsi si]. swie öch ich
Hug der Tunebolder stirbe, so sinl lidig her Johannes von Ulenheim, her Heinrich
von Ilermolsheim, her Wernher der Wenser unde her Hesso von Geizpolzheim unde
sint die andern, die davor genemmet sint, umbe dise süne haft iemerme. wir die
vorgenantßn bürgen verjehen alles des, das da obenan von uns geschriben ist, unde 5
geloben es bi gesworneme eidC;, den wir getan hant, zu tünne unde zu leislennc
aue allerslahle geverde. unde daz dis stete blibe, so ist dirre brief mit hern Murn-
hartes unde hern Johannes von Utenheim ingesigeln versigelt, der zweier ingesigele
uns alle bignuget, zeime Urkunde. dis bischach, do sit unsers herren gcbirte
warent zwelfhundert unde vier unde sehzig jar, an deme nehisten cistage nach unser lo
froweu mes der jungern.
iS aus Straßb. St. A. Verschl. Canzlei-Gew. Corp. K lad. 15 or. mb. c. sig. pend. Abgefallen
ist das Siegel des JoJiannes von Uttetilmm.
572. Otto von Oehsenstein qiiittirt Meister und RatJi der Stadt Straßhirg über
20 Mark Silber, die ihm Dietrich von Ballbronn in ihrem Namen gezahlt hat. is
1264 September 27.
Nos Otto domnus de Ohsenstein universis et singulis presentium inspectoribus
volumus esse notum, quod nos publice confitemur, viginti marcas argenti nos a
domno Dictrico de Baldeburnen nomine . . raagistri, consulum et universitatis civium
Argentinensium inlegraliter recepisse. quittantesque eosdem . . magistrum et consules 20
de prefata pecunie summa, qua nobis obligati tenebantur, ipsos reddimus absolulos
sigillum nostrum prescnti cedule in testimonium appendentes. actum anno domini
1264, sabbato ante festum beati Michahelis.
S aus Straßb. St. A, Verschl. Canzlei-Gew. Corp. K lad. 17 nr. 30 or. mb. c. sig. pend
delapso. 25
573. Dietrich von Kinzheim schließt mit der Stadt Straßburg seiner Gefangen-
nahme wegen eine Sühne, für die er ihr neun genannte Bürgen stellt, %oelche sich
der Entscheidung einer Vierercommission über Sühnbruch zu fügen haben. 1264
October 10.
30
Ich Dietrich von Kunegesheim tu kunt allen den, die disen brief gescheut oder
gchörcnt, daz ich uberein bin kummen mit den burgern von Strazburg und irn
heifern einre stylen sune vur mich und alle mine friunt ane geverde umbe mine
gevancnisse und alle gevehte, die ich oder mine friunt gegen in mohten hau. unde
han ich unde mit mir her Volcmar von Stille, her Johannes von Lampertheim, her
Hug der Tunebolder, her Anshelm von Mittelhuz, her Cüno von Geizpolzheim vur 35
uns und alle unser friunt dise sune gesworn stete zu habenne iemerme. [weiter wie
1264 497
in nr. HHS bis xa htirf^en] : die vunfo Herren, die davor genemmet sinl, uode h«m
Wilholmcii den vi(/.eli1ni, licrri Weriiliem von Landesbcrc, hem Wembeni Stampf,
li(!rii llü(l(.'ger (inippinc olso : [weiter wie in nr. 558 bit herüber sinl gekoaenl l-»'
RCiduir der hcrre von Vegcrsheim, her Heinrich von Acbe, her Niclawus der /
6 Iicr Ri'ilin Ui{)(;lin. [weiter wie in nr. 558 multUis mutandis bis goncsi n). swie
ftch icli Dielrioh von Kuncgcsheirn stArlK!, so sinl lidig her Wilhelm der %'itze(5ai. '
her Wernher von Lnndeshcrc, her Wemhcr Slampf, her R&dcgcr Onippinc aodc
sinl die andern, di davor gcnernmcl sinl, umbc disc sbne hafl iemerme. wir die
vorgenanten l)6rgon vcrjchen alles des, das da obenan von un« geschriben ist, uode
10 geloben es bi gesworncroc cide, den wir gclan hanl, zu tfinne ande zu leistenne
ane allersliihlo gevordc. undo daz di» slöle hübe, so isl dirre brief mit hem Wilhelms
des vilzeliiines und(! hem Wernhcrs von Landesberc ingcsigeln versigelt, der xweier
ingesigele uns alle bignßgel, zeime urkAnde. dis bischach, do sit unsers berren
geburlc waren zwclfhiindcrl unde vier unde schzig Jar, an deme nehisten frietage
16 vor sanlc Gallen mos.
B diu Straßh. St. A. Verwhl. Ctnslei-Oew. Corp. K Ud. 16 or. m6. c. A «^. pimd. Zwei
gut erhnlttne Sitgtl, vom mwttai mir dit Ltgmdt ttma» ttmüekt: & WUkkalai
Hi'L'i'riiiiiiiriii,
574. Dn.i Domcapitel ton Constam theilt lA ^/z '- ' h'>il/i der Stadt Slraßkutf
ao mit, daß Konrad Kcppi zum Gesinde des A'loittis ßudmu (jehiifig de» verstorbene»
Straßhurger Bürger Egeno zu beerben tunäcAst berechtigt sei. 1204 Oetober 31.
Constanz.
B[crlliüldu.sl deconus, C[onradiis] proposiliis, Bcr[lholdus] llicsnurarius lotomque
capiluliun Cunstanlicnsis ecclesic discrclis viris, advocalo el cunsiliu ^■- 'ineosis
as civilalis, salulem el in doniino carilatem. scimus et veraciter > .inas a
discrclo viro magislro Walkono dileclo concanonico noslro, quod Egino oonotris
vesler nuper defunctus, qui cidem magislro qualuor annis et amplios senrierat e(
cum ])ro fnmilin tcnebat, monasterium nuchaugicnse Constanliensis djyocesi» perti-
nebiit cl C[unrudus] diclus Keppi, qui de fumiliu hominum Buohangieosis mooaalerii
1» simililer cxlal, sibi allincbal ex parte palris in sccunda linea consanguinilatis. cum
proximus heres non inlersil, succcdere tencalur cidem tarn ex propinq«iitatc quam
ex cundilionc hominum monasterii momomli. in cujus rei Icslimonium jam dkto
C[onradu] preseulcä littcras conccssimus sigillo capiluU Cunstanlicnsis eoclesie oommtt-
nitas. dulum Conslunlic anno domini 120-1, iu vigilia omnium sanetoram.
» a Mi StraU. 8t, A. nrirdiurh A fol. 85tb mit dir ü^ntArifi : du CAant K«ppi
erb« sie Erbrn iirlit;rii.
438 1264
575. MecJUild die Aehlissin von Buchau bittet ihre Verwandten den Straßhur ger
Official Walther und seinen Bruder Konrad von Dellmensingen, für die Erbberech-
tig%ing Konrad Keppis eines Buchauer Dieners bei Meister und Ratli der Stadt
Straßburg Zeugniß und Fürsprache einzulegen. 1264 October 31 Constanz.
Mecht[ildis] de Providentia dei abbatissa monasterii Buchaugiensis Conslanliensis 5
diocesis predilectis consanguineis suis dominis Waltero officiali curia Argentinensis
et C[onrado] fratri suo diclis de Talmazingen salutem cum maxima reverenlia et
honore. in causa, quam famulus ecclesie nostre C[onradus] dictus Keppi lator
presenlium super successione nepotis sui Egenonis nuper defuncti coram advocalo,
consulibus et civibus Argentinensibus habere dinoscitur ^ amore nostri et justilie, lo
unde satis confidimus, testimonium loco nostri eidem C[onrado] dignemini perhibere,
quod idem Egeno in secunda linea consanguinitatis ex parte patris predicto C[onrado]
attinebat. unde sibi succedere, cum proximus heres non intersit, teneatur, maxime
cum uterque ipsorum ecclesie nostre altinere videatur, et occasione conditionis de
jure et approbata consuetudine sibi succedere tamquam heres proximus teneatur. is
insuper circa dictum negotium et in aliis, cum a vobis requisieril, jam dictum Gon-
radum dileclionis nostre respectu dignemini promovere. dalum Constantie in
vigilia omnium sanctorum, indictione 8.
S aus Straßb. St. A. Briefbuch A fol. 241« mit der Ueberschrift : daz die eptisschin von
Buchaugieii den von Strazbnrg gescriben het, daz Cftnrat Kepi nehste erbe sie Egen 20
eins nefen und daz sie ime darumbe in siueu Sachen beholfen sient.
576. Bischof Heinrich von Straßburg gelobt der Stadt Straßburg seine weitere
Kriegshilfe trotz der zwischen ihm und Walther von Geroldseck geschlossenen Sühne.
1264 November 8.
Heinricus dei gratia Argentinensis episcopus. altendentes ecclesie nostre 25
necessitatem statumque tranquillum eidem, prout noslrum requirit officium, volentes
in quantum possumus preparare, dilectos ac fideles nostros cives Argentinenses,
quibus eciam ante nostre tempus sublimationis contra suos adversarios fidele ac
juramento vallatum conspirationis vinclum nos uuivit, proinde rogavimus, ut, quod
cum viro nobili Wallhero domino de Gerollsecke conpositionem amicabilem inire ao
nobis liceret, de ipsorum voluntate procederet et consensu, quoniam per hanc
nostram conpositionem preambulam ipsorum suorumque fautorum contra eundem
dominum ventilata discordia fine desiderato posset commodius terminari, cum nos in
consequentibus interpouere contingeret partes nostras. verum quia prefati cives
nostris in hac parte precibus annuerunt, nos eisdem promisimus et promitlimus 35
bona fide, quod non obstante conpositione prenarrala ipsos tarn munitiouibus quam
nostris armatis contra suos emulos juvare tenemur et juvabimus, velut ante eisdem
1 Cfr. nr. 574.
1204 430
ül)li({iili fiiiiiiiis, cuiiHiliutn (:t iiuxiliuin tnu-iiicT iii{><'ii<l<-ii>lM. in r-iijus rei tesUmonium
presütilcs lilterus .sigillü iiosiro prudictis noslris civiltu«^ coiifiTiiinis rohriralas. acloin
et dalum unno duinini 1204, sabbato proximo anlc fcslutii heati Murtiui.
8 aus Stnßb. 8t. Ä. Vord. Dreii«liii. Oew. Corp. k Ud. » or. mb. e. ttg. ftmL
s Gedruckt darnach bei Schöpflin AU. dipl. J, 4S0 nr. 639. Nach BrMbwk A feL §tO» im
Straßb. St. A. bei Wencker Ditqu. de Muburg, p. S3 nr. 4.
577. Afeister und llalh der SUidl Slrnßhurg dehnen deti »witehM üncn nnd
ihrer Partei und Walther von Oeroldseck mit seinen litmiMgenouen bereit* bit
Martini verlängerten Waffenstillstand weiter bit tum St. H^larientage aus. 120 i
10 November 8.
Wir Reinbold der LiebcnccUer der mcistcr, der rftl unde die gemeinde Ton
Strasburg verjehen unde geloben fiffenliche an disen bricven, daz wir den fride.
der zwiscben bern Wallbom denic bcrron von Gerullsccke und allen sinen belfern
einsite unde zwischen uns und unsern belfern andersile was unze sanle Martins j»^ u
IS mos, die nii nobel, gelengerl', baben aber vurbas unzc sanle Ilvlarius nie«, die na «•«
kummet, gelengerl unde sulnt den fridc siele halten in alle wiz, also die traten
fride zwischen uns sinl gewesen und also der fridc vemunl zft sanl Olclien mcs ^*'*„
wart gcninhl'*. es sol Ach sin nne gcverde. wcre daz der kiser dubcinre nibt mohle
coincu zu kiscnne, swederlolb das were, du sol man einen andern an des sUt
ao nemcn, der ein bidcrman si. unde haben wir iezu hern Niclawusen den Zorn
«
genuuunou zeime kiser zft hern Johannes dcnie scbullheissen von Gengenbach, der
öcb ie kiser was. der berre von Gerollsecke der bei von gravcn C&nrale von Fri-
burg sicbcrlu'il und ander bricve über disen fride vur in unde die, die in anh&mt.
daz al)er dis stete blibe, so ban wir ime disen brief geben mit unscrs herrcn bischof
8S Hcinricbes von Strazburg unde mit unscrmc ingesigele versigclt zeime Urkunde. dis
bischacb, do sil unscrs herrcn gebarte waren zwelfbundert unde vier unde sehxig
jar, an dcmc ncbisten sammcslage vor sanle Marlins mea.
ao
S aus SlraM. .V/. A. Vorsrhl. Canilci-Gew. Corp. K Ud. 15 or. mb. e. » »»i
Gcdnirli ,iiis ,l,m Hii.n.n. li ,\ f„1 253«) ibid. bei SdkbpfUit Ak. di'J J aw mr. «98.
578. 28 Klöster des Straßburger Bistkumi verticAte» in AHerAenHung des ran
Bischof Heinrich mit der Stadt Straßbnrg geschlossenen Vergleich* anf tilen Kr*«ts
des ihnen ton den Straßburger Bürgern in ihrem Kriege mit Bischof Welther
lugefägten Schadens. 1264 Aorember 18 Straßburg mf der Sgnoie.
Nos miscrutiono divinn . . nl)batissc monasterionim sancti Stephan! Argvnli*
SS nensis, in Erstheim, in Andelabe, in Kzscbowo, in Ilohcnburc et in Nidemiunslcr,
> Cfr. nr. ÄfiC.
« Cfr. nr. .UO.
0n. a
440 1264
in Kunigesbrucken et nos magislre in Sindelsberc et de sancto Johanne, nos quoque
abbates in Swarzabe, in Gengenbacb, in Schutter, in Ettenbeimmunster, in Ebers-
beimmunsler, in llugeshoven, in Alldorf, in Morsmunster, in Nuwilre et de sancta
Walpurgi, nos eciam prepositi, decani et capitula in Surburg, in Haseiahe et de
sancto Leonardo et in Ilonowe, nos quoque prepositi de sancto Arbogasto et de s
Ytenwilre et de Trutenhusen et prepositus hospitalis in Ilagenowe, prior fratrum
apud Sleigain, nos quoque conventus seu collegia ad singulos et siugulas prenomi-
natos et abbates et abbatissas, magistras et magistros ac prepositos spectantes et
spectancia universis et singulis presentium inspectoribus tarn presentibus quam
futuris volumus esse notum, quod, cum inier bone memorie dominum W[altherum] lo
quondam Argentinensem episcopum ex una et magistros, consules et universitatem
civium Argentinensiura ex parte altera aliquanto tempore verleretur maleria
queslionis tandemque succedente venerabili patre ac domino nostro H[einrico] dei
gratia Argentinensi episcopo eadem discordia amicabili interveniente conposilione
fuerit lerminata, nos eidem conpositioni consencienles ipsamque ratam tenentes per is
omnia et acceplam, neve eciam eandem conpositionem umquam in posterum occasione
nostri contingat aliqualenus violari, immo ut perpetue firmitatis robur obtineat, tarn
a nobis quam eciam nostris successoribus inviolabiliter fide media et sub debito
juramenti a nobis presliti observanda omne dampnum, si quod predicta constante
guerra in rapinis, incendiis, in personarum caplivationibus per supradiclos cives vel 20
eorundem fautores nobis ecclesiis et monasteriis nostris exlitit irrogatum, simpliciter
relaxamus et remillimus puro corde, renuncianles quoad hec omnibus litteris a sede
apostolica vel aliunde contra cives eosdem inpetratis seu iupetrandis, nee inpetratis
utemur nee inpetracionem earundem ratam habebimus quoquo modo, in horum autem
probacionem perpetuaraque memoriam sigillis nostris presentem litteram prefatis 25
civibus conferimus roboratam. actum et datum in publica synodo Argentinensi
anno domini 1264, feria 3 post Martini.
S aus Straßb. St. Ä. Vord. Dreizehn. Gew. Corp. A lad. 3« or. mb. e. 40 sig. pend. Sehr
gut erhaltene Siegel der Aebtissinnen und der Convente von St. Stephan zu Straßburg,
von Ändlau, Niedennüiister, Sindeisberg, St. Johann, der Aebte von Gengenhach und 30
Schlittern, der Aebte und der Convente von Schwarzach, Ettenheimmütister, Ebersimm-
münster, Hugshofen, AUorf, Maursmünster, Neuweiler, Walburg, des Dekans von
Surbiirg, des Dekans und Capitels von Haslach, des Dekans von St. Leonhard, des
Dekans und Capitels von Honau, des Probstes und des Capitels von St. Arbogast, der
Pröbste von Ittenweiler, Truttenhausen, Hagetiau und des Priors von Steigen. Alk übrigen iß
Siegel sind abgefallen.
Gedruckt aus dem Briefbuch A fol. 53b ibid. bei Wencker Disqu. de ussburg. p. 36 nr. 7
= Lünig XIV, 730 nr. 11.
579. Bischof Heinrich mn Straßhirg fordert die Klöster seines Bisthums auf,
den ihnen vorgelegten Sühnebrief dem Synodalbeschluß gemäß mit ihren Siegeln 4o
m versehen. 1264 November 21.
Heinricus dei gratia Argentinensis episcopus dilectis in Christo universis abba-
tibus, abbatissis et eorum conventibus, prepositis, decanis et capitulis monasleriorum,
1264 Ui
prcposili.s scu magistris per ArKcnliiicn.tc-m ilioosiin (oiistitiitüi, ad qnos prftfnlflt
pcrvetiorinl, sincerarn carilutein in dotniiiü cum Fallit)-. vcslrüin siooeritalcm roguniN
in (loiniiiu et sulvu ])aco vobi.s dainiis pre.scnlihiis in mandatis, qnaÜinM liUeris
cunpoHitiünis vobis cxhihilis ' sigilla veslra, prout in publica nostra fyoodo decre-
B vitnus, oppendatis. scitnus enim hoo eccleaie nosire slatui et libertalibus eoclMit-
sticis quam |iliirimiim cxpcdirc. dolum anno domini 1264, fcria 6 proxima ante
ff'sllllii lic.ilc Kallicfiiic
'. .i. \orfl i'rii/.*rin. '»cw. t itrj'. '
'. i'in lirii-fljurh A fol. 6;j« ibid. bei ■■ C
10 \ VJI, S76 nr. 33.
580, (Irnf ihtiji) ran LucituCciii und Heinrich ton. Lichtenberg tcklitßtm
ztcisc/ien Eberhard ton KlUndorf und der tStadl iStraßbvrff einen bis tur LieAttneß
nächsten Jahres laufenden WaffeMtil Island. tSGi Notember 29.
Wir Hugo der gravc von Lulzclnstein, Ileinricb von Liebtemberg ('■"< l-'m»
IS allen den, die disen brief geseheiit oder gchörenl, daz wir zwiscben bcm i
von Kiendorf und den burgern aigemeinc von Strazburg babcn geinabl einen fride
liinnan initzer liciilmos, die n& nahet, und g!ol)en den bürgern von Strazburg, svaa
in disen fride gcücbilil von hern Kberiiartes wegen von Etendorf, daz wir in das
sülnt bessern und abelün. ich Kberharl von Etendorf globe disen fride stete xA
80 habcnno An allersluhte gevcrde. das aber diz stete blibe, dcrumbe geben wir den
burgern von Strazburg disen brief mit unscrn ingesigeln versigelt zeime urkündc. diz
bcschacli, da sil unsers hcrren gcbürtc waren zwclfhundert unde vier und aeblsig
jor, nn snnt Andres ahoiulc.
N w<> Straßb. St. A. üikiImk li A fol. 2'i'."' nj,. uii iixiv iwiichwt h«a
v^ l'.borharto von Etendorf tuid den toi /.iL
581. Domproist Berthold von Straßburg befiehlt dem Demrianfer, neei Bfitft
sofort mit dem Siegel des Domcapitels sm versehen, wm den Straßbnrger Birgem
keinen Anlaß zum Aerger zu geben. 1264 Deeemier 6.
B|crllioldus| preposilus Argentinensis honorando viro . . cantori cjusdem eoclesie
:«) ([uicquid putest honoris. licet nos i>cr liltcrn> : ' vobis scripserimos inbibeoles,
ue ulitpiibus littoris sigillum uostri cupituli a\>\ us nisi de noslro cooaeosu et
voluntale, verum quia capitulum noslrum nuper vobis transmisit quasdam litteras
sigillundas, uiiani videlicct, in qua fuernt oppcnsum sigillum domini noslri epiacopi,
aliiim vero pro procuralorio ud scdem a]K>stolicam n " et casdcm litteras proptcr
8& noslrum inhibicionom sigilluro recusnvorilis. voliis j... ^, ....iius mandamus et in tir-
tute suncte ol>ediencie precipimus, quatinus seix'fatis litt<>ns, cum vobis transmiase
I l^oruHtff itt uxM tief Vtnidtt dtr KUtter m^f Sdkailintrmtt Jm Strmikmfie
über tu vertUhm. Cfr. nr, STii.
IH*
442 12 6 4
fuerint, sine more dispendio et omni alia occasione remota sigillum noslrum appo-
natis, ne ex hujusmodi inpedimcnto, quod timendum est, civibus Argentinensis civi-
tatis detur materia contra nos et totum clerum malingnandi. datura anno domini
1264, in die Nicolai.
T aus Straßb. Thom. A. Dominicains lad. 3 or. mb. c. sig. pend. laeso. 5
582. J)omdekan Berthold ton Straßhirg bitlet den Domsanger, ein an den Pabst
gerichtetes Schreiben der Straßbwrger Bürger ohne Verzug mit dem Capitelssiegel zu
versehen. [1264] December 6.
Viro venerabili et amico spcciali . . cantori Argentinensi B[ertholdus] decanus
ejusdem ecclesie salutem et paralam ad omnia volunlatem. veslram sicut sepius lo
ita et nunc sollicitamus, monemus et omni qua possumus affectione rogamus dilec-
tionem, quatinus lilteris civium Argenlinensium ad papam dirigendis sine aliqua
dilalione seu protractione sigillum capituli nostri appcndalis et appenderc non diffe-
ratis, cum mora et protractio posset esse periculosa. et quia sigillum nostrum
penes nos non habemus, sigillo patrui nostri B[ertlioldi] custodis presentibus usi i5
sumus. datum in die beati Nicolai.
T aus Straßb. Thom. A. Dominicains lad. 3 or. mb. c. sig. pend. laeso. Das Stück steht bei
ähtdichem Inhalt und demselben Tagesdatum wohl mit nr. 581 in engstem 2!usanunen-
hang.
583. Das Domcapiiel von Constanz theilt Meister und Rath der Stadt Straßburg 20
mit, Konrad Keppi von Ottmarsheim habe vor ihm durch zwei Zeugen erwiesen, daß
er des verstorbiien Egeno nächster Erbe sei. 1264 December 10 Constanz.
C[onradus] preposilus, Ber[tholdus] decanus, Ber[tboldus] thesaurarius totumque
capitulum Constantiensis ecclesie viris providis discretis et in omnibus circumspectis,
advocalo seu magistro civium et consulibus Argontinensis civitatis, salutem et in 25
domino caritatem. vestre cupimus constare providentie, quod constitutus coram
Des. 10 nobis in clioro Constantiensi proxima feria quarta post festum beati Nicolay Cotiradus
dictus Keppi de Obtmarslieim lalor presentium duos idoneos testes produxit et plures
produxisset, si per malum stalum terre et viarum discrimina non fuisset impeditus,
super eo, quod ipse proximus heres esset quondam Egenonis nepotis sui in secundo 30
gradu, Heinricum videlicet de Ertingen et Conradum de Buchaugia pertinentes
monaslerio Bucliaugiensi, qui jurati concorditer deposuerunt, quod idem Conradus
prelibato Egenoni defunclo succedere leneretur de jure et consuetudine hactenus
approbata. preterea ego magister Walkonus concanonicus ipsorum testimonium
perhibeo de premissis. in cujus rei evidens testimonium presentes vobis dirigimus 35
litteras appensione sigilli nostri communitas. datum Constantie anno 1264, die
predicta.
S aus Straßb. St. A. Briefbucli A fol. 2-tla mit der Ueherschrift : daz Cftiirat Kepi erzüget
het z& Costencze, daz er nehste erbe sie Egen seligen sin nefen. Cfr. nr. 574 u. 575.
Gedruckt darnach bei Schöpflin Als. dipl. I, 451 nr. 631.
1264 448
584. Mcckliid die Aebtissin von l!iirh(tn l/r:ttii/i Mi-'<Ktrr vnd Ralh der St«dt
tilraßlnirfj, daß Konrad Keppi rmi Otlinnishinn auf das J-JrU dm terttorirnen
Egeno, die beide dem Kloster hörig seien, das nacUste Anrecht habe. t'^Ot Decembrr
10 liuchau.
& M[cchtildi.s| de ])rüvidcnlia dci obbotissa monastcrii Buchaugiensi« Tiri* proviilu
discrclis el in oninibiis circunis])ecliH, advüculo scu tnagistru dvium et ooanlibas
ArgcntincDsis civitatis, orationcs in domino cum salute. Testre eupio oonstan
providonlic per prcsenles, quod felicis meinoric Kgcno nuper defuDctus pleno Jnro
atlinuhal tnunaslcrio prclihalo cl Cfonradii.s] dictiis Keppi de Oblmarabeim nmiUler
10 atliiict eidem iiiunasterio cl linca cuti-sanguinilatia in sccundo gradu sibi inTioen
allinebunt. undo, cum prediclus Y.geno viam sit univcrso carnis iogrearas, veriMtme
et deu teste coniiteor et dico, quod prclilialua Cfonradus] diclus Keppi sibi de jai«
succcdiTc Icnolur. in luijus igjlur rci evidens leslimonium presentcs vobi» dirigo
lilleraü äigillo iiiei apponsionc cummuuilas. dalum Bucbaugio anno domini 1264.
lö proxima feria quarla post Nicolai.
iS (UM Straßh. St. A. Drirfbuch A fol. 261" mit iwr i eocrtchnjt : <!«• Cünnit K«ppi iMh«l«
erbe «io Egcii scligtm. Cfr. nr. 574, 675 u. 683.
585. Peter von Berstelt verbürgt sich den Bihrgtm Straßhtrg» für den Zurner.
1S64 December 20.
« Icli Pcler von Herslolle vorgilie üiittnu im- an discm briete, daz ich borge bin
umlMJ den Zurncr gegen den burgern von Slrazburg in alle wis. alsc an den brieten
slal, die mit hern Wilhelms dez Begers ingesigclo sint versigcit. daz bau icb öch
gcschairet an dis bricfeün gcbencket zcime urkünde. diz bcschach an sanl
Thomans abende nacb goltes gcbürte zwelfliundert und vier and sehtxig Jar.
'<» S aus Siraßb. St. Ä. Bricfbnch A fol. 226« mit der Utbenduift : das Pttar «Ol
bdrge ist gegen den von Strasburg vdr den Zdmer.
58G. liischof Heinrich und das Domcapitel ton Straßbnrg bitte* den Domeimger,
einen vom liischof bereits besiegelten Brief sogleich mit dem CapittUiitftl M ver-
sehen, da Gefahr im Verzuge sei. rJ04 StnUibttrg.
ao II|eiurieusl dei gralin cpiscopus et copilulum Argcntincnsc . . cantori Argen-
tineusi sulutcm el dileelionrm. cum nos unaniiniler concorda%'erimus, ul lilteram,
quam lalur presenlium sigiilutam domini noslri epi.scopi sigillo socunt dcferl, sigfl-
Iclur sigillo cnpituli, dileclionem veslram quam intime roganias, quatenus ipsam
stalim. visis prcscnlibus, sigillnre sigillo ipsius cnpituli nullalenus difleratis, maxime
» cum niora jK*rioulosa existnl el providn delÜK-ralionc prcbabita accundom atflt :■
Icmporis ecciesic noslre viili-iinr ipiam pluri'"""! .•\.--.i;r.. .,.>s r'>rr> oapilolam, auid
444 1264 — 1265
sigillum nostrum penes nos, ut scitis, non habemus, sigillo domini nostri episcopi
usi sumus. datum Argentine anno 1264.
jS aus Straßb. St. A. Brieflich A fol. 238b ^nit der Ueherschrift : daz der senger zftra
tftme einen brief nüt dez cappittels ingesigcl versigeln sol. ÄlUr Wahrscheinlichkeit
nach ist das Stück in den December des Jahrs 1264 zu setzen, da sein Inhalt an den 5
der nr. 581 u. 582 stark anklingt.
587. Oiintram, Älbrecht und Dietrich von Epfiff geloben, sich dem Spruch eines
Schiedsgerichtes in ihrem Streit mit dem Francishanerinnenkloster zu Straßburg
das Gut ihrer Anverwandten Gertrud von Epfig betreffend zu unterwerfen. 1264.
Ich Gundram und ich Albreht und Dieterrihc wir drie brüdere von Eppheche lo
tftnt allen den kunt, die disen brief sehent, daz wir gelobent stete ze habenne,
swaz her Dieterrihc imme kirhove und her Symunt Limbil und schulteise Rudolf
getünt an der schicdunge umbe die missehelle, die under uns und der abtissin und
der convenle von sancto Francisco in Slrazburch umbe swester Gertrude gut von
Ephiche unseris veteren tholer. und enmugent dise drie, an die wir ez gelazen 15
haben, und die drie, die die abtissin und der convente gein uns genomcn haben,
niht ubereinkomen, so sol man mit gemeinem rate einen obeman nemen. und swie
ez der scheidet, daz welle wir in derselben stetikeit haben, und zu einer gehutnusse
und zu einer stetikeit dirre geginwartigen dinge so festene wir disen brief mit
unserm ingesigele. datum anno domini 1264. ao
. H aus Straßb. Hosp. Ä. lad. 49 fasc. 12 or. nib. c. sig. pend. ChU erhaltenes Siegel Alberis
von Epfig.
588. -Das St. Thomascapitel zu Slraßburg verleiht seinem Pfründner Burchard
und dessen Nachfolgern einen neben der Bäckerei am Wasser daselbst belegenen
Hof unter gewissen Bau- und Zinsverpßichtungen. 12 G 5 Jamiar 2. 25
Nos Burcardus deccanus, Erbo cantor, . . scolasticus', llenricus custos totum
capitulumque ecclesie sancli Thome Argenlinensis omnibus, ad quos presentes liltere
pervenerint, nolitiam subscriptorum. tenore presentium conGtcmur publice pro-
teslantes, quod nos de communi conseasu et bona voluntate inter nos habita, pen-
sata uüilitate ecclesie nostre predicte, curiam nostram spectantem ad nostrum capi- 30
tuliim sitam prope pistrinum nostrum juxta aquam'* Burchardo prebendario ecclesie
nostre, quoad vixerit, libere, pacifice et quiete ac sine omni censuum solutione
contulimus, donavimus et concessimus possidendam tali mediante condicione, quod
in ea construat idera Burchardus edificia viginti marcarum. sui eliam successores
1 Walterus mit Namen, wie aus der Legende seities Siegels hervorgeht. 35
2 Wohl identisch mit der von Cli. Schmidt Hist. du chap. de s. Thotn. p. 265 im Jahr 1401
erwähnt gefundenen curia sita ante ecclesiam juxta pistrinum capituli et tendit retro ad Bruscam
juxta curiam zum Eselskopf.
1266 M5
in (lifta pn-lx-tula sua post morlom ipsius Burr/rt/v/« |h.t|»-(iio, st voluerint. stoe
quiilihi-t conlradictiotic pru oiinuo censu »ciliccl Iri^'inlii vilidorum ArgeotineiiaiaiB
rcliitcbunl curiiim anledictatn. qtios Irigiula Holiilos •wjlvtut in feslo oalivittlif am. m
dumini et in feslo beali Johannis bapliste, videlicct in utroque festo mi^wm partem jmu m
B capitulo memoruto. si veru prcfatus llurcAardui quocunquo casu contingenle* etmetii
diele stio prelx-nde, tarnen ip.süm curiarn reline|)il et redpiet tuurnrnjclum ejuden« '
quam diu vixerit, vei aliuni, queuictiiiquu vuluerit. redpere fockt pro iibita^ MW
vüluntulis. prefali eliam liuTcAardus et sui suecessorcfl, si prediclam curiam persoo«-
liter Inliabitarc noliicrint, ipsam locaro possunt pro annuo ccnsu personis idonei* et
10 lioneHlis nüii labcrnariis, quem censum ctiam rccipieut totum, dtimroodo peraolranl
dictus tri^iula solidos capilulo, ul supcrius est exprcüsum. scr^'ubuot etiam et retine»
bunt suis cxspcnsis predicti successorcs edificia curic prcdictc in eo ststa, qao em
iuvenerint. nee tarnen tencntur ad rcediflcationem ipsiiis curie, si per incendium rel
quocunqtic alio casu penitus curia devastaretur ; sed sie arca redibil ad capitulum,
IS nisi nli({uis succcssorum spontc sub condicionc prescripla Toluerit reedifieare suis
cxspensis curiam antcdictam. in cujus rci mcmoriam perp<;luam et probatioDeili nos
presenlibus sigillum capiluli nostri cum nostris fecimus sigillis 8pi>cndi. acltim cl
dalum auno domini 12G5, in crastino circumcisionis domini.
T aus Straßb. Thom. A. Tilrca lad. 12 or. mb. e. S »ig. pmi. partim lamU.
90 589. Walther Flesche schließt mit der Stadt Straßhtrg semer Oeß%ftmm*kmt
wegen eine Sühne, für die er ihr sechs genannte Bürgen stellt, itelcke tick dw
Entscheidung con zwei Herren über Süknbruch zu fügen kaie». 1263 Jaitiutr 5.
Ich Wallher Flesche tft kunt allen den, die disen brief gcsehent oder gebArcnt.
da/, ich ubereiii bin komen mit den bürgern von Strasburg und irn belTcm einre
as stolcu siuic vur mich und alle miuu friunl ane gcrerde umbe mine gevancnissc und
alle gcvchte, die ich oder mine friunt gegen in mohlcn han. uudc ban ich nnde
mit mir her »Albreht von Kerzevell, her Stehenlin von Bischovesheim, her Burcart
Flcsclio von Bischovesheim, her Ulrich der Munich von Bischovesheim, her W«r
Schöhelin und her Ysenbarl von Woslhoven vur uns und alle unser fritint
30 sflne gcsworn stele zu habennc icmorme. [treitrr tcie in nr. 55H bis xu biur.
vorgenanten schz herren also : swie an den bürgern von Strasburg oder ir:
von mir otlcr minen friunden dise söne gebrochen wurl, das si sich sA Strn.
inncwendig der rincmurn cntwurten in den nehislcn sibcn nahten, so si gr:
wordcnt, uiomer daunau zu kummcnnc, ic das widcrtnn wurt, unde sint schu....^
iß das abe zu tftnne, domitlc die sAnc gebrochen w-urt. herüber sint gekosea ker Rein-
bold der Liobcncellor, her Rülin Ripclin. swie die zweno [weiter vie m nr. 658
mutatis mittnndis bis gctorste enlwurten], der sol sich xu Erstheim oder xu Rinowe
in onlwurlon. unde swer sich ioilorman geentwurtot, da sol er öch hüben Ugende.
ich gelobe Ach, swie der vorgcuauten bürgen duheinrc stirbct, das ich in den
•) r contigfote. bj T liUta.
1265
nehisten vierzehen nahten, so ich gemant wurde, ein andern sol geben an des stal,
der ime gemezsi si. wir die vorgenanten bürgen verjchen alles des, das da obenan
von uns geschriben ist, unde geloben es bi gesworneme eide, den wir getan bant,
zu tunne unde zu leistenne ane allcrslahte gevcrde. unde daz dis stete blibe,
derumbc ist dirre brief mit hern Ludewiges ingesigele von Bercheim, des uns alle
bignüget, versigelt zeime Urkunde. dis bischach, do sit unsers herren gcburte
waren zwelfhundert unde vunf unde sebzig jar, amme zwölften abende.
S aus Straßb. St. A. Verschl. Canzlei-Gew. Corp. K lad. 15 or. mb. c. sig. pend. delapso.
590. Johannes von Wilsberg schließt mit der Stadt Straßhiirg seiner Gefangen-
nahme wegen eine Sühne, geloht ihr Beistand gegen Walther ton Geroldsech und lo
dessen Verwandten und stellt dafür sechs genannte Bürgen, welche sich der Ent-
scheidung von zwei Herren über Sühnbruch zu unterwerfen haben. 12G5 Januar 12.
Ich Johannes von Wildesberc tu kjint allen den, die disen brief gesehent odei'
gebörent, daz ich uberein bin kernen mit den burgern von Strazburg und im belfern
einre steten sune vur mich und alle mine friunt äne gevörde umbe mine gevanc- i5
nisse und alle gevehte, die ich oder mine friunt gegen in mohlent han. dise süne
ban ich gesworn stete zu habenne vur mich und alle mine friunt iemerme. ich
gelobe öch bi gesworneme eide, daz ich und alle mine friunt den burgern von
Strazburg und irn belfern umbe dise getat niemer leit noch schaden noch laster
sulnt getan und daz ich wider si niemerme in keime urliuge gehelfen sol. ich gelobe ao
öch, daz ich in sol helfen wider hern Walthern den herren von Geroltsecke unde
des kinden nach minen staten, so ich böste mag, ane geverde. ich gelobe öch, daz
disen eit nieman abetriben noch werben sol noch von den babiste noch von geist-
licheme gerihte. daz dise gelubede unde dise süne stete blibe, derumbe gib ich in zu
biurgen hern Oltun von Marley den vitzetüm, hern Ottun von Fleigesheim, hern 25
Lamprehten von Sweinheim, hern Härtungen von Widen, hern Heinrichen von
Huzpergen und Oltun den Kember von Mollesheim also : [weiter wie in nr. 589 bis
herüber sint gekosen] her Gozelin von sant Thoman, her Niclawus der Zorn, swie
die zw6ne oder andere, die nach in an ir stat uzser den burgern von Strazburg
gekosen werdent, bi deme eide urvarnt unde sprechent, daz die süne gebrochen si, 3o
so sulnt die biurgen leisten also davor geschriben ist. unde swie under den kiesern
einre stirbet, so sol ich ein andern kiesen an des stat, der ein burger zu Strazburg
si. ich gelobe öch, [weiter wie in nr. 589 bis geverde]. daz aber dis stete blibe,
derumbe ist dirre brief mit unsers herren her Symundes von Geroltsecke ingesigele
versigelt, des uns alle bignüget, zeime Urkunde. dis bischach, do sit unsers as
herren geburte waren zwelfhundert unde vunf unde sebzig jar, an sante Gleries
abende.
S aus Straßb. St. A. Verschl. Canzlei-Gew. Corp. K lad. 15 or. mb. c. sig. pend. delapso.
12 6 6 U7
591. Diß Straßhurger Arckidiacoutn Kberkanl r<,n J;'„iruit/'n viul K'>nr'h! ,.,
Delhiiensingrn beurkunden, daß lieinbold, ein (ii-ikU i,-h,,- ",,< W, ,tl, ■,'.,, , (',>■''■,■ im
Dorf und Bann Qualienheim dem Sleinhaune in drr Kit/ ^j .■jn.^.r :n .\l,>iijK»,j :um
Besten der dasselbe bewohnenden zwölf SekvD«4ttm getche*kt kabe. i^05 Januar 2a.
s Curatn nobis judico curie Argentineosis E[berbardo] de Enriogen et Cjonrado]
do TalinuKzingcn aruliidioconis Argcnliueusibus consUlutus Renboldtu clericas de
Wcsthovin donavil cl Iradidil proprietalcm mcdiclatis uaius maosus et alioruin
büiiüriitn snhscriptorum sitorum in villu et banno Quaziuheim ad domnm laptdesm
silum in purrucbiu »ancti l't-lri seniuriü in vico, qiii dicitur dez Criges gszzc, aUun'
10 apud domum Johannis dicli Episcopi, quam inhabilarc debenl duodccim sorores, io
rcmediuin animc sue libcre et abüulutc, relento tarnen sibi usufructu eomodem
bonorum pro tempore vitc suc sie videliccl, ul, qo priorissa mooasteiü
sauclü Elizabolb extra muros Argeutincnses pro Xnni ...ril, receplis rediUbtu
de l)onia hujusmodi provcnientibus, ipsos distribual cl dispenset ad comparaliooem
15 luminum et lignorum necessariorum dictis sororibus, que pro tempore in domo fuerint
prcnotata. si quid autoni residuum fuerit, id*prioris9a prcfata ad refccUonem domus
predicle et oliorum, que sibi visa fuerint expedire predictis sororibus, diligeoler
custodiat et conservet. in cujus rei evidentiam sigilla nostra od pclilionem preiati
'Re7ibaldi clcrici prcsentibus sunt appensa. [folgt eine Specification der gescieniUn
90 Güter.] acta sunt bec anno domini 1205, 11 kaicndas februarii.
8 auB Straßb. St. A. lad. s. Nicolai in nndis OPQ or. m&. c. 3 »ig. pend. laetit.
592. Heinrich von ScAaliendorf, Walther von Büsek , Rideger Qniffing,
Anselm von Ichtratzheim , Wirich ton Jümburg , Aiueim Fürtt, Burekard w»
Odratiheim und Sifrid Ludwigs Sohn von Marlenheim terbirgen tiek den Birgem
28 Straßbiirgs für die Freilassung Werners ton A'eugartheim bis tum niektUn Puimr
sonnlag um 1.1 Mari Silber und Wrrnerji ZehniHt/.^kitstfH. t'3ft!i Januar 23.
Wir Heinrich von Si'lialkeijdorl', Wallher von Kitz, Rüdoj^er <•
Anshelra von Uhtrntsheim, Wiricli von Riniburg. Ansbelm der Vurstt*. Bur ;
Odratsheim, Sifrid hcrn Ludewiges sun von Murley tilut kunt allen den, li. ' — u
80 brier gcsebent oder gcbArcnt, daz wir hant uzgenummcn Werobem von Kogurte
umbo den mcistcr, den rat unde die gemeinde von Slrazbui^ lA den b
der nu nnhrl, wider zu enlwurtenne. unde swic er sich denne wider l '
die ringe, so sol mau uns discn brief widergeljen unde sin wir lidig m.. . ^ .
unde unser eide, die wir umb in haut getan den burgern von Straiburg. ist nlM>r
86 daz er brichct, so sin wir schuldig unverscheidenlichc den bürgern von ."-
vunfzehcn mark silbcrs unde sine zcrungc unde siat hai\ bi gcswonv vur
I J«n«t «nte SiralUmrytr Btfiimtlum*, «liMm A^m^ Ck. SOmiH im 4m /«kr IMS mM. TirfL
Straßb. OMttH- N. ifitmirwHii •'. MitttUker & 97.
448 1265
in unde alle sine friunt ane geverde umbe eine sune den vorgenanten burgern von
Strazburg. die haben wir mit ime in getan bi geswomeme eide also : swie an den
burgern von Strazburg oder irn heifern von ime oder sinen friunden dise süne
gebrochen wurl, so suln wir uns in den nehisten siben nahten, so wir gemänt
werdent, bi geswomeme eide entwurten zu Strazburg innewendig der rinemurn 5
niemer dannan zu kummenne, ie das widertän wurt, unde sint schuldig das abe zu
tünne, damilte die süne gebrochen wurt. herüber sint gekosen her Burcart unde
her Friderich die Spendere. swie die zwene oder andere, die nach in an ir stat
uzser den burgern von Strazburg gekosen werdent, bi deme eide urvarnt unde
sprechent, daz die sune gebrochen si, so suln wir leisten, also davor geschriben lo
stat. wir geloben öch, zwie er brichet, daz wir uns entwurtent zu Strazburg inne-
wendig der rinemurn in den nehisten siben nahten, so wir gemänt werdent, niemer
dannan zu kummenne, ie wir das vorgenante silber haben vergolten unde sine
zerunge den burgern von Strazburg, unde sint doch hafl umbe dise süne, also da
obenan geschriben ist. were aber daz er hiezwischen sliurbe, so sin wir lidig umbe lä
dise vuufzeheu mark unde sint aber haft umbe sine zerunge drumbe zu leislenne,
also davor bischeiden ist, unde sint öch hafl umbe dise süne iemerme vur alle sine
friunt ane geverde. swie öch under den vorgenanten kiesern einre stürbet, so sol
Wernher von Nugurte oder, ob er niht enist, so suln wir ein andern kiesen an des
stat, der ein burger zu Strazburg si. ich Wernher von Nugurte vergihe des, daz äo
ich dirre süne uberein bin kummen mit den vorgenanten burgern von Strazburg
unde irn heifern vur mich und alle mine friunt umbe mine gevancnisse unde alle
gevehte, die ich gegen in mohte han, unde gelobe si bi geswomeme eide st^tc zu
habenne iemerme ane allerslahte geverde. ich gelobe öch, swie der vorgenanten
bürgen duheinre stirbet, daz ich in deme nehisten manote, so ich gemänt wurde, 25
ein andern sol geben an des stat, der ime gemezsi si. daz aber dis stete Mibe,
derumbe ist dirre brief mit hern Burcartes von Hohenstein ingesigele, des uns alle
bignüget, versigelt zeime Urkunde. dis bischach, do sit unsers herren geburte
waren zweihundert unde vunf unde sehzig jar, an deme nehisten frietage nach
sant Agnese tage. 30
S aus Straßb. St. A. Verschl. Canzlei-Gew. Corp. K lad. 17 nr. 72 or. mb. c. sig. pend.
593. Conrad Znrner von Lampertheim schließt mit der Stadt Straßburg seiner
Gefangennahme wegen eine Sühne, für die er ihr sechs genannte Bürgen stellt,
welche sich der Entscheidung von zwei Herren über Sühnbruch zu fügen haben.
1265 Januar 29. 85
Ich Cünrat von Lampertheim der Zurncr tu kunt allen den, die disen brief
gesehent oder gehörent, daz ich uberein bin kummen mit den burgern von Straz-
burg und im heifern einre steten süne vur mich und alle mine friunt ane geverde
umbe mine gevancnisse und alle gevehte, die ich oder mine friunt gegen in mohten
han. unde han ich uiide mit mir her Burcart der Schob, her Johannes von Riegol,
1265 m
WuU'lichn ho.T Reimors slicfsun, Ilug vun Oei<lor(}irim, Dictcrich von ErgeralieilD,
llciuhcr vun Daldeburiicn vur titi» und ulh; unst-r friiiul dise s&oe gesworn tleto SO
lial)cni)e ietnerinc. icli f(i-lol)ü r>cli hi gcHwumvinc lidu, das ich and alle mioe ftioat
den Iturgerii von Stru/.lmrK und irn belfern umbc disw gelal nietner teil noch scbadeo
B nuch la.st«T suln gcitrin undc daz ich wider si nicmerme io keime arlioge gdidfea
8ol. ich g(^lubi! ^jcii, (iaz ich in hoI l)chuirun sin iemermc wider bem Weither deo
licrrcn von (ierüllsccko iindc des kinden mit sulichur molit als ich geleisteo inae.
wir geloben Ach, daz discn eit nicman aliclribcn noch werben aol nocb von deo
bubiälc noch von gcisUicheme gerihtc. daz dise gclubcde unde dise s&ne itete blibe,
10 deniinbu gib ich in zu bürgen die schzc, die da obenan genAnt aiot, alao : [weiter
wie in nr. 58!) bis herüber sint gekosen] hur Goz4-lin zu aaot Thoman nnde her
Rülin Hipelin. swie die zweiic [weiter wie in nr. 590 mutatit muiandie ^ gevevd^.
undc daz dis stete blibe, deruinbe ist dirre bricf mil bem Wilbebos de* Begen
ingcsigcle vcrsigell, des uns alle bign&get, zeime Urkunde. dis biscbacb, do lil
IS unsers herreii gcburte waren zweirhundcrl uude vunf undc sehzig jar, eo deme
luurcslnge vor der lielilmes.
S aus Straßb. St. A. Versohl. Canslei-Oew. Corp. K lad. 16 or. Mft. e. $/§.
594. Prior Nifrid und der ConvetU des Klosters St. Arbogast sowie ieeeen Ver-
mögensterwaller Ilesso ton Krslein Canonieus von St. Thtmas verkaufen ein in der
» St. Stephansparochie zu Straßburg gelegenes Hans dem Straßbnrger St. Käthe-
rinenhlonter für 12 Mark Silber. L'.iG5 Man 4.
Nos Sifridus prior tolus({uc convcntus nionaslerii sancli Arl» .: i-;ti it i- . II -^o
de Erslheini canonieus sancli Thouie yconomus sive gubernnlor lK>i»v>ruiu uuiuium
monaslcrii ejusdeui a venerabili dotuino Weinrico dei grucia Argenliuensi episoopo
» et ipso convenlu conslitutus univcrsis presencium inspectoribus Tolumos ene nolum,
quod, urgenlibus variis debitis, quibus monaslcrium noslrum est ooeratum, per
tnanuni et conscnsum dicli domini nostri opiscopi et de sua aucloritate spedali, qai
etiuni noslrum preposiluram propter nostrum comodutn multiplex, quod ex hoc sperat
(irovenire, ad prcscns in sua tenel [wteslate, domum et arcam ad nostnim moae-
80 steriuni ])erlinenlem, silam in parochia sancli Stephani juxta domum Sivridi cenonid
i'jusdem ecclcsie sancti Stephnni dicli Üranzen el eidem iumcdiate conjunrtam.
priorisse el convcnlui sancte Kalherine pro duodecim marcia argonli vendimus et
rccognoscinuis nos pro liberis et propriis el ab omni ccnsu inmunibu^ vendidi»se,
excoplis duodecim denariis Argenlincnsibus, qui de predicta lantum area annis
» singiilis nbbdtissc el convcnlui sepc diele ccclesic sancli Slephnni sunt prescnl
quus olinm duodecim mnrcns conlilemur nr- r' - reoepisae ac in ulilitaleoi uusin
nionnslerii convcrlissi> nobisquo integre s.i an de eisdem, renunduilee OBoi
juri in predictis domo et area nobis nostroque monaslerio ronpelenli libere et abso-
lulc, rosiguuntes eandcm domum scilicet et aream. et ipsa ad jus et pn^metatem
diclanuu priorisse el convcntus transrerimus pleno jure possidenda ab ipsis de oeleio
»7
450 1265
pacifice et quiete. renunciamus insuper omni juris auxilio canonici et civilis, resli-
tucioni in integrum cunctisque defensionibus et excepcionibus, quibus juvari possemus
contra presens instrumentum sive factum, et nobis nostroque monasterio conpeten-
tibus aut conpelituris in posterum, per quas dictus contractus irrilari posset quoquo
modo vel recindi. in quorum certitudinem est presens littera venerabilis domini 5
episcopi Argentinensis et noslrorum Ressoiiis videlicet yconomi et conventus pre-
scriptorum sigillorum munimine consignata. nos Weinricus dei gracia Argentinensis
episcopus vendicionem predicte aree et domus inedificate factam" priorisse et con-
ventui sancte Katherine in modum prehabitum ex parte Sifridi prioris et conventus
monasterii sancti Arbogasti ad presens carentis preposito, cum ipsam preposituram 10
in nostra teneamus polestate et teuere intendamus, quousque ipsum monasterium
ad fortunam pinguiorem devenerit gravi jam pressum pondere debilorum, necnon
Hessonis canonici sancti Thome yconomi et gubernatoris ibidem a nobis et ipso
conventu constiluli ratam habemus atque firmam. eidemque et singulis suprapositis
circa ipsam venditionem habitis noslram auctoritalera et consensum adhibuisse nos 15
recognoscimus et plenarium adhibemus, sigillum noslrum in liorum evidenciam pre-
sentibus appendi facientes. acta sunt hec anno domini 1265, 4 nonas marcii.
H aus Straßb. Hosp. Ä. Orphelins lad. 35 fasc. 5 or. vib. c. 3 sig. pend.
595. Der päbstliche Caplan Rufin trägt dem Bischof von Straßhurg auf, den
Bürger)i Straßburgs, sobald sie den Kirchen, welche sie in ihrem Kriege mit 20
Bischof Walther beschädigten, hinreichende Genug thuung gegeben haben, Absolution
zu ertheilen. 1265 März 5 Perugia.
Venerabili in Christo patri . . dei gratia episcopo Argentinensi frater Rufinus
domini pape poenitentiarius et capellanus salutem in domino. ex parte universi-
talis civium Argentinensium fuit propositum coram nobis, quod ipsi olim propler 25
guerram, quam habebant contra bone memorie Walterum predecessorem vestrum,
quasdam turres ecclesiarum frangere presumpserunt. super quo supplicari fecerunt
humiliter sibi per sedem apostolicara misericorditer provideri. nos igitur auctoritate
domini pape palernitati vestre committimus, quatinus dictos cives, postquam ecclesiis,
quarum immunitatem violarunt, satisfecerint com petenter, ab excommunicatione, 30
quam propter hoc incurrerunt, juxta formam ecclesie absolvatis ac eisdem propler
hoc injungatis poenitentiam, quam animarum suarum saluti videritis expedire, et
quod in similibus de cetero non excedant. datum Perusii 3 nonas marcii, ponti-
ficatus domini Clementis pape quarti anno primo.
S aus Straßb. St. A. Vord. Dreizehn. Gew. Corp. A lad. 3a or. mh. lit. pat. c. sig. in verso 35
impr. deleto.
Gedruckt aus dem Briefbuch A fol. 269« ibid. bei Schöpflin Als. dipl. I, 453 nr. 633.
a) H factt.
1266 tr.l
596. Meister und Ratk der .Stade SlrnCiliunj beurkunden, daß du Häkiu dt*
terstorhenen Kuno ein Urundstück mit Garten bei St. Jokann belegen <"• TT''--'^'h
Swebelin auf 00 Jahre verlehnt haben. Oft) 5 Märt 23.
Nos (iüUeliiius inaKislc-r, consiilcs et uiiivcrMliis civiuni Ari^'i-nlinensium. notam
& fucimus iiiiiversis lutii iircsentihns quam futuris, Nicoluiiiii, J<>li<inQ«in et Erbooem •
frulrcs iialo.H ({iioudam duiiiiiii (^uionis areatn siiam et orluni altingeotem sikMapod
orliiiii Ilcdewigiä prope sanclum Jobaunem, cui aree Ileinricus dictus Swefaelio
domum inedificavit et inhabitat, cidem Ileinnco ad tcrminum scxagiola annomin
conccssissc ita vidclicct. quod idcm Ileinricus vel sui sucoessores dicUm aream et
10 ortuin a i'estu Jolmiuiis bupli.stu nunc vcnturo ad spacium predictorum aDDornm j«.. »t
possidcanl et annis singulis unam libram denarionun* Argenlinensium et 4 capooea
et unam sporlam pirorum, ai iu orto exc^verint, preratis fratribus Tel eonun
succcssoribus nuinino census sine umni augmenlatione persolvant. quotiens aulem
prcdicla arca tarn ex parte duininorum curic quam ipsius aree posscssorum de ana
iri manu ad nliam fuerit devoluta, rcceplores aree dnbunt crscbalz et omaea tpaios
lleinrici sucoessores recipient aream danles erscbatz. si vero ipaa ans Tendila,
donota, transmuluta vcl quoquo modo fuerit alienata medio tempore, pactum tarnen
prcdicliun ratum permanebil et lirmum. et si : orcs aree edificia sua vendere
vel obligaro volutTint, primo dumino curie e\ l et ei. si competens predom
90 darc voluerit, ossignabunt; sin autcm. etlificia sua vendcnt aliis cum pacto soo,
fraudc et dolo penitus circumscriptis. in cujus rei testimonium presens est littera
ad pelilioneni ])rodictnnim partium sigillo civitatis Argcntinensis consignata. actom
iilnKi iliiinliii IVVi."), fiTi;i -^i tiiikI.i ;inl(> inimiiicinlinncin (Ititriliii, inon«»» iniirlio.
Awt WcudXT toll. aixh. p. llj nr. 1 iiach einem jeUt veriorauH (JhguntL
% 597. Jlitter BurclUrd MwmA«rd terktmft teinen Hof und Oatien m der
Ochsensteiner Oasse zu Straßburg gelegen für 30 Mark Silber «t dem StnIUmrfer
Burger Colin Blantart von Mett. 1265 Man.
Noverint univcrsi prcscncium inspcctores, quod ego Burcardus Mumhart milea
aream meam et ortum mcum attiugcntem rctro versus aquam, que quidem curia et
ȟ ortus sili sunt in civitate Argenlinensi in medio duarum curiarum, qunrtim una
dicitnr des N\ estermannes bot' et altera des wizson Begcrs hof, in vico domini
IkTllioldi do Olisenstein quondum decani Argcntinensis, nomine meo et Uberonim
ac heredum mcorum vondo et vendidi Colino diclo Blanzart de Meti ciri Argenti-
ncnsi, tradidi et trado presnnlibus titulo propriotatis et omni eo<lem jure, quo ego
as et anteccssoros mei ipsam aream et orttuu babcrc consucvimus et baousqoe
babuimus , ab ipso Colino et suis hercdibus quibuscunquc tenendoa paetfioe d
quicte et })erpetuo possidendos pro triginln marcis argenti. quas ab eodem eoofileor
i) yVtnrktr inwü.
452 1265
mihi plenarie persolutas, constituens me et liberos ac heredes meos eidem Colino
suisque successoribus universis warandos in perpetuum aree et orli predictorum
quoad omnem uuiversitatem, pro evictione presenti scripto eisdera me et meos
liberos obligando. ut autem hujusmodi vendilionis coniractus futura semper et
presenti stabilitate fruatur, renuncio tarn ex parte mea quam meorura liberorum s
omni exceptioni et juris auxilio, quo contra predictam venditionem venire possemus,
et specialiler in integrum restitutioni ac omni mihi et predictis meis liberis in
predictis area et orto conpetenli seu conpetiture in posterum actioni, fraude et
dolo penitus circumscriptis. promiserunt eciam Elisabeth uxor mea et fiha mea
Ellina , quam habeo ex priori matrimonio, se vendilionis hujusmodi contractum lo
ratum habituras et firmum, per sacramentum ab eisdem super hoc prestitum
corporale reuunciantes omni juri et actioni eis quoquo modo conpetenti vel conpeti-
ture in area et orto supradictis. in ctijus rei memoriam ac probationem perpetuam
litteras presentes prefato CoHno et suis heredibus trado domini Cunradi Kagonis
canonici Spirensis, domini Wilhelmi Bcgeronis, domini Rüdolfi Ilowemessers et mei I5
sigillorum munimine roboratas. nos Elisabeth conjux et Ellina filia domini Burcardi
Murnhardi militis supradicti confilemur et publice protestamur, consensum nostrum
predicte venditioni plenarie accessisse et super ea firma et rata perpetuo a nobis
habenda prestitisse nos proprium sacramentum. et in horum testimonium sigilla
eorundem videlicet domini Gönradi canonici Spirensis, domini Wilhelmi Begeronis 20
et domini R&dolfi Ilowemessers rogavimus appendi scripto presenti. nos Cünradus
Kago canonicus Spirensis, Wilhelmus miles dictus Begero et Rüdolfus miles dictus
Howemesser confitemur, nos omnibus premissis interfuisse et ad petitionem predic-
tarum personarum, videlicet Burcardi Murnhardi, domine Elisabeth uxoris et Elline
filie sue sigilla nostra presentibus appendisse. actum et datum anno domini 25
1265, mense marlio. .;
B au8 Straßb. Bas.-Ä. H fasc. 1614 or. nib. c. 4 sig. pend. laesia.
598. Wallram von Hohenstein trifft mit dem Francislanerinnenkloster zu
Straßburg über eine Tlieihmg des Oiiterbesitzes seiner Mutter, die mit seiner
Schwester in dies Kloster eingetreten, einen Vergleich. 1265 April 10 Straßburg, ao
Ego Walthramus de Hohenstein filius Rudolphi pie memorie congnomento
Canis notum esse cupio universis tenorem presencium visuris, controversiam, que
inter claustrum sororum de sancto Francisko in Argentina ex parte una et me ex
parte altera vertebatur super bonis omnibus, que mater mea ratione juris heredi-
tarii, quo eisdem successit ex parte patris sui videlicet avi mei Guntheri de 35
Landesberg, dicto claustro contulerat in eodem cum sorore mea Agnele sub
religionis habitu domino servitura , taliler esse decisam , ut idem claustrum de
bonis memoratis bona in Meistershein, in Oslhoven, in Ilerlhenkein et in Phetens-
hein, de quibus in summa centum quarlalia bladi proveniunt annuatim, necnon
et duos agros viniferos in Ilailengenstein et tercium in Ehenhein situm in loco.
1266 468
qiii dicittir (ier&thc, posiddcre libere debeat* impcrpetuum et quiete et cgo ^wtrn
libcris ineis, si ()uos genuero de thoro Icpllimo, reliqua de pn,-«li«(w sila in Inge-
marshciri et ia Krg«;rsliiin cl vineas in Böllicnhein, qiie diele malri mcc simiUler
ex dicli palris sui .siicccssionc hcrediluria proveneruni, possideam alwohile. auodsi
6 mo coritigcril ahsque liberia legiitime procrealiü decedere, omnia ill«. quc, dcot
jnm dixi, mihi dt; honis pn-laxiitis assignala sunt, ad ipstim claustnun integrtliler
(!t libcrc revcrtantur. tiu oulem ti;nii)ore procedcnlo super premiaso facto queeanque
litis occasiü renascatur, cjusdem facti s«'riein ad uiajorem erideodam et rati-
habicioucin pcrpeluoin prcsentibus volui annolari et religiosorum rironun fratris
10 Clonrndi dicli do CelijMjrta provincialis fralrum minonim in Alemannia, domini
Walllicri preposili de Triiilhfiisbcin, abi)ali.ss<! et sororum clauslri prcrati et quatnor
avuuculuriim ineorum de Landeslicrg, Egiolfi scilicet canonici »ancti I'elri Argenti-
nensis, Coiiradi, Giintheri et Wcrnheri mililura sigillis, cum ego non habcretn
proprium, coiisiRnnri, leslibus, qui presentes afTuorunt, cum res hec fieret, similiter
18 aniiülulis. quorutn nomiriu sunt liec : jam diclus ^'allkenu y ■«, duo awm-
culorum inconmi ilgelulpiins videlicel et Wollherus, Symon d. dt, GotTridus
de Stille milites, tres gemiani de Millhelliils Anshelmus. Conradus et Stbebelinus
milites, Reiiimunis, Burcluirdus dicti Scboup et Conradus Wcpphermannus milite«,
AllM«rlus de llerniolshein, Rudolphus de Vegershein niilcs, Heimboldus Jonior.
ao Ilcinricus do Coloiiia cives Argentinenscs et alii quam plures. acta atuit bec
Argenline aiino domini 1205, 4 ydus aprilis.
// aus Stnifsh. Jlosi). A. lii.l, ;>0 fasr. f. or. mb. c. 6 mg. pend. partim Utm*. Guns mtner-
urhrt nur ih.t Sifgtl des Fnw<i.'<k,tiuriin,rineiaU Kmrad ton llimmeUpforten. Am Wimm
(kr SinjilhituiUr iM rin l'irivimmtttreifrn Ufe$tigt, amf dem eine Hamd des IStem
V JiOtrh. tvr:ni hilft hat : der bricf von doia «ftlc. iloz an« «riJünricl rot» hrrn Wal».
rammo selige von Hohinstein.
599. ßischo/- Heinrich von Straßburff b^wrkmdet, daß sein MarsckaU Sberi^i
die Einkünfte ton 5 Pfund Pfenningen an der Straßburger Mikue, die er HtA^
Ton ihm zu Lehen getragen, an den Straßburger Schultheiß NieotiOU Zorn fir
ao 18 Mark Silber verkauft habe. ''">' Iprii 30 Straßburg.
Nos Ilenricus'' dci gratia Argonlinensis episcopus univcrsis et singulis prvaen-
tium inspectoribus volumus esse notum, quod vir bonorabilis Eberhardos maraoalcus *
a) // (IcbMDt. b) / Iloiaricas.
1 Dtnelbt ManeMl Eberhard pirkanft dm Strallbtirttr Bftrftr Uetarich dm B»bMwt« ftr
an 130 Mark SUber einm •'« Strmßbwf btktmm Oartm, dtr tkk mm Herrn SMUMw MmMr hU tm dm
VH.-lhHms llofeum M 8t. Amdrm» MmMU. lta< OtU «m' Am m tMm, wmm «r «mm» OMm» dm
Herrn ir>H ürrMndt, dm Bitekaf» tmd du Domei^iM» mm 8tnMmr§ »mm* dm Htrrm
briefliche XuntimmHMg mm Vtrkmf« beigebmciH habe, tku kaf« er im dm iiMiini drei Mm
Stande tu briiuien und tich m au* $eimer Oefitmgmedtafi tm Umn. IMft aa iem
(Juni 3.V. liegest im Ihpier-Copiatbu<* mm Sl. SKmAeth mt. »Ob i. a»rmßk. Bmp. A.
454 1 265
noster fidelis redditus quinque librarum denariorura Argentinensium, quas in monela
nostra Argeutinensi a nobis ^ nomine feodi hucusque tenuit, per manum et consensum
nostrain Nicoiao diclo Zorn sculleto nostro Argenlinensi juste et racionabililer ven-
didit pro decem et octo marcis argenti ab ipso Nicoiao suisque heredibus masculini
sexus in perpetuum a nobis uoslrisque successoribus nomine feodi possidcndos. nos s
etiam, facta coram nobis predicti feodi resignatione libera a marscaico prcnotato'',
Nicolaum predictum inveslimus et inveslivimus de eodem ipsum mittentes in posses-
sionem ejusdem feodi tanquam fidelem nostre ecclesie corporalcm. ego Eberhardus
marscalcus predictus vendo et vendidisse me confiteor feodum pretactum, sicut
supra "^ est expressum. confiteor etiam me predictum argenlum a Nicoiao antedicto lo
integraliter recepisse, constituens me meosque heredes warandos predicti feodi
memoralo Nicoiao suisque beredibus prenotatis quoad fratres meos Waltherum et
Henricum^ et generaliter "^ omnem universitatem. renuncio quoque omni juri mihi
in prcdicto feodo competenti seu competituro omnibusque exceptionibus seu defen-
sionibus, quibus juvari' possem contra prcsens instrumenlura sive factum, et in 15
horum probationem una cum sigillo venerabilis domini mei episcopi Argentinensis
supradicti sigillum meum presentibus est appensum. actum anno domini 1265,
in vigilia apostolorum Philippi et Jacobi.
B aus Straßb. Bez.-A. G fasc. 891 cop. cha/ii. aec. XVIII, beglaubigt durch den Straßburger
Notar J. D. Lang, 1722 Juni 25. 20
Z coli. Farn. A. des Baron vott Zom-Flobsheim zu Straßburg Papier-Copialbuch fol. 135»
in der Schrift der zweiten HCüfte des 17ten JaJirh.
Gedruckt nach Z bei Schöpflin Als. dipl. I, 453 nr. 634.
600. Bischof Heinrich von Straßburg theilt dem Domdekan mit, daß er auf
Bitten der Bürger das über die Stadt Straßburg verhängte Jnterdict aufgehoben s
habe, und beauftragt ihn, die gottesdienstlichen Verrichtungen wieder aufnehmest zu
lassen. 1265 Juni 23 Wunnenberg.
H[einricus] dei gratia episcopus Argentinensis dileclo consanguineo suo . .
decano ecclesie Argentinensis salulem in domino. scripsimus vobis de relaxalione
interdicti in villa Argenlinensi posili caulione recepta. sed quia cives per priorem 30
fratrum predicatorum litteratorie destinatum bumiliter petierunt suspensionem inter-
dicti prehabiti, nos ipsorum precibus incliuali idem suspendimus interdictum man-
dantes vobis, qualinus divina resumi facialis, quousque post nostrum redilum aliud
vobis duxerimus innueudum. datum in Castro Wunenberc in vigilia beali Jobanuis
baptiste, anno domini 1265. is
S aus Straßb. St. A. Vord. Dreizehn. Gew. Corp. A lad. 3« or. mb. c. sig. pend. laeso.
Gedruckt aus dem Briefbuch A fol. 267» ibid. bei Schöpflin Als. dipl. I, 453 nr. 635.
a) Z om. a nobis. b) Z prenominato. c] Z superius. d) Z Heinricnm. e) Z add. qaoad.
(] B et Z iuvare.
() B et Z juvare
1266 466
fiOl. Das fit. A'alherinenhloster zu Slraßburg tertichUl dem dortigen St.
Stephans klosler (jegenüher auf das Benutiuntjtreckl eine* t»m St. StepJUaukirckkof
führenden Wei/es. l'^fir> Juli.
. . Nos priorisäu cl coiivcntuüi monasU-TÜ sancte Katlicrioe extra muro« dnlttii
s Argüuliuüiisis consluru vulumua univcrsis, quud nuü cuidam vie debile aree DOCtn,
quam a düinina . . abbulissa et conventu sancti Slephani pro duabtu roarcis ArgeiH
litien.sil)UH cuiiparuvimiis, qiiu de cudcin noslra area versus cimitcrium diele ecckai«
saucli Slephuni proteiidilur, reimntiaviinus cl rcnuuciainu.s (ter preaeole« pronil-
tuiiles, qiiud Jutii dicla via raliune prcfute nustre areu nobi.s debila de oetero noo
10 ulcmur uli({uutenu9, cui simpliciler reaunciaviinus, ut e»! prcscriplum. renuulia^'imiis
eliatn omni juris auxilio, rcstilulioui in inlogrum cunclisque dcfensionibus seu acUo-
nihus nohis uc iioslro moiiaslcrio con[)»>lcnlibus scu conpcliluris in poslcrum, quibus
jiivnri ])Uääemus cüulra prcscns inslruinentum sivc facluni. in cujus evidenliain pre-
fate domine . . abbalissu et convcntui bas litleras sigillo noslri convenlus couma-
i& nitas Iradimus luslimoniales. dotum anno domini 1265, mense julii.
B aus Straßb. Bes.-A. H (uc. 8688 or. mb. e. $ig. pmd. tUofto.
602. Paist Clemens JV trägt dem Dekan der /tätigen DrcictHigurUsnircHc :m
Speier auf, die Klage des Slraßburger St. KatierinenUosters. daß ihm ttm den
Straßburger Bürgern die Ansiedlung auf einem innerkalb der Stadt enoorienen
80 Platze verwehrt werde, zu untersuchen. 12G5 November 5 Perugia.
Clemens episcopus servus servorum dei dileclo filio . . decano eoolesie aancte
Trinilalis Spirensis salutem et apuslolicam bcncdiclioncm. sifi^ißcarunl nobis
dilecte in lihrislo filie . . priorissa et sonores monostcrii sanclc Cotorinc exlm maroe
civitatis Argoutinensis ordiuis sancti .\ugustini secundum in^lituta rratrom predica-
as lonim vivcntes, quod, cum domus et officine ipsarum proptcr inundaliones aquaram
minarcntur ruiuam, proptcr quod non poteranl in eodcm monastcrio comode ouauno-
rari, vencrubilis fniler nosler . . episcopus Argentinensis id di' nsiderans
eis Irunst'orcndi so ad quendam iocum, quem in civitalc ipsa j... , — uis lilulo
acquisicranl, cupiluli sui et Ilclferici rectoris parrocbialis ccclcsle, in cujus parrochia
yo locus ipse consislit, ad id accedenle consvnsu, licenliam ordinaria aactorilate ooo-
cossit. verum mugistri, consules et universilas ArgcnliDcnsis , quominos predkle
priorissa et convenlus in loco ipso ccclosiam, domos et offic--- •' * -vessahas
possint coustruor«, contra juslitiam impediro prcsumunl tuhibei . .I>et ope-
rariis, ne ibidem operari presumanl, in diclanim priorisse cl convenlus prejudicium
U5 et gruvamou. quocirca discrclioni lue })er apostolica scripta mandamos, qualious.
vocnlis qiii fucrint cvocandi cl audilis, bino inde proposilis, quod justum fueril
appcUulionc rcmola decernus, faciens quod decrcvcris per ccnsuram ccclesiaslicam
ürmilcr observari. teslcs autom, qui fueriul nominali. si so grolia, odio vel limore
sublraxerint, ccnsura simili appellutione ccssaulc compeUas verilali Iwtimoniuin
40 perbibero. dulutn Perusii nonis uovcmbris, ponlilicalus noslri anno primo.
;/ (IM.4 Stnißh. Hotp. A. Ud. 125 fiuc. M or. m». c Mk jMwi ditf dir
iS66
Jan. SO
456 1265
603. Hudolf von Fleckensfein schließt zwischen der Stadt Straßhur g und dem
Ritler Kallesche mit seinen Söhnen einen bis zur St. Hylarienoctav lanfendeii Waf-
fenstillstand. 12G5 December 31.
Ego R[udolfus] de Fleckenstein notum facio universis, quod inter nniversitatem
civium Argentinensium et . . militem dictum Caltesche et filios suos pacem et 5
treugas stabiles ordinavi usque ad octavam beati Hylarii proxirao venturam dura-
turas promittens, quod, si quid per dictum militem et filios suos contra cives pre-
fatos fuerit medio tempore attemptatum, quod hoc procurabo emendari et emendare
debeo bona fide, ita tarnen, quod ad dictum terminum fidejussores se representent
ad locum Beinlieim more fidejussorio permansuri, quousque de ipsorum dissensione lo
civium cum milile antedicto aliquid boni Herum ordinelur. datum anno domini
1266, feria 5 ante circumcisionem domini.
S aus Straßh. St. A. Verschl. Canzlei-Gew. Corp. K lad. 15 or. mb. c. sig. pend. Von der
Legetide des ziemlich erhaltenen Siegels noch eu erkennen .- S. Ru . . . i de Yleckenstein.
604. Oraf Rudolf von ffahshirg Landgraf des Elsaß legt bei Meister und i5
Rath der Stadt Straßburg für die Sache Konrad Keppi's Fürsprache ein. [1265]
Ortenberg.
Rudolfus comes de Ilabspurg lantgravius Alsatie viris providis et discretis
magistro civium, consulibus et universilati Argentinensi salutem cum sincere dilec-
tionis affectu. veslre universitatis providentiam duximus presentibus rogitandam ao
attentius et monendam, quatenus servo nostro C[onrado] dicto Cheppin nostri amoris
inluitu super questione, que coram vobis est mola sepius, faciatis justitie comple-
mentum taliter ipsum foventes in jure suo, ut nostram sibi intercessionem sentiat
profuisse. datum Ortenberg.
Aus Wencker Call. arch. p. 57 nr. 2 ohtie jede Froveniem- und Zeitangabe. Das Stück ist 25
wohl mit nr. 605 jedoch vor derselben in das Jahr 1265 zu setzen, zumal da andere die
gleiclie Sache berühremk Schreiben nr. 574, 575, 583, 584 in die letzten Monate des
Jalirs 1264 fallen.
605. Graf Rudolf von Habsburg Landgraf des Elsaß verpachtet sich, den
Straßbxirger Bürgern den Schaden zu ersetzen, der ihnen daraus, daß Konrad Keppi 30
von Ottmarsheim das Erbe Egeno's angetreten, erwachsen sollte. 1265.
Nos Rudolfus coraes de Habspurg Alsatie lantgravius universis et singulis pre-
sentium inspectoribus volumus esse notum, quod nos promitlimus et ad id nos
soUempniter obligamus, quod, si cives Argentinenses dilecti nostri ex parte Cunradi
dicti Kepi de Otmarsheim hospitis nam pro eo, quod idem bereditatem suam recepit 35
ex morte Egenonis, aliquod dampnum sustinuerint occasione vexalionis per aliquos,
qui forsitan iu eadcm bereditate assererent jus piuguius se habere, nos eisdem
civibus dampnum hujusmodi tenebimur resarcire et ipsos quoad hoc constituere
1265 - 1266 407
libcros et indcmpncs. in cujus rci (estitnoniutn pretens est cedola ngiSi Doctri muni-
ininc roborala. dalum anno domini 1205.
S au» Straßb. St. A. nri«nmeb A M. 841* mt dtr Uebenckrtft : das dar gtafe «ob
Hnlmpurg ^Inl't h»t, die Ton 8(rasbnrg Ton icluidM aft il«h«id« tob Bfln fItM
wpgi'ii und duz wordi^n iit Cbnrat geutat Kcpi ton OtnwnlMia.
Gedruckt danuich bei Wencker CtM. arch. p. 68 ar. 3.
606. Afd AnseJm und der Content des Klotter» SchMtiaek terltmfen einen
beim Stcinburglhor in Slraßlmrg gelegenen Jlof für 00 Mark Silber an das Johan-
niter hospilal SU Dorlisheim. 1260 Februar 5.
10 Universis Christi lidclibus tarn prcsentibus quam fuluris hujos scripli tospcdo-
ribuä Ansheliiuis divina niiüeraliuuc buniilis abbas et couvculus monasterii in Svar-
^ahe ordiiiis sancti üencdicti Argcntincusis diucesis orationes in Christo dcToUs
cum nolicia subscriptorum. presentis tenorc scripti scirc cupimus uniTeraos. quod
nos, super hoc conmuni (nictatu et provida delibcralionc j)ri!babilis, considcrantM
15 id monuslerio iioslro esse umiiiniodis frucluosuin, curiara nostrain sitam in .Argcn-
tina apud Steininburgctor cum suis attinenciis, cujus proprietas ex donatione Ger-
hard! bone memorie filii quondam Kriderici de Alba dicti Wcstcrman ad monaslo-
riuni noslruin est rncionabililer devoUilii, prout in instrumcntis super hoc confecli»
plenius cuulinutur, de consensu vencrabihs patris et domini nostri . . cpiscopi Argcn-
ao tinensis vendimus et vendidisso nos couiitcmur prescntibus fratri l'hilippo conmen-
dalori in Torülvesheim liospilalis sancti Johannis lerosolomitani nomine ejusdem
hospilaUs pro sexaginta marcis puri et Icgalis argcnti ponderis Argenlioeosis a pre-
dicto hospilali sniicli Juliannis pruprielalis tilulo perjM-luo possidendam, resignatiooe
usut'ruclus in eadem. curia per ,\gnetam reliclam prcdicli üerhardi et Jobanneni
» fralrcm ejusdem Aguelis prius facta, quibus arabobus pro tempore vile soe ejosdan
curie usufruclus debebatur, sicut in ejusdem donationis nobis fade instramenüs
plenius est expressuin. vohumis igilur, ut jam il' ''' ' tres hospitalis prcdictam
curiam in perjM'luum possideanl et de ea pro sue % > libito ordinent et dispo-
nant ac ea utantur et fruantur babeantque pleno proprietalis jure, quod jus in eos
ao presenlibus tolaliter transferimus resignantes omne jus, quod predicto monasterio
noslro in prefid« curia hnclenus conpelebat. c r ctiam, prcdictuin argenlom
nobis iiilogruliler prcscntatum et in nostri ut. monasterii esse conversum,
cousliluonles nos et nostros in dicto monasterio nostro succeasores warando» supra-
dicle curio prenominatis* fralribus hospitalis gcneraliter quoad omnem homioem,
86 ut est juris, rcnunciamus quoquc omni juris auxilio, r- li in integrum cunc-
lisque defeiisionibns seu actionibus nubis ac noslro uki. ^.i.w.i.i...« ^ff^
eonpeliluris in poslerum contra pn-sen» inslnunenlum siv i^rw
auxilio canonici et civilis, juri speciali et conmuni argenti non soluti, non ponderaü,
•] ß prvnotniMti.
458 1266
non recepti, in nostrara utilitatem non conversi et litteris a sede apostolica vel
aliunde inpetratis aut eciam inpetrandis. promitlimus eciam per Stipulationen! sol-
lempnem, nee per nos nee nostros successores litem vel controversiam ipsis fratribus
vel eis, in quos predictam curiam transtulerint, nos moturos nee racione minoris
precii vel qualibet alia cerciorati, predictam curiam majoris precii esse, contra pre- 5
dictam venditionem per nos vel nostros successores aliqua facere vel venire in
judicio vel extra, igitur ut pretacle vendilionis contractus robur perpelue firmitatis
obtineat, presentem litteram sigillis venerabilis patris et domini nostri . . episcopi
Argentinensis, mei etiam abbatis et conventus predicti in Svarzabe procuravimus
conmuniri. nos Heinricus dei gracia episcopus Argentinensis confitemur, predicte lo
curie venditionem de nostra processisse voluntate, eidemque nostram auctoritatem
inpertimur, in evidentiam premissorum sigillum nostrum appendi presentibus
facientes. actum et dalum anno domini 1266, feria 6 proxima post festum puri-
ficationis beate virginis.
B aus Straßb. Bez.-A. H fasc. 1514 or. mb. c. 2 sig. pend. Abgefallen ist das Siegel des 15
Schwareacher Convents.
607. Die Stadt Löwen bezeugt, daß ihre Bürgerin Jicta die bexcegliche Habe
ihres zu Straßburg verstorbnen Gatten Gottfrid Mönch nach Löwener Stadtrecht
von den Bürgern Straßburgs in Anspruch zu nehmen befugt sei. 1266 Februar 23.
Nos . . judex, scabini jurati et communitas opidi Lovaniensis lenore presentium 20
publice prolestamur, in nostro opido jus esse, quod inter duos conjugatos legilimos,
altero decedente, reliquus succedit defuncto in omnibus bonis mobilibus nullaque
fit devolutio liujusmodi bonorum mobilium ad beredes et proximos defuncti. cum
igitur Godefridus dictus Monachus quondam opidanus noster maritus Jute nostre
concivis in civitate Argentinensi sit defunctus, eadem Juta Johannem dictum de 25
Hagartsrode opidanura nostrum latorem presentium ad predicte civitatis Argenti-
nensis communitatem destinandum duxit quitans et absolutos reddens eosdem cives
Argentinenses de omnibus bonis mobilibus in morte predicti mariti sui relictis, que
predicto Jobanni latori presentium ipsius Jute nomine fuerint presentata. et quicquid
ex parte ejusdem Jute eidem nuntio per cives supradictos fuerit assignatum, in per- 30
fecta habetur warandia. in cujus rei testimonium sigillum communitatis nostre ad
preces predicte Jute presentibus est appensum. actum et datum anno 1266, in
vigilia beati Mathie apostoli.
H aus Heidelberg. Univ. Bibl. I nr. 252 or. mb. c. sig. pend. delapso.
Gedruckt darnach i. d. Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrh. XXIV, 191.
1266
608. Friedrich und Eberhard von KUemlurf hnrdUgen Dietrich Urem Wirtk
tu iStraßfnirg für seine Latnpertheimer Oüter i/nriss,; Vorreckte, t'^00 Mit$ SO.
Wir Fridcrich und P^bcrhart die bcrren vod PJlcndotf tönt konl allen deo, die
discn brief gcschcnl oder gehörenl, daz wir Lern Dietriche' unsem warte tod
B Straztiurg dur lieh unde dur gut ime unde sinen erben vur uos und alle unsere
erben soliche gniidi; Iftnl, doz wir von vier unde viercig ackern, die er ieionl het
in den Itannu /i\ Loinperthciin, niemcr dulieinre bände dienst oder bette gencmcn
sulnl noch enwcllcnl, wen als cz von althcr her gcw6nlicb ist za nemenne und als
cz unsere vorderen hanl genummen, und ensulnt in noch sine erben dubeinewis
10 vurhus drciigcti on dcnic vorgonanti-n g(\tc 2& LamptTlheim. wir vurdben uns Ach
gegen iiue unde wellent, duz ez ime noch »inen erben kein scbade si, das wir einen
brief liant von den bürgeren von Strazburg, da ane stat, swas g&tes die bürgere
von Strasburg iemer gec^fenl z& Lampertheim, daz das unser cigin solte sin. das
aber dis stete Idibe, dcnimbc geben wir ime unde sinen erben disen brief Teraigelt
IS mit unsern ingcsigeln zeimc Urkunde. dis biseliacb, do sit unsers berren geborte
warent zwelfiiundert unde seliz unde scbcig jar, an den Italmaliende.
B au» Straßb. liet.-A. 0 tue. 8693 or. wtb. c. hg. pend. latmt.
Oedmekt danach in dar Akatia 1876 8. aS3.
609. J)er StraßburfffT Scholasti<ii>: }hirk>rnrt beurkundet, daß der »b
90 Ueinrich und seine Frau Ida ihr in der Kuiduangatte gtlf"-^»-' TTmu den .!>.', -w-
burger Frautmcerk unter Vorbehalt der lebenslänglichen A tng gegen eimtn
jahrlichen Zins geschenkt haben. i260 April I.
M[arqunrdus] scolasticus Argentincnsis judex fahr''-'- "'<<sdem a rererendo domino
nostro Argcntinensi episcopo dopulatus universis et {iresontium inspedorOHis
» rei gcstc noticiam cum sincera in domino caritate. scirc cupimus universos, qood
Henricus cislarius et lln uxor rjusdom domum ipsorum sitnm in KurdewenregtSM*
prope fonlem in reniedium aninuinim suarum nosln> fnbricc conlulerunl in hoao
modum, quod, quam diu auibo vixcrinl, eandem domum ad usus suos retinebont,
alteru autem ipsorum dcfunclo, rcliquus superalos eandom domum quoad ritam snsm
ao oblinebit et singulis annis in testimonium predicte donationis ad eandem fabricam
in feslo bcati Martini duo denarii pre.seutontur nee eandem draram aliciii licebit .v«<i. u
venderc vel obligare vel etiam quoquam modo exindc mulare. post obitum rero
amborum dicta domus ad prctaclam fabricam libcre rcvertitur proprietatis tTtolo
> E» i«l Dirtriras »nie monailrrinm. wie tr in rinrr l'rlvmdt mm ISfS FiArmu J7 (tote 4 peat
an Mnthie) gemtitnt wird, in dtr thm Eberhard ton t rdi Skmir ttm mtntm tn t.wmtfirtktim
t/flff/rnm Gutem gegen eine ZMtmg mm S Marl ^ >>.■«<. SbrmM. Bei.-A. 0 Cmo. 9M «r. mt.
c. 1> Itig. prtul. toMM.
3 Ver^ StroU. (htm- u, Bätummmm L MtiUitUur S. iOS.
460 1266
possidenda^. si vero ambe persone vel una ipsarum'' pauperlatis erumpna fuerit <=
oppressa, sepe dictam domum vendere polest de liccnlia tarnen et vohmtate eorum,
qui tunc pro tempore fuerint rectores fabrice memorate ; dicta tarnen domus debel
exhiberi dictis rectoribus et, si emere '• noluerint, ipsi llenricus et Ita pro sue volun-
tatis arbitrio vendunt domum memoratam cuicumque voluerint. in cujus rei testi- 5
monium et evideutiara ipsis Renrico et l(e prefatam cedulam uostri sigilli muniminc "
tradidimus roboratam anno domini 1266, feria 5 in pascis, presenlibus domino
E[berbardo] de Entringin rectore ejusdem fabrice, domino Oltone fratre suo canonico
ecclesie Argentinensis, domino Johanne vicario sancti Laurentii, Bertoldo diclo de
Inferno ministeriali nostro, Günrado diclo Oleiman procuratore fabrice predicte et 10
aliis quam pluribus.
F aus Straßb. Frauenh. A. lad. 49 nr. 2 or. mb. c. tig. pend. laeso.
610. Eberhard von Sulz, der ScJwlasticus Markwart und der ArcJndiacon Eber-
hard von Entringen die Leiter des Straßburger Frauenicerks beurkunden, daß der
Schaffner desselben Konrad Oleyman seiner Tochter Anna Güter in Königshof en 15
geschenkt habe, die nach ihrem oder ihrer Kinder Tode an das Frauenwerk fallen
sollen. 1266 April 6.
Nos E[berhardus] de Sultze, Marquardus scolasticus et E[berhardus] de Ent-
ringen arcbidiaconus rectores fabrice Argentinensis universis et singulis presencium
inspectoribus volumus esse notum, quod magisler Gonradus Oleyman appreciator 20
fabrice bona sua infrascripta filie sue Anne de volunlate et consensu nostro contulit
possidenda ita videlicet, quod post obitum ejusdem Anne pretacta bona ad fabricam
libere revertantur. que si pueros progenuerit, ad illos eadem bona pro medietate et
pro tempore vite eorum pertinebunt et altera medictas speclabit ad fabricam supra-
dictam, nuUa ulterius ad liberos talium puerorum progressione in prefatis bonis jure 25
bereditario facienda ; immo post obitum liberorum ipsius Anne hujusmodi bona ad
sepe dictam fabricam integraliter revolvuntur. in cujus rei testimonium sigillis
nostris presenlem cedulam roboramus anno domini 1266, feria 3 post octavam
pasce. [folgt die Specification der in Königshofen gelegenen Güter].
F aus Straßb. Frauenh. A. Papier-Copialbu^h nr. 3 fol. 84b t-on einer Hand des aus- ao
gehenden IMen Jdhrh. eingetragen.
611. Der Straßburger Hofrichter Billung beurhmdet, daß Hedwig von Hoch-
felden die Wittioe Hugo Schnabel' s alle ihre Güter im Bann und Dorf Bossendorf
dem, Straßburger Franciskanerinnenkloster unter gewissen Verpflichtungen für das-
selbe geschenkt habe. 1266 Mai. »
Quia sepe varietas ex mortalium instabilitale resultal, non incaute gesta ipsorum,
ne forsan surrepat oblivio, scripture testimonio confirmantur. novcrint igitur
a) F possidendam. b) F ipsorum. c) F fuerint. d) F enumere. e) F miaime.
1266 ^t^
univprsi, quos iioss«- riicnt oinKjrlunum, (ju<j<1 in pn-sculia mci iJii: . ,:.•
Argcntiticnsis ac uliürum lidc- diguorum quam iiltiriuiu •loiniiia II- ■
fcldeu rclicta Ilugonis qtiondam dicti Snabel du cun.st-usu \)\i-\h) >
Iriidis filic suc ac doinini Anshelmi do Möldensheim inariti ipüiu.^ iiertruäit, aieol
c (iuriiin liltcra prütestatur, otnnia bona el posscssiooes suuh. quus in villa el btooo
iioMsonduri hul)ere dinoücitur, libvro et puro conlulil, donavil et Iradidil pro MÜote ■
animo suo munaslcriü sancli Francisci ordinis sanclc Cläre in Argcnlioa Tolens et
ordinuns, cptod proprielas ipsorutn honorum cedal monasterio ac abbaUaaa auwii
Francisci seu procuratorca numine dicli monaslcrii peosionem viginli quartalium
10 siliginis rclicU; prefatc de honis ipsis, in quibus sibi tantom quoad hoc usumfirnotnm
ipsu rotiuuit, aptid Argentinam vel ilagenuwiutn, ubi magis voluerit, «ingnljf anilit
inter ossumptioncm bealc virginis et ejusdem nalivilatcm persolvanl et sine dampno ^cmi*'
ejus etiam repri:sent<-nl. et, si grandine, exercilu aut alio casu fortoito predicta bona
vastal)utilur aut de])crcanl in tanturn, quod colonis juru pin promisit
i& rclicta prcfata cum buc misericurdilor sc acturam. adjccit tl , ... i,.,^ta, quod
püst obitum ejus dcccni marcc argenli, ubicunque in pioa usus et pro deo et salnle
anime suo darc disposuerit, ab ipsius monasterii obbatissa vcl procuraloribus exsol-
vanlur. nos abbatissa et conventus monasterii sancti Francisci et ego Hedewigis
antcdicti conlitcmur atquc publice protcstamur, universa et singula, qoe prescripU
ao sunt, sie facta esse et ordinata, pruul sunt prelacta, ad que etiam fideliler obaet'
vanda nos presentibus obligamus. in quorum firmitalis evidentiam est presens litlera
de nostra voluntole et jussu conscripta et sigillis curie scilicet Argentinensis et
uostri abl)ntissc vidclicct et conventus sepe dicli consignata, quibus in bao parte
usc sunius et contcntc. acta sunt bec anno domini 1260, mensc mojo, presen-
3S libus Golfrido Krebzcre, Waltbero dicto Ruses, Jobanne Knicba, üolfrido Foltscbc,
Cbunrado de Rodcsbcim, Ilcinrico Gleselin ac Waltbero dicto Scbade civibus Argeo-
linensibus et aliis lidc dignis quam pluribus.
H aut Stmßh. Ho»p. A. docnm. innt. lad. 3 fuc 46 or. ai6. c i **f. pmd. HftfäKm M
da» Sitgtl der Siraßbnrgtr Curie.
ao 612. Bischof Heinrich und Cnstos Konrad von Straßbwrff bettÜiftn die Ver-
pigungen. welch« Otto Pfarrer von St. Martin tu tStraßbnrg iber die von iAm emf
dem St. Martinskirchhofe erbaut« Capelle getroffen hat. 1266 Juni 9.
II[einricus] dei gratia cpiscopus et C|onradus| custos ArgentinensiB omnilnis
prescntis pagino iuspcctoribus noticiam subscriplorum. licet olim, aocedente ooo-
ijB sensu et voluntntc bone memoric W[nltberi] dei gratia episcopi et capituli '
nensis et nosiro. Otto plobanus ccclesic sancli Martini Argüntinensta in
ejusd»'in ocdi'sie oapellam conslruxerit et dotavorit bonis propriis, scilicel
quartalium redditibus in banno Trubtersbeim silis, et conferro debeat ip-
succi'ssures ydonco sacerdoti, qui cotlidio missam colobrel in eadem et inlrrsit
40 matutiuis vi vos|)oris tu ecclesia momoratn, pruul in littehs anlea super hoc coo-
feetis pleniu^i o<'>ii;n.<tiir <|iiin lamon diolus plolmuus volms paroen Borchardo pfv>
462 12 6 6
bendario sancti Thome Argenlinensi suo clerico, cui dictam capellam contulit et
providit de eadem, molus ejus meritis et probitatc, ne iutersit matutinis et vesperis
in ecclesia sancti Martini predicta, cum ipsum in ecclesia sancti Thome dictis horis
oporteat interesse, ipsius capelle proventus in reddilibus triginta solidorum Argenti-
nensium et quatuor caponum proventibus de duabus areis juxta sanctum Marlinum 5
sitis inter fabros augmentavit tali mediante condicione, quod, ipso 'Qnircliardo cedente
vel decedente, idem Qilo vel alter, qui pro tempore dicte ecclesia sancti Martini
plebanus extiterit, ipsam capellam nulli alii conferat nisi ydoneo sacerdoti, qui
cottidie in ea missam celebret et intersit matutinis et vesperis in ecclesia sancti
Martini antedicta, alioquin si dictus plebanus vel alter, qui pro tempore rector lo
ecclesie fuerit antedicte, per octo dies in collacione ipsius capelle, quemadmodum est
prehabitum, negligens extiterit vel aliqua fecerit contra premissa quoquo modo,
extunc coUacio ipsius capelle ad tbesaurarium ecclesie majoris Argentinensis devol-
vatur, qui ipsam conferat ydoneo sacerdoti, qui ibidem celebret cottidie missam et
in ipsa ecclesia sancti Martini intersit horis antedictis, et nichilominus propter negli- 15
gentiam ipsius plebani predicti triginla solidorum et quatuor caponum redditus jure
proprio Iranseant ad heredes Oltonis plebani prenotati, — rector eciam capelle predicte
de reddilibus predictis singulis noclibus ministrabil lumen capelle prenotate, — nos
vero obtentu ipsius Qitonis plebani coUacionem ipsi Burchardo factam per eum et
ordinacionem prescriptam per omnia ratam habemus et acceptam ipsamque presen- ao
tibus approbamus. et in evidenciam premissorum, ut perpetuum robur obtineant
firmitatis, sigilla nostra et sigillum dicti Odonis plebani presenlibus sunt
appensa. actum et datum anno domini 126G, 5 idus junii.
B aus Straßb. Bez.-A. G fasc. 3681 or. mh. c. sig. pend. laeso. Vmi der Legende zu erkennen
S. Otonis schola[stici] Honong[ensis]. Abgefallen sind die Siegel des Bischofs und des 25
Gustos.
613. Adelheid die Wittwe Rudolfs des Schultheißen in Meistratzheim schenht
dem Straßhirger Frauenkloster St. Nicolaus zu den Hunden Aecker im Bann von
Ergersheim. 1266 Juni 14.
Noverint universi tam presentes quam posteri, quod ego Adelheidis relicta 30
Rudolf! quondam sculteli in Meistersheim volens mee in hoc consulere et proprie
providere saluti universa bona mea infra notata, vidclicet agros frugiferos proprios
et hereditarios, quos habeo in banno Erngersheim, insuper terciam partem de quinto
dimidio agro, quos quidem agros decem scihcet habeo communes cum heredibus
marili mei predicti, monasterio sancti Nicolai extra muros Argenlinenses diclo ad k
Canes pure et simpliciter propter deum in remedium anime mee confero liberaliter
et assigno, jus et dominium, quod habeo in predictis bonis, in prefati monasterii
. . priorissam et conventum et earum successores totaliter transferendo. ut autem
hujusmodi donatio robur peq)elue firmitatis oblineat, renuncio omni juris auxilio
canonici et civilis et generaliler omnibus defensionibus seu exceptionibus, per quas 40
hujusmodi donationem contingere posset ad presens et in posterum per me vel
1206 463
quetncunquo alium mco uomiitc rcvocari, 8i{|plla curie ArgeoltDeosts et cirilalis
ArKi'iitinniisis prescnti scripto prcxuirans appcndi in tesUmonium premiasoram. oos
13iliiiii({ii.s jii(li;x, Ui'ilintts Uipclitius niiif^sler et comuIcü ArgRntioenies antedicti d«
cuitsensu rüiuiiiuui et ad pelicionum prüdicluruia purcimn coiililemor predtcU figUla
8 DOS preseutil)us appendi»»e. {folgt die SpcQißcation der CHUer], acluin et datiun
anno duinini 12<«), feria 2 pusl üamabc, presenlibus domino Rcinboldo Juniore,
domino Sponderone rnaf^stris, Wallhcro fratre domini Goz^ ' ''irtungo in aqua,
Uiidt'gero de llilnsvelt, lli;iurico de Acho, Wiilllifm Iliiucz, : uo d« ITnrnherc,
Ilcinrico Marsilio et aliis pluribus".
