Skip to main content

Full text of "Urkunden und Akten der Stadt Strassburg, herausgegeben mit Unterstützung der Landes- und der Stadtverwaltung"

See other formats


HANDBOUND 
AT  THE 


WIVERSITY  OF 
TORO.VTO  PRESS 


URKUNDEN  UND  AKTEN 


O  D  DER 

S  Ol 

/^^^  STADT  STRASSBURG 

ßöt-  '  HERAUSGEGEBEN 


MIT  UNTERSTÜTZUNG  DER  LANDES-  UND  DER  STADTVERWALTUNG. 


ERSTE    ABTHEILUNG 


URKUNDENBUGH   DER   STADT   STRASSBURG. 


STRASSBURG 

UNIVERSITÄTS- BUCHDRUCKEREI   VON  J.  H.  ED.  HEITZ. 

1879. 


UPiKUNDENBUCII 


DKH 


STADT  STTiASSlUTKi. 


ERSTEH   MNI) 


URKUNDEN  UND  STADTRECIITE  BIS  ZUM  JAHR  1-266 


UKAiiHKnin' 


VON 


WILHELM    WIKGAND. 


STRASSHLUü 

VEIU.AG    VON   KAHL   J.  TRiiy.NKR. 


\\'\A<xV 


^ 


VORWORT. 


Es  sind  nahezu  InimU'rl  Jahre  rerßosseH ,  seitdem  die  (etilen  uwtfangreiekenn 
Ur künde nsammlungcn  zur  m'UtelaUerlicken  Oeachichte  de«  Bisastes  und  der  St«dt 
Slraßhurg  erschienen.  Auf  die  Arbeiten  von  Wencker.  Schfipfli*  und  Grand idier 
sind  keine  Werke  gefolgt ,  welche  mit  Ricklung  auf  das  «rkundlieke  Material  eine 
nennens\certhe  Bereicherung  unserer  Kennt niß  gekracht  haben.  Kin  VersMck.  der 
erste  überhaupt,  alle  auf  Straßburg  bezüglichen  (.'rkunden  in  Kinrr  Sammlung  tu 
terölfenllichen,  kam  über  den  .Ansatz  nicht  hinaus.  Die  somit  noch  nicht  gelöste 
Aufgabe  aufs  Neue  in  Angriff  tu  nehnxen,  lag  nun  aber  um  so  näher,  als  jüngst 
die  Chroniken  und  Annalen,  welche  für  die  Oetehichte  Straßhtrgs  in  Betmckl 
kommen,  in  den  Monumenla  Oermaniae  und  den  deutschen  Stidleekromiken  eine  den 
neueren  Anforderungen  entsprechende  Ausgabe  erfahren  haben. 

Die  Aufgabe  selbst  konnte  nicht  lohnender  gedacht  werden.  Ein  <'f,r,-ini<i  mrh- 
haltiges,  nur  auf  vrnigen  Grbii-ten  lückenhaft  gewordentt  MlUtri»l,  ton  dem  nur 
ein  sehr  geringer  Bruchtheil  bisher  bekannt  ist,  stund  tu  Oebote.  Die  auf  die 
äußere  und  innere  Geschichte  der  Stadt,  auf  die  Nttur  ihrer  stinditchtn  VerhUt- 
nisse  sowie  den  Rechts-  und  Besitzstand  ihrer  einzelnen  geistliehen  Stiftungen 
bezüglichen  Urkunden  und  Akten  waren  in  einer  Vollständigkeit  erkalten,  die  ts 
'hoffen  ließ,  daß  aus  ihnen  ein  getreues  Bild  ton  dem  reichen  und  ieweften  Lehen 
'Straßburgs  im  .Mittelalter  sich  enthüllen  werde.  Zunickst  durften  feumu  Auf- 
schlüsse über  die  politische  Stellung  der  Stadt  $u  den  nachbarlichen  Territoritn 
wie  zur  Reichsgewalt ,  cor  Allem  über  ihr  Verkalten  $m  den  Landfrieden  und 
Soii'f  '  '  //  des  riertehnten  Jahrhunderte  erwartet  werden.  Auf  dem  (Miei  der 
''■''/  ,;/eschichte    stand   die    Klltrung   der    terwieheiten    Fragen   nach   dem 

Ursprung  der  Rathsrerfassung  und  dem  Character  des  Uebergangs  tom  bisckißicken 
Stadtregiment  zu  einer  autonomen  städtiscken  Regierung  in  Aussieht.  Der  Kinßuü 


VI 


VORWORT. 


und  die  Ausdehnung  des  geistlichen  Elements  im,  städtischen  Leben  mußte  zum 
ersten  Male  vi  helles  Licht  treten.  Selbst  für  die  engste  Localgeschichte ,  für  die 
Genealogie  der  patricischen  Familien  und  die  Topographie  der  Stadt,  ein  Gebiet, 
das  man  in  Straßburg  bisher  immer  mit  Vorliebe  gepflegt  hatte,  war  noch  reiche 
Ausbeute  zu  hoffen.  Man  dtcrfte  getrost,  um  des  Ueberflusses  nur  vorläufig  Herr  zu 
icerden,  bei  dem  Jahr  1400  stehen  bleiben  und  eine  eingehendere,  urkundliche 
Erforschung  der  characteristischen  Merkmale  des  fünfzehnten  Jahrhunderts,  des 
Zunftwesens  und  der   städtischen    Verwaltungsreform ,  anderen  Händen  überlassen. 

Dagegen  gebot  es  sich  gewissermaßen  von  selbst,  der  Herausgabe  des  Straß- 
burger Urhmdenbuchs  die  Publikation  der  Akten  zur  politischen  Geschichte 
Straßburg s  in  der  Reformationszeit  anzuschließen.  Denn  die  glorreichste  Periode 
der  Vergangenheit  Straßhurgs  gehört  dem  sechszehnten  Jahrhundert  an.  Niemals 
hat  Straßburg  eine  größere  Bedeutung  gehabt  als  zu  den  Zeiten  Karl's  V.,  wo  es 
in  den  großen  Kämpfen  jener  Tage  zwischen  Deutschland,  der  Schweiz  und  Frank- 
reich eine  sehr  eigenthümliche  Stellung  evmahm.  Die  eigentlich  reformatorische 
Thäligkeit  Straßburgs  ist  frühzeitig  der  Gegenstand  warmer  Aufmerksamkeit 
geworden,  sie  hat  namentlich  in  tmserm  Jahrhundert  durch  die  Arbeiten  von  Jung, 
Roehrich,  Baum,  Schmidt  tt.  A.  eine  sorgfältige  Erforschung  gefunden.  Dagegen 
ist  dasjenige,  was  die  Stadt  damals  auf  politischem  Gebiete,  an  den  Reichstagen 
und  den  Tagen  des  Schmalkaldischen  Bundes,  in  sehr  ausgedehnten  und  tnannig- 
f altigen  diplomatischen  Verhandlungen  gethan  hat,  um  zusammen  mit  ihren  Ver- 
bündeten die  gemeinsame  Sache  zu  fördern  und  zu  vertheidigen ,  bisher  wenig 
bekannt  geworden.  Die  Archive  der  Stadt  enthalten  aber  darüber  ein  so  reiches  und 
bedetctsames  Material,  daß  seine  Veröffentlichung  nicht  mir  für  die  Geschichte  der 
Stadt,  sondern  für  die  Geschichte  der  ganzen  Zeit  sehr  förderlich  zu  werden 
verspricht. 

Von  der  altern  Geschichte  der  Stadt  ausgehend,  faßte  zunächst  Professor 
J.  Weizsäcker  die  Idee  des  Urkmidenbuchs  in  das  Auge.  Diesem  Plane  beistimmend 
fügte  Professor  H.  Baumgarten  sofort  den  der  Herausgabe  der  Akten,  der 
Reformationszeit  hinzu.  So  zerfällt  das  Werk,  dessen  erster  Band  hiermit  vorgelegt 
wird,  VI  ztoei  Abtheilungen  :  die  eine  umfaßt  die  Urkunden  Straßburgs  bis  zum 
Jahre  1400,  die  andere  die  Briefe  und  Akten  zur  politische?i  Geschichte  Straßburgs 
in  den  Jahren  1517 — 1555. 

Nicht  genug  kann  anerkannt  werden,  mit  wie  entgegenkommender  Bereitwillig- 
keit Se.  Excellenz  der  Oberpräsident  ton  Elsaß-Lothringen  Herr  von  Moeller, 
als  ihm  die  beiden  Obengenannten  den  Wunsch  vortrugen,  die  Herausgabe  zunächst 
des  Urkundenbuchs  zu  unternehmen,  die  dafür  nöthigen  Mittel  zur  Verfügung 
stellte.  Nur  seinem  Interesse  an  dem  Werk  ist  es  zuzuschreiben,  daß  dasselbe 
überhatopt  ins  Leben  treten  konnte.  Die  Möglichkeit  der  Weiterführung  gewährte 
dann  der  Landesausschuß  und  die  Straßburger  Gemeindeverwaltung .  Der  an  der 
Spitze  der  letztern  stehende  Bürgermeistereiverwalter  Herr  Back  übernahm  die 
Hälfte  der  Kosten  im  Namen  der  Stadt,  in  vaterländischer  Gesinnung  bewilligte 
der  Landesausschuß  die  andere  Hälfte. 


vonwoitT.  M 

Nahen  den  beiden  Antragxtellern  und  Profestor  W.  Sc  her  er  traieu  •'■.' 
Archlrdirector  des  ünter-Klsnß  L.  Spach  nnd  der  Sltidtttrchirar  ton  .S'/r^  '  , 
./.  li rucker  in  die  ton  dem  Oberpräsidenten  für  die  Leitituf/  des  UnUmi i  ■■ 
niedert/esetite  C'ommission  ein.  Ottern  tS70  verließ  Wfiisdckrr  StraÜburg ;  ,../'. 
desto  weniger  blieb  er  auf  Wunsch  der  Commisiion  Mitglied  derselben,  wiAmd  tetm 
Nac/i/nlger  Professor  P.  Sehe ffer- Boichorst  das  bisher  ton  ihm  vencalttte  Amt 
eines  Secretiirs  der  Citmmission  übernahm  und  Dr.  F.  Ebrard  in  dieselbe  eintrat. 
An  die  Stelle  des  im  JI erbst  1H77  nach  Berlin  berufenen  Professor  Sekerer  ist 
spater  sein  Nachfolger  an  der  Universität  Professor  K.  Martin  getreten  wnd 
endlich  Dr.  W.  Wieg  and,  welcher  im  Decemlier  iHlT)  die  Bearbeitung  des  Ur- 
kundenbuchs  ilbernommen  hatte,  Mitglied  der  C'ommission  geworden. 

Als  .tich  der  erste  Band  des  l'rkundenbuchs  seinem  Abschlüsse  näherte,  wurde 
es  mß glich  .  auch  die  Arbeiten  für  die  tweite  Ablheilung  in  Angriff"  tu  nehmen, 
welchen  Dr.  II.  Virck  sich  unterzogen  hat.  Es  steht  tu  hoffen ,  daß  der  erste 
Band  derselben  ebenso  wie  der  zweite  Band  des  Urkundenbuehs  in  nickt  tu  femer 
Zeit  ausgegeben  werden  Innm 


DIE   COM  MISS  los. 


EINLEITUNG. 


Wenn  die  urkundlicJie  Geschichte  der  Stadt  Straßburg  im  Mittelalter  trotz  des 
regen  historischen  Sinnes,  der  im  Elsaß  waltet,  bisher  über  Gebühr  vernachlässigt 
erschient,  so  hat  dies  mancherlei  Gründe.  Man  hatte  sich  vielfach  daran  gewöhnt, 
in  den  Puhlicationen  des  vergangenen  Jahrhunderts ,  in  Schöpßin's  Alsatia  diplo- 
matica  und  Alsatia  illustrata,  in  Grandidier's  Histoire  de  Tiglise  de  Strasbourg 
und  Histoire  d'Alsace,  allenfalls  noch  in  J.  WencAer's  rechtshistorischen  und 
arcMvalischen  Werken  die  Stimme  des  urkundlich  Wissenswerthen  erschöpft  zu 
sehen.  Die  Nachträge,  welche  die  letztterßossenen  Jahrzehnte  dieses  Jahrhunderts 
noch  brachten,  waren  von  sehr  geringer  Ausdehnung  und  verschiedenem  Werthe. 
Zum  Theil  beruhten  sie,  wie  die  von  Liblin  aus  dem  Nachlaß  Grandidier's 
herausgegebenen  Oeuvres  historiques  inedites ,  ausschließlich  auf  den  Arbeiten  jener 
vergangenen  Periode,  zum  Theil  behandelten  sie  nur  ein  sehr  eng  begrenztes  Gebiet 
heimischer  Geschichte  wie  Ch.  Schniidt's  Histoire  du  chapitre  de  s.  Thomas.  Die 
für  eine  eingehende  Kovntniß  des  mittelalterlichen  Straßburg  unumgänglichste  und 
nothwendigste  Vorarbeit,  eine  Sammlung,  welche  sich  allein  auf  die  zur  Geschichte 
der  Stadt  Straßburg  bezüglichen  Urkunden  beschränkte,  diese  jedoch  möglichst 
vollständig  gab  und  alle  nur  die  Verhältnisse  des  Straßburger  Bisthums  oder  der 
übrigen  Theile  des  Elsaß  berührenden  Stücke  ausschied ,  wurde  freilich  geplant. 
Aber  der  sehr  lobenswerthe ,  auf  Anregung  des  damaligen  Maire  von  Straßburg 
F.  Schützenberg  er  gefaßte  Beschluß  des  Straßburger  Municipalrathes ,  die  für  die 
Vergangenheit  der  Stadt  wichtigsten  Documente  in  einem  umfassenden  Urkundenbuch 
zu  vereinigen,  kam  leider  nicht  zur  Atisführung.  Der  im  Jahr  1843  erschienene 
erste  und  einzige  Band  des  Code  historique  et  diplomatique  de  la  ville  de  Strasbourg 
enthält  bekanntlich  nur  Chroniken  des  vierzehnten  tind  fünfzehnten  Jahrhunderts, 
keine  Urkunden.  Ungemein  erschwert  wtirden  außerdem  derartige  Arbeiten  durch  den 


Umstand,  dnß  das  archivalinche  Mntenal  atch  seil  den  Tagen  der  RewlulUm 
ron  1780  zumeist  in  u7if/eord,irtfm,  /itst  rerwahrlostem  Zustand  be/and.  Hirne 
durcht/ehetide,  sorg ßH igt:  Inrenlnrisirung  selbst  der  großem  Straßbnrger  Areiive. 
des  Bezirks-  und  des  Stadtarehits ,  itmrde  erst  t»  den  letzten  Deeennien  in  Angrif 
iienomvien.  Erst  den  jetzigen  Vorstanden  derselben  ist  die  terhUtnißmäßig  leieAte 
Zngiinglichk'it  und  Nutzbarmachung  des  urkundlichen  "'  "  durch  die  neuere 
iSachsuchungen  begünstigt  \rerden.  zu  rerdanken.  Dieser  \  ...  .iliy>,i  ir\on  mußte 
abgesehen  ton  den  im  Vorwort  entwickelten  wissenschaftlic/  pwnJUe»  es 
geboten  erscheinen  lassen,  jetzt  endlich  die  unterrikkharen  (in  <  einer  urkund- 
lichen Geschichte  Straßburgs  zu  legen.  Die  Sammlungen  ''  '*  und 
(h'iindidier's.  die  andere  zum  Theil  weiter  gehende,  ■"~':te 
Zwecke  im  Auge  gehabt  hatten,  konnten  in  keiner  Wi  tie 
nur  einen  kleinen  liruchtheil  des  in  Betracht  kommenden  Afater  ■•nttieh  für 
die  spätem  Jahrhunderte  des  Mittelalters  enthielten.  Selbst  das  ton  ihnen  Gebotene 
konnte  vor  den  heutigen  Kditionsanspriichen  nicht  mehr  bestehen,  besondere  die 
Drucke  ton  >S'chffp/lin  und  Wencker  enriesen  sich  txelfach  liickenr-  und  feklerhafl. 
Namentlich  dieste  letztere  Beobachtung  war  für  die  Entscheidung  der  Frage 
ton  Einfluß,  welche  Ausdehnung  dem  von  der  Commission  geplanten  Straßburger 
l/rkundenbuch  zu  geben  sei.  Es  galt  zHnäch.it  als  feststehend,  daß  unsere  Edition 
das  gesammte  urkundliche  Material  zur  Geschichte  Straßburgs  bis  tum  Ende  des 
rierzehnlen  Jahrhunderts  enthalten  solle.  Der  auf  diesem  Gebiet  arbeitende  Forscher 
sollte  möglichst  wenig  auf  andere  Publicationen  terwiesen  werden.  vielmeAr  AUes 
auf  die  Entwicklung  und  die  einzelnen  Verhältnisse  der  Stadt  /'  'le  hier 
bei.iammen  finden.  Daraus  ergab  sich  schon  von  selbst,  daß  auch  i  -"'- 
bereits  in  guten  Drucken  torlagen,  wenn  sie  für  die  Geschickte  A;  .  /, 
irgendwie  erheblicher  Bedeutung  waren,  aufgenommen  werden  mußten,  wenn  nicht 
in  extenso,  so  doch  wenigstens  im  Regest.  Da  nun  gute  altere  Dmeie  Seiten  waren 
und  selbst  bei  ihnen  vnt  der  modernen  Editionsmethode  immer  noch  Etwas  M 
leisten  übrig  blieb,  so  empfahl  es  sich  nicht  blos  der  Vollständigheit  wegen,  wenig- 
stens in  der  älteren  Zeit  möglichst  Alles  aufzunehmen.  Um  so  mehr,  als  der  eist 
besonders  reiches  und  relativ  correct  wiedergegebenes  Urhundenmateriai  enthaltende 
zweite  Band  der  I/istoire  d'Alsace  con  Grandidier  nahezu  ganz  ter griffen  ist,  f§r 
das  überrheinische  Deutschland  fast  als  Manuscript  gelten  hsmn.  Was  die  sachlichen 
Gesichtspunkte  angeht,  die  für  die  Aufnahme  eines  Stücks  entscheidend  waren,  so 
stand  auch  hier  das  Princip  möglichster  Vollständigkeit  im  Vordergründe.  Es 
sollten  z.  B.  nicht  die  Urkunden  der  städtischen  Klöster  und  geistlichen  Corpo- 
rat tonen .  wie  es  anderwärts  geschehen ,  ausgeschlossen  werden ,  sondern  nur  ihre 
Besitztitel,  die  sich  auf  auswärtiges  Eigenihum  bezogen.  Es  ergab  sich  daraus  ein 
überraschendes ,  bisher  wenig  gekanntes  Bild  con  der  weit  pertweigien  Ausdehnmng 
des  geistlichen  Elements  in  Straßburg  und  seinen  tietfachen  Bfiithungen  tur  Curie. 
Es  sollte  ferner  Alles,  was  selbst  nur  durch  Nennung  einer  stat''  Persönlich- 
keit oder  Oerllichkeit  auf  Straßburg  Bezug  hatte,  in  ■ ■'  eint,    •■          '"fnahme 

finden.    So    sollten,    wen»  :.   B.    Straßburger    in    l'i  als  Zen  heinen. 


EINLEITUNG. 


ihre  Natnen  wenigstens  aufgeführt  werden ,  die  der  übrigen  Zeugen  Jedoch  wegbleiben 
und  die  betreffende  Urkunde  durch  ein  möglichst  kurzes  Regest  characterisirt 
werden.  Eine  Ausnahmestellung  wurde  allein  dem  Bischof  vo7i  Straßburg  zuge- 
standen, da  der  aufzunehmende  Stoff  sonst  alles  Maß  überschritten  hätte.  Die  Regesta 
episcoporum  Argentinensimn  sind  ein  Werk  für  sich,  das  recht  bald  eine  Bear- 
beitung verdiente.  Urkunden  freilich,  wie  die  Verleihung  der  Immunität  oder  des 
Münzrechies  an  den  Bischof,  die  bei  der  bis  in's  dreizehnte  Jahrhundert  währenden 
intimen  Stellung  desselben  zur  Verfassung  der  Stadt  auch  ein  eminent  städtisches 
Interesse  haben,  durften  nicht  unberücksichtigt  bleiben,  sonderet  mußten  ganz 
aufgenommen  werden. 

Im  Allgemeinen  war  für  die  Entscheidung,  ob  ein  Stück  in  extenso  oder  in 
Regest  form  wiederzugeben  sei,  die  sachliche  Bedeutung  desselben  maßgebend.  Alles, 
was  directen  Bezug  auf  die  Geschichte  der  Stadt  und  ihrer  Institutionen  hatte, 
auch  die  privatrechtlichen  Urkunden  wurden  ganz  aufgenommen.  Für  die  spätere 
Zeit  freilich,  schon  für  das  vierzehnte  Jahrhundert,  wo  das  Formelhafte  der 
letzteren  überwiegend  wird,  werden  die  Regesten  reichlicher  vjerden  dürfen,  in 
diesem  Band  konnten  sie  nur  selten  verwendet -^werden.  Unter  den  019  Nummern 
desselben  finden  sich  außer  71  oben  enoähnten  Zeugest- Regesten,  wenn  ich  sie  so 
nennen  darf,  nur  32  volle  Regesten  neben  516  vollständig  wiedergegebenen 
Urkunden.  Was  Form  und  Inhalt  der  Regesten  anbetriß,  so  vmrde  ton  dem 
Grundsatz  ausgegangen,  daß  dieselben  den  historischen  tind  juristischen  Oehalt  der 
Vorlage  durchaus  ersetzen  sollen.  Die  Sprache  des  Originals  wurde  mit  Anlehnung 
an  den  Wortlaut  desselben  festzuhalten  gesucht,  die  in  der  Urkunde  vorkommenden 
Orts-  und  Personennamen  mit  Beibehaltung  ihrer  alten  Formen  aufgeführt.  Der 
Inhaltsangabe  wurde  das  Incipit  durch  Anführungszeichen  eingeschlossen  angefügt, 
zum  Schluß  neben  dem  ursprünglichen  Datum  das  rectißcirte  gegeben,  dieses  allein 
in  Cursive  als  attsschließUche  Zuthat  des  Herausgebers  im  Gegensatz  zu  dem 
Uebrigen,  das  wie  die  Urkundentexte  in  Antiqua  gedruckt  wurde.  Für  die  Stück- 
beschreibung galten  dieselben  noch  zu  erklärenden  Regeln,  wie  bei  den  in  extenso 
gegebenen  Urkunden.  Unter  diese  lourden  die  Regesten  mit  fortlaufenden  Nummern 
chronologisch  eingereiht ,  eine  besondere  Ilertorhebung  etwa  durch  ein  Sternchen 
bei  der  Ntimmer   erschien  bei  ihrer  abxceichenden  äußern  Form  nicht  nothwendig. 

Bei  der  Wiedergabe  der  Urkunden  xourde  im  Allgemeinen  nach  den  Grund- 
sätzen verfahren,  wie  sie  J.  Weizsäcker  in  dem  Vorwort  zum  ersten  Band  der 
Deutschen  Reichstagsakten  in  erster  Linie  für  deutsche  Stücke  aufgestellt  hat.  Die 
für  lateinische  Stücke  zu  erwartende  Musteredition  SickeVs  in  der  Diplomata- 
Abtheilung  der  Monumenta  konnte  leider  noch  nicht  zum  Vorbild  genommen  werden. 
Es  dürften  sich  daher  bei  dem  noch  immer  nicht  ei'zielten  Einverständniß  über  alle 
Fragen  der  Urkundenedition  auch  in  unsrer  Ausgabe  Singularitäten  finden,  die 
nicht  allseitige  Billigung  erfahren  werden.  Dahin  rechne  ich  z.  B.,  daß  von  der 
Markirung  aller,  selbst  der  ersten  drei  Zeilenenden  des  Originals  durch  irgend  ein 
besonderes  Zeichen  Abstand  genommen  ist.  Die  Möglichkeit,  die  dadurch  erzielt 
werden    soll,    die    Identität    einer    Urkunde   zu,  constatiren,   erschien   bei  genauer 


f.l.M.KITLVi.  II 

Slu(.liltiHi:hrnhuiuj,  hei  Anijuhe  des  AulhewahrunijsorUt  der  Vorlage  und  bei 
UillktiluMj  der    Vnr'mnlen    niidrer   Originale   auch    >■'  ge$iekert  genug.    Die 

Aninrndunij  verlänijerler  Schrift  murde  durch    die   /;...,.. .ig   von   drei   aenkreckl 

über  einander  stehenden  Punkten  bezeichnet,  das  ChrUtmou  durck  (C),  dM  Uono' 
gramm  durck  [M.),  das  Recognitionsteicken  durck  (ß.  R.).  der  Oriieultu  durch  (0.) 
im  Text  an  entsprechender  'Stelle  medergegehen.  Die  Columnenslellung  der  Cardi- 
nnhunlrrschriflen  in  jtiihslUchen  Hüllen  %ntrde  der  AV--'--'  ■*•'-•  •■  /' — *  kalber 
nicht    beihehallen,    sondern    dieselben    irurden    in    f»,  .t.    Im 

l'ebrigen  wurden  in  den  Text  der  Urkunden  Abtätze  nur  eingefügt,  wen»  das 
Original  dieselben  kalte,  wie  t.  B.  bei  der  Dalume-  und  Recognitiontteile  in 
königlirhen  Dij)lo»ien.  Bei  sehr  langen  Stücken  indeß,  wie  z.  B.  bei  den  Stadt- 
rechten,  wurde  eine  Kintheilung  durch  gezählte  Artikel,  die  mit  Curtittaklen  in 
eckigen  Klammern  bezeichnet  umrden,  zur  Erleickterung  de»  Verttänänisees  und  der 
Citation  vorgenomtnen.  Bei  Briefen  wurde  die  auf  der  Rückseite  beßndlicke  Adresse 
links  unter  die  Urkunde  mit  der  Bemerkung  [in  rerso]  gesetzt.  Etwaige  Unter- 
schriften wurden  im  Abdruck  rechts  unter  der  Urkunde  angebrackt,  wobei  fest- 
gehalten nnd  nachgeahmt  wurde,  wie  dieselben  sich  auf  mehrere  Zeilen  tertheiien. 
Likken  des  Originals  sind,  wenn  sie  nickt  ergänzt  werden  konnten,  durch  drei 
oder  mehr  Punkte  bezeichnet  und  in  den  Varianten  ist  sodann  m^lickst  die  Zahl 
der  ausgefallenen  Buchstaben  angegeben  worden.  Absicktlicke  Auslassungen  der 
Schreiber  für  nachzutragende  Namen,  für  das  Datum  u.  A.,  sind  im  Druck  durch 
einen  entsprechend  großen  leeren  Raum  kenntlick  gemacht  worden.  Die  bekanMlen 
zwei  Punkte  dagegen  vor  Titeln  und  Amtsnamen  wurden  im  Druck  wiedergegeben. 
Getilgte  Worte  wurden  in  die  Varianten  rerwiesen,  ebenda  auch  bemerkt,  ob  Worte 
^-  übergeschrieben  oder  auf  Rasur  ton  der  gleicken  oder  einer  nn/lern  tfleL-h:ritii/eu 
^^Lodtr  spätem  Hand  nachgetragen  worden  sind. 

^^^^p      Was  nun  die  Behandlung  des  Urkundentextes  selbst  anbelangt,   so  wurde  die 

^^^eigenthiimliche    Schreibweise   der    Vorlage   mit  den  jetzt  allgemein   gebriuehlichen 

^H     Abweichungen,  im  Uebrigen  möglichst  gelreu  wiedergegeben.  Sämmtlieke  Abkürzungen 

^B     wurden    ohne    Weiteres   aufgelöst.    Bei    der  Auflösung   der  siglenartig  gegebenen 

^B     Eigennamen,  auch  bei  der  Emendation  verletzter  unlesbarrr  Stellen  ist  ein    Unter- 

^H     schied  gemacht,  ob  die  Zusätze  und  Ergänzungen   aus  eigener   Vermutkung  oder  ob 

t^^     sie  aus  der  gleichen    Quelle,   erentuell  einer  andern    "  '-''on.  gewonnen  wurden. 

Im    letztern   Falle   ist  die  Cursire,  im   erstem  die  -  laumer  ttrwendet,  die 

überhaupt  zur  liezeichnung  von   Conjecturen  dient.   Sonst  wurde   Alles,    was   tum 

Text    gehört  laliqua,   unechte    oder    verdächtige   Stücke    in    etwas  kleinem 

Antiqualypen,   dagegen  .illes,   was   nicht  url      '"  '• .   sondern  Zusai»  des  Beramt- 

gebers    ist,     also    Ueberschri/Ien .    StiicköescA. .,r»,    Anmerkungen   in   Cmrsioe 

gedruckt,  ganz  wie  in  den  Reichstagsaklen.  Ferner  wurden  die  Normen  derselben 
für  Anwendung  der  Majuskel  nur  bei  Personen-  und  Ortsnamen  sowie  beim 
.Infang   eines   .Ibsatzcs.  ebenso  für  den    Ersatt  der  ~  "      *<•*  durch 

\     'lache  beibehalten.  An-'   •■• '  '•    ■■••■.•  die  .SV«, .,„. ■ ,,.,   .,,-   ,..,.,, mch  Bnch- 

I    anbei ri/fl.  gan:  '.    Nnr  für  sx  wurde  kein  besonderes 


XH  EINLEITUNG. 

Zeichen  eingesetzt  mid  Eigennamen,  an  denen  eben  Nichts  geändert  werden  soll, 
wurden  streng  nach  der  Vorlage  gegeben,  nicht  z.  B.  uu  dnrch  w  ersetzt.  Eine 
besondere  Eigenthilmlichkeit  boten  die  deutschen  Stücke  dieses  Bandes,  die  vom 
Jahre  1261  an  mit  dem  Beginn  des  Kampfes  zwischen  der  Stadt  und  Bischof 
Walther  von  Geroldsech  plötzlich  in  überraschender  Fülle  auftreten.  Neben  deutlich 
übergeschriebenen  Vocalen  fanden  sich  eine  Anzahl  Zeichen  ebenfalls  über  Vocalen, 
die  in  keiner  Weise  sprachlich  genügend  gedeutet  werden  konnten,  auch  nicht 
einfache  Accente  oder  Längezeichen  zu  sein  schienen,  bald  schräg  liegende,  mehr 
oder  weniger  gekrümmte,  bald  haken-  und  dachförmig  gebogene  Striche.  An  ein 
Ineinanderüierßießen  von  Zeichen  und  Buchstaben  über  den  Vocalen,  wie  es  vom 
vierzehnten  Jahrhundert  an  eintritt,  ist  hier  noch  nicht  zu  denken.  Diese  singulären 
Zeichen  wurden  je  nach  ihrer  Gestalt  durch  Acut  oder  Circnmflex  wiedergegeben, 
da  eine  Nachahm%ing  aller  Variationen  unmöglich  und  ohne  Sinn  war. 

Varianten  tind  inmerkungen  sind  auf  ein  möglichst  geringes  Maß  beschränkt 
worden.  Unter  jene  sind  meist  nur  solche  aufgenommen,  die  eine  Veränderung  des 
Sinnes  ergaben  oder  irgend  eine  Undeutlichkeit  hoben,  bloße  dialectische  Abweichungen 
nur  bei  Namen  oder  auffallenden  Ausdrücken.  Offenbare  Unrichtigkeiten  der  Vorlage, 
namentlich  einfache  Schreibfehler  wurden  im  Texte  gleich  selbst  verbessert  und  die 
ursprüngliche  Lesart  unter  die  Varianten  eingereiht.  Außerdem  fanden  hier,  wie 
schon  bemerkt,  die  Angaben  über  Rasuren,  Lücken,  Nachtragungen  des  Originals, 
u.  s.  w.  statt.  Die  Anmerkungen  enthalten  Alles,  xms  zur  Feststellung  der  urkund- 
lich erwähnten  Personen  und  zur  Erläuterung  der  thatsächlich  berührten  Verhältnisse 
gehört,  auch  die  Bestimmung  streitiger  Oertlichkeiten,  die  eine  längere  Auseinan- 
dersetzung nothwendig  machte.  Im  Uebrigen  fallen  jedoch  die  Ortsbesti7mmingen 
dem  Register  zu.  Ferner  ist  in  den  Anmerkungen  urkundlicher  Stoff,  der  seiner 
Geringfügigkeit  wegen  im  Text  keine  Venccndung  finden  konnte,  an  entsprechendem 
Ort  untergebracht  worden.  Von  irgend  welcher  historischen  Verwerthung  des  mil- 
getheilten  Materials  an  dieser  Stelle  ist  Abstand  genommen  worden,  da  sie  nicht 
Sache  des  Herausgebers  ist,  so  verlockend  es  auch  zuweilen  scheinen  mochte,  'z.  B. 
die  allmälige  Bildung  des  Straßburg  er  Stadtraths  zu  verfolgen. 

Unmittelbar  auf  den  Text  folgt  die  Stückbeschreibung .  Dieser  Platz  schien 
angemessener,  als  der  zwischen  Ueberschrift  und  Text,  wo  lange  Stüchbeschreibungen 
den  unmittelbaren  engen  Zusammenhang  jener  beiden  störetid  unterbrechen.  Da  nur 
sehr  wenige  Urkunden  unsres  Bandes  über  zwei  Druckseiten  hinausgehen ,  so  fällt 
der  Gegengrund,  daß  bei  dieser  Anordnung  der  Leser  mir  mit  Mühe  über 
Beschaffenheit  und  Geschichte  der  einzelnen  Urkunden  sich  unterrichten  könne.  Sonst 
wurde  auch  hier  ganz  die  Anordnung,  und  Terminologie  der  Reichstagsakten  befolgt, 
also  die  Vorlage  beschrieben,  ob  sie  Original  [or.)  Concept  (conc.)  oder  Copie  [cop.) 
sei,  letztere  nach  ihrem  Alter  bestimmt,  ob  sie  aus  Pergament  {mb.)  oder  Papier 
[chart.)  bestehe,  sodann  ob  sie  mit  oder  ohne  ursprünglich  vorhandene  Besiegelung, 
wie  diese  angebracht  und  in  welchem  Ziistande  sie  erhalten  sei  u.  s.  ic.  Auf  eine 
eingehende  Beschreibung  der  Siegel  ist  Verzicht  geleistet,  nur  soviel  über  ihr 
jetziges  Aussehen  vermerkt  worden,  daß  der  Sphragistiker  daraus  entnehmen  kann. 


I 


afti.v.nvsr.. 

i)h  sick  eine  eigne  Anxichl  Urs  Siegeh  terlohnt.  Wichtige  KtnüH-  oder  Artkie- 
liemerkungen  und  Dorsualaufscfiriften  nammtlick  atu  der  pdhttlick^'n  A'anzM,  ferner 
hfi  (Jirjiinn  (Jrkundenühersr.hriflen  nun  Chnrtularien  tind  rhrnfnllt  in  die  Sliekhe- 
srkreibung  aul genommen  trorden,  deßgUic/im  alle  urkuiulliek  kritisekem  ErifrU- 
rungen.  Bei  Aulführung  der  Drucke  int  eine  miiglickgl  toUslindige  LitterMhtnmf«he 
zu  erzielen  gesucht  worden,  freilich  wird  dabei  mancher  Nachtrag  notkwendig  »ein. 
Auch  die  Derication  der  I)rucke  nach  ihrer  handschriftlichen  Vorlage  und  unter 
rinnnder  selbst  ist  bezeichnet.  Bei  ersterm  wurde  tur  Trennung  der  einselnen 
selbsldndigen  Glieder  das  Semikolon,  bei  letiterm  das  GUiekheiUtnehen  (am)  ter- 
irnndt,  die  Drucke  selbst  in  chronologischer  Folge  geordnet.  Alle  grdßerm  RtgetUn- 
Sammlungen  wurden  schließlich  ebenfalls  berücksichtigt.  Soviel  über  die  Ormdtilu 
unsrur  Kdilion. 


Wus  die  Besrha/fenheil  des  handschrißlicheit  .\/iiir,iiu\ 
Gebote  stand,  so  stellten  sich  die  Verhältnisse  schließlich  xiei  ^ 
man  anfangs  erwarten  durfte.  Weitaus  der  größte  Theil  des  SlraOburger  mittel- 
alterlichen  Urkundenschaties  ist  erhalten,  für  die  spätem  Jahrhunderte  sogar  in 
i-rdriickender  Fülle.  Bedeutendere  Lücken  zeigte  nur  da»  kietige  Beiirkt-Ärekiv, 
das  aus  den  Beständen  des  ehetnaligen  bischößieken  Arekitt  tu  Zabem  gebildet 
schwere  Stürme  überstanden,  hat.  Das  Stadtarchiv  dagegen  erschien  trott  Brand 
und  Pfalzsturm  merkwürdig  intact.  Zum  ersten  Male  konnte  um  uns  d«s  tekr 
reiche,  nach  ungefährer  Schätzung  mindestens  10,000  Urkunden  entkältende  kiesige 
Ilospilalarchio  vollständig  ausgebeutet  werden,  auch  die  eingehende  Ihirektiekt  de* 
Thomas-  sowie  des  Frauenhausarchites  war  uns ,  Dank  der  LiberalUit  der 
betreffenden  Vertcaltungen,  gestattet.  Es  war  in  Folge  dessen  dock  nur  in  verkiit- 
niß mäßig  wenigen  Fällen  nothwendig,  auf  jede  kandsckriftlieke  Vorlage  vertiekten 
und  auf  Drucke  zurückgehen  zu  müssen.  Von  den  619  Nummern  dieses  Btttdts  ist 
dies  bei  OH  der  Fall  gewesen.  Dagegen  konnten  im  Oanten  276  hisker  uoek  urngs' 
druckte  Urkunden  und  92  nack  besserer  Vorlage  tumeist  naek  dem  Original 
mitgetheilt  werden,  wo  frühere  Drucke  nur  C'opien  benutzt  katten.  Selbst  die 
'■jr>l  Stücke,  bei  denen  uns  keine  ältere  oder  autkentisckere  U^erlieferwtg  sur  Seite 
stand,  darf  wohl  unsre  Ausgabe  hoffen,  wenigstens  tkeilweis  in  verbesserter  OestäÜ 
gegeben  zu  haben.  Namentlich  auch  da,  wo  die  gemeinsame  Quelle  früherer 
Editionen  und  unsres  Druckes  Copialbücher  waren.  Die  meisten  ton  iknen,  aus 
denen  nur  Weniges  entnommen  ist,  sind  in  der    *>  hreibuug  der  betrejfendem 

aus  ihnen  geschöpften   Urkunden  bereits  näher  chiimmri  nirt  worden.   Eine  größere 
Anzahl  Beiträge  haben  folgende  geliefert  : 

1)  Im  Straßburger  Stadt-Arckit  Briefbuch  A  tuf  Pergament  in  Oroß- 
Folio,  297  Blätter  mit  Eintragungen  von  ffiudeu  des  i4ten  und  töte» 
Jahrhunderts.  Die  meisten  darin  enthaltenen  Urktmden  trage»  karte  laialts- 
Uebersichten  in  rother  Dinte  und  auf  dem  Rande  daneben  Registratmraeieke». 
die  sick  auck  auf  dem  Rücken  der  OriginalieM  finde»,  Vfslcke  tmr  Abeckrift  f»r- 


XIV  EINLEITUNG. 

gelegen  haben.  Auf  dem  ersten  Blatt  ist  ebenfalls  mit  rolher  Dinte  vermerkt  . 
an  disem  buche  staut  abegeschriben  alle  die  versigelteu  briefc,  die  die  slal  zu 
Strasburg  uf  dem  pfenningturne  und  anderswo  liant,  ez  sicnl  friheiteu  von 
bebsten  von  .  .  keysern  und  von  künigen,  die  briefe  über  die  vögtye  und  daz 
schultheiszentum  der  stat  zu  Strazburg,  die  briefe  von  der  pfaflieit  wegen  und 
sünderliche  von  der  barföszen  und  der  prediger  wegen,  item  die  briefe  über  der 
slette  gelt  und  zinse,  item  die  briefc  über  alle  simen  ursagen  und  urfehten 
und  über  alle  Sachen,  die   der  stat   zügehörent.  und  wart  diz  buch  angevangcn 

o 

zu  schribende  under  hern  Ulrich  Bocke  dem  meister  und  hern  Johannes  Cantzeler 
dem  ammanmeister  an  dem  ersten  zinsdage  vor  sant  Urbans  dage  anno  domini 
millesimo  trecentesimo  septuagesimo.  {1370  Mai  21.) 

2)  Im  Straßburger  l'ko>nas-ArcMv  Registrandc  A  auf  Papier  in  Groß- 
Folio,  389  Blätter  mit  Eintragungen  von  Händen  des  14ten  tind  ISten  Jahr- 
Imnderts. 

Nicht  mehr  aufzufinden  waren  leider  zwei  wichtige  Copialbücher,  die  Grandidiei' 
in  der  Histoire  de  Viglise  de  Strasbourg  I,  83  und  II,  39  näher  beschrieben  hat: 

1)  Im  Straßburger  Stadt-Archiv  ein  Pergament-Chartular,  das  die  Privi- 
legien der  Straßburger  Kirche  enthielt,  1357  im  September  auf  Befehl  des 
Straßburger  Bischofs  Johann  von  Lichtenberg  angefertigt,  in  unsrer  Ausgabe 
kurz  als  cod.  membr.  1357  bezeichnet. 

2)  Im  Archiv  des  Straßburger  Domcapitels  {heule  im  Bezirks- Archiv)  ein 
ebenfalls  Privilegien,  Statuten  und  Urkunden  der  Straßburger  Kirche  entlial- 
tendes  Pergament-Chartular ,  1347  im  Auftrag  des  damaligen  Domdechauten 
Johann  von  Lichtenberg  angelegt,  in  unsrer  Ausgabe  kurz  lib.  sal.  1347 
genannt. 

Auch  eine  Heike  auswärtiger  Archive,  von  denen  zu  hoffen  stand,  daß  sie 
Straßburger  Urkunden  bergen  könnten,  ist  im  Sommer  1877  von  mir  besucht 
und  ausgenützt  worden.  Mehrere  von  ihnen,  wie  z.  B.  das  HagerMuer ,  Freiburg  er, 
Frankfurter  und  einige  Schweizer  Stadt- Archive  konnten  erst  für  das  vierzehnte 
Jahrhundert  Materialien  liefern.  Für  diesen  Band  haben  beigesteuert  .•  das  Bezirks- 
Archiv  des  Ober-Elsaß  zu  Colmar,  das  Stadt- Archiv  zxi  Speier,  das  Baden  sehe 
Oeneral-Landesarchiv  zu,  Karlsruhe,  die  Unitersitäts-Bibliothek  zu  Heidel- 
berg, das  Großherz.  Hessische  Haus-  und  Staatsarchiv  zu  Darms  ladt,  das 
Preußische  Provinzial- Archiv  zu  Ooblenz.  Auch  einige  Privatarchive  wurden 
in  zuvorkommendster  Weise  geöffnet,  während  Ansuchen  an  andere  erfolglos  blieben: 
die  im  Besitz  des  Herrn  Kreisrichter  a.  D.  Couradi  befindliche  Habe! sehe 
Sammlung  zu  Miltenberg,  die  Familienarchive  des  Freiherrn  von  Oayling 
zu  Freiburg  i.  Breisgau,  des  Herrn  Baron  von  Müllen  heim  auf  Stotzheim, 
des  Herrn  Baron  von  Z orn- Plob sheim  Merselbst.  Diesen  Herren  wie  den 
Vorständen  der  oben  genannten  Staats-  und  Stadtarchive  sei  für  die  freundliche 
Unterstützung,  welche  sie  meinen  Nachsnchungen  zu  Theil  werden   ließen,  hiermit 


iMiii  nufrichütjer ,  fjeziemender  Dank  avxffeaprochen.  Gant  betonder$  aber  g^krt 
(lersdbe  den  beiden  an  der  Spitze  den  Aietiffen  Betirks-  und  Stadtarekita  ttekendtn 
llerrni  L.  Spach  und  J.  Ji  rucker,  die  in  jeder  Weise  bemüht  waren,  die 
ri'ichen  ihnen  anterlrauten  Schatze  so  tollstdndig  und  bequem  ait  m^iieA  nnserm 
Unternehmen  zur  Verfügung  zu  stellen.  Dankbare  Anerkennung  terdieuen  teAlüßlicA 
auch  die  Verlagsbuchhandlung  von  K.  J.  Trübner  und  die  UnivertUäit-Buek- 
tlrucherei  ron  Ed.  II  fitz  hier  für  den  Eifer  und  die  Sorgfalt,  mit  der  eia 
die  typographische  Ausstattung  des  Bandet  geleitel  haben. 

Das  Namen-  und  Sachregister  ist  ton  meinem  Mitarbeiter  Dr.  M.  Baltter 
nach  den  von  der  Commission  aufgestellten  Orundsätten ,  über  die  derselbe  an 
entsprechender  Stelle  selbst  Rechenschaft  ablegen  wird,  bearbeitet  worden. 

Ich  schloß  diesen  ersten  Band  des  Urkundenbuchs  mit  dem  Jahr  mOo,  ... 
/nir  die  in  demselben  erfolgende  definitice  Beilegung  Jenes  Streites  twischen  Stadt 
und  Bischof,  von  dem  recht  eigentlich  die  städtische  Unabhängigkeit  datirt,  rix» 
inarkanten  Abschnitt  in  der  Straßburger  Geschichte  zu  bilden  scheint.  Der  tWtUa 
Hand,  der  hoffentlich  am  Schlüsse  des  nächsten  Jahres  erscheinen  kann,  soll  dann 
das  urkundliche  Material  bis  zum  Jahr  1334  umfassen,  bis  zu  dem  Zeitpunkt,  wo 
die  Zünfte  ihren  Platz  im  Stadtregiment  einnehmen.  Wie  unzulänglich  in  manchen 
Punkten  die  corliegende  A  rbeit  ist  und  welcher  Nachsicht  sie  bedarf,  vteiß  Niemand 
liessrr  als  ich.  Vielleicht  aber  darf  ich  doch  hoffen,  daß  sie  Andere  :'■  --'''ren 
Studien,  zn  tieferen  Nachforschungen    in  den  reichen  Schachten  der  ges<i  m 

Vergangenheit  Straßburgs  anregt. 


Straßburg,  im  Juli  WIU. 


WILHELM    WIEGASD. 


1.  König  Dagoherl  verleiht  der  Kirche  der  heiligen  ifaria  tu  Straßburg  drei 
Jlfife  zu  liischofsheim,  Jiu/fach  und  Hpecies.  (UJÜ  April  2  Jtenburg. 

In  nomine  »anctc  et  iniliviUuc  trinitaü«.  Togebertua*  divina  lavenlo  clemencia  noUlianinu« 

rex.       noliiiii   »it    oinniliiis   N.'inilc   doi    tvcloNm    fiitiTliliUM    iialix    cl    naN<-<>iiili><  ,    >|iialil<T^    ego 

r.  rex*^    TiiHi-licrluH''    oxlifioililulus''    ChriHto  volenl»;'  propiiis"    (iliU  xumtani  Mariani  niidii  in 

liurtHlitariani'i  hercdcm  acquisivi'  dang  in  honore)  ejuitdemi'  malris  dotniiii  ad  An(*^>itincnsiii 

i-ixleiii«'  niunaNlfi'iuin  troH  curtcs  nicas  uptiniaH  et  elucbs,  qua«  ita  <l:  \\\  a  ceteria,  ul 

|)rt>csH<>nt   runitis'.   (|iiarurn     iina    sita    ext    in    pnKo,    qui    dicitur">  !>•-<  iM>ti-lii>imi> ,    ct^    in 

coiriilatii  Cliilt  lit'iiii  I',  alliTn  in  pat^'o,  qiii  voratur'l  lluhiaia',  et  in  lontitatu  lUliiilia*,  terria 

10  in   pn|{o,  qui   nuntupatur'  Spccicn" ',    <'l   in    coniitatu    Uargensc^.    8cilicct    ba.«    «upradiclas 

cuilr»    nd   supi°nili('(uii)   nionaHtfriuni    tum    HonientiiiUK   opll  vcl   ctiam   oquilibits   ad 

ras(li>m  (itttcN  |H-i-tiuentiliu.s  cu  jure  Irudidi ",  ut  onuiilius  ani  ue  ipsi  et  poMleri  eoniin 

\  nummos  ad  lei;ilimum  censuin  dent  ad  eandcni  rurteni,  qua  vui  sunt  degere.   »vd  vilioiva 

stTVos  ita  di-mp^i  a  .su|)radii(i!<,  ut  dent  12  nummon,  exreptin  hii«,  si  qui   liberales  mulierea 

^^^  15  acquirant.   eorum   filii    nullum    rcnsum    rc<ldant,    üod    tarnen    vivant    codem  jure   uti    patres 

^C       eorum.  imsuper  bannum  eorum  sil  prccium  trium  sulidorum,  nisi  si  quo  fürte   (arianl  cootra 

monasterium,    hoc   emendent   secundum    (p^tuitain    volnntaiein    illius    loci    procuratoris,    nee 

tarnen  omiiino   ex|)erlcs  predii   neque    proprie  vite   •  'in 

discrelo  cum  servientibus  mitlii  ab  aUis  ita  discern  ; ,    .:    ,  i.    ... ,  .     ^ iii 

•D)  scrviiiler  essent  procreati,  masculini  scxus  qui  forent,  nullum  cennim   rcddant:   ^  oi 

Rcxus  ct.i.s,  ut  predictum  est,  iegitinium  censuni  peraolvat.  post  hec  demum  < 
(|Uo  eonsilio  rorpus  quin  pocius  animam   |H)ssim   dco   et  ircnitrici   eju«   cornntiun  • 
idem  monaRterium ,    quandiu   vixissem  ,  ejus  pni   gracia   promisi   ck<r\-ituruni,  ut    ij 
die  judirii  commendaret  ex  sc  ramaiiter  naio  filio  domino   noatro  Jexu    Cliristo,   ac   n 

vs  •)  C  DtgolMrlus.     b)  C  quod.     c)  B  em.  nx.     <t)  C  Dageiicrta*.     •)  C  «xharaiiati«. 

Ute.  if]  lltntrhii.  hoai».  hj  Ca«.  h«r«ditariam.  i}  C  McanM.  ÜBtumanm.  kjBtm.taf 
dem  1)  Com.  qua« — cnnctia.  n)  C  «m.  i]ui  didtar.  n)  B  BlaMlMCMhd«.  C  BiaelntMhda. 
oj  C  om.  «1.  p)  C  Kilicbfim.  q)  C  »m.  qui  voealur.  r)  C  Rabiaw.  •)  C  lUieh*.  I)  C  dkter. 
u)  C  SpuiM.     t)  B  Bwgrasi.  C  iritit  iitr  •«.     x)  B  krithl  kirn  «i. 


'.»1  1  fkltöi>fl>n   Ah.  iHunIr.  I,  R36  »uehi  Sitfeie*  ob   ünterfitui  im   Amrfm  flte  m  Ar  SAtitU,  »km 

schlitust  niih  K.  IWU  IN  MoH.  Germ.  Dipl.  /.  tm   not.  70  u.  7t  tm.  Dm^itmiaktr  M  «cAm  gWiHir 
h'imiiish.  S.  yji  auf  dit  lirtjrmi  «xm  Harr  geicirmn  «mh/  ■'"«  Itrun.i,-  TU'Mnrk  ilarunffr  rermtilhH.  Ormm 
iliilur  llist.  tU  figl.   tU  Sirtub.  I  j»r.  p.  37  not.  t  $nh-  *"  m« 

M'riUmd  iler  llrrawgfhtr  de»  (l»roH.  KbrrJtem,  Mon,  (»m».  .>•>.  AA  i  ,-...Af«  4tr 

tfrdcrhicH  Ueberlü/erung  Kuge  ich  kein«  £nl»^eidttnff. 

1 


2  662 

ideo,  uf  liberales,  qui  beneficia  ab  eis  de  curtibus  ex  me  habebant,  mee  pro  causa  suasionis 
se  eodem  more  "^  quo  ego  se  promisissent  servituros  non  serviliter  sed  liberaliter  legalium  •> 
jure  virorum,  petentes  a  me,  ut  si  quid  unquam  fore  fecissent,  hoc  facilius  emendarent 
dimidie  partis  quam  ceteri  liberales,  quod  et  concessi.  sed  et  insuper,  si  quid  emendare 
debuissent  in  advocaii  ejus  jure,  cum  Septem  solidis  et  semis  satisfaciant ,  tarnen  ipsis  5 
laudantibus  quin  pocius  eundem  advocatum  constituentibus.  et  si  quis  horum  pro  maxima 
culpetur  culpa,  si  culpabilis  sit,  in  maximo  banno  triginta  solidos  emendet;  quin  eciam,  si 
unquam  presul  ejusdem  loci  quenquam  horum  contra  se  consilio  vel  facto  etiam  fecisse 
convincat,  hoc  emendet  quasi  über  vir;  si  autem  insons  velit  fieri,  cum  predicto  jure  libe- 
ralium  inculpabilis  fiat.  sed  hiis  liberalibus,  qui  se  sua  sponte  pro  mea  suasione  ad  idem  10 
monasterium  dederant,  fale  jus  constitui,  ut  habeant  liberam  potestatem  emendi,  habendi, 
dandi,  vendendi  et  posteris  eorum  propria  jura  dimittendi.  et  nemo  eos  supradicat  nisi  libe- 
rales in  eisdem  curtibus  dementes,  qui  se  meo  consilio  eidem  monaslerio  commendarant ;  et 
tamen  ipsi  supradicant  et  justiciam  inveniant  super  omnes,  qui  illuc  subditi  sint.  insuper  si 
Febr.  47  qui  sint,  qui  in  ejusdem  monasterii  potestatem  veniant  liberaliter  degentes,  3  kalendas  marcii  15 
postea  in  advocati  jure  et  in  liberalium  virorum  tueantur,  et  hinc  predicti  liberales  nullum 
famulatum  domino  illius  loci  vel  regi  exbibeant,  nisi  ex  eis  beneficia  haljeant,  ita  etiam,  ut 
unusquisque  loricatus  vir  decem  mansus  possideat,  et  tunc  pergat  unusquisque  illorum,  quo- 
cunque  velint  eos  mittere  cum  victu  episcopi  sive  regis,  ipsis  laudantibus  ministeriis  trium 
villicationum.  si  autem  quisquam  ex  eis  non  habens  beneficia  exigatur  in  famulatum  ipsius  20 
loci  defensoris,  frium  ebdomadarum  spatio  pergat  in  sen'icio  ad  defendendum  regnum,  quarta 
intrante,  si  ei  nolit  beneficia  dare,  fiat  in  presencia  ejus  cujuscunque  velit  miles. 

Acta  sunt  hec  in  Isenburg  <=.   et  ut  hec  "^  a  nobis  facta  credantur  et  a  posteris   nostris 
non  infrangantur,  manu  propria  roboravimus  "  et  sigillari  jussimus. 

Signum  domini  Tageberti  regis  pii  '.  95 

Ego  Turandus  cancellarius  regis  ipso  jubente  rescripsi. 

Acta  sunt  hec  4  nonas  aprilis   luna  7  e   anno  ab   incarnacione  domini  6G2  ^   indictione 
5  regnante  Tageberto '  rege  J   anno  32  regni  sui  ^. 

A  aus  Schöpflin  Als.   dipl.   I,  35    nr.   32    nach    dem  cod.    memhr.    1357.    Darnach  auch 
Grandidier  Eist,   de    Vcgl.    de   Strasb.    I  pr.  p.   26   nr.   17    =    Brequigny-Pardessus  30 
Bipl.  Mer.  II,  170  nr.  380  =  Migne  LXXXVII,  1305   =    Mm.  Germ.  Dipl  I,  186 
nr.  70. 

B  coU.  Coccius  Dagob.  p.  143  stückiceis  nach  einem  verlorengegangenen  Pergament -Codex  der 
Straßb.  Diaccse  (mit  A  identisch  ?)  —  Vorburg  Histor.  VIII,  231  =  Hcnschenius  De 
trib.  Dagob.  p.  84  =  Le  Cointe  Annal.  III,  748  —  Laguüle  pr.  p.  3  nr.  5.  35 

C  cdl.  Schilter  Königsh.  S.  592  stückiceis  nach  dem  1870  verbrannten  Original  der  lateini- 
schen Chronik  Königsliofens  —  Lünig  XVII,  866  nr.  1. 

D  bei  Bebet  Antiq.  Argentorat.  eccl.  p.  72  aus  dem  Manuscript  von  GebwUenis  de  comit. 
Habsp. 

Die   Unächtlieit  erweisen  ausführlich  Le  Cointe  l.  c,  Grandidier  l  c.  p.  83—87,  Brequigny-  40 
Pardessus  I,  111  und  II,  170.    Vergl.   Friedrich  Kircheng.  Deutsclü.  II,  506  ff.   Die      ■ 
Fälschung  muss  vor  die  Mitte  des  13ten  Jahrh.  fallen,  da  sie  im  ersten  altern  Tlieik  des 
Chron.   Ebersheim.,  der  um  1167  absetzt,  bereits   verwerthet   ist,  auch  in  den  1870  ver- 
brannten  Fragmenten  einer   altern   Ebersheimer    Clironik,  die  sich  in  einem  Codex  des 
Matthias  von  Neuenburg  befanden,  schon  figurirte.    Vetgl.  Mon.  Germ.  SS.  XXIII,  429  45 
und  433. 

b)  Grandidier  modo,  b)  Grandidier  legoliter.  c)  S  Senburg.  d)  B  om.  hec.  C  ea.  c)  C  robora- 
mus.  f)  C  om.  Signum— sunt  hec.  g)  C  10.  h]  C  '706.  ij  Grandidier  Dagoberte,  j)  C  om. 
indictione — rege,     k)  C  nostri. 


719  -    728  3 

2.  In  einer  Schenhmgsxir künde  de»  Pre»hyter$  Aigmo  für  Kloiter  Weisteit' 
hurtj  :  uctiiin  in  civitule  Argenluriu  ptihlice  12  kalendas*  juUas  oiino  4  regnidomiii 
iioslri  Ilelpcric  '  rcgis.  cgo  iti  dui  nuinine  llciino  |>r<.*)ibit4^r  lianc  düoationcm  factam 
scrip.si  et  siihNcripsi.  sigiium  lliiione.  signnni  Chrüduuuiiii.  Hif^iiiitn  Ilaltiine.  sigatun 
Ti  Kadoiiuino.  Higniitn  Folcutiino  *>.  sif^imm  KrinlKTlo.  Hignom  Krrocnribi.  aigDimi 
llericho.  signiiin  Ilnrion«,  signutn  Oenmine.  Hignum  Radüino.  7iOJuni  ü(l  Strtßhmrg. 


W  (tun  ilrm  I'   '    ■  \Vi:enhurg.    tu    Sj>eier  von  drr  ticritrn  llamd 

mit  (Irr  I  j'  lurta  tlcimoni*  ton  andrer  Hand, 

andruckt   ebendaher  bei  Zeuu    Tradit.    Witenl.  p.  4ti  nr.  4S  a  Brttmtfmif  .TWrfmiM   11, 
II)  451  addittttn.  nr.  43. 

3.  In  einer  Urkunde  Herzog  Adalberts^  für  Kloster  Ilonau :  actum  SlraÜNngo 

civilnlc  in  curtc;  regia  ville,  que  est  in  suhnrhano  civitatis  novo,  quam  cgo  ex  doto 
opcre  constnixi.  dnliiin  incnsf  juiiio  anno  '-*  r...r,,;  .loinini  nostri  Tli«''>dorirj '  regis. 
7 im  Juni  Slraßburg. 

15                      Au»    Grandidier   Hi»t.  de  l'fgl.  de  Strwib.  I  j„  r   91  =s  Brlpi^yiiy-JWrffMii«   U, 

.3.17   nr.  I>24  nlüiktreiii.  Cucciu»  Dtufi/b.  j>.  I  iitr  dat  mu  «kttm  jtUt  «fr- 

lornen,    um    1079   von  einem    Honauer    Cnwi  hrtrt^nm   Codat  ttammtmde 

Fniffmenl   entlehnt    hat,  zeigt    in  ilem   mir  vorlirii  'Jthemii  1633)  eime 

kiinere  Fassung,  »o  fehlt  Stratburgo  civilatc.    I  ,i.,..-    i- 1 1 1   ^Ug 

.^  EM.,  8.  9  not.  C. 

4.  /ti  (hnn  Pritih'j  des  Bischofs  Widejem  von  Slraßburg  für  Kloster  Mnrbaek 
actum  Straihurgo  civilatc  publicQ  die  13  mensc  madio  in  oscensionc  domini  aono  8 
regnum  domini  nostri  Tlicoderico  rege,   ego  Uuidegernus  hac  si  indignus  cpiseopas 
suhscripsi.    ego  Uuolfradus"  arcidiaconus  consensi  et  subscripsi.  ego   Libulfus  pres- 

.J5  hiltT''  subscrij)8i.  ego  Hainiulfus  diaconus  subscripsi.  ego  Altmannus  diacoDM 
subscripsi.  signum  +  Fulclicrno  tribuno.  in  dei  nomcn  ego  Ilariboldus  abba*  con- 
sensi et  subscripsi.  ego  Iladalricus  consensi  et  subscripsi.  ego  in  dei  nomen'  Arda- 
linus  vocatus  episcopus  consensi  *  et  subscripsi.  signum  +  Uuolfoaldo  comite. 
Mngobardus  arcliidinconos''  subscripsi.  ego   Obrbuinus'   episcopus  consensi  el  sub- 

^,  scripsi.  ego  l'uillil)ortus  ej)iscopus  subscripsi.  ego  llagoaldus  obbo  subscripsi.  aigoum 
-\-  Leodofrodo  duce^.  ego  EbroliardusJ  comis  subscripsi.  signum  +  -VudacUro.  aignom 
+  Nordoldo.  signum  -f  Gundobertho.  signum  +  Uuilbario.  signum  +  üuigrao. 
ego  Ilagino  abba  subscripsi.  siguuin  +  Leodoberto.  ego  in  dei  nomen  Uuniibrordos ^ 

•}   W  kU  1  mit  korisonltlim  Siritk  itirtk  itn  Sritfl.     b)  la  Polcuaiiio  4tu  a  «iw  m»  e  fwilnill», 
85  Ja*    durch   »HlitjUtltUn  Puitil  ftlilf*   u'-      e)   C  UooVrad  d  mit  <^itrtlrifk  imrtk  4m  M«^. 

d)  presb  mit  Qmtrtlrifk  i^NirA  den  S(kt/t  in  b.  e)  abb  mil  Qttrtlrifi  iarti  Üt  SthtfU  dir 
itiUe»  b.  f}  nom  mil  AiklritiDjutriek  tker  m.  g)  cohmb  ami  SirkA  »Ur  dtm  ltl$lm  m. 
h)  Jm  ertit  i  »nit»llitk  tirh  dtr  Onitll  4*t  r  mif-md.  \)  dtu  T  tudnlliti.  ])  Kbrokarl  Ml 
Querttriek  durtk  den  Stk*fi  dt$  d.     k)  ••  UoilUbroniM  mt  rfm  k  MM  Bmtktimkm  MrUttkt. 

i^^  4«  1  König  Cltili'trich  II  715—730  Detember. 

^H  *  Adalltert,  Hertog  de»  Et*at»t*,  gnt.  7Mi. 

^B  »  AV.fiiV,  Theuderiih  IV  7it  Märt— 737  Mirt. 

^H  *  Hrr:ng  l.iulfrid  und  nein  Hrmler  KWrkard  (Ebrohardu»),  Sahn  im  Htrmf»  AMkM. 

^^m        tat  der  Oründer  von  Murbnch. 
k 


4  728  —  737 

subscripsi.    (C.)   Romanus   clericus  hunc  Privilegium  jussus    a  suprascriplo   scripsi 
et  subscripsi.  728  Mai  13  Straßburg. 

C  aus  Colm.  Bez.-A.  fonds  Mnrbaeh  cart.  1.  cop.  mb.  von  gleicher  Hand  des  9ten  Jahrh. 
von  Anfang  bis  Ende  geschrieben.  Die  Suhscriptionszeile  des  Schreibers  zwei  Finger 
breit  tiefer  als  das  Uebrige  rechts  in  der  Ecke.  In  der  Mitte  unten  ein  Siegel  von  5 
schönem  Gepräge  einen  stehenden  Bischof  mit  Stab  und  Buch  zeigend,  links  ausgebrochen 
mit  der  noch  lesbaren  Legende  virjGEn.NUS  dei  gra  aboe.ntinensis,  entschieden  eine  weit 
spätere  Zuthat,  da  nach  dem  Nouveau  traite  de  diplom.  IV,  320  sich  vor  der  Mitte  des 
loten  Jahrh.  keine  wächsernen  bischöflichen  Siegel  mit  Bildniss  finden.  Vergl.  Ficker 
Beitr.  z.  Urkunderü.  I,  02  über  Siegel  geistlicher  Grossen  Deutschlands.  901  begegnet  mir  lO 
zum  ersten  Mal  ein  Straßburger  Bischofssiegel,  s.  nr.  41. 

Gedruckt  nach  einem  Murb.  Chartular  des  14ten  Jahrh.  bei  Mabillon  Ann.  ord.  s.  Bernd.  II, 
605  =  Lünig  XIX,  953  =  Eccard  Orig.  Habsb.  prob.  nr.  11,  3;  Laguille  pr.  p.  9; 
Schöpflin  Als.  dipl.  I,  -10  nr.  10;  Grandidier  Mist,  de  l'igl.  de  Strasb.  I  ptr.  p.  63 
nr.  39  (Rist.  d'Als.  I  p.  j.  nr.  25  Regest  mit  dem  falschen  Datum  727  Mai  22)  =  15 
Brequigny-Pardessus  II,  352  nr.  543  =  Migne  LXXXVIII,  1281  =  TrouiUat  I,  65 
nr.  34.  —  Schweiz.  Urk.-Beg.  nr.  11.  Vergl.  Friedrich  Kircheng.  Deutschi.  II,  538  und 
Sickel  Beiträge  z.  Diplom.  IV,  10.  Das  unechte  Siegel  kann  die  im  Uebrigen  makellose 
Urkunde  nicht  verdächtigen. 

5.  In  einer  Schenkungsurkunde  des  Herzogs  Liutfrid  für  Kloster  Weissenbvrg .-  ■» 
acta  publice  in  civitate  Argentoracinse.  ego  Ansegarius  presbiter»  rogilus  hanc 
epistolam  scripsi  et  subscripsi.  notavi  11  kalendas''  januarii  anno  14  regni  domni 
noslri  Tbeoderici  regis.  teste  inlustro  viro  Liulfrido  duce,  qui  hanc  testamenlum 
fieri  rogavit.  Signum  Nordoldo.  signum  Ratbaldo.  signum  Hamerico.  Signum  Iludone. 
Signum  Rihberto''.  signum  Haimericho  +.  733  Decemher  22  Straßburg.  •£, 

W  aus  dem   cod.  tradit.  Wizenburg.   zu   Speier  von  der  ersten  Hand  desselben  eingetragen 

mit  der  Ueberschrift  carta  Liutfrjdi  ducis  de  Batenandouilare. 
Gedruckt   ebendaher  bei   Zeuss    Tradit.    Wizenb.  p.  21  nr.  13  =   Brequigny-Pardessus  II 

456  additam.  nr.  53,  das  Datum  730  bei  letzterem  wohl  Druckfehler. 

6.  In  einer  Verkaufsurkunde  des  Herzogs  Liutfrid  für  den  Weissenburger  30 
Mönch  Rantuuig :  actum  publice  in  civitate  Argentoratinse 'i  sub  die  5  mensis 
februarii«  anno  18  regni  domni  nostri  Thioderici  regis '.  testes  Liulfridus  dux^,  qui 
hanc  vendicionem  fieri  rogavit.  Theotbaldo  teste  h,  Ratbald',  Aercanbraht  J ,  Ilarl- 
braht^,  Hasleip',  Uuicbald™,  Ilemirih»,  Luicroh»,  Sigifrit'',  Garouuart.  egoi  HeimC 
presbiter  hanc  venditionem  scripsi  et  subscripsi.  757  Februar  5  Straßbiirg.  35 

W  aus  dem  cod.  tradit.  Wizenburg.   zu   Speier   von  der   ersten   Hand  desselben  eingetragen 
mit  der  Ueberschrift  venditio  Liutfridi  quam  cum  Rantunigo  fieri  fecit. 

W  1  cott.  ebenda  von  der  zweiten  Hattd  eingetragen  mit  der  Ueberschrift  venditio  Lintfridi 
et  Eantuuigi  von  andrer  Hand. 

Gedruckt  W  ebendaher   bei  Zeuss   Tradit.   Wizenb.  p.  151  nr.  162   =  Brequigny-Pardessus  W 
II,  458  additam.  nr.  55;  W  1  bei  Zeuss  l.  c.  p.  37  nr.  35. 

8)  W  pr  mit  Ahkürzungsstrich  darüber,  b)  W  kl  mit  Querstrich  durch  die  Mitte,  c)  TT  b  mit  einem 
kleinen  Querstrich  oben  durch  den  Schaft,  i)  W  4  Argentaria ;  add.  quod  fecit.  e)  W  1  mense 
februario  die  5.  f)  W  1  regnanle  domino  nostro  Theodoricho  rege,  g)  W  t  Signum  Liutfridi 
ducis.  h]  W  4  Signum  Thiotbaldi.  i)  TT'  i  s.  Ratbaldi.  j)  TT^  <  s.  Ercanberti.  k)  TT^  y  s.  45 
Hartberti.  1)  W  1  s.  Hasleibi.  m)  W  1  s.  Uuigbaldi.  n)  TT'  1  s.  Heimerichi.  0)  TT'  <  s. 
Uuigrochi.     p)   TT'  1  s.  Sigifridi.    q)   TT'  <  om.  Garouuart  ego.    r)   TT'  <  Heino. 


739  —  749  & 

7.  In  einer  Schenkungsurkunde  des  Herzogt  Liulfrid  für  Kloster  Weiutnttmrg : 
acta  in  civituU:  Argeiitoruciiis»  puiilice.  «'go  Atiscgarius  rogitiiH  banc  iMtamcoltun 
Hcrijisi  cl  suliscripsi.  noliivi  jiosl  medium  rnrntMuii*  marcio  uniio  'Z  {»ost  morte  Tbeo' 
(lerici  rcgis.  Icslis  iiilusicr  vir  Liiitfri<lii.s  dulce'',  qui  liunc  U-staim-nlum  (ieri  rogavil. 
;,  teste  ilillruilc,  que  conscnsil.  Nordaldü  -f  iludone  +  Sigiribo  4-  Tbeolrado  + 
Tljcütliuldo  +  Hodülberto    f-  'Ilicolhorto  +.  139  nach  Man  //>  Slradburg. 


W  aus  dem  rml.  trnilit.   Witmliurg.   tu   S/irirr  ron  der  tfwitn  Band 

mit  der  Ikhemchri/t  carta  iiaam  fccit  Liutfridna  de  BnrgluiiM. 
Gedruckt  thendtüur  bei  Zcuu   Tradit.    Wieenb.  p.  Ib  nr.  tO  ss .  Jrt^gn^yy  fiinln—i  //, 

i(i3  additmn.  nr.  67. 


/#«<«/«  flfn 


J{.  //i  einer  Verkaufsurkicnde  des  Herzogs  Liulfrid  und  sr,.  , 
Hiltrud  für  Kloster  Weissenbttrg  :  actum  in  (rivitatc  Argenlorin ü-  piiinu-e  teflte 
inliisiro  viro  Liutfrido  duce,  qui  lianc  Tendicionem  fieri  rognvit.  -f  liiltrade  que 
conscnsil  -f-  Nordoallo  +  Iludone  +  Theoll)aldo  -f  Odalberlo  -f-  Sigiricho  + 
in  Tlicotl)erto  -\-  cgo  Ansegarius  rogitus  lianc  vendicionem  -^  -•  t  subecripsi.  DOtavi 
post  medium  "^  mcnsem  marcio  ''  anno  3  posl   ohilum    '11  i   regis.  (750]  naek 

März  15  Straßburg. 

W  au»  dem  cod.  tradit.  Wi/enburg.   «w    ffpeitr  von  der  erwtfn   Hand  dfteWen  getehriebem 

mit  der  UrberM-hrifl  liec  ('«t  vpndicio  quam  fccit  Liatfridat  dnx  et  liiltnidia.  Di«  3  de» 
j<i  Datums  ist  Koht  ein  SchrribfehUr  anstatt  einer  2,  tcddte»  Datmn  utUieditift  nolkwemdi§ 

ist,  da  die  Urkunde  alte  andern  ÄuutdhmgtdaUn,  Zeugen  tmd  Sdkrtiber  wtit  dtr  terhtr- 

gehenden  völlig  gemein  hat. 
Gedruckt  ebendaher  bei  Zeuss    Tradit.    WiMnb.  p.  10  nr.  11  =   Brf^tnfnf-hsrdtamu  II, 

4ea  additam.  nr.  63. 

I^^B  9.    /«    dou    Privileg   des  Bisclmf.i    Jlvildn    ron    SIniL 

^^M  Arnulfsau  später  Schirarzach  :  actum  Strutlnirgo  civitale  \n\^ 
^H  calendas  octuhris  anno  7  regni  domni  noslri  Helderici'  rcgis.  (C.)  ego  in  dei  nomen 
^H  Ili'ddu'  pcccator  per  miäericordiam  dei  vocatus  episcopus  bunc  pri%'ilegiuin  a  me 
^^  facliim  rcligi  et  suhscripsi.  Nach  den  Suhscriptionen  von  {''^fremden  BisckSfen  mni 
:«)  Achten  :  in  dei  nomen  ego  Nillio  rogitus  a  suprascri"'"  i".i>i.n.>,.  ^.rn,..!  .-i  ^mI.. 
scripsi.  749  September  27  Straßburg. 

Aus  dem    Facsimile   bei  Srhflpßin   Ah.  dipl.  T,  17   iah.  t  .  jrtrt  rrrinrnen  fimit  im 

Siraßh.   bischöfl.  A.   '  ritt.   V  intlr. 

p.  tjS    nr.  a   lacken        .    '  ii  ,  ,      ,     ,J   nr.  43  = 

■S>  llrfqiiigmj-lSmlfUMts  II,  40(i  nr.  606  =  Migne  LXXXVIII,  1314.   —   Selutfü.   THt- 

liiy.  nr.  M.    Vergl.  Rettberg  Kircheng.  Deutsch!.  II,  M.    SOmmHieh  mm   ein  J*kr  am 
frilh  7iS  die  Urkunde  ansettend,  obtcM  die  Kjmche  in  den  Märt  743  tu  byrn  M. 

a)   ir  med    nW   men«    mil   AUlnnufUlritk   iurtk   d   «ai   <4*r  n      h,  ....      .,  nxd    mtl   fmir 

Jurtktlritktutm  d.     d)   W  mcDt  mid  m«re  mit  itm  AUänmafitlriti  04tr  m  wtd  a. 


f»  '  König  Chililrnch   III  itl  M.n.        ,     /    \  '    r 

>  Jledilo  Ilischftf  seit   731,  rorli, r  .[■■:  ...  U.,./ ,„„h  Ilerim,  An§.  Chramit.  (Mm.  Otrm.  SSL 

y.  OH) :  Augim  Eto  abbns  ipiie  Argcntinie  irccleaiie  epiacopos  •  Karolo  promotat. 


6  762—773 

10.  In  der  Dotationsurkunde  des  Bischofs  Eddo  von  Straßburg  für  das  Kloster 
Ettenheimmünster  unter  den  verliehenen  Gütern  :  et  in  noslra  civitale  Slrasburga 
curlim  unain  i  cum  mancipiis,  quas  Thengarius  ibidem  conquisivit  et  de  noslro 
beneficio  habuit,  et  foris  civitale  unum  ortum,  quem  Magilindis  cum  filia  sua 
Ercalinde  habuil.  actum  est  hoc  testamentum  in  civitate  Argentinense  tertio  5 
idus  marlii  anno  11  regnante  domino  noslro  Pipino  glorioso  rege  et  venerabili  epis- 
copo  Eddone.  actum  anno  ab  incarnalione  domini  septingentesimo  sepluagesimo 
nono".  ego  in  dei  nomine  Eddo  peccalor  per  misericordiam  dei  vocalus  episcopus 
hoc  testamentum  a  me  factum  relegi  et  subscripsi.  signum  +  Chrodhardi  comitis. 
in  Christi  nomine  ego  Remediüs^  peccator  et  episcopus  facta  prioris  mei  Eddonis  10 
episcopi  relegi  et  consensi  et  subscripsi.  ego  Einhardus  late  rogatus  scripsi  et  sub- 
scripsi. 762  März  13  Straßhurg. 

S  aus  Sclwpflin  Als.  Dipl.  I,  37  nr.  34  (a.  758)  =  Zeerledcr  Bern.  Urk.  I,  1  nach  einem 
Vidimus  von  1457,  das  auf  einer  1131  gefertigten  Menovation  des  Originals  beruhte,  jetzt 
im  Karlsr.  G.  L.  A.  befindlich.  Ebendamaeh  bei  Cruiüiman  De  episc.  Argent.  p.  106  =  15 
Le  Cointe  V,  643  =  Lünig  XVII,  866  nr.  3  =  Eccard  Orig.  Uahsb.  prob.  nr.  19  = 
Laguille  pr.  16;  Grandidier  Hist.  de  l'egl.  de  Strasb.  II  p.  j.  p.  91  nr.  55  (a.  763)  = 
Neugart  Cod.  dipl.  Alem.  I,  41  nr.  39  =  Migne  XCVI,  1547.  —  Dümge  Heg.  Bad. 
S.  3;  Schweiz.  Urk.-Beg.  nr.  47.  Vergl.  Friedrich  Kircheng.  Deutscht.  II,  536;  Oelsner 
Jahrb.  des  fränk.  E.  Pippin  S.  364;  Ficker  Beitr.  z.  Urk.  I,  33.  Wenn  auch  die  Aecht-  2"» 
heit  der  Vrkuiule  woM  nicIU  zu  bezweifeln  ist,  so  doch  die  völlige  AulheiUicität  des 
Textes. 


11.  Carolus  rex  Francorum  Eddone  Slrazburgensis  ecciesiae  in  honore  sancls 
Marife  constructse  episcopo  petente  huic  ecclesia;  locum  Stillam^  a  longo  tempore  ex 
confirmationibus  regum  possessum,  cujus  termini  accurate  describuntur,  iterum  con-  25 
cedit  ac  confirmat.  «illud  nobis  ad  stabilitatem  regni  nostri».  Hitherius  recog- 
novit.  data  nonis  marcii  anno  5  regni.  actum  Theodone  villa  palatio  publico.  775 
März  7  Diedenhofen. 

Aus  Grandidier  Hist.  de  l'egl.  de  Strasb.  II  p.  j.  p.  106  nr.  63  nach  einer  jetzt  verlornen 
Copie  des  eliemal.  bischöfl.  A.  =  Migne  XCVII,   936;  —  Böhmer  Beg.  Kard.   nr.  53;  30 
Sickel  Acta  Karol.  K  nr.  30. 

a]  S  septingentesimo  nono,  herichtigt  von  Dümgi,  sicher  späterer  Zusatz. 


1  Nach  Schöpflin  und  Grandidier  l.  c.  ein  Haus  mit  Garten  unfern  des  Metzgerthors  in  der 
Nicolaiparoclde.  Diese  Annahme  widerstreitet  zu  sehr  aUen  Angaben  über  die  suecessive  Erweiterung 
der  Stadt.  35 

2  Bemedius  (Bemigius)  Nachfolger  Eddos.  lieber  die  Zulässigkeit  naclUräglicher  Subscription  vergl. 
Mdbillon  De  re  diplom.  Hb.  3  cap.  30  und  Ficker  Beitr.  z.  Urk.  I,  106  wid  371. 

3  Vergl.  über  Stilla  im  obern  Breuschthal  die  Ortsbestimmungen  mit  Karte  im  BuU.  de  la  societe 
p.  l.  conserv.  des  monum.  historiq.  d'Alsace,  II'  serie  I,  3,  8—33. 


773  7 

12.  Kiiniij  Karl  erlässt  avf  Klagen  des  Bitchof»  Ella  ton  Straßbnrj  u.  A. 
wegen  einreissender  Simonie  Bestimmungen  Hier  die  PräbendewKrtkeihmf  an  der 
Slraßburger  Kirche,  die  Hischofswahl  und  die  Oäterventaltung.  T7 3  April  18  Rom. 

(^.'ii'oliiH  (iiviiia  tiiviMiti!  ili'iiif'iilia  rcx  '.  cmu  |)rinii|n-iii  ar  i\>-irt\^if\i\  n  •  hoKiriiin  ii«« 
6  ft'cit  (loiiiinuH,  iie  gratia;  eju«  viilcainur  e«s<!  in^rali,  wrviliiiin  ••jii>(  aujjriifiitarf,  Umk'  et 
oportunc  infttituta  confirmarc,  emcndanda  reformare  et  seilata  uhique  diücordia  pacen  eooeor» 
diairi  et  Iraiiquillitatoiti  nos  oport«;!  rcslauraro.  idcirco  notum  xil  oinnibttt  fideUblM  nMträ 
prd'MMitiliuB  Hcilicet  et  Tuturi!«,  (|ualiter  Ktto  vencraliilis  Hancta.- Aryeiitincnu«  fledafae  cpiacopo* 
Hc<!urn  nddiict-nx  ma^iNtruin  suuiii  bona;  converflationim  virum'*  Lullum  vidflHeet*  Mogaolioani 

10  inotroiKjlitanum  et  Juhanncm  rcvcrcnduin  <'  Constantincntiem "  c|iiiicopum  conm  niullü  prin» 
cipihus'  ('i>lsitiiilini-ni  noxtrain  adiit  llcliiliter  cüiir|ut'rcn8,  suorum  jtlarowpW  tntrffwnniiii 
e|)isc'o|H)ruiii  Krilicet  cum  huIm  (juibumlain  (-aiioiiiL-ix,  pru-poxiti«  videlicet,  deetnii,  ■ditnu, 
carnerariin,  cantoribua  et  scholasticis  ecclcsiaatica  potestalc  tantum  abuti,  ut,  cum  deberent 
Hiiiioniauo    liuTesis  vcri    cxMtirpatorcs  esse,  imprudenler  eflecti  «int  injuricMi  defenaores.  nam 

IS  in  dationc  piii'l)ondnruni  suli  ubiatiunis  nomine  quasi  pro  communi  utilitate  infinilam  pectt- 
tiiam  exigcbant,  (|uam  non  prout  opus  erat  fratribus,  »cd  secundum  paucorum  pnudictoruin 
vulunlatem  8il)i  tanlum  provideiitcs  inter  8e  latenter  dividcl>ant.  sed  cum  omne  genot  wmoni» 
ab  Adriano  papa  .suis(|ii(;  ]>r;i'(b'<'<>ss(iril)U!*  dampnalum  ar  omtdmtMli.t  ampulalum  cognovinot, 
placuit  nustnu   et  asiantium  Providentia*,  pnelati  Ktlioni»''    episropi  querelam  sie    modale  et 

ao  utililer  temperare,  ne  utiiitates  ecclcsios  prorsus  vidcamur  dcstniere  vel  decreli«  patnim 
tcmerc  runtrairc.  roi^^atu  i^itur  Tralrum  ejusdem  episcopii  et  consilio  prinripum '  pacem  et 
concordiam  dilinentium  ac  proviilo  consensu  episcoporum  Lulli  videlicet  Mogiintini,  ElfaoniaJ  et 
.lobaiinis  Klatuiimis  et  regali  nuslra  auctoritate  (onfirmavimus,  quatenus  ingredicnte«,  ai  digni 
judicontur  scientia  moribus  et  gcnere,    ne   appareant  vacui    in  conspeclu  domini,   de  allode, 

»  quarituiii  deo  inspiranlo  voluerint,  mairi  ecriesi.p  devote  tribuant,  vel  !«i  lior  defueril,  aepiem 
libras  illius  monela;  in  raritalem  et  commune  fratrum  commodum  voluntarie  ofTerant,  ut  ind« 
nostri  memoriam  agentes  alacrius  consolentur.  episcopua  vero  et  pnepositus,  ne  hiyus  raritatia 
inmiunes  liabeantur,  cum  sint  domini  et  magistri,  tribus  unccis  auri  donentur.  prayripimua 
(pioque,  ne  defuiiclo  priore  aliunde  veniens   sihI  de  ipsius  ecclesiia.'   gremio,  »i   reperilur  ido- 

30  neun,  epis<-opus  elii,'alur  ;  sed  si  nullus  ibi  dignus,  quo«!  minimc  crc«iimus,  inveniatur,  tune 
primum  alter  aliundo  assumatur,  ita  tarnen,  ne  Romana  majesla«  vel  regali»  hooor  ofleodatiir. 
quem  falem  esse  rensemus,  qui  bala'at  vilii;  meritum,  sapienliie  doctrinam,  CMlHalem, 
sobrielatoni,  non  sit  turbuientus,  non  iracundu»  et  qunnto  magi»  extraneus  tanlo  meÜM 
moratus,  providus  et  consideratus  nee  patnim   traditiones  desiruendo  alicui   fiat   oflenma  vel 

x>  moiralus.  volumua  pnrterea  res  pnesentis  episoopi  suorunxpie  surcejtsorum  in  alio  Itrevi 
deleriiiiiialasi«  a  cimclis  possessionibus  fratrum  sequestrari  et  nm  nisionibu»  vel  pemocy 

latioiiiiius   uspiam  ab   eis    inquiotari,    sed    sine    onmi    futura    <■  "ne    in    prvpoaiti    et 

fratrum  disposilione  res  claustrales  inconvulsas  manerc.  si  quis  aulem  episcopu«  dux  judex 
polens  vel  imiwlen«,  spiritalis  vel  secularis  Ikx*  noslra*  dispiisilionis  et  ronfirmationia  derretum 
M^  4u  mulare  et  violare  pra-sumserit  et  memorati  episcopi  possessionos  minuere  aut  ullaa  violentiaa 
^H       vel  {HMturbationes  pro  bis  statutis  nostris  tncboare  tentaverit,  centum  libras  auri  oplimi  per- 

L 


ij   OramliJitr    Ciroliis    griti«   M   trt    Fr«nfonim    rir   intasl«r.      b)   Ofmüdur  tuultl   ««(rMtMl 
— virum     iposlolicos    «iro».      c)    OratiliJier    om.      i)    Qrtmdiiitr  *m.     ♦)  OnmMttr 
tifiiscm.      {]  UnmiiJitr  om.      g)  OrtmMitr  qwMdam.     V)  OfmtMmr  BltMia.     i] 

miiltnnpn       i'   n,;tu,l,,ltte  Kti.ini«      Vi   nmaJiJSer  am.  in— J«<*rBinat**. 


8  773 

solvat,  medietatem  fisco  nostro,  triginla  archimandrita;  Moguntino,  viginli  Argentoratensi »  eccle- 
siae.  et  ut  hajc  nostraa  firmitatis  auctoritas  melius  observetur,  manu  propria  subterfirmavimus 
et  bulla  nostra*'  signari  jussimus. 

Amalbertusc  cancellarius  ad  vicem  Luilperti^  archicancellarii «  recognovit  et  subscripsit 
anno  dominicae  incarnationis  773  indictione  11  anno  gloriosissimi  Caroli  5.  5 

Actum  Roma?  in  sancto  die  paschsc  ipso  papa  Adriane  sedenle  in  sede  sua ;  in  dei  nomine 
feliciter  amen,  data  Roma;  14  kalendas  majif. 

Signum  domni  Karoli  magni  et  Serenissimi  regis  Francorum  k. 

Aus   Schüler  Königsh.    S.   495    nach   dem   verbranitteti   Original   der  lateinischen   Chronik 
Königsiwf em  f.  326   =   Laguille  pr.  18.    Ebendamach   Lünig  VII,    3,  275  nr.  150;   10 
Grandidier  Bist,  de  Vegl.  de  Strasb.  II  p.  j.  p.  109   nr.  65  mit  Correcturen  =  Migne 
XCVII,  928.  —  Sickel  Acta  Karol.  II,  435.  Cfr.  ibid.  über  die  wahrscheinlich  im  12t en 
JahrhunderU-entstandene  Fälschung. 

13.  Paisi  Hadrian  I  hestäügl  die  vom  Bischof  ElJio  vorgenommene   Tlieilung 
der   Straßhirger  Diöcese  in   7  Archidiaconate ,   sowie  dessen  Scheidung   des  dem  15 
Episcopat  und  dem  Domcapitel  zustehenden  Vermögens.  773  April  10  Rom. 

Adrianus  episcopus  senus  servorum  dei.  convenit  apostolico  moderamini,  pia  religione 
pollentibus  benivola  compassione  succurrere  ac  poscentium  jus  alacri  devotione  impertiri 
assensum.  igitur  omnibus  sanct^  dei  ecclesig  fidelibus  presentiljus  scilicet  ac  futuris  notum 
esse  volumus,  quia  venerabiiis  frater  ac  coepiscopus  noster  Argentoratensis  Etho  nomine  ao 
coram  dilectissimo  filio  nostro  Karolo  rege  Francorum  nostro  suggessit  apostolatui,  qualiter 
ipse  pro  allevando^  sui  regiminis  opere  consilio  ac  consensu  sapientioris  totius  sug  dioceseos 
episcopatum  Argentoratensem  in  Septem  arcbidiaconatus '  constiluerit  atque  hiis  singulis  sin- 
gulos  arcbidiacones  bon§  vitg  ac  bong  conversationis  in  vice  sua  preposuerit,  ut  singuH  cum 
suis  archipresbiteris  verbo  ac  exemplo  precedendo  subditos  in  lege  dei  utiliter  instruerent  ac  25 
episcopalem  curam  preter  penitentium  reconciliationem  omnimodis  gererent  altaria  concedendo, 
ecclesias  judiciali  ordine  cum  sigillo  episcopi  claudendo,  clericos  ab  officio  divino  suspendendo 
ac,  quecunque  ipsi  corrigere  per  se  non  valerent,  ad  presentiam  nominati  Ethönis  vel  suorum 
successorum  emendanda  deferre  deberent,  nee  in  alicujus  episcopi  foret  potestate,  aliquem 
de  predictis  fratribus  de  tali  removere  dignitate,  nisi  forte  quod  absit  talibus  facinoribus  30 
innodarentur,  quod  jure  canonico  ab  omni  episcopali  vicaria  merito  deponerentur.  preterea 
idem  antistes  nobis  innotuit,  qualiter  omnes  res  episcopales  a  canonicorum  prebenda  seques- 
tratas  haberet,  in  quibus  nulli  episcoporum  quicquam  beeret  facere  nisi  cum  voluntate  ac 
electione  fratrum  deo  ibi  famulantium,  eis  aliquem  ex  suis  concanonicis  preponere,  qui  die 
noctuque  sollicilus  res  eorum  sciret  utiliter  administrare,  ac  qui  nullum  fralrem  sine  jusla  35 
causa  vellet  disturbare,  ac  tali  cum  debita  obedienlia  maximus  bonor  ac  reverentia  post 
episcopum  ab  omnibus  exhiberentur  ac  cuncta  beneficia  claustri  preter  preposituras  sua 
dispensalione  fratribus,  prout  quisque  opus  haberet,  distribuerentur.  nullum  tarnen  episcopo 
quasi  ex  debito  de  hac  fratrum  prepositura  facere  deberet  servicium,  nisi  quod  silji  esset 
voluntarium,  preter  sententias  canonicas,  quas  in  sinodo  ad  causas  oaret  singulas.  pro  supra-  40 

0)  Ornndidier  Argentinensi.  b)  Grandidier  de  anulo  nostro.  c)  Grandidier  Gilbertus.  d)  Grandidier 
Hitherii.  e)  Grandidier  om.  {)  Grandidier  datum  in  sancto  die  pasche  3  nonas  aprilis 
anno  dominice  incarnationis  '7'74  indictione  12  anno  6  regnante  domno  nostro  Carolo  glorio- 
sissimo  rege  ipso  papa  Adriano  sedento  in  sede  sua.  actum  Rome  in  dei  nomine  feliciter 
amen,  g)  Grandidier  signum  Caroli  gloriosissimi  rcgis  gleich  hinter  jussimus.  li]  S  alleviando.  45 
i)  H  arclüdiconatus. 


I 


773  —  774  9 

dilti  (|ii(H|ue  Ktlioiiitt  roKalu  et  ililcctionc  (lili;ctiiwimuii  filiiu  noder  KaroitM  d«  rabM  afiaeo- 
|mlil)U8  H<:ilirvt  de  iiioiicta,  theluneo  av.  aliis  oflkii«  ad  «e  pertinentibua  hoc  oonstiluit,  ut 
(|uotieiif«;urii|ue  liec  ininiüteria  mutarunlur,  pro  naluti»  »Ufl  aui^meiilo  »cpteRi  lihrc,  Ire»  pi»- 
poMilo,    (jualuor   canoniciM    in   commune   tradiTCtitur.    Iianr    er^o   lam    re\gu  quam    frmlrü  K 

r>  i'i>(;|)iw'(i|>i  iiDHiri  dixpfiiNatoriam  cuiiMtitulioiD-m  itroptur  Immilciii  coruiii  |f«tiüooent  nUm  eMe 
conlirmamuH.  ac  nu  prewni)  epiiicopus  vel  alii{ui8  aucccMoruro  «uorum  Dcc  aliqiu  peraona 
polciis  vt;l  iin|iot<'n«  inarium  d«,'iii(i'[m  audcal  adiiiittiT«.'  ac  i|uii(|uaiii  d«  nu|»radi<ii!«  infringo« 
VL'l  fialril)U8  Huhtraiiciü,  an- 1'"  !•  ii-  ■I-i  ac  Ijoalimim  .iim.vIi.Ii.i  mn  Pilii  ••!  r'.iull  .k-  niMiri 
RuI)  iiiialhtMiialü  iidiil>c>muN. 

10  S(ii|iliiiii    per   monum   Zacharic  sanct^  Itoman^  tmih  hibliotcrarii.  actum  II' 

'2  paMcli^  aiiiiu  iiicarnationi.s  doiniiii  773*  coram  multiH  prini-ipibus  Tcliciter. 

Ji  aus  Straßl).  Uez.-A.  0    nr.  3«  inserirt  einer   Urkunde  de$  Siraßb.  Biscko/t  Hriurith  rom 

l'Mi  or.  mb.  c.  »ig.  jientl.  delajtto  '. 

Gedruckt  dtirau»  bei  Schöpfiin  AI»,  dipl.  J,  46   nr.  46;  Ortindidier  Hi*t.  de  Fegt,  de  Siratb. 

ir,  //  /).  j.  p.  tu  nr.  (Jli  --  J^rraiilt  Kmai  tur  Fai  U  Strtub.  j>.  403.  —    Kegett 

hri  .liifff  lifij.  iMtntif.  lil.  n/mr.  nr.  :iji).  Aller  H'.i/  ■  IJitit  naeh  mit  der  Urkunde 

Karin  vom  rorheryfhenilfii  Teige  im  Jülen  Jahrh.  ge/alucht,  da  darin  ttrfa»»tUt§trtdkÜidn 

Zuntiii''!''  ''•  -   /'"■'"  •''■'■'7(.  roruiii<ge»elft  «"r./-" 

14.  Sigibald    schenkt    dem   Kloster    Weissenburg   Oäler    vnd    Viehkeerden   im 
■it)  Klsaß   «.    ff.   einen  Hof  in  der  Uladt  Straßburg  mU  seinen  unfreien  Bewohnern. 
77 i  Mai  IL 

Si  uli(iuid  de  rebus  nostris  locis  sauclorum  vel  in  suhslnntia  paupcrum  confe- 
riinus,  hoc  nohis  jirocul  dubio  in  cleriia  vila  relribucrc  confidiuius.  igilur  cgo  in 
dei   nomine   Sigibuldus   in   anioreni  doniini    nostri  Jesu  Christi  et  remissione  peoca- 

88  lorutn  meoruin,  ul  veniam  delictis  nieis  consequi  merear,  in  iülurum  dono  dooa- 
tuinquc  im  perpeluum  esse  toIo  ad  basilicam  sancli  Pelri  aposloli,  quod  est 
constnicliim  super  lluvium  Lulra  in  monaälerio,  quod  vocotur  Uuizunburg,  ubi 
Krmborlus"  episcopus  seu  abba  preosse  videtur,  hoc  est  res  mcas.  hoc  est  quod 
dono   in   pngo   Aiasicinse  :    in    civilale   Strasburg  curtile  unum   el  illo  sen-o  super 

ini  ii)sam  curtile  manentcm  nomine  Ilorcholfus  cum  filiis  suis  Angüolfo  el  Hulidolfo  el 
lilia  suu  et  dimidia  hoba  ad  Uuihereshuim  in  ipsa  curtile.  similiter  dono  in  Matra 
Vi  vacca.s  et  illo  pastore  et  dono  ad  Heninhaim  15  equas  cum  pustore  el  ad  Bibe- 
reslhorf  50  porco.s  cum  pastore  el  dono  ad  Freineshaim  40  berbices  cum  pastore  el 
cum  omni   peculiare  eorum.    ila  et  memorala  basilica  hoc  habeanl,  lencanl  alque 

•X,  possidcant  el  suis  abbatibus  ibidem  d<.>servientibus  proficianl  in  augmenlum.  si  quis 
vcro,  ([uod  rulnrum  esse  uon  credo,  nos  ipsi  aul  aliquis   de   heredibus  noslris  hanc 

•)  Qrendiditr  torrifirl  114. 


»  Die  JienoratioH  der  pokitlichni  JlulU  hrnrur.d.t  l:,~,h^:i  //....  . -'.  -.    tit  ergo  prtdktorani  «»•• 

roiiti8simoniiii   |>iili'iiiii   et    priiuiinim   (li;»   l;ii;;iii.i   ;ii.|U.    (■»iii.-u.i    <  'i;  titutio  intogrua  parbtaaitalw 

40   robur  obtiiiciil,  diloctuiii  frutrcm  iiustruiii  Allioiniin  j>r,i..Miiim  ,  r.in    iMi.i-i^  ft..iribiu  BOatria  caao- 

liirig  in  iHtsspssionrin  juris  »ui,  qll;  nlii|Uniitulum  per  .uitm -.-.lu  5  ii.-ius   i.,/\.;a  Aiaial,  •»  lalajro 

rcdtituiinuK. 

*  Ermherlu»  Abt  wn   M'rissmburg  r    '•  '-    "'';>. 


10  774  —  775 

pro  heredibus  meis  seu  quislibet  aut  ulla  persona,  qui  contra  hanc  paginolam  testa- 
menti  adhere  conaverit  aut  eam  infrangere  voluerit,  inferat  ad  partibus  fisci  auri 
libram  1,  argenti  pondus  2  coactus  exsolvat  et  quod  repedit  evindicare  non  valeat 
stipulacione  subnixa.  actum  publice  sub  die  5  idus  madii  facta  cartola  ista  anno 
6  regnante  domino  nostro  Carolo  rege  Francorum  seu  Langobarlliorura.  Signum  5 
Sigibaldi ,  qui  banc  paginolam  testamenli  fieri  rogavit.  Signum  Rihbaldi.  Signum 
Uuinibarli.  Signum  Uuielherii.  Signum  Barnulfi.  Signum  Meginbaldi.  signum  Hildi- 
fridi*».  Signum  Hildirichi. 

W  aus  dem  cod.  tradit.  Wisenhurg.    zu   Speier  von  der  dritten  Hand  desselhen  eingetragen 
mit  der  Ueberschrift  carta  ejusdcm  Rihbaldi,  SchreibfeMer  für  Sigibaldi.  10 

Ged/ruclit  daraus  hei  Zenas  Tradit.  Wizenb.  p.  58  nr.  54. 


15.  König  Karl  bestimmt  auf  die  Bitte  des  Bischofs  Etto,  daß  die  Angehö- 
rigen der  Kirche  der  heiligen  Maria  zu  Straßhurg  bei  ihrem  Handel  im  ganzen 
Reiche  von  Zoll  und  Abgabe  befreit  sind  mit  Ausnahme  der  drei  Plätze  Quentoicich, 
Duerstede  und  Shiis.  775  December  Schlettsladt.  i5 

Carolus  gralia   dei  rex  Francorum  ac  Langobardorum  ac  patricius  Romanorum 
Omnibus  episcopis,  abbatibus,  ducibus,  comitibus,  domesticis,  vicariis,  centcnariis  vel 
Omnibus  missis  nostris  discurreutibus  vel  quibuslibet  judiciaria  poleslale  prsedilis. 
summa   cura  et   soUicitudo   debet  esse  regum,  ad   ea,  quse  pro   oportunitate  eccle- 
siarum  dei   fuerint   poslulala,  soUerter  perspicere  et  congrua  vel  oportuna  eis  bene-  20 
ficia   non   denegare,  sed  ea,  quse   pro    dei   sunt    inluitu   ad  effectum,  in  dei  nomine 
mancipare.    igilur    cognoscat  magnitudo    seu    utilitas  veslra,    qualiter  veniens   vir 
venerabilis  Etto   Strazburgensis   episcopus   clementiam   regni   nostri   supplicavit,    ut 
ubicumque  per  civitates  vel  vicos,  caslella  aut  trajectus  vel  portus  homines  memo- 
rate  ecclesie,  que  est  constructa  in  honore  sanctae  dei  genitricis  semperque  virginis  •& 
Mariae,  navigio   aut   terreno  id   est   cum  carris  et  saumariis  negotiandi  gratiä  irent 
vel  redirent,    nullum   leloneum    quisquam   reipublice   administrator    ab   eis   exigat. 
proplerea  per  hoc   nostrse  auctoritalis  prseceptum   decrevimus ,    quod  perpetualiler 
mansurum  esse   jubemus,  ut  nuUus  vestrum  de  rebus,  quas  navigio  aut  terreno  id 
est   cum  carris   et  saumariis  per  regna  deo  propitio  uostra  homines  ejusdem  Straz-  so 
burgensis   ecclesiae   negotiandi   gratia   duxerint,  ubicumque  accessum  habuerint,  per 
civitates  vel  vicos,  castella  aut  trajectus  vel  portus  excepto  Quentouuico',  Doreslalo 
atque   Sclusas    nullum  teloneum    aut   ripaticum    aut  portaticum  aut  pontalicum  aut 
salutaticum    aut  cespitaticum   aut  rotalicum   aut  cenaticum  aut  pastionem  aut  lau- 
daticum   aut  trabaticum  aut  pulveraticum   aut  ullum  occursum^  vel  ullum  censum  ^ 

a]   W  Hildifrido  das  0  von  einem  verticaleit  i  -  strich  durchzogen^ 


1  Heute  Wicquingliem,  Dorf  an  der  Canche   in   der   Picardie.    Betreffend  die  Controverse  über  die 
Lage  dieses  alten  Hafenorts  vergl.  E.  de  Bosiere  Mec.  gener.  des  form.  I,  46  und  III,  316. 

2  Ueber  alle  diese  Abgaben  s.  Waits  Deutsche  Verfassungsg.  IV,  53. 


775  —  778  II 

aul  iillnin  rcddibitioncm  occipcrc  vel  exactare  audcot  aul  bomioibiui,  qui  «adein 
rncrciniüiiiü  prtcvidcnl,  ullrin)  inquictudinem  aul  itn|)cditncn(uin  Tacere  praBSomal.  ied 
liccat  eis  per  haue  nustram  aucturitutein  cum  navihus  et  celeris  vehiculis  absqoe 
ullius  coulrariclulc  vel  imi)cdinicnto  p<T  Universum  deo  propilio  regnum  noslram, 
s  ubicuirujuo  eis  necessc  fucril,  lihore  et  secure  irc  et  redirc.  cl  si  aliquas  moras  io 
quüliljel  loco  feccrinl  aul  raercali  fuerint  vel  vendid«-rinl,  nihil  ab  ei»  prorsu«,  ut 
dictum  est,  lelonci  cxigalur.  el  ul  ha»c  auclorilas  firmior  hal)catur  vel  per  teinpora 
melius  couservctur,  mfiiiu  propria  subler  eam  dccrcvimus  roborarc  vel  de  aoulo 
nüslru  jussimus  sigillure. 
tn  Signum  Caroli  gluriosissimi  regis. 

Rado  ad  vicem  Ililherii  recognovit. 

Diitii  in  mensc  deremliri  anno  8  cl  2  regni  noslri.  aclum  Scaiiaiau  vUla  palaliu 
puhlicü ;  in  dci  nomine  feliciler  amen. 

Aus   (IrnmlidiiT  IUkI.  de  Vrijl.  de  Slranb.  Jl  p.  j.  p.  Uli   nr.  liH   mach  antr  jtUt  ttrUtntm 
l.'i  Ahnrhrift  diu  ehniud.  SlrtiM.  hinchofl.  A.  —  Mujne  XCVIJ,  937.  —  BSkmtr  Rt§.  Kantt. 

nr.  83;  Sickel  Acta  Karol.  K  nr.  r,5. 


16.  Bischof  Remig'ms  von  Slraßbvrg  iiherlrägt  der  Kirche  der  heiligen  Maria 
dtt.selbsl  seinen  ganzen  Besitz  nebst  dem  Kloster  auf  der  Insel  Eschau  to*He  im 
■■«  .iargau  das  Klö'sterlein  Schönenxrerd .  778  Märt  15  Straßburg. 

I  In  nomine  patris  et  filii  et  spiritus  sancti.   sub  die  idus  marlii  anno  10  rcgni   dotnai     j«^j  n 
niislii  (^loi'iosi.stiinii  Knroli  rcffis.       ei,'o  itaquc  Reniijfius  ol.fi  piK-cator  vili»<imus  scrvus  ierTO- 
ruiii  (li.'i  ((rntia  dri  <>|iisro|)U!s  Arf^cnlinensis  urlii-s  .sana  moiile  sancKpie  consilio  Ikx:  testamenluin 

^[^l!l-i|,  qumi  cgo  picna  dcvotinnc  el  uiiila  voluntale  condidi,  quod  ego  ipse  dictavi  cl  nuuiibua 
meis  srripsi  ol  suliscripsi  adliibilis  lc(;itinii  numeri  lestil)Us,  qui  a  nobis  rognti  subter  »ub- 
Bcripsorunt  vel  sijjnacula  manilius  suis  ruiwi-avcrunl.  quod  tcstanicnlum  volo  ut  advicem 
omnium  codicollorum  plonis^imam  olitineat  flrniitatcm,  et  si  causa  juris  civilis  prelorii*  aliqub 
taiii(|uam  inte.stalum  vclit  infirmare,  el  ut  id  non  valeat,  dcntur  teste«  huic  heredi  inet 
sncrosnnctii'  (<( lesi^  ac  doinnc  me(>  M  itrifi  de!  domini  noslri  Jesu  Chrixti  Argenlineiuri, 

»)   ulii    nie  pecentoi'crn    pielas   dei    vel    ri  <lia    .snnct^    Mari:e    honorem    |M>nlilicatus   haliem* 

prsiTopit.  proptei'ca  duleissima  doihna  nica  sancta  Maria  te  esso  ronstiluo  hcredcm  meom  et 
in  omnilius  elilfo  atque  (Icccrno  et  fidei  tue  'unrla,  qug  a  nie  dccrcta  sunt,  ȟb  tua  protcc- 
lione  ('(in)uicn<lo,  cl  (|UQ  8ul>ter  in  lim;  testamcnto  cunsiripta  continentur,  tu  piix.Nima  et  dul- 
lissima  doninn  rnrain  dco  (■(>li  et  terrc  nieam  in  Omnibus  voluntatem  adimpivndam  atque 
an  perficierulam  suininain  liabcas  potestatcm.  igitur  tu  dukissima  domna  mca  sancta  Maria,  cum 
nie  (leus  <lu  liac  luce  rra);ili(pie  ror|K)ru  sua  vocatione  jusseril  emigrarc,  tu  mihi  domiiu 
liCies  assislas.  proplerea  tibi,  duleistiinia  domna  mca  heros  mca  iiancta  Maria,  tibi  dono  dona- 
luniqiie  in  perpetuum  esse  volo  in  ea  ratione,  ut  dum  mihi  deus  sparium  dcdcrit  ad  viven- 
duni  et  Sooiasticf;  nepl^>  moQ  vel  Hatleranino  abne|ioti  nieo,  quicquid  visu*  mint  habere  in 
40  pn^o  Alsaeense  in  iiisuln,  (|Uf  vocatur  lia.s(-(;au)iia,  8U|ht  fluvium  lila,  et  est  ipn  inmfai  in 
iiian-lia  Illalio<l.saime  et  in  maivlia  Quibili.sheiiiic  cum  tta.silira  superpoeita,  quam  Cgo  ■  novo 
^ilicavi  vel  eonsccravi,  ubi  condidi  duiiinam  meam  »anctam  Sophii 

«J  B  pretorium. 


12  778 

ejus  locum  sepultur§  dedi,  quam  domnus  Adrianus  papa  pontifex  summus  mihi  dedit  ad 
servicndum  et  ego  ipse  ab  url)e  Roma  in  hanc  regionem  super  humeros  meos  cum  minislris 
meis  cum  magno  decore  transtuli.  propterea,  dulcissima  domna  et  h§res  mea  sancta  Maria, 
tibi  dono  corpus  sanct^  Sophia;,  commendo  et  ipse  ipsam  ecclesiam,  quam  in  honore  sancti 
Trophimi  dedicavimus,  ubi  ipsa  sancta  Sophia  preposita  in  corpore  requiescit,  cum  ipsa  insula  s 
Ascgaugia,  quam  Roduna  religiosa  dei  et  Adala  abbatissa  earum  portiones  de  ipsa  insula 
no))is  vel  sanctg  Sophig  tradiderunt  vel  condonaverunt  seu  cartas  coram  testibus  firmaverunt. 
propterea  tibi,  dulcissima,  dono,  et  hgres  mea  sancta  Maria,  tibi  trade  ipsam  insulam  pro 
animg  me§  remedio  vel  pro  §terna  retributione,  ut  apud  pium  dominum  veniam  morear 
adipisci  sempiternam.  et  tu  piissima  domina  mea  pro  me  dominum  Jesum  Christum,  quem  lo 
tu  in  utero  meruisti  portare,  deprecari  digneris,  ut  mihi  peccatori  veniam  sempiternam  donet. 
ideoque  dulcissima  domna  et  hgres  mea,  tibi  ipsam  insulam  supra  nominatam  Ascgaugiam  Irado 
cum  omni  integritate  vel  soliditate,  cum  basilicis,  cum  domibus,  ffidificiis,  curtis,  pomiferis, 
mancipiis,  vineis,  silvis,  pratis,  campis,  terris,  proterrariis,  faranariis,  pascuis,  peculiis  utriusque 
tam  majoris  quam  minoris  sexus  vel  mancipiorum  vel  peculiorum,  aquis  aquarumque  decur-  is 
sibus,  vel  quicquid  dici  aut  nominari  potest  et  mea  ibidem  legitima  hodie  videtur  esse 
possessio,  vel  quicquid  ad  ipsum  locum  sanctum  aspicere  videtur  vel  a  bonis  hominibus  per 
series  scripturarum  ibidem  condonatum  fuit,  vel  quicquid  ego  ibidem  conquisivi  aut  mihi 
traditum  fuit,  vel  per  comparationis  titulum  conquisivi.  et  ego  iterum  per  donationis  titulum 
ad  ipsum  locum  sanctum  delegavi  tibi,  dulcissima  domna  mea  sancta  Maria,  in  ea  ratione,  ao 
sicut  superius  conscripsimus,  tradimus  atque  transfundimus,  ut  tu  ipsa  pro  peccatis  meis 
exorare  digneris,  ut  veniam  merear  accipere  et  molem  peccaminum  meorum  minuere.  simi- 
liter  tibi  dono,  dulcissima  domna  et  hgres  mea,  in  alio  pagcllo  Aragougense  monasteriolum, 
quod  dicitur  Werith,  super  fluvium  Araris,  et  est  ipsa  insula  in  fine  Grezzinbach,  quod 
Rapertus '  episcopus  a  novo  opere  gdificavit  et  ipse  mihi  per  suum  cultellum  coram  testibus  25 
tradidit,  et  iterum  germani  ipsius  Rajierti  bis  nominibus  Erlulfus  et  Cundbertus  ipsum 
monasteriolum  requisierunt,  et  ego  ipsos  exinde  revestivi.  sed  postea  gratias  deo  et  inter- 
cedentibus  bonis  hominibus  et  xenio  meo,  quod  ego  dedi,  vel  beneficium  meum,  quod  ego 
illis  per  precariam  beneficiavi,  dum  ipsi  adviverent  et  exinde  nobis  censum  solverent,  et  post 
eorum  obitum  in  nostram  revocaremus  dominationem,  et  ipsum  beneficium  hoc  est,  quod  30 
Raperti  proprietas  fuit  ex  alode.  et  pro  hoc  ipsius  germani  Raperti  ipsum  monasteriolum 
nobis  iterum  tradiderunt  coram  testibus,  seu  et  cartulam  traditionis  nobis  fecerunt,  et  de 
ipso  monasteriolo  nobis  revestierunt,  et  per  festucam  sibi  exinde  de  ipso  monasteriolo  exiti 
fecerunt  coram  testibus,  sicut  lex  Alamannorum  fuit.  propterea  tibi,  dulcissima  et  heres  mea 
sancta  Maria,  dono  tibi  ipsum  monasteriolum  »,  quod  dicitur  Werith  et  est  in  honore  sancti  3ö 
Leodegarii  martyris  in  fine  Grezzinbaccense  in  insula  super  fluvium  Ararim,  tam  pro  salute 
animg  meg  quam  pro  remedio  anim§  Raperti  episcopi,  ut  tu  ipsa  intercedas  pro  nobis,  ut 
mcreamur  a  deo  adjuvari,  ut  deleantur  delicta  nostra  et  veniam  sempiternam  apud  pium 
dominum  mereamur  accipere.  propterea  tibi,  dulcissima  et  hgres  mea  sancta  Maria,  dono 
ipsum  monasteriolum  superius  denominatum  cum  omni  integritate  vel  soliditate,  cum  basilicis,  4o 
cum  domibus,  gdificiis,  cum  omnibus  adjacentibus  vel  appenditiis,  cum  villis,  curtibus,  curtiferis, 
mansionaribus,  terris,  proterrariis,  mancipiis,  campis,  pratis,  silvis,  vineis,  farinariis,  pascuis, 

a]  B  tviederholt  die  Silbe  mo. 


1  Unbekannt.  E.  Laning   Gesch.  d.  deutsch.  Kirchenr.  II,  447  vennuthet  in  ihm  eilten  Alemannen,  45 
der  durch  einen  irischen  Bischof  die  Bischofsweihe  erhalten  luxbe. 


I 


778  13 

arjiii«  ar|uarunu|uc  ilvcurHihus,  pcculüs  utriuMjue  ncxus  Um  iiugorM  qiuni  minom,  fhoMI»  d 
iiiiMoliili-,  r|iiii'r|iii<l  ilir.i  vcl  iioiniriari  [lotifNt,  vi?)  qiiicqiiid  bodie  vimu  mm  powidcr»,  «t  MoJ 
itil  ntmun  rii()im.Hl<!iiijin  |H.'i'liii(;t  vcl  a  iKitiii«  huiiiiiiihuit  |icr  cartttlM  IndiÜonb  vei  fnmfwfonw 
vcl  vcdditionifi  ad  i|wuiH  locurn  Hanctuni  unclo  dei  Lcodcgario  delegatum  fuit.  tUii,  duldMiaM 
-,  et  lii'i'cs  iiina  itani-tn  Marin,  luy:  oiniiia  MU|M.'riuii  dciiominala  tibi  trado  aUiue  Iranafbndo  in  m 
rntioiip,  Hiciit  HupcnuH  dixiiiiu.M.  (|uo<l  f>}{o  ipMc  et  ScolaHtica  riepta  mM  et  lUdenmiMW  ab- 
ncpoH  ineuN,  dum  advivirnus,  per  tuuni  heiicliciurii  ditiiina  tnca  et  tneeemona  tmi,  qni  lune 
teiii|H)riM  osM)  videntur,  habere  delwamus  sult  uhu  fructuario,  et  cenniin  anniii  flinfolia  mI 
rcslivitnlcm  N.ini't;i>  Mari^  in  dedirntionn  ipNiuit  nltaris,  quod  modo  dodicarimiu,  aoHdos  90  in 

in  ar^eiito  diin;  (l<-lM>niiiuH.  et  Iuk-.  voIuiiiuh,  ut  ipw)«  «olidus  illic  elend  iMwtri  canoniei  in  notira 
clymoHina  recipiant,  ut  ipsofi  melius  deicctcl  die  noctuquc  dco  et  unct»  llarif  deaervir«  a( 
pro  iioiiis  (loiiiiiiuin  nxnrnre,  et  ut  noiiiina  nontra  M^ripta  itint  in  libro  vit^,  et  ut  oorpiucalam 
ineuiii  in  illa  iriptn,  (|iiniii  novo  o|ier(>  feci,  re(]uieiKat.  volo  e|{0  et  precor  et  ngo  «Meee- 
sorempie  nioos  cuntcxlor,  ut  i>er  nullam  occaxionem    licenliani    hut)tfatis  Stolaaticf   MptO   BMf 

IS  ncc  Knderamno  abnepoti  mco  de  ipso  bcncficio,  *quod  et^o  ricdi,  eicere   fona,   tioe 

CHt  illa  celln  »nm  t^  Soplii^;  in  iiiHula  AM-li.uiKia  et  illn  monasteriolo  in  Angaugia,  qood  dictiar 
\Vei'i<ln.  nl  »i  ist»  contiMiipiioritis  aiit  aliud  fam-e  vultis,  nisi  quod  ego  mperilia  oooacripM, 
ante  tribunni  CbriRti  cxinde  deducatis  rationem  et  hoc  non  valeatis  beere,  et  quandoquidem 
cum  ej,'o  KtMniKius  et  Scolastica  et  Haderamnus   jam   fati   munu«  impleverimu«,    tum 

i»  saiicta  Qcclciiia  »anetn  Maria  nj^enlesque  tui  loluin  ad  inte},'runi,  »icut  a  nobis  fuit 

in  voHlrani  rcvocotis  potestatem  atque  dominium,  et  tibi  peqK-tualiler,  sancta  Maria  bere* 
no8tm,  proHtiat  in  augmcntum.  et  hoc  vojumus  et  suppitcamus,  ut  post  noaironim  quoqne 
di.scossuin  nidlus  liomo  illa.s  cellula.s  A.scKau^'iam  et  Werida,  quaa  ego  ad  aanctam  Mariam 
(IimII,  iiuIIo  tempore  in  benelirio  lial)eal.  »i  quis  vero  vel  qu^cunqne  peraona  qudibet  lempotv 

'J!>  quocunquo  in(;enio  contra  hoc  testanientum,  quod  ego  spoiilanea  volunlate  inspininte  diTioo 
mn^'islerin  fcci  et  ejfo  ipso  »rripsi,  venire  aut  agero  temptaverit  aut  contrarius  esse  voluorit 
aut  niinuere  aut  irrum[)ere  conaverit,  inprimis  iram  dei  incurrat  et  ab  antistile,  qui  tunc 
lemporis  est,  rornm  dco  et  sani;ta  Maria  excommuiiicatus  cxiitlal  et  illa  die  trcmenda,  cum 
districtus   cxaminator  advencrit,    reus   et  judicatus    disiredat,    et    insuper   inferat   nnctonim 

an  ai'torilius  sacrosanrtc;  QiM-lesi^;  sanclQ  Marie  b^jredi  me^  una  cum  sarratissimo  fisco  auri  libras 
r>,  arpMili  pondern  'iö  coactus  cxsolval,  et  quod  re|>otit  vindicare  non  vaical,  et  nihilominus 
pres(<ns  pa^^ina  testamenti  (Irma  HtaliiliUite  debcat  permanere  cum  stipulation«  subnixa.  actum 
Argcnlina  rivitate.  notavi  diem  et  annum  quem  supr.i 

Kgo  in  dei  nomine  Itcmigiu-i  peccator  gnitia  dei  i'|m^<  <>|'ii^  hoc  lestamentum  .im 

!K>   in  amore  sanct^   Maria-,  qu«!    ego   ipnc   manibus   meis    »cripsi   et    suporius   acn-  ,4vi, 

rclegi.  et  ego  Gi.sleiwrtus  *  acsi  peccator  episcopus  subscripsi.  ego  WillibaMus  *  epaeopus 
subwripsi.    si^'nmn  (iaribaldi.    ego  Wiumatlus  ^  •   epi-w-opus.  ego  in   dei  'W  " "     '  q«  • 

voealus    episcopiis    sni)S(  ripsi.      e^'ii   W.ilinliii-- '    \m'.ilii-.  episeopus    siibsii'^  ilio. 