"> S aiU Straßb. St. Ä. lad. l. Nicolai in undiii K or. m/j. <■. 3 aitf. firmt. JeLtpaU.
614. liischof ITeinrich von Speier verheißt Allen, welche den B(M dti Strmß'
hurger Äugustinerklosters untersliitzen toerden, Ablaß. 1260 Juli t Strtßbmrg.
II[einricu3| dei gratia Spircuäis episcopus ' imperialis aule canoellaritts univerats
prcsens scriptum visuris salulem in domino. oiKirtet exlremum diem jodicii miae*
15 ricordic operibus prevcnire, quoniam, qui non scminaverit in estatc, non gaudi-t)it
in messe, cum igilur dilecti fllii noslri frutrea bcremitarum ordinis sanctt Aogostini
domum du nuvu recoptTint aput Argcnlinam, ad cujuä consummaliooem proprie
ipsis non sutHciunt facultales, binc est quod curum paupcrtati conpalientes omntbus,
qui eis manum porrexcriut adjutricem, de dei omnipolenlis misericordia condsi qua-
80 draginla dies de injuucla sibi pcuitenlia et annum vcnialium miscricorditer rclaxa-
mus. dalum Argentino anno domini 12(>(i, in octava saocli Jobannis baplislc*.
T au» Straßb. Thom. A. Angustiner Ud. 10 or. mb. e. aig. pemi.
615. Bischof Heinrich ton Slraßbiirg beurhuniht tlm :iri<c^i'-it WnlthT ron
Qeroldseck mit seinen Verwandten und der Stadt Striiijiiurg ii.i' .'.■■ i /!'■ ''■<■■■■•
X nassen geschlossenen Frieden. I2f>ß Juli 23 Knppel am Rhein.
In nauioii do/. nuIIits iiiul«' ui /. .-.uii. ,-. .im., .nv. n. i..^. «.i llrinrirl»
von golles gnaden der biscbof von Struzburg lüul kunt <i. >. die dis. :: ; r. i
gesebont oder gehörenl, doz wir ein stete s&ne hant gemabt xwischen w.,-- r: '■
ueven bcrn Waitberc demo berren von Gerollsecke unde sime sune hern Heinriebe
»0 unde sins suns Winden bern Ilormnnncs unde des kinden von Tiersberc sins
vellereii'' miil allen irn bi'lfei.Mi uiiil iiii rriiin.I.'ii i-iiwile und unscrcn liurcoron von
•} D*r Sekimß ro» prr «•• (M«r mim, *ttr flmtlttitifm Bmti
b) S mitdtrkoU kioilun.
1 Cfr. nr. 694 mot. 1.
K < Eilte rniMuu pMcMMlMMi* ImMgiHS /Ar di« amßbmfir AupuUmer trUM SräKittlttf Wmttr
VON ;Vai'i«« /?fi7 JM 10. Slraßb. Tkam. A. Knftmixnvr Ud. 10 or. ■•6. r. »i§ pemA.
464 1266
Strazhurg gemeinliche und unserme neven den bischove von Basile, graven R&dolfe
von IlabsLurg, graven Golfride von Habsburg, graven Cünrate von Fribnrg und
hern Ottun von Obsenstein, bcrn Burcarle von Hohenslein, hern Wallhere von
Gyrbaden und allen irn belferen, die bi in in diseme urliuge warnt, andersite umbe
das urliuge unde die gevöhte, die da was zwiscbent deme von Gerollsecke unde s
sinen kinden unde sins sunes kinden unde sins vetteren kinden unde den meister
unde deme rate unde den bürgeren von Strazburg algemeine, diu süne het gesworn
stete zu babenne her Waltber von Geroltsecke unde her Heinrich sin sun unde
Heinrich hern Hermannes sun vur sich unde vur hern Hermannes kinl unde vur
sins vetteren kint dez von Tiersberc unde vur den marcgraven von Hahcberc unde lo
vur den von Wolfliabe unde vur Heissun von Osenberc, Heinrichen von Racen-
husen unde Hugen unde Rudolfen sine sune unde vur alle ir friunt und alle ir
belfere, so het andersite gesworn Rülin Ripelin der meister, Rudolf von Vegersheim,
Reinbolt der Liebencellere, Burcart und öch Burcart die Spendere, Gozelin von sant
Thomane, Niclawus der Zorn, Rülenderlin, Walllier von Lampertheim und ir ersamen 15
bürgere wol viercig vur sich unde vur die slat gemeine und alle ir belfere dise
selbe süne stete zu babenne. und ist bedentalb gesworn ans allen argenlist. sie
gent öch bedentalb widere alle die gevangen, die der von Geroltsecke unde die
bürgere von Strazburg inne betten, sie liant sich öch vercigen bedentalb alles dez
schaden, der in diseme urliuge geschehen ist, swie er bischehen ist. ich Walther ao
von Geroltsecke unde Heinrich sin sun und ich Heinrich sins sunes sun hern Her-
mannes vurjehen allez dez, das davor an disen brieve geschriben slat, vur uns und
unsers sunes kinder und unsers vetlers kind von Tiersberc stete zu babenne bi
geswomem eide. dezselben vurjehen öch wir Rülin Ripelin der meister unde die
andern, die davor geschriben stant, stete zu babenne bi geswomem eide. daz dis 25
stete blibe, derumbe geben wir bischof Heinrich von Strazburg unde wir Berlholt
der abbel von Morbach und ich Otto der grave von Eberstein und ich Berlholt der
tümprobist von Strazburg und ich Eberhart von Sülze der chorbischof und ich
Walther von Geroltsecke und ich Heinrich sin sun und ich Heinrich von Liehlen-
berc der vüt zu Strazburg unser ingesigele an disen brief zeime Urkunde. dise 30
süne geschach zu Cappelle an deme Rine an deme frietage vor sanle Jacobistage
zu gegenwartiu der vorgenanlen herren und andern gnügen von goltes geburte
tusent jar zweihundert und sehz unde sehcig jar.
S aus Straßh. St. A. Vord. Dreizehn. Gew. Corp. A lad. 3a »r. mb. c. 3 sig. pend. Chit
erhalten ist das rothe, kreisrunde Beitersiegel Heinrichs von Lichtenberg, zerbroclien das 35
grüne, ovale Siegel Eberhards von Sulz. IHe übrigen Siegel sind abgefallen.
Gedruckt aus dem Briefbuch A fol. 217» ibid. bei Wencker Ajipar. et instr. archiv. p. 174
nr. 15 = Lünig XVII, 875 nr. 24 = Trouillat Man. de Bäte II, 163 nr. 131; Schöpflin
Als. dipl. I, 454 nr. 637.
8TADTRF.C1ITK.
616. Erstes Slraßburger Stadtrecht, [nach IlifO].
\1\ Ad rurmaiii uliarum civitutiini in eo honore condila est Argenlioa*. ul^
omni» iiuiiio lain cxlranens quam iiidigcna pacem in ea omni tempore cl ab Omni-
bus" halteal. [Ü] si quis foris peccaveril et ob culpe melum in cam fugerit,
ri securus in ea mancat. nuUus violeiiter in eum manum mittat ; obediens tarnen et
paralns ad justiciam '' oxistat. |.V| nemo predam aul " furtum in eam inducat vcl
conservare aiideul nisi reddilurus rationcm omni qucrenti. [4\ nullus captivum
introducat ' , nisi presentel eum causidico vel judici ', qui ad justiciam ipsum ** con-
servet.
III 15] Omnes' magistniltis hnjus civitatis ad cpiscopi spectanl polcslatem ita,
quod vel ipscmet eos instituct vel illi', quos ipse statuit. majores enim^ ordina-
hunl minores, proul sibi subjecti sunt. |6'J nuUi autem episcopus officium publi-
cum comigiltcre dcbet, nisi qui sit de familia ccclesie sue. [7] qualuor autem
officiatos', in quibus urbis gubcmatio consistit, episcopus manu sua invcsUt, scUi-
\'> cel scultetum, burcgravium ", thelonearium et monete magistrum.
De sculteto, qui et causidicus dicitur, primum exequimur".
1^] Causidici jus est" duas sub se ordinäre pcrsonas vicarias. quasc judices
appcllare soleti, adco boneslas, quod burgcnscs cum honore suo ooram eis in
Judicio Stare valeant. [9] item ad causidicum ' peiiinet statuere tres peraooas,
»1 quus" heymbiirgen' dicimus , unum in iuteriori scilicct vetcri urbe et dnos in
cxteriori, et custodem cippi sivc carceris, in quo rei custodiuntur.
Ilec autem singulorum sunt officia :
\lff\ Causidicus" Judieahit pro furto. pro frevela, pro geltscbulda in nmn«>s
civos urbis et in omnes ingrcdieutes '^ eam de epist^opatu isto", niM ralinnalnl.m '
•i:, opponuut exceptionem, prcter minisleriales ccclesie > et eos, qui sunt de familia
■J jt hac civita« tJJ. «l ul Ubm lit b] S ita qood. r} 8 Mi. M »b aarihw. i] S ,
•) S T«l. f) 5 intM docai. g) S «m. v«l Judid. b) 8 «wb. q 8 iiimwmii J) « mi. SU.
k) S civiuin. 1} S oSei«. m) 8 i»tUl Uttggnrfmm fr tettmmä. ■} 8 mt, 4»— <
o) 8 «Jim tat. p) S t|ui. <)) ^ •pp*l>*B>"'- f) ^ M«iMHi. •) 8fmmm ftot. I) 91
•M bwgtBMt. n) 5 »culUUM. T) S »44. Ib. w) 5 •■. d» — M». s) 8
j) S MM. «celMi«.
W
468
episcopi et qui ab ipso sunt officiati. [II] habet autem polestatem cogendi et
constringendi judicalos, quam " vocant bannum, non ab episcopo sed ab advocato.
illam enim poteslatem , que spectat ^ ad sanguinis effusionem suspendendorum ,
decollandorum, truncandorum et bujusmodi pro qualitate delictorum <=, ecclesiastica
persona nee habere nee dare debet. unde, poslquam episcopus advocatum posuerit, s
imperator ei bannum, id est gladii vindictam in liujusmodi dampnandos et omnem
polestatem stringendi, tribuit '^. [12] haue igitur « cum non liabeat nisi ex gralia
advocatie, justum est, ut nuUa ratione eam ' neget s causidico, theloueario, monete
magislro'', quoscunque statuerit' episcopus, de quo tenet advocatiam. [13] in
hanc igitur civitatem judicandi potestatem nemo habet nisiJ imperator vel episcopus lo
vel qui de ipso'' habent.
[14] Judicum, quos causidicus sub se habet, potestas judicandi non est in furta
vel frevelas' sed tantummodo in geltschuldas ™. [15] locus autem judiciorum"
est in foro juxta sanctum Martinum '. ideoque nullus, de quo fit querimonia,
vocandus est in domum causidici ° vel judicis '' sed tantum ad locum predictum i lä
publicum. [16] si tarnen aliquos vocaverint in domos suas judices sive causi-
dicus ' illique non venerint, non ideo culpabiles erunl alicujus compositionis.
[17] Officium cuslodis cippi sive carceris est, omnes custodie sue commissos
diligenter servare. [18] quodsi aliquem perdiderit, vicem ejus culpe subibit ^, nisi
violenter ei ablatus fuerit. [19] ejus etiam officium est, ad suspendium' damp- 20
natos ad patibulum educere", oculos dampnati panno preligare, patibulum erigere,
scalam apponere, usque ad scalam reum applicare. tum demum assumet eum vica-
rius advocati et laqueo coUo innexo illum suspendet. [20] si vero non fuerit
presens vicarius advocati, servabitur reus in custodia, quousque causidicus causam
hanc referat ad episcopum. [21] item, si quis dampnationem peius et pih acce- 25
perit, hanc penam cipparius infliget. [22] si quis vero dampnatus fugrit mapu,
idem ^ cipparius tenebit bartam , vicarius advocati librabit malleum Ugneum et
amputabit manum. [23] idem advocati vicarius eruet oculos, truncabit testiculos,
decollabit et ceteras penas omnes exequetur pro varietate criminum ^'. [24] est
item cypparii officium, ut ita sit obediens theloneario et monetario sicut causi- 30
dico. [25] pulsatos etiam coram causidico vel judicibus vocare debet ad Judicium.
[26] Est autem iste modus vocationis : nominabit hominem pulsantem intima-
bitque adversario suo, quod pulsatus sit, vel viva voce presenti, ubicumque ei
occurrerit, vel ad domum illius '^ nunciabit primo, secundo, tercio ad inducias noctis
unius. [27] si, facta una vocatione vel secunda vel lercia, non venerit et nuntius 35
a) S quod. b] S illa vero potestas spectat. c) S add. quam, d) S dare debet add. quod autem
modo non est consuetum. e) S autem. f) S nuUam rationem. g) S add. coram. h) S mone-
tario. i) S add. dominus. j) S add. vel. k) S episcopo. 1) S frevelam. m) geltscbulda.
n) 8 judicii. o) 8 scuUeli. p) 8 om. vel judicis. q) prefatum. r) S scultetus. s) 8 subdit.
t) 8 suspendendum. u) S ducere. v) 8 om. idem. w) S variacione civium. x) 8 ejus. 40
1 Vergl. Straßb. Gassen- u. Häusernamen i. Mittelalter S. 128.
jiiduis jtrolmvcnl itrcia tiiuiui. qii«xl In-n illas • vcxuitioue« vel Hallein |)riinam or»«
ud US U-vvtH., illr judici ciHDpotn;! trigintu holidu««. [S^H\ vocatiM autcm ad judi-
ciutn teiniiorc priuic He presentarc dcbet ft, quam diu judex scdcbil in Judicio,
liiiii diu pulsnturetn cxpeclabil nut licenlia judicis recedet. non autetn ideo debet ei
n iicgure licciiliutn alicuudi, si pctii-ril. quodsi Judex appellaverit eum, quod ooosÜluto
lempürc iiüii vciierit, illo jurnhil, sc ibi fuitise, aut coni|)onet ei.
[V.V] Causidicus vcl jud(;x nihil Judicare deltcl, iii.si quod coram ipso ddalatn
i'iierit. qui '' si cunvictus fucril sine judiciario ordinc et juslo Judicio aliquid feciMe.
de jure pcrdet oflicium suum. [30] civein in procinctu ilineris existentem seilioet
H) Jiiiu iinvim itignulienlcm aut oquum vel currum aacendentem nullus ooocinan
.suuruiu ]ier (iiuTiniüiiiaiii impcdire detK-t. sed quia adeo ae neglexit, qood eeoiaiB
suam in illum arliculum dislulit, Juslum est, ut, quicquid advcrsus illum habet,
usquo ad rcditum ejus*' diflcrat. |.V/| si quis conciveoi suum pulsaveht extra
civitalcin conim filio Judicc, pro liac culpa debel com]>onerc et** judici civitatis et
15 ci ", qufn» pulsavit, danipnuniquc illi rchliluerc ', quod ex qu*"-' ■•-' '■■•"■ acce-
pcril •!. |^;^| nulli solvenda est composilio, nisi cui facta est ci,. -^ om-
nis autem composilio, quc '■ pro frevela fit, ascendit ad Iriginta solidos. compositio.
quo fit pro gollsehiildu, pulsaloris ' est illiu.s missclat, qui pulsatiis est. judicis i
vero est tcrtia pars illius missetat. \'il\ si q-- ' . rit compoeiliooem ^ jodict. el
jo pulsalori illainqiic ad certas' inducias non p< i i, si causa usque ad finem
rationabilitcr fucril pcrducla'", scrvandus est in publica custodia, quousque reddal
primo " pulsatori suam compositioncm dcindc Judici ". [35] si quis alium fuerit
injiirialus verln) vel facto in populo, si ambo volunt stare ad Judicium populi.
judex >' (lolonninabil secundum Judicium et dictum populi. si aulero, pulsatusi sim-
■Ä i)lici SU« asscrtionc sc ' expurgabit vel cum ille convincere polerit • duello. [36] si
quis concivem suum sine judice vel nuncio Judicis infra septa domns sue vel alhi
sui temere ' invaseril, compouet Judici triginta solidos pro frevela. Uli, quem
invasit, componct suam missetat triplicntam. |.97| in omnes curia» fratrum de
clauslris vel ministeriulium, in quibus i])»! corporaliter non habitaverint, jus habet
'M scultctus " vel Judex vocandi ad Judiciuvi et cogendi inhabitatorem. [3N[ simililer
et " ministros fratrum de quocunque claustro jus habet * judicandi de ipsis, scilicet
in causis pcrlinonlibus ad nicrcaluram, si volunt esse mercatores. [39] ■
cunquo intravcril civitatcm debilor exislens alicujus hominis, si pulsatus fun .
coram Judice, canouicus vcl miuistcrialis, in cujus domum ille forte hospes iotraTil '.
■X, presentabil eum sculteto *■ ad justiciam. quod »«i non fecerit, pro illo re^wodere
teiiclur '•''. [40] omiiium cump^silionum factarum pro furto et pro frevela due partes
sunt cuusidici, Icrcia advocaii. in quibus talis est servanda di.sl!'>'->"> si compositio
facta fuerit advocalo, ejus est dividere sibi terciam {Nirlcm <'<' , o daas. ipse
enim accipiet compsitionem sibi factam et , quamcunque summam in accipieoda
■) S UUa. b) S qwa. c) S mom. d) 8 m». •!. ... I) 8
g) S iccopit. h) S «M. DOB. i} 5 paiMlori. |} 8 jaJki k} 8 qiw|iwI. I) 5
m) S pradurU. n) 8 m. priao. o) S ^^ Jodid MW. p] 5 «tf. UM. ^ 8
r] 8 vm. M. (} 8 ToliMrit t) S tooMmi«. a) 8 ttmUiev». r) 8 tU. im. i) 8
Ueet - inUtTcrit. m) S awaMiw. b^ 8 liilifr. m) 8 •■
470
composilioue ipse formaverit sive parvain sive magnam, illam causidicus nee rainuere
nee augere debebit " sed ratam habebit. [41] e contrario, si facta fuerit compositio
ipsi causidico, ejus erit jus accipere duas partes et terciam advocato dare. et simi-
liter , quamcunque corapositionis ipse summam formaverit , advocatus non cassa-
bit. [42] advocatus autem non debel judicare nisi in palacio episcopi. quodsi in 5
dornuin suam aliquem vocaverit, ille, qui *> non venerit, non ideo quicquam ei
componet. [43] mortuo vero " advocato vel vacante advocatia quocunque modo,
episcopus nullum advocatum ponere debel sine electione et consensu canonicorum,
ministerialium et burgensium.
[44] Ad officium burcgravii pertinet ponere magistros omnium officiorum fere lo
in urbe, scilicet sellariorum, pellificum, cyrothecariorum, sutorum, fabrorum, molen-
dinariorum et eorum, qui faciunt vasa vinaria et picarios*^, et qui purgant gladios,
et qui vendunt poma, et cauponum. et de eisdem habet potestatem judicandi, si
quid deliquerint in officiis suis. [45] locus autem judicationis " et emendationis
eorum est in palacio episcopi. [46] si qui vero predictorum inobedientes facti ' 15
fuerint burcgravio, ipse causam defert ad episcopum. [47] item ad jus burc-
gravii spectat 8 quedam thelonea accipere, ut gladiorum, qui *> vaginis inclusi
portantur in foro venales. aliorum autem, qui in navibus de Colonia vel unde-
cunque portantur, tlieloneum accipiet tlielonearius. [48] item olei, nucum, pomo-
rum, undecunque adducta fuerint et vendita pro nummis, tlieloneum accipiet 20
burcgravius. si vero pro sale vel vino vel frumento vel quocunque alio precio
vendita fuerint, theloneum dividet burcgravius cum theloneario.
[49] Preter predicta omnia thelonea alia pertinent ad officium Ihelonearii. que
tamen fiunt ' diverso modo. [50] si quis de navi una in alteram navim merca-
turas suas transposuerit, de utraque navi dabit quatuor denarios. [51] quicunque 25
mercator transierit in hanc civilatem cum soumis suis, si nichil vendiderit vel
emerit, nullum theloneum dabit. [52] quicunque de famiha ecclesie hujus vir
vel mulier vendiderit in hac civitate res J , quas vel '' manibus suis fecerit, vel que
creverint ei, non dabit theloneum. et si ' quid emerit ad opus suum, quod gracia
lucri vendere noluerit, similiter ™ theloneum non dabit. si quis tamen " imposuerit ao
ei, quod res vendite sibi non creverint, ab ipso facte non fuerint, vel causa lucri
emerit, simphci manu sua se expurgabit. [53] si quis emerit vel vendiderit citra
quinque solidos, theloneum non dabit. [54] de quinque solidis nummum" dabit,
de talento quatuor, de equo quatuor, de mulo quatuor, de asino dena-
rium. P [55] theloneum de carbonibus et <• de canapo thelonearius non accipit, 35
quod episcopi hucusque sumpserunt "^ , sicut et bannum de® vino et panes, qui
dicuntur bernbrot^', obtinuerunt. [5G] ad officium" thelonearii pertinet omnes
a] iS debet. b] S illeque. c} 8 om. vero. d) S moleadinariorum et cupariorum et qui faciunt
boccharos. e) S indicationis. f) S om. facti. g) S spectant. h) S add. in. i) S fuerint.
j) S add. suas. k) S om. vel. 1) S om. si. m) S om. similiter. n) S autem. o) S add. unum. 40
p) 8 add. unum. q) 8 om. et. r) 8 add. de consuetudine cum non de jure. s) 8 in.
t] 8 berbrot. u) 8 add. quoque.
1 Von dem mittelhocMeutscJien stf. bern = Steuer abgekitet, eine Abgabe in Brot.
471
mensurafl minnlas sive fip-aiKlf.s iti Hak-, in' viiio, oleo. fmmeoto • maigislro
caupüiiurii furmatas igiiilo f'crru cutileriarc. <;t euü iiuUi deliel ■> oonoedere nisi fttmo
concivi H11Ü 0(1 utiiain vini vel ({tiarlali; '^ fruinunti el in hujumnodi panris et noe
preliu'. [■'>7| has lamen quicunque civiiiin voluerit od Opas säum* habere, licet
n ei itu, quüd ex thelonearii conscioiicia el ]M;r ipsum »ignate' sinl*, sieat etiam^
licet uiiicuique hurKcnsium poiulera lihraniin in domo mia propria' habere, tta
taiiieii, ({Uüd a iriüiiclario sinl Curinala. [.0^| est item ofliciuiii tbeloocarii omiias
puntes de nova urtK;, quütqiiol rucrinl necessarii, el burcgraTÜ omoea de veleri'
construere ila firmos, qiiod cum plausiris cl jumenlis suis quilibet'' aecore poaail
10 IranHire. ipiodsi <'x velustalc vcl nimia attritione vel quacunque debflilate ponthtm
uliquis dainpnum accepil ' . tlielonrariiis aiit'" lnirruraviiis sitit'uli in suis OOgenlur
de jure resliluere.
Sequilur de ofTicio monelarii '.
[fiff] Ilic ex jure polcstalein liattel judicundi in faLsam tnonelam el in ipaoa"
IS falsarios tain " in civitate quam >' exlra per lotum cpiscopatum sine omni judioiin
conlradictionc. \0(l\ uhicunquei inveneril falsarium in toto epiacopalu. addooet
eum in civitalem cl secundum Judicium civilalis judicabil '. |67] debct aulem
monela esse in eo pondere, quod viginti solidi facianl marcam, qui denarii dicin t :r
pfundig", el hoc slabilis el perpelua ' currere deljcl in hoc" episco|)atu, nisi IwrUr
DO lalsalu fucril. lunc ^ eniin per concilium sapicnlum mulabilur '^ secundum aliam
formam, non secundum pondus. ('><^| locus aulem perculiende monete est Juxla
piscatorcs " ^. in una aulem domo percutiendi sunl denarii, ul omnes inrioem opera
nianuimi suanun videanl. \0.1\ nullus faccre denarios' debel, nisi qui sil de
(ainilia Inijus ecclesio. \(i4\ in loco, ubi cambitores sedenl. nullus alius homo
an argentuni emcre debel nisi soli "" denariorum percussores. alibi per lolam civitaleni
emanl el vendanl argenlum quicunque volunl, nisi '*'> propler novam monelam inier-
diclum fuerit. |6'ö] quando nova monela perculilur el velus inlerdicilur. a die
inlerdicliüuis nunciabunlur lerne qualuordecim dierum inducie, scilioel sex sepÜ-
mane, in ({uihus niüiit-lariuM, quemcunque ''■' vulueril, potesl im]>eterc, quod interdictam
•M monelam acceperil. quodsi illc ncgare volueril, cum sepliuia manu jurabil aa non
fecisse, alioquiu componel monelario sexaginla solidos. [fi6\ tinilis sex aepttmanis.
nulluni iniiHilere debel, nisi quem videril accip«'re iulerdiclam monelam. [67] n
videril, accipiel denaritiiTi. ducel cnm in iihliciiitn ibique ipsnm pulsabit. el ai ille
•) S »m. in. b) 8 aJJ. tio« prwao. c) H quaUUMB. d) fl mb. «t «m pMt*. •) 8 mm. mmm
ao »ä4. M*. I) 8 tigMiM. gj 5 •« •—■ h) S 0m. ikal ««Im. i) 8 pNfMm. ])«««. «W.
k) 8 <|uU<]n«. 1) 8 »^«iMrit. tu) 8 ▼•!. n) S iaprobos. o) S»m. tarn, p) tf «L ü B mM.
•ttUm. r) S jBdlMbitar. •) S pImmUh. l) S Imm «UbiW M pwpMM. •) Sim. t)8tmttmm.
i) 8 mU. Md. y) 8 •$% mttimmm hnm prop« «ii«* UiiiiBM wiiMumi. t) 8 d«MhM
m) S «olum. hb) 8 U4. gwMnUtar. ee) 8
Kl
1 Monr ,n ,1fr ZtiMtr. f. 0«M*. H. Obttrk. II, 39S h. Utfd im dm D. SL Okrtm. IX^ tat mmi
!>nr >H(/rH, tluß IN dmm Abtdkmtt« «A#r d«t Mniutrrtfkt ältm iMif j^nfrr* ,
(irßo.i.ifH .«iW. Ihnen ir«W<T.»;>rifA< //umiMcr AmWm itommtiqut* ntr ' ' tit f
'J Vcrgi. SIraßh. OiiHstH- m. llitniterHamen i. MittrMirr *>' >l '•
472
negaverit, cum honestis tribus personis convincet cum, quod acceperit. et » convictus
sexaginta solidos componet ci. quodsi noluerit eum convincere, ipse *> manu sua se
expurgabil. [68\ non licet autem aliquem impetere •- nee debcl quisquam com-
ponere nisi pro denariis '', qui dicuntur phundig ". [69] si quis eliam coram
monetario dampnationem manus acceperit, judicabitur^ sicut supra coram cau- 5
sidico. [70] si episcopus voluerit argentum de camera sua fundere « et inde
denarios percuti, accipiet illud magisler monete'' et dividet inier monetarios, ul
inde denarios faciant. et si denarii sunt phundig', reddet de marca viginti solidos
minus duobus denariis. [71] si autem in quocunque pondere leviori percussi
fuerint, semper duobus denariis minus reddetur de marca. [72] de camera 1»
episcopi ministrabuntur ei J carbones. ad marcam dantur tria sextaria car-
bonum. [75] quando novam monetam episcopus percuti jubet, a principio
quinque solidi fiunt in ea forma et pondere, quo moneta cursura est. [74] lios
servabil burcgravius, quam diu moneta illa durabit, racione'' ul', si forte moneta
illa falsata esse accusetur, per illos quinque™ solidos examinetur et certifi- is
cetur". [75] monetarius quoque jurabit, quod in eo pondere et forma, quam"
illi quinque solidi babent i', monetam sit percussurus. [76] quando monetarius
ferramenla, in quibus denarii formanlur, episcopo resignabit, reddet ei duo in forma
nummorum eti duo in forma obulorum. preterea alia omnia ita ex toto resignabit,
quod jurabit se non ■' habere plura nee scire aliquem habere, in quibus forme »>
delebuntur et frangentur. fragmenlaque monetario reddantur aut ipse cum * licentia
episcopi integra et illesa retinebil. [77] quicunque jus monetariorum liabere
desiderat, dimidiam marcam auri dabit episcopo, monete magistro quinque denarios
auri, monetariis viginti solidos gravis monete. [78] quando episcopus monetam
mulare voluerit, ferramenta monete per sex ebdomadas dabit. [79] quicunque '£>
monetarius extra civitatem habitans in civitate argenlum emerit, justiciam monote '
persolvat.
[80] Quicunque muros vel vallum " civitatis ""' dissipaverit, componet qua-
draginta " solidos burcgravio. [81] quicunque super > stratam edificaverit, similiter
dabit ^ ad emcndationem burcgravio. nulli vero debet licenciam dare. [82\ nemo 30
(imum aut purgationem "* ante doraum suam ponat, nisi statim educere velit,
exceptis locis ad hoc statutis, scilicet juxta macellum ', item juxta sanctum
Stephanum itemque'*'' juxta puteum in foro equorum'* et apud locum , qui dicitur
Gewirke ^. [83] vallum "=<= civitatis debet in circuitu habere extra a niuro sexa-
a) S adi. ita. b) S add. sola, c) S impeii. d) 8 per denarios. e) S phundis. f) S indicabitur. 35
g) S fundi. h) iS monetariorum. i) S phundis. j) S eis. k) S add. ea. 1] S oin. ut.
m) S quod illos. n) S om. et certilicetur. o) S quod. p) S om. babent. q) S om. et.
r) S nee. s) S de. t) S add. id est slegeschaz. u) S vallim. v) S om. civitatis, x) S sexa-
ginta. y) S supra. z} S stabil, aa] S om. aut purgationem. bb] S item, ccj S vallis.
1 Die alte Metzig. Vergl. Straßh. Gassen- «. Hänsernmnen i. Mittelalter S. 111. 40
2 Der spätere Kugelbrimnen auf dem Boßmarkt. Vergl. Straßb. Gassen- u. Häusernamen i. Mittel-
alter S. 48.
3 Gewirke = Mistgrube.
473
ginla pedos, irilus triginta ptnles*. [8'i\ qiiicunque molendiDttm ftoera Toltwril.
licontiam h biircgruvio c-l cuiis4Mi.suin ]>• nn*' ({ucn-t. quibos doobos babitis,
aiircum miuitniiin hurcgravio dubit. , <, .. ino trihuul thcluoeum de oaUi«*, de
piilliü, de unscrilnis, de uvis, de prris, de coulibiia et aliLs quibaaciioqiie' oleriboc,
r> de sciilellis, de l)echariis, iiisi vcndal valeus quinque* aolidos. \86] Demo
porcos iu civilate debel hulH-re, nisi pastori eos cotntniltat '. [87] curtis aateia.
iibi porci pnsctinliir, C8l inier i)urlani, ipie dii-itiir Vellemannes * > bnrgetor, et
aliuin purluiii proxiinum.
[SN] Ad jus cpiscopi pcrtinet, iit de hao civitate babeal viginti quatuor legtlos
10 cl bos loiitum de goncrc tncrcatorutn. quorum üfTicium est infre episcopatum
tiiiiliiin '' f'accrc legiilioiics episcupi ad bumiiurü suus. qaodsi ' dampntun inlehm
uli(|iiod |)a.säi fiieriul vel tu persona vel in rebus suis', quaa in ttinere duxerint,
cpiscupus debet'' eis restiluere. |^.9J delicnt singoli singulia annis bujuamodi'
legatione ter fiingi cum cxpensis ■" episcopi. biis ex parte epiacopi talis booor
ir> oxbiboiidus est, quod in suis " rcstivitalibus, quando hominea tuoa inritaTerit.
debenl lionestas coram ipso" scdes lialnTC ad prandium. ut eisdem bominibus suis
60 noliores cfficiantur. [00\ cum cpiscopus inlniverit civitatem, equi atabolaadi
sunt in doroinico stabtilo, quod iucipil ab hospilali et procedit in circnilu man
usque ad potiierium episcopi*. [!>1] si plures babuerit equoa, aaaument' eos
an cnusidicuä vel judices sui et marscalcus et stabulabunt eos in domibtia, abi pere-
grinorum '< soleut e.sse liuspicia. si plures equos bobucrit, non ponet eo8 de Jure
in aliquibus aliis ' domibus civitatis ", nisi id per preces obtinere potent '. [92] n
uulem imperalor vel rex inlraverint, equi sui ubique bospitabuntur. (05) debeot
etiani " siuguli " burgeiises in * singulis annis quinquics operari numero dienim in
•X, dominico o]>cre, exre])tis monetariis omnibus *, qui sunt de familia ecclesie, et
exceptis duodecim inter pellifices et exceptis scllariis omnibus ef quatuor inter
cyrotbecurios et quatuor inter panilices et octo inter sutores et fabria omniboa et
carpenlariis oiiinibus et carnificibus et cupariis * vinariorum vasorum.
[.'>•/] Ad curlim dominicam, que est infra civitatem ', dal)it causidicua •• trededm
:») boves ad arulru '''' episcoj)i, quos sumol de casu •■* bominum ecclesie morientium. el
jumcntum unum, quod magister curtis cquilabit et scmina ducet ad agros. [95] dabit
eliam duodecim sues cl duos verres, unum ad opus episcopi. alium ad opaa
Iturgensium. [MJ episcopus in eadem curli ponet stadelarium. atadelarius ''^ dabit
ar.
•) S (Ml. pwiw. b) 5 t bwgWMibtM. •) 5 MI. d« MttU. d) a «m. fribwawf**. t} S ^«Mfo-
dm. rj S commuDiril. g) H WüImmbom. b) 8 m. toataa. ij 8 fd A. Ü 8 tm mä».
k) S leoMur. IJ N »m. mwU. m) S «spMM. a) 8 mmml», o] 8 iftaiifi. fi 8 .
i|} 5 ow. iMragriaaram. r) 5 «m. •Ute. •} 8 dviaa. I] S »M pw ftttm. •) 8
t) 3 «M. «iaguU. w) S oa. In. s) 8 m. MuibM. y] 8 tM. iiwytlt, ■} 8 ——
m) S mhImiw. bbj S •rtiran. c«) 8 cmm. iA] 8 ^.
411 > Vcrgl. SilUrmunn Ixtcttlgfsrh. rf. dfeMÜ ArnM. 8. BO.
a Vrrgl. Sirttfib. (hunrm- n. HAwutntmmt» i. MitM«ttHr & M.
» Verg). !^m6h OtiMm- n. Uiuttmmtn i. MitttkUtr & 116.
474
aratruin et egedam. [97] cetera omnia, que necessaria sunt, prebebit causidicus *,
excepta mercede et annona servientium''. [98] judicum uterque dabit in messibus
quinque solides et magister molendinariorum unum solidum et " magister cauponum
unum solidum ad emendum panera in messibus. [99] et quando triluratur fru-
mentum episcopi, dabit utrique judici maldrum unum, quia judices et precones 5
cuslodire debent frumentum episcopi in messibus"*, dum melitur. [100] boves ad
araira •-' episcopi pertinentes non debct causidicus in alium usum applicare, nisi
foret^ ad colendam suam Schuclibuze ' , uec episcopus in alios usus transferre « nisi
aratri sui. [^01] si inter hos boves unus vel duo vel plures'' senio vel aliquo
alio modo preter morbum contagii fuerint inutiles redditi ad culluram, carnifices lo
debent carnes eorum' vendere et nummos causidico dare. et interira nulle alie
carnes veudende sunt.
[lOä] Inter pellifices duodecim sunt 2, qui cum expensis episcopi facere debent
pelles et pellicia, quantum episcopus habuerit necesse. horum materiam magister
pellificum, assumplis secum, quotquot fuerinl necessarii, de hiis duodecim, emet de is
argento episcopi vel Maguntie vel ColonieJ. si dampnum aliquod in via'' acceperint
tam in rebus quam in captivitate ' , episcopus debet eis restiluere"'. [i03] fabro-
rum jus est, quando episcopus ierit in expeditionem imperatoris, quod quilibet faber
dabit equorum ferramenta quatuor cum clavis suis, de quibus dabit episcopo burc-
gravius ad viginti quatuor equos, reliqua sibi retinehit". [i04] si ierit episcopus 20
ad curiam, quilibet dabit duo ferramenta ° cum clavis suis, de quibus burcgravius
ad duodecim equos dabit'' episcopo, reliqua retinebit. [705] preterea fabri •• debent
omnia facere, que necessaria habuerit episcopus in palacio suo, sive in januis sive
in fenestris sive in januis vasorum ■■, que de maleria ferri fieri conveniat, data eis
materia ferri et ministrata interim vivendi ^ expensa. [i06] si castrum aliquod 25
episcopus obsederit vel ci obsessum fuerit, trecenlas sagittas dabunt. si pluribus
eguerit episcopus , de sumptibus suis et expensis sufficienter administra-
bunt. [i07] clausuras et catbenas ad portas civitatis obserandas, datis sibi de
re publica sumptibus et expensis, facere debent. [i08] inter sutores octo sunt,
qui episcopo eunti ad curiam vel expeditionem imperatoris dabunt thecas candela- 30
brorum, baccinorum et cyphorum. reliqua omnia, quecunque ^ necessaria fuerinl ad
predicla vel ad obsidiones castrorum, sive in bulgis sive in bustris" sive in qua-
cunque conveniente predictis negotiis suppellectile de nigro corio facienda , de
sumptibus et expensis episcopi facient. [i09] quatuor inter cyrothecarios eunti
episcopo ad curiam vel expeditionem dabunt, quantumcunque fuerit necessarium de 35
aj S scultetus. bj iS servorum. c) S om. solidum et. d] iS om. in messibus. e) S aratrum.
f) S forte. g) S transferat. h) S boves aliquis. i] S ejus, j) S vel in Moguntia vel in
Colonia. k) S om. in via. 1) S per captiWlatem vel amissionem rerum suarum. m) .5 emen-
dare. n) S obtinebit. o) S ferra. p) S dat. q) S om. fabri. r) S ursorum. s) S veseendi.
t) S que. u) S briaris. 40
1 Vergl. Silbermann Localgesch. d. Stadt Straßb. S. 153.
2 Cfr. nr. 368 tiot. 1.
47»
tillio coreo u<l lIieciiH nan(k*lfil)rorum , liuccinoniiii el cyphonitn. rciiqiia omni« ,
([iiunliiincunqiii; fucrit neccNSiiriiiin ■ ud prcdictas n?« el ad caitlronun obcidioiiM,
de (ili)o con!u fufient d<; HUinplibiis cl cxpotisis epitK-opi. [HO] selUirü gplaeopo
iMiiili od curiurn duas soUus «juinarias *> dabunf, ad** cxpediliooem imperii* qiu-
& tuor '. Hl pluribuH cgucrit, de suniptibus et cxpcnsis epis4-opi facienl. (///] epitcopo
cuntc in nxpeditioncrn vcl ad ctiriain, qiii (^ladios ]Kdtiiit(, d> ! ' rgare gtt^kft
el gulous vicfdoiniiii, murscalci, dapifcri, pinccrno, cuiiieriirii et . rjui neoak
sarii el cotidiani sunl minislri episco])!«. prelerca '■ purgabunl <<n>pi, m
necesse fueril. [//2] bccberarii oinncs lx>chari(M , qiioscunij io«'
1" hiibiKTit episcopus vel in curia sua vel impt.Tatoris^ cum eum aUK-nl,
ciscens ud curiurn iinperuloris, de sumplibus el exponsis ipsiu» facien'
uuletn cupuriorum dal)il maleriarn lignurum. prelerca " colidio dabil .
rariis' episcopi. [il^\ cuparii, dala maleria ligtiorum a inagislro suo et ciMi!.^
liguminibiisquo dulis a cellerario ■" episcopi , facienl oninia, quecunque ii'
i:, babncril episcopus domi exislcns vel imperalor vel imperalrix ,
fuerint", ud balnea sua cl preloren " ad coquinam el adP opus piii'
liier eil, cum vudil ad curiatn, eadem omnia pret)ebunl cum sumplibus el ' rxpensis
opiscopi. prelerca omnia rasa vinaria parva et magna episcopi ligabunt cum sump-
libus et cxpcnsis ejus". [//■/] cau|>onuni jus est singulis dicbus lune purgare
■20 uecessorium episcopi el grunarium, si boberc volueril •. [ttö] molendinarii el
piscalorcs debenl episcopum in aqua vehere, quocunque voluerit, inter Rust sape-
rius el Vellclor inferius'. quibus thelonenrius prcbcbit naves, quotcunque fuerint
ncccssnrie. ipsi enim" cum remis suis inlrabunt et reducent eas* ad {«omerium
episcopi, linde el duxerunl. cum expensis ipsius*. dabunt autero piscatores duos
•£> viros, molendinarii lercium virum ". si de sua negligentia naves perdiderint, solvent :
si viy fuerint eis ablatc, episcopus restiluet. [tW] piscatores debenl piscari ad
opus episcopi inter nativitatem sanctc Marie et fcstum sancti Michabelia singulis
anuis tribus diebus et tribus noctibus cum omniltus suis instrumentis, cum aqua
phiH fueril idoncii, inter Velletor inferius in Reno et' Rust superius, in Alsi
;k) nsque" KlKjrsbeim. in Bniscba ••'' usque Mollesbeim, in Schutlura"" usque Merburg.
in Kinlsiku'''* usque"" KinzdorfT" cum expensis episcopi. infra temiiuos bos nullus
cos cxcludcre audeal ab aliqun aqtia, uisi quc sub clauslris coarclala est". [//7] in
uj S i|uo rucrini neccMarii. b} 8 tomnaria*. e} 8 »m. dabonl. i] 8 ia. t) 5 «a.
f) S tii. mUm. gj 8 M». »piMopi. h) 8 «dHi. i) 8 bwiMrii «Mk UrUiia <|i
nrce«»*ri«. Jj S impcrtlor. k} 8 id«B mIhb. 1} 8 kckMÜi. «) 8 Mitote. •] 5 m. ..
impvrator t«I impinirix cum prtMDlM AiMfat. o) 8 am. al prataraa. p) 5 a». ad. ^ S •■. a(.
r) 8 vm. ramptiboa «t. •] 5 apiarapi. I) 8 earara noloartt. a) 8 aai. aatai. v) 5 aaai
w] 8 «piacopi. xj 8 im. TinuB. jrj 8-Mm\at. t) SaM. la. m) 8 »Jd. im. Vk) S Amra.
m) S Schuttara. dd] 8 Kiattkha. *•] 8 tdd. ad. 0] 8 KiaUkMwf. gg) 8 «Mrta iwl.
«qM. a
10 1 Xiteh (frandiditr Uisl. dt Vigl. lit Stnuh II . ..., ,
¥n>M ahnt XH$nmmtnhang mit dtr S. 149 Z. 3 rm >'■• ■ •■ via 4a« Wllrtor «lirilnr, ,tfm
grlfgm.
476
Bruscha * a vallo superiori civitatis usque ad inferius juxla sancturn Stephanum
nullus audeat piscari sine licentia episcopi vel dapiferi sui. [iiS] carpenlarii
singulis diebus lune debent in opus episcopi ire cum expensis ipsius *>. cum summo
mane venerint ante palacium, non audeanf^ recedere ante sonitum campane, quc
ad missam mane pulsatur''. si interim "^ non fuerint in opus episcopi assumpti, 5
liberi ea' die recedant. non sunt cogcndi ire in« alicujus opus alterius'» nisi
episcopi '.
Alts Grandidier Eist, de l'egl. de Strasb. 11, 42—93 nach einem ehemals im Straßb. hischöfl.
Archiv befindliehen, jetzt nirgends mehr auffindbaren Pergament-Codex des 13fen Jahrh.
von 26 Blättern, betitelt jnra et leges civitatis Argentinensis, der außerdem das zweite 10
und dritte Straßburger Stadtrecht enthielt. Aus Grandidier auch bei Walter Corp. jur.
German. 111, 780 — 798 = Giraud Essai sur l'hist. du droit frangais au moyen äge I
p. j. p. 7 — 18 = Gaupp Deutsclte Stadtrechte des Mittekütcrs 1, 48^89 = Gengier
Deutsche Stadtrechte des Mittelalters S. 472—482 = Migne CXXXVll, 583—598.
S coU. Schilter Königsh. S. 715 — 738 nach einem offenbar jütigem und zum Theil corntm- 15
pirten Text, der aus einer kleinen von Bumpler der Stadt Straßb. im Jahr 1660
geschenkten, heute ebenfalls unbekannten Pergament-Handschrift entnommen ist. Die hier
wie bei Chrandidier beigefügte mittelhochdeutsche Uebersetzung, die sich zumeist mit dem
jungem Texte deckt und im günstigsten Falle erst aus den letzten JaJirzehnten des
13ten Jahrh. stammt, schien hier wie beim zweiten uiul dritten Stadtrecht nicht wichtig 20
und selbständig genug um wiederholt zu werden. Ebenso ist die offenbar einer spätem
Eedaction angehörende Capiteleintftcilung weggelassen.
Was die Datirung des Stücks anbelangt, so können die HyiMtliesen Grandidier's, der es
Bischof Erchenbald von Straßb. zuschrieb, und Arnold's (Verfassungsgesch. der deutschen
Freistädte 1, 90 ff. u. 323), der es in das letzte Jahrzehnt des 12ten Jahrh. setzte, jetzt 25
als beseitigt gelten. Das Resultat der Hegel'sclien Untersuchung (D. St. Cliron. IX,
923 — 927), die das erste Straßb. Stadtrecht den mittlem Jahrzehnten des 12ten Jahrh.
zuweist namentlich mit Rücksicht auf § 10 u. 31, welclie das Privileg König Lothars
vom Jahre 1129 das jus de iu>n evocando betreffend (cfr. nr. 78) schon voraussetzen,
darf woM heute als allgemein angenommen betrachtet werden. Zu gleichem Ergebniß sind 30
auch die beiden neuesten Monographien über die ältere Straßb. Stadt Verfassung gekommen :
H. Th. Hörn Die Anfänge der Straßb. Stadtverfassung S. 40, 47 u. G. Winter Gesch.
des Rathes in Straßb. S. 18 ff.
S Brusca. b} S episcopi. c) S debeat. dj S antequam mane missa pulsetur. e} S tuDC.
f) S illa. g) S ad. b) S om. alterius. i) S add. domini solummodo.
617. Zweites Slraßhnrger Stadirecht, (km li>(H)\.
In iiüiiiiiio saiicU- et iinliviiliic Ininlalis. iimon. noluin mI :. i ti
fidelibus lum i)res<!iitilMis (|iiiiin fiiliiris, qualilor cives Argcnlinensis c. • • .cü-
tiores el honorabiliores tanquain justicic et equitalLs amatores ductu rai . iiTe-
R nerunl el de consensu ot consilio domini episcopi, advocati oinniumquc majoram
eandcm civilatem Cülenliutn licc instittita statuenlns doscribi feccninl :
[/] Sltilutuin est, ul duodcciin vel plures, si nwesse fuerit, lir • '
persono sapientcs et discrcU? tarn iiiter tninist*Tiales quam inter _ r
annuatim consiiles civitatis, inter quos unus magistcr vel duo. si necesse fuerit.
10 elignnlur, qui jnranl omncs invicein honorem ecclesie, episcopi et civitatis ad omnia
lideliter promovcrc, civitalem et civps majores ac minores, divites ac pauperes ab
omni nialo pro posse el nosse defenderc el per omnia secundum veritatem jtute
judicare. \2] sedebunt aulem pro tribunali ad judicandum omni ebdomada duabos
vicibus, scilicet in fcrin lercia el in feria quinta, nisi propter festes dies omittaut.
IS magislor vcre judicabit. ronsiilos dnhunl soutentiam. [.?] nuUus de oodsoIUnm
debol vorbnm alicujus proferrc vt-I sine licenlin magistri et consiliariorum ad OODSt-
lium alicujus amici sui de tribunali ire. [•/] non licet, ut palcr et (ilius vel duo
fralres simul in consules eliganlur. ['t\ quandocunque ardua negotia coram domino
episcopo vel alihi siuit traclanda, consules pnmo congregabunlur ad inTkem el, si
'Ml opus fuerit, scnbini vocantnr ad oonsilinni. |6'] consules autem doq jodioalraBl
secundum jus proviurio. quo<l dicitur lundreht, sed aecundom veritatem et stalnla
civitatis subscripta :
[7] Statutum est, ul, quicunque aliquem verbis injuriare vel vituperare pre-
sunipscrit et de hoo fornm oonsiiio civitatis dnobus vel tribiis lesUboa convidiis
•e> fuerit, triginta solidos denariornm com])oual et, omni petilione poatpoaila, lam diu
extra civitalem mancbit. quousquc lies triginta solidos persolvat et leso salb-
facial. l^'] quicunque autem alium <lepilaverit vel pugno vel aliquo modo aine
sanguii\is olTusione |>errusseril, si dnobus leslibus eonvictus fueril 'le lUmis
componat. [.'" si i\W\< \»>i> aliquem armis vuln-rivrii ^i .1,m , r<ioni.
478
servabitur in publica custodia usque ad mortem vel sanilalem lesi et secundum
culpam suam puniendus erit. [10] si lesus morietur, reus capitali senlentia plec-
tetur. si autem evaserit, pro sanguinis effusione, data coram sculteto sententia, reus
in cyppo dextra manu truncabitur. [U] quodsi reus effugerit, si proprielatem
vel bereditatem babuerit, domus sua destruetur vel, si consules et scultetus voluerint, 5
domus sit communis et pateat omnibus, depositis fenestris ac januis, quousque
amicitiam lesi obtinuerit et consulibus, sculteto, advocato eraendationem exbibuerit
et civitati. [12] componet autem consulibus quinque libras, sculteto et advocato
triginta solides. [13] si autem proprietalem vel bereditatem non babuerit, bona
rei mobilia in potestate erunt consilii, ut judicibus et ipsi leso exinde satisfactionem lo
exhibeant. [14] quandocunque coram consulibus pro frevela facta fuerit compo-
sitio, justicia sculteti et advocati patebit, quemadmodum coram ipsis in judicio facta
fuerit compositio. [15] quicunque domum vel curiam alicujus intrando bospitem
vel familiam suam verbo vel opere molestaverit, si bospes in instanti se defendendo
vindiclam in illum sumpserit et ipsum leserit, nullam proinde tenetur compositionem 15
seu emendationem porrigere. si autem lesus insons esse voluerit et bospitem ad
Judicium pulsaverit, hospes in judicio sola manu se expurgabit. [16] si quis
judici calamum porrexerit pro emendatione et in manu judicis de oblivione calamum
dimiserit et judex ipsum ob boc infeslaverit, judici pro delicto novem denarios
dabit. [17] bomines sanctorum vel aliarum ecclesiarum, qui alieno jure gaudent, 20
dabunt emendationem, id est wette, in judicio judici secundum pertinentiam et jus
eorum cum juramento. [18] quicunque autem jurare noluerit, dabit singulo wette
octo denarios. si autem aliquis in judicio convictus fuerit uno beredet, dabit duos
solidos. [19] quicunque personaliter ducatum prestitit ad querendum concivem
suum in domo sua manu violenta, de propria persona sua trium virorum emenda- 25
tiones scilicet frevele persolvat. et postea quilibet coadjulorum suorum pro . se
triginta solidos persolvat. [20] si aliqua dissensio et rixa inter concives oritur
et illic concursus fuerit, nuUus arma arripiet, nisi prius ante monasterium beate
virginis coram consiliariis appareat et ibi eorum utatur consilio. consiliarii vero ob
bonum pacis et ad sedandam discordiam arma debent arripere. [21] biis itaque 30
exceplis, quicunque extra domum suam in adjutorium amicorum suorum arma
tulerit, quinque libras civitati componet. quas si habere non poterit, a civitale
ejiciatur, donec secundum arbitrium consiliariorum emendetur. [22] preterea
statutum est, ut, quicunque de provincialibus aliquem concivem nostrura tam in
persona quam in rebus ledere vel molestare presumpserit, si ante compositionem 35
civitatem ingressus fuerit et ille, quem lesit, vel aliquis amicorum suorum vindictam
in eo sumpserit, ad nullam inde teneatur emendationem, querimonia tamen prius
consiliariis deposita et reo denunciata.
[23] Preterea omnium beneplacito electi et statuti sunt scabini vite probabilis
bonique testimonii, qui in electione sua jurare debent coram consulibus testimonium w
veritati perpetualiter exbibere super omnibus, que viderint et audierint. [24] isti
vero testes inducendi sunt in venditionibus et emptionibus ac creditionibus et perso-
lulionibus debitorum et in omni causa, deinceps vero non sunt super aliqua causa
47»
jiiraliiri, si-il per jiriimiiii jiiramciiluin i](surum inlfrrnf^ainli. f^.7] quininqu«*
aiilein tain vir qiiuin i'cminu dcbilutn »tium coram duohii.s islonun t<-»Uuw m;u coram
(luüliiiH, qui sunt in consiliu, crcditori recognoreril i-l |X)sU-a |>cr iDlercidratem
aliquant controvnrsiain alter uonim nogavcrit, solo (cslimonio quoruinlil*el duorum
Q predicturum virunim coram coiisilio vcl judicc cüiiriticatur et convicttu uiuiid
rarrdlam viiii (;l lihrani deiiarioruin consulilniti cumpoiial, sculteto et advootio ■
Iriginta sulidos et singolo scahino, qiiortiiii tcstimoiiio conviclus est, quinque soUdo*
ob lianc cauHotn, quud porjiiria, que sepiuü in judicio ex iacognilo ficbaol, rariu«
usitcntiir.
10 \!^fS\ Muliores vnro, qiic liacliMius deliila viruniin suorum peraolTcre nun coo-
»iievcraiil, eu, que crediloribus suis coraui lc>slibu8 scabinis proTesae fuerini, ex
loälitnunio convict«; persolvere Icneantur. |^7) preterea statutum est. ut, quicuoqne
inlroductiüncm tcslium pro debito suo in civitate conlempseril prcseolare. debitoran
suuin duello non potent infestarc, sed juramento exbibito innoxius manebit.
in \i^S] Üeniquo, quii'uti(|UR noclibus cum cultellis v«-l cum aliqua annatura toces-
sorint, tancin.nii iiKilir.nturcü suspecli |)iiiiiiitiiiir. nisi hrgilima cxcusaUone ae ponial
cxcusare.
[S9] Statutum est quoque, quod nullus concivium nostronim. qui habent pistrina.
in festo sancli Martini pidtoribus sui.s vinum aul alia munuscula mittere debet el in jv«*. ii
w naiivitatc düiiiiiii aut in aliis fi'stivitntibus ipsus invitahit ad prandium. [.70] simi- «w. m
liier, qui lapicidas aul curpcntarius haliucrit, ipsos nun babebit in cena nee in festis
dicbus in prandio. \3t] hoc quicunque dando vei recipiendo infrcgerit, viginti
sülidos civitati dahit.
[.??] Infra civitalem oxlra domum suam nullus porcos nutrire debet. nam qtii-
■25 cunque vaganlem porcum in plalea sine duclorc ceperit, ipsum • ' ■' - «wr-
vabil, dunoc ah illo, cujus porcus est, quinque solidos recipiet.
[33] Uli siquidem de civibus, qui naute dicuntur, univeraoa conctvcs nostros
diviles el paupcres tarn de pondere proprie persone quam de ponderr equi, quem
sodonl et e(|uilant, sine pretiu transdiicent et reducent ita prompte, qucnl a nuUo
^> possint iucusari. quod luculenta oi'casiono tardnverint et ipsum '"">■ -lierint. nam
qui de hoc oonvictus fuerit, viginti solidos civitati persolvet. . mercatores
quoque concives nostri de pecoribus Tel de aliis mercimoniis suis, que propiia
persona vel in equo, quem sedont, ferre non possunt, nautum ' reddent institutnm.
el de propria personn, sive sint in equis sive ad jHHles, erunl immunes. |.V;>) ob
X, iiiijus lahoris reoonqH-nsalioiiem statutum est. ut nullus aliquem Iraoaducat prrler
nnutas predictos, qui a domino advocalo portum receperint.
[30] Carnifices vero carnes suinas vel inustas, que phynnebte sunt, infra tecta
maeellonun nullalouus habere del)ent veuales sed extra tecta. [37\ " " (um
esl. ne viua venalia in Bruscha in nnvi!»?- v.>i .n.i.. '".%nnsleriinn in plu..^...^ .latc
«I priinaiu liganlur vel veudaulur.
' n.lllltini lliliililm imilliiir» ;/ii/iiil>
480
[38] Uli autem, qui zolnere' dicunlur, non debenl naves intrare nisi pelicione
et jussu concivium noslrorum.
[39] Prohibilum est etiam et interdictum de consensu omnium per diffinilivam
sententiam, ne aliquis tarn vir quam feraina de concivibus nostris bona sua, que in
civitate sunt sila, conferat alteri in dotem extra civitatem in provincia, sed in civi- d
täte coram honestis viris publice.
[40] Quando domini in alicujus domum concivis nostri venerint, si joculator
medio tempore in domo illa manducaverit, hospes domus libram unam civitati
persolvet, nisi joculator de provincia cum hospitibus in civitatem venerit.
[41] Cuparii debent facere vasa ad quadraginla amas et sine spint. lo
[42] Nulli debent in civitate corizare in loricis vel alia armatura.
[43] Nullum vinum post aliud vendi debet equali precio sola die in uno ccllario
vel taberna. quicunque hoc mandatum transgressus fuerit, viginti solidos civitati
dabit. [44] quicunque etiam vina injuste mensuraverit, de scupha^ cadet in
merdam et hospes, cujus vina sunt, dabit talentum. is
[45] Preterea inlerdicte sunt iste consuetudines, scilicet annuli visitales, annuli
sponsales et omnia munera, que forte darentur in locum annulorum. [46] item
interdicti sunt denarii, qui dabantur dominabus in puerperiis, et qui dicuntur hant-
giftphenninge * in natalibus, ita, quod nullus vir vel femina presumat aliquem dena-
rium dare ni solummodo sue familie, que manet in domo sua. [47] ad nuptias ao
sponsales non maneant in mensa nisi octo viri et octo femine ab utraque parentela
invitati equaliler et quatuor joculatores viri et non femine. ulterius nullus joculator
vel joculatrix miltantur alieni vel aliqua dona ipsis conferantur. [48] quicunque
ad nuptias plures viros, feminas vel joculatores habuerit aut annulos dare presum-
pserit, manebit extra civitatem per unum mensem ultra miliare et non iutrabit civi- ■■&
tatem, quousque consulibus quinque libras persolverit. [49] si vero aliquis jocu-
lator vel aliqua joculatrix non invitati in mensam alicujus manducare presumpserit,
hospes domus dabit ad penam decem solidos denariorum et servientes judicum
auferent vestimenta joculatoris.
[50] Si autem de civibus nostris aliquis de prediclis mandatis aliquid Iransire 30
vel infringere presumpserit, dabit ad penam decem libras denariorum, quorum
medietas cedit operi civitatis, altera pars consulibus civitatis et custodibus predic-
torum mandatorum. [51] custodes autem quatuor statuentur omni anno in reno-
vatione consiliariorum, scilicet duo de consulibus et duo de scabinis, qui jurabunt '^
prefata mandata fideliter custodire. as
a) Orandidier bantgist phenniDge. b} Qrandidier add. de.
1 Grandidier setzt in den Text tolkere und sagt in einer Anmerkung, daß andere Handschriften
zolkcnere haben. Er versteht unter tolkere Schiffskute, ich wußte für das äußerst seltene Wort, das
mir außerdem an der Stelle keinen Sinn zu haben scheint, keine befriedigende Ableitung zu finden. Die
andere Lesart, der ich die gewöhnliche Schreibung gebe, scheint mir einfacher und passender. W
2 lieber die Schupfe vergl. Straßb. Gassen- u. Häusernamen i. Mittelalter S. 111.
4M
[52] Qiiiciitiquc de concivibus nontris ia tempore lielli vadil in aliam civiUlem
cum artnis suis sim; licentiu ina^iHtri civiuin noslroruni et cooaiUi et com aliis
civihus exil et prot.-ndit, duliit quinquc liliriis et a jure civilalii oostre wpanH
hitur. \'}.'i\ üi aliquis IcHiuiiein vcl ofrunsarn sibi illatum oooqiiereiido magblro
n dcpotiit cl pru]>ter qitvrimoniam magiütrü dclatam fuerit et ilerato nude tracteUis.
ille, qui fccciril teineritatem, dahil civilati tres etncndatioDM, sdlioet quiodeeUD
lihras proplcr rciiuvnlain itulisri|ilinain, et qiiilibet coadjutorum tmomm dabit qninqiie
liltruH. [54\ qu(iti(luciiii(|U(! iiitrr civea notttros orta fucril ira et oootentio el
inngister cum consulittiis ad bunum pacis treugas scr^-are fecerit, quicuoque contra
10 iniigislrum rnhcllis Tuerit et treugas servare nolueril, si consul est aut Kabimia. ab
lioiion- Miii onicii privotur. nlia vi-ro |>cTsotin, que non est consul aut acabiDaa, dabil
(|iiiiiqui> lihruä vi per uiiiiuin unum cxlru civilatem manebit.
|5/>] Judiccs civitatis presiderc deb«nl Judicium in prima pulsatione prime.
pulsali vero comporehimt in judicio, quousque secunda campana prime pulsala
!'• Tuorit ad linem, cl lunc re-cedent. et si medio tempore pulsator non venerit, judici
t'mendubil.
\r>fJ\ Panni grisei, qui non sunt in altiludiuc duarum ulnarum et quartali onios
uliie, debent comburi. et si iutermixti sunt rrinibus, similiter igne combarantor. et
crga bospites non dcb<;nt emi panni, qui minoris sunt latiludinia et crinibtu sunt
'^> intcrinixli. si aiitem idom panni cmpti et rccopti fucrint, similiter comburantur.
|.>7| Ilec siinl cluu.stra, quu in oxilu civilalis niiui»trabunt eqnos ad plaostrum
vcxilli : Kbersbcim, Marpacb, Morsmunstre, Nuw'Urc, Swarzach, Gengenbacb, ScbtH
tere. ministrabit autem prepositus sancli Arbogasti palafrcdum unum, quod scultetus
cum plaustro ecpiitabit. judci facient vexillum.
ilß Ann Orandidier Oeuvr. inr'i If /-.r"-. ....^i. -/-^ ;.,. „, «/^
liehen UabtrUefenmg.
Die Datirung OromUdier'» l. c. jj. 1. "-«ek. d, SU. t, S15), Ü»
hride da» tfoeite Stadtrrcht n< 'im ItUUm JahrttltHl dm
Htm Jahrh. tutimten, attbrir iniaW (VttfMummft
») getch. der detOtdtm Frt%*Ufi- dtt MiMUttn I,
47) md Urgtl in den D. St.-Chrtm. 1\ I im dt* /«krr
tat*— lato gtfrttt. Al>tr ihre U--- Tt,, Critmdi
dagegen hat Winter (Ottth. rf. - *!».
Wenn auch »eine genan« !>' i.-^jJ mt
x> »teUen iit, m gtteagt iX, $<> <tUeA mit
BMtaiiM <mf dU hUkir n»' rvcfc
•cAoM tu dm Ztittm Bi$eh<': mdt
des VUm mtd JSten Jahrh. tu mUtn *«m.
ei
618. Drittes Straßhur ger Stadtrecht. [1245-1260].
In nomine domini et individue trinilatis. notum sit omnibus presens scriptum
inspecturis, quod temporibus venerabilis domini Heinrici de Stahelecke episcopi
Argenlinensis orte fuenint lante indiscipline et injurie et oppressiones mulierum et
pauperum in civitate Argentinensi, quod idem dominus episcopus imputavit consu- 5
libus et ceteris civibus majoribus excessus suos in hoc et negligentiam judicis.
tandem consules et cetcri cives meliores et sapientiores cum predicto domiuo suo
episcopo, canonicis et ministerialibus in hoc convenerunt, quod ipsi de communi
consensu et consilio hec nova instituta statuerunt, salvis tarnen antiquis judiciis et
statutis in omnibus, ita quod scultetus, advocatus et consules in prioribus nihilo- 10
minus procedant, prout jura et consuetudines civitatis in libellis sunt descripte :
[1] Stalutum est ilaque, quandocunque aliqua injuria vel indisciplina facta fuerit
in civitate, quod magister civium et consules civitatis infra tres dies proximos hoc
debent judicare et secundum culpam rei emendare. [2] si autem hoc delictum' ex
negligentia magistri civium non fuerit judicatum, magister in hoc convictus exibit 15
civitatem et manebit foris ultra miliare unum per tres menses. [3] si autem
magister probare potuerit, quod aliquis de consulibus inobediens sibi fuerit ad Judi-
cium promovendum, idem consul simili modo exibit civitatem et extra manebit per
tres menses ultra mihare.
[4] Item, quicunque ad observandum et promovendum hec instituta jurare 20
noluerit, omnia dampna et gravamina, que posthac illata sibi fuerint, a civitate
sibi emendata per Judicium ^ . . . . ipse autem pro delictis suis nihilominus
punietur.
[5] Item, quicunque virginem vel muherem violenter oppresserit, statim ipse et
auxihatores sui, si non deprehensi fuerint, exibunt civitatem per unum miliare 25
unum annum nuUatenus intrantes civitatem, quousque lese, civilati et judicio satis-
fecerint. [6] item, quicunque aliquem armis vulneraverit, ille et adjutores sui
vitabunt civitatem per unum annum usque ad satisfactionem lesi, civitatis et
judicii. [7] si autem gladio vel cultello aliquem agitaverit et ipsum non vulnera-
a) Man erwartet ettca : non obtinebit.
48»
verit, vitiihil civilulem p<^r inetiscrn iinum ultra miliare uiiqiic ad condigiMin miu-
fuclioii(;in. |^j ilcrn, qiiicitii(|uo prcmoditato ooiiHilio riislibiis aliqtiPtn [KrcuKterit
Ulli pcnniti fi;roril, viluhil civilutciii |xt ntinutn ad cniPiidatiünnn condif." •
uiilcm non prciiieditatu cuntiilio oliquis aliqiiem dcpiluveril vel alapa» drderit
n civitatcm per iniliarc ii.squc ad cmendam condigiiam. [U] item, quicunque pitccfl,
vasa vel ligna altcri acceporil violenter, mnncbit extra civitatem per rocnwm uoam
usquf nd condigiinin Btitisfuctiüncm. [10] item, quicumr :*iim caltellam oootra
preceptiim purlat, vitiibil civitatem |>cr mensein. si ( . ■ i abNCoodilum habet,
rcpulalnlur pru moleractore et gravius punietin //] quicunque litNipes domus
||> deb«;l hospitein extraneum prcmunire ita, quod cultellos suos deponal io civilate.
(|iiodsi iiuspe» domus in hoc se neglcxcrit, de quoliln-t cullvllo hospitum dabit decem
süliilus. [t'^\ item, quicunque ncx'tilius cum mitris lerreis vel armis stoe himine
repertus fueril, manebit extra civitatem per mensem sine illis, qui judicio Presi-
dent. [13] item, in quacunque domo post sonitum tercium campane lusores reperli
lü fuerint, liuspes düinus dnbit unnm libnim.
[/•/| Item, quicunque civium non vcmiii <i<i i. postq'; "'•"' "■"
vocutus l'uerit, advociitu» et scultetus dehi-nt cum ad per-
tum. [15] quodsi illis et judicio fuerit inobediens, magister civium ei consoles
cogcnt cum ad äatisfaclionem. et propter inobedientiam et tcmeritatem sniam manebit
ao extra civitalein per sex cbdomndiis usque ad salisractioncm rondignam.
[l(j\ Item, si honeslus homo homini uequam, qui male, süperbe et lurpiler ei
respunderit, alapam dabit, pruinde non est pma statuta vel emenda.
[77] Item quia domini et provinciales nostri raalam et injustam habent • .- ' -
ludineni in lioc, quod pro culpa alicujus concivis nostri alios concives nostros mcul-
■e> pabiles grnvnre et otYcndere presumani, ideo<|ue de consensu civitatis no.stre statutum
est : si aliquis dominus vel proviucialis noster aliquem coneivium noslrorum indc-
bite gravarc presumpserit, si Jesus non potesi in illo vindictam sumcre, in oonsan-
guineis suis propinquis, si potuerit, dampnum suum recupcrabit infra et extra civi-
tatem, quoriinonia lamcu prius consiliariis deposita.
'M [JS] Quandocunque consules de consensu civitatis aliqua inslituta feceriot de
annona interdicenda, de vino, de cullellis vel de quocunque maudato publit-o piYi
honore et utilitatc civitatis fecerint, quicunque hoc mandatum violare presumpserit.
i'onsules Fucient cum infra Iriduum exire civitatem, ultra miliare per menaem aoom
mauere et nullo modo civitatcm sine emenda sibi injuncla intrare. [t9] si aulem
X. sine licentia magistri et consiliariorum infra miliare vel in civitatem venerit, exibil
itcralo usque ad miliart* et manebit foris duplioi tempon% quo prius sihi injunctum
fuerit, ita quod duplioi pona puniatur tam vir quam fen
l^-*^)) Item, quicunque civium nostrorum habet iu >.......■ ... extra cirilatom
aliciua Ikjuu inunohilia cum aliquo communia et indivisa, potest parteni suam indi-
w visam in eisdem bonis in dotem conterre cui voluerit. et non oportet, ut mnlier
super dotem suam extra civitatem ducatur, non obslantc, si prius negicciuni fuerit.
quin proteritum vel futurum ralum |H^rmanebit. et sie mulier e cooverao viro facere
potest.
[21] Slalulum est etiam de communi consilio consiliariorum et scabinorum,
quicunque coacivium nostrorum tarn vir quam feraina aliquibus liberis suis de
bonis suis providit et forte ceteris liberis suis nibil dedit, quod, quandocunque
voluerit tarn in sanitate corporis quam in lecto egritudinis, potest illis liberis, quibus
nihil dederit, dare, quodeunque voluerit, sine conlradictione, ita tarnen, quod liberi 5
sint ex patre et malre uterini. illis vero, quos postea habuerit, similiter dare potest,
quod non est occupatum.
Aus Mone'a Anzeiger für Kunde der teutschen Vorzeit 1837 8. 23 — 28 nach dem hand-
schriftlichen Nachlaß Grandidier's. Aus Mone auch bei Gaupp Deutsche Stadtrechte des
Mittelalters I, 80—89. 10
Der Druck bei Mone gibt als Jahr der Abfassung 1241 und 1249 an. Das erste Datum ist
wohl nur ein Versehen, das letztere nennt auch Grandidier Hist. de l'egl. de Strasb. II,
36 mit Berufung auf die Angabe eines Pergament-Chartulars der Stadt Straßb. Darnach
sei dies Statut zwei Jahre später erlassen worden, nachdem Bischof Heinrich und das
Domcapitel der Bürgerschaft von Straßb. gegenüber darauf verzichtet hätten, die Straßb. is
Vogtei je in die Hand eines fürstlichen GescMechts zu bringen. Das geschah 1247
Mai 1 (cfr. nr. 312). Da diese Notiz Grandidier's in keinerlei Weise mehr zu control-
liren ist, so scheint es sicherer, der Angabe in der Einleitung des Statuts gemäß die
Regierungsjahre Bischof Heinriclis von Stahleck 1245 — 1260 als Abfassungszeit anzu-
setzen. Weizsäcker (Der Rheinische Bund S. 177 not. 6) ist sogar geneigt die Entste- 20
hung erst nach der Zeit dieses Bischofs, dann aber bald nachher, anzusetzen. Vergl.
außerdem D. St. Chron. IX, 929 und G. Winter Gesch. des Rathes in Straßb. S. 68 ff.,
der jedoch ohne Weiteres das Jahr 1249 acceptirt.
f»l!l. l'firzeic/iniß der Sirnai,„,-,ifr Ilauagenouen, aus (Um Jakr^ '•'*'>^
Anno (lomiiii 12(M( vigilin hcali Johannis bnptislc reiiovaUi est hec carta. bec
sunt noiniuu duniinorum, qui jus habciil in moDcla, qui dicuntur husxgenoMen in
Argcnlinu :
Johannes filius Krimni.s " judicis
IJnrckiirl der Spender
el filius ejus Burckarduä
Burckarl der Spender in slrala stiperiori
Hudolirus et Ollo Ripolinus frater ejus
lleyinlxjldus de Frihiirg der Siisse
Rcynihüldus Liebenccllarius
Reymbuldus iilius ejus
et Heyniholdus junior
Hugo Wirich
Joliaunes et Hugo filii ejus
Nicolaus filius G6czonis
et GÄczo liliiis ejus
Krho Iilius Nicolai
et Nicolaus ejus iilius
Mursel Wisseger''
Nicoluus Zorn
Hugo Iilius Hun-kardi Ui|)eliii
Ui'denderlinus
Hugo fraler ejus
Hurckardus Ripelinus
IVlrus ejus Iilius
Uifllii'inariis ejus Iilius
Sigciinus
et Hugo iilius Gosperti Tanrist
et Johannes fdius ejus
Petrus frater Zornonis
Burckardus ejus iilius
Johannes Huieter
Reymboldus Stübenweg
Hugo ejus filius
Johannes Pnnphile
Wilhehnus de Tegervi-Il filius Slu.lt
Petrus NajH'
RftdoliTus de Vegerssheim
Hugo de Vegerssheim
Svfridus ejus filius
Johannes filius Riidolffi Leocdini
RAlin Lenczelini
Heinricus frater ejus
Hugo Iilius ejus
Lenczelinus lYater conim
Lencxelinus filius Lenczelini
Heinrirus et Knlsc fmlres sui
Ri^doltfus frater etmim
Heinricus lencxelinus
a) Br HtiMIflielk mii mtifir Dum
b) i>iM*r Itmm HMbf ••■ fkitk$r Bmi tnß •*(*•
486
Johannes filius ejus
Rülinus et Jacobus filii ejus
Rddigerus Lencelinus fratcr ejus
Heinricus Virnekorn
Johannes Knobelouch
R&linus filius ejus
Gonradus filius ejus
Ollo Clobeloucli
Wernlin Glübelouch
Werulinus ejus filius
Johannes Clobelouch
Gosselin Globelouch
Johannes et Otto fratres euruin
Gonradus de Bünowe
Heinricus de Hechingen
Hartungus, Heinricus, Johannes filii sui
Otto de Pfetlenszheim
Heinricus ejus filius
Lütoldus de Hadestat
Lüloldus ejus filius
Nicolaus de Hechingen
Gonradus de Hechingen
Gonradus filius Rebeslocki
Gonradus filius Eberlini
Johannes filius Eberlini
Eberlinus
Heinricus Eberlini
Rülinus Eberlini
Rülinus ejus filius
Gonradus Rebestock
Johannes, Gonradus ejus filii
et Gonradus Strubo
Nicolaus filius Nicolai Rebeslock
Nicolaus Kagenecke
Johannes Kagenecke
Heinricus Marsihus
Weczelo Marsilius
Heinricus ejus filius
Johannes frater eorum
Erbo Schenterlin
Sigelinus frater ejus
Nicolaus filius Heinrici Rufi
Rülinus fihus Sigelini Rufi
Gonradus Broger
Gonradus filius ejus
Golschalkus filius Erbonis Rufi
Lampertus filius Laniperti
Lembelinus filius Lamperti
Johannes, Fridericus fratres ejus
Lembelinus fihus Sigelini et fratres ejus
Johannes Treter
Burckardus, Wenczelaus ejus fratres
Waltherus Rüser
Petrus, Waltherus ejus fihi
Rüdigerus Rüser
Bertholdus frater ejus
Berlholdus frater eorum
Bertholdus frater eorum junior
Johannes filius Billungi
Johannes filius ejus
Gonradus Herlin
Wilhelmus de Mutzich
Ludewicus filius Burckardi de Rodcszheim
Hugo de Rüdeszheim
Nicolaus de Rüdeszheim
Petrus de Rodeszheim
Gonradus de Rodeszheim
Ludewicus ejus filius
Ludewicus de Rodeszheim
Otto, Gonradus filii sui
Johannes de Rodeszheim
Johannes ejus filius
Burckardus de Rodeszheim
Eberlinus de Slabulo
Rülinus ejus frater
Nicolaus de Slabulo
Johannes de Slabulo
Anshelmus Nuszböm
Otto, Rüdigerus ejus filii
Bertholdus Erlin
Eberlinus fraler ejus
Eberlinus filius Eberlini
Petrus Büczelin
Johannes filius ejus
Berlholdus Glewelin
Johannes Glewelin
487
VVcrnliorus filitis Kruiiüiiis
Johdiiiiifs (k< ('.oliimhariu
Üfilliolilus ejus liliiis
Conroilus Cruclu'
Nicolaus (Iruclic
JoliiiniH's (!rii(-h(!
.loliuiines t't JüliiiniKis filii fjiis
Jüliuiines Ede "
DiollicTicus (iliuH llnrtimgi
1mI)0
Krho liliu-s ejus
Ilarlungus filius lliirliingi
Plckeliurdus fraler eoritui
WiiIiIktus filiiis filie Kriini
et Krlimis fralcr Wallhcri
I'flrus de WinltTlur
Hugo de Winlerli'ir
iluf^u ejus filius
Hi'iilolir dt- Wiiilcrliir
(lomiuliis de W'inU'rlür
Conradus, Nicolaus filii ejus
ileiuricus de W'inlerlür
N'ii'i)lnuH ejtis filius
Jüluiuncs lilius Ilerninniii ilr WiiiliTliir
Nicolaus ejus fraler
Coiiradus de Winterlür
Johiiiiiies ejus filius
Herlhüldus llufus
Niculaus filius ejus
Johannes ejus filius
(ioczo filius Hiili
Kl)elinus filius ejus
Siokes filius Wildeniauni
Johannes Pulex
WernluTUs ejus filius
Lenlfridus filius ejus
Johannes fruter Lenlfridi
Johannes KAUin
(lonradus filius ejus
HiMinus fili\is ejus
Conradus Tarsche
Ileiuricus Tarsche
ilcinricus (ilitu ejui
' ' ' iidc tiiius qus
I • I 3che
lleinricus filiuB ejtu
Johannes filius ejus
I'flrus filius Julia
l'ridericus de Dui^
(lonradus de Mon< li
Hugo Waler
Hugo filius ejus
Nicolaus WbUt
Heinricus Walcr
C^onradus Waler
Hugo Walcr junior
Johannes vom Hiel
Johannes, Nicolaus. Juhanucs, ßerllioldus
filii ejus
Wernhcr vom Ilicl
Herlholl vom Hicl
WoUrijelm vom Uiel
Friderich vom Hiel
Heinricus fraler ejus
Berlholdus fratcr eorum
OtVzo der Crehisser
Berlhold der Crebisser
Johannes filius ejus
Johannes de Sarburg
Nicolaus de Sarburg
Johannes ejus filius
Heinricus de Sarburg
Johannes <le Sarhurg
Bcro der Meteman
QAczo Vollsche
OActo filius ejus de secunda uxor«>
Völlsohe fralcr ejus
Jacobus filitis suus
Johannes, Q6c»} flralres sui
Burckardus Woltfgang
Burckardus filius cju.«
CAnczemannus anle KnouaKU-num
CAnczemannus filius CAnonouinDi
Johannes filius CAnckemanni
«^ ^jr^/V/Aif/) t>^ MiVi/ iW» :» Ut*m
488
Waltherus fraler eorum
Fridericus Pfaffenlap
Johannes, Bertholdus, Johannes filii ejus
Nicolaus Pfaffenlap
Erbo Pfaffenlap
Nicolaus filius Sigillini Pfaffenlap
Johannes frater suus
Helffericus Lantöse
Riidolff Ilavenblast
Ilerman von Hagenowe
Berlhram de Sarburg
Johannes ejus filius
Johannes Sele
Conradus ejus frater
Wiricus filius Heinrici Rufi
Heinricus filius Wirici
Hugo filius Wirici
Berlinus filius Berwigi
Petrus frater ejus
Berwig filius Hessonis
Johannes de porta boum
Johannes filius Wieberti
Eberlinus filius filii sui
Johannes frater Eberlini
Petrus filius Johannis filii Wicberli
Johannes filius ejus
Jacobus ad ursam
Johannes filius ejus
Burckardus R6sselin
Johannes, Burckardus, Petrus, Nicolaus,
Jacobus filii ejus
Fridericus filius Gerungi de Hagenowe
Syfridus Merswin et filii ejus
Conradus, Syfridus fratres Conradi Merswin
Rülinus Surackes et filii ejus
Johannes .
Goczpertus filius Baltemari
Gosselinus, Heinricus, Gösselinus, Petrus
filii ejus
Heinricus Balderaar
Bcldelinus frater eorum
Johannes von Bercheim
Otto Ilayersida et filii sui
G6czo Haiersida
Heinricus Haiersida
Heinricus Gleselin
Ciino filius sororis Gleselin!
Diethericus filius ejus
Conradus de Knörszheim
Johannes de Knörszheim
Johannes von Utenheim
Ciino filius Ciinonis ante monasleriuni
Heinricus der Dürre
Conradus frater ejus
Petrus filius Conradi
Orlwinus filius Swarbarii
Heinricus Swarber
Heinricus filius ejus
Johannes Swarber
ülricus Swarber
Petrus Swarber
Jacobus Swarber
Erbo de Barre
Jacobus de Barre
Johannes Unbegürteter
Burckardus ejus frater
Volmarus Trübe
Anetsch frater ejus
Burckardus de Mülnheim
Johannes, Heinricus, Burckardus filii ejus
Waltherus de Mülnheim
Waltherus Lyrcke
Heinricus frater ejus
Goczo privignus Conradi de Winterlurne
Lento frater ejus
Johannes der Zollre
Otto, Hugo, Jacobus filii sui
Reymboldus filius Vulpis
Petrus filius filie Johannis des ZoUere
Diethericus de Hirtikeim
Wolfflielmus, Diethericus filii sui
Otto de Hirttenkeim
Otto Schotto von Hirtenkeim
Johannes frater ejus
o
Ulricus Böckelin
Heinricus filius ejus
*»
Dielliericus de Basilea
WcriilHTiis ejus filiua
(loczo de Hellciidürf
lleiiiricus filiiis Iltnlinuniii
(lApfridiis Fruiiienturius
Hicliw'iii liliiis eju»
KridfriciiH Ki>;flwarl
Kigclwurdus lilius «(jus
(lAczo LonguB de Ilagenowe
CouTHiliiH ejus (ilius
Wallhcrus (ilius Kgcnoni»
Nicolaus filius Joliunnis dicti
Conradus dv Zal»eriiiii
Kichwin von itapulczwilre
Uiricus (ilius ejus
U&dulfFus (ilius ejus.
Bifldioff
S auH Straßb. St. A. AA art. 44 l\ipitr-HmdaAiift de» tBtm Jakrk. «m 64 BUUtrm
ful. 2—4. Die CohmmtntItatMtg dtr Hamim im der Vortage iet, loteeU « nmfiag, wieder-
geijtl>eit.
Nur Hummnri»ch »ind darnu* eineelne Ofndtlechtemamtm jMfrfw bei B. HerUag Edel»
Chnm Uli VI 11 /< 1' Irpftmlt Huai mir tnnr mrmn. ih Wrrttft p 4V> nr ts
REGISTER.
VORBEMERKUNG.
Bei der Anfertigung des Registers ist, im Anschluß an die von der Commission
dafür aufgestellten allgemeinen Grundsätze, folgendermaßen verfahren ivorden :
k ist mit c, uu und vv mit w , y und j mit i zusammengeworfen. Abweicliungcn in
sprachlichen Formen sind nur einmal angeführt. Auf die als Schlagwort gewählte
Form — hei Ortsnamen womöglich die moderne , auch wenn sie nicht urkundlich — ist
von den anderen verwiesen , außer luenn die Trennung der Nebenformen erst nach
den ersten drei Buchstaben erfolgt, oder wenn trotz früherer Trennung die Nebenform
vom. Schlagwort durch nicht mehr als drei Worte getrennt ist. Sind Zahlest aus einer
Ueberschrift angeführt , so sind die bezüglichen Stellen des Textes nicht berücksiciUigt.
Die den Personennamen in Cursiv beigesetzten Dalirungsjahre der betreffenden Urkunden
haben vor sich ein f , wenn die Person zur angegebenen Zeit nicht mehr lebt, ein * ,
ivenn die Urkunde unecht ist. Sind die Zahlen durch eiiien — getrennt, so beziehen sie
sich auf verschiedene Personen. Wenn Personen zu Orten, Aemtem u. dgl. in Beziehung
stellen, so sind in der Regel die Haupteinträge hierunter gesetzt, und von dem Namen
der Person ist venviesen. Erscheinen mehrere Personen gleiches Namens in demselben
Amt, mehrere gleiches Vornamens in derselben Familie oder dgl., so ist nur einmal
verwiesen. Die Verweisungen auf die OHe , Aemter etc. in welchen eine Person sicher
oder mit ziemlicher Wahrscheinlichkeit nachzuweisen ist , sind unter ihrem Namen
vereinigt, [n allen den Fällen, wo Personen vielleicht identificiert loerden könnten, dieß
anzudeuten, erschien nicht wol thunlich ; es ist also z. B. von Personen des Vornamens
Reinbold atif gleichzeitige Personen, die bloß «iReinboldv heißen, nicht noch besonders
verwiesen. Die Mitglieder der Straßburger Stifter sind, auch wenn sie Geschlechtsnamen
führen, nach den Vornamen angeordnet. Unter Ortsnamen, bei deren Einreihung in der
Regel der Wortstamm in Betracht gezogen ist, sind zuerst die etwa erwähnten Localitäten
— abgesehen von den Kirchen, Stiftern etc. — , dann die Einwohner, Beamten u. dgl.,
hierauf die Kirchen, Stifter etc. mit Personal, zuletzt die Personen, die den Namen von
dem Orte haben, aufgeführt. BisOnimer u. dgl , die nach dem Orte benannt sind , 7nil
dem zugehörigen Personal folgen unter neuem Schlagwort. Erscheinen Personen unter
einer Gesammtbezeichnung, z. B. einem Amtsnamen, so sind zuerst die Erwähnungen
der Personenclasse ohne Jahreszahl, dann die der einzelnen Mitglieder resp. Amtsinhaber,
zuletzt der ungenannten aufgeführt. Straßburg als Stadt ist nicht in's Register aufge-
nommen, auch nicht die Bürgerschaft oder der Rath, wo er als Vertreter der Stadt
erscheint, z. B. etwas beurkundet oder an ihn geschrieben wird, auch nicht die Haus-
genossen, die in dem Verzeichniß in bequemer Uebersicht vorliegen. Von den gebrauchten
Abkürzungen bedarf der Erkläning nur etwa ders. = derselbe, dioc. = diocesis,
ebd. = ebenda, Loc. = Localitäten, mag. ■=■ magister, mil. =z miles Ritter, inin. = Minis-
teriale, Str. oder Straßb. = Straßburg.
M. BALTZER.
Verzeichniß der Urkunden, welche ganz oder stückweise in andern Urkunden sich wiederlioten :
Zu Nr. 23 vgl. 24, 31, 36, 39, 43, 46. — 45 vgl. 47. — 75 vgl. 106, 134. — 90 vgl. 187. - 145
vgl. 174. — 221 vgl. 295, 374, 350, 355, 561. — 235 vgl. 330. — 246 vgl. 316. — 290 vgl. 312. —
292 vgl. 438. — 309 vgl. 320. — 312 vgl. 317. — 3.35 vgl. 336. — 416 vgl. 417. — 441 vgl. 446,
447. — 525 vgl. 533, 541, 552. ~ 531 vgl. S. 403 not. 1. — 551 vgl. 554. — 557 vgl. 567. —
558 vgl. 560, 562, 569, 570, 571, 573, 589. — 589 vgl. 590, 593. — 590 vgl. 593.
NAMiv\i;i:(;isTi:i{.
A. H. iStrnPI). Krnnciiik. AhtiitH.
A. K. StiiiKI). MiiiiHt. frutr.
Aarh b. Arho.
Aiicticn A(iuisgraiium 18, 13. 2A, IH. 27, 21).
Aar Arari» 12, 24; 36.
AarKaii AraKnii);>a — gougcims Argowc II, 20.
der obere — 2}l, 3.
Al>lm 7H0 : 1», 23. vgl. StraPh. Loc.
Ackirmnn B. — 1260: 847, 7. den.? Agricol«;
KliiiH 1357 : 310, 30.
Ai'hain s. Esclipyin.
Acho Aiina>, Aach in Wilrtonibc rc ö. FrcndensUiU
oder Aclicn bü. ö. S mI ?
Koiirad von -, Strnll ItO'J : 113,13.
iloinrirh von - , Strnpli. UiuKt-r 133'J : 171. 36.
Heinrich von - /:.'.'.; .- 2(iii, II, U04 : 437, 4.
n'liO : 4(i3, H. vj;l. StrnPli. cons.
Achenheim w. SlrnPb. 21», Ml. 247, 35.
Johannes von — , l^(H : VM, 10.
Wilhelm von — , 1303 : 4(».s, 40. 1364 : 4»4, 10.
A.liil- vgl. Adel- AI— AU1-.
Adnigarda s. Dieholt.
Adalhart —harte - hartus
min. des SfraPb. Ilisth.? l(m . 50. 17
SOI : 17, 16.
Adaimnnnno • 7/"^ .- 14, 13.
Adnlnohe nohns — och Adelhorh
g. Ilui'sliorin Abte.
*. '- tsch.
t/. ./.•46, ft.
Ailalnnart 910 : 80, ÜH.
Adam
B. Eberach Abt.
StraPb. DOrger 1366: 899, I.
Adel- vgl. Adal- u. AI—.
Adelbero Adalboro
B. StraPb. Mftniit. fratr
B. SlraPb. MdnBl. fratr n port
Oraf llll'J] : 6», nn
AdelbrrtnB Adnllx-rtnn brehl hn>l
a. Dontschland Kanxlei «rcUcaac.
■. Elsa» HenOge. vgl. Stnfb. Loe.
s. Oelfrat
•. IfnUis cansid.
■. Rappoltatrin.
■. Stnib. St. ArbogMt fntr
StnPb. min. n. BOmr?
62,31. 1109 : M, t». II
88, 87. 1134: «4, SM. nii .i. .. i-
UM ■ HA, 12. 1163 : »8, 8. vgl i>tralb acvH
0. SlraPb. BiBth. ricedom.
«. StrUb. Bisth Vögte,
a. Worma can.
1039 : 4ß. 4. — 1039 : 4«. 6. — toet . 48, «H
1061: 48, 89. - Ormf 1138: 07, 12. -
«60.- 91, 1«.
Adelgotna Adalsotns —gm Adalfodna »•••i>ii>
— goi AlgoOHU — (o(M — SM
8. Rex.
s. Stnfb. 8t Arbogaat fratr. n. prrp.
•. Stnfb. Mftiut f^tr. a. prep.
a. Strafb. 8t ThooiM wlkr.
[9M-991J : 88, la — 1039 : 4«. &.
Adelheidis Adalhuda AddaUis Aa«lh«i«U -kcttb
Alhcidis
a. DrataeUud KaiMr Otto L
a. Dingahelm ritSfhtan't tob — Qattte.
•. OriMli 'in.
s. Hagen'
B. Hnnfnt.
a. R.'«pj>olt«tein Ad^ltwrt von -
a. H
a. l:
a. S iicriiaad ton
a. S 'lard — .
Sifrui 0, .irs KAckera ««■ f^'
1310: 188. 11. TgL Smfb
aorur converaa 1944 .
Iak. MM'htildia.
aoror converaa tM4 . 818, 96. vgl Stolfb^
Loc MecbUiaU.
Slh.
* )i^ ^^* ar*
494
Adelheidis — Alpa
8. Tollenstein.
s. Winstein.
Adelhelmus 956' ; 32, 22.
Adelnoheshoven abgegaiig. Dorf zw. Straßl). n.
Königshofen 43, 27; 29. dasselbe? Adellohcs-
wilre 69, 4. n. Adelhardes— Adelharteshovcn
i)4, 7; 16. 268, 19.
Adoiie * 778 : 14, 9.
Adrianns s. Rom. cxir. Päbstc Hadrian.
Adnleodns diaconus s. Deutschland Kanzlei not.
Aercanbralit Ercanbertns 737 : 4, 33.
Agilmarus s. Frankenreich Kanzlei.
Aginone ♦ 778 : 14, 9.
Agnes
s. Dahn Friedrich von — .
8. Deutschland Kaiser Heinrich in.
s. Höllenstein Waltram's von — Schwester.
s. Judens Markwart — .
s. Pfettisheim.
8. Ripelin's Hugo — Gattin.
s. Spender's Friedrich — Töchter.
8. Westerman's Friedrich — Sohn Gerhard.
s. Wilgen.
8. Zidelarius Humbert — .
Agni Alberti — relicta s. Gisela.
Agricola fllins s. Ackirman.
Ahr Are Altenahr sü. w. Bonn Lothar von — ,
Graf 1129 : 61, 34.
Ahswilre wol Assweiler w. Lützelstein Hugo
von — 1363 : 410, 20.
Aigrao (vgl. Heirao) presbyter 719 : 3, 1 ; ff. ders. ?
737 : 4, 34.
AI — vgl. Adal — u. Adel — .
Alabrunnen s. Albronn.
Alaholfo *778: 14, 11.
Alaman — s. Alleman — .
Alasicinsis s. ElsaP.
Alba
Alpa, Saaralben in Lothringen?
Friedrich von — 8. Westerman.
Reinbold von — 1264: 414, 11.
s. Bar.
Albano Albanensis s. Rom. cur. Card, bisch.
Albeck n. ö. Ulm Beringer von — s. Straßb.
Münst. fratr.
Alberich Albericus
s. Saxo.
1039 : 46, 3. ders. ? 1040 : 46, 28.
1039 : 46, 5. ders.? 1040 : 46, 31.
Albero
s. Konrad.
s. Ehenheim.
s. Honau scol.
s. Neuburg Äbte.
8. Straßb. St. Arbogast prep.
s. Straßb. s. Petri jnn. scol.
Albertus Alberthus Albrecht Albreht Albreth
8. Agnus. *
s. Bastheim.
8. Beger.
s. Behlenheim.
8. Bolchen,
s. Kage.
s. Kerzfeld.
8. Dagsburg.
s. Dellmensingen.
8. Deutschland Kanzlei not.
s. Ehenheim.
8. Endsce.
8. Epfig.
8. Habsburg.
8. Haslach prep.
8. Herraolsheim.
8. Hohcnstein.
8. Honau dec.
8. Honau fratr.
8. Rhcinau.
8. Rot.
8. Rulenderlin.
s. Schneckenburg.
8. Schopfheim.
s. Schwarzach cam.
8. Stabulo.
s. Stehelin.
8. Steinbrunn.
piscator 1253 : 286, 26. vgl. Straßb. Loc.
8. straßb. St. Martin pleban. u. Münst. fratr.
8. straßb. 8. Petr. jun. prep.
s. Straßb. St. Thomas fratr.
min. 8. Straßb. Bisth. vicedom.
s. Truchtersheim.
s. Dttenheim.
s. Vercelli Bischof.
8. Werre.
s. Windeck.
8. Zabern.
Albrat Hageno's Sohn, von Straßb. ? IMl . 407,
21; 35.
Albronn Alabnmnen Altbrunnen — brunnun
— bnrnen zw. Ergcrsheim und Dahlenheira
n. ö. Molsheim 16, 10. 44, 18. 45, 7. 83, 7.
.Cuno von — 1148 : 83, 15; 20. seine Frau ebd.
Albuino clericus 780 : 15, 22. vgl. Straßb. Loc.
album castrum s. Weissenburg.
Akhdorf s. Altorf.
Alderih Alderichus Aldericus
780: 15, 16. ders.? 15, 30. vgl. Straßb. Loc.
s. Straßb. Münst. prep. ders.? s. ebd. fratr.
Aldorf s. Altorf.
Ale — vgL Alle — .
Alebertns s. Bischofsheim.
Aleuuich Aleuvicus
8. Sulz.
[965—991] : 38, 17.
Alexander
8. Dicke.
8. Heinrich, Straßb. Büj-ger.
8. Rom. cur. Päbste.
8. Straßb. Münst. fratr. und Haslach prep.
Alione * 778 : 14, 10.
Alisacin 8. Elsaß.
Alle 8. Hl.
Allemannia Alamania — manni Alemania — mannia
8. s. Damiani ordo.
s. Deutschland.
8. Deutschorden precept.
s. Dominikaner provinc.
8. Franciskaner provinc.
s. s. Mar. Magdal. ordo.
8. Schwaben.
Allerheiligen im Schwarzwald ö. Oberkirch Kloster
151, 6. 154, 37. 195, 36.
Alpa 8. Alba.
Alpirsbaoh — Aspertus
486
Alnimlmrh nn der KinxiK nQ. Krpmlcni)<adl in
Würtomborg Klos«. - ii I
AlHa— «. P.Unß.
AIno AIh« n. III
Alt vkI. AI
Altmlxirg HÜ. I.i'ip/.JK Aii(;iiiitiiierkloHt. 180, 86.
Alton dioti'lfi H. Uit|i|>iillitti'in.
Altnwilro Altlii'wilrf, der aiiKBi>Kiin|{. Ort 1». DkOd-
liiicli II. KchlcttKtadt od<T Altwrii-r «. lUupolUh
wnilcr? iliiK'> von -~ ». HtraDb. .MOnai. fnttj-.
Althi-iin Tl. Zätiorn »37. 9.
Altmnnniifi diaconuH 73li : 3, 25.
Alforf Alrh— AI— Altdorf Altliorf Atdorf Argent
dioc. Hö. ö. MolBhriiii 43, 27; 29. 27S, »I.
274, 2<). 310, 2.'.. XV) :!:V
cappllnnil» Syiiiiiiid / 15.
neii<Mli(linrraliti.i 31 iJ 113, 86. 84»,
24. 415, 24. 426, 1». 44«>, 3. »gl. Str. Loc.
Abte 41(1, 3; ff.
Otto 1138: 67, 9. 1143: 69. 87. il45 :
79, 29.
135li : 2»1, 38.
cpllcrnrin» Johanne» 124S : 244, Ki
VoRt 31i), 21.