■)  /m  Ji  kltiitt  Ltitkt  f$U**t».    b)  B  NVium«!  ^r  StWt  M«  d  mttJk  mum  trUmftrt   «4 
Hl  oht». 


'  "Ein  GiMehttiu*  i»l  lU»chnf  von  Koyon,  769 — 7B'i. 
S  WM  WmiMÜdH»  Bi»(^f  von  Eichttädt,  741—786. 
»  Wfomadtu  Büdtttf  von  Tritr,  7S3—791. 

*  Ein  WaUerieu»  Biteluf  ran  Ammm,  774—804. 

•  Für  M'ahckM»  litM  Grandiilier  W<UtU>etiH»,  Bitdtirf  tm  Basti  mm  die  MMt  dt$  »ttm  Jtdtrk. 


10 


14  778 

Signum  Lantfridi.  Signum  Ballone,  signum  Harbaldi.  Signum  Friderichd.  Signum  Rashinfridi, 
qui  et  ipse  consensit  pro  parte  uxore  sua  Harilanda?.  in  dei  nomine  Remigius  peccator 
episcopus  feci  hoc  tcstamentum  in  honore  domini  et  sanctg  Marig  Argentoratinse  de  Aschagia, 
qug  est  in  Uuibileslieim  marcha  seu  et  in  Bladbotesheime  marcha,  pro  animg  meg  remedio 
una  cum  ipso  corpore  sancto  sanctae  Sophia;  similiter  et  in  alio  loco,  qui  dicitur  Werida 
monastoriolo,  quod  est  in  marcha  Grezzinbach,  pro  animtc  meg  remedio  et  pro  anima  Ratberti 
episcopi.  Signum  Anteneri.  signum  Licenzio.  Signum  Erincnebcrti.  signum  set  Anteneri.  signum 
Raderamno.  signum  Uualdegysi.  signum  Uenanti§.  signum  Scolasticg.  signum  Erinenegund§. 
Signum  Maurind,  signum  Aginone.  signum  Audeberti.  signum  Widerici.  signum  Adone. 
Signum  Aribio.  signum  Anausoni.  signum  Berngro.  signum  Alione.  signum  Hardrino.  signum 
Rotmundi.  signum  Apponi.  signum  Alaholfo.  signum  Scaione.  signum  Haimone.  signum 
Uuanhaldo.  signum  Hildibrandi.  signum  Uuolfgrimo.  signum  Leoboino.  signum  Audrico. 
Signum  Erhusto  clerico.  signum  Hilderici  clcrici.  signum  Geruuigo  clerici.  signum  Adalmannno. 
Signum  Nanduuigo  clerici.  signum  Hildimano.  signum  Hildiberti. 

Idus  martiia.  lö 

Carla  quam  fecit  Remigius  episcopus  ad  sanctam  Mariam  de  Aschaugia*  et  de   Werida 
monasteriolis. 

B  aus  Straßh.   Bez.-A.  G   nr.  2.  cop.   mb.  von  einer   Hatul   des  lOten  Jahrh.  von  Anfang 

bis  Ende  geschrieben. 

Gedruckt  ebendaher  bei  Grandidier  Hist.  de  l'egl.  de  Strasb.  II  p.  j.  p.  130  nr.  73  fälsch-  Dt 
lieh  für  Autograph  gehalten  =  Neugart  Cod.  dipl.  Alem.  I,  65  (stückw.)  =  Migne 
XCVI,  1582.  —  Schweiz.  Ürk.-Beg.  nr.  lOS.  Mit  Becht  nimmt  Bettberg  Kircheng. 
Deutschi  II,  70  und  88,  dem  sich  Hegel  D.  St-Chron.  IX,  748  anschlicsst,  an  der  Form 
der  Urkunde,  den  fortwährenden  Apostrophen  der  Maria  und  der  ängstlich  sorgfältigen 
Beobachtung  der  Bechtsnormen  für  Testamente  Anstoss.  Er  vemmthet  hierin  einen  spä-  35 
fern  Urkttndenfälschcr,  nicht  einen  unbefangenen  Testator  des  8ten  Jahrh.  Zum  Mindesten 
liegt  sicher  eine  spätere  Ueberarbeiiung  vor.  Da  in  der  Schrift  der  Zeugennamen  verein- 
zelt sich  Buchstaben  und  Ligaturen  der  Merovingischen  Cursive  finden,  so  ist  vielleicht 
für  diesen  Tlieil  eine  ältere  Vorlage  anzunehmen. 

17.  Imma    verkauft    ihrem  Sohne    Güter  im   Elsaß   u.  a.    in   Straßhirg   für  30 
den  Preis  von  600  solidi.  778  März  31. 

Domino  filio  Imma  genetrix  tua  vendilur.  vendidisse  me  tibi  constat  ila  et  ven- 
didi  id  est  in  pago  Alsacinse  in  locis  nominalis  in  Ehinhaim ,  in  Uualabu,  in  Erin- 
ginsashaim ,  in  Rodashaim  et  in  Strazburga  civilatc,  quicquid  de  terra  Uuallharii 
conquesivi,  id  est  cum  terris,  domibus,  sedifieiis,  accolabus,  mancipiis,  vineis,  silvis,  35 
casis,  casalis,  peculiis,  pascuis,  aquis  aquarumque  decursibus.  lotum  et  integrum 
quicquid  habeo  conquesitum  a  die  presente   tibi   tradidi.  unde  accepi  a   te  in  pretio 

a)  Allein  auf  einer  Zeile  siemlich  rechts  in  der  Ecke  stehend. 


1  Im  Straßh.  Bez.  A.  G  nr.  2  befindet  sich  eine  Pergament-Aufzeichnung  des  IZten  Jahrh.  über 
die  dem  Kloster  Eschau  von  den  Straßb.  Bischöfen  Bemigius,  Wideroldus,  WiUehelmus  und  Hezel  40 
gemachten  Schenkungen,  unter  denselben  schon  von  Bemigius  herrührend  :  in  Argentina  civitate  cnriam 
unam,  capellam  sancti  Michahelis  ante  civitatem  Argentinam.  Gedruckt  in  der  Gallia  Christ.  V,  instr. 
p.  473  nr.  16;  Würdtwein  Nova  subs.  dipl.  VI,  235  nr.  102;  Grandidier  Eist.  d'Als.  II  p.  3.  p.  75 
nr.  436. 


778  —  780  ift 


otconlra  soIidoH  0(X)  ea  raliuiic,  ut  ab  hac  die  ipsas  res  »upcrius  DonuBtlM 
Icncus  alqtic  ])(>M.sidea.s  et  tuis  poslcris  ad  poHsid«:ndutu  dcrelinqnas  bcieildi  qaod 
vulucritit,  lil)«ram  ac  firmissimam  in  dei  numitic  in  oniniliUH  liabealis  potettatem.  li 
e^o   Ulli   licrcdcs   inei  vel  quislihel  uUa  oppuKÜu  {M.-rsona,  qui  conlra  hanc  TeodiUo- 

r>  ucm  a  mc  faclani  venire  teniptuveril  aul  inrumi>crc  vuliierit,  tUDc  iiifcral  übt  Utic- 
quo  heredibiis  diijtla  repetionc  auri  uncias  20,  argenti  |x>ndera  15 ;  et  nihilominiu 
8cd  prcsens  vendilio  lucc  omni  tempore  finua  et  iDviolala  pcrniancat  MipuJatioae 
Huhnlxii.  ncliiin    priiiio   kaliiulus    aprilcs    anno    10   rcgni    domni    KaroU    regi«. 

+  Iinuiinun ,  qua-   liunc   veudilionem   fieri  rogavit  +  Vodalrichi   comitts  -f  A«Jli- 

lu  chi  4-  Olrichi  +  Ratberti  +  Uuiloni  +  Hattoni  +  Berahtgario.   ego  Asaph  rogs- 
tus  »crijjsi ' . 

Aua  Dmnkt  Cod.  dij>l.  Fuld.  p.  38  wr.  61  nach  einem  Fuldaer  Ckartmlar  tUt  9Un  Jahik. 
f.  Ti  mit  der  Ufher»chrift  karta  venditionis  Imma!.  Damadt  «tek  M  Sdkmmtt  Corp. 
tradit,  Fuld.  p.  30    nr.  Uli  mit    dem    Datum    pridie    idu   kpriL    s:    QrtmMiir   HM. 

ir,  d'Al».  I  p.  j.  p.  41  nr.  Hl  im  Aimtug. 

18.  Alderih  verkauft  dem  Mönch  liihbald  des  Klosters  Weissen^rg  ein  Oruitd- 
stück  mit  Haus  innerhalb  der  Mauern  Slraßburgs  ßr  8  Unzen  Silber.  780  Mo- 

veviber  18  Straßbiirg. 

Domino  fralrc  Ribbuldo  monacho  de   monasterio,  quod  dicitur  Uuizcnburg  in 

w  bonore  sancti   Pctri  construcluni,  ego  Aldericus  vendilor  vendidisse  me  tibi  constat. 

itn  et  vendidi   iiifrn   murus   civitatis  Argenloralinse  arcale  ciiin  casa  .snp<T{K)sita.  et 

ipse  «reale  ba|bcl| "  tcrminos  :  ab   uno  latu  teuet  Uuicberlo  et  Albtiino  clericus,  ab 

olio  liilu   tencl   Abbo  et   I^ndulfus'',  ab   uno  vcro  fronte  est  strada  publica,  unde 

raccepi  a  te  in  precium,  sicut  inter  nos  conplacuit  atque  convenit,  in  argento  uncias 
8.  in  ea  vero  ralionc  ipsam  rem  tibi  vendo  vel  ad  ipsa  casa  dei  dono  de  jure  meo 
in  jnriHU  vcstram  trado  ntqiie  transfiindo  ita,  ut  quicquid  ab  bac  die  habeatis  ad 
ipso  niunasleriu  »unctu  fucere  quo  volueriti»  liberam  ac  lirmisäimam  iu  dei  nomen  * 
perfniatis  arbilrium.  si  quis  vero.  quod  fieri  non  credo,  et  cetera*',  slipulacione  sab* 
nixa.  actum  publice  in  civilate  Argcntoralinsc  sub  die  14  kalendas  deoembris 
ao  anno  13  rcgni  donini  noslri  Caroli  gloriosissinii  regis.  ti-stes  .\lderib,  llunolt,  Glius 
eins  Hilmunt,  Gcrmunt,  Uisalfril,  Biiifrit.  MiiiiKTicho.  Il-rir..!..,  Uundalbcrto.  ego 
lluidulfiis  scripsi  et  subscripsi. 

W  aun  dem   cikI.   tradit.   Wittttbnrg.   m   ."?;..,       /.   ■'>■ ,    . .  ■  ■  i\  üamt  deuellxn  timgrtrogm 
mit  der  l'eberschrift  :   vendilio   Aldorichi    de   pago   AUsacin.  qaam   veodidit 
!C  tnonnoho. 

Gedruckt  darau»  Itei  Zeu»i  Tradit.  Wiienb.  p.  U3  nr.  tS3. 

Ahhiirt»»ftttritK  »Ur  n.    d]  W  Mtor  ■••(  JUIitr*mmf*itritk  »Ur  t. 


1  Nach  dem  FMaer  CopiaUmch  dt$  Möntht$  Ehtrhard  ute.  XII  trrUiht  Imma  im  Otmtimtlurft 
mit  ihrem  Sohn  di«  oben  gtmumtm  ChUtr  <i«M  hnKfi»  Bomtftu.    VtrpL  Dromki  TrmiH,  H  4Ml»f.  FWrf. 
>p.  6. 


16  788  —  791 

19.    Volo   schenkt    dem  Kloster  Fulda  Güter   im   Elsass  u.   a.   in    der  Stadt 
Straßhur g.  788  April  19  Schce/folsheim. 

Oporlunum  est  unicuique,  dum  in  liac  mortali  vila  vivet ,  ubi  inmortaliler  perpe- 
lueque  vivere  sperat  dum  licet  cogilare  sludeat.  ego  in  dei  nomine  Voto  dono  pro 
animae  mese  remedium  seu  pro  pondere  peccatorum  meorum  dono  ad  monasterium,  & 
quod  dicilur  Fulda,  quod  est  in  honore  sancli  salvaloris  conslruclum ,  uLi  ipse 
sanctus  Bonifatius  corpore  requiescit  sacro ,  ubi  vir  venerabilis  Baugulfus  abba ' 
preesse  videtur,  donalumque  in  perpeluum  esse  volo  hoc  est  in  pago  Alsacinse  in 
villa  Scaflolfeshaim,  in  Strazburga  civilale,  in  Tuncliinashaim,  im  Uuigfridashaim, 
in  Gaganhaim,  in  Hantscobashaim,  in  Ebinbaim,  in  Falahabu,  in  Alabrunnen,  in  lo 
Barru,  in  Hunzolfeshaim,  in  Ilirtunghaim ,  in  Ilughilabaim,  in  Niufera  et  ad  Scaca 
id  est  cum  terris,  domibus,  edificiis,  mancipiis,  vineis,  silvis,  arealis,  campis,  pratis, 
pascuis.  aquis  aquarumque  decursibus,  mobilibus  et  immobilibus.  quicquid  dici  vel 
nominari  potest,  totum  et  integrum  a  die  presente  trado  alque  transfundo  ea  ralione, 
ut  a  die  presente  aut,  si  mihi  deus  legilimum  dederit  filiuin,  liceat  ei  redimerc  cum  10 
duobus  uuerageldis.  si  hoc  non  fuerit ,  liberam  in  omnibus  habeant  supradictus 
abbas  vel  successores  eius  teneant  potestalem.  si  quis  vero,  quod  fieri  non  credo, 
si  ego  ipse  aut  aliquis  de  heredibus  meis  seu  quislibet  uUa  opposita  persona,  qui 
contra  hanc  donationem  a  me  factara  venire  lemptaverit  aut  eam  infrangere  voluerit, 
inferat  cogenle  fisco  auri  uncias  15,  argenti  pondera  10,  et  quod  repetit  evindicare  20 
non  valeat ;  sed  presens  donatio  hsec  omni  tempore  firma  et  inviolata  pernianeat 
stipulatione  subnixa.  actum  ad  Scaftolfesbaim  puplice  data  13  kalendas  majas 
anno  20  regni  domni  imperatoris  Karoli.  +  Voten  qui  hanc  donationem  fieri  roga- 
uit  +  Theotberti  +  Uuinihardi  +  Liutharii  +  Ratberti  +  Emichoni  +  Thrud- 
harii  +  Ursoni  +  Odalrichi  +   Hilticari   +  Uuitberti  +  Starcolfi  +  Nidgarii  +. 

Am  Dronke  Cod.  dipl.  Fuld.  p.  54  nr.  80  nach  einem  Ftddaer  Cliartitlar  des  Oten  Jahrh. 
f.  6'>  mit  der  Ueberschrift  traditio  Voten  de  pago  Alsacinse.  Darnach  auch  bei  Schanytat 
Corp.  trad.  Fuld.  p.  42  nr.  84  =  Grandidier  Uisi.  d'Als.  I  pr.  j.  p.  47  nr.  96  im 
Auszug. 


20.  Theothard  iind  seine  Gattin  Ehirsmdnd  schenken   dem  Kloster  Fulda   ein  30 
iiherbautes  Grundstück  innerhalb  der  Neustadt  Straßburg.  791  Juni  22  Straßburg. 

SacrosanctfE  ecclesiae  sancti  Bonifatii  martyris  Christi,  quae  est  constructa  super 
fluvium  Fulda,  ubi  ipse  sanctus  martyr  Bonifatius  sacro  requiescit  corpore  et  ubi 
Baufgolf  abba  preesse  videtur,  nos  itaque  Theotbardus  et  conjux  mea  Ebursuuind 
donamus  pro  animae  nostrse  remedium  donatumque  in  perpetuum  esse  volumus  hoc  35 
est  infra  nova  civitate  arialem  nostram  cum  casa,  quae  in  ea  stabilita  est.  ab  uno 
latere  habet  Baldrud,  ab  altero  latere  via  communis,  ab  una  fronte  habet  Gotesman 


26 


1  Baugulf  Abt  von  Fulda,  779—802. 


701  -  801  17 

et  al)  alia  froute  terra  sancti  I'etri  de  monasterio  Sundalberti  abbaüs  >.  tolum  et 
intef^niin  u  die  presenle  donainus  atque  transrundemus ,  libcram  et  firmÜMiroaui  in 
ütiiiiihiis  halicatis  poleslatcm.  si  qiiis  vero,  quod  futurum  esse  uon  credo,  st  dm 
ipsi  vel  hercdes  nostri  seu  qiiisliliet  ulln  o{j[K)iiila  extniriea  persona,  qui  contra  bsnc 

'>  duiiutiunein  a  nubis  i'uclüia  venire  tciniilaverit  aut  iiirumperc  voluerit,  iram  dd  in- 
ciirrat  et  inrcrat  fisco  cogentc  auri  uncius  5,  argenti  pondera  2.  actum  in  Straz- 
hiirgu  civilatü  publica,  datum  10  kalendas  Julias  anno  23  regni  domni  Karoli  regis. 
4-  Tlioülhardi  +  Khursunindn  corijiigis  sua,  qui  iianc  dunationem  lieri  rogaverunt 
4-  Ilrihcliurii  +  Ilruüdiiunili  +  üloni    4-  Theotuuigi  4-  Egilolü  4-   ThancbolG  4- 

10  Uloni  4-  Asaph,  qui  rogatus  scripsit. 

Au»  Ih-onkx  Cod.  iliid.  Fühl.  p.  M  nr.  08  nach  etnem  FMaer  Chariular  de»  9Un  JaMrk. 
f.  3''  und  (/•  mit  der  l'ebemchrifl  :  traditio  Thcoth»rti  et  conjagii  *jo»  de  ßtnxbarg. 
Uanutch  (tuch  bei  Hchannat  Corp.  trad.  Vuld.  p.  47  nr.  95  sa  (fnmdiiUfr  üiM.  ät 
l'igl.  de  Sinub.  II  p.  j.  p.  144  nr.  m). 


I"-  21.    Theothard  schenkt  für  das  Seelenheil  Adalharts  dem  Kloster  Fulda  ei» 

iiberbavles   Omndsliick   innerhalb  der  Neustadt  Slraßburg  und  Ländereien  i»  der 
Mark  Ileidolshe'm.  801  Juni  27  Straßburg. 

SacrosanctiE  ecclesiiB  sancti  Bonifalii,  quas  est  constructa  super  lluvium  Fulda, 
ubi  ipse  niartyr  sacro  rcquiescit  corpore,  ubi  in  dei  nomine  Baugolfus  abba  preease 

vo  vitlt'tur,  ogü  itaque  Tbeolhardus  dono  pro  reoiediuin  .\datbarti  donatumque  in  perpe* 
luuiii  esse  volo  hoc  est  infra  nova  civilale  Argentoraliuse  ariale  unum  cum  rasa, 
quai  supra  ipsani  arialom  slabilita  est.  ab  uno  lalerc  terra  sancti  Nazarii',  ab  alio 
lalere  terra  sancli  Mauricii^,  ab  uno  fronte  terra  sanctns  Mariie,  ab  alio  fronte  terra 
sancti  Stcphani^4--   et  in  marcu  Ilaidulfushaim   ariale  unum,  ab  uno  latere  terra 

vj  saucliP  Maria-,  et  tcrrit!  aralurin»  juriiale  unum.  ea  ratione  a  die  presente  trado 
atque  (rausl'undu,  ut  ipsa  casa  dei  vei  congregatio  illa  biec  omnia  tcneani  atqoe 
possideant  et,  quicquid  exinde  facere  voluerint,  libcram  in  omnibus  babeant  potes- 
talom.  si  quis  vero,  quod  futurum  esse  non  credo,  si  ego  ipse,  quod  absil,  %'el  bere- 
des  niei  seu  qnislibet  ulla  opposita  persona  exlrauea,   qui  contra   hanc   donationem 

:>"  a  me  faclaui  venire  lemplaveril  aut  eam  infrangere  voluerit,  tunc  inferat  vobis 
cogeute  fisco  auri  uncias  5,  argenti  pondera  siniililcr,  et  quod  re^wlit  eviudicare  uon 
valeal;  sed  prcsens  donatio  biec  omni  tempore  firraa  et  inviolata  pemianeal  stipa- 
laliuue  subiiixa.  actum   in   Strazburga   civilate  publice,   data  5  kalendas  Julias 

anno  3;5  (iaruli  regis.  4-  Tbeolharti,  qui  baue  donationem  fieri  rogavii  4-  Uuolfberti 


85  •  Nach   Grnndidirr  1.  r.  not.  x   I.aiul  de»  dem  heiluttn    Trtru»   ynifi/ilrn  A'/<>*fci<  .M-'fn  M.ntifr. 

dem  $eit  TM  SiouMbrrt,  noch  Aitulern  Suminibert,  tdi  Abt  ivrftund. 

*  Nach  (irundidirr  l.  c.  not.  e  der  Abtei  Lor$A  fthOhga  Luti;  dtr  cod.  äipL  lyiu,m)Mm    <kO>.i:i 
indeß  keine  Straßhurger  Ursitrungen. 

s  Nach  Grtmdidier  l  c.  mt.  a  dem  Khtler  Etir^iimmamUtr  bti  SMtttttaH  Jn^Uriy. 

*  Wold  Grundl>e.oite  der  Siraßburger  CuthedmlkirclM  fimd  Jk»  St.  SligikmiUltItn.  Cfr.  t\.  Schmidt 
Hi»t.  du  cliiip.  de  s.   TItom.  p.  ätiU. 

S 


18  801  —  831 


+  Berahtradi  +  Hruodolahi  +  Uuolfliardi  +  Sigiberli  +   Sigoni  +    Hartnodi  +. 
ego  Asaph  rogatus  scripsi  et  teslibus  firmavi  4-- 

Aus  Dronke  Cod.  dipl.  Fuld.  p.  97  nr.  171  nach  eitlem  Fuldaer  Cluirtular  des  9ten  Jahrh. 
f.  5'»  mit  der  Ueberschrift  traditio  Theotharti  pro  Adalharte  de  Alsacinse.  Darnach 
auch  bei  Schannat  Corp.  trad.  Fuld.  p.  75  nr.  153  =  Grandidier  Hist.  de  l'egl.  de 
Stra-sb.  II  p.  j.  p.  145  nr.  81. 


22.  illudouuicus  imperalor  ab  Adaloch  Argentoralcusis  sivc  Stratburgensis 
ecclesiae  in  honore  sanctfe  Maria?  conslructfe  episcopo  rogalus,  ul  oblatam  sibi  auc- 
torilatetn  Karoli  regis  confirmaret,  prfecipit,  ut  prsdicla  ecclesia  locellum  Slillam  a 
longo  tempore  per  confirmationes  regum  possessura  deinceps  absque  uUius  impedi-  lo 
mento  teneat  atque  possideat.  «cum  pelilionibus  servorum  dei  justis».  Durandus 
diaconus  ad  vicem  Ilelisachar  recognovit  et  subscripsit.  data  5  kalendas  septembris 
anno  3  imperii,  indictione  10.  actum  Aquisgrani  palatip  regio.  [816]  Augusl  28 
Aachen. 

B  aus  Straßb.  Bez.-A.  G  nr.  4  or.  mb.  c.  sig.  int.  subt.  impr.  delapso.  15 

Gedruckt  ebendarnach  Gallia  christ.  V  instr.  p.  463  nr.  4;  Schfipflin  Ah.  dipl.  I,  65  nr.  81 

(a.  817)  mit   Facsim.    (auch  bei  Kopp  Pal.  crit.    I,  387  tob.  3)  =    Schöitemann  Cod.  f. 

pract.  Dipilom  I,  43;  Grandidier  Hist.  de  l'egl.  de  Strasb.  II  p.  j,  p.  165  nr.  91  (a.  817) 

—  Migne  CIV,  1073;   Bresslau   Dipl.    Cent.  p.  152.  —  Böhmer  Reg.   Kard.   nr.  385; 

Sichel  Acta  Kard.  L  nr.  95.  90 


23.  Kaiser  Ludwig  bestätigt  auf  Bitten  des  Bischofs  Bernald  von  Straßburg 
das  von  Karl  d.  Gr.  den  Angehörigen  der  Straßburger  Kirche  ertheilte  Zollpri- 
vileg.  831  Juni  0  Ingelheim. 

(G.) :  In  nomine  domini  dei  el  salvatoris  nostri  Jesu  Christi.  Illudouuicus  divina 
ordinanle  provideutia  imperalor  augustus.        nolum  igitur  esse  volumus  oranibus  fide-  25 
libus  nostris  praesentibus  ;    scilicet   et   futuris,  quia  vir  venerabilis   Bernaldus  Straz- 
burgensis   episcopus    adiens   serenilatem   culminis   nostri  obtulit  obtutibus*    nostris 
quandara  pnBceplionis  auctoritatem ''  domni  et  genitoris  nostri  Karoli  praestantissimi 
augusti',  in  qua  continebatur,  quod    idem  domnus   et  geuitor  noster  Karolus  pro 
semolumento  •=  animfe  suae   eidem   Slrazburgensi  ecclesise  concessisset,  rtt^,  wbicum-  so 
que   per  civitales  vel  vicos,    castella  aut   trejectus  vel  portus  excepto  Queulouuico, 
Dorestato   atque   Clusas   homines  memorate  ecclesife  navigio  aut  terreno  id  est  cum 
carris  et  saumariis  negoliandi  gralia  irent  et  redirent,  nullum  teloneum  quisquam 
rei   publice   administrator   ab  eis  exigeret.   pro  firmitalis  namque  studio  petiit  idem 
Bernaldus   venerabilis   episcopus,  ut  paternae  auctoritati   hanc   nostram  superaddere-  35 
mus  auctoritatem.    cujus  pelitioni  libentissime  annuimus  et  hunc  nostrae  auctorilatis 

a)  B  nostri — oblutibus  von  gleicher  Hand   auf  Rasur.       b)   B   auctoritatatem.       c)   B  temoluinemto. 
d)    Die   drei  Buckstaben   durch   Fallenbruch  des    Perjamenit  vermischt. 


l  Cfr.  nr.  15. 


831  -    846  19 

princcpliiin  fieri  jussimus,  per  cpiod  ornnihiis  comilibus,  vicariis,  ceDteoMiis  Tel 
üiiuiibtis  rem  publicum  (idmiriistrnnlilius  seu  cunctis  fidelibus  no»tm  pnecipimos,  ul 
ntillii.s  veslnim  de  n-liiis,  qiiHH  navigio  aul*  /«Treiio  id  e«t  cum  carris  et  uomariii 
p(;r   regua   deu   pro])ilio   iiustra  IiomiiicH  eju.sdfm  Struzburgensb  eoclesüe  oegotiendi 

:•  gralia  diixcritit,  iil)i('iim({tic  acccssum  habucrint,  nullum  teloneum  aal  ripaticum  aut 
purtalicum  aut  pontoticum  aut  salutalicum  out  cespitalicum  aut  rotaticum  aut  ceoa- 
licum  aut  pastionem  aut  laudaticum  aut  trabaticum  aut  pulvcraticutn  aut  uUuin 
üC(uirsiim  vcl  ullum  (cnstiiii  aul  tillam  reddibitiüiicm  nccipore  vel  exactare  audcat 
aut  liuiiiiiiilius,  (iiii   eudciii  luercimonia  pni-vidt-tit ,  uUain  inquietndiiiem  aut  impedi- 

10  meiilum  facere  pni'sumat.  sed  liccat  eis  per  hanc  nostram  auclorilatem,  cum  Dari» 
bus  et  cetcris  vebiculis  abque  iiliius  contrarietate  vel  impedimeuto  per  univenum 
imiMTiiim    noHtnnn,  nbicMiinquc   eis    nen-ssc   fuerit,  lÜKTe  et  wcure  ii  'lire  et, 

si  alicpias  moros  in  qiiolibel  lüco  fecerint  aut  mcrcati  fuerint  vol  vn. ..  '  «lihil 
ab  eis  prorsus,  ut  dictum  est,  lelonei  exigalur.  et  ut  liwc  aucloritas  iuvi  .  et 

15  inconvulsom  obtineat  linnitatcm ,  sigillo  nostro  subter  eam  jussimus  sigillare. 
(C.)  •    liiriiiinmaris   notarius   ad   vicem    Fridupi.si   rccopnovi   et   v  "    W-) 

Dalu  8  idns  jiini.is  anno  Clirislo  propilio  18  imperii  domni  lii. 1.4. /...■.. .  jM4-.-.iini 
aiignsli,  inditlione  9.  actum  Ingelinbeim  palalio  regio;  in  dei  nomine  feliciter  amen. 


n  au»  Straßl).  Bei.-A.  Q  nr.  6  or.  mb.  c.  »ig.  int.  »übt.  impr.  ddetpio  mit  dtr 
■S)  von  Kenig  spätrer  Ilniid  de  tclonco. 

Gedniekt   ebendarau»  lAiguiUe  )>r.  p.  19;   GaBia  chrt'.i.    l     ...-/r.  p.  463  mr.  S  = 

VI,  573  nr.  170;  SehOpßin  AI»,  dipl.  I,  74  nr.  03;  Grandidier  Uisi.  J*  fifi  i» 
Striub.  II  p.  3.  p.  195  nr.  104  —  Levrault  E*»ai  mr  fane.  momm.  de  Sinub.  p.  407 
nr.  11.  —  LOhmer  lieg.  Karoi.  nr.  415;  Sickei  Acta  KanA.  L  nr.  3ti7. 

IB  24.  Illolharius  imperator  Ratholdo  Slrazburgensis  ccciesis  episcopo  supplicante 

pra'ct'plum  genitoris  sui  Ludovioi  imperaloris  sibi  oblatum  ,  quo  bominea  ecclesia; 
Argcnloralensis  ab  omnibus  vcctigalibus  immunes  dedarabautur  (ar.  ^3),  conßrmat 
iisdem  fere  verbis.  « si  saccrdotum  ac  servorum  dei ».  Eichardus  ad  vicem  Agil- 
mari   rocognovil.    data   4   kalendas   augusti  anno  imperii  21,  indictione  3'.   actum 


Au»  Grandidier  llist.  de   Vriß.  de  Stratb.  II  p.  j.  p.  313   nr.  114  nach  einer  jeltt  twfenwii 
Abtchrift  de»  ütraßb.  bmehoji.  A.  —  Bijhmtr  Reg.  Karvt.  nr.  W9. 


25.  Kaiser  Lothar  bestätigt  auf  Bitten  der  Aebtissin  Basilla  dem  Prauenkloiter 
St.  Stephan   zu   Straßburff  die  Immunität  und  schenkt  demselben  :\rSlf  im  BUt*$, 
85  I«  der  Ortenau  und  dem  Breisgau  gelegene  Uöfr    ^  ''■   "•     ''  Straübur? 


(C.)    ;    In  noiniiio  doniini  iiostri  Josu  Cliiisli  dei  aclcini     1  '     na  omuianu'  piv- 

vidi'iiti.'i  iii|ii'r:iti>i'  :iii|;(isius.        iiiiii  ]H<liti(>iiiliu.s  t*  servorum  dci  ,  ii'jnaliiKhwa  dwau 


•)  Di*  tt*f  ButktUA*»  ittrtk  *M  XmA  i«  Ptrftmtml  t*rmtktrt.       kj  B  (wtiooili««. 


1 ... 


20  845 

cultus  amore  favemus,  superni  muneris  donum  nobis  a  domino  inperliri  minime  diffidimus. 
igitur  omnium  fidelium  sanct§  dei  §clesi§  ^  et  nostrorum  presentium  videlicet  et  fulurorum 
conperiat  industria,  qualiter  dilecta  cognata  nostra  venerabilis  sanclimonialis  et  abbatissa 
sancti  protbomartiris  •>  Stephan!  Basilla  <=  in  ambitu  infra  muros  Argentorato  majestatem 
nostram  adiit  ofierens  obtutibus  nostris  auctoritates  ^  et  munimina  cartarum  illustris  paren-  5 
telg  nostre  progenitoris  ducis  Adalberti,  qui  fundavit  jam  dictum  locum  in  parte  su§  here- 
ditatis,  qug  sibi  pertinuit  inter  ruinas  veteris  Argentorati,  pro  oportunilate  solitudinis  et  juxta 
fluentis  Brusci  fluvii  et  dotavit  eum  prediis  suis  large  pro  remedio  animg  su^  et  parentum 
suorum  ibidem  adtributis  et  Atalam  sacratissimam  virginem  abbatissam  presidere  ordinavit. 
et  quemadmodum  in  eisdem  insertum  continebatur  auctoritatibus,  eundem  locum  per  präg-  lo 
maticam  regia  Cbilderici  constitutionem  prerogativa  emunitatis  libertale  conmuniri  inpetravit, 
ita  dumtaxat,  ut,  salva  per  omnia  reverentia  sacrosancti  antistitis,  in  cujus  consistit  territorio, 
nuUus  judex  publicus  vel  quislibet  ex  judiciaria  potestate  in  loca  vel  agros  seu  reliquas  pos- 
sessiones,  quas  in  quibusUbet  pagis  vel  territoriis  possidebat,  nisi  defensor,  quem  ipsius  loci 
congregatio  et  abbatissa  voluntarie  a  palacio  inpetraverit,  audeat  ingredi  ad  causas  audiendas,  lö 
vel  freda  aut  tributa  exigenda,  vel  colonos  vel  fiscalinos  «^  bomines  ullo  malo  molestare.  bis 
itaque  ita  pertraclalis  et  merilis  piorum  votorum  in  vita  futura  conpensatis,  talis  munificentig 
expertem  me  futurum  perhorrui  et  pi§  peticioni  prefatg  cognate  nostr§  .  .  .'  facilem  prebui 
auditum.  et  sicut  rogavit,  facta  antecessorum  meorum  scriptis  et  preceptis  confirmavi  et  cor- 
roboravi  et  constituciones  ordinem  rememorando  renovavi,  ut  videlicet  ibidem  permaneat  certus  20 
numerus  quatuor  canonicorum  sacerdotum,  ex  quibus  liceat  idoneum  ecbonemuni,  cum  opus 
fuerit,  accipere,  et  triginta  sorores  ad  ministeria  claustri  peragenda  cum  rongruis  ministris 
et  edituis  intus  et  foris  digne  et  fideliler  minislrantibus.  proinde  vero  eisdem  confirmatis, 
hortatu  et  rogatu  atque  favore  voluntario  dilectissimg  conjugis  inperatricis  augusl§  Hyrmin- 
gardis,  coUecta  utriusque  manu,  stibulatione  ßrma,  donatione  legitima  tradidimus  jam  sepe-  25 
dicto  loco  sancti  Stepbani  protbomartiris  ad  Stipendium  fralrum  canonicorum  et  sanctimo- 
nialium  K  deo  ibidem  famulantium  duodecim  nominatas  et  dominicas  curtes  cum  omnibus 
appendiciis  suis  et  justiciis  suis  nobis  in  eis  constitutis,  videlicet  basilicis,  capellis,  villis, 
vicis  et  antea  tradita  confirmavimus  tarn  infra  muros  Argentoracenses  quam  in  pagis.  infra 
muros  basilicam  sanctg  crucis ;  cum  silvis,  terminis  et  decimis  Botbebür  et  campis,  pratis,  30 
pascuis,  conpascuis,  aquis  aquarumque  decursibus  et  piscationibus  et  utriusque  rip§  liloribus 
juxta  vel  infra  aut  circa  villam  Skitingsdtböhel,  cultis  vel  incultis,  quesitis  et  inquesitis,  qui- 
buslibet  vel  usibus  vel  questibus  aptis,  servis,  ancellis,  colonis,  fiscal ibus  ^ ,  silvis,  insulis, 
exitibus  et  reditibus  et  banno  et  cyppo.  in  pago  Alsacinda  Wanga  cum  suis  appendiciis, 
campis,  silvis,  vinetis,  rivis  eorumque  decursibus  cunctisque  justiciis.  Otbenhen,  Nunnenwilre,  3ö 
Gundeneswilre  in  pago  Martinhauga  cum  supradicto  jure  de  Botbebür  et  Skitingsdtbuel.  in 
pago  Prisgaudi  Munzinga  villa  cum  suis  appensibus,  basilica,  vicis,  terminis,  decimis,  campis, 
silvis,  pratis,  pascuis,  conpascuis,  cultis,  incultis,  quesitis,  inquirendis,  mancipiis,  servis  et 
ancillis,  colonis  et  fiscalinis  tarn  de  equestre  quam  pedestre  ordine,  banno  vel  cyppo,  marcato 
et  omnibus  justiciis  >  sicut  ceteri  meliores.  eis  Renum  juxta  fluvium  YUa  noncupante  Egeshein,  40 
Wibilesbein  in  simili  jure,  sicut  cetera  supradicfa,  basilica,  terminis  usque  ad  fines  Yllekiriche 
et  Ryno  et  supra  et  inferius   piscatum.   in  Bosenhen   dominicam   curtem,   capellam   et  deci- 

a)   Unter  den  e  in  sancte  und  eclesia  ein  oben  offnes  a.       b)  B  prothomatiris.       c)  Der  Name  durch 
mehrere  Striche   corrumpirt,  B   in  R  verwandelt,  ebenso    das  erste  a  in  u,  hinter  den  beiden  1  ein 
d   eingeschoben,   lieber  die  rei-schiedenen  Lesungen  tgl.   Grandidier  l.  c.  not.   a.  ä.)  B  aucoritates.    45 
e]  B  ficalinos.       f)  Lüche  von  i — 8  Buchstaben,  nohl  Basille  tu   ergänzen.       g)  B  sanctimonia- 
num.       h)  B  ficalibus.       i)  B  justiis. 


846  —  847 


91 


miiiii  .  "  cum  Halica  U'm  et  «uw  apcnnibu«.  fi[iiii)ii  (curt«]  ^    ad  hunimurk  ooneya- 

naiiilii  (tcNlinaviii>u8  cum  suifi  apcnnibuii  Lumanihein,  Lupolheaheti.  aed  ut  prdaU  oepla  aortni 
liiiHilla  i*  .ililmtiMHn  i>juhi|U(!  in  ciNlfiii  \tica  aucccNlricM  jura  et  comÜtMcionai  aibi  ab  iaido 
pnik'maticc  ot  canoiiii«!  ccititrnilitnN  (|ui<-l(!  et  inconvulae  in  parpettiiun  poaridaat  «t  nUinaal^ 

&  hör,  cmuiiitali.i  edictum  ficri  juiwimuit.  in  quo  precipimua  et  conflnnamu«,  ut  nullu« 
juili'X    vr>l    (|uilili<;t    ex   judiciaria    |M)ti>Ntal(<   vol    aliquii)    hnminum   audcat  <>   alirpia 
|vt'l|"  alicujus  conccHsioiu!  vt^l  JuHHiono  aliquaü  coruiii  urckitlax,  (lowMjauoiMa   vd  qnaalÜMt 
iiivatloro  vel  aliquo  mtMlo  iiiolcstaro.  ncc    ali(|uiM    duiTCjuioruin   inporalomn   aM   n 
iioxtram  conNtitutionom  vaieat  inmutarc,  nisi  qu<Ml  ahitit  ronsulliti  Hummi«  aeleafaa  priodpibM 

ii)  al<|iii!  r)>|{iii  (idcliliuH  pro  aliqiia  cvidriitissiina  fi  chatolida  principibaa  >*p*Hff  eogniia  neew» 
Hilali;  ■  vel  utiliiati?  i>iil)licc  p<>r  aliaiii  aurlorita(<;m  in  melioran  atatam  reAMmietar.  ai  «pria 
vcro  contra  hanc  nostram  auctoritatem  venire  tcmptaveril,  predido  loco  trifnnta  libras  arKvnti 
exntninuli  exHolvero  et  fiMco  lejfio  totidom  auri  purinNimi  co|;atur.  et  ut  hoc  •  prec4^ 

tum  iiiviolahilom  et  ratnm  linlxvit  flrmilatcm,  manu  prnpria  Hubler  illud  liriii.>.>.ii'i^    A  anuh 

lö   nosiri  inprcMHionc  fii(;illari  juNüimus. 

Dat^i  idufl  mnji  nnno  Clirislo  propicio  impcrii  domni  HIolhahi  2ß  et  in  Krancia  6,  indie» 
lionc  8.   ncliim   |iiililir)>  in  palatio  rei^io  Ai-);pntnraco,  cum  iremua  in  Italiam ;  fclicilcr  amen. 
•  Si^^num  lilolliarii  sorcriissimi  nu|;usli  |  (M.) 
:  Rinadufl  notarius  .  .   .  '   rcco((novi  et  cohfirmavi ; 


■£, 


Ji  (iKx  .'■Inihli.    Ui. ■.-.[.    11  faHC.  2(>lll    royj.    ;»/■      -..       .\  /      / 

l'tnjiwiinls  und   eilt  Loch  ilemielhrn  in  'I' r  w'. ;/.  //i.'..     / 
einm   rrnit.    Sirijrh.    Klien   tlort   auch    >;7' ""  •     uiul   lin 
grquetmht,  iihrr  nicht  hltm  wie  Fickrr  lUiti.   .     I'rk.  II.   V't 
liuum  fiir   da»    Sch]u»ni>rotixroll    mehr   lilirh.    ]>• , 
xnnern  Verdachtmgrüiulfn  eine  FäUchumi  des  lli' , 
beschreibun^  von  nr.  61. 


») 


» 


Otdruckt  darnach  bei  Guittimtm  De  epüc.  Ärgtnt.  p.  36  =  TcHttel  Hittor.  Vimdic.  »pp. 
p.  96  =  Kccnrd  (hrig.  Hah>h.  proli.  nr.  7  =  Brlhomme  Uift.  Mtdiami  Mon.  p.  ti  = 
Lünig  XVII,  807  nr.  4  r^  liimqurt  VIII,  383  nr.  34;  Schiller  Kömtgth.  8.  UT; 
Laguillr  pr.  p.  4;  Sthöpfiin  Ah.  dipl.  I,  81,  nr.  101  wut  FaetimiU  lab.  10;  OrmiMtr 
Ilisl.  de  l'egl.  de  Slriub.  II  p.  j.  p.  333  nr.  HS.  Herrgott  Genetd.  Habtb.  II,  M 
nr.  60  nach  einer  Copie  einen  CmUs  der  Wiener  Bibliotk.  OaBia  chrüt.  V  iMtr. 
p.  463  nr.  7  nach  einer  schlechten  Coitie.  —  Böhmer  Reg.  Kant.  nr.  69t.  Vom  Sh^ipf 
Beichak.  I,  1,  68  aln  rerdiichtig  Ixsrirhnel.  Vnn  Bettberg  II,  7^.  FruHrirh  II,  Sit  mmd 
Hegel  D.  Si-Chrnn.  VIII,  Allg.  Kinl.  S.  9  aU  MwMnideMif  toKtM;  «m  MMkminr  m 
ilen   Wiener  tiittungsb.  1877  S.  518  mit  Hecht  aU  FHttk\m§  mrwarft». 


26.  Rabamis  Maiinis  nrchiepisoopiis  Mogtmlinus  saoclis  fratribus.  qui  in  ecde 
sia  Argonlnriw  civilulis  sunt  coruinquc  cborepiscopo  inlcrroganlibus,  qualis  poeni 
tcntia   bomini  inccstuo.so   et  ])arricidnQ   imiwnenda   sit,  respondet.  sibi  jastnm 


4U 


i)  LttU  T«n  $—10  Bthtutit».     bj  Ua»  M«  4—«  AmAmIm.     ^  jnWWb  4ank  SkiOt 
pirl.      d)  B  audM.      a)  UtU  Mn  <— 4  AmAm^m.       tj  läti*  mm  <— «t . 


'    l'rlicr    diese    t'ormei    und    Wir    hnmttntimg    arr  prinrt^x    cm    «w,wr    MMk   fWyi.  fwMtt 

füristcmUind  S.  43. 


22  847  —  856 

videri,  quod   abrenuntiet  nefandus  ille  homo  sseculo  et  jugi  poenitentise  operam  del 
Omnibus  diebus  vitse  suje.  «nuper  ad  nos  litterae».  [nack  847.] 

Aus   F.   Kitnstmann   Hrabanus  Maurus  S.  213  nach  einer  Freisinger  Handschrift  des  9ten 
Jahrh.;    Wasserschieben  Beitr.  z.  Gesch.  der  Vorgratian.  Kirchetirechfsq.  S.  29  tind  164 
nach   einer    Wolfenhiittler   Handschrift  des  lOten   Jahrh.  —  Will   lieg.  d.  Erzhisch.  v.     5 
Mainz  VI,  3.  Wegen  des  Hintceises  auf  Cancm  XX  der  Mainzer  Synodalbeschlüsse  von 
647  nach  diesem  Jahre  zu  datiren. 

27.  König  Ludwig  der  Deutsche  lestätigt  auf  Bitte  des  Bischofs  Raiold  von 
Straßhurg  die  von  seinen  Vorfahren  der  Kirche  der  heiligen  Maria  zu  Straßburg 
ertheilte  Immunität.  856  März  30  Franhfurt.  10 

In  nomine  sanclao  et  individiiic  trinitatis.  Hludouuicus  divina  favente  gratia  rex.  si  Jibe- 
ralitatis  nostra;  munere  locis  deo  dicatis  quidclam  confcrimus  Leneficii  et  necessilates  eccle- 
siasiicas  per »  adpetitiones  sacerdotum  nostro  relevamus  juvamine  atque  imperiali  ^  tuemur 
munimine,  id  c  nobis  et  ad  mortalem  vitam  temporalitcr  transigendam  et  ad  a-ternam  feli- 
citer  obtinendam  profuturum  esse,  liquido  credimus.  proinde  noverit  omnium  ^  nostiorum  15 
tarn  pra;sentium  quam«  futurorum  solertia,  quia  vir  venerabiiis  Rutulfus'  episcopus  Argen- 
toratensis  sive  Strasburgensis '  nostram  adiens  pra^sentiam  delulit  obtutibus  nostris  auctorita- 
tem  immunitatis  domni  et  genitoris  nostri  Hludouuici  bona;  memoria;  piissimi  augusti,  in 
qua  continebatur  insertum,  quod  non  solum  idem  genitor  noster,  verum  etiam  prai-decessores 
ejus  reges  videlicet  Francorum  sedem  ecclesiai  sancta;  Maria;  semper  virginis,  in  cujus  amore  jo 
et  honore  ipsa  dicata  est  ecclesia,  sub  suo  nomine  et  defensione  cum  monasteriis  et  cellulis 
sibi  subjectis  et  rebus  vel  hominibus  ad  eam  pertincntibus  vel  aspicientibus  tarn  infra  civita- 
tem  quam  foras  consistere  fecerant,  et  eorum  immunitatum  auctoritatibus  hactenus  ab  inquie- 
tudine  judiciaria;  potestatis  eadem  munita  atque  defensa  fuisset  ecclesia.  sed  pro  rei  firmitate 
postulavit  prsefatus  Gratulfuse  episcopus,  ut  paternum  scu  pnt'decessorum  nostrorum  reg^m  25 
morem  sequentes  hujusmodi  nostraj  immunitatis  praceptum  ob  amorem  dei  et  reverentiam 
ipsius  sancti  loci  circa  ipsam  ecclesiam  fieri  censeremus.  cujus  petitionibus  adsensum  pra2- 
buimus  et  hoc  nostra;  emunitatis  pricceptum  erga  ipsam  ecclesiam  immunitatis  atque  tuitionis 
gratia  pro  divini  cultus  amore  et  anima;  nostra;  remedio  fieri  decrevimus.  per  quod  pra-ci- 
pimus  atque  jubemus,  ut  nullus  judex  publicus  vel  quislibet  ex  judiciaria  potestate  in  eccle-  30 
sias  aut  loca  vel  agros  seu  reliquas  possessiones ,  quas  moderno  tempore  in  quibuslibet  pagis 
vel  territoriis  infra  ditionem  imperii  nostri  juste  et  legaliter  memorata  tenet  vel  possidet 
ecclesia,  vel  ea,  qua;  deinceps  in  jure  ipsius  ecclesia;  voluerit  divina  potestas  ^  augeri,  ad 
causas'  audiendas,  vel  freda  aut  tributaJ  exigenda,  aut  mansiones  vel  paratas  faciendas,  aut 
fidcjussores  tollendos,  aut  homines  ipsius  ecclesia;  tam  ingenuos  quam  et  senos  super  terram  as 
ipsius  commanentes  injuste  distringendos  nullasque  rcdibitiones  aut  inlicitas  occasiones  requi- 
rendas  nostris  vel  futuris  temporibus  ingrcdi  audeat,  nee  ea,  qua;  super  ^  memorata  sunt, 
penitus   exigere   pra;sumat.    sed    liceat  memorato  pra;suli  suisque  successoribus,  res  pra'dicta; 

a)  Grandidier  om.  per.         b)  Orandidier  regali.         c]  B  und   C  et.         d)  Grandidier  add.  (idelium. 

e)  Grandidier   add.  et.        f)   Grandidier  Ratolphus  C  Rudulphus.       g)  C  Rudolphus.    Grandidier    40 
Ratolphus.      h)  Grandidier  pietas.       i)  Grandidier  add.  judiciario  more.      j)  Grandidier  telonea. 
k)  Grandidier  supra. 


Batold  (Batdf),  Biscliof  von  Straßburg,  840 — S74. 


866  0 


eccle«im  cum  omniltuH  «ibi  »uhjcctiii  et  rebiu  vel  liorninihaa  ad  m  icpidaitibtu  Vfll 
tihuH   Nub  tuitioniH   alquc   iinmunilatis   notttni!  defenitionc,  remoU  loliun  judiciarÜB  potcatalH 
irii|iii(;tu<lirio,  i]uiel(>  online  ■*  (Kimiilcrc  et   iiontro   Kilolitvr  parere  imperio  alque  pro 
tat<!   iioHtra  '<  i'onjUKix   ac   pruliN  tiuu  eliain  totiuM  iinpcrii  a  deo  nobia  ceilali  H  tjm 
■•  liHi.irna   niixtiiationu   |h;i-   iinrnenMurn    (tunxcrvanili    una    cum    clero  «t  popalo  aibi  awljartp 
iminünHam  ciemeiitiam  juKitor  cxorare.  et  quicquid  de  pnpfaUe  rebua  eecleti»  joa  Sai 
|ii)li>rnt,    in    inti>i;ruiii   ciilüin   coni-eHsiuiUH  ccclesiia'  ',  milictet  perpatOO  tompor»  «i  ad 
(liiiii  (lui  Kervitiuin  aii^MiiuntMin  et  Hupplemcntum  (ial.  Iianc  iUqiM  anetoritataan,  at 
in  (iei  nomine  obtineat  vigorem  <=  et  a  lidelibiu  aancts  dei  ecciwiw  et  Doatria  veriai 
II)  (jue  civilattir,  manu  proinia  »uhterlirmavirnuii  et  anuli  nontri  impreaaioiM  aignari  joanoMa. 

Signum '1  (M.)  Illuduuuici  KcroniH.iinii  regig*. 

Data  '.i  kiilenilas  aprilis  anno  Christo  propitio  23'  Hludouuici  aereniaaiiBi  regia  in  orienlali 
Francia,  indictione  4.  actum  Franclienfurt  palatio  regio;  in  dei  nomine  fuiliciter  amen. 

B  aut  Straßb.  Bu.-A.  0  tue.  376  cop.  charl.  »te.  XV t. 

'"  C  coli.  ibid.  cop.  cluirt.  nee.  XVII. 

Gedruckt  aus  kUtner  bei  UtguilU  pr.  p.  3t  =  Bouquet  VIII,  418;  SM^Um  AU.  üfL  1, 
87  nr.  107.  Orandiditr  Hmt.  de  Cegl.  de  Stnub.  II  p.  j.  p.  913  NT.  J15  «S  tftfnifk» 
tabul.  episcop.  Tabern.  (»lt.),  deuen  abieeiehcntU  Letartem  apttieO  m  rfcr  DaHnmfttiSi 
vhM  wiUkürliche  Correcluren  lind.  —  Böhmer  Beg.  Karal.  nr.  775.  Sdkm  Eeatrd  Comm. 

90  de  reb.    Franc,   orirnt.   II,  449  und  Ilrumann  Comm.  de  re  diplom.    imper.  II,  44   mmd 

339  hegten  Bedenken  über  dir  Aechtheit  der  Urkunde,  die  Sickel  Beitr.  t.  Dipl.  I,  38 
iowohl  für  H4t  wie  HM  gämlich  verwirft,  nicH  blot  der  dtnmok»gi»ckem  Vrrttimm§, 
tmmiern  auch  de»  anormiden  VrotoedB»  wegen,  ebenso  Hegel  D.  St-Chnn.  VIII,  AB§. 
Eint.  S.  14  not.  4. 


■r.  28.  A'ö'ni//  Ludirit/  der  Deulsche  besliiligt  auf  Bitten  der  Aebtissin   Basilla  du 

dem  Fniuenklosler  St.  Stephan  zu  Straßbnrg  von  seinen   Vorfairen  ertkeilie  Immur 
nität.  Sßfi  Sqüember  12  Straßhnrfj. 

\y>.)\  lii  iiMiiiine  snnclv' et  iniüviiluc  trinilatis.  liliMl.-wirii-i  lav.iii. 
litatis  noslrQ  niuneru  Iwis  deo  dicatis  nlii|uid  roiiferiinuH  iHrnolicii  d  n-         ,  :      ' 

30  per  pclirioncs  rcligiosaruni  pcrsonarum  relevamus  muniminc  atquc  imperiiwo  tuemur  juvamine, 
id  nobis  et  ail  mortalem  vilam  temporaliter  pcraifendam  et  ad  a.>ternam  «  feliciler  adipis- 
ccndani  proruturum  essu  liquido  confidimus.  ex  quo  noveril  omnium  tidelium  noslronim  tam 
presentium  quam  fulurorum  sollers  discrclio,  quod  nobilin  atquc  vcnerabilis  sanctimonialis 
abbati.<*sa  üasilla  sancti  Stepliani  infra  muros  ArgcnloratensoD  sivc  Strazlmrc   nostram 

K  niat;)'.staloin  pivsentavil  olitiitilxis  nostris  autorabile»  cmunilates  (irmites  predeoeaaomm 
trorum  re^uin  et  iiii|><.>raloruiu,  qualiter  predirtus  locus  sancti  Slophani  a  dooe  Alberto  ftin- 
datus  erat,  et  per  constitucioncm  Chylderici  regia  cmunitatus  et  per  Pipinum  m^^jordomum 
locupletatus  et  munitus  crcsccbat,  et  |km'  munificentiam  Clotliarii  imiwratoris  primi  et  coqiagia 
Yrmon^ai-dis  dilntus  et  corrolwratus  i>ollebat,  ac  domum  etiam  auctoritatcm  dooini  et    feni- 

40  «)  i^  N.  C  qui  at   online.       \>]  B  :  C  aoaln».      c)  Qe—tMer  ftmtmwi.      d)   Otgididitr    edJ. 

domni.       •)  OramtiJite  aJJ.  AJutcotliu  diacoQos  ad  vicaa  OrioMldi  lacegiwn        r*  Or^rnJÜMr 
8  regni.       g)  B  nternim. 


1  Bit  hierher  fait  wörüieh  «*ek  mi(  der  '  iformel  nr.  91  bei  R  de  Botitre  Bee.  §httr,  ät» 

form.  I,  37  deckend.  VergL  Sickei  Beitr.  m.  i-  i^—M. 


24  85  6 

toris  nostri  Hlödewici  bong  memoria  piissimi  augusti,  in  qua  continebatur  insertum,  quod 
non  solum  idem  genitor  noster,  verum  etiam  predecessores  ejus  reges  videlicet  Froamchorum 
aput  locum  indictum  bealo  Stephano  et  congregacioni  canonicorum  quatuor  sacerdolum  et 
sanctimonialium  triginta  cum  necessariis  ministris  dedicatum  sub  suo  munimine  ac  defensione 
cum  Omnibus  sibi  subpertinentibus  tam  mancipiis  quam  prgdiis,  tarn  infra  civitatem  quam  5 
foris  constitutis,  eorum  inmunitatum  auctoritafibus  liactcnus  ab  inquietudine  totius  judiciarig 
potestatis  eadem  munita  et  defensa  fuisset  abbacia.  pro  bujus  itaque  rei  firmitate  exoravit  pre- 
dicta  abbatissa  Bassilla,  ut  paternam  seu  predecessorum  nostrorum  regum  clementiam 
sequendo  hujuscemodi  nostrg  emunitatis  pr^ceptionem  ob  amorem  Christi  et  reverentiam 
sancti  loci  circa  idem  monasterium  fieri  censeremus.  cujus  postulationibus  facilem  tribuimus  10 
assensionem  et  banc  nostrg  magestatis  pagiiiam  erga  ipsum  locum  inmunitatis  et  tuicionis 
causa  pro  divini  cultus  amore  et  animg  nostrg  remedio  fieri  decrevimus.  per  quod  precepimus 
atque  jubemus,  ut,  salvo  per  omnia  honore  sui  sacrosancti  presulis,  nullus  judex  publicus 
vel  quislibet  ex  judiciaria  potestate  in  personas  vel  gclajsias  vel  oratoria  aut  loca  aut  agros 
vel  quascunque  reliquas  possessiones,  quas  ab  antiquo  vel  moderno  tempore  in  quibuslibel  15 
territoriis  vel  pagis  vel  comitatibus  infra  dicionem  nostram  juste  et  legaliter  memorata  tenet 
vel  possidet  abbatia,  vel  ea,  qu§  postmodum  in  jure  ipsius  monasterii  voluerit  divina  pietas 
augere,  ad  causas  audiendas,  vel  fieda  vel  tributa  vel  tlielonea  exigemla,  aut  mansiones  vel 
paratas  faciendas,  aut  fidejussores  tollendos,  aut  homines  ipsius  ^clEEsi©  tarn  ingenuos  quam 
servos  super  terram  ipsius  conmorantes  injusle  distringendos,  nullas  redibitiones  aut  illicitas  20 
occasiones  requirendas,  nostris  vel  futuris  temporibus  ingredi  audeat,  nee  ea,  qug  supra 
memorata  sunt,  penitus  exigere  non  presumat.  sed  liceat  memorate  abbatiss^  suisque  succes- 
tricibus  auctorilate  episcopali  et  dispensatione  illius,  quem  de  numero  fratrum  ipsius  loci 
constituerit  echonomum,  ipsam  sedem  cum  omnibus  sibi  subjectis  et  rebus  vel  hominibus  ad 
se  pertinentibus  sub  tuitionis  atque  emunitionis  nostr^  defensione,  remola  totius  judiciarig  a 
potestatis  inquietudine,  quieto  ordine  possidere  et  pro  nostro  fideliter  deum  exorare  imperio 
et  incolomitate  nostra  et  conjugis  atque  prolis.  nee  liceat  alicui  sub  pretextu  advocatorie 
occasionis  sibi  vel  in  hominibus  vel  quibuslibet  rebus  vel  possessionibus  eorum  aliquod  jus 
vendicare,  nisi  quem  pro  aliqua,  sicut  aliquando  fieri  evenit,  necessitate  ipsa  abbatissa  cum 
congregationis  voto  per  consilium  antistitis  aput  palatium  expostulaverit,  qui  nee  palemundum  *  30 
vel  aliquas  exactiones  exercere  presumat.  si  quis  vero  temerarius  contra  hanc  nostrg  con- 
stitutionis  auctorilates  venire  pretemptaverit,  prgdicte  ajcla^sig  quinque  libras  auri  fiscoque 
regio  decem  auri  purissimi  persolvere  cogatur  et  insuper  offensam  regiam  incurrat.  ut  autem 
hgc  auctoritas  pleniorem  in  dei  nomine  vigorem  obtineat  et  a  fidehbus  sanct^  dei  Kcla-sig 
et  nostris  verius  et  cercius  perpetuo  tempore  credatur,  propria  manu  subterfirmavimus  et  35 
anuli  nostri  inpressione  signari  jussimus. 

Data  2  idus   septembris  anno  Christo  propicio  23  domni  Hlödewici  serenissimi  regis  in 
Alsatia,  indictione  4.  acta  Sirazburc  palatio  regio;  in  dei  nomine  feliciter  amen. 

Signum  (M.)  Hlödewici  serenissimi  regis. 

Otgarius  ad  vicem  Grimoldi  archicancellarii  recognovit.  *> 

B  aus  Straßb.  Bez.-Ä.  H  fasc.  2610  cop.  mb.  sec.  XI.  Das  Feld  des  unten  aufgedrückten 
Siegels  kaum  mehr  erkennbar,  sclieint  einen  Kopf  en  face  zu  zeigen.  Die  verlängerte 
Schrift  nur   bis  zur  Hälfte  der  ersten  Zeile,  das  Felden  derselben  in  der  Signums-  und 


1  Unbekannt,  dem  Zusammenhang  nach  eine  Abgabe  bezeichnend.  Grandidier  1.  c.  p.  345  not.  n  ver-  45 
muthet  eine  Verwechslung  mit  parafredus. 


856  —  871  » 

liecogniliontzfilr,  ila»  liickrulmfle,  eritärmtielu  Mnutgramm  werden  ohfttdUn  tom  4tm 
niiormiilni  J'roloroll  iilleiit  Kclum  du-  El   int   leie   nr.  3i  eine    Fil- 

Kihuiiij  diu  Ulm  Jitlirh.    Verijl.  die  /«  nr.   'il. 

(Jfdruckt    darnach   bei    OuilUman    JM  tptK.    Ärgtnt.  p.  3:i     -  Cimriitff  Ceiu.  difH.  IahAhi. 

:,  jß.  :iO  Trillitl    llixt.     Viiulit.    a]i]i.    ji.  Un  l.iiniij  XVIl,  ■    --    Ikmqmet 

VI  11,    fJO  tir.  :i ;    Sthiltrr    Konitinh.    S.  47h  Ijiard    Orii/    .  i'ib.  nr.  «  = 

Ilnimann  CiimmnU.  dt  rt  dijil.  II,  .77/;  Srhopßin  AU.  dipt.  I,  4H  nr.  (i76  mit  Vmf 
Kimik  iab.  l:,';  Urandiditr  Ui»t.  de  l'tgl.  de  Straub.  II  p.  j.  p.  :i43  nr.  1:17.  Herrgott 
Ocneid.  Jlabub.  11,  34   nr.  ti7   nach  einer   Copie  eine»  Codex   der    Witwer  UiUititk.  = 

III  Würdlimn    Mnnant.    I'alat.  IV,  r,5.   ~    Mhmer   Krg.    Knrtil.   nr.  TtH.    AU   »rdäcktif 

Hchon  r<m  Mabdlon  Amial.  ord.  *.  litntd.  III,  54  btttichnrt :  cxomplar,  qnod  nobia  pro 
niitliciiUco  iioii  hubutiir  vitioHo  iii;;illo  appoHito,  ferner  toH  Kccard  Comm.  de  rtb. 
I-'riinc.  Orient.  II,  -l-/.'^,  i/i  aiisfuhrtiilirrtr  Wri\r  mn  llrumnnn  f'nmmml.  de  re  dipl.  IJ, 
i'i'7,  dem    Mich    Si<M   Ileilr.  t.  I/iiil.   I,  "i'i    '■  i  /.  c.  nimmt  Inlerpola- 

1.'  tionrn  und  Henitratiim  im  Uten  Juhrh.  an,   In  11,  1^ — «-.  Ute  dia»erl. 

verwirft  e»  al»  iinäclU,  ebenno  Iluhmer  l.  c.  und  Stumpf  Heich*k.  I,  1,  09. 


29.  In  einer  Sche7ihun(/surkunde  eines  gexcissen  Ruadini  für  Kloster  Weit$e%- 
bürg    iil)i   Joiiitnis    Griinoldiis    ohha    j)rccs.si>  '    vidoUir  :   actum    publice    in    civilate 
Ölruzlnirg.    lesles  :    Huudini,   Olrili,    Huo,    Güzbrahl,     Uruaul,    Folral,    Regiiil>crt, 
■*  Benedict,  Geilo.  ego  Uuenilo  scripsi  et  subscripsi.  ^Ii3-8GI\  Slraßburff. 

W  au«  detn  cod.  tradit.  Wizenburg.  zu  Si>eier  ron  der  ernten  lland  desieUien  genchrieben  mt 

dir  Urbemchrifl  traditio  <|uam  freit  Knadini  de  pajfo  Alisacinse. 
Gedruckt  daraus  bei  Xeusn  Tradit.   Wieenb.  p.  1!)5  nr.  1117. 


30.  Bischof  Ratold  schenkt  den  li rüdern  der  Straßhurger  Kirche  für  </t,.  ...y- 
ä.")  liehen  Unterhalt   einen  Hof  in    Geispoltzheim ,  dessen   Leistungen   an   dcH    Vogt  er 
genau  regelt.  871  Straßöurg. 

In  nomine  sanctu;  et  individuic  Irinilatis.  lUtoldus  divina  favenle  dementia  ArgenUnentM 
cpiscopu.s.  notum  sit  omnibus  ecclesia«  dci  nostri(|ue  fidolilius,  qualiter  ego  RatulJus  ArKen- 
tinensis    cpiscopus    pro    ainore    dei    cjusquc    pise   (ffnilricis   Maria;   ad    communem    fralnim 

an  Aigenlinonsiiim  utilitalcm  curtim  (pi.uidam  nostri  juris  in  villa,  qu»  dicitur  Geisliodenlieim, 
sitam  cum  omnibu.s  ad  iilam  jure  perlinentiims  id  est  familia  utriusque  sexus,  a<diQciis, 
njrris,  pratis,  pascui.s,  silvis,  aquia  a<piarumvo  dwursilms,  molis,  molendinis,  vineti«,  nis  et 
iiiviis,  piscationibus,  mobilibus  et  innnobilibus  porjtetuo  possidendam  tradidi  eotlem  jure,  quo 
eam  Imna-  memoria-  I)ap'l)ertus   rex    occie.sia^   Aivenlinensi   dwiit    et   ejfo  et  anlecc«sore«  in« 

as  hactenuB  posacilimus.  iliud  etiam  intimnndum  censuimus,  ul  nullus  nisi  consenlientibus  el 
conlaudantiliu.s  piivtati  l»K-i  ranonicis  cidem  curti  conslitualur  ailvix'atus ;  constitutum  autem 
noniii!<i  ccrlis  el  Ic^'ilimis  tribus  plaritis  iliuc  venii^e  el  maiisioiiem  facere  ilcliet,  nisi  pnp» 
|V).situs  loci  iibu.s  pro  certa  causa  euni  invitavcrit.  in  duobus  autem  placitis  luinno  ronlirmatis 
bicmab  scilici't    et    pascali    pra'potiilus    ei  minislrare  delK't  id  est  unum  '  m  jwrcinum 

40  in    uno<|U(H|u<'    placito,    situlas    vini   duas,  nial(h-as  frumenti  i,  avena»  '-!  ;.,ili.<«  mensursp. 

in  lerlio  aulem  id  est  autumpnali  placilo  famiba  pra-nominat«?  dominica?  curiis  simiblrr 
taciat.  luK  autem    i<leo  statuimu.»,   ul    ramiba  illa  minus  |n^>-ata  co  bitcrius  et  faciliua  quoti- 


1   Griwold.  Abt  ron    Wrisnenburtf,  S.?.?— Sfi/.    IVr.i/.   Zru*»  l  r    n.  .7.WJ. 


26  871  —  873 

diana  pra;dictorum  canonicorum  stipendia  persolvere  possit.  quod  ut  firmum  et  inconcussum 
omni  permaneat  ano,  hanc  carlulam  inde  conscribi  testesque  subscribi  eorumque  subscrip- 
tione  fecimus  corroborari.  acta  sunt  ha;c  in  civitate  Argentina  anno  dominictc  incarnationis 
871,  regnante  Ludewico  pio  ac  serenissimo  imperatore  et  consensum  una  cum  principibus 
praibente,  anno  autem  30  regni  ejus ;  in  horum  prajsentia  testium  :  Lutthardi,  Ripoldi,  Diet-  ." 
lierti,  Regingeri,  Gumperti,  Hugonis,  Joannis,  Walgeri,  Drultlieri,  Lutlerici,  Ingoldi,  Odal- 
bardi,  Gonelini,  Hennerammi.  ego  Eberhardus  canccllarius  ad  vicem  Luttperli  •  arcliicancellarü 
recognovi. 

B  aus  Straßb.  Bez.-A.  G  nr.  3463  aus  einem  Papier-Copialbuch  des  Straßb.  Domstifts   von 
480  Blättern,  Urk.  Nr.  101  in  der  Schrift  des  ausgehenden  IGten  Jahrh.  Offenl)ar  in  der   lo 
vorliegenden   Fassung,   wie  Anfangs-   und   ScMnssprotocoH   beweisen,  nach  dem   Muster 
einer  Königsurkunde  Ludwigs  des  Deutschen  später  zurecht  genmcht. 

31.  Hludowicus  rex  Rataldo  Strazburgensi  episcopo  petenlc  praeceptum  genitoris 
sui  Ludovici  imperaloris  sibi  oblalum,  quo  homines  ecclesiae  Argentoratensis  ab 
Omnibus  vectigalibus  immunes  declarabanlur  {nr.  83),  iisdem  fere  verbis  confirmat.  iö 
«cum  petitionibus  servorum  dei  justis».  Hebarhardus  cancellarius  ad  vicem  Liul- 
berti  archicapellani  recognovit.  data  2  idus  junii  anno  30  regni  in  orientali  Francia, 
indictione  6.  actum  Aquisgrani  palatio  regio.  873  Juni  12  Aachen. 

Aus   Gramlidier   Hist.   de   Vcgl.    de    Strash.  II  p.  j.   p.  356   nr.  138  ex  inserto  diplomatis 
Caroli  IV  imper.  a.  1356.  —    Böhmer  Heg.    Karol.  nr.  8.3~.   Cfr.  Siekel  Beitr.  z.  DijJ.   20 
I,  59,  der  das  Stück  für  unbedenklich  hält. 


32.  König  Ludwig  der  Deutsche  bestätigt  auf  Bitten  des  Bischofs  Ratald  alle 
der  Straßhurger  Kirche  gemachten  Schenkungen  und  ertheillen  Privilegien  und 
bewilligt  ihm  ferner  das  Recht,  an  einem  beliebigen  Ort  des  bischöflichen  Territo- 
riums eine  Mümslätte  zu  errichten.  873  Juni  12  Aachen.  ö 

In  nomine  sanctaj  et  individua;  trinitatis.  Hludowicus  divina  favente  gratia  rex.  cum 

petitionibus  servorum  dei  justis  et  rationabilibus  divini  cultus  amore  favemus,  sujierni  mu- 
neris  donum  nobis  a  domino  impertiri  minime  diffidimus.  igitur  omnium  fidelium  sancta; 
dei  ecclesia;  et  nostrorum  pra?sentium  videlicet  et  futurorum  comperiat  industria,  quia  vir 
venerabilis  Rataldus  Strazburgensis  urbis  episcopus  nostram  adiil  excellentiam  referens  man-  30 
suetudini  nostrro,  qualiter  ob  incuriam  ministrorum  ip.sius  ecclesiae  omnia  munimina  car- 
tarum,  qua;  inibi  liaberi  videbantur,  igne  concremata  fuerint.  idcirco  nostram  deprecatus  est 
pietateni,  ut  per  nostra;  auctorilatis  praeceptum  omnes  res  et  familiam,  qua;  tunc  temporis 
eadem  ecclesia,  qua;  constructa  babetur  in  honore  beata;  dei  genitricis  semperque  virginis 
Maria?,  qua;  haliuisse  dinoscitur,  quando  Iutc  res  accidit,  denuo  confirmaremus  et  corrobo-  35 
raremus.  sed  ut,  domino  adjuvante  et  nobis  opem  ferente,  pnefatam  ecclesiam  ad  pristinum 
posset  revocare  statum  et  a  nemine  pro  hac  re  nulluni  de  rebus  vel  familiis  juste  et  legaliter 
ibi  pertinentibus  sentiat  dispendium,  hanc  nostra;  auctorilatis  pra;ceptionem  fieri  decrevimus, 
per  quam  omnes  res  ac  mancipia,  qua;  a  religiosis  viris  seu  a  pra;decessoribus  nostris  vel  a 
quibuslibet  hominibus  eidem  ecclesia;  collatic  fuisse  noscuntur,    sub  immunitatis   nosti-a;   tui-   V) 


1  Anstatt  Herharhardus  und  Liutberti. 


873  «7 

tionc  |ir!i-ratuft  Italaidu«  §ucce«M>re<M]Uß  Rui  t\uu'Ui  li'neaiit  atque  poMideuit.  et  dhIIimi 
lioiiiiriuiii  vitl  ju<l(!x  pupliru»  hcu  quinliltct  ex  juiliciiiria  poletitiitL*  in  eccIeriM  bapÜMwIfla  «el 
(iruciila,  curIcH,  villiiN,  l(Ka  v<>l  nKroft  hcu  ri-lii|uaM  itottMWMion«;*  nmnonili  «pMcopii,  qua« 
iiiiMlt.Tiio  lniii|><)rc-  in  quiliUHlilM:!  pa^iH  ac  tcrrilorÜN  iiifra  iiilii)nciii  iiii|N-ni  noclri  joate  «t 
•>  IcKaliter  poHHidct  vcl  i|uu.'  dcinccpM  in  jure  i|Mius  Mincti  loci  divina  pteUs  auKcra  ralueril,  ad 
raiisiis  juiliciiirid  innre  iiudit'iidnK,  vcl  rre<la  aiit  telonca  t-xigenda,  attl  manaionw  «d  pacalat 
faiii-iidax,  »ut  fidcjuNMorcH  lolltMiduti,  iti;u  honiincM  ipMiu»  eccieaic  tarn  Uberoa  qoaaa  amvs, 
fiücalinoH  et  lalmllario«  diMtrinKcndo«,  ncc  uliati  rediliiliuncx  aut  inlicita«  occaaioow  rc<{uireiMlaa, 
ullo  uiiipiani   t('ni|M>rc   ingredi   audcat    vcl   ca,    qua-  »upra    mcmonila   «unt,   penitM  eiifere 

In  pru.'Munint.  xod  liccat  ineniorato  venerahili  vucalo  fpiw-o|K)  suisquc  succeMorilma,  re*  pne» 
di(-ta>  ocricfliu'  cum  oinnil)UH  Hil)i  ftulijocIlH  Ruit  inniunitalif«  mmtra-  definwioiic  quieto  ordioe 
|M>NHiderc  aliM(|uo  cujuHpiani  conlrariclatc,  quatinuM  pro  nusira  incoiomilatc  conjugi«  et  proUa 
sou  cliatii  loliiis  iin|M>rii  n  doniino  iiohi»  collati  jn(;ilcr  iloini  rirordiani   eionure   ddec* 

(etiir.    NJ  qu(M|ue  aliqua-  (|UL'riniunia-  ndverMUN  jani  <lirtani  <■•  lani  de    rebua   et  bomi- 

i'o  niliiiN  lil>criH  et  servis  ort«;  fucrint,  (\usc  absquc  gnvi  et  iniquo  diHpcniJio  diflinire  ncquiverinl, 
jiilx'niUN,  ut  per  iilnnens  rircavirinos  et  fidi-lex  nnsims  fideliuinque  nonlrorum  hominm 
plonis.sinie  huI)  Kacranii-nio  inquiraliir  et  nd  fineni  rite  UMpie  d)><lucatur.  oi  rpiis  vero  rontra 
iianc  nostrani  uuclorilateni  aliquid  a^^ere  (eniplav<>rit  aut  ex  Ihm,  qu.T<  pm-ürripla  «unt,  quip- 
|)iani  viohirc  pnesumpserit,  8<!iat  se   tri^'inla    lihms  auri    optimi    sccundura    vetcrem    tnorem 

•.M  parli  pni'falic  i'(-clexia'  »«<  esse  |KTsolviluniin,  noütram  insuper  oflensionem  incurauruin. 
('(incetfitiuius  quwjue  veneraliili  episcopo  Hatnido  vel  successoribw«  ejus  rcctoribus  KÜiret  jani 
dictic  ecclesiu,  ut  in  quacunquc  placucril  villa  episcopii  sai  monetam  utatuat,  quaünua  pro 
nierccdis  nostne  nui;niento  utilitati  ipsius  erclesi»  dcscniat.  cl  ut  hoc  noslra-  inuiunilatis 
pr.eceptuni  inviolnliilem  atque   inconvulsnm    nhtineat   firniitatcm,    manu    pro|)ria   sulUer    illud 

"Ä  firniavinius  et  anuli  nostri  inpres.HJone  siditcr  jtitrillari'  jus.sinius. 
Sijfnuin  donini  Hludowici  Serenissimi  reyi- 

llcltarliardus  canfellariiis  atl  vjroni  LiulliiTti  archiiapcllani  recopiovi  i-l  suliM-rip^i. 
Data  1  idus  junii  anno  (lliri.sto  propitiu  30  regni  donmi    Illudowici  8crenii<simi    regln   in 
Orientali    Francia    regnante,    indictione  6.    actum    Aquisgrani   palatio  regio;    in   dd  nomine 

au  felieiter  amen. 

AuM   Mabillon  De  re  dipiom.  »uppl.  (ij>p.  y.  97  nr.  13,  tmfMith  Moek  «mcm  jeUt  ftrhntem 
Oriijhuil    dra    Siraßh.     hinchöß.    A.     -■     Ikmquft    VIII,    433.     Ehmianmtk    Awirr 
ll,Mor.   rrr.   Fridrr.  III  imj>rr.  A.  p.  Ul;   Lünig  VII,  3,   270;    GnmdUitr  BiM.   lU 
l'^gl.  de  Htrit.ll>.  II  p.  j.  p.  •J!>7  nr.  139   ^    LetmtiU  Enai  tmr  Tarne,  wmm.  dt  Anw». 
aS  p.  417  nr.  IX  ~    Ilvhmcr  Reg.  Karol.  nr.  HJti.    /cA  «eMiefW  aMdk  der  MUimmmf  AdMt 

(in  (Heitr.  i.  Dipl.  II,  37),  der  die  vorliegende  Fammng  dt»  Stidt*  «t»  die  JShwÜwiiwy 
eine»  echten    IHplomn  niMicA/,  und   bettntlamk  mit  ihm  die  ErrMmtf  dm 
die  Htntfandrohung,  nicht  iiher  die  Verleihung  des  MUntrechl* '. 


'  Ich  killte  die  Ui/fiolheiie  von  Adrien  de  lAmgiirrirr  in  der  Serue  numitm.  Ini7  p.  319 — Mi, 
•W  di»»ert.  g.  quelquen  numnair*  rpi»rop.  de  Strwtb.  et  de  Cmuttamee,  der  au»  eintrinen  Bmehtliibem  der 
Heremlrgrmlrn  iiltrr  Slnißli.  Miinzen  lU*  HHen  Jahrh.  die  Kamen  der  Hi*ch6fr  Gosfrid,  Ntchtetm  umd 
l'to  mn-ilruirt  und  ein  Insrhnß.  Hecht  Itri  der  MümprAgung  demuuKJk  kmge  rar  Bütkef  BrdmiUU 
con.ilnlirl,  für  nJIkominrn  Uiiriindrl,  bnmwtert  mich  durch  die  hf^«Hge»dem  Bnirdf*  tarn  Dmhm  mmd 
Kiiijcl  in  der  Herne  d'Aln.  /N.VS  ;..  3:i9—  ,..  •JS9—:;  p.  389—908,  JST7  f,  999    Jtt». 

45   Auch    Siftlieer   hat    in    den    Fornch.  t.  </.  ■     <ch.   VI,  ..i  ■  Adrien  de  Ixmfptrier» 

fiihrung   accrplirt,  eheimo  findet  Hegel   1).  St-fhnm.   VIII,  Allg.    A'»»/.  Ä  14  m>l.  4,  iriurn  Grumd 

der    Verleihung   den    Mihurrchtn    tu    '''••     "'■—  ''rund  datiri  e»  Itiutauer  fUmdt» 

l'Ahace  I,  47  noch  weiter  runtck. 


28  888 

33.  König  Arnolf  schenkt  auf  Bitten  des  Grafen  Ebarhart  dem  Presbyter 
Isanpreht  Güter  in  der  Ortenau,  die  nach  dessen  und  dessen  nächsten  Erben  Tode 
den  Brüdern  des  Klosters  der  heiligen  Maria  in  Straßburg  anheimfallen  sollen. 
888  Mai  26  Speier. 

(C.)  :  In  nomine  sancü«  et  individuae  trinitatis.  Arnolfus  divina  favente  gracia  5 
rex.  comperiat  namque  omnium  fidelium  nostrorum  presencium  scilicel  et  futurorum 
industria,  qualiter  quidam  fidelis  comes  noster  nomine  Ebarliart  petiit  clemenciam 
nostram,  ;  ut  cuidam  venerabili  prespitero  fidelique  oralori  nostro  nomine  Isanprehel 
quasdam  res  proprietatis  nostrse  sibi  in  proprium  donaremus.  cujus  peticioni  libenter 
annuentes  ita  fieri  decrevimus.  dedimus  namque  illi  in  pago  Mortunouua  vocato  in  lo 
comitatu  Ebarhardi  in  locis  Ouuauheim  et  Baidanheim  nominatis  hobas  octo  et 
quicquid  ad  easdem  hobas  jure  legitimeque  pertinere  videtur  :  id  est  ecclesia  "  ibidem 
constructa  cum  curtibus  et  casis  ceterisque  aedificiis,  cum  mancipiis,  campis,  agris, 
pratis,  pascuis,  silvis,  aquis  aquarumque  decursibus,  molcndinis,  piscacionibus,  vüs 
et  inviis,  exitibus  et  reditibus,  mobilibus  et  inmobilibus,  quesilis  et  inquisilis,  cultis  15 
et  incullis  et  cum  universis  appendiciis  et  adjacenciis  illuc  rite  pertiuenlibus.  et  jus- 
simus  inde  hoc  nostrae  auctoritalis  fieri  preceptum,  per  quod  volumus  atque  jubemus, 
ut  memoratus  Isanprhet  has  predictas  res  usque  ad  finem  vitae  suas  secure  habeat, 
teneat  atque  possideat  et  potestaliva  manu  unicuilibet  sujb  cognacionis  propinquo 
post  obitum  suum  simili  tenore  tenendas  contradal.  post  amborum  enim  disccssum  20 
ad  cenobium  sanctse  Mariae  semper  virginis,  quod  dinoscitur  infra  menia  Argenlariae 
civitatis  esse  constructum,  Ulis  fratribus  ibidem  servientibus  domino  in  sustentationem 
perpetualiter  rediganlur  ea  videlicet  racione,  ut  annis  singulis  in  quadragesimali 
jejuniorum  tempore  in  nostra  elemosina  et  illorum  mcmoratorum  extra  eorumdem 
fralrum  prebendam  habeant,  unde  reficianlur  et  pauperes  recreantur,  et  ipsi  devocius  20 
statutis  ofEciis  in  nostra  oratione  permaneant.  si  quis  hanc  etiam  nostrae  regalitatis 
concessionem  irritam  facere  vel  eam  infringere  voluerit,  iram  dei  omnipotentis 
omniumque  sanctorum  incurrat  et  pedibus  satane  avernali  pena  cruciaudus  suc- 
cumbat.  et  ut  hoc  firmius  habeatur  veriusque  credatur  ac  diligencius  observelur, 
manu  nostra  eam  firmavimus  et  anulo  nostro  jussimus  insigniri.  au 

i  Signum  domni  Arnolfi  (M.)  invictissimi  regis.  • 

;  Aspertus  cancellarius  ad  vicem  Theotmari  archicappellani ''  recognovi  et  sub- 
scripsi.   \  (S.  R.) 

Data  7  kalcndas  junii  anno  incarnationis  domini  888,  indictione  6,  anno  1  regni 
Arnolfi  Serenissimi  regis.  actum  urbe  Spirensi ;  in  dei  nomine  feliciter  amen.  •& 

B  aus  Straßb.  Bcz.-A.  G  fasc.  2707  or.  mb.  c.  sig.  int.  siibt.  impr.  delaitso.  Im  Motmjramm 
der  VoJlziehungsstrich  erkennbar. 

Gedruckt  cbemlarnach  bei  Schöpflin  Ah.  dipl.  I,  95  nr.  120;  Grandidier  Hist.  de  l'cgl.  de 
Strasb.  II  p.  j.  p.  389  nr.  136.  —  Böhmer  Eeg.  Karol.  nr.  1038.  Vergl.  IMmmler 
Gesch.  des  Ostfr.  Reiclis  II,  306  not.  31.  40 

a)  Nachträglich  mit  andrer  Dinle  ein  m  hinciigeßgt.     b)  B  archicapellanani. 


891  —  eiO  99 

34.  Arriolfus  rex  Kaldramo  episco|>o  Argenlinensi  ]>etente  monasterio  ArgeoU- 
ncnsia  civiluli.s  in  lionorc  sanclo)  Maria)  dedicaUj  unum  hubam  in  coniitalu  Kbur- 
hardi  in  8U]v;riüro  Argown  silam  in  loco  Üacli  vulgariU?r  notninato  concedii  prsci- 
pions,  tit  (>;i(l(M(i  liiil)ii  nd  cpiscopatiim  Argonlinensfin  p4T|>etiio  possideoda  oonsistal. 
s  « cogiiüscaiit  ornno.s  lidcU'S».  Aspcrliis  cunccliuriiis  ad  viccm  Theotbtnari  archi- 
capeilani  rccognovit.  data  10  kalcndns  maji  anno  domini  891,  indicUooe  0,  anno 
rcgni  ArnoUi  rcgis  1.  actinn  Rogiiio  rivitale.  801  April  22  Regenshurg . 

Au»  Orantlidür  Hint.  de  figl.  de  Strtuh.  II  p.  j.  p.  204  nr.  160  Hoek  einem  jeUt  teriorue» 
Vergoment-Chartular  der  fitadt  Straßb.  h'hfndamaek  BeUpfUn  AU.  dipl.  I,  90   mr.  U3. 
10  —  Böhttu-r  lifij.  KuriA.  nr.  lO'JO;  Sc/iKcii.  I'rk.-Beg.  mr.  MS. 


35.  //*  einer  Schenkungsurkunde  eines  gewissen  Herimuodt  für  das  Kloster 
des  heiligen  Gregor  im  Münsterthal  .•  actum  publice  in  civilatc  Slrazbuunig  prescnle 
illustrissinu)  coinilc  Kbcrluirdi).  data  pridie  idus  niarlias  anno  3  reg.  Gentiltoldo  rege. 
indicliono  1,  tcslilnis  iduncis  subnulatis  :  Signum  Kln-rbardi  comilis.  signum  IIcrimi)'>ti 
!.->  qui  banc  cnrtani  lieri  rogavit.  signum  Meginbehn.  Otto,  signum  Waileri.  sigi.  .  . 
lk;rbob.  signum  Tiutterib.  signum  Crisclbcri.  signum  Luilerib.  Luitbart.  Ribbold. 
Samuel.  Signum  Uolcbelmi  canccUarii.  898  Man  i4  Straßburg. 

Aw  Sclu>i>ßiii  Alu.  dii>l.  I,  .7.S  nr.  Il'i    —    Grnmiidier  Ititt.  d'.ils.  I  p.  j.  p.  103  nr.  343 

i'l)    AuKZUg   IMch  einer  Ulten    Abiu-hrifl      Xiuh     ritirr     s.lilr,  lilrm     (''„i.ir    T  """t    \T\      IIIKt 

TAitfuilte  pr.  p.  4.1. 


36.  Mludowicus  rex  ßaldramo  Slrnzbiirgcnsis  ccclcsin;  cpiscopo  pctentc  praecepla 
prtcdeccssorum  suorum  sibi  oblala,  quibus  bomines  memoraln;  ecciesi»  ab  omni' 
vcctignlibus  immunos  dpclarabnntiir,  iisdem  foro  verbis  ac  Ludowicus  Hus  'nr.  ^-".'i 
coufmiiat.  « noluin  i^ilur  esse  volumus».  Tbeodulpbus  notarius  ad  vicem  Rathpodi 
%  archicpiscopi  summiquc  canccUarii  rccognovit.  data  idibus  maji  anno  incarnaUonis 
dominiere  004,  indiclione  7,  anno  domni  lUudowici  regis  5.  actum  Strasburg  civitale. 
OOi  Mai  ir). 


•j) 


Au»  Gramlidier  Hi.sl.  dr  ffr/l.  de  Stfxub.  II  ;>.  j.  p.  317  nr.  170  mkA  einer  jeUt 

einmal»  im  Straßb.  bi.ichitfi.  A.  befimBic/trn  .ihachri/t.  —  Böhner  Reg.  Kant.  nr.  UOO. 

37.  Dietbald  überträgt  der  Kirche  der  heiligen  Maria  in  Straßbnrg  AckerUnd 
in  der  Gemarkung  .ichenheiin,  dessen  Niessbrauch  er  u»d  sei»«  Xückkommen  ftgen 
einen  Jährlichen  Zins  behalten    010  Februar  •/  iStraßbnrg. 

In  (Ibristi  nomine,  uolum  Omnibus  ac  nomini  constct  incognitum,   qualilcr  cgo 

Dielbaldus   cogilavi   pro   inluiUi   limoris   domini    alqtio  pro  remeilio  anim^  mc^*  ac 

35  cunjugis  m(>\<  Adalgnnlg  liquido  conlisus,  (|uia,  qnisquis  U>ca  divinu  cultui  mancipala 

propriis  ox  rebus   auxoril,  emolumeuluin  ((erng  relribulionis  sibi  indo  adquirit.  qua 

de  re  cgo  itaquc  pr^'fulus  Dietlutldus  divina,  ut  crcdo,  inspiralionc  conpunclus  simul 


30  910  —  951 

cum  manu  senioris  mei  Ilugonis  tradidi  rem  proprielatis  mee  ad  sacrosanclam 
domum  dei  genilricis  semperque  virginis  Marie  infra  Argentinensem  civilatem  con- 
slructam,  cui  vir  veneraLilis  Otperlus '  preesse  videlur  episcopus,  hoc  est  in  marca 
Acbenheim  nuncupata  de  terra  arabili  jurnales  in  uno  loco  pariter  conjacentes 
Iriginta  et  in  alio  viginti,  quos  precio  adquisivi  de  filiis  Samuelis,  illis  videlicet  5 
fratribus  ibidem  domino  famulantibus  perpetualiter  sub  usu  fnicluario  ulendam  in 
ea  ratione  et  eo  condictu,  ut  post  banc  faclam  tradilionem  ego  ipse  et  prefata  uxor 
mea  alque  communes  fibi  filieve  nostre  necnon  et  legilima  procreatio  eorum  ad 
lempus  vite  omnium  nostrum  ipsam  proprielalem  teneamus  atque  possideamus 
Nov.  II  censum  inde  ad  festivilatem  sancti  Martini  sex  denarios  persolventes  annis  singulis  w 
camerario  fratrum.  tunc  dcmum  post  cunctorum  nostrorum  decessum  supradictQ  res 
ad  jam  dictam  ecclesiam  cum  omni  integritate  redeant,  ut  pretitulati  servi  dei  vel 
succcssores  eorum  faciendi  exinde,  quod  volucrint,  liljeram  ac  firmam  in  dei  nomine 
in  Omnibus  babeant  potestatem.  si  quis  vero,  quod  fieri  minime  credo,  ego  ipse  aul 
aliquis  de  heredibus  meis  seu  quelibet  opposita  persona  contra  banc  cartam  hujus  iö 
traditionis  a  me  factam  venire  vel  eam  inrumpere  temptaverit,  tunc  inferat  prescripte 
domui  dei  ejusque  rectoribus  tenore  rectitudinis  cogente  auri  unceas  sex,  argenti 
pondera  lolidem.  et  h§c  coactus  exsolvat  et  quod  repetit  evindicare  non  valeat;  sed 
hec  presens   traditio   omni  tempore  firma  et  stabilis  permaneal  stipulatione  subnixa. 

actum  publice  in  civitate  suprascripta.  data  die  dominico  pridie  nonas  februarii  au 
anno  regnante  Ludouuico*  10,  indictione  13,  coram  testibus  subnotalis :  Signum 
Ilugonis,  qui  istam  traditionem  mccura  fecit.  signum  Dietbaldi,  qui  banc 'cartam 
scribere  rogavi.  signum  Ribboldi.  signum  Sigibodonis.  Signum  Ruodini.  signum 
Erlini.  signum  Regingeri.  signum  Gundberti.  signum  Uuadharii.  signum  Drudberi. 
Signum  Milonis.  signum  Gundichonis.  2r, 

Ego  itaquc  Ecgibardus  cancellarius  rogalus  scripsi  et  subscripsi.  item  alii  testes, 
qui  presentes  fuerunt,  quando  illam  rem  pretio  adquisivi  :  Nanduuic,  üdalher, 
Engilbold,  Dietbelm,  Hildeman,  Zeizo,  Bero,  Adaluuart,  Gotezo,  Benzo,  Folrat, 
Suneman. 

B  aus  Straßb.  Bee.-A.  G  fasc.  2707  or.  mb.  Ut.  pat.  sine  sig.  30 

38.  Wizericns  und  sein  Bruder  Azzo  schenken  der  Münsterkirche  zu  Straßhurg 
44  Hufen  in  der  Oemarhing  Düppigheim  unter  Vorhehall  des  lebenslänglichen 
Niessbrauchs .  951  September  20  Straßburg. 

Si  aliquid  de  rebus   nostris  ad   loca  sanctorum   concedimus,  mcrcedem  inde   in 
eterna    beatitudine    habere    non    diffidimus.        ideoque    nos    Wizericus^    et    Azzo  35 
frater  meus  pro  remedio  animarum  nostrarum  et   remissione  peccatorum  nostrorum 


1  Otbeti  Bischof  von  Straßburg,  906—913. 

2  Ludtvig  das  Kind.  Die  chronologischen  Angaben  harmoniren  vollständig,   wenn  wir  mit  Dümmler 
Gesch.  des  Ostfr.  B.  II,  493  die  Epoche  auf  900  Februar  4  ansetzen. 

3  Vergl.  die  alte  Namensform  in  nr.  40.  ^ 


■ 


961-966  91 

Iradiinus  ud  moiiaülcriuin  ArgentiiK-nsis  civitatis  in  bonure  sancle  Marie  genitrids 
Christi  dcdicatutn  in  marca,  que  vocatur  Dubincheitn',  quadraginla  qualuor  hubss 
et  qui(l(]iiid  ad  eusdern  liul»is  jiin;  legititiie({u«;  pertincrc  videtur,  id  est  cspeUam 
ibidi^m  cuiislructain  cum  cttrtihus,  cum  casis,  manci|tii.s  et  ediüciis,  campis,  pralis, 

.'i  silvis,  pascuis,  aquis  uquarum({uc  decursibus,  quicquid  dici  aul  nominari  polest, 
Irudimus  at(|uu  traiisfiiudimus  ad  supramemüratum  monasterium  perpetiialiler,  ut  ad 
usuin  fralrum  ibidem  scrvientium  dco  in  pantnn,  vinum  et  pulmenta  redigantur  in 
ea  vidclici'l  ralione,  ut,  tamdiu  vixerimus  ego  Wizericua  et  Azzo  fratcr,  usu  fruc- 
luiiriu  lias  huhos  ül)(inL>aniu.s  (>t  pust  disccssum  nustnim  quisquc  noslrorum  proximus 

10  in  advocatum  diclaruni  bubarum  conslitualur.  si  quis  vcro,  quod  ficri  non  credimus, 
nos  aut  aliquis  de  beredil)us  nuslris  contra  haue  cbarlam  venire  templaverit,  inf<-rat 
ad  partetn  munasterii  auri  uncias  duns,  argcnti  pondera  quinque  et  quod  repetii 
cviudicarc  non  vuleal ;  sed  firma  et  stabilis  pcrmaneat  stipulationc  subnixa.  actum 
in  civitale  Argcntina  0  kalcndas  octobris   anno  incarnationis  domini   051,  regnante 

i'>  Oltonc  15*  anno  rcgni  ejus,  Utone  pra'sule-',  Lutolfo  duce*.  Ilugonc  comite^  Hartz- 
wigo  advocato. 

/li(j«   \i'iirillirrin  ^''()rn  »iifc».  dipl.  III,  f'ir   nr.  H7  nach  tinrr  jrUt   tribriKii  Ah*dmft  ieM 
StriUil).  bmhiifl.  A.  —    Gramiidier  Uisl.  tVAh.  I  p.  j.  p.  IIG  nr.  307  flb  Jbynf. 

39.  Otto  I  rex  Utone  Slrazburgensis  ecclesine  episcopo  pctcnte  pnecepta  pnede- 
«0  cessorum   sibi   oblala,    quibus   bominos   cjusdem   ccclesia«  ab  omnibus   vci ' 

immunes  dtM-larabanlur,  iisdem  fere  verbis  confirmat  ac  Ludovicus  Pius  ,  . . .  ,.;^ 
«  nolum  igilur  esse  volumus».  Brun  cancellarius  ad  vicem  Fridurici  arcbicappcllani 
recognovit.  data  idil)U3  februarii  anno  incarnationis  domini  953,  indiclione  11, 
anno  regni  17.  actum  in  Herenstein.  ä'j.V  Fehrnar  J3  Erstein. 

9S  Au»   Wärdtwein   Nova  »üb».  dijA.  III,  365    nr.  91  nach  einer  rcrlornen    Copit   de*    Sirnßh. 

bise/wß.  A.  -    Orandidicr  IHM.   tVAh.  I  /•    ■    -    /''»   nr.    iTi»   im    Regest.    —    Böhmer 
nr.  VJT;  Stumpf  nr.  230. 

40.  Wiserich  und  sein  Bruder  Azzo  setzen    die  Kirche  der  heilii/eu  .Murin  in 
Straßhurg  zur  lirhin  ihres  Guts  in  Düppigheim  ein.  O'tO  Straßburg. 

:iii  lu  nomine  sanctg  et   individuQ    trinitatis.    notum  sit   omnibus   tarn   prfsenlibus 

(piain  futuris,  qualiter  ego  Uuiserihe  et  frater  meus  Azzo  pr^dio   nostro,   quod  in 


1  /m  Xecml.  eecle».  Argent.:   A  id.   novcmbr.   Auo  Uicu»  ob.   de   Dabinchriro    mcHi.  i  tnscn    .i 
sitnl.  0.  Mone»  Anzeiger  JKIS  S.  ]H. 

-  l  'in  I  .-M    nirilriii  ange*etii,    da  die   Epoche   »piUenten*    in  den    .\npHt  9M  fiSU.  Ytrf^    Kifkt 
X>   Dummkr  (Mio  der  Groii»e  S.  5<i!i  ff.  nml  SirLrl  Itntr    :.  Di/J.   VI.  3S  nnd  48. 

*  Ulo,  Bischnf  ton  Strafyhurg  $eit  95(>. 

*  Liiidolf,  Urr:o(i  von  Schirahen  seit  9M. 

*  Von  ilem.'oIhrH  (frn/rn  Hugo  berichtet  eine   lecM   umt  Ende  de»  tttem   Jahrk.   fUcArMcNr  A^f- 
teirhnung,  teie  er  da»  Klontcr  .Altorf  gründete  nml  mit  Schenknngen  bedachte  darunter :  coriMk  AffC»- 

«)   tinii'   ad   nanclam  Aurclinin   cum   pcrtinontiii   »ui».    Cfr.    OaUi«  duitt.  V  imMr.    >>     ■'ß-5  "*•-    .l   -md 
Grandidier  Hi»t.  d'.ih.  I  p.  j.  p.  IM  nr.  S.W. 


32  956  —  961 

Du[binc]heim  marcha  habuimus,  id  est  18  [hobis]  et  capella   in   eodem   predio    con- 
structa,  [que]  habet  ejusdem  predii  decimam,  cujus  pars  tercia  usui  altaris  est  depu- 
tata,  Argentinenscm  Qcclesiam  in  honore  [sancl]e   dei    genilricis    Marie   coustructam 
[absque]    omni    conlradictione    fecimus     heredem    ea    scilicet    conditione,     ut    post 
utriusque  noslre  corruptibilis  vit§  finem  in  anniversario   obilus   nostri   die   fratribus    5 
ib[idem]  [deo]   ejusque   genitrici    servientibus   prgter  cottidiana   stipendia,  secundum 
quod  posse  videtur,  in  pane  et  vino  et  pulmento   ministrelur  i.    constituimus   eliam, 
ut  .  .   .  ®  posteritate  nostra  proximus  exstiterit,  hujus  predii  advocalus  constiluatur. 
idem  autem  advocatus,  si  in  legitimis  placitis   a  [djomino  loci  illius  invitatus  fuerit, 
si  eslate  evenerit,  frisgingum  ovinum  unum,  12  panes,    silulam  vini,    si   autumnali  lo 
vel  hiemali,  frisgingum  porcinum  .   .  •>  denarios  valentem,  panes  12,  situlam  vini  ad 
servitium  accipiat.  quicquid  etiam  in  illo  banno  temeritatis    vel    injusticie   acciderit, 
ad  illam  dominicam  curlem  ....  '^  et  terciam  partem  advocalus   accipiat.   petimus 
ergo  in  dei  ubique  regnantis  nomine,  ne  uUus  heredum  nostrorum  hanc   Iradilionis 
cartam  infringat.  si  autem,  quod  absit,  aliquis  s[ucce]ssorum  vel  heredum  n[ostrorum]  ir, 
instinctu  diaboli  iufriugere  temptaverit,  [iram]  dei  omnipotenlis   incurral   et   insuper 
ad  §rarium  regis  sex  l[ibras]  auri  persolvat ;  traditio  autem   inconvulsa  perm[an]eat. 
acta   sunt  autem  hec   in   civitate  Argentina    anno   dominic§  incarnationis  956, 
regnante   Ottone   [magno]  ^   16   anno   regni   ejus^,    Outone   prgsule,    Liutolfo   duce, 
Hugone  comite,  Harivvigo  advocato;  in  horum  pr§senlia  testium:  Uuiscrici  et  fratris  an 
ejus  Azzonis,  qui  hanc  traditionis  cartam  [fecil],  Ebbonis,  Ilerivvigi,  Ilugonis,  Meri- 
botonis,  Adelhelmi,  Uuezel[on]is,  Gunzonis,  Herzonis,  Willonis,  Diecelini,  Engezonis, 
Bernoldi,  Engelboldi,  Becelini.  ego  Turandus  cancellarius  scripsi  et  subscripsi. 

B  aus  Straßb.  Bee.-A.  G  fasc.  2707   cop.  nib.  sec.  XII.   Durch  Feuchtigkeit  scheint  das 
Pergament  sehr  gelitten  zu  haben,  so  daß  Vieles  verwischt  ist.  35 


41.  Bischof  Udo  von  Straßhirg  scJienht  den  an  der  Kirche  der  heiligen 
Maria  daselbst  dienenden  Brüdern  in  der  Ortenau  und  im  Elsass  gelegene  Güter, 
deren  Leistungen  und  Abgaben  er  genau  bestimmt.  061. 

':  In  nomine  sanctae  et  individuae  trinitatis.  divina  favente  dementia.  '■   quoniam 
lilteris   more   sanctorum   palrum  sub  brevitate  solemus   annotare,  que  successorum  3o 
nostrorum  memorie  desideramus  commendare,  notum  sit  igitur  cunctis  Christi  fide- 

u 

libus  tarn  pr§sentibus   quam  futuris,    qualiter   ego   Odo  gratia    dei   Argentoratensis 
ecclesi§  licet  indignus  episcopus  predium  unum,  videlicet  decem  octo  mansos  ejusdem 

a)  total  temiseht,  tielleicht  quisquis  in  zu  ergänze»  ?    h]  von  der  Zahl  nur  noch  der  Grundstrich  einer 
1  am  Unde  sichlhar.     c)  Lüche  ton  4 — 8  Suchstaben.  'jß 


1  Im  Necrol.  eccles.  Argent. :   kalendis   maji    üuiserich   laic.  ob.  de    Dubincheim   mod.  2  frisch.  3 
pulli  20  sit.  V.  6.  Mones  Anzeiger  1838  S.  14. 

2  lieber   den   Beinamen  Ottos  I  als  des  Grossen  vornehmlich   nach  der  Schlacht  auf  dem  Lechfelde 
vergl.  Köplze-Bmmnler  Otto  d.  Gr.,  S.  363  und  523. 

3  Die  Begierungsjahre  um  4  zu  niedrig  angesetzt.  40 


96 1  tt 

Argentürulonsis  eccle»iQ  procuralrici  gloriosissim^  doi  gcnitrici  Ifarif  üädanqoB  süri 
futiiuluntibud  pro  romcdio  aniinarum  parcntum  meoruin  noslr^que  anitnc  pro  salute 
Icgitiinu  astipululionc  cum  viis  et  inviis,  pralis  et  arvis,  cullis  el  iriculUs  ceteritqoe 
ulen.silil)ii.s  contrudidi.  idt-m  onti^rii  prcdiiiin  iu  Mortenuwu  Niliiin  cnl  vidclicet  Badels- 

s  biicli,  Stiid«-!!,  Siiuhltuseii,  Owenlieiin,  Uiershcitn,  Gfunt-iH-shiirüt,   Foliiierslieim.   duo 
vcro  inansi  siti  sunt  in  terra  Alsatiensi  scilicet  Sccphelingesbeim.  hac  autem  ooodi- 
lionc  prediuin  idcm  dünavimus,   ut  singiili   mansi   prcter  salicain   terram  in   festo 
sancli  Joliaiitiis   buhtislr;   qiiinque   solidos    porsolvant,    in    fcHlu    vcrü    sancti    Adeili     j      >< 
quatuur  di-nurius  et   4  piiUus,    ova    dcceni,  in   nativitalc  qitoque   doinini   duodeciin  '/, 

10  panes  cubiti  unius  lungiludinem  et  latitudinem  habentes  et  octo  swillas  acapolaa  ma- 
tiironitn  fruscbingoruni  et  unain  situlam  cervisi^  et  viginti  quatuor  ytnenas'  aven^, 
in  pascha  doinini  siniilitcr  duodecim  panes  et  octo  gallinatios.  item  singuli  mansi  in 
vernali  aralionc  duo  jugcra,  in  autuninali  similiter,  item  in  bienialibus  measibus 
colligcndis  singuli  mansi  dent  quatuor  messorcs,  in  estivalibus  similiter.  item  singoU 

15  mansi  ter  in  anno  tribus  in  placilis  quatuor  denarios  persolvant.  de  tribulis  vero 
(luorum  mansorum  Scefelingesheim  jacenlium  in  anniversario  nostro  duos  mahros 
jjanis  et  unuin  loguminum  in  usum  paupcrum  erogentiir,  de  celeris  siquidem 
Omnibus  pleuum  servitium  frntribus.  sin  autem  dominus  bujus  beneßtü  mutabit, 
mansus    ejus   successori    quinque  solidos  pcrsolvat  et,    si    mansi   posessor  obierit, 

*>  dominus  Optimum  caput  animalis  liinc  lial>ebit.  qui  vcro  mansum  acquisierit, 
quinque  solidos  domino  dabit.  preterea  sciendum,  quod  advocatus  dimidium  mansum 
hinc  upud  Suablius  silum  habere  debet,  quatinus  justus  sit  rector  et  defensor.  et 
nulluni  ulium  jKileslatcm  in  hoc  predio  excrceal,  nisi  per  dominum  vocetur,  et  tunc 
sex  equis  venial  et  dominus  sibi  prandium  suflitienter  prebeat.  precipimus  aulem  in 

»  verbo  dci  et  auctoritalc  beatorum  aposlolorum  Petri  et  Pauli  et  sub  anatbematis 
vinculo  confirmnmus,  no  (luistpiain  idcm  predium  sibi  usurpare  vel  distrahere  audeat 
vcl  in  alium  quam  in  usum  frulrum  cxpcndere  presumat.  et  ut  bgc  majorem  conOr- 
mationcm  habeant  et  inconvulsa-pennaneant,  scribi  et  inprcssione  noslri  sigilli 
fecimus  insigniri.        acta  sunt  autem  h^  a   nobis    anno    ab    incamalione   domini 

•ju  nostri  Jesu  Christi  961,  indiclionc  4,  Ollone  rege  rcgnante. 

li  au»  Stroßb.  Bti.-A.  Q  fasc.  2707  cop.  mb.  <  imbl.  imitr.  mulH.  Biitthof  mit  St«i 

erkennbar,  ebenso  von  der  Ler/ende  Udo  gra[tia  dei  Arg]pntincniu  rpc.  Die  Schrift  4e» 
Stücke»  trägt  autgeprägt  den  Character  de»  lUen  Jnhrh.  Fiir  die  £iU*cMdtmg,  «6  4m 
Siegei  echt  Otter  unecht,  fehlt  mir  jeder  Anhalt. 

X.  Cedntckt   nu»  dem   lib.   »alic.   1347  bei    WinUnriH  A'otw   wbt.   dipl.  Tit.  383  mr.   99  => 


ympna  trold  hemina  eine  Maa»»beteieltm»Hg,  ».  Ihieimge  Gk>»»ar.  III,  64X 


34  974 

42.  Kaiser  Otto  II  verleiht  dem  Hochstift  Straßburg  die  kSnigliche  Münze 
der  Stadt  Straßburg  und  gestattet  außerdem,  an  einem  beliebigen  Orte  des  bischöf- 
lichen Territoriums  eine  Münzstätte  zu  errichten.  074  April  10  Quedlinburg . 

In  nomine  sanclae  et  individuae  trinilalis.  Otto  divina  favente  clementia  impe- 
ralor  augustus.  si  locis  divino  cullui"  mancipatis  largilatis  noslrsE  beneficentiam''  5 
exhibuerimus  et  oppprtuna  commodi  terreni  eis*^  irapenderimus  sufTragia,  non  ad 
regni  divinilus  nobis  solum  coUali  stabilitatem,  verum  eliam  perpetuae  vitae  pra-.mia 
feliciter  promerenda  hoc  nobis  credimus  liqiiido  profuturum.  idcirco  notnm  esse 
volumus  Omnibus  sanctse  dei  ecclesife  fidelibus  praesentibus  scilicet''  et  futuris,  qua- 
liter  nos  divino  nutu  compuucti  et  per  interventum  dilectissimae  genilricis  nostrae  10 
Adelheidse  necnon  caeterorum  consiliariorum  nostrorum  pro  Christi  honore  et  bealae 
memorise  pii  genitoris  nostri  Ottonis  imperatoris  augusti  aliorumque®  priedecessorum 
nostrorum  seterna  relribulione  et  animse  nostrse  remedio  ad  episcopatum  ^  Argenli- 
nensis  civitatis,  quod  est  conslructum  in  hoijorem^  sanctse  Mariae  virginis,  cui  epis- 
copatui  praesenti  tempore  praeesse  dinoscitur  vir  venerabilis  et  amator  divinae  legis  10 
Ercbambaldus''  episcopus,  quasdam  res  juris  nostri  hoc  est  monetam,  quod  hactenus 
ad  ipsius  praefalae  civitatis  conperlinere  et  servire  videbatur,  cum  omni  integrilate 
nichil  extra  dimittente '  per  hanc  nostrae  auctoritatis  pagiuam  in  servitium  dei  ac  i 
praslibalae  Christi  genilricis  eique  famulantum  in  perhenne  proprium  donavimus  et 
reddidimus  et  in  jus  jam"^  dicti  sacrosancti  episcopii'  firmavimus  atque  trausfudimus  20 
et  de  noslra  pietate™  in  illius"  dominationem  mansuram  concessimus  ea  videhcet 
ratione,  ut  ab  hodierna  die  per  immorlalia  lemporum  curricula,  nulla  niajoris  mino- 
risve  ordinis  contradiceiite  persona,  memoratse  res  sub  jure  ac  dominalione"  praili- 
bati  episcopii ''  ejusque  rectorum  persistant  alque  iuviolabililer  permaneant.  et  ut 
haec  donalionis  et  confirmationis  nostrae  auctorilas  inconvertibilem  per  infinita  saecula  25 
in  Christi  nomine  obtineat  firmitudinem  et  a  fidelibus  noslris  verius  credalur 
diligenliusque  observelur,  manus  noslrjE  subscriplione  eam  roborantes  anulo  nostro 
jussimus  insigniri.  concessimus  quoque  venerabili  episcopo  Erchembaldo  eti  succes- 
soribus  ejus  rectoribus  scilicet  jam  dictae  ecclesiae,  ut  in  quacunque  placuerit  villa 
episcopatus  "■  sui  monetam  statuat.  *> 

Signum  domni  Ottonis  magni  imperatoris  augusti. 

Willigisus  cancellarius  vice  Rodberti  archicappellani  subnolavi. 

Data  4  idus  aprilis  anno  incarnatiouis  dominicae  974,  indictione  2,  anno  regni 
domni  Ottonis  13,  imperii  autem  6.  actum  Quidilingeburg^;  in  domino  feliciter  amen. 

G   aus    Würdtwein  Nova   subs.   dipl.  III,  412  nr.  113   =    Grandidier  Eist.  d'Äls.  I  p.  j.   35 
p.  141  nr.  303;   Schöpflin  Als.  dipl.  I  125  nr.  154,   beide  aus   dem  cod.  membr.  1357. 

B  coU.  Straßb.  Bez.-A.  G  fasc.  482  cop.  chart.  sec.  XVI.  Barnach  Levraidt  Essai  sur 
l'anc.  monn.  de  Strasb.  p.  424  nr.  16,  angeblich  nach  einer  Cop.  sec.  XIII.  —  Böhmer 
nr.  464;  Stumpf  nr.  620. 

a)  B  cultu.      b)  B  beneficia.      c)  B  oportuna  commoditate  in  eis.      d)  B  videlicet.      e)  B  om.  que.    W 
f)  B  episcopium.     g)  B  honore.     h)  B  Erchenboldus.     i]  B  dimitteiites.     j]  0  ad.     k)  0  tarn. 
1]  &  episcopi.     m)  S  potestate.     n)  B  nullius,     o)  B  dictione.     p)  G  episcopi.     q)  B  Erchen- 
boldo  vel.     r)  B  episcopii.     s)  B  Quidiligenburge. 


974  —  976  O 

43.  Otto  II  iinperalor  Erchanbaldo  ArRctilim-nsis  r.crks'iu;  t[ii.<KO[K)  pclcnte  pnc- 
ceplo  nnlccessonun  suonjin  8il)i  oldalu,  quibtis  liomiucH  inemoralir  fccltsiff  ah  omtiiliiis 
vectiRoIiljiis  iiiiiminns  (leclarahanliir,  iisdem  fere  verbis  oc  Ludoviius  l'iu»  «r.  ifJj 
confirinat.  « riolurn  igilur  esse  voluinus».  Willigisus  cancellarius  vic«-  H(j<llKrrli  archi- 
6  capcllani  subscripsil.  data  4  idus  aprilis  anno  doniinictc  incarnationis  974,  indictiooe 
2,  anno  rcgni  13,  imperii  6.  actum  yuidilingebiirg.  !/74  April  W  Quedlinburg. 

li  aus  Straßb.  Bet.-A.  G  fa»c.  876  eop.  chart.  $ee.  XVII. 

Utilfuckt  ex  innorto  diplom.  CaroU  IV  iroper.  a.  I3ö«  6o'  Würdiwem  N«ta  mUm.  dipL  UI, 
410  nr.  111  -    Orandidier  Hitt.  d'Al».  I        HO  nr.  303  i.  Au$*tig.  —  BCkmer 
U)  nr.  405;  Stumpf  nr.  OJil. 


^^.  A'aiser  Otto  II  schenkt  auf  Bitten  (lex  Ilischofs  Krrhch^ihi  r,,,,  Sio'C'.vr.j 
den  an  der  Kirche  der  heiligen  Maria  daseiixt  dienendm  lln"l-  ,-.■  ■!■'•<  K',.'ij^'j\'l 
Mittersheim.  \'.)7()\  Juni  8  Ingelheim. 

(C.)   \  In  nomine  sanclro  et  individum  trinilatis.  Otto  divina  favenle  dementia 

lö  imporator  nugustus.  si  sacris  et  deo  dicatis   locis  aliquod   suhsidium  ex   noslra 

largilnlo  confcrimiis,  :  non  solinn  imperialem  in  hoc  decenler  exercemus  dignitatcm, 
verum  cliam  njlernfD  romuneralionis  proeniia  inde  nobis  liquido  provenire  confidimus. 
quaproplcr  novcril  omnium  fidelium  nostrorum  presentium  videlicet  et  futuronim 
induslria,   quia    Erchenbaldus  sanctre  Argenlinensis   «ecclesie    venerabilis  episcopus 

ao  noslrani  deprecntus  est  celsitudincm,  ut  quendam  fiscum  noslrum  nomine  Milcoi ' 
ad  ^cclesiam  sanctac  Marig  in  usus  fratrum  ibidem  deo  famulantium  cum  omnibus 
ilhic  perlinenlibus  pro  remedio  anim^  nostne  parentumque  nostrorum  jure  perpetuo 
traderemus.  slatimque  nos  postulationes  illius  saluberrimas  agnoscentes  decrevimus 
ila  fieri.  concessimus  itaquc  ad  stiprafatam  a-cdesiam  fiscum  nostrum  pr^nominalum 

25  Milcei  cum  omnil)us  eo  jusle  et  legitime  aspicientibus  et  capellam  unam  cum  omni 
decimatione  ejusdem  terr^,  aidiliciis,  mancipiis  utriusque  sexus,  terris,  agris,  vineis, 
campis,  pratis,  pascuis,  silvis,  aquis  aquaruraque  decursibus,  cullis  et  incultis, 
exitibus  et  reditibus,  viis  et  inviis,  mobilibus  et  immobilibus  ca  videliccl  rationc, 
ut    deincops   ad    lumiiinria   facienda    et    usus    fratrum   ihi    deo    famulantium    jure 

ao  perlineal  perpeluo  nuUusquc  oi)i!jcopus,  qui  pro  tempore  constitutus  ibi  fucril, 
potcslatfm  hahcat,  alien^  qu^jlibet  jK'rsonp  illud  in  beneficium  darc  seu  aliquid  eis 
inde  suhtrahcre,  sed  liceat  eis  ensdem  res  secundum  propriam  voluntalem  et  ulili- 
talein  regere,  ordinäre  et  disponerc,  quatiuus  devolius  pro  noslra  salulc  dei  clemeii- 
liam   exorare  viileaiil.    ut    aulem  ha'c  auclorilas  largitionis  nostne  pleniorem  in  dci 

ffi  nomine  oblineat  iirmilalem  et  per  futura  tempora  ab  omnibus  diligenlius  obsenrotur, 


1  Mittfrihfim  M  FiimtiiuffH  m  JyOthriitgtn.  Irk  »chließ*  miek  der  begrimlttm  Iiittrpnl«lMm  ro» 
(intmUiiier  llt.it.  iVAIn.  l  />.  lUi  mit.  <i  lifber  an  aU  der  VermtOMmmf  ScftiffUiu  L  e.  mat,  m  :  iM*> 
heim  bei  llochfcUlcn. 