Amnlbcrtns 8. Frnnkenreich Kanzlei.
Aniplia — oniii» n. Rom ßiich. Walter 1263 ;
.388, 1.
Ana|;ni Anagnin «0. ft. Rom 17'.'
21>5, 14. 25m, 2. 801, 3. :W>, 4. ::
SM, 41. .336, 4. :W(). 11. 841, 4, ai. :U2, 17
Anangonn« • r7*( ; 14, 10.
Aiidoch« AndosHO zw. Ammprscc t>. Wörmseo Ber-
thold von --, Graf 11 Jl! 87. 13.
Andlau Andolnhe w. Hnir
Kloster 43i», 35.
Äbtissin Hedwig 1237: lt>3. 41.
?:berhnrd von — 122(i : ir>3, l. wol nicht de«.?
1203 : 37»i, 10; 28. 37», 16. 381, 16
Andreas s. Hohcnlohc.
Anc8— Anisheim 8. Ensheim.
Angelus s. Tarcnt Erzbischof.
Angesele, min. des Straßb. Hi»th.? /««/.• 78, 29.
AngilolfnH ». Horcholfns
Anna
H. Oleinnii'« Konrad — Tochter.
8. StraPb. .St. Marx goror.
8. Stubenweg'g Rcinbold — Qatlin.
Anno
g. StrnPb. Münst. fratr
8. Worms cnn.
Ansbach 110, .37.
Aiisegarlns jiresbyter T.JJ . I Jl T.19 : ft, 2.
17391 : 6, 15.
Anielin AnsclnuiH AmkIhImi Aiwli.liniis
t. l>-lilr:ttzluMm
1. Jnstiiu'iii
I. Ma(i<
» i;.iiii><>li>l<'in.
s. .Schwarzarh Abte
wol SIraPb. min
limi : W. 14.
grav. »eine l> •■
///«/.• 7.3. *."
Hinfh bnrc-
». Stralb, 8(. Arbonirt frair
•. Stnf b. Hospit frmtr.
1. BInfb. Mflaat cmb.
•. Stnfb. •. Patr. jmi. port.
». Stralb. Bi«th. Vogt«.
s. Stimfb. Biatb. V>a Ut9. mm» (wgMti
•. BaaäaUUuk Umrkh u. Marqwud to* -
Mim BcpotM a. Bappollst«ia AaMlm a. Bgviolf
Ton — .
». Dtntberg Radolft von — M>r«nn«
•. Vnrat«.
I. Wangen.
[965—991] : 89, 7. - /.'«.. ■"// . av, H,
kntnuna •778: U, 7 •;,;, 14,7.
Antonin» phiaicas, nuf; zu .^irafb. ? liCS: 9M, 7.
Antrin— «. Entrin—
Apiaca •. Epfig.
AfiK'ini
?■' 14, II
463. 7.
i .SiraPb. con».
Hartong in — , .'^IraSb. BOrgcr 13fiii
Aqttiieja— jflnai«)"' 1., <;....«,..i n... wx: ^
Aqnis d« — B. A
Aqolagrannm i. Aachen.
Ar— a. Aar Aar— Ahr.
Arcenheim ». Arambai«,
ArdaJiniu, Bischof 738 : 8, 88.
Argent— a. 8t7»fb.
Argereabeim a. Ergcnbeim.
Aribio • 77« .• 14, 10.
Ariesberg. iw. Aalen - ^ ' - V
o<ler Aricgisbergo
S. fi not 3 angerohii. .:.... .,.,,..,
Stnfb. Bftrger 1261 . 360, 16.
Arlon Arlonnm n. w i ---— • »«--v
rieh, Graf von Luv
Amolda» Amolt
s. B&rglen.
a. Keatenbols
a. Kind.
s. Dentacblasd Kanal« »rchicanc.
s. Holland.
a. I,niii
s. ii° k'raf Lndwig's II mtlit.
a. S< 1 ptcban.
o«msianu.H Ijyj . »39, U. »gl. Stralh l/v
1363 . 402. 10. vul. Strafb. Loc Wolprrt
s. Stralb. St Arbogaat fratr
s. Strafb. St Arbonat prep.
a. Strafb. Hocpit fratr.
(8 »crKbM.?) t. Stralb. Mtoat fr»'
engst., prep.
1160 : 91, 19.
Amolfas
R. Dentsrhland Kaiser a. Ktai«».
8. StraPb St. Arbogaat prep.
Arnsberg Araisbere BaÜM w.
Unt-EU. der von - l»U ■ SM. H
Amolfban » {'«•bwaraacb.
Artenl i n. ft C< '
Aaaph 791. \.
Kic— »gl. Escb— .
Aacrtcbi 7'^ '"• '^
Aapermoni I tnd Venlan Beterkb
»on -. l.....; '• '«
Aspertns a. IH" oi cMtell.
ia
im
Assisi - Basel
Assisi Asisinm Assisium s. Rom. cur. Kanzlei
Johannes u. P.
Assweiler s. Ahswilre.
Atala Adala
s. Straßb. St. Stephan Äbtiss.
s. Eschau Äbtiss.
Atdorf s. Altorf.
Atzenheim Hochatzenheim sü. ö. Hochfelden 257, 41 .
Audachro 728 : 3, 31.
Audebertus * 778 : 14, 9.
Audrico * 778 : 14, 12.
Anenheim Ouuanheim Owenheim
in Baden n. ö. Straßb. 28, 11. 33, 5.
im Elsaß n. ö. Wasselnheim 216, 20.
Ang — vgl. Reichenau.
Augsburg Augusta 195, 4.
s. Angustini ordo
s. Marbach.
s. Sens St. Johannes.
s. Straßb. St. Arbogast.
8. Straßb. St. Katherina.
s. Straßb. St. Marx.
s. Straßb. St. Stephan.
s. Straßb. St. Trinitas.
s. Truttenhausen.
Augustiner s. Angustini ordinis eremitse s.
Altenburg.
Straßb.
St. Anrelien vgl. Straßb. Loc.
Lambert von — 1263 : 397, 17. vgl. Str. Loc.
Pilgerin von — 1257 : 310, 30.
Aureus s. Güldin.
Avellan — s. Haslach.
Azekind [965—991] : 38, 19.
Azelin [965—991] : 38, 18.
Azzo
s. Rosheim Bürger.
951 : 30, 31. 956 .-31, 28. — 1040 : 46, 29,
B.
B. clericus 1188 : 102, 22.
B. s. Ackirmau.
B. s. Dacianns.
B. sacerdos s. Marbach fratr.
B. frater s. St. Mar. Magdal. ordinis prep.
B. s. Straßb. St. Trinitas prior.
B. s. Straßb. Bisth. bischöfl. capell.
Babenbergensis s. Bamberg.
Babensftn Heinrich — , Straßb, Bürger 1265 :
453, 34. vgl. Straßb. Loc.
Bacendorf s. Batzendorf.
Bach
zw. Schwarzenegg u. Thun in der Schweiz? 29,3.
Heinrich zu — 1264 : 419, 14.
Sifrid zu — , 1264 : 419, 40.
Badeisbach s. Bohlsbach.
Baden Markgrafen
Friedrich 1211 : 124, 20.
Heinrich 1226 : 163, 6.
Hermann III 1144 : 77, 3. 1153 : 87, 38.
1156 : 87, 12. vgl. 77 not. 3, 87 not, 9.
Hermann V 1214 : 127. 25. 1320 : 163. 6.
1236 : 193. 36.
Bäeg— Bag— s. Beg— .
Baiern Bavaria Bawaria vgl. BauwaruB. Herzöge
Ludwig I u. II s. Rhein Pfalzgrafcn.
Baidanheim, Baldcnhcim ö. Schlettstadt? 28, 11,
Baldemarus s. Baumgarten Templer fratr.
Balderat s. Molsheim Geschworn.
Baldewinns 1097 : 50, 33. sein Brud. s. Richwin.
Baldramus s. Straßb. Bischöfe.
Baldrud 791 : 16, 37. vgl. Straßb. Loc.
Ballbronn Baldebftrne — bume n. w. Molsheim
Kirche Inhaber Burchard 1200: 113, 39.
Dietrich von — 1239 : 201, 28.
Dietrich von — , Werner's Bruder 1264 : 432,
15. 433, 10. 436, 15. seine Söhne s, Werner
u. Walter.
Otte Hug von — 1262 : 371, 27.
Reinher von — 1265 : 449, 2.
Rudolf von — , Werner's Sohn 1264 : 419, 13.
421, 19. 432, 24. 434, 9.
Walter von — , Dietrich's Sohn 1264 : 432.
29; 40. 433, 10.
Werner von — , Dietrich's Bruder 1264 :
419, 1. 421, 11. 432, 23; 26. 433, 10. sein
Sohn s. Rudolf.
Werner von — , Dietrich's Sohn 1264 : 421, 20.
432 25.
die Herren von — 1240 : 203, 36.
Ballone * 778 : 14, 1.
Balzo s. Kork familia.
Bamberg Baben — Bambergensis Bischöfe
Eberhard 1163 : 94, 27.
Otto 1192 : 106, 32. 107, 27.
Bar sur Anbe Barmm super Albam 237, 21.
Barbam Konrad ad — , Straßb. Bürger 1237 :
199, 7. sein Sohn s. Mendevinus.
Bargen Bargensis n. w. Bern comitatus 1, 10.
Barletta Barnlum in Apulien 123, 35.
Barnulfus 774 : 10, 7.
Barr Barm n. Schlettstadt 16, 11. vgl. 1 not, I,
Barto s. Mainz Erzbisch.
Basel Basele Basil Basile Basilea Basilensis Basi-
liensis Basla 110, 35. 357, 23. 359, 13; 37.
360, 26. 377, 8; 39. 381, 35. 382, 22. burgban
368, 2. ban ze euren — (Klein-) 368, 2,
Rath und Gemeinde 363, 29.
Capitel 96, 39.
canonici
Bürglen Arnold von — 1239: 201, 39.
Habsburg Albert von — 1243 : 216, 39.
Rudolf 1253 : 285, 28.
cantor Hugo 1229 : 169, 25. 1241 : 210, 10.
decanus Konrad 1219 : 139, 14.
prepositus Heinrich Neuenburg von 1261 :
359, 26. 1262: 367, 13. 375, 9. 376, 29,
377, 28. 381, 21. 382, 9. 383, 2. [1262] :
373, 4; 11.
scolasticus Heinrich 1219 : 139, 15.
Günther u. Heinrich die Muneche von — 1262 :
367, 38.
Basel Bisthum 102, 22. 373, 5; 12. vgl. Marbach,
Bischöfe
Burchard 1139: 66. 38.
Heinrich I 1188 : 102, 29.
Heinrich II 1219 : 137, 6. 138, 39. '139, 14.
1231 : 175, 28.
Ortlieb 1144 : 76. 40. 1156 : 87. 9. vgl. 69
not. 3.
Baael — Bernaldus
407
Uudolf 111191 : M. 31,
Walter läH : 127, U
111)4: U7, i«t. 1200 : »7, .'l ,
n'6'.V; 411, .'M. vkI. cIhI. not I. tJl64 : 4AI,
- 27; 3», K'flO: 4M. 1.
Ha«illa HniiMilla «. Strudi. K>. Sti<|ihan AbtiM,
ItnMHonilorf h, Hatzciultirf.
hnNlliriin w. Mclricliiitndt in Franken AU>ert
von - H. DüiitHcliordon fratr.
natnnnniloitilnrn iiiiHK''Ka'iK<""^'' O*^ *>*> Speier-
odnr F.UaPgau 4, ^7. <laii8«lh<<? na(h«nheim
Hl>, M. vgl. olnl. not. 1
llattonhoim 8'J not. I.
Hatzcntlorf Baccn— Baiiiion - Dazcndorf — doHf
ni\. w. Hngenau Kiidolf von --, Kitter 12f>0 :
2M, V\. lär,-J : 277, f). 1125.11: 2HH, .'W.
iar,2 : 3Kfi, 7. I3(i:t . .iWt, IH. 397, 80. 1264 :
431, 14; US. vgl. Ilngi'nuu «calt.
rtiuifgolf HangolfuH Haiignifus 8. Fnida Ahtc
Uaunibtirg 8. Oiiwonburc.
naumgartrn DAmgart BAmgarten
8ü. w. Barr W, 7.
Al)t(-i W, Kl. 84, 2. KW, H.
w. Bruiimt Tcmplcrhof 217, 2.
frater Baldcmarii« 1243: 217, 2.
magi8ter Marsilins 1243: 217, 2.
Baiiwaru8 Sigolin — 1261 : 268, U.
Bavnria Bawaria s. Baiem.
Bnzendorf «. Batzendorf.
Beatrix s.
Deutschland Kniver Friedrich I.
Mnndingen Egoloirs von — Gattin.
Beoeliuus 8. Botzelinus.
Begor B&cgcr Bagariiis BAgarius B&g&riu!) ßagaro
Bager Bagoro Bagyro Bcgcro Bt^grrc Begero
Btgero Begero Beigere
Albert — , Kitter, Stra»b. min. 1201: 116, 4.
1209 : 122, 19. 1216 : 129, 29. 1216 131,
19. 1218: 134, 1. 1219: 146, 4. 1220:
140, 32. UM. b. 161, H. Reine SAhne s. Albert
«. Mtiriihard Burchard — . sein Bruder
H. Werner.
Albprt — albus, der Wissebeger, Albcrt's Sohn,
Rittor, StraPb. min. 1220: 148. «J. USb :
l«i2, 21. 122H: Iß-J, 17. 1230: 172, 81.
1233 : 187. 2. 188, 25. 1236 : 194, 34. IB6,
31. 1244: 221, 10. 124C, : 231, 28 VU7 :
236, 7. 1249: 26(>, 1. 1250: 252, 24. 266,
13. 1252: 273, 2. 274. 2. 276, II, 12r,5 :
296,8. der«.? 12C3 : 408, 15. vgl. StraPb.
Loo., StraPb. roiis. a. SiraPb. Hospit rect.
8oin Sohn s. Bnrrhard.
Albert— wclrber von beiden? 1220 : 148.28.
161. :«!. 1225: 167, 31. 12>6 : lß3. 2; 11,
39. 1227 : 1«3. IW. 1232 : 178. 28. [VOS—
1232} : 182, 1. vgl. StraPb. cons. a. Hoq^
rect.
Hurrhard — , des wissen Reger« snn tiC3 :
404. 26.
Hurrhard — s. Mnmhard
Werner — , Albert's Bruder, iviit>'r, m.
1218: 134. 1. /;>/!».■ 146. 4. /;' J.
148.6. 161.8. 1221: 164.12. •.,< ..k.,
31. 1225: 1(52.20. 1227: 10«. 40. 1233:
IH6. !V». vgl. StrnPb. rons
\V,,,ui -. Wilhelm'» Bruder 1347: tM, ».
UJ2 : 273. 11. 274. 2 '.'T'. ■> /:>.■; 1 9«9 91.
1369 : S40. n
Wilhelm — , Werner'e
lß8, 30. J33S : INA, S4. JMS ; tlt, & «^
SiraPb rons. o. Htntb. BkUk. trieerfoa. vol
nicht ders ? /.9M ; 44S, ». UM .- 44», IS.
462, 15; ff. vgl Stnfb. BMt viMdoB. b.
StraPb. Loe. VHxtlnaw.
Ire* Busarone« £»i . Iftt, W.
vgl. Smfb. eoM.
Beheim Boernns
•. Bpflg Dietrich t<'i.
Heinrich — , Ritter UM ; 2U, IS.
von LaiMleteia UU ; 410, KK
Beblenheim Belken ■. w. Stnilb. 9«, II. liW, 10.
216. 90.
Albrecht von — IMS : W». 37
Friedrich von — VU9 : ti'i. l'.'
Her : - tM9: 9», a&
Behrt' <,tolt •. BertkoM.
Beigere s. Beger.
Beinheim Beninheim ea der Smmt A.
9, 82. 867. 40. 4M, 10.
Beiawil sw. Solotlrani n. Biuel Uoeier "" *>"
Belhen s. Behlenhetm.
Belima B<Ii
s. lAnA ''
e. Landibirg uunmcr > von '>
Benedict [833—801] . 26, 20
s. Benedict! ordo
s. Altorf.
«. Maneiamfiaster.
•. Schwamm
■. Sels.
•. Stnfb. St Trinit«*.
Benfeld Ben«— Beatelt n. A. tkhieiuudt 831, I
Beninhaim ■. Beiakeim.
Benno [96S-991) : 88, 19. — tOtO : 4«, 80. -
1040 : 46, aO.
Benselin
i. Rotbeim Bftrger.
1116 : 56. 88. adae Oattia Dieaalb ebd.
Bento M TeTlirWrdem»?)
Oe, '. 46. »
Uiiu /. 4«. 27
WO . 30, -'i*. - 1032 . 46. 4. — ;o .
— 1040 : 46, 89.
Berahtgario 778. 1 '
Berabtradne 801 '
Berg Berge td " "rirb
ton — , Oral
BertbaiiB Boie«— Bern— Bc:
iMim ttt. Barr? 4&, 7
Cnno Ton — . Stntb. min. U^ . M, IL
1336: 194. 88. JMS: 281. 10
Ludwig von — JMS . 446. 6.
B«rhob 898 : 89, 16.
BerOiger tOtO : 4«. 87.
Berinnnu Bertagenia Berini?&riai BernMtva
a. Siafb. Mttaat. deea«
•. Stiafb Münüt. fratr
dafteaor >k St SiepbaaaUMtofar
min. dee btralb. Bietk? I09t : M. 15.
Berlewin a. MitUlbanaen.
BernaMoa — aoldaa
a. Straib. BiaebAf*
9M : 88. 88.
498
Bernand
Bild
Bernand — nandus — nant
s. Kage.
s. Scharrach.
Berngro * 778 : 14, 10.
Bernhardus Berenhardus — hart Bernhart
s. Kage.
s. Straßb. s. Petr. jnn. fratr. u. Mau^smünster
fratr. vgl. Straßb. Loc.
s. Straßb. Bisth. marsc.
[965—991] : 39, 9. — 1039 : 46, 2. 1040 :
4Ü, 29.
Bernhardswciler Bernhartswilre n. Barr 346, 4.
Bernheidin s. Bild's Sifrid — Gattin.
Bernstein Ruine n. Schlettstadt 217, 36. vgl.
Straßb. Bisth. Vögte Heinrich.
Bero
Straßb. Bürger 1258 : 317, 7. vgl. Straßb. Loc.
s. Straßb. Münst. dec.
910 : 30, 28.
Berolf clericns 1143 : 71, 9.
Bersa — se s. Börsch.
Berstett — steden — stet — stete — stette sü. w.
Brumat 82, 44. 138, 23. 216, 19. 326, 35.
communitas hominum 257, 17.
Vogt advocatus ville Eberhard von Ettendorf
1251 : 258, 9; 16.
Garsilius der Munich von — 1263: 399, 38.
405, 32.
Hugo von — 1256 : 300, 3.
Peter von — 1263: 403, 4. 411, 4. 1264:
443, 18.
Rudolf von — 1263 : 403, 2.
Bertha Berhta
comitissa s. Eberhard, Graf 1061.
s. Gerlacus.
s. Humbert medicus.
s. Lenzelin Rudolf — .
s. Pheterin Konrad — .
Argentinensis familise matrona f 1147 : 80, 38.
ihr Sohn Burchard 1147 : 81, 9. ihre Tochter
Heilwic 1147 : 81, 1; 9.
Berthold Behtolt Behr — Berchtoldus Berdoldus
Berhdoldus — dolfus — toldns — tolfns — tolt
Bertholdus — tholfus — tholt — told — toldus
— tolfus — tolt Pertholdns
s. Andechs.
s. Burgund Herzöge.
s. Königsburg.
s. Constanz dec.
s. Constanz thesaur.
s. Krebzere.
s. Deckere.
s. Deutschland cam.
s. Fabis.
s. St. Gallen Äbte.
s. Geispolzheim.
s. Gugenheim.
s. Honau fratr.
s. Inferno.
s. Mauersmünster prior.
s. Murbach Äbte.
s. Neuenburg.
s. Rosheim.
s. Ruses.
s. Schwarzenberg Berthold's von — nopos.
s. Straßb. St. Arbogast cnst.
s. Straßb. St. Arbogast fratr.
(3 verschiedene ?)
s. Straßb. Münst. cant.
Straßb. Münst. cust. u. St. Thomas prep.
Straßb. Münst. cust. u. Haslach prep. sein
Bruder s. Eberhard, Straßb. Domherr.
Straßb. Münst. fratr., cam., port.
(mindestens 8 verschiedene) s.
Straßb. Münst. cam.
Straßb. Münst. cant.
Straßb. Münst. cust.
Straßb. Münst. cell. u. prep.
Straßb. Münst. dec.
Straßb. Münst. fratr.
Straßb. Münst. fratr. u. s. Petr. jnn. prep.
Straßb. Münst. fratr. u. dec. ti. Honnn prep.
Ochsenstein.
Straßb. Münst. port. n. cam.
Straßb. Münst. prep.
8. Straßb. St. Stephan fratr.
s. Straßb. St. Thomas fratr. •
min. des Straßb. Bisth. ? ( wieviele ':" ) 1096 :
50, 16. 1109 : 55, 23; 26. 1110 : 57. 9.
s. Sulz.
s. Tanncnrode.
s. Teck.
s. Wilperc.
s. Windeck.
s. Wittersheim.
Graf 1129: 61, 33.
Berwardus clericus s. StraSb. 8. Petr. jun. fratr.
Berwarstein — wartstein Ruine in der Pfalz w.
Bergzabern
Knehtilin von — 1263 : 389, 30.
Rudolf von — s. Speier prebend.
Walter von — 1263 : 397, 30. 403, 1.
der von — [1262] : 374, 32.
Besannen Bisuntinus — tinensis 97, 37.
Besan9on Erzbischöfe
Humbert 1156 : 87, 9.
Theodericus 1188 : 103, 34.
Wilhelm 1256: 301, 39. 1259: 333, 30. .337,
25. 338, 9. 1260 : 334, 41. 341, 2.
Betebürn s. Bothebür.
Betschdorf Bettensdorf Ober — n. ö. Hagenau
Lncarda von — s. Königsbruck soror.
Betzelinus Becelinus Bezelin
s. Königsbruck fratr.
956 ; 32, 23. — 1039 : 46, 6. 1040 : 46, 28.
Biberesthorf ausgegang. Ort wol an dem Bibers-
bach zw. Hagenau u. Weissenburg 9, 32.
Bietenheim Boten — Bftten— Bfithenheim Bfithen-
hein Bueten — Btitenheim Berg — Bieten
n. w. Molsheim 210, 3. 331, 2. 453, 3.
Cnno von — 1263: 400, 11. ders.? 1264:
426, 22. seine Söhne b. Cuno Hugo Peter.
Cuno von — , Cuno's Sohn 1263: -100. 11.
Diether von — 1263 : 400, 29.
Dietrich von — , Pilgerin's Bruder 1263 :
400, 32. ders.? 1264: 426, 25; 32.
Hugo von — , Cuno's Sohn 1263: 400, 11.
ders.? 1263 : 400, 32. 1264 : 426, 23.
Johannes von — s. Straßb. cons.
Peter von — , Cuno's Sohn 1263: 400, 11.
Pilgerin von — , Dietrich's Bruder 1263:
400, 29. 1264: 426, 25; 31.
Rudolf der Schultheiß von — 1263 : 400, 30.
Bietlenheim 89 not. 1.
Bild Bilde Ymago
Heinrich — , Straßb. Bürger 1220: lol, 1.
Sifrid — , Ritter, min. 12U : 221, 15. 1245:
229, 33. 1246: 229, 10. 230, 21. 231, 29.
Bild
Bru—
1247 : im, II. latU . a-17, M. I^IHI: 2f»7, -i.
/;;m.' aiM, 1». t/i'V. MIO, ;m. ^
l,o(;. lt. COM». II. Hiiu'lilinim lu-ull. h. n
H<iiili<i.lin fjii) : 217, «1. Iir,7 : Mi, 12.
Ki-iii Sohn ». Htra9b. Hl. Arbugniit fratr.
ititrc.liiiril.
Hil«- vj<l. I'ilff— .
Itililiit 7H() : If), Ml.
Uiliiiiio nilliin);ti)i
1. Haf(i<nnii liUr^T.
«. HtruPh. Uittth, cor. jud.
min. AcM .StraÜli. Uinth.V IIO'J : 5ö, 20.
imt : W, 21».
llilNtoiu nilriiNtriii, Iluin(< nü. w
»der Kiiiiii' )>. Urlii'ix II. w. Schlei I
llilwiNlii'iiii liilolvod— lliliilviiihriiii hü. w. Brnnutt
Oictiich von — VJ(,:t : .1!»7. .tl. -KCl. 2
Krho von — ^.Sf« ; 403, 2
lliiiK«n i'ingnia 207, 28.
Mirihdilo 70.79 ; 4<i, S.
Iliwliof RpJKropnii Johanne« — 1268: 32ft, 17,
/i'«.'. . 1-17, 10. v«!. KtrnPli. Uc. der».? i. Strnßh.
ofHcint. Johannen.
Bischofshoim BitchofToR— BiRchoTe — Biichove«—
BiKchovig— BiüchoviP— BiacofeB— I'
Üiscowc»— BishroveD— ßishovex-
ft'H— BiiiKcves — BimtoveHhcim
Biachheim ii. StroPb. 5«, 29. 247. 38. 268, 19.
!«(), ;ir>.
»ntltctnM 288, .'U.
Sifri<l Biia 13r,3 : 28i), 12.
Bimhofshcim bü. ö. RoHheim 94, 1. 181, 23.
202, Hl. ;W1, 1. pngn« 1, 3
welches von beiden? 144. I.'i.
Alobertiis von — , llitter / , 2('>.
Cum) von — , StrnPb. min. llil'J : 113, 8.
/in« ia(K)j : UK), 40.
*. Floseho Burkhard — .
Heinrich von — s. StraPb. Biith. pinc.
Stehcliii von — . Hitler 121>1 : 2»a», 8. Wßö .-
446, 27.
Ulrich der Miinich von — tS63 . 399, 3fl
ii'«5 ; 4-»:>, 28.
milife» do — 11333—1332] : 181, 8.
Bisiint — », HeüunQon.
Bitsch Bilz Wnlter von — 1366 : 447, 22.
111.1 vgl. rio— .
St. BhiiHc g. Blasiug nn der Breasch tO. Schirm-
eck 102, .W.
Illanznrt Colin — von Metx, RtraPb. OArger
/•.'().', ; 4.M, 27. vgl. StrnPb. Loc.
St. BlnHini nn iKm- Alb gö. ö. Froiburg Kloster
l2i), 17. u;;i. :r>. .'uu. 34. vgl. str.ifi. i,or
Abt Hermann /.'// 126, 21.
Illide
Barrhard von - tTJO : 148, 8. der».? Kndoir»
Brillier 133'J : 201, 2.
Kiidolf von — , Burchard'g Bruder 1339: 201, 8.
Hlionnng l'Mr>~Odl] : ;W, 18.
Illiiiiiordrost Kudolf — 1310 : 141, S. Tgl. Sir»lb.
I.oc.
Bookegbnrc ». Boxberg.
Böhmen Boemi vgl. Beheim
ll.riiog Otto tt'JS : 1U7. 2
B6r8ch Berga Berge sft \v |;o-.lii nn I ni>i I
M. 19. 181, 28.
1,0.
OmmumI« 64. >7. flmItMint
BoNiiihcim •. Roobbcim.
BobUbaeb BadelafaMb n. (Hbnbary SS, 4.
BoUndmi — UndU Bonlant bw. dem Xkmamiitip
a. Worms
Philipp von - 1319 : 18«, -J
Werner von ~ ». DeotM-faUmt imfU
Bolchen Bollechcu in l^ihringm a. •' H' '/.
Albert von — 1304 414, 10.
Bolline'-n. n. w riiii •"l-r n w DiMbabofall f
Dir. rbUad Km»-
Iri -.tr.
' -b«i BoMBb« FotMikifa 5. <NMr-
ui 20, 42. 42, 8.
I Faba Barduud — , Strafb. BImmt
V. .- 131.-. ■ ??1 22. iJU8: a», 8.
iattinOate IMS.
soia« wwtü» Osttia
aao, 2. MiB 8oba ■. Tocbtor
Bonfeld — Telt, in Wftrtnnberg n. «. H«ilbrou?
Otto von — ». Btrafb. Mfliut. tntr.
Bonifacin» ». Novara Biacfa.
Bonlant s. Bolsn')-»
Bonngvir a. Hat'
Boofxhcira Bofti»
124, !W). 211, 17
••■" ^■'-••! 1311 .
1311: 1
Ol int. fratr. Bberbard.
pM 1311: 124, 85.
Boppard BAchperdia afl. Coblens 182. 12.
B. - ' "^ Bnrchard.
!!■ i Sifrid «n - 1315: 129, 22.
Burj;» bau Donino n. w. Panna 1&8, Sß.
Borre ». Hohbarr.
Borrer Heinrich der — 1364 : 432, 94.
ßo»«nhen R. BoUenheim.
Bogacndorf n. w. Hocbfrlden 460, SS.
BoUnhcim s. Biotenheim.
BotbebAr BctebAm Botobom j»tet BfhiHiglMi»
90, 80; 8A. 42. 1.
BAchp«rdia s. Bopparl
BAmgart — garten a. baumgartcn.
BoT««b«iro B. Boofkheim.
Boxbfi ><nrc w. llarg«ntb«iin Craflo ttw
- . .. h.
Brau htltiik — a. Sttmfb. St Stepbu fratr. rgl
Wra>b. Loc
1! schweig Bmncavrir Hrinricb Toa — UU:
Brpi>gaa Bi
— aikow« Priagaadi 19,86.
i-a Braan Diaauha
l'raaca liaker
.9, ao. vgl. Steafb. Loa.
■*e!al 277. 33.
111 :
Brciiv.
B.
a. Stialb. coaa.
nroggiagva Pro«lung<-u •• «■ K««iia(Mi 8t, O.
Bm— Pra— TgL Braa— a. Biaa— .
500
Brücken — Burgheim
Brücken Konrad zu — 1264 : 434, 10.
Bruchkirchen Brochkircgen Otto von — , nobilis
1116 : ÖG, 1. seine Söhne 1129:62,2. vgl.
Straßb. Münst. fratr. Hartwig.
Brumat Brümat sü. w. Hagenau
Erbo von — , StraPb. Bürger 1199: 113, 12.
Rudolf von — , Straßb. min. 1199: 113, 11.
Walter von — , Nibelung's Solin, Ritter 1229 :
169, 30. vgl. Walter Nibelung's Sohn.
Wilhelm von — 1259 : 336, 17. 1263 : 397, 30.
Brunco Egelolf — 1253 : 282, 9.
Bruno Brun Brün Bruno
s. Deutschland Kanzlei cancell.
s. Haslach prep.
Straßb. Bürger u. min. des Bisth. ? 1118 : 58, 1 1 .
1247 : 241, 36. ders.? s. Straßb. cons. u. scult.
8. Straßb. Münst. fratr.
s. Str. Münst. prep. n. Deutschi. Kanzlei canc.
s. Straßb. s. Petri jun. cust.
s. Straßb. Bisth. Vögte.
Bucgo Buggo vgl. Burcard.
1061 : 48, 28. — 1143 : 71, 9.
Bnchau Buchaugia — giensis Constantieusis dio-
cesis in Würtemberg w. Biberach 443, 4.
Kloster 437, 20.
Äbtissin Mechtild 1264 : 438, 1. 443, 1.
familia s.
Buchau Konrad von — .
Keppi Konrad — .
Egeno, Straßb. Bürger.
Ertingen Heinrich von — .
Konrad von — 1264 : 442, 31. vgl. Buchau
familia.
Buchheim n. w. Freiburg 205, 36.
Buchsweiler Buhs — Buswilre n. ö. Zabern Helwic
von— 1249:200,2. 1259:337,11.
Bürglen Burgele Burgelen Bürgein, in Baden
n. ö. Waldshut? Arnold von — s. Straßb.
Münst. cam., cust. u. prep. u. Basel can. sein
clericus Ulrich von Erstein 1243 : 216, 3.
Büt— s. Biet—.
Buggo s. Bucgo.
Bunouwe Bftnonwe Heinrich von — , Straßb.
Bürger? 1246 : 230, 18. f 1251 : 272, 6. seine
Erben 1251 : 272, 6. vgl. Straßb. Loc.
Buo [833—861] : 25, 19.
Bfttenheim s. Bietenheim.
Barcard Borcardus Bftrchardus Burcardns — cart
— kardns — kart — ckardus — ckart — chardns
— Chart — khardusBurghartPurcart vgl. Bucgo.
s. Basel Bischöfe.
s. Beger.
s. Blide.
s. Bone.
scultetus, zu Königshofen ? 1236 : 194, 23.
s. Küttolsheim.
s. Dorlisheim.
s. Ehenheim.
s. Epfig pleban.
8. Epfig.
s. Flesche.
8. Geroldseck.
s. Gimbrett.
8. Gnta, Straßb. Bürgerin.
s. Hagenau scult.
s. Hageneck.
magister s. Haslach fratr.
s. Hausbergen.
s. Hochfelden.
s. Hohenberg.
s. Hohenstein.
s. Hüttenheim pleban.
8. Judeus.
s. Moro.
s. MulnJieim.
s. Münnerstadt.
8. Murnhard.
8. Nideck.
8. Odratzheim.
8. Pner.
8. Rex.
8. Rimnntheim.
s. Ripelin.
8. Rosheim.
s. Schonp.
8. Schwarzacb Äbte.
8. Seiler.
8. Seinat.
8. Sicke.
8. Stein.
s. Steinbnrgetor.
Straßb. Bürger ? (wieviele ?)
juvenis 1201 : 115, 6.
Kirstine filius 1210 : 123, 27.
Sicconis filins 1210 : 123, 27.
hospes, wol des Marbacher Klosters 1225 :
158, 1. ders.? 1225 : 156, 29.
1256 : 298, 18.
Schultheis s. Straßb. 8calt.
s. Straßb. St. Arbogast fratr.
s. Straßb. Hospit. fratr.
8. Straßb. Münst. fratr. ders.? 8. ebd. cant. u. dec.
seine Briider s. Wolfbrand.
8. Straßb. Münst. fratr. u. Ballbronn Kirche.
8. Straßb. Münst. prep. n. Utrecht Bisch.
8. Straßb. s. Petri jun. fratr.
8. Straßb. s. Petri jun. prep., Haslach prep. n.
Straßb. Bisch, sein patruns s. Cuno, Straßb.
Bischof, ders.? 8. Straßb. Münst. fratr.
(mindestens 3 versch.) s. Straßb. St. Thomas
fratr. n. Straßb. Bisth. vicedom.
fratr. u. St. Marx elemos.
fratr. ders.? s. ebd. dec.
s. Straßb. St. Thomas preb. vgl. Straßb. Loc.
min. des Straßb. Bisth. ? (wieviele ?)
1096 : 50, 15. — 1096 : 50, 17.
1116 : 57, 9. [1119] : 60, 3. 1132 : 63, 37.
1137 : 66, 6. 1143 : 71, 20. 72, 31. [1143]:
73, 29. IIU: 78, 23. 1156: 88, 31. vgl.
Straßb. Bisth. pinc.
min. des Straßb. Bisth. (2 verschiedene ?)
s. Straßb. burcgrav. vgl. ebd. Loc. ders.?
s. ebd. scult. sein Bruder s. Dietrich,
Straßb. min.
1216 : 130, 30. vgl. Dietrich Straßb. Burggraf.
8. Truchtersheim.
s. ünftlge.
8. Dttenheim.
8. Dttenheim Burchard's von — socius.
8. Wangen.
s. Wolf,
s. Worms can.
(wieviele?) 1061 : 48, 28. — 1160: 91, 18. —
1251 : 258, 13. — [965—991] : 38, 31. 39, 8.
1039 : 46, 2. 1040 : 46, 29.
Bm-g — vgl. Bürg — .
Burgheim Burcheim Burghaime sü. Ober-Ehen-
heim 5, 8. 346, 3.
Burgund — Chopin
an
l(ur);iiiiil HurK>iiiiliii
Ill.lZiil'll
l:. ithold II.W : H7, II
K..„r;,>l //■/•/ ■• 77, 2.
l'fnlzKrnf <)tf<i ttl>2 : 107, 29.
Itiincndorr w. Kuarloui« KIudIit irtS 10
BuKwilro N. RurhKwoiler.
Untol Konrnd — von Ouf{«nhi^iiii » »ummumm >ui
lliiwviibiirK, da« aliROKi^nK' HaumliiirK >>. Iticd-
liiiKcn an der Donnn ii. w. iiilwrarhV Ulrich
von — H. HuhIiicIi frulr. Ulrich.
C. K,
C. H. Hanlach dec.
(',. B. Hoimii cant.
C. «. Ktiirkciihtirg.
C. «. KtruDli. MUiiHl. dnpif.
C. I. StraPli. Müiivt. i>rr)i
C. B. Zaborn plebnn.
f'ngd Kago Cnxo Kngo vgl. Ki'gilm
Aihcrt — , Striilh. min. 13 W : i:»l, 8. tStH :
\A.\, :):». inu .• u«. aa. i5i, 37 taa4 .-
ir)B, ;52. der».? /i'/5 : 12», !«>. «eine Brüder
H. Diiitrirh ii. (indwig.
Albert — , Kitlor ISSO • 266, 18. 083 ; 409,
21. K'M: 4:jf), H; 18.
Iloriihard — 1350 : 33», 30. der».? Bcmand —
1303 : 372, 3. 1263: 403, 31. 4(M, 14. 409, 1.
41(1, 2. 1304 : 423, 3; ff.
Koiirad — , rloricu» 1359: 340, 6. den.? ■.
S|ii'ior can. »ein Bmdcr ». HoweracBBer.
Dipl rieh — , Albert'» Bruder, KIraPb. min.
13IH : 13!J, M3. der«.? 1315: 12<.t, 30.
Iiiidwig — , Albort'« Bruder, Straßb. min.
131H: 133, !W. 1330: 14«, 32. 161, 87.
1331 : 164, 13.
W.rncr — , StraOb. min. 1334: 155, 32.
I3..'7 : ir.fi, 4(1. der».? 1347: 23«, H. vgl.
StraPb. con«.
H. StraPb. ». Pctr. Ben. plcban.
KftKenock —ecke
fcrbo von — B. StraPb. cons.
(losselin von — , StraPb. Bftrger / : > ■ 1". "'•'i
Johainie» von - b. StrnPb. con«.
NicolaiiB von — «. StraPb. con».
KainerHlautcrn LnIra in der Pfal« n. w. Spoyer
lleinhiird von — 1305: 120, 25.
Kalp Kallip Kelbelin VitnloB vgl. StraPb. Loc.
vitiili platea
Konrnd — , Werner'« Sohn , StraPb. Bürger,
min. de« Domcapif. [1303): llß, 2. 13H> :
l.ll, H, ;;'/.s . 1.H4, 3. der».? Keinbold'«
Bruder 1311 : 125, 12.
.lobanneH - 1335: 158, 1. 133H : 168,88.
1340: 208, 10, 1344: 221, 14. 1345: 229,
Bf). 1347 : 2:l«, 10. 1349 : 250. 4. ISM :
252, 2C>. 1351: 269. 11. 1353: 273, S.
I3r,rt : 297, .34. vgl. StraPb. I^oc., con».,
Ilospil. roci.
Mar<|iiard — ». StraPb. ron«.
KeiiilmUl — , Konrad» Bruder, StraPb. Bürger
1309: 132. 21. 1311: 12.\ 1.3. 1330: 146,
'Xy. 1337 . 166, 40.
Werner - , StraPb. Bürger, min. de» Domrapit.
Il;>;t: 113, II. 13()l : 115, 8, II303J:
Uli, 2. «eine Sühne 8. Konrad. l.iimprrtheim
pleb. Werner. Wangen pleb. Walter.
iL ttmtt. a. im. m. 9L
> dw Ol »A. w. Ahkitcli
Vital» Vitah Aliaator ». OomIid.
Vilali gener s. Hartang.
KAldm lUllindin, Rain« b. FkrslMtai 6. NArd-
lingm? H ■ TOD — •• DMUekUad mmnc.
C«ltMcb« >l <er. and •ma» eska» Ott:
1163
Cani« hndolf -
Kapel
Kappcl
Btadt 1 : 2:t.
Karl r.irni .^ Karnliu
B. ¥■ \,
B. II
(Mni
nobi:
Arbu^;.^
Kftrsbach (
48. 83. 1 1
C«meleb«<h Karlbaeli »tt. w. Wonw?
H. von -, Killer 11340-1360I : tBi, 86.
Gast— B. KeBt— .
Ckoreka ». Kork.
Keffemberg 77 not 4.
KegiliQ (vgl. lUg«) JohaiuMt — ». SlnMt. ■. Patri
Jon. preo.
Kein— ». Ken-
Ceisolfn» / — 1 1> l-or
Kelbelin - I — von Ro»-
1 ■ ' •-'»5. der». V
I irad von
KuMii'iiii. .^ir;irii l^llI^'■ "'
CelastinuB b. Rom. rnr. 1'
Celiporta ». HimmelRpfori '
Celle, Zell b«i BQhl «0
hvd von — 1334 : 15«;, 4.
C«lleahcim ». ZeiUheim.
Kember b. llolsheim Otto tod — .
Kempff Jarob — . SlrnPI> Bürger t3S0 : S40. 88.
Kenhansen Non^ 319. 86.
Centiboldns ». |i, ,..n. .,...:id Kai*«r
Keniingen Keinringen Keinkinrmgrn n Frnliiwi.-
Kirche von — 374, 21.
Ceprano Ceperanam n. OmI« 171, 17.
K Ottaanbcin,
Onus
■I
.i-i. «. ims,
ftuaük
Bürger.
K«nrr»lt w. Bm-
4.V.. in.
sein Neff'- n. ;
('erirhe»heira » '
Kenfeld Cercewclt t
fcld Xil, 1.
Albert »on — lSt>i> ^-*•\ J'
KewMlar KmmImt
Knns — , Sri»'» Br«d«fr iJ(n.f «i::. 1.
Erbo — , Kons' Bradu UMS. 412. I
der — 19<i3 '•'' -^
KeatenhoU Cav
— hftlas n. w. .-vnirttBtadt 98, 80, tBO, 8t.
880 80
^- -'*'rnn— ,m«gi«t«r« c— •»- Ritth. r«r jad.
. von — , Bohir '"■6. SO.
l..^.....»rJ TOB — , BObi^. ..., •*. Sn
Cbtpia ■. KeppL
502
Clifferisberg — Königshofen
Chfferisberg 77, 31. vgl. ebd. not. 4.
Chilcheim s. Kirchheim.
Childerich Childe — Chylde — Hcldoricus s. Fran-
keiireich Kais. u. Köu.
Chilperich Helperic s. Frankenreich Kais. u. Kön.
Chorcho s. Kork.
Chöfman — mannus s. Dingsheim.
Christina s. Straßb. St. Elisabeth soror.
Chrodhardus, Graf 762 : 6, 9.
Chrodonuinus 719 : 3, 4.
Chrechilberch Crekelberch, identisch mit mons
Gracnlorum, d. i. Herenstein n. Zabern ? (vgl.
Schöpflin Als. ill. II, 219.) 77, 37.
sacerdos H. (Heinrich?) 1144: 77, 15.
Chun — Chftn — Chuon — vgl. Kön — Kon — .
Kiburg Kyburc Kybnrg Quiburc sü. ö. Winter-
thnr Grafen von —
Hartmann der ältere 1331 : 176, 21. läU :
218, 18. 1360: 345, 33. seine Gemahlin
Margarethe 1260 : 345, 2. seine Schwester
s. Tollenstein.
Ulrich 1314 : 127, 26. 1319 : 137, 8.
1312 : 128, 37.
Kiche Heinrich — 1163 : 94, 14. vgl. StraPb. Loc.
Cid— Cyd— s. Zid— .
Kienheim Cftnheim Kfinheim sü. Hochfelden 98, 19.
Kunz von — 1263 : 399, 38.
Kilicheim s. Kirchheim.
Killstett Killestete n. ö. StraPb. nahe dem Rhein
185, 9.
Kind Kint (vgl. Puer) Arnold — von Ittcnhcim,
Ritter 1251 : 27i, Sa. 1353:276,24:. 1353:
286, 15. 1359: 325, 28. 1262: 383, 22; ff.
1263 : 404, 38. 1264 : 427, 39. vgl. StraPb. Loc.
seine Gattin G. 1251: 271, 33. seine Gattin Uta
1259: 325, 28. ihre Kinder 1259: 326, 15.
seine Oheime s. Eberhard, StraPb. Marschall.
Kind Weiler Kintwilre w. Hagenan
Heinrich von — 1263 : 399, 37.
Mechtild von — s. Straßb. St. Stephan soror.
Kinzdorff Kintzichdorf abgegang. Ort b. Offenburg
475, 39.
Kinzheim Knneges — Knnigisheim sü. w. Schlett-
stadt
Dietrich von — 1330 : 148, 13.
Dietrich von — 1364 : 436, 26.
Kinzig Kintsika Kintzicha mündet ö. StraPb. in
den Rhein 143, 32; 37. 475, 31.
Kippenheim in Baden sü. w. Lahr 44, 10.
Kirchheim Chilcheim Kilicheim Kirchcim n. Mols-
heim 206, 13. comitatus 1, 9.
Kirhove Dietrich imme — 1364 : 444, 12.
Kirstine filins s. Bnrchard, StraPb. Bürger.
Kislau Kisilowe sü. ö. Speyer Rudolf von —
1211 : 124, 22.
Cistercienserorden Cisterci — Cirsteutiensium ordo
178, 12. vgl. Lützel. Nenburg. Wörschweiler.
abbates 265, 18.
Citeaux Cystercium sü. ö. Dijon 338, 12.
s. Clara; ordo s. StraPb. Franciskanerinnen.
Claus s. Nicolaus.
Cleingedanc Cleinegedanc
Friedrich — 1311 : 126, 11.
Heinrich — , StraPb. Bürger? 1315: 129,22;
32. 1331 : 154, 39.
Clemens s. Rom. cur. Päbste.
Clotharins s. Lothar.
Clusas s. Sluis.
Knebelin Knebelinus
s. Dorlisheim Burchard von — .
Friedrich — 1339: 202,10. 1348: 240,13.
1349 : 247, 33. vgl. StraPb. Loc. sein Bruder
s. Wezel, StraPb. judex.
Knehtilin s. Berwarstein.
Coblenz 53, 2.
Cöln Kolne Colonia — niensis 174, 16. 313, 28.
314, 21. 357, 23. 470, 18. 474, 16.
Heinrich von — , StraPb. Bürger 1365 : 453, 21.
Cöln Erzbischöfe, Erzkanzler von Italien
Konrad ^.357 ; 313, 26. 314, 17. ders.? 1361:
357, 23.
Philipp 1193 : 106, 32. 107, 6.
Königsbnick Kuniges — Kunigsbrucken Regispons
an der Sauer n. ö. Hagenau Abtei 126, 1.
.. 129, 1. 212, 1. 440, 1. vgl. StraPb. Loc.
Äbtissinnen
Guta 1241: 212, 1.
1215 : 129, 18; ff.
fratres
Betzelin 1341 : 212, 14.
Harlung 1241 : 212, 14.
Weissenburg Konrad von — 1341: 212, 14.
Wezel 1241 : 212, 14.
Wineck Volmar von — 1241 : 212, 14.
sacrista Elisabeth 1241 : 212, 13.
sorores
Betschdorf Lucarda von — 1241 : 212, 13.
Pfettisheim Agnes von — 1341 : 212, 13.
Königsburg Kunegcsburc Cunisberc Kunisberch
Ruine w. Schlettstadt
Berthold von — 1192 : 108, 2.
Hartmann von — 1200 : 114, 1.
Heinrich von — , nobilis 1209 : 123, 5.
Königshofen Chunegeshoven Chungeshovem Chun-
nes — Cftnigeshoven Kfinigeshofen — hoffen
Cuneges — Kuneges — Cnnges — Knnges —
Cnngishovcn Kunigeshofen Cuniges — Kuni-
ges— Kunigishoven Kuningeshove — hoven
Curia regis 71, 11. 76, 23. 94, 12. 138, 23.
149, 1. 156, 11. 157, 2. 194, 12. 205, 27. 229, 13.
271, 21. 272, 31. 294, 14. 309, 29. 311, 3.
325, 11. 331, 4. 460, 15.
Localitäten
Dinclobe 149, 2.
s. Gallus 325, 18.
Holtzmaten 272, 34.
lobium 229, 16.
pontes inter — 272, 33.
regia curtis 3, 12. vgl. SiraPb. Loc. palatium
Sumersmaten 272, 34.
Velletor via 149, 2.
communitas 157, 21.
preco Friedrich 1336 : 194, 22.
scultetus s. Burchard.
Burchard von — , Ritter 1133 : 63, 15.
Burchard von — 1236 : 164, 20. vgl. StraPb.
cons.
Helferich von — , Ritter 1344 : 221, 16. 1352 :
273, 6. 1256 : 303, 27. vgl. StraPb. cons.
Johannes von — , min. 1320 : 149, 26. 1226 :
164, 20. 1333: 183, 20. 13U : 221, 16.
1345 : 229, 33. 1246 : 230, 16. 1347 : 236, 9.
vgl. StraPb. cons.
Koiu({iihofen — Conradus
aaa
Offcmin von — » " ■
Ki>){riiilii-iiii Ungnnli.n i ^ntuilt
Hi, 10.
Col- Kol— »gl. Cöl— .
KuII)nIi.miii Kolbotckboim w. StrnPt) 217, HH.
im, -.iX.
('oliiiUH H. lilanzart.
Ciiliiiiii Kolincr (-'olmero Kulinrrn ('oliimbaritt
khU kxi, jo. i'.)2, ^^■^. -sn. mi. :«w. a; ;«.
.' ■ in. 373, 31, ff. 371"), ;«i 37r., J, .iKi, ;«).
Mü, HU.
roiisnloH et univoni citch 3r>2, 1. vgl. A7B, 28.
ilio ce — nz »int gclribvii U6H ; 87b, 36.
ms, .'«'. vttl. 373, !«».
McultotiiM Julmniii'x l^illl . .')<>!?, 3.
KonriKl VOM ~ », KfriiW). St. Tlmmn« fr«<r
lliirliiiiiiin der Kiinllo von — /»!■
lliK.sc iliT Kiirzu von — 7.S6.S? .•
('(inio ('iiiiiuiiUH lÜHcliof LaiidolfuM lUlUj . b'J, 32.
(^oiiradiiN Cliuii - CliAn Cliuoiiradut Conrmt
crtiiriKlii» —rat CiinrnJuii — r«t Cbnrad
iiiduH CnournduH ('hnrat — rftt ('uonnit
Cttrudns —rat vgl. Ciuizo.
«. Actio.
Alberonis filia* 1351 : 258, 12
H. KahbI (Icc.
8. Brogcr.
«. Brocken.
8. Bnchaii.
8. Burglind Herzöge.
8. Butol.
8. Kage.
8. Kalp.
8. Koupi.
8. Cfitn Erzbischfife.
8. CoiiHtniiz prpp.
8. CnrifitiitiT: BiKcbOfo.
8. 1 ' ' '
8.1'
K. Dtuilhi lil.iitd Kiiiizlui aixUK';uic. ii. .Mainz Erz-
biHcböfiv
8. Ii • ■ K • : ,,.!|.
8. I' 11. II. Speirr Bisch.
8. 1 ' -i' priiviiii- \t\ mr.
8. 1 lüscböfe.
8. I
8. (' 11.
8. I< Uli.
8. < ' 11.
8. (i; i (iroco.
8. Haslarh dec.
S. Hatfst:iilt.
s. II '1 Oozao'a von — Sohn.
8. Ii . torton.
8. Hobbarr.
8. Hohcnbart.
(mindosti<ii8 2 vorsebicd ^
8. Honnii rnst.
8. Ilonaii fratr.
8. Horburg.
f. Uuttshofcn Abip.
8. JAcno.
8. T " im.
8. I
8. t«".' iiii
8. I.iittoiihoiin ruiit.
8. M "" ■ '■' ''»iscböfo.
8. \' iisloi Al)ti'
». M-.: i'U.
s Molslioim Oeachworn.
8. MobiMiB.
8. MaUig.
8. NOnMtgbu
»OekmUUm.
1. ORtelwiB Ftiadrieb'a vo« — l<rik<ler
8. OlaoMB.
8. Pairis.
8. Pfatze'8 Heiariek — Bni4«w^
*. Pbet«riu.
«. KebMttock.
8. I!r- ' "•
1. r.'
8. lu.. ... . H
8. Kittctn.
•• »< ■'■ „
8. Hebott.
8. 8chiitt«ni Abt
8. Schwaben Uenog Priiidncb 1 Ri4d«r.
8. Schwaben Henog FriMlrich U Bradar nad
Ueatachland Kaia. n. KAa.
8 Strhwanacb Abt«,
rzenberg.
Ukcb.
8. btcuigauen.
ar«hJprMb. dTttatia 1181 :9t,l. vgl Stnib. Loe.
Strafb. BArger ' ">)
11190-1'M: ; vgl StnMiL Loc.
1235: 166, ... ..r... ? 166, I. aaiB BnAm
8. Dietmar.
8. FrankwMtwn JohaasM' «on — Motutaa.
der KndMBBaiater magister eoqaiaa a. BInfb.
cons.
Uichter 8. Stnfb. jndic dw«.? Brbo'a Seha
B Sfr.illh. Coli«.
tu i>ineero» a. ThooMi UM;
nfh. Ur. taiM Qattia Meeb-
ni
S. ■ !tv
a.St.
faber s. .'-
a.8tra>b
(miiidMti
Stnfb
Stnib
Stralb
Str-r-'-
8(1
8tran>.mi>
•eclaa.nf-
Stiafb. llflii
Stralb. Mftii^
Stralb. Mftiurt. (ratr. u
Stralb. MftBM. fratr
StiaN». MtaaL po
Stralb. Mftaat pi
Stralb. Mftaat prep.
(wieviel« ?) •. Stralb. b. Petr. joa. fratr.. perl a.
dec
8. Stralb. 8, P«tr. jna. pr*p.
(miadttitaBa 6 v -
a.Stialb. 8i
8. Stralb. 8t .. » .Stralb. Bbtb
proc.
». StraM' Si -n
*. Strsl
». Stral'
- Siralb. tM. Thoiaaa prep. a. «roL
««c>«a. rMt.
o. Brst«te pWb.
n. St Man »ltin>
504
Conrad US — Cuno
s. StraPb. St. Thomas preb.
s. Straßb. Bisth. coqui.
Straßb. min. u. Bürger ? (wieviele ?)
mil. 1154 : 84, 26. seine Brüder s. Heinrich
n. Hugo.
1096: 50, 14. 1100: 52, 30. 1109: 55,
24; 26. 1143: 70, 27. 71, 12. i 1143 :
70, 35.
s. Tanna.
s. Öhtingin.
s. Virnekorn.
s. Weissenburg.
s. Wepphermannus.
s. Winterstetten.
s. Worms prep.
s. Worms Bisch,
s. Zabern.
IIU : 78, 6.
Constanz — tia — tiensis — finensis Costencze
37, 32. 97 not. 1. 285, 37. 437, 22. 438, 4.
442, 22.
Localität chorus 442, 27.
Capitcl 437, 19. 442, 20.
canonicns Walkonus 1264 : 437, 26. 442, 34.
decanus Berthold 1364 : 437, 23. 442, 23.
prepositus Konrad 1364 : 437, 23. 442, 23.
thesanrarius Berthold 1364 : 437, 23. 442, 23.
Constanz Bisthum vgl. Buchau. Fürstenberg. Vöh-
renbach.
Bischöfe
Konrad 1339 : 169, 35.
Hermann 1156 : 87, 10.
Johannes * 773 : 7, 10; 23.
Rumolt [1053] : 47, 22.
1353 : 285, 25. vgl. not. 2. 1358 : 319, 32.
Kork Ckoreka Chorcho Corke — cho in Baden
ö. Straßb. 42, 4. 44, 3 ; ff.
familia Balzo u. Disso, Brüder [naeh 1007] :
44, 6.
Comere Kornere Frumentarius Gottfrid — , Straßb.
Bürger 1351: 269, 11. 1358: 318, 2. 1364:
413, 17. vgl. Straßb. Loc.
Köfen sun s. Molsheim Geschworn. Konrad.
Cön — Coun — vgl. Con — u. Cun — .
Crafto Crafht Crapho s.
Boxberg.
Ruffach.
Straßb. St. Thomas fratr.
Krebzere Crebeszere Krebizere
Berthold — , Straßb. Bürger 1361 : 350, 15.
Gottfrid — , Straßb. Bürger 1351: 272, 1.
1366: 461, 25. vgl. Straßb. Loc.
Crekelberch s. Chrechilberch.
Creicheshim s. Griesheim.
Crema 90, 12.
Crie— Krie— vgl. Grie— .
Criec s.
Hochfelden Werner von — .
Straßb. Loc. Crigesgasse.
Criselherus 898 : 29, 16,
Cristianus s. Deutschland Kanzlei cancell. u. Mainz
Erzbisch.
Kronenbnrg Cronenberch abgegang. Burg zw.
Wasselnheim n. Marlenheim n. w. Straßb.
233, 39.
Croswilre s. Gressweiler.
Krucha Johannes — , Straßb. Bürger 1366 .• 461 , 25.
Crumbe Johannes der — , mil. 1338 : 200, 27.
seine Gattin und Kinder 1338 : 200, 30.
Cuc— vgl. Kütt— .
Kuchenmeister magister coquinae s. Conrad, Straßb.
Bürger.
Cfin — Kftn— vgl. Kien — n. Kön — .
Kürnberg Knrenburg abgegang. Burg sü. w.
Donau-Eschingen zw. Neustadt u. Brännlingcn
277, 21; 22.
Küssnacht sü. Zürich am Züricher See der
Pfarrer 1338 : 205, 39.
Knttolsheim Cuceleheim — lesheim Cucelshen
Kitzelsheim ö. Wasselnheim 330, 36.
Burchard von — 1263 : 405, 33.
Gozmar von — 1363 : 405, 33.
Hug Ritterschaft von — 1363 : 405, 30.
Kugelberg abgegang. Burg bei Neuweiler n. ö.
Zabern 77 not. 4.
Kuhnheim C&nheim n. Neu-Breisach .361. 2.
Cumanus s. Como.
Cun— Knn — vgl. Kin— n. Kön — .
Cundbertus * 778 : 12, 26. vgl. Rapertus.
Cunibertus s. Straßb. s. Petr. jun. fratr.
Cuno Cono Cöno Couno Kuno Cftn Cftne K&ne
Cftno Cnono
8. Albronn.
s. Bergheim,
s. Bietenheim,
s. Bischofsheim,
s. Fessenheim.
s. Geispolzheim.
s. Hagenau scult.
s. Hilsenheim.
s. Hohbarr.
8. Lnpstein.
8. Lapstein Jndinta's von — Gatte.
8. Marbach Äbte.
8. Minzenberg.
8. Mftlich.
8. Quatzenheim.
8. Eöber.
8. Scharrach.
Straßb. Bürger (mindestens 4 verschiedene)
Diemari filius 1201 : 115, 10. 1330 : 146, 34.
desselben ? Sohn s. Friedrich inter merca-
tores.
ante monasterium 1331 : 176, 2. vgl. Straßb.
Loc.
Erbo's Sohn s. Straßb. cons.
inter mercatores 1333: 186, 3. desselben?
Wittwe 1251: 256, 31; 34. vgl. Straßb.
Loc. desselben? Söhne s. Erbo, Johannes,
Nicolaus, Straßb. Bürger,
filius Friderici inter mercatores 1355: 292,33.
inter mercatores 1251 : 272, 31. vgl. Straßb.
Loc.
s. Straßb. St. Thomas prep.
8. Straßb. Bisch, sein Neffe 8. Burchard, Straßb.
Bisch,
wol Straßb. min. (wieviele?) 1089: 49, 19.
1100: 52, 31. 1116: 57, 10. 1143: 71, 11.
1156 : 88, 30. 1162 : 93, 4. vgl. Straßb. scult.
u. Straßb. Bisth. vicedom.
s. Sftner.
s. Uttenheim Wemer's von — Sohn.
8. Vrie.
s. Wege.
1040 : 46, 30. — Graf 1061 : 48, 27.
Cunzo — Deutschland
BOB
Cnnzo f;ftnc« Cftnz« C&nzo Tgl. ConradM
I, K<'iiHpl(>r.
M. Kicriliciiri.
«. Eli^rriiiun.
1. LaniUlxT^.
•. Urtuft'iti.
Tft— Kft— Cftn— Cuon— »gl. Kien— Con—
Kn - Kniin— <■;«!—.
Kiirvnhiir^' h. K
Curia re^^iH h. I.
Kiir/,)< «. (.'oliniir iioHsc von --
KuttiiiKc» Kftl< Ihik" >i '/w. niriizc II. MillerihMm
in I.iillirin;.'' I von — , filiui avanruli
Hoinrici «t \\ VamlMTK 0104 : 414, !♦.
D.
DnrhRcn Heinrich — s. Sti-^'O'' ■nnii.
Dnclistcin Dubcchoin- 1 - Dabirhen —
Dabicliin — Dcbokoiii- ■!■'■■■■ den —
ThobinkriiHtein n. ö. M IH, 1.
3M, 13. :Jö4, 13; 33. ;ii.;. . ;. ..;... u, 18.
Dacianu« B. — 1S51 : 26», II.
DnKoberina Dnge — Tagobertns i. Frankenreich
Kuig. u. Kön.
DiigHbiirK Dngodbnrc — hnrk Tngoibnrc Raine
HÜ. w. Zubern IBM, 7; 42.
Albert von — , Graf U!)3 : 108, 1. 119ß :
110, 10. dera.? vgl. StraPb. Loc.
Hugo von — , Graf ItM: H7, 14 f"- "1, 12.
II162I : 91, !W.
Simon von — , Graf s. Leiningcii.
Dnlilonheim Dal— Talheim n. Molshcim 83, 7.
170, 3.
llosiiQ von — , Ritter 1203 : .192, 23.
Dfthn Tan TIVn vgl. Taiina
nbgogaiig. Ort zw. Offwcilcr u. ZinRWeiler n. W.
Ila>;i'iiaii DrntNchnrdcnülmaa 2t)3, 20; 37.
w. l.aiulau Friedrich von — tä03 : iW.I, 17.
1-M,i: 404, 11. mil. 1264: 4.30, 24. vgl.
UtruPb. Loc. seine Gattin Agno« 1304: 430,24.
Palm— Talm — «. DcUmcnsingen.
Dainbarh Tanibacb, n. ijchlettaUdt ? plebana*
Hugo 134» : 244, 14.
8. Damiaiii ordo vgl. Straßb. Franciakanerinnen.
visitatur monnuteriorum in AUcmaniii«, bater
ord. minor. 1257 : .30«, 1.
Dangolsheim Tanrratshcim u. w. Molaheim 288, 86.
Do — Dei— vgl. Die — .
Dolx'keinstein s. Dachstein.
Deckoro
llorthold — 8. Griesheim vill.
niri. h — lattl : 2W. 14.
Doinhoini abgoj;:inp. Dorf an der III xw. Colmnr
u. llnusen lit", ."t."».
Delluien.singen I ^.singen — raa-
xinpon - \y i|{o — gin Tal-
maziii: iuK>'i> iiu':-.siiigen — meuin-
gen .1 Thahuvzingon — meuingen
8(1. w. Llui
Albert von — s. StraCb. MOn«t, fratr.
Konrad von — , Walter'a linider ■• StraVb.
MAnst. frnir.
Ulrich von — s. Strafb. MOnat caat a. moL n.
s. Petri jun. prep.
Olridi Toa — t. DoaWkaMr
HtXUK von — . Kosnd** Braiw •. ftnfk
Bistk. cor. Jod.
Dmnaati« DnaAdk
8. Ktrafb. 8t Stophu iMka.
■. Wolfaau.
Drag« ■. T^mtpm.
DMdnfeu •. Districk
Detprrt (995-9911 : «8, 1«.
Ii j^c« u dar Zoib 4. Ziliw
liago.
DtDiachland Fraoeia oiimteUs FtUMonua wmm
Gcnnania vgl Alltnuuuti« ThMtni* WLVk
M, 17. S7. ». 4t, 17. 179, ». 185, 41.
p«r AUMBatmiam coutHati titim MS, 9L
«86, a
noBBaUi apiMonj m praUti «1 fMtor« Md»*
siarnn ac aUi ekrid UU: tÄ, f.
KaiMr n. KOaig« BoBMUwnua ia^watofw •(
Ara^ 898: 28, 1. Ml: S9, 1; 7.
Ontibold «98 ; 29, IB.
Konrad II tOS» i 46, 7. lOM : 4«, 16.
Koorad UI 1139: W, 87. U43 : 70, 1.
72, 4; 26. 11143] : 73, 80. 1144 : 76, 84.
77. .30. 78, 26. 114S: 7», 31, 114« : 80, 19.
7//r.81. 22. 1148: SS.»;f7. ^ Ul» :
76, 42.
»230,80. 04$: m,ta.
276, 2. lUS: SBB, 1. iUM:
..... 10.
Friednch I 1153: 87, 87. 1154: M, 17.
86, Iß. 1155: 88, 2«. UM: 86, N.
H<(, 25. 1169 : 90, 1 1. ItW: 90, 81. 91, 0.
//(;/ . 92, 2H. 1102: 93, 6. lUS : 91, 40.
!•:<; K. 1111,7]: 96, 12. 1149: 96, 6.
/ //(.7 //rjy . IW, 38. i/7«; ne, 84. U8t:
'7 7 ÜÄ? . 98, 30. 9«. 90. UM : 101. 1«.
// . 110,36. 1IS9: 104, 36. llü, 86.
'.'.• lOA, 16. 1196: 109,31. Ut9:
1.3. 13(«, 31. vgl. 97 not. %. wmm
atriz ill93: 108, 1& aria
Rodoir 1163 : 93. a
.: TOB)
UlB: 180, 86. ItW:
...<>.• 136, 16. 136, 10; 1&
/3^.- 146. 29. 151, M. t?il .-
' " f343 : 168, 36. 13U :
-. 86. 168, 18. U90.-
><t Wl UM; 191, 27.
1817.- 187. 19.
IU7 : 884, 18; 88.
. 17. \mi:tm,»,
r Stf. la 866, la
ijtij : ;i.s) vgl 167 aot I.
Heinrich \l !. {mmk tOC9j :
41. 9.
Heinrich Hl ■ >40: 46, 8&
II052I : 47. 21. iüi/ ; 4H, 1.
Gemahlin A)?ne. /twa. 48, 1.
Heinrich IV r», 26. IOW ; ^
1096: M. 61.7. UOO: >£ SBb
IIUJ: 64, .«< i/M. 63, 1. IMS: 64, 8.
Heinrich V 110f9 : 66, 88. UM: 66, 8t.
67, 6. 1118: 67, 81; 81. Ulf: 08, 4.
tu 19]: 60, 9. 1123: VK 14. /IM.
öl, 1; 6. f[U4t~43]: 68. 7. 114*:
70,86. UM. 87, 8: 1196:108^81.
«4
;^'
506
Deutschland — Diedelsdorf
Heinrich VI König von Sicilien 1185
110, 35. 1191: 104, 31. 105, 31. 1192
106, 4. 113, 40. 1194: 109, 27. 1196
109, 31; 38. f 1219 : 135, 33. 136, 34.
vgl. 97 not. 3.
Heinrich (Vn) 25.25:152,36. 1226:163,17.
1231: 176, 7. 1233: 182, 11. vgl. 157
not. 1. 176 not. 1.
Heinrich (Raspe) 1246: 230, 21. 231, 1.
[1246] : 233, 7. f [1253] : 288, 40.
Lothar IH 1129: 61, 11. 1133: 64, 12.
1134 : 65, 3. 1135 : 65, 12. f 1137 : 65, 33.
vgl. 66 not. 1. 1211: 123, 34. 1219:
136, 17. 1236: 192, 23. 1262: 384, 26.
385, 6; 16.
Ludwig (der Deutsche) *856 : 22, 8. 23, 26.
* 871 : 26, 4. 873 : 26, 13. * 873 : 26, 22.
seine Gattin * 856 : 2^, 4.
Ludwig (das Kind) 904 : 29, 21 ; 26. 918 :
30, 21.
Otto I 951 : 31, 15. 953 ; 31, 19. 956 :
32, 19. 961 : 33, 30. f 974 : 34, 12. seine
Gattin Adelheid 974 : 34, 11.
Otto n 974 : 34, 1. 35, 1. [976] : 35, 11.
982: 36, 13. ^984: 37, 17. 988:
37, 26 ; 28. seine Gemahlin Theophana
988 : 37, 25.
Ottoül 98^:37,15. 9SS;37,25. 12003:39,37.
Otto IV 1211: 123, 33. \ 1262 : 384, 25.
Philipp 1200: 114, 4. 120b: 119, 28.
1207: 121, 8. ^[1218]: 134, 27. 1219:
135, 34. 136, 17. 136, 34. 1236: 192, 23.
1262 : 384, 27. 385, 6. vgl. 97 not. 3.
Richard 1262 : 384, 8. 386, 15.
Wilhelm 1255 : 292, 18. 296, 26.
camerarii triscamerarii
Berthold 1163 : 94, 32.
Minzenberg dominus de — 1262 : 386, 7.
Ravensburg Heinrich von — 1205 : 120, 24.
Kanzlei
archicancellarii archicapellani summi can-
cellarii
Adelbert Erzbischof von Mainz [1119] :
60, 7. 1129 : 61, 29. 62, 13.
Arnold Erzbischof von Mainz 1156 : 87, 20.
Konrad Erzbischof von Mainz 1163: 94, 34.
Konrad Erzbischof von Mainz 1196: 110, 21.
Friedrich 953 : 31, 22.
Grimoldus * 856 : 23, 41. 24, 40.
Heinrich Erzbischof von Mainz 1144: 77,5.
Liupold 1052 : 48, 5.
Liutbert * 871 : 26, 7. 873 : 26, 16.
* 873 : 27, 27.
Rathpod 904 : 29, 24.
Rodbert 974 : 34, 32. 35, 4.
Theotmarus 888 : 28, 32. 891 : 29, 5.
Willigis Erzbischof von Mainz [976] :
36, 4. 982 : 37, 6. 984 : 37, 19. 988 :
37, 25; 30. 1003: 40, 31.
canccllarii 108, 7.
Arnold 1144 : 77, 5.
Aspertus 8SS : 28, 32. 891 : 29, 5.
Brun 953 : 31, 22.
Bruno 1116 : 56, 13. 1118 : 57, 16 ; 26.
1119: 58, 35. [1119]: 59, 34. 60, 7.
1122 : 60, 32.
Christian 1163 : 94, 34.
Konrad Erwählter von Hildesheim 1196 :
110, 20.
Konrad Bischof von Regensbnrg 1205 :
120, 29.
Konrad Bischof von Metz und Speier 1214 :
127, 23. 1219: 135, 40. 137, 17; 31.
139, 10.
Dietrich 1192 : 107, 5.
Eberhard * 871 : 26, 7. 873 : 26, 16.
* 873 : 27, 27.
Egilbert 1003 : 40, 31.
Folchmar [976] : 36, 4.
Heinrich 1266 : 463, 13.
Hildibald 982:37,6. 984:37,18. 988:
37, 30.
Otgarius * 856 : 24, 40.
Willigis 974 : 34, 32. 35, 4.
Winitherius 1052 : 48, 5.
notarii
Aduleodus * 856 : 23, 41.
Bollingen Ulrich von — 1220 : 152, 25.
1225 : 157, 1.
Heinrich prothonotarius 1163 : 94, 29.
Heinrich prothonotarius 1192 : 107, 9.
Holland Arnold von — prothonotarius
1262 : 386, 9. 387, 28.
Sigclo prothonotarius 1192 : 108, 7.
Thcodulphus 904 : 29, 24.
Thictmar 1129 : 62, 13.
dapiferi
Bolanden Werner von — 1219 : 136, 1.
Bolandcn Werner von — 1262 : 386, 6.
Waldburg Eberhard von — 1219 : 137, 12.
139, 5.
jnsticiarius provincialis der Graf von Waldeck
1255 : 296, 27.
marscalci
Kalden Heinrich von — 1211 : 124, 22.
Heinrich 1163 : 94, 31.
Justingen Anselm von — 1219 : 136, 2.
137, 11. 139, 5.
pincerna;
Thann Eberhard von — 1205 : 120, 25.
Winterstetten Konrad von — 1236 : 193, 39.
Deutschorden Theutonica domus 195, 30. 199, 3.
219 not. 1. vgl. Dahn. Rnffach.
fratres.
Bastheim Albert von — 1244 : 220, 19.
Hohenlohe Andreas von — 1244 : 220, 18.
Münnerstadt Burchard von — 1244 : 220, 19.
Neuenburg Ernfrid von — 12U : 219, 23.
Weissenburg Konrad von — 1244 : 220, 19.
Hochmeister Hermann von Salza 1215: 219, .38.
preceptor per Allemanniam Berthold von Tan-
nenrode 1244 : 219, 22.
Diabolus Ebelin — 1251 : 258, 13.
Dicke sü. w. Wipperfürth in der Rheinprov.
Alexander von — 1247 : 236, 6. 1248 : 244, 14.
1249: 249, 40. 1259: 340, 6. sein Bruder
s. Stahleck Heinrich von — .
Die— vgl. Theo—.
Diebolt — baldus — boldns — poldus — polt — polth
Dictbaldus — poldus.
1258: 323, 29; 34. vgl. Straßb. officiat.
wol Straßb. min. 1096 : 50, 14. 1097 : hl, 9.
1100: 52, 31. 1105: 54, 1. vgl. StraPb.
Bisth. vicedom.
910 : 29, 30. seine Gattin Adalgarda 910 :
29, 35. 30, 8. seine Kinder 910 : 30, 8.
Diedenhofen — houa Theodone villa 6, 27; 28.
39, 23.
Diedelsdorf, Dielsdorf n. w. Zürich? Berthold
von — identisch mit Berthold von Tiersdorf?
s. Straßb. St. Stephan fratr.
Dienhoim — Dorlisheim
fi07
ninnlii'iiii Diiiiiihi^iin hU. ()|>|H'nliiM ■<
Üit!rnl)iir({ - Ijcrc, \,i-rn Tlmr ^ mberc
— 1""'(? «ü. OtlnnUiiTff.
Hertfiold von — m. HtruPt). Mün»t. fr»»r.
Hoinrich von — , Walter'» Hniilor 1334 : IM, 4.
IZI.'ß : 1H7, 34.
Walter von —, II. ' T ' r 1334: |5fl, 4.
dos von — , (loÄ \ •■■r von (Icrojil»-
ock kincio JL'iiu : um, .m. 'iii4 ü: ff. der«.?
[13031 : 373, 25.
domina de — vgl. StraPb. Loc.
Diorshcim in Baden n. 0. Strallli. 3.H, b.
DietlMrrlnH * S71 : 26, 6.
Diothclni Doithel— Dietel— Diethel— Dietthelmna
Friconii cognatas a. Stra9b. Hdiut. fratr. and
dapif.
910 : 3(), 2H.
Dictholmi comitatoa [96&—09}] : 3«. 97.
Dirtho B. Unvcnsburg.
Diutmartig Dciir u--—y^ , „, l'niiin»ann
aculti'tuH H.
wol StraPI). 1;..^, i.... ü. Cujio u. Erbo.
clorieiis wol zu SIrnPI), fJi.'> : 158, 1. sein
Hriidur «. Conrad, ijtraPb. UUrger.
lOCt : 4«, 28.
Dietrich Dcod« — Detricnii Dioterirh — rirn«
I)ictorrih(- — thor - tlicridi tlicriciis llyitlii'-
riciiH Diothcrus — lliriih -tricus l»iodo —
DilticriciiK — rus Ditricas vgl. Tbeodehcoa
■. liitllbronn.
s, Uiott'iilicini.
•• Uilwiiilieini.
a. Cage.
s. Kiuzhoira.
a. Kirhovo.
a. DeutHrhIand Kanzlei cancoU.
a. DorÜHlioini.
■. Elu-iihcim.
a. Eptig.
a. Ergershoiin.
a. Holzhriin.
a. Honiiu frntr.
8. Lampertheim,
a. Lnpstpiu.
a. Marsal.
a. Nnso.
a. Oveuere.
a. Slacb.
a. Stebelin.
s. Stein.
StraPb. narger (4 verachiedcnc ?)
piRtor 133.', : U)7, 33.
8. StrnPh. jndir. n. con«.
8. StraPb. mint. vgl. SfrnPb. Loc.
ante moniistoriuin, Wirth der Herr«ii von
Kttomlorf /■,>(.■(; : 4i')!>, 1.
a. StrnPl). St. Arliojjn.st r.ini.
8. StniPb. St. Ailui^'.ist fralr.
a. StrnPli. Münst. friitr.
8. StritPb. St. Stephan sacr. vgl. SIrafb. Loc.
(wol 2 verschied.)
8. StrnPh. St. Tf. ' .tr.
8. StrnPh. St. 1 II.
StrnPb. min. ^3 vii^^. .m ... ho ?)
//.'•«: K7. Ifi. ders y s. Slr.iPb. acult
8. StrnPb. bnrc(»rnv omni'- '■ ■"■■— »-ins tl63:
a«, 3. vgl. Kborhar.l. II irid.
1190: 110, IG. ll'J'J : W-, :.>l: 115, 6.
1309: iiS, B. sein Ornder k. Bnrrhard.
Btnib. BarRKTn/ s. a^dtk Am.f UM:
180, 31. 1330 : 149, 16.
Dialrieb, Btnib. Barggrat
a. 8tr«W>, barrfTuT. «, comu
<trieh, ttnfb. ata. ikr
Stoalkata.
8. 1.
8. N\ . I: I -
I. \\ . '.•:•.: im.
8. W. i
8. V
8. /..
mil. .... .... .. ,../: 268, 11.
Dictwinas 8. Karburg fratr.
DicU Diocba an drr I..ahn 0. Coblaai Oafbknl
von — , Oraf 1319 : 137, 7. I8B, &
DiMwliaiu — c«Uiuu M0: M. tL tei.r /«M—
«W;: 89, 10.
Di«siiuMi Driimamrea — maana Dmwbmi Dia»
nunmu a. Strafb. llAiut. (ralr. a. da«.
Dieawtb a. B«iiMliii.
Dillingrn Dilinpf^ n. 6. Olm Hariaun «oa — ,
Mwligraf n.tl.
Dingahoim l iiain — giaialMim TkofH»
heim TuuciiiiiiMlukiBi — ^gaaahafaa.
n. w. Stxafb. 16, 9. M, S». 164, 11. 218, 1&
2H0, 6. 283, 2»
ChOfman von — jhS, 27. atiae Oattta
Adelheid WM ; 283, 27.
Dinsheim an dar BnOMli w. MolalMtin 44, tl.
Pfarrer 13M : 198, 87.
Dininbeim 8. DiMÜMini.
I>' ■ü-ich.
|)i 18. Oriealwim rill. Haiarieh.
Diapvnsator s. Spender.
Diaao a. Kork famiiia.
DU — Tgl. Diet —
DocsealMim a. Do8a«nliciin.
Dollnatein a. Tollenatcin.
Dondti!' 'n pradicatoraiH ordo SM, fll
81 . 3: 80.
8. F.
8. S-
8. Straci» .^i. l\.iMii-i iiia.
8. .StraPb. Dominik.
a. Strafb. 8t. BlisabetlL
a. Stnib. 8t. Johanne«.
a. Stralb. St. Nicolaos »d oad.
8. Trier Dominik.
provinria Allem.'inni.T TlMatoate.
rapitnlam i 198, SK.
fratre« 23l' •%.
DelInMannnn Ulrtcli toB — f«4«:MI. I&
MoI<<hpim Koarad tob — IM»: 818, M.
ni '^4, 17 ; fl: n^ &
pi iicialia princtpiklia tu, 17; C.
K ni 1 .(iioBdaa prior pcoT. UM: 196^191
Hiddo 134a : 941, 17.
/;V>r : 813, 86.
DolUMniMim Duo— Tanntnfcah» ••. 6^ Hsek»
r«ld«n 918, 6. S4A. to
Dorfttuko — mannna ^ Hom — . Stnfik.
Barmr UOO: 114 / . 186. idl tUS :
199, 99.
DorcaUto a. Dacratod«.
Dorlisheim Dorholtx— DoroU»— Darob Torol-
508
Dorlisheim — Eberhard us
ves — Torolvisheim sü. Molsheim 192, 8.
330, 29. 392, 23.
Johanniterhospital 457, 8. vgl. Straf'b. Loc.
commendator Philipp 12Ü0 : 457, 20.
Burchard von — , Knebelin's Sohn 1264 :
419, 35.
Dietrich von — , Burggraf 1264 : 434, 13 ; 25.
435, 4.
Nicolans von — 1264 : 420, 1.
Dorne (Straf'b. Loc?) Rulin zum — , de Spina,
Straf'b. Bürger 1261 : 350, 15. 1264 : 423, 25.
Dossenheim Doczen — Dozen — Dozzenheim n. w.
StraPb. 216, 20. 231, 16; 24. 232, 2.
Dru — vgl. Tru — .
Druant [833—861] : 25, 19.
Drudherus Drnhthere Druttherus Thrudharins
788 : 16, 24. — * 871 : 26, 6. — 910 : 30, 24.
— 1061 : 48, 28.
Drudman 1039 : 46, 5. 1040 : 46, 28. sein
Bruder s. üualto.
Drusardus 1196 : 110, 14.
Drusenheim Trftsinheim sü. ö. Hagenau Hugo
von — 1261 : 358, 33.
Dmtwinns s. Rufus.
Dtheodericus s. Theodericus.
Dudo Duodo
s. Rliein Plalzgraf Ludwig 11 milit.
s. StralSb. Münst. fratr.
Düppigheim Du — Dübincheim Tubincheim sü. w.
Straßb. 30, 32. 31, 29. 94, 9. 130, 18. 257, 37.
Dürckheim Durincheim n. Worms 90, 38.
Dürningen Durningen sü. Hochfelden 216, 19.
330, 36.
Duerstede Dorestato sü. ö. Utrecht 10, 15. 18, 32.
Düttelnheim Tiutteln— Tuteinheim sü. w. Straßb.
198, 9.
Friedrich von — , Hug's Sohn s. Molsheim
Geschworn.
Dulcis et aridus s. Dürre.
Duntzenheim Dunczen — Tunzenheim sü. w. Hoch-
felden 231, 24.
Friedrich von — vgl. Straßb. Loc.
Dft— Duo— s. Du— Du—.
Dur — vgl. Dür — .
Durandus diaconus s. Fraukenreich Kanzlei.
Durlander
Heinrich — 1262 : 378, 18.
Johannes — 1262 : 378, 17.
Durne s. Walldürn.
Dürre Heinrich Heinzo der — unde der gute,
Dulcis et aridus 1264 : 435, 41. vgl. Straßb.
cons.
E.
E. s. Ehrenberg Hermann von — .
E. s. Marbach fratr.
E. s. Straßb. cons.
E. s. Zabern pleban.
Ebbo 956 : 32, 21.
Ebelinus s.
Diabolus.
Hornberg.
Lupus.
Matzenheim Walter's von — Bruder.
Ebcracensis s. Ebrach.
Eberhardus Ebarhart — hardus Eberardus Eberdus
Eberhart Ebirardus — hardus Ebre — Ebro —
Eburhardus Eburharttus Erber — Er — Ever —
Hebar — Hebehardus Uebelardus
s. Andlau.
s. Bamberg Bischöfe,
s. Deutschland Kanzlei cancell.
s. Eberstein.
s. Elsaß Herzog Liutfrid's Bruder.
s. Entringen,
s. Erstein.
s. Ettendorf.
mil., genannt von Greifenstein s. Greifenstein
Vogt u. Eckwersheira Vogt, sein Bruder s.
Ochsenstein Otto von — . sein servus Schullo
1240 : 203, 19.
s. Hüttendorf,
s. Landsberg.
s. Marbach celler. n. procur.
8. Puer.
s. Rheinan.
s. Rosheim super, eccl. sacerd.
s. Ruffaeh pleban.
8. Rufus.
8. Scholcelin.
s. Scholzenbolz.
s. Schwarzach Äbte.
[1190—1202]: 119, 18. vgl. Straßb. Loc.
cementarius [1190—1202]: 119, 19. vgl. Straßb.
Loc.
balistarins. mag. f 1248 : 239, 19. seine Erben
ebd. vgl. Straßb. Loc.
s. Straßb. Dominik, fratr.
s. Straßb. Münst. cust. ders.? s. ebd. fratr.
(mindestens 2 verschiedene)
s. Straßb. Münst. cell.
s. Straßb. Münst. fratr. sein Bruder s. Ber-
thold, Straßb. Domcnstos.
s. Straßb. Münst. fratr.
(mindestens 4 verschiedene)
s. Straßb. Münst. dec. sein Bruder s. Hngo.
s. Straßb. Münst. fratr. u. s. Petr. jnn. prep.
s. Straßb. s. Petr. jun. dec.
s. Straßb. s. Petr. jun. fratr.
s. Straßb. s. Petr. jun. prep.
s. Straßb. s. Petr. jnn. prep.
s. Straßb. St. Thomas fratr.
Straßb. min. 1155: 86, 19. ders.? 1156:
88, 31. vgl. Dietrich Straßb. Burggraf.
Walter's Sohn, Straßb. min. 1201 : 11.5, 5; 26.
1208:121,18. 1216 : 131, IV. f 1219 : 140,
21. 141, 7. vgl. Straßb. cons. sein Sohn s.
Walter, Straßb. min.
s. Straßb. Bisth. marsc. vgl. Straßb. Loc.
sein Vater f ^-53 : 286, 7 ; ff.
seine Mutter s. Hunenbnrg Lingart von — .
seine Geschwister 1353 : 286, 11.
Heinrich 7.365 : 454, 13.
Rudolf 1251 : 271, 35.
Walter 1251: 271, 35. ders.? 1265:
4.54, 12.
s. Walter Straßb. Schultheiß u. Marschall.
Wilhelm 1251 : 271, 35.
sein avuncuhis s. Geroldseck Walter von — .
sein sororius s. Kind Arnold — .
s. Sulz,
s. Thann.
s. Waldl)urg.
s. Wersau.
s. Worms can.
Eberhard US — Eiohartlas
Oruf 1. dort.? 80S: 29, IS; 14.
«eiiii- tii.iivMalt 2H, II.
Graf H'JJ : 2!>, a. nciiio Orafiirhaft obd.
Oraf i Imtch 1007 j : 44, 1.
clBrictm ft (ircraita f hMch J007] : i4, 22.
1040 : 4«, 2«.
Graf loai : 4«, 27. dcuelben ? Gattin Dertb»
comitiiiiia 11000-1070] : 4«, 41.
ckiiciiH u. HfiiiKi cohorodo« 11H7 : 101, 80; B.
Ebcrohoiin KbirHiicim n. ö. K(hltitt»tadt 148, lü;
;M. 470, ;«).
Ebl'rHiK'iiiiriiuiuitpr KloNtcr 440, 2. 481, 8S.
trI. Strnlth. I,oc. a. Maiiricii tt-rra.
EbcrstC'in nii der Muri; n. i>. ILvIrii-Iiadcn
Konrad von — , Kbcrhard» Hruder ». Straf b.
MUnst. fratr. u. Spoicr can.
El)erlmrd ton — , Konrad'i Brnd«r 12jM
Ifiö, .SO.
Otto von — , Qmf ia<>3 : 8ßfl, Iß. 1306
MH, 27.
Simon von — , Oraf von Zwrcibrarken tJM3
4(18, 1. seine terra 408, 11.
der Herr von — 1366 : 453, 37.
El)prwiii Klirrwinns
calrifcx, HtraPb. nflrRor 1356 : 298, 8«.
StrnPb. min. ll'M : 113, 10.
Ebir- vgl. Eber—.
El)ra('h KbcracenRis sw. Winbnrg a. Bamberg
Abt Adam lUi3 : !»4, 28.
Ebro— Ebro— El)ur— vgl. Eber—.
Ebtiniunind — siiuiiida s. Throthardu*.
EckbolHhcim Kkkcbuldesheim Erkeboldisheim
— bolti'Bheim — bolzbeim — bolzbrin Ecclu-
boldi'sbcim — boltshoim Ekkibolili's— Eiki-
boldis— Epgpli()l(loslii>im w. .Stralib. -14, l!t.
94, 4. 98, VA. 101, M. aif), .». 2'.»2, 2. .iOi», 29.
Pominikanerinncn 292, 2. 307, 37.
Hartmann von — 1217: 132, 10. dem.? mil.
StraPb. Bürger 1210 : 203, 23. 204, Va. vgl,
StraPb. Loc. seine Gattin Junta 1210 :
203, 24. 204. Iß.
Eckonbach linker NebcnfloP der lU sü. Schlctt-
sfadt 18.'>, 11.
Eokorirh Ekerirh an der Leber ■& w. Markirch
Ocrimrd von — , Kiffer 123!i : 190, 22.
Eekwor.slirim Eckofurdcs Erkcvcid.'s— Eck»-
viTili.s— KckeverH— 1', lo«—
Krkfvurfesheim Eri '-Hein
Eckvers— Ekeverdis i.k. vrrs — Kchevir-
dcs— Eggefridos— 1'.^;^. >. i.-lnim sü. Brnmat
42, 4. 2(1.), (!. 407, 7. '
Vogt Eberhard genannt von Greifenstein 1340 :
203, 11.
Hczel von — , StraPb. min. 1333 : 18«, 26.
13H : 221, 12. 124!) : 2fiO, 2. 1350 : 2.'>2, 2t\
/.'..': 273,2. 13.Vi: 318, 23. vgl. StraPb.
I.oc. n. cons.
Kke - 1. Eck—.
Ecgiliardua ranrellnrius s. StraPb. Bisfb. Kanslci.
Ecbovirde.sliein» 8. Eckwersheim.
Ecliterniirh Eiifem.icuni n. ö. Luxemburg 4f>5, 42.
E.l.lo Eth« Eto Etto lleddo s. StraPb. Bisch, n.
Keirhenau Abte. vgl. StraPb. Loc.
Effenlierg Ephonberch der — bei Orscbwcicr w.
Schleltstjiilt llXt, 22.
Egelolfns Egellolfus EgelolfT — lolphni Egilolfos
— lolphu« — noifns Egiolfns
■. Bmnco.
■. Ootenbnre.
Haiariel «>(Mtn* 1156 : 9t, U.
t. Iraliagn.
■. Landäberg.
1. Mnndingen.
■. tUppoltsiMD.
I. Straf b. 8t Arbogaat fratr. o. prior.
79; : 17, 9. - uuTn, S.
Egelowolfeno UM : IM, U. vfL BMMiL
Kfeno
lafb. Bftrg«, tamili« BoehMfiiMia UM:
487, 21. 48Ö 9. 442, ». Oi. S. UM:
4Aß, 3t v^l. keppi Koand -.
•PPi
iiat fratr.
L-b von —
a. H<
a. h
». Iracu.
loci : 48, 27. - Oraf tJSa : 67, 12.
Egou— BgM- TgL Bgia— .
Eger in BdhmMi 180, 88.
BgaaUt Ulrit b von — , aobilia UM : 800, t.
Egg— ▼«•• Eck—.
Egidios Egjdiaa
a. Rom. cor. Card. diae. aa. Coan. t( Dam.
a. Varaberg.
Egil— Egin- »gl Bgel— EgtB— .
Egübertaa s. Deatachland Kanal« eaaealL
Egiaheim Egenaheim Ecaabaia — kaa
afi. w. Colnar 20, 40. 42, 9. »4, &
Helwig vn ' rMto 1118 " ",
Eglolfb* B. '
Ehenhcim - hein tbinhaim — hcun Enbeiai aft. V.
StraPb. 14, 33. 16, 10. IM, 2. 462, 40.
Localitäten.
BirboiD« 213, 16.
Cristanehas ager 219, 19.
Ocrfithe 4&H, 1.
Lntoldi ager 1343 : 218, 16.
Sericosmsten 213, 17.
8fo;..f..rt.. 'fl 1.;
S( : n. Ortlieb.
Obci li.h.-nhrin 97 36,.
nin
B&rg«r
preco li 1349: 218, 18.
■cnltntas higilin 1243 : 21.1, 6.
Albero von — , wol StraVb. min. ttSt: 92,19.
Albert von — , Strafb. Bftrgar a. mia. ttU :
92, 26. UHS : 98, 89.
Bnrchard von — U99: 118, 11. UtM:
122. 19; 37. 1315: 129, 81. U/9: 14&, ft.
1330 : löl, Sa 1334 : 156, 88. toÜtalM
laOO: 114, 1. 131H: \U, 2. UM: 148L «i
1335: 1.^7. 31. 162, 21. UM: IM, la
quondam »cnlt UM : 187, 8ft. q«<MMi
acnlt. in Ehenheim f [ia$$—tMtJ : 149^ 41 :
42. Tgl. Strafb. eona. aaiaa Brbaa Barnara
I]pK..r;..>. i..hann«a RodaMr WaraUa /UM—
;:■ 13.
Dietii shmit von — IMM: 379 1
Kulmar von — a. Moraehwaiar vir
I.iiiit.ert von — UM: 406, 82.
I von — a. Timekom.
UutcbarUua Ton — Uli : 126, 9.
Ei- »gl. E-.
Birbardoa a. Fraakanakk
510
Eichstädt
Erbo
Eichstädt Eychstettensis Eistedensis Bischöfe
Koniad 1163 : 94, 27.
Ulrich [1119] : 59, 31.
Eigilbertus s. Engclbertus.
Eigilwart 1040 : 46, 26.
Einhardns 763: 6, 11.
Einstat Rudolf von — 1363 : 411, 26.
Eistedensis s. Eichstädt.
Eibstein Eiben— filbenstein Ruine b. Elmstein w.
Neustadt a/H.
Otto von — 1264: 419, 12. 421, 19; 23.
432, 24. 433, 11. 434, 14; 25. s. Rudolf.
Rudolf von — , Otto's Sohn 1264 : 433, 11,
Elisabeth Elysabeth Elizabet — beth.
s. Königsbruck sacrist.
s. Murnhard's Burchard — Gattin,
s. Schott's Ulrich — Gattin.
Ellina s. Murnhard's Burchard — Tochter.
ElsaP Alasicinsis Alisacensis —ein — cinsis Alsacia
— cinda — tia — tiensis — tii Eil — Elsaz
24, 38. 32, 27. 188, 12. 233, 37. 385, 1.
387, 15. 411, 27. pagus 9, 20. 11, 40. 14, 30.
15, 34. 16, 1. 18, 4. 19, 34. 25, 22. 46, 23.
48, 4. provincia 119, 30. 193, 4. .385, 1.
custos terr» (Landvogt?) der Schultheiß von
Hagenau 1262 : 387, 15.
Herzöge
Adalbert 755 : 3, 11. \*845: 20, 6. * 856
23, 36. [nach 1003] : 41, 29.
Friedrich I Herzog von Schwaben 1089
49, 18. 1094 : 49, 23. 1095 : 50, 38.
Friedlich II Herzog von Schwaben 1105
49, 41. 1116 : 57, 7. [1119] : 59, 32
1122: 60, 31; 36. [1141—1143]: 68, 23
IIU : 77, 2.
Friedrich IH Herzog von Schwaben 1148
83, 3 ; 28.
Friedrich (H oder m ?) 1144:18,11. 1145
79, 31.
Liutfrid 728 : 3, 31. 733 : 4, 20 ; ff. 7-37
4, 30 ; ff. 739 : 5, 1 ; ff. [739] : 5, 11 ; ff.
seine Gemahlin Hiltrud 739 : 5, 5. [739]
5, 12; ff. sein Bruder Graf Eberhard 728
3, 31 ; 43.
Landgrafen u. Grafen lantgravii, comites,
comites provinciales
Habsburg Graf Albert von — vgl. 126 not. 1.
Habsburg Graf Rudolf von — 1261 : 359, 11 ;
26. [1262]: 373, 16; 36. 1262: 375, 9;
16. [1265] : 456, 15. 1265 : 456, 29.
Heinrich Alsati» comes 1052 : 48, 4. 1061 :
48, 24. seine Grafschaft 48, 4.
Theoderich 1138 : 67, 12.
Werd Graf Heinrich von — 1235 : 190, 8.
[1226—1238] : 200, 27. \ 1239 : 201, 16.
Werd Graf Heinrich Sigebrecht von — 1259 :
339, 29. [1260] : 347, 11. 348, 1. [1262] :
371, 1. 1262 : 372, 10. 377, 27. 378, 32.
[1263] : 396, 16. 1263 : 406, 16 ; 32.
Embrach Imbriaca w. Winterthur 47, 3.
Embrico s. Wirzburg Bisch.
Emicho
s. Leiningen.
788 : 16, 24. — [965-991] : 38, 18. 39, 10.
Empo 1109 : 55, 27.
Endingen — gun n. ö. Breisach 38, 23.
plebanus Rudolf 1233 : 183, 19. 1236: 194, 21.
Endsce Entse n. ö. Rotenburg a. d. Tauber
Albert von — 1205 : 120, 24.
Enesheim s. Ensheim.
Engelbertus Eigilbertus s. StraPb. St. Thomas
fratr. u. dec.
Engelboldus — gilbold 910: 30, 28. — 956:
32, 23.
Engelger
s. Rosheim Bürger.
1137: 65, 5l.
Engerman Kunz — s. Griesheim vill.
Engezo 956 : 32, 22.
Engilman 1040 : 46, 28.
Enringen s. Entringen.
Ensheim Anes — Anis — Enesheim sü. w. StraPb.
38, 3. 205, 29. 247, 10; 13. 418, 10.
Scholinus von — 1248 : 240, 12.
Entringen Antringen — in Enringen Enteringen
Enthringen — gin Entringe — gin n. w.Tübingen.
Beringer von — , Friedrich's Bruder s. StraPb.
Münst. fratr. u. Speier cant.
Konrad von — , Eberhard's Bruder s. Straßb.