36  976  —  982 

hoc    idem  preceptum  noslra  jussione  conscriplum  propria  manu  nostra  subler  affir- 

mavimus  et  sigilli  uostri  impressione  assignari  precepimus. 
I  Signum  domni  Ottouis  (M.)  imperatoris  augusti.   \ 

':  Folchmarus  cancellarius  ad  vicera  Uuilligisi  archicapellani  recognovi.  •;  (S.  R.) 
Data  6  idus  junii  anno  dominicg  incarnationis  97-^  anno  regni  domni  Ollonis    5 

15,  imperii  8.  actum  Ingilenheim  ;  in  domino  feliciter  amen. 

B  aus  Straßh.  Bez.-A.  G  fasc.  2707  or.  mb.  c.  sig.  int.  »übt.  impr.  delapso. 

Gedruckt   danutch  hei   ScJiöpflin  Als.  dipl.  I,  136  nr.  156  (a.  975);  Würdtwein  Nova  suis, 
dipl.  III,  423  nr.  118  =  Grandidier  Hist.  d'ÄIs.  I  p.  j.  p.  146  nr.  310  i.  Auszug.  — 
Böhmer  nr.  507;   Stumpf  nr.  675,  sämmllich  zu  976,  da  in  den   beiden    vorliergehenden    10 
Jahren  sich  der  Kaiser  in  SacJtsen  befaiul.    Die   Ziffern  der  Eegi^rungsJaJtre  um  1  zu 
niedrig. 

45.  Kaiser  Otto  II  bestätigt  Bischof  Erchenbald  das  Recht  der  ausschließ- 
lichen Oerichtsbarkeit  in  der  Stadt  Straßhur g  und  ihren  Vorstädten.  982  Januar 
6  Salerno.  '3 

In  nomine  sanclae  et  individuae  trinilatis.  Otto  divina  favente  dementia  impe- 
rator  augustus.  si  ecclesias  dei  munificentia*  regijE  et  imperialis  excellenliae  nobis 
a  deo  concessae  exaltaverimus '',  id  procul  dubio  ad  statum  ac  prosperitatem  prae- 
sentis  vitse  et  aeternse  bealitudinis  commoditalem  nobis  prodesse  confidimus.  quo- 
circa  noverit  omnium  fidelium  nostrorum  induslria  tarn  praesentium  quam  futurorum,  ao 
qualiter  Erchenbaldus '^  ArgenlinEe"!  civitatis  episcopus  nostram  adiit  clemenliam 
rogando,  ut  pro  dei  amore  ipsiusque  genitricis  bealai  Mariae ,  cujus  ecclesias  ipse 
videtur  prsesse,  id  renovantes,  quod  nosiri  prajdecessores  imperatores  scilicct  et 
reges  Francorum  eidem  ecclesiae  pro  sui  statu  et  augmento  imperii  contulerunt, 
confirmaremus  et  corroboraremus  ® .  cujus  petitioni  libenler  annuentes  lianc  nostrae  25 
auctorilalis  praßceptionem  fieri  decrevimus,  in  qua  sancimus  et  firmiter  jubemus,  ne 
posthac,  sicuti  nostri  pnedecessores  statuerunt,  aliquis  dux  vel  comes  aut  vicarius 
vel  aliqua  judiciaria  potestas  infra  praefalam  Argenlinam'  civitalem,  quae  rustice 
Strazburg  vocatur,  alio  nomine  vel  in  suburbio  ^  ipsius  civitatis  aliquod  ^  placilum 
vel  districtum  habere  praesumat  nisi  ille,  quem  episcopus  ejusdem  civitatis  sibi  ao 
advocatum  elegerit*^.  et  si  aliquis  sit,  quod  non  crcdimus  fieri,  qui  hoc  velit  per- 
vertere  aut  se  judiciario  more  praesumat  intromittere,  non  solum  nostram'  sciat 
incursurum  iram ,  sed  divina  ultione  sentiat  se  perimendum  et  aelernis  poenis  cru- 
ciaudum.  volumus  namque,  ut  praefato  episcopo  cum  omnibus  sibi  subjectis  suisque 
successoribus,  omni  occasione  omniqueJ  contrarielate  postposita,  sub  nostrae''  immu-  33 
nitatis  defensione  pro  nostra  incolomitatc  seu   conjugis  vel'  prolis  vel  totius  imperii 

a)  S  magnificencia.  b)  S  exaltavimus.  c)  S  Erchembaldus.  d)  S  Argentincnsis.  e)  S  om.  et 
corroboraremus.  f)  jS  Argentinensem.  g)  S  ali^uibus.  h)  S  elegit.  i)  S  indicUm  se. 
j)  S  om.  que.     k)  S  jusle.     1)  S  seu. 


1  Hegel  D.  St-CJtron.  VIII,    AJlg.   Einl.   S.    16   versteht   unter   suburbium   das   städtische    Gebiet   40 
überliaupt ;   dagegen  Mit    Waitz  D.  Verfassungsg.  VII,  338   not.  3  an  dem   engern   Begriff  Vorstadt 
fest. 


982  -  988  37 

ii  (loriiino   noiiis   collali  jugilcr   Iranquille   el   quiete   domini  miscricordiatn  liceal  et 
delcolcliir  implorure.    el   ut  hoc   noslrre   aucloritalis   pra*c('p(uni   inviolaliilem   atquc 
inconviilsain   oMincat   (irinitatRm ,    manu   propria    subterfirmavimus   et   anuli    oostri 
imprcssione  suhtns  insif^tiiri  jussimiis. 
s  Signum  dumni  Ottonis  invicli.ssimi  impcratoris  aiigusti. 

Ilildihaldus*  episcopus  et  canccilarius  vice  Willigisi  archicanccilarii  recognovi. 

Data  8  idus  januorii  *>  nnno  dominicn;  incarnationis  982,  indictionc  10,  anoo  vero 
rcgni  socundi  Ottonis  25,"*  imperii  autem  15.  actum  Salenue;  in  dei  nomine  feli- 
citiT  niiion. 

10  ß  aus  Strarsh.  Jl,i.-A.  0  faiic.  376  rop.  elutrt.  lec.  XVI. 

S  coli.  Schoiijlin  Alu.  ilijil.  I,  131  nr.  162  es  cod.  rocmbr.  ArgenL 

Gedruckt  tKtch  B  hei  LaguitU  pr.  p.  33;  Grittulidier  Hitt.  de  figl.  dt  Siratb.  11,  40 
(dig»ert.  VI)  au»  dem  lib.  ml.  1347  —  Lecrault  Euai  $ur  Fane.  momn.  de  fftraab.  p. 
433  nr.  15.  —  Böhmer  nr.  5'JO;  Stumpf  nr.  H14. 


\r>  46.  Ollo  III  rc\   Erchanhaldo  Argculinensis  ecclesia;  episcopo  petente  pivocpta 

anteccssonim  suorum  sibi  oblala,  quibus  homines  Strazburgensis  ecclesiie  ab  omnibus 
vecligalibus  inmiunes  declarubnnlur,  iisdcm  vcrbis  alque  Ollo  II  Imperator  (nr.  43) 
confinnal.  « nolum  igilur  esse  vülumus>.  Ilildibaldus  cpLscopus  el  cancellarius  vice 
Willigisi   arcliicpiscopi  recognovil.   dala  4  idus  novembris  anno   dominica>  incarna- 

ao  lionis  081,  indiclionc  13,  anno  regni  1.  actum  Mogunlio;.  984  November  10  Mainz. 

B  aus  Straßb.  Bee.-Ä.  0  fa«c.  487  cop.  chart.  »ee.  XVI. 

Grdnickt    nach   aiulrrr   Coine   bei    Würdturin   Xora  sub».  dijA.  III,  431   nr.  133  =  Chmt- 

didier  Jlint.   d'Als.   I  p.  j.  p.  163   t-r     t'l    •.    Auatug   mit   der   »•"'    /'    —    Tffünn 

nr.  637;  Stumpf  nr.  875. 


as  47.  Otto  III   re.x  Theophana   imporatrico  et  Willigiso  arcbiepiscopo  Mogunlino 

pclonlibus  Erclienbaldo  Argcnlinn'  civilalis  episcopo  privilcgia  Ottonis  palris  cjpIc- 
rorumque  pra-dccessoriira  sibi  oblala,  e  quibus  civilas  Argenlina  cum  suburbio  nulli 
nisi  judiciaria;  jKjleslali  episcopi  subdita  erat,  iisdem  fere  verbis  atque  Ollo  II 
(»r.  45)  conflrmal  et  concedil,  ut  in  quacunquc  placuerit  villa  epis(x>pBtus  siii  mone- 

iio  lam  staluat.  « si  eodesias  dei  muuificenlia  *.  Ilildibaldus  canccilarius  vice  Willigisi 
archiepisropi  recognovil.  data  12  kalondas  novembris  anno  dorainicie  incamalionis 
\)SS.  iiiclii-liiiiii'   1.   .11111(1  nvi'tii  .">.   Mi-lnm   r!niisl;iiillM>    !)S8  Oclobrr  ?f  f'-»<iii»:. 

Aus   H  uniiuriii  ^ut■a  siihs.  dipl.  1.  .Hl  iir.  UO  —  Onmiiditr  Ui*t.  .  .;    ;•    /'•'■. 

nr.   3:i:>   mu-h   einer    trrlorncH    .Ibschrift   dt»  iStraM.  hitdtt/L  A.  »r.  (..;'. 

ys  Stumpf  nr.  91S. 

•J  S  WibiUlus.     b}  S  Januttiai.     c)  5  21. 


'    l  rltciniistiiiiiiirnil  im(  .Miihiji/  iir.  !^lii.  ."</. 
Zur  Incorrectheit  der  Ihitirung  rergl.  Stumpf  II 


38  965  —  991 

48.  Der  Straßhirger  Presbyter  Duodo  schenkt  für  den  Fall  seines  Todes 
den  an  der  Kirche  der  heiligen  Maria  daselbst  dienenden  Brüdern  Güter  in  der 
Gemarkung  Enzheim.  [065-901]  Januar  2  Straßburg. 

In  nomine  sanctse  et  individuae  trinitatis.  pateat  cunctis  sancte  dei  aecclesiffi 
fidelibus,  quod  ego  Duodo  indignus  presbiler  et  ullimus  sanctse  Argenlinae  civitatis  5 
collegii  ob  meorum  solutionem  reatuum  manu  legitimi  advocati  mei  Meribotonis 
Iradidi  ad  altare  sanctse  dei  genitricis  Marise  in  usum  et  servitutem  fratrum  ibidem 
deo  famulantium  5  mansos  et  4  jurnales  in  loco  et  in  marca  Anisheim  ea  ratione, 
ut  ipse  eosdem  mansos  ac  res  prsedictas  ad  vit§  mcg  finem  teneam,  post  meam  vero 
vitam  Aldericus  babcat  prepositus,  ejus  quippe  post  obitum  Matbfridus  nepos  meus  lo 
possideat  ea  videlicet  pactione,  ut  annuo  obitus  mei  die,  si  eveniat  autumnali  vel 
brumali  tempore,  fratribus  dei  tres  porcinas  fruskingas,  sin  autem  aestu  contigerit, 
4  ovinas  tribuat  fruskingas,  duos  modios  frumenti,  6  situlas  vini',  pauperibus  vero 
eodem  die  denlur  1  modius  panis  et  4  situle  cervisa?  et  leguminum  quarla  pars  modii. 
si  prsediclse  constitutionis  alteruter  quippiam,  quod  credere  nefas  est,  omiserit,  deum  15 
memorem  noverit.  actum  Argentiue  4  nonas  januarii  in  pii  prsesulis  Erchanbaldi* 
horumque  prsesentia  testium  :  Meriboto,  Viupret,  Aleuuich,  Erlene,  Ozelin,  Sigeboto, 
Emicho,  Adelgoz,  Wolpret,  Blienung,  Liuthart,  Detpret,  Muolhere,  Richbold,  Azelin, 
Benno,  Heirao,  Azekind,  Willezo. 

B  aus  Straßb.  Bez.-A.  6  fasc.  2707  or.  inb.  Ut.  pat.  sine  sig.  20 

49.  Irimfrid  schenkt  für  den  Fall  seines  Todes  den  an  der  Kirche  der  heiligen 
Maria  in  Straßburg  dienenden  Brüdern  sein  im  Breisgau  in  den  Gemarkungen 
Forchheim  und  Endingen  gelegenes  Gut.  \965-00l\  Straßhurg. 

In  nomine  sanctse  et  individue  trinitatis.         pateat  dei  fidelibus  universis,  qiiod 
ego  Irimfridus  ob  timoris  divini  intuitum  et  aeternae  remunerationis  fructum,  quicquid  25 
prsedii  visus  sum  habere  in  marcha  Forechheim  et  Endingun  in  pago  Brisichgeue 
comitatu  Diethelmi  in  campestribus   agris,  vinetis,  pratis,  aquis  aquarumque  dccur- 
sibus,   viis   et  inviis,    cultis   et  incullis,   cum   omni  integritale  ad  basilicam  sancle 
Marie  infra   urbem    Strazburc    constructam,    ubi    venerabilis    praesul    Erchanbaldus 
preesse  dinoscitur,  in  jus  fratrum  ibidem  domino  famulantium  manu  legalis  advocati  30 
mei  Burchardi,  suscipiente  Adalberto   cleri  advocato,  translegavi  ac  firniiter  contra- 
didi  eo  videlicet  teuore,  ut  ego  ipse  possideam  usque  ad  lincm  vite  mee,  postquam 
autem   hac  corruptibili   resolvor   carne,   prsediclus  praesul  habeat  hujusmodi  condi- 
tione,  ut  quotannis  auniversario  obitus  mei  die  modios  frumenti  2,  frisgingas  porcinas 
3,  situlas  vini  6  fratribus  tradat.  cujus  vile  mortalis  tempore  finito  Aldericus  possi-  35 
deat  eodem  pacto.  post  hunc  eliam  in  fratrum  arbitrio  consistat,  ut,  quem  communi 


1  Im  Necrol.  ecdes.  ArgenUn. :   8  id.   novembr.   Dnodo   prcsb.  oh.  de  Anesheim  mod.  2  frisch.  3 
situl.  vini  6.  Mones  Anzeiger  1838  S.  18. 

2  Erchanhald  Bischof  von  Straßburg,  966 — 991. 


091  —  1003  SB 

clegcritil  couscnsu,  cjti.sdcm  constitulionis  tctKüil  (->iisu.  si  quis  vero,  qood  fieri 
miniiiic  credo,  vcl  ego  ipsc  scu  aliqua  h^reduin  ineürum  persona  traditionem  iatam 
0  me  le^alilcr  faclain  infriiipere  s<'U  qu;ililjel  frutido  comimpere  temptaverit,  ob 
nefuiuli   cuiiuininis  uiisuin  3  liiirus   auri  ad  re^is  ^rarium  et  'M  ]>ondc'ra  argeuli  ad 

B  catncram  volens  nolens  ])cräolvat  epiäcopi  et  htec  Iraiiülcgatio  nibiloininwi  stabilis 
pcrseveret  et  fixa  stipulalioiic  siihnixa.  a<-tuin  est  publice  in  pr^fata  civilate  in- 
tihiis  subnululis :  signuni  Adüllu-rli  advu<;aii.  .signutn  Ansbcltni.  Signum  Zuzonis. 
sif^iiutu  Hi'ginbaldi.  Hignuiii  liiircliurdi.  sigiiuin  Kzütiiä.  .signuin  Ausbelmi.  signuni 
liurenbardi.    äigiium  Krlenc.    signum    Uuirandi.    signuni  (iunzibni.  Signum  Geroldl. 

10  Signum  Zeizului.  .sigiium  Uuazolini.  signum  Emicbonis.  signum  Diezelini.  nomina 
fratrum  ad  prii-sens  inanontium  :  Ileiino  pnpposilus,  Aldericiis  arcliidiaconns,  Regio» 
buldtis,  Oriininc,  Adalbcro,  Uohnar,  Anno,  Duüdu,  iterum  Adalbero,  Manegolt, 
Uuüluült,  Uuicnian,  Ileimo. 


7?  au»  fUraßb.  Pes.-A.  0  täte.  2707  or.  mb.  lU.  jxti.  ■mir  niti.  Uinlfr  Iletmo  fttgt  fo 
15  Uaml  lim  tütrn  Jukrh.  genchriebfii  :    ut  antpm  her  rnt.i  piriiiancnnt,  inpWMioM  iigflli 

majori«  pccleii;  Argontinciisi«  innigDiri  ' It'-'''   ,m  y.muuttmtmhamg  dttr--'  "-   ^«yil* 

eiiuchnitt  untrn  in  drr  Mitte. 
Gedruckt  uuh  dem  lih.  luii.  1347  bei  Wiirdtunit  A'oi  7"       '1  nr.  J(i7  -'    Gram- 

didier    Hint.  d'Al».    I  p.  j.  p.  147   nr.  311    —  '.    it/na.    /   nr.   771 

10  f.  Au»eug. 

50.  Kiimij  Jli-iiiric/i  II  schenkt  Bischof  Wtrnlitr  I   nm    Slraijönn/ 

r  Nachfolgern  als  Entschädigung  für  Krieg stcrluste  die  Fraueaahtei  St 
Straßburg.  1003  Januar  15  Diedenhofen. 
(C.)  :  In  nomine  sanctn?  et  individuiü  trinitatis.  Ileinricus  divina  fareulc  de- 
mentia rux.  in  consideraudu  hiborum  recompcusatione  juxta  tale  (aulumquc  mcrili 
cxsolvcndum  jubct  lequitas  tale  tautumquc  debili ;  sed  tarnen  non  derogaluc  •  «qui- 
tati,  si  quid  siipcraddalur  libcralituli.  si  ergo  cos,  qui  sub  quiele  ac  pacis  ocio 
consiliis  tanlum  rei  piiblicg  sataguut  negotio,  regia  ncutiquam  defraudari*  conrenit 
nee  gralia  nee  munilicentiu,  quomodo  non  bis  summa,  prout  res  sese  locusque 
30  dedcrit,  tarn  ex  private  regis  quam  ex  publice  legis  bonoris  et  gloriie  debelur  reve- 
renlia,  quornm  teuacissimam  in  commune  bonuui  fidclitalis  aucboram  et  bonestum 
cum  utili  propusitum,  quanupinm  circumätri]>cntibus  undiquc  popularium  scdilionibtu 
et  prineipum  dissensionibus,  nuilQ  nee  m\ü<i  nee  blauditig  de  statu  sui  rigoris  avel- 
lerc  ])osäunt  aut  pelliccre,  quominus,  conlompta  rcrum  suarum  funditus  jaclura, 
«  subter  ipsas  perfuli^  fauces  fidei  corlent  non  perdere  jura?  proinde  noverit  tota  sancta 
dei  a^celesia  et  in  omni  populo  noslne  fidelilalis  integrilas  presentium  sciliccl  cl 
fulurorum,  quuliter  diva«  memoria«  senior  nostcr  et  anlcccssor  lercius  Ollo  videlioct 
imperulor  auguslus  veneral)ilem  virum  Uuerinbarium  juge  ejus  scnilium  et  Gdei 
bong  conslantiam  attendcns  divina  dispcnsantc  gratia  sancln«  Argontoratcnsi  leode* 
M  si(i>  ordinavit  et  prcfccit  episcopum.  posl  tanli  itaque  imporatoris  ab  hac  vila  disoessom 
vetus  inter  |n]os''  a  puoris  propagata  faniiliaritas  et  ea.  quQ  cum  tali  ossäre  nobis  erat, 

•J  B  ilcfruJari.     b)  n  iortk  etat»  Rit$  im  Ptrpmunt  ttniekirt. 


40  1003 

■parentele  et   consanguinitatis  affinitas  prefato  persuasit  antisliti,  cum  ceteris,  quorum 
infmitus  est  numerus,  nostrse  manus  dare  fidelitali,  ut  deo  preside  Concors  populorum 
et  principum  nobis  concederetur  clectio  et  hereditaria  in  regnum  sine  aliqua  divisione 
successio.  fecit  ilaque  misericors  deus  pro  voto  nostro  quod  suum  erat ;  diabolus  autem 
nostrara  sitiens  interturbare  lelitiam  seminarium  quoddam  erroris  invenit;  sed  gratias    5 
deo  in  ipso  conatu  prostratus  et  ut  semper  inefficax  et  confusus  erubuit.  nam  quorun- 
dam  tunc  temporis  dissidens  a  nostra  subjectione  collegium  predictam  venerandi  prcsulis 
sedem  hostiliter  incurrens  et  in   nostri   nominis   injuriam   ea,    qu§   in   Iota   urbc   et 
§cclesiis  intus  erant,  spolia   auferens  nostri  videbatur  proveclus   desolari  priniitias. 
sed  pia  manus  dei,  que  numquam  in  se  confidentes  deserit,  cito  et  cum  pace  bona  lo 
talium  rebellionem  sedavit  et  nostrse  dominationi  fideliter  subjugavit.  ne  igitur  tanta 
urbs  immo  sanclfE  dei   genitricis  aecclesia,    quia   sua   ex   toto   recipere    non   poluit, 
nostro  non  sublevaretur  auxilio,  communi  tam  episcoporum  quam  et  principum  nos- 
trorum  consilio  et  inprimis  Herimanni  ducis  assensu'   prenominato   presuli   üuerin- 
hario   suisque   in  perpetuum   successoribus    in   nostram   et   nostrorum   precessorum  15 
sive  successorum  memoriam  tradidimus  et  per  boc  regale  preceplum   confirmavimus 
quandam  *  abbatiam   ancillarum   dei    intus    in    urbe    Argentorato    in    bonore    sancti 
Stepbani    protomartyris    Christi   institutam   cum   omnibus  eidem   abbatije    juste    et 
legaliter  pertinentibus  in   quibuscumque   pagis,    comitatibus    et   leritoriis,    hoc    est 
mobilibus  et  immobilibus,  areis,  aedificiis,  servis  et  ancillis,  terris   cullis  et  incultis,  20 
agris,  campis,  pratis,  pascuis   sive   compascuis,    vineis   vel    vinetis,    silvis,   forestis, 
venationibus,     aquis    aquarumque    decursibus,    molendinis,    piscationibiis,    viis    et 
inviis,  exitibus   et  reditibus  sive   cgteris,    qu§   quolibet  modo  rite   vocari    possunt, 
utensilibus  et  appendiciis  eo  tenore,  quatinus  prefatus  episcopus  Uuerinharius  suique 
in  perpetuum  successores   liberam   de  eadem    abbatia   deinceps   babeant  potestatem  as 
absque  omni  personarum  contradiclione  et  molestatione,  restituendi  et  in  usus  feccle- 
siae,  quicquid  inde   sublatum   erat,    omnibus    modis   reformandi.    et   ut   haec   nostrae 
traditionis  auctoritas  stabihs  et  inconvulsa  permaneat,  hanc  nostri  precepti  paginam 
post  conscriptum  manu  propria  roboranles  sigilli  nostri  inpressione  insigniri  jussimus. 

Signum  domni  Heinrici  (M.)  regis  invictissimi  |  *> 

Egilbertus  cancellarius  vice  Uuilligisi  archicapellani  recognovil  ; 
Data  18  kalendas  februarii  anno  dominicai  incarnationis  1003,  indictione  1,  anno 
vero  domni  Heinrici  regnanlis  1.  actum  in  Diedenhoua. 

JB  aus  Strafib.  Bez.-A.  G  nr.  8  or.  mh.  c.  huUa  peml.  cMapsa.  Es  hcfindet  sich  ztcar  rechts  von 
der  Signumszeile  ein  nahezu  kreisrundes  Loch  von  etwa  4  Centim.  Durchmesser '-^ ;   aber  35 


1  In  der  vita  Heinrici  II  imper.  des  Utrechter  Bischofs  Ädalbold  heisst  es  von  demselben  :  jnssn 
et  consultu  regis  dictse  ecclesige  (Argentinensi)  abbatiam  sancti  Stephani  in  recompcnsationem  dctri- 
menti  a  se  illati  tradidit.  Man.  Germ.  SS.  IV,  687.  Thietmar  chron.  Hb.  V,  aus  dem  Ädalbold  schöpft, 
sagt   unbestimmter  :  excepto  Argentinae  dampno,  quod  idem  jussu  et  consilio  regis  de  sua  proprietate 

et  abbatiam  in  eadem  urbe  sitam  reparavit.  Mon.  Germ.  SS.  III,  797.  40 

2  Die  beiden  bei  Bömer-Büchner  Siegel  deutsch.  Kaiser  und  Könige  S.  22  beschriebenen  Siegel 
Heinrichs  II  haben  7  und  7  3/4  Centim.  Durchmesser,  nach  neueren  genaueren  Messungen  74  mm.  und 
77  mm.  K.  Foltz  Siegel  deutscJier  Könige  und  Kaiser  911—1024  i.  N.  Archiv  f.  eilt.  d.  Geschichfsk. 
III,  41  ff. 


1003  4t 

fttr^Kmif  teifftn  tkh  an  dem  Bande  drinrii,^,!  auch  mmM  dtmk  äi»  Mmttt  Pikhmi§  4m 
Pergament»  Spuren  einet  anf(iedriiekten  tkegeU.  JJer  tmttn  Btmd  itt  vmgitogim  «wl  M 
von  li  »ich  deckenden  J^tMettOdtem  dttrMoM  >.  Der  VdUMMmfiitrick  im  Jftmiym— 
i»t  erkennbar. 
C  Gedruckt    darnach    üaUia    chri»t.    V    imlr.    p.   4ß6  »r.  10;    BMfßn  AU.  Mpl.  I,   US 

nr.  182;  Würdtwein  Nota  »üb»,  dijd.  VI,  150  nr.  75;  Ortmdiditr  HM.  iAU.  I  p.  j. 
p.  191  nr.  357.  —  Mhmer  nr.  924;  Stumif  ■■'  ",'/.  Vrrgl  f!  -  <  f  •hrh.  d.  deuUtk. 
Beicht  u.  Heinrich  II,  Bd.  J,  230. 

51.  Buchof  Wernher  I  ton  Slraßhurg   beurkundet  die   ihm  ton   Köniij  Ilem- 
w  rieh  II  gemachte  Schenkung  der  Franenabtei  >S't.  Stephan  daselbst  UMä  reyell  dertn 

rechtliche  Stellung.  \I\fttch  100.1  Januar  1.% 

•  In  iioiniiic  tloiiiini  iio.stn  Jesu  (-lirisli.  •  ego  Wcreiilienis  "  vfOiiit.il.'  li.-i 
Argenliin;  civitulis  episcopus  uuiversis  Chriäliani ''  Hominis  ciillürihu»  tüia  ni;i;.'iiii 
quam  parvis  ex  clero  et  populo  salutcm  in  Christo  Jesu.         rnm  pro  tempore,  svAt 

15  quo  quisque  in  Tinea  domini  id  est  Qclesia  vivere  et  operari  debeat,  cuilib«!  m;.'i- 
luudinn  sit,  ut  aniiiiQ  su^  prospiciat  salutem,  ego  post  iunumeros  »udores.  (]un>  pro 
lidelilulc  Qclcsig,  cui  deo  auclore  prcsidere  visus  sum,  et  pro  statu  nguj  Irui- 
corum  et  domini  mei  regis  Hcnrici  dilectione  •= ,  inpctravi  a  prefato  domino  "^  r<gc 
gubcrnationem  ubhati^  sancti  Stcphani  prothomarlyris  in  Argentina  id  est  Strazburc 

ao  civitute,  que  antea  nuUam  de  tcmporalibus  prebuit  vel  debuit  subjectionem,  median- 
tibus  hoc  principibus  llerimanno  "^  duce,  Erneslo  palalino*,  Berengere '  defensore, 
preseule  Moguntinu  urcliiepiscopo  Barto«^",  ea  dumlaxat  ralione,  quatinus  de  facul- 
tatibus  illius  repararem  episcopalcm  sedem,  que  cum  ^dificiis  et  officinis  claustra- 
libus  deslructa  fuit  per  dissensionem   quorundam   principum   electioni   prefati   regis 

86  repuguanlium.  poslquam  vero  deus  conlirmavil  ei  ^  rcgnum  illis  subjugatis  terraque 
siluit  corum  eo,  cum  accepisscm  ab  eo  prefalam  abbatiam  disponcudam,  iospecto 
dei  timore,  conmunicato  conäilio  pertractavi  conputando  omnes  curias  et  possessioDes 
a  primo  usquc  ad  novissimum  inspeclis  singulis  ejusdem  loci  privilegiis  et  cartis 
et  tcstamentis.    inveni  itaque  in  scriptis  Adclberli  ducis,  qui  locum  fundavit,   et  in 

ao  privilegiü  Childerici  regis  notatum  infra  nmbilum  vclcris  muri  a  media  porta  meri- 
diana  versus  Hnisrham  cuui  ipsa  aqua  usque  ad  lalam  stralam,  que  ducit  a  porta 
magna  occidcnlali  usque  ad  portam  juxla  magnos  et  inquadros  lapides  muri  *,  cum 
omni  suo  jure  et  seplis  clauslri  et  mansionibus  qualuor  canonicorum  et  cmunitate', 
cum  muro  et  anlcmurali,  suburbiis,  vicis,  aquis,  piscacionibus    et   aquQ  decursibus, 

^'  |iuscui3,  coti]>itscnis.  ^lu ;^     i,r:iii^     inniii.u.;     iiiiiiwriiii.    i;i.,|-j^  prpp;.i;i,;i.n«;     insulis 

•]   C  Wcriilicrus.       h]  au/'  lUim    euu  ^icuA.'«-  i/ii^J.      «:,  tliu   Vt.i»m  m»tf*(klU».  QttMiidur  trfimtt 
«ustinui.     d)  C  om.  domino.     e)  C  IlermMDo.     (]  C  Bwagtrn.    g)  Btrto  an 
na<kir«jtirk  Kit  u  ttlui»t  roa  »uitrtr  ttutt  tptitrtr  Btmd  timgt/tft.     b]  C  Uli.     i]  B  < 


•  lieber  diese  Art  der  lieaiegelung,  die  llnlliniiiii  >.  A.  I-mI:  a.  a.  O.  S.  13  f. 

*>  «  Ffaltgraf  ton  Schwaben,  der  erste  der  n,nltii(i.-lMxr  ist.  Ver^.  Wait:  D.  Vcrfassnngty.  Vit,  169  mal.  f. 

>  Bardo  Ersbiachof  von  Main*,  1031—1051. 

*  Diese   topographischen   Anffoben  eri>rtent  (Jbrfthl  AUot.  rrr.  proitrom.  j     .   ■>  ;'    !.■'  >>i;'-ti.- m» 
Localgesch.  d.  St.  Straßb.  S.  33—27. 

« 


42  1003 

usque  ad  limites  infimos  terminorura  ville  noncupanle  Boteburn"  et  in  nova  Irans- 
posicione  Sckiltenchein  ^ ,  decimis ,  terminis,  campis,  quesilis  et  inquisilis,  cum 
Omnibus  usibus  infra  fluenta  Reni  usque  ad  confinia  de  allode  comitis  Hugonis 
Ckoreka'=  noncupante  et  indc  Ecchefrydeshein '• ,  Hitlendorf,  Wolgangesben " , 
Rodeshen  f ,  Mulenhusen  ^ ,  Wulfricheshen  '' ,  Regeneshen  '  cum  omnibus  eorum  5 
allodum  pertinenciis ;  in  privilegio  vero  inperatoris  Lotharii  primi  supradicta  singula 
rememorata  et  roborata,  quin  etiam  ab  eo  data  Lupoleshen,  Lumereshen  i  ad  lumina 
concinnanda '^ ,  Wanga,  Othenlien',  Nunnewilre,  Gundeswilre,  Wibeleshen",  Polsen- 
hein  ° ,  Egeshen  °  ad  p  ceteros  usus.  Hirmingardis  quoque  imperalrix  per  manum 
propriam  et  manum  ejusdem  imperatoris  Lotharii  dedit  Mumzinga  i  cum  sua  impe-  lo 
riali  integritate.  quorum  omnium  jura  et  debila  et  quanlitates,  sicut  nos  invenimus, 
in  veredali  carta  describi  jussimus  et,  ne  in  oblivionem  fleret,  vicedomino  loci 
Erboni  canonico  et  Linsindg '  secunde  abbatisse  commissimus.  et  in  signimi  adeplg 
subjectionis  et  sublementum  despoliate  majoris  domus  transtulimus  inde  crucem 
auream  et  argenteam  et  capsas  duas  cum  reliquiis  preter  cetera  ulensilia.  ne  vero  i5 
tarn  antiqua  et  venerabilis  congregatio  de  insolita  subjeclione  intollerabilius  con- 
turbaretur,  diligenti  et  pio  studio  slatuimus  ^  eam  honorare  cum  omni  communione 
et  paritate  claustralis  religionis  et  fratern§  societatis  ila  dumtaxat,  ut  preler  sub- 
jectionem  ömnia  jura  sua  illibata  permaneant  et  abbatissa  inter  alias  abbatissas  in 
conciliis  episcopalibus  mediam  et  oppositam  sedem  optineat  et  in  obsequio  alicujus  20 
ejus  sororis  vel  canonici  omnes  canonici  civitatis"  ibidem  conveniant  et  exsequias 
devote  peragant  ipsique  nobis  vicissitudinem  reddant  similiter  faciendo.  sed  quia 
certas  habent  staciones,  in  sollemniis  vocari  nequeunt  in  augmentum  chori,  sed  si 
alio  tempore  vel  necessitate ,  quod  absit ,  vel  caritate  invitati  venerint ,  quia  de 
secunda,  ut  prediximus,  sede  civitatis  sunt,  in  sede  opposite  mens§  honorentur,  25 
quoniam  et  nos  pro  necessitate  reparandorum  consultu  tarnen  discreto  inminuimus  et 
tarnen  describendo  discrevimus  cottidianam  eorum  prebendam,  qu§  major  celeris 
inveniebatur,  et  in  quadam  manuali  cedula  memorialiter  conscribi  fecimus  non  in 
perpetuum  sed  ad  presens  negotium,  donec  facultas  rediret  reformandi  in  pristinum 
plenitudinis  statum.  ne  autem  oblivio  deleat  vel  posterilas  in  pejus  vergat,  hanc  ao 
paginam  conscripsimus  et  sigillo  nostro  roboravimus  presidente  et  annuente  Lint- 
sinda  secunda  abbatissa,  Erbone  canonico  vicedomino  et  cetera  congregatione, 
Brunone  majoris  domus  preposito,  Erlone  decano,  Werenbero  *  cantore  et  custode , 
Hezelone  scolastico,  presente  toto  conventu.  conplevimus  autem  bec  anno  incar- 
nationis  domini  1005,  indiclione  2,  epacta  26,  concurrente  6  feliciter  amen  ".  33 

B  aus  Straßb.  Bez.-A.  G  nr.  9  or.  mh.  c.  sig.  int.  subt.  impr.  delapso.  Farbe  und  Besduif- 
feiJieit  des  Fergmnents  sowie  der  gesammte  Schriftduiracter  von  B  sind  in  auffallender 
Weise  den  nr.  25  und  28  ähnlich,  so  daß  man  fast  versucht  sein  könnte,  sie  alle  drei 
einer  Hand  zuzuschreiben.  Jedenfalls  unterliegt  es  keinem  Zweifel,  daß  alle  drei  Stücke 
zu  gleicher  Zeit  entstanden  sind.  Man  fälschte  vmhl  die  Diplome  Lothars  mwJ  Ludwigs,   40 

a)  C  Betebftrn.      b)  C  Schiltenchen.      c)  C  Corke.      d)  C  Ecchefirdeshein.      e)  C  Wolfgangeshein, 
f)  C  Rodeshein.     g)  C  Mulnhusen.     h)  C  Wolvericheshein.     i)  C  Regenshen.     j)  C  Bomershen. 
k)  C  concremanda.       I)  C  Otenhen.      m]    C  Wibelnshen.       n]    C  Bolsenhen.      o)    C   Egishen. 
p)  C  vel.     q)  C  Muncingam.      r)    C  LinUinde.      s)  S  statumus.     t)   C  Wernhero.     u)   S   Von    45 
complevimus  —  amen  von  derselben  Band  nie  Barto  geschrieben. 


1003  -  1007  43 

um  detn  JietitM-  und  UechUntand  der  Abtei  St.  Slrjikam  beim  Ueberftmgi  m  dt«  bi»Mf' 
Ikhf.  Gew<Ut  ein  m^tgUrhul  hiilieii  Alter  und  erlauchten  üngnmg  tu  fAem.  Di*  Anf-  r*. 
gung  aller  drei  ürkundtn   tcird  »icher   bald   nach  der  VerUihmng  Kaiter   tUimrifl'     I  ■' 
rim    in.    Januar    i(Mi3    antutetten  »ein.    Die  dvnmaktgitdim  A»§tbm  dtr   VrkumU 
:,  Wernlu-m,  da»  Archirpitcoiiat    liardm  »ijicie  die  DaUrm>g$ttüt,  imd  tfUxn  Zuthalm 

utul  ihre  iJincrejHtM  nicht  im  Stande,  die  Echtheit  den^ien  tu  tnehfUtern. 
C  coli.  ibid.  it  fiiKc.  2011  coj).  mb.  lec.  XII. 

Gedruckt  nach  B  bei  Würdtwcin  Nova  tub$.  dipl.  VI,  ISl  nr.  77;    OrtmdidUr  UiM.  ttAU. 
I  p.  j.  p.  JUS  nr.  atiJ;    Orawlidier   Oeuer.  itUd.  I,  681   nr.  :t5.    A'ocA  einem    Vidi- 

10  mu»   de»  judex   curie  Arijentin.   von   1300  Märe  ä3  ihr.  2  proxim*   pott  dominium 

Indien)  bei  Schiller  Kimiguh.  S.  5.M  =  LoffuilU  pr.  p.  34  =  Likmiff  VII,  3,  *77 
nr.  153;  SchOi>fiin  Ah.  dipl.  I,  147  nr.  184.  —  Nach  eimem  Viimmu  vm  J3S6  OmOt- 
man  De  epiac.  Argenl.  p.  45  =  Tenteel  Hittor.  vindie.  app.  p.  89  =  Eeeard  Orig. 
JIab»b.  }>roh.   nr.    If.    Xach  einer  Copie  in  einem    Codex  der    Wiener  Bibl.    Herrgott 

IS  Geneed.    H(U>/ih.  II,  100  nr.  161;   ebenfaa»   nach  Copie    Oallia  ehritt.  V  intlr.  p.  497 

nr.  10.  Vergl.  Uirtch  Jahrb.  d.  deut»ch.  Reich»  u.  Heinrieh  II,  Bd.  I,  330  tmd  WiU 
Beg.  d.  Eribi»ch.  von  Maine  XVII  nr.  140.  Mit  Unrecht  halten  uamentli^  a^f  jeme 
chronnlngiurhen  Notizen  »ich  stützrtul  Obrecht  AUat.  rtr.  prodrom.  p.  194—189,  Ternttd 
1.  c,  Ludewig  Beliq.  mantucr.  I,  r,2  untl  da»  Corrigendenverteiduuli  bei  SMpfUm  Ab. 

ao  dipL  II,  639  die  Urkunde  alt  unächt  verworfen. 

52.  Av/zeichiwiff  über  die  der  Kirche  St.  Thomä  in  Straßburg  nementtiek 
von  den  Straßbnrger  Bischöfen,  geschenkten  und  entlegenen  Oüter.  [A'acA  1007.] 

In  nomine  sanctQ  et  individuQ  trinitatis  amen.  nnrralur,  ut  in  antiqiiis  Tero 
temporihus  qnidam  Argcnlinensis  civitalis  antistes  Adalnohc  nomine  inibi  pro  reme- 

■£,  die  siin-  nnitnfr  in  honorem  sancli  Thomre  apostoii  a>rlesiam  constnixerat '  cl  de 
predio  Iicredituli  pulrum  Iradilione  sibi  concesso  in  Guogenhcim  marcha  mansas 
6  et  vicum  Adclnoheshoven  cum  omnibus  pertinenlibus  et  Aldorf  paritcr  el  in 
marcha  Molicsliemero  vineas  0  illuc  in  peq)eluam  dotem  dedcral.  et  si  quando 
necesse  fiiissol,  de  tribiis  ])redictis  villiilis  specialiter  Guogenheim,  Aldorf,  Adelnohes- 

ao  hoven  locliim  neclesinR  conslrui  insliltiil,  pnelcrniissis  tarnen  aliis  soniliis.  el  ul 
istud  vero  prcscriplum  firniius  cl  vcrisimilius  sit,  prefalus  episcopns  eadem  in  prg- 
senti  reqniescil  rocclesia.  deinde  vero  sanclus  ac  vcncrabilis  Kihuuinus  ejusdem 
aposlolicro  calliedm;  episcopns'  villns  Ilugesuiiilare,  Caroldesbalic  el  Sunthoren  cum 
mnnsis    11   cl   dimidia   el   omni   fnmilia    ad   quendam    llumfridum   de   Ilalia  nalum 

ac  Iliigonis  ücrmano  filium  eniens  pro  remedio  animte  suq  fralribus  sancli  Thoma» 
pcnitus  ad  annonam  Iradiderat.  et  in  eadem  marcha  Sunthoven  quendam  seirum 
nomine  Olonem  cum  omni  suo  predio,  quod  posl  obilum  vilie  suip  reliquerat,  fra- 
lribus ad  annonam  tradidoral.  cl  ut  islud  crcdiliilius  conslct,  sallcm  eodem  prediclo 
ser\'o   occiso  cuidam   prcdicla»   congregalionis    fralri    Ilildiboldo    nomine    in   eodem 

40  tempore  preposito  consislcnte ,  ul  dignissimum  fueral,  fralrum  ad  serrilia  uueregdd 
presenlntus  erat,  vicus  autcm  Morsuuilare  ad  f(;>cundilalem  14  carradanim  vini  et 
omnia   ad  eandem  marcam  ])erlinentia  ab  prediclo  episcopo  ad  liberos  populos  pro- 


>  Adahiorh,  liinchof  «wi  Strasburg  in  den  entern  Dtcemmien  de*  9te»  Jahrh.  IVryL  M«r  die  Qritm- 
dum)  von  St.  Thomas  D.  St-Chron.  IX,  739. 
-  Bichwin  Bischof  ton  Straßburg,  916—933. 


44  1007 

prio  censu  erapta  et  in  lUachirecha  marcha  mansas  6,  quas  ad  Eburliarltum  comi- 
tem  emerat,  pro  remedio  su§  anim§  fratribus  ad  annonam  tradita  sunt,  et  quendam 
vero  curtem  nominatum  Chorcho,  quem  idem  episcopus  Rihuuinus  ad  quendara 
Hugonem  de  Tettenuuilare  genitum  prefati  Humfridi  avunculutn  acquisierat,  fratri- 
bus pro  remedio  sug  anim§  tradiderat.  et  ut  credibilius  maneat,  familia  ejusdem  5 
curtis  Chorcho  videlicet  Balze  et  ejus  frater  Disso  cum  c§teris  comitantibus  in  longo 
tempore  ibi  in  servitio  manserant,  usque  dum  potentes  domini  inde  injuste  detraxe- 
rant.  silvam  quoque  nominatam  Munilslaht,  quam  isdem  episcopus  Rihuuinus  de 
predicto  Hugone  suo  censu  conduxerat,  fratribus  ad  annonam  tradiderat.  in  vico 
autem  Kippenheim  curtem  1  et  dimidiam  partem  secclesiae  ejusdem  vici  et  villulam  10 
Langisesuuilare  de  Hugone  comite  Hohenburc  regnante  prefatus  Rihuuinus  episco- 
pus conquisierat  et  fratribus  tradiderat.  sine  his  vero  superius  titulata ,  qu;e  predic- 
tus  episcopus  Rihuuinus  proprio  censu  emerat,  restant  hsec  sequentia,  que  et  alio 
diverso  labore  acquisita  sancto  Thomae  tradiderat  :  hoc  est  Udenheim  cum  pertinente 
servitio  et  superiores  Hugesbergen  et  inferiores  Hugesbergen  cum  pertinente  servitio,  i5 
in  Mollesheim  marcha  mansam  1  et  in  Muzzeca  marca  curtem  1  cum  vineis  sub- 
jacentibus,  Gottennesuuilare  cum  pertinente  servitio  et  in  Argeresheim  marca  quic- 
quid  viniferi  ruriferique  ruris  situm  est  et  in  Altbrunnun  mansas  2.  ad  hsec  vero 
quidam  Argentinensis  eclesiae  episcopus  nomine  Ruodharttusi  in  Ekkiboldesheim 
marca  curtem  1  et  ecclesiam  sanctae  Aurelije  virginis  cum  decimis  et  cum  aliis  20 
servitiis  et  in  Dunginisheim  marcha  et  in  Muzzeca  marcha  mansas  4  pro  remedio 
sug  animg  fratribus  sancti  Thomae  tradiderat  in  annonam.  quidam  Eburharttus 
clericus  et  heremita  in  predicla  marcha  Illechirecha  mansas  2  et  dimidiam  pro 
remedio  suse  anim§  fratribus  sancti  Thomae  penitus  ad  annonam  tradiderat.  de 
aecclesia  autem  sanctae  Aureliaß,  quam  tunc  temporis  Vvalzo  presbiter  vetulus  rexit,  25 
prefatus  Ruodhardus  statuit  episcopus,  ut  fratres  sancti  Thomg  singulis  perpetua- 
okt.if.is  liter  annis  in  vigilia  sanctae  Aureliae  ibi  vesperos  celebrent  et  in  die  natalis  ejus  a 
presbitero  secclesiae  dimidium  tritici  accipiant  modium  et  unum  friskingum  cum  vini 
situlis  duabus  et  quarta  situle  parte  claustralis  mensune.  et  hoc  vinum  non  novum 
sed  vetus  esse  debet".  30 

Quemammodum  quedam  de  superioribus  memoratis  de  monaslerio  sancti  Thomae 
injuste  detracta  sint,  notum  sit  omnibus  fidelibus  ista  legendo  insequentibus.    post- 

quam  Ruodharttus   episcopus  delinquendo  contra  gratiam  imperatoris '' de 

honoris  culmine  segregatus  paulo  post  venia  usus  in  episcopatum  redierat,  ad  revo- 
cationem  cujusdam  Guntrami  militis  Hugesuuilare  et  Caroldesbahc   sibi  suoque  filio  35 
in  beneficium  prestiterat  et  in  hodierno  die  de  episcopo  Ödone  necnou  Erkanbaldo 
episcopo^  ad   eandem  similitudinem  perstat  detractum.   insuper  vero  curtis  nomine 
Gorcho  de  eodem  episcopo  Ruodhardo  injuste  detractus  est,  quia  —  quemammodum 

a]  Der  Passus  von  de  secclesia  autem  —  dcbet   ist   von  einer  andern   nicht   viel  spätem   Hand   ein- 
getragen.   Es  folgt  ein  leerer  Baum  von  der  Breite  einer  Hand,     b)  Lücke  von  10-15  Buchslaben.    40 


1  Ruthard  Bischof  von  Straßburg,  939—950. 

2  Udo  Bischof  von  Straßburg,  950—965;  Erchetibald,  965—991. 


1007  —  1039  46 

ad  monaslcritim  sancti  ThomQ  traditu.s  crnt,  o  primordio  narratur  —  cuidam  militi 
Udo  nomine  de  Tettenuuilurc  gcnito  in  familia  Mullesheim  marcha  oocisionetn  iacieoli 
postca  pro  reconrilialione  cpiscopo  Hihuiiinu  in  proprictatcm  eiindem  curl«m  dona- 
Tcral.  illo  autcm  non  posl  longuin  l(>inpu.s  pro  remedio  sug  aniio^  illum  fralrihn^ 
&  ad  nnnonuin  tnidideral,  Hiiodulfo  ndvocalu  existente,  cum  leslibus  Manegoldo,  A<lal- 
noho,  Erleuuino  CQterisquc  pluriniis.  in  marcha  Gottcnesuuilare  mansf  12  sine  MÜca 
terra  et  in  marcha  Aithrunnun  mansns  2  et  in  marcha  Bcreheim  dimidia  mola  de 
monoslcrio  sniuHi  TIioiiiq  nunc  tcmporis  dctrantn  sunt,  et  tamdiu  in  fVatnun  aer- 
viliü  rul.s<;rant,  qiiamdiu  Fridericus   abbatium  tenucrat.    qua   relicta  crga  qiiaoopum 

10  Erkaiihaldiim  cadem  cum  suo  censu  sibi  in  bencficium  conduxerat  et  postmodum 
SUD  militi  Voccozoni  in  bencficium  prestiterat.  et  poslquam  Fridericus  obiit,  Adal- 
berlvis  advocaliis  predictnm  Voccozonem  sibi  ad  militem  conquirens  dedcrat  illi 
predicla  in  beiieficiuin.  et  hodio  ita  pcrstat.  in  marcha  Mollcsheim  mansam  1  de 
codom  monastcrio  detractam  Krkiiitbnldus  cpiscopus  Ilemmoni  suo  servitori  in  bene- 

is  ficium  prcstitcral ,  quam  antea  quidam  frater  Odolfus  nomine  nccnon  doclor  800I9 
habucrat  usqtic  ad  obitum  vitre. 

T  aus  Strnfil).  Tfiom.  A.  docnm.  hint.  lad.  1  (pririUgM)  or.  wib.  lit.  ptU.  tmt  tig.  Fom  emtr 
Hand  tk»  Uten  Juhrh.  mit  Auanakme  einer  8ÜBe  vom  Anfang  bi*  Emil  fitckritttm. 
WM  die  schriftliche  Fixirung  de$  BetUMatamin  «M  A.  Tkoma»,  matkitm  üe  KMm 
90  im  Jahr  1007  voUaUmdig  niedergebrtmnt  war  >. 

Gedruckt  ebautamaeh  bei  SeMpftin  AU.  dipl.  I,  143  nr.  179;  WStrdhmm  Nvta  m&f.  üfL 
V,  .K7  nr.  13»  =-■  GraiuiiiUrr  Hist.  d^AU.  I  p.  j.  p.  ISS  nr.  SM;  Ch.  Bekmidt  Hi$L 
du  chap.  de  t.  TTiom.  p.  285  nr.  2.  Nach  einer  Copie  bei  Sdutiegaiu  L'fgt.  de  t.  Tham. 
p.  283. 

»  53.  Bs  wird  bekundet,  daß  Ezzo  dem  Kloster  de.t  heiUffen   Petrus  ih  Straß- 

burg    Qrundbesitz    mit    Hörigen    zu   Jtitenheim    unter   getrissen    Bedingungen  für 
Bischof  Wilhebn  geschenkt  habe.  1039  Straßhur/j  im  St.  Peterskloster. 

:  In  iKniiine  snnclro  el  iiKiividiKi*  Iniumtis.  j  nolitig  non  minus  prgseiilium 
quam  fulnronim  cominondare  cupientcs  hanc  conscripsimus  cartulara,  quendam  non 
ao  infimg  nobilitatis  virum  Ezzonem  ad  sancti  Petri  apostolorum  principis  monasterium, 
quod  Unillehelmus  pntsul  venerabilis  ante  porlam  Argentin^  civitatis  instiluit*.  ad 
Julonhfim^  mansos  diios  et  dimidium  cum  quinquc  mancipiis  trndidi.sse  ea  vidol;  ■' I 
rationc,  ut  idoni  i)rn>sul  sibi  econtra  sex  mansos  boneficii  pr^jstarct  et  insuper  i 
ejus  pucrulo  pnvbendam   in   domo   sanctae   Maria;   compararct.   et   ne   ipsa    Iraa.w  ' 


as  '  tr«ft<r  dtcMM  BromA  gM  et  fireOit^  heim  tUerem  ZeugmS  ah  ieujeitigt  Eamigtk^m:    VmrgL  D. 

St-Chroii.  IX,  729 :  donoch  also  raon  tAlto  noch  gotx  gcbnrt  1007  jor,  do  vvrbraat«  Mot  Thomkas 
kirrho  nnd  oarh  nntcr  frowen  manster  gorwo  mit  bricfMi  niid  bftchorn  nnd  om»m«at«n.  Dum  tritt 
ergäiucHd  die  Noiis  der  im  Anfang  des  Uten  Jahrh.  ge.vhriehenen  Annale  Argen). :  a.  d.  1081 
tcrinm  »ftiirti  Thomo  »postoli  in  ArgonUna  a  Wilholmo  fons«rratar  et  Muicti  P«lri  ab 
40   inchoafur.  Aftm.  denn.  SS.  XVIT,  '"<. 

«  (fr.  not.  1. 

'  Unter  den  moiiemeH  OrlemutKH  nnV»  mmt  wku  ■'- 

HtmOktim  V 


4ß  1039  —  1040 

postmodum  posse  videatur  adnullari,  nomina  testium  hanc  eandem  videnlium  placuit 
attitulari  :  Gozzo,  Burgliart,  Hiltevvin,  Uolcvvin,  Naniger,  Ozzo,  Bernhart,  Gezo, 
Uuallliere,  Ruothcre,  Erncst,  Erlfrit,  Birihdilo,  Ernest,  Jsinhart,  Alberich,  Uualthere, 
Reginger,  Adalbreht,  Folcolt,  Snelhart,  Gnammo,  Benzo,  Gerolt,  Benzo,  Uocco, 
Bezelin,    Gotefrit,    üualto,    Drudnian,   Adalbreht,    Adalgoz,    Alberich.  acta   sunt    5 

autem  hgc  in  eodem  monasterio  anno  ab  incarnatione  domini  1039,  indiclione  7, 
iinperante  Chuonrado  secundo  et  filio  ejus  lercio  Heinrico,  comite  Ilugone.  Uuice- 
linus  notarius  presbiter  indignus  scripsi  et  subscripsi. 

JB  aus  Straßb.  Beis.-A,  G  fasc.  4785  or.  mb.  Ut.  pat.  «im«  sig. 

54.  Fs  wird  lekundei,  daß  die  Freien  Wezil  und  Hatto  für  70  Pfund  Silber,  10 
die  sie  von  Bischof  Wilhelm  von  Straßburg  erhalten,   Grundbesitz  zu  Ruestenhart 
und  Wittersheim  dem  Kloster  des  heiligen  Petrus  zu  Straßburg  übertragen  haben. 
1040  Straßburg  im  St.  Petershloster. 

':   In  nomine  sanctae   et   individujE   trinilatis.  \     omni  commendamus  presentig 
necnon  posterilati   futurg,   ut  Wezil   et   Hatto  viri  conditionis   ingenuae   a   domno  15 
venerabili   Willehelmo   Argenting    sedis   episcopo   70    argenli  libras   acceperunt  et, 
quicquid  predii  ad  Ruochesheim'  videbantur  habere,  et  ad  Uuitheresheim  2  mansum 
unum  et  dimidium,  eodem  prsedicto   episcopo  rogante,  ad  monasterium  sancli  Petri 
principis   apostolorum ,    quod  constructum   est   ab   eodem   Willehelmo   ante  portam 
Argenling  civitatis,  nuUo  contradicente  tradiderunt  in  omni  utililafe  scilicet  banno,  20 
areis,  edificiis,  campis,  pratis,    pascuis,    viis,    inviis,    aquis  aquarumve   decursibus, 
silvis,  cultis  et  incultis  et  omni  ulilitate,  quam  ibidem  videbantur  possidere.       acta 
sunt  autem  hec  in  pago  Alsatia  ante  porlara  Argenting  civitatis   in   eodem   monas- 
terio sancti  Petri,  in  comitatu  Hugonis,  anno  ah  incarnatione  domini  1040,  indiclione 
8,  sub  Chuonrado  imperalore^  et  14  anno  regni  filii  ejus  Heinrici  tercii*,  bis  testibus  20 
hgc  videntibus :   Hildeuuin,    Hezil,    Eberhart,  Walthere,  Eigilwarl,  Heriger,    Uuille- 
breht,    Gozzerat,    Gnammo,    Hicekint,    Berihger,    Jsinhart    et    frater    ejus    Benzo, 
Alberich,  Engilman,  Bezelin,  Uuallo  et  frater  ejus  Drudman,  Gezman  et  frater  ejus 
Benzo,   Azzo,    Benzo,    Gnammo,    Hesso,    Hezil,    Uuolfganc,    Burghart,    Berenhart, 
Uuezil,    Reginolt,    Benno,    Hezil,    Esscerich,   Cuono ,    Benno,    Odalrich,  Hizekiut,  30 
Alberich. 

B  aus  Straßb.  Bez.-Ä.  G  fasc.  4721  or.  mb.  Ut.  pat.  sine  sig.  mit  der  gleichzeitigen  Dorswd- 

notiz  carta  de  Rftchesheim  et  Witteresheim. 
Gedruckt   ebendamaeh  bei  Schöpfiin  Ah.  dipl.  I,  160  «r.  201;  Würdtwein  Nova  subs.  dipl. 

VI,  197  nr.  90  =  Grandidier  Eist.  d'Äls.  I  p.  j.  p.  337  nr.  393.  35 


1  Buestenhart   bei  Ensisheim,  auf  der  Stätte  des  frühern  Dorfes  Bueschheim  erbaut.    Vergl.  Stoffel 
Topograph.  Wörterb.  des  Ober-Elsasses  S.  465.  Gratididier  l.  c.  vermutliet  Bichtolsheim  darunter. 

2  Wittersheim  bei  Hageimu.  Gi-andidier  l.  c.  substituirt  das  heutige  Wittisheim  bei  Markdshcim. 
8  Kaiser  Konrad  war  bereits  am  4.  Juni  1039  gestorben. 

*  Die   Begierungyahre   Heinrichs   um  2  zu  hoch  angesetzt,  da  die  Epoche  auf  1038  April  14  fällt.   40 
Sc^te  sich  die  Angabe  des  Datums   sub  Chaourado   imperatore  allein  auf  die  Handlung,  alles  üebrige 
auf  die  Beurkundung  beziehen  ? 