Münst. fratr.
Eberhard von — s. StraPb. Münst. fratr. u.
fahr. rect. n. Straßb. Bisth. cur. jud. seine
Brüder s. Konrad u. Otto.
Friedrich von — s. Straßb. Münst. fratr., cam.,
cant. u. cust. sein Bruder s. Beringer.
Otto von — , Eberhard's Bruder s. Straßb.
Münst. fratr.
Entse s. Endsee.
Epfig Apiaca Epfiche Epheche — iche Epiaca
Eppheche n. Schlettstadt 93, 39. 331, 1.
plebanus Burchard 1211 : 125, 11.
Albert von — 1263 : 408, 40. 1264 : 444, 7.
seine Verwandten s. Guntram.
Burchard von — s. Griesheim vill.
Dietrich Diether von — (4 verschiedene ?)
mil. 1226 : 163, 26. 1242 : 213, 31.
seine Gattin t 1242 : 2U, 6; 18.
sein Sohn Richard 1242 : 214, 30.
seine Tochter Hedwig s. Tmchtersheim
Burchard's von — Gattin,
seine pueri 1226 : 164, 2.
mil. 1242 : 214, 15.
der Beheim 1263 : 408, 29 ; 39.
1264 : 444, 7. seine Verwandten s. Guntram.
1217 : 132, 11.
Gertrud von — s. Straßb. Francisk. soror.
ihres Vaters vetern s. Guntram.
Guntram von — 1264 : 444, 7. seine Brüder
s. Dietrich u. Albert, ihres vetern Tochter
s. Gertrud.
Johamies von — 1263 : 403, 1.
Simon von — s. Limbcl.
Eph— Epph— s. Eff— n. Epf— .
Episcopus s. Bischof.
Eppstein Eppestein n. ö. Wiesbaden Gottfrid
von — 1262 : 386, 5.
Eptcrnacum s. Echternach.
Erbelinus vgl. Erbo (nur einer ?) 1225 : 162, 22.
magister (burgensium ?) 1242 : 214, 37. brevior
1228 : 168, 37. parvus 1246 : 2.30, 18. vgl.
Straßb. cons.
Erberhardus s. Eberhard.
Erbo Erbe Erebo Eribo Herbo vgl. Erbelinus
s. aqua.
B<rbo — Esoheym
MI
«. Bilwishcira.
I. Bruinat.
I. Kngnncck.
I. Kfimolcr.
«. FnnlmrK-
«. Orimhcim Till.
1, ürimol.
R. Ht. Iiooiihnnl Abt.
R. Sclioiitcrliii.
Striilll). Itiirt^iT (H vcMchiodene ?)
judex, ilictuM Jtt ' " '■ 1 vr B. fHnth. jadic.
D. cotiH. t ' ' 'I' noino Schwester
H. Juntu. ««II» Rrbo u. Juhaitne«.
dvHNclbcuV hiuhii ». Conrad judex.
juvoiiiH junior ii'i'ü: 14«, :>.'). IM, 1. 1330;
ICH, !J7, /i'JO: 17;», H. 171, ö; .H4. /i'W:
1k:J, 22. i^fJJ : 217, 12. J244 : 221, 12.
i:>4li : 230, 1&. t ^i'iö : 265, 3. Tgl. StraPb.
con«.
Dioinnri filinH läJiO : 146, M. deMclben ?
Sohn 8. ('uno.
Rafni 1216 : IHl, 0. 122S : 167, 82. Min
Sohn *. Krbo.
ErboniH Kufi filiu« lH-i!» : 107, 32.
intcr luprcatori'M l.!:i'.) : 171, 84.
Nir.d.-ii HiiuH 12:iU: 174, fi. ;i'40: 208, 10.
r^tr, : 22», 35. /;.'4« : 2:iO, 17. 1247 :
2.Mt, 11. 1250: 252,38. 7^51': 274,29.
12M : 318, 24. 323, 2«. s. Straub, cons.
Erhnnis judirin filiuB dps rihtrrx »An 123H :
183,21. 1240: 2<)8. B. l:H:j : 214, .'«i.
1243: 216, 2*.). 1214: 221, 13. li'ir, :
2.30, 1«. 232, 23. l;>47 : 2:M!, !». 12l'.l :
247, 40. 250, 3. 1250 : 252, .17. 1252 :
279, 6. 274, 20. 277, 5. 1258 : 318, 23.
82.3, .15. vgl. StrnPb. con». der».? jcnnoit»
der BrouKcli, inil. 1255 : 2«.»2, 31. 1257 :
310, 30. 311, it. 125S : 32:1, 27. 31. nr,l :
a<iö, 2. vkI. StraPb. l,oc. Sil; «ein
Sohn I. Johanne« jenseits (1< i i ii.
Cano's Sohn 1266 : 461, 5. Tgl. iatrttl>b. Loc.
Nicolai.
Erben sun I120-i] : 374, 18. identisch mit
Erbo oder Joliannes jenseits der Ilnnisrh ?
1225 : irwi, 20. vgl. StraPb. rons.
Ticedominns s. Strnlib. St. ^tci'hnn frstr.
s. StrnVb. St. Thomas cant sein Bruder s.
Hugo,
t. StraPb. St. Thomas fratr.
StraPb. min. (mindestens 2 verschiedene)
1105 : W, 1. — 1W5 : 54. 2.
WIM : 60, l(i. um : 61, 10. 1100 : 62, 31.
IIO'J : 6.5, 24. IUI : 70, 27. vgl. 71 not 1.
1156: 87, 10.
». Tegerfelden.
Erboldornnus 8. StraPb. i. Petr. jnn. fratr.
Enalindis s. Mngilindis.
Krcanliertus s. Acronnbrahf.
Erchonbiildus Erkan— Errham— Errhan—
Erchembaldus Erchemboldus s. StraPb. Bisch.
Erebo «. Erbo.
Ercnberg — bogh firenber Eren — r.renltorc
Erenberch Erim— Erinberc Herenberg links
vom Neckar n. Wimpfen
Hermann der».? E. von — r. Straf b. MOnsl.
frittr., dapif. u. port. sein Neffe •. Stein
Johannes vom — .
Johannes von — s. StraPb. MAnst. cell.
Erestein s. Erstein.
Et$ßnktim Aimw-^
KrpcrabciB akIm-
haim EmgtrwMia n. 6, Molilwtm 14, Bk
44, 17. M, 8. 188. 24. 170, 6. 468, 8. 4AJ. >».
(ribunna et coauBonlbM 17&, lt.
DiKtrich von — UM : 448. 1.
': von — , Bsngnl UU: üeo, 8t.
ir. 888, 18. 7*89: 400, 88. 401. 6;
13; 37. 408. 88; 87. 410. 1. XfM :
ff. 424, 27. 486. 8; 10.
». i.iijMii Otto -- o. WoUttelm — .
Eberhard.
• T'S ; 14. 18.
B. Em—.
17
Erbardui >.
Etl. ■ :■■ '
Eriin— El in— vgl. Er— Erea—
Erinenebertas • 77« : 14. 7.
Erineneganda * 77Ai : 14, 8.
EriDginaaabaim i. Ergenbeim.
Erist— a. Erat—.
Erlewin — nn " ino« — i
Rapoto'a '< : tt, 8&.
r- ' ..,..ai.. ia Strafb. Ui"! '^'■
15, 6. — 106t : 48, 88.
Erltni /./•</: 40, 8.
Erlin- Erligsaaan, Strafb. LooüiiAt l
von — , in — Ue4 : 419, 88. 43.'. '
Erlinat — lena 910: 80, 84. — [996-
3», 9.
Eric i. Strafb. M&nat dM:.
Erlulfus •778: 12, 86. TgL BaptrtM.
Ermbertna
R. Weiaatnbnrg Abte.
719 : 3, 5.
Ermenrihi 719 : 8, 6.
EmfridDR Erinfridna
•. Nenenbarg.
1351 : 258, 14. Mia 8oka 8. UilUwiau.
Ernest Erneatna EnuMit
nii 71. 89. taia Harr a. Oalfrat
'oo Pfalagrat
,a — iM»:48, 8.
Eritein Er*— Briateia — «Ümb Bistete Bnthafaa
— beimenaia Hcrtnatein aa dar lU ai. 8liaf^
3], 84. 87, 88. 164. 6 ; 9. 800, 28. 814^; 88.
886, 8; 89. 846, 10. 872, 8, SB. ML 88.
409, 17. 420, 4. 488, 88. 4»l, 41. 48^ 81.
433, 24. 434, 16. 446, 87.
LocaUUtMi: Aaawaadar« 800, 8& OafcwU
800,89.
bnrgMiac« dna 847, 18. 348, 8.
plobann* Koarad UUO : 160, 8&
f .ster 106, 6. 800. W. 848, 80. 488, 8».
1 von — U6S : 878, 16.
iicisso von — a. St: Thaaaa tntr. a.
St Arbogaat gab niaaawrilw plak.
Ulrich von — a. Bftrgit n .^moiJ'aw« — claiicaai
Ertingen in WArtemb. «. Borhaa Heiaiteii TOB —
faiuili« Bachaagicnais UU : 448, 81.
Eschaa Aaeiraa— Aaeha-^ Aaebaagia BaaeWaa
H;>
11
488,86. TgL
18,8:
Strafb.
StiaKb. Loa
dar m aa.
36.
v.iAia »778 :
s .1 Kodaaa.
■ ■ riagaa a. 6. fbatt»«-
topogr. 4a 44|part. i»
l:> .iieurme p i.i »i»ilcT Toa — 8t
Borger.
512
Esscerich — Frankenreich
Esscerich 1040 : 46, 30.
Et— Eth— vgl. Edd— u. Ett— .
Ettendorf Etendorf n. Hochfelden
Eberhard von — 1363: 410, 19; 30. 1264:
441, 12. 1266 : 459, 1. s. Berstett Vogt. vgl.
Dietrich ante monasterium, StraPb. Bürger.
Friedrich von — 1259 : 336, 16. 1266 : 459, 1.
1275 : 459, 35. vgl. Dietrich ante monasterium,
Straßb. Bürg.
Hermann von — 1193 : 109, 15.
Ettenheim Ethenheim Ettenhain Argent. dioc.
n. ö. Kenzingen 345, 5.
Ettenheimmunstcr Kloster 6, 2. 440, 2. vgl.
Straßb. Loc.
Abt Werner 1145 : 79, 27.
Etto s. Eddo.
Eugenius s. Rom. cur. Päbste.
Eusserthal n. w. Landau Kloster 104, 16 ; 35.
Everhardus s. Eberhard.
Ezelo Etzelo, wol Straßb. min. (einer ?) 1096 :
50, 15. 1109 : 55, 24. 1143 : 70, 27. f 11^3 :
70, 35.
Ezo Ezzo
nobilis 1039 : 45, 25. sein Sohn s. Straßb.
Münst. fratr.
[965—991] : 39, 8.
Ezschowe 8. Eschau.
F.
F. s. Mezzerere's Friedrich — Sohn.
F. 8. Straßb. St. Stephan sacr.
Faba s. Bone.
Fabis Berthold — s. Straßb. Münst fahr, procur.
Falahabu s. Walf.
Falkenstein Falkestein Euine s. w. vom Donners-
berg in der Pfalz Philipp von — u. sein Sohn
Philipp 1262 : 386, 6.
Fe — vgl. Ve — .
Fegersheim Vegeres — Vegers — Vfegersheim Vegers-
hein Vegirs— Viegershcim sü. w. Straßb.
205, 28.
scnltetus s. Rudolf,
plebanus R. 2.256 : 303, 10 ; 20.
Eudeger von — , Rudolfs Bruder 1245 : 229, 36.
1247 : 241, 35. vgl. Straßb. cons.
Rudolf scultetus de — 1211 : 126, 11.
Rudolf von — , Rndeger's Bruder, mil. 1233 :
183, 23. 1243 : 217, 13. 1244 : 221, 13.
1245 : 229, 36. 1246 : 229, 9. 230, 18.
231, 29. 232, 23. 1247 : 236, 10. 241, 35.
1248 : 241, 11. 1249 : 250, 4. 1250: 252, 25.
1252 : 273, 3. 277, 6. 1253 : 281, 25. 1255 :
292, 32. 297, 33. 1258 : 318, 23. 323, 27; 34.
1259 : 326, 5. 340, 8. 1263 : 407, 28 ; 34.
1264 : 424, 33. 437, 4. 1265 : 453, 19.
1266 : 464, 13. vgl. Straßb. cons. u. Hospit.
rect.
dominus de — 1238: 200, 10.
Sifrid von — senior s. Straßb. officiat.
Sifrid von — junior s. Straßb. cons.
Sifrid von — (welcher von beiden ?) s. Straßb.
cons.
Feldkirch Velkirchen, vv. Erstein ? plebanus
Gozbert 1233 : 183, 20.
Fessenheim Vezenheim n. w. Straßb. Cuno von — ,
Straßb. min.? 1147: 81, 27.
Firdenheim Virdenheim n. w. Straßb. Werner
causidicus de — , Straßb. min. ? 1147 : 81, 26.
Firn — s. Viru — .
Fleckenstein Vleckenstein Ruine w. Weissenburg
an der Pfälzer Grenze
Heinrich von — 1243 : 215, 1. 1251 : 257, 40.
Rudolf von — 1265: 456, 1.
Flcishcim Fleigesheim in Lothr. n. w. Pfalzburg
Otto von — 1265 : 446, 25.
Flesche
Burchard — von Bischofsheim 1265 : 445, 27.
Walter — 1265 : Üb, 20.
Flörsheim Ober — n. w. Worms 199, 2.
Flora s. Hageno's Wittwe.
Fol- vgl. Vol— .
Folcolt 1039 : 46, 4.
Folcuuino 719 : 3, 5.
Folmarus Folchmarus
s. Deutschland Kanzlei cancell.
s. Ehenheim.
s. Luttenheim rust.
1061 : 48, 12. seine Gattin Heilicha ebd.
Folmersheim, Volmersbach n. ö. Offenburg ? 33, 5.
Folrat [833—861] : 25, 19. — 910 : 30, 28.
Foltsche Gottfrid — , Straßb. Bürger 1266:
461, 25.
Forchheim Forechheim n. ö. Breisach 38, 23.
Frankenheim, Klein — n. w. Straßb. oder Hoch —
sü. ö. Hochfelden? 216, 19.
Heinrich von — s. Griesheim vill.
Frankenreich vgl. Francia,
Kaiser u. Könige
Childerich lU 749 : 5, 27.
Chilperich II 719 : 3, 3. ders. ? Childerich
f*845: 20, 11. * 856 : 23, 37. [nach
1003] : 41, 30.
Karl (der Grosse) König der Langobarden,
patricius Romanorum 773 : 6, 23. * 773 :
7, 1. 8, 21. 9, 1. 774: 10, 5. 775: 10, 12.
*778: 11, 22. 778 : 15, 8. 780 : 15, 30.
788 : 16, 23. 791 : 17, 7. 801 : 17, 34.
t [816] : 18, 9. 831 : 18, 28 ; 29.
Dagobert * 662 : 1, 1. f * S71 : 25, 34.
Lothar I 840: 19, 25. * 845 : 19, 33.
t * 856 : 23, 38. [nath 1003] : 42, 6 ; 10.
seine Gattin Irmengard * 845 : 20, 24.
♦ 856 : 23, 39. f [nach 1003] : 42, 9.
Ludwig (der Fromme) [816] : 18, 7. 831 :
18,21. fS40: 19, 26. * 856 : 22, 18.
24, 1. 873: 26, 14. 904 : 29, 23. 953 :
31, 21. 974 : 35, 3.
Pipin 762 : 6, 6.
Theoderich IV 722: 3, 13. 728: 3, 23.
733 : 4, 23. 737 : 4, 32. t 739 : 5, 3.
[739] : 5, 16.
Kanzlei
Agilraarus 840 : 19, 28.
Amalbertus cancellarius * 773 : 8, 4.
Durandus [816] : 18, 11.
Eichardus 840 : 19, 28.
Fridugisus 831 : 19, 16.
Gilbertus cancellarius * 773 : 8, 41.
Helisachar [816] : 18, 12.
Hirminmaris notarius 831 : 19, 16.
Hitherius 773: 6, 26. 775: 11, 11. archi-
canccUarins * 773 : 8, 42.
Liutpert archicancellarius * 773 ; 8, 4.
Rado 775 : 11, 11.
Frankonrcnch — FttrstenJoercf
MS
KiiiailiiH iiolaiiiiit 'HU; 21, lt>.
'riiniriiluH iiiiici'llaria» * IWJ : 2, 20.
iiiiijorilomu« l'ipiii t * "'5'' ■ -''i •''•
KnilikoDHtrin Kniiilii>ii»itcii Ki'>i"l'iii> iiin - ntcii
Vriikfii - Vrniiki'iiHfi'iii zw iilorn ii.
Dbl'kli. im .111 .1 I ll.u.ll \Mii
».. ^-■ ia.l
Hlr:n ■• i ., , :Wi.
Frankfurt — koiifur -chetifurt 22, 10. 2flü, 24.
Kraiinia Krniu-i Kronmrlii
N. DnilHclilaml.
H. Friiiiki>iin<i(^h.
H. Sifrid.
Kranriitkftiiprordi'n niiiioniiu fraliiim nril«
8. HtrnPI). KrniiclHkaiii r ii. I- raiic'iHkaiicrinii<>n.
friitpi- H, H. naiiiiaiii oril. vinilnl.
proviiiciaÜH iti Allcinaniiin Koiiroü von Ilim-
iiicln|)f<>rtpii /i'öfl : 4W», 10.
Frafirnti TiiHciilniitim «Q. 6. Kom 100, 7.
Froiloricim k. Fridcrich.
Frciliurj? Friburc — httrß Vrilmrc — Imrp im
BroiHKnu
(lio UüruPT 411, 11.
Koiirnil von — , (irnf /.■'./: .i.i'.", \it. ; .' •
.'l(i7, M. :«!1», 2«. .«7;», i:t. 375, 10. 37(i. .'.(i
377, 2'.l. am, 23. .'iwa, lO. 3KI, 3. JMI :
411, 11. /i'(;7 : 13!». 22. läGO : UM, 2.
F.rbo von — , Undpupr"» Sohn J:.'tO ■ "'» '"
vgl. StrnPli. r.ouH.
Hugo von — ». StrnPl). MflnHf. fratr.
Roiiiholil von — /i'.jy : .'UO, .'14. h. Strapb. cohb.
Ku(lct?t>r von — s. StraPI). i'ons. 8oiu Holin ». F.rbo.
Frcinshcim Froincshaim «ü. w. Worms 9, 88.
FrpKonboim ». Friosonhoiin.
Frickjjau Frirgowc «w. Uhein n. Aar 0. l!;i ■ 1
f>(l. 2.3.
Frico Fricco i. SlrnPb. Münst. doc. vpl. Diclhelm.
Kridolo 8. Uoichonan Äbte.
Fi'iilii(;iHnH b. Frankcnroich Kanxlpi.
Friilpricb Frodoricus Friderirlid — riclia« — ricn«
Fridrirus -<luricu« vj;l. Fritlo
». Badon.
B. Bphlonhotin.
■. K ■ - 1^
8. • nie.
H. KlUlullIl.
(i, Ki)ni({Hbofen preco.
8. Dahii.
I. DcutKrhland Knisrr.
a. Ii ■ ' ' ' itid Kanzipi nrchicanr.
■. I ' IUI.
■. Ii....' im.
a. F.lsaP llprxögo.
B. Etipndorf.
8. üiudo.
pupr B. flripxbpim vill.
8. (iUKPIlllPilll
s. Ilaiii'liau.
niinng.
' irll Abtp.
8. Uflrtt'ilir.
8. rfftffcnlab.
s. Ui(>gpl.
8. Kom. rur. Kaniloi.
8. UoBhcini.
I. Uufa«.
8. HMwbrtclum.
8. Karh«mi PCaltgnf.
n llmbgß.
.? lnt«r
/MS: SI7, 13.
22», M. UM:
1349: 247, 40.
"■ ' '^ ast:
J9t, 83.
'•. con«.
....ib. coiu.
fil
fabor uäi: idtf7, 10. TgL Mtra>b. I^oe. RodoM
r>bri.
K StrV, t. ■ ■
/.'9S: 100,17.
Müiul. tloc.
li-dwie?)
li. Miin»t . ■• ■
l> Miiiiki I
.St
I. irair. •
.ti»t.
■toAM Molar.
'wirvi»!«?) lOM
i«. i IM»
,18. t "M
s i'i-tr. Jon. frair.
' an drr Ktnifb. 8t. ThonwiHnilw f
- fratr. a. Offaibvg mtntat.
> »a« Yüxtp, EImms Utaifß
11 , .l'.T
8. S' rpp.
wo! > •. r
iVt, Iti.
dt). .^3.
70. 3fl.
wol StraPb. min. a. BArgcr JiHi : 86, IS. don.?
iiae : 88, .10. Ml. S4. teia Bnultr a. yitMm.
Straßb. min. IJIC: 130^ SO. TgL Diatiick,
BtraPb. Bnrggraf.
a. WcBttirman.
8. Wittplkbarh.
8. Wolfarh.
«. Zollem.
*77S: 14, 1. - Ormf U39: 81, 82. dUmt
/M.9: 67, 1? "W; SOO, i. — IUI:
258, 13.
FHeaenhcim Fr.- >. im xi. ft. BaaltM 881, 4.
Frälo 8. R(>^'i.;iii Iriodrich von — .
Frownrln .. f i.n. i..
Fmmpt^* 'i !i- ' ( ■ nipr«'.
F ni . ; von StimfK? r J8 : 8, 86.
Fi: i.-.. .u 17, 1&
Fntda Kloitor 1«, 1 ; Sa 17, 1&. vgl Smfbi Loe.
Abte
Bangnlf r- 34. «Ol : 17, 18l
M.ir.in.ird . ■, ^
Y ; FaratMnbwg CoMataal. dioe. a*. *.
, .-rJüBgaa Hainmli von — . Graf U50
SM, ». iaS3 : 877, 1«.
«
5U
G. — Geroldseck
G.
G. B. Kind's Arnold — Gattin.
G. s. Rimuntheim.
G. s. Rom. cur. Kanzlei.
Gaganhaim s. Kogenhcim.
St. Gallen Kloster 2d5, 26 ; 40.
Äbte
Berthold [1361] : 358, 9. 1361 : 365, 14.
Ulrich 1314 : 127, 24. 1319 : 137, 6. 139, 1.
1339: 176, 34; ff.
1358 : 319, 33.
procurator Rudolf 1353 : 285, 28.
Gamslmr,st Gameneshnrst in Baden n. ö. Straßb.
33 5.
Garibaldus * 778 : 13, 37.
Garouuart 737 : 4, 34.
Garsilins s. Berstett.
Gebba s. Harthausen mancip.
Gebeno
Straub. Bürger? 1315: 129, 33.
min. des Straßb. Bisth.? 1096: 50, 16. ders.?
1100 : 52, 31. 1116 : 57, 9. [1119] : 60, 3.
Geberschweier Gebelischeswilre n. Rnffach 1 14, 26.
Gebehardus — hart
8. Regensburg Bisch,
s. StraPb. Münst. fratr.
s. Straßb. Bisch.
Gcbolsheim Geboltheim n. w. Bnimat Konrad
von — , mil. 1351 : 258, 10.
Gehardus s. Gerhard.
Geidertheim s. Geudertheim.
Gcilo [833—861] : 25, 20.
Geispolzheim Geisbodcs — Geisbolts — Geisboltz-
heim Geisboteshein Geispolz— Geispots —
Geizpoltz — Gcizpolz — Gespolzheim, wol sü.
w. Straßb. 25, 25. 67, 40. 205, 29. 371, 2;
32 ; ff. 372, 1 ; 3. 374, 36. 422, 26.
Gemeinde 371, 23.
Berthold von — , mil. 1340 : 206, 8. ders. ?
1363: 371, 26; ff. 372, 5. 388, 24. 1363:
400, 31. 404, 38. 1364: 415, 5. 426, 21.
435, 34 ; 37. seine Brüder s. Schoup Reinmar — .
Konrad von — (3 verschiedene?)
in Porta, mil. 1359 : 333, 23.
der Rote 1363 : 371, 28. 1363 : 412, 5.
mil. 1340 : 205, 22. vgl. Straßb. Loc.
Cuno von — 1364 : 420, 16. 426, 13. 436, 35.
seine Brüder s. Schoup Reinmar — .
Hesso von — , mil. 1363 : 388, 25. 1364 :
420, 14. 426, 22. 435, 39. 436, 3. seine Brüder
s. Schoup Reinmar — .
Ospenellus von — , mil. 1340 : 206, 8.
Otto von — 1363 : 400, 32. 1364 : 420, 14.
435, 35. seine Brüder s. Schoup Reinmar — .
Rudeger Gnipping von — 1363 : 371, 26 ; 39.
372, 1; 6. 1363: 412, 6. 1364: 415, 5.
419, 39. 420, 15. 437, 3; 7. 1365 : 447, 22.
Werner der Riebe von — 1363 : 371, 28.
1364: 424, 28. 425, 4; 11.
Gelasius s. Rom. cur. Päbste.
Gelfrat — feradns — ffradus — fradus — pheradus
— pherat Helpheradus min. s. Straßb. thelon.
ders.? [1141-1143]: 69,17. 1143: 71, 6; ff.
1144 : 78, 24. sein Bruder s. Manno. sein
Eigenmann Adelbert 1143 : 71, 28. vgl. Ernst.
Gellingi filii 1339 : 170, 34
Geinhansen n. ö. Hanau 97, 28.
Geminus pons s. Zweibrückeu.
Gengenbacli — bacensis Argent. dioc. sü. 5. Offen-
burg 277, 19.
Schultheiß Johannes, Walter's von Malberg
Bruder 1363: 411, 28. 1364: 431, 3ö.
439, 21.
Kloster 440, 2. 481, 22.
Äbte
Gottfrid 1145 : 79, 28.
Gottfrid 1319: 142, 21.
Georius s. Wied.
Gerbim devota 1109 : 55, 27.
Gerbolt, Straßb. min. ? 1096 : 50, 17.
Gerburgis s. Ripclin Rudolfs — Schwiegereltern.
Gerhardus Gehardus Gerardus — hart
8. Dieta.
s. Eckerich,
s. Merseburg Bisch,
s. Schob.
mag., advocatus, minister canonicorum ecclesiae
Argentinensis 1360 : 345, 18. 1363 : 345, 36.
ders.? 1357: 307, 30. vgl. Straßb. Loc.
s. Straßb. Münst. fratr.
s. Straßb. St. Trinitas prep.
s. Wassenberg.
B. Westerman Friedrich's — Söhne.
Gerina s. Landsberg.
Gerlacus, Straßb. Bürger f 1315 : 129, 2. ders.?
1211 : 126, 11. vgl. Straßb. Loc. seine Gattin
Bertha 1315 : 129, 3. qnidam heres suus 1315 :
129, 17.
Gerlindis
1335 : 160, 29. vgl. Straßb. St. Thomas Loc.
sepulcr.
s. Wangen Heinrich's von — Gattin, ihr Bruder
s. Virnekorn Konrad — .
Gerloh s. Straßb. St. Arbogast fratr.
Germania s. Deutschland.
Germune 719 : 3, 6.
Germunt 780 : 15, 31.
Gernodus
s. Straßb. s. Petr. jun. fratr.
s. Worms can.
Gerolt — roldus
8. Straßb. Münst. fratr.
[965—991] : 39, 9. — 1039 : 46, 4.
Geroldseck — olczecke — oldeseke — olsecke
— olseke Geroltesecke — eke Geroltisecke
— eke Geroltsecke —eke — ecge Gerolttesheggc
Geroltzeck — cgga Gerolzeke Gerolzsecke
Ruine sü. w. Zabern.
Berthold von — s. Straßb. Münst. port u. cam.
Burchard von — 1321: 152, 26. 1336:
163, 1 ; 38. 1338 : 167, 34. 1336 : 193, 38.
seine Söhne s. Burchard n. Symund.
Burchard von — , Burchard's Sohn 1336 :
193, 38.
Heinrich von — s. Straßb. Münst. fratr.
Heinrich von — s. Straßb. Münst. cant. n.
Straßb. Bisch. Heinrich IV. vgl. StraPb.
Loc. ders.? s. Straßb. Münst. fratr.
Otto von — [1141—1143] : 68. 24. vgl. not. 2.
1160: 91, 13. vgl. Straßb. St. Stephan
Vogt u. Mauersmünster Vogt.
Otto von — 1193 : 109, 11.
Oeroldseck — Oottfridus
Mb
Bytiiiind von — , Hnrrhnni'N Hohn 1:130:
lU.'J, ;W. der»,? Hyinimd »uu — Wiö .•
8:J7, 14; 17, l:JGI : ;M!», 18, 865, 80.
lä(i^ . 3W1, H. W>:i : ;«)! , 2«. Mfl« ; i46, 84.
■uinu Uatliii /4'<;/.' :i-l!), 20; 80. 860, 8.
kuinv Kiiiilor J:.'iil : WXW, Wh.
Stcjihaii von — , Walram'i UnuUr f WW ;
WA2, ;w.
Walram von — , Htcphan'« Urudcr «. Strafb.
MüiiNl. fratr. u. Hpi'ivr dcc, vgl. SIraPb, Loc.
b. Lnlir in Uadcn,
Heinrich von — , WalUir'« 8ohn 1261 : 8fl?>, 16.
;.L'f;5,- a«7, 12. im3: 411, U. IMO:
4«4, 21t. 4<!4, H; ff,
Heinrich von — , Hormnnn'i Sohn V166 :
■\M, i); 21,
Hvrnmnn'B von — , den Sohne« Wallcr'i kindc
mim : 4(!.l, !M). IC), (I; ff. vrI. Heinrich.
Walter von - K';V.' ; 2H.H, 35, l:j5:i : 2H8. 8.
2H«, 16. ii'ö»; KW, 3«. IMl : 35», 87.
BW), 1; 14; 2H. 3«3, 36, ii'Ci' : 3ß7, 12.
87r>, K. 377, 7 ; 14 ; .'W. .378, 3; 27. 37«, 11;
21). 380, 11 ; ;t(). :18I, 10; M , .37. 382, 1!»;
■ ff. ;)H3, 1. ( /,■.>«! ; 37.3, 1. /V«.7 : .38!», .32.
3!I3, II. .3i«l, .33. 4()(), 2.">. 4(Mi, 13. 408, 17.
411, 1». 1:104: 414, m. 431, 23. 4.38, 2.3.
4;«), 8, /i'e5 .• 44(1, 10. 44'.), 6. 463, 37.
l:^'liii : 403, 23. goino
Böhnc ljr,:t : 288, 22. Tgl. Heinrich Her-
mann Walter,
kint l.it;i: .36», .37. 860, 1; 14; 29.
3«3, ;«i. IM.): 377, 7; 15; 8«. 378, 8;
87. .37«, 11; 2«. 380, 11; 30. 881, 11;
84; 87, 382, 1«; ff. 1M3: 31K), 2; ß; 20.
803, 11. m), .34^ 400, 26. 406, 14.
408, 20; 28; 1364: 415, 1. U65 :
44(!, 11. 44«, 7. 1366: 464, 6.
Neffen g. Kberliard, .StraPb. Marschall.
Veltcr ». Diersbiirjj,
Walter von — , Walter'« 8ohn t. StniPb.
Mün«t. jirep. n. StraPb. Ri»ch. Walter.
Ocrfrtid — druilis — thrndis — tnulis a.
Deutschland König Kourad HI.
Epfig.
l.and.sberg.
Marsilin« Otto — ,
Micte-sheiin AiiKelm von — .
Speiidor'» Friedrich — Töchter.
Stralib. lloHpit. fratr. Konrad.
Oertweiler Gcrtewilro ö. Harr 1»8, 12. 213, 18.
Oornnuns «.
lla^i-naii.
Honau fratr.
Schwarzacli prior.
StraPb. Dominikaner fratr,
Oervaicus mag, Str.iPb. Uarger 1346: 827,8,
1J57 : :t07. ;k). 310, 28. 1363 . 407. 38.
QcrvaBius Ulrich — i. Speicr a. Wid. c«&. n.
StraPb. Loc.
Oeruuigo clericns • 778 ; 14, 18.
Qe8pol/.beim «. Oeispohheim.
tieta Johnnno« «. StraPb. Milnst. fahr, notar.
Qoadertheiiu Oeidort— Oondcrthcim 0. Branukt
185, 7,
Hug von - 136.'» : 44«. 1.
Uevaterinan Konrnd — , StraPb. BArger tQ43 :
216, ö.
Oeiinan liUO : 46, 88. sein Bmdrr s. Benso.
Oexo 1039 : 46, 8.
>iio'» Bnul«r iMS i tUi I.
■7, 3,3. ^
BrwlMr XMJ.nS^t.
1- WonM W, S0L
w. RMhdn \m, U.
"4 in? <:• wol aklM
37t, W.
(ii
(ii ■
Üinibi
ili
But'
>]■
( .. .
(in
Uirbadrn <>
Ulrich vi>:i
den. V mil.
Walter von -
87«, 88. 881, 1. tuuul: »?4, 6. tiÜ :
464, 8. Tgl. Uheinaa acnlt.
die Herren von — lii7 : 807, 87.
Ojrmperch l^anibcrt von — '■•''-' -414 ift
OiRalfrit 7H0 : 15, 81.
Oinela AIWrti Agni relicla u
Itiirger I3:><> : 252, ». vgl. .-
Oiailhema 1160: 91, 19.
Oinlebcrttt«, Bischof *778: 18, 86. vpl. Bot. I,
f'i IT. Kanzlei.
t'. i — •, Saarbar/ .
UIcsolin Hcmricb — , Stralb. ii^.
461, 26.
Qnammo 103'J : 46, 4. «Urs.? tOiO : 46, il. —
KMO : 4<5, 29.
Onipping — pinc s. Oeisp< '
Oockaweiler Oottancs — i
Barr 44, 17. 45, 6.
Ood— «. Oot— .
Oft— «. Oo— .
Oonelinns • 871 : 98, 7.
Oo» — ». Oo« — .
0 8. Straf b. Biath. KaatlaL
(i' wol Gntenbare abMfaag. Bws bii
Dir<l<ilsliaoaen w. RappoIUiweiUr Egelolf toi —
t [um 13001 : 100, 89. identiMJi mit Egtlotf
Ton Irslingen?
Ootesman 7<J1 : 16, 87. TgL Slrafb. Imc.
Ooteao 910 : 30, 28.
Gott— Tgl. Gock— .
Gottfridns Oethc— Ood«^— Ood— O'
/_: I /_.!...
■r -« /_. I
0.
(i
a. A
8. <
a, K:
s. Knttin^en.
a. Kpi>Rtein.
B. Foltsche.
K. Ofiii;<ii'Ki<h Abte.
s. (< ibo — Bnidar.
B. 1)
a. M
Rai » 1189: es, m
a. Ki'uUktttt pbkaa.
8. Uhein l'falsgnfca.
s. Saarbnrg aoilt
a. StaofaB.
a. Still.
rlericu«, wol an Stralb t 109 : S87, &
.1 (».17. /li4J/. 7a,«l
ll.,<, .--' ~ "
Hnmbert.
516
Gottfridus - Gudelflndus
Nicolai filius 1244: 22), 14. 1340: 22', 10.
1347: 236, 11. 1349: 250, 6. 1350: 252, 37.
1351 : 269, 10. 1353 : 273, 4. vgl. Straßb.
cons.
gacerdos s. StraPb. St. Laurent, vicar.
s. Stral'b. Münst. dec.
s. StraPb. s. Pctr. jun. fratr.
B. Straßb. .s. Pctr. jun. fratr. n. StraPb. Münst.
dispcns.
s. Straßb. St. Thomas dec.
(2 oder 3?) s. Straßb. St. Thomas port., fratr., cell.
s. Winncnden.
s. Zidclarius.
1039 : 46, ö. — Graf 1133 : 60, 31. — 1338 :
200, 15.
Götz — vgl. Goz — u. Gozz — .
Goudertheim s. Geudortheim.
Gozbertus Gosbertus — brecht — pertus Gozbraht
— pertus vgl. Gozelin.
s. Feldkirch pleban.
min. des Straßb. Bisth., vorher des Straßb.
Domherrn Konrad (3 verschiedene) [1141 —
1143] : 68, 8; 9.
[833—861]: 25, 19. — 1148: 83, 6. seine
Gattin Ofimia ebd.
Gozelin Gftsselin — linus Goesse — Goselinus
Gosselin Gosze — Götze — Gozelinus vgl.
Gozbertus.
s. Kageneek.
s. Schaup.
Straßb. Bürger (wieviele ?)
Nicolaus — s. Straßb. cons.
(Gozbert) der br&der dicner bruzerdinestman
minister fratrum wol Dienstmann des
Domcapitels 1330: 174, 6; 34. 1333:
186,2. 1343: 216,29. 13U : 221,13.
1345: 229, 34. 134G : 230, 15. 1349:
250, 4. 1350: 252, 36. 1353: 273, 2.
1 1363 : 397, 23. vgl. Straßb. Loc. u. cons.
(Gozbert) sein Sohn s. Wirich.
1333 : 183, 21. sein Bruder s. Sifrid.
Rudeger's Sohn 1344 : 221, 15.
Hartungi filiastcr, dochterman. dcrs. ? Vituli
Vitulaj filiaster 1345 : 229, 33. vgl. StraPb.
cons.
ad s. Thoniam, von St. Thomane, zu St.
Thoman, mil. 1360 : 343, 2. 1363 : 408,
32. 1364 : 424, 34. 435, 10. 1365 : 446,
28. 449, 11. 1366 : 4&4, 14. vgl. Straßb.
Loc. seine Gattin Phina 1360 : 343, 2 ; 3.
sein Bruder s. Walter.
1337 : 167, 1 . 1343 : 214, 37. 1246 : 231 , 30.
232, 23. 1353: 273, 3. 277, 6. 1353:
281, 25. 1363: 369, 8; 18. mil. 1346:
230, 21. 1357 : 310, 27. vgl. Straßb. cons.
Gozraar — marus
s. Kiittolshcira.
s. Reutenburg.
mil. 1343 : 213, 26,
Gozzerat 1040 : 46, 27.
Gozzo G6tze Götze Gotzo Gozo vgl. Gottfridus.
s. Grostciu.
s. Hausbergen,
s. Lupstein.
1039 : 46, 2.
Granies Bnrchard von — s. Straßb. Münst. fratr,
Gratulfus s. Ratoldus.
Greda s. Vögellin Heinrich's — Gattin.
Grcgens Burchard von — s. Straßb. Münst. fratr.
Gregorius s. Rom. cur. Päbste.
St. Gregor im Münsterthal sü. w. Colmar Kloster
29, 12.
Greifenstein Grifcnstein Ruine sü. w. Zabcrn.
Vogt advocatus et dominus castri Eberhard
genannt von Greifenstein 1340 : 203, 6.
Meribodo von — 1160: 91, 12.
R. von — s. Straßb. Münst. fratr.
Grens (schwerlich w. Nyon am Genfer See) Sifrid
von — 1348 : 244, 15.
Gressweiler Croswilre w. Molsheim Johannes
von — 1363 : 393, 10.
Gretzenbach Grezzinbach — baccensis im Canton
Solothurn ö. Ölten 12, 24; 36. 14, 6.
Gries Griez sü. ö. Hagenau 69, 4.
Griesheim Cerichesheim Creicheshim Cricches —
Cricges — Krieges — Crigesheim
n. w. Straßb. 216, 18. 288, 3. 330, 35. 413, 16.
nniversitas villanorum 280, 2.
preco Konrad 1350 : 280, 17.
villani
Butel Konrad — von Gugenheim 1353 :
280, 21.
Deckere Berthold — 1353 : 280, 18.
Engerman Kunz — 1253 : 280, 19.
Epfig Burchard von — 1253 : 280, 17.
Erbo 1353 : 280, 16.
Frankenheim Heinrich von — 1353 :
280, 21.
Friedrich pner 1353 : 280, 17.
Heinrich Discincti filiaster 1353 : 280, 21.
Hoden Sifrid — 1353 : 280, 20.
Hohban- Cuno n. Konrad servientes celle-
rarii von — . 1353: 280, 21.
Ortolf Vulturis filiaster 1353 : 280, 19.
Ovenere Diether — 1353 : 280, 19.
Pfütze Heinrich — u. sein Bruder Konrad
1353 : 280, 20.
Rorere Heinrich — 1353 : 280, 16.
Rulin Adelheid's Sohn 1353 : 280, 18.
Salatin Friedrich — 1352 : 280, 18,-
Sehcrphcrc Heinrich — 1353 : 280, 19.
Sigelo Hurretzeres filiaster 1353 : 280, 16.
Unfüge Burchard — 1353 : 280, 17.
Verlin 1353 : 280, 17.
Volraar 1353 : 280, 17.
Walter senior 1353 : 280, 16.
Walter junior 1353 : 280, 16.
n. ö. Ober-Ehenheim 94, 1. 181, 23. 202, 16.
welches von beiden? 320, 31.
Grifenstein s. Greifenstein.
Grimel Erbo — 1355 : 292, 34. s. Straßb. officiat.
sein Bruder Gottfrid 1355 : 292, 34.
Grimine s. Straßb. Münst. fratr.
Grimaldus — moldus.
s. Deutschland Kanzlei archicanc.
s. Weissenbnrg Äbte.
Grostein Götze von — , Straßb. Bürger 1359 :
340, 34.
Grüningen Gruenigen in Würtemberg n. ö. Ried-
lingen an der Donau Hartmann von — , Graf
1348—1349 : 246, 18.
Grisce Hug Hug's Sohn uffen — 1363: 379, 1.
Grumbach Grftmbach sü. Langensalza in Thüringen
Marquard von — 1163 : 94, 31.
Gualtherius s. Walter.
Gudelfindus (vgl. Gundelfingen) Otto — s. Straßb.
cons.
Oftldin -- Haione
M7
UftMiii AiiniiN litigo — IU36 ; 1&7, 83. vgl.
KtriiH). oftit'iat.
(illiizn «. Urli'friii.
Oiif<<<iiliuiiii Oftgen— ÖDogonlinim «fl, w. Hniinat
4H, 2(i; 21». «4, K».
«acor.loH Htigo IIHJ : V», 18.
lliTtlmlil von — , Miin. de« KtrnPb, niitb.?
IUI : Hl, 2H.
■. Iliitfl.
KricUrich »on — VJÜ4 : 424, 2H. 425, 5.
Oiiido Pdtcr - H. StriiPl). liinth. procarat.
(liiillii'lniiiH H. Wiltiplni.
tluiiilnllioHo 7H0 : 16, .'U.
(liiiiillifrtuH Ouin|i('rtiiH (juiulob«rtli(> 738; 8, 88.
— ♦ H71 : 2(1, ti. — iUO : M), 24.
Qamli'lfiriiN'ii Uundülvindon Uftudolfiugeii fgL
(; IM.
n. I ' Konrad von — i. StnJb. Mflmi
fnitr.
QundpiicH— niiiiilrRwilre aatgegang. Ort in der
Ortpnnu (HcliüpHin AU. ill. ll, §88) 20, 86. 42, 8.
üuiulicho 910 : 3(), 25.
Qunthpr OuiitrniH Oi'inther Oautbcru« Uuutter
Oiiiittlicr Quthcra«
der Muiirch g. Dasei.
s. ErjjorBhoim.
■■ Landiborg.
■• Bnfn«.
1. Stoufingin.
•»cordd» zu StraPb.? 7549; 247, 17.
prpHbytor n. .StniCb. HiHlli. Kanzlei.
StmPb. min. ll'J'J : 113, 'J.
8. Wolfiglicim.
Ountrnm — dram — tcrammus — thramna — tramoi
1. EpHg.
a. I'furzhcim.
fiibor lX>r,<J : 327, 22. vgl. StruPb. Loc.
SiruPb. min.? 1H<J: 58, .18.
sein 8obn 8. Wnllcr. Munrb zu Mnuii
8€>inc Töcbtcr u. deren nva ». ."^
Boror.
milcs t [ftafh 1007] : 44, 35. sein Sohn ebd.
Ounzilinu» [iHiü-OUl} : 30, 9.
(lunüo i)r>(i : 32, 22.
(Ift- fluo— 8. Gn— .
Uuta Oftia
t. Hone.
8. KAnigsbrnrk Abtisa.
StrnPb. llürgerin t:U!i : 221. 3«. ihr Sohn
IJurcbnrd, Monrh (zu SiraPb.V) 1S45 : 221, 8».
ihr Vnler «. l'forzbeiro üantrnm von — .
Uutunburg 8. Ootcnburc.
QuUtoma a. OonUior.
11.
11. 8. Camelebnrh.
11. ». Clirpohilbereh aacerdoa.
H. 8. Iloimu dec.
H. 8. f<trnPb. St. M.irtin plcb. n. Mftnat. fratr.
11. 8. StriU'I). Münst. doo.
Iliibtror Sifrid — , StraPb. narger 1339: 171,35.
llttbslmrg (i.i...^i...- 1 1. I II.1....1
bore I
-pufK 11 ,..:- ........ ;.. ..
Aarnu Urnren von
Alb«rt • ttse : IM, S9.
Albert USH : \m. 38. tiM : 198, td. V|L
Rliaf Landgraf.
Albtrt ». Kira»b. MOiwt tnit. a. BaMJ CM.
aottMd iUüt: SA». 27. UOi: »Kl, 14.
869. 88. 876, ». 87«, 80. 877, 80. 88f, 88.
888.10.888,8. «M '• •• /«M- «k,8.
Uodolf 1301. IU,H.', BMlkVAci»
Uudolf t3M: a-iH. 4» <tf1, 14. §»,
b; 17; 88. 876, :«). li. :. 88. 88*. 10.
SHS, 8. 886, 4. / " ' liSe : 4M. 1.
vgl. ElaU LkoAv Biirtk. Vftgte.
a«ill ««rrKtarJii» ...: ...;(cll TOB OMTK
tMi: II aervna •. K«|>|4 Kourad — .
ilachberc «. im» m« rg.
Had— vgl. Mi-d— n HaJt— ,
UadalricuN
Hadeberta«, .... .
Bcbiedrno ?)
1139: 62, 5. — U6l : l'.', ...
aeioer Schwester Tocbt«r a. Bopkia.
Hagarlarode Johannes von — i. LAwaa l
Hagenan —nana — nawa — aofMula — D'
— I- noawe — now — »owa
.'I— iiagonowa 97, 31.
110. '^ ! "• TI l'l'« 1 .-_.,
8»;. ..:.
18; 18. 137, 25
3w m. -w. 1
346, 14.
,«wiv«MKa«a
Kiilung i..'
Wcmbard •
acniteti
ItaUcndorf Rudolf von — 1363 : 888, 80.
Bnrrhard U7C : 96, 9.
Cnno /?«/ ; .'läS, 86.
W - t «M- 897, 1.
i- 12. den.? 1343: 816, 7.
Vji,; .v^'. la vgl. Blsal east tom.
Hospital 113, 40. 121, 1. 440, 6.
Frirdricb von — a. Strslb. Mkasl. tnta., c«lL,
rant. n. prrp.
Friedrich von — 1883.- 168, 88. 1339:
170, 20. 1133: 183, 88. 1343: 816. SOl
217, 13. U47! SM, 11. IM»: 880, 6.
13iO : 258, 86. TgL Stnfb. mm.
Oerung von — , Stnfb. Btegv WW 30S. 2^.
t3S9: 330, 15. 337, 18.
Hagenack —eck« Ruine aft. w. Coltt« l'v
von — t»63 : 404, 85.
Hagwio — gtno
Ton Stnlib.? t 1363 . 407, 1.
Wittvre Flora 13*3 : *"' '^ ff.
Tochter Junta 1363 .»,
Sdhse a. Albrat, Koiua-., .......uMn •oslaria.
SdnrMUr ActellMid II«J ; 407, 1.
788 ; 8, 88.
Hagoaldna Abt 788 : 3, 8a
Hahcberc a. Hochberg.
Hai— vgl. Iloi— .
HaidalfQa 7S0 : 15, 81
HaiersMla Otto — . Stnfb. Blt|w IMf . 8B0|, 16.
Haigerloch Uegerlorb w. HecUagMi KoBra4 voa —
a. Stralh M«nM fm»r
Haimo:
Haimnli 3. 86.
Haion« 7l'.'
548
Haiterbach — Hausbergen
Haiterbach Heiterbach in Würtemb. ii. w. Horb
Volmar von — , mil. 1220: 151,9. 1230:
201, 28.
Halbcrstadt — stadensis Bischof Otto 1120: 61, 29.
Halceiheim s. Holzheim.
Halde comes de — 1242 : 213, 26.
Halidolfus s. Horcholfus.
Halle an der Saale 130, 37.
Halsbrunensis s. Heilsbronn.
Hamerico 733 : 4, 24.
Handschuhheim Hanshuhesheim Hantscohashaim
w. StraPb. 16, 10. 81, 4.
Hangenbieten Hangendebftthenheim sü. w. StraPb.
299, 27.
Hanricus s. Heinrich.
Hans Hanns s. Johannes.
Harbaldus * 778 : 14, 1.
Hardrino * 778 : 14, 10.
Hariboldus Abt 728 : 3, 26.
Harilanda s. Rashinfridns.
Harione 710 : 3, 6.
Harlungus s. Königsbruck fratr.
Hartbertus Harbertus — pertus Hartbraht — per-
thus — pertus Herbertus
s. StraPb. Münst. scol. n. s. Potr. jnn. prcp.
737 : 4, 33.
Harteger Karger Harg — Hartgems Herckcms
Hergger Herikerus — ger
wol StraPb. min. u. Bürger (nur einer?) 1006
60, 17. 1116: 57, 9. 1118: 58, 11. 1122
60, 33. 1120: 62, 5. 1143: 71, 11. -[1143
70, 35.
1040 : 46, 26.
Harthausen — husen sü. w. Hagenau 53, 9.
115, 21. 122, 26.
mancipium Gobba 1105 : 53, 20.
ccclesia 53, 9.
presbyter 53, 27.
Hartmann 1105: 53, 8. \ 1201 : Üb, 23.
1200 : 122, 26.
Hartlieb 1200 : 114, 2.
Hartman Harte — Hartmannus
8. Kiburg.
s. Königsburg.
8. Colmar.
8. Dillingen.
s. Eckbolsheim.
s. Grüningen.
s. Harthausen presb. seine Erben -f 1201 : IIb, 24.
s. Rathsamhausen.
s. Snello's Heinrich — Bruder.
s. Wirtemberg.
Hartraöt — mudns — mftt
s. Schiltigheim.
wol StraPb. min. 1134 : 64, 38.
Hartnodi 801 : 18, 1.
Härtung Harttnngus Hartungus
s. aqua.
s. Hechingen.
s. Hüttenheim capell. super, pleban.
s. Louchman.
s. Luttenheim rust.
8. Rosheim.
StraPb. Bürger (5 verschiedene ?)
Vituli gencr s. StraPb. cons. vgl. Gozelin
Hartungi filiaster.
Hcsso's Sohn s. StraPb. cons.
Sigelin — 1253 : 281, 25.
juvenis 1256 : 298, 37.
8. StraPb. scult. u. Loc. Steinhovc.
1228 : 168, 38.
s. StraPb. s. Petr. jnn. scol.
8. Wangen,
s. Wide.
Hartwig Hariwigus Hartwic — vvicus — wicus
— wigius — wigus — zwigus Ilerivvigus
8. StraPb. Münst. dec.
8. StraPb. Münst. fratr.
8. StraPb. St. Thomas fratr.
min. des StraPb. Bisth., vorher des Domherrn
Konrad [1141—1143] : 68, 9.
8. StraPb. Bisth. Vögte.
956 : 32, 21.
Harzbnrg Hartispnrc Oä. ö. Goslar Hermann
von — , Graf 1211: 124, 22.
Hascgaugia s. Eschau.
Hasenburg — bnrch zw. Bruntrut u. Lützel im
Ob.-Els. Heinrich von — s. StraPb. Münst. scol.
n. StraPb. Bisch. Heinrich I.
Haslach Avellanum — nensis Hasela — lacensis
— Iahe — lanensis Haselha Hasilacensis Argent.
dioc. w. Molsheim 69, 30. 109, 26.
Kloster 216, 36. 322, 16.
Capitel 50, 11. 69, 24. 97, 34. 196, 37.
263, 13. 440. 4.
decanns Konrad 1258: 322, 1. dera.? C.
1251 : 269, 20.
1248: 243, 1.
fratres, canonici
Burchard 1260 : 346, 24.
Otto 1251 : 269, 20.
Ulrich 1220: 169, 29. ders.? Ulrich von
Buwenburc 1230 : 173, 5.
portarius 1220 : 148, 12. 1221 : 154, 14.
prepositi
Albert 1220 : 151, 7.
Alexander 1253 : 286, 19.
Berthold 1143 : 69, 28.
Bruno 1159 : 90, 13.
Burchard lo tempore prepositus [1141 —
1143] : 69, 14.
Ulrich 1183: 100, 11. [1185—1189]:
103, 14.
Werner 1096 : 50, 12.
1221 : 154, 20. — 1248 : 243, 1.
scolasticus Heinrich 1259 : 333, 20.
Vogt Hezel 1006 : 50, 14.
Hasleip — leibus 737 : 4, 34.
Hatto 778 : 15, 10. — ingenuus 1040 : 46, 10.
Hattstadt Hadestat zw. Sulzbach u. Ober-Morsch-
weier sü. w. Colmar vgl. StraPb. St. Thomas
fratr. Lntold u. Otto.
Bonusvir de — , mil. 1251 : 269, 8.
Konrad Werner von — 1263: 391, 29.
Hattune 710 : 3, 4.
Hausbergen Hngesberc — bergen — pergen — per-
ghen Hugisbergin — pergen Husbergen — per-
gen Hiizpergen n. w. StraPb. 98, 16. 131, 26.
164, 2. 176, 22. 212, 2. 247, 23. pagus 63, 16.
Ober— 44, 15. 94, 6. 185, 19.
Mittel— 172, 2. 185, 8; 16. 273, 29. 274, 19.
275, 4.
Nieder— 44, 15. 94, 6. 99, 15. 185, 8; 15
298. 19. 306. 10.
Hausbergen - Heinrich
M9
44«, 27.
'M MV
170, 21.
111, 24.
— wig»
Luculilütiiii : Crftmeling« 8tf8, 80. MtneU
ZM, M.
hoiiiiiicH 2'tH, IH; ff.
HacordoK 2'.W, ;iO.
Vogt ». Oozzo.
Hiircliuril vdii — «. KtraPb. Ht. Mar. MagiUl. fratr.
Oo7.zo von — , Uittcr / '' ' '7 (y. »gl. KtraPb.
Bialh. Vi'i);to. «oin V ' 24M, 22. nein
Holm Koiirnd lx'4'.ß
Iluiiirich von — /i'6J 1305
IIati)if{uruut IluKgcr&lo in 1 Vrhi-r!
llauHpurc liavodbiirg n. Uabiburg.
lliiwcnnu-ZAr r. Howcincimcr.
Heb- vgl. Eb-.
llcbo, StrnPb. min.? IIOU: Bf), 27.
Ilcc — vgl. 11«'/. — .
Hpcbinj^t'n Hocliinbcn llcliiM^in in llulirnzollcrn
Konrud von — , Slrnl*!). lliirKfr JI'J'J: 118, 13.
Ilnrliiiig von — , StriiPli. ItiirKor 1:.':J'J :
Hoinrich von — , Stral>b. HQrgrr JJ'JT :
11<(1- s. F,d— n. Ilcid-.
IlcdowiKiM llndi>wich — wigin Ilodcwic
«. Andlnu AbtiHN.
1109 : M\ 2(t. ihr Qatt« s. AnHolin StraPb. min.
I. Horhfpidcn.
I. Limb«!'» Simon — Witlwo.
I. Ucsi'hardus' Wittwp.
I. Sohoicolin'H Töchter.
B. Spcndpr'» Fricdrirb — Onttin.
Wnitcr'g Gattin n'l!) : MO, 22. Ml, 8. Tgl.
StraPb. I,o<-.
I. StraPb. I,or.
B. StraPb. St. Stophnn AbtiHS.
•. TnichtorHlicim llurrbard'H von — Onttin.
Hegprloch ». llnigcrloch.
Iloi— vgl. He — u. Hai — .
HeidenriniK lledcn — Heindon— Ueinde — Henden-
riciiH H. Hohbarr.
HeidoUheim Haiduifuithairo lU. 0. Schlettatadt
17, 17.
lleilichft H. Folniarns.
Ileiligcnstein Haiiengonstein n. Harr 462, 40.
heilige der — vorst n. Uagonau 359, 37. 877,
H; »9. 3«1, aö. :W2, 22.
Heilsbronn Ilnisbrnnen.sig ü. Ansbach Abt Nico-
laus 1163 : !t4, 29.
Heilwir, — wiga Helwig
8. Hertha'» Tochter.
R. F.gishciin.
t ILU ; 84, 28. ihr Qatto b. Heinrich, Str'>l>1<
Borger.
HcimorichuB Haimericho Hemirih
733 : 4, 2r>. ders. ? 737 : 4, JM. — 780 : 16, 31.
Hcinio Heino vgl. Aigmo.
8. StraPb. Miiiist. fratr,
8. StraPb. Milnst. prep.
[965-991] : 38, 19.
Hcinisheim in Wtirtemb. »0. ft, l'for7.boiiii 2iil, .Ü'.
Heinrich Hanricns Heinrirhns — ricn« — rihc — lo
Honco Henrich — riona
8. Ache.
B. Ariesberg,
B. Asiiermont.
8. Dnbensftn.
8, Bach.
8. Baden.
R, Basel icol.
•y-
B. Hanoi liitcMh.
B. Brhriin.
B. Behlnnhrim.
B. lirrg.
s. Bild.
B. Uliu'hofaheii
mil - I' ' '
». II
«. Hl ,. ...
R. Bunouwe.
B. Kahlen.
a. (.'brcchilber'
B. Kirbc
B. Kr
B. CI'
B. (
B. K
B. I)
B. !•.
B. I).
8. !•'
8. I>.
8. I)
8. I)iirr<-.
8. F.berhard's, des StrmVb. MknclwIlB.
B. Ober-Khenb.
B. EIb«9 iMnA,
B. Er' "-•■
8. F..
8. Fl
8. F.
8. Fk
B. (i'
B. (il
DiHciiu'ii tiliaster b. OrieBhein Till.
ina(!. s lli'-I.-irh 8col.
8. il
8. II 1.
11
11
Huucuburg.
Jodens.
I<«nip«rtlMim.
Unadia.
ychtonberg.
I/orxch Abt.
Lütselborg.
LtttaelBUiii.
Lnmpe.
Lnpfen.
T.uimfein,
1359 : 826, 18.
)i ciut den. ? s. ebd. iMc
1«.
h B. B«iK>l.
• St. Nabor Ticar.
K. UsILuh.
8. Pfettisheim.
8. rforihcim.
B. I'fiitse.
..i> VMBIMIIU.
Koichsletl.
' >-n.
520
Heinrich — Hericho
s. Rorere.
s. Rosheim.
s. Rumersheim.
s. Sax.
s. Sachsen Herzog.
s. Schalkendorf.
s. Scharfeneck.
s. Scherpliere.
s. Schönan.
s. Scholine.
s. Schvfaben Herz. n. Deutschi. Kais. n. Kön.
s. Schwerin.
s. Sicilien Kanzlei.
s. Snelman.
s. SncUo.
s. Speier Bisch, u. Deutschi. Kanzlei canc.
8. Stephansfelden Hospit. fratr.
8. Still.
StraPb. Bürger (13 verschiedene?)
Sonipes [1190—1202] : 119, 16. vgl. StraPb.
Loc.
qui purgat gladios [1190—1203] : 119, 19.
vgl. StraPb. Loc.
Alexandri filiaster [1190—1202]: 119,17.
vgl. StraPb. Loc.
B. StraPb. thelon. sein Bruder s. Rudolf,
s. StraPb. St. Thomas pist.
camerarius (ident. mit dem bischöfl. cam. ?)
1224 : 155, 34.
Btatzioniercr 1230 : 174, 39.
B. StraPb. burcgrav.
jenseits der Brcusch s. StraPb. thelon.
Rufns' Sohn 1253 : 282, 9.
s. StraPb. officiat.
s. StraPb. cons. u. Bisth. vicedom.
cistarius 1266 : 459, 20. vgl. StraPb. Loc.
seine Frau Ita 1266 : 459, 20.
monachus zu StraPb. 1221 : 154, 38.
(2 verschiedene ?) s.
StraPb. St. Arbogast cant.
StraPb. St. Arbogast prep.
StraPb. St. Arbogast fratr. n. prior,
s. StraPb. St. Arbogast fratr.
s. StraPb. St. Laurent, pleban.
(mindestens 3 verschiedene) s.
StraPb. Münst. cam.
StraPb. Münst. dapif.
StraPb. Münst. fratr.
StraPb. Münst. port.
StraPb. Münst. scol. n. StraPb. Bisch. Heinr. L
(wieviele ?) s.
StraPb. Münst. cant. u. Bisch. Heinrich IV.
StraPb. Münst. cell. n. cust. u. Bisch. Hein-
rich II.
StraPb. Münst. fratr. u. cust. n. Bisch. Hein-
rich HI.
StraPb. Münst. fratr. u. St. Thomas dec.
StraPb. Münst. prep.
StraPb. St. Thomas fratr. u. Bisth. vicedom.
StraPb. St. Thomas cust.
StraPb. St. Thomas fratr.
StraPb. St. Thomas prep.
StraPb. St. Thomas scol.
s. StraPb. St. Nicolaus fratr.
(2 verschiedene?) s. StraPb. s. Petr. jun. fratr.
u. cust.
B. StraPb. s. Petri jun. prep.
B. StraPb. s. Petr. jun. scol. vgl. StraPb. Loc.
s. StraPb.
advocatus s, StraPb.
B. StraPb. Bisth. cam.
wol StraPb. min. (mindestens 3 verschiedene)
1154 : 84, 22. seine Gattin s. Heilwic. seine
Brüder s. Konrad u. Hugo, seine cognati
1154 : 84, 35.
1096 : 50, 16. — 1096 : 50, 17. — 1096 :
50, 17.
1156 ; 87, 15. sein cognatus s. Egelolf.
1109 : 55, 24. 1118 : 57, 19. 1129 : 62, 7.
1147 : 81, 27.
s. StraPb. Bisth. Vögte 1119. sein patmus s.
Sifrid.
8. StraPb. Bisth. Vögte.
s. Sturm.
8. Sulz sacerdos.
s. Sulz.
8. Sulzmatt,
s. Surbnrg fratr.
8. Swebelin.
8. Thengen.
s. üttenheim.
8. Varsberg.
s. Velkelinus.
B. Vcringcn.
s. Vögellin.
s. Wangen,
s. Wehelin.
s. Weilnau.
B. Weissenburg.
B. Werd.
8. Winstein.
8. Winterthur.
8. Wirzburg Bisch.
8. Wizenowe.
s. Wolxheim.
senior s. Worms can.
s. Worms cant.
s. Worms dec.
s. Zabern pleban.
s. Zweibrücken,
langravius 1196 : 110, 14. vgl. not. 2. — mil.
1242: 214, 15. — sutor 1251: 258, 11.
Heitzelinus s. Hezel.
Hei— vgl. Chil— n. Heil—.
Helfenstein, Ruine b. Geislingen n. Dlm? Lncgar-
dis von — 1264 : 422, 26 ; 27.
Hclfericus Helfferich
8. Königshofen.
s. Eheniieim Bnrchard's von — Erben.
rector parochialis ecclesia; zu StraPb. 1265 :
455, 29.
Helisachar b. Frankenreich Kanzlei.
Hellering 8. Weltringen.
Helpheradns s. Gelfrat.
Helwicus Helewigus
s. Buchsweiler.
s. StraPb. Dominik, prior.
Hemirih s. Heimcrichus.
Hemmo servitor des StraPb. Bisch, [nach 1007] :
45, 14.
Hen— Henden— vgl. Heiden— Hein—.
Hennerammus * S71 : 26, 7.
Menno 1052 : 48, 3.
Her— vgl. Er- Hart— Hör-.
Herbolzheira — botcsheim sü. Erstcin 218, 21.
Herbordus clericus s. Boofzheira cccl. par. pleb.
Herceüz Werner — 1261 : 358, 32.
Hericho 719 : 3, 6.
HurjmuoUt • Hiunuburc
VJI
Hcrimiiodt — mnotti» »9» .• 2», II ; 14.
Ilcrinito 7H0 : Ifi, i«l.
llKi'liHlit^im — loiihnm n. d. Lnuch «Q. w, ('olniar
\M, :«). r,oi'iilif.'it. M
kolniTH iIph iiiiu' ''> Ift-t, H2.
Kh^incliilukn I*i4, .'Cl.
Orozrtuliiki'i' KU, R8.
WoMinkttr ltf4, ai.
Zun« zum« — 161, 'M
llf<niiaii llorcmnn — mniiim» Hin ll-'nnainiu'.
H. ISlllloll.
». St. l)liiHii-n Mit.
B. ('oiiHtniix Hi'"li"f-
v. F.r(^nl>ci'){.
N. Rttciiilorf.
«. QorolilKork.
a. Hiirzl)iir(;.
«. Hi-rHr<-l<l Abt.
«. Mnrkdorf.
R. MUnnter Bisch.
K. Salm.
a. Balza.
«. Scthwnboii HorzAgo.
iiiKtitor /IM«. 2(X), 20. vgl. .siiiil't). Loe.
lit>li(loiiin<liii'iii8, nm Strnlll). Müiiatcr V tt66 :
H8, ai.
1. StraPb. Müiist. frnir. n. port.
I. BtraPb. St. Stephan picbaii.
«. StrnPb. HiKcb.
wol StraPb. min. u. Bürger /'' ' '" "' vgl.
Diotrich, StraPb. Burggral
«. Wilpcrc.
I. Worm» scol.
(mindcitena 3 verichied.)
1061: 4H, 27. — i06/.- 48, 89. — 1160: 91, 80.
iOSl» .• 45», 18.
Hrrmolnhoim — moahrim — motoshoim — molishcim
— motuhpim — inotdhoin im Hi<>ii>.' litliil w
Molshoini IW, 2.'). ICK). :I2.
Qcmcindc vgl. Mutzig parochin.
Albert von — , mil. I:iä0 : I4K, ti. «.»et ;
Ui7, 8. wol nicht dors. I26S , 380, 22.
isor, . 4r.:t, ii».
Heinrich Honcc von — 1363: 380, 21. 1364:
4:iri, 3; 3!t. 43(i. 2.
Ilorolt — olduB 8. StraPb. Mflnst. cant. n. dcc.
lliTrlingiMi lliiriiiMgcn w, Ulm Ulrich von
///!/—//«/ . <W, 21.
Ilersf.-Iil Hcri»fel.l(>nsis Abt Hormann 1163 : IM. «».
HortcHhcim llerdrHhoin 82, 15. vgl. not. 3.
Hericstein tjuidam dicÜ — 11360J : 348, 10.
llorthonkcin s. Hilrtigheim.
llerznach — ccnahc — zennha n. Aaran ftO, 88,
llii/.o <M6 : :\3. 22.
11. ^M' Heinrich de - 1309: 32«, U.
Hesso Meiste Hesse
B. Colmar.
s. nnhienheim.
8. F.rstein
8. <• ■ iin.
8. II MraPb. Borger
HeimuhN liruder I31ii> : :»•.'••. 1 >
8. Malsheim.
8. St. l'ilt.
■. StraPb. noinr.
». StrnPb. St. Arl...^.»^ i. .u
s. StraPb. Milnst rcoI
■. Htralb. K«, Tbomaa fr.itr
wn! StrnPh min. l*jmi '^> 11
■\
II.
II
1 Hm-cI» Hm
(..-, ..!.. Ii.....l..
». ii
. l:
«. 8Uttl>l>.
Uuii«! 1.
etiü» II
» P^r
£).'.
•. Tr
>\ I».
JJ.W
»40. «.
bd
lats.r IM»;
t. Wangen.
104O: 46, 8ß. " / 'i ■ i- 30.
— im : 81, ..^
Hir«kint s. Hicckint
Hiddo 8. Dominik. pr< t.
Hildegard 8. SrhwalMi. ) riedricli I Maltar.
Hildeman — dimano • 770 . 14, 14. — 910: 30, 88.
Hildericn« — dirichn» 774 ; 10, 8. — cUriraa
• 7-!H : 14, 18.
Hildesheim — do"«"'""-"'i» erwUiltrr niu-tiof
Conrad t. Den xM eaar
Hildibnl'— >■..., ;. .. hof •.
Dmt lei cancell.
Strni . :a>mas prep.
11: -tcbreht
.; ... . ...1). min. ii4«. 82. 22
• 778 . 14, 14.
Hildibrandos * 77S .• 14, 12.
Hildifridas 774 ; 10, 7.
Hilmant 8. Hnnolt'a Sohn.
Hila«nheim — tinsheim — tachein n * SchleluiaJt
Cnno von - 1263: 876. 8 .IWI I
Hillevvin — dcnnin — tiwinns
K.rinrridi filius 13M : 268. 14.
/'/;•( 4<?. 2 der».? lOtO : 4«. 2»;
Hiltegundis a. Oleman Konrad'n tUtlin
Hilticari 788 . 1«. 25.
Hiltnidia
a. Bon«.
a. BlaaP Hano
Hinirliillihi-im
II.
Hindisheim Hun 8iTa>b ÜJl. «
Hirm — Hyrra— .n. 1
Hirmbreth 11*3 : 70. 86. vgl HtemM». Ut
Iti: « a. FnuJiMiNicIi Kaatlei
Hr iH — .
Hiayuwiukg Friedrich — . 8»r«lb. B»rg«T
116. 9
Hithvrina a. Frukaanicb lUasWi.
Hitten- »gl. H«!«— .
Hinni>b«rr a. Hnnrabarit
IM
522
Hizekint — Höbet
Hize— Hicekint 1040 : 4G, 27. — 1040 : 46, 30.
Hl— s. L— .
Hochberg Hach — Hahcberc Ruine n. w. Wald-
kirch i. Breisgau Heinrich von — , Markgraf,
Rudolfi de Dsenberg gener 125G : 299, 2;5;31.
ders.? der Markgr. von — 1363: 411, 14.
1266 : 464, 10.
Hochfelden — velden — velt Hohfelden — velden
ö. Zabern.
Burchard von — , mil. Straßb. min. 1346 :
231, 29. 232, 22.
Hedwig von — s. Snabel's Hugo — Gattin.
Otto von — 1364 : 429, 5 ; 10; 38.
Symund von — , mil. 1359 : 336, 16. 1365 :
453, 16.
Werner Criec von — 1359 : 336. 17. 1363 :
403, 1.
Hochstaden Hohcstaden Hostado abgcgang. Burg
sü. w. Bonn Grafen von —
Liutheger 1336 : 193, 37.
Theoderich 1193 : 107, 4.
Hoden Sifrid — s. Griesheim vill.
Hodolberto s. Odalberto.
Hönheim Honheim n. Strafb. 185, 7.
Hohenheimvelt Honheimvelth 71, 30. 76, 28.
138, 28.
Hördt Herdensis ö. Landau Kloster 324, 2.
Hofweier Hofewilre — venwiler — vewilr — vewilre
— viwilre — wiwilre sü. w. Offenburg Ulrich
von — s. Straßb. Münst. fratr. u. dapif.
Höh — vgl. Hoch—.
Hohbarr Borre (vgl. Borrer) Ruine sü. w. Zabern
96, 33. 365, 31.
Conrad u. Cuno, servientes cellerarii von —
s. Griesheim vill.
Heidenricus von — s. StraPb. Münst. fratr.
Merboto von — [1141—43] : 68, 24.
Hohenburc — bürg
Hohenberg ö. Rottweil Burchard von — , Graf
1193 : 108, 1.
der Odilienberg n. w. Barr 44, 11. vgl. Hugo.
Kloster 97, 24. 105, 37. 169, 37. 186, 35.
289, 38. 439, 35.
Ruine sü. Nothweiler a. d. Grenze v. Pfalz u.
Eis. Symund von — 1363 : 406, 1.
Hohenforst sü. w. Bitsch Kloster 167,6. 176,40.
190, 2.
Hohenhart abgegang. Burg ö. Wiesloch in Baden
Konrad von — 1160 : 91, 17.
Hohenheim s. Hönheim.
Hohenloo Otto — 1351 : 258, 13.
Hohenlohe Honlo abgegang. Burg sü. w. üffenheim
in Franken Andreas von — s. Deutschorden
fratr.
Hohenstein Hohinstein abgegang. Burg n. w.
Haslach.
Albrecht von — 1364 : 419, 13. 429, 3 ; 38.
Burchard von — , mil. 1363 : 369, 7 ; 17 ; 29.
1363: 372, 15. 404, 37. 1364: 424, 26.
425, 3; 9. 429, 17; ff. 430, 9. 136Ö: 448, 27.
1366 : 464, 3.
Waltram von — , Rudolf Canis' Sohn 1265 :
452, 2^*. seine Mutter Gunther's von Landsberg
Tochter s. Straßb. Franciskanerinnen sor.
Landsberg, seine Schwester Agnes s. ebd.
die Herren von — 1331 : 176, 39.
der — [1363] : 374, 1.
Hoygierus Johannes — s. Straßb. cons.
Holland — landia Arnold von — s. Deutschland
Kanzlei not. u. Wetzlar prep.
Holzheim Halcei — Holtzheim an der Breusch
sü. w. Straßb. 163, 37. 192, 8. 330, 36.
358, 11. vgl. Straßb. Loc.
Diether von — 1363 : 400, 30.
Hon — vgl. Hön — u. Hohen — .
Honau — augensis — angia — augiensis — auwia
— auwiensis — erugia — ogensis — ongensis
— owe Argent. dioc. in Baden n. ö. Straßb.
112, 32. 343, 31.
Kirche altare publicum 112, 26. choms 113,1.
Capitel 3, 11. 112, 18. 153, 1. 162, 8; 19.
187, 7. 215, 38. 263, 13. 293, 32. 343, 29.
440, 5.
cantores
Ulrich 1199 : li3, 5.
C. 1325 : 162, 1.
Chorus 112, 27.
custos
Konrad 1199: 113, 5. ders.? 1338: ICK. ]
decani
Albert 1199: 113, 4.
H. 1191 : 106, 2.
J. 1335: 162, 1.
fratres canonici
Albert 1199: 113, 6.
Berthold diaconus 1199: 113, 6.
Konrad 1199: 113, 6.
Diether 1199 : 113, 6.
Gerung diaconus 1199 : 113. 5.
Hugo diaconus 1199: 113, 6.
Rudolf diaconus 1199 : 113, 6.
prebendarius 112, 17.
prepositi 112, 24.
Albert (von Schneckenburg ?j 1199: 113,3.
Ochsenstein Berthold von — 1308: 121, 23.
1309 : 122, 34. 123, 3. 1318 : 133, 4; 30.
1321 : 153, 6. 1233 : 187, 15.
Schneckenburg Albert senior von — '1160 :
91, 10. [1163]: 91. 37.
procurator vel sindicus 1360 : 344, 4.
scolastici
Albero 1199 : 113, 5.
Karl 1338: 168, 1.
Otto 1357 : 307, 29. 1366 : 462, 25.
Vögte 187, 26. 188, 10; ff.
Egelolf von Mundingen 1333 : 187, 8.
Werner, Straßb. Marschall 1231 : 153, 2.
Honorius s. Rom. cur. Päbste.
Horburg — burch ö. Colmar 91, 38.
Berthold von — , Konrad's Sohn s. Straßb.
Münst. fratr.
Konrad von — , nobilis 1347 : 236, 25. seine
consanguinei ebd. sein Sohn s. Berthold.
Walter von — 1156 : 87, 14.
Horcholfus servus, seine Söhne Angilolfus u.
Halidolfus u. seine Tochter 774: 9, 30; 31.
vgl. Straßb. Loc.
Horebarth Ulrich — , Straßb. Bürger 1201:
115, 10.
Hornberg — berc auf d. Schwarzwald an der
Gutach Ebelin von — , Straßb. Bürger? 1366:
463, 8.
Hostado s. Hochstaden.
Hothefridus s. Gottfridus.
Höbet Sifrid — 1264 : 435, 36.
Huuijitu)<
I i ugsbofen
vjrt
Hoiiliilulif Wolfiuiii - laOl : 86H, Wi.
Hov How vgl. Hof—.
llowi^incxKrr llnwmmcznr lUnlolf ~-, (lonrwli
CaKüiiiM frutor WJ« . aiT, W. I.'yi: 34«), 7.
wß.<.- 40.1, m. im, ir.. ; •, ib. a
v«!. KtruPI). Loc. nein Svhii > uii.
Hr- vkI. R-.
Hrihrhnrius 7UI ■ 17, ■>■
llruuiluluhi bOl : IM, 1.
iliic H. iingo.
Iliiclon« 7.V3.4, a4. 7ir» ; .'., f>. (7.VÖI ■ H
llürliKtii'iiri Hf<rtli«iikiiii Hn^ -thcim
llirtiiiiKliHim -liciiii II. Ul, II.
112, 'Ml 2:«), 2. ^M^, lö. 4:i:', i«.
Ilngciioia von — , KtriilH). min.V 1147 : 81, f7.
llült<^ii(loif Hittcii— Hiilimlorf w. UiiKcrmii 42, ♦
Klicrlmnl von - /i'i!» ; 24!», 4(1.
Hültrnlii'im ilitttai— lliitinheim sü. w Benfeld
If) iiof. :». «5, !),
(liBiicMHiitor l(li'>, 17,
plohniiiiH Hurcliard 1359 : 386, 12.
vapell» Htipt'rior
plrbHIlUH lO.'), h
lliirtuii« ll'Jl . Id."), 2<».
(ai>ill;iiii tcmiprat ElHrlinnl von Jangingen
ll'Jl . 105, 23.
Hiigvft — HiigiH— vgl. Hans — .
Hugliilahuini, Hiig(<lsh«iin hü. w. Uaatattf 16, II.
Hugo ilft(^ llng H&g Hugolinu» HOgo
s. Aliswilrp.
H. Allowilre.
». Ballliroiin Otto von - .
8. BaHfl laut ■' S. In. II. 11«. 1.1 I :mi
8. Herstftt.
8. Biotculiciui
Kournd'H, Doinliorrn von ft>tr»l>b., Bruder
i [IUI- 1143] : f.«. 7.
8. KüttolHlu'iui.
8. DngHbtirg.
niil. d« DottwciiiT ginitns t [I0(>7] : 44, 4; 9.
4i'), 2. 8iiui>r Schwistor Sohn s. Hunfrit de
Italia uatiis
s. DriiKeulu'iiii
8. Düttoiulifim Kr Uli ruh von --.
Erho'8, iloK SiiugiTH von St. Thomas su Stra9b.,
Bruder K'.W : ;»2a, K»; II
8. Freiburg.
8. Qendcrtnoim.
8. Qr^Bco.
8. Gt^ldin.
8. OiigonhiMui
comcH Hohonbun ri')'""""" ^ limWi KHfi] :
44, II.
8. Honnu fratr.
8. Huschilero.
8. I.onrhcrilingen.
8. Lftsriin.
8. I,üt«elstein.
8. linpNteiu.
8. Lnttonhvini cust.
8. Mittelhausen.
•. Mor».
s. Murbach \btr.
8. Mntaig.
». Offi-nhi'ini Kriedruli .•> vnn l.m.i.i
s (tlwisliiMin dors.y ». (Hwinheim villirn*.
8. KutliKunihauson
8. Ripelin.
!■•'■■" ■ ■
l:uM. I I. .:..
- liil'.,'K. n:.
. >. u. -' !■.!. .,.:.. \M
8. huin.
t. SUiabargalor.
•. Stotlo.
Oraf »51 31, U> 9M : M, ». WgL 8(n»b
I.or.
1 .Ib. Barger (wUTMkT)
ijlO . 131, 8. Min BiwUr •. BbwiMnI, '^•'^^'-
I)omd«eia.
Ib' afh. COMl
de;. :.^ Klo«t«n ankiw ISM;
//Od. 113.18. laoo: U4,2. tstt: m.n.
8. Htrofb. 8t. Arbogsirt mIL
8. HtraSb. 8». Arhofrast pr»p
. .'^traSb. Frmi
h .siraPb. Ho*!
8. 8tra9b ' -u.
I. 8tra9b. m. fratr.
8. Straßb. ÜL äUphaa csptU. du%.f a »bd
fratr.
a. »tnfb. 8t TbomM <M.
(miBdMteiu 4 ««neUadcM) 0. Stnih. 8t '
dec.
fratr. n. 8t Aortl. pleb.
(ratr. 0. OügMilieiiB mend.
fntr.
port. Mine Sr>- -•■- - v^-i—..
mag. ■■ 8tn9l> > eoqn. mb.
t. StraPb. Bi»U. .... ,_,... o. DaaWb
pleban.
Straßb. min. (wieriele?) tgl. 8tra»b. bn"»"-'
tcult. u. thelon. n. Stxolb. Bisth. <i
(» verschied.) 1139 62. ß
senior 1133 . aH, IMi.
junior Hl? (n .%.
albus .'2
mil. jj '<>. seine liru.l. r >. Konrod
n. Hemrich.
loirr ■ h\ 10 tino ■ 52, :»2 //w - w. tt
.Vi, 2« • 2.
«W. ß. 7 ,
8. lü. au (iJ«i . 78,». iu7 -• ""
8. Tsntii.
T Stnib. MOnat. tnOt.
8- \eiui<'uheim.
•. Walch.
^ W •■
» Wu...... i
8. Wolfs Bnrrbard — Sohn
8. Zorn.
• S71 : 2ß, ß. — WO 80. 1 «2. — M« . a«. tl
Graf in^O V'. 7 s.im« nrobchoft UMO .
.i. 'mI |mkA ioo$] 4i.a.
|ont;r ^^öbne '«O .• «8, II
mil. 134
Hngahofrn '
th.ll n
1'.«'. 2 ■
Abte
.\ilelh<K'h ii-
K.>nrad JIM.- «1. 3
:; _ :> im W«)m^
■stodi AbtM 4«. lai «, tt.
524
Hugsweier — Johannes
Hugsweier Hugesuuilare in Baden n. w. Lahr
43, 33. 44, 35.
HAneburc s. Hunenburg.
Humbertus Hiimbertus Humbiect — breth — pi-ettus
Hunbertus — brech Hupertus Umbertns
s. Besan^on Erzbischöfe.
medicus, natione Longobardus, Stralib. Bürger
1187 : 101, 22. vgl. Straßb. Loc. seine Gattin
Bertha inclusa 1187 : 1Ü2, 6. sein Sohn
s. Humbert.
Humberti medici filius s. Straßb. s. Petr. jnn.
fratr.
Straßb. min. (wieviele ?)
Gottfrid's Sohn 1161 : 92, 27.
1097: 51, 10. 1109: 55, 24. 1116: 56, 16.
57, 9. [1119] : 60, 3. 1133 : 60, 33. 1139 :
62, 6.
s. Zidelarius.
Humfridns s. Hunfrit.
Hun — vgl. Hum — u. Hin — .
Hundsfelden Hunes — Hnnis — Hnns — Hünsveit
abgegang. Dorf am rechten Rheinufer oberhalb
Straßb. 299, 25. 331, 2.
Localität Otericheshö we 299, 25. vgl. Otterswörth.
Heinrich von — 1219 : 143, 12. vgl. ''Anselm,
Straßb. Vogt.
Marquard von — 1319 : 143, 12. vgl. Änselm,
Straßb. Vogt.
Rudeger von — , Dlrich's Sohn, wol Straßb.
Bürger 1353 : 273, 6. 1366 : 463, 8.
Rudolf von — s. Straßb. Bisth. Vögte,
einer von — s. Straßb. Bisth. Vögte.
Hunenburg Hiune — HAne — Huneburc — burch
Ruine sü. ö. Lützelstein.
Konrad von — s. Straßb. Münst. fratr. u. Straßb.
Bischof Konrad II.
Heinrich von — s. Straßb. Bisth. Vögte, sein
Bruder s. Ludwig.
Ludwig von — , Heinrich's Bruder 1193 : 108, 2.
1196: 110, 14. ders.? s. Straßb. Münst. fratr.
Lugardis von — 1353 : 286, 2. vgl. Straßb.
Franciskan. soror. u. Eberhard, Straßb. Mar-
schall.
Hunfrit Humfridns Hünfrit
de Italia natus f [mich 1007] : 43, 34. vgl.
Hugo de Dettweiler genitns.
s. Straßb. Münst. fratr. u. Ravenna Erzbisch,
seine Schwester Adelheid [1053] : 47, 1.
deren Kinder ebd.
Hunolt u. sein Sohn Hilmunt 780 : 15, 30.
Hunzolfeshaim 16, 11.
Hxipertus s. Humbertus.
Hurningen s. Herrlingen.
Hurretzeres filiaster s. Sigelo.
Hus — vgl. Haus — .
Huschilere Hugo cecus dictns — 1361 : 349, 1 .
vgl. Straßb. Loc.
Hut— s. Hütt— .
Huz — vgl. Haus — .
I. J. Y.
J. s. Honau dec.
J. clericus s. Straßb. Münst. fratr.
J. s. Straßb. s. Petr. jun. cell.
J. colonus dominorum, wol des Straßb. St. Thomas-
cnpitels 1360 : 347, 7.
Jac Mut s. Rom. cur. Kanzlei.
Jacob Jacobns
s. Kempff.
s. Neuenburg Schultheiß,
s. Neuweiler Äbte,
minor s. Rom. cur. Kanzlei,
s. Rom. cur. Card, bisch, v. Tuscnlum.
s. Schönau.
Straßb. Bürger 1263 : 407, 38.
s. Straßb. Münst. fratr.
s. Varsberg.
Ichenheim sü. w. Offenburg 331, 3.
Ichtratzheim ühtraht — Uhtrats — Dhtrats— üh-
tratzheim n. Erstein
Anselm von — 1263 : 403, 2. 1265 : 447, 23.
Otto von — 1264: 423, 13; 38.
Jerusalem Iherosolima 81, 10. vgl. Johanniter.
König Friedrich s. Deutschi. Kaiser Friedrich II.
Ig— s. Ing— .
Hchicha HUche, Illzacb n. Mühlhausen ? comitatus
1, 9.
111 Alle Alsa Alse lila Ylla mündet unterhalb
Straßb. i. d. Rhein 11, 40. 20, 40. 330, 28.
475, 29.
lUkirch lila — lUechirecha YUekiriche lUenchirchen
— kirchen sü. w. Straßb. 20, 41. 44, 1; 23.
94, 8. 101, 28. 138, 23.
Ilumudesheim (schwerlich Imsheim n. ö. Zabern)
48, 4.
Tmago s. Bild.
Imbriaca s. Embrach.
Imma — minun u. ihr Sohn 778 : 14, 30. vgl.
Straßb. Loc.
Inferno, wol Straßb. Loc, Berthold de — , min.,
des Straßb. Domcapitels? 1266: 460, 10.
Ingelheim Ingelin — Ingilenheim zw. Mainz u.
Bingen 18, 23. 35, 13,
Ingemarsheim Igemateisheim Igmars — Ingemars-
hein abgegang. Dorf zw. Ober-Ehenheim n.
Bischofsheim 160, 30. 268, 30. 330, 37. 453, 2.
archipresbyter de — 1230 : 172, 20.
Ingoldus Ingolt
wol Straßb. min. 1105 : 53, 8.
* 871 : 26, 6.
Ingrammus magister [1185—1189] : 104, 10.
Innenheim n. ö. Ober-Ehenheim Johannis von —
s. Molsheim Geschworn.
Innocencius — tius s. Rom. cur. Päbste.
Intenheim 81 not. 1.
Interamnia s. Terni.
Johannes Hanns Hans Joannes — han — haimis
— hanns — hans
s. Achenheim.
s. Altorf cell.
s. Bietenheim.
s. Bischof.
s. Kageneck.
s. Kalp.
s. Kegilin.
s. Colmar scult.
s. Krucha.
s. Crumbe.
s. Durlander.
s. Ehenheim Burchard's von — Erben.
Juhuunes
J 11 II tu
fitfß
». KpflK
». KnMiIxTj/
■. \'< ■ • Jii.
». <' ll KCIlK.
K. Onimwoilur.
lt. HnKartKruiJc.
K. Hozül.
». HoyKiiTiiH.
H. liiiiKiilitiiin.
N. IttviiliiMin.
H. I<aiiipvrtlii-im.
H. 1,1'IIZRlill.
K. MolNlll'illl MOi'X'rilo».
K. Miirl('<liiii{i<ii.
B. OffiMiliiiini Friudrich'it vun - Neffe.
«. Pfanfelin.
s. üoinsin.
8. Kciiero.
». Hiogol.
1. Rom. cor. KanzU'i.
». Rom. rur. Cunl. hiiu-li. von Sahiiut
s. Rom. cur. ('uril. diiir. h. NhoIiii
I. Hom. cur. Curd. |irri(l). lil. x. I.iiiirriilii.
s. Rom. cur. (^nrd. prcBl». til. h. l'ruxciliii.
ü. SoarbnrK.
«. Saxo.
H. Soxo'h Bruder.
«. 8chilt.
«. SchAnock.
». Schwarzach cukI.
B. Btt'in.
StraPli. Hür«er (wii'vii'lc ?i
Erlioniü jiidicig KliuH, iiiil. I:i37 : 1(S«, 40.
W30 ; 173, 7. Tgl. StraPb. con». u. Hospit.
rect.
«. StraPb. burcprnv.
I.umprchtz huii 1:145 : 229, 86. Tgl. ätraPb.
cons.
Syfridz bmder 1349 : 247 36.
Kridorici frntcr 1253 .• 273. 4.
UiiddlfH Sobu H. StraPb. cou8. u. thcl. Tgl.
StraPb. lioc. Corncro.
Wipc'i'i'g Sohn 8. StraPb. cons.
Kridcriri natus g. .StraPb. cons.
jnnspits der Brruscb, Erbo's j. d. B. Sohn
13ti3 : 40«, ;W. vgl. StraPb. con».
Cnno'ii Sohn (nur einer?) 1365: 451. h.
vgl. StraPb. con».
1330 . lf)2, 2. 1335 : IftH, 2.
Hagpiio's Sohn, »colari», in StraPb. ? 13S3 :
407, 21 ; 3».
s. StraPb. St. Andren» (ileban.
1. StraPb. St. Arbogast prior.
8. StraPb. St. Arbogaxt fratr. ders.? ■. oM. cell.
8. StraPb. Kranciiik. gunrd.
cloricu» Conrndi fabri tiliu» 8. StraPb. Hospit.
fratr.
8. StraPb. 8. I<nurentii Ticar.
8. StrnPb. 8. Pi'lr. jnn. cell,
archipresbyter s. StraPb. b. Petr. jun. dec. n.
Woltisheim ploban.
•. StraPb. 8. Petr. jun. fratr.
8. StraPb. 8. Petr. jun. prebend.
t. StraPb. St. Thomas fratr. wol nicht ders.
8. cM, cant,
Bcripba ». StraPb. St. Thomn» fratr
8. StraPb, St, Tboinn» port.
8. StraPb. 8. Triiiit.ts prep.
StraPb. min. (wieviele V)
Wanhard'B Sohn U56 : 88, 2.
SoiUL
113'! <.? . //;,- (16, «, //AI. 71, »,
h: , ' V ///i; rt, «7, nu. w. n.
r I14H . M, tt. HU : 9», M.
8. 8ti,
h Sw.u 1/
0 I ti. ijli. Hl, liiit' liard'a von
I. Wintit/uiiii ); i' riiilr« ll
8. W•'^l• rriMii n ^'ll■.ln<ll SolW CkflUtf«!.
» WiKtHTk'
» WiiUlii im
• ti71 : 2li. «
St. Johann d. Zab-fu Kr.uienklostor 440, t.
Jol ': JobAiuu« UroMloMiUai bstr*«
'im.
», nuiz,
JoHimia a. I^baran prvp,
J"' - iüzlil
•• ' :
Irimfridu» /tW»— tW/y .- üh, ZI
Irmcngardia Ynara— Hirmin liyriniii».-ai<li.<.
■. FrankMiMieb K*i8«r Luihor I.
Tgl. Stnlb. Loc.
•. Storro'» Heinrich — 0«ttin.
InnendmdiB s. Locoa* Peregria — Oattia.
Inlingen Uraelingin n. Bottwail Bgclolf tob
IIHÖ: 10«) 11 V..I Ooteabiu«. Mta 8olm *
Stnib. M
IsMipreht - , priMt pntbfUr 888 : SH, i
laenbart Yaralwrt a. WMthofw.
laenbarg Schlol w. RnAach 1, 8.
Innbart 1039 . 46, S. lOtO . 46, 27. a. Bum.
tao 1116 : AA, 34.
iBtein am Rhein n. B«mI 216, 8H.
Ita 8. Heinrich cirtariiu, Strafb. BArgcr.
Italia Ytalia 21, 17. 4S, S4. 97, 29 ino .X'.
archiranccilani a. CAln Ersbiacböf.
8. Hnnfrit.
Ytenwilre a. Ittenweiler.
Ittcnheim Uten — Dtenheim w. Stial'li i.'> mit .'.
81 not I. 105 noL 2.
8. Kind.
Johannes Ton — 1364 . 424. 17 li'\ \"
XXh H. • ' •- IUI. 2, 8.
Ittelnheim I m n. w. Strafb. SIO, 19.
Ittenwr AiUe aft. Bmt U««(«r 440. 6
jndoi «
Jndwu
BoKhanl /?Tß in4. 23
Heinrich n. Sttmfb. Btnw?
t 134'J > !«• A«M« tM$:
247. 7.
Marqnanl !•>•>• »47, 6: 12. Tgl. Sirafb.
Judex ^
Judinta *. I
Jftchc Konra 1 .^l
JunginMii —ging« — gnuEÜi ■. >
icab«iai Mpdl
t i — a. Stiafl)
s. P«tr. Jon. prep
JonU
a. Bckbolabaia HarUaMUi Ton
Rrboni« Jadieia aoror xa S(raft>
(rair n
526
Junta — Lenzelin
s. Hageiio's Tochter.
s. Scholcelin's Töchter.
s. Straßb. St. Agnes prior.
s. StraPb. St. Katherina prior.
Justingen bei Schelklingen w. Ulm Änselm von
s. Deutschland marsc.
Juta s. Monachus' Gottfrid — Gattin.
Jutenheim 45, 26. vgl. not. 3.
L. s. Straßb. St. Stephan fratr.
Ladenburg Lobcdenburk am Neckar Reginbodo
von — 1160: 91, 17.
Lampertheim — perheim — perthein — perthem
n. w. Straßb. 67, 41. 71, 10. 76, 22. 84, 23.
116, 3. 138, 23. 220, 38. 302, 3. 330, 35.
469, 2.
scultetns 302, 15.
plebanus Werner, Werner Kalp's Sohn [1202] :
117, 15; 17.
Konrad Znrner von — 1264 : 443, 18. 1265 :
448, 32.
Dietrich von — 1264 : 420, 15.
Heinrich von — 1233 : 186, 1.
Johannes von — 1264 : 434, 36. 436, 34.
Walter von — , Straßb. Bürger? 1266 : 464, 15.
Lampertus — preht
s. St. Aurelien.
s. Ehenheim.
s. Gyrsperch.
s. Schweinheim.
wol Straßb. Bürger, sein Sohn s. Johannes,
diaconus zu Straßb. 1221 : 154, 38.
s. Straßb. St. Stephan fratr.
Presbyter 123S : 200, 5.
Landolfus — dnlfus
s. Como Bischöfe.
780 : 15, 23. vgl. Straßb. Loc.
Landsberg Landesberc — berg — perc Landisberc
— perg Ruine n. w. Barr
Belima von — , Gunther's Tochter 1251 :
268, 34.
Konrad Knnz von — , Gunther's Sohn, mil.
1251 : 268, 33. 1253 : 282, 22. 1260 :
;«6, 6; 17. 1262: 366, 31. 376, 28. 379, 34.
380, 15; 34. 1263: 400, 6. 404, 38. 406,
21 ; ff. 1265 : 453, 13.
Eberhard von — (2 verschied.?)
Gunther's Bruder, Straßb. min. 1236 :
194, 34. 1239 : 201, 31. 202, 2. 1251 :
268, 7. vgl. Straßb. Loc.
Lentfrid's Bruder, Straßb. min. 12U: 221, 9.
Lentfrid's Sohn 1251 : 268, 34. 269, 2.
1260 : 346, 8.
Egelolf von — , Gunther's Sohn 1251 : 268, 33.
s. Straßb. s. Petr. jun. fratr.
Gerina von — , Gunther's Tochter (mit Gertrud
identisch ?) 1260 : 346, 6.
Gertrud von — , Gunther's Tochter 1251 :
268, 34. vgl. Gerina.
Günther von — , Eberhard's Biiuler, mil.,
Straßb. min. 1230 : 172, 1. [1223—1232]
182,1. i.233: 187, 2. 1.236:194,33. 1239
201, 31. 202, 2. 1251 : 268, 7. f i^GO
345, 30. 1265 : 452, 34. vgl. Straßb. Loc
seine Gattin Beligina i230 : 173, 1. ■\ 1251
268, 8. seine filii minores 1260 : 346, 17.
seine Söhne s. Konrad Egelolf Günther Lent-
frid Werner, seine Töchter s. Belima Gerina
Gertrud Susanna u. Hohenstein Waltram's
von — Mutter.
Günther von — , Gunther's Sohn 1251 :
268, 33. 1259: 333, 15; 25. 1260: 346, 6;
17. 1262: 376, 28. 379, 34. 380, 15; 34.
1263: 406, 17; 26. 408, 37. 410, 1. 1265:
453, 13.
Lentfrid von — (2 verschiedene?)
Eberhard's Bruder, Straßb. min. 1244 : 221 , 9.
Gunther's Sohn f ^-251 : 268, 34. sein Sohn
s. Eberhard
1236 : 195, 30.
Susanna von — , Gunther's Tochter s. Straßb.
Francisk. soror.
Walter von — 1262 : 376, 28. 379, 34. 380, 16 ;
35. 1265 : 453, 16.
Werner von — , Gunther's Sohn, mil. 1251 :
268, 33. 1260 : 346, 6 ; 17. 1262 : 376, 28.
379, 34. 380, 16; 34. 1263: 406, 17; 26.
1264 : 437, 2 ; ff. 1265 : 453, 13.
Langisesuuilare 44, 11.
Langobardi — barthi s. Longobardia.
Lantfridus s. Lentfrid.
Lapide de — s. Stein.
lapidea de — porta 8. Steinburgetor.
Laufen s. Loife.
Lanrishamensis s. Lorsch.
Lautenbach an der Lauch w. Ruffach Capitel
105, 2. 117, 33.
Lauter Lutra Nebenfluß des Rheins im Unt.-Els.
9, 27.
Lebelin Leibelinus
Konrad — s. Straßb. St. Thomas cust. u.
Straßb. Bisth. procxirat.
Heinrich — , Straßb. Bürger 1201 : 115, 9.
Leberau — ahe w. Schlettstadt Kirche 67, 19.
conventus 96, 14 ; ff.
prepositus Jordanis 1176 : 96, 9.
Leiningen Liningen sü. w. Worms
Emicho's von — Grafschaft 1160 : 90, 27.
Simon, Graf von Dagsburg u. — 1226: 162, 36.
1227 : 163, 34. 1228 : 167, 32.
der Graf von — 1237 : 197, 20. [1240—1250] :
282, 35.
Leitreche Konrad — mag. s. Straßb. St. Thomas
fratr. vgl. Straßb. Loc.
Lenbelin Howemessers sun 1263 : 404, 25.
Lencherdingen, Lörchingen sü. w. Saarburg ? Hugo
von — 1264 .-414, 12.
Lentfrid Laut — Len — Lentfridus
s. Landsberg,
s. Bentenburg.
s. Steinbnrgetor.
Straßb min. u. Bürger 1129 : 62, 7.
(mindestens 2 verschied.)
s. Straßb. Münst. cant.
s. Straßb. Münst. fratr.
s. Uttenheim.
* 778 : 14, 1.
Lenzelin — celinus — czelinus — tzel — tzelin
— tzelinus — tzlin
Heinrich Lencelini filius 1230: 174,38. ders.?
1260 : 344, 28. vgl. Straßb. cons.
Johannes — , Rudolfs Sohn s. Straßb. cons.
Rudoger Lencelini filius 1246: 231, 30. vgl.
Straßb. cons. sein Bruder s. Rudolf.
Lonzolin — LouKobarüia
«r7
Umlolf I,im«.litii filitm laäri : 157, X». f,'ln
174, .W. /i'.n. la'l, 4; 23. I34H : 'iU\ '■'<
217, 14. JZI4: 221, I«. «4i5 . 221t, .1 !
/IM«. 2i«», 17. 231, a<). 2:»2, 24 /;'/,
"' 12. iä4N: 2M\ ja. / '■.<> (i.
252, 2(i; 38. täS9 vrI.
. ii..il). conM. II. nfflrint. ticinr- iimm il.rllin
/i'.'W ■■ IK3, 4. Hi'iii Itriiilcr h {'.ihIi'^mt.
Kiiliti — WS.') ; .•14(1, -1« ■■■' -^'r.il'li >,.MH
I,i'() H. Uom. cur. l'iibiiti
l.i-(il)oino *77ti : 14, 12.
i,c<).i<ii)i'rto ras : », aa.
I.ciiilofrcdiiii s. MntfridiiN.
St. Lcoiiliiird w. ()l>t<r-F,hotih<>iin Arx«nt. dior
Abtei hh, 2(); M. (U. lil |2H, 2. 44<». 5.
Abt 12H, 10. dprM.V piolatti). 1H|, 3().
Rrbo IVH : (!4, 31.
ndmiiiiHtrntnr Itfinlinrd von TImmi^'i'h 1314 :
I2H, 3. fJW : 148. 1.
oatroniiN 181, l.H.
VoRt 148, 3. 181, 8.
l.^HC'tinnl I. LAiclin.
l.piitcKlioiin LutAnsheim in Baden ii .. Slral-b.
188, 3.
I.ibiilfnH pifHbyter 728: 3, 24.
I.icriizio • rr.S; 14, 7.
Lichtenberg — bcrrh Ijiehtembcrg
-tenberjj — tinberc -tinbpr!.' \.
I. lösten- I.ieteiibercb I
liiHleiiljer^ I.itenbeicli \m I
Konnid von — 8. .Strnpb. MiiiiMl. Iiali.. Mity.
en?i., ()l)erbofcn cr.cl. rer.t. u. .SurbnrK preii.
Heinrich (I) von — , Lndwig'« (I) llruder, niil.
IJh): Üb, 3. 1224: 150.2. 1220: 1(12,80;
40. KW, 38.
Heinrich (FI) von — , Lndwig'g (1) Sohn 124'J :
24», U). 12aG: 2!)«l, 3i' •"- "■- Iß.
I2r>l : 3.V2, 21. ,Sfi5, .-to. / ~il, 1.
1264 : 441, 11. v'i <-. .1
Lndwig (I) von - mil.
12VJ: 145. 3. ;. . j. ;V) .
40. l(!.'l, 10; 38. VJ'JS : 1(17, l-t l>:{> :
178, 28. lUtiG: 1!»3, ;18. Ii47 : 2:«i, t!.
t i269 : ^Kt, 5. vgl. SfrnPb. Bisth. Vögte.
Ludwig (II) von - . Ludwigs (I) Sohn 1349 :
24!), Ifi. 12!iG: 2'.«», 82. 1360: Mh, 17.
1361 : 3,"i2, 21. 36;'). 30. 1363 : 37«, l. .384. 1.
vgl. StrnPb. Bisth. Vögte.
Lndwig (Uli von — , der junge 1363: 389,32.
Uudolf von — 8. StrnPb. Mftnst. frmtr. n. 8t.
Thomas prep. t /-'•''.'' ■ 327, 7.
der Herr von — 134:i : 215, 7.
die Herren von — 13:>3 : 27.3. 11. 274. 1.
275, 1, 120a : 293, 36. laßt: '"" "•
353, 20.
Motionrollor Liobriollorc Liit "
l.irlirii/.illri /lii'illeir Li>
VirnckoiM :;i'u:iiiiit — , niil. 1
Ur)!) : 2'."L'. :iL' ".Ki, 27. 2117. !•!
.323, 2li, :il /.'•.;».■ ;w<\ 3<!. 1....
136.1: 4('i;, ;'_• , -21. 40», 22. 41!», lü t :■ I
424, 33, 4J'.". s. l.!i!, M. 435, 10. 1265 . 44r., ;ii;.
1266 : 4CA. 14. ». StraPb. con». vgl. Vimekorn.
I.imbel Limbil Limbli
Simon - von Epfig ^1236: 156, 10. 157, 18.
seine
Wittwe Hedwij! /;';'.•. . Iftfi, 10. 157, 12.
.Sohn Uudolf ;.>;'.-. . ir>fi, 21 ; 2«. 157, 13.
filii minore» 1326 : Ibß, 88. 167. IH.
f'^ 'ganoha Rodolf UU: IM, tl , «B
1 -., m.
.'.II - von Rp«> tM4 : 419, I» 4SI. I»
H, 9 , 12. 444, ii
m. m, Enten
i.v
I.irii' rsti. im LamMBbaia — <
:M, :' \:; 7.
I.ii.i."'l'l>' n>i LingolTMiMia •«. w. Stnlb. KU, I.
I.iiiiiij;.!! >. Ix-iniofra.
Liiuind« Linlnnda MeawU ■. atn$k. 8L ftlgitoa
n LandraoB ttt, & tS4, 8.
18 vgr. not I. ttt, S. ttt, M; ».
13. 29. »6. liaCtt: t7;3M
AbtiM.
Lyon Logdanam Loa
36 ; 8», 225, 18 v|
282, »3. 234. 13, _.. , . .. .. .„
837, 21. 238. 83 . 89. 84«, 8: ». ui, 6;' 4«;
846. 80; 89. 84^, 8; 13. 8&6, 14. »7. 4; 88.
8«8. 84. SßS. 14 fem, 8&
LilMihrim I
La|iotei>l..
-im l.,apolUlMm Lapob-
L.aiiot«i.t.. .... .,u|<otM- LmwOwfcwi Latfo-
tMüieim am «Ur Andka •. Bntoia tl, 8.
49, 7. 94, 8. 199, 86. 880, 86.
Vllliri
.-'iv'ebojo ;?7Ä 800. 18.
'1' rioiHiu MW. 800, 10.
pleb.i ^'.t. lA.
Listenberg Litenberrb t LkkteahMg.
r - •. •■•' I ■■
•ichot •. Dmlachbaa KsmIm
l.int— Lot^tactoa •.
id KmuI« areUoMK-
LiiiiiiiMiis Loodofradns *. Rlaus Herx->j;>
Liniharins 788 : 16, 84.
Liuthart Lnithart Lnttfaarl
•V71 2».b - 898: J {995-9911
88, 18.
Liathef>erns n. Ho«hstad«ii.
I' ' » Sckwabra HcnAg«.
Li>: , Lipsheim
Lobedenbnrk s. LmIm
liOrus Peregrin — . v.
t /i'Vi' : 213 7
Witt«, "irmentrtui MM: 818, 7.
«grin, Sifrid, Wollhalm MM: 818. IS
i ifiielM a. 8lrmn> Sl Amn M>rnr
Lod— Ulod— s. Lud —
LAselin LI»*— LAaalinito i.
LAaAnlin
• ll*'ilil<'llli
n-f liuf0i-I
.*«»»^'ll " - IUI
'in
Hngo - 1358: 886, 11. trri. Sb^
Dlnch - laaO: 14«, 86: 150
18.3. 28. vgl. Stnfb. com.
T.'iti 1miii.'>mi s T.rnrhentillgai.
sia 886, &
et conatOBHaa 4&R, 17
•>a
iiMa «OB — MM : 4»» 8f>
I - t i-WC : 468, la iMM
'« t.V». 17.
i'' nTIMl «OD
Lon s. I "o.-
Longobardu U.... tki UoWBotowl«!
90. 1«.
KAnig a. Pnuikvnreirh Kaiser Karl
a. Hoaboit medirn»
528
Looz — Mailand
Looz Lon II. w. Lüttich Arnold von — , Graf
1129: 62, 1.
Lorsch Lanrishamensis ö. Worms Abtei 17, 37.
Abt Heinrich 1160 : 91, 18.
Losccbrant Nicolaus — s. Saarburg Bürger.
Losel — s. Lösel — .
Lotharius Cloth — Hlot — Hloth— Lötarius
s. Ahr.
s. Deutschland Kaiser.
s. Frankenreich Kaiser.
Lothringen Lota — Lotharingia Herzöge
Matthäus I 1156 : 87, 13.
Matthäus H 1336 : 162, 29. 1233 : 178, 38.
Theobald 1219: 137, 11. 1339: 170, 15.
Lö— Hlö— s. L6— Lo— Lu— .
Loubegazzen Werner von — , StraPb. min. 1244 :
221, 11.
Louchman Härtung — , wol Straßb. Bürger 1233 :
186, 1.
Lovan — s. Löwen.
Luc — vgl. Lutz — u. Lug — .
Lucius s. Rom. cur. Päbste.
Ludewig Hlodevv— Hlodew— Hlftdew— Hludoun—
Hludow — Lodew — Lodewicus Lodoycus
Ludewic — wicus — wichus Ludov — Ludouu —
Ludow — Lftdew — Luodewicus
s. Bergheim.
s. Kage.
s. Deutschland Kais. u. Kon.
s. Frankenreich Kais. u. Kön.
s. Hvyienburg.
s. Lichtenberg.
s. Marlenlieim Sifrid von — .
provocator 1351 : 258, 10.
s. Rhein Pfalzgrafen.
s. Scharrach.
s. Schwaben Herzog Friedrich I Brüder.
s. Stehelin.
s. Straßb. Münst. fratr.
Sueviensis s. Straßb. Bisth. Kanzlei.
s. Thüringen Landgraf.
s. Wirtemberg.
mil. 1340 : 204, 30.
Lützel Lucela im Ob.-Els. ö. Bmntrut Cister-
cienserabtei 164, 23.
Lützelbnrg Lucelburgensis — celenburch w. Zabern
Grafen von —
Heinrich 1261 : 353, 18. vgl. Arlon.
Peter 1201 : 115, 23.
Lützelstein LAtzeln — Lntzeln — Luzelenstein
n. Zabern 154, 27.
s. Beheim.
Hugo von — , Graf 1223 : 154, 27. vgl. Ristein.
Hugo von — , Graf 1263 : 410, 19; 29. 1264 :
441, 11.
Luffenstein s. Lupstein.
Lugardis Liugart Lucarda Lucgar — Luchardis s.
Betschdorf.
Helfenstein.
Hunenburg.
Sifrid, Straßb. Bürger.
Lugdnnum Lugudunum s. Lyon.
Li — Lui — s. Liu — Lu — Lü — .
Lum — vgl. Lim — .
Lumpe Heinrich — , der schultheisce 1262 :
378, 16.
Lft — Luo — s. Lu — .
Lup — vgl. Lip — .
Lupfen — pfe — phe — phen — pphe — pphen
Ruine zw. Neckar u. Donau n. w. Tuttlingen,
vgl. Straßb. Loc.
Burchard von — s. Straßb. Münst. fratr.
Heinrich von — , mil. f ^358 : 319, 35. sein
Sohn s. Ulrich.
Ulrich von — , Heinrich's Sohn s. Straßb.
Münst. fratr.
einer von — s. Straßb. Münst. fratr. Dlrich.
Lupstein Luffen — Lupfen— Lupphenstein ö.
Zabern
Cuno von — , wol Straßb. min. 1193 : 109, 16.
Dietrich von — 1259: 337, 11.
.Gozzo von — 1249: 250, 1.
Heinrich von — 1262 : 380, 1.
Hugo von — 1249: 2.50, 1. 1359: 336, 17.
Jndinta von — u. ihr Gatte Cuno 1119 : 58, 19.
Lupus vgl. Wolf
Ebelin — 1251 : 258, 14.
Otto — von Ergersheim, mil. 1231 : 175, 23.
Wolfhelm — von Ergersheim , mil. 1231 :
175, 23.
Lut — vgl. Leut — Liut — .
Luto Heinrich de — n. sein Sohn, Straßb. Bürger
1229 : 171, 34.
Lutoldus Liutolt Lfltoldns
s. Ehenheim Loc.
s. Straßb. St. Thomas fratr.
1061 : 48, 27. — 1061 : 48, 29.
Lntpotesheim s. Lipsheim.
Lntra s. Lauter u. Kaiserslautern.
Luttenbach — tembach — tenbach — tenbah — then-
bach a. d. Fecht sü. w. Colmar Heinrich von — ,
mag. s. Straßb. Münst. fratr.
Luttenheim Luthenhein ö. Zabern 215, 18.
rustici
Konrad 1243 : 215, 30.
Folmar 1343 : 215, 30.
Härtung 1243 : 215, 30.
Hugo 1243 : 215, 17.
Otto 1243: 215, 31.
Lutterich Luiterih Luter — Luttericns
wol Straßb. min. 1097: 51, 9. ders.? 1100:
52, 31.
* 871 : 26, 6. — 898 : 29, 16.
Lutzein— Luzelenstein s. Lützelstein.
M.
Männolsheim Megen — Meginoldesheim Meinoltz-
heim Argont. dioc. sü. ö. Zabern 51. 17.
186, 40. 311, 22.
judicans 312, 10.
Pfarrer 186, 40.
vicarius 312, 10.
Rudolf von — , wol Straßb. min. 1193 : 109, 16.
St. Msergen im Schwarzwald ö. Freiburg Kloster
57, 38.
magister coquinse s. Straßb. cons. Conrad.
Magilindis u. ihre Tochter Ercalindis 763 :
6, 4; 5. vgl. Straßb. Loc.
Magobardus archidiaconus 7.88 : 3, 29.
Mailand Mediolanensis Erzbischof Milo 1192 :
107, 1.
Mulii/.
MuucrHinunHt'T
SW
Mainz MiiKtiritin - (inonniii t, ' /en»t
MoKiintiii — tiniiM .'»7, üd. .1 ■ ,. 19.
47», I«.
MrifTM-Uun «67, 10; ff.
Main'/. Krzliisthiim provincia H, 1.
ii«lcli-H im;», üH.
CloriiÄ 2(l.t, .'lU.
Kr/.hiHcliöfc vgl. Dcntüdilanil Kanxlci nrrhicane.
n.nu, liuuh wall: 41, 22,
< Im tinii //^i': KK», 3«l.
Konrail //üi' : 107, 27.
LulliiH *7?3: 7, tf; 22.
ll.iliiiiiuH MnnrttM /«(i<7i .si/y : -.ii, ;j7.
.•^ij'ln.l II /•.'/.■; : 12H, :w.
-i-iii.l III l'Ki: IIKI, ;i4. Tgl. no». I.
\\mmi / v'l ; ,S74, 16. /;;(,w: ;jflfl, 4.
/,'/„ . ii;::, :!.■>.
/i'.'./ : 2«.n, 32.
Mallicrg - l)erc in ßaili'ii hO, w. Lahr
Mcril)ol<) von — l^^il : l<>2, 'Jit.
Walter von — 1:103: 411,2« -l" Hr...!.!
R. üciigpiibach 8cult. Joliaiint'N
Maiivgolt - goliln«
H. Stralll). Miinitt. fratr.
t/mit-A 10U7I: 45,5. - ilia&—1199J : 104, 10
Nfaniinlin Rudolf — , StraPli. IlUrgpr 1301: 116, 7
Maiiiio
H. StraPb. St. Thomas fratr. n. prep. der».?
». RtraPb. Hititli. Kanzlei,
wol StraPb. min. (iiiinilcstcn» 2 vemch.)
MinnioniK filiuH tlUl: 71, IH. vgl. Oelfral.
/" ^ 50, 16. - tnoCt: W), 15.
iiis:i ; 49, 19. W<n : 61, 9. 7/(W> : 62, 31.
//0/5:64, 1. /;«J>: 55,24. //« : 70, 27.
71, 18. t tl't'i ■'0, aö. vgl. 71 not. 1.
Marbacli — linrcnRi« Marebarh Marpaconsi» |ia<b
llaKilionsiH dioc. zw. 8ulzbarb u. Obcr-
Moi.s(lnviii>r gft. w. Colinnr Klostt-r onlinin
H. Aiij;uHtini IUI, 2; 36. 16«, 12. 157, 2.
1(11, 3il. 22fi, 23. 25.i Xy 2«», :«. 326, 10.
41.1, 15. 4H1, 22. vgl. SlraPb. I.or.
.\l>to
funo 1264 : 413, 16.
Krioilrich irm : 167, 7. l«l, M. Iß2, 18.
l;>4li : 22r>, 39.
Kri(<lri( li /l'.VS : .325, 10.
Hoinricli /;','.« : 264, 1.
cantor Worncr /i'4<i ; 227, '
cpllcrarii
F.borbanl läsr, : 15«, 18, ti ■• i
Wilb.lm l:>4(i: 227, 1.
(iiHtoH llpinrich 1340: 227. I.
fralreB
H. snrpr.los /:>•.'.'. : 157, 7.
K, .sairnl.is /;•■.'.'. : 157, 7.
W. .'iarertlos l,'.!j : 157, 7.
proiurator et nnntius Rlicrhanl l3Si : Miß,
lil i ff.
Markdorf MArrhtorf n. ö. ConMani llrmiann
von - 1305 : 12»>, 24.
Mnrrns s. StrnPb. MUnst. scol,
Margarpta s.
Kibiirg tirnf llartniann'i des filtom Ocniahlin.
II. StraPb, St. Marx soror,
R, MariH< Mngdalpun' ordinis soror«>» prnitpntp«
8. StraPb.
prpposilu» H. fratpr IJ.W : 21W. 82.
lororcK in Allemannia 185, 41,
MarinuM mag. h. Kom rnr, Kanitipi.
.M
l»y ttt. A. WaMMlahai«
Ott.. iMt: MO, 7. *ils«iftii.
l:' /?«.<• 44«, 25.
Holm $M4 . 4^. 4.
IHM: 447, f4. *ft%.>
lJO.i . 412, Ü.
Ilar<(n«lilita 1. OppMMn tfnii.
Marquaninii --i|iwrt — cqiunla»
. K.li.
». Ilondifpiden.
» Jlldi'll«i
rbU. »rvL ■.
(itbr. lect.
«. V«ringpn.
laH: 2&<, II. M>in flliulpr 1. Radalf
MnrMl —Mie an der ftpitlr in Ix>lhr DMrirli
von — ». Saarburg Brtrt-' 1
' TorKbMd.VI
;.is ia3»:W,Z4 IJI" -••- 1"
/ •/ .■ ; 217, 14. liUI .'!}. IV ; •/-.
:'." 10. 231, 2. /:.'/; L'.l'., 11 /.•..•
273, 4. 277. 6. der« ' i;:: .'^ Ji tgl.
SfmPb ron<! «pinp S.t,- ,■ •;' 'M f
■■ -..■ - II.
II' illls /.'i
: .-■:r..lb, coiu.
jli: :'." I. L'H.
/;.' M. 12X : 806, 9. Vli9 : 326, b.
19. 81. U66 : 468, 9. ■. 8(imfk
-^'trafb. PrMteiak. proear.
Otto (lliaa. Stnifb. Btewr
ii'...- •« Mte» Ontthi
QpHnid 7 80e, ttl
WpxpI-, Mor„ ,, ,. . 7 - «•-»»-
ron«.
„ II ....„..■ii'Ipi, Tpmpl«r mag.
R. StraPb. 8t. ArtiosMt fratr
M ■ Ortpnaa.
M i'<it olim Tgl.
Maach« Arnold Ton — «. Strafb MOnst. tntr
Math- Tgl. M«ht- Mol-.
Matra ». Mothcron.
MathpQ« s.
I.ofhringpn HccvAge.
M 11 ■&. «. Snt«n Waltrr -
844). 1. ««iii Br«d«r Bbvlni ' ;L
MancnnuInMf-r Maniaoaaitot ^■■Mti?
-wniito« aft. Zid>*ni 401, ti.
htn- itai 80. SO *»,??«»! 41. 9«, aa.
»7, 2 147. 3^ $48. 4«
440, 3. 481. 2l
Abt*
Aniwlm 1147 :
K
1; : 80, 86. ^ n Mt I
85^ Sv* 8^ o»
/ » : «7. &
fa
ft
«. 8«.
II., s:»,m.
Kua..., , U Oiililiitili ff47 Rl. S»
Waltrr OwrtvnuMBi Mm #14« «,1
r:
530
Mauersmünster — Morledingen
prior Berthold 1147 : 81, 29.
Vogt Otto von Geroldseck 1147: 81, IM.
1155 : 85, 30. 86, 18.
Maiirind * 778 : 14, 9
Mcchtildis Mathilde Mehthil— Mehtildis
s. Buchau Äbtiss.
s. Kindweiler.
s. Konrad famulns Sifridi, StraPb. Bürger.
s. Rotbach.
s. Schwarzenberg Konrad von — .
soror conversa 1344 : 218, 36. vgl. StraPb. Loc.
s. StraPb. St. Maria Magdal. prior.
s. StraPb. St. Stephan Äbtiss.
Mediolanensis s. Mailand.
Meffridns s. Metfridns.
Megenhardus s. Mauersmünster Äbte.
Mcgenlach 1100: 51. 15. vgl. Wolfbrandns.
Megenze s. Mainz.
megezhns, das StraPb. Münster? 373, 23.
Meginbaldus 774 : 10, 7.
Meginburga u. ihr Sohn 1119 : 58, 20.
Meginchint 1109 : 55, 27.
Megingoz 1160 : 91, 19.
Meginhelm 898 : 29, 15.
Megin — Megen — Mein— s. Man — .
Meht — s. Mecht — .
Meienris — i-is Wilhelm — 1263 : 404, 14.
Meistratzheim Meistersheira — hein n. ö. Barr
172, 3. 303, 3. 452, 38.
scultetns Rudolf f 1366 : 462, 29.
Mendevinns — winns StraPb. Bürger 1237 : 199, 7
1346 : 229, 10. 1349 : 247, 19. vgl. Barbam.
Merboto Mere — Meriboto
s. Greifenstein.
s. Hohbarr.
s. Malberg.
wol StraPb. min. 1096: 50, 14. ders.? 1100:
52, 32.
956 : 32, 21. [965—991] : 38, 6; 17. — 1061
48, 29.
Marburg Mörbnrger Hof sü. w. Offenburg 475, 30.
Mersch Mersh n. Luxemburg Frauenkloster 196, 29.
Merseburg — siburgensis Bischof Gerhard [11191 :
59, 32.
Merswin Sifrid — 1239 : 202, 12. vgl. StraPb. Loc.
Metfridus Math — Meffridus
s. StraPb. St. Arbogast fratr. u. cell.
[965—991] : 38, 10.
Metz Metenensis — tensis — tis Mezze
magistcr scabinus, tredecim jnrati et universitas
civitatis 350, 23.
canonicus Konrad von Lichtenberg 1360 :
345, 8.
Mönche 100, 9.
s. Blanzart.
Metz Bisthum 106, 22. 412, 35.
Bischöfe
Konrad s. Deutschland Kanzlei canc.
Philipp 1361: 350, 21. 352, 23. 353. 19.
356, 11; 25. [1361—1363] : 412. 34.
Stephan 1156 : 87, 10.
1329 : 170, 18.
Mezzerere Friedrich — 1339 : 202, 11. sein
Sohn F. ebd. vgl. StraPb. Loc.
Mietesheim Muetens — Mfttdensheim n. w. Hasenau
Anselm von — 1366: 461, 4. seine Gattin
Gertrud, Hugo Snabel's Tochter 1366: 461. 3.
Walter von — 1333 : 185, 32.
Milcei Milzeche s. Mulcey.
Milo
s. Mailand Erzbischöfe.
910 : 30, 25.
minores fratres s. Franciskaner.
Minzenberg Minchen — Minzeberg sü. ü. Giessen
Cuno von — 1196 : 110, 14.
dominus de — s. Deutschland cam.
Mirinwilre ausgegang. Ort bei Ammersweier n. w.
Colmar capclla 102, 26.
Mittelhansen Mitel — Mitil— Mittelhus — hös
— huz Mitthelhfts sü. w. Bmmat
Anselm von — , Konrad's u. Stehelin's Bruder,
mil. 1351 : 269, 9. 1360 : :W6, 24. 1264 :
436, 35. 1265 : 453, 17.
Berlewin von — 1363 : 397, 31.
Konrad von — , mil. 1265 : 453, 17. seine
Brüder s. Anselm.
Hugo von — , wol StraPb. Bürger 1226 :
164, 18. 1233: 185, 34. ders.? mil. 1246:
229, 12. seine Gattin Offemia von Königshofen
1246 : 229, 12.
Stehclin von — , mil. 1265 : 453. 17. seine
Brüder s. Anselm.
Modena s. Mut.
Mörburg s. Merburg.
Mogunt — s. Mainz.
Moyenmoutier n. St. Die in den Vogcsen Kloster
97, 2. vgl. StraPb. Loc. s. Petri terra.
Molsheim Molleshaim — heim — hemero Argent.
dioc. w. StraPb. an der Breusch 43, 2K.
44, 16. 45. 2; 13. 94, 2. 109, 24. 217, 38.
277, 10. 475, 30.
Loc. Ottonis quondam sculteti area 1192 :
106, 28.
Gemeinde 216, 37. 39t, 37.
Geschworne
Balderat 1263 : 391, 36.
Konrad Köfen sun 1263 : .391, 37.
Düttelnheim Friedrich Sohn Hugo's von —
1263: .391, 36.
Innenheim Johannis von — 1263 : .391, 36.
Rimnntheim Burchard von — 1263 : 391, 35.
Witze Sifrit die — 1263: 391, 36.
sacerdos Johannes 1257 : 307, 30.
Konrad von — s. Dominik, fratr.
Hcsso von — 1225 : 158, 23. vgl. StraPb. Loc.
Otto Kember von — 1364 : 434, 1. 1365 :
446, 27.
Volcmar Nördewins Sohn von — 1364 : 419, 40.
Werner Wenser von — 1264 : 424, 27. 425, 4.
429, 6; 11; 39. 433, 12. 434, 14; 25. 435, 39.
436, 3.
Monachus vgl. Munech
Gottfrid — u. seine Gattin Juta s. Löwen Bürger.
Monasteriensis s. Münster.
Mongrandus s. Morandns.
Montecasino Mons Cassinus n. ö. Gaeta Abt
Rofredus 1193 : 107, 29.
Mor— vgl. Mur — .
Morandns Mongrandus Morannus s StraPb. Münst.
fratr. u. scol.
Morlodingen, Morlingen sü. w. Diedenhofen ?
Johannes von — 1264 : 414. 10.
Moro Nc-uburi;
5ai
HUti»\). lliiiK'i l^4& .
Moro lliirchtti'il vom
2a I, ;w.
MoiH— vj<l. Maiii'i'HiiMiiiiilar.
MoiH lliiKo - , KIriiltti, miii. U'JO : U», 10.
MoiHrliwcicr Ober - MorHiiiiilarc — wiire »U. n
Colimir 4.«, 41. ».), .W. IM, 24.
villuni
Ehciihüim Folmar von — 1330 : 164. 40.
Ui!x niiichard — 1330: 184, i«
Ulrich ;.WÜ : lß4, 41.
Morl ». Ort- .
Motlii-mi Matra ȟ. 0. WeiaiiftiilMirx '.i, .il.
Mi'ililliuiiHcii Milien - MuliihuHcn im Cll>.-El«. 42, 6.
die von - .'i7.'), :!'■
MAIidi
('tln — von Murlciili. IUI # .d.i , 40ö, 31.
Wilhelm — /.:'«a : 4()r), 2(i.
MiinnrrHtfldt MunriHlat n. Sohwninfurt Iiarch*rd
von — «. I)cntH('hur(k*n frntr.
Müniitpr Monaitterionsi» liivvhof llrrinann 1103 :
107, 27.
MiinMicrthal MitnstcrtAl du« — im Ob.-EU. 373, 5.
vfi\. SchwarzcnbiT^'.
MnotcMNhcim h. Miet<'Hlii-iiii
Mul^ vkI. MiihI-.
Mnirpy Milcci — seche in Lothr. rO. w. Uwom
:ir., 20. 10«, 7.
Muliihrim Burrhard von — , SIraPli. Bürger
/i'(;,-i : -107, W.
Mumzin);a a. Munzingen.
Mun— vgl. Mttn— .
Mniulin);(>n — gin n. Emmendingen im Breingan
Egelolf von — 1231 : liVH, 16. 1335 : 162, 19.
l330:UMi.2. 7i'3ö : 172, 21. j I3J3 -13331 :
182, 1. s. SliaPI) (Ulis Stijifli Tti^tli. marsc.
n. Honau V^ Tochter
Alborts von i , i ir, dann
StraPburgcr MiiiiHtcrialin uh : IM, M.
133» : 1!)!>, U. sein Bruder s. Werner, sein
Oheim ». Werner, Strapb. Marschall.
Werner von -^, Egeloirs Bruder liit : lf>3, 15.
Mundolvheini Munoltes— Munolts— ~ Mnnolvcdheim
n. w. StriiPb. IKi, 7. 187, 28. 3;k». 3ö.
idebanus 1333 : 188, 24.
Muiu'ch Muuch Miinich vgl. Monachus
». BftHol (iuuther u. Heinrich von — .
8. Berstett Oarsilins von — .
.s. BiM'hofslu'im Ulrich von — .
Muuilnlnht xilva 44. 8.
Muntat 8. KufTach.
Münsingen Muin/.in Mnncinga — linga 8<t. A.
Breisach 20. .'»7. 42, 10.
Mnidensheim s. Mictcshcim.
Muothcrc 1905— 991] : 38, 18.
Mnrbach MorbareiiHis — bach Miirbach w. ltel>-
wciler im Ob.-Els. Kloster :t, 21 ; 44. 'J7, SU.
Äbte
Berthold «63:367,11. W6« : 464, 26.
(Iii.x. / '/'i 117 7 l'i'i I /■' '< ! ">■' 31
II :
Muri im Aargnu sü. w. /Arirh Kirrhe 216, 39.
Murnhard Mnrhardus — hart Mnrnehard Mnm-
barduK - hart Murre- Murrbart
Burchard •-, Albert Beger's Sohn, mtu. u. mil.
1330: 146, MS. 148, 6. 1J36 : 163, 30
IM. i. «gL tknth.
Hl:
I - mtu in Taauü» dar Banr, «iL
;3, M . «74, ». 175, 1 1. tXT^h?. t
a7i, a7, 9. 888. «I- K i> ».
401, 6; 14. 4M, m 46«, lt. Vf.' M
tMi : 4», f. •,. 488, 87 . Ä»
*M, 7. tHi »ri. %tn$h. .
emu. MiM 0»um ejutbtfi UM : 452. tf, 8
MiM Toektor ax priori ■striamüo Rliiu
taM: 468, 10; ff.
Mnt Mntin., Ifodewi? •. Born. cur. KmmM O
MaUig Ifncbacb« — dae» — dcha Milwniw
— scclw — Mclu Massaea — khc «. ffftriiTim
44, 16- 21. 80. ». 94. 1 109, t«. tTB. ».
274, 17
Locab "'ottaagarda 90, 4.
Oam< 87. vgL parorkÜL
caiui'
P»fo< I ^>« Brraol*-
> Strmfb. BftTMf MM: 8M. 14
■^■.... Agnaa t6 dar Wilg«« tMO .
:«4, 14.
Heinrich ««n — ttSB: 90, t.
Hugo von - lliO : 90, 8.
Wnitön von - lir,n !I0 9
N.
St. Nabor Argent dioc an Odilieaberg sA. «.
Ober-Ehenheiro vicariu flmriob 1363: MH,M.
Naho /iO» : 66, 27.
Nandnnic — naigo
clerictw • 77« : 14, U :<lO : 80, 97
Nanlger 1039 : 46, 9.
Najuo Napa Nope
Peter — , mil. 1344 : 221, 16. UM: 874. 81
13S5 : 29Ö, 8. [13631 : 374, 88. vgl. Steafb
con«. .
Wilhelm — . Strafb. BQrgor tfS9 ■ 840. S7.
Naao Dietrich — iSU: 2.-
Neapel — polis 291, 8; 90
Neckar 888, 89.
Neifen Nife o. ö. Bantlingaa Baiuiok «oa —
1319 : 137. 10. 189, 4.
Nepoe 1. Rom. cur. Kaaslei Panlaa.
Ncaburg Neaenbnrg Niwaabarg Noraa caalrva
Nnen— Nawaaborg Nowaabuc — kwck
—barg — burgauiB
an der Mo.I. r w. HaflaBM CialarcäaMarkloalar
8 38791. 8& 97, 88. 110^ 86.
II 181, tt. 18t. 11; 94; Sl S8
12b, 14. 136. 10. 818. 5. 846. 1 1
Abte
All! Itll< III II
nni 401. 34
lUth u OetBaiada a6<'
Srhnltbeil Jacob 1361 ■ — ■. ..'
Bertkold «oa — , Oral UM : HO, II.
532
Neuburg - OfPweiler
Heinrich von — s. Basel prep. vgl. 411
not. 1.
Ernfrid von — s. Deutschorden fratr.
Neudnnc s. Neubnrg Abte.
Neugartheiin Nugerte — gurte n. 5. Wasselnheim
185, 7.
Werner von — 1365 : 447, 25; 26.
Neuweiler Nu — Nftwilre n. ö. Zabern 345, 38.
Kloster 98, 20. 365, 32. 440, 3. 481, 22.
Abt Jacob 1219 : 142, 20.
Nibeluuc — lungus Nybclungus
s. Brumat Walter von — .
s. StraPb. St. Stephan fratr.
StraPb. min.? 1156: 87, 16. ders.V 1162:
93, 4.
s. Walter,
s. Worms cust.
[1185—1189] : 104, 10.
Nicolaus Claus Nicho — Nycholaus Niclaus
— clauwes — clawes — claws — -clawus Nyco-
laus
s. Kageneck.
s. Cambrai Bischof.
s. Dorlisheini.
s. Gozelin.
s. Heilsbronn Abt.
s. Loscebrant.
s. Saarburg,
s. Seier.
StraPb. Bürger (3 verschiedene ?)
1230 : 146, 34. vgl. StraPb. cons. desselben?
Söhne s. Erbo, Gottfrid, lleinbold.
filius Cunonis inter mcrcatores 1352 : 273, 6.
1253 : 28(), 21. 1359 : 326, 6.
filins Cunonis 1365 : 451, 5.
Eeinboldelin's Bruder s. StraPb. cons.
mag. s. StraPb. St. Thomas cant. u. prep. u.
StraPb. Bisth. cur. jud.
s. Vinkenwilre.
s. Zorn.
Nideck Nidecke Nitecke Ruine n. w. Haslach
Burchard der Burggraf von — 1364 : 420, 8.
435, 7; ff.
Nidekwilre 94, 11.
Nidgarius 788 : 16, 25.
Niedermünster Nidermunster am Odilienberg n.
w. Barr Kloster 439, 35.
Äbtissin Willeburgis 1339 : 201, 38.
Nife s. Neifen.
Niffern Niufera, n. w. StraPb.? 16, 11.
Niger s. Swartz.
Nitecke s. Nideck.
Nitho 749 : 5, 30.
Nivelles Nivella sü. Brüssel 276, 3.
Niwenburg s. Nenburg.
Nördewin s. Molsheim Volcmar von — .
Nonnenweier Nunne — Nunnenwilre in Baden
w. Lahr 20, 35. 42, 8.
Nope s. Nape.
Nordaldo — oalto — oldo 738: 3, 32. 733:
4, 24. [739] : 5, 5 ; 14.
Nordhausen Northus an der 111 n. Erstein 144,
32. 328, 40. 370, 17.
Northeim 370 not. 2.
Nothalten — halden n. w. Schlettstadt
Walter von — 1363 : 379, 1.
Werner von — 1262 : 379, 2.
Novara —riensis Bischof Bonifacius 1192: 107,1.
Novum castrum s. Nenburg.
Nu — vgl. Neu—.
Nürnberg Nuerinberc Burggraf Konrad 1336 :
193, 36.
Nngerol abgegang. Ort zw. Cressier u. Neuvevillc
n. ö. Ncuchätel 69, 38.
Nun — s. Non — .
0.
Oberhofen Obirnhobin sü. ö. Hagenan Kirche
315, 15.
rector Konrad von Lichtenberg 1360 : 345, 9.
Ochsenstein Ohsen — Ohssen— Ösen — Ossen —
Ossinstein Ruine w. Manersmünster
Adelheid von — s. Scharrach Bernand von — .
ihre Brüder s. Heinrich.
Berthold von — 8. StraPb. Münst. fratr. n. dec.
u. Honau prep. vgl. Heinrich.
Berthold von — s. StraPb. Münst. cust. sein
Neffe s. Berthold StraPb. Domdecan.
Berthold von — s. StraPb. Münst. dec. sein
patruus s. Berthold StraPb. Domcustos. sein
capellanns Walter 1363 : 393, 6.
Konrad von — 1363 : 404, 10.
Heinrich von — s. StraPb. Münst. fratr. seine
Geschwister s. Adelheid, Berthold, Otto.
Otto von — (wol 2 verschied.?)
1209 : 122, 36.
1240 : 203, 18. sein Bruder s. Eberhard
genannt von Greifenstein.
1341 : 210, 2. seine pueri 1241 : 210, 2. seine
Geschwister s. Heinrich.
1226: 162, 38. 163, 38. 1233: 188, 25.
1240: 203, 18. 1355: 293, 1. 1363
369, 7; 17; 29. 1263: 411, 1. 1264
436, 14. 1266 : 464, 3. seine Brüder 1355
293, 1. vgl. Heinrich,
der Herr von — [1362] : 373, 37.
Octavianus Ottavianus s. Rom. cur. Card. diac.
s. Mar. inviol.
Odalberto Hodolberto 739 : 5, 6. [739] : 5, 14.
Odalhardus * 871 : 26, 6.
Odalrichus 788 : 16, 25.
Odelbrfike s. Otelbruke.
Oderatehnsen, Odratzheim n. Molshcim ? 69, 4.
Odo s. Rom. cur. Card, bisch, v. Tuscnlum.
Odolfns s. StraPb. St. Thomas scol.
Odratzheim vgl. Oderatehnsen
Burchard von — 1365 : 447, 23.
Osenberc s. Dsenberg.
Offemia s. Königshofen.
Offenbnrg — burc — burch Argent. dioc. an der
Kinzig in Baden 152, 33; 35. 277, 19.
ecclesia 152, 36. 194, 30.
rector Konrad von Wolfach 1343 : 195, 37.
sacerdos Friedrich 1182 : 98, 37. 99, 36.
Walter von — , wol StraPb. Bürger 1235 :
157, 32.
Offenheim n. w. StraPb. 216, 20. 331, 4.
Friedrich von — 1363 : 400. 37. seine Brüder
Konrad, Hugo u. Wigand 1363 : 400, 38.
seiner Schwester Sohn Johannes 1263 : 400, 39.
Offweiler Offe— Of— Ouwilrc üffwilere Dff-
Ufwilre im Ünt.-Els. w. Reichshofen
Kirche 198, 39. 293, 19.
Offweilor Oialhur
2ü3
l;
IrtlOWO - tll-
Wi, 27. 48, W!.
.Ih
107. 8.
Fi'iutlrich von — , mil., Ktral^b. min lJ3h .
Hw, ;«i. /i'.7« i;i:. :i.i uu -. 221, lo
/i'i«: 2r><l, 1. »gl. Btriil'l.
ronn. wol iiii.hl li' von — l'JU.i
4()4, :IH. 408, 40.
Hifritl von - , KtraHb. min. imi : 115, 5.
/i'i'O : läl, 37.
Otimia 8. (luzljcrtUH.
Oh«— «. Och»—.
Oht- H. Ott-.
Olonian Oloi— Oluyinan Konrad — «. StruPb
MliiiHt. fubr. proritr. Keine (iattin HiltcKnndiii
l:H\l . 4(il, i:»; ff. »eint- Totlit.r Anna I3m .
4<;o, tr>.
Olriium «. UlricUK.
OlHiHlllMUI OlloIfcH - Dliolvi'lillrllll
H5, 2«. 2 Iß, lü. 407, 2.
villiouH HilKO VM3 : 407, 31».
lltino von — W3/ : 258, 10.
Walter von — Um : UA), U.
Oppt'nlinim «(mllftnN Mnr<|nnldnii
(liloiiiiii Miirtitiliiiii^;» Miirlciiouit
noiiiia in liuilvn l'.l, Mt. 28, :
411, 27.
Ortcnbcij; l)iiin Ort««»! — (>r<pnlM>r<- Oitti
ArgfMil. dioc. HÜ. ö. OffcnlinrK 277, 1'.'
üdor dio Uuinv n. w. ScIiU-tt.itndt '
46«, 17.
w. PusHnn Qraf Kaboto von — tt93
OrtliobuH ()tbtU<bns Orthlvb Urtlib
«. UuHid lÜHcliürc.
8. RuffiK-h.
Ili)7 : 111, 23. IIV'J : 113. V2 I
v^l. .Slratb. i-on». di'r».V
li«ini law : 123, 20. iL
WiiUi-r.
Drtolf OrtolfiiB
VtilttirlH KlinHter h. Urii'shi'ini vill.
/i'3!>; 202, 11. vgl. «Irutb. Lo<
wol StrnPb. min. lO'JO : bO, W
Orvioto Urbs vctu» n. w. Uom 42i. ■>.• •-■■ -
()»— O»« — 8. Orhs— .
Oi<|ioMollii8 8. Q(>i8polzhrini.
()Mtli:iuKcii OstliU8 t>ü. w. Krblpin 840, 2.
08thori-n — von — vin Argcnt. dioc. n. i>. Mol.>.-
boim 112, 31. 320, 20. 325. 2«. 452, .W.
I.ucnlitikt Camctrgl^t .'125, :Ui.
scnltctns 12511: 32«, 7; 14.
Ostia — iciiRis 8. Rom. nir. Card. Ttisrh.
Ostia 08tra('li i'i. l'fiillciidurf Heinrich von
mil. 8. llubsbiirg Uudoirs von — »ccrc*.
Ot - Otc - vgl. Ott - Otto-.
Ottdbniko Odplbrftkc Udelcn— Utclenbracho
rtolcnbrukc
Konrad von — ». SlriiPb. Mliii.st. fratr.
Waller von — r. 8frnPb. Mikn»!. fralr.
Otgarins 8. nentschland Kwitloi c»nc.
Oth - vgl. Ott-.
Otpertn» s. StraPb. Bisch.
Otrifhi — Irih TTs \:<. 1(1. — IHaj-miJ:
25, 1».
OltavianiLs », Oi t:i\irtnus,
Otlinkohi Ototikolein - lin auRgcftany. OH an
<ler ItrettMh oborh. SIraPb. »13. 2. 380, «8.
Einwohner 313, 2.
OII.iiIkim. Dt.n (NlMialMa «t. «P. tiCHlIPWg
'.^1, •l.'i IJ, M,
Ott.Mi.ide w Ober-KbcnlMin lUb, '■'■
ÜU»i»i»''' '•'• - Otoria- ÖIm»«^,. ^....^.^
«wtl OUrickMM«*? vgl H—Ji
frM' : V 76, 18. 188, ». 181, M.
Otiiii.irnlKiMj iii,iHi<r*— OtBMn— OtOMtakaia
ii.ilir di'iii .N> ' V,ai u. Lodwifibvrg *. Kafpi.
Otto Od, Ott. ottho
.'Dl II.-.
I'.. i.
l; I
HD.
iM;h.
I'nwg.
.f
•. Enlriuuon.
8. Klri?iheim
». C
8. (i
8. II
8. M
I!
I'
» II
8. I< >
^ I
'Ubcim Iak.
8. i'atruus.
8. Illii-inock.
s. Ripelin.
8. Rom. cw. Card. bi»cb. ». I'ort«i
V Com i-nr. Card. diac. *. Nicol
s i:.. li.im.
StfOb
». ^•'
ratr.
.tA fralr.
8. ^'
wol - . t V
s. I>i..t. :>.<> «gl. btnMi. Bwtk Ummm. ■.
%!...!. .11,
//.•' ...'. :■ •«.
in:: ,',. ■,- TS. »
8. ."-
•. V
791 . 17.
104, II
Otlohonns •. Rom. nu. C^rd. dtac »- A4(>aiu.
b Ou vgl. ü— .
6.lalher 910 : »>. «7
534
Odo
Puer
Odo s. Uto.
Of— Ouwilrc s. Offweiler.
Özzo 1039 : 46, 2.
Oveuere Diether — s. Griesheim vill.
Ounan— Owenheim s. Auenheim.
Ozelin [965-091] : 38, 17.
P. s. Rom. cur. Kanzlei.
P. s. Straßb.
Pairis Paris — risicnsis n. w. Colmar
Kloster 100, 19; 38. 158, 6; 36.
Abt Wezcl 11S3 : 101, 1.
Konrad von — [1190—1203]: 119, 18. vgl.
Straßb. Loc.
Parm., Parma? s. Rom. cur. Kanzlei Johannes.
Paschalis — calis — casius s. Rom. cur. Päbste.
Paterniacensis s. Peterlingen.
Patruus Otto — s. StraPb. Münst. preb.
Paulinus s. Straßb. s. Petr. jun. cant.
Paulus s. Rom. cur. Kanzlei.
penitentos sorores s. s. Maria; Magdalena ordo.
Peregrinus vgl. Pilgeriii
s. Locus.
s. Locus' Peregrin — Söhne.
s. Rom. cur. Kanzlei.
Pertholdus s. Berthold.
Perugia — usium 168, i). 283, 4. 450, 22. 455, 20.
Peter Petras
s. Berstett.
s. Bietenheim.
s. Guido.
s. Lützelburg.
s. Nape.
s. Neuburg Äbte.
s. Neuburg fratr.
s. Ripelin.
s. Rom. pref. urb.
s. Rom. cur. Card, bisch, v. Albano n. leg.
s. Rom. cur. Card. diac. s. Georgii n. leg.
s. Rom. cur. Card, presb. tit. s. Ca!c. u. leg.
s. Rom. cur. Card, presb." tit. s. Marcelli.
s. Rosheim.
s. Schlettstadt pleban.
s. Schöneck.
1201: 115, 8. ders.? 1210: 123, 27. 1218:
134, 3. vgl. Straßb. cons. u. Hospit. procur.
goltmacher, Straßb. Bürger 1230 : 174, 39.
thelonearii filius s. Straßb. cons.
s. Straßb. Dominik, subprior.
s. Straßb. Münst. fratr. ders.? s. ebd. dec.
s. Straßb. Bisth. Kanzlei ders.? s. Straßb. Bisch
Berthold's clericus.
magister [1185—1189] : 104, 10.
St. Peter im Schwarzwald ö. Freiburg Kloster
66, 38.
Peterlingen Paterniacensis im Waadtland w. Frei-
burg Kloster 65, 9; 37.
Pfaffenlab Friedrich — s. Straßb. cons.
Pfanfelin Johannes — , Straßb. Bürger 1259 :
340, 35.
Pfettisheim Pfetens— Pfettensheim Phetensheim
— hein n. w. Straßb. 216, 19. 452, 38.
Agnes von — s. Königsbruck soror.
Heinrich von — s. Straßb. Bisth. biscliöfl.
capell. u. Kanzlei.
Walter clericus de — 1257 : 307, 30.
quidam de — , Straßb. Bürger 1257 : 307, 36.
Pfirt sü. ö. Altkirch im Ob.-Els. Graf Ulrich
von — 1251 : 256, 36.
Pfcerrilin dl — 1261 : 359, 3.
Pforzheim Pfortzheim in Baden an der Enz
Guntram von — f i-^ü : 221, 38. seine Tochter
s. Guta, Straßb. Bürgerin.
Heinrich von — s. Windeck Heinrich's von —
procur.
Pfuhlgriesheim Vilcrieches— Vulencrischesheim
n. w. Straßb. 216, 18. 288, 3.
Pfullendorf Phullendorf n. Constanz Graf Rudolf
von — 1156 : 87, 13.
Pfullingen Phullingcn sü. Reutlingen Walter
von — s. Straßb. St. Thomas fratr. u. scol.
Pfütze Heinrich — u. sein Bruder Konrad s. Gries-
heim vill.
Ph- vgl. Pf-.
Pheterin Kourad — 1260 : 346, 29. vgl. StraPb.
Loc. seine Gattin Bertha 1260 : 346, 30.
Philippus — lippes —lippin — lips PhyUppns
s. Cöln Erzbischöfe,
s. Deutschland Kaiser u. Könige,
frater s. Dorlisheim Johanniterhosp. commend,
s. Falkcnstcin.
s. Rathsamhauscn.
s. Reichenberg.
Phina Phyna s. Gozclin von St. Thomas, .Stralb.
Bürger.
Piacenza s. Plac.
Pilgerin Bilgerin — mus Bilgrin Pilgcrinus vgl.
Peregrinus
s. St. Aurelien.
s. Bietenheim,
Straßb. min. 1199: 113, 11.
s. Wangen.
1262 : 371, 27.
St. Pilt, 8. Ypo— Yppolitns sü. w. Schlettstadt
214, 19.
Hesso von — 1240 : 206, 8.
Pinguia s. Bingen.
Pipinus s. Frankenreich Kais. n. Kön. u. majordom.
Pitn s. Rom. cur. Kanzlei Johannes.
Plac, Piacenza ? s. Rom. cur. Kanzlei R.
Plobsheim Blabodsaime Bladbotesheimc sü.
Straßb. 11, 41. 14, 4.
Polsenhein s. Bolsenheim.
Porta s. Geispolzheim Konrad von — .
Porto — tuensis s. Rom. cur. Card, bisch.
Pr— vgl. Br— .
Prämonstratenser s. Rüti.
provocator (vgl. Reizero) s. Ludewig.
Puer puer vgl. Kind.
Burchard — , Straßb. min. u. Bürger 1129 ;
62, 5. [1143] : 73, 26. 1146 : 80. 23. 1147 :
81, 25.
Burchard --, min. ii99: 113,8. 1208:121,18.
1209 : 123, 6. ders. ? mil. 1228 : 168, 35.
vgl. Straßb. cons.
Eberhard — s. Straßb. cons.
s. Griesh. vill. Friedrich.
Reinbold — 1255 : 292, 33.
Pulex — Reicbütott
sab
I'iiIkx Wr>rner — , wol Ktr»»b. Bürgi-r 1933 :
\m, ;t.
riilvcrxliciin Wolv«rirheiiheiii Wnlfrirbechcn n.
Mi'ililliiiUNon 42, r>.
I'tiri'url N. Unrr4krd.
0.
yimtznnheim Qaaren— Qnacin— Qniuumibitim
n. w. HtmlU). 27.'», .11 274, 20. 447, R.
Ciino von -, StriiH». miii.V IH7 : 81, S2.
IHH: «2, 21. vkI. .StniPI.. «. IVtr. juii. VoRf.
QiU'illiiil)iir)( QiiidiliKi'iibiirKc — linRcl)ur(< M, .1.
.'('», (i.
Qn^iitowich — nnifo 10, 14. vgl. not. 1. 18, 81.
yiii 0, Ki— u. Wi— .
yniimin llan« — , StraPb. BOrRvr 1210 : 174, »9.
]\.
lt. H. Orcifpnstein.
K. B, lloni. rnr. Knnzloi.
lt. N. Ktraßb. Bisth. bischöfl. rnpcll. n. Onxhnr«!
plob.
It. Hing. 8. StrftPb. Bisth. cor. jnd. n. Fegeraheim
jilpb.
U., mil. I13l>3-1332] : 181, 1«.
Unh— vjjl. Rop— .
HnrcnhuBon «. Rathsnmhnnscn.
Ilncliio R. StrftPb. Biscböfc.
UiulcrnmnuH KoniiKÜ nbnepo» * T7t< : 11, 39.
IX C; ff. 14, 8.
Hndo H, Frnnkrnreich Knnzloi.
Itndoino -tinino 719 : 3, 6. — 779 : 8, ß.
Itnin — B. Iti'in — .
Kiimplitiswilrc h. RnpporRchwyl.
ItikmiingiiB IIGO: »I, 20.
Itnntnnigus 8. Weissenbnrg fratr.
llnpcrtnB Kntbortni
lÜMbof • rr,S : 12, 25; ff. 14, 6. Mino Brfldor
H. Ciuulbcrtui u. Erlalfus.
778 : 15, 10. der».? 78« : 16, 24.
Itnpoto — boto
H. Ortonhnrg.
Hi'iiip Stihno s. Erlonrin n. Oottfrid.
Itnpporschwyl Uninphtiswilro sü. ö. Zflrirh
(linf Rndolf von — 113(>1] : 358. 9.
der Ornf von — 1313: 128, 37.
It.ippoltstoin Alten Castclc Raboltc— Rnpolli—
It.ipoltstoin — oldcss— Ruine n. w. Rappolta-
woilir
Adolbrrt von — , seine Mntler Adelheid, »eine
Söhne ti. seine Torhtc'r /i«»i ;/./.?/ : (i9 not. 3.
sein llnider 8. Reiiihnrd. Sir.il'b. Domherr.
Anselm von — , Egelolf s Bruder, mil. 1319 :
187, 11. 139, 4; 1«. 143, .V». 144, 9. rj !'
19;i, !»9. vgl. Anselm. Vogt de» Strnpb. Hi-ih
Kgelolf von — , Anselm's liruder. mil. I3l:i
139, Ifi. 14J<, .35. 144, 9. vgl. Anselm, Vogt
de» StraPb. Bisth.
lllrieh von - 1J49 : 248, 34; 41. Tjtl StraJb.
Bisth. Vögle, seine S<\hne /'; 41.
»ein Bnulerssohii Heinrich /;'( I.
der Herr von - ■ t.'?l I."v">. 1" •''•!
.391. 29
d» joaelMma von - JM* : an. W.
RMÜiMfri4m«.MiiMOatttalUrilMi4s '77^.14,1.
lUtbald -baldo 738: 4, U. 737 : 4, M.
Ralbcrtui ». RAp«rt(w.
R«lh*ri vallit «6, 81. vgl noL 8.
lUthpodu, Ersbbcbof t. DmOrnkhad Kffig>t<
•rehieanc.
"■"■tn-nhtitffl Birm ItinnhnwD ft «^^M1t4>1t1
HwtaMBB TOB — ues : 87«, &
Heinrich «ob - iJMi : 48S, I, IM» : 4M. II
Mine Sfthn« •. Hago nad BodoUL
Hnco von -, fUiutSek'u Sein iJM : 4M. It.
Philipp von - tM3 : 40«, 10.
p...t..,i .^„ _ H«inrich'i Sohn UM: 4M. I»
II von - 11363) : SM. I&
Kltliii{Hinrnua s. BaguMboTg.
RntoMua Onhilfaa Batnl— BnlkoidM — toMkM
(vgl. Rndolf) •. Stnffc. Otek.
Rauenthal 06 not 8.
BnvuuM — nu 181, 86.
Ravenna Rrzbiichof Honfrit f [tOUJ : 47, S.
R.' -ptirc n. A. CobsUhb
1 II - m» : 187, li. 189. &
Heinncb von — a. Dontodünad enn.
Rasanlmaon «. RatkNunknaam.
Roate M. Rioti.
Rebdstock Konrad — a. Stnfb. cona.
Böge— Begm— B«gi— Bogia— vgl. Bein—
Bagenabnrg BaÜaponenaia BogiBun 89. 7.
Bogenabarg BiachAf«
Konnid a. IVatachlaad KnaaW cnac
GebehaH 110531 : 47. «I.
Reginbert 1833—861] : 86, 19.
Reginbndn — gmboto B«inil>o(o
y I ■ "iirg.
."^t Thomai »ml
min. 1105 : 6». 7. ders.? B. ;
I. 1.
U.'K" *'*• 26.6.- 910 ■•' -'I
Rer noniHs -oii
im.
»"1 -nin. (wievi' '■* *' "
//" //4r: hl .'.
lOtO . ^., ..,
BacialMini BogoBM— Bigaihan na dar III •
Mtkhihaastm 42, 5.
Regispnns s. Ktmigsbmck.
B«icli a. Ristein.
B«ieti«nan Angeniia — gia — gkinaia im Bodwiin
n. w. Constani Kloatar 819, SS.
Abte
K,Mu...i • ■• •':. 2.*>
FrhI.l.. ,,.. ..,1.
Reirheiil>' I . r.. !,i>mberg Riflioii!'«Ti Imt- Iltsr;:
V ;;■ s .;; ! .^ : 881. 1; tl. »U
4m, 10. dors..' ». Wcrd Ormf Haiaricli'a voa --
procnr.
Reichst" ' -atalia — alol»
Ar^- :i. 889,8. 831.4
ploli.-inu.'. (lottfrid 13M . 14». II.
VoRt ;«s. U
W .Ker. 8tT«»b. SckaHMI tti9 : S8R. 4
ii' :: nrh voa — •. StiaVIk
536
Reimboto — Rihbaldus
Reimboto s. Reginbodo.
Reinbold Reginbaldus — boldns — bolt Reimbold
— boldus — bolt Rpymboldus — bolt Rcin-
boldus —bolt — bolth Renboldiis — pot
s. Alba,
s. Kalp.
s. Freiburg.
s. Liebenceller.
s. Puer.
s. Reinboldelin.
StraPb. Bürger (wieviele ?)
Nicolaus' Sohn 1240 : 208, ^0. 1247:2Se,U.
1252 : 274, 30. 1255 : 292, 32. vgl. Straßb.
cons.
junior, der junge 1359 : .340, 36. 1265 :
4.5.3, 19. vgl. Straßb. St. Nicol. ad und. mag.
intor mercatores s. Straßb. cons.
Liebencellarii fratcr s. Straßb. cons.
1199: 113, 12.
s. Straßb. Münst. fratr.
s. Straßb. s. Petr. jun. dec.
s. Straßb. St. Thomas cell.
Straßb. min. s. Reginbodo.
s. Stubenweg.
s. Virnekorn.
clericus s. Westhofen.
[965-991] : 39, 8.
Reinboldelin Reimböldelin — boldelin — boldelinus
Reinboldelin — boldelinus — boldelinus Rein-
bold — «46:230,18. 1250:202,38. 1251
2m, 10. 1252 : 274, 31. 1258 : 318, 25. 323
28. 1259: Ü40, 8; Sb. 1263 : 40H, m. 1264
423, 24. 426, 27. 429, 8. 432, 34. 435, 11; 41
ders.? inter mercatores. vgl. StraPb. cons. n
officiat. sein Bruder s. Nicolaus.
Reinech — Reinicheim s. Renchen.
Reinhardus Rainardns Regenhardus — hart
Reginhard — hardus — hart Reinardus
s. Kaiserslautern.
s. Celle.
s. Kestenholz.
s. Straßb. Münst. fratr., dec. u. prep. sein
Bruder s. Rappoltstein Adelbert von — .
wol Straßb. min. (nur einer?) 1096: 50, 17.
1109 : 55, 27. 1134 : 64, 38.
s. Thengen.
s. Windeck.
Reinher Rainerius Reinherus Renerns
s. Ballbronn.
s. Rom. cur. Card. diac. s. Mar. in Cosm.
s. Rosheim.
causidicus 1147 : Hl, 31. 1155 : 86, 2\.
Reinmar Regemar — gimarus Reimar — marus
Reim — Reinmarus
s. Schonp.
Straßb. Bürger u. min. 1129 : 62, 7. ders. ?
1143:11,11. [1143] : 13, 29. 1148:82,22.
vgl. Straßb. Bisth. dispens.
vgl. Wolflielm.
Reizero vgl. provocator
Johannes — , Straßb. Bürger 1201 : 115, 9.
Remiche s. Rosheim.
Remigius — edius s. Straßb. Loc. u. Straßb. Bisch.
seine ministri * 778 : 12, 2. vgl. Radcramnus
u. Scolastica.
Ren — s. Rein — .
Renchen Reinech — Reinicheim in Baden ö. StraPb.
civium universitas 391. 6.
Heinrich von
Loc.
1239 : 202, 12. vgl. StraPb.
Rentingen, wol Rentgen in Lothringen sü. Luxem-
burg, Heinrich von — s. Straßb. cons.
Reschardus, Straßb. Bürger t ^363 : 393, 29.
seine Wittwe Hedwig 1263 : 393, 28, vgl.
Straßb. Loc. ihre Kinder 1263: 394, 1.
Reutenburg Ritanbnrch Ritenburc —bürg sü. ö.
Zabern
Konrad von — . wol Straßb. min. 1193 : 109, 16.
Gozmar von — 1263 : 405, 31.
Lcntfrid von — 1147: 81, 31. ders.? Lentfrid
1155 : 86, 20.
Rex
Algot — s. Straßb. cons. ders.? Algoz 1201 :
115, 7.
Bnrchard — s. Morschweier vill.
Rhein Renns Rin 20, 40. 42, 3. 53. 2. 188. 3; ff.
282, 39. 306, 7. 463, 25. 475, 29. vgl. StraPb.
Loc.
Werner vom — , Graf 1262 : 386, 5.
Rhein Pfalzgrafen
Konrad 1156:81,11. 1160 : 91, 11 ; 29.
Gottfrid [1119]: 59, 3.3. 1129: 61, 31.
Ludwig I Herzog von Baiern 1214 : 127, 25.
1219: 136, 1.
Ludwig II Herzog von Baiem 1263: 401, 33.
seine milites Arnold u. Dudo 1263 : 402, 1.
Wilhelm 1129: 61, 31.
Rheinischer Bund 299 not. 1.
Rheinau Rhinowe Rinaugia Ryno Rinonwa — ftwe
— owa — owc — ftve am Rhein n. ö. Schlett-
stadt 20. 42. 143, 19. 293, 28. 375, 28.
383, 22. 409, 18. 41.3, 3; 4. 445, 37.
universitas civium 413, 1.
scultetus Walter von Girbaden [1261—1263] :
413, 1.
Albrecht von — , wol Straßb. min. 1193 :
109, 16.
Eberhard von — . wol StraPb. min. 1193 :
109, 15.
Rudolf von — , wol Straßb. min. 1148 : 82, 22.
ders. ? 1176 : 96, 25. 1181 : 97. 5. 1182 :
98, 39. 100. 1. 1188: 103, 4: 37. seine
Söhne 1188 : 103, 4.
Rheineck Rinecge n. w. Andernach Graf Otto
von — 1129 : 61, 34.
Rieh — vgl. Reich — u. Rih — .
Richardus Ricar — Riccardus
s. Deutschland Kais. u. Kön.
s. Epfig Dietrich's von — Sohn.
s. Rom. cur. Card. diac. s. Angeli.
s. StraPb. Münst. fratr.
mag. s. Straßb. St. Thomas fratr.
Richardis mulier et ejus filii 1264 : 413. 17.
Riebe s. Geispolzheim Werner von — .
Richtolsheim sü. ö. Schlettstadt 46. 37.
Riegel — gol n. w. Freiburg
Friedrich von — , mil. 1.256 : 300, 2.
Johannes von — 1265 : 448, 40.
Riespach s. Rftdensbach.
Rieti Reate n. ö. Rom 177, 34.
Rihbaldus Rieh— Rihbold — boldus Ripoldus
s. Weissenburg fratr. vgl. StraPb. Loc.
*871: 26, b. — 898: 29, 16. ders? 910:
30, 23. — [965—991] : 38, 18.
Rihborto — Romana curia
807
HililKTlo 7.13 : 4, 25.
Kilit.r Uichtcr ». Ki>iini(l. StralU). jmU-x n F.rlm,
StiaPli. judex.
KiliiiiiiiiiiN Itii'liiiiiiniiM
Bal(l«wiir8 UriiiliT J097 : lid. :i.l
N. Htriilll). lÜHcli.
Itiiiil)iir(( Ityiiihiir« Wirirh von — JJIG4 : 41», II.
•«^•), i;t, .17. /i'W: 447, 2:1.
Iliiiiiiiillii'iin ltiiiii)(uii(li-- Kiiiiiinilihr>im 112, S8.
Iliiri'iird vuii - «. MuUliriiii Uenchworn.
0. von — , rail. J:i40 : «M, 10. »«'• «*><•■ not. I.
Hin— vgl. Reich— n. Uhcin ~.
ItiiiiiJuii M. Frankenreirh Kunzlvi.
ItiiiHliluK s. Itoin. cur. (^urd. liix'li v Uhiki.
KiiithoH Wi^iTii h Wigcriihm nun von ISe^ :
.■tH<l, 1; ai.
Iii|«ljn Rypclin llip«>linu» Uipli — plin Ri—
KypIinuH Ripplin — linaH
Üurrard (.'t vrrii<'liifd»nc V)
1197 : 1 1 1, 24, rjOl : 115, 7. 1209 : 122, 21.
/;'/«: 12.1, 27. K'IH : 1.H4, 4. iS30 :
Uli, :U. vgl. 8trai*b. con«. Mtn Sohn ■.
Diirclinrd.
Hurciird'H Sohn 1353 : 273, 6.
HugoH Sohn 1357 : S09, 38. vgl. Stnib.
«•OUH,
Itipiliiii tiliuH, Hugottia frater 113401: 284, 6.
I :•■,:, ; 2!)2. .s;j.
Hugo (2 vcTHcliicd.?)
l3::.'o : 15!). 22. Hcinc Ontljn Agnoa 1335 :
15!). 22. HPin Sohn h Rudolf. deHclben?
Söhno B. Rurclmrd u. Ihigo,
llipclini tiliu», Burinrdi frutor / rj4(il : 2.T-1, fi.
K>40 : 2W, l). 1344 : 221, 14. 1347: 2m. 10.
J34<J: 247, 40. 1350: 252, 2«. Xy. Ijr,i
274, .Sl. 277, 10. W3« : ;UH, 24. .•<2;), 2H.
vgl. StraPl). couii. seino Söhne «. Rulin n.
/or» Nicolnug — ,
Otto — 1337: 1G7, 1. der».? 1355: 296, 9.
13M : .'11«, 2ti. vgl. StrnPb. cont.
Petpr — 8. StraPb. con».
Rndolf — , Hugo» .Sohn 1330 : 151, 2. 1336 :
164,20. vgl. StraPb. Lor. u. »rnl». Rnd. "■ ■ • --
Onttin Adelheid 1335 : 15!», 22.
I134til : 2.H;I, 27. »eine SchwiegerclUi., V.,...,i
u. (ierbnrg 1335 : 15!), 23.
Rulin - , Hugo'« Sohn 1353 : 277, 10. 1355 :
2!)5, !). 13(;:{ : 408. ;W. 1364 : 419, 20.
424, M. 42«, 27. 421), 8. 435, 10; 40. 4.37, 6,
t3(i5 : 445. :<);. 44», 12. vgl. Stra»b. cons. «.
offiriitt.
Ripoldn» B. RihbnlduN
Risrz Riusci ». Ruscs.
HiHtrin, Reich n. d. }>oillc n. ö. ('hateBn-.'»sliTi!i
in Lothr.V (Schöpflin Als ill. II (?1K ' i
von — , de« (irnfeu Hugo von 1.
Bruder 1333 : 155, !)
Rit— vgl, Ren» -,
Kilterschnft ». KUttolihoim Hug von —
Rod - vgl, Rnd— .
Itoilns — Rode» — Rodi» — ». Ro«— ,
Rodhertus Robertn» Ruotbrct
». I)eul»chlnnd Knnilei nrrhiranr.
8. \\'nlldiirn.
UHU : 48. 28.
Rodunn religiosn dei, z\i Kschan '
Rofre<tus ». Monterasino Abt.
!2 r».
Hoho. 8tralb. miar lOM : a<MA dm 7 MtnM»
BtrgM' Itn : tu, 7.
Ilom 7, S. H, Ifl. 1», 2. 108. & 11«, M.
Ut«rMi 102, 2» 111, 81. 154, 38. 167, 16.
in, ». 1H4, 17 Vk. 80. 186. 8». SM. 40
M!» 15; IM. au«, 8. IM I "n
06. s& in, I
I Uli JfiliaiinU A /.J47 ^r*? ^>
<cr iUrI
1 107. 4.
noBUiMcui »8, 16. 2U
441, .'^1
Kanxlei
Albert . . .
Friedrich l '< '
0. Mutin .'
0. V«r.
Oiao Ui..
Jäc Mnt 1:
Jacobu!«
Joluuui<
»88, 1... ... .
JobMUM Pann.
JobwuiM Pita !<*■» i*.i, ;.>
Johanne« 13M : M6, 81.
Jordanna a. Bobum inrluta mImiiu fi
vicecancellariiu UM : 881, la
Marinna Romaa« aedtri« TkMaaavibriM
IM« : S84, 1. vgl Bot 1.
P. de Am 13G4 : 489, 80.
P« 15, 8». dura.? Paalu Rmm
;
Peregruia» i.!«« 7 : 884, 88; 8». 886, I6w
B. Plac. /^i9 . 886, 94.
Wilhelm Romaa»
1336 : 11)2, 16.
Zacharia« Bonuuut aedia bibUottMOttiw * 773 :
9, 10.
Cardinalbischöfr von
Albnnn Pe^nis U4« : 898, 81. v^ 994 Mt I.
/ 1. 1860:968,1. 1865:906^86.
0.<> ietri Biufclaa 1886: 19t, 10.
Pol tu imU St. Balaa
Konrad X284 : 169; 40. X886 . 16«. 14
1331— J3S3: 177. II.
Oto £9M: 898, 3t. vgl 284 not. 1.
Prvnoat« Stopluuraa Ui9: 831. II.
Sabin
MuunMS X886 : 199, 9.
WOulm X846 : 998. 88. vgl 994 aot I
TntfQnm
Jarob UM: in, la
Udo IM6: 998,». nL9M !>»• > '««9
»Hl. 11.
CMdin.^Mi.iröiien
• ^ »«a tM8: 831, 17
•■ \ I« 2159: SSI, 12.
M «ai Bgidioa 28W : 199, 14
; 1
•■1 '- : 998, 40
1. <' m P<<v«*
•. V i$M: 199, 1&
t-y ^'U:ua, S7.
Otto liSl : 174, 14
538
Romana curia — Rotsheim
Cardinalprcsbyter
basilicie duodecim apostolorura Wilhelm 1245 :
223, 34. vgl. 224 not. 1.
tituli s. Cajcilisc Petrus 1198: 112, 1.
tituli s. Laurentii in Lucina
Johannes 1245 : 223, 35. vgl. 224 not. 1.
1259: 331, 13.
Situbaldus 1236 : 192, 12.
tituli s. Praxedis Johannes 1236 : 192, 11.
tituli s, Marcelli Petrus 1245 : 223, 33. vgl.
224 not. 1.
titnli s. Sabin»
Hugo 1245 : 223, 3fi. vgl. 224 not. 1.
1251: 26C, 18. 267, 6; 26. 269, 19.
1252: 276, 1. 278, 12. 283, 32. 1253:
283, 1; 39. 285, 1; 23. 1254: 291, 1.
1256 : 305, 1. 1259 : 331, 14.
Thomas 1236: 192, 11.
legati apostolicse sedis
Konrad 1224 : 152, 40. 1225 : 158, 14.
Hugo 1251: 266, 18. 1251: 267, 6; 26.
269, 19. 1252: 276, 1. 278, 12. 283, 32.
1253 : 283, 1 ; 39. 285, 1; 23. 1254 .• 291. 1.
1256: 305, 1.
Otto 1231 : 174, 14.
Petrus tnnc legatus 1198: 112, 1.
Petrus 1250 : 253, 1.
Petrus J255.- 285, 36. ders.? 293,26.
Päbste
Alexander HI 1179 : 82, 38. 86, 31. 1181 :
97, 6.
Alexander IV 1254 : 291, 15. 1255 : 291, 19.
295, 12. 296, 1. 1256: 301, 1. 305, 23.
1257: 308, 1. 313, 26. 314, 18. 1258:
315, 1; 23. 316, 1. 318, 29. 319, 31.
1259: 330, 20. 333, 30. 335, 1. 337, 23.
338, 9. 1260 : 334, 40. 340, 10. 341, 1; 28.
342, 14. 1261 : 236, 35.
Clemens III 1188: lOi, 21. 97 not. 3.
Clemens IV 1265 : 450. 19. 455, 17.
Coelestin lU 1192 : 113, 36. 1193 : 109, 18.
Eugen III 1147:81,22. 1148:82,38.
Gelasius f {1141—1143] : 68, 16.
Gregor IX 1227 : 185, 39. 1228 : 167, 14.
168,7. 1231—1232:117,8. 1232:117,31.
179, 1; 21. 185, 42. 1233 : 183, 27. lU, 16.
1236: 192, 6; ff. 1237: 185, 42. 197, 1.
Hadrian I * 773 : 7, 18. 8, 6 ; 14 ; 44. * 778 :
12, 1.
Hadrian IV 1155 : 86, 22.
Honorius II 1125 : bl, 38.
Honorius HI 1218: 132, 17. 1219: 142, 7.
1220: 146, 28. 147, 1. 151, 28. 1224:
154, 33. 155, 35. 265. 39. vgl. 133 not. 1.
Innocenz II 1143: 70, 1. 71, 37. [1141—
1143] : 69, 11.
Innocenz m 1198:111,2^. [1202]: 111, 21.
1208 : 122, 5. f 1^51 : 265, 20. vgl. 97
not. 3.
Innocenz IV 1244: 341, 37. 1245: 222, 1.
224, 7. 225, 16. 1246: 225, 34. 226, 1.
232, 30. 1247: !»34, 11; 27. 23.?, 1. 236,
18; 24. 237, 29. 238, 21. 1248: 228. 33;
35. 236, 34. 242, 1; 17. 24.% 1; 42. 1249:
225, 39. 245, 18. 246, 1. 250, 11. 251, 1; 20.
1248—1249 : 246, 10. 1251 : 265, 13. 267,
3; 24. 268, 4. 270, 32. Ii52 : 276, 19.
278, 28. 28.3, 32. 1253 : 283, 1; .39. 285, 21.
1254: 289, 13; 31. f 1254: 291, 10. 1257:
314, 4. 1258 : 315, 10.
Leo IX [1060—1070] : 48. 42.
Lucius III 1182 : 98, 29. 99, 29. 1184 :
82, 38. 1 1188 : 102, 27.
Paschalis II [1106—1107] : 54, 9. [1107] :
55, 1. 1116: 56, 20. 1118: 57, 20. 58, 4.
Paschalis III [1167] : 95, 11.
ürban III f 1188 : 102, 27.
ürban IV 1264 : 421, 34. 423, 19. 442, 6.
[1262] : 374, 17; 19.
pilbstlicher capellanus Rufinus 1265 : 450, 19.
pcenitentiarii
Hugo 1256 : 305, 19.
Rufinus 1265 : 4.30, 19.
Romana ecclcsia 171, 17. 230, 27. 231, 7.
Romanum Imperium 1.35, 30. 141, 32. 230, 28.
imperatores et reges Romanorum vgl. Deutsch-
land Kaiser und Könige,
judices per imperium constituti 195, 2.
Romansweiler Rumoltes— Rftmolzwilre Argent.
dioc, sü. Zabern
plebanus Hesso von Erstein 1248 : 242, 18.
1249 : 244 19.
Sigelin von — , StraPb. Bürger 1256: 303, 29.
Romanus clericus 728 : 4, 1.
Rorere Heinrich — s. Griesheim vill.
Rosebom Sigelin — , StraPb. Bürger 1243 : 216, 5.
Rosheim Rodasbaim Rodesheim — hein — hcn
Rodis — Rotsheim sü. w. Straßb. 14, 34.
42, 5. 48, 4. 78, 6. 94, 2. 350, .36.
Localitäten : Charragazza Hemenhoven Iteugazza
Thrugelbach 63, 29; ff.
Bürger cives
Azzo 1137 : 65, 31.
Benzelin 1137 : 65, 29.
Engelger 1137 : 65, 31.
Hezel 1137 : 65, 30.
plebanus Walter 1230 : 17.3, 6.
superior ecclesia 6.3, 16.
sacerdos Eberhard jf 1137 : 65, 16.
Vogt Graf Sigebcrt 1137 : 66, 7.
Berthold von - . mil. 1262 : 350, 34. ders.?
Bcrthold der Rote von — 1262 : 376, 9.
Burchard von — 1264 : 415, 4. 429, 6; 11 ; .38.
Konrad von — s. Kelbelin.
Friedrich von — 1264 : 415, 6. ders.? Frillo
von — 426, 26 ; .32. sein Schwager s. Reinher.
Härtung von — , StraPb. Bürger 1256 : 303, 29.
Heinrich von — , StraPb. Bürger 1241: 212,2.
Marquard von — 1262 : 379, 21.
Otto von — , mil. 1260: .346, 9; 25. 1262:
388, 23. 1264 : 415, 4 ; ff. 426, 25 ; ff.
429, 2; ff.; 37. 430, 9.
Peter von — 1263 : 397, 31.
Reinher von — 1264 : 415, 6. sein Schwager
s. Friedrich.
Remich von — 1264 : 414, 27.
Rotbach w. Offwciler im ünter-ElsaP Mechfild
von — fl259: 327, 11.
Rot Rote Röte vgl. Rufus
Albrecht — . StraPb. Bürger 1230 : 174, ,39.
s. Geispolzheim Konrad von — .
s. Rosheim Berthold von — .
Willielm — s. StraPb. cons.
Rotenfcls sü. ö. Rastatt 54, 37.
Rothenburg Rotenburc an der Tauber Konrad
von — , Herzog 1192 : 107, 2.
Rotmundns Hruodmunti * 778 : 14. 11. — 791 :
17, 9.
Rotsheim s. Rosheim.
Rottwoil Huliuu«
Ten
Kotlwcil am NiH'knr 127, 6.
Kfl lloti vrI. Ho- Bu— .
Ufther Clin» der /;?W ; 3HI, !».
liiiiiiliiii Kiioiliiiii» iHJ.J-ttUtI : 2ö, 17; ff
'JIO : 3(1, •J.1.
Iliihiiic. - H. Knffach,
KiikiliM K Stnrkcnburg,
Itiiilij;'! 11" Itou V" ' — genta
Kinilii^'i-riiN \\.M' \n»
». Klii'iilii'iiii Kurcliaiu » von hiipiii.
N. Fo;{i'ii<ln'iiii.
». Krciburg.
H. Oiiipiiing.
». (ioznliii, Ktrnpl). I!ii'
H. HiiiulHfvIileii.
». Loiiz(>lin.
H. KllM'H.
(|iit imrKnt glndioH IUU0-13(fil : 11t). IM.
vgl. StraPI». I,oc.
«. StruPb. Milimt. fratr.
8. StrttPli. H. l'rtr. jiin. fratr. dor».? 8. «OmI. <iii.t.
8. StraPb. Kt. TlioiimN frntr. (Iptk.? k. rhil, lant.
min. cU'H StriiPl). ItiHlli., vorlirr des Uoinherrn
Konrnd ///i/- ///,i/ : «W<, 1».
KudolfuN UodolfiiH — diilfii» - dtil|duiH ItAdolfiiK
l(iuli)lfTiiH — dolphiiM - dulpliiiii K&-- Uiiuilolf
llhdolfT -ilolfTuH dolfuK Kuodolfus U&dol-
pliiiK Uiitiilfii8 Vgl. l(atoldu8
H. Balllirunn.
8. Ha8(>l <mii. u. St. Gallen procur.
8. BnKcl Hihchüfe.
N. Batzolldorf.
s. BrrKtett.
8. Berwnrstoin.
8. Biptciihoim.
8. Blidiv
8. Bltiiiit'rdroHt.
8. BniiiiAt.
8. CiiniM.
8. Kislnii.
8. Eberhards, de» Stral'b, M;..- Ii .11- |(.i,.l. .
8. EinsInt.
8. Elli-liill
8. !■
8. Kl. - IM
8. llnbNlnir);.
8. Hoiiiiii fratr
8. lIoWIMll
8. Hlliulsl
8. Lcilzcliii.
8. Lichtenberg
8. Ijimbers Simon Sohn
8. Liinbrl'» Simon ~ S<'hwir)(prsnhn.
8. MäniiolNheim.
8. Manneliii.
Mnrqiiardi tiliaster / ,• >/ m-^, i .-
8, MniierMiiiinster fratr. ii, Sindeisberg prior.
8. Meistratzheiiii »ciilt. mmih- W:"- ^ ' Ihcid
ii'W; . 4ti'J, 27.
8. Hitppersehwyl,
K lt:itlis;imhanscii.
!<. ührinnu.
8. Kipelin.
8. Rummolt.
8. Sohnrraeh.
I. Hcholrelin.
8. Schol»eiil)olr..
IlliK)- l:,'OJI 11'.». 20, vgl, SlraKb. l,oc
fiiber U5i: ^«7. 11. vgl. 8lr«»b. Loc
Hirafti Bürger '•ii«vi«lf '
« .XLifch. Ihclon.
- ■■'■'' - 'ilf. Hiin brutWr •. HfinrirA
/■■ >*b. tbclon. o. coBs. »cta Kolui
». Kli
ArbogB«t frstr
\rimf(m»t prcp.
■ ir, Jon. cell.
I !ii. II. a^ fratr. «Ur».? •. »M. €•••
u. prep., li ! K«k«r PrMrkli i
cApclI. a. Sil ii
■. Strsfb. >■' 'il< ■::. . trair,
». Rtralb ^' ll.-ii..in imir. tt. :
I bonM pioe.
:i. 0. Bftrgar («MTfokf)
k. btriU'b. icult.
11143} : 7», 8H .«ia Bradw • Olrioh l«i«w.
»• ^"^ ■■ COM. Min r Walter.
c>i< rafb.Bia(b 117.86.
de <r ; 121, »
ini! ih. viccdom.
mil
V., .
1,;
/M: 01, liL
lOtff] : 4b. b.
■'i3 : 401. 16.
•. lirl'].-.
». u*. ■ '■ •
1. Di<
■. V.-i
der \
•. W..
■. Zabi'iu.
KMil : 4H, 87. — pMpowitim I160 : VI. 19 -
ichtüteiM um .' ! : :
Rft— vgl. Rn— .
RAdenabarh, Rieapacb »u. Alikircb im Ob.-Eia.?
244, «.
KAdewin a. Sigelin.
Utirktonhart i. KftcbMiieim.
UAti aü. 6. ZArich PrtmonstraUiuerkloater 1(06, W.
tluffarh Hnbiara — ren- i Rnvarb b. Mkhl-
haasen KK), ». 117. 37. 131 |3
■Mii II ;1T:I 17 .
I
1'
Ortiipb von — , rail. i,'J
8t. Knfina a. Rom. cor. Ca: v i'v.'i:
Rnflnna, frater •. Ron. cur. pUwU. c«|>elL ■. po<>Ml
Rnf ■' "■■'
I' .'.an
Rnlinua KAlin
a. Dorne.
«. Qrieaheim Till
a. I.rnnelin.
;g»r.
BArgtr ittJ. l.\
i>. bangrsT. «. con*
BArfcr.
liniu RAIin — lia«s
a. T<M*<:1)«.
vgL Stnfb. Loc Mcnwm.
540
Rumersheim — Scherphere
Rumeisheim Rtimeislieim sü. w. Brumat
Heinrich von — 1203 : 399, 38.
Hug von — 1363 : 405, 30.
Eummolt Rudolf — 1264 : 438, 13.
Ruraolt s. Constanz Bisch.
Rumolteswilre Rümolzwilre s. Romansweiler.
Rü— Ruo— vgl. Ru— .
Rükerus — cherus s. Straßb. Miinst. fiatr. u. pinc.
Rftcheshcim Ruochesheim jetzt Ruestenhart 46, 11.
Ruod— Ruot— vgl. Rod— Ruad— Rud— Rut— .
Rülendei-lin — linus Albert — 1359 : 340, 34.
1364 : 426, 28. 1366: 464, 16. vgl. StraPb. cons.
Rfttensheim 270, 32. vgl. not. 3.
Ruothere 1039: 46, 3.
Rnschardus s. Ehenheim.
Rnses Risez Riuses — sez Rftseis — ses — seP
Rüseck —ses Rusez Ruweses
Berthold 1245: 229, 35. 1346: 230, 18.
1353: 286, 20. 1368: 317, 32. 323, 29.
1359 : 337, 12. 1363 : 369, 1. 1364 : 419, 20.
vgl. Straßb. cons.
Rudegfer — Straßb. Bürger 1339 : 202, 22.
1 1350 : 255, 4. vgl. Straßb. Loc. seine Erben
1339 : 202, 30. 203, 2.
Walter — 1260 : 344, 27. 1366 : 461, 25.
463, 8. vgl. StraPb. cons.
Rusheim Rutesheim 270 not. 3.
Rust an der Elz unterhalb Kenzingen 475, 21 ; 29.
Ruthardus Rnodhardns — harttus
s. Straßb. Bisch.
wol StraPb. min. [1143] : 73, 29.
Rutulfus s. Rudolfus.
Ruvach s. Ruffach.
Ruweses s. Ruses.
s.
S. sacerdos s. StraPb. St. Stephan fratr.
S. s. Sifrid, Schenk des Straßb. St. Thomascapitels.
Saaralben s. Alba.
Saarbrücken Sarapons Friedrich von — , Graf
1311 : 124, 21.
Saarburg Sarburc — burch — bürg — bnrgensis
in Lothr.
Bürgerschaft 170, 11. 330, 1. 412, 17.
Bürger cives
Escheym Walter von — 1259 : 330, 14.
Giude Friedrich — 1339 : 170, 23.
Loscebrant Nicolaus — 1229: 170, 23.
Marsal Dietrich von — 1239 : 170, 23.
Vogelhunt Wirich — 1339: 170, 22.
Weltringen Hugo von — , procui-ator 1359 :
330, 14.
Wipert 1229 : 170, 22.
jurati 330, 1. 412, 17.
mercatores 170, 27.
sculteti
Gottfrid 1339: 170, 22.
Hezel 1259 : 330, 3.
[1361—1363] : 412, 21.
Hugo von — , Straßb. Bürger 1361 : 362, 20.
vgl. StraPb. Loc.
Johannes von — , StraPb. Bürger 1339: 170, 21.
Johannes von — , wol StraPb. Bürger 1264 :
432, 35.
Nicolaus von — s. Straßb. cons.
Sabina — nensis s. Rom. cur. Card, bisch.
Sabina t l^^O : 150, 3. vgl. Straßb. Loc, n.
Straßb. St. Thomas Loc, sepulc. ihr Bruder s.
Hugo, port. von St. Thomas.
Sachsen Saxonia vgl, Saxo
Herzog Heinrich (der Löwe) quondam dnx
1192 : 107, 3.
Pfalzgraf Friedrich 1129: 61, 32.
Sifrid von — , Graf 1139 : 62, 2.
Sässolsheim ö. Zabern 304, 35.
Salcrno Salerna 36, 15.
Salm Salmena sü. Stavelot in Belgien Hermann
von — , Graf 1139 : 61, 34.
Salmonem ad — , (Straßb. Loc. ?) s. Sifrid, Straßb.
Bürger.
Salomo s. Straßb. St. Agnes sacerd.
Salsensis s. Selz.
Salza Langensalza an der ünstrut Hermann
von — s. Deutschorden Hochmeister.
Samuel 898: 29, 17. desselben? Söhne 910:
30, 5.
Sar— s. Saar — u. Schar — .
Satelnagil Otto — 1351 : 258, 12.
Sax nahe dem Rhein sü. Appenzell Heinrich
von — 1319 : 137, 10.
Saxo Johannis Alberici s. Rom Bürger, sein
Bruder Johannes 1347: 237, 14; 17.
Saxonia s. Sachsen.
Scaca 16, 11.
Scaftolfeshaim s. Schseffolsheim.
Scaione * 778 : 14, 11.
Scalistati s. Schlettstadt.
Sckiltenchein s. Schiltigheim.
Scefe— Scephelingesheim s. Schäffolsheim.
Scer — s. Scher — ,
Schade Walter — , Straßb. Bürger 1266 : 461, 26.
Schäffersheim Scheferes — Schefersheim w. Erst«iii
303, 3. 331, 1.
Schaitfolsheim
Ober— Scaftolfeshaim Schaftoltzheim w. Straßb.
16, 2.
ille de — 1231 : 176, 9. vgl. Straßb. Loc.
Mittel — oder Nieder — Scefe — Scephelinges-
heim bei Brumat 33, 6; 16.
332, 39.
Schalkendorf n. Hochfelden Heinrich von —
1363 : 400, 28. 1265 : 447, 22.
Scharfeneck Sarffeneke ö. Ramberg n. w. Landau
Heinrich von — 1319 : 136. 3.
Scharrach Scharoch Scharroch Sharoch abgegang,
Burg b, Scharrachbergheim n. Molsheim
Bernand von — f ^~4i .• 210, 4. seine Gattin
Adelheid, Schwester der Herrn von Ochsen-
stein t 13^1 ■■ 210, 3.
Cuno von — , Ludwig's Sohn 1364 : 422, 31.
Ludwig von — 1264 : 423, 3 ; ff. seine Söhne
s. Cuno u. Rudolf.
Rudolf von — , Ludwig's Sohn 1264 : 423, 4 ;
16. 429, 7; 11; 39.
Schauenburg bei Oberkirch n. ö. Offenburg die
Herren von — 1335 : 195, 36.
Schaup Gösselin — , Straßb. Bürger 1359 :
340, 35.
Schef — s. Schaf — .
Scherphere Heinrich — s, Griesheim vill.
Scherweiler Scli
ii
5M
hcliL'rwrilKi- Si ■ HlirreWI-
Inrc w. S< K
nipella 117, i. \::J, ;.'
Koiirail von — n. KIratt). Mltiutt. frmtr.
SrluT/.lii'iin Hcortiklicim in Hmlrn n. 6. Strullb.
|il('lmiiuM Arnold /i'^ü. 14«, 11. der».? t^3J :
ira, 1».
S(JiididiM ». Staiifcnberg.
Scliill JoImnncH , NtraPb. BQrgcr 13S» :
.■(40, JM.
ScIiilliKlivim 8<-.kilteuch«in 8<:liiltirk«iim — teiikein
— tcclioim - ((«nclifiiii tmc hcn
— lilixlii'iin Srilililiiiiii tcrlii Uli
— tiki^iin Skitiii)<HdlliAlit'l -hurl n .^iimii
2(1, ;I2; .Iti. 41, 2. 71, (i. 7(!, 21. l.'W, 22.
l(if>, 7. 2(iH, IH; ff. um, i>. vgl. Büthcbür.
Vogte im, l.t. 2!K1, .(.
die HrrrpM von Wunden J356 : 2U3, 3.
Kunriid von , SliiiPh. Bürger ISSti : 817, 6.
vgl. StruCb. Iioc. HcronJM.
llartmut von — 1257: 310,39.311,9. vgl.
StrnPb. Loc. u. com. «eine Urschwigtrr,
SlraPb. Bürger 1357 : 310, 39. 311, 9.
Hugo von - läU: 221, 17. U4ä : 229, 8».
I3VJ : 2&<), «. vgl. Straub, cona.
Ki'hlettiitadt Scalistati HWf Sti-zr— SleiaUt
10, 16. lln. 42.
nccie«. parorh. 814, 21
plcbiiMUH l'cter 1 1 tHit— I IH'J j : lt>4, 10.
8t. Kidrukloiitcr 49, 23. not. 3. 5«, 1 ; 8».
113, 17. vkI. StraPb. Loc.
Dictmnr »cultctng do — 1300: 114, 2.
Sclinockciibiirg Snokonbor«: berch Sucigcnberc,
bei Woinfcldon im Thurgau oder f>. Aarburg
im Aargiin ? (vgl. Leu helvet. I.exicon).
Albert «eniar do — 8. 8traPb. Mttnst. fratr. tt.
Iloiinii prop.
Albert von — «. StraPb. Mfinat. fratr. n. Honan
prep. dors.V s. Strnl'b. Mttnat. cnst. n. prep.
iSthob 8(-boubo Oerhnrd — , StraPb. RQrger
1353. 2K1, l(i, 2'.1. vgl. Stn.Pb. |,o<. Scholtoni».
»eine Fran A<lellieid 1353: 281, 17 •>•.)
ScIiAholin a. Westhofcn Werner toh
iSchönau SrhAnowe Sconcnonwe am Uhciu «ft. 4.
ScbletlNtadt
lleinricb von — , StraPb. min. 1344: 221. 11
ders.y I3ti:! : 404, 13. 4W. ;^9. 410, 1.
Jacob dos von — nun 1303 : 404, 2C.
Sihoneck Sconecke, die abgegang. Burg b. Dam-
bacb n. Niederbronn oder StraPb. Loc? (vgl.
StraPb. Qass. u. Hüus. Nam. im Milt Alt.
S. «). 134.)
Johannes von — a. Strafb. con»
IVter von --, StraPb. Bürger ii'.»;' Mi', .»;>.
Schönenwerd VVerida Wcrith »rt. w. Aaran Kloster
11, 20. ir.9, 23. 210, 10.
canonirns Hugo J341 : 210, 14.
Sibolii'lin — celinuH -zelinu» ^3 v.
Kberbnnl -, wol StiaPb. Bürger
Hudolf , wol Str.tl'b lliirj-or / IH.
mtl. StraPb. Bürger /;'.'>«; . 'MXI. J . iiter
Hedwig /;'j«> . ;Kk!, 2<t Junta iJM:Mii,S.
Sfholine — linu»
8. Knxlieim.
lleinruli — , mil. 4335 : 190, 23.
Si-hollo ». Stotsheim Otto von — .
HcbolMitlwU DtboliMiibolts
««»holt«
y I-!S3: !«•. I. tMM.tl4,\b.
v»-'l
«.I.
'*».«U, lA.
cafb.UiUgM Vmf:U*,t1.
Atme n. W. ttdÜMM? d*r
l*ra ? AlbrecM von
A 84.
r,tto 8c«tlA HcotM
XAU . :i»i, 10; S9. tgl. Slnfk. I
MiMFnMiniHÜwIli l&f.Wt.l«
Ue.
8.!
K
Ulrich
u con«
S. !
I l9U:*tS,40. 4M, IK
lUiumat . 'letm. BÜL tM99 : 8B8,
13ti3: tMS: a», m 400, »
VI64 : i:i>, 11. 421, 90. 4V' ia$S
458, IM. icin« BrtUUr •. I: ••iapel»
heiin Berthold, Cano, Heeao, mio voa —
a«MMlb«D ? Stkboha •. WoUkalia.
Baiin - • ■■ • !— •'<• • •" ISB^tl.
Br&der
Schnllo •. K)
Schnlthoi« • i;.. .r.| ■ l; .
8<' - ■' • •■ - ■ "r«
I - 1..- ..1 h. i,: i. .. ;w.
2. 4»l, 28
AI lllj : 79, 88.
ho .7, 1».
Schwaben .MUiuannia Saevi vgL 8a«ft«aau
Herzöge
Friedrich I ■. Elaa» HenAgt. «MM BtMar :
Konrad I0H9 : 49, 18. Udwi« »099:
4». 18. 10»4: 4», 8S "• '• - — S9;
49. 18. 10»i .- 60, 88. •■ !••
»ard 1094: 49, SS. Tgl. ,.■ ..>.. ..*.».
Friedrich II •. Elaaf HenAg«. Mi« Bnider
Konrnd IlltOl: 69. 88.
Frirdrirh III. «. ElaaP Hersög*.
Frie.lri(h IV tt'l !U M).
Friedrich V ftIfS: 106. 17.
Heinrich /.'. '9, 8.
Hermann luuJ . 4o, U. /mc* tOOSJ: 41, tl.
Liutolf 95/. 31, 16. 966: W 19
Pfalsgraf Eniat /mm* tOO»]
Schvrababerg Soabes— 8a«b«dx i«
oder n. Op|>enheim ? AraoM «o« — a.
Mflaat fratr
Schwaraach Suanaha — he SvwMÜM 0»m*mi
—nahe — «««h — Mth« — i
Arnnlfnan ArgMt dioc. ia
Rastatt Bene&tiBcrfckMter 6, 88. TS, I.