1052  m 

55.  Da»  ßomcapitel  von  Straßburg  thut  kund,  daß  e»  nick  mit  den  Ainper- 
wandten  des  ehemaligen  Straßburger  Canonieua  nachherigen  Eribijtchoft  wm  Raven»M 
Ilunfrit  über  da»  der  Kirche  der  heiligen,  Maria  vermachte  Out  /Imbraek  amt- 
einanderge»ettt  habe.  \1052  Mai\. 

s  In  nomine  sancUe  et  individuQ  Irinitalis.        nolißcamiu  Omnibus  tan  Moel^ 

nicIesiQ  ({iium  nostris  fidelibiis,  ((uulitcr  Hiinfrit  Argentinensis  SBOclen^  prius  quidem 
cuiiunicus,  pusU-a  vero  Huveiinas  arcliiepiscopus  '  predii  sui,  quod  nominatur  Im- 
hrioca,  cujus  ipse  licrcdilurio  jure  possesor  exüliteral,  sanclain  Mariatn  Argealiucnsis 
scilicel  ircclesio  absque  omni  contradiclione  feceril  hcrcdilariam  ' ;  quod  tarnen  poat 

10  beatum  illius  uhilum  ^  sine  conlradictione  et  inpugnalione  suq  sororis  Adalheidc  * 
ejusquc,  filioruin  liherc  oblimTc  nequivimus.  ergo  nc  jure  lege  contraditis  ffurlwria 
noslra  uliquo  couamiiio  exhcredarelur  vel  lotiens  in  propriis  pvrlurbaremur,  Tiaam 
est  nostris  fldclibus,  quatenus  ora  hianlia  ubstrucremus  et  pro  plcna  reconciliatione 
uliquid  beneficii  eis  concederemus.  cessimus,  acquievimus  consiliis  nostrorum   et  ex 

15  nostris  proprittatibus  parle  sublracta  voto  adversantium  nobis  s'  ins,  ut  post- 

huc,  üinui  cüiitruversia  supitu  proslrata  iinmo  penitus  abscisa,  tr<i<Mi.-.  iii>erc  ulendum 
sit  ullorius.  cognoscanl  igilur  tarn  posteri  quam  presentcs  et  cognitis  siut  testes, 
quod  Adclheilh  consensu  filiorum  suorum  hoc  se  abdicavit  patrimonio  supra  pre- 
notato,    quod    Ilüufrit    sanctg    MarJQ    contradidit    pro    suq   parentumque   animarum 

ao  remcdio.  probabiiium  ergo  teslium  subnotenlur  nomina ,  quonim  incxpognabili 
losliinonio  isla  sunt  consignaln.  sub  prcscnlia  Ili-inrici  imperaloris  sunt  tcstes  eptt> 
copus  Rumolt  *,  Oebehart  *. 

B  aus  Straßh.  Bts.-A.  0  tue.  2707  or.  »b.  lit.  pat.  iüu  tig. 

Oedmckt  aus  Üb.  Bat.  1347  6m  WürdiMitin  Nova  «m&«.  dipi.  VI,  331  nr.  96  ^  QrmMttm 

«  UiH.  iVAU.  I  ;>.  j.  p.  269  nr.  418.   —    SdnKiM.  Urk.-Brg.  nr.  J3C7;   Shmpf  mr.  SSIB, 

deasfn  Ddiirung  ich  mich  atuchließ«.   Koütr  Hemrick  III  urhmdet  lOM  Mai  13  m 

Straßburg  für  das  Bitthum  Mein. 


1  Ueber  Hut^frit  von  MtM^fOgart'WOifingtn  $.  Finitnbtrt.   Urbrndenb.  I,  6  tmi  St, 
Wirtrmh.  Gfuch.  I,  565  und  585,  OimbrtdU  Otatk.  d.  dmtM!*.  Krntert.  II,  645,  attimdorg  Heimridit 
ao   ///,  Bd.  I,  353. 


-  l-:*  hei$»t  in  einer   Urkunde  von  1044,  in  der  Ilunfrit  da»  Bitthum  Sinßbmrff  ' 
WilMm  zum   Erben  seine»  ganten  vom  Vater  stammenden  Besitte$  eintettt,  daß  am$fatommm  mir  im 
Ktonter  su  Einbruch  sei,  qnod,  ut   alia  tesUtar  chartol»,  tradidi   Marie  tine  omni  eOBVMtioB«.  QfV. 
Würdtwein  Nova  subs.  dipi.  VI,  199  nr.  91   =   Onmdidm  Hit.  tTAt».  I  p.  j.  p.  Mt  mr.  400.  — 
aS   Schweiz.  Urk.-Reg.  nr.  1339. 

»  U)  kal.  tcpt.  Hunfrit  opiscopas  Raveiine  in  Neerot.  ZieifaU.  B  (F»r$lmb*rf.  Urtmimi.  I,  U). 
Cfr.  Ännal.  Altahent.  wu^or.  tum  Jahr  1051  (Mon.  Otrm.  SS.  XX,  805). 

*  Adelheid,  die  Oemahiin  des  Orafem  B»Mtf  vm  Achdhn.    ütbtr  Art  Kinder  tfr.  OrllitH  2W> 

faltensi»  chron.  Mon.  Oerm.  SS.  X,  71  »tq. 

40  ^  Bumdt  Bischof  von  Cnnstunr,  1051~1069. 

•  Oeb^art  Bischof  ton  Begensburg,  1036-1060. 


48  1052  —  1061 

56.  Heinricus  III  imperator  ob  interventum  Agnetis  imperalricis  et  ob  servi- 
tium  Hezelonis  episcopi  Argentinensis  monasterio  sancti  Petri  exlra  muros  civitatis 
Argentinse  constructo  prsedium,  quod  ex  poteslate  Hennonis  in  imperialem  devenerat, 
in  villis  Rodeslieim  et  Ilumudesheim  in  pago  Alsatiae  et  in  comitatu  Henrici  comitis 
situm  cum  omnibus  suis  pertinentiis  tradit.  Winitherius  cancellarius  vice  Liupoldi  5 
archicancellarii  et  arcbiepiscopi  recognovit.  datum  16  kalendas  julii  anno  domiuicse 
incarnationis  1052,  indictione  5,  anno  ordinalionis  24,  regni  14,  imperii  6.  actum 
Thuregii.  1052  Juni  16  Zürich. 

Aus  Schöpflin  Ah.  dipl.  I,  1C8  nr.  212  stüekw.  nach  Wenckers  Manuseript   =    G-randidier 
Hist.  d'Als.  I  p.  j.  p.  267  nr.  415  i.  Auszug.  —  Schweiz.  Ürk.-Beg.  nr.  1370;  Böhmer   lo 
tir.  1632;  Stumpf  nr.  2426. 


57.  FoJmar  und  seine  Gattin  HeilicJia  ülertragen  der  Kirche  der  heiligen 
Maria  zu  Straßburg  die  Abtei  Hugshofen  mit  allem  Zubehör.  1061  Straßburg  im 
Münster. 

In  nomine  sanct§  et  individue  trinilatis.        notum  sit  omnibus  tam  presentibus  13 
quam  futuris,  qualiter  ego  Folmarus  et  uxor  mea  Heilicba  pro    remedio   animarum 
nostrarum    parentumque    nostrorum    dedimus    nostri  juris    abbatiam    Hugeshoven ' 
dictam  sancte   Mari§   Argentinensi   cum    ecclesiis,  villis,    vineis,    molendinis,    agris, 
pratis ,    pascuis ,    silvis ,    aquis   aquarumque   decursibus ,    viis    et    inviis ,    cultis    et 
incultis,  cum  mancipiis  utriusque  sexus  et  omnibus   appendiciis   et   utililatibus    ad  ao 
eam  pertinentibus  hac  facta  condicione,  ut  nuUi  episcoporum  predictam  abbatiam  in 
milites  alienandi  sit  licentia  vel  congregationem   ibidem   deo    servientem   uUo   modo 
destruere.       acta   sunt  bec   Strazburc   in   monasterio   sanctg    Marie    sub    presentia 
Heremanni  venerabilis   episcopi   ejusdem    sedis    et    Heinrici    Alsalig    comitis    anno 
incarnationis  dominice  1061,  indictione  13,  regnanle  Heinrico  quarto   adbuc  puero  25 
anno  regni  ejus   7  *  sub   adnotatis   testibus,   quorum  isla    sunt  nomina :    Heinribc 
advocalus^.   Eberhart   comes*,    Cuono   comes,    Liutolt,    Ruodolf,   Egino,    Hereman, 
Buggo,  Burchart,  Diemar,  Druhtbere,  Adalbret,  Erleuuin,  Sicco,  Sigebolo,  Ruotbret, 
Liutolt,  Adalbret,  Meriboto,  Hereman,  Uuito,  Billunc. 

B  aus  Straßb.  Bez.-A.  G  nr.  13  or.  mh.  c.  sig.  int.  subt.  impr.  mutH.  Von  der  Siegeüegetide  30 

noch  erkennbar:  n  —  nus  dei  graüa  episcopns. 
Gedruckt  darnach  Würdtwein  Nova  subs.  dipl.  VI,  230  nr.  100  =  Grandidier  Hist.  (PAls. 

II,  118  nr.  463.  Nach  einer  Copie  Schöpflin  Als.  dipl.  I,  170  nr.  215. 


1  EitK  Gründung  des  Grafen  Werner  von  Orieiiberg,  nach  Grandidier  1.  c.  des  Vaters  von  Folmar. 

2  Wofd  das  Ordinaiionßjähr  gemeint.  33 
8  In   einer   Schenkung  von   Gütern  in  der  Ortenau,  die  Sigifridus  vir  militaris  magna  Francornm 

ex  stirpe  progenitus  an  das  Bisthum  Straßhurg  macht  1070  October  7,  heisst  Heinrich  principalis 
advocatus  ecclesise  Argentinensis.  Straßburg  Bez.-A.  G  nr.  14  or.  mb.  Ut.  pat.  s.  sig.  Gedruckt  bei 
Schöpflin  Ah.  dipl.  I,  174  nr.  221;  Würdtwein  Nova  subs.  dipl  VI,  243  nr.  103  =  Grandidier  Hist. 
d'Als.  II,  127  nr.  471.  —  Dümge  Reg.  Bad.  S.  21.  40 

■4  Eine  Bertha  comitissa  uxor  Eberhardi,  die  Zehnten  an  die  Straßburger  Catliedralkirche  schenkte, 
erwähnt  in  einer  Borsualnotiz  einer  Bulle  Leo  IX  für  die  Abtei  Altorf,  von  Grandidier  Hist.  d'Als.  II, 
125  in  die  60er  Jahre  des  Uten  Jahrh.  gesetzt.  Vergl.  Schöpflin  Ah.  dipl.  I,  165  not.  c. 


1089  —  1094  40 

58.  Bischof  Otto  von  Nlraßhurg  überträgt  auf  VeraHlaMtuug  WankariM  Orwnd- 
besitz,  den  dieser  in  der  Gemarkung  Wolxheim  als  Lehen  besessen  und  für  ii  Unten 
aufgegeben  hat,  den  Canonikern  des  Straßburger  Domstifts.  1080  Mai  30. 

In  numine  sanctai  et  individun;  (rinilalis.    Otto   dei  gralia   ArgenlineDsis  epü* 
B  copus.         (juoiiiain  nos  praeter  solilum  dei  gralia  familiäres  noslros  ila  semper  di! 
inuH,  ul  ctiaiit  liom-sta  ]>(>lciilil)iis  aliquando  annucreiiiiis.  cr^^o  quod  plurimiit  debui: 
Ulli    siihlruliere    itiliuiu-stum    putuvimu».    ituquc    Wanhurdi    tidelu    Doslri    pelir,    .> 
condescendimus  votoque  ejus  in  hunc  quem  diccinus  modum  assensum  pnebuimus. 
ipse  enim  a  nobis  hoc  graluita  acquisivil  Servitute,  ut  sex  inansos,  quos  in  Volkol- 

10  dcsheiin  innrcliia  heni^ficiiili  jure  {wsscdoral,  alterius  beneticii  redilu  hoc  est  11 
denuriuruiii  unciis  libere  rcdemplos  fratribus  beuta;  Muriie  in  priucipali  mooasterio 
scrvietitibus  ea  traderemus  conditiüne,  ut  ipse  et  poslvri  ejus  heredilario  jure  absqoe 
omni  contradicliüne  possideant  et  in  anniversario  prsefati  Wanbardi  quiuqae  siclos 
Argenlinensis     monela;    quülaunis    pcrsolvant.     hoc    etiam,    quia    noslris    pl:i<:.t 

ir.  fidcllhus,  liiic  qua  prn'lihalum  est  tradilione  firmavimus  et  sub  advucali  Ileiuru  i 
crelorüruiiique  subscriplorum  testium  asscusu  siguavimus.  Hurchardus  pnrposiliis, 
Hartwig  dccanus,  Hezcl  arcbidiaconus,  Anshelmus  camerarius,  Herold  canlor 
cajteriquo  confratres;  Friderich  dux',  Cuonrat,  Walthcre,  Ludewig.  Hereman,  Otto, 
Cuono,  Munno.        acta  sunt  \\wc  anno  incarnalionis  dominicis  1089,  indicliooe  12, 

»)  3  kaleudus  junii,  luna  4.  Manno  notarius  scripsi  et  subscripsi. 

Au»    Würdttctin   Nova   »uhs.   dipl.  VI,   353   nr   107    —    Grcmdid...    ii.~,.   iTAk.  II,   J'-i 
nr.  501  nach  dem  Hb.  mü.  1347. 


59.  In  der  Dotationsurkunde  Hildegards^  und  ihrer  Söhne  für  die  St.  Fides- 
kirche  in  Schletlstadt  unter  den  Zeugen :  Burchardo  majoris  ecclesie  preposilo. 
83  Hcroldo  cnnlore,  Wornbero  camerario  ceterisque  coufrairibus,  de  sancio  Thoma 
Cunonc  preposito,  Mauuone  ceterisque,  de  sancto  Petro  Hezclino  preposito',  Cunibcrto. 
Jübunne  cclerisciuo  quam  phirimis  ejus  ordinis.  acta  sunt  hec  anno  ab  incamatione 
domiui  Jesu  Clirisii  1()UI,  indiclione  2,  regnauto  M'-:-  '■••     'piarlo  impcrnlorf    ""'''/. 

Aus    Würdtirriti    Xnrn    »uhs.    di'iif.   Vf.  ?5<>   nr.  109   —    (immdidier   UiM.   ttAl- 
80  nr.  510  nach  dem  verlornen  Origimd  im  ehemal.  ijtraßb.  bitchö^  A. 

Nach  einer   Copie   bei  Beatua  Hherninu*   Rer.  gtrmtm,  I.  III  p.  153  =  B.  Uert 
Chron.  l  VII  p.  4  =  Crutitu  Anmd.  Suec.  jxir»  //  /.   VIII  p.  385    =    Gm 
fpisc.  Arg.  p.  311  —  lA%ifuitte  pr.  p.  3S  -rr  Herrgott  Gemeal.  HaM.  II.  U  1 
—  Vorhin    Not.  hi.itor.  nur  la  rille  de  SchUMaät   t.    :■         7"        '     T'  ' 
8B  p.  101  mtt  der  falschen  Datirung  1044. 


I  Friedrich  I  am  dem  OetdtMU  der  Hohetulunfem,  Hertog  ton  Stiimabm  mtd  OmUl,  Bmiir  4m 

Binchofa  Otto,  10'J7—lt05. 

8  Ueher   HiM.y.tr.l.    ^lie    Mittler  dei  StaufUehen   Geiichlecht!)   rernl.   f^iüin  Wirtrmh.  Orx*.  Tt,  » 
um)  3S9. 

*)              *  £*    »cluiiii     mir    <iiisf    y.i-ii.hi.i  '  riO/ 

Fn'etlrich  II    iwi    Si-hicaben    dir   >            ,  f"  •* 

die  Kirche  St.  Fides  he-.;  .«  ».ih,                                                              taitetmmf 

i»t.   Nach  dem   Datum   i       ■  ^   irrhanli    tu                                                         •   cMtort«, 


50  1095  —  1097 

60.  In  einer  Urkunde  des  Bischofs  Otto  von  Si/raßhnrg  ein  der  St.  FideskircJie 
zu  SMettstadt  geschenUes  Allod  betreffend:  acta  sunt  hec  Argenline  anno  ab 
incarnati  domini  noslri  Jesu  Christi  1095,  indictione  3,  2  nonas  februarii,  Ottone 
episcopo  hec  presentialiler  agente  et  cum  suis  palatinis  primatibus  rite  confirmanle : 
Burcliardo  principali  preposito,  Cunone  vicedomino,  Mannone  notario',  Anshelmo  5 
urbis  prefecto,  Ottone  thesaurario,  Cunone  urbani  juris  vilUco,  stabuli  comite 
Bernhardo.  1095  Februar  4  Straßburg. 

Aus  Würdtwein  Nova  siibs.  dipl.  VI,  358  nr.  110  —  Grandidier  Eist.  d'Als.  II,  161 
nr.  511  nach  dem  verlornen  Original  im  eliemal.  Straßb.  biscMfl.  A. 

61.  In  einer  Urkunde  des  Bischofs  Otto  von  Straßburg  für  die  Kirche  des  hei-  10 
Ugen  Florentius  zu  Haslaeh  unter  den  Zeugen :  Burchardus  major  preposilus, 
Wernlierus  camerarius  et  hujus  loci  prepositus,  Hezelinus  edituus,  Beringarius  deca- 
nus,  Wolverat,  llerolt,  Gerhart,  Manno  sancli  Thome  prepositus  et  canonicus, 
Hezel  ejusdem  loci  advocalus,  Anshelm,  Cunrat,  Hesso,  Diebolt,  Mereboto,  Sigefrit, 
Beringer,  Manno,  Etzelo,  Burchart,  Manno,  Udalrich,  Wolfram,  Wanhart,  Wignjant,  is 
Erbo,  Gebeno,  Berlold,  Ortolf,  Wezel,  Walthere,  Otto,  Heinrich,  Friderich,  Robo, 
Gerbolt,  Regenhart,  Burchart,  Heinrich,  Adalhart,  Heinrich,  Udalrich,  Harleger  etc. 
acta  sunt  hec  anno  1096,  indictione  4,  regnante  Heinrico  imperatore  quarto.  1096. 

H  avs  Straßb.  Hosp.  A.  prot.  7383  eop.  chart.  see.  XV  ineunt.  aus  einer  Handschrift  von 
132  Blättern,  im  Wasserzeichen  Oclisenkopf  und  Helm.  20 

Gedruckt  ebenfalls  nach  einer  Copie  Schüter  Thesaur.  antiq.  Teuton.  III,  573  und  Gran- 
didier Hist.  d'AJs.  II,  170  nr.  516. 

62.  Domprobst  Burchard  schenkt  sein  Ghd  Herinach   im  Frickgau   dem  Straß- 
hurger Domstift.  1097  Straßburg. 

Notum  esse  volumus  cunctis  fidelibus  tam  presenlibus  quam  futuris,  qualiter  25 
ego  Burchardus  Argentinensis  ecclesie  prepositus  predium  proprietatis  mee  iu  pago 
Fricgowe  situm  Hercenahc  dictum  Argentinensi  ecclesi§  donavi  pro  remedio  anime 
meg  et  parentum  meorum  necnon  omnium  Christi  fidelium  cum  omnibus  appendiciis, 
clienlibus  ac  mancipiis,  agris  cullis  et  incultis,  clientes  vero  ea  condicione,  ut  in 
eodem  jure  ac  legibus,  quibus  meliores  ecclesie  predicte  obligati  sunt,  et  ipsi  deserviant,  so 
Nov.  //  mancipia  autem  ejusdem  predii  in  festivitale  sancti  Martini  quatuor  denarios  ad 
dominicara  curtim  persolvaut.  destinavi  autem  illud  idem  predium  clientibus  meis 
hereditario  jure  tenendum  Baldewino  ejusque  fralri  Richuuino   ea  condicione,  ul   in 


Wemero   camerario,  Mannone   Argentinensi  notario,  de   sancto   Thoma  Conone  preposito,  de  sancto 
Petro  Hezelone  preposito  ceterisque  quam  plurimis  ejusdem  ordinis.    Aber  seit   1099   war   Burcluird   25 
Bisclwf  von  Utrecht,  1105  war  Brun  prepositus  und  ein  Burchart  cantor,  nicht  mehr  Herölt.  Cfr.  Würdt- 
\    wein  Nova  subs.  dipl.  VI,  286  nr.  123  =  Grandidier  Hist.  d'Als.  II,  199  nr.  546. 

1  Von  demselben  heisst  es  in  einer  andern  Schenkungsurkunde  Bisclwf  Ottos  und  seiner  Brüder  für 
St.  Fides  zu  Schlettstadt  1093  Juli  23 :  Manno  Argentinensis  notarins  scripsi  et  subscripsi  et  recognovi. 
Cfr.  Wiirdttcein  Nova  subs.  dipl.  VI,  259  nr.  111  =  Grandidier  Hist.  d'Als.  II,  163  nr.  512.  40 


1097        1 100  M 

singuÜH  annivßrsariis  meis  25  solidos  ArgentincnHis  moncl^  fratribos  ibidem  deo 
<!Jus(|iic  Kr'iiilri«;!  scrvierilibus  persolvant  et  prr'posito  <>jii8dem  loci,  a  quo  idem 
hcnciiciiiin  siiscipcre  (ici)Cnt,  scmel  in  anno,  si  in  Icxnini  illum  venerit,  noctis  uoioa 
hospicium  cum  20  equis  prebcant.   quodsi   forte  posscssor  ejusdem  fundi  de  bae 

c  liice  tnigruvorit,    hcres    quinque    tanlum    solidos  preposilo   pereolTeos  heredilalem 
suscipinl  p[alern|oquc  *  jure  possidoat.        acta  sunt  bgc  in   civitate    ' 
doniiiiii'<;  incarnnlionis  1()97,  regnanle  (Ileinrico)  quarto  anno  40  regm  .j..-,,  .......w.jije 

5,  Olloiie  presule,  in  lionun  prcsentia  testium :  Ansclnu  principalis  advocati,  |Si]gefndi, 
Sigebcrti,  Ilezclini,  [DiJeti)oldi,  Rcgenoldi,  Lutcrici,  |Ma|nnoni8,  Sigefridi,  Oudalrici, 

10  Friderici,  Erebonis,  [llu|mberli,  Ilugonis.  hujiis  autem   prcdii   advocatus  principalis 
^cclesiQ  advocalus  esse  debcl.  Burcbardus  episcopus  17  kalendas  junii  obiil'. 

li   aiiH   .Slmßh.    Bez.-A.   0    (mc.  2708  cop.  mbr.  stc.  XII,   da   amdt  die  ScUmAmolU  über 
Iturduird»  Tod  von  gleicher  Iland  glommt,  krinen/aüs  cor  1113  Mai  U  j 


63.  Der  Straßhurger  Canonicus  Burchard  überträgt  in  QetMintchaft  mit  seine* 

IS  Jirihlrrn  Megcnhch  und  Wolfbrand  dem  Slraßburger  Domstift  sein  in  der  Oemar- 

kvng  WiUgoÜheim  gelegenes  Gut  und  regelt  die  Verwendung  der  von  dem  Lehen  tu 

Männohheim   an   den   Pförtner   des    Stifts   zu   entrichtenden  jährlichen   Abgabe. 

1100  December  29. 

In  nomine  sancloi  et  individutc  trinilalis  cuncta  gubcmanlis  quipque  regenlis. 

%  quia  vetustas  temporis,  neglegenlia  vel  oblivio  multa  tollere  seiet  ex  animo,  (qu^) 
vel  porsonnrum  vel  liltcrarum  non  approbantur  lestimonio,  idco  cartulis  solemos 
iradcrt',  qiig  ouuorum  succcssione  curamus  observare.  notum  igitur  esse  cupio 

tarn  futuri  quam  presenlis  seculi  bominibus,  qualiter  cgo  Burcbardus  Argenlinensis 
QcclesiQ  canonicus  fralrcsque  mei   Megcninch   alque   \Voin)randus  manu   potestaliva 

iß  absquo  omni  cüntradictionc  Argeulinensi  ^cclesiQ  snuclc  dei  gonilrici  Mariie  atlitulatf 
et    frulribus    ibidem    dco    servientibus    predium  nostrum,  quod  in   Uuillegollebeim 

mnrcliia    babuimus,  id  est  3  mausos   et   tres   pa '>,  de  quibus    12  sunt  viniferi 

CQteri  frugiferi,  et  prata   pro  remedio  animarum  nostrarum  parcntumque  nostronim 
tradidimus,  astipulalione  Icgitima  firmavimus,  justis  investituris  invcstirimus.  noium 

»)  sil    eliam,    bujus   predii   possossoros    boc   a    nobis   bercdilario    jure   suscopisse  ea 
vidclici'l  ralione,    ul   ipsi    corumque   borcdilarü   suc<:cssorcs   annuatim   in  natifitate 
sancti  Joliannis  babtislQ  30  solidos  Argenlinensis  monelQ  aut  in  feslivitate  sancli     j^i  u 
Martini  3  carradas  vini  persolvant  et  bis  in  anno  in  domo  vel  in  curte  Tillici,  qui     sm.  ii 
unus  ex  eis  esse  debct,  ad  placitum  voniani,    unum    in   proxima    quinta    fcria  posl 

SS  nativitatcm  saucti  Jobannis  babtisty,   allcrum   in  proxima  quinta   r.Ti'i   posi  festum 

o)  Yo»  kitr  H$  (KM  £»dt  itt  Stärkt  $i»d  iit  Butkttuitm  tmmtist  ttUif  tr;.,..,.,  ..,J  aar  mtA  Jtm 
SiitJmft  im  Ptrj»m*nt  trit»mtar.  b)  Jit  Bttittettm,  «liM  #*-M,  fea*  ftHlititm,  rar  mm  «Itr« 
Seh* fit  tiiiti  f  oitr  t  »imd  m«tk  triemitar. 


1   Im  Srcrot.  rrclm.  Ari/rnl.  :   17  kalciulas  juii.  Burrhnrt   Ti.ijoct.-nMi  cim«»-«!!»!!«  olmt.  do  Hrrtrnaha 
40  25  8ol.    Argriitiucnsis    inoucta<.    Atom:*    Jiw.  lisiS    S.  14.   Siich  Onm»   Sru-f  fj-iy  .  j..   jX't  ttari  er  im 
Jahre  IIU. 


52  1100 

sancti   Martini,    et  in   eisdem  placilis   dominum    beneficii    cum    6    equis    suscipiant 

et    habundanter   serviant.    illud    etiam    notificare   desidero,    ut   si   quis   de    prefatis 

mansionariis   su§   partis    prenominatos   denarios   in    nativitate   sancti   Johannis   non 

dederit,  in  proximo  placito  cum  satisfactione  restituat  aut  in  festivitate  sancti  Martini 

tantum  vini,    quantum  ad   se   attinet,   persolvat.  si   aulem   et   vinum  tunc  minime    5 

■    reddiderit,  in  proximo  placito  cum  satisfactione  reddat   aut  post   legitimas   inducias 

hereditate  cedat.  si  quis  autem  possessor  hujus  hereditatis   defunctus   fuerit,  is,   qui 

ei    jure    propinquitatis    successerit,    domino  beneficii   medietatem  vini   aut    pecunig 

persolvat;   mutato   autem  domino   successorem   ejus   cum   6  equis  suscipiant  eique 

fidelitatem  juramento  absque  omni  honoris  pecunia    promiltant   et   beneficium,    si  ei  lo 

placuerit,  osteudant.  notum  sit  etiam  omnibus,  me  Burchardum  statuisse,  ut  is,  qui 

beneficium  ad  Megenoldesbeim  habuerit,  hoc  etiam  habeat   ea   videlicet  condictione, 

Sept.  i9     ut  in  unoquoque  anno  in  festivitate  sancti  Michahelis  15   uncias  portenario  fratrum 

Nov.  i     ministret,  portenarius  autem  has  accipiens  in  proximo  die  posl  festivitatem  omnium 

sanctorum  pro  comraemoratione  omnium  fideliura   defunctorum  3   uncias  pauperibus  i5 
dislribuat,    duas    pro  pane,   unam    pro    caseis   aut   alio   aliquo    pulmento.   residuis 
autem    12  unciis    communiter  fratribus  vicariis  in  refectorio  binis   et    binis   simul 
comedentibus  et  post  hec  ministris    serviat,  10   solidos  pro  tribus  frisgingis   et  20 
pullis  et  40  Ovis,  pro  unoquoque  frisgingo  30  denarios  et  pro  20   pullis    1    unciam, 
pro  pipere  et   ovis   et   aceto    10   denarios,  pro  simila  4  solidos,  pro  vino  4  solidos,  20 
pro  scutellis  et  beccariis  et  porro  2  solidos.  si  dominica  die  aut  in  secunda  aut  in 
tertia  aut  in  quinta  feria  evenerit,  quatuor  inlationes  prima  cum  salsamento,  secunda 
cum  cocta   carne,  tertia  cum  pullis,    quarta  cum  assa  carne  apponantur.    si   autem 
in  quarta  vel  in  sexta  feria  vel  in  sabbato  evenerit,  tres  inlationes  fiant  de  piscibus. 
si  quis   autem    fratrum   aberit,    nisi   quem   infirmilas   compulerit,    hujus    portionem  25 
decanus  de  mensa  pauperibus  dividat.  qnicquid  autem  ad  mensam  fratribus  supererit, 
portenarius  hospitibus  et  pauperibus  tribuat.  quod  ut  firmum  et  inconvulsum  omni 
permaneat  evo,  hanc  cartam   inde   conscribi   lestesque  fecimus   subscribi.    hü   sunt 
testes    hujus    rei:     Brün     prepositus*,     Herolt    decanus,     Uuernhere    camerarius, 
Uuüluerat,    Eberhart,    Heinrich,    Cuonrat,   Anshelm   advocatus,    Sigefrit,    Regenolt,  ao 
Adalbreht,   Diebolt,    Cuono,   Lutterich,    Manno,    Sigefrit,    Odalrich,    Erbo,    Gebeno, 
Huc,    Mereboto.        acta   sunt  hec   anno  dominice    incarnationis  1101,  indictione  9, 
4  kalendas  januarii,  regnante  Heinrico  quarto  imperatore  augusto. 

B  aus  Straßb.  Bez.-A.  G  fasc.  2707  or.  mb.  Ut.  pat.  8ine  sig. 

Gedruckt  ebemlarnach  in   Curiosites   d'Alsace  II,  269  =    Hanauer  Constitutions  des  com-  gg 
pagiies  d'Alsace  p.  15. 


1  Vergl.  das  von  Grandidier  in  Würdtwein  Nova  suis.  dipl.  VI,  2()0  nr.  115  und  Eist.  d'Als.  II,  174 
nr.  53ä  mitgetheilte  Namensverzeichniss  der  Canonici  des  Domstifts,  das  derselbe  aus  dem  jetzt  verlornen 
liber  regulm  des  Stifts  entlehnt  hat  und  das  er  dem  Ende  des  Uten  oder  Beginn  des  12ten  Jahrh. 
zuweist.  40 


1104  -  1106  83 

64.  In  der  Urkunde  Kaiser  Ifeinricht  IV,  in  der  er  dem  Stifte  de»  keiligen 
Simeon  in  Trier  den  HheimoU  zu  Coblenz  bestalifft :  de  Strasburg  'venieoi««)  debent 
darc  0  dcnarios  et  2  dcnariatas  vini.  1104  Juni  5  Maint^. 


Am    linjrr    Mittelrh.    ürkuiulenh.  J,  407  nr.  400  mit    Litlrraturamgabe  II.  970; 

lliiiiM.    I'rkutulrnh.    I,   3  nr.   H  mit   NaektrAgtn   tu   dertdbeH.   —   Btkmar  m.  1919} 

Stumpf  nr.  X"J7J. 


65.  Bi»chof  Cuno  von  Slraßhurg   beurkundet,  daß  seine   Getreuen  Regenbot«, 
Sigefrit  und  Ingolt  auf  Bitten  und  für  das  Seelenheil  des  Presbyters  Hartman» 
dem  Straßhurger  Domstift  Grundbesitz  mit  Kirche  in  der  Gemarkung  IlarthsttUtn 
10  geschenkt  haben.  Itor)  Straßburg. 

t  i  In  nomine  sanctiiQ  et  iiidividue  Irinitalis.  •  Cuono  divina  favenle  dementia 
Argentincnsis  episcopiis.  qunnto  juniores  tempore,  lanlo  neglogenliores  qaia 
porplurcs  exislimus  et,  qu^  litterarnm  leslimonio  non  obtinemus,  vctustale  temporis 
aniilliinus,    idcirco    tradimus   carlis,  quQ   curamus   observaro  posteris.    notum  igHur 

15  esso  cupimus  tom  fultiri  quam  pr^senlis  s^culi  hominibus,  qualiter  quidam  laict 
fidcles  nostri  Regenboto,  Sigefrit,  Ingolt  rogatu  alterius  fidelis  nostri  Ilartmanni* 
nomint'  et  ordiiif  preshilori  deconi  mnnsos  in  marcbia  Ilartbusen  ab  '\\m%  vel  ab  aliis 
proprio  sivt;  bercdilario  jure  conquisilos  pro  rcmedio  anim^j  pr^nominati  prcsbilori 
(jcclesio  sanclQ  Mario  Argenlinensi  fratribusque  ibidem  deo  ser^'ientibus  absquc  omni 

au  conlradictione  cum  utilitate  subjuncta  et  uno  mancipio  nomine  Gcbba  et  (ccleaa  in 
pr^fato    loco   in   honorem  sanclf  Margaret^  conslnicla  libera  manu  tradiderunt,  tra- 

dcndo  legilima  aslipulalionc  conlirmavorunt  vidolicet  banno,  arcis,  »^ificiis,     ■ •  •, 

pralis,  pnscuis,  viis  et  inviis,  aquis  aquarumve  dccursibus,  silvis,  cullis  el  . 
exitibus   et  rcdilibus,    cum   omni    etiam   utililatc,  qu^  nominari   potest,  ea  videlicet 

SS  condilione,    ut   idem    Ilartmannus,   quoad    viveret,    quinque   solidos    Ai^ntinensis 

monelo  fnilribus  profalis  et  eorum  minislris  in  annunlialione  sanct^  Mari^  annuatim     »*'■.  u 
porsolvorct,  posl  morlom  vero  ejus  succcssorcs  ejus,  quos  ipso  eligerel,  anniversario 
ipsius   tantum   darent.    bujus   condilionis  jus   decnno   pr^dict^  ^jrclesi^  tradimus  el 
ipsius  ministcrii    tuicioni   commcndamus.    quod  ut  ratum  el  incon%-ulsum  omni  per- 

w)  mnnenl  (jvo,  banc  carlam  inde  conscribi  teslosque  subscribi  et  sigilli  nostri  imprw- 
sionc  feoimus  insiguiri. 

Ili  sunt  testos  pr^scriptg  traditionis  :  Cuono  episcopus,  quo  oonsentiente  et 
cujus  banno  confirmanle  h^c  omnia  facta  sunt,  Brün  majoris  {cclesif  prppositus, 
Uuolueral  decanus,  Burcharl  cantor.   Eberhart  (dituus  cetcriquc  eorum  confrslres, 


X>  1  In  der   CMentrr  Xoartiat  det  St.  SiwteoHMtißt»  in  Tritr  9m  1309  Jmmi  iS  üt  Ut  Mftkt  itr 

Straßburger  so  normirt  :  omnes  d«  StrAiebftrch  8  den.  libnlc«  t«1  6  d«i.  Coloniw ■■■  Btfir  Milttttk. 
Urkumlnib.  II,  380  nr.  343. 

8  Im  Krcrol.  rcclf.^.  Argmt. :  17  knl.  frhr.  Hartniitn  prpsh.  ob.  de  lUrthaaM.  6  MtkU  tUMte 
nnicniiino  frairum   den.  1,  qaocumqne  loconua  »it.  qnod  bMMficiam  p«rtiiMi  «4 
*'   Mone»  Am.  183S  S.  10. 


54  1105  —  1106 

Anshelm   advocatus  i,    Diepolt,  Ingolt,  Reginbolt,  Uulcram,  Sigefrit,  Manno,  Eribo, 
Wfgnant,  Eribo  ceterique  eorum  comparilatis  homines,  quos  enumerare  longum  est. 
Acta    sunt    liec    Argentine   anno   1105,   Ileinricho   imperatore   quarto   augusto, 
indictione  13. 

B  aus  Straßb.  Bez.-A.  G  fasc.  2708  or.  mb.  c.  sig.  int.  subt.  impr.  mutil.    Von  der   Siegel-    5 

legende  noch  zu  erkennen :  [C]uono  Argenti. 
Gedruckt  aus  dem  lib.  sah  1347  bei  Würdtwein  Nova  subs.  dipl.  VI,  284  nr.  123  =  Gran- 

didier  Eist.  d'Als.  II,  203  nf.  547  i.  Auszug. 

66.  I)as  Domcapitel  von  Straßhurg  littet  Pabst  Paschalis  II,  selbst  zu  kommen 
und  gegen  den  Straßburger  Bischof  einzuschreiten.  [1106  oder  1107.]  10 

P[aschali]  universali  Romanorum  ponlifici  Argentinensis  ecclesiae  fratres  fidem 
et  obedientiam.  Omnium  cum  sit,  venerande  pater,  tua  sollicitudo  ecclesiarum,  tu 
refugium  miserorum  immo  patrocinium  orbi  advenisli  desiderabile.  unde  adhuc 
humano  generi  consulere  deus  non  despicit,  per  quem  hec  nova  lux  in  tenebris 
effulsit.  tu  ergo  benedictus  es,  ad  cujus  introitum  nobis  benedixit  et  benedical  deus.  15 
respice  igitur  gentem  miseriis  et  pressuris  insignem.  veni  et  vide  filiam  Syon 
lugenlem  et  captivam  nee  respirare  nee  consolari  nisi  in  te  solo  expectantem. 
egredere,  dilecte,  in  agrum,  lempus  putationis  jam  venit.  apostolica  igitur  falce 
succidendum  est,  quicquid  vitiosum  est,  ne  simul  Irabatur  sincerum.  veniens  itaque 
visita  vineam  nostram  a  vulpeculis  demolitam  et  a  singulari  fero  depastam  2.  ao 

Nam,  ut  ad  rem  ipsam  pervenialur,  annos  jara  circiter  triginta  ^  sicut  oves 
balantes  semper  erravimus,  fluenla  verbi  sicientes  raro  potavimus  et  jam,  quid  sit 
vox  pastoris ,  non  novimus.  quo  ergo  restat  eundum  nisi  post  vestigia  gregum 
sodalium?  quodsi  tales  vigilias  pastorum  districte  non  judicas,  et  insidias  Christi 
ovibus  in  ecclesia  lupo  meditanti  locus  si  conceditur,  ipsi  locus  non  erit.  85 

De  cetero  autem  quid  agendum  sit  nobis  de  nostro  ut  dicitur  episcopo  *,  noijien 
quidem  dignitalis  tot  annos  habente,  sed  oflScium  minime  —  cujus  vilam  et  introitum 
excelsa  montium,  humilia  convallium  jam  respondenl  —  sanctitatis  luae  consiiium 
ac  praeceptum  audire  cupimus.  tu  ergo,  pacis  catholicse  fundamentum,  inviolabilis 
pelrae  signum,  fac,  ut  temeritas  rationi,  consiiium  cedat  auctoritati.  3o 

Aus  Joffe  Biblioth.  rer.  germanic.  V,  254  nr.  137  nach  den  Handschriften  des  Codex  Udal- 
rici  in  Wien,  Zwetl  und  Müncften  mit  der  Ueberschrift  :  epistola  Argentinensis  ecclesie 
ad  Pascasium  papam. 

Gedruckt  außerdem  in   Tengnagel   Vetera  motium.  p.  348  =  Bouquet  XV,  18  nr.  4;  Eccard 
Corp.  histor.  med.  <bv.  II,  260  —  Mansi  Concil.  coU.  XX,  1092;  Würdtwein  Nova  subs.  35 
dipl.  VII,  13  nr.  7  =  Grandidier  Hist.  d'AU.  II,  228  nr.  575  (a.  1116). 


1  In  einer  Urkunde  Kaiser  Heinrichs  IV  für  das  Bisthum  Speier  dessen  Besitzungen  zu  Botenfels 
betreffend,  1102  Februar  15  Speier,  (Stumpf  nr.  2957)  wird  als  advocatus  Cnononis  episcopi  ein  Bruno 
genannt. 

2  Aus  den  Aufforderungen  dieser  Anrede  schließt  Jaffe  l.  c.,  der  Brief  sei  zu  einer  Zeit  geschrieben,   40 
wo   man   ein   Kommen  des  Pabstes  nach  Deutschland  erwartete,  also  enttceder  zu  Ende  des  Jaltrs  1106 
oder  im  Beginn  des  Jahrs  1107. 

3  Seit  1075,  wo  Bischof  Wernlier  von  Pabst  Gregor  VII  auf  dem  Concil  zu  Rom  suspendirt 
wurde.  Auch  seine  Nachfolger  Tlieobald  1078 — 1082  und  Otto  1084 — 1100  waren  Schismatiker. 

*  Bischof  Cum  von  Straßburg  seit  1100.  45 


1107  -     1100  85 

67.  Pabsl  Paschalis  II  fordert  Clerut  und  Volk  von  Slraßhurg  auf,  im  Wider- 
stand gegen  den  ihnen  aufgedrungenen  Bischof  tu  verharren.  [H07]  '. 

P[ii8clialis]  episcopus  scrvus  scrvorum  dei  clero  ArgcnlineDSt  et  popolo  Miniem 
d  opoülulicam  bcuedicliuncm.        porspecti»   litlcris  vestris  de  vestra  oppreasione  et 

j  cccicsiat  veslrat  dcslructione  patemaliter  condoluiiniis;  scd  qiiia  pro  justicia  palimuii, 
pro  qua  heali  eritis,  congaiidciniis.  ul  igitiir  ad  illam  bealitudincm  pervenire  poesilis, 
in  houo  propu.^sitü  conslatiler  pcrseveralc  alqiic  Uli  inlruso  et  eccleein  dei  tedioM 
virilitcr  rosiälite,  quia  per  dei  gratiam  ncque  clcclioni  ncque  conserralioni  ejus 
ossonsiitn   dedimus   aut  dal)imus.  vobis  autem  in  omnibus,  qun>  pro  juslicia  agilis, 

10  nostnim  consilium  et  auxilium  nunquam  deerit  pneslanle  domino,  qui  vivit  et 
regnat  in  secula  seciiloruin.  amen. 

Au»  Jaffi  TiihUoth.  rtT.  gerrnanie.  V,  Sne  nr.  138  nach  dm  Handtehriftm  de*  Coiex  üdtl- 
riet  in   Wim,  XtcftI  und  Müt»ch«H  mit  der  Uebenchri/I :  rcacriptam  Puchalu  p«|i«  «4 

Argpiiliiiriisom  cccloBiam. 

ir>  aedruckt   außerdem    in    Tengnagel   Vet.  motmm.  p.  348   —  Bouqtiet  XV,  18  mr.  5;  Eeemd 

Corp.  hixlor.  med.  ,rp.  II,  i'ßO  —  Jl/<i»i*i  Coneü  coU.  XX,  1093  =  Miffne  CLXIII,  60; 
Würdtwein  Knra  mhn.  di)>l.  VII,  IS  nr.  8  =  Oramdidier  Hiat.  dTAU.  II,  329  mr.  57« 
(a.  1117).  —  Jaffi  lieg,  pontif.  nr.  4380  (a.  1101). 


68.  In  einer  Urkunde  des  Bischofs  Cuno  von  Straßburg,  in  der  er  Setittmtgen 
ao  und  Reckte  des  dem  ßomstift  zu  Straßburg  untergebenen  St.  Leonkardsstiflet  com- 
firmirt,  unter  den  Zeugen  :  canonici  majoris  ecclesi«?  cborcpiscopi  scilicet  Bruno 
pnpposilus,  Burkhardns,  Eberbardiis,  Wolveradus,  Rudcgcnis  ;  layci  Sigebertus 
cotncs,  Aiiselinus  advocalus,  Diebaldus  vicedominus.  Hetzet,  Hugo,  Bertholdus, 
Conradus,  Wnmerus,  Heinricus,  Manno,  Ezelo,  Sigefridus,  Erbo,  Hugo,  Hupertus 
88  cl  liirba  civitatis  multa.  Unter  den  Donatoren  :  Rudeger  preposilus  ',  Burkardus, 
Huf^o,  Clmoiirndiis,  Rortlioldns.  Adnlbreht,  Anselm  et  uxor  ejus  Hadt^wicb,  Billunc, 
Rcginhard,  Mcginchint,  Nahe,  Hobo,  Wezil,  Empo,  (lerliirn  devota  cl  Wullcbun. 
acta  sunt  lin;c  anno  dominicie  incaniationis  1100,  indictionc  2,  regnanle  Hcinrico 
rege  quinlo,  11  kalendas  octobris.  IIOO  September  2t. 


90  Au»  Chrandidier  Hitt.  d^AU.  11,  310  nr.  554  nach  dem  Original  im  ekemal  Himam  LMUim- 

berger  A.  tu  Buchnnrner.  Sdiöfßm  Alt.  difi.   I,   lf*7  nr.  »39  nmd  W»r^tmtm  Nmm 
»üb»,  dipl.  VII,  30  nr.  11  inmA  «MMR  Chartular  de»  .St.  LeonMardtti/ta. 


1  Im  Attscfduß  an  nr.  66  in  den  Beginn  de*  Jahre»  1107  von  ]ii§t  L  e.  fitttst. 

-  In  einem  idten,  angeblieh  um  1300  gndkriebenen  OiUerveritidmiß  du  St,  Lmtkmrdtttjfin 
x>  es  mit  offenbarer  Anlehnung  an  obig«  ürkimdt :  Rndeganu  qaoadMn  ArgmtiaMuia 

loco  nostro  coiitignoa  ex  conditione  nobit  in  her«ditat«m  tndidit,  st  qvotaaait  doM  • 
px8olvi)iim8  uful  nm  dem  in  der  Donatorenreihe  folgenden  Burkanhu :  Bnchudu 
iniiccrnn  rcrlosio  roiitulit  ex  proprio  tri«  jngrra.  et  uon  pott  mnltui  ttmpu  viMi  sahrvrM  cania 
iiigrcssus  orto  nlia  ccclostio  retincmia  roli<|Uit.  Cj'r.  WUrdlicein  S'ota  tuba.  dipL  X  189  mr.  S7  umi 
*)    Orandidier  Ui»t.  d'AU.  II,  367  mr.  610. 


56  1116 

69.  Die  Schenhmg  eines  Grundstücks  vn  Dorfe  Fendenheim  durch  Otto  von 
Bruchkirchen,  an  das  Straßhurger  Domstift  wird  beurkundet.  IIIG  Straßburg. 

f  \  In  nomine  sancte  et  individue  Iriuilatis.  •  omne  testamenlum  tali  ratione 
conscribitur,  ut  res  acta  et  tempore  prelerila  teneatur  posteris  in  memoria.  nolum 
igitur  esse  cupimus  tam  futuri  quam  prgsentis  sgculi  liominibus,  qualiter  quidam  5 
nobilis  laicus  de  Bruchkirchen  *  Otto  nomine  mansum  unum  in  villa,  quQ  vocatur 
Vendenheim,  cum  omni  jure  donaverit  et  legaverit  sanct§  Mari§  in  majori  §cclesia 
Argenline  in  usum  communem  confratrum.  et  hoc  fecit  pro  remedio  apime  sue  et 
suorum  et  pro  dilectione  Hartwigii  filii  sui  ^  et  in  eodem  loco  confratris.  ut  hgc 
vero  traditio  sive  actio  firma  et  insolubilis  permaneat  omni  gvo,  hanc  cartam  inde  lu 
conscribi  lestesque  subscribi  et  sigilli  episcopi  inpressione  fecimus  insigniri.  hü 
sunt  testes  pr§scriptg  traditionis  :  Cüno  episcopus,  quo  consentiente  et  cujus  banno 
confirmante  hgc  omnia  facta  sunt,  Brön  major  prepositus  et  regis  cancellarius, 
Burcharl  decanus.  Eberhart  edituus,  Hesso  scolarum  magister,  Ilüc,  Dietrich,  Ber- 
tolt, Cünrät,  Rüdeger,  Gerolt  ceterique  eorum  confratres ;  de  laicali  ordine  Sigefdt  i3 
advocatus,  Diebolt  vicedomnus,  Sigefrit  urbis  prefectus,  Wernhere,  Humbreth  ceteri- 
que eorum  comparitatis  homines,  quos  enumerare  longum  est.  quicunque  aulem 
hanc  traditionem  infringere  vel  irrilam  facere  studuerit ,  auctoritate  beati  Petri 
apostoli  et  omnium  sanctorum  et  nostra  eum  anathemati  subicimus. 

Acta    sunt    hec   Argentine   anno   dominic§    incarnationis   1116,   Paschali  papa  20 
Romane   §cclesie  prgsidente,    Heinrico    imperatorc    quarto  regnante,    concurrente  * 
1,  §pacta  6*,  indiclione  9. 

B  aus  Straßb.  Bez.-Ä.  G  fasc.  2708  or.  mh.  c.  sig.  int.  saht.  impr.  Das  gut  erluütne  Siegel 
grüßer  wie  in  nr.  65  zeigt  den  Bisciwf  in  luilber  Figur,  nicht  sitzend  wie  dort.  Von 
der  schwer  leserlichen  Legeride  erkennbar  :  Cöno  ....  Argentinensis.  25 

Gedruckt  aus  dem  IIb.  sal.  1347  bei  Würdtwein  Nova  suis.  dipl.  VII,  10  nr.  5  =  Gran- 
didier  Hist.  d'Als.  II,  226  nr.  573  i.  Ausettg. 

70.  Diezwib  überträgt  für  ihr  und  ihres  Mannes  Benzelin  Seelenheil  dem  Dom- 
stift  zu  Straßburg  einen  halben  mansus  in  der  Gemarkung  Dingsheini  und  Bisch- 
heim. 1116  Straßburg.  30 

Notum  Sit   Omnibus   dei    ecclesie  fidelibus,    qualiter   ego   Diezwib  pro   remedio 

anim§  meg   dilectique  mariti  mei  Benzehni  dimidium  mansum  in  Dungenesheim  et 

Biscofesheim   marcha  situm   Argentinensi   §cclesi§   tradidi   ea   conditione,   ut  frater 

mens  Iso  vel  alius  in  propinquitate  mihi  proximus  eundem  dimidium  mansum  possi- 

Aug.  n     deat  et  annis   singulis  in  octava  sancti  Laurentii  quatuor  solidos  *>  decano  ejusdem  « 

a)  de  Bruchkirche  ton  gleicher  Hand  über  der  Zeih  nachgetragen.  h)  solidos  auf  Rasur  von  andrer 
Hand. 


1  Im  Necrölog.  eccles.  Argent. :  idns   april.  eodem   die  Hartwlc  acoHtus  ob.  de  Vendenheim  nni- 
cuiquo  fratrum  den.  1.  Mones  Anz.  1838  S.  13. 

2  Concurrenten-  und  Epactenziffer  incorrect  statt  6  und  4,  icie  Gratididier  1.  c.  corrigirt.  40 


1116-1118  57 

QcclesiQ  iKTSulvul,  ijjsc  auletu  de  eisdem  dcnariis  unicuiquc  friilrum  dcoarimn  in 
anniversariu  nieo  adininistrel.  quicunique  auteiii  hcredum  hanc  beredilatem  pom- 
(lerc  vulucril,  du  munu  decarii  uhsquc  liunuri»  ]jecunia  su.scipial.  »i  quis  sutem 
lierediitu    heredilulc   deccsseril,  is,  (|ui   ci    herediluriu  Jure   succesi-rit,  datis   laotum 

r<  ([iialiiur  dcnariis  prcnuiniiialain  iiereditatctn  possideat.  acta  suiil  h^c  in  civitate 
Argoiilina  anno  dominicg  incarnutiuniü  1110,  indicliune  0,  regnaiile  Ilciurico  aono 
10  regni  ejus,  CAnonc  epi.scopu,  Friderico  duce ',  Higefridu  advocato,  in  horum 
prcsenliu    Icslium   :    Hiircluirdi    decaiii,    tieruldi,    l)ie/.nianni,    H       -  !^  "    rici, 

(lonrudi,    llcMsoiiis,    lliiiiihcrli,  Hurclianli,  llarlucri.   (iehenonis,    '  Hi, 

10  Cönonis. 

B  au»  ilrm  SlraM.  Bet.-A.  Q  faic.  2708  or.  mb.  lit.  pat.  titte  »ig. 

Gedruckt   muh  dem  Uli.  ml.  1.147  bei  Würdtieein  Mova  lub».  di/M.  VJI,  IS  nr.  €  s  Ormf 

dith'rt'    Iti.'it.    f/M/.w.     /r     '-'-^7    nr,    ."»71    I-     .\itM-iiif 


71.  Iit   einer    Schenkungsurkunde    der  'Üräfin   Helvig   von    Egiskem  für  die 
15  Straßburger  Kirche  :  proscntihus  lam   clericis  quam  laiculis  ordinis  majuribus  civi- 

talis.  Cuuno  cpiscopus,  Bruno  major  prepositus  et  imperaloris  cancellariu5,  Ebcr- 
liiirdus  ediluiis,  Roudogcrus  iirchidiaconus,  Rnrchardus  decnnus,  Ilesso  scolarum 
inugister  et  niiilli  alii  canonici  presentes  fuerunt  et  linnavcrunt.  de  ordinc  laicali 
Sigefridus  advocalus  et  Heinrich  et  Diepoltb  vicedominus  et  mulli  alii  iDtcrfueniot. 
■»  hgc  vcro  traditio  facta  est  Paschali  Romano  ponlificc  QcclesiQ  prcsidente,  regnanle 
Ilciurico  impcrulore  7  anno  incarnationis  domini  1118,  concurrenle  1,  epacla  fl, 
indiclione  ü'^  1118. 

li  au»  Straf^h.   lln.-A.  ti    nr.    li>  »r.   inh.  r.  snj.  >iil.  mihi,  imjir.  äriapto. 
Gedruckt    darmich   bei    WürdtirrtH    Sota    »ubit.    diyl.   VII,  16    nr.  9    =    OramUiier   Hitl. 
»  (VAU.  II,  'Jaa  nr.  579.  Schöpflin  AI»,  dipl.  I,  193  nr.  SU  tm$  dem  cod.  wtembr.  ISSJ. 

72.  Domprobst  Bruno  schenkt   <h  „i   JJomsti/t   in  Straßburg  sein  ühI  uh  Jjorfe 
Sehe  nee  Her.  Ulfi. 

f  In  nomine  .>>iiii((\;  t-l  iiidividm;  Iniiu.uis.  umne  le>laun.iiluui  i.m  i.iu«iie  con- 
scribilur,  ut  rt-s  acta  et  tempore  prylerila  toncatur  in  memoria.  nolum  sil  igitur 
30  cunclis  Christi  fidelibus,  qualiter  ego  Bruno  major  Argenlincusis  ecclesi^  prepositus 
et  imperatoris  Ilcinrici  cancellarius  ^  per  mauum  mei  advocati  Uuecelonis  comilis' 
lilicrc  Ii'gaverim  et  absquc  omni  conlradictione  douavcrim  sam  T  '  'rici 
Mari^;   prgdium    mcum,  quod    adjacet   in   villa.    qu<^    nnnli.^.inr    -^  _,    : in 

■)  p«r— comitif  r««  jUitktr  B»iii  »htr  mit  M*umd  klttttr»  üntituin  titr  itt  inlr  fncüntUa. 


!B  l  Friedrich  II  IIer:ng  ron  f^htraUu,  110.')-  1U7. 

*  Epacten-  und  Indicliun.viffrr  iha>rrert  »latt  lier  richtigrm  JM  mmd  il. 

•  AI»  kniserlicher  Kntuler  ron  1113  Xoremlter  SO—HSSJhU  nackttritiMr,  irrjJ.  !tlmmpf  ReitUL  It, 
a.W.  Ah  GrümUr  de»  Klonter»  S.  Mrt-r.i  iicortiMU  in  dner  Bnlk  I^ibtt  Uimoriu*  It  f*r  dt»- 
»ellie  tU5  iVurrwiirr  27  beieichHCt,  rrrr;.'  .;,  nmtif.  nr.  AJ/S. 


58  1118  —  1119 

§cclesia  quam  in  agris  et  in  vineis  et  pratis  pro  remedio  anime  me§  in  communem 
utililatem  confratrum  deo  ibidem  servientium,  omni  jure  meo  de  eodem  pr§dio 
secundum  proprietatem  in  perpeluum  dimisso  et  omisso. 

Hec  vero  traditio  facta  et  a  me  confirmata  est  Paschali  Romano  summo  ponli- 
fice  universali  ecclesie  presidente,  regnanle  Heinrico  impcratore  8  anno  incarna-  s 
lionis  domini  1118",  concurrente  l,epacla6,  indictione  9',  pr§senlibus  tarn  clericis 
quam  laicalis  ordinis  majoribus  civitatis,  ipse  Cüno  episcopus  pr^sens  fuit  et  confir- 
mavit.  Burcliart  decanus ,  Eberhardus  edituus ,  Riidegerus  archidiaconus ,  Hesso 
scolarum  magister,  Gerolt,  Ilug,  Dieterich,  Diezman  et  multi  alii  confratres  prä- 
sentes fuerunt  et  confirmaverunt.  de  ordine  laicali  Sigefrit  advocatus,  Diepolt  vice-  lo 
dominus,  Ilug  exactor,  Uuolfram,  Hergger,  Uuerenhere,  Brün  et  multi  alii  inter- 
fuerunt.  quicunque  autem  lianc  noslram  Iraditionem  quocunque  pravo  iugenio 
deinceps  infringere  studuerit,  perpetuo  auathemate  feriatur  et  a  limine  vitg  etern§ 
in  sempiternum  excludatur. 

B  aus  Straßb.  Ben.-A.  6  fasc.  2708  or.  tnb.  c.  sig.  int.  subt.  impr.  Das  Siegel  wie  in  nr.  09   15 

hat  die  Legende :  Cöno  dei  gracia  Argentinensis  episcopus. 
Gedruckt  nach  dem  lib.  sal.  1347  bei  Würdtwein  Nova  subs.  dipl.  VII,  19  nr.  10  =  Gran- 

didier  Eist.  (TAU.  II,  231  nr.  578. 

73.   Bischof  Cuno    von  Slraßhnrg    beurkundet,    daß   Cuno   und   seine   Frau 
Judinia  ton    Lupstein   eine   Hörige  namens  Meginhurg   der  Kirche   der   heiligen  ao 
Maria  zu  Straßburg  als  Wachszinsige  übertragen  haben.  II 10  Straßhurg. 

f  ;  In  nomine  sancte  et  individue  triuitatis.  \  Cöno  divina  favente  dementia 
Argentinensis  episcopus.  quaulo  juniores  tempore,  tanto  neglegentiores  quia 
perplures  existimus  et,  qug  litterarum  teslimonio  non  oblinemus,  vetustate  lemporis 
amittimus,  idcirco  tradimus  cartis,  qu§  curamus  observare  posleris.  notum  igilur  25 
esse  cupimus  tarn  futuri  quam  presentis  seculi  hominibus,  qualiter  quidam  laicus 
noster  fidelis  Cöno  nomine  et  uxor  ejus  Judinta  de  Lupphenstein  quandam  mulierem 
de  familia  sua  Megiuburgam  nomine  cum  filio  suo  ad  altare  sancte  Mari§  per  raa- 
num  Sigefridi  advocati  conlradiderunt  ea  videlicet  conditione ,  ut  ipsi  omnisque 
posteritas  eorum  per  singulos  annos  duos  nummos  vel  duas  uummatas  cere  ad  30 
Sept.  ii  prescriptum  altare  in  festo  sancti  Mauricii  marlyris  persolvant  et  posl  hoc  ab  omni 
servili  jure  liberi  permaueant.  quod  ut  ratum  et  inconvulsum  omni  permaneat  evo, 
hanc  cartam  inde  conscribi  testesque  subscribi  et  sigilli  nostri  inpressione  fecimus 
insigniri.  hi  sunt  testes  prescript§  Iradicionis  :  Cuono  episcopus,  quo  consenliente 
et  cujus  banno  confirmante  hec  omnia  facta  sunt,  Brün  majoris  §cclesi§  prepositus,  35 
Burchart  decanus,  Eberhart  edituus,  Hüg,  Dietherich,  Gerolt,  Diezeman,  Adelgoz 
c§terique  eorum  confratres  ;  Sigefrit  advocatus,  Sigefrit  urbis  prefectus,  Werinhere 
vicedominus,    Guntram   cgterique  eorum  comparitatis  homines,  quos  enumerare  lon- 

8)  B   MCVIIIX,  zwischen  C  und  VIK  eine  Rasur. 


1  Epacten-  und  Indictionsziffer  incorrect  wie  in  nr.  71. 


40 


1118  SO 

ginn  est.  quicuinquc  autcin  hanc  traditionetn  infriiigcre  vel  irritatn  facere  sluduerit, 
auctoritatc  bcali   l'etri   apusluli  et  otoniuin   .Haucturum  et  ooatra  euin    analfaemali 

suhiciiiiUM. 

Acta  sunt   tiQC   ArgontinQ   anno   dominicQ   incarnalioniä  Uli),  lic-uiricbo  impe- 

r.   nitorf!  qiiarlo  angiislo  rcgiianlo. 

Jl  aun  Slralib.  Urz.-A.  0  fasc.  2708  or.  mb.  e.  »ig.  int.  »übt.  imjtr.  Mapao. 
Gedruckt  aun  drm  lib.  »al.  1347  bei  Wärdtteein  Nova  »übt.  dijj.  VII,  29  nr.  13  ^  Ormm- 
didier  Uitt.  d'AU.  II,  234  nr.  Ml  i.  Auuug. 

74.  Kaiser  Heinrich   V  beschränkt  die  Abgabe  des  BanniBeims,  die  der  bisekSf- 
10  liehe  Fiscus  bisher  von  Ostern  an  bis  Maria  Geburl  ton,  den  Slraßburger  Bürgern 
erhob,  auf  die  Dauer  ton  0  Wochen.  [Uli)  Straßb^urg.] 

In  nomine  sancle  et  individue  trinilalis.  Ileinricus  quartus  Romanorum  im- 
pcrator  ougustus.  sicut  dco  disponcnte  prccsse  constitutum  est,  ita  indcsinenter 

et   prodossc   pro   re  et   tempore  divina  institucione  amoncmur.  quapropler  communi 

ir,  j)rituipuiu  consilio  et  hortntu  jus  rivilc  et  omnibus  commune,  quod  tot  annis  odiosa 
r|iiestus  (liligencia  Argcntinensibus  subtractum  esse  conspcximus,  lacrimabili  omnium 
rogatu  sanctiori  et  ut  putamus  clemcnciori  considcracione  rcstiluimus.  dampnnm 
vero  et  jus  consuetudinnrium,  non  autem  logilimum  et  jugum  Argentinensibus 
civil)us  iniquc  et  quasi  quadam  tyrnnnidc  uliquando  imposilum,  sed  a  bouc  mcmoric 

ao  Oltone  prediclorum  civium  episcopo  aliquantulum  levigatum,  sub  quo  vini  vendilio 
u  die  soncte  pascbe  usque  in  nativitatem  sancte  Marie  per  totaro  civitatem  Gscum 
cpiscopalcm  rcspcxcrat,  ita  ut  ab  una  quaque  vcnalis  vini  carrada  due  silule,  quod 
nos  teutonicc  uiiuini  vocnmus,  fisco  episcopali  persolverenl,  et  diviue  remuneracionis 
rcspcclu  et  prediclorum  civium  peticioue  absolvimus,  absolvendo  deincops  condona- 

zi  vimus,  condonando  rcgali  nostra  aucloritale  flrmavimus  exceptis  sex  ebdomadibus, 
quas  episcopali  ßsco  sub  priori  instilutione  reliquimus.  banc  ergo  carlam,  si  quis, 
quod  non  spcro,  infringcre  prcsumpseril,  lihras  auri  purissirai  ccntum  regali  scrinio 
componat.  quod  ut  firnnuu  et  incouvulsum  omni  prmaneat  evo,  banc  cartam  inde 
conscribi   testesque   subscribi    et   sigilli   noslri  impressione  jussimus  insigniri.  bujus 

an  autciii  regio  tradicionis  testes  idoneos  infra  notavimus.  sunt  autem  isli  :  Cuno  epis- 
copus    Argonlinensis,    Udalricns  •    episcopus    Eychstottcnsis ' ,    Rudolplius   •    '  > 

Basiliensis'',  Landolfus  Cumauus^,  lierhardus ''  opiscopus  Morsiburgensis*.  > .,.- 

dericus ,  frator  ejus  Conradus ',  comes  palatinus  (Jolbefridus ",  comes  Adclboro. 
Ileinricus  advocalus,  Bruno  cancellarius  Argentinensis  eoclesie  prepositus,  Burcbarl 

JTi  •)  Srköpfi»  om.     b)  StAOfßi»  om. 


>  Udatrich  Bischof  roN  Eichntiidt,^  1113—1126. 
«  Budo^  liisrhof  wn  B(Ufl,  1107     1 112. 

>  hmifif  liischtf  ron  Como  »eil  1094. 

*  Gerhard  BiM-hof  ron  Mrrxeburg,  1U2—1120. 
*)  *  Narhmal»  Könifi  Conrad  III. 

6  Gottfried  wh  (Wtr  IfuLyrttf  Ui  Rhein,  gett.  1131.  VtrfL  SUHm  Wirlmh.  GtiA.  II,  M»  f. 


ft^t.» 


60  1119  —  1122 

decanus,  EberLart  ediluus,  Rudiger  archidiaconus,  Hesso  scliolarum  magisler.  Geroll 
prepositus,  Berhlolt,  Dieterich  ceteriquf-  confratres  eorum,  Sigefril,  Ilug,  Fridericli, 
Hunbrech,  Gebeno,  Odelrich,  Otlo,  Burchart,  Wolfram  aliique  eorum  comparilatis 
perplures,  quos  enumerare  longum  est. 

Data  hec  visa  est  regnante   Henrico  quarlo  dei  gralia   Romanorum  imperatore    5 
augusto,  anno  1119"'. 

Hoc  ego  Bruno  cancellarius  recognovi  vice  archicancellarii  Adelberti  Moguntini. 

Aus  Grandidier  Eist.  cTÄh.  II,  334  nr.  583  =  Würdticcin  Nova  subs.  dipl.  VII,  30 
nr.  14  =  Strobel  Vaterl.  Gesch.  d.  Eis.  I,  347  nach  dem  lib.  sal.  1347  und  dem  cod. 
membr.  1357.  Nur  nach  letzterm  Schöpfiin  Als.  dipl.  I,  193  nr.  345.  —  Böhmer  nr.  30G6;  lo 
Stumpf  nr.  3159.  Vergl  D.  St-Cliron.  VIII,  Allg.  EM.  S.  17.  Die  AuthenticitiU  der 
Ueberlieferung  scheint  mir  der  ungewöhnlichen  Formen  wegen ,  in  denen  die  Urkunde 
ahgefasst  ist  (vergl.  Ficker  Beitr.  z.  Urk.  II,  174),  beanstandet  werden  zu  müssen. 

75.  Kaiser  Heinrich   V  erklärt  die  Dienstmannen  des  Straßhurger  Domcapitels 
für  frei  von  allen  fiscalischen  Abgaben  und  Leistungen.  112'3.  i5 

In  nomine  sancte  et  individue  trinitalis.  Ileinricus  dei  gracia  quartus  Roma- 
norum imperator  augustus.  quamvis  imperialium  cura  negociorum  multociens 
impediamur,  ut  ad  ea,  que  debitum  nostrum  deposcit,  inclinemus,  divine  tarnen 
respectu  justicie  inferioribus  pro  posse  condescendere  debito  cogimur.  quidam  enim 
fratrum  Argenlinensium  majoris  monasterii  servientes  nos  necessitate  compulsi  ■» 
adierunt,  jus  suum  ab  antecessoribus  suis  sibi  relictum  ex  quorundam  presumptione 
rectorum  sibi  non  bene  cupientium  depravatum  esse  lacrimabiliter  conquesti  sunt, 
qui  eos  ad  diversa  publica  servicia  non  debita  compellerent ,  que  sufferre  nequirent. 
quorum  querimonie  condolentes  staluimus,  staluendo  precepimus,  precipiendo  com- 
muni  fidelium  nostrorum  consilio  firmavimus,  ut  anlecessorum  suorum  consuetu-  -s 
dinibus  contenti  suis  dominis  serviendo  satisfaciant,  de  publico  autem  civitatis  jjirc 
omnino  alieni  existant,  sed  sicut  episcopi  servientes  ita  isti  solis  dominorum  suorum 
utilitatibus  insislentes  ab  omni  jure  fiscali  deinceps  noslre  auctoritatis  inslituto  sint 
absoluti.  quod  ut  firmum  et  inconvulsum  omni  permaneat  evo,  banc  cartam  inde 
conscribi  testesque  subscribi  et  sigilli  nostri  impressione  jussimus  insigniri.  hü  sunt  3o 
testes  prcscripte  rei  :  Friderich  dux  AUemannie,  Godefridus  comcs,  Sigebreht  comes, 
Brun  cancellarius  et  prepositus  prenominate  Argentinensis  ecclesie,  Sigefrit,  Hum- 
brect,  Hug,  Friderich,  Wolfram,  Ilarger  ceterique  nobiles  et  ignobiles,  quos  enu- 
merare perlongum  est. 

Acta  sunt  hec  anno  incarnationis  dominice  1122,  indictione  15,  regnante  Hein-  35 
rico  quarlo  imperatore  augusto,  Friderico  duce  AUemannie. 

Atis    Würdtwein  Nova  subs.   dipl.   VII,   50  nr.  30   =    Grandidier   Eist.   d!Ah.  II,    343 
nr.  587  nach  dem  lib.  sal.  1347.  —  Stumpf  nr.  3180. 

a)  Schöpfiin  1108,  19  regnante. 


1  Nach  dem  Bericht  des   auch  unter  den  Zeugen  der  Urkunde  genannten  Schdlasticus  Hesso  über  40 
das  Concil   zu  Reims  befand  sich  der  Kaiser  am  Ende  des  September  und  im  Beginn  des  October  1119 
zu  Straßburg.    Vergl.  Mon.  Germ.  SS.  XII,  433—438.  Jaffe  Biblioth.  rer.  germanic.  V,  353—365  und 
Giesebrecht  Gesch.  d.  deutsch.  Kaiserz.  III,  1318. 


1123  —  1129  61 

76.  In  der  Urkunde  Kaiser  Heinrichs  V  für  das  Kloster  Alpirsbaeh  unter  den 
Zeuffen .-  Sigcfridiis  hurcraviiis,  Oclfradus  Üiclonenrius.  1123  Januar  23  Slraßbnrg. 

Au»  dem  Wirlemljerg.  Vrkumknb.  J,  354  mit  LiUeraturangabf.  —  IWimer  nr.  3079;  Shm/f 

vr.  31  HC. 

6  77.  In  der  Urkunde  Kaiser  Heinrichs  V  für  das  Kloster  Waldkireh  m  Brei* 

gaw   unter  den   Zeugen  :    Sigofridiis  Argentincn.sis  burcravius,  Ruodolfus  scultelos, 
(iclfradus  theloneurius.  1123  Januar  24  Straßburg. 

K  auM  Karlsr.  fi.  L.-A.  ürkuiKlpri-ficlcct  B  or.  mb.  c.  »ig.  int.  »uhl.  impr.  delapmt. 
Gedruckt  darnach  Itri  Marinn  Aii.tlria  sacra  J,  3,  305    —    Grandidier    IHkI.  (TAU.  IT.  347 
10  nr.  691  i.  Regest.  —  Dümgi  Reg.  Bad.  8.  33;  Stumpf  nr.  $187. 

78.  König  Lothar  III  ertheill  dm  Hinyrrn  cmi  •Slniijourg  das  lin/it  drs 
eximirlen  Gerichtsstandes  bei  dem  Stadtgericht.    1120  Januar  2(f  SlraChurj. 

(C.)  •  In  nomine  snncta«  et  individua-  Irinilatis.  Lolhariiis  Urcius  dci  gratia 
Hoinonoruni   rcx.        nolum   esse  vohimus  lam  fiiluris    \  quam  presenlibus,  qualitcr 

i")  lidelibus  nostris  civibus  Argenlincnsibus  pro  fidelilalis  suns  conslantia  cl  inlcgritale 
et  pro  scrvitii  sui  devotione  ac  sedulitale  prcdecessoribus  nostris  et  nobis  ad  ho- 
norem regni  benc  servnta  et  exhibita  constiluimus,  tradidimus  et  auclorilate  nostra 
regia  consensuque  principum  noslronim  confinnavimus  institntnm  et  jus  quoddam, 
ut   vidolicot   nuUus    coruin    cujuslibel    conditionis    placilum    aliquod ,    quod    vulgu 

20  thinch  vocalur ,  extra  civitatem  suam  constitutum  adeat  vel  prorsus  ab  aliquo 
cogatur  adirc  vel  de  aliquo  sibi  imposito  ibi  cuiquam  responderc,  nisi  pro  beredi- 
tatihus"  seu  proprietnlibus  extra  civitatem  conquerendis  vel  deft-ndendis.  de  cetcris, 
si  aliquis  adversus  aliqucra  eorum  aliquid  habuerit,  infra  civitatem  coram  ipsius 
civitatis  judicibus   cum   impetat   ibique   ei  respondeal  et  satisfaciat.  advocali  eliam, 

23  quoruin  subdili  seu  censuales  irifra  civitatem  domos  babuerint  aut  manserinl,  censum 

dcbiluni  ob  eis  in  civilate  acoipiant  et,  si  sujierscderinl  vel  darc  noluerint,  justitiam 

vol  ■>  sulisfuclionem   coram  judicibus  civitatis   infra  ipsam  civitatem   inde  accipiant. 

huic  voro  instilulionis  noslnu  Iradilioni  interlucrunt  subscripli  principos  noslri  : 

Adelbertus  Moguntinus  archiepiscopus ',  Otto  Ilalberstadensis  episcopus',  Adelgotus 

a)  preposilus  cum  oeteris  Argentinensis  ^cclQsiro  quam  pluribtis  et  rcligiosis  ex  clero 
viris.  ox  Inicis :  dodefridus  comes  palatinus,  Willclmus  comes  palatinus',  Fridc- 
ricus  comes  palatinus  Saxoniae^,  comes  Sigebertus,  comes  Fridcricus,  comes  Thco- 
dcricus,  comes  Volmarus,  comes  Warinberus,  comes  Bertoldus,  comes  Hennannus 
de  Salmcna,  comes  Otto  de  Uinccgc,  comes  Lotbarius  de  Are,  comes  Arnoldus  de 

33  ■     *)  S  t  M.  Tol  tliis  bonis.     b)  S  et. 


'  AdeUtert  Enhinchof  rm  Mains,  1111—1137. 

«  Otto  lÜDchof  von  Ilidtitr»tadt.  1133  -Itsr,. 

«  Wilhelm  voh  ßallrnxtnU  lyaUgraf  l>ei  Rhein. 

*  Friedrich  von  SommerKchenburg  IfiU-igraf  ton  Sachten. 


62  •  112  9 

Lon,  advocatus  ejusdem  civitatis  Heinricus  et  patruus  ejus  Sifridus,  duo  filii  Oltonis 
de  Broclikircgen,  comes  Sifridus  de  Saxonia,  comcs  Werinliardus  de  Sleinesberch. 
de  spiritualibus  eliam  abbas  Morbacensis.  de  ministerialibus  :  Sifridus  urbis  pre- 
fectus,  Rodolfus  causidicus,  Adelbertus  vicedominus,  Gelfradus  lelonarius,  Uodelricus, 
Wolframus,  Iladebertus,  Jobannes,  Herikerus^,  Volcmarus,  Otto,  Burcbardus  puer,  5 
Hugo,  Symon,  Otto,  Rodolfus  ^,  Hugo,  Wallerus,  Humbertus,  Wichgrammus,  Hugo, 
Roho,  Reinraarus,  Lentfridus,  Heinricus.  isti  cum  ceteris  concivibus  suis  instilulum 
hoc  et  jus  a  nobis  promeruerunt  et  obtinuerunt  <= .  et  ut  hec  nostre  institulionis 
traditio  firma  permaneat  jugiter  et  inconvulsa  omnium  conlradictione  remota,  regio 
banno  noslro  eam  ^  munivimus  et  confirmavimus  ®  hocque  Privilegium  inde  conscribi  10 
iussimus  et  impressione  sigilli  nostri  corroboravimus. 

i  Signum  domini  Lotharii  tercii  Romanorum  regis  dti  (M.)  gratia  invictissimi.  [ 
I  Ego  Thietmarus  regis  notarius  ad  vicem  Adelberti  archicapellani  recognovi '.   ; 
Data    13  kalendas  februarii   anno   dominicae  incarnacionis    1129,    indictione  7, 
anno  vero   regni  domni   Lotharii   tercii  regis  Romanorum  dei  gratia  invictissimi  4.   15 
actum  Argenline  feliciler  amen. 

S  aus  Straßb.  St.  A.  Briefbnch  A  p.  1.0«  mit  der  Ueberschrifl  :  hie  vahcnt  an  die  frihciten, 
die  Rftmsche  keyser  und  kiinige  der  stat  zu  Strazburg  geben  hant  und  ist  diz  künig 
Lotharins  friheit. 

S  1  coli.  Schöpflin  Als.  diid.  I,  207  nr.  255  mit  Facsimüe  tob.  XIX  ttach  dem  ehemals  im  20 
Pfennigthurm,  dann  auf  der  Straßb.  Stadt-Bibl.  befindlichen  und  1870  verbrannten  Ori- 
ginal =  Schönemann  Codex  f.  pract.  Dipl.  I,  271.  Ebendarnach  auch  bei  Würdtwein 
Nova  suis.  dipl.  IX,  339  nr.  176  =  Grandidier  Hist.  d'Als.  II,  273  nr.  613;  bei 
Obrecht  Eer.  Atsat.  prodr.  p.  298  =  Schiller  Königsh.  S.  731  =  Lünig  XIV",  725  im 
Auszug.  —  Böhmer  nr.  2104;  Stumpf  nr.  3239.  Vergl.  Schum  Vorstudien  z.  Dipl.  Lothars  05 
S.  34  zur  Zeugenreihe,  Ficker  Beitr.  z.  Urk.  II,  193  zur  Besiegelung,  D.  St-Chron.  VIII, 
Attg.  Einl.  S.  17  %ind  Waitz  D.  Verfassungsg.  VII,  392  zur  rechtliclien  Seite  der  Urkunde. 

79.  Domprohst  Adelgot  ühergiht  Golfrid  dein  Sohne  des  Kapolo  und  seinen 
Erhen  das  Hof  gut  Brog gingen  als  Slraßburgisches  Sti/lslehen  unter  gewissen 
Verpßichtiingen.  1129.  30 

Notum  sit  Omnibus  tam  futuris  quam  presenlibus  fidelibus,  qualiter  ego  Adel- 
gotus  cum  communi  consilio  fratrum,  quorundam  malignorum  nos  depredantium 
infestatione  compulsus,  curtim  Prochingen,  quam  tunc  in  claustrali  beneficio  tenui, 
cum  Omnibus  appenditiis  Gotefrido  filio  Rapotonis  et  fihis  üolcfridi  legilimis  concessi, 
si  vero  non  habuerit  filios,  Erlewino  fratri  suo  ea  videlicet  rationc,  ut  singulis  annis  sj 
in  festo  beati  Martini  eisdem  fralribus  in  porlu  Argenlinensis  civitatis  30  quarlalia 
Nov.  II  frumenti,  10  puri  Irilici,  20  siliginis  et  duas  carradas  vini  persolvant.  sed  ne  in 
solvendo  debito  negligentes  existerent,  indiximus  et  firmiter  confirmavimus,  si  in 
predicto  tempore  predictum  censum  non  reddant,  in  crastino  eundem  censum  cum 
compositione  solvanl  et  hec  sit  compositio  duo  scilicet  solidi.  quodsi  et  hoc  neglexe-  40 
rint,  domnus  hereditatis  legilimas  inducias  videlicet  Ires  qualuordecim  dies  pro 
solvendo  censu  et  compositionibus  eis  constituat.  si  vero  omnes  has  inducias  super- 

a)  S  I  Herckerus.  b)  S  Y  om.  Symon — Rodolfus.  c)  S  1  om.  et  obtinuerunt.  d)  S  <  ea. 
e)  S  1  om.  et  confirmavimus.     f)  /»  S  fehlen  Signums-  und  RecogHitionsieile. 


1129-1132  es 

scdcritit.  prcJicli  liorcdes  sine  omni  spe  recupcralionis  Jus  LereditaUs  amillanl.  it 
uul(!in  caiiuiticu.s,  qui  eandein  curlitn  lenel,  uhicrit,  ipse  iieres  guocedenli  domno 
currudam  vini  persoivul  et  eundcm  dotnnum  ad  minus  cum  sex  <-'v'-  '  eandem 
curliiii   ducul    ibiquü   scrvicio   in    nücte    dalu  et  pruudiu  in  craslino  L-m  cum 

'•  juramcnto  ei  promittat,  si  vero  herea  obieril,  ille,  qui  hercdilati  de  prediclis  bere- 
dihus  successerit,  idem  faciat.  acta  sunt  hQC  anno  ab  incarnatione  domini  1129 
sul)  iiifinu  Adelgoli  ])rep()sili  cum  leslimonio  Diozraanui  decani,  li^-rloldi  cantoris, 
Cuurudi  cainerurii,  Eberhurdi  ccllerarii,  üerluldi  [Mjrlarii,  Karuli  et  aliurum  canoot- 
corum,  qui  luno   in   civitale   eranl.    laicorum    etiam   testimonimn   aderal  :    Ileinrici 

10  advocali,  Sigofridi  urbis  prefecti,  Rödolfi  causidici,  Friderici,  Odalrici,  Wolframmi, 
Adulberti  aliorumque  quamplurium,  quos  enumerare  longum  esse  duximus. 

B  auM  Siraßb.  1W:.-A.  0  fiisc.  2709  or.  mh.  Ut.  pal.  »ine  tig. 
Gedruckt  tutch  dem  Üb.  lal.  1347  bei  Wärdlicein  Noea  *hI>m   ,1,,.!    V ll    :  i  »r    ?/; 
didier  Jlist.  d'AU.  IJ,  274  nr.  014  i.  Augzug. 

\:>  80.  Domprobst  Adebjul   iihergibt  Bnrchard    von    KüHii/xhu/cn    '  .ü 

Ilausbergen   und  in  der  Slraßburi/er  Vorstadt  gegen  eine  jährlich'     .  _  die 

St.  Stephanskirche  und  das  Domcapitel  ton  Slraßburg.  1132  Straßburg  im  Müntter. 

Non  minima  est  habenda'^   gralia    litcris,   quarum    usu  antiquitas  redit  ad  me- 
moriam  cl  in  futuruvi  •>  §vum  res  in  prcsenti  habila  diflTundiliir  et  portcnditur. 

a)  placot  igitur  lam  fuluris  quam  prcscnlibus  sub  leslimonio  scriplurarum  certum 
reddcrc,  quod  cgo  Adc^lgoltis  Argenlincnsis  Qcclesi§  prcpositus  cuidam  milili  Bur- 
chardu  numine  de  Kuncgeshoven  mansum  unum,  qui  silus  est  in  pago  Hugesbergen, 
sub  jure  bereditalis  porpetuQ  conceösi  ea  lege,  qualenus  singulis  annis  ^clesiQ  beali 
Slepliaui  iu  festo  vidclicel    ejusdem  unciam  provisori  ejusdem  persolval  et  sancti-     oa.  m 

«  inonialibus  duas  tincias  codem  die  indubitanlcr  vcl  ipse  vel  bereditalis  illius  suc- 
cessor  üllerat.  quodsi  slatuto  die  non  fecerit,  iu  craslino  oflurat  quoil  debuit.  negle- 
gcntiam  vcro  supersessionis  suq  duobus  solidis  emendel  et  corrigat.  quodsi  Ires 
legiliraas  indutius  negligcnler  vel  prcsumpluose  supersederil,  jus  hereditalis  prorsus 
antittat.   liorto^   quoquo  duos,  qui    siti  sunt  in  suburbio  juxla  Qcclesiam  beali  Petri 

ao  seuioris ,     oidem    liurchardo    ego     .Vdelgolus    aecommodavi ,    ul    majoris    ^cclcsi^ 

prepositu  siuj^ulis  anuis    iu   festo  sancti  Johannis   baptiälc   unciam   persolval  simili     J^»* " 
condicionc,  sicul  supra  dictum  est.  facta  sunt  h(c  anno  ab  incarnaliooc  domini 

1132  in   majori    monaslerio  presentibus   tarn   sanctimonialibus    quam    canonicis    et 
ulrisque  pro  sua  parle  laudanlibus,  annuente  etiam  Golichardo  episcopo   cl    rogante 

•&  et  iupivssionc  sigilli  sui  cüulirmaute.  bujus  rei  lesles  aderaut  advocalus  Ilciuricus, 
Sigefriduä  burgravius,  Ödalricus  frater  ejus,  RAdolfus  causidicus,  Ilüg  senior,  HAg 
junior,  .Vdelberlus,  Burcbardus,  Simon  et  alii. 

B  au»  Straßb.  liet.-Ä.  0  fwc.  2709  top.  mb.  itc.  XTI  e.  »ig.  pend.  (Map»o.    Dit  Art  itr 
liesiegelung  sowie  der  imiUUoriache  ikhrifteharfietrr  eerralhen  die  Copi«. 
«1  B  1  aML  ibid.  Q  nr.  MBU  CopiaUmch  de»  DomcapiltU    Urk.-h'r.  Si5  fM  tum  Emmi  4m 

ausgehenden  Ißlem  Jahrk. 

•)  /m  B  LUekt  Jmrrk  Ahtmtit  it*  Ptrftmtnit  tmUfaJrm.     b]  tath  i»  B. 


64  1  133  —  1  134 

81.  In  einer  Urkunde  des  Bischofs  Oebhard  von  Straßhirg  für  das  Kloster 
Walburg  unter  den  Zeugen:  Adelgoto  preposito,  Deizmano  decano,  Cönrado  carae- 
rario,  Bertoldo  canlore,  Bertoldo  arcliidiacono,  Burcardo  preposito.  data  Argentine 
indiclione  11,  incarnationis  dominice  anno  1133.  1133  Straßburg. 

B  aus  Strußh.  Bez.-A.  G  nr.  19  or.  inb.  c.  sig.  int.  suht.  impr. 

Gedruckt  darnach  bei    Würdtwein  Nova  subs.  dipl.  VII,  75  nr.  28   =    Grandidier  Hist. 

d^Als.  II,  286  nr.  628;   Bull,  de  la  societe  p.  l.  conserv.   des  monum.  historiq.  d'Alsace 

nouv.  Serie  V,  2,  33.  —  Fürstenberg.  Urk.-B.  I,  57  nr.  71. 


82.  In   einer    Urkunde    des  Bischofs    Gebhard   von  Straßburg  für  die  Abtei 
Baumgarten  unter  den  Zeugen  :  Algotus  majoris  domus  prepositus,  Bertolfus  cuslos  lo 
et  prepositus  sancti  Thome,  Eberhardus  prepositus  sancli  Pelri  -~  Heinricus  advo- 
calus  — .  1133,  indiclione  11,  regnante  Lothario  imperatore.  1133. 

B  aus  Straßb.  Bez.-A.  G  nr.  18  or.  mb.  c.  sig.  int.  subt.  impr. 

Gedruckt   darnach  bei    Würdtwein   Nova  subs.   dipl.  VII,  78   nr.  29   =   Grandidier  Eist. 

d'Als.  II,  284  nr.  627;  Bull,  de  la  societe  p.  l.  conserv.   des  monum.  historiq.  d'Alsace  15 

nouv.  Serie  V,  2,  29.  —  Fürstenberg.  Urk.-B.  I,  57  nr.  72. 


83.  Bischof  Gebhard  von  Straßburg  übergibt  )nit  Zustimmung  des  Domcapilels 
dem  letztem  zustehende  Zehnten  von  einem  Grundstück  in  der  Gemarkung 
Barsch  der  St.  Leonhardsabtei.  1134. 

f  I    In   nomine  sanct§    et    individug^    trinilatis.  •    quoniam  magnarum    rerum  ao 
oblivio   ex   temporis   vetustate   vel  lorpore  negligentia  nobis  solet  surrepere,  scripto 
memorie   solemus  commendare,  qug   annorum   successione  stabiliter  volumus  conli- 
nuare.   igitur   ego    Gebehardus    gralia   dei    Argentinensiuin   episcopus    nolum    facio 
Omnibus  fidelibus  tarn  fuluris  quam  presenlibus,  quod  ecclesia  sancti  Leonardi  duos 
mansus  in  Bcrsa  marcba  in  loco,  qui  dicitur  Gerollestrut,  hereditario  jure  sub  annuo  a 
censu  5  videlicet   solidis  possidet   et   in   monte   relro  claustrum  a  loco,  qui  dicitur 
Gemunde,  usque  ad  vineam  monacborum  juxta  claustrum  sitam  omnia  preter  man- 
sum  unum,  tam  culla  quam  inculta,  similiter  sub  beredilario  jure  pro  annuo  ceusu 
scilicet  octo  situlis  vini  et  duobus  subtularibus  hiemalibus  habet,  verum  quia  fundus 
prenominatus   est   fratrum   noslrorum  atiinens  Bersa  in  curia  fratrum,  unde  decimg  go 
ejusdem  fundi  predictg  curi§  ad  prebendam   fratrum  nostrorum   debebanlur,  Erbone 
abbate   petente,    nos    communi    consilio   et   consensu   fratrum    nostrorum    Adelgoti 
videlicet   prepositi,   Dezmanni   deccani,    Bertolfi   cantoris,   Bertolli   custodis,   Cöuradi 
camerarii,  Burcbardi   prepositi,  Caroli   prepositi,  prefatg  curi§  prepositi  et  omnium 
aliorum  omnes  decimas  fundi  supranominati  gcclesi§   beati   Leonardi  sub  hereditario  33 
jure  concessimus  eo  tenore,  ut   abbas   ejusdem  ecclesie  singulis  annis  in  festivitate 
Nov.  n     sancti  Martini   preposito    de  Uuiccersheim  et   Bersa    det   20  libras  cere.  hujus  rei 
testes  sunt  :  Uualfrit   vicedominus,   Ödalrich,  Ilartmöt,  Albreth,  Reginhart.   ad  h§c 

a)  B  indue. 


1134  ~  1137  » 

eliam,  ut  no.slra  supradiclu  conccssio  esset  firma  et  inconvulsa,  hanc  cartam  feciina* 
scrilii  et  nüstri  sigilli  iupressionc  iiisigniri.  facta  sunt  b^c  anno  ab  incarnatione 
düiiiini  1131,  indicliüiie    1^,  regnanlc  Lijtariu   Künianorum   iiuperalore   tercio   anno 

n/Mii  liii-i  in  1 1  iiiipcrü  ejus  2. 

II  uu.i  .Sliullh.  Tiet.-A.  0  faw;.  2709  or.  mb.  c.  »ig.  int.  mbl.  impr. 

Gedruckt   am    dem  hb.  »al.  1347  bti  Württttcein  Nora  tnihn.  dijii.   VIJ,  89  ttr.  81  ss  Orm^ 
didier  Ilinl.  tTAU.  II,  iffl  nr.  639.  —  Füntenbtrg.  Urk.-B.  I,  68  *r.  76. 


84.   In   einer   Urkunde  Bischof  Gehhards  von  Straßburg,  i»  der  er  über  den 

0er ic/i Isstand  des  dem  Kloster  Peterlingen  gehörenden  Hofes  zu  IJüttenhem  «•/- 

10  scheidet,   vnler    den    Zeugen:    Adclgodo    pra-posilo '  ,    Bcrloldo    custode,    Bertolfo 

cunlort',    (lunrudo   caiiieruriü    —    Olto  cuuonicus   du   Argeuliua  — .   1135  indictione 

13,  Lülhario  impcralorc  regnanlc.  1135. 

Aus  Wiirdtwein  Nora  eubg.  dipl.  VIT,  89  nr.  33  =  Grandidier  Ritt.  SAl*.  JI,  S93  wt.  CSS 
nach  dem  Original,  jeUl  in  Lausanne.  Nach  einer  Copie  desulben  Sekiffiin  AU.  dipl.  I, 
\->  210  nr.  359.  —  Schweiz.  Urk.-Beg.  nr.  1691;  Fürstenberg.  Irk  n    T    ••>  •■'    7«. 


\Wi.  A'iu  Tausch  von  (Irundslücken  zxcischcn  dem  l'ri'ster  uer  o'ivrn  huche  m 
Roshcini  und  seinen  Mitbürgern  einer-  und  dem  JJom'-fipi/e/  ton  Straßburif 
andrerseits  wird  beurkundet.  1137  Straßburg  im  Münster. 

\  lu  iiüiuiiie  sanclo  et  individuo  trinilalis.    •  quoniam  iniquonim  prav^  consue- 

•»  ludini.s  est  hoininuin,  si  quid  pie  geslum  sil,  vcl  ad  minuendum  vel  ad  deslnienduin 

iinpiignarc,  placuit  iiobis  in  futurum  prccavendo  {Kirversitatibus  corum  obviare. 

uo/ilicfl/»us   itaque   cunctis  Christi  fidclibus  et  eonim  memoria  cominendatnus,  qua- 

lil(T  Kbcrliardus  bono  vir  nicnioric  sacerdos  superioris  fcdesio  de  Rodesbeim  et  sui 

Cüucives,  atriuni  suura  pro  nccessilatibus  suis  ainplificare  cupientes,  duo  jugcra  vini- 

'■ij  lere  terrcj  donaverunt   et  in  proprielalem  Iradidcrunt  bcalo  scmperquc  virgini  Mari@ 

ad  communcm  usuin,  qui   sorviunt   in  ecciesia  sua,  canonicorum  in   ipsa  scilicet 

episcopali   sede  pro  quadum  curtis  eorum  pnrticula,  quo  jacet  eidem  su|)eriori  vide- 

iicet  ^cclesi^  contigua.    sed    quorura   donatio   propria   fuerit   virorum  et   in   quibus 

sitt>    sunt   v\üe( ,    noniina    locorum     sunt    boc  :    Benzelin    dedit    dmidium    agrum 

■.K)  juxla    Tbrugclbucli    silum ,    Hetiil    dimidium    agrum    juxta   i/iwueabovcn    situm , 

Engelgcr  dimidi«»*  agrum  in  loco,  qui  diciiur  Charraga::a  •  silum,  Axxo  «fÜNidium 

agrum  propo  looum,  (jui  dioilur  Ilongazza   silum.        factum  est  autem   hoe  coHetm- 

bium  anim  nl>  inciiriinlii'iu'  dninini   \\'"~ .  iiiiliolinin'  15,  impcrantc  Lolbario  imurmtore 


S5  1  Kr  rtranlaf'tr  dir   Kn'  ' 

Buadcntilms   et   aiuiitontibu!- 

l'ntornini'cuBcs    illac   hoc   est   ;iil    iiit'criorcm   capvUaui   aJ  jiu  atl  racio: 
poUoro. 


10 


66  '  1137  —  1138 

anno  imperii  sui  ultimo ',  in  ipso  monasterio  sancte  dei  genitrkis  Marie,  in  pre- 
sentia  domni  Gebeliardi  venerabilis  episcopl  et  coram  omnibus  canonicis  ejusAem 
monaslerii  :  Adelgolo  pr^posito,  Karolo  decano,  Bsrlholfo  cantore,  Berlliolfo  custode, 
Conrado  camerario,  Biirchardo,  Eberhardo,  Petro,  Ludewico,  Ileinrico  et  ceteris, 
insiiper  eliam  laicis  bis  d.sis.ntibus  :  ^delberlo  c««sidico,  Vicrammo,  Odalrico, 
Hugone,  Burcbardo,  Waltkere,  Jobanne,  interfiierunt  etiam  buic  negolio  lleinricus  * 
nostre  civitatis  advocatus  et  ccclesie  de  Rodesheini  comes  SJgebertus.  considerans 
autem  prefatus  presul,  ab  ecclesie  sue  fratribus  possidcri  partcm  utramque  con- 
cambii ,  ratum  permanere  voluit  et  inconvulsura  privilegiumque  confirmationis 
super  boc  fieri  et  sigillo  corroborationis  sue  precepit  imprimi.  et  violatores  hujus 
carte  perpeluo  percusos  anathemate  tradidit  polestatibus  inferni  crucialu  puniendos 
interminabili.  amen. 

B   aus   Straßb.  Bez.-Ä.   G  fasc.  2708  or.  mh.  c.  sig.  int.  subt.  impr.    Das   Pergament  stark 

beschädigt  und  an  vielen  Stellen  ausgerissen. 
Bl  coli.  ibid.  G  3463  nr.  333,  Copiaibuch  des  Domstifts  von   einer  Hand  des  ausgehenden    15 

16ten  Jahrh.  geschrieben. 
Gedruckt  aus  dem   lib.   sal.   1347  bei    Würdtwein   Nova   suba.   dipl.  VII,    98   nr.   37.  — 

Färstenberg.  UrJc.-B.  I,  60  nr.  83. 

86.  Bischof  Oebhard  von  Slraßburg  beurkundet,   daß  er  die  Oilter  im  Weiler- 
und Leberthal ,   welche  von  Regenhard  und  Friedrich  Edlen  von  Kestenhoh  der  ao 
Kirche  der  heiligen  Maria  zu  Straßbiirg  übertragen  worden  sind  und  nach  Erbrecht 
der  Abtei  Hugshofen  zufallen  sollten,  der  letztern  sogleich  übergeben  habe  mit  der 
Verpflichtung,  jährlich  einen  Solidus  an  jene  Kirche  abzuführen.  1138. 

Omnibus  Cbristi  fidelibus  presentis  pagine  scriptis  nolum  esse  volumus,  quod 
quidam  nobiles  de  Gaslaneto  Regenbardus  et  Fridericus  diviua  inspiratione  conpuncli,  23 
terrena  celestibus  caduca  mansuris  parva  pro  magnis  commutantes,  predia  olim 
possessa  vel  ab  idoneis  personis  in  manus  fidel  adhoc  sibi  coramissa  pro  remedio 
animarum  suarura  domino  Jesu  Christo  ejusque  pie  genitrici  sancte  Marie  su}ier 
altare  ipsius  legaliter  contradiderunt  eo  videlicet  tenore,  quatinus  Ilugoniensibus 
jure  heredilario  remitterenlur  :  Regenbardus  vineam,  molendinum  cum  prato  sibi  ao 
adjacenti,  Fridericus  capellam  in  valle  Ratheri  ^  cum  appendiciis  suis,  moleudinum 
in  Tanwilare  cum  pratis  et  suis  appendiciis,  curtim  cum  molendino  et  cetera  sibi 
appendentia  in  Sherewilare.  quorum  donationem  ego  Gebebardus  sancte  Argenti- 
nensis  ecclesie  minister  indignus  mee  persong  prescnlia  exornans  suscepi  susceptam- 


1  Die  Urkunde  ist  offenbar  nach  1137  December  3,  dem  Todestage  Kaiser  Lothars,  geschrieben  und  33 
nach  der  Handlung  datirt. 

2  presente  Heinrico  Argentinensi  advocato  auch  in  der  Urkunde  König  Konrads  III,  in  der  er 
einen  Gütertausch  zwischen  Biscliof  Burchard  von  Basel  und  den  Mönchen  su  St.  Peter  bestätigt,  1139 
[Mai  28]  Straßburg.  Stumpf  nr.  3391. 

3  Nach  Grandidier  bei  Würdtwein  l.  c.  das  heutige  Bauentlhal  südlich  von  Markirch.    Ei)ie   etymo-    40 
logisch  jedenfalls  gewagte  Erklärung;  doch  unterstätzt  sie  die  Nähe  der  übrigen  erwähnten  Localitäten, 
Thannweiler,  Scherweüer,  Kestenhola,  die  sämmtlich  am  Ausgang  des  Leberthals  liegen,  in  das  das  kleine 
Bauenthal  ausmündet. 


1138—1143  m 

quG  üfBcü  mci  potcslatc  coiilinnavi.  uc  proplcr  ahhalis  Tenerabilem  fralrumque 
suorutn  diloctioncm  cluiislraliuni  fralrum  nostroruin  consilio  Cönrado  abbat!  sukqiM 
in  pcrpcttium  gncccssorihiis  innnii  proprin  stabiliviinus  sie  latnen,  ut  pro  ettun 
annuiili   in  it-slo  houti  'l'hoiu^  üpoHloli  Süiiduä  unu»  super  allurc*  üanct^  MariQ  pooa»     A«.  $i 

0  tur.  si  qiiis  vcro  in  pusterum  vi  vcl  arte  h^c  infringerc  hemcl  et  iterum  coromonilos 
prcsumpserit,  ab  ^cclesic  liminilnis  s^cludatur  et,  nisi  resipuerit,  ^terni  incendii 
pctwi  0  (lislric^to  judicc  doniino  Jesu  Christo  dampnetur.  patrata  sunt  b^  anoo 
incarnuliuniä  duniiiiice  li:'S,  presulalus  mci  anno  8'.  testes  qui  adcrant  :  Megen- 
horduM    ohbas    Muurimünaslerii,     Otto     Salscnsis    abbaii,    Otto    abbas    de   Altorf, 

10  Adclgolhus  preposiliis  dumus  et  chorcpiscopiis,  Karolus  dccanuü  et  cborcpiscopus, 
Rerlhulfiis  cuslüs  innjuris  ^cclesi^,  qui  in  presenti  ccnsum  acccpit,  Tlieodericos 
conics  provinciolis  *,  Fridericus  comes,  Kgeno  comes,  Adelbortus  comes,  Walfridtis 
vicedorinius  et  f'ralcr  ejus  Odalricus,  Adclbcrlus  causidicus,  Regimanis  dispensator, 
Uunthcrus  de  Stouflngin  et  alie  perplures  probabilcs  nobilesque  pcrsoD'^. 

15  B  au»  Slraßb.  Bu.-Ä.  Q  fo«c.  2708  or.  mh.  e.  »ig.  int.  »übt.  impr.  mutH. 

Oedruckt  aun  dem  hb.  kuI.  1317  bei  irtln/Jimn  Nora   »uhi.   dipl.  VII,  JOS  nr.  39  und  JX, 
34:i  nr.  177.  —  FiirKteubrrg.  l'rk.-II.  I,  CO  nr.  84. 

87.  ///    einer    Urkunde  Bischof  Qehhards  ton  Slraßburg  für  die  Kirche  vo» 
Lcbrrau  vnter  den  Zeugen  :  Algolhus   Argenline  civitatis  \\        '    -.  actum  Argen- 

a'  liiia  civitale  nonas  uovembris.  \1131 — li4Ü\^  Notember  5  6<i<iu^i'.rg. 

Aui  Herue  d^Ahace  lfl59,  X,  &G1  nach  dem  Original,  jfiet  im  Pariner  Naf.  A     .^  -"i 

auch  bei  J.  Tardif  Monum.   JUstcr.   carton»   des   roi»  p.  251  nr.  4C3.  -    /»rw-;.' •  r.? 
Urk.-B.  I,  66  nr.  70. 

88.  Bischof  Burchard  von   Siraßhurg  beurlnndet  die  Schenkungen  an  CHlUm 
23  und  Bienstmannen,   die  der  Straßburger  Probst  Konrad  vnter  seinen    Vorgängern, 

den  Bischöfen  Cuno  und  Gebhard ,  der  Straßbtirger  Kirche  gemacht  hat. 
[Il4l—il43\. 

\  In   nomine  sancte  et   individue   trinitatis.  \    ego    Bnrcbardus    Argentincnsis 

rcclesir    o])is('opus.         quin    mcmornnda   facta   rrgum  seu  opiscoponim  sive  alionim 

1»  caihülicorum   vironun   propler   revoluliüncm   teniporum    mcmorie  modcmorum  exci- 

disso  cognoscimus,  niemorabilo  factum  Cftnradi  propositi  bujus  sanct^  Ai^rntinensis 

occlesio  *    pogine    istius    scripto    adnolare    curavimus,    ne   memoria   ejus   a   noticia 


1  Bischof  seit  lt:u.  Cfr.  Man.  Germ.  SS.  X  VII,  88. 

*  Orof    rvn    Huncnburg,  lAituloraf  des    X'tilir-Klsafi.    Vernl.    SchetJ:  tu  ScktrrimiAera  in  KitrteJk.  i. 
»   deuluchat  Oeiich.  XVI,  543. 

3  Binchof  Gebhard  »tarb   1141  Jumutr  U    muh  ■>    ;       A  M     '     >> 

und  (tengcnbach.   Vergl.  Orandidier  iirutr.  inM.  II,  .: 

*  MiiH  br:cichnele  im  l^teti  Jnhrh.  neften  dem  mnjor  >• 

vier  Canoniker  desnelben  (i/.t  preposili  entupreehemi  rirr  Aeu 

■"'  Ihmmliflii  im  becrichnet  irerden  :  de  Miignlis  prcpoikitaris,  hoc  est  de  Ov 
dii  I.ninportlirin,  do  niiitiyh'riu  rpllarnrii.  ((\mI.  mbr.  xer.  XII  f"'  '"■  • 
«I  DonaueM-hingen  nr.  !>l.i.)  Eins  dieser  vier  Aemler  icird  der  ^ 


68  1  143 

hominum  deleatur,  cujus  nomen  libro  vite  ascribi  a  deo  largitore  omnium  bonorum 
precibus  impetramus.  hie  cnim  deum  suum  constiluil  beredem,  perpeluo  dei  geni- 
trici  Mario  fecit  testamentum  et  thesaurura  suum  in  cclo  reposuit,  ubi  erugo  nee 
tinea  demolitur,  hereditatis  eterng  gloriam  expectans,  quam  oculus  non  vidit  nee 
auris  audivit  nee  in  cor  hominis  ascendit.  notum  igilur  esse  cupimus  tarn  futuri  5 
quam  presenlis  secuU  fidelibus,  quod  prediclus  venerabilis  Cunradus  temporibus 
Heinrici  imperatoris  et  episcopi  Giinonis  patrui  mei,  defunclo  fralre  suo  Ilugone,  pro 
remedio  anime  illius  et  omnium  parentum  suorum  sex  ministeriales  suos  Gosbertum 
videlicet,  Hartvvicum,  Gosbertum,  Rüthgcrum,  Uolcvvinum,  Gosbertum  cum  posses- 
sionibus,  filiis  et  familiis  et  omni  eorum  successione  ecclesie  Argenlinensi,  que  est  w 
beale  Marie,  secundum  constilutionem  legum  eo  jure,  quo  ab  anteeessoribus  suis 
eos  possedit,  donavit  ea  videlieet  rationc,  ut  ei,  quamdiu  superstcs  est,  sieut  mi- 
nisteriales serviant,  postmodum  vero  michi  meisque  successoribus  sine  omni  censu 
vel  alterius  juris  exactione  sicut  ministeriales  fideles  ecclesie  serviant.  hanc  autem 
donationem  prescriptione  triginta  annorum  secundum  sacros  canones  tuemur  et  15 
firmam  atque  inconvulsam  esse  anathematis  vinculo  confirmamus.  ait  enim  Gelasius 
papa^  :  plaeuit  enim  huic  sancte  et  magne  synodo,  ut  res  vel  privilegia,  que  dei 
gcelesiis  ex  longa  consuetudine  pertinent  et  sive  a  divine  recordationis  imperatoribus 
sive  ab  aliis  dei  cultoribus  in  scriptis  donata  et  ab  eis  per  annos  triginta  possessa 
sunt,  nequaquam  a  potcstate  presulum  earum  quecunque  persone  seculares  sub-  20 
trahant  *.  quisquis  ergo  seeularium  contra  presentem  diffinilionem  egerit,  tamquara 
sacrilegus  judicetur  et,  donec  se  correxerit  et  ecclesie  propria  privilegia  seu  res 
restituerit,  anathema  sit.  facta  est  autem  predicta  donatio  attestantibus  duce  Fri- 
derico ,  Oudalrieo  de  Hurningen ,  Ottone  de  Geroltteshegge ,  Merbotone  de  Borre, 
Sigefrido  hujus  civitatis  advocato  2,  Sigefrido  burgravio,  Ilugone  causidico,  Brunone  23 
preposito,  Rudegero  preposito  et  aliis  quam  plurimis.  et  Privilegium  bujus  rei  eo 
tempore  datum  est,  quod  postea  in  deslructione  ecclesie  divina  ultione  ••  incendio 
consumptum  est  ^.  unde  et  hoc  Privilegium  reformari  jussimus.  temporibus  quoque 
predecessoris  mei  hone  memorie  episcopo  Gebehardo  prefatus  Cunradus  prepositus 
omnes  ministeriales  suos  cum  prediis,  liliis  et  universis  possessionibus  suis  eo  jure,  *> 
quo  priores  sex,  -per  manum  advocati  sui  beat§  Marie  legali  astipulatione  delegavit, 
ut  videlicet  ei,  quamdiu  vita  comes  est,  sint  obnoxii  ac  deinde  michi  meisque 
posteris  episcopis   Argentinensibus   eo    tenore,  quo   predicti  ministeriales,   serviant. 


a}  Qrandidier  adi.  aut  per  argumenta  quaelibet  auferant.  sed  sint  omnia  in  potestate  ac  jussu  presu- 

lis  ecclesie,  quecunque  intra  triginta  annorum  spatium  ab  ecclesiis  possessa  fuisse   noscunlur  aus    35 
Decrct.    Graliani  l.   e.       b)  /»  divina  ist  dem  a  ein  0  und  dem  Wort   ultione   ist  juditio  f(ber- 
geschrieben. 


1  Gleichlautend  mit  dem  Decretum  Graiiani  part.  II  caus.  IS  quest.  3  cap.  8.  (Cfr.  Richter  Corp. 
jur.  canonici  I,  680)  aus  den  BcscMilssen  der  Synode  von  860  unter  Pabst  Hadrian  II. 

2  Biese  erste  Schenkung  Konrads  muß  in  die  Jahre  1109—1133  fallen,  1109   icird   noch  Ansclmns    40 
als  advocatus  genannt,  s.  nr.  68. 

3  Es  kann  der  Münsterhrand  von  1130  oder  1140  gemeint  sein.  Cfr.  Mon.  Germ.  SS.  XVII,  88. 


1143  » 

qiii  vero  de  familia  ejus  sit,  ea  lege  constilutionis  bcat^  Mari^  cum  omni  eorum 
puslcrilalc  Irudidit,  ul  post  morlctn  ipsius  inasculus  duM,  fcmina  unam  denariuin 
sccuiidum  coiisueliidinein  terrQ  cainerario  Argcnlinensis  occlesJQ  pcrs'jlvanl.  simililcr 
et  prcdiu  sua    in   Oric/.,  in   Odcralchiison,  iu   Adelloheswilre  tain  in  agris  quam  in 

c  pratiä,  totn  in  »ilvis  quam  in  fluminibtis,  bcatQ  MariQ  legitime  tribuit  ca  ralione, 
ul  eis,  quamdiu  dco  annuenlc  vixeril,  ulalur,  dcindc  in  potcstatcm  et  usum  meum 
et  postcroruin  inoorunj  opiscoporum  lii)crc  et  porpetualiter  Iranscant.  qtiia  igilur 
tanla  facta  pnidcntis  viri,  qiii  dotnuni  suam  edilicavil  supra  lirmam  petrain,  pcr- 
pctun  lucniorin  coinnicndare  cupiinus,  hoc  Privilegium  ficri  juasimuü  cl  sigilli  noslri 

10  imprcssiono  signavinius.  (;t  ut  firma  pcnnaneant,  ex  aucloritalc  beali  Pelri  et 
domini  papc  Innoccntii  >  et  noslra  precipimus.  et  si  quis  liQC  infringere  templavcrit, 
anatlioma  sit.  acta  sunt  hoc  anno  ab  incarnatione  domini  1100*  sub  rege 
(iiinrado  et  Oeheliardo  Argcntincnsi  cpiscopo*,  me  quo<pie  presente,  qui  eo  tempore 
fui   prepusilus  Avcllani,  attestantibus  etiani  subscriplis  roligiosis  personis  :  Adelgoto 

m  prcposito,  Karulo  dccano,  Berhlolfo  custode,  Berhtolfo  cantore,  Reginbardo ', 
Ileinrioo  ceterisquo  canonicis,  Ileinrico  advocalo ,  Uuallero ,  Adalbcrlo  causidico, 
Ualfrido  viccdoniino,  Uuicerannno,  (iotcfrido,  (Jclfrado,  Si'nmi'lM  ..i  nliij  quam 
plurimis,  rcgnante  domino  uostro  Jesu  Christo. 

Ji  au»  Straßb.  Bet.-A.   G  fasc.  2707  or.  mb.  c.  »ig.  pend.    Das  Siegd  Bi$chqf  BmrdtariM 
iW  gut  crhahftt. 

Ofdrurkt    au»    dem    Üb.    »al    1347    bei  Würdtwein    Noea  lub».    dipt.  VII,  118   nr.  49.  — 
Fürstenberg.  Urk.-B.  I,  61  nr.  86. 

89.  Burkardns  episcopus  Argentinensis  tcslatur,  sc  disscnsionem  inier  canonicos 
ccclesiiv   sancli   Tlionui'   Argentinensis  et    llasciacenscs  de  reliqniis  sancli  Florencii 

25  ortani   sedatunun   llaselahc   venisse   ibique  8  kalendas  novembris  aperlu  Iheca  reli-     Oet  u 
quias    veras   sancti  Florencii  invenisse,  sequenti  vero  die  circumstantibus  abbalibus 
de   Muuriinonasteriü   et   de   Altorf,  Bertholdo  Argentinensi  thesaurario  et  loci   illius 
prcposito    et   omnibus    fere  canonicis   pluinlx^am  laliellam   intcr  ossa   ex    improviso 
a])paruisse  Icstantem,  Rachioncm  episcopum  Argenlinensera  Florenei—     •  •■''       --• i 

*'  7  iduuni    novembris    in   Avelhtnuni    transtulisse.   qua  re  onincm  oe<  -      .v»».  7 

tionis   esse   ampntatani  *.    <  ego   ad   cdificacionem  et  concordiam.  >    acta  sunt  bec 

oj  Hinter  MC  >i»  kleiittr  Ittrer  RnKui  gthutt». 


I  reibst  IiiHoreuj  II,  1130-1143. 

ii  Alxo  in  die  Jiüire  1138—1141  fällt  dit  tteeite  Schenkung  Konrad». 
'Xt  a  Wohl   identisch  mit   ilrm   rcligiosaa   clcricas    Roinhantnii   Arg«ntineiuü*  ««clrai»  MUict»  Mari» 

prn'positiiD,  dem  Bruder  ÄileUtert»  ron  Rappotlttein,  der  im  CMMr  Urtumde  dn  Biathnf»  OrMA  ton 
Himrl  IUI.«  dicHen  Jahren  eneähnl  wird.  Kr,  »ein  Bruder  und  rff.Mfw  fi/lhne  nehat  ToMtr  ikirtrmfm  An 
Hrsilzung  in  der  villn    Niifjorol  dem   Klmttrr  /?>  Mvtt»  AMktü.    Or.  im 

StiJ't»-A.    Maria.ttriH,   gedruckt    im   Solitthurner   II  !  lOuiTttit   .Vf».  de  TtWe  T. 

I"   394  nr.  103;  Urkundio  I,  35.  —  Schnris.  Urk.-Iieg.  nr.  1744. 

*  Vergl.  darüber  CIt.  Schmidt  l.  e.  p.  133  ß.,  D,  St-Cknm.   I  iii,  .  i  un.i  i.\,  «n  una   >^  oiirnwcA 
Schrifttcetm  tk$  Mittelalter»  S.  M. 


70  114  3 

anno  incarnacionis  dominice  1143,    indiclione  6,  Innocencio  papanle  ^  et  Conrado  II 
regnanle.  1143  [nack  Ociober  26\. 

T  aus   Straßb.   Tlimn.   A.   Eegistrande  A  fol.  182b  xon  einer  Hand  des  ausgehenden  Uten 

Jahrh.  geschrieben. 
Gedruckt  cbendamach  bei  Würdtwein  Nora  subs.  dipl.  VIJ,  124  nr.  48;  Schneegans  L'egl. 

de  s.  Thom.  p.  300;   Ol.   Schmidt  Eist,  du  chap.  de  s.  Tliom.  p.  287  nr.  3.    Ich  finde 

keinen  Grund,  mit  Wattenbach  Deutscht.  Geschichtsq.  II*,  397  die  Urkunde  für  unecht 

zu  hcdten. 


90.  Bischof  Burchard   von   Slraßburg    hest'ätigt   die   von   und   unter   seinen 
Vorgängern   Cuno   und    Qelliard  sowie  zu  seiner  Zeit  dem   Straßhurger  Hospital  lo 
gemachten  Schenhungen.  1143. 

\   In  nomine  sancle  et  individue  trinitalis.  •   quoniam  magnarum  rerum  oblivio 
ex  lemporis  veluslate  vel  torpore  neglegenlie  nobis  solet  surrepere,  scriplo  memorie 
solcmus   commcndare,  que    annorura  successione  slabiliter  volumus  conlinuare. 
igitur    ego    Burcbardus   gratia    dei    Argcnlinensium   episcopus  notum  facio  omuibus   i5 
fidelibus   tarn  futuris   quam   preseutibus,   quod   ex   communi    pelicione  burgensium 
predecessor  nosler   Göno  episcopus  totum  loci  spacium,  quod  est  a  coquina  nostra 
inier  murum  et  fossatum  usque  ad  proximam  porlam  contra  monasterium  ^  ad  usum 
hospitalis   ibidem    conslituti   et  curiam  extra  civitatem  retro  sanctum  Petrum  sitam 
Ubere  donavit  et  donationem  legitime  confirmavit.  liujus  curie  bereditarii  possessores  2j 
singuiis  aunis  ad  usum  hospitalis  octo  uncias  et  octo  gallinatios  persolvunt.  ad  hgc 
prenominato  episcopo  annuente  et  etiam  pcrpetrante,  consenlientibus  omnibus  cano- 
nicis   et  burgensibus,  data   est  eidem  hospilali   uecima  pars  oblationis,  que  offertur 
ad   sanctam   Crucem.    in   civitate   quoque   unum    areale   in   foro  juxla   locum,    qui 
dicitur  Salzhof,  Ilirmbreth  prefato  hospitali  donavit  sub  annuo  censu,  ut  ex  eo  duo  25 
quartalia  pise   et  sex   tritici  ad  usum  pauperum  persolvanlur.  affuerunt  huic  dona- 
tioni  Manno,    Herbo,  Cönrat,  Ezclo  et  quam  plures   alii.  burgenses  quoque  omnia 
lobia  juxta   murum  versus  porlam,  que  dicitur   porla   sellalorum,  et  unum  areale, 
quod  persolvit  duos  solides,   et  inter  eandem  porlam   et  proximum   pontem  situm 
eidem  hospilali  donaverunt,  ut  singuiis  annis  quatuor  uncie  et  octo  denarii  eidem  "  ao 
persolvanlur.   et  eo  jure  videlicet  hec  donata  sunt,  quo  oblationes  animarum  offerri 
et   constilui   usus   obtinet   ecclesiarum.  facta   sunt  vero  hec  presenlibus  canonicis  : 
Brunone   preposilo ,    Burchardo   cantore ,    Ilessone    scolastico ,    Eberhardo    cuslode, 
Berlholfo  camerario  et   ceteris,  presentibus   etiam   et   aslipulantibus  bone  memoriae 
laicis:    advocato  Anshelmo,  Mannone,   Cönrado,  Ezelone,  Harggero,  Sigefrido  bur-  33 
gravio,  Friderico,  Ödalrico  et  multis  aliis.  facta  sunt  autem  hec  Ileinrico  Romanorum 
imperalore   regnanle,   prediclo   Cönonc   in  Argentinensi   ecclesia   presidenle   et   hec 

a)  H  eodem. 