84, 18. 138, 8: 86; ff. 16«. 87. 831. 14. »4.
988, 8. 888. 38. 440, 8. 467, 7. 481, 88. vgl
Strafb. Loc
Abt«
Anaelro U96 : *■' '
Bnrchnn) U19 : 1334 : 166. 87.
Konrad \tt43] : ..> ■• iHi: TT». ».
Eberhard 1346: 231. 14
CMMMTina Albert 4334 < "- <
«WlM JohuM« 1394 .
prior Genuig UM : 16:>. ■ .
Tftgt« 881, 83.
BeHhotd n. Albert Toa Wiwiech UM .IM.!
Dietrich ZideUrins 134« 881, 88. 818, I.
542
Sch-warzenberg — Sigebertus
Schwarzenberg Swarzenberc
Tl. w. Waldkiich im Breisgau?
Bei-thold von — s. StraPb. Münst. cell. u.
prep. sein nepos Berthold, im Straßb. Dom-
capitel ? 1189 : 104, 9.
Konrad von — , Vogt f ^^^5 : 219, 37. seine
Wittwe Mathilde 1215 ; 219, 37.
im Münsterthal sü. w. Colmar 373, fi; 11.
dasselbe ? die bürg ze Munstcrtal 368, 5.
Schweinheim Sweinheim sü. ö. Zabern Lambert
von — , mil. 1361 : 350, 7 ; 15. ' 1265 :
446, 26.
Schwerin Zwirin Heinrich von — , Graf 1211 :
124, 21.
Sclnsas s. Sluis.
Schwindvatzheira Snindela — Swindiratisheim ö.
Hochfelden Otto von — [1190—1202] : 119, 21.
vgl. Straßb. Loc.
Sei — Ski — vgl. Schi — u. Zi — .
Sco — vgl. Scho — n. Schö — .
Scolastica Remigii nepta * 778 : 11, 39. 13, 6; ff.
14, 8.
Scriba s. Straßb. St. Thomas fratr. Johannes.
Scu — s. Sehn — .
securim Rulin ad — , Straßb. Bürger 1257 :
310, 29.
Sefridus s. Conradns, Straßb. Bürger.
Seilere — re vgl. Seinat
Bnrchard"— [1190—1202] : 119, 20. vgl. Straßb.
Loc.
Symund — , Straßb. Bürger ? 1259 ; 326, 6.
Seilerin mulier dicta — 1261 : 361, 28. vgl.
Straßb. Loc.
Seinat (Seilere?) Burchard -, Straßb. min. 1215:
129, 30.
Seier Nicolaus — s. Straßb. cons.
Selz Salsensis Selse — sensis Argent. dioc. an der
Sauer n. w. Rastatt 91, 41.
Benedictinerkloster 318, 30.
Äbte
Otto 1138 : 67, 9.
Walter 1144: 77, 1.
Sens Senonae — nensis an der Yonne 237, 4.
cansores 237, 12.
St. Johannes Kloster ordinis s. Augustini Abt
Hugo 1247 : 237, 1.
Sh- vgl. Seh-.
Shmit s. Ehenheim Dietrich von — .
Sybertiis s. Sigebertus.
Sicke Burchard — s. Straßb. cons.
Sicco
s. Burchard, Straßb. Bürger.
1061 : 48, 28.
Sicilia Sycilia
Kanzlei Heinrich prothonotarius 1217 : 131, 25.
Könige s. Deutschland Kaiser Friedrich U u.
Heinrich VL
Sidel Sidehn Burchard — , Straßb. Bürger 1230:
174, 39. 1240 : 203, 7.
Sifrid Syffridns Sifredus — fridus Syfrid — fridus
Sifrit Sigefridus — frit — frit Sigifridus — frit
Sipheridus Sivridus vgl. Sigelin
s. Bach.
s. Bild.
s. Boofzheim villic.
s. Borenfelden.
8. Branz.
Egelowolfenonis gener ' 1236 : 194, 23.
s. Fegersheim.
Francorum ex stirpe progenitus, vir militaris
. 1070 : 48, 36.
s. Grcns.
s. Haberer.
Heinrici advocati Argent. patrnns 1129: 62, 1.
s. Hoden,
s. Höbet.
s. Locus Perogrin's — Söhne.
s. Mainz Erzbisch,
s. Marlenheim,
s. Merswin.
s. Offweiler,
s. Sachsen,
s. Speier Bischöfe,
wol Straßb. Bürger (wieviele ?)
s. Straßb. thelon.
s. Straßb. St. Thomas pist. seine Wittwe s.
Adelheid, sein Sohn s. Sigeboto.
minister fratrnm, dominorum, bruzerdinest-
man diener der brftdcre wol Dienstmann
des Domcapitels 1216: 131, 8. 1219:
Hb, 6. 1220 : 14(!, 33. vgl. Straßb. cons.
desselben ? Sohn s. Sifrid.
de Rossemärchet 1220: 149, 27. 151, 1.
ad Salmonem 1229:171,34.
1233 : 182, 36. vgl. Straßb. Loc. seine Gattin
Lngardis 1233 : 182, 36. sein Bruder s.
Gozbert.
ministri fratrum filius 1240 : 208, 9. vgl.
Straßb. cons.
sein Bruder s. Johannes, Straßb. Bürger.
1199: 113, 13. 1315: 129, 33.
s. Straßb. St. Arbogast fratr.
8. Straßb. St. Arbogast cust. ders.? s. ebd.
prior.
8. Straßb. St. Thomas pincern. sein Vater S.
1260 : 347, 7. sein Diener s. Conradns, Straßb.
Bürger,
s. Straßb. St. Thomas pist. seine Wittwe s.
Adelheid,
s. Straßb. Bisth. bischöfl. capell. u. Surburg
cam.
min. des Straßb. Bisth.? (wieviele?)
8. Straßb. burcgrav. sein Bruder s. Ulricns.
8. Straßb. burcgrav.
des Straßb. Burggrafen Dietrich Bruder 1155 :
86, 19. ders. ? 1162 : 93, 3.
1097 : 51, 8. 1100 : 52, 30.
1097 : 51, 9. 1100 : 52, 31.
1096: 50, 14. 1105: 53, 8. 54, 1. 1109:
55, 24. 11119] : 60, 2. 1122 : fiO, 32. 1129 :
62, 1. 1143: 71, 8; 11. 1156: 88, 30.
s. Straßb. Bisth. Vögte,
s. Tunebolder.
s. Walter's, Straßb. marsc. u. scult., capell.
s. Witze.
s. Wnllcden.
737 : 4, 34.
Sigebertus Sy — Syg — Sygebertus Sige — Sygc-
breht Sigibertus
Graf 1109: 55, 23. 1122: 60, 31. 1129:
61. 32. vgl. Rosheim eccl. sup. Vogt,
wol Straßb. min. 1097 : 51, 9.
s. ülenstein.
s. Werd.
junior, Graf 1156: 89, 21. vgl. VVickersheim
Vogt.
801 : 18, 1.
Sii^oboto — Spender
543
HJKcboto — bdilo — botto Bigibodo
M. LiimliFim villir.
Hirriilii ili'H lliii kirn von Kt. 1U
Htrn(il). St. Tboui«« frBtr. u. i;«ll. ( J,..;. j...., .
UJO : m, 28. — lOOl^—OOtJ : 88, 17. — 1001 :
•JH, a«.
Sixelin Sigcl Hi— Bygolinim Sigiliiiu« Higlin
— liiiiiH vgl. Sifrid
UitttT n'3ti ; UW, 87.
H. lliiiiwuriiH.
H. Iliirtiiii^ StriiVb. I3(irgvr
Iliwl'ti Iliuder JJi-IO : 2<l.'l, lH
H. Obcr-Klii'tilicim »cult.
H. HoiiiaiiKWcilcr.
H. ItoHcIlUlIl.
KAiUwiiii H min ll'Cü : 37)), 2.
wol Strnllb, IlllrKiTV (wii-viele?)
». HtriiPb. bur(«riiv. u. ron«.
K. StriiPb. jndic. u. con».
H. SIraPb. St. Miirx procurat.
do «. Thoinn ;i'57 ; .'51 0, iW.
Thclonviiriu.- filiuH J:i(iO . HI4, 27.
in»j!ist..r J.;?Ö7 .■ ;«)7, JKI.
s 'I'iiisi cre.
Sigclo
H. OrtitKchland Kanzlei not.
IIiirri>lz(rv8 tiliaiter 8. Oriciiheim vili.
Higt'— SigiHnniudui s. Syniund.
SigibnldiiH TT4 : 5t, 1«. vgl. StruPb. Lor
Sigiricho -rill«) 73!> : i>, b. I73ii} : b, W
•SiKoUlioini — (joltcshi'in n. w. Cohnnr I.Hi», 2.H.
Vfiirrci l:i34 : 15». JO.
Sigoni 801 : 18, 1.
Hyniund Sigi- — SiginniMncIiis Si sSvinon 8i —
Syiiiiindus — tnuiK
H. Altorf capell.
«. Eberntein.
8. Geroldscck.
K. IIoc'lir<'ldcM.
». ilolivnhiirg.
M. Lciningen.
a. LimbeL
8. Scilcro.
8. Stchi'liii
Slriil>b. min. u. Uurgcr (wieviele?)
K. SIrnPb. Ilistli. ninrür.
lli'ij : Hti, 20. sein iiepo» k. Werneru».
n2'j: «2, ti. u.rj: ti;t. :»7. (im -1143) :
(!!». 17. 1143: 72, JU. /;/«/; 7a, 2H.
1144. 78, 24. 114«: 82. 11; 20, lli4 :
86. 12. 115G: 87, 16. 88, 29. 8». 23,
lltil . tl2, 18 ; 26. 1163 : 93. 8.
8. Trier prep.
8. /nbern.
Siiidelsberg Sindelesbon — livn li .^iiideNbcrc eO.
Znbern l>nnenklo»ter 80, 31. 82. 2. 440, 1.
vgl. ."^Iraf'l). I.oo.
prior Hudolf 1147 : 81, 2il.
8orores ; Ounleruinini filin' '.? •'' nv i i'nrnni
lUH : 82. 13.
Sipheridus Sivridus s. Sifrid.
Silulmldus 8. Koni. cur. Card. pr««b. tit. t. I^aorent.
8. Sixti do nrbe inoninles 178, 14.
8. SIrnPli. St. Kntlirrinn.
8. StrnPb. St. Marx.
Sic- 8. Schle-,
Slurh. voinne Sliiobe (StraPb. I.oc 't liii-imli
l>3:! \m. 24. vgl SIraPb. ron»
Slttia Cla- ScloaM d. ft. Br«««* la U. ta m
' Hogo — ■ : -' -■■ •••
lg von M' >i«
I ■)• iiirf Oertfllii • üiPTnnrim AtiM'ini von — .
SMkmbcrc üa^gnhwe •. SduwekMbwg.
Hnelbart 1030 : AR, 4.
Miielle ». Colnutr U«rtiiMUin von — .
BmIIo Uaisricb — o. wria Bnuicr HarlaMiw
Stnib Bftrg«- /??5 IM, ».
Snabnii SM, lt.
Saindclai . rat
SooipM •. Ueüiricli, 8tni(b.
Sophia
llndcberti loilitia •ororii filia i 1197 : III, i.
Uu Hohn u. 4 T6cbt«r >>••• iii ' •-■
Stnfb. Loc.
•. 8t»lb. Ht. Marx toror
Speciea ~ cienai» Hparte« G.' vgL ael. I.
Vogt 2, 6; «.
Speier Spir» ~t* —n* — rraaia SK, 4. M, aa
113, 40. 197, 21. 1»B, 17. «47. 31
cive« 106, 1. 847, 30. 867, 1», ff.
(••>■>. ..... .
.11« 2M9: 408,80. JJW:4&l,t4;C
m EbmteiB tiU : I6ft. Sa
( Mger liia : 188, 81.
<l iramvonOcroldacck 2M»: aM,tt.
in Hn.lnlf von — U58 ■ SM, 7.
W». b von — USS: SM. 6.
1. Tri> dteaaitt IMS.- 466, 17.
a. Wi<l tnonicoa Utrteli Ovrruioa
116. &
ItM
Spr, ,
Uiichufe
Konrad li05 : 120, 23.
Konrad 1338: 199, 13.
Hoinrirb 1JIG4 : 430 16. 481, tl
463, 11,
Sifrid 1144 . 76, 4'
camerarina Albert von I
199, 15.
cleriromni nnivn
miniaterialis •
Gattin Brn--
officialis 1 .
,„ ■„ j,,
199, 16
f'l>eii
Butt iKiiti . r I
1319 169, 1.
/ "■ " "•• '" .,,.. -,- . , .,
ma : 31«. 86. 88B
1 s. tettior. vgl. Stnfb.
Bnrrharti — 13W : 4«4. 14. dan.? jWHor vgl.
StraPb. cona.
h - 1197: 111. 23. 1199: 118. II
■'/; ll."" fl t?00 t»? 1«» W» fffS
129.31.
146. 6.
1334: liJ. .U.
t99f, ■ |«U. 19. t
UM. If&V :?
544
Spender — Strasburg
Friedrich — , Friedrich's Sohn 1226 : 164, 19.
1238 : 168, 37. 1229 : 169, 1. vgl. Straßb.
cons. seine pueri 1236 : 196, 8.
Friedrich - [1223—1232] : 182, 2.
Friedrich — , mil. 1255: 295, 9. 1258: 318, 26.
1264: 419, 19. 423, 24. 429, 9. 432, 34.
435, 41. 1365: 448, 7. vgl. Strafb. cons.
jenseits der Breusch s. Stral'b. cons.
s. StraPb. St. Nicolaus ad und. mag.
Spesburg Ruine w. Barr. vgl. 1 not. 1.
Spina s. Dorn.
Spitzenberg, abgegang. Burg unweit der Breusch-
quelle? Friedrich von — 1263 : iOti, 16; ff.
Spoleto Spoletum 179, 2.
Stablo Stabnlensis sü. w. Malmedy Abt Wibold
1144: 77, 1.
Stabulo (StraPb. Loc?) Albert de — , StraPb.
Bürger 1233 : 186, 3. [1246] : 234, 6.
Staden, Stadelhofen n. ö. Offenbnrg? 33, 5.
Stahelli s. Stehelin.
Stahleck Stahelche Stahelecke Stalecke Ruine
bei Bacharach am Rhein Heinrich von — s.
StraPb. Münst. fratr. u. cnst. u. StraPb. Bischof
Heinrich HI. sein Bruder s. Dicke Alexander
von — .
Stampf Stamph Stampho Werner — , mil. 1228 :
169, 36. ders.? mil. 1258: 319, 23. 1259:
332, 27. 1264: 424, 10. 434, 13; ff. 435, 3; ff.
437, 2 ; 7. vgl. StraPb. Loc. Steinburgetor. seine
Gattin u. Kinder 1259 : 332, 32.
Stange
Friedrich — 1262 : 379, 22.
Walter — 1262 : 379, 21.
Starkenburg n. Heppenheim a. d. Bergstrasse
Burgmannen 282, 38.
C. Rukilin von — [1200—1300] : 282, 38.
Starcolfus 788 : 16, 25.
Staufen Stöfe sü. w. Freiburg Gottfrid von —
1263: 411, 27.
Staufenberg Stöfenberc n. ö. Offenburg Schidelin
von— i.263; 411, 28. i564 : 431 , 36.
St«helin Stahelli Stehelinus —belli — hellinus
— henlin — hilin Steijlin Sthehelinus Stheleim
vgl. StraPb. Loc.
s. Bischofsheim.
s. Mittelhausen,
faber 1.259 ; 327, 22. vgl. StraPb. Loc. Gunth-
rami.
StraPb. min. (3 verschied.?)
Albert — , Dietrich's u. Ludwig's Bruder, mil.
1209: \22, 18. 1216: 131, 20. ders.?
1215 : 129, 30.
Dietrich — , Albert's u. Ludwig's Bruder, mil.
1301 : 115, 4. 1309 : 122, 18; 37. 1215 :
129, 30. 1216 : 131, 20. 1219 : 145, 4.
1220: 146, 31. 148, 5. 151,37. 1221:
154, 11. 1224: 155, 31. 1335: 156, 28.
1326 : 164, 17. 1228 : 168, 36. vgl. StraPb.
cons. u. Hospit. rect.
Ludwig — , Albert's u. Dietrich's Bruder, mil.
1209: 122, 18. ders.? 1216: 131, 20.
junior 1224 : 155, 32.
Symund — 1236 : 194, 16.
Steigen Steiga
Argent. dioc. w. Wasselnheim Kloster 20<;. 13.
325, 29. 350, 34. 440, 7.
ö, Kenzingen Kloster .339. 37.
Stein Lapis
Burchard u. Dietrich vom — 1189 : 105, 37.
Hugo vom — s. StraPb. Münst, fratr.
Johannes vom — , Hermann's von Erenberg
Neffe s. StraPb. Münst. fratr.
Steinbrunn Steineburne n. ö. Altkirch Albert
von — s. StraPb. Münst. fratr.
Steinburgetor lapidea porta Steineburgedor
— nenburgetor — ninburgetor — ninporten
Steinmen — Steinnen— Steinnin — Stene —
Steniburgedor vgl. StraPb. Loc.
Burchard von — , mil., min. 1199 : 113, 7.
[um 1300] : 100, 41. 1201 : 115, 4. 1209 :
123, 7. 1320: 149, 4; 26. vgl. StraPb. cons.
Hugo von -, StraPb! min. [1143]: 7.3, 27.
Hugo von — (2 verschiedene ?)
mil. 1259 : 332, 27. seine (Sattin u. Kinder
ebd. 32. sein Bruder s. Lentfrid.
der junge 1264 : 424, 18.
1353: 282, 22. 1362: 372, 15. 388, 23.
1363 : 372, 38.
Lentfrid von — , Hugo's Bruder, mil. 1359 :
332, 27. 1363: 371, 26. 1364: 424, 18.
seine Gattin u. Kinder 1259 : 332, 32.
Werner von — . StraPb. min. u. Bürger ? 1161 :
92, 27.
der Herr von — 1249 : 247, 34.
Steinesberch, Steinsberg Ruine sü, Sinsheim in
Baden ? Werinhard von — , Graf 1139 : 62, 2.
Steingazzen vgl. StraPb. Loc. Konrad von — .
mil. 1259 : 326, 13.
Stephanus
s. Geroldseck.
s. Metz Bischöfe.
8. Rom. cur. Card, bisch, v. Preneste.
Stephansfelden Steffesvelt Argent. dioc. sü. Bru-
mat hospitale s. spiritus 365, 34. 407, 2.
frater Heinrich 1263 : 407, 37.
Steusslingen Stuzilingen sü. w. Ulm Heinrich
von — 8. StraPb. St. Thomas fratr.
Sthe— s. Steh—.
Still Stilla — le im Breuschthal w. Molshcim
6, 24, 18, 9.
Gottfrid von — , mil. 1263 : 380, 2. 1363 :
.399, 37. 1365 : 453, 16.
Heinrich von — 1364: 429, 2; 37. 435, 5; 34.
Volcmar von - 1264 : 428, .34. 429, 29. 436. .34.
Wolfhelm von — 1262 : 380, 21. 1264 : 429.
2; 37,
Stiubenwec s. Stubenweg.
Stollo
Heinrich — in Argentina 1231 : 176. 40,
Hugo — 1359 : 326, 7.
Stoltzenboltz s. Scholtzenboltz.
Stotzhcim — hem w. Benfeld
Otto Schollo von — , mil, 1335 : 190, 9.
Werner von — , mil. 1335 : 190, 23.
Stöf— 8. Stauf— .
Stoufingin Günther von — 1138 : 67, 14.
StraPburg Argentaria — tina — tinensis — tora-
censis — toracinsis — toracum — toratensis
— toratinsis — toratum Strahburg Strasburc
— bürg — burga — burgensis — burcgere
—bürgere — burch Stratburga — burgensis
— burgum Strazburc — burch — bürg Sträz-
burg Strazbnrga — burgensis —bürgere
— bnurug Strazeburc — bftrch
Strafbar^
645
Localitritftn
Abhn'H Orutiilbfiiitz 1h, 2.'l
Ailiillx'i'li iIikIh lii'ri'>lit;i>i 211, (>.
A<li-Ilii'iili» Sifmli M-li. la- curti» 12», IM
uilvucnti curia 14-1, MO. 'il2. fi
Albcrgrieii Hciitiim •tO'J, 17.
AUx'i'oniH H. Ptitri itc<>ln«tiri cum ">., t, ".
Allicrli piitcntoriH urca ciiiii iloiiiii 'JM!, :^IS,
Alliiiiiio'M OrutnIhcKitz lö, 22.
Alilcrici iirpiilc cum cnitn Iß, Ifl.
Aliiii'iiili', romriiiiiio rivitntii IIU, J. .... ,.
I7;t, 12. 17ti, 2. 272, 27. 21», »». 827, 18,
:tf>2, lö, ff. -Am, :!. ;i'.»f», i».
Allorf (Ich Kl<i<itcri — Ornndbeiits 3t, ''•
ii:i, a7. 24.1, ;«). 3 7, 22.
8. Arhoganti noni 97, 17. 102, 7. 14)). 7
U)«, 12. :jih, 4.
Arnoldi rt^rvJHinrii nltn domnx XV.\, I i.
ougva civitntiH 17(i, 2. 2«>7, 2fi.
St. Anrclion hnnnu» liXi, i». villi» .Tto. .1.').
vgl. St. Anr<>lipri I.nniliort u. Pilgcrin von
8t. Aiirclioii I.nmlx-rt'H von — an-a .'l!(7, IH.
BaboiiKftn'H Hi'inricli — Oarton 4.').'J, fl.^.
Balilrnd'8 (inindliriiitz IK, 37.
Iialnpa Htiipa 22K. 2<).
hanmiHnrbis 20!"), 27. borcban 2t58, 18. .S«!t, 1..
H. Bartbolomci curia 253, M. 2«7, 7, AJ
2«!t, 2H; 39.
Bcgpr'H Albert des wizipii — Hof 1366: 461, »I.
Bornbardi canonici caria Hä, 2.3.
Bnronin et C'anradi de Schiltighcim angnlai
317, (i.
Bild'8 Sifrid — Orundbcsita 247, 82. 257, 2.
272, 32. 21U, 14. 310. 33.
BiscbofH Jobannes — Haus 447, 10.
ßlanznrt Colini — area et ortn» 451, 25.
St. Blasien des Klosters — Qrandbesits
125, 21 ; 2ß.
Blnmerdrost Hiidolfl — area 141, I
Bone's Bure bnrd - Haus 320, 24.
bonm portft 125, 26.
Brnnzen Sifridi — doinns 449, 30.
BrotemuK- .343, 8.
Breusch 20, 8. 41, 31. 71, 26. 94, 16. 99, 7.
111. 3. i:«, .35. 151, 22. 158, 24. 160, 8.
2;«0, !». 2<55, 3. 28«, 26. 2H0, 21. .•».31, 27.
444. 37. 476, 1. 47H, 3i». vgl. die StraBb.
Bürger Rrbo. Heinrich theJon., JohanoM
n. .Spender.
Brisachwac rivns 207, 27.
Bruckebof pontis curia 318, 3.
Brftcb 272, 28
Brftgel 14!», 10.
Bttnonwe llenrici ile - - heredum domns 272, 5.
llnrcharili bnrcgrnvii curia et area 125, 24 , 26.
Burohardi vicedoniini area KKi, 8.
Burchardi s. Tbonm- prebendarii curia 444, 26.
«•allahe Knld.ibn !U. Itl. 272, 2«.
Kalp's Jobnnnes ~ Badstube 158, 24.
camuitores ubi sedent 471, 24.
Kapelarii domus lj:>9 : .H-Hf), 34
carnificnni sfatio 471, .38.
Keccerbuliel.« Keccerbubel 2.'>6. 21»; !W.
(.'ecoruni vicu» 272, 27.
Ceisolti area 2H4, 20.
Keltenstege rivulus 2;U, 2.
Hieben lloinrici — curia 1(4, 14.
Kinds Arnold - OrundlH>sili 276, 25: 26.
427, ;w
ryppus carcer 478. 4. vgl. CQtto<lia pnblir«
46H. 21. 478. I
eWiUüs angaliu 317,9.
caria 318, 3. losnla
cum area 22H, 12 vxl.
KD«b*lin'« KruMirirb ~ Mmi
70, «Li
SM, tM.
f'onratli •(
( ..
t!
■1' . .
Kr. I..'. T.
< r i;'. ri' I
< rut. !.•■■
Cui,
«•„.
Wmm loe
\t . : Hau 10,
dooma Mt, I
119, 17
«M. lt.
88&. »
•i JolMuuto am
•an» SI8, 8. rnuBMtaiU
U1,
. t.
<i
■li —
3.
sn,b.
riam mria 178, (L
ne,si.
81.
\ir*tnm
m
Dnl
I).:
Di.
,1,,,
480, 84.
evia elaaMTati»
r?C9:88B,«.
888. 4; I.
' pbasi ana 818, 88.
iin des Jobanniterbospital« •« — Hof
». iiome.
DoDsenbeim Friedricb's voa — Haoa t$S7 :
801), 10. 1358 . 8tt, 88^ 888, 6.
Eberhnrdi Incti^i 119, 18.
Ebr 'midins locus 119, 19.
Eb.i »fM 140.21. 141.7.
Eberbatdi Lialutoru Uomoa 839, 19.
Bberhard's, de« Stralb. ManeliaUa, OaHaa
468, 86.
BekboIalMim HartmaaB** tob — arw 806, 84.
cnrtjs 204. 16.
Rckwersbcim Hereloni* d« — cvria 880, 84.
Eddo's OmadbMiU 6, I.
episcopi eoqniaa 70, 16. 78, 8. gnaaiia«
475. 20. awMnrhiai 4^ 8a paawtiai
473. I» 476, 88. pabüca ovia 189, 7.
272, b. Tic«* 144, 88. TgL 4oaiiii>ca nirtia.
MÜatiuB. alabahaB. «rtalMif.
•. Krlinirassen.
tBc\ Stoatan — OraadbaaÜa 14, 41.
Bari na taai — 444,
BttantMÜnmOaaUr daa Uoata
bMits 6. S; 4.
fabms inter — 468, 6.
forum 70. 24. 7«, 16. 18»», 17. 4M, 14. 470. 18.
f..».,'>tiiin 70. 18. 78, n
fr.ttriim > iiria 889, 4.
Fulda des Kloataia — umnaD««u lA, I ,
31. 17 15.
OaimolaMiai Coand'a toa
806, 88.
Qariad A" i«9, 8.
Qarokbe i da —
0«rr>1'U. — .ini dl
0*r. I — taiti
LTW te qaOM
«Mria n^81
ema 888^ 88.
tmm an« ÜR. 1'<
- 88, 18.
861 18: £
Ifoi*
546
StraPburg
140, 22.
119, 20.
119, 17.
349, 1.
14, 30.
141, 6.
247, 11.
Gonther's
30.
Gotesman's Grundbesitz 16, 37.
Gozberti ministri fratrum arca 397, 18.
Gozelini ad s. Thomam raolendiimm 343, 2.
Gunthrami et Stehelini fratrum fabrorum
domus 327, 22.
Hedewigis, axoris Walteri, arese
141, §.
Hedewigis ortus 1265: 451, 7.
Heinrici qui purgat gladios locus
Heinrici Alexandri filiastri locus
Heinrici Sonipedis area 119, 16.
Heinrici cistarij doraus 459, 20.
Heinrici s. Petri scolastici arese 339, 2.
Hengesthftbe 148, :>0.
Hermanni institoris area 206, 20.
Hirmbreth's areale 70, 2-1.
Hohenstegen Hochstegen.
pons 309, 2. 321, 25. .322, 29. 323, 1.
vicns 309, 11. 322, 29.
Holtzheimers des — gasse 1227 : 166, 29.
Howemesser's Grundbesitz 247, 32.
Hugonis s. Thomae portarii curtis cum domo
lapidea 150, 2.
Hugonis comitis curia 31, 39.
Humberti medici domus 101, 27.
Hüte Haus zftm — 393, 30.
Huschilere Hugonis ceci dicti — area
Imma's u. ihres Sohnes Grundbesitz
s. Inferno Berthold de — .
Irmengardis curia 1219 : 140, 20.
Judeos inter — 186, 6.
Judei Heinrici — domus specialis
judiciorum locus 468, 13.
Landsberg Eberhard's von — u.
von — Grundbesitz 202, 1. 268,
Landulfus' Grundbesitz 15, 23.
Leitrechen Conradi — curia 339, 9.
Liebenceller Reinboldi — area 297, 10.
lobia tabernacula 70, 28. 7(i, 16. 138, 18.
Lupfen domini de — curia 304, 12. dieselbe?
Ülrici de — curia claustralis 339, 15.
raacella 71, 12. 76, 23. 138, 25. 472, 32.
479, 38.
Magilindis ortus 6, 4.
Marbach des Klosters — area 226, 24.
s. Marise (der StraPb. Kirche?) terra 17, 23.
Martini sacerdotis domus 304, 13.
Mauersmünster des Klosters — Grundbesitz
85, 23. 86, 35; .38.
s. Mauricii (des Klosters Ebersheimmünster ?)
terra 17, 23.
Mechtildis Adelheidis et Adelheidis soromm
conversarnm area 218, 29.
mercatores inter — , under den koufflftten,
kremern s. die Straßb. Bürger Cuno, Erbe.
Friedrich, Nicolaus, Reinbold, Reinboldelin.
Merissot 218, 36.
Merswin Sifridi — et Rulini area 202, 11.
Mezzerere Friderici — et filii sui F. area
202, 11.
s. Michahelis monticulum 34(i, 30. 397, 18.
Molsheim Hesso's von — Haus 158, 23.
monetae percutiendse locus 471, 21.
Mulboume curia zu deme — 268, 31.
Murnhardi Burchardi — area et ortus 451, 25.
s. Nazarii terra 17, 22. vgl not. 2.
Nicolai Johannis Erbonis, filiorum Cunonis
area et ortus 451, 2.
nova exterior civitas urbs 16, 31. 17, 16.
467, 21. 471, 8. novum suburbanum 3, 12.
novus pons 265, 3.
nuwe gebreite 256, 32.
Oberstraße 247, 33.
Ochsenstein Bertholdi de — quondam decani
Argentinensis vicus 1265: 451, 26.
Oleman's Konrad — Haus 361, 29.
Ortolfi area 202, 11.
Pairis Conradi de — locus 119, 18.
palatium aula domus episcopi des bischoves
hof palatium Argentinensium 80, .32. 113, 18.
122, 12; 27; 32. 151, 9. 184, 35. 210, .36.
217, 11. 231, 31. 256, 1.5. 272, 8. 273, 39.
282, 10. 310, äi. 470, 5; 15. 474, 23. 476, 4.
palatium parvum 273, 1. vgl. not. 1.
palatium regium 21, 17. 24, 38. vgl. Königs-
hofen Loc.
patibulum galgen 256, 30. 356, 35. 468, 21.
pellifices ofticiatorum inter — area 206, 24.
s. Petri (des Klosters Moycnmoutier ?) terra
17, 1.
Pheterin Conradi — area 346, 30.
piscatores 471, 22.
plumbam curia ad — 202, 36.
porci curtis ubi — pascuntur 473, 6.
portus 62, 36. 479, 36. vgl. Rhein,
predicatorum vicus parvus 402, 15.
Remigii episcopi curia 14, 41.
Renchen Heinrich's von — u. Velbelin's area
202, 12.
Reschardi relictse et liberorum domus et area
393, 30.
Rhein 207, 21.
Reni portus versus undas 265, 2.
Rimpurgtor Rinpur — Rintbur — Rintpnrgetor
309, 11. 321, 30. .322, 29. 362, 21.
ringmure murus 70, 18; 28. 76, 8; 17.
138, 19. 202, 29. 267, 8; 27. 400, 35.
403, 10. 420, 25. 445, 33. 448, 5; 12.
472, 28. 473, 18.
lapides magni et inquadri muri 41, 32.
die rehte rincmure 369, 14.
vetns murus 41, 30.
usserhalb der — extra mnros s. subnrjiinm.
Rossemärchet — merkethe equorum forum
472, 33. vgl. Sifrid de — , Straßb. Bürger.
Rudegeri qui purgat gladios locus 119, 16.
Rudom locus 119, 20.
Rudolfi et Friderici fabrorum area 297, 10.
Ruscs Budeger — u. seiner Erben insula
202, 23. 228, 20.
Saarburg Hugonis de — domus 362, 21.
Sabinae curtis cum domo lapidea 150, 2.
s. Salmonem.
Salzhof 70, 25. 76, 15. 82, 13. 138, 17.
Schaftoltzheim illius de — curia 176, 8.
Schiltigheira Hartmudi de — et Erbonis ultra
Bruscam pistrinura 311, 10.
Schlettstadt des St. Fidesklosters zu — Hof
11,3, 17.
s. Schöneck.
Schottonis ülrici — et Gerhard! Schoubonis
curia 281, 16; 30.
Schuchbuze 474, 8.
Schwarzach des Klosters — Grundbesitz
13.3, 35; ff. 457, 8.
Schwindratzheim Ottonis de — locus 119,21.
Schwindratzheim Ottonis de — domus 1240 :
203, 30.
scupha 480, 14.
Sebede parvus vicus zer — 362, 28.
Seilere Burchardi — locus 119, 20.
Seilerin dict« — domus 361. 29.
Strafburfi^
M7
Heignt 14H, .H().
KclIntori^K iiitir UM, 2H.
»elliitoriiiii porlH 70. S{H. 7«, 17. IJJH, 1»,
Bifrid« Mitlili' IKü, m.
HiKi>)nlili riirtilu I), 20.
HiiicIi'lNhorK dvH Kloitcrs — (irun(ib«MU
H2, 2.
H, Slmli.
KtirllinKiiK .'iri, 2.
8<)|>tiiii' ühcioruin aren 111, H.
H\iw iiiiili' Kiweimie, «ft S^;- '■• Krw.i«.
ilnmiiH (lirfn - — — 'J" 11, I; II.
SpizKcit vicuH <in\ dicitiir . i
Spdi'prin vii'tiN (jtii dicitiir iiiidir - 20-'l, '2'>.
»IuIjiiImmi <I(>tiiiiiiriim 473, \H. vgl. Htalniin
Si 82, 14. löO. 2.
St i .1 curia dicU — 281, 10; 81.
kUttiatorfH intor — 20«i, 24. rctro — ll'J, 7.
Stehrllini'ii Hof /.;>6'l . 4.'UI, 2f>.
Stclu-liiiiH Mmicr K'aH : 468, :V>.
8tpiiil)iir((<'l(>r luiiidra porta 317, 10. 327, 18.
;».I2. :u. 4"
I'rr»oncn.
lupKli-a
, fi. vgl.
die darnach genannten
iStciiihiirKctor Hii);o'i< u, I.cntfriil'ii von -•
II. Werner StiiinpfK Hof 3;{2, 2i(.
Htrinhove doiiiiiH Inpidea ze deine — in
potputate HarttiiiKi vicesoulteti ;tti2, 21.
HteinHtrazc 14!), II. vgl. Hlvingnzzen Kon-
rad de — .
s. Stephnni terra 17, 24. v' t
«. Stephuni poiis 247, 8.
Stollzeneck 228 not. 3.
Stiihenweg Keinboldi — curiic, orti 884, 28.
331, 33; 34.
ätiirm Heiiirici — imria 207, 21.
«ubtirbiiiin, fori» extra civitatem, extra mu-
roB, ante portal 6, 4. 14, 42. 3«, 2».
37, 27. IW, 25). 70, 19. 71, 3. 7«, 2; 10.
8<i, ar.. 127, 18. liW, 1. 141, 3«i. 148, 23.
IW), .39; 40. 3.')3, 11. vgl. nova civita«.
81. AgneH. St. Arhogast. St. Aurelien. St
Knilierinn. .St. RÜHaheth. 8t. Johanne*.
St. Maria Mngdnienn. St. Marx. St. Mich««].
St. Nicoliiiis. M. l'elru» jiin. Hufu eccieaia.
St. Tritiita«.
Swehelin Heinrici — area et ortui 461, 2.
Iaberiin<'iiln s. lobia.
Tniitz llugonifi — curia 290, 80.
Theiignni curtis ti, 3.
Throthnrdi nrea' cum casi« Iß. 36. 17. 16.
8. Thoinii" pons 111, 9. 123, 16. 227, 32.
XV}, ;«.
Tiliani rurti» ad — 204, 17.
Tollenstein Adetheidia comitiMic de — cnrtia
17(1. 29.
Udalriri arealia 71. 3,
St. lllrirh der I'robutei — Omndbesit» 88, 89.
iindnK nd — . zA den hundoii . ad CailM
2(),'), 2. 271, 23. vgl. St. Johannes n. 8t.
Nicolftu«.
Valium 119, 7. 472, 28; 84. 476, 1. _ I
VelleinanneH WilleinnnneR bnrgetor 473. 7
vetu» iiiterior nrbii 4t'i7, 20. 471. 8.
Veten» Argeutoruti niina' 20. 7.
Vinkenwilio Viinkruwiler — wilre 241
247. 32. vgl. Vnikenwilre Nicolau» von
Virnekorn'» Konrnd - OrttndbeRilz Itül, 27
202, 13. -Mi. L'l"- ■•■
Virnekorn's Ken Ornndbetita 207.
6; 7. 22ti, 31. ... ... \
Viicerh&be 148, ,W. i
vitnli pUtM 188. 8«. Ii4, 8a
Viizthnm* iIm — (WaiMlm Btn'nf) UM-
. i ,1<;
VI..
VA,
»ri
V '
- arca 4'
X 18. I
.r,!
- #
18.
1
Wl If
'•4, ü»; 1». t4\
r'n 240,
•41 M
'*t.
1
W. 0 hof 451, ai
Wetierman Uerliardi ftlü Vndtna — nna
467, 15.
WeMlonia judicü et KmUIjm teina «iwi
808, 10.
Oaicb«rt't OrnndlMMfai l^ 8t.
1. Wilgen.
Will'-ix'i > Tbonw tcolMtici wm 111, lU.
Wii iiia« 4e — com UM: 880, 9.
Wii < agri USi. 857. 8L
Wolfach dominj de — cnria tM3 ; 407, 81.
Woloeri et Amoldi otm 408, 10.
Zidelarii Hambcrti — et Agnatia luorä
cnrin 185, h, ff.
siegelachiurc horream Utcram 866, 8.
«1, 23.
Onbenannte Locslit&tcB.
'S 462, r>
t7l. 8.
•eniorit l<i«i. TJ.
xtmat 70, 2». 76. IK
are
Bn
Br
f
•or 327, 81.
im
O&iu..
■•dmn 01-
orti 8 ruiii
Oewtoaer .:
207, 1
•I'
fr»'
4..
339. 1.V
•. Pvtri ju!
» Stephoni 21', l'i
V riu.mie IM. la.
hotpitia donm« nbi
- 478. 21
««• 4M. 87
478. 33.
I «tatota 178, St.
n mn», can«
im 10 14 818. 8«.
♦4?, M.
mir« -*-— '
pis'
poi:..
ab ry
inentli.i...
«emua.
. ■ , 41. .41
71.8. Mi, «1. 188» 88.
548
Straßburg
monasterio opposita 70, 18. 76, 2. 138, 1.
juxta muri lapides inquadros 41, 32.
occidentalis magna — 41, 32.
apud s. Stephanum 228, 20.
prope Vellemannes burgetor pi-oxima 473, 8.
Thürme turne an der rehten rincmure 369, 14.
vallis continuae usque ad tnrrim Waseneke
ripa 327, 23.
viae, stratse, platese 15, 23. 16, 37. 41, 31.
86, 4; 32. 173, 18. 208, 2. 256, 30; 33.
304, 12. 309, 17. 321, 29. 322, 31; 35.
339, 4. 455, 3. 472, 29. 479, 25.
vgl. unten bei den Stiftern u. dem Bisth.
«Loc.» u. «Grundbesitz zu StraPb.»
Gemeinde civium nnivergitas, communitas
124, 15. ff. vgl. Loc. civitatis,
araman amptlüte s. officiati.
antwerke 395, 6; ff.
antwerkmeister s. officiati.
becherarii 470, 12. 475, 9; 12.
Bürger Einwohner burgenses bürgere cives
urbani vgl. die unter «Straßb. Loc.» ange-
führten n. die Ministerialen des Bisthums.
s. Ache.
s. Adam.
s. Antonius.
s. aqua.
s. Ariesberg.
s. Babensftn.
s. Barbam.
s. Bild.
s. Blanzart.
s. Bone.
s. Brumat Erbo von — .
s. Bruno.
s. Burcard.
s. Kageneck.
s. Kalp.
s. Kelbelin.
s. Kempff.
s. Cleingedanc Heinrich — .
s. Cöln Heinrich von — .
s. Conradus.
s. Krebzere.
s. Krucha.
s. Cuno.
s. Dietrich.
s. Dorne.
8. Eberhardus.
8. Egeno.
s. Ehenheim Albert von — .
s. Erbo.
s. Erlingassen.
s. Foltsche.
s. Friderich.
s. Gebeno.
s. Gerlacus.
s. Gervalcus.
s. Gevaterman.
s. Gisela.
s. Gleselin.
s. Gottfridus.
s. Gozbert, Gozelin.
s. Grostein.
s. Guta.
s. Hadebertus.
s. Hagenau Gerung von — .
s. Hageno.
s. Haierseda.
s. Harteger.
s. Härtung.
8. Hechingen.
s. Heinrich.
s. Herman.
8. Hezekinus.
s. Hezel.
s. Hisynmang.
8. Horebarth.
s. Hornberg.
s. Hugo.
8. Humbertus.
s. Hundsfelden Rudeger von — .
8. Jacob.
s. Johannes.
s. Junta.
s. Lampertheim Heinrich von — u. Waltor
von — .
s. Lebelin Heinrich — .
8. Lentfrid.
8. LAselin.
8. Lonchman.
8. Luto.
8. Mannelin.
8. Mittelhausen Hugo von — .
8. Moro.
s. Mulnheim.
8. Mntzig Konrad von — .
8. Nibelunc.
8. Nicolaus.
s. Offenburg Walter von — .
s. Ortliebus.
s. Otto,
s. Peter.
s. Pfanfelin.
s. Pfettisheim qoidam de — .
8. Pnlex.
8. Quinsin.
s. Rcinbold.
8. Reinmar.
s. Reizero.
8. Beschardus.
8. Rohe.
8. Romansweiler Sigelin von — .
8. Rosebom Sigelin — .
8. Rosheim Härtung u. Heinrich von — .
s. Rot Albrecht — .
s. Rndolfus.
8. Rufus.
s. Ruses.
8. Saarburg Hugo von — n. Johannes von — .
8. Schade.
8. Schanp.
8. Schilt.
8. Schiltigheim Konrad von — .
8. Schob,
s. Schöneck.
s. Scholcelin.
s. Schonterlin.
s. Schott,
s. secnrim.
s. Seilere.
s. Sidel.
s. Sifrid.
s. Symund.
s. Snello.
s. Speier Gozbert von — .
s. Stabulo Albert de — .
s. Stollo.
s. Tantz.
s. Tiuscere.
8tra>bur((
tllrictiit.
Lhtiiigin.
UrlftKc
VftIkfliiiiiH
Viril «'korii.
Viviiiiit/..
Voliiimr.
1.
t.
1.
1.
I.
t.
«.
». WalthiT
». WnvirHi'iti'iiH
». Wi-Ii<-Iiii.
1. Wi'iHHMihiirg
N. WiTiiorii».
». WrHtuniian.
«. llnirram.
». Wolf.
Il'lllli( ll VI
lai, 1«. 1319:
14!», 'ih. 15], .%.
• 17B, 15. /aa»;
7244 ; 221, 11.
t. WolfnmiB.
t. Wolfr»!!!.
H. Wiil|«'rii.
H. W'iilxlii'iin Johanne» von
«. /iidelnrins.
I. Zorn.
nonnnlli Conrado rp^i fnvpnt«« Wäi» ; 27«, 2.
40 eriame l:i>li<i . 4(U. I (i.
Iitircnravii prefpcti ;«»(», 4; ff. 4«7, Ift. 470, 10; ff.
471, H; II. 472, 14; ff, 478, 2; 3. 474, 21.
AnHoIni lOUf) : öO, 5.
Iltirrhard llitO : 110, 15. 1109: 118, 8.
n>OI . 115, 5; »3; 37. 1303: 117, 86.
rjos: 121, 18. 1211: 125, 17.
Diotnih //4N.- 83, 2«. 1154: 84, 16. üM:
Wi, ti». 7i3«i ; 88, 29. 89, 28. 1161 : 99, 19.
11113 : il3, 2.
Dietrich /i'/« . 130, 24.
145, 5. ;ii'0.- 14(;, 31.
1334 : 1Ö6, 32. 1331 .
185, 38.
Heinrich 1333 : 185, 34.
Hugo lir,4 : 86, 18.
Johannes 1331 : 175, 23.
Bufn» (Junther - 135S : 323, 19; 84.
Sifrid lllO : 56, 16. 1119 : 68, 37. 1133 :
(il, 2; 6. 1139: 62, 3. 63, 10. 1133:
63, 3(!. 11141—43} : 68, 26. f ^/4.? .■ 70, 36.
Sifrid intl : !t6, 26. 11H3 : 98, 39. 100, 1.
11H3: 1(10, 12. vgl. not. 2. 1193: 109, 15.
Sigelin 1336: lt>4, 14. 1339: 171, 9; 88.
rambitoreii 471, 24. vgl. Loc.
carnifire» 473, 28. 474, 10. 479. 37. vgl. Ix>c.
ranpones 273, 18. 274, 9. 276, 10. 475, 19.
magistcr rauimnum 470, 18. 471, 1. 474, 8.
cansidici b. sculteti.
censnale« sen subditi advociktonim
1.36, .30. 38.5, 10.
ripparius, ruBtos cippi cive cftrceris
4«!8, IM; ff.
cyrotherarii
qnaltnor inter — 473, 26. 474, 84.
magister oyrotheonrioruni 470, II.
clems 75,42. 146. 13. 2.15, 31; .36.
276. 5. vgl. .Strnfh. Risth. clerun.
ConradiiR anhiprenhyter rivitati»,
Pietinnrus iloririis.
Krieuinns preshyter rivitatil
(iottfniltis cloritUH.
Heinru-h monarhus.
Helfericus.
Johannes Hageno'n Sohn.
I.ninpprtu.s diaronUK
Waltner, (iuntrnni'» ."^ohn.
Walter, tupellan. Herthold'n von
stein.
61, 86.
467, 21.
270, 19.
8.
S.
B.
B.
8.
B.
B.
B.
8.
8.
OfhMii-
■. WM(«nBar> Fol
i»iemrm* e« ., „ ehria tuo: «S, 4.
•in' Mta JÜM«M im; .SM.». 84.
<•' T—A» rXuutm» 4>, tl. 14«, II
r»t \n, ».
"-' t7B Mt I. »I, U; ff.
«6, SS- 16. 477, 9; ff.
' 480, SS; ff. 481.«. ff
fT.
1"3. 80.
■t: 817, so, 80.
/< u< w.
lau.
aa, 84.
UA7: asm, 86.
7 J«».t74. 86.
am*, I. toiw uiM : »n. so.
Albwl — («ItaMr) mg. bwg. US8:
B«g»' WtvMT — t»$e : IM. 14.
Bmw Wilhelm - taSi : 178. 16. IM»;
SOe, 4. 1344 : 219. 16.
B«gOT VUS : 828. 3».
BiatMÜMim JoIwbbm vm — IMS« tl7,
,., .... ...« jQ ggg jo_ 3,
Bil 1344: 21». 18. mag. borg.
;.. • .... 4. 260, 2. UBO: WA, 11; St.
BrAger Konrad — taSS : tn, Sft.
Bmno t3M . 317. 21 ; 80. 318, tl. MS, 26; 84.
Kag« Werner - 1330 : 174. 8; 80; 88.
Kagwiedi Erbo Ton — 1368 : 888, 84.
Kageneck Johaaa« vm — 28M : 40t, 29.
Kageneck NicoUoa tob — IMS; 817, 81.
m, 28; 84.
Kalp Johanne« — UM ; 168, 27. t3ST :
m, 85. 1339 : SOB, SS. IMO : S07. 84.
13H: 219, 17. 1349: M7. 88. 1360:
862, 86. 1363 : 874, 27. S76, »7. 280. 27.
1364: 290,81. ma«. borg. IMO; 174.
5; 29. 1348: 240, R.
Kalp Marqaard — 1336 : 164, 18. IMI ;
1<6. 18. 1340: 20tl, ».
KdniKBhofen Buduuil tob — 1330 : 174.
K<>'
Ko
llfiferirb tob
Kni
818, .'
Cnoo El
bürg
Daehit^i^
Dl.'
Dl.
Dm
4ii.-', .11
E. mag hnrg. (U63J : 288, 81
Bberbard mag. borg. 1316: li
Bot 2.
BekwmiMim H«mI Ton ' >>'
1339: 208, 81. 1:
219. 16. 1349 : 247
1363 : 274, 26. 27.'>
290, 80. 13*1 : »».
1347 : 286, 1&
- 1849 ; M7, Sa
1331: in, tl.
208, SS. 2840;
84. 2840;
/MC; 889,6.
317. SO; 80.
48, m.
4: SS.
<. 84.
16.
'■ Sir
21
II :
Kl
550
Strasburg
Ehenheiin Biirchard der schnltheiß von —
122Ö : 158, 26.
Elbelinus parvus 12i6 : 22!», 7. vgl. Erbe-
linus.
Erbo (4 verschiedene?)
judex [1190—1202]: 119, 14. 1225:
158, 2ß. 1229: 171, 9; 33. 1237:
199, 34. tunc mag. bürg. 1220 : 146, 33.
junior 1229: 171, 10; 33. 1240: 208, 5.
1346: 229, 3. mag. bürg. 1226: 163, 28.
164, 16. 1231: 176, 4; 19. 1233: 186, 2.
Nicolai filins 1230: 174, 37. i.^40 ; 207,
35. i^^G; 229, 5. 1254: 290, 32.
J557 : 309, 37. 1258 : 323, 35. 1260 :
343, 37. mag. bürg, 1245: 221, 24.
judicis filius 1231: 176, 17. i;.'40 : 208,6.
1255 : 297, 30. 1357 : 309, 36. ders. ?
Erbo jenseits der Breusch 1261 : 353, 5.
363, 22. mag. bürg, 1245: 229, 32.
1246 : 228, 15. 229, 8.
mag. bürg, 1224 : 156, 3. J246 .- 231, 29.
[1246] : 233, 27.
Fegersheim Hugo von — 1240 : 208, 6.
Fegersheim Rudeger von — 1246 : 229, 6.
Fegersheim Rudolf von — 1230: 174, 3; 30;
36. 1237 : 199, 35. 1239 : 203, 33. 1340 :
207, 34. 1350 : 252, 35. 1253 : 274, 26.
275, 27. 280, 26. 1354 : 290, 32. 1257 :
309, 37. mag. bürg. 1244: 21S,2S. 1245:
221, 21.
Fegersheim Sifrid von — 1258 : 317, 30.
323, 25 ; 34. 1261 : 353, 5. wol nicht ders.
junior 1261 : 363, 22.
Freiburg Erbo von — 1339 : 203, 35.
1340 : 207, 36.
Freiburg Reinbold von — 1354 : 290, 32.
Freiburg Rudeger von — 1231 : 176, 18.
Friderich Cunonis filius 1229: 171, 10.
1240 : 208, 7. ders. ? Friedrich inter mer-
catores 1231: 176, 16. 1246: 229, 4.
1257 : 309, 36.
Friderich filius Friderici inter mercatores
1258 : 323, 26 ; 34.
Gottfrid Nicolaus' Sohn 1337: 199, 34.
1340: 208, 7. 1252: 274, 27. 275, 27.
280, 27. 1255 : 297, 31. mag. bürg. 12U :
218, 28.
Gozelin Gozbert (wieviele?)
Nicolaus — 1229: 171, 10; 33. 1231
176, 16.
minister fratrum 1240 : 208, 6. 1246
229, 4. 1252 : 274, 25. 275, 26. 280, 26
1254 : 290, 31. mag. bürg. 1348 : 239, 30,
Vituli, Vitulae, Hartungi filiaster 1344
219, 18. 1349 : 247, 38. 1353 : 274, 26
275, 27. 280, 28. 1354 : 290, 32. 1358
323, 19; 34. mag. bürg, 1358: 318, 5,
1336: 164, 15. 1361: 353, 3. 363, 21
mag. bürg. 1229: 170, 20. 1236: 194, 14
1243: 217, 12. 1257: 309. 6; 23. 1258
317, 8. 1363: 390, 25. 391, 10. 393, 14.
1365 : 451, 4.
Gudelflndus Otto — 1335 : 158, 26.
Hagenau Friedrich von — 1336: 164, 15.
1240: 208, 8. 1249: 247, 39. 1250:
252, 36.
Härtung Vituli gener 1236 : 164, 16. 1229 :
171, 11; 33.
Härtung Hessonis filius 1246 : 229, 6.
Heinrich thelonearius ultra Bruscam 1244 :
219, 17.
Heinrich vicedominus 1358: 323, 19; 34.
Hoygierus Johannes — 1244 : 219, 18.
1255 : 297, 32.
Hugo thelonearii filius 1231 : 176, 18.
Johannes Erbonis judicis filius 1236 : 164,
15. 1330 : 174, 3; 30.
Johannes Cuno's Sohn — 1339 : 203, 33.
1340 : 207, 35. 1352 : 274, 28. 275, 28.
280, 29. mag. bürg. 1254 : 290, 22.
Johannes Lamprchtz sun 1246 : 229, 7.
Johannes Rudolfs des Zollers Sohn 1257 :
309, 38.
Johannes filius Erbonis ultra Bruscam 1258 :
317, 21; 30. 318, 21. 323, 20; 34. 1261:
363, 23. mag. bürg. 1260 : 343, 22 ; 36,
[1260] : 347, 15. 348, 6.
Johannes Wipert's Sohn 1258 : 323, 35.
Johannes Friderici natus mag, bürg. 1363 :
402, 27.
Lenzelin Heinrich — 1263 : 402, 28.
Lenzelin Johannes — 1358: 317, 21.
Lenzelin Rudeger — 13U : 219, 19.
Lenzelin Rudolf — 1225 : 158, 27. 1237 :
199, 35. 1246 : 229, 5. 1255 : 297, 32.
mag, bürg. 1240 : 207. 20. 1248 : 239, 30.
Lenzelin Rulin — 1258 : 323, 34.
Liebenceller Reinbold — 1257 : 309, 36.
1261 : .353, 2. 363, 21. mag. bürg. 1263:
390, 25. 1264: 439, 11. ders.? Reinbold
[1261] : 358, 13.
Lftselin Hugo — 1263 : 402, 31.
Löselin Ulrich — 1231 : 176. 18.
Marsilius Heinrich — (2 verschiedene ?)
Marsilii filius 1237: 199, 36. 1239:
203, 34. 1240 : 207, 35. 1249 : 247, .39.
1250 : 252, 36. 1252 : 274, 27. 275, 28.
Heinrici Marsilii filius 1346 : 225), 8.
1252: 280, 29, 1254: 290, 33. 1360 : 343, 37.
Marsilius Wezel — 1363 ': 402, 30.
Mundingen Egelolf von — 1230 : 174, 37.
Murnhard Burchard — der vitztftm 1237 :
199, 33.
Murnhard 1258 : 323, 20; 34.
Nape Peter — 1246 : 229, 6. 1249 : 247, 38.
1260 : 343, 37.
Nicolaus 1220 : 158, 26.
Nicolaus Reinboldelin's Bruder 1258 : 317,
31. 323, 23; 34.
Offweilcr Friedrich von — 1230: 174, 37.
1237 : 199, 33. 1239 : 203. 4. 13U : 219,
15. 1349 : 247, 36. 1250 : 252, 34.
Ortlieb [1190—1303] : 119, 14.
Peter [1190—1202]: 119, 14.
Peter thelonearii filius 1258: 323, 23; 34.
Pfaffenlab Friedrich — 1263 : 402, 30.
Puer Burchard — [1190—1202] : 1 19. 13.
Puer Eberhard — 1229 : 171, 9 ; 33. 1230 :
174, 2; 30; 36. 1231: 176, 15.
Rebestock Konrad — 1239 : 203, 34. 1240 :
207, .35.
Reichstett Heinrich von — 1263 : 402, 29.
Reiubold (3 verschied.?)
Nicolaus' Sohn 1239: 203, 34. 1258:
317, 19; 30. 318, 19. 32.3, 21; .34. mag.
bürg. 1349 : 247, 1 ; 30. 250, 3. 1350 :
252, 11 ; 32.
Liebencellarii frater 1358 : 323, 21 ; 34.
inter mercatores 1261 : 353, 4.
Rcinboldclinus 1246 : 229, 7. 1255 : 297, 32.
1357 : 309, 37. 1260 : 343, 37, ders,? inter
mercatores 1261 : 353, 5.
Stralburg'
VM
n>'iitiiig<'ii Hi-irinrh
/;.'/.'/ . a»7, M.
lUix AIkoI Ill'JO
Kipi^liii lliircharil
l<i|ii-liii liiirrharil
27 t, 2H. 275, 2!».
.117, !!)■ ;«». :11H
l(i|icliii Hago —
111-», If). W.W.-
iw», ;}:>. tä3!) .
1264: LIKI, ;J1.
i-jr,7 : :\m, .•{')
Kipcliii Otto —
Ki|>«lin l'i'tor —
Ki|icliii Hiilin —
!:'■'>: M'A, :W.
I :<.<. 4aH, 3.
lUil WiIIk'Iiii -
207, :«i.
Uii.lolf, Wnltpr'H nrii.|.r (//
Ktiilolf tlii'loiU'uriuH ning. )>
lliifu» Uuiitlipr — IJM :
Unk-iiderliiiUH iiing. Iiurg
von — J244 : 21», IM.
111). 14.
/i'Wi'l . U», 18.
Suliii tJäa ;
UM.
.'12.
/
maß :
i>l7
i>;
iv.t,
tjoai
[ll'JO
, llu||;<>'i
2H<t, 2H. 21)7,
20. ;t2.t "
(2 V. i
174, I , .
20:i, .'12.
niu((. bur«.
Iiiiic iZW
ir-i'j : 171, :i.t.
UliH . 4<)2, 2H.
/iY,« . 31H, 20. 323, 28; 84.
ni«K bürg, lirna . 402, 20.
»<i4, 13; 24.
U3ti: 203, 34. 1340:
11!), 18.
2K1,.'M,
i-.', .U.
/iV;.V; 402, 12. L''
/.'•-,- .«9, 37. i*6/;
lliiBOH Hfitholtl — Ü4G . 22«, 7. /i't,;
.•»,"),f, •», :wi:», 24.
KiisoH WnllcT — 12€>3 : 402, 30.
Saiirbiir« Nicolauii von — 12G3 : 402, 2».
Schiltighoiiu Hnrtmut von — 1258 : 317, 31.
.H2.4, 2i-); 34.
Schiltiglicim Hugo von — 1244 : 219, 18.
1249: 247, 3». W40 : 252. 3<). WM:
274, 27. 27f>, 2H. 280, 27. mag. bürg. 1261 ;
272, 2.1.
Schftneck Johannes von — 12S8 : 317, 31.
82.1, 24; iH.
ScholUciiboltz Eberhard — 1331: t7fl, 16; 87.
Scholtzoiiboltz Radolf — 1239: 203, 82.
1240 : 207. 33.
Schopfliiim clor von — 12C3 : 402, 28.
8«bi)tt Kournd — 1237 : IW, 34.
Schott Ulrich — 1249: 247. 37.
25)7, 32. 1258: 318, 20. .323,
Seier Nicolaus — 1263 : 402. 32.
Sicke Hunhara — 1263 : 402, 81.
Sifrid Sigplin (wieviele ?)
burrgravitiB 1226 : 1G4, 14.
171. i»; 33.
richter 1330 : 174, 37.
minister fratrum n'.VO : 1 74, 2 ; 32 1239:
20:», .H2.
filius ministri fratmm 1240 : 207. 83.
mag. bürg. 1237 : löi), .32.
Slnch Dietrich — 1231: 17«. 1!'.
Spender imindestens 4 ver ')
Htirchard ■ senior IJ.'
1355:
20; 34.
1229
:117. 18; .30. 318,
nurrhnrd — junior
Hurclinrd — 1231 :
VJ40 : 207. 36.
1368:
1!). 3j;', Sl . 34.
1261 : :Ki3, 21.
I7ß. 17. /2.VÖ : 2a'«, SS.
1244: 211). Iß. 1250:
'iM, 3ft
297, 30
1252
1261
274, 2Ä. 2
.V>3. 3
«»/, 30. I20I : iUiö, a. mag. D
368, 30. 3(!9. 34. 11262[: :
1263 : .31K), 25. 402, 2ti. [12(1
\121U-I263] : 412. 'H\ 413. ö.
Friedrich- [IHM)— 1,^)3]: 119,14.
lä. 2ß. 1356:
bnrg. ;.»M:
.•171. 5; 16.
3] : 39«, 80.
1335:
I.")8, 2(;. 1230: 174. 3;' 31.
Friedrich — 1254 : 2W). JW. 1257 : .HO», 88.
SIehelin Dietrich — 1235 : 158. 2ft.
Steinbiirgetor Burchard von - [IIW
13031 : 119, 13.
Stubenvreg lUinbold 1230: 174, 4. 32.
/44O:t0H,ft.
1 ' XM7 : >W, «.
/
VeU t. 15.
Vii * 14. IJ»:
I t iM0:»7, S.
' /?r> »>• si.
Vir.
/. . . 13.
junior X2iä; 317. 2U, JU. ai8,2l. /JCO:
»43, 88.
Wilt. r iwitvicU?')
1 ' . Bndoir« tt0—i30»l :
Ui», 12.
nwK. barg, i.2/3 : 1 ' • t.
•ClUtoliu 1335: 15». ^..
manc ;.2M: 219, 14. li.
•cnit. 1258: *■'< »"
Weltscinu* 1225
Wftrnri iJi.iriMralcu- __. .
t >. 18. 1«M: l&tl, tb. IM39:
WeMl II1M»-IM«) : 11», 14.
1237 13S9: iO. St tftin
I ■ 2, ao.
Wii. . : 199, 86. I3U : 819, 17.
läiu ^ J17, 88. dm 7 Oubut's Solui
1330: 174. 5; 8S.
Witbrcttelin Hogo — IMS : 408, Sa
WtMnowe Heinrich tob — IM8: StS,
25; M.
Wolxheim Heinrich von — IMt : 889. 5.
1349: »47, 87. IMO: 8M. "'■ ■"'
874, 88. 875. 81 880, 88. fi.
au. U60: 848, 88. oMg. kB<K " ->
818, 5. 888, 8& 888, IsT».
WalMtn 8ifi*liii - 1336 : 15H, 87.
Zkberii Konnul von - tJMO : 808. 8. UtS :
297. 31
Zal f von — «8»: 1 V
l~ 1& IM»: 80B.
207, 84.
Z«he ririrh - 19M ; 408, 88.
Zid. O»»: 184, 14. 148»:
1.
Zorn NicolAos — L^&l : 858. & warn. hvg.
1361 : 868, 88. 868, 81. IMS : 880, 88.
k5ir«r, cnparii, vsm viawte md feeiart SBft. 8.
478, 88. 475, 18. 480, 10.
magiator captkrioraa 470, IS. 478, II t^
Tgl. oflUali Waltw.
konUiraMr 888, S. wL Loe. a. mMotm.
oulodM •tetatpmi fliTiteUa 480, 88; IL
doBiaioa eartk —»g'-*" 478, 81.
dominic« auii» MtriMt«« 474, 2.
doaiaie» ewtk «tedelarin« 473, SS«
«wtU««nim hoBiMt
fithrl cntid» 396. i7. 4H. .
' >e.
.In*. Fn<l«nrh. OmitTM*. BaJolte*,
552
StraPburg
der smyde meister fabrorum magister 470, 11.
8. officiat. Heinrich,
fratrum de claustris ministri 4(59, 31. vgl.
clericoram faniuli 352, 5.
s. Gozelin u. Sifrid.
heymburgen heimburgenses precones 467, 20.
474, 5.
hnsgenöszen s. monetarii.
judei 352, 7. 356, 1. 374, 23. 481, 24. vgl. Loc.
judices rihter 61, 12. 1,S6, 28; 32. 193, 17.
195, 21. 329, 2. 351, 22; ff. 374, 24.
385, 12; 21. 394, 35. 467, 8. 468, 12; ff.
469, 2; ff. 473, 20. 474, 2; 5. 478, 18; ff.
479, 5. 481, 13; 15. vgl. Loc.
Konrad 1245 : 229, 34. 1246 : 229, 5.
1252 : 274, 30. etwan rihter qnondam jud.
1257 : 309, 37. 1358 : 318, 25.
Dietrich 1258 : 323, 24 ; 34. quondam jud.
1258 ■ 317, 21. 318, 22.
Erbo 1199: US, 12. 1201: Wh,!. [1190—
1202] : 119, 14. 1209 : 122, 20; 38. 1215 :
129, 31. 1217: 132, 10. 1218: 134, 3.
1219: Üb, 6. 1220: 146, 33. 148, 28.
150, 40. 151,38. 1225: 158, 26. 1226:
163, 11. 164, 18. 1229: 171, 9; 33.
1230 : 174, 5 ; 33 ; 38. [1223—1232] :
182, 2. 1233: 183, 20. 186, 2. 1237:
199, 34. qnandoque jud. 1224 : 155, 33.
quond. jud. 1228 : 167, 35.
Sigelin 1230: 174, 37.
Walter 1155 : 86, 20.
Werner Wezel 1199: 113, 12. 1201: 115,7.
1215 : 129, 32. 1218 : 134, 3. 1220 : 146, 34.
149, 28. 1221 : 154, 14; 39. 1225 : 157, 31.
1230: 174, 2; 30. [1223—1232]: 182, 3.
1239 : 202, 10. quond. jud. 1228 : 167, 35.
judicis nuntius 468, 35. 469, 1; ff.
judicum servientes 480, 28.
lapicidse 479, 21.
magistri burgensium , civium , meister , der
burger meister 275 not. 1. 351, 24.
394, 28; ff. 395, 23; 24. 477, 9; ff. 481, 2;
ff. 482, 13; ff.
s. Straßb. cons. :
Beger Albert — .
Bild.
Kalp Johannes — .
Cuno Erbo's Sohn.
E.
Eberhard.
Eckwersheim Hezel von — .
Erbo.
Fegersheim Rudolf von — .
Gottfrid.
Gozelin.
Jobannes Cuno's Sohn.
Johannes filius Erbonis ultra Bruscam.
Johannes Friderici natus.
Lenzelin Rudolf — .
Liebenceller.
Reinbold Nicolans' Sohn.
Ripelin Hugo — .
Ripelin Rulin — .
Rudolf thelonearius.
Rftlenderlin.
Schiltigheim Hugo von — .
Sifrid filius ministri fratrum.
Spender Burchard — .
Stubenweg Reinbold — .
Virnekorn Konrad — .
Walter.
Wolxheim Heinrich von — .
Zorn Nicolaus,
magistratns ambaht 375, 22. 467, 10.
majores 467, 11.
minores 467, 12.
majores meliores civitatis 57, 15. 58, 7. 73, 30.
92, 25; 28. 477, 5. 482, 6; 7.
mercatores 170, 26; ff. 192, 24. 385, 23. 469, 32.
473, 10. 479, 31. vgl. Straßb. Loc.
s. Hermann institor.
ministeriales s. StraPb. Bisth.
molendinarii mülner 395, 8. 475, 20; 25.
magister molendinariorum 470, 11. 474, 3.
monetarii husgenöszen 395, 12. 472, 7; ff.
473, 25. s. das Verzeichniß S. 485.
monetae magister miinszemeister 9, 2. 395, 12.
467, 15. 468, 8. 472, 7; 23. ders.? moneta-
rins 468, 30. 471, 7; ff. 472, 5; ff. vgl. Loc.
nautae 479, 27; ff.
notarius burgensium Hesso 1233 : 186, ■ 4.
1237 : 199, 8.
nnntins communitatis, universitatis Dietrich
1258: 323, 4. 1261 : 362, 22.
officiati, officiales, officiornm magistri, magis-
tratns, scabini, amman, araptlüte, antwerc-
raeister 207, 26. 228, 18. 353, 7. 357. 7 ; 15.
395, 6. 470, 10. 477, 20. 478, 39. 479, 7; ff.
480, 34. 481, 10. 484, 1. vgl. caupones.
cyrothecarii. kfiffer. fabri. molendinarii. pel-
lifices. pistores. sutores.
Diebolt 1258 : 317, 33.
Fegersheim Sifrid von — senior 1261 :
363, 25.
Grimel Erbo — 1261 : 363, 24.
Gftldin Hugo — schöffenmeister 1230 :
174, 37.
Heinrich der smyde meister 1258 : 317, 33.
Johannes des Bischofes Sohn 1258: 317, 33.
Lenzelin Rudolf — , magister scabinomm
1229: 171, 11; 33.
Marsilius Heinrich — 1261 : 363, 25.
Reinboldelin 1261 : 363, 24.
Ripelin Rulin — 1261 : 363, 25.
Virnekorn Konrad — officiatorum inter pelli-
ficcs magister 1240: 206. 25.
Walter der küffer meister 1258 : 317, 32.
cufenmeister 323, 29.
oleylüte 395, 8.
operis civitatis magistri 228, 19. 480, .32.
pellifices duodecim officiati inter — 206, 18.
473, 26. 474, 13. vgl, Straßb. Loc.
magister pellificum 470, 11. 474, 14. vgl.
officiat. Virnekorn.
piscatores 475, 21 ; ff. vgl. Loc.
s. Albertus.
[1260] : 348, 11.
pistores seu panifices 417, 3. 479, 19.
s. Dietrich, Heinrich, Sifrid.
qnatuor inter — 473, 27.
pistrina qui habent — 479, 18.
poma qui vendunt — 470, 13.
precones s. heymburgen.
rintsüter 395, 8.
satteler sellarii 395, 9. 470, 11, 473, 26, vgl. Loc.
scabini s. officiati.
schilter 395, 9.
scnlteti causidici schultheiszen villici 329, 2.
374, 24. 394, .33; 35. 395, 2; ff. 467, 8; ff.
468, 8; ff. 469, 7; ff. 470. 1; .3. 472, 5.
473, 20 ; 29. 474, 1 ; ff. 478. 3 : ff. 4SL 23.
482, 10, 483. 17.
Straf bürg
A>l. liiert UH7 : ß«, ß. H38 : Ül, 13.
lim -431 : «111, Iß.
nniiio K'i« : ;J2H, 2.'. U
liurrlmril Iiivtricir« I:m I r I JO» : 128, 17.
12:«, ß.
riun liar<l Schulthcii 1350 : 840, 87.
Cuiio 7«M : 60, ß.
Diclri< h //Öi : »2, 2«.
R. Kiilrlicrniiii.
llurtuMK viioKciiltotaH 1361: 868, 8; 16.
IIiij;.. ///// 7.7/: «W, 26.
Kiiilolf !."> virsi liiodcno ?)
Itipi^liu JJ:ii : l&U, 20. qnond. tcnlt.
1 13401 : aas, 2H.
7/i'3 : ßl, ö. 113ä : 82, 4. 63, 10. 1132 :
«3, .Hß.
1154 : 84, If). 1156 : 89, 22.
Wiiltor's Bruder IIN.1: KK), 12, US«:
103, 4 ; 37. ll<j:i : 10», 1&. 119« :
110,16. 1199: U3, 7. 7200: 114,1.
1201: 116, 8; 32; 87. 1202: 117, 86.
vrI. 119 not. 2.
Ih-iiirich'H llruder i.3/5 : 120, 10; 81.
mil. 122H : KW, 3ß.
1208: 121. 19. 1210: 12.3, 26. 1830:
I.V ■ * •■■ -'X 1226: 163, 12.
Wall.
\ ri >-i iiinirnr
Uudoir» Brnder 11190—1203]: 119, 12.
vpl. not. 2.
Eborlmrd's Bruder 1249 : 247, 38. 185/ :
264, 2H. 271, 16. 1253 : 286, 1. 1255 :
2«3, 37. 1268: 823, 20; 84. 1259:
82«, 4.
//«: 71, 83. 72, 30. /^y/J.i; : 78, 26.
1144 : 78, 23. 1146 : «0, 23. 1147 :
81, 26. J/4S : 82, 11 ; 20. 83, 26. 1155 :
86, li). not: 92, 6; ff. 1176: 9«, 26.
11N2: 98, 39. qnondam »cult. 1166:
87, 16.
Wi»5 : I.W, 25. M.?C : 195, 32.
Zorn Nicolaus — 1265 : 468, 29.
sntorrs vgl. knrdowoncr
«. Eliorwin.
octo int(«r — 478, 27.
gutoniMi ni.ij'istcr 470, 11
swertfcgor, qui piu : * • ' s 895,8.
470, 12. 47r>, ß. genir
thcloiiparii cxurtni. . ..ir.i .-, _. 73, II.
!t'.l.'>. 10. 1(17, 1,). -lt;s. S; .30. 470, 19; ff.
471, i); ff. 17,'>. 22. 4.S0, 1. Tgl. Zollcr.
Gclfrat 112:1: ßl, 2; 7. 1129: 62, 4. tunc
tlirl..n. I Ifl :1 ■ TM, 20.
ll.niiirli l; idcr 12tr,: 1*», 11 ; 32.
lli'iiiruli th " ultra Bruscam 1:.'44 :
21il, 17. 124ti : 240, 12.
lliig (-xnctor 1118: f>8. 11.
Joliauno« quondam thcloucarin« 1268: 818, 8.
Uu.lolf 1209 : 122, 20.
Uuilolf 124:i : 21li, 4. Ji'.Vi : 284, 84. der«.?
Uiidolf Zollcr ;i'.">!> : »40, 37.
Kifrid 1201 : 11.'). !•.
Vögtp ». tStral'b. Bisth.
«imbcrlrtto cnrpcnt«rii 3"Jü, - i -"^. 479, 21.
Kirchen, Btif t >
St. Agnps cxtrn mnroB
ronvoiiln» 21.'«, 8, ordinis fmtmm pr#dic»»
toruin 22Ö, ,16. 2i>H, 9. ;i2ß, :U. 866, 1.
422, 24. spin Qruudbc»ilx tu 8lr«Pb. 868,87.
prioriM» JnaU UM : 866, 1. UM : 4H U.
mmHoi 8«U>bo XM8 : tÜ, fb,
■oror Dtkiolia, Pwagria LoMa* Toektar UU:
818, H.
8t. And reu
Lo«*UtAt 186, 88. aOl, 4t, ffN^ Mb aW, 1.
487, 80. 468, 86.
ptroeUa 848, 18.
pstroni» 148. 86. 140, 6; §.
pichani 148, 16. 860, 86.
JoluuuiM U30 : 148, 86. (UO-UU) :
149, 41: 48.
1248 : 848, 4. dm.? iUt : fflO. U.
t. Arbogaata« Abhogaataa AriMifM* Ai"
Arboagaatas «xtra nana. vgL
Lo«.
LocaUUt 140. 7. 818, t. S78, 8. 887, 0.
•oelMia 184, 11. 888, L SU, 17. M^ &
parietM 74, 81.
hoi|>it«l« 818, 16.
liooiitim moaaatarü 889, 84.
f' 'u 884,88.
pai 118, 8.
convuiitus onUna a. Asfuatuu 74, 8. 84), tt.
92, 2. 88, 1. 8«, L ÜB. 18. 180. 1&. 1SIL8.
200, 10. 206, 81. 807, 6. 888, M. 881X81:
294, 14. 298, 1. 880, 86: C 81Ö, 881 880^ 8a
843, 1. 888, 1. 898, 84. 440, ft. 448, 1&
ada OraadbMitx sa Strafb. 88, 1. 18DL 7.
806, 87. 807, 6; 7. 886, 84. 8M, 14 Mc\
33. 831, 6; 6. »18, 8. 448, 8a
camcrarint Dietrich 1U9: 06, 4.
cantor Heinrich praabytar U69 : 06, 8.
cellrrarii
II .• . 1256: 900, 1.
.iMlKuinc* 1246: 227, 8.
Mfffridu« 1169 : 96, 4.
clerici secuUrot 74, 29. 76, 8; ft
cntlodea 31.H, 17.
Berthold 1240 : 206, 9.
8ifrid 1346 : 227, 2.
familia 313, 16.
fratre«, canoniri, monachi
Adelbert Mcprdo* 1154 : 86, 1&
Adelsot «acanloa UM : 86, 18.
AnMlm preabytar 119» : 08, 9.
litt. Ik*) Ul
VTalter c<>;
„ -.881,16.
taaa 8 wrachiadaaa)
1 8&. la
i : 86, 14.
•«,4.
08,4.
1169 : 88. &
»a, 8.
;.'•«; : 800, I.
*«liaconaa ' 1169 : 96, 5.
laconn« 1154: 85, 14.
1359 : 300, I.
^bytar 1169 : 98, 8.
irtiabytar tMO : 806, 10.
praabftar IM» : 88. 8.
•t: n, 9L /iC8: 80^ 8.
mdar UM: 8b, 14.
..>48: 887, 8. 4an.f
r »89 : 88. S.
r f f«9 : 8% 8.
r /MO: 108, Ol
i:»M:800.t.
70
554
Straßburg
s. Welche.
"Wolfgang sacerdos 1154 : 85, 13.
Wolfhelmi subdiacoiü ( zwei ? ) 1169 :
Ü6, ö.
Wortwinus diaconus 1154 : 85, 14.
gubernator, yconomus bonorum Hesse von
Erstein 1265 : 449, 19.
prepositi, prelati 449, 28. 481, 23.
Albero 1161: d2, 23. ii6.8: 93, 1. ^1169:
96, 31.
Algot 1 1169 : 96, 30.
Arnold 1154 : 85, 13.
Arnolf 1 1169 : 96, 30.
Karl 1143 : 74, 33. 75, 14. 1145 : 79, 30.
t 1169 : 96, 30.
Heinrich f 1169 : 96, 31.
Hugo 1319 : 142, 22. ders. ? 1334 : 189,
20; ff. 1340: 205, 21.
Rudolf 1169 : 96, 2.
Walfrid 1340 : 207, 17. 1346 : 226, 39.
Wignand f ■^i«'» = ö6, 31.
J.247 : 238, 39. 239, 36. [1348] : 243, 39.
priores
Egelolf 1169 : 96, 2.
Heinrich iiCi : 92, 24. 1162 : 93, 2.
Johannes i.8J0 : 206, 9. ders.? 1256:
300, 1.
Sifrid 1265 : 449, 18.
sacerdotes 294, 30.
B. Augustlui ordinis eremitanun fratram domas
463, 12.
s. Aurelia extra mnros 44, 20; ff. 78, 33. 94,
13. 132, 18. 148, 17. vgl. Straf'b. Loc.
Localität 31, 40. 113, 37. 207, 13. 226, 24.
243, 30. 264, 28. 294, 19. 311, 2. 331, 28.
parochia territorium 97, 11. 141, 24. 313, 12.
parochiani 159, 35. IBO, 3.
plebani 44, 28. 79, 6 ; 8. 141, 38. 169, 37.
Hugo sacerd. 1183 : 98, 36. 99, 35.
Vvalzo presbyt. f A«««'» ^007] : 44, 25.
vicarii 313, 2.
B. Bartholomei capella 240, 35.
St. Katherina extra muros
Localität 175, 36. 184, 1; ff. 455, 25; ft.
conventus ordinis s. Augustüii 174, 15.
179, 1. 183, 28. 184, 16. 197, 40. 215, 17.
ord. s. Sixti de urbe 221, 22. ord.
predic. 224, 7. 225, 39. 245, 40. 252, 29.
266, 36. 283, 28. 320, 3. 349, 14. 449, 20.
455, 1. ord. s. Augustini secundum insti-
tnta ord. fratr. predic. 455, 18. sein
Grundbesitz zu Straßb. 449, 20. 455, 20.
priorissa 224, 32.
Junta 1361 : 349, 19.
soror 1336 : 196, 26.
s. Crucis basilica 20, 30. 70, 24. 76, 13. 138, 15.
Dominikaner vgl. StraPb. Loc. predicatorum
vicus.
Localität
capella 269, 22.
claustrnm 160, 8; 38; ff. 166, 24. 242, 2.
253, 10. 267, 7; 27.
ecclesia 160, 40. 267, 15; 33. 340, 10.
murus vetus 402, 16.
conventus 160, 8. 166, 20. 179, 21. 181, 3R.
232, 32. 240, 31. 242, 1. 253, 2. 267, 6; 26.
269, 21. 276, 24. 281, 9; 30. 313, 28. 314,
19. 316, 2. 333, 32. 335, 1. 337, 27. 338, 11.
341, 1; 29. 342, 14. sein Grundbesitz zu
Straßb. 166, 26. 240, 31. 241, 34. 276,
25; 26. 281, 10; 30.
Eberhard 1356 : 303, 26.
Gerung 1356 : 303, 26.
Walter 1230 : 173, 33.
nonnulli 1356 : 301, 10; ff.
priores 160, 8.
Helwic 1348 : 2il, 1; n. 1252 : 276, Sl.
1353 : 281, 9; 37. 1356 : 305, 1. 1258 :
321, 3; 19.
Volcnand 1330 : 173, 33. 1232 : 177, 31.
1236 : 196, 19.
1265 : 454, 31.
snbprior Peter 1230: 173, 33. ders.? 1242:
21,3, 24.
St. Elisabeth extra muros
Localität 160, 40. 276, 33.
conventus 201, 42. 213, 31. 224, 35. ordinis
fratrum predicatorum 225, 32. 344, 32.
430, 26. sein Grundbesitz zu Straßb. 201, 42.
430, 25.
priorissa 447, 12.
soror Christina, Burchard's von Truchters-
heim Tochter 1242 : 213, 32.
conventus 309, 2. 321, 30. 322, 24. sein
Grundbesitz zu Straßb. 309, 2. 321, 28.
322, 24.
frater Hugo 1257 : 310, 28.
guardianus Johannes 1257 : 310, 28. den.?
1256 : 305, 2.
opus 309, 8. 322, 27.
procuratores
Heinrich Marsilius — 1257 : 309, 9.
1258 : 323, 9.
Franciskanerinnen s. Francisci sorores
Localität 306, 3. 310, 14.
conventus ordinis s. Damiani 286, 3. 289, 13.
291, 1 ; 19. 305, 27. 308, 2. 309, 29. 321, 24.
322, 38. 344, 15. 345, 22. 444, 8. 452, 28.
derselbe ? ordinis s. Clarae 460, 34.
Äbtissin 461, 8.
A. 1258: 321, 26.
procuratores 461, 9.
sorores
Agnes, Waltram's von Hohenstein Schwester
1265 : 452, 30.
Gertrud von Epfig 1264 : 444, 9.
Landsberg Gunther's von — Tochter
1265 : 452, 29.
Lngardis von Hunenburg [nach 1250] :
286, 38.
Susanna von Landsberg 1260 : 345, 23.
Hospital hospitale b. Leonhardi, xenodochium
70, 10. 75, 35. 137, 23. 151, 16. 161, 26.
175, 11. 252, 9. 280, 2. 288, 1. 395, 24.
Locahtät 119, 16. 252, 19; ff. 473, 18.
capella 71, 25; ff. 151, 21; 22.
Grundbesitz zu Straßb. 70, 10. 75, 35.
138, 11; ff. 151, 17.
personse, quse ad hospitale pertinent, hospi-
talarii 76, 35. 138, 35. 257, 18.
fratres, fraternitatem et consortium habentes
162, 7. 257, 18. 288, 1.
Anselm 1251 : 257, 23.
Arnold 1235 : 162, 3.
Burchard 1335 : 162, 3.
Konrad faber f 1253 : 288, 2. seine Wittwe
Gertrud 1353: 288, 12; ff. sein Sohn
s. Johannes.
Johannes clericus Conradi fabri filins
1253 : 288, 12 ; ff.
Strafbarg
865
HnRo isr,l : 257, 23.
Ulrirh (iiii honpilali farnnlnttir fwol Pfirgtr
d«« ilMHiiitalii) et KiiccciiHorpii kiii Ijii :
7ß, 31,
ülrirh 1325 : lß2, 3.
ptaporoR iH-ro^riiii infirmi 70, 2>\. 71, M.
7ß, 7. lf)l, 2<). 2H«, 21.
roctorcN curatorc-K mni^iitri prornratorM
pfldRpr 2&7, IH. 39f., 25.
Alticri Ri-ger 1331 : 176, 22. den.? ISM :
28K, 5.
Koiirail Virni-kom tSSr, : 102, 2.
Dietrich Stobphn Wi','* : 1B2, 2.
Johnnncit Knlp 12r,:i : 2H«, 0.
Hudolf von KcRoritliflim 1253 : 288, 6.
Johanncii Krim'« Sohn 1231 : 176, 22.
I'cfcr 1220: lf)l, 3H.
I. Ulrich unter dnn «frntr.»
«acprdotcii diio 2m, 23.
scoluriN 28H, 23.
St. JohannPH pxtra ronro« ad nndu
Localitüt 2(KJ, 2K ; 39. AU\, 2.
convcntui Roromm ordini« fratmm predicft-
tornm 224. 3H. 225, 33. 245, 38. 251, 21.
2(54, 3!>. 2fMI, 1»; M.
St. Lanrcntins (Capolle im Münster)
plobanuH Heinrich 1228 : 169, 87.
vicarii
(lottfrid «acrrdoB 1259 : 32ß, 7.
Johnnnog /;'(.(>■ : 4fi<), 9.
Icprosi 1(12, 10. 188. 32.
St. Marjtarcthpncapclle 198, 10.
B. Mari»! Maftdalcnie ordinis lororea pcnitcntos
extra inuros
Localit&t 185, 6.
convcntns 184, 34. 202, 3. 298, 17. 808, 16.
sein Gmndbcsitz zn StraPb. 186, 6 ; ff.
2<I2, 3.
f rat res
llausbcrgcn Bnrchard Ton — 1357 : 806, 16.
Konrad convorsns 125G : 298, 38.
vgl. IIiiRo StraPb. Bürger 1256.
Witigo «acerdos 12'>(i : 298, 35.
priorissa Mcchtild 1256 : 298, 23.
8. Mnrtinua 71, (5. 217, 20.
Localität 20«. 24. 217, 20. 297, 10. 461, 40.
402, 3; ff. 4(i8, 14.
cimitorium 4(11, 32.
parocbia 243, 12.
plobani rectorcs 461, 39. 462, 7; ff. Tgl.
2(59, 3(i.
Albert 1211 : 12», 10. 1316 : 130, 3.
1320 : 148, 27. der«.? 1321 : 154, 11.
1234 : 155, 41.
Otto 1266: 461, 31.
1348 : 243, 3.
St. Marx extrn niaros C»pello mit Hoipital
97. 11.
Lornlitfit 159, 10; 12. 173, 12. 176. 24.
parocbia 222, 35.
convontuB 159, 2. 173. 12. 176. 23. 196, 20.
ordinis «. Sixti do «irbo 197, 1. 210, 30.
gecundnm x. Augnstiui regnlam 222, 1.
22(i, 1. ordinis frittruni prodicatonim 226
not. 1. 241, 22. 24.\ 18. 24»?. 1. 247. «8.
263. 3:«. 2(ay, 14. sein UrnndbeaiU lu StrtVb.
176, 22.
ronvorsi liVl. 'Ml.
eteniosin.trii provlsi^rcs 98. 1; ff. 169, 19.
Burcbard 1LS2 : 98. 1 ; ff.
Konrad 1183 : 98. 1 ; ff.
', ff
!7 L'.'.'), :•
lJt4i : Iß», 4. 2^ 4.
proeantor Sigtlia 1948 : 941, 96.
•oroTM
Aau SU6 : IM. Sl.
Mmrnrata 19M : 198, tt.
SopEw laM : 196, tj.
UM: 196, 81.
8t. Matthias vgl. Kt Kieeltaa «4
■. Micb&belii capell* axti» gwiM 14, 41. vd.
8tra*b. Loe.
Loealitlt 71, 4. 76, Sl. IM, IS; tt. 607. la
Mfioater ■. Utiriie eUaateWB doaoa •tnmhk
monastcritim temphtn (Abi >«llKdnlii
oMga^as m. «Stiaffc.
K iy», BisUk»
U< 4M, 98. 68. 17. «ft. 1&
7n. S. S6, 86. IIA, 81; 8«.
117, 19. ->, tt. 188. 1. 166. 881
176, 8. : 261, 8: 11. 971; 99.
886. 8. 814, •S'}. 47», 8a 479, 80.
kltari*
•. Mari» 68. 88. 6a 99. 67, 4. 81. a
%. Mari» 417, 80.
ctriutia frftm— tnteUar 97a la 86a 9a
4ia a
»triom 96, 87.
e«i>«ll*
•. KxAnm 940, a
«. Laorrntii %. Stnlb. 8*. LaiwUi.
rhnnm V^k 13. If^ 88. 17a 84. 180, la
-'4.
31
84. 117. la 19a 91.
149, 2<). 167, J 1
cripU 13, 13.
rnria frnlnim Tgl. Strktb. Loe. (nInUB.
lettenrrc 366, SB.
muri pccleti» 480, 17. ^^
rofectoriam 53. 17. 19a 8a 989, 80.
parocbia »• t:titt 84a ''•
Capitcl 7, » \ 10. 81. 87. 9a 91
28, a 2i*. :<<'. ■■", M. 81, 8a 88, 87. 86. la
Sa 9; 21. 47. 1. 49, a 60. 8a 61. U.
68, 9. 54. 9. 55. 20. 6a a 67. 8a 6a 8a
63. 17. 64, 17. ß.\ 17. 77, 16. 80, 1. »t a
8a 3. 88, 4. 89. 2. 96, 11. 96. 10. 90, a
100, 20. lOa 21- 108. 16. III. 89. lia
19; 22. 122, 1: r. I.Vi 21 \yy 18. 140,
16.' 141. 1. 11 •■<. 16a
80; ff. 165.6. 1" 182,11.
194, 31. 198. 1. »tl. 4;i. ««, üfr. 906^ 1.
210. 9. 212. 21. 217. 86 ; 87. 99a 97 ; 87.
22^). la 24a la 250. II. 861. a 866, 8a
889. 81. 293, 26. 800. a 808, 1. 804, 1.
811, 81; 24. 8.«, 1. 86a »j * »I, 1.
441. 27 449 7. 44a 87; 8a IIIIIBMIB
f 67, a 7a ta 98. 9a
7. i8aa i8a8a in,9i.
! fr n: 17; a 14», 17.
17 " 1 - 16a 18. 17a 9a
1^7, (i. I'.n), I. ^1, In, a 80ä la 9Q>, la
8ia 16; 8a 887, sa 88a a tn. 17. 89a
la 887, a 888, a 88a 9a 94a IS- M». 6.
864,ia86a8a86aM.86aa86a7.
8W. 4; la 871, 8a 979717. m »
877, lA 8«a 1. 88a 7.l9a 1. Ä, a
884 84. 88», 4. 887. 17. >8a 1. 891. ja
861, 29. 86a 88; »4. 87^ 19: 81. 874,
4;ia89ai;iaaM.taa9a8aa0aaa
4ia 40. 4ia 89. 417. 8a 48a 98. 497. 8a
rt'
l:
1 i-'.
l'l.
556
Straßburg
453, 37. 455, 29. 461, 35. 473, 8. 482, 8.
sein Grundbesitz zu Strafb. 140, 16. 141, 1.
198, 10. 201, 42. 202, 36. 212, 22. 304, 11.
339 1.
camerarii 30, 11. 80, 2. 125, 29.
Anselm 1089 : 49, 17.
Arnold (von Bürglen?) 1224: 155, 28.
1226: 163, 9; 19; 37. 1228: 167, 7.
168, 35. 1229 : 169, 24. 1230 : 172, 18.
[1223—1232] : 181, 33.
Berthold von Geroldseck 1308 : 122, 8.
ders. ? 1209 : 122, 34.
Berthold 1143 : 70, 34. vgl. 71 not. 1.
Berthold 1216 : 131, 15. 1218 : 133, 5.
1220 : 145, 40. 149, 22. 151, 35. 1221
152, 24.
Konrad 1129 : 63, 8. 1133 : 64, 2. 1134
64, 3.3. 1135: 65, 11. 1137: 66, 4
1143 : 71, 32. 72, 29. [1143] : 73, 22
1144 : 78, 2; 22; 36. 1145 : 79, 21
1146 : 80, 20.
Konrad 12U : 220, 30. 1247 : 235, 24.
Friedrich von Entringen 1208 : 121, 17.
Friedrich 1212 : 126, 16.
Heinrich 1154: 84, 13. 1155: 86, 14.
1156: 87, 17. 88, 27. 89, 18. ders.?
1189 : 104, 18. [1185—1189] : 103, 11.
Werner 1094: 49, 25. 1096: 50, 12.
1100 : 52, 29. vgl. 49 not. 3.
cantores senger
Berthold 1129 : 63, 7. U33 : 64, 3. 1134 :
64, 33. 1135: 65, 10. Ji37 : 66, 3.
1143 : 71, 32. 72, 28. [1143] : 73, 23.
[1141—1143]: 69, 15. ii44 : 78, 22.
1145: 79, 22. 1146: 80, 21. ii47 :
81, 23. 1148 : 82, 18. 83, 25.
Berthold 1181 : 97, 3.
Berthold 1187: 101,37.102,13. [1185—89]:
103,10. «93 : 109, 5; 13. 1199: l\3, 3.
Burchard 1105 : 53, 34. 1143 : 70, 33.
vgl. 71 not. 1.
Friedrich von Entringen 1201 : 114, 42.
115, 29; 37. 1202: 115, 39. 117, 34.
[1202]: 117,24. 1208: 121, 17; 23.
122, 6. 1209: 122, 14; 30; :J3. 123, 2.
i.2Ii : 125, 6. 126, 9. 1212 : 126, 15.
1213 : 126, 23. vgl. not. 1. 1214 : 128,
21. 1215: 129, 28. 1216: 130, 28.
131, 14. 1218 : 133, 3; 29. 1219 : 140,
7; 17. 142, 15. 145, 1. 1220: 145, 39.
148, 9. 1220: 149, 22. 151, 6; 35.
1221: 152, 23. 154, 35; 37. 1223: 154,
30. 1224: 152, 41. 155, 28. 1225:
157, 30. 158, 9; 30. 1226: 163, 9.
12.27' : 165, 8. 1228 : 168, 34. 169, 36.
1229 : 169, 24. 1230 : 172, 18. 1232 :
178, 26. [1223—1232] : 181, 33. vgl.
128 not. 3.
Friedrich (von Hagenau ?) 1240 : 205, 4.
206, 15. 1242 : 212, 24. 12U : 220,
29; 37. 1246: 231, 27. 1247: 235, 24.
1248 : 244, 13.
Heinrich von Geroldseck 1254 : 289, 40.
1256 : 304, 4. 307, 12. 1257 : 312, 29.
1261 : 365, 30. X36^' : 365, 33. 381, 22.
382, 9. 1263 : 391, 26.
Herolt 1089 : 49, 17. 1094 : 49, 25. vgl.
49 not. 3.
Lentfrid 1153 : 84, 3.
Lentfrid 1155 : 86, 14. 1156 : 88, 27. 89,
18; 37. [1162] : 91, .35.
Lentfrid 1183 : 100, 10. 1185 : 101, 16.
Peter 1154 : 84, 13.
Ulrich von Dellmensingen 1233 : 186, 33 ;
40. 187, 12. 1234: 189, 14. 190, 2; 34.
1236 : 196, 1. 1237 : 198, 2. 199, 4.
Werner [nach 1003] : 43, 33.
1264: 441, 26. 442, 6. 443, 27.
cellerarii 67, 41. 103, 22. 108, 13. 165, 17.
255, 29. 306, 27. 307, 13.
Berthold von Schwarzenberg [1185 — 1189] :
103, 31.
Konrad 1208 : 122, 6. 1209 : 122, 34.
Eberhard 1129: 63, 8. ders.? IIU
78, 22; 36.
Friedrich von Hagenau 1233 : 185, 31
187, 24. 1234 : 190, 34. 1237 : 199, 4
1250 : 255, 36.
Heinrich von Veringen tunc cell. 1193
108, 38.
Johannes von Erenberg [1260] : 347, 26.
1261 : 348, 32.
Wolfrat archidiaconns 1211 : 125. 7.
Chorus 42, 23. 134, 14. 198, 26. 304, 10 ; ff.
vgl. domini supra chomm 229, 18. clerici
chorales 168, 25.
cnstodes aeditui thesaurarii 10.5, 15 ; ff.
108, 13. 243, 11. 269, 36. 418, 14; ff.
462, 13.
Albert ( von Schneckenburg ? ) [1202] :
117, 23.
Arnold von Bürglen 1233 : 185, 31. 186,
33. 1238: 199, 23. 1239: 201, 29; 39.
Arnold 1207:121,3. 1208:121,17.
Berthold von Ochsenstein archidiac. 1251 :
263, 9. 1263 : 393, 5. 1264 : 417, 1.
418, 35. [1264] : 442, 15.
Berthold (2 verschiedene)
If 33 : 64, 10.
1143 : 69, 27. 1144 : 78, 36. 1145 :
79, 22. 1146 : 80, 21. 1147 : 81, 23.
1148 : 82, 18. 1154 : 84, 13. 1156 :
87, 17. 8«, 27. 89, 18.
1134 : 64, 33. 1135 : 65, 10. 1137 : 66, 3.
1138 : 67, 11. 1143 : 71, 32. 72, 29.
[1143] : 73, 22. [1141—1143] : 69, 16.
Konrad 1266 : 461, 30.
Eberhard von Jungingen 1183 : 100, 10.
1185: 101, 17. 1187: 102, 13. 1188:
103, 2. [1185—1189]: 103, 11. vgl.
105, 22.
Eberhard 1105 : 53, 34. 1116 : 56, 14.
1118: 57, 17. 58, 8. 1119: 58, 36.
[1U9] : 60, 1. ders.? archidiaconns 1109:
'ob, 22. 1143 : 70, 33. vgl. 71 not. 1.
Friedrich von Entringen 1211 : 125, 6.
1219 : 142, 15. 1220 : 151, 35.
Heinrich von Stahleck 1241 : 211, 34.
216, 35. 1243: 216, 28; 36. 217, 1.
12U : 218, 19. 220, 29.
Heinrich von Veringen 1181 : 97, 3. ders. ?
1193 : 108, 38. Heinrich 1190 : 105, 3.
1191 : 105, 14. 1193 : 109, 5. 1199 : 113, 3.
1200 : 113, 32. 1201 : 114, 42. 115,
31; 37.
Hezelinns 1096 : 50, 12.
Werner [nach 1003] : 42, 33.
1248 : 243, 2. 1249 : 245, 42.
dapiferi
C. U89 : 104, 18.
Dietlielm 1224 : 155, 28.
Heinrich von Tannegg [1162] : 91, 36.
Stralburg
»7
Hermann (von Krcnberjj ?) 1»08 : 122, 7.
K'O'J: 122, ]i>; ;W.
Ulricli von Hnfwcicr 13t4: \2»,'i2. 131S:
lai», ÜH. /i';»,': l.'Jl, lö. tJilfi: 138, 4;
31. /i'/ö: na, Ul.
dcrani M, 2(!. M, 2«; 2«; 39. 6fl, !).\ 57, 8.
11(1, 28. 12H, 2. lÜH, 1!' fl" ■•.ff
liiTiiiK«r /«w;; fiO, 12.
U.K. Jir,! : M, 12.
Ilcrlhoia von Oclmcniitcin i3ia : ISO, 11.
im, 17. 141, 3. 142, ir>. Uf», 1. 1230:
14f), !«». 147, :i7. 14"J, 22. 151, iM. 1331;
164, 35; 37. /i'i'.i ; 1&4, 30. 1334:
165, 27. /i'i'5: ir)8, 8; 80. 1«I, 32.
1336 : 162, 37. 163, 9. 1337 : UV>, H.
1338: 107, 1«; ff.; 32. 1331: 175, 27.
1333: 178, 2«. [1333—1333} : 181, 33.
ii'JJ : 186, 32; 40. 187, 12. 1335 : löl,
5; 17. 1337 : 198, 8. 109, 4. 1340 :
206, 4. 1341 : 21Ü, 1; 12. 1343 : 212, 24.
1344 : 220, 2» ; 37. 1346 : 23 1 , 20. 134 7 :
286, 24. 134S: 241, 16. 1250: 255, .W.
266, 10. 1351 : 257, 8. 263, 4. 269, iß.
270, 12. 1353 : 277, 3. 278, 7. W« :
289, 39. 1355 : 293, 5 ; 31 . J~'5fi : 800, 6.
804, 4. 807, 12. 1357 : 312, 28. 1359 :
839, 6. 1361 : 861, 4. arckidiac. 1355 :
293, 31.
Dorthoia von Orhsonstoin 1363 : 892, 29.
am, 1 ; 2. \1304] : 442, 6. 1365 : 454, 24.
Burclmril II 1(! : 66, 14. 67, 8. UIH :
57, 17, 58,8. 1119: 68, 36. 11U9] :
59, !M.
Karl ;/37 ; 66, 8. 1143 : 72, 28. 74, 32.
[1143\ . 73, 23. 11141-1143] : 69, 15.
archidiac. 1138 : 67, 10.
Dipznian 1139 : 68, 7. 1133 : 64, 2. i;W ;
64, 33.
Eberhard 1303 : 116, 89. [1303] : 117, 28.
1307: 121, 3. 1308: 121, 10. W09 ;
122, 14; 30; 3,3. 123, 2. 1313: 126, 22.
vgl. not. 1. 1316: 130, 27. 131, 14.
1318 : i:W, 3. vgl. not. 2.
Erlo [nnch 101)3] : 42, 3.3.
Frico 11T6 : »6, 25. 1181 : 97, 8. 1183 :
9K, .T». 99, 32. 1183: 100, 10. 1185:
101, 16. ltS8: 103, 2; 35. //S9 .- 104,
17. lH8r>-nS9] .- 103, lO; 29; 86.
1l!)l : 105, .32. 1193 : U«), 6.
Frif.lrirh 1314 : 128, 10. vgl. not 2.
Oottfrid 1143 : 76. 3. 7i<4 ■ 7>< I 21.
7«.'. ; 79, 22. 1148 : 82, l.''
H. I//671 ■■ 95, 1.3.
Iliirlwin /rwy . 49. 17.
Urrolt tl(H): 52, 29.
Ludwig 95 not. 1.
IVt.r 1153 : 84, 2. 1156 : 87, 17. 88, 27.
89, 18 ; 37.
UciMliard 1148 : 88, 26.
Ulrich 1199: 113, 2. 1300: 113, 82.
1301: 114, 41. 116, 19.
Wornhard 1318 : VM\ 29.
Wolfrnt H05 : 53, M.
diRpousator Gottfrid 1334 : 189, 88.
clcinio.iyunrii 198, 33.
fabrioa opus eccirun 229, 22. 361, 2. 893, SO.
418. 21 ; ff. 468, 21. 460, 16. vgl. 118, 2.
•i;«», IC.
Grtin.lbrsiti iii SiraPb. 393, 80. 469. 20.
computationibiia fabrir» qoi pnMat 418.27.
notarius Johannes Oet» IMS : tM, 14.
1350: SM, 11.
277, 4. tra, 8.
•a. ua$:
11184^4.
16. W.
■■■•/) .
proenratorM
B«rtboU TMm tM»i 804, 18.
Koimd OI«aia ■■amfalar, mttiäm,
netor UMtm UUs 881, &lMf ;
480. 10; ift.
raetom OMCiatoi oearia S88, 17. 4181 U.
480, 8: ff.
Ebarhard von RatriacM tM»t 480, 8; li.
p...,. . . . . Mal« 1«M; 480, 18.
0:480, IS.
> ' ■ ptpctoC
fr«t> aadisa ia ntuttmi»
c>
frati
A
Ad«lb«ro / 12.
Adelb«ro , 18.
Adelbero /
Adelgot 11
AlIxTt von I
1351 : 2.'. .
1356: 3*
328, .30.
1361 : 36« I, »,
Albort Graf von
AllK-rt von "^ '
91, 10. ,
diaronn« i, ■■
Albort von Schi. - 1190: 106, 4.
/'•'• \'*i, <;. 1199 : 118, a
rio« 11185—1189] : 109, 14.
1301: 114, 42. 116, 81: 87.
A -^tetobnum 1359 : m, tO.
Ai' ".148,27.
Aldcncoa [965-991]: 88, 86. utUÜM.
[965— 991 J : .39, U.
Alexjuider l^U ; 286. l'<
Anno [965— 991 J : 3li. IJ
Arnold (3 Tersclu«dMM ?)
von Maacbe 1193 : 109, 6, i^OO; 118. 81
von Scbwabtberg 1198.110,17. IMT;
121, .3.
arckidiac. [1185-1189]: 108. 18. —
diac. 190/. 116, 8. — aabdiaeoH«
1301 : 116, 2. [1303] : 117, 88.
i/M 109, 14. 1198: 111, 37.
Arnold von Dürglw l&M .■ 168, 87.
Bcringor i2 versffhiadwaf)
von Albeck 1309: 188, 86.
von Entrinaen 1318 : 188, 81. areU4iaa.
' >"> 122, 7. 1909: 188, 16; 8Bl
; -'6, 7. 1318 : 188. 6.
h la 1301: IIA, &
B«rtbold von Dianbaig 1817.' 888, 4.
1351 : 271, M. U59 : 88^ 88.
Bcrthold von Horbng X847 .■ 888^ 88.
Berthold von Oehawiitaia (mar aiaarf)
i353 : 886, I& ankkUae. 1808: 888, M
istin: 407. »7: 88.
B<" 'JiT: tM, 8.
B. 1M7.-811, tl
BerthoM 1110: Mi, 14. [U19) : tO, 8.
der».? »rrhidiar, liXI; 64, 8.
Bartliold (witvivle?)
TOB OchataatoiB 009: 121. »4 t309:
182, S4. 188, 8. 1318 . ISS, 4, 80.
•. Sckir»rMBb«rgB«rtlioM'sv«n — mtfo».
1160: »1, la I19i: 108, 14. 1191:
109. 26. atdiidiaa. UOl: 116, 81; 87.
1318: 188, 80 ai*nnini*ria« fl?03l :
117, 84.
558
StraPburg
Bruno 1160 : 91, 10.
Bnrchard 1100: 51, 14. ders.? archidiac.
1109 : bb, 22.
Burchard 1137 : 66, 4. prepositus 1133 :
64, 3. 1134 : 64, 34.
Burchard (4 verschiedene?)
von Granies archidiac. 1191 : 10b, 33.
von Gregcns 1185 : 101, 17.
von Lupfen 1301: 115, 31; 37.
subdiaconus [1302] : 117, 26.
archidiac. [1185—1189] : 103, 12. 104, 9.
1200 : 113, 39.
Karl 1129 : 63, 8. prepositus 1134 : 64, 34.
Konrad (wieviele ?)
von Dellmensingen archidiac. 1251 :
257, 11. 1263 : 393, 6. 1264 : 438, 2.
1265 : 447, 1.
von Eberstein 1324 : 155, 30.
von Entringen 1339 : 201, 40. 1247 :
236, 4. 1251 : 257, 10.
von Gundelfingen archidiac. 1191 : 105,
33. 1301 : 115, 30; 37.
von Haigerloch 1239 : 201, 40.
von Hnnenbnrg , archidiac. 1185: 101,16.
von Lichtenberg 1360 : 345, 8. 1262 :
345, 37.
de Loifo 1350 : 256, 11.
von Otclbruke 1193 : 108, 31. 109, 5.
archidiac. 1191 : 106, 1. 1301 : 115,
30; 37. 1209: 123, 2.
von Scherweiler 1339 : 201, 30. ders.?
C. von Scherweiler 1348 : 241, 17.
von Wartenberg 1262 : 370, 16.
von Wolfach 1251 : 263, 9. archidiac.
1232 : 178, 27. 1234 : 190, 34. 1335 :
187,35.195,35. 1336: Idb, 31. 1339:
201,29. 1351:207, V. 1353:278,7.
1355 : 293, 31. 1356 : 300, 7.
1100 : 52, 30. 1116 : 56, 15. 57, 9.
archidiac. [1185—1189] : 103, 11. ders.?
1193 : 109, 13. 1201 : 115, 1. — archi-
diac. [1185—1189] : 103, 12. ders. ?
1193 : 109, 13. 1301 : 115, 1. — archi-
diac. [1185—1189] : 103, 12. — archi-
subdiac. [1185—1189] : 103, 13.
1160 : 91, 11. prepositus [1141—1143] :
67, 25. archidiac. 1145 : 79, 23. 1153 :
84, 3. 1154 : 84, 14. 1155 : 86, 15.
1156 : 88, 28. 89, 19. 1188 : 103, 36.
[1303] : 117, 25. 1338 : 167, 33.
Diethelm 1193 : 109, 7. presb. Möi ;
115, 1. [1303]: 117, 25. 1208 : 122, 8.
Jf.209.- 122, 16; 33. 1214: 128, 22.
1318: 133, 5; 32. 1219: 142, 17. ders.?
i233 .• 187, 24.
Dietrich 1116 : 56, 14. 57, 8. 1118 : 58, 9.
1119 : 58, 36. [1119] : 60, 2.
Diezman JJUe .• 57, 8. 1118 : 58, 9. 1119 :
68, 36.
Duodo Presbyter [965—991]: 38, 1. 39, 12.
Eberhard von Jungingen — 1209 : 122, 35.
1213: 126, 23. vgl. not. 1.
Eberhard (2 verschiedene ?)
von Entringen 1237: 199, 5. 1242:
214, 35. 1247 : 236, 4. i550 .• 254, 7.
256, 11. J25i : 257, 11. 1252 : 278, 8.
1253 : 281, 24. 1260 : 345, 3. archi-
diaconus 1356: 302, 22; 28. 1257:
311, 5; 16. i.259; 328, 28. 1361:
361, 36. 1365: 447, 1. i5C6 ; 460,
8; 13.
von Sulz 1251 : 257, 10. 263, 10. 1253 :
286, 18. 1260 : 345, 3. prepositus
1256 : 302, 22 ; £f. archidiaconus 1253 :
278, 7. 1357: 310, 16; ff. i.25S ;
319, 22. 1359: 328, 29. 1361: 361,
36. i.265 ; 370, 15. 1364 : 433, 3; 28.
1266 : 460, 13. 464, 28.
archidiac. von Boofzheim 1241 : 211, 35.
Eberhard 1100: 52, 30. ders.? archidiac.
1109 : bb, 22.
Eberhard (2 verschiedene?)
[1143] : 73, 23.
archidiaconus [1143] : 73. 24.
1137 : 66, 4.
Egino 1154:84, U. 1156:88,29. 1160:
91, 10.
Ezzonis puerulns 1039 : 45, 34.
Friedrich (2 verschiedene?)
von Entringen 1191 : 106, 1. 1193 :
108, 31. 109, 6. 1196 : 110, 17. 1199 :
113, 4.
1198 : 111, 30.
1193 : 109, 13.
Friedrich von Hagenau 1220 : 148, 10.
1230: 172, 19. i.236 .• 195,31. ders.?
1224 : 155, 29.
Gebhard IIU : 78, 22.
Gerhart 1096 : 50, 13.
Gerolt 1116 : 56, 15. 57, 8. 1118 : 58, 9.
1119 : 58, 36. prepositus [1119] .- 60, 1.
Grimine [965—991] : 39, 12.
H. 1334: 155, 41.
Hartwig, Otto's von Bmchkirchen Sohn,
acolitus 1116 : 56, 9.
Heidenricus von Hohbarr 1199 : 113, 3.
ders.? presb. 1301: 115, 1. [1202]:
117, 25. 1208: 122, 8. 1209: \22,
15; 33. 1211 : 126, 9. J5i4 ; 128, 22.
Heimo [965—991] : 39, 13.
Heinrich 1100 : 52, 30.
Heinrich (mindestens 2 verschiedene?)
von Stühlingen 1147 : 81, 24. (mensur-
narius ?) 1154 : 85, 18.
1147 : 81, 24.
1137 : 66, 4. [ii4i— 43] : 69, 16. 1160 :
91, 11. archidiac. 1143 : 75, 4. ii45 ;
79, 23. 1146: 80, 22. JJ53 .• 84, 3.
[1167] : 95, 17.
Heinrich von Veringen U88 : 103, 2; 36.
Heinrich (6 verschiedene ?)
von Geroldseck 1209 : 122, 35. wol
nicht ders.? 1235: 191, 19. 1242:
212, 22. 1246: 231, 27.
von Luttenbach (nur einer ?) 1208 :
121, 25. 1227 : 166, 39. 1229 : 169,
25. 1232: 178, 36. J.234 ; 189,31.
1235 : 190, 28. i24ö ; 204, 30.
von Ochsenstein (nur einer ?) 1208 :
121, 24. 1218: 133, 30. 1246: 231,
27. i247 ; 236, 3. 1251 : 257, 9.
263, 9. 1255 : 293, 1. archidiac.
1225 : 161, 33. 1228 : 167, 32. 1333 :
188, 23. 1241 : 210, 1. i243; 215, 37.
1352 : 277, 3. 278, 7. i260 ; 343, 29.
von Stahleck 1240 : 204, 7; 29. 206, 15.
1230: 173, 32.
Hermann von Erenbcrg 1193 : 109, 8 ; 14.
1213 : 126, 24. ders. ? subdiac. 1201 :
115, 2. /^72057: 117, 26.
Hermann von Wilperc 1257 ; 311, 28; 33.
312, 3; e.
strafbarg
H.rirmnn 1144 : 7», 1.
II.Tolt low, : W), 13.
II. -■! ..i.l.i.l,,.-, lOH'J: 411, 17.
Ilii/M ' ,■ ! ■ luudone?)
vuii AUcwilru 11U3 : 109, 7. «rchiUiac.
Ui)l : lor., 33.
von Krcibiir« llHl : 97, 4. (//«5—
jjs<j\ .- \m, :k). ii'ji : loe, i. uua -.
10», Jl; ff. KW, 7.
prc»b. \UHr, -IIH'J\ : 108, U. — prub.
[llH/i-l/H'j\ : UM, 13.
Ilu(?o vom Stein Ix'iit : .'UH, 32.
lliiKo Truv«roiiBi« l:iJ3 : IHö, 82.
lIuK« JUO : M, 14. 67, 8. IT/ä : 68, 9.
lll'J: !>X, m.
Iliiiifrit t |/".)i'|: 47, 2.
J. UJl' IZU : 177, 13; 27.
Jacob läU : 126, 8. U)13 : 126, 84. Tgl.
not. 1.
Jobnnncii von Frankmntoin archidiac. 1351 :
ar..), 10. 7i'.ü5 : 2!);t, L'O. 1250 -. 302, 2.
/^.'ÖO: .'U"), 12. WCi: .H4», 31.
Jolmnnci vom Stein 1340 : 20n, 2.
IraliiiKcn F.K<-lolä do — paer 11&5: 100, 32.
I.ctitfrid ur< liidiac. 1103 : 91, 41.
Ludwig von lluncnburg IJOS : 132, 8.
133U: 172, l'J. ders.y Ludwig subiiiac.
i;;0/: llö 2. [1303]: 117,2(1. archidiac.
WiS: 133, 6. 1319: 145, 2. 1238 :
lfi7, ,33.
Ludwi); (2 verschiodono ?)
archidiap. 114ii : HO, 21. — 1146: 80, 1.
1137: (>(i, 4. iib'O: 91, II. archidiac.
[1143] r.\ 9.r, 1156: 88, 28.
Manpgolt /' : 3!», 12.
Maniuard . Ip 1347 : 236, 6.
Morand Hfiä : 101, 18.
Otto von llonfeld 130S : 122, 9. 1318:
i:i3,32. dcrH.V Otto snbdiac. 1301: 116,2.
prosb. 131» : 133, fi.
Otto von Entringen 1347 : 23«, 4. 1351 :
2Ö7, 11. 1359 : 328, 2. 1366 : 460, 8.
Otto 1135 : 6f>, 11.
Potcr 1137 : 66, 4. ii43 : 76, 4.
U. von Oroifonstoin t ■'-'■^O : 172, 8.
Ucßinbald 1.%Y>— !W]: ,Hi», 11.
Ueinbard ^von Thoiigen ?) 1308: 121, 24.
subdiac. //;'(>;'/ .- 117, 26.
Koinliard von Tlicngen (nur einer?) 1331:
IM, 12. 1335: 1«7, 30. liM, 18. 1337:
\W, ». 1340 : 20«1, lö. 1344 : 218, 20.
1347 : 23«i, 3. 1350 : 2M, 10. 1351 :
257, 10. 1353: 281, 21. arcbicabdiac
7:Mi<; 23i>, 17.
Ucinhard [1141— 431 : 69, 15. der».? pr»-
poBitns ti'.) not. 3. archidiac. [1143] :
7.'t, 24. 1145 : 75», 23. 1146 : 80, 22.
IJicIiurd 1314 : 128, 23. 1239 : 169, 84.
Uukor 132l:lM,2\. 1234 : Ihh, 99.
Uudeger ItlO : 6<l, 16. prepositaa 1109:
55, 25. [1141-43] : (J8, 26. Tgl. not 2.
arcliidiao. 1109 ; 56, 23. 1118 : 67, 17.
M, 8. /;7i;»/.- CO, 1.
Rudolf von Lichtenberg 1307: 121, 4.
W/tf.- i;W, 4; 31. 1219: 140, 8. i;?:W:
146, 1. 148, 10. mon.surnariu» [ I203J :
117,24. archidiacomis 120S : 121. 17.
122, 7. 1209: 122. 14; 83. 128, 8.
1313: 126, IG. 1319: 146,8. lUi :
154, 21.
Ulrich Ton Dellmensingen titS ; ISS, Sl.
Dlrieb Ton BaArri« Ui§: IIS. 4. XM7;
121, 4 /JO0/ Itl, M. 18». 7. t$Ot:
' «9. tfiJ .' ItS, iL TgL MC I.
iridi nMi««. UOt : 116,1
U^w.', . 117, 86.
UIncb von Lapfm £8M .- S19|. Ift. iJ«t.'
sau, 16. ün.r «oa lüvin XMf;
28«, 19.
Ulrich (mindMtoiM 8)
/i«jr.- lUÜ. II. (l/«5-«fl; lOS, 14. -
pfMb. [ItSSSSll : 108, 1&
i/60; »1, 11.
Volnur [96S-»91\ : 89. 18.
Walraa tob OtroIdMek UM; 801 88;
28. 804. 86. VU7: 807, 87. X8M;
M.*. 89. 888,a& unim^m.
Waltrr TOB Oulbralw 10$: 108. 7. lUf*^?
Walt«r rabdiac XMi: 116,1
Womo U8S: 101, 18.
Unirmaa (M5— Mi] : 89, 11
Wolfrat tO»9: 60. 11 £109; Bf; tß.
arihidiac. 1109 : 66, 88.
Wolfrat i;W« . 121. 84. ardudiM. WM:
122. 6. 1309: 188, 16; 881 UBL 1
1313 : 12«, 16.
Pn »«ft-M/].aet 11
/: r TOB — xjtfi.aae, 17.
hebdoiiu-iiiani 1911, 80; 1 T(L
Herman.
Thcodericiu.
mcninrnarii t. prrpoiiti.
miniatri ofBciaU« »«nriMiiM 68, 11 581 81
60, 14. 86 84. 109, 8f. 874, 81. TfL
Kalp Konnd — .
Kaln Werner — .
Fridorich •emu.
Oarbart
Qozolin minifit<>r frktram, Stnih. Btef«.
In: ■ de — .
8ii: ralran, Stnfb. Bttgw.
pinceru» Uukw USB: 168, 89.
pistor 866, 88. 896, 87. 806, 87.
1350: 266, S4.
porUrü 61, 17. 80, 16. 81, 9; 11 88, 17.
108, 14.
Adolboro 1147 .- 81. 84.
Ar. - 34.
B' ok 2fM: lOi^ 11
Konrad Ton WaaMTsUli 1858: 888, 81
Heinrich 1143 : TS, 8». UU .■ 781, 1; 81
archidiac. [114S[ : 78, 88.
Heinrich U56 : 88, 81 80, 80.
Hanauu tob Bmborf Viti : 188, 81
mi: 189, 81 Ut»: HO R 148, 11
14.% 2. VaO: 14A, 40. : >», 88L
151. 8«. 1331: 164, II. A 89.
V13i: 161, 3.1. 13M: Itid, lOi 1337
16«, 88. 1338: 187, 7 /?W : 17?, 1"
178, 88. VOM: 177
18«, 81 187, 83. /
191, 6; 17. U5tf: 1 (
iMö: 806. 1
Hr.
B.
I2v:'
pnbtadar '<6, M; fl
888, 4«.'. .'(«, it. «n. •'•■.
d«r prolNUid» bot« 11^ 84; 81.
Tgl. rociB BwtiadB.
KlanJ<MdMeBMn(lBB 1888: 801,1
S60
StraPburg
Otto Patrnus 1359 : 333, 22. 1263 : 393, 6.
Walter 1263 : 393, 6.
prepositi majores, principales, civitatis 7, 27 ;
37. 8, 34; ff. 9, 3. 63, 31. 77, 24; ff.
117, 5; ff. 128, 13. 181, 13. 198, 15; ff.
283, 33. 302, 33. 312, 15.
Adelgot 1129: 61, 29. 62, 28. 1132:
63, 15. 1133 : 64, 2 ; 10. 1134 : 64, 32.
1135: 65, 10. 1137: 66, 3. [1131—
1140]: 67, 19. 1143: 71, 31. 72, 28.
75, 3. [1143] : 73, 22. [1141—1143] :
69, 14. IIU : 77, 16. 78, 21. archidiac.
1135 : 65, 35. 1138 : 67, 10.
Albert (von Schneckenbtirg?) 1202: 115,
39; 41. 1205: 9, 40. 1207: 121, 2.
1208: 121, 16.
Aldericus [965—991] : 38, 10.
Arnold von Bürglen 1240 : 206, 14. 1241 :
210, 12. 211, 34. 1242: 212, 24. 214,
27; 33. 1243: 215, 16; 37. 217, 1.
12U : 218, 19. 220, 29 ; 37. 1247 : 235,
28. 1248: 241, 15. vgl. 205 not. 1.
Arnold 1208 : 121, 23. 122, 5. 1209 :
122, 13; 30. 123, 1.
Berthold von Schwarzenberg 1183 : 100, 9.
1185: 101, 15. [1185—1189]: 103, 9; 21.
Berthold 1261: 361, 4. 1264: 417,33.
441, 26. 1266: 464, 27.
Bruno [nach 1003] : 42, 33.
Bruno 1100 : 52, 29. 1105 : 53, 33. 1116 :
58, 13. 1118 : 57, 16 ; 26. 1119 : 58, 35.
[1119]: 59, 34. 60, 7. 1122: 60, 32.
[1141—1143] : 68, 25. vgl. not. 2. 1143 :
70, 33. vgl. 71 not. 1. archidiac. 1109 :
55, 21.
Burchard 1089: 49, 16. 1094: 49, 24.
1095: 50, 5. i096 ; 50, 11. 1097:
50, 23. vgl. 49 not. 3.
C. 104 not. 2.
Konrad 1145 : 79, 21. 1U6 : 80, 20.
1147 : 81, 23. 1148 : 82, 18. 83, 25.
Konrad [1162] : 91, 35. [1167] : 95, 13.
1176 : 96, 25.
Eberhard von Jungingen 1189 : 104, 17.
1190: 105,3. iJM: 105, 22; 32. 1193:
108, 12. 109, 12. 1199 : 113, 2. i200 ;
113, 32. 1201 : 115, 29.
Friedrich von Hagenau 1250 : 255, 30; 36.
archidiac. 1251 : 263, 8.
Heimo [965—991] : 39, 11.
Heinrich (von Veringen?) [1202]: 116, 1.
Reinhard von Thengen 1211 : 125, 6.
1212 : 126, 15. 1213 : 126, 22. 1214 :
128, 3. 1216 : 130, 27. 131, 14. 1218 :
133, 3; 29. 1219: 136, 11. 140, 7; 17.
141, 3. 142, 14. 145, 1. 1220 : 145, 39.
147, 4. 148, 1; 27. 151, 6; 34. 1221:
152, 23. 154, 10. 1223: 154, 29. 1224:
152, 40. 155, 27. 1225: 158, 8; 30.
1226: 163, 8; 19; 37. 1227: 165, 8.
1228 : 167, 6. 1239 : 169, 23. i23i :
175, 27. [1223-1232] : 181, 8. 1233 :
186, 32; 40. 187, 12; 23. 1234: 190, 2.
i236 : 195, 39. 1237 : 198, 3. 199, 3.
1239: 201, 29; 39. 1240: 205, 4. vgl.
104 not. 1. 105, 34. 126 not. 1. 205 not. 1.
Reinhard 1153: 84, 2. 1154: 84, 12.
1155 : 86, 13. 1156 : 87, 17. 88, 27. 89,
17; 36.
Walter von Geroldseck 1252: 283, 34.
1253 : 283, 2; 38. 1255 : 293, 5. 1256:
300, 6. 304, 4. 307, 12. i857 ; 311, 23.
1259 : 339, 5.
1249 : 249, 6.
prepositi mensurnarii 64, 37. 67 not. 4.
89, 14; 19. 116, 3. 302, 3.
s. fratr. Albert von Schneckenburg.
E. fratr. Berthold,
s. fratr. Burchard.
8. fratr. Karl,
s. fratr. Konrad.
B. fratr. Eberhard von Sulz,
s. fratr. Gerolt.
s. fratr. Heinrich von Stühlingen,
s. fratr. Reinhard.
8. fratr. Rudeger.
8. fratr. Rudolf von Lichtenberg,
prepositus curiae in Bersa 1134 : 64, 34.
prepositi (p. majores oder mensurnarii?)
25, 37; ff. 51, 2; 5. vgl. 8, 37.
primam missam sacerdos qni celebrat — —
162, 8.
procurator 131, 1.
1231—1232 : 177, 15.
regis prebendam tenens persona 244, 31.
scolastici scolarum magistri 100, 31.
Konrad von Wasserst clz 1242 : 213, 30.
12U : 220, 29. 1247 : 235, 24. 1248 :
239, 17. 241, 16. 1250: 254, 7. 1251:
257, 9. 1253 ; 285, 23. vgl. not. 2.
1256 : 304, 4. 307, 13. 1259 : 339, 23.
Hartbert 1143 : 71, 32. 72, 28. [1143] :
73, 24. IIU : 78, 36. 1145 : 79, 22.
1148: 82, 19. 83, 25. 1153: 84, 3. 1154:
84, 13. 1155 : 85, 30. 86, 13. U56 :
89, 18.
Heinrich von Hasenburg 1160: 91, 9. vgl.
not. 1. [1167—1174] : 96, 39. scholarum
dignitatem tenebat iiSÖ ; 100, 31.
Hcsso 1116 : 56, 14. 57, 9. 1118 : bl, 17.
58, 8. [1119] : 60, 1; 40. 1143 : 70, 33.
vgl. 71 not. 1.
Hezel [nach 1003] : 42, 34.
Marcus 1213: 126, 23. vgl. not. 1. 1214:
128, 22. 1216 : 131, 14. 1218 : 133,
3' 29.
Marcus 1263 : 394, 13.
Marquard 1266 : 459, 19. 460, 13.
Morand 1187 : 102, 13. 1189 : 104, 18.
[1185—89]: 103, 10. 104, 9. 1190:
105, 4. 1191 : 105, 32. 1193 : 109, 13.
1200: 113, 33. 1201: 114, 42. 115,
30; 37. 1202 : 115, 40. [1202] : 117, 24.
Ulrich von Dellmensingen 1219 : 140, 8; 17.
141, 3. 142, 16. 145, 2. 1220 : 145, 40.
148, 10; 27. 151, 7; 35. 1221 : 152, 24.
154, 11. 1223: 154, 30. 1224: 152, 41.
155, 28; 38. 1225 : 156, 9. 157, 30. 158,
9; 30. 1226: 162, 31; 37; 40. 163, 9;
19; 37. 1227: 163, 34. 165, 8. 166, 38.
1328 : 167, 6. 168, 34. 1229 : 169, 24.
1230 : 172, 3. 173, 4; 31. [1333—1233]:
181, 33. 1333 : 186, 33; 40. 187, 12; 23.
1337 : 199, 4. archidiac. 1237 : 198, 39.
vgl. 128 not. 3.
tributarii 95, 23; ff.
vicarii 52, l7.
Vögte 25, 25; 36. 31, 10. 32, 8; ff. 33, 21; ff.
51, 10. 312, 10.
zaphenambaht Spinae officium Verwalter
255, 28. 306, 27.
nnderzaphenambaht Verwalter 307, 12.
StruPijurK
«».1
Cuno vor dom — t, Cono SJrnH), ntirK«r,
Dietrir.li vor dom — *. Diolrirli Slrafb.
BürffiT.
Ht. NicolaUKcapell« W, 8.
cloricuii ö!>, Iß; ff.
Ht, NicolauH uder Ht. Mnttbiaii oxirn miiro* ad
iiiiduM
l,u<;iilillif 29», Vi. 2«fl, I.
cuiivi'iitilH Hororum 204, 10. ordiniN fratram
|.ii'ili(!it()iiim 225, il3. 2.'«), .'». 240, a.
247, 2. 2Ur., 12. 21>fi, 1. 3<)M, H. 4«2, 28.
Nniii Urtindbt'Nilz /.ii Mtnilll). 20t, Kl.
frnfcr conventiB Heiiiricli fl" "7 20.
t.'.w : ma, 27.
iM:iI'i«*f ri
l:. inl^'.l.l imiiur 1366 : MVA i;
f^y.wUi IJhO: 4«m, 7.
I. FetruH junior tuKh lt'J6 in xuburbio
Locftlitilt 45, U'J. 4fl, ö; LS. 72, 15. m, 4;
(J; 32. 281, 10; 20.
iiurorbia hcu IbcKniiraria 24.'i, II. :l<),'), 28.
;ftpitel 46, 25. 4fi, 12. 48, 2. 72, V. H.-., 22.
99, 8. 101. 23. 12;j. ;»0. 254. Ifi. 2<i,'», 18.
805, 27. .TM, 27. «JM, 19. mtfi, m. «ein
Grundbesitz zu StrnPb. 85, 23 .H.31 , 27 ; 28
cantor FnulinuB /;',?» .- 398, 21
cellcrarii
JobnnnpB J249 : 2iT,W. den.y J K'34 :
18«, 33.
Rudolf HHL> : 98, .<W. 99, 87.
Wilhelm 11H7 : 102, 1«.
.tistodcs fhesnurnrii 72, 18; ff. 243, II.
2()i», ;«;. ;t(ir), 28. :u)fi, 15.
Hruno W/o. 131, 18. WVO. 147,6; ff.
140, 23.
Heinritdi Udi : 88,\lß. ders.? H<'iMrl>).
UHl : 97, 4. i/S7 ; 102, 16.
Rndcser fjr,7 : 307, 28.
Zpizolf 1143 : 72, 7.
W4«.- 228, 36. 248, 3. der»? Ijil:
270, 12.
dotnni .'106, 16.
Konrad 1257 : .W7, 28.
Eberhard 11H7 : 102, 15.
Johanne« ;i'49 ; 247. Iti. / 18.
Keinbold 1316 : 131, 17. / 19.
1330 . 149, 23.
Wcmcr 1331 .154, 22.
13.14 : 189. .32.
familin 8», 32.
frntrcs canonici
HiTiihanl //.«; 86, Xi.
ll.iwardus 1347: 23«, 19.
Huri hard llti7 : 102, 17. wol nicht der«.
Hur.lmrd /;';'; .• 154, 28.
Konrail r.>31 : IM, 22
t'unibertus lO'M : 49, 2«.
Eberhard ltH7 . 102. 1«.
Egololf von Landsbcr« 1260 : 846, 6
1363 : .346, 37. IMii . 4M, IS; 16.
Erboldoramis lir>r, . 8«, 1«.
Friedrich 1363 : 28ß, 19.
Gernodu« IIW : 102. 16
Oottfrid 1145 ■ 79. 27
Oottfrid /;,S7 ; 102. 17
Oottfrid 1330: 172. 2(.>. 173, ö. 1334:
189. ;w.
Heinrich 1145 : 79. 27 ' ' Ilfiurirb
11167-74] : 5¥1. 40,
lluKo 11S7 : 108. 16.
Humljort 1187 : 108. 7 ; 15,
JobannM Ti.
Hndi-ffr / 'iS,
W .■•: / ■/■' 14», SO.
\\ •...'■. j'i' ut, so.
W '1X7 : UU. I».
poti
AumIiu //
Konriul /
1320: U<
prebAndarii
J..'
J.
'/.
V"\
AJi.. . . ...
Berthold /
Borchard t ..',14.
Konrad //
Ebwhard -, 1313: IM. tS.
1216: i:t ui tun :
102. 14.
Eberhard II.
Hartbert / f^ 8fl 13
Heinrich / : .- 807, t1.
H«>w«linni» .lot 8.
(1 M.1M,9.
I . ? MM .•
•H\. ii.
Molaatici
A1b«ro 1155 , 86, 6 , 16.
HartoiiK 1187 . 108. 16.
Heinrich 1259 . 3.3», t.
lerrientes 86. 26. 109. 38.
Vogt Cono von Qnatxcnheim im 86. 80
W, 18.
t. Petras aeaior
LoealiUt 68, W.
paroehia 166, S9. 447, 9.
|iatronnt 801, I.
idebnn Kajrn r?n 216. X
1. Wt eeelMit t98;80.
Lo.
Rnfa ec«l«*tA UodeaJLUgbea exti* BuriM t07,
7 868, 86.
' 872.»
fraternitaa 16S, 9. SM, tl.
•. £>tcpbanni Tgl. Stnfb. Loe.
LoeslUit «r »• nt. n in. lt. 41S. 88.
476. 1.
cimitpfiaro 466. 8.
paroehia 848, 18. 448, 80. vgl 889, 86.
eonventaa capitBhuB ordiaia •. Aanaliai
]!• u o) i^ 89, 8». 41, 10. n, 17. 90, 19.
I •;, & 199, 85. 811, 17. 846, la
2K. .8, 86. 887, 6. 898. 8. 816, 88.
886, 88. 84(). 86. 4SI, 84. 488^ 81. 4M, 7.
4^.^. 2. «ein OrtmdbMHs es f^traf^ SO. 87.
36. »iL 1
.'2: 8». 4.' ff-
At«l« i*t>t6: »,9.
Baeilla «MI • 19. 88. ««M; 88. 86.
i>ri!.i r 1«.
H..Ia • _".>.
r. 124. M.
1
M
inpriiauus liuM 2806: 191, 86.
. 'lomu 186,85. 888, 18.
fmlret cMOBid priliMidarii 80L Sl , 86^ 81.
83 41, SS 48. Sr 946, 88. 887, 16; ff
la /MC* MO»;. 48. 18, 81.
.-.ov . 886, 88. IMf 848. 87.
il6, 19.
562
Straßburg
Berthold 1257 : 311, 6; 16. ders.? Berthold
von Diedelsdorf oder Tiersdorf 1259 :
328, 35. 1260 : 345, 34.
Branz Sifrid — 1265 : 449, 31.
Erbo vicedominus, wol provisor der Abtei
[nach 1003] : 42, 13 ; 32.
Hugo 1211 : 125, 10.
L. sacerdos prebendarius 1238: 199, 29.
Lampert 1233 : 187, 1.
Nibelung 1233: 187, 1.
S. sacerdos 1238 : 200, 24.
Werner 1211 : 125, 9.
Werner 1211 : 125, 10.
tninistri »ditui 20, 22. 24, 4.
plebani
Hermann 1211 : 125, 9.
Ulrich 1233 : 186, 33. 1238 : 200, 24.
1248 : 243, 4.
provisor echonerans 20, 21. 24, 24. 63, 24.
vgl. fratr. Erbo.
sacristae
Dietrich 1261 : 348, 36.
F. 1238 : 200, 24.
sorores canonicse 20, 22 ; 26. 42, 21 . 63, 24.
177, 33. 287, 27; ff.
Mechtild von Kindweiler 1259 : 327, 3; 9.
Vogt 20, 14. 24, 27.
s. Beringerus.
Otto von Geroldseck 1160 : 90, 34.
St. Thonias Thoman Thftman vgl. Straßb. Loc.
Localität 45, 36; 39. 71, 15. 76, 24. 94, 14.
111, 10; 22. 161, 8; 18. 209, 25; ff.
427, 10. 444, 37. 462, 3.
altaria 208, 39.
custodis 208, 36.
defanctis ad missas pro — depntatam
161, 4.
s. Egidii 209, 12; ff.
super lettenario 209, 26.
majns 209, 30; 31.
Camera 208, 39. 2C9, 2.
capellse
s. Marise 169, 2.
s. Nicolai 208, 34.
cellarinm 78, 16.
Chorus 99, 20. 150, 3. 208, 38. 209, 1; ff.
lettenarium 209, 26.
muri ecclesise 427, 19.
pistrinum 444, 24.
refectorium 98, 10. 132, 15. 208, 31.
sepulcra
Gerlindis 161, 18.
Sabin« 150, 24.
tectum ecclesise 43, 30.
territorium 99, 13.
Capitel conventus 43, 21. 69, 24. 71, 5;
21. 76, 27. 78, 6; 32. 82, 33. 89, 29. 93,
10. 97, 10. 99, 7. 111, 1. 123, 11. 1.30, 9.
131, 25. 132, 17. 138, 27. 141, 23. 148, 16.
150, 1. 152, 4. 159, 1. 160, 30. 164, 23.
166, 20. 169, 1; 30. 172, 25. 182, 37. 190,
9; 29. 194, 11. 196, 2. 200, 30. 203, 24.
208, 13. 225, 16. 227, 6. 231, 16. 232, 3.
233, 28. 242, 18. 244, 18. 249, 7. 254,
15; 21. 256, 19. 257, 37. 263, 13. 286,
25. 292, 1. 298, 31; 32. 324, 13; 14. 335, 26.
346, 29. 394, 19. 396, 36. 397, 17. 427, 10.
444, 23. sein Grundbesitz zu Straßb. 94,
13; ff. 111, 3. 123, 16. 150, 2. 166, 20. 182,
36. 203, 25. 227, 32. 256, 20. 286, 26. 335,
26. 346, 30. 397, 18. 444, 25.
camerarius 208, 14.
cantores 208, 22.
Konrad [1226—1238] : 200, 32.
Erbo 1258 : 322, 3. 1260 : 347, 4. 1265 :
444 26.
Johannes 1219 : 142, 19. 1220 : 150, 39.
Nicolaus 1247 : 236, 5.
Rudeger 1197 : 111, 5.
cellerarii 150, 33. 152, 5. 324, 14.
Algot 1182 : 99, 35.
Diether (einer?) «97.111,6. 1217: i^2, 8.
1219 : 142, 18. 1220 : 150, 38.
Gottfrid 1159:90,8. 1160:91,12.
Hugo 1145 : 79, 26.
Reinbold 1358 : 324, 26. 1260 : 347, 5.
Sigeboto 1226 : 164, 38. 1233 : 183, 18.
1235: 191, 20. 1240: 204, 8.
Chorus 150, 23. 208, 38. 209, 17; ff. vgl.
auch «Chorus» unter «Localität> u. sacrista.
clerus 132, 14.
colonus s. J.
coqni 152, 5.
coquin» prebendula Inhaber 324, 34 ; ff.
Hugo regelarius 1258 : 324, 34.
custodes 94, 9; ff. 99, 18. 166, 31. 208, 14.
Konrad 1243: 215, 37. 1247: 237, 9.
ders. ? Lebelin 1243 : 216, 2. ders. ?
Heinrich 1265 : 444, 26.
Otto 1145 : 79, 25.
Rudolf 1153 : 84, 4. 1159 : 90, 8.
1257 : 31.3, 27. 314, 17.
dapifer 324, 32.
Werner 1219 : 142, 18.
decani 150, 29; 32. 160, 7. 161, 13; 15.
169, 16. 208, 22.
Burchard 1249: 245, 13; 17. 1250: 254,
23. 1251 : 256, 22. 1253 : 286, 28.
1255 : 292, 3. 1257 : 307, 28. 1260 :
347, 4. 1265 : 444, 26.
Engelbert 1159: 90, 7. 1160: 91, 11.
1182: 97, 12. 99, 34. \ 1225 : 159, 11.
Gottfrid 1145 : 79, 25.
Heinrich 1217 : 132, 8. 1219 : 142, 18.
1220: 150, 37. 1226: 164, 26; 37.
1230 : 173, 32.
Hugo 1210 : 123, 25.
Ulrich 1197 : 111, 5.
Wolfhclm 1233 : 183, 18. 1235 : 191, 19.
1236 : 194, 21. 196, 36. 1240 : 204, 7.
[1248] : 243, 39.
episcopi prebendarius 161, 11. 209, 8.
fratres canonici
Albert 1182 : 98, 37. 99, 37.
Berthold 1182 : 98, 38. 99, 37.
Burchard 1182 : 98, 1.
Burchard 1182 : 98, 17 ; 37. 99, 36. wol
nicht ders. ? sacerdos 1220 : 150, 38.
Konrad (wieviele ?)
von Colmar 1220 : 150, 39.
Leitreche 1225: 156, 27. 1258 : 328, 39.
1259: 328, 31. 339, 9.
1159 : 90, 8. — 1220 : 150, 38.
1182 : 98, 1 ; ff.
Crafht 1145 : 79, 25.
Dietrich 1182: 98, 37. 99, 37. ders.?
Diether 1211 : 125, 8.
Eberhard [1226—1238] : 200, 33.
Engelbert 1145 : 79, 26.
Erbo 1182 : 98, 37. 99, 36.
Friedrich 1182: 98, 37. 99, 36. ders.?
1211 : 125. 9.
Strafburf^
(irrhard IHr,
(iottfriil ll'i'>
lli'illlirli .
Ili'iiinril /;/(,,
7», 26.
»0, H.
•26.
ingeo 1340 : 2M, H.
1174) : Ofl, 40.
iii'iiiiicii /'.'/«>.' i:u, 16. /.;'/7; las, 9.
Hi'MMo von ErHffin l'UH : 24.' ' ' '/fl .•
244, li». VM!> : 44!», l'J.
HfllKf) //'' "
t Ill'HHO / 4.
llii);o (iiiii. vonchieüene)
tlH'j : :> ::,. - utia : 98, 8«. -
//öi'. . , .. .'■>, :n.
U8:i : m, IH. /ij// • 12», !».
Johnniioii ltn:> : ÜH, 3«. W. 'Mi.
Jiiliiiiiiii'H hciil)« 1:100 : ;U7, 0.
Iititdlil innKiHlor vincaram in Hattiitadt
lä^iO : 1(M, 35».
Manno lO'Jl : 4», 2((.
Otto ronviTHUH, magister cariic in Hsttatadt
/i'i'« .• KW, ;«».
Ilnlii.nl /.•;/ . IKJ, 19.
liii.i.r' 1 "■^j : !W, 3«; iW, 3.>
Hu.ldlf //;.j • 7it, 2.'). dcri.y i/ij; ö«, 15.
Hudolf //n;' ; 118, .'l«. !Ht, 86.
Ilu.lolf ii'J.y ; IKS, l'J. 72.76 .■ ISM, 21.
.-^i;. Iioto 1210: 123, l'J. Rubdiaconna
ir-lO : 15(>, .S!>. 7i>.2i ; 164, 22.
Ulri.h von HnlliiiRcn Wi'ö: 16«, 11. 167. 1.
Walter von l'fiillinRcn /;'33; ItK), 21. 191,20.
VV(Tiit>r (iiiiiidi>8t(Mi8 2)
von Wulxhoim l:i40 : 204, 8. 1348:
241, 10. n'OO: MI, 6.
11SI>: !)8. IW. !«», 37. 1331; 154, 21.
Willi. 1,1, //•,-, ; H(>, 16.
WollliiliM /:.'■.'.-..• 16«, 27. 1336: 164, 88.
lu-)>domadnriu8 l«l, 11. 169, 12; Iß.
mniiNioiiarii <J3, 27 ; ff.
offleint i 227, 16; ff.
pineonii» 208, 1». 20!), 26. 324, 31.
Otto tlH3 : 98, 36. i)9, 37,
Rudolf 1333: IKi 19.
Sifrid 13.VJ : .'{36, 27. 1260 : 347. 5.
Wcrnor 1310: 131, 16. 1319: 142. 18.
1330 : 160, 38.
pistores
Heinrich 1330 : 161, 2.
Sifrid il3tO: 123, 12.
portarii 111,18, I.SO, 10. liV», 1.'' «T iw: 38.
l«!», 10. 208, 16. 201», 16.
Uottfrid ll4!i : 79, 26.
HnRO 1317 : 132, 9. 1319 : 142, 19.
1330 : 160, 2. 1331 : 154, 22. 1333 :
183,18. J,!»6 ; 194, 21. 196, Sa 1340:
204, 8.
JohanncB 7560 .■ 347, 5.
Oft.) 11fi3 : 98. .36. !>9. 34.
prrhendarii viearii 161, 14. 208, 90; 86.
209, 24. 227, 16; ff. 242, 80. i44, 18.
.324, 36. 444, 24. Vfil. roqninM prebeadnl*
n. rpisoopi prellend».
Burvhnrd 130!i : 444, 23. dem.? MMseHoa,
rertor rnpelln^ in rimiterio rccleai* t.
Martini, rierieu» O'' '■ tiani a. Mm»
tini 1300 : 4«1, l: ff.
Konrad presbyt»r J,- ■■-• '■
\\i] Kriedrieh.
preposili ".•!". 22 161,1«. .... . 208,88.
S -MI, 27. 264, 31. 266, l'J. 347. 1.
Korthuld n.>.(
114Ö : 79, 24
«4 10
im 78 6.
Konrad Hi9 : f», ».
Knnmd 13S6 : 180, tl. 191, I.
■o : au. 8.
lOM ! 49, 98. vkL Bot. 8.
t rtodrich U—bM sMuftii ilmtek 10O7I :
46, »; II
rri-dfl. l. //•-/ »7, 4. vgl. aot 8
"V, in '.•' '.A tiaH: 108, fl.
1" .'. //'<, HO. I«. 1197 : 111, 1
;/•'■- III ^)
II '88. an: 164,86.
38.
II.l . 1007) :4A, 89.
Manno lOitC : 60, IS.
v;,,.i.„. /./s •541, 9; tt. 1849; «lA,
>9. UtO: 1U, 88.
19. 18» ; 881 88i
-4: 898, 81. 809, 1.
'«, 9. IM8: 880, 1.
Ijirtt : Ml, 4.
Kudolf Ton LiehlMilMrg UtO : 188. 86.
tJU; . 131, 16. t31H . 138. 4; 81. 1919 .-
14(1. 8. 142. 17. r??0- 14A. I. 148, 91
160. 1 1331
Rndolf 7/0,1 .!•
7aJ0. 172, 39. 1.1, 1.
1336 . 19fi. a«.
7?r 39. 239. 86.
reg< o 13iH . S84. M
■acrixi.. •*."<■
■colarM '
Fricdrui. ;..-. .. ' f2.
Rcolastici 808, 82
Konrad 13in i
Heinrich / •. 84.
Heinrich ; 71/9.- 142. 19
Odolfu« t/>MU-A tinß7} : 46, 16
Kcimboto 7797. 111. 6.
Walter (von Pfallingni?) IMO: U7, 6.
130.; : 444. ?«
Wilhelm + 1 II; 19
■onrientps 8»' :B,
senrn«, <\at fn .t 800, 96.
V6Kie 93. 2>
Fricdrirh (li oii< r iii f) B«nog 4m Biaa*-
»<>■ 77i.i . 79. 31.
Frie<lnch drotacher KaiMT 1159: 90, 11.
776J . JW. -M.
Ooselin von — a. OomIui, StraM». Bttfw.
SiKelin von — a. SigtUa, Sinfll. BAtfir.
a. Trinitaa «xtn munw
convrntna tub ttgida h. AmmUmj 181, M.
201, 8. 868, 88. 971. 1. Wdinia a^ VmtmiiM
416. nTm, 80.
fralraa McaluM 416. 84.
prrpodili 416, 86.
Fncdnrh 7JM« .- 886, 40.
Gorhard 1360 : 864. 8.
Johannea 1363 : 846, 88.
1333 : 188. 24. — I134BI : 843, SB.
prior B. 1335 . 161. 34.
a. Ulrirj rapella 278. 8. dknib*
181. 26. «|tl. not. 8.
Kirchen. Stifter *lc olia* !(»■•■.
B«giaanbMU daodecim aotw««
&^«nMa 447. 4.
eapdilä ia auia Fridmei dr Hahn 490. 81 . 98
e»p*IU ia eiauterie Mcla* »i 461, .V.
aaearda« ractor 461. S*.* ~ ff-
a. Barcard, pribiad. a. Tbaw,
564
Straßburg — Straßburg Bisthum
coenobia 422, 27.
parochiales ecclesiae 814, 21.
parochialis ecclesiae, in cujus paiochia locus
a s. Catherinse soroiibus emptus cousistit,
rector s. Helfericus.
Heinrich advocatns de — 1215 : 130, 37.
Heinrich ven — 1319 : 130, 38.
P. von [1300—1300] : 282, 38.
Rudolf von — s. Rudolf, Straßb. min.
Waltor von — s. Walter, StraPb. min.
quidam miles prepositus Argentinensis 1191 :
104, 30.
Straßburg Bisthum diocesis ecclesia episcopatus
gotzhus 7, 3. 8, 15. 25, 34. 26, 23. 29, 1 ; 4.
30, 17. 34, 1. 36, 13. 37, 28. 39, 21. 41, 10.
47, 31. 48, 37. 59, 10. 66, 21. 67, 26. 74, 21.
88, 3. 95, 19; ff. 106, 4. 109, 24. 112, 35.
113, 27. 114, 18; ff. 133, 20; 22. 142.9. 143,
22; ff. 144, 1; ff. 145, 13. 152, 22; 35. 154, 27.
162, 30. 163, 7; 18; 34; 42. 168. 12. 178,26; 39.
201, 12; ff. 202, 8. 210, 31. 2i6, 16; 37. 218,
19. 243, 25. 249, 32. 256, 36. 271, 16. 273,
12. 274, 3. 275, 4. 276, 26. 277, 20; «. 281,
1; 17. 282, 3; 18; 20. 328, 40. 339, 29. 341,
29. 351, 20; ff. 352. 4; 22. 354, 24. 355, 17; ff.
356, 8; ff. 358, 1. 3&1, 26; ff. 365, 5. 477,
10; 19. sein Grundbesitz zu Straßb. 70, 17.
71, 16; 26. 76, 8. 106, 7; 8. 113, 24. 129,
14. 144, 31. 151, 22. 202, 8. 256, 20. 264,
28. 271, 23. 281, 10; 31. 309, 2. 427, 39. vgl.
Straßb. Loc. episcopi.
Straßburger Kirche (ob Bisthum oder Münster?)
1, 1. 6, 23. 10, 13. 11, 18. 17, 25. 18, 9.
22, 9. 48, 41. 57, 15.
actores sanctorum 13, 30.
homines 10, 12. 18, 22. 19, 26. 22, 35. 26,
14. 29, 22. 31, 20. 35, 2. 37, 16.
procurator 1, 17.
Localität 90, 31. 95, 19. 413, 20. 415,36. 473,
15; ff. 473, 10.
civitates et terrae diocesis 387, 22. stette u.
dörfer die daz bistftm anhörent 395, 20 ; 21 .
vgl. Altorf. Ettenheim. Gengenbach. Haslach.
Honan. St. Lconhard. Männolsheim. Mols-
heim. St. Nabor. Offenburg. Ortenberg. Ost-
hofen. Reichstett. Romansweiler. Schwarzach.
Selz. Steigen. Stephansfelden. Snrburg.
abbates diocesis 128, 8. 279, 28.
nonnulli 1360 : 344, 1.
archidiaconi chorepiscopi (chorbischof) diocesis
8, 15. 105, 9. 117, 6. 262, 30; ff. 278, 39.
279, 15.
Adelgot s. Straßb. Münst. prep.
Albert s. Straßb. Münst. fratr.
Aldericus s. Straßb. Münst. fratr.
Arnold s. Straßb. Münst. fratr.
Beringer von Entringen s. Straßb. Münst.
fratr.
Berthold v. Ochsenstein s. Straßb. Münst. dec.
Berthold v. Ochsenstein s. Straßb. Münst. cust.
Berthold s. Straßb. Münst. fratr.
Bruno s. Straßb. Münst. prep.
Burchard s. Straßb. Münst. fratr.
Karl s. Straßb. Münst. dec.
Konrad v. DellmensÄigen s. Straßb. Münst.
fratr.
Konrad v. Gundelfingen s. Straßb. Münst.
fratr.
Konrad v. Hunenburg s. Straßb. Münst. fratr.
Konrad v. Otelbruke s. Straßb. Münst. fratr.
Konrad v. Wolfach s. Straßb. Münst. fratr.
Konrad s. Straßb. Münst. fratr.
Eberhard v. Entringen s. Straßb. Münst. fratr.
Eberhard v. Sulz s. Straßb. Münst. fratr.
Eberhard s. Straßb. Münst. cust.
Eberhard s. Straßb. Münst. fratr.
Friedrich v. Hagenau s. Straßb. Münst. prep.
Heinrich v. Ochsenstein s. Straßb. Münst.
fratr.
Heinrich s. Straßb. Münst. fratr.
Heinrich s. Straßb. Münst. port.
Hezel 8. Straßb. Münst. fratr.
Hugo V. Altewilre s. Straßb. Münst. fratr.
Johannes v. Frankenstein s. Straßb. Münst.
fratr.
Lentfrid s. Straßb. Münst. fratr.
Ludwig s. Straßb. Münst. fratr.
Reinhard s. Straßb. Münst. fratr.
Rndeger s, Straßb. Münst. fratr.
Rudolf T. Lichtenberg s. Straßb. Münst. fratr.
Ulrich von Dellmensingen s. Straßb. Münst.
scol.
Wolfrat 738 : 3, 24.
Wolfrat s. Straßb. Münst. fratr.
Wolfrat s. Straßb. Münst. fratr. u. cell.
chorepiscopus [nach 847] : 21, 38.
archipresbyteri diocesis 8, 25; ff. 279, 24.
— seu deeani 428, 4.
s. Conradus, archipresb. zu Straßb.
s. Johannes, plcb. von Wolfisheim.
s. Ingemarsheim archip. de — .
Bischöfe 2, 19. 7, 3. 8, 16. 20, 12. 24, 13; 23.
35, 30. 36, 30. 100, 31. 127, 4. 153, 25; ff.
161, 6. 162, 13. 222, 33; 36. 223. 20. 235, 29.
260, 13. 262, 22. 272, 2. 329, 20; ff. 355, 17.
390, 21. .391, 7; 27. 394, 29; ff. 395, 2; ff.
467, 10; ff. 468, 1; ff. 470, 8; 36. 472, 6; ff.
473, 9. 474, 5; ff 475, 3; ff 476, 2; ff 477,
10. vgl. Straßb. St. Thomas episc. preb.
Adalnohc [816] : 18, 7. f [nach 1007] : 43, 24.
Baldramns 891 .• 29, 1. 904 : 29, 21.-
Beniald 831 : 18, 21.
Berthold von Teck 1324 : 155, 26. 1225 :
157, 29. 158, 5; 30. 159, 1. 160, 29. 162,
18. 1326: 162, 35; 40. 1337: 166, 19.
1338 r 167, 5; 31. 1229: 169, 22. 170, 18.
1230: 171, 15. 172, 15; 25. 173, 11. 1231:
175. 11; 27. 1232: 177, 31. 178, 40. [1223—
1232] : 181, 7. 1333 : 182, 11. 184, 33. 186, 6;
39. 187, 6. 1334 : 188, 31. 190, 1 ; 33. 1236 :
193, 35. 194, 29. 195, 29. 1237 : 197, 20.
199,1. 1338 : 199, la, S8. 1239:201,1.
202, 1. 1240: 203, 23; 36. 204, 15. 206,
12. 207, 5. 1241: 210, 30. 216, 36. 1343:
214, 32. 1243 : 215, 7; .38. 216, 8. 12U :
217, 35. [1233—1244] : 149, 32; 35. 1 1347 :
238, 6. 1261 : 364, 28 ; ff. 365, 5. [1262] :
374, 10. sein clericus Peter 1241 : 211, 18.
Burchard [1141—43] : 67, 24. 1143 : 69, 23.
70, 9. 72, 13; ff 74, 1. [1143] : 73, 1.
1144 : 75, 42. 76. ,39. 78. 25. 1145 : 78, 31.
1146: 80, 17; 19. 1147: 80, 30. 1148:
82, 1. 83, 28. 1153 : 84, 1. 1154 : 84, 11.
85, 8; 16. 1155 : 85, 21. 1156 : 87, 3; 8.
88, 1. 89, 1; 35. 1159: 90, 11. 1160:
90, 18. 1161 : 92, 28. f 1318 : 132, 29.
1220: 151, 20; 23.
Konrad I 91 not. 1.
Konrad II von Hunenburg 1190 : 105, 1.
1191 : 105, 8. 1193 : 106, 18. 107, 11 ; 15.
8lrafbur(( BiHthum
:««*.
//;«. i()!i, 2, II. ji'M im. 2:\ ii'ja .
110, 4; 10. ll'JU. 112, 17, UiM): II», 17.
i:iOt ■ 114, 7. 116, 2<1; 37. [llHrj] : 117. 2H.
/i'«i' : 117, 88. [U'JO-laua] : 11«, 1.
11», 11.
Cuno 1105 : öH, 7 [I10»—ll(n\ : M, 10.
(/Wri: 6ß, 2. IIO'J: 5fi, 19; 07. tlt9 .
m, 12. 67, 7. IIIH : 67, 10. 68, 7; lÖ. W/ff:
68, 15). \im] : m, 80. f [lt41-tU3\ :
«7, 2(1. //4.7 : 70, 10, iSlO : 188, 15.
Etia«) 749 : 6, 26 , ff. 763 : «, 1 ; IT. 773 :
«. 23. *77:i . 7, I. H, 14. 77li: 10, 12.
Erchcnbftld »71 : 34, Kl; 2«. 35, 1. (970) :
36, 11. Umi : 3«, 13. fW4 . 37, 16. 9«Ä :
87, 2«. I9C5- 9911 : 38, U\ . 2J». f [nocA
iOOr] : 44, 36. 46, 10; 14. vgl. 23 not. 1.
fii-lilinrcl lt32 : «3, 34. 1133 : «4, 1 ; 9.
// ;; : «4, 17. 11.15 : Ö5, 8, 1137 : 6«, 2.
in-^: Wl, U». \ll:it-1140\: «J7, 18. tgl.
not. 3. t [Hll-->l\ : (17, 26, 1143 : 70, 10.
Heinrich I von HascubiirK tlHl : 97, 1.
//«i» : )»8, 31. »il, 6. 11H3 : 100, 8. HfiS :
100, 19, 11H7 . 101,37, 102, 13, USa .
97, 34, 102, 33. 103, 1. [11S5~H9\:
103, 8. 118'J . 104, 1(1; .36, rgl. 91, 3«.
Iliinrii'li II von Veringon 1203: 115,41.
I:'iir,: 9. 12. 1307 : 121, 1. 1308: 121,
1.'); 22. 122, 1. 130'J : 122, 11; 24; 82.
1311 : 124, 29. 126, Ki • 1311 : 12«, .34.
/-•/.' 120, 14. 1313: 12«, 20. 1314:
rj7, •-'. 128, 1. 1315: 129, 1. 1310: 130, 1,
i;il, C; 13, 1316: 1.H3, 1; 13. I131H):
134, 10, /i'/9, 137, 6. 138, 39 141, 23.
142, 2«. 1330: 146, 10. 147. 7. 148, 1.
161, 6; 1«. 1331: Ibü, 1. 154, 19. 1333:
164,2«. tW4/.- 211, 2(; /'/J 220, 32.
[/ai>J— ii'44J .• 149, .39. / ,33.
Heinrich (I oder II ?^ t /^' 1
Heinrich m von Stnhleck 1345: 22^1,31.
134li : 22«. 23, v«l. not. 1. 227. «. 231. 1;
14; 22. 232, 21, 3l. 23.3, 37. 1347 : 2.34,
11; 27. 2;Jf>, 19. 23«, 18; 24. 2.H7, 3. 238, 22,
134H: 2-2H.M. 240. 1(!;33. 241,7; 16 242, 17,
243. 24, 134<> : 246, 6; 7 247 22 24M 16,
1350: 246, .36, 263. 1; 31 »3.
2f)«. 8, 1351 : 26«, 2<l. 26 , .'9,
2(54. 27, 2«9, 4; 12. 32. :>:>. L'<1, I. 272,
9; 17. 1353: 273, 10. 274. «; 20 275,
7 ; 22. 27«. 2it. 277. 13 ; :W. 1353 : 281, 28.
282, 8, 2KI, 2. 28-1, !M\ ; M. 286. 7. 286. U.
287, (!. 113531 : 288. 2^t. 1350: 292. II;
12. 293, 1. 294, 13. 2<.Wi, 26. 2t»8, 1. 135i;
2'.m, 31. :h<K), «. ;«)i. i. 302 ' ■"■ 2.
30«, 26. 1357 : .307. 23, :«)8, L'- I.
310, 32. 311, 21. 313. 1. /,'. .i , 1.
318, 29. .320. 1. 322, 1. .324. 24. 1U6, 4.
135!): .32(), 26; 27. 327, 17. .328, 1. 889, 1.
331. 2({. ;W3. U; 24; 30. 3;H«. 8; 80.
337. 26. IWW, 10. aH9, 7 ; 24 , 28, tiSO :
.341. 28, 343. 20; ff, 11345-1360}: 482,
3, ff t 1361 : 422. 4 trI, 282 not, 1.
Heinrich IV von • k 1363: 398, 28.
.394. 18, m\ ;; . 401, 4; 6. 406,
;V>; 37, 409. 26. ;iS, 411. 10. 412. 11,
1364: 413. 20. 416. 22. 417, 1; 29 421.
2«; ff. 426. 26, 427. 8 421», 1«; ff. 431,
13; 16, 4:W, 22 439. 25; 31. 440, 39.
»41. ;W. 44^1. 27, 28. / • ' ' "T
!.><'. .■>; 7; 19. 4i<\. 27
IM6 . 467. !" !■>; ^ '•' ~:
463. 2.3, I
Hamuuui H»mI IOU: M, t tV'l 4>« 21
t 1143 74, 8. WH ; 1». 18.
OtpMt 010 : 80, 3,
Otto I0tl9: 4», 1 l(f9t 49, n t'i-r,
50, 1, 8; 38. lOM:
i [11191 : 59, «). ;;,
88, 9. Tgl. 54 not. 8, I3it, tt.
BaeUo f 1143 ; W, ».
R«toU »tO . 19, 26. •««• ; ft, 8. *ll7i .
25, 24. «7a- «8, 18 • S73 : M. tL
RMBlginii " *— "I U.
Bicbwia 44. 8, f.
4A, 0. V);i £1 noi. i. ^1 II
Rodolf |/iC7| 96, 10. ■ :«
'"" "•■ '■- ine: 98, *4
>ck 10O7] : 44, 19 ; C
1: ■., 15. !>AJ.3I,I9. M«; St, 19.
061 : 82, 86. f (tMK* 1007) .- 44, 86.
WalUr fon CkroUMdi tMO : 848. «.
344, 18. 846, 1; 8: tl; 88. XMf .- S4t,iO.
851, 10. 864, 31. 88«. 881 880. 10. 888. SO
364, 12. 365, 14; 8». ttMt] : 864, II
1363 ■ 366 1« m Wr7, • • II SBH, W
»■.■• - ■
31
28. 381, 3
8M), 6 (/
13'
41 >
Werner -«Jl : 41. ».
Wi.l. - -
W.U.
I04-. .<■ .
[mm 13<)0] .4;
biiirbö((i' '"• ■ •■"
B.
lliir
K.
Sifri i
Ulrich um . 13U, 3.
W»lter ;?»o • m, 6
Z«b<r r;N)J. 117. ."U.
oumrii ,1 99. 6, 80, 3. 474.
6, tl «(,', ..
Heinrirh /;>;.>(l : 148. 12, 1449: 187, R
Tgl. Heinrich, Stislb. BArt"'
Tgl. Rndolfna.
Kanalei
Eegihudm cancolUma 9J0 .- 80, 88^
QoUlMlams OMMdkriu «90 .- 20, 17.
OnntlMr Mit: 164, 88, 1294: 166. 87.
taar : ir«-* 3«; ra\ not 1 1J3I: 176.26.
Ladwii! s </ • TS. 81.
//. • TIC» HO' 84, 4.
Mai. . J089 JOM. 60.
5 ^ 19 not. a
Prirt ' , /MO; 316. la TgL R*ter.
BiMlMb BtHlMkL
■nrioli TOS — , Botari«» IS47
104. 14.
<>• MW .-82. 28.
81«! 2. 3». 81. 887. IB. K«, ia aM
566
Straßburg Bisthum
352, 1 ; ff. 356, 30. 396, 38. 398, 31. 427, 9.
442, 3. vgl. Straßb. clerus.
iionnuUi cleiici 1260 : 344, 2.
Klöster der Diöcese 440, 39.
coqui episcopi 475, 16.
Konrad 1344 : 217, 39.
curise judiccs, officiales 303, 8. 407, 27. 463, 1.
Billung 1266 : 460, 32. 463, 3.
Kestenholz Arnold von — 1263 : 407, 33.
Dellmensingen Walter von — 1264 : 438, 2.
Entringen Eberhard von — 1265 : 447, 1.
Nicolaus i.348; 241, 21. 1249 : 249, 6; 39.
1251 : 269, 19. 1254 : 289, 39. 1256 :
298, 21. 303, 1. 1257 : 307, 26. 310, 16; ff.
1258: 320, 1.
R. officialis vices gerens 1356: 303, 10; 20.
dapiferi episcopi 150, 21. 475, 7. 476, 2.
Hugo [1143] : 73, 27.
Walter 1160: 91, 13. 1162: 93, 4.
dispensatores episcopi vgl. Spender
Regimarus 1138 : 67, 13.
Walter 1183 : 99, 6.
dominicse curtis magister servientes stadelarins
s. Straßb.
familia ecclesi« 26, 33. 81, 32. 182, 21. 467,
13. 470, 27. 471, 24. 473, 25. — episcopi
467, 25.
s. Bertha.
homines de episcopatu, diocesani, diocesis po-
pulns 55. 1. 118, 1. 147, 22. 188, 31. 258,
20. 356, 37. 467, 24. 473, 11; ff. s. oben
unter «Straßb. Kirche» <homines>.
s. Zidelarius Dietrich — .
nonnuUi laici 1260 : 344, 2.
legati episcopi 473, 9.
man des Bischofs 351, 35. 356, 8; ff.
marscalci episcopi 473, 20. 475, 7.
Bernhard comes stabuli 1095 : 50, 7.
Eberhard Walter's Bruder 1251 : 271, 31.
1353 : 286, 1. 1265 : 453, 27.
Mundingen Egelolf von — 1233: 186, 7.
187, 8. 1236 : 194, 33. 195, 40. 1338 :
199, 14. 1239 : 201, 30.
Simon 1147 : 81, 25.
Walter, Eberhard's Bruder 12U : 218, 20.
219, 14. 221, 9. 1245: 221, 35. 1246:
231, 28. 232, 22. 1247 : 236, 7. 241, 33.
1348 : 240, 30. 1249 : 247, 35. 1250 :
252, 33. 256, 12. 1251 : 256, 31 ; 35.
Werner (wieviele ?) 1154 : 84, 16. 1156
88, 30. 89, 23. 1161 : 92, 18 ; 25. 1176
96, 25. 1181 : 97, 5. 1182 : 98, 38,
100, 1. 1183: 100, 11. vgl. not. 2. 1188
103, 3; 36. 1189: 104, 19; 34. 1196
110, 14. vgl. not. 3. 1199:112,18. 1201
115, 32; 37. [1190— 1202] : 119, 12. 1209
123, 5. 1316: 131, 18. 1318: 133, 32
1331: 153, 2. 1325: 158, 25. 161, 25
1229 : 171, 8; 33. f 1233 : 186, 7. 187, 8
ministerialcs knehte dienstman servientes eccle-
sia; episcopi 60, 27. 114. 8. 143. 1. 144,
23. 145, 11. 155, 6. 171, 15. 175, 28. 182,
11. 235, 21. 238, 34. 300, 8. 352, 27. 356,
9; ff. 392. 1. 394, 33. 395, 5. 467, 25. 469,
29; 34. 470, 9. 477, 8. 482, 8.
s. Adalhart.
s. Adelbertus.
s. Anselm.
s. Beger.
s. Bergheim Cuno von — .
s. Beringerns,
Berthold.
Bild Sifrid — .
BiHunc.
Bischofsheim Cuno von — .
Brumat Rudolf von — .
Bruno.
Burcard.
Kage.
Königsburg Hartmann von — .
Conradus.
Cuno.
Diebolt.
Dietrich.
Dorf man.
Eberhardus.
Eberwin.
Eckwershcim Hezel von — .
Ehenhcim Albero Albert u. Burcard von — .
Erbo.
Ezelo.
Fessenheim Cuno von — .
Firdenheim Werner von — .
Friderich.
Gebeno.
Gelfrat.
Gerbolt.
Gottfridus.
Gozbertus.
Gugenheim Berthold von — .
Günther.
Gnntram.
Hadebertus.
Harteger.
Hartlieb.
Hartmöt.
Hartwig,
Heinrich.
Hemmo.
Hesso.
Hezel.
Hiltebreht.
Hochfelden Burchard von — .
Hürtigheim Regenold von — .
Hugo.
Humbertus.
Ingolt.
Johannes.
Landsberg Eberhard, Günther u. Lentfrid
von — .
Lentfrid.
Loubegazzen.
Lupstein Cuno von — .
Lutterich.
Männolsheim Rudolf von — .
Manno.
Merboto.
Mors.
Nibelunc.
Offweiler Friedrich u. Sifrid von — .
Ortolf.
Otto.
Pilgerin.
Pner.
Quatzenheim Cuno von — .
Reginbodo.
Reginolt.
Reinhardus.
Reinmar.
Rcutenburg Conrad von — .
Roho.
Rheinau Albrecht, Eberhard, Rudolf von — .
Strafburg Bisthum — Stubenwefc
a«7
1. ItllllfJJITIlS.
1, Hlllloli'llH
■, Kiilliiiriliiii.
■. Kclii'iiiiiii Heinrich von
1. Seinat.
•. Sifrid.
1, 8i|;«b(>riui(.
I. Bjrmiinii.
1, Stohoiliii.
■• StpiiihiirKctor.
I. 8iilic (Inliiricli von — .
■. Ulri('ii8.
». lldlcvviii.
H. Uttpiilicitii HtMiirich u. Lontfriil vuii -
H. Vi'iiilcnliciiii Hu^n von
H. Viriii'korii Konriiil
M. Volrinur.
«. Walthcr.
1. Werncru».
t. Worsnu Dietrirli ii, Rbcrhard von — .
1. Wozol.
t. Wicrnm.
1. WiKiinnduH.
a. Wilhelm.
I. Wolfram.
1. Wolxhcim Werner von — .
■. Zidclarius.
I30H: 121, 16.
miniHtri ncrcssarii et cotidiani episcopi 476, 8.
nol)il(<g tcrric ac dioccRis 210(), 8. 861, 36.
officiiilr» vgl. cnriic judiros.
offiriati (ipiMropi, anihlinto .HO, 2. 358, 27. 368,
l(i. a74, 21. MM, 14. 4(W, 1. vgl. Straßb.
burcgrav., monetär., scult., thelon.
pinccnitc rpiscopi 47f>, 7; 16.
Uischofshcim Heinrich von
113, 10.
Hurchard 1109 : öö, 25 ; 37.
pU'bani et virarii diocesis 262, 40.
procurntorc« episropi vbI. 1, 17.
Konrad 1:J4T : 237, 9.
IVtru» Guido 1347 : 237, 20.
tbesaurarius Otto 7095; 60, 6.
virodoniini vitzcttkm 476, 7. vgl. Straßb. Lo«.
Adelbort 1139 .- 62. 4.
Albert 1199: US, 1. 1201: 115, 82; 87.
VJOJ: 117, 36.
Heger Wilhelm - 1244 : 218 1; 20. 219, 16.
1347 : 2.t(i, 7. 1351: 266, 36. 1363: 273,
11. 274, 2. 276, 2. 13M : 286, 20. vrol ein
zweiter 13C1 : 348, 32. 13C3 : 404, 15.
4t)H. K). 1304 ; 421, 6. 426. 37 ; 39. 427, fl.
\M, 2; ff. 13^5: 46.3, .36.
Bnrchard [1107-74]: 96, 40. 1183: 98,
17; 37. 99, 36. 11S9: 104. 19; 84. 1190:
lOft, 4. 1193: 106, 28. 1193: 109. 14.
119-1 : 109, 26.
Cuno war, : 60, 6.
Diebolt //».9.- 66, 23. IIIC : M, \R. 1118:
67, 19. 68, 10.
Günther 1315 : 129, .30.
Heinrich 1316: 130,2. 131, 16. 1317: 1.32.9.
1318: IX\, 7; .32. 1319: 13«?. 12. I33i>
161, 7.
Heinrich 135S : 32.3, 19; 81
Mnrnhnrd Otirchard — 133IS : lti2. 31 ; 40.
UUI. 10. n>.M : 186. .33. 187, 2.
196, 32. 1337 : 199. .33.
Otto 1150 : 89. 23.
Uudolf 130'.i •" '" '" '•^' •■
12«. 10.
1199:
Walfnt 1134 : A4. 38. UM : 97. 11
11141-431 : 09, 17. 1143: 71, SS. TS, SO
Ui*»l- 73. »« IIU: Wt n. 17«
Warnor 1119 : 58, 37.
V6gt« 114, :v» 142, 8«. 248, 4; ff. 849. I. S7».
17. vgl. 2, 6. ff.
prinriimln! tidTn'alt B|, 10.
von K advoMti 86. 81 U i
-20, «7. »6. tO. JPi- f
2Jl', Vi. iM,i,tL4m,VI;m.At"
478, 7; ff. 47», 6; ff. 48*. 10. 4-
■. Btralb. Loe. advocsti e«n«.
im VogtM Tiawiu 468, «T, ff 478, 7: ff.
482. 10 48». 17. yA DMtecW 8U^
rhron. VIII All«. BidL a Sft.
Ad,i»,„.. ..N .... /9«»_wi;, 81^81. 8». 7.
d" '?/ .• 45. II.
Auch.; ,. „.Iv. 1094 (TgL KMktnc)
1097: 61, 8. IIOO: 5«, 80, XIO»; 6«. I.
1109 : 58, 23. 1 1143 70 .^^
AnM>lm adv. civit. /;
84, 15. Uii: 86.
88 89
ÄDMlm (im^l ■ «». 85.
AnMlm / II. UM: IW. t ;;nv
IM, 2(' not 8.
Antelm .v VtU: 142, 27.
Bninn / • «.
I' B — 7Ä)i 114. 30.
i n - /««»7 : 378, 17.
I 15. »M.- 88. 80.
TOB — aidv. ^mJm
Ylli:i' 28.
Heinrich; Iv. iOC/ - 48. 88. lo;o.
48, .37
Heinrich 19) : 59, 84. U» :
62 1 • ., ., -1. 85. US3: 64. II
// 1139: 66, 37 U43 : 71. 33
72 7.78,26. fll4t-43f: 89.16.
11 1 78, 86. U4S : 79. 82. UM
8(1. -^ .- 82, 21. 83. 28.
Heinrich lJti9 : 96, 7.
Heinrich 1330: 151, 36.
I' idT. »piaeopük Ül Brrnttnn ;.*J<
1
4tW
idolf von — //!<•. Uli, II
>"r von — t3X ltV<. I.
1. von — liM •• 1«. 2.
.•09: 122. 86. 128, 4.
innch II vom — , adv. dwt.
1 274. I 275.1. MM: 889. 5.
- 30. 1363 : 367. 12. 1898 .-
■s I von
MV. cirit.
..«; n VOB — , ad«. «Vit.
UM: 888. 9; 81. 1888:
richf) VM — J8lM. 248, Sl.
tll'
1336:
•ft
.■^lUi.i .v.iv .iM( ttJi 36, 15. 57. 7. /;/"<
.-.7. 1'.' .V<. U< 11! • 5tl 29; st. ItUl
1143] . 68, 25. vgL Ml. i
Tgl. Straft». Bitoriä Unc d« —
/Ml 1300} : 477, 5.
Stnlbnrg Orabchaft coaitia 218, 9.
StabmwM SUabMVM ai«b«ir«e -^wtgt SIMmh
wag StAbwM —wag OUhwaga
JokauMa -, Slralk Btttar U»»: 840. 87
568
Stubenweg — Theutonia
Reinbold — 1240 : 204, 31. läU : 221, 15.
1247 : 236, 13. 1249 : 247, 40. 2ö0, 5. 1250 :
252, 37. 1251: 264, 29. 1252: 274, 29.
1258: 318, 25. 323, 27; 34. 1259: 331, 28.
vgl. Straßb. Loc. u. cons. seine Gattin Anna
1259 : 332, 1. seine Kinder 1259: 332, 1 ; ff.
Stühlingen Stulingen Stftllingen in Baden w.
Sehaffliausen Heinrich von — s. Straßb. Münst.
fratr.
Stützheim Stuzesheim n. w. StraPb. 94, 12.
Sturm
Heinrich — 1240 : 207, 21. vgl. StraPb. cons.
seine Gattin Irmengardis 1240 : 207, 22.
Werner — 1249: 247, 41. 1257: 310, 29.
vgl. Straßb. cons.
Stuzilingen s. Steußlingen.
Sua — s. Schwa — .
Snabhusen Suabhus 33, 5; 22.
Suevi s. Schwaben.
Sueviensis s. Ludewig notar. des Straßb. Bisth.
Sulz — ce ■ — cze — tze — zce — zi — zze
sü. Gebweiler im Ob.-Els. 256, 37.
Johanniterhaus der Meister 1263 : 394, 38.
n. Molsheim oder sü. Weissenburg? 318, 3.
sacerdos Heinrich 1233 : 188, 24.
Heinrich von — , Straßb. min. 1199 : 11.3, 10.
ders.? Heinrich von — 1185: 100, 25; ff.
ejus uxor et proles ebd. uxoris su£e avun-
culus Egeno f 11^5 : 100, 26.
am Neckar w. Hechingen.
Aleuvicns von — , Graf 1196 : 110, 12.
Berthold von — , Graf 1224 : 155, 29.
Berthold von — s. Straßb. Münst. fratr.
Eberhard von — s. Straßb. Münst. fratr. u.
fahr. rect.
Sulzmatt Sultzmaten — matten Sulzmaten w.
Ruffach 130, 25.
Heinrich von — , Burggraf 1263: 404, 11. 408, 38.
Sundalbertus Abt 791 : 17, 1. vgl. not. 1.
Suneman 910 : 30, 29.
Sundhofen Sunthoven sü. ö. Colmar 43, 33; 36.
93, 38. 256, 19.
servus Oto f [nach 1007] : 43, 37.
Werner diaconus de — 1242 : 214, 16.
Sunnencalp Marquard — s. Straßb. Münst. fratr.
Süner — meier — narius — nere Cuno — 1258 :
318, 26. 1262 : 369, 8; 18. s. Straßb. cons.
Surburg — burc — burgensis Argent. dioc. n.
Hagenau
Capitel 263, 13. 440, 4.
camerarius Sifrid 1258 : 319, 23.
fratres
Dietwin 2.250 ; 173, 6.
Heinrich 1230 : 173, 6.
prepositns Conrad von Lichtenberg 1261 :
365, 32. 1262 : 345, 37.
Susanna s. Landsberg.
Sv — Sw — vgl. Schw — .
Swartz Niger Johannes — 1252 : 274, 34. vgl.
Straßb. cons.
Swebelin Heinrich — 1265 : 451, 2. vgl. Straßb.
Loc.
Swiggerus 1160: 91, 19.
Ta— vgl. Da— Dah— Tha— .
Tanna, Dahn ? Conrad prepositus de — 1221 :
152, 23.
Tannegg Tanheke bei Bonndorf im Schwarzwald
Heinrich von — s. Straßb. Münst. dapif.
Tannenrode Thannenrode an der Hm sü. w.
Weimar Berthold von — s. Dentschorden prec.
Tantz Hugo — , Straßb. Bürger 1254 : 290, 20.
vgl. Straßb. Loc.
Tarent Tharentinns Erzbischof Angelus 1196 :
110, 10.
Tazsche Ruiin — s. Straßb. cons.
Teck Tecke Ruine sü. Kirchheim in Wirtemb.
Berthold von — s. Straßb. Bisch. Berthold.
Tegerfelden — velt im Aargau sü. ö. Waldshut
Erbo von — s. Straßb. cons.
Templer templarii s. Baumgarten.
Te— vgl. De— The—.
Tennenbach ö. Kenzingen in Baden Kloster
283, 36.
Terni Interamnia n. Rom 197, 3.
Tha— vgl. Da— Ta— .
Thancholfus 791 : 17, 9.
Thann Tanne in Wirtemb. sü. Biberach Eberhard
von — s. Deutschland pinc.
Thannweiler Tanwilare n. w. Schlettstadt 66, 32.
Theirynbach s. Thierenbach.
Thelonearia s. Zoller.
Thengarius 762 : 6, 3. vgl. Straßb. Loc.
Thengen Denge Tenge — gen — gin in Baden
n. Schaffhausen
Heinrich von — u. seine Söhne 1232 : 205, 35.
Reinhard von — s. Straßb. Münst. fratr. u.
prep. u. St. Leonhard adrain. vgl. 205 not. 1.
Reinhard von — s. Straßb. Münst. fratr.
Theo — vgl. Die — .
Theobaldus Theot— Thiotbaldus
s. Lothringen Herzöge.
737 : 4, 33. 739 : 5, 6. [739] : 5, 14.
Theotbertus 739 : 5, 6. [739] : 5, 15. — 788 :
16, 24.
Theodericus Dtheodericus Theoderichus Theodo-
richus — ricus Thiodericus vgl. Dietrich.
s. Besan^on Erzbischöfe.
s. Frankenreich Kais. u. Kön.
Graf 1129: 61, 32. ders.? s. Elsaß Landgraf.
s. Frankenreich Kais. u. Kön.
s. Hochstaden.
hebdomadarius, am Straßb. Münst. ? 1147 :
81, 24.
Theodulphus s. Deutschland Kanzlei not.
Theophana s. Deutschland Kaiser Otto H.
Theothardus — hartus rM; 16,30. SOi; 17, 15.
vgl. Straßb. Loc. seine Gattin Ebursuuind 791 :
16, 30.
Theotmarus s. Deutschland Kanzlei archicanc.
Theotrado 739 : 5, 5.
Theotuuigus 791 : 17, 9.
Theutonia Theotonia Theutonicus
s. Deutschland.
s. Deutschorden.
s. Dominikanerorden prov.
Thiüi'fiili.tcli
U ine US
.<•/»
Thicroiilmrli Thrirjrnbnrh b. Wttnheim ift. 0*b-
w<<ilt<r im Ob.-KU. tU, 3^.
Thier»bcrc ». Dicrubtirg.
TbiorNtoin im Cunton Holotbarn lO. B«*el RadoU
von — , Urftf und »ein äobn Rndolf IXOU :
;i«2, 8,
Thiotmarai ». Deutichlaiid Kanilei noi.
Tbio— *. Theo—,
Tbomn« «.^Rom. cur. Card, pretb. tit. >. Sabin.
Tbniilbftriu« vgl. Drudborim.
Tbl! vkI. Di- Tu— Zft-,
Tbüi'iiiKt'ti Tburingin Landgraf Ludwig 1163 :
'J4, :K).
TicrH— vgl. DiedeU— Hier» — .
TiuHrero Sigelin — . Htnib. BQrger U39 :
17«, ai.
Tiatollnbeim ». DUttcInbrim.
Tiuttorih 898: 29, 10.
TolIciiNlpjn, DoUnstoin an <lcr \i'"."i'i vi, Eich-
t.iilt '' Adi'lbi-id coinitlsKa de — ,
üiAl' llartniann'« von Kilmi" /?.?/;
17«, 21. vgl. 8tral>b. L«»
Tor— 8. Dor— .
Toni Tullum 878, U
Trienbeira Trcnbem tw. Mojitbcini u Wassvlnbcim
296, 28.
Trnjwtum — en8i»
iniiiUH 297, 4.
8. Utrecht.
Tricnt der Biscbof 1189 : 110, .%.
Trier Trcvori» — ronsis
proiiositUH major Simon arcbidiac, 1304: 414, 2.
l)ominikiini'ikli)Ht<'r ISMi, 32
H. Martini coiivcnlus UM!, 2H
St. Mattbias Al.t Dietrich Util . 41», 1,
81. Sinu'onstifl fi.l, 2, 35.
vgl. Hugo, StraDb. Domherr.
Trier Erzbischof 13(11 : 357. 24.
Triuthensheiu 8. Truttenbau.sen.
Troja Trojanus sü. w. Foggia in Neapel Bischof
Waller U'M : 107, 2H.
Trucbtersheim Druchters— Truhter«— Trfthter«-
heim n. w. StraPb. 164, 10. 216, 19. 257, 40.
4ßl, .1«,
Albert von — 1340 : SM, 19.
Burrhard von — , mil. 133<> : 1«», 8«. IMO :
2t)3, 37. 1343 : 214, 2. vgl. StraPb. rons.
seine üattiii Hedwig. Dietrirb's von Epflg
Tochter 1330: Kw). 26. il343: 214.4.
leine Tochter 8. SIraPb. St. Elisabeth »oror.
Hczcl von — 8. Straßb. con».
St. Trudpert 8Ü. Freiburg Kloster 126, 21. Tgl.
not. 1. i;iO, 2.
Trhsiubeim 8. Drnsenheim.
Truttenbausen Triulhenshein Truten— Triiten-
busen Trutinbusin Truttunbusuu am Otlilicn-
berg n. w. Barr conventns ordiuis ». AngnsUni
«7, 24. 44(>, 6.
prepositi
Walter 1365: 463, 11; ir>. der».? W. 1360:
34(i, 8; 2.T 1361 : 361. 11.
1934 : 189, 32,
Tu— t. Di- Do- Du- Dü-
Tflbingen Rudolf 11 v..„ Pf.l7L.r:.r I34&
221. 37
Tailam i. Toni.
TaMboldcr TboMboUar TumMM«
Hmo -, gifrtd'a BtiMlOT MM : 41», 4; K.
Hifrid' ~, Hngo't BhmIm- IM»
1304 : 42r). I \h 4%, 4; 85.
Torandus » ib KaiuUi.
Ualfridui i. Walfridn«
Ubii' ''gcgang irrt im obvra BrMMcl»-
tl - 1363 : 405, ».
Ud- Lda ., lit- Ot— ütt— .
üd»l- ftd«l- Ond«l- Öd«I- «^. ÖI-.
OlTtnbeim UlftrahMin •&. w. OppMilMia 91, I.
Daamntia • 770 : 14, a
UtoBlwiin •. IttMÜMilB.
D<nd>Bhriin t. TcndMilMiai.
üf- Dff- »gl. Oi-.
Uffenberc moiu 112, 81.
Offenbwm lO. ö. M&UhaoMa 868, W.
Uht— 6ht— «. Icht-.
Ulcnitoin Sigcb^rtnü in — 1311 : 188, 10.
Ulferaheim i. '
ülricu» Olricu, t> - <»••«-«" — nJ-i
rieh öl— Ouli
Dodid— Ödel- LoJeli !• r»cJMU
— hcai Oolricot Vodalti. .cos
■. BiaohottlMiin.
•. BollinitMi.
t
s.
8.
1. hgeota«.
•. 8t. Gkllen Abte.
1. Oirbaden.
•. HerrtingcD.
s. Uofwwar.
■. Hoiuia.
(. Hiirrbarth.
• len Rodegvr tob — .
s.
8
II 'ler TÜUn.
*. Neuburg Abte.
». Pflrt
•. Bappoltttfin.
a. Schott.
wol 8tra>b. Btirger u mm mr^irir •
114» : 68, 36. sein Brader s Sifrid, Strafb.
Barggraf.
WM : (87, 18. mIb Bradar a WaMHa«a.
1143 : 7t. 3. Tgl. SIralb. Loc
longu« [liAJ) : 78, «7. aai« Brate & B»-
dotfnt.
1096 : 60. 16 - 1096 80. 17.
1097: 61. *> If^^ ^' ^' 'ftf^. *♦ "
1139 ■
6A. 6
f 1143: «U, M. «gl. «1 uos \
570
Ulricus — Virnekorn
s. Straßb. St. Arbogast fratr.
s. Straßb. Hospit. fratr.
(2 verschied.)
s. StraPb. Münst. dec.
s. Straßb. Münst. fratr. u. Haslach prep.
8. Straßb. Münst. fratr.
s. Straßb. St. Stephan pleban.
s. Straßb. St. Thomas dec.
s. Straßb. Bisth. bischöfl. capell.
s. Zehe.
Graf 778 : 15, 9. — 1040 : 46, 30. — 1160 :
91, 19. — 1259 : 326, 14.
St. Ulrich sü. Freiburg Probstei 82, 37. vgl.
Straßb. Loc.
Dmbertus s. Humbertus.
Unfftge Burchard — s. Griesheim vill.
ünzhnrst Unzenhurst in Baden n. Achern plebanns
^ ß. 1240: 204, 31.
ü— üo— vgl. D— u. Vo— .
üocco 1039 : 46, 4.
Ddal— üodal— üdel— üodel- vgl. Ü1-.
ühtingin abgegang. Ort unweit Marlenheim im
Ünt.-Els. Konrad von — , Straßb. Bürger 1199 :
113, 13.
Dolcvvin — vvinns
min. des Straßb. Bisth., vorher des Domherrn
Konrad [1141—43] : 68, 9.
1039 : 46, 2.
Uta s. Kind's Arnold — Gattin.
0 9 a
Uten — Uthen — Uthin — s. Dtten— .
Dthicha s. Straßb. St. Agnes soror.
Urach üra ö. Reutlingen Graf Egeno von —
1219: 137, 8.
ürbanus s. Rom. cur. Päbste.
Urbs vetns s. Orvieto.
Urlefein Urloffen n. Offenburg ? Cunzo Günze
von — 1237 : 198, 29.
ürlftge Rudolf — , Straßb. Bürger 1230: 174,39.
Urmatt an der Breusch w. Molsheim 109, 24.
ürselingin s. Irslingen.
Ursoni 788 : 16, 25.
Usele Walter — , mil. 1248 : 244, 15.
üsenberg Ösen — Usen — üsenberc abgegang.
Burg bei Endingen
Hesso von — J26'3 .• 411, 15. i266 ; 464. 1 1 .
Rudolf von — 1219 : 137, 13. ders. ? Rudolf
von — 1248: 241, 13. 1256: 299, 23; ff.
vgl. Hochberg, seine Kinder 1256 : 299, 23.
sein sororius Anselm f ^^^^ •' 299, 28.
Ut— üt— vgl. Itt- Ot- ütt— .
üto Ödo Outo
s. Straßb. Bisch.
791 : 17, 10.
Utrecht Bischof Burchard 1097 : 51, 11.
Uttenheim Oten— Outen— Oden — Uten— ütent —
Uthenheim Uthenhem Uthin— Utenheim w.
Erstein 44, 14. 80, 38. 81, 4. vgl. not. 1.
88, 2. 94, 4. 191, 4. 205, 3. 247, 10.
Albert von — s. Speier Bisth. cam. seine
Tochter Beatrix s. Mnndingen Egelolf von — .
Burchard von — , mil. 1220 : 148, 12. 1235 :
190, 29. sein Sohn Johannes 1235: 191. 21.
sein socius Burchard 1235 : 191, 22.
Heinrich von — , wol Straßb. min. 1147 : 81, 26.
Lentfrid von — , wol Straßb. min. 1147 : 81. 2C.
Rudolf von — 1262 : 378, 16.
s. Schoup Reinmar — .
Werner von — , mil. 1235: 191, 21. sein Sohn
Cuno ebd.
V.
Valenciennes Valencenae 253, 28.
Varsberg Wamesperc — perch — perg in Loth-
ringen n. w. St. Avold 414, 5.
Egidius von — , mil. 1264 : 414, 8.
Heinrich de veteri Castro — , Matthei filius,
Jacobi de — serviens 1264 : 413, 25. 414, 3.
vgl. Kuttingen.
Jacob von — , mil. 1264 : 413, 24. sein ser-
viens vgl. Heinrich.
Matthseus von — 1264: 414, 11. seine Söhne
s. Heinrich n. Walter.
Walter de veteri Castro — , Matthseus' Sohn
1 1264 : 413, 26. 414, 3. vgl. Kuttingen.
Ve— vgl. Fe- Vöh— .
Velbelinus 1239: 202, 12. vgl. Straßb. Loc.
Renchen.
Velkelinus — lin Velcke — Felchelinns Felhcelin
Heinrich, Werner's Bruder, Straßb. Bürger
1225: 157, 32. 162. 22. 1240: 203, 20; 37.
1243: 216, 4. 1248 : 241, 11.
Werner — , Heinrich's Bruder 1225: 162, 22.
1240 : 203, 20. 208, 11. 1243 : 216, 4. vgl.
Straßb. cons.
Velletor 475, 22; 29.
Velletri — trensis s. Rom. cur. Card, bisch, von
Ostia.
Vendenheim Uenden— Vennenheim zw. Straßb.
u. Brumat 56, 1. 138, 25. 231, 3. 3.39, 29.
Hugo von — , wol Straßb. min. 1148: 82, 21.
Vercell., Vercelli ? s. Rom. cur. Kanzlei G.
Vercelli — lensis Bischof Albert 1192 : 107, 1.
Verden — densis Bischof Rudolf 1192 : 1Ö7, 28.
Veringen — ge n. Sigmaringen
Heinrich von — (nur einer ?) s. Straßb. Münst.
cell., cust. u. fratr. u. Straßb. Bisch. Hein-
rich n. ders. ? s. Straßb. Münst. prep.
Marquard von — , Graf 1196 : 110, 12.
Verlin s. Griesheim vill,
Vetusfrumentum — granum s. Virnekorn.
Vi— Vie— vgl. Fe— Fi— Wi— .
Villanus s. Dorfman.
Vinkenwilre vgl. Straßb. Loc.
Nicolaus von — 1262 : 389, 6.
Virnekorn Firne— Firnikorn Vetusfrumentum
— granum Viernecorn Vimkom Vimechorn
— corn
Konrad — , Straßb. min. 1209 : 122, 20. 1215 :
129, 29. vgl. not. 2. 1220 : 146, 35. 149, 27.
152, 1. 1227 : 166, 27. 1230: 174, 6; 34.
[1223—1232]: 182, 2. 1233: 183, 22. 188, 26.
1236 : 202, 36. 1239 : 202, 12. 1240 : 203,
37. 204, 9. 208, 9. 1242 : 214. 36. 1243 :
216, 29. 1244: 218, 29. 221, 12. 1246:
229, 9. 230, 14. 1247 : 236, 8. 1249 : 247,
17 ; 40. 250, 3. 1250 : 252, 25. vgl. Straßb.
Loc, officiat. u. Hospit. rect. seine Kinder
1246 : 230, 14. seine Söhne s. Reinbold, seine
Schwester s. Gerlindis. sein filiaster s. Wolx-
heim Heinrich von — .
Virnekorn - Walthor
r.7l
llcilllllllll , -■ : I 1, H
it*<illt)ol(l - . I
Koiirail'» iili , /,'i,' . :.'ii, ;h5.
Knnrnii'H H<'i it von Klienb«iin t'Ji7 :
2:M1, i». /i'c< L'W, IH.
KoiinKl« Sohn fjsn. \KA,Ti. IJ47 : '£.V\.9.
JX'I!) : 241, IH
K. I,i('t)«llri>llrr.
junior der jungf ;,..... Jl)7, IM. v><l .'ii.ir...
con«.
n'U) : 207,«. W«: 221, K'- /•<•. 9x;t ir.
Vf;l. Strul>l). l,oc. n. con'
WnIt.T /i';'7 ; 1«7, 1.
ViHÜinn« der — Bnidcr ». liudolfiiH.
Vifcrim — binm 147, 3. mt, 4a. 11«, K) l'>7 li
.Uft, »; 26. !»lß, 8. 318, 31. 319, 33.
VituliiH R. Knip.
Vitiprct [90/i-OOt] : 38, 1 .
Viviantz, StraPb. Bürger 1:j:jD . MV, M.
VlockpnHtoiii H. Flrrkenstcin.
Vorrozo, mil. [imrh I0()7\ : 45, 11; 12.
Voilnlricliiiit H. Ulrii'tig.
Vftgpllin Hpinrich — l:iG3 : 402, ft. vgl. Htnth.
Iah: «oiiio Onttin Orcda t263 : 4()2, 10.
V<ilir«'iil)a<h Verenimrh Coiistant. dioc. ii. w.
I)onaii-EK( hingen 277, 21 ; 22.
Vftllerdingen ». Wellringon.
Vogolhunt Wiricli ^ — ' n^trürr
Vol - vgl. Fol-
Volcmar IJoImnr Suliiiiariis \ulinar — marn»
H. OrieHlieim vill.
H. Haiterharh.
N. Molsheiin.
». Still.
HtraPb. Hilrgpr n. min. ll:i'J : 82, 6.
H. HtraPb. Miiii"» '>"•■
H. Wide.
H. Vr'ineck.
Oraf II-,"J: «1, M. - l.'H): 203, 12.
Vobnandiis ». StraPb. Dominik, prior.
Volgeldbeim Volkolde« — Volrofe«— UrtoU'oldet-
heim »fl. Ncubreisarh 4!», 2. 88. 2. 2()i">, M
Voto 78H : 16, 1. vgl. StraPb. Uc.
Vr- vgl. Fr-,
Vrio Vrige Cnno -, mil. 1359 : 328, 32. 1364 :
432, 1.
Vftllo s. StraPb. I,oc.
V/il Vnlenrbriecheübnni .i. rfiililgrip.sbeini
Vultnris liliaKter h. Ortolf.
Vurst* Anselm — /^'ß.'i : 447, 23.
M'itxjg.
/"'' bb, «7.
Wkldburg W , WirtMBb •«. A. Ba*«a*>
barg Kb«rl ■. D«ataeliiMMi daftf.
<h •!> d«r KU n. A. FmlNirR Kloa(«r
'int JOB —
18, 87. *gL Ml. 4.
U.lf i. .1.1. ihn Utubiba »a. A. fthtr ffc— faim
11 ;• !■: 10
< W»l- DonUHt OmWMm
rbogaat frstr. o. prap.
Tkedom. mir Bredtr i. UMeu.
... . . .. 88. «.
Walldani Dam* sA. w. Wcrttwim Robtrt vom —
noa : 107. 4.
Wtlram — ramu — nnuBM —tvn %. OwoMfaek.
Wn!'- '- HolMiutoia.
W . lal— Wkltonu DwüUwriM
lliul- W*hb«raa WaKkar
I. All.
n 't .
|i lll.
s ' -in
a. heil Ji
1. Hi' : I.' inricJi's von — BriHicr.
s 1 >. de« Straf b. ÜAnclwira, Br«a*r.
I. (iilliailcll.
■. (Irieiiheiin vill.
». Horburg.
a. Ijtmii^rtheiin.
a. Idinffibcrg.
a. Malb<>rg.
f V' — 'mim.
*t Sohn, ranonicna a. MaMtmoiftaaUr
N
IM»; 87a 18
I.
' ifi IWrthold's von — mptll.
w.
W. ». Mai halb frali.
Wacbenheini — rhinheim n. w. Sprier Dietrich
von - H. Speier preb.
Unadhariu« 9tO : .MO, 24.
Warr.larina Wall.i ti:iO: 2«1l, 28, IJS'.t :
340, li.
Walarhna, Biarhof ♦ 77H . 13, ,18.
Walbnrg B. Walpnrgis n, llagennn Kloster t'>4, 2.
440, 4.
Waleb Hug — 1363 . 410, 9.
Kmdrich I Erftdar.
11" \h. T|l. Stomfb I
.-' .1, ..fhrisl
li
a. M ih, <i«|Nf.
a. Straft». ümUi. diapaM. t|L Stimfb. Le<.
572
Walther — Weltringen
s. Straßb. scult. sein Sohn s. Walter.
Rudolfs des Schultheißen Bruder 1183 :
100, 13. 1188 : 103, 5 ; 37. 1196 : 110, 15.
1201 : 115, 3. 1202 : 117, 36. vgl. Straßb.
cons. n. scult.
Walteri quondam scnlteti puer 1301 : 115,
20 ; 25. seine Söhne s. Eberhard n. Walter,
s. Straßb. cons. 1215.
Walter's Sohn , Eberhard's Bruder 1216 :
131, 19. seine Gattin s. Hedewigis.
Walteri scnlteti filins 1218 : 134, 2.
filius scnlteti quondam 1220 : 146, 31.
von Straßb., de Argentina, mil. 1219 : Hb, 4.
1220 : 148, 5. 149, 25. 151, 8. 1221 :
152, 26.
s. Straßb. cons. u. scult. 1225.
Ortlieb's Sohn 1225 : 157, 33. [1246] :
234, 6.
s. Straßb. scult. 1236.
mil. s. Straßb. Loc, cons. u. scult., Straßb.
Bisth. marso. n. Reichstett Vogt. vgl. Eber-
hard, Straßb. Marschall, seine Brüder
1251 : 265, 1 ; 2. sein capellanns Sifrid
1347 : 241, 36.
Gozelin's Bruder 1266 : 463, 7'
1096: 50, 16. 1129: 62, 6. 1137: 66, 6.
[1141— 1143] : ß9, 16. 1143:11,10. 1156:
88, 29. 89, 23. 1162 : 93, 3. 1189 : 104,
20 ; 34. 1199 : 113, 7. 1320 : 151, 36.
s. Straßb. St. Arbogast fratr.
s. Straßb. Dominik, fratr.
mag. s. Straßb. Münst. preb.
s. Straßb. s. Petr. jun. fratr.
s. Straßb. Bisth. bischöfl. capell. n. Rosheim
pleb.
s. Straßb. Bisth. Kanzlei.
s. Troja Bischof
s. Truttenhausen prep.
s. Usele.
s. Varsberg.
s. Virnekorn.
s. Waffelarins.
s. Wangen pleban.
898 : 29. 15. — 10.39 : 46, 3. — 1039 : 46, 3.
ders.? 1040: 46, 26.
ünalto, Drudman's Bruder 1039 : 46, 5. 1040 :
46, 28.
Vvalzo presbyter s. Straßb. St. Anrelia pleban.
Wangen — ga — ge sü. ö. Wasselnheim 20, 34.
42, 8.
plebanns Walter, Werner Kalp's Sohn [1202] :
117, 15; 17.
Anselm von — 1246 : 230, 15. 1257 : 308, 15.
seine Brüder s. Härtung, Heinrich, Pilgerin.
Bnrchard von — 1263 : 404. 13. 408, 29 ; 39.
1264 : 424, 17; 25.
Härtung von —
der alte 1263 : 404, 12; 36.
der junge 1262 : 376, 8. 1263 : 403, 30.
1264: 419, 10; 30.
welcher von beiden ? 1357 : 308, 15. 1359 :
340, 7. 1263: 406, 17. vgl. Anselm.
Heinrich von — 1246 : 230, 2. 1357 : 308, 15.
ders.? HeinricusPeregrinifrater 1261: 3oO, 6.
seine Gattin Gerlind. Konrad Virnekorn's
Schwester 1246 : 230, 1. seine Brüder s.
Anselm.
Hezel von — 1147 : 81, 31. 1155 : 86, 20.
Pilgerin von — , mil. 1251 : 269, 9. 1253 :
282, 21. 1257: 308, 15. 1259: 340, 7.
1262 : 372, 15. 1263 : 372, 38. 1264 : 424,
17; 25. 425, 9. ders.? Peregrinus Heinrici
frater 1261 : 350, 7. vgl. Anselm.
milites de — s. Schiltigheim Vögte,
üuanhaldo * 778 : 14, 12.
Wanhardus Duanhardus Wanhart 1089 : 49, 1.
fll56: 88, 1. ders.? Straßb. min.? 1096:
50, 15. sein Sohn s. Johannes, Straßb. min.
War— vgl. Var— Wer—.
Wartenberg — tinberc, abgegang. Burg b. Neu-
weiler n. Zabern oder Ruine sü. ö. Donan-
Eschingcn? Conrad von — s. Straßb. Münst.
fratr.
Wasenweiler n. ö. Breisach 205, 36.
Wasselnheim Wasceln — Wasciln — Wazzelnheim
n. w. Straßb.
Dietrich der Vogt von — 1363 : 375, 27 ; ff.
383, 21; ff. 1263 : 404, 12. 1364 : 434, 30; 35.
Hesso der Vogt von — 1364 : 434, 30 ; 35.
Wassenberg — berc in der Rheinprovinz sü. ö.
Roermonde Gerhard von — 1336 : 193, 39.
Wasserstelz Wascerstelze Wasserstelce Wazer —
Wazzerstelz, bei Kaiserstnhl am Rhein sü. w.
Schaffhausen oder bei Sulzmatt w. Rnffach ?
Conrad von — s. Straßb. Münst. port. u. scol.
Wavirscarns Rudolf — , Straßb. Bürger 1201 :
115, 10.
Duazelinns [965—997] : 39, 10.
Duec — Wec— vgl. Wez — .
Wege abgegang. Ort bei Hcrmolsheim im Ünt.-Els.
Gemeinde vgl. Mntzig parochia.
Cnno von — 1159 : 90, 3.
Cuno von — 1159 : 90, 3.
Wehelin — linus Heinrich — , Straßb. Bürger
1364 : 417, 31.
Weiersheim Uuihereshaim sü. Hagenau 9, 31.
Weilerthal das — n. w. Schlettstadt 66, 19.
Weilnau Willenowc w. Usingen in Nassau Hein-
rich von — , Graf 1262 : 386, 5.
Weinsberg Winisberc ö. Heilbronn einer von —
1219 : 137, 13.
Weissenburg album castrum Uuizen — Wizenbnrc
Duizen — Wizenburg Uuizunbnrg
im Ünter-Elsaß 357, 20.
Kloster 3, 1. 4, 20. 5, 1; 12. 9, 19. 15, 16.
25, 17. 97, 32. vgl. Straßb. Loc.
Äbte
Ermbertus 774 : 9, 28.
Grimoldus [833—861] : 25, 18.
Wolfram 1219 : 137, 7. 139, 2.
fratres
Rantunig 737 : 4, 31 ; ff.
Rihbaldus 780: 15, 16. ders.? 774:
10, 6; 10.
Conrad von — s. Königsbruck fratr.
Heinrich von — . Straßb. Bürger 1330 : 149, 27.
Heinrich von — 1364 : 429, 1; 4; 36.
Conrad von — s. Deutschorden fratr.
Wel— vgl. Wal— n. Wer—.
Welcho, Laienbmder des Straßb. St. Arbogast-
klost.? 1154 : 85, 15.
Welpho 1156: 87, 11.
Weltringen, Hcllering sü. ö. Finstingen in Lothr.
(Lepage dict. topogr. du depart. d. 1. Meurthe
p. 68.T oder Völlerdingcn n. ö. Bockenheim in
Lothr.? (Ztschr. f Gesch. d. Ob.-Rheins XÜI
411) Hugo von — s. Saarburg Bürger.
Woltscin — Wickershoim
Wi-ltN< in H( innK 1330 : \M, 20. vgl. BiraVb. com.
llucnilo \H:i:t Hlil\ : 25. 20.
Wender h. Molithcim Werner »on — .
WeppheriniinntiK ('onrad -, rail. 1385 : 4M 1*
Werd —da — dn Weridn - rifh
Wiirfh nn der III hü. F.r-^' "«t, IH,
Heinri( h von — , Sijjl, (int 1319 :
137, U. 13», 4. ; IH KW, 8«.
1333 : 17H, 25. / 1«5, 8,
t 13!i3: 2m, :1H Vi .ruf. Min
8ohn «. Heinn il. nein prot-iirator
Philim» von U. i / UV, . 1!>5, 1.
Ileinricli Sij^eherl von . Hi'inrich'it Sohn,
Ornf luv.) . 201, IH, 2.1. /i'.'.;.' : 2«), 31.
I^r,:>- :\M\, \h. 1363: 381, 2;«. :w2, 11.
vkI F.lsnP l.andcrnf.
Sigebnrt von ■--. Ornf //M : IW. I. 119$:
110,11. ;5W5 : 120,23. I3()'.t : 128,4.
J.3/4 : 127, 2«1. ;i>/9: 137, 1). I. ■«).». MÄ/:
152, 21. 133H : IftH, .36. t 1353 : 2H0. 87.
Hein Sohn h. Heinrich.
H. Sc.hönenwerd.
WerneriiK Warinhernn WarneriiH Ihierenhere
WerenhcriiH UnerinhariiiH Weritihere - hern«
Wernher — herc Uticni— Wernhern» vgl. Wezel.
H. Hallhronn.
». Boger.
N. (laue.
H. Kalp.
H. EtlenheiinmAnstcr Abt.
H. Firdeiilieini.
R. Oeispolzhejm.
H. Hntl.itndt Conrad von — .
H. llercofta!.
R. Hochfeiden.
B. Laniiiertheim picban.
B. LaniiHhorg.
N. I.onbega/./en.
H. Mainz F.r/.bisrhöfo.
B. Marbarb rant.
R. MoUbeim.
H. Nengarfheim.
R. Nothalten.
B. Piilex.
8. Khein.
B. Ktanipf.
B. Steinhnrgelor.
g. Sintzheini.
wol Straf'h. Hürger n. min.? (wieviele?)
■. StrnPI). Ilistli. viredom.
B. StraPb. ninlb. marsr.
Simonin nepos Itüü : 86. 20.
Werneri marRralci filinn IIHS . lOIl. 4; .S7.
B. Stral'lt. conR.. StraCb. Binth. inarnr. n.
Honnn Vögte, seine Oattin n. Söhne tlW:
112. .36. Rororis Ruse fliii h. Mundingen
F.gelolf n. Werner von — .
\tm)-t303\: 11!>. IH. vgl. 8tr»»b. I,or..
Conradi.
». StraPb. jndio.
». Kipelin"» Kndoii .->(-lnviegerelt<Mn
ttO'J: Im. 24. IIW: 'M\ 1«!. ///••••: .">«. II
iUVJ: \K\. 3.
». .SlraPb. Mi\nHl. cant. n. rnnt.
R. StraPb. Mi'niRt. ram n. Haslarh prep.
R. StraPb. B. l'etri jun. frntr. dert.? b. ebd. Ate
B. StraJb. St. Stephan fratr
(wieviele ?)
B, StraPb. St. ThomaR fratr.
s. StraPb. St Thomaa pinc. n. dapif
•. fMnif b. BtodiftCt.
t. fltur ni.
« '-n.
•I .'la.
a. Wcilhufaa
■. WolxMa.
Graf 1139 fit. Sa — U6U VI. IS
magiiUr [llHi-U»\ : 103. 16,
WwBMwilr« •. WAraeh"
Wanüwnbu Warialurdt.
%. Ha((«UMi Barg«.
•. StMubarg,
B. Rtrafb. Mftiiat im.
Wemlinna
a. Kbwifctfai BBidwnl'a vom — ErlMa.
nagiiter IMT : a07, 80.
Warno t. Btrmfb. Mftaat. fratr.
Warn Albrwilit — IM» : 879, tl.
Wema Walraaewa b. lUiUBMi ia Badaa ••. A.
Sprier F.berhard n. Diatridl fWI — , Stnik
nun. ■. Speier Bittb. piae.
Waatemuui — bubm (vri. fltnlb. Lm.) fiM-
rich — von Alba, Slralb. Btffar iUH:
»7, 8. 12W: m, ». tUM: 4&7. 17.
aain« SAhna:
Gerhard t t3W : 467. 18. «Umm WMtva
Agnea n. dcrta Bnmr JohuuMS UM :
4^. 84; 86.
Jobannea cleriew tMA : 817, 4. UU : ttt, tl.
Weathanaen — bnara ■. BmÜbU *I90, 9.
Westhofen — hovan — borin aft. WaaMlakaim IM, 8.
Hag von - 1363 : 408, 81.
laenbart von — XM4 : 41», 11 48t, 87, »
433, 11. 13eS: Üb, 29.
ReinboM • Irriraa de — U65 : 447, 8.
Wen. m von - I.9M : 419. 1.1 4^.1.
13 . ib, 28.
WAIfrlin vuu — /M4 : 488, 88; 80. 488, II.
Woinictm von - 1M4 : 489, 1 ; 88.
WaUlar WetflarieaaM aa dar Laha wafBiilaa
Arnold von HolUad iM$ : 888, 9. 8fr7. 88L
Wesel — cel Ooa— Waealo Wetaal Da»— Waaei»
— telna Do*— WaaQ Weailo Wand «gl
Wamaraa
a. Kftninbraek fratr.
a. Marailina.
a. Pairia Abt
wol Straf b. BftrKtr o. aia. (wieviel«?)
a. 8tnilb jndi«^ n, eona. eeia Piadai a. Kae-
J0'.>' '. 27.
M« : 82. 28. ~
ingaanna tOiO «<■. <<■.•■ -" M
Wbolfir—maabaim a. Wolsheim.
v: Wei-.
:< Cnirbal.'
WiboUhauB Uaibiliaheiaie Wibeleaben Wibrliuh»«
Oaibileabeiai WiUleakaia ••. 8ta»b II 41
14. 4. 80. 41 42. R
Onirbertaa •• Wipert,
Wirkeraheim CnKweree— Wik- S»r» —
Wirberea— WirbirvItMin
aa der tll »0 Stra#b. WO. ». Sä:« - .-^ 4«^
574
"Wickersheim — Wisento-we
an der 111 sü. Straßb. oder an der Brensch w.
Straßb. oder n. w. Hochfelden? 64, 7.
67, 40. 89, 3. 138, 25.
Vogt Graf Sigebert 1156 : 89, 21.
üuicelinns presbyter s. Straßb. Bisth. Kanzlei.
Uuicman s. Straßb. Münst. fratr.
Wicqninghem 10 not. 1.
Unicram Vicram — üuiceram — Wichgrammiis
Straßb. min. u. Bürger (nur einer ?) 1105 :
64, 1. 1129: 62, 6. 1137: 66, 5. [IUI—
1143] : 69, 17.
ünicroh — grao — grochns 728 : 3, 32. ders. ?
737 : 4, 34.
Wide
Härtung von — 1262 : 380, 1. 1263 : 412, 6.
1264: 419, 11. 1265: 446, 26. sein Bruder
s. Volmar.
Volmar von — 1363: 412, 6. 1264: 423, 13;
37. sein Bruder s. Härtung.
Wid— vgl. Wied— .
üuide — Vidgernus s. Straßb. Bisch.
Widericus * 778 : 14, 9.
Wied Alten — Widen n. ö. Andernach Georg
von — , Graf 1211 : 124, 20.
Wiedensohlen Widensolo ö. Colmar 90, 31.
Uuielherius 774 : 10, 7.
üuig — vgl. Wi — Uuic — .
Wigand s. Offenheim Friedrich's von — Brüder.
Wignandus Wi — Wignant
s. Straßb. St. 'Arbogast prep.
wol Straßb. min. 1096 : 50, 15. ders. ? 1105 :
54, 2.
Wigerheim, Wingersheim w. Brumat? 112, 31.
Wigerich s. Rintbort.
ünigfridashaim s. Wiwersheim.
Wilgen (Straßb. Loc. ? vgl. Straßb. Gass. u. Haus.
N. p. 62) Agnes zu der — s. Mutzig Konrad
von — .
Wilhelm Gnil— Wilhelmns Uuille— Willehelm
üuille— Willehelmns Willel— Willheimus
s. Achenheim.
s. Beger.
s. Besancjon Erzbischöfe.
s. Brumat.
s. Deutschland Kais. u. Kön.
8. Eberhard's, des Straßb. Marschall's, Brüder.
s. Marbach cell.
s. Meienris.
s. Mftlich.
s. Nape.
s. Rhein Pfalzgrafen.
mag. s. Rom. cur. Kanzlei.
s. Rom. cur. Card, bisch, v. Sabina.
s. Rom. cur. Card, presb. bas. dnod. apost.
s. Rom. cur. Card. diac. s. Eustachii.
s. Rot.
s. Straßb. s. Petr. jun. cell.
s. Straßb. s. Petr. jun. fratr.
s. Straßb. St. Thomas fratr. ders. ? s. ebd. scol.
vgl. Straßb. Loc.
s. Straßb. Bischöfe.
Straßb. min. ? 1156 : 88, 30.
Willcbnrgis s. Niedermünster Äbtiss.
Willezo [965-991] : 38, 19.
Willgottheim Uuillegolteheim n. Hochfelden 51, 16.
villicus 51, 33.
Willibaldus, Bischof ♦ 778 : 13, 36.
üuillibertus Unillebreht
Bischof 728 : 3, 30. — 1040 : 46, 26.
Uuillibrordus 728 : 3, 33.
Willigisus Unilligisus s. Dentschl. Kanzlei canc.
u. archicanc.
Wille Duiloni 778 : 15, 10. — 956 : 32, 22.
Willstett Duilstide an der Kinzig sü. ö. Straßb.
176, 22.
der Pfarrer 1232 : 178, 35.
Wilperc, Wilsberg? Berthold u. Hermann von — ,
Brüder s. Straßb. Münst. fratr.
Wilsberg Wildesberc (vgl. Wilperc) n. w. Zabern
Johannes von — 1265 : 446, 9.
Windeck — ecke sü. Baden-Baden
Albert u. Berthokl von — s. Schwarzach Vögte.
Reinhard von — 1248 : 243, 2fi. sein procu-
rator Heinrich von Pforzheim 1248 : 243, 26.
die Herren von — 1259 : 328, 37.
Wineck Ruine n. Reichshofen im Ünt.-Els. Volmar
von — s. Königsbnick fratr.
Wingersheim s. Wigerheim.
üuinihardus — hartus 774: 10,7. ders.? 788:
16, 24.
Winitherins s. Deutschland Kanzlei canc.
Winnenden Wineden n. ö. Stattgart Gottfrid
von — 1196 : 110, 13.
Winstein Winestein Ruine n. Niederbmnn im
Unt.-Els. vgl. Straßb. Loc.
Adelheid von — Humberti Zidelarii soror
1233 : 185, 3 ; ff. ihre pueri ebd.
Heinrich von — 1233 : 185, 27.
Winterstetten Wintherstet Wisterstede sü. Biberach
in Wirtemberg Conrad von — 1219 : 137, 13.
vgl. Deutschland pinc.
Winterthnr — ture 285, 27; 29, Heinrich von —
s. Straßb. cons.
Winzenheim w. Colmar Dietrich von — 1263 :
405, 31.
Wipert üuicberto Wipertus
8. Johannes, Straßb. Bürger.
Saarburger Bürger 1229 : 170, 22.
780 : 15, 22. vgl. Straßb. Loc.
Duirandus [965—991] : 39, 9.
Wirich Wyrich Wiricus
s. Rimburg.
1247: 236, 12. vgl. Straßb. cons. ders.? Goz-
bert's Sohn vgl. Straßb. cons. desselben?
Wittwe s. Straßb. Loc.
Wirtemberg — tenberc Ruine b. Rothenberg ö.
Stuttgart Grafen von — .
Hartmann 1219 : 137, 8. 139, 3.
Ludwig 1214 : 127, 26. 1219 : 137, 9. 139, 3.
Wirzburg — ceburgensis — zeburc — zebnrgensis
93, 11. 163, 20.
Wirzburg Bischöfe
Erabrico IIU : 76, 40.
Heinrich 1163 : 94, 26.
Wisegrinus s. Hagenau Loc.
Wisebegere Wiß — Wissebeger s. Beger Albert — .
Wisentowe ausgegang. Ort ö. Zabern (Schöpflin
Als. ill. II, 219. Klein-Wiesenthau), identisch
mit Wirinthowa (Bresslan Dipl. Cent. p. 25 u.
27), Wisinouna (Grandidier bist, d'Als. II 148
nr. 496) u. Wisenaw (auf Specklin's Karte) ?
304, 35. vgl. Wizenowe.
Uuiserich — Zuljurn
57:,
lIiiiHcrich — ricuN --rihc Wizoricn« 961 : 80, 81.
U.W ■ iJl, 28.
WidtcrHtode ». Wiliti-riititli n
Uuilbertuii 7*Ö : 1», .i.<
lliiitlmrio 7!ih : 3, 32.
Witigo MBccrdoK H. HtraPt). H». Mar. Mügdiil. frstr
Uiiito lOtil : 4H, IW.
Wittoldlmrh WitlicIencK Witriineiibacli n, Airharli
in ()l)or-Uiiii'iii I'falzurafoii von —
Fricdiifh UM : 87, 12.
Otto tt(i:i : «4, 81,
WittcTHlii'im Witer«— DnithorM— VSiiiiTolirim
II. ti. Hoclifoldcii 441, 12. vgl. not. 2.
Ucrthold von — , mil / "•' ■"■" "
Wittishcim 4« not. 2
Witze« Hifrit dii< — a. MoIdIkhh in-riiwDrn.
Winiimdu», UiHrliof * 778 : ]:i, 37. vgl. not. 8.
WiwvrHlioiiii lliiigfridaithaim n. w. StraVI». 16, 9.
Wizliri'ttcliii Hugo — v. StraPb. con«.
Wizenuwe, mit Wisontowe ideutiich ? Heinrieb
von — a. Htmllb. rona.
Wizericna m. Uuikprich.
Wii- Wft- vgl. VVc - Wo-.
Wörachweilcr Werncgwilre n. w. /wcibrarkcn
Ciatcrcienaerabtei 281, lü; 36. Tgl. ätraifb. Loc.
UaolcoldeBhcira a. Yolgelsheiin,
Wolf (vgl. Lupna) Durchard — von StraPb. n. Min
Sohn Hugo 116!) : 105, 36.
Wülfnch — fahe — fliahc — va — vach — vahe im
.Schwarzwald ö. Lahr. vgl. StraPb. Loc.
Kdiirnd von — a. StraPb. Münat. fratr. u.
Offciiburg ccd. rect,
Friedrich von — 1363: 411, 15. der».? d«r
von — lÜGG : 464, 11.
Wolfanus Argcntinensia nrbanua l:ill : 186, 1.
aeino Gattin Dpinuctia 1311 : 126, 6.
UnolfljcrtUB 601 : 17, »4.
Wolfbrandus 1100: 61, 16. seine Drflder a. Bnr-
card, StraPb. Domherr, n. Megenlach.
Wolfgaiigiis ITuolfganc
R. .StraPb. St. Arbogaat fratr.
1040 : 4(i, 2y.
Uuülfgrimo • 778 : 14, 12.
UnoiniBiilu.H HOl : 18, 1.
Wolfliolinus Wftifelin Wßlvelin
s. Hngcnnii scult.
s. Wosthofcn.
Wolflielm — hplinns
8. Locus' Peregrin — Söhne.
Keimar's (Schoup'a?) stiefsun 1986: 449, 1.
8. Still.
s. StraPb. .St. Arbogast fratr.
a. StraPb. St. Thomas fratr.
8. Westhofon.
Wollisheiiii Wolvos — Wolvis— WuWensheim w.
StraPb. 2Kt, 28. .14!», 1.3.
plcbanus Johannes archipresbyter 13t8 : 240, 14.
/M.'i : 2'.t3, 18.
Clnnthcr von — läf>3 : 3SK», 37
lUiolfoaldns, Graf 7'JS : 3. 28.
Wolfrat Ihiolfrad — radus Wolfradn» Dnolnerat
Wolvoradii» — verat
8. StraPb. Münst. fratr. dera.? s. ebd. der.
8 StraPb. Mün»t. fratr. u. cell.
a. StraPb. Disth. archidiar.
W..1
ffamW»lft»M— ■
-raaaa*
8u*Vb iiurMf o. aia. mtt:tA,\\. \in9]
60, 3. tm : 00, m, iin r et. » in \»
d«ra.? /OM: 60, 16,
■ WaiMMibarfr Abt«.
>rak \m, l.
llAaaL tnit.
'*'<■ in a. Pnl*«rth«iak
I Wi.li .,•» Bndff, Strafb. Btir~- • •••
li
Woi, . ( 4/w 11 r~i HtrUb ....
W<.l,:
noljiii<-iii) » ' ','■ ' T V
getheira \
Vic>ij[«ii|[r*neii B o
'. : W7, SS.
>: SM), aa.
> II.1 9
II
II
der» f U3t
WiTtirr von
Woi
Wo.
t'i,; ■
CAnonici
Adelbert 1160 : 91, 16.
Anno 1160 : 91, 16.
Burchard 1160 : 91, 16.
Eberhard 1160 : 91, 16.
Oernndn« tlÜO Hl. Ift
d. - 1.
pri'iM.sitii.H \ Miir.iii />*.*/ : i*l 14.
scolastJcaa Urnnann 1160 : 91, Ift.
Worma Biatbnm 9U, 19.
Bischof Conrad USO : 90, 86. 91. 18.
Wortwiniu •. StnJb. 8t Arbogwt fratr.
WnUHehedMa s. PalTtnhtta.
Walled« — dia Sifrid - UM : 1«, a«L t*L
Stnf b. Mwa.
WolTMahtia •. WolialMim.
WiuMabM« CMtniB, bai Wflnbdai aft. OebwMW
im Ob.-Ela.? 4M, n
Zabem — beme — baraia — ««itia aa d«r Zoni
rb. 109, IS. 168.8a aaaiaa8L»L
«06. 7. 40». 1& 41^17. uS 4.
4^ü, iu. 4M, 4t. 48t. 81. 488, ». 434717.
pUbftBi
C. IHM : 806, 16.
B. tau : 818, I.
Bberbard UM : 167, R tüS ; 18», 88.
Heinrieb litt: 186. II.
Albwt TOB - a. Stnfb. Bistk UaehM. e*r*n
Konrad tob — MM: tSI. 16. MM: »■> I :
tH7 : 886, lt. Tri. SmlK coml
Rudolf TOB - tsS9 : 110, tOl 1888 : 18». tl
Tgl. Stnfb. eoaa.
Syaud tob — tU» : 170. St.
576
Zacharias — Zwirin
Zacharias s. Rom. cur. Kanzlei.
Zehe Ulrich — s. StraPb. cons.
Zeilsheim Cellesheim n. ö. Schlettstadt 217, 36.
Zeizo 910 : 30, 28.
Zeizolfus Zeizoluus
s. StraPb. s. Petr. jun. cust.
[965—991] : 39, 10.
Zell s. Celle.
Zidelarius Cydelare Ci— Cydelarius Scidelarins
Zydelere
Dietrich — , mil., Argent. dioc. s. Schwarzach
Vögte.
Gottfrid — , mil., StraPb. min. 1207: 121, 9.
1209 : 122, 18. 1216 : 131, 7. 1218 : 134, 1.
seine Geschwister s. Humbert.
Humbert — , mil., min. 1209 : 122, 18. 1216 :
131,7. 1218: VM,!. 1220: U9, 26. 1221:
152, 27. 154, 13. 1225: 156, 28. 1233:
184, 33. ders.? 1199:113,9. 1215:129,30.
vgl. Straßb. Loc. u. cons. seine Gattin Agnes
1233 : 185, 14 ; ff. sein Bruder s. Gottfrid.
seine Schwester s. Winstein Adelheid von — .
8. Straßb. s. Petr. jun. preb.
Zimbern, Herrenzimmern n. w. Rottweil? der
von — s. Straßb. Münst. fratr.
Zoller vgl. Straßb. thelon.
s. Hugo, thelonearü filius, StraPb. Bürger.
8. Petrus, thelonearü filius, Straßb. Bürger.
Rudolf — vgl. Straßb. thel. Rudolf,
s. Sigelin, Theloneariae filius.
Zollern Zolre sü. Uechingen Graf Friedrich
von — 1214 : 127, 28. ders. ? Graf Friedrich
von — 1236 : 193, 36.
Zorn Zorno
Hng — , Straßb. Bürger 1259 : 340, 37.
Nicolaus — , Hugo Ripelin's Sohn 1252 :
277, 10. 1257 : 309, 39. 1258 : 318, 26.
323, 36. 1262 : 369, 1. 1263 : 406, 20; 25.
409, 23. 1264 : 426, 27. 437, 4. 439, 20.
1265: 446, 28. 1266: 464, 15. s. StraPb.
cons. n. scult.
—'s Sohn [1262] : 374, 20.
Zürich Thuregium 48, 8. 205, 33.
Capitel 205, 33.
Äbtissin 1213 : 128, 37.
Zulliuo * 778 : 13, 38.
Zurner Zümer 8. Lampertheim Konrad von — .
Znzo [965—991] : 39, 7.
Zweibrücken Geminuspons Zweinbmcken in der
Pfalz Grafen von —
Heinrich 1264 : 414, 1.
Simon s. Eberstein.
Zwirin s. Schwerin.
SAGH- UND WOUTUKGISTEU.
Ihfi jitlijriiilr \ rizriihiitlS ii'kisI lim iiitj X«'/.-. , ./i. .nU,,/ ■■!• , ,..;.y.'i /
hnsoiiihnu'iii liitrressa xrliienen. F.n »ittd al»o uuti, !,• .i,,w,.''-../i, /.,.../- .. /; ,.uJ,i i; .
iliiniiiter iiehiire.mlvn IHnrje zuMiuiineiuieMelU , z. H. unter »Alifjalßeit Xina — Gtgwnalamdm»
nicltt allen, u'tiH laut uiinerer L'rkuitden zu /in» ijeyehen wurde , uitd e$ lind auth dtn
einzelnen Eintrntjen vielfach nicht alle Ueleuitellen heiijefu'it. VnUr wmfaamdtrtn
Srhliii/ii'Drten iM nioiilirlixt fiel uiii>-, ; ," •ig neiMchmt Schlag-
ii'orl und Einzeleinlnuj weniijer !■■ in itt b0trt(ftndtH
Stelle ijegeben int, wie r. If. die nln Handelsartikel erwuhntert Faßdauben unter * Handel *
stehen. Bei der Auswahl des in die VehersirM aufzunehmenden Stoffe* wie M dar
Wahl der Schlaijwurte werden zahlreiche Mißgriffe untergelaufen »ein, zumal in dfn
Falli-n , wo die Aufiiierksanikeit nicht gleich i<»//i Beginn der Arbeit an amf die
licticffende Sache sii'/i gerichtet hatte. Ich darf zu meiner EntichuUliguitg wot daramf
hinweisen, daß für die Arbeit, die ich hier unternommen, nur wenige Mutter vorUegen.
— lieber die alphabetische Anordnung vgl. die Vorbemerkung auf S. 40t-
M BALTZEB.
Al));nb(>n Zinn
(riisiiH (lomiu 3«1, 27. flctom 167, 21. mU-
rinm mrmorink< 14.'), tß. pro recognitjone
101, 7. \\\\, 28. Wh. 2b. trilmtum :W, 16.
tribntnriiiK itä. 23, ;«). •»«. 17.
Oenonstüiitlo ; iiii.scrt's 312, 11. bcnibrot 470,
37. cnlcfi iimlutiiittlos 181, 26. rcrd IW, 21.
64,37. ceivisia .33, 11 38, 14. nucm 244,9.
.34ft, 14. pan<'8 .H2, 10. .3.3, 10. pollirinm
ovinnin 181, 26. piri 4öl, 12. pit.<t (Uobiion
Erbsen?') 70. 26 siil.liih.i.' Iiinn.il. Cl '.">
■will»' Hcdimlir
— Hiilftf" lies Kri!
jnxtn proportionem tntnrationia facta* p«r-
»olvendn 148, 3'.».
HPiiior liproiluin für /.nhlnii); li.iftbnr 286, 8&.
FolgPii ilcr NichtzuliluiiK r>2. 3. 6t. M. 82,
.'W; ff. 6.3. 26, ff. 78. 16. ff. 80, 1.3 93, 29.
itr». 2ft. 131, 4. 136. 31. 1.3it, 30 140. W. 141,
15. 148, .36. 162, 12. Wl\ 12. NichUnhlnng
ontschuliliK' (Inri'h excoptioiioH Irgitima; 1.30,
19. HorUckKicIitifrtiiiK <l<'» Schndeiu durch
?rnnilo giirrr» inccncliuin iiiisscwM tunpMtM
16, 42. 148, .38. 162, lö. 1(«>. 19. 481, 18.
Ablösung 243, 27.
vgl. ndvomtns. Amt. Rrsthntipt. RrienwMMt.
Ehrschntz. I^rihr. liborn Dona. mrbfttU.
Steuer. VS'ciu. Zchutpii. Zoll.
Abschützung 144, 1. .346, n. behnfs Beitenrmng
147, 22. vgl. Vorkanfgrerht.
nbstipularo 71, 2^'.
ncolitn» fxi, 38
nrtio romiltero omnoiii n. 217, 8 ;C>8. 40. Ver-
zicht auf n. nou inimrriit«> ix'cunii»'. n. rationr
luiuoris pretii 4A8 I fl \iT?iilit iiuf u ver-
weigert 1^H. 41.
»doptarc in (eodo cogaato» 143, IS. •. aiicai
feodam cUostnl« c«» ngnla 811. 29, 91 vgL
Cb. Schmidt biat da ehap- d« t. TfcoBM p. 114
advocatoa (Ugslu UfUimm) aUe^ju 18, 6 ; 80.
67, 31. 261, 80. • <!• iore frmter 177, 4.
— a. cMtri 20 I«. — A cUn 38. 81.
— ». lib« Moleki» no aO. — a. B ■■«{■
Ur ImrgraaiiUB 487. M. 488, 9. — %. «Ola
88, 21. 126, 12. 808, 11. 848. 4. SM, «. an, 4
— Vogtoi aotl niokt u t^aOm hammm 146.
12. äo, 27. 286, 80. 888, tt. mU fWB T«mI
niolrt vwittfett wmiImi M8, 17. - T«fM-
MT«olitaMiM 2, 6. 26l 16. 81, la « 13. S3.
21. 114, 80; ff. 181, i 188, & IK
11. 282, 9. 248. 4; C 868, 8. 298,
888, 4. - advooatoraa rabditi 61, üb. i».
8a 886, 10. Togetmaoa«» 808, 16. — «(I.
r>0 2. 81, 2; C 88.
1 88; E 181,86.
t( sa baaaaiMb
«6. 1. VfL bar»-
Verwaadto
Allod 7, «4 iä 3
14. tC), .3»»
1&6. 7. 8.
nomin« caaaas j/aemmmm
ditaa. proprieUa.
altaria ctinun r«cip«r* 117, 6.
Altar aani o^iorM 882. la aiaar aaaia 188,
88. 882, 10. 848. 17. aaai aabOai 814, 8- «8^
Clania. proeaialM.
amici IW. 7. 808. 18. -
1H6. 14. coaaifaim 886. 88. —
l*ni 2W, 37.
Ami erbbrh 117. 9, la daH aiabt a«f
a«it a*li»hen w*rd«i 889. 2. — AataaM 47*.
16. 477. 10. 47))» 4a 480. M. VgL 868. 4. Aaa-
aagvn auf daaaalb«ii 479. I. —
Amtaftbraag bwliaft 482. 16 ff -
l>ei iDttlatio aiaiilirn 9. ä.
578
annona — Clerus
annonam interdicere 483, 31.
annuli visitales, sponsales 480, 16; 17.
appellare ab arcliidiacono ad episcopnra 105, 20.
a legato apost. sedis ad sedem apost. 177, 20.
appellatioui renuntiare 140, 1. 144, 14.
appreciator = procurator 460, 20.
archidiaconus ratihabiert bischöfl. Act 133, 6.
archimandrites 8, 1.
Arme erhalten fragmenta prandii 52, 26. 294, 33.
Arzt medicus 101, 22. phisicns 3v3, 7.
astipulare 70, 34. astipulatio 82, 24. firma
92, 17. legitima 33, 3. 51, 29. 53, 22.
auctorizare 362, 36.
Ausweisung 352, 12. 355, 34. 477, 26. 480, 25.
481, 12. 482, 15 ; ff. 483, 1 ; ff.
baccinum Becken 474, 31. 475, 1.
balnea 475, 16. Badstube 158, 24. balnca stupa
228, 20.
barta Beil 468, 27.
Bauwesen aggeres gegen Überschwemmung 184, 3.
canalis super murum in quem stillicidium cadit
252, 17. circnmfossata curia 207, 28. circum-
cincta muro ad altitudinem terrae ahnenda nna
290, 25 ; 35. cloaca duarum domorum commu-
nis 363, 12. domns alta 339, 14. domui
immediate conjuncta 449, 31. lapidea 133, 35.
150, 2. 362, 21. 447, 8. lapides inquadri 41, 32.
laterum horreum, ziegelschiure 265, 3. 271, 23.
lobia 70, 28. 76, 16. 138, 18. 149, 2. 229, 16.
palus pro signo positus 309, 12. 322, 29.
purgatio 472, 31. Valium extra a muro 60,
intus 30 pedes habens in circuitu 472, 34.
via 15 pedes lata 309, 18. 322, 32. viaruni
discrimina 442, 29. — Anlegung von Mauer
u. Graben 202, 29. Instandhaltung von jedi-
ficia 150, 27. 165, 15. von Brücken u. Wegen
318, 4. 321, 25. 323, 2; ff. 471, 8 ; ff. -
fenestras domus contiguse obstruere vel Incem
earum impedire ausgeschlossen 252, 20. 363, 1 1 .
— Verboten : aedificare super stratam 472, 29.
construere aedificia in almenda 290, 26. 327, 18.
purgationem ante domum ponere 472, 31. —
vgl. Burgen. Kirchenbauten, claustra.
beccarius picarius Becher 52, 21. 470, 12. 473, 5.
475, 9.
beneficium ostendere 52, 11. suscipere 51, 3.
57, 3. in b. dare ausgeschlossen 13, 24. 35, 31.
b. von 10 mansi für jeden loricatus 2, 18.
b. claustri 8, 37. b., feodum claustrale 62, 33.
100, 33. 172, 2. 198, 28. 311, 27. 328, 10.
b. ecclesiasticum curam animarum habens
283, 11. b. militare 88, 10. vgl. feodum. Leihe,
precaria.
beredet (= convictus?) 478, 23.
Besitz s. possessio.
Bestattung 13, 13. 72, 8. 102, 9. 113, 1. 115, 42.
160, 2. 209, 16. 222, 40; ff. 30^, 19. 306, 14.
Verweigerung der sepultnra Christiana, ecclesias-
tica 259, 35. 279, 11. Todtengräber 209, 36.
Besthaupt optimnm caput animalis 33, 20. vgl.
Sterbfall.
Beweis Berechtigung zum B. • 188, 17. B. durch
Eid des Beklagten 479, 14. assertione siniplici
469, 25. manu simplici sola 470, 32. 472, 2.
478, 17. tertia manu 469, 1. cum septima
manu 471, .30. juraraentum laesi cum uno
teste loco probationis 261, 28. presumptio
loco probationis 261, 26. convincere corani
2 vel 3 testibns 477, 24; 28. cum 3 honestis
persoiüs 472, 1. convictum reputari 261, 17;
37. 262, 2. vgl. supradicere.
Bischof gibt apostolicx sedis protcctio 173, 27.
urteilt 101, 37. Recurs vom B. ans Capital
153, 30. Wahl des B. 7, 3. eidl. Versprechen
für den Fall der Wahl zum B. 143, 14. 146,
2; ff. 329, 35. 391, 26. Bischofsgut vom Capitel-
gut geschieden 7, 35; ff. 8, 15. 88, 3. episco-
palis cnra 8, 26. bannus episcopi confirmans
53, 33. 56, 12. 58, 35. 71, 1. 79, 13. 81, 17.
86, 10. 89, 26. 151, 23. episcopi consistorium
73, 20. 125, 2. 307, 26. officiati : prepositus
decanns cantor scolasticus 208, 22. vgl. 7, 12.
Judicium placitum 105, 21. 129, 21. 31.3, 11.
— vicaria episcopalis 8, 31. des B. stathalter,
vices episcopi gerens in judiciis, episcopi judi-
ciis presidens 98, 32. 115, 41. 156. 15; 16.
189, 14; 18. 196, 1. 199, 27. 214, 27. 215, 19.
344, 13. 350, 4. — judices ab episcopo delegati
190, 31. 311, 5. 322, 4. 428, 2; 10. 459, 23. -
vgl. procuratio.
bischruwin werden mit Raub 359, 5.
bulga Sack 474, 32.
Burgen Öffnung ausbednngen 155, 15. Bau in
der Bannmeile verboten 374, 35. Belagerung
233, 8. 474, 25; 32.
Buße bannnm 1, 16. 2. 7. emenda 288, 38.
483, 22. vgl. calamus. Körperverletzung, com-
positio. wette,
bustra 474, 32.
calamum porrigere pro emendatione 478, 18.
calumniam suscitare 102, 28.
cambitores cansores 237, 12. 471, 24.
canapum wol eine Gemüseart 470, 36.
candelabrum 474, 30. 475, 1.
Kauf emptionis certa forma 156, 20.
cyphus = scyphus Becher 474, 31. 475, 1.
cyppus 20, 34; ff. vgl. StraPb. Loc.
Kirche ecclesia universalis 277, 17. totius eccle-
sise Sacra consuetudo 96, 12. ecdesiee libertas
immunitas 301, 25; 40. 305, 13. 441, 5. 4.50, 30.
ecclesise principes 21 , 9. Veräußerung an
Kirchen ausgeschlossen 206, 31. vgl. bene-
ficium.
Kirchenbauten zur Unterstützung von K. aufge-
fordert (elemosynse colligendie ad opus fabri-
carum ecclesiarum) 118, 2. 134, 11. 217, 20.
266, 19. 285, 2. 316, 20. 427, 9. 430, 16. 463, 12.
— Neubauten vom rector parochise zu gestatten
222, 36. 243, 4. 267, 17. 455, 29. vgl. 305, 28.
missa sollemnis celebrata in Signum licencise
capellam construendi datae 269, 28. — capella
lignea 269, 22. ecclesiarum turres 450, 27.
ecclesise tectum de 3 villulis construitur 43, 29.
claustra sub quibus aqua coarctaia est, Schleusen ?
475, 32.
clanstralis s. beneficium. Maaß. Viehzucht.
Clerus Altersdispens bei Erlangung kirchlicher
Beneficien 283, 1. — darf den Blutbann nicht
haben 468, 4. — Strafen für Frevel gegen
den Clerus 258, 20. — Tracht 1(», 2. 279, 17.
Nonnen dürfen pelles tragen 291, 20. — con-
CloruH tAMilAtfo
llllllllil' I ll'lll oriiiii il', _'l, tt. rl
i'lorirdriun ii. KiiiMtprniiiff in ein
2li2, 14. — vkI- <>l)«dieiilia. Klifticlerii
> ii(lii:nllnii II, 27.
KiiiiiK fKniNcri li-ilit iliii Iltiillinnii ■UiH, ti ; |tl.
Iicliiliiit Ilii'iiHti- 2'M'), 11 l.ili itiirrb «inen
Ntdlvi'itrclir li<<l<-liiii'n i'.W, I. It<5< hr« ii«* K.
in (liT St/idt •J7.), 2.1. MU, IT». Pii-niit den» K.
«u leinten vom !! ' f 474, 17; ff 17 ' "
von tltT Still ift 2, 17, ff
contra inipei.i: ...ilinin 44 '' ....
tiiitiii rr'jfih n|ic'riiilin l'^i, !t 1.1 ■ 12.
nl)8<M|iiiuiu Hprrinic iiniicni I-' . . - 'I, ü.
!Wft, f). v«l. |inlntiiim. Keirhii^nt. KeKlmtreaf.
Kftrporvcrlt'tzungon bontrnft 477, 27; ff. 4H2, 27.
4K1, 2; ff.
rollertfi Art der Erhebung i'7 <t " "■•'
Kirrlionlwnton.
rompenHatio litl, 12. \m, lU.
i'iiinpoNitionem facere im QegenHatx zn r, soUcrc
4<i!», Ifi.
ronHonHiiK tnariti fllO, 1 ; IH. H44, 19. nxorii
21 K). 2!». ?I2(), 11. 332. 1; 32. 34», 37. 462. H;».
lil.orornm 47, IH. 125, 27. 20(), 2«. 21.S, 13.
214, :«». 2(iH, 33. 2H<), .HH. 2«!, 7. 2!«», 23.
X\'i, I , .'12. 341t, ^h. unmündiger Kinder narh-
trüglicli Ifi«, 23. .320. 37. 3.12, |(t frntrum
17t>, 27. 2;tf), 14. 2«:'). 1. relidn; et liherorum
friifri» 407, 13; ff. der Verwandten H4, 3f».
ef. HO, f). !I2, 7. heredum Ifiti. L'7. 1H.I. 4. IK5, 2.
207, 12. 2«l, 3r>. .'I!t2, .Mi. roheredum 2tt7, 1».
•Ich DieiiKlIierrn 240. .'13. 464, 2. Tgl. unici.
gesanimte Hand. Treuhänder.
conHervator vel execntor 251, 10. 427. 34.
innHiliuin 214, 14. c. hononim virorum 1A2, 4.
c. juriBperitonim 2(K), 1(1. roncilinni lutpientnm
471, 20. ronsulere 101. .'{7. vgl. :imm, i
< onHislorium h. Bischof,
i'onfiolidatio itß, 18. per r. |>o8iiidei< im ti.'gen-
Hatz zu nudo poHtiidere 102, 1.
Conlunmz 4K^. Kl; ff.
I Drizare tanzen 4*<0, II.
cieditor wol - - administrator h;>, 1'.'.
KriegHWem'ii Aligalien ii Dienste fllr Kriegszwecke
474. 18; ff. 47/>, 4; ff. 481. 21; ff. KriegsdienKf
der Inricnti 2. 17; ff. Stellung von Iti Mann
Tür den Kriegsfall nusbedungen 408, 17
deliilnr 4(>1), '.\A. KponaÜH 'X^\, ti. prinripalia
.'{02, 23. debiti persona prineipnlis mfi, 8.
debiium 478. 43. 47i>, 2; ff. 4K4, 17. »gl. g»H-
srhulda.
denuntiatio pnblirn vel evidentia farti Si5U, S8.
denuntiantur ninlefactores a plebani« MS, 88.
DiebHlahl 4«i7. 23. 4<>8, 12. 4ti'.), :i4i.
nienxt servitus gratuita 4», '.>. servirinm pnhiieam
(iO, 23. servitia realia personn! '"^ 16.
ruriie servitia tria 1841, 18, i.'l 11.
1). für den Sladtherrn Sladtr. I s " vgl
König. Kriegswesen, nimisleriales. Steuer
Dinghof judieialis euria 2'.t2, i"». dinelolH» 14!' '
dioeesis ronventns wol Stiflsoapitel 9fi, 14.
divinatoruui iirs peslifera 27'.>, 27.
douiiniea* doniinieales eurtes 20, 27; 4!t. ^. II
32, 13. 50, 32. !>4. 14. 123. 16. vgl. Str*lb. Um
tnatf«-"! ■"' >■ •l<.|(i;l.iri,/,
fransf. r. ..,1., Uft^ an ^m\
t,.>.i,>,..
«iomiRDa «t
». .', a «1, 11. «B,
tt fL Wl. W. 46t, I« .1 MMiripdfe UOk
SM, 6. d. im 0«||«M>ta mm fe«l U. 9.
' ''*»,5.4HS, f - ■ - 2». 10.
>!)• d. •> ff MI.
48. 88. 71, ». 8«, 16. W. |7. 14t. •. 1*1 10
846, II, 16. 461. 87. vgl RebMÜnag.
dn»llam 104, aO. 449, 8». 47». 14.
IXliigw in dar Stnl«
472, ai. Tgl UadwirtlMMlMlt
dos. iraaammta Raad
ilong
KhelidiM OfttMTMkt vgl i
Mobilien. 8ch»nkaiig. Tlwi
Ehevertrag 163, 27.'
EhrcnplaU in eboro 48, 16. te twiiiliia «fiaco-
palilma 48. 20. in praiidi« «piMopi 47^ I6l
EhrachaU pwaaü boBom 61, 10 67. .1. 140, 87.
141, 12. 21». II. 897, SS. 886, 4. 461, Ib. I«
I.id anf di» RvangaliM 886. SO. 88», U 39». t
corporalv aacramcutom, jnra— law bai Var-
MgMi 117, 17. 144, 18. I4A, 88; 84. SSO, 88.
gjir 11 -Tfüi, 6. 368, 7. 881. 18. d« Tnm Mrf
i VartnlMWi« SM, 10. 849. 87. 4M.
I iiUgar a. BinlÄgar. — K. dar g«Uida
richter 14», 16. E. vom Ridrtar »af BtebUg-
keit der RnPe 47» . . -
I
— jiuaiy— do yo»
npcriaia 86, 81. T«r-
'^ynndahUHita»^
?1 km/L
.in.
3. ff. ;u»
Biachof.
arveht«. !• „ca.
EinUger i: ^H. 88. 818. 88 808. tt^ t
34«. 10. nr. ^7 . 8.
•innng mnehaM ««rfcotea 80. 17. arlaaM 896.
lU. vgl. Znaftnekto.
elamoarna STM. 86. haipiUU ■•h«lds »7. 19
dioHdi vn« dorn« TWateBiea 8Mi,tl.
•l«no~ .|ii— Iwan 87». I; t.
narii U8. 1. IM, 88w
erophitaoaia titainn im Oagaannls m jw
Uriom 848, 19. jna in r« knbara nt'
tMte 869. Sa
«virtio MI. 6. MI, ». 809. 17. 888, 7 84«, 81.
34». M. 468, &
exceptio 184, 88 77, 86. 861. 88. au dob
aine rana» et > 888, 6. «. tect« et
jnria et conaaetndiui* UM. 16. a. fari 144. 14.
e. non nnmaml« panwba 887, XK. 888, 9
84». 88. 869^ 6. 407. M. a. piiauiiptiaaia 189.
88. •. n< «M pafaoa* ia bala eobamaa SSaiS
. a. Vellfiani SM, W. a. lafk « ai ob aa aba-
nnm • 144, 14. Tgl. Abgabaa. actio. raalilaUe
in lategimm.
Kxoeauaaakation wrktairt Abar dia «it EIBatat«
atnHaadaa 167. 1» ^ '^
lUpropriatioa SOt. t-'
< iTum 3IK. 89 t
iieg^naals ra niniatenalaa
taatlago, out
<]:,
■bb^airir
580
Fasttage — heredes
Fasttage 52, 24.
fendum hereditariuin 155, 10. f. fällt an männl.
Erben 454, 4. bona propria in f. recipere
154, 10. 202, 3. 204, HO. 275, 4. pheodaliter
tenere per plura media 249, 1. iiifeudatio an
reges et duces et eornm prolem ausgeschlossen
145, 12. 220, 27. 235, 20. 238, 22. vgl. bene-
ficiura. dominns.
Feste 208, 27. 477, 14. festum duplex, raajus.
semidnplum, semifestum, simplex, summnin
208, 23; 26. 209, 8; ff. festa sequentias pro-
prias non habentia 304, 19.
festncatio 86, 3. per festucam se exitum facere
coram testibus 12, 33.
Fischerei für den Stadtherrn 475, 26 ; ff. seine
Erlaubniß erforderlich 476, 1 ; ff. garngre
188, 13. vahlnte 188, 14. jus unius diei in
hebdomada ad capturas 188, 4 ; 8.
Fleischverkauf zu Gunsten des Stadtherrn be-
schränkt 474, 11. Verkauf der carnes sninae
vel inustse, quse phynnehte (finnig) sunt 479, 37.
fraternitates 162, 9. 198, 39. 229, 20; 21.
fregela , für fragela ümbrechung , Rodung ?
78, 13. 89, 12.
frevela 467, 23. 468, 13. 469, 17; ff. 478, 11; 26.
Friede in der Stadt 467, 3 ; ff. 481, 10; ff. am
Altar 356, 35. pax generalis 299, 6. vgl.
Handel.
Frist für Vorbringnng der Klage 481, 15. für
satisfactio 144, 23. 153, 36. für Zahlung der
compositio 469, 20. indnciae legitimse bei
snpersessio censns 52, 6. 62, 41. 63, 28. 78, 16.
80, 13. vgl. peremptorius.
Geleit conductus secarus 348, 4. 358, 10. 365, 16.
vgl. Handel,
geltschulda 368, 10. 383, 28. 467, 23. 468, 13.
469, 18. vgl. debitum.
Gericht Judicium placitum thinch 61, 19. 302, 20-
312, 10. 385, 17. bis in anno 51, 34. 52, 1; ff.
placita tria 33, 15. legitiraa. banno confii-
mata, hiemale pascale autumnale 25, 37; ff-
sestate autumnale hiemale 32, 9; ff. — po-
puli Judicium 469, 23; 24. Christianitatis
placitum 105, 15. vgl. 65, .37. — jndicare im
Gegensatz zu sententiam dare 477, 15. jndicii
forma 303, 20. Gerichtstage 477, 14. Gerichts-
zeit 481,13. Gerichtsstätte 51,3.3. 46-<, 13; ff.
470, 5; 14. vgl. Bischof. Dinghof. judices.
Gerichtsstand 61, 21. 65, 9. 1.36. 26. 193. 14; ff.
195, 2. 270, 19. 385, 9; ff. 469, 13; ff. 480, 5.
(?) 483, 41. clerici vor dem forum secnlare
279, 19. vgl. exceptio fori,
gesammte Hand collecta communi communicata
manu conferre 20, 25. 42, 10, 129, 7. 204, 1.
Gewährschaft beim Verkauf 413, 19. vgl aucto=
rizare. evictio. warandia.
gewalt und gewer widersezen in — 374, 19.
Gewohnheit s. Recht.
Glocken geläutet 112, 26. 209, 3; ff. 476. 4.
483, 14.
Gottesdienst
chori frequentatio. choro servire 99, 20. 112,
27. 161. 14. 198, 21. 208, 21 ; 40. 244, .30.
324, 37. 418, 22. quia certas stationes habent,
in augmentnm chori vocari nequeunt 42, 23.
antiphona 208, 29. completorinm 209, 30.
ewangelium 209, 6; ff. exeqnise 132, 14.
historia festi propria 304, 9; 16. historia
specialis 198, 26. homilia 209, 5. invitato-
rium ad matutinas 161, 12. laudes 418, 24.
lectiones 198, 26. matutina: 461, 40. 462,
2; 9. processio 72, 16. 98, 8. 1.59, 16; 20.
161, 18. 244, 30. 255, 12. psalmodia psalmus
132, 13. 150, 25. 208, 29. responsorium 150,
24. 161, 12. sequentia 304, 17. vespera; 461,
40. 462, 2; 9.
Texte : « absolvere > 150, 24. « benedictus >
209, 7. « et reliqna » 209, 6. « ingressus
augustns. 304, 9; 16. «lux fulgebit» 209,
20. «magnificat» 209, 8. «miserere» 150,
25. « o sapientia > 208, 29. « supremae matris
gaudia» 304, 17. «venite» 209, 8.
Ornat u. Geräthe : alba 208, 32. cappa 167,
28. 208, 32. 209, 5; ff. casula 208, 32. crnx
42, 14. 150, 24. 209, 22. culcitr« 209, 10.
manutergium 208, 33. mappa 208, 32.
209, 14. snppellicia 167, 15; ff. tappeti
209, 10. thuribulum 150, 24. 209. 5; 7. vgl.
Glocken. libri. Stiftsgeistlichkeit,
grangia sen bannus 223, 10. 345, 10.
gratia im Gegensatz zum jus 165, 26. 188, 11.
in g. recipere 288, 33. vgl. König.
Gütergemeinschaft an Immobilien 462, 34. 483, 39.
Grundrnhr Kauflente v. d. G. befreit 192, 24.
HHö, 24; ff.
ha;retici 179, 22. simoniaca haeresis 7, 14; 17.
vgl. qnestuarii.
Haftbarkeit für Verwandte 483, 28. für sei-vientes
vel familiam 262, 5. für den bospes 469, 34.
Handel mit Kohlen 470, 35. mit FaPdanben
dügin 358, 36. 359, 1. mit Schwertern 470,
17; ff. mit Tuch 481, 19. Tauschhandel 470.21.
H. zu Schiff 470, 18; 24. Kanfleute haben
Frieden 368, 12. kaiserliche securitas 191, 28.
vgl. Grandruhr n. unter StraPb. u. Saarbnrg
raercatores. — statiatores statzionierer 119, 7.
174, 39. 206, 24. — causae ad mercaturam per-
tinentes 4()9, 32. — vgl. annona. Wein. Zoll.
Handwerke anrifex goltmacher 140, 15. 174, 39.
balistarins 239, 23. caementarius 119, 19.
calcifex 298, 36. cervisiarius .339, 14. cistarius
459, 26. sporer 203, 30. s. die Eigennamen
Deckere. Mezzerere. Ovenere. Rorere. Scher-
phere. Seilere. u. die unter StraPb. angeführten
Innungen. — Bäckereien 294, 14. 311, 10.
444, 24; 37. Backgerechtigkeit 417, 3. —
Mühlen 66, 30; 31. 71, 16; 17. 76, 24. 100,
39. 112, 29. 138, 26. 161, 25. 182. .36. 234, 1.
Bretemule 343, 2. molendinum trium rotarum
101, .32. Erbauung von Mühlen von der Bür-
gerschaft zu genehmigen u. besteuert 473, 1.
raolendi gratia exactio .351, 32. maln virbotten
352, 5. .356, 32. — Tuchmacherei 481, 17; ff.
— vgl. Bauwesen. Zunftrecht.
hantgiftphenninge 480, 19.
Hans zerstören oder öffnen als Strafe 478, 6.
Heimsuche 478, 25. vgl. 352, 10. 355, 33.
Herberge herbaria hospicia 51, 4. 114, 32. 216,
23. 328, 18; 22. 473, 17; ff.
heredes 336, 4. h. hereditarii 144. 6. h. legi-
timi 286, 31. h. proximi 437, 31. 438, 15.
442, .30. h. mascnlini sexus 454, 4. — Gattin
berede« — mitra
Mi
ilirlit liPri'd IHf», M; ff. — b. — jjoi
)\\rv lii'ri'ilitnrio iKrhIxihv) ß.'i, 2. 70, 18. 188,
l.'l. - \fi\ i'otini'tmiiK.
Iii'r<-<litiiii<li jiiH (iniiliiHiim H'.>2, 37.
licrcditiiH (licriMlitariiiii) npii propriotai Iproprioa
propriotariiiB) M, IH. (il, 22. 2 IM, L'l 17k
4; i>. liKli^litalc prcdniiii pnlniiii n
coni'cmiiim -l.'l, 2t>. licriMlitario jun- ml' i
poHNidoro 47, H. H2, Kl; ff. propriuH vi herr-
ilitariiiK 402, .H2. hrrrditariuK im (logcnMitx
zu priipriiiK •-'H.-i, -Jti. -JIKl, 1. -JtlH, 22. »«••
All(i<l. Amt. rfudiim. I,i-ilii'. |ii'ii|irii'taji. niu«
friu'hiH.
liy|iolliccarnm ju» .'W.*, ;W.
Iioiiiiiiium 166, 10; 12. honuiinin 2.')0, 8.1. manni
«Uro 40, 2.
.Iiißd vcimbiila piirp.irc I7'i, H.
iininiihilin h. (ialor|{<'in<'iiis<)inft.
inrluHn 102, 7.
iiifnmi« 06, 27. infamia pcrpotua 2.'>H, .S7.
iiiqiiirore 106, Kl; 21. i. *ub vAcrarocnto 27,17.
iiiNiila «eu pratnm 167, 21. i. in der Stadt 802,23.
22H, 20.
Intordict 26!), 24. Exemtion vom J. 222, 30.
201, 2. 278, 18. Anfhclmn« des J. 4.'>4, J.')
InvpHtifnr M.'l, 1(1. 4.''>-l, 7. invcutire jimt» ioTc-
Htitnra hei Sohenknnn 61, 2'.». J. mit kirchl.
Amt ro»p. Pfründe 112, 2; 24. 117, 6. I2H,
10; 12. 141, ■AK. 161, Ifi. IW, IB. 2ß2, «3; 8«.
2()H, 12. 296, 1 ; 4. v^l. revettire.
joculatore» 278, m. 480. 7 ; ff.
iKtriones 278, 'Mi.
jnrisdirto ordinaria dolegat« 270, 1. Hpiritnali»
tomporalit <i&2, II.
Ladung :122, I. .H24, 1 4«58, .12; ff. 4H8. IB.
constitntio conrilii generali« de dnabni dietia
«■. 28. X. de rescript. 1, 3.) 270. 21 .114, ».
;t;U, .'«). ."141 , 2!l. vgl. peremptorios.
I.andwirthsrhaft 473. M). 474, 1 ; ff. animalia
HB, Kl. 1B6, 28. annona liiemnÜR 77. 26.
1(12, 10. 187, 29. arntio vernalis, .luliiiuualia
.'k'l, i;). arnliilis arnturia terra 17, 2.'> .'M). 4.
defalrare pratiim .'HO, 4. egeda Egge 474. 1
fimnre l(i,\ 17, ff. fnimentnm im ('•
zu avena 26, 40. messe» hiemnles
33, 13; 14. novnlin 222. 22. tritiniin imiiini
(>2, 37. tritxirare 148, 3!t. 474. 4 vgl fregela
Viehzucht.
legare 14^4, .Kl; 40. 233. 28. leaatarii 143, 41.
logata memorinlium 112, .'W. le^at« indistinct«
in pios usUN relict» 342, 22. injnste detonta
2r>4, 12.
I.ehusvertrfige 114, 9. 142, 87
I.eibesstrafen .301. 13. 36(5, .%. 4(1,'<
478, 2; ff. vgl. Schupfe.
!,eilie acromodare 63, :Ut. locare 7ii. 1.'. l.\t<,
14. 169. 31. 292. 7. auf Lebenszeit 402. II.
auf 9 Jahre IBä, B. auf 20 Jahre 212. 3 anf
60 Jahre 461. 3, auf 80 Jahre 297, 17. anf
100 Jahre 219. 1 28B. 32. jnre hereditano
49. 12. 60. :i.3. 61, ;U( :»7, 4. B2. 41 tlH. 1,
23 28. 64, 28; !». «W, :W>. 71». 20. 7», 13. HO,
II. 82, 10. 8.H. IB. 86. :U. 88. 14. «>. ö. lOl. .1
». tu, »
St »k, t
laa a«>'
444. fft. Bkki M
M WMfcMl dr,
(M, f . «■, t. >>'
blTh. u; & fr?. •
m, II. vgl äk^»f
140, n. 17», so. iM, m. im,
am. 2». vr, -ß :T2R 1« tr.
847, 2. Mh
MMkloWIrii
tarnt <!••
IwHm 186, fft.
VOTWkm 'm, 1«.
WerbMl im
(«, 7. »«
barwlMu UhäniiU.
Uvigataa, «rlaidrtOTtr AS, 20.
UbOTB b«M 212. 9. IM. IS. 84», 22: mimBtmit
86,88. 96,21. 126,27. 188^»- 207,18. 2», 84
294, 2a 882, 4. 880. 18. 480, 88. -
bonia libarti 44», 88. vrf. I
76. 19. 188, 20. - «gl. AIM.
Über chori 208, 88; 88. 208L 1; 10. I imiimm H
wntwMluiunut eMtatis 887, 18 I.
minaUa 20a 12. L nmbt euttr.
1. tite (BMrolo|inif) 18, 12. libroi ii^^r* •«
littonU «t diaean valaatoa cmmsM 2br> "
vgl. can. tmtiiwUa aBiiU« 177, 18.
liuorM 488, 14.
Liuraa baMhrinkt 480, 16, ff.
Maa> a. Qawieht : aoarraa 198, 14. — agar tTt.
31. 810, 8. - aaa oaa 68. 28. 781 16. 12il7.
189, 29. 170, 8. ITTS. 18. 2>4. » 27S, 10. -
earraaa 48, 41. 61, S8. 62, 87. 63. 8l 180. »
273, 17. 274, 8. 276, la - cakitui 88. 10.
18. - draariaU 63. 8. - dwü« 20», 28. -
Tinaiia 83, 11. - baba 9. 81. 81, 2. 88, 1.
- jagwon 3S, 13. 66, a& 71, 80. 7«, 2BL
1.18, 28. 2W. 18. - Jamal« 17. 26. 80, 4. 81. 4.
— libra 2«i9. 27. 471. 6. — naHraa 26. 40
ai, IB; 17. 474. 6. — maBiwirtjMi 198, ll -
manaai 2. 18 2*10, 6; K 271, 81. 810, 8. —
modiaa 88, 14 ; »4. — Boamate 6«, 80 —
Balma 808, 83. - poMlu 10, 8. 18. 81. 887.
], u!M w 471, 6. - «lUftaU 82, 88. 4tt,
- arbaa 184, 30; ff. —
11 't Vj* 9K, 472, II. —
3& 69, 22. 88. 18. ~
- vbM 481, 17. -
\m Bfataa 272, 84.
I" lua OM poaai
rar« f|tue ta «lUgan diewrtar
310, 4 6 —
44, 2"
BMOti:: >ar* 861, 88. __—
anagnuutca 471, 1. BkmgeMtaviara 471.2.
bdiJt» mmunnn bMtraft 480. 14. «gl M«a»
maUaua UgMoa 4«». 27.
manakmarii 62.3.93.21,87
mantira Mwtalaad 368. ft.
initaa BaBdfwt» Oriraad<-
Koth 480. 16
mimaterial«« 171, 2 »»tv
Illiniat<^riii1is «ubi.-rtio
fl*r M
nan l>
Straf!
miaawtai
mitra f«rr«a «in* Koi'
582
mobilia — Recht
mobilia bona des Gatten erbt die Wittwe 458, 17.
m. b. rei zn nehmen in Ermangelung von Im-
mobilien 478, 10.
Münzwesen 9, 2. 471, 13; ff. 472, 1; ff.
Münze von Basel 101, t). Cöln 53, 36. Metz
350, 27. 353, 2(i. Speyer 109, 38. Straßburg
49, 14. 51, 1; 32. 101, 2; 38. i57, 20. 212,
30. 215, 26. 271, 26. 278, 38. 325, 19. 361, ii.
Troyes 237, 10. Tours 237, 20. —
denarii 60 = 5 solidi 83, 18. 36 d. et 1 obu-
lus 157, 20. librales, qui dicuntur pfundig
63, 36. 471, 19. 472, 4; 8. — libra denario-
i-nrn 170, 26. 350, 27. 3 1. minus 5 sol.
366, 9. — marca argenti 157, 23. 227, 30.
237, 13. 248, 12. m. anri 386, 1. 472, 23. —
nummus 1, 13; 14. 58, 30. 470, 33. 472, 19.
n. aureus 473, 3. — obulus 268, 25. 472, 19.
— siclus 49, 13. — solidi denariorum
219, 3. 228, 23. s. in argento 13, 9. s. 20
faciunt marcam 471, 18. — talentum 81, 12.
98, 18. 102, 3. 119, 21. 144, 27. 186, 23.
470, 34. t. denariorum 185, 22. — uncia
325, 19. u. in argento 15, 17. u. auri 7. 28.
u. denariorum 49, 11. 272, 29. 4 n. et 8
denarii 76, 19. —
examinatum argentum 21, 12. 157, 24. —
gravis moneta 472, 24. — legalis moneta
302, 10. 328, 15. 333, 1. 346, 7. 362, 31.
tunc legales denarii 185, 22. — purum
argentum 231, 25. non purum 237, 11. —
usualis moneta 219, 3. 228, 23. 397, 25.
moneta qnse tunc in usu fuerit 139, 33.
Münzstätte zu errichten gestattet 26, 25. 34, 1.
37, 29. Münzeinkünfte 453, 28.
natta geflochtene Matte 473, 3.
nautum wol naulum Fährgeld 479, 33.
nequam homini alapam dare licet 483, 22.
Nothzucht notzoc 355, 32. vgl. mulierum op-
pressio 352, 11. 482, 4; 24.
nuntius certus 215, 33. solempnis 347, 31.
nuntiis honor exhibeudus 210, 24. 217, 28.
430, 19.
obedientia clericorum : obedientise in virtute rao-
nere preeipere 427, 22. 441, 36. indagare
interrogare 105, 23. 108, 30. sub obtentu
obedientise adjudicare 108, 32.
Oberhof für das Bisthum 395, 21 ; ff.
oblatio 7, 15. 70, 23. 71, 22. 76, 13. 99, 18.
138, 14. 142, 10. 209, 24; 34. 279, 10. 306, 14.
jus, quo oblationes animarum offerri et consti-
tui obtinet usus ecclesiarum 70, 31.
ceconomus echonoraus — nemus yconomus 20, 21.
24, 24. 449, 23.
onwec 368, 11.
päbstliche Curie Kosten bei der p. C. 142, 7.
lucri causa ad Romanam curiam venire 254, 35.
prebenda; diu vacantis donatio ad sedem apost.
devolvitur 177, 13. päbstl. Provisionen 225, 17.
242, 30. 24:5, 37. 246, 11. 250, 12. 289, 32.
315, 24. judices ab apost. sede delegati 128, 36.
139, 14. 147, 38. 154, 37. 155, 39. 251, 2. 324,
3. 337, 29. 338. 13. mentio expressa in litteris
apost. sedis . 225, 17. 245, 19. 246, 12. 2.50,
29. 253, 15; 25. 289, 14; .33. 315, 25. 3.34, 29.
341, 3; 31. in litt, legati apost. sedis 278, 24.
pagare 237, 13; 19.
palaciura 20, 15. 24, 30. palatia 6, 27. 11, 12.
18, 13. 19, 18. 21, 17. 23, 13. 24, 38. 26, 18.
27, 29,
palemundus 24, .30. vgl. not. 1.
parochia umfaPt mehrere Orte 390, 19. parochiic
jus einer communitas genommen 259. 29. jus
parochiale 159, 37. vgl. 99, 21. .306, 14; 15.
313, 2. 316, 18. ,334, 1 ; ff . s. auch Kirchen-
bauten.
Patrimonium 47, 18. 143, 41.
Patronat 148, 35. 149, 6. 198, 39. 201, 1. 240,
35. 259, 32. 431, 3.
peremptorium terminum assignare 353, 9. pe-
remptorie citare 270, 15.
perjurium 144, 22. 479, 8.
Pfänden pignora accipere 3.B0, 9. 368, 9. 374, 26.
Verpfändung 2.30, 23. 288, 34.
Pferdezucht 9, 32. Pferd kostet .30 Mark 288, 37.
pitancia Extraportion 366, 11.
porrum Lauch 52, 21. 473, 4.
possessio p. intrare 326, 2. assignare 204, 2.
tradere 226, 33. 268, 32. 284, 6; 21. 303, 15.
resignare et p. tradere prout est consnetudinis
310, 11; ff. p. tradere et resignando bona assi-
gnare 407, 10; 11. in p. inducere 306, 11; 13.
p. corporalem tradere 241, 3. 281, 19. 349, 23.
in p. corporalem mittere 464, 7; 8. inducere
253, 26. p. tradere corporaliter indncendo
362, .33. p. intrandi potestatem dare 309, 14.
.349, 23. vgl. Allod. consolidatio. dominus,
hereditas. proprietas. ususfructus.
Präsentation 117,5; ff. 141,37. 161, 13. 262, .30.
302, 12. vgl. collatio vicariae 312, 10.
pragmatica constitutio 20, 11. vgl. 21, 4. 23, 37.
precaria beneficiare per p. 12, 29. vgl. Steuer.
prescriptio triginta annornm 68, 15; ff. vgl. die
Berufung auf Herkommen 108, 33. auf 40jähr.
H. 105, 24. auf unvordenkliches H. 257, 30.
8. auch exceptio.
procnrationis potestas super puernm ex dignitate
scholarum, ex episcopatu 100, 31.
procuratoriura 441, 34.
profituus wol proficuus nützlich 332, 13.
propinare vinum 208, 31.
proprietas libera 176. 10. 185, 20. libere et proprie
possidere 317, 11. mansi propra 275, 18.
proprietatis predinm 50, 26. proprietas im
Gegensatz zu possessio 120, 11 ; ff. jus pro-
prietarium seu dominii 333, 2. 339, 20. homo
proprius alicnjus 328, 21. vgl. Allod. hereditas.
Stiftsclerus.
provincia 148, .38. 477, 21. 480, 5 ; 9. vgl. ElsaP.
provinciales 171, 2. 215, 8. 478, 34. 483, 23; 26.
provocator, ob identisch mit prjeco? 258, 11.
pulsare, anklagen? Stadtr. I § 25; ff.
quantnm ad. = quant iiV 342, 30.
questuarii 180, 39. 226. 17. 285, 19. 316, 19; ff.
q. errores predicantes 316, 23.
Raub 131, 2. ;342, 20. 359, 5. 412, 28. 483, 5.
Recht u. Gewohnheit
jus antiquitatis 79, 11. — jus civile et Omni-
bus commune 59, 15. civile pretorium 11, 27.
Recht — SUflaolema
cxtmmuiw l'i>, J- vii _- .
nun li!){itiiiiiiiii •')!*. IH.
lata, 12)1^, 11. juN !>' I ' IUI'
IW, Kl. 144, M; ff, 1. ; ■ 2.
Mtirvile 6H, ,H2. -■ jun jm..,ii.. i.. i..ii.iii-ht)
477, 21. cuniinfltudo rvgioniit 2H4, 4. t«rne
m, ». Kif,, 22. 227, IH.
Aliimannorutii l<-x 12, 44. - tliii liuiigieiMiii
moiiantcrii lioiiiiiiiini lomlir iu i;i7, B2. HW,
U>. 442, 83. ~ I i.idi ja» 4&8,
18. — Argoiitiii' ;. conanetado
2H-(, 4. 417. II). jikIiciuiii 4VI, 17. ja» et
cotiHuetudiia'B 3H7, 12. 4M2, 11. ju« iitiblicum
()4), 2«. juH nrl>aiiuiii :')<), (i. nio« et jimticin
114, Hl. niius et coiiHUcttuliiies 124, 7. l'.ix,
2. JW4, 22. .'K'), i;j. Mtatutn 477, 21. —
ecclcüiaruiii linmineN jaro nlieno gaudeutM
47H, 2». vgl. Stift»<leniit.
jiiriH ordu m>2, 'M. fiilciinentDm 814, IH.
KcililsvrrwcijifiiiMj.' 'l.'!!', H.
Itvi< liHj;iit 2.11, .1. iiMV.iuiiPerlich UJ6, «.
■{«'U'liütreue vorbfimlleii 17.'), 3(). nicht vorbe-
Imllcii 114, III. 230, .32.
ItciNoii 131, 3r>. nmre traiiHfretniu 2ii<>. II.
<rnniifrt'(aiidi iter Hrripcr« niM iJiiP«> 25'.», .W.
JberoBolinioruin |irnfcrtio Kl, 10. vgl. vutain.
— in procinctu itineris exi»trnK i|ucrimonia
nnn impoditur 4()il, tf.
Kcli(|uieii V>, !l. 22(!, 7. Trautlntion 12, 8. 42,
14; ff. tu», .30.
rcpelio 15, H.
UpHidpiizpflicIit der canonici 327, .3H. 24ii. 4.
der Bürger zur Kriegizeit 481, 1 ; ff.
restauruni ErHutz 201, 20. 248, »6. 249, 2.
reMpuMHaÜH 270, l(t.
reMtitiitioiiiu in intcgruro beueficinm 321, &. SM,
18. :i4ti, 14. .'l'.Kt, 4. -107. jfl H! " (■•" •'
4&2, 7. 4Ö6, 11. 457, 3.')
rovcstirc 12, 27 ; 33.
»iilittt terra 21, I. .'W, 7. 45, ß.
Hanctni tcrrn- .subsidiiim 147. 17. 259, 38.
sanifiones legitim» 241, h. 2.J!>, 10. 281. 21
.S-Iienkuiig donatio logalis legitima 20. 2i). Ijo.
13. 214, II. ilonntionis lex irrefrngabili» H4, 3<».
S. iinf Widerruf I3J. 1; ff "•1 '1 ff, S. mit
Vorbehalt des UUckkaufH I' <>r Keiien
81. 10. 131. :k'>. donatio pr<>i , la» 214,
B ; 18. 407. 14 ; l'J. vgl. do». Investitur.
.Schiedsrichter compronutti'i,. in ailiiii..v 187, 96.
I'.ll, (!. 214, 13. 248. II 10.
444. 8. vgl. 14'.». 14. L.'- iden
Mucli niinnen. nach rehte oder nach warhoite
377, II, vgl. .Sühne,
Schupfe Hcupha 480, 14,
scriptores et alii negotialores honesti cleriri in
minoribus ordinibus constituti 279, 1*>
scutellu Schüssel iVJ. 21, 473, b.
sccretarius Intimus X)\i, 16.
senior nlicnjus 30, 1. 3".l. ^7
scquestrare 7, 36. 8. .32.
Siegel sigiDnni generale prepositi
Sladl Strul'b. xnorsi llf». IJ
erforderlich 440, 40. III '" '
siniila Weiübrod Ö2, 2tt
sindicus aut procurator 3-14. 4.
diocMia R, 40 4t, » 7». It: I& I' .'
>n, so. IJll I.lll —
proTinei» A?, IV.
rnMmtkmm com. gM. W, 17
.-. üTP, 9. WS, lt. fgl. Urfuf.
Mchu, Knapp«? 19t, SS
•ort CapiUl XS7, 19
■pint »pand 480, 10,
■uattKiM B«t6lk«rang bargvBM« im 0»fMti
ni oiTM ISU, 10. iidifcnm, «vm im OMMMts
m otnuMi, iacradiMto« M. Jtlnat
4m BAitnmhia 481, a -'ttMag.
■UdtbelMr OnudbMtti aoU atthi am
MO niritoalM MO MiwiUrM, akkt u
koman »8, 81. OB. 80.
Batha b«i Varftaftraag troa a. 0. i
221, .Hl. »09, 1. tmmu raa^iaa^M
160, 21 donna ia potMteto tittumMtfH Mi, fl
AIibmmU «. S(*afb. Loc. «gl aaek Mk«a baaa.
SUaa« GOMaritM »ol OiaoMMMkafl M. 8. M,
17 .-.M -iw .1^. H, _ cUmIm taa Oll— ta aa
•i SS. — aqaMlM oHÖlÖ^ 88.
„.. ..1 Mparillai*'*- *»» 8. 8BIL 81.
848, 88. ab atraaaa pani i8. — taga>
nna coadido 46, I&. - tt aliaekirBa
bomo 114, 18; 80. libah pooali {tnk
48. 48. - tibaralia I, 14. 8. I ; ff. -
20. 40. AO. X). — miiitam 48. 88 l&l. 8. —
nobilitat non inflma 46, 30. — optUBalM
1, 11. — MdMtcr ordo 80. 80. — pciaatM
inrimorM 50, 4. 74, 80. — vgl Ibaiiba. ptv
viaeia. «HiltiMb» BarAlkmag.
■tatata Maaaga BaAigsif 8L aa awekia 851. SS
856. 88. 867, 88. 866/19. tutatonua walatoi
480, 88; ff. - vgl lUckL
Starbbül caraa hmBiBaai aioriaatlaM 478, 80.
Tgl. Baatkaapt
Staoar aagaiia bato erilaeta aaaatfo ■ waagaria
patitio praearia «aparäBpaaitio talna aagaH
114. 2(i: 29 1.16, 861 SSSTS. 856. 86; C gMrt*-
lichr bete 4<I9. R «W. 7. Fnibitt vaa & a.
Dienst lU), 2-' 186, 89. 196, 7. 80(1,
14. 210. 31 2 15. 867. 87. 880, &
:WÖ. 1 , ff. 40», ä. IL v^L Abgabaa. tibara boaa
StifUcleraa
BaMptioa 7, 88; ff 197, 1. 84S. 19. M4. M. Mft.
96. 8B0. ta. SM, 41 8561, 1 StS. 88. »9. «.
SBP ' - >maiteda aha« aa»-
Mr' adüaba Oibait g»-
fonirn (• emiicbM T«Mnakai aar
dar Raeaption 868, 7. 897, 88. 880^ t. 88% 86
MilgliadMsbaft ia awkran« Sdftan SBAi. 17,
»9, 86. 987. 16. Zay 4m Miuliaiw aiaM
8Ufb 90. 91. 94. 8. 94, 18. «f lA-V. «7
421. :U, fratrM pnuMlM lAOC 16, ^ 168.
31. 160, 11. 956, to. fratna taiffnri al
966, 19. Tgl. 69, 16. - TbattaakM aaa Oo(-
taadiaiMi 187, 91, Tgl " '
II'
7^89. - tanitkt aaf Fkiaat-
979. 80. — agaalaf aagaalM
17t», 16, t«, 9
rkt itaihaa.
raaoaicua, ci^u* est habdaaada 16t, ft. baW
doBMdarü 81, 8& 88. 81. 16t. 11 1«. IS.
in 198, ia - prabaadart taaa taapalM\
584
Stiftsclerus — wette
s. Honau u. StraPb. Münst., s. Petr. jun, u.
St. Thomas. — regelarius 824, 34.
Einkünfte : mänzalkorn mansnrnalis annona
132, 4. 191, 10. 205, 12. 268, 24. piscales
denarii 130, 18. 150, 17. quadragesimales
denarii 255, 9. wegecorn 108, 14. — com-
mnnitas, communis usus fratrum 172, 26.
245, 2. 255, 31. 306, 28. 311, 24. 324, 14. —
cuneus capituli 205, 12. — mortnis nihil
datur 208, 35. — prebend« 7, 2. 8, 32. 42,
27. 64, 31. 116, 15; ff. 227, 7. 293, 27. 374, 21.
mortuorum prebendse 255, 21. annns gratiae
172, 34.
Conversen 159, 30. 164, 39. 218, 36. 247, 20.
303, 27. — officinse claustri 116, 33. 267, 33.
4äö, 25. — Vermögensverwaltung dem Stift
entzogen 128, 33. 449, 23. — prepositnra,
scholarnm dignitas in manu episcopi 100, 31.
449, 28. 450, 10.
Recht u. Gewohnheit geistlicher Corporationen :
s. Damiani ordiuis 291, 33. 345, 32. mino-
rum ordinis 309, 15. 322, 37. Argentinensis
ecclesia; 177, 16. 262, 36. 302, 'M. 304, 10;
28. 311. 30.
Rangordnung der Stifter 42, 25. 427, 18.
stillicidium 262, 18.
stipulatio promittere per s. 139, 27. 144, 16.
309, 21. 321, 12. 350, 2; 8. 362, 33. 458, 2.
stipulatione subnixa 10, 4. 13, 32. 15, 7; 28.
16, 22. 17, 32. 20, 25. 30, 19. 31, 13. 39, 6.
Studium in s. commorantes canonici 254, 32.
255, 8.
snbastatio 309, 7.
Sühne Commission zur Entscheidung über Bruch
derselben kfiser 409, 21; ff. nr. 551; ff.
supradicere, vor Gericht? 2, 12; 14.
tabernarii Schenkwirthe Vermiethung an t. aus-
geschlossen 445, 10.
testamentorum executores 342, 23.
thecse 69, 25. 474, 30.
Theilung der Güter zwischen Gatten 284, 4; ff.
nach des Vaters Tod zwischen Mutter u. Kinder
394, 1. Bevorzugung einzelner Kinder durch
die Eltern bei der T. 484, 2; ff.
thesaurisare 135, 1.
Theuerung 116, 40.
Tradition legitima plenaria traditio 71, 14. 88, 21.
333, 3. manu potestativa 28, 19. 51, 24. per
cultellum 12, 25. vgl. festucatio. possessio.
Treue fldes corporalis 143, 29. 258, 8. T. gelöb-
niP dem Eidschwur entgegengesetzt 369, 5; 6.
410, 21. T. dem Stadtherm geschworen 352, 3.
477, 10. bei Empfang des beneficium geschworen
52, 10. 63, 4. 277, 24.
Treuhänder salmanni 100, 40. in manus fidei
committere 66, 27. fldelitati et tuitioni tradere
92, 6. sub testimonio fidei suscipere 82, 23.
tutor legitimus 346, 18.
nrvehte securitatem, quse dicitur — , facere cor-
porali sacramento 282, 15.
usura 342. 20. 415, 37. usurarii 222. 42. 279,
9; ff.
usus fructus 214, 23. 445, 6. 447, 11. 457, 24.
usus fmctnarius 13, 8. 30, 6. 31, 8. nsufruc-
tuarius conductor im Gegensatz zu possessor
hereditarins 101, 34.
veredalis echt 42, 12.
Verjährung s. prescriptio.
Verwandte
abnepos 11, 39. — affinitas consangninitatis
40, 1. sanguinis 85, 5. — linea consangni-
nitatis 246, 19. sanguinis 92, 7. linea pro-
ximiores 259, 35. — nepos in secundo gradu,
in secunda linea consangninitatis ex parte
patris alicni attinens 437, 30. 4:W, 12. 442,
30. 443, 10. — parentela 40, 1. 480, 21. —
posteritas usque in quartam generationem
258, 40. — propinqnitas 52, 8. — V. dürfen
nicht zugleich im Stadtrath sein 477. 17; 18.
V. des Schenkenden Vögte des geschenkten
Gutes 31, 10. 32, 8. V. (mage) im BündniP
ausgenommen 377, 9 ; ff. vgl. consensus.
Haftbarkeit.
Viehzucht vaccse porci berbices 9, 32; 33. fris-
gingi maturi 33, 11. ovini 32, 10. porcini 25.
39. 32, 11. 38, 34. claustrales porcini 139, 28.
1 frisg. kostet 30 denar. 52, 19. Schweinezucht
i. d. Stadt 473, 6; ff. 479, 24. Viehseuche
474, 10.
Villa, = urbsV 454, 30.
villicatio 2, 20.
vindicare evindicare 10, 3. 13, 31. 16, 20. 17. 31.
30, 18. 31, 13.
Vogtei s. advocatus.
Vorkaufsrecht 206, 32. 219, 7. 297, 23 ; ff. 349, 7.
451, 19. 460, 4. Festsetzung des Preises durch
Sachverständigencommission 228, 26. vorherige
Festsetzung des Preises 272, 14.
Vota redimuntur lerosolymitano excepto 342, 24.
Waffentragen n. —gebrauch beschränkt 478, 28; ff.
479, 15, 480, 11. 483, 7 ; ff. W. aus der Stadt
führen verboten 352, 27. 356, 17. 481, 2.
warandia 172, 14. 202, 33. 2(J5, 28. 212, 10.
241, 4. 268, 37. 286, 11. 308, 24. 317. 12. 323,
11. 332, 8. .333, 6. 346, 20. 4:^1, 5. w. quoad
universitatem 452, 2. 454, 11. w. perfecta
458, 31. vgl. Gewährschaft.
Weg Wasser Weide vias aqnas pascua interdicere
verboten 76, 35. 138, 35.
Weggerechtigkeit 86, 4; 32. 309, 17. 321, 29.
322, 31. 455, 2.
Wein vinum melius 210, 17. non novum, sed
vetus 44, 29. probatum 78, 15. rubeum
bonum 130, 33. gewürzter Wein claretum
307, 10. wine abelesen und vftren swar er wil
jedermann erlaubt 383, 16. Weinverkauf 470,
21. 471, 1. 480, 12; ff. 4a3, 31. bannus vini
ungelt von dem wine 59, 9. 273, 11. 274, 2.
275, 3. 355, 25. 470, 36. vinearum magister
164, 40. vinearum custodia 181, 27.
Wergeid 16, 16. 43, 40.
wette emendatio 478, 21 ; ff. e. trium virorum
478, 25.
xuiiiuni
Zuiiin
xi'iiinni
bfiifrflcmm lü, 2H.
znpliinumft it|iii)U! orflriiini 'Jihii, :>h :MA, Xt.
;»07, 12.
Aehuten M, 18. 7H, 32. 1(«, 22 I2t. 'Ui. 210,10.
211, 17. 2li4, lt. drcimu; | - |i«nK>-
iiulcK II«. 17 27!t, :»7. dl- ., ■■: anima-
linm h")!», M. IHH. 22. 2U, 2ü -
222. 24 2flf), i;) ErliiP den Z. 1
/rügen im ücridit IHl), 25. nttcKtatin Ili6, m.
|i)H, .dl. IDIi, li. jnrnmi>iitum 121», 21. Janti
Vfritnti» poncii 1-lH, 21». tMte» inrnli 800, 8.
417, 8. 4r>
t. oaai •>«•!»-
in mrufnii
»'«i-
1 tlllll': i
17" 1 ',
'i ((•••«.
'41
7
Zoll i(*f, 1 .
nrom in i.
iiu* nnoii liieitai vMimf '
NACIITHAGE UND nKRICHTIOlNGEN.
]). :.')i not I Heu HebarbnrdaH »tatt Herbarbardo*.
II. HC), VI und WO, 7 lim Mulcty »tatt Mittert-
heim ; p. Hü iiol. I ist tu »1 reichen,
p. 43. 36 lien germanf >it<ttt Üernina(.
p. 4!), 2; HH, 2; 205, 3 lie» V'tAgeUhem »tatt
Wi)i.rheim.
p. 4'J, 2T nach ordinii /üi;« bei Aiuhelmo advockto.
p. HS, :iH ror pincnriin Hclutlte ein rurialis.
p. IUI, 7 zu Htntiatorcs vergl. Htraüb. Oa$»m «•
liiiuHernaiiien i. Mittelalter S. 94.
p 131 mit l fiuie liei Vergl. Stdh- «•' -"m*.
Ge»ch. lt. 018.'
p. 147, ä hinter der nchtütr ein ntatt •>• -
p. 177 not. 1 liea 4 ntalt 2.
p. 183, 38 lies l'ruviuz statt Diacrite.
p. 195, 30 Heu J^ntfrid» »t.ttt l.eulfrtd».
p. 302, 23 Hex Flatt ' '
p. 21N itot. l ror 107 u 49.
p. 319, !> hinter nntoin ' ■ • » Kmnmd
p. 220. in und 19 ui!i I imiuitre hinter Honlo,
nnHtlicini und Mniirislat.
' "■< 14 und 280, 20 Heu tur Erbleihe »tatt in
■ icht.
/' ..'<j. 32 lie» Argentinense« statt Argentinaiiaia.
p. 302, 3 Heu Drllmenningrn statt Talmeilitifm.
p. 327, 7 lieg de statt de.
p. 393, 0 lies Patmo statt pntruo.
}». 412, 0 hinter brftdor streiche das Komma
p. 413, 18 lies FruniPiitario statt frntnentario
p. 479 not. 1 ist mihi eher iiaulitm der Fährlohm [
tur KrkHlntng Iterontuurhen. l
IM KEOISTER
/<. 494 Hnter Alberl h. Rbpiimn sehalte ein •. Rom.
rar. Kniizlri.
p. 497 tu Bntxeiidorf füffr Bnlscndorff
p. 500 liei Bürgin) schalte hinter ru»t etn fr.T
«
2W,
UftMl
p. ä03 tu KABigahoCn fam
«07. U.
p. 604 NN««- CoumIm •. SliUb.
pr«b. $ekaä$ tim t. Btnfb. 8t
p. 805 btt DelfntvnthiKu Ulrieli
kimitr MAn 'r.
p. 6CV MNlfr >■»— rprdw
JohjuuMt uknUi cm t. Stnfb. 8t Man.
p. OOe mitir Bbwhard •. HMtMMiaH «JUb na
•. JoagiBgMi.
p. Ut Ktrtidtt die Ftrm ErlMrtn
p. 612 m Folmarn» ftat Fnirmattu « htmttr
Hrilirha ebd. tchalU ein - \£i\
p. 517 bet H. >. fuafb. St. Martin plrb
fratr »treiehe Sl. Martin pl»b. o
p. 619 unter Heinrich ttreieke t. LülMUlein
p. MO unter Heinrich •. Ülrafb 8( Lmumi. pivb
«eftoite «IN ». Stralb. Mftnct fratr.
p. sao kmUr HMnneh Uofranw IIW : lt
vgl not iL — «dUM»
l«i. Ifl. -
p. 630 ru Helwicu« fUge Uelcwkw.
p. 631 tu Herolt /B^ HaroM.
p. 635 tu Johannea, Strafb. ain.
p. 636 tu Untirid ff LutfrM.
p. 636 unter Rab— $tk»ht «m Hab«— ■ Maaraa
■. Mains Enbiaekaf».
p. AM MNter BilihaMw ttmck$ vgl Sinfb. Loc
p. 639 M Rudagara« /V Radigat.
p. 646 tu foram füpt 4'i in ^ ^
fiif »ii. »*
p. M£ M palatinm aaU /-.y >.■--. .--y
p. M» uMttr Btnth. Bftrgor a. StoOo
•. Stnbanwag.
p. 649 tu 8«ra>b. CMualaa /90t 484. 1
p. 663 umltr 8ln*b. aoolt Zora «riMM «w «ttl»-
tornm eaalodao 480^ St; 9.
p. 654 tm at KatlMriaA eoBtMrtaa /Dfi SM, 37
» MO M nriaaa miHaai Mwtdoa ^
/Hf» t». «1.
Strassburg, Universitats-Bucbdruckerei von J. H. Ed. Heitz.
IWDINGSECT. ÄPR15t»
PIEASE DO NOT REMOVC
CARDS OR SlIPS FROM THtS POCKET
UNIVERSTTY OF TORONTO UBÄAÄY
DD Strassburg« G«r,
901 Uzinindan und Akt«o
S82A5
1879
Abt.l
Bd.l