1  Pabst  Innocenz  II  war  sclion  am  24.  September  1143  gestorben. 

2  Ueber  diese  und  die  folgenden  Straßburgcr  Localitäten  vergl.  Silbermann  Locdtg.  der  Stadt  Straßb.  40 
S.  29  ff.,  Strobel  a.  a.  0.,  D.  St-Chron.  IX,  738  u.  926,  Straßb.  Gassen-  u.  Häusernamen  S.  149  ff. 


1143  7i 

Icgiliinc  bunno  suo  confirmante '.  in  diehus  cliam  bon^  memoria  Oebdiardi 
prodeccssoris  nostri  vcncrabilis  episcopi  tnullc  donationes  faclo  sunt  eidem  bospitali. 
donavil  igittir  (^dalricus  burgcnsis  diio  ar^alia  cxlra  portnm  civitatis  vcrras  sanctum 
^lichiiliclcm  ad  uanm  hospltalis  pro  rcmcdio  animn  8U<^  et  .siionim  perentam,  quoram 

5  allerum  (piatiior  deiiarias  sanclo  Thoinr',  allenim  vigiuti  dcriarios  persolvit  ^cclesiQ 
sancli  Martini,  donavit  quüque  cidem*  Oelfrat  in  Sciltcncheim  marcba  mansum  aimm 
et  unuin  areale  sub  testimonio  prübabilium  virorum  Adelberti,  Hugonis  et  eliam 
lIiiRonis,  Odalrici,  Sigefridi  et  alioruni  quam  pluriuin.  dalus  est  ibidem  ager  unos, 
cujuM    ])Hrtcni   mediani   Hucgo,    allcrani  parlcin    Ik-rolf  clcriciis  donavit  per   manum 

10  Hugonis  et  Walllieri  sub  honesto  testimonio.  in  Lamp(^!rtbem  marcha  agnim  uoum 
Cöno  eidem ''  obtiilil  prescnlc  Ilarggero,  Sigefrido,  Rcimmaro.  in  Chunneshovea 
marcha  agrum  ununi  (^oiirat  obtulil  sub  eodem  testimonio.  locus  uiaccllorum,  omni* 
bus  burgcnsibus  tarn  divilibus  quam  pauperibus  conscnlientibus  et  n-  '  -  '  hus, 
eidem  '^   addictus    et   logilima    tradilionc    donalus    est.    prefalus  etiara  ' '  lu», 

15  presul  cgregius  comnumi  consensu  burgensium  juxta  claustrum  sancli  Tbom^  tra- 
didit  eidem  hospilali  locum  ad  mülendinum  construendum,  ubi  etiam  molendinum 
est  constructum.  mülendinum  quoquo  in  Olherswerlh  cum  aqufj  decursu  diniidio  co 
jure  cl  eo  modo,  quo  Manno  ülius  Mannonis  babuit,  moricns  per  manum  fratris  sui 
(lelfTradi   pro   remedio   anime  suo  Lospitali  dedit  Rödolfo,  Adclbcrto,  Odalrico,  Fri- 

91)  derico,  lltigone,  Johanne,  Burchardo  tesliflcanlibus.  de  quo  etiam  molendino  fratribus 
sancli  Tlioin(>  siugulis  annis  viginti  Ires  dcnarii  persolvuntur.  nos  autem,  quia 
per  miscricordiam  dei  in  haue  sedom  successimus,  priora  donativa  oblationum  cum 
his,  qm  noslro  tempore  eidem  hospiluli  donata  sunt,  in  una  pagina  continuare 
decrevimus.    quocirca  pro   peticione  paupcrum   Christi  commorantium    in    hospitali 

SB  cupientes  ampliarc  servilium  dei  capellam  ad  idem  hospitale  pertinentem  dedica- 
vimus  et  ei  curio  noslro  parlom  donanies  atrium  capelle  versus  Bruscham  amplia- 
vimus.  Golplieradus  olianj  jjrofalus  eodem  die  dedicationis  ad  capellam  hospitalis 
unum  homineni  nomine  Adelbertum  et  mansum  unum  *'  pro  nomine  dotis 

donavil    et    abstipulando    possidendum    perpeluo    contradidit.    Ernnest   quoque  duo 

ao  jugera  per  manum  ojusdem  (lolferadi  domini  sui  eidem  "  in  Ilonheimvelth  donaTit. 
aola  stmt  aulem  hoc  adlostanlil)us  tam  clericis  quam  laicis  :  .\delgolo  preposito, 
Hi'rlhulfo  canlore ,  I  larlperlho  scolaslico ,  Bertholfo  custode ,  Cunrado  camcrario, 
lleinrico  advocato,  Walfrido  vicedomino,  Wallhero  causidico,  Gelpherado,  Jobanne 
et  aliis   quam   pluribus.  h^c   acutem  prenomiuata   et   hospitali   quocumque   tempore 

x>  donata  et,  quecumquc  in  proseutiarum  possidet  vel  in  fuluro  possidebit,  precipimus 
in  verbo  dei  et  aucloritate  bcalorum  apostolorum  I'ctri  et  Pauli  et  domni  pap§ 
Inuocentii  et  noslra  sub  analhemalis  vinculo  conlirmamus,  ne  quisquam  ea  sibi 
usurj)arc   vel  dislraherc   audeat  vel   in   alium  quam  in  usum  paujwrum  cxpendere 

•)  B  tod«m.     b)  H  «odwn.     c)  O  «(xlem.     d)  KUiiHr  Utitr  Xmm  ftUum.     •)  H  Mi—. 


40  I  Ihise  Situ-nkuHd  rnnd  in  dk  Jährt  UOS—llK  ftOm,  dmm  U16  ftiyifMt  WM  hinit$  Sif^frü 

als  micocaluf,  ».  iir.  6'J. 


72  114  3 

presumal.  et  ut  majorem  confirmationem  babeanl  et  inconvulsa  in  perpetuum  per- 
maneant,  scribi  et  inpressione  sigilli  nostri  curavimus  hec  insigniri.  gesta  sunt 
aulem  a  nobis  bec  ab  incarnalioue  domini  nostri  Jesu  Cbrisli  anno  1143,  indictione 
6,  regnanle  Cönrado  rege  anno  regni  ejus  5. 

H  aus  Straßb.  Hosp.  A.  lad.  1  nr.  21  or.  mh.  c.  sig.  int.  suht.  impr.  mutilato. 
Gedruckt  darnach  hei  Strobel  Vaterl  Gesell,  d.  Eis.  I,  380. 


91.  Zeizolf  Custos  des  Jung  St.  Petersstifts  zu  Straßhirg  bestimmt,  daß  die 
bei  Begräbnisseti  dem  Messpriester  dargebrachten  Spenden  in  gleichen  Theilen  unter 
die  Canoniker  vertheilt  werden  sollen.  1143. 

\  In  nomine   sancte  et  individue  trinitatis.  •         notum  sit  omnibus  in  Christo  lo 
fidelibus  tam  futuris   quam   presentibus,  quod  ego    Zeizolfus  custos  ecclesie  sancti 
Petri,    que   est  in   suburbio   Argentine  civitatis,  fratribus  meis  cauonicis  in  eadem 
ecclesia    deo   servientibus   et   serviluris   cum  consensu  domini  nostri  episcopi  Burk- 
hardi,  qui  tunc   temporis   etiam  noster  fuit  prepositus,  hanc  caritatem  impendi,  ut, 
quocienscumque  ipsi  aliquod  funus  ad  monasterium  sancti  Petri,  in  quo  deo  serviunt,  15 
cum  processione  produxerint  missaque  pro  eo  celebrata  usque  ad  sepulturam  prose- 
cuti  fuerint,  omnem  oblationem,  que  ad  manum  sacerdotis  in  eodem  funere  missam 
celebrantis  oblata  fuerit,  custos  porte   ejusdem   claustri   vel   quilibet  alius  canoni- 
corum   ad  hoc  minislerium   ad   arbiirium   fratrum   suorum   electus   colligat   et  eam 
inter   fratres  suos  equaliter  dividat  sie,    quod  nee  custos   illius  ecclesie  plus  quam  20 
quilibet  alius   fratrum   suorum  inde  accipiat.  hanc  autem  caritalis  institutionem  ne 
quis  deinceps  episcoporum  vel  prepositorum  vel  cuslodum  predictis  fratribus  impensam 
dimminuere  vel  destruere  possit,  ad  confirmationem  et  corroboralionem  ejusdem  rei 
banc  cbartam  conscripsi.  et  prefatus  pontifex  Burkhardus,  cujus  auctoritate  hec  res 
subnixa  est,  suo  sigillo  jussit  signari.        hec  autem  acta  sunt  anno  ab  incarnatione  25 
domini  1143,  indictione  6,  regnante   rege  Cönrado,    ecclesiam  vero   Argenlinensem 
regente    Burkkardo    venerabili    episcopo ,     testibus    subnolalis    hec    affirmanlibus  : 
Adalgolus    prepositus,    Karulus   deccanus,   magister  Harberlus,   cantor  Bertholfus, 
custos  Bertholfus,    Cönradus   camerarius,  Heinricus  portenarius,  Heinricus  predictc 
ecclesie    advocatus,    Uualtfridus  ^    vicedominus ,    Uualtherus    causiticus,    Johannes,  30 
Burkhardus,  Otto,  Symundus. 

B  aus  Straßb.  Bez.-A.  G  fasc.  4707  or.  mb.  c.  sig.  int.  subt.  impr.  delapso. 
Gedruckt  bei    Würdtwein  Nova  subs.  dipl.  VII,  123  nr.  47  ex  libro  statutorum  coUeg.  s. 
Petri  junioris. 

a)  Durch  Siegehpvren  schrer  leserlich  geitorden.  Qrandidier  liest  :  Sigismundus  35 


1143  n 

92.   Bischof  Burchard  ton   Slraßburtf  befreit   das    Kloster  Sektearsaek   vom 

Durchgangszolle  zu  fitraßhurg.  (/y-/.V|  Straßburj. 

In  ricjininc  siiricl(!  cl  imin  iinn'  Iniut.nis,         iioliiifuiiiiis  uiiivcr-^ii 

liiiin  quiiiii   fulurorum,  (jiitiliU;r   i-go   liurchurdus  dci   gracia  Argeiil.i 

5  cpiscüptis  pro  rcvcrencia  boati  Petri  apostoli  et  omnium  sanciorum  apud  Swarcxa 
celehriuin   reinisi   vcncrabili  fralri  ■  duinino  Chunrado   abbati  prefali  loci  et 
soribus    suis    tbolunciim ,    qiiod    oxigebulur    ab    boiiiinibus    suis    victualia    : 
nionachorum    ulqtic     sua     propriu    per    civitatcm    Argentinam    transvehenli 
videlicet,  iit  niilliis    ininislrorum   suoniin    vel   succedenlium  sibi  abbaluin  \- 

10  qufim  bominum  illiic  pertineiitium  et  ibidem  babilaiilium  theloDeom  atque  aliquam 
cxucliüiicm  doiicnt  tbi'loncario  seu  aiicui  exactori  de  civitate  nee  de  vino  nequc  de 
qiiiilibet  fnige  noc  quibuslibet  animalibus  nee  aliqiiibus  rebus  sibi  natis  vel  ubi  jus  ^ 
sivü  ineroiluru  url)uiiu  conquisilis  in  duincslicia  usibus  insumendis.  si  forte  vero 
quisquum  prcfaloruin  per  mercalure  negocialionem  se  dcdueere   el  mercando  augeri 

m  volueril,  per  banc  manufimiilatcin  forensem  pcusionem  bujus  noslre  civitatis  atque 
juris  evodere  non  valebit.  bane  autom  remissioneni  noslram  ne  quisquam  perver- 
sorum  seu  succossoruin  nioorum  inniulure  presunial,  priviU-gium  boc  r'.r,<.  rM.i  et 
sigillo  noslro  consigiinri  fccimus,  ut,    quicunque   inmutarc  presumat,   <.  ulis 

dei  indignalioncm  et  beaii  Petri  apostoli  vindictam  in  se  scntiat  et  incurrat.        bee 

20  Biilem  facta  sunt  in  consistorio  Argenlinensi,  consentientc  Hclpberado  tune  tbelo- 
ncario,  nnno  incornalionis  dominicc  1114,  indiclione  6,  cpacla  3,  coneurrente  4, 
l)roscnlibu3  Adi'lgolo  nuijoris  donius  prcposilo,  Borloldo  cuslode,  Cbunrado  camc- 
rnriü,  Korulo  decano,  Berloldo  canlorc,  Ilebebafdo  *=  fratre  custodis,  Ileinrico  porte- 
uario    et  archidiacono ,   Ilarpcrto  scolastico ,    Ebcrbardo    arcbidiacono ,   Reinbardo 

an  arcliidineono,  Ludewico  arcbidiacono  et  ceteris  fratribus ;  de  laycis  vero  personis  : 
lli'inrico  advocato,  Wnlfrido  vicedoniiuo,  Wollbero  scnlleto,  Burcbardo  Paero, 
Ilugono  dapifero,  Jobanne,  Hugone  de  porla  lapidca,  Odalrico  longo  et  fratre  suo 
RudoltFo,  Symone  qnoquc  et  Hugone,  Golbefrido'*  et  Ottone  el  iterum  Otlone, 
Wailliero  niinislro,  Ansbelmo,  Rcinniaro,  Rulbardo,  Burcbardo,  Angesele  et  omnibus 

80  Mioliorihns  urbis.  acta  sunt  nulem  rcgnante  feliciter  Quinrado  gloriosissimo  rege 
UonKiiuiniin  sccundo  nnno  rosni  sui   1'.    Liulcwicus  nolarius  scripsi. 

Ä^  aus    l\f:-l-r     (!.  L.  A.   J'i'i       I      '    ,.  '         '■      !'■       S<)iiriir:iirh    nr    T.Tl    fW.   /">    um 

J4<X)  j'  -.1  liii'hni.     Dil-    li'  '■'  '     '  /,       '  "I   /    '    'iirurrrnirn^ij'rr  lum-ir  litr-    /.ftuffn- 

reihe,  darunlir   ,....,.,■',/,    K.ii.'.i.  !r  1143  m^m  im  iaa  Kkmttr  8t.  Arho- 

SB  gati  tritt,  irri-^.n  i,/- >.  .^.^l..^..  >.7  .lui'  /;;;  ,ii.^  Ikttimmgtiakr. 

OtdrucH  darn.uh    /., ,    11  „,/,',.•,,.    A- -  ,   ..'-    .iift.  IX,  346  wr.  178.  —  DimtfiRit.  BmL 
8.  44. 

•)  K  M.    nostro    •/«tvA    »aHrfutttf    Pmaklt    fHiUl.       b'    Oftaltr   ttrrtmfiH.    titUtiUt   «kMif 
c)  A'  HfbfUrdo.     d)  A'  Hotb«fr>'> 


40  '  A/iN<?MfMM  lim  J  ru  niftlritf, 

10 


74  1143 

93.   Bischof   Burchard    von   Straßhurg    leurhmdet    die    Neueinrichtung    des 
Klosters  St.  Arbogast  nach  der  Augustinerregel.  1143. 

Ad  honorem  summi  regis  totius  Loni  foulis,  orlus  et  finis.  ego  Burchardus 
ipsius  gratia  sancte  Argenlinensis  ecclesie  episcopus  lam  praeäentis  quam  futuri 
temporis  fidelibus  innotescere  disposui,  qualiler  in  ecclesia  bealissimi  pontificis  5 
Arbogasti  prefatae  civitati*  conligua  canonicse  vilae  religionem  secundum  regulam  et 
auctorilatem  magistri  doctoris  Auguslini,  praecedente  et  subsequente  nos  juvamine 
sancti  spirilus,  iniliaverimus.  sanctse  memorite  Hezil  episcopus  ',  qui  me  non  parvo 
tempore  in  episcopatu  prsEcesserat,  iuslinctu  divino  succensus,  quin  et  ipso  beato 
Arbogasto,  ceu ''  veridico  majorum  relatu  cognovimus,  revelante  commonitus,  secum  lo 
diu  cepit  tractare,  quomodo  locum  illum,  in  quo  nunc  ecclesia  memorali  sancti 
presulis  lionori  dicata  cernitur,  conlinuo  famulatu  dei  decorare  potuisset.  noverat 
etiam  sine  causa  non  fuisse,  sanctum  Arbogaslum  quondam  secretis  orationibus  suis 
specialiter  ipsum  locum  delegisse.  cujus  sanctit'atis  excellentia  ne  posteros  omnino 
lateret,  miranda  dei  virtute,  aliquando  absente  navigio,  praemisso  sanclae  crucis  i5 
signaculo  fluraen  prajlerfluens  sicco  transiit  vestigio  *.  convocatis  igitur  sanioris 
consilii  tarn  clericis  quam  laycis,  quod  jam  diu  menle  conceperat,  coram  omnibus 
exponebat,  ut  videlicet,  quod  solus  minime  praesumeret,  ipsorum  consensu  et  favore 
perGcere  valeret.  quod  cum  omnibus  placeret,  omnes  una  voce  fieri  perficique 
concorditer  acclamarent,  prajsul  venerandus  locum  cum  primoribus  adiit,  ecclesiae  20 
parietes  ampliavit  et  prudenti  usus  consilio  nonam  parlem  omuium  redditnum  epis- 
copatus  totius  eidem  ecclesiae  mancipari  perpetuo  decrevit.  accersitis  itaque  religiosis 
personis  die  noctuque  divinis  laudibus  in  eadem  ecclesia  vacare  intendentibus, 
magnum  civibus  gaudium  multoque  majus  apud  omnipotentem  deum  sibimet 
providit  hujusmodi  studio  prtemium.  postmodum  vero  seu  subsequentium  negligentia  ^ 
praesulum  seu  peccatis  exigentibus  liominum  paulatim  religio  divini  cultus  inibi 
adeo  alepuit  et  defecit,  ut  quod  pridem  sancte  ac  religiöse  viventes  juste  possederant, 
e  converso  minus  animarum  suarum  saluli  prospicientes  illicite  sibimet  usurparent 
et,  quod  vitae  communis  professoribus  praefatus  episcopus  instituerat,  in  secularium 
clericorum  parlirentur  octo  praebendas.  cumque  non  modico  tempore  tam  miserandae  30 
permutationis  dispendia  vigerent,  accidit  non  ut  estimo  casu,  sed  dei  nutu  pro  velle 
suo  disponentis  omnia,  majoris  domus  decanum  virum  admodum  religiosum  nomine 
Karolum  ^  cjusdem  ecclesiae  fieri  praepositum,  qui  scilicet,  ut  erat  religionis  amator, 
considerans,  immo  valde  perhorrens  euudem  locum,  ut  dixi,  communi  vitae  depu- 
tatum  a  non   ejusdem  vitae  dilectoribus  occupatum,  frequenter  me  familiarius    adiit  35 

a)  B  prevati  civitate.      b)  5  seu. 


1  Bischof  Hezil  von   Straßburg,  1047 — 1065.    Vergl.  darüber    Grandidier  Oeuvr.  Md.  II,  38  und 
D.  St-Cliron.  IX,  630  und  746. 

2  Bas    Wunder  emählt   die  dem   Straßb.  Bisclwf  Uto  (950 — 965)  zugeschriebene  vita  s.  Arbogasti 
bei  G-randidier  Hist.  de  l'egl.  de  Strasb.  I  pr.  j.  p.  30 — 34  nr.  18.  4q 

3  Karölus  als  Straßburger  Domdecan  erwähnt  in  den  nr.  85,  86,  88. 


1  143  —  1144  75 

et,  ul  ontiquo  statiii  nostro  consilio  et  auxilio  revocarctur,  derotiMtme  flagttaTit. 
cujus  honn;  vüluntuli  pulerno  congratulans  afTeclu,  sepius  inter  dos  ascHia  quibtw- 
(latn  pcFHonis  dcum  timcntibus,  scilicct  Adclgoto  domus  prtpposilo,  Gotlfrido  decaoo, 
llfMiirieo  nrcliidiacono,  1'elro  cunonico,  Erlewino  civitatis  presbitero  conferra  »lo- 
&  (Itiiiniiä ,'.  ({uiitiims  hujua  intentiunis  desideriuin  stahilem  consequeretur  effecUilD. 
consuluimus  itoquc,  ut  clcricos  ecclesiam  illam  qtioquomodo  possidentes  aliqualioiu 
salva  ipsoruin  pace  et  religionetn  renovatum  quiete  sutnmoverimus.  quapropter 
sccrctius  ])ra;nominnlis  personis  ostaiitibiis  coisdem  clericos  conveniens  ac  modo 
prni    negicctu   Hervitutis   (luotidiuiia;    tuntis    sunctorum    reliquüs    impendend«  jnsti 

lu  jtidicis  intcntans  eis  oflcnsatn,  modo  retributioiiis  tctcrnee  pnemia  consecalnros 
proinittens,  si  devolionis  nostrtc  proposito  non  obsisterent,  annaentc  soperna  pietate 
tanto  coinpcndiosius  eorum  animos  ad  consentienduin  nobis  inclinaviinus,  quanto 
privatis  irrelili  iiogoliis  et  ipsius  loci  toniiilate  causari  ridcbantur.  ul  aalem  prat- 
seiilibus   et   fuluris   oiniiibus   pnierct,  qua  pm'falus  vir  nobilis  et  religiosus  Karolat 

i&  intenlione  liiis  conalibus  insudaverit,   rcpenle  misericordite  dei  dispeusatione  diviliis 
et  lionorihtis  scculi,    nobis  stupentibus  et   de   ejus  absentia  non  modice  dolenlibus, 
rciiunliuvit    condunalisciue    pnujHTibus    Cliristi    rcgtilain     beali    Auguslini     ; 
spolUc  volonlibuH,  nudus  nudain  crucein   sequi  delibcravit  sicque  in  beali  Ai.,-,p,.-., 
ecclesia   perpcluo   se  mansurum  obtulil.  precor  ergo  et  conlestor  in  domino  clerum 

ao  et  populum  tarn  nostri  quam  futuri  Icmporis,  ul  respectu  dei  et  in  remissionem 
omnium  poccutorum  suorum  ecclesiam  illam  diligant,  lueantur,  foveanl  ac  summo- 
ppro  cnvcnnt,  nc  rcligionom  labore  tanto  rcparatam  dilabi  vel  dcstrui  paliantur.  si 
qiiis  auleni  fralres  ibidem  deo  famulanlcs  amodo  iuquielare  vel  infestare  pnesnmp- 
scrit  et  admonilus  rcsipiscere  contcmpserit,  bic  ecclesie  communione  privetur  el  in 

25  futuro  dei  juslorum  consorlio  proturbetur  ;  eosdem  vero  foventes  ac  dcfensantcs 
lemporalibus   ul)undent   subsidiis    et  celestibus   perfrui   mereantur  gaudiis  elc. 

Anno  incarnationis  dominicn;  1113,  indictiouc  0,  epacta  3,  concurrente  1,  cpisco- 
patus  autem  nostri  anno  vero  2  cepta  et  perfecla  sunt  biec  omnia,  adjuvante  domino 
nostro  Jesu  Christo  vivenle  el  regnanto  per  infinila  secuta  seculonim.  amen. 

Uü  B  aua  Straßb.  Bet.-Ä.  Q  faac.  1700  au*  dem  PritUfgimbudt  rm  A.  Athofttl  foL  14—15. 

l\i]»erhan(bchrift  des  ISten  Jahrh.  46  MWer  enthoKend. 
Gedruckt  eb^ulamach  in  GaUia  Christ.  V  insir.  p.  4SI  nr.  31;  irünKiMM  A«M  «mA«.  difL 
VIT,  130  nr.  60. 

94.  A'ö'nitf  Konrad  III  bestätigt  den  gesammlen  Besitzstand  des  Straßbmrfer 
»  Hospitals  und  nimmt  es  in  seinen  unmiKdinn-n  Schutz.  1144  JuH  tt  Sfrnßiwrff. 

(C.)    ':  In    nomine   sanctg   et   individiiy   (riuituiis.  Cönradus   divina  luv' 

raentia  Ronianonnn  rex  secundus.  •         tunc  vere  reges  sumus,  si,  quod  l... :-i 

ore  dicimur,  soUicita  animi  inlcntione  adimplemus,  si  pcrsonam  divitis  non  alten- 
denics  claniorem  paujH'rum  inlra  exaudilionis  cffcclum  dementer  admilUmus. 
i»  quwirca  noverit  omnium  dei  fideliunique  nostrurum  tarn  futuri  quam  presentis 
tcniporis  indnslria ,  quod  interventu  carissinig  conjugis  nostr^  el  regni  consortis 
Gcrthrudis,  petiliouc  etiam  üurchardi  Argcntiuensis  ^cclesi^  venerabilis  epiacopi,  den 


76  1144 

etiam  ac  populi  ejusdem  civitatis  precibus  pia  mansuetudine  inclinati  hospilale,  quod 
ante  portam  templo  majori  oppositam  Qdificatum  est,  sub  noslr§  regi§  tuitionis  ac 
defensionis  manuin  cum  omnibus  inibi  appendentibus  acccpimus  tarn  videlicet  ea, 
que  ibidem  ex  fidelium  largitione  presenti  tempore  pertinere  noscuntur,  quam  illa, 
que  in  futurum  de  piorum  elemosinis  juslis  modis  et  rationibus  ad  eandera  pau-  5 
perum  domum  conferentur.  conGrmamus  ilaque  et  per  nostram  immunitalem  ab 
universorum  hominum  dominio  ad  hospitale  predictum  et  usus  pauperum  emanci- 
pamus  totum  loci  spacium,  quod  est  exterius  a  coquina  episcopi  inter  murum  et 
fossatum  usque  ad  proxiraam  portam,  ubi  ipsum  liospitale  cernitur  construclum, 
et  unam  curtem  extra  civitatem  relro  sanctum  Petrum  sitam,  cujus  possessores  octo  lo 
uncias  denariorum  et  octo  gallinatios  singulis  annis  persolvant,  nisi  eadem  possessio 
ex  consensu  heredum  sub  fructuosioris  summa  pensionis  locari  valeat.  decimam  quoque 
partem  oblationis,  qu§  ad  sanctam  Grucem  volo  fidelium  inferlur,  sicut  episcopo  et 
tota  civitate  annuente  ad  idem  xenodocbium  concessa  est,  sed  et  curtem  quandam 
in  foro  juxta  locum,  qui  dicitur  Salzhof,  de  qua  sub  annuo  censu  sex  quartalia  i5 
trilici  et  duo  quartalia  leguminis  solvunlur,  sed  et  tabernacula,  que  vulgo  lobia 
dicuntur,  juxta  murum  versus  portam,  que  dicitur  sellatorum,  sed  et  unam  curtem 
quolannis  duos  solidos  solventem  inter  eandem  portam  et  proximum  pontem  sitam, 
quorum  collala  summa  in  quatuor  uncias  et  octo  denarios  excrescit,  pari  libertatis 
honore  ad  predictam  venerabilem  domum  roboramus.  preterea  duas  curtes  extra  ao 
portam  civitatis  versus  sanctum  Michahelem  et  in  villa  Sciltecheim  mansum  unum 
et  unam  curtem  atque  agrum  unum,  in  villa  quoque  Lampertheim  agrum  unum 
necnon  in  villa  Gungeshoven  agrum  unum,  locum  etiam  macellorum  universg  civi- 
tatis coniventia  ibidem  contraditum,  sed  et  sedem  molendini  juxta  claustrum  sancti 
Thome  cum  necessario  aqu§  decursu,  ubi  etiam  molcudinum  constructum  est,  25 
molendiuum  quoque  in  Ölerswert  cum  aqug  decursu  dimidio,  de  quo  molendino 
fratribus  sancti  Thome  singulis  annis  viginti  tres  denarii  solvuntur,  atque  duo 
jugera  in  Ilohenheimvelt  ad  prefatam  peregrinorum  et  pauperum  domum  lidelium 
oblatione  contradita  sub  nostr§  protectionis  custodia  stabilimus.  hec  autem,  qug 
predicta  sunt,  et  cuncta,  que  tam  nostris  quam  futuris  temporibus  frater  Odalricus,  3j 
qui  sepe  nominato  hospitali  pia  devotione  famulatur,  et  omnes  in  perpetuum  ejus 
successores  justis  rationibus  vel  acquisierunt  vel  acquirere  poterunt,  sub  tali  regig 
potestatis  privilegio  ad  predictam  domum  inmunitale  perenni  roborando  et  muniendo 
confirmamus,  ut  nuUa  ecclesiastica  secularisve  persona  jus  aut  potestatem  habeat 
omnibus,  que  ad  hospitalem  domum  perlinent,  vias  publicas  et  usum  aqu§  et  pas-  35 
cuorum  interdicendi.  et  ut  hec  omnia  perpetua  firmilate  rata  sint  vel  alicnjus 
presumploris  infestatione  convelli  nullatenus  possint,  presentem  paginam  proprio 
manus  subscriptione  roboratam  sigilli  nostri  inpressione  insigniri  jussimus.  testes 
vero,  qui  interfuerunt,  subternotari  fecimus  :  Burchardus  Argentinensis  episcopus, 
Embrico    Wirceburgensis    episcopus  ^    Sigefridus    Spirensis    episcopus  2,    Ortliebus  40 


1  Embrico  von  Leiningen  Bischof  von  Wirghurg,  1125 — 1146. 

2  Siegfried  von  Wolfscelden  Bischof  von  Speier,  1127—1146. 


1144  77 

Busilinnsis  episcopuM  ',  WilK)l(lus  StubulcnsU  abbas,  Kridclo  Aufpensis  abbes,  Wal- 

therus   SalscnHis   abbas,    Fridcricua  (lux   Alsutiorum  et  Sucvorurn,  Cönradus  dux  *, 

Ilcremunnus  inarchio  ",  Hciriricus  advocalua  Argeulinensis 

I  Signum  domtii  Cftnradi  Homnnorutn  rogis  sccundi.  |     M.; 

I  Kgü  Aniuldiis  canc(;lluriiis  vice  llciiirici  Moguntini  arcbicanccllarii  recognori.  • 

Anno  doniinicQ  incarnaliouis  1144,  indictione  6,  regnanle  Cfinrado  Komanoram 

rege  socundu  anno   vcro  regni   ejus  0.  data  est  Argentin^  5  idus  julä.  in  Christo 

feliciter  amen. 


II  aus  Straßb.  I{o»p.  A.  lad.  1  nr.  1  or.  tnb.  e.  tig.  int.  $ubt.  impr.   Die  ente  ZeSa 
lu  dir  Signums-,  lieatgnilioiu-  und  DattimMeilen  tind  mit  htAuenr  Diitte  mmd  ta 

Ilaml  iil«  der  Context  geichriehen. 
Gedruckt  dtirnnch  von  Motu!  in  d  rh.  XI,  U.    Ämt«rdem  mmk 

einer  Copie  bei   Wiirdtieein    -  <.  179.  —  SOMmir  mr.  UM; 

Stumpf  nr.  3460. 


i:.  95.  Das  Slmßburger  D&ttuapilel  beurkundet,  daß  der  Priester  vo*  Chreehil- 

bcnh  die  Zehnten  der  dortigen  Kirche  vom  Domprobst  Adelgot  als  Leken  empfangen 

habe.    IUI 

Qiiüuiam    Icmporis   prolixitalc  cl  bumani  ingenii  dcbililalc  multa,  qn§  facimus, 
ohlivioni    Iradunlur,    lilteri.s   solomus   comincndaro,  qu^   per   annonim   successionem 

•^1  po-sloris  nostris  volumus  notificare.  nolum  sil  igilur  oninibus  tain  futuris  quam 
presonlibus  Cbrisli  fidelibus ,  qualiter  II.  sacerdos  de  Cbrccliilberch  •  *  decitnaliones 
cjusdem  Qcclesi^  a  domino  suo  sanctQ  Marig  prcposito  A[dclgoto]  ceteris  canonicis 
l)rescnlibus  ca  rnlione  viddicel  in  l)cncficium  acquisivit,  ut  lias  decimationes  II., 
([iinindiu   vivat,  lali   conrenlione    tencat,  quod  sauclg  MariQ  quicunque  äil  prcposito 

.',-,  UM)  (iiiiirlalia,  80  bicmalis  nnnon^,  20  vero  ordei  singulis  annis  in  festo  beati  Mar- 
tini  reprcsenlcl   et,   quicquid    preposilus  •"  eidcm   pcclesig   singulis  annis  prius  jure     *f<*. " 
fecil,  lioc  II.  loliun  facial.  ad  bujus  voro  convenlionis  confirmalionom  ideni  II.  sin- 
gulis  annis   in   prcdiclo  festo  scilicct  sancli   Martini  cominunem  in  usum  fratrum 

-    di'ccm   solidos   dnbit.         bgc   autcm   facta   sunt  anno  ab  incaniatione  domini  nostri 

uu  Ilicsu   Cbristi   1141,   indictione  7,  regnanle  C[&iirado]^  aono  regni  ejus  5^   bujus 

•]  Orandiiid-  Chflerisbrrg.      h}  i*  B  Ailgl  ro«  n»*r  tfMtr»  llan4,  di*  ii*  S€iri/t  urnftttkiekt  Mri- 
akmt,   auf  ßttiir  :    in   luininaribus   v«!   tectura.  c]   S   r«»  tfHtrtr  Etmi  Gftande  ii«r- 

jtttkrithrn. 


'  Ortlitb  ninchnf  iwi  lituel,  1138—1104. 
K  *  Konrad  Ilerzng  ro»  Zühringfn  mnd  Buiym  !  ,;  ,r  /^,,■. 

>  Hermann  III  Murkgntf  rtm  Baden  nnil   I    ...  i  gent.  1160. 

*  ChrocIiillxMi  h  iilfnlinch  mit  Crf>k<>ll>prrh  ih  der  mr.  88  eneiümttm  Titekorimmf  de»  tStem  JaMrk. 
f.  49';  unter  den  lirutit/in  Orl.inomeH  nicht  mehr  »iedermßnden.    Gnmdidier  L  c.  9^f  «M  eonwmfiiU 
Ixsart  sich  ntültend  eruirt  Kiffirslicrg  bei  Ortenl>erg.  In  den  Oeurr.  ined.  II,  433  tktr  pH  tr  «  AwvA 
40   Kugelberg  icieiler  und  bht  die  Xitmentsigle  des  Ptieslert  IT.  durch  Uenricut  auf. 
&  Die  Begierungyahre  mituUstcna  um  1  tu  nicxirig  angesttit. 


78  1144  —  1145 

rei  testes  sunt  prepositus  ipse  A[delgotiis],  decanus^,  Heinricus  portarius,  Ileriman- 
nus,  Cünradus,  Adelbero  aliique  complures. 

B  aus  Straßh.  Bes.-A.  G  fasc.  2709  or.  ml.  lit.  pat.  sine  sig. 

Gedruckt  aus  dem  lib.  aal.  1347  bei  Würdtwein  Nova  subs.  dipl.  VII,  13G  nr.  53. 


96.  Berthold  Probst  von   St.  Thomas  zu  Straßhirg   beurkundet,  daß  dieses    5 
Stift  Güter  zu  Rosheim  an  Egelolf  und  Conrad  verlehnt  habe.  1144. 

In  nomine  domini.  ego  Bertholdus  ecclesie  sancti  Thome  prepositus.  omnes, 
qui  ad  domesticos  fidei  in  bona  spe  confugiunl,  convenit  et  decens  est,  ut  securio- 
res  semper  sint,  et  ut  nuUa  in  eis  dubietate  vacillare  possint,  summe  providendum 
est.  notum  igitur  esse  volumus  omnibus  tam  futuri  quam  presentis  temporis  in  lo 
Christo  fidelibus,  quod  per  manum  ducis  Friderici  Egelolfo  et  Conrado  duodecim 
agros  bona  ecclesie  sancti  Thome  in  Rodesheim  marcha  sita,  addito  agro  uno  per 
fregelam,  in  perpetuum  legitime  hereditatis  usum  concessimus  consencientibus  et 
presentibus  ejusdem  ecclesie  canonicis.  concessimus  inquam*»  ipsis  et  eorum  succes- 
soribus  ea  lege  videlicet,  ut  singulis  annis  viginli  duas  amas  probati  vini  in  festo  15 
Nov.  II  sancti  Martini  ante  cellarium  fratrum  persolvant.  quod  si  mature  non  fecerint'', 
duos  solidos  in  composicionem  persolvant  preter  debitum  infra  dies  quatuordecim ; 
verum  si  secundo  illum  terminum  temere  vel  negligenter  supersederint,  jus  heredi- 
tatis penitus  amittenl  et  bona  in  potestatem  redibunt  integre  canonicorum.  ad 
utriusque  partis  causam  confirmandam  testes  ydonei  adhibiti  sunt,  quorum  nomina  20 
subscripta  servantur  :  majoris  ecclesie  prepositus  Adelgotus,  Gödefridus  decanus, 
Bertholdus  cantor,  Conradus  camerarius,  Gebehardus,  Eberhardus  cellerarius,  Hein- 
ricus portenarius,  Waltfridus  vicedominus,  Waltherus  causidicus,  Burchart,  Johan, 
Gelplierat,  Symon.  facta  sunt  aulem  hec  anno  ab  incarnacione  domini  1144, 
indictione  7,  Conrado  secundo  rege  Romanorum  regnante  anno  7,  Burkardo  Argen-  25 
tinensis  ecclesie  episcopo,  Heinrico  ejusdem  civitatis  advocato.  ut  autem  hec  rata 
et  inconvulsa  imperpetuum  consistant,  sigillo  ecclesie  hoc  manuscriptum  muniri 
fecimus.  qui  infringat  anathema  sit.  amen. 

T  aus  Straßb.  Thom.  A.  Registrande  A  f.  131b  um  1400  geschrieben. 

Gedruckt  darnach  bei  Ch.  Schmidt  Eist,  du  chap.  de  s.  Thom.  p.  289  nr.  4.  90 


97.  Bischof  Burchard  von  Straßhirg  bestätigt  nach  Synodalbeschlnß  dem 
St.  Thomasstift  daselbst  die  demselben  von  Bischof  Otto  gemachte  Zehntenschenkung 
der  St.  Aurelienkirche.  1145. 

\  In  nomine  sancte  et  individu§  trinitatis.  Burchardus  divina  misericordia 
Argentinensis   episcopus.  \        quoniam    testimonia   scripturarum  summi  pasloris  in  k 

a)  G[othefridus],  magister  II[arbertus] ,  B[ertholfus]  edituus,  C[ftnradus]  camerarius,  Eberhardus  celle- 
rarius eingefügt  in  einer  besondern  Zeile  ton  der  schon  charaeterisirten  späte<-n  Hand,  b)  T  inqua. 
c)  T  fecerit. 


1146  7» 

Qcclcsia  ciillum  mognincaro  monehant,  digtium  duximus  antiqusm  (radilionem  privi- 
legii  frulriiin  nostrorurn  sancti  TliumQ  cuufirtnare  scripto  slabilire,  ot  et  memoria 
iiosiru  upud  illos  non  ddorctiir  cl  oisdoni  in  vtnca  dotnini  lalKjrantihtis  (emporalis 
sliiHitidii  Miibsidiiun  non  deeädel.  pusleritulis  igitur  mcmurig  intimamuü,  qualiter  Otto 
^>  piQ  memoriQ  predccessor  meus  Argcntinensis  episcopus '  communi  disperuatione  reli- 
giosanitn  pcrsüiiaruin  terlinin  partem  decimarum  (cclesiQ  sanct^  Aureli^,  quQ  presbi- 
loro  (lUiiu'hal,  in  usus  fratrutn  sancli  Thoni<}  donavil  et,  quod  unutn  ex  fratribus 
suis  eligcrent,  qui  eidom  qccIcsi'q  more  boni  pasloris  preesset,  concessit.  quod  et 
aiiclorilaU!   sui   privilogii   conlirinavil.    cujus  donatiunis  quidem  oportunilatcm,  tum 

10  quod  ex  penuria  minus  expediti  dco  mililare  potcranl,  preslabat,  tum  quia  jura 
Hiili(|uilalis  candcm  c^clesiam  fundalores  possidebanl*.  unde  predicli  fralres  privi- 
Icf^ium  Iradilionis  istiiis  in  univi^rsali  nostra  synodo  produccnles  rccilavcrunt  et  ab 
on»nil)U3  judiculum  csl,  qui  afltiLTaut,  noslra  quoqiic  auctoritalc  et  banno  debere 
roborari.   ego  igilur   Burcbardus  licet  indignus  Argenlinensis  episcopus  ex  decreto 

13  lolius  synodi  dunalionem  antccessoris  mei  episcopi  Otlonis,  sicut  justicia  dictabat, 
Cüufinnavi.  hoc  quoque  maiiuscripliim  indicium  noslr^j  confirmationis  juasimus  fieri 
et  inprossiono  sigilli  noslri  insigniri,  ut  omni  ambiguitalc  summola  fratres  sancti 
ThoniQ  Qcciesiam  sanctg  Aurelig  sccunduni  Iradilionem  predictam  obtineanl,  quatenus 
liberius  deo  et  sancto  Thoni§  mei  memores  famulatum  exbibcant.   adnotata  quoque 

ao  sunt  in  lestimonium  hujus  rei  nomina  rcligiosonim,  quorum  judicio  h^  acta  sunt, 
ul  illorum  oliain  altcslalione  noslra  firniclur  aucloritas  :  Cftnradus  preposilus  majoris 
Ccclesig,  Oothefridus  decanus ,  Berlbolfus  ediluus ,  Berlholfus  canlor,  Harbertus 
scolaslicus,  Ilcinricus  chorepiscopus,  Cönradus  cborepiscopus,  Regeuhardus  chor- 
episcopus  et  celeri  ejusdem   ^cclesiQ  canonici ;  Berlholfus  sancli  Thome  preposilus, 

as  üülhefridus  decanus,  Ollo  ediluus,  Ifarlwicus,  Gerhardus,  Craflit,  Rödolfus,  Gotbe- 
fridus  porlenarius,  Engelbcrtua,  Ilrtg  cellerarius  et  alii  ejusdem  loci  canonici;  Cön- 
radus  sancti  Petri  preposilus,  Golhefridus  •,  Heinricus,  Weruherus''  abbas  de  Elhen- 
heim,  Cönradus  abbas  de  Sculhcre,  Golhefridus  abbas  Gengenbacensis.  Cdnradua 
abbas   de   Suarzaha,  Adolhoch  abbas  de  Ilugeshoven,  Ollo  abbas  de  Allborf,  ödal- 

V)  ricus  abbas  de  Niwenburg,  Karolus  preposilus  sancli  Arbogasli.  acta  sunt  h^ 
ainio  1145,  regnanle  Cönrudo  Ronianorum  rege  secundo,  sub  duce  Friderico  ejus- 
dem loci  advQcato  et  lleinrico  advocato  Argcnlinensi,  impcrantc  domino  noslro  Jesu 
Christo. 


X 


T  ans  Straßh.  Thom.  A.  t»d.  VI  «.  Aureli»  or.  mh.  c.  aii,.  pfud. 

Tl  coli,  ibidem  or.  mb.  c.  sig.  ptnd.  Uem>. 

Oedruckt  tutch  Tl  bei  Ch.  Schmidt  Uitt.  4m  dtap.  dt  $,  Th.^r.    ,■    .-  <  ,  r,  & 


■)  Tl  Oathefridu».     b)  Tt  Werinhrru». 


i  Bischof  Ollo  Villi  Siraf'hurg,  lOSt—tlOO. 

«  Cft.  nr.  ^a. 


80  1146—1147 

98.  Ludwig  Canonictis  des  Straßhurger  Domstifts  scJienkt  demselben  einen  zur 
Kämmerei  desselben  gehörigen  Hof.  1146. 

\  In  nomine  sancte  et  individue  Irinitalis.  •  auctoritate  sanctorum  palrum  res 
presentialiler  geslas  litteris  solemus  commendare,  qnatenus  eas  posteritati  uoslr§ 
diligenler  ac  raemoriter  valeanius  nolificare.  nolum  sit  igilur  cunctis  Clirisli  5 
fidelibus  tarn  fuluris  quam  presentibus,  quod  ego  Ludewicus  sancle  Mari§  canoni- 
cus  curlim  quandam  ad  ministerium  camerarii  perlinenlem  quatuorque  denarios 
eidem  camerario  persolventera  bealissimg  dei  genitrici  Marig  pro  remedio  anim§  meg 
hereditario  jure,  quo  eam  possedi,  donavi  ea  videlicet  ratione,  quod  ego,  quamdiu 
vivam,  curlim  eandem  possideam  et,  cuicumquc  mihi  libuerit,  curtim  illam  eodem  lo 
hereditario  jure  pacisci  valeam  ea  scilicet  conditione,  ut  ix)sl  mortem  meam  in 
anniversario  obilus  mei  singulis  fralribus,  quocunque  locorura  maneant,  singulos 
denarios  persolvat.  quodsi  in  his  persolvendis  negligens  extiterit  et  infra  quatuor- 
decim  dies  ter  ammonitus  fuerit  nee  emendare  curaverit,  neglegentiam  illam  duobus 
solidis  portenario  corrigat  ac  prefatos  denarios  eidem  semper  representet.  ut  hec  is 
autem  rata  et  inconvulsa  permaneant,  sie  scribi  fecimus  et  impressione  sigilli  domni 
venerabilis  episcopi  Burchardi  insigniri  rogavimus.  facta  sunt  autem  hgc  anno 
ab  incarnalioue  domini  nostri  Jesu  Christi  114G,  indictione  9,  epactis  6,  concurren- 
libus  2',  Cunrado  rege  anno  regni  ejus  8,  venerabili  episcopo  ßurchardo  Argenti- 
nensi  episcopatui  presidente.  hujus  quoque  rei  testes  infra  scripti  sunt  :  Cunradus  20 
prepositus  et  eodem  tempore  camerarius,  Bertholfus  cantor,  Berlholfus  custos,  Lude- 
wicus corepiscopus,  lieinricus  corepiscoi^us,  Regenhardus  corepiscopus ,  Heinricus 
advocalus,  Waltherus  causidicus,  Johannes,  Burchardus,  qui  cognominatur  Puer, 
et  alii  quam  plures. 

B    aus  Straßb.    Bez.-A.    G  fasc.    2708    or.   mh.  c.  sir;.   int.  suht.    impr.    Itcso.   Ohwolü   vom  25 
Schreiber  für  das  Siegel  Baum  gelassen  wurde  und  die   Schrift  ausweicht,  so  genügte 
derselbe   doch   nicht  uttd  das   aufgedrückte  Siegel  verdeckte  einige  Worte,  die  seit  Zer- 
bröckelttng  desselben  wieder  sichtbar  wurden. 

Gedruckt  aits  dem  lib.  sah  1347  bei  Würdttcein  Nova  suis.  dipl.  VII,  137  nr.  53. 


99.  Bischof  Burchard  von  Slraßburg  beurkundet  eine  mit  dem  Mauersmünsterer  30 
Kloster   getroffene    Uebereinkiinft,   Schenkungen   an    die   Nonnen    von    Sindeisberg 
betreffend.  1147  Juli  14  Straßburg  auf  der  Pfalz. 

f  ;  In  nomine  sanctae  et  individuae  trinitalis.  •  Burchardus  dei  gratia  sanctae 
Argentinensis  secclesiae  episcopus  omnibus  tam  futuris  quam  presentibus  conventio- 
nem,  qufE  facta  est  inter  nos  et  secclesiam  beati  Martini  Maurimonasterii  mediante  35 
domuo  Anshelmo  ipsius  loci  abbate,  dignum  duximus  literis  commendare,  veritatem 
ac  justiciam  roborare,  omnem  querimoniam  seu  contradictionem  perpetuo  sedare. 
matrona  quedam  Berhta  nomine  Argentinensis  familife  cum  filio  ac  filia  apud  Oten- 


1  Grandidier  l.  c.  corrigirt  die  Concurrente  in  die  ricMige  1. 


1|147  M 

lioiin  coDscderat,  post  ejus  obitum  filia  ipsius  llcilwic  monlcm,  qui  dicilur  tadelet- 
bcrch,  couvcrsiuni»  grulia  adiil  et,  quiu  uUodiuin  »uuin  liticra  donatiunv  illuc  oflcrre 
non  ])uliiil,  super  allare  iK-atf;  l^tariic  seiiipcr  virgini»  iu  civilaU:  Argenlioeiuii  ipsum 
alludiuin  id  cal  25  juniales  iti  diiulms    huniiis  Otenlieitu  *    et  llmububeshdffl  posiUw 

c  corain  cicro  ac  i>opulo  publice  optulil  ea  couditionc,  ul  sanclitnoniales  in  monle 
Sitidelesbercb  constitutg  sub  conditione  census  a  nobis  susciperenl  singubsque  anois 
duus  dciiurius  in  nalivitule  sanctQ  dei  getiitricis  cxindc  persulTcrent.  huic  donaüoni 
aus  (piutpie  iiiterfuiiiiuä,  vidiniuü,  uudinuiuü,  laudavimus  et  ita  concessimtis  eundem- 
quc  ccnsum    ad  portam  dcpulavinius.   nee  multo  post  fratcr  ipsius  Ileilwigis  Bur- 

10  cburdus,  secunda  Ihcrosolimonim  profccliune  cxorta,  suum  quoque  allodium  id  est 
21  juriiules  in  suprudictis  duobus  bunnis  positos  in  menioriam  palris  ac  matris  seu 
pru  reinedio  aniniQ  suq  cisdein  sancliuionialibus  condicto  15  lak-uturum  precio  ven» 
didit,  siniili  voto  ac  cündilione  Argcntine  optulit,  prefaln  bcati  Martini  sorores 
(pqnali  a  nobis  ccnsu  susceperuut  et  sie  de  utroque  prcdio  duos,  quod  est  simul  4, 

15  deiiarius  inemorato  bealQ  MuriQ  fcsto  annuatim  ad  i)ortam  exsolvent.  memorie  igilar 
sou  firinitnlis  grutin,  ut  hoc  rata  et  inconvulsa  ab  ^vo  in  Qvum  pcnnancant,  epiaco- 
puli  buiino  cunfirinamus,  scriptiä  presentibus  pcrpeluamus  ac  sigilli  noslri  sabter» 
iinpressioue  roborainus.  si  quis  ergo  h^e  infregcrit  vel  quocumque  paclo  cassare 
tomplaverit,  virginem   dci  geuitriccm  cum   ßlio  sentiat  iratam  et  pium   Martinum 

jü  i])sius  loci  patronum,  quoadusquc  rcsipiscat,  babeat  implacalum.  omnibus  autem 
eidcni  loco,  qug  justa  sunt,  scrvantibus  sit  pax  et  bcncdiclio  dei.  amen.  anno 
vt-rbi  incoruali  1147,  indiclione  9,  Eugenio  tertio'  papante ,  Cuonrado  seeundo 
regnante.  In  sunt  tcstes  :  Cuonradus  prcpositus,  Berblolfus  custos,  Berbloldus  can- 
tor,  Adelboro  portarius,  Ileinricus   de   StüUingen,  Heinricus  canonicus,  Tbeodcricua 

85  epdomodorius,  Wallherus  causidicus,  Simon  marshalcus,  Bur.  '      '    ;  Puer,  Wernhe- 

rus   causidicus   de   Virdenheim,    Ileinricus   de   Ötcnbeim,  R-,,  ;i,  Hugo,  Lant- 

fridus  de  ötenheim ,  Ileinricus,  Cäno  de  Vczenheim,  Regenoldus  de  Hirtencbeim, 
Herbtüldus  de  Gugenheiiu. 

Ex   beali   Martini   autem   monasterio   Berllioldus   prior,  Rüdolfus  prior  de  ipso 

30  montc,   cujus   labore   et  industria   univcrsa   hoc    acta   sunt,  Ausbclmus   preposilus, 
Otto  advocatus,  Reinbcrus  causidicus,  Ilecel  de  Wangen,  Lantfridus  de  Ritanburcb, 
IIcccl,  Cuono  de  Quaccnbeim  et  alii  quam  plurimi  de  utriusque  lecclcsiffi  familia. 
Ego  Ludewicus  assensu  utriusqtie  partis  scripsi  atque  subscripsi  ^. 
Signala  quoque  sunt   hrc   2   idus  julii ,  Burcbardo  cpiscopo  presidenle   et  juui- 

as  caule  in  pululio  Argentinensium. 

B  au*  Straßb.  LVv.-.l.  G  nr.  21  or.  mb.  e.  »ig.  pemL  deUip$o. 

CMkudU  darnach  bei  Schüpflin  ÄU.  dipl.  I,  »33  mr.  XTS;  WünUweim  Nota  tmb*.  ügt.  TU, 
139  nr.  U. 

tj  B  III*  mit  hl»u»rtt  Di»U  nttlftlrtfm.     h)  im  B  f^ljt  tim  Krtot,  m  4«*»m  witr  Armm  •••  HaU 
10  »*<K  rtcku  *»f  linanitr  ii*  xitr  BtuUUttfn  D  B  U  S  /Wfm. 


t  GramhJier  I.  c.  lieH  btüU  Mal*  Intenhoim  und  wtrtMt  dumnttr  itm  ImUf» 
Ilamhchiihheim.  Sollte  nicht  Otcnheim  eher  dem  JeUigen  Vitenheim  bei  ükrtMn 


II 


82  1148 

100.  BiscJiof  Burchard  wn  Straßhur g  beurkundet,  daß  WaltJier,  Mönch  in 
Mauersmünster,  dem  Fratienhloster  Sindelslerg  zwei  Höfe  in  der  Stadt  Straßhurg 
11.  A.  geschenkt  habe.  1148^. 

]  In  nomine  sancle  et  individue  trinitatis.  ego  Burchardus  Argentinensis  eccle- 
sie  episcopus.  |  quia  memoranda  facta  antiquorum  patrum  scripto  commendata  5 
sunt,  ut  arcius  memorig  nostre  inpressa  teueantur,  sie  et  nos  eorum  vestigia 
sequentes  ea,  que  sub  oculis  nostris  geruntur  et  ad  utilitatem  ecclesiarum  spectare 
videntur,  poslerorurn  cordibus  privilegiorum  firraitate  ingerere  non  dubilamus. 
eapropter  notificamus  tarn  futuri  quam  presentis  seculi  fidelibus,  qualiter  Walthenis 
filius  Gunterammi  etate  juvenis  canonicus^  sensu  divino  instinctu  omnia,  que  here-  lo 
ditario  jure  possidebat,  per  manum  Walthcri  causidici  et  Sigemundi  beate  Marie 
dei  genitrici  in  Sindelesberch  famulantibus  firma  astipulatione  tradidit  et  duas 
sorores  suas  et  avam  ibidem  collocavit  :  in  civitate  Argentinensi  curiam  in  Salzbove, 
que  dicitur  ze  deme  gewelbe,  curiam  unam  in  Stadelgazzen  2,  allodium  quod  habe- 
bat in  Hertesbeim^.  hec  inquam  sancte  dei  genitrici  in  perpetuam  dotem  et  soro-  15 
ribus  ei  in  Sindelesberc  famulantibus  ad  supplementum  donavit  et  apud  Maurimo- 
nasterium  monacbus  effectus  est.  et  ut  bec  firma  permanerent,  in  manu  nostra 
prepositi  Gönradi,  decani  Gotefridi,  custodis  Bertolfi,  cantoris  Bertolfi,  scolastici 
Hartperti  supradicta  bereditas  data  est.  recepit  quoque  eandem  hereditatem  idem 
Waltlierus  et  Simundus,  qui  donatores  cum  prefato  juvene  Waltbero  exslilerunt.  20 
preterea  advocalus  Heinricus,  vicedominus  Wallfridus,  Cöno  de  Quazzenbeim,  Hugo 
de  Uendenbeim,  Jobannes,  Hugo  albus,  Rödolfus  de  Rinowe,  Regemar,  Hiltebrebt, 
hü  omnes  sub  testimonio  fidei  supramemoratam  hereditatem  susceperunt  predictis 
sororibus  inconvulsam  conservare.  ut  autem  bujus  donationis  astipulatio  rata  sit, 
instrumentum  presens  sigillo  noslro  munire  statuimus  et,  ne  secularis  vel  ecclesias-  « 


al  S  canus. 


1  Bei  ScMpflin  Als.  dipl.  I,  196  nr.  248  und  Würdtwein  Nova  suhs.  dipl.  VII,  144  nr.  56  ist  ex  30 
veteri  membrana  sec.  XII  ein  Güterverzeichniß  des  Klosters  Sindeisberg  mitgetheilt,  in  dem  der  Besitz- 
stand zur  Zeit  des  Abts  Anselm  aufgezeichnet  ist  und   es  Imßt :   Argentine  cui'tim  unam ,  de  qua  exit 

in  censu  soUdus  cauonicis  sancti  Thome  in  festo  apostoloram  Philippi  et  Jacobi  (Mai  1).  Dasselbe 
ist  wohl  kurz  vor  die  obige  Urkunde  zu  setzen,  da  die  beiden  in  letzterer  erwähnten  Straßburger  Höfe 
sowie  das  Allod  in  Hertcsheim  darin  nicht  aufgeführt  sind.  Grandidier  l.  c.  datirt  es  in  das  Jahr  1148,  33 
richtiger  jedenfalls  als  ScMpflin,  der  es  zu  1130  ohne  Grund  ansetzt.  Aach  amlre  Klöster  besaßen  in 
dieser  Zeit  Höfe  in  der  Stadt  Straßburg,  so  z.  B.  die  Probstei  St.  Ulrich  auf  dem  Schwarzwald.  Die 
Pancharten  Eugens  III  1148  Januar  27,  Alexanders  III  1179  März  30  und  Lucius  III 1184  Mai  3 
für  dieselbe  nennen  unter  ihren  Gütern :  Argentinse  duas  curtes,  die  letzte  :  Argentinfe  unam  domum. 
Jaffe  Reg.  pontif.  nr.  6378,  8688,  9600.  40 

2  Vergl.  Straßb.  Gassen-  und  Häusemamen  i.  Mittelalter  S.  141  u.  162. 

3  In  dieser  Form  lieute  nicht  mehr  zu  constatiren.  In  dem  nr.  88  twt.  4  beschriebenen  cod.  mb.  su 
Donaueschingen  heißt  es  in  einem  Zinsregister  des  Straßb.  Domstifts  fol.  14  >>  :  de  Herdeshein  sive 
Berstet. 


1  148  83 

tica  persona    imtnularc   presumal,   domini   apostolici  et  oostra  auctorilatc  inliibe- 
tnus.  acta  autein  sunt  hcc   anno  1148  ab  iucarnatione  domini,   iodicUone  11, 

sul)  rngc  Cflnrado,  ducc  Fndcrico',  regnanlc  domino  r.    '-     .'        ''.risto,  qui  viTil 

fl  ri'^iial  in  secula  scculüniiii. 

:■  li  ttH«  Straßb.  Ilti.-A.  H  fuw;.  610  or.  mb.  e.  »ig.  pend.  mtUäaU». 

101.  Oozberl  und  seine  Oallin  Oßinia  schenken  dem  Straßburger  ßomsti/t  eine» 
halben  mansus  in  den  Oenuirkungen  Alhrmn  und  Dahlenheim.  1148. 

t :  In  nominG  sanct^  ei  individuQ  trinilutis.  •      notum  sit  omnibus  tarn  presentibns 
quam   futuris,   quod  cgo  OozheTtus  et  vaor  mea  Oßmia  pro  remeiHo  animarum  no- 

10  slrarum  cl  ])arenltun  nostrorum  diuiidiuni  inansum  iu  Altbura^»  el  Dalheim  marehis 
silma  (tcclesiQ  beute  et  intemcratc  virginis  Marin  Argcnlinensis  douavimus,  ut,  quia 
secularibus  iinpcdili  ncgoliis  debilum  deo  servitutein  exbibere  non  possumus,  ioter- 
ccssione  bcatc  el  gloriosissiine  virginis  Mari^  adjuvemur  et  ornlionis  in  eadem  ^cclesis 
deu  famulantium  participcs  cffic-iainur.  bgc  autem  donatio  in  hunc  modum  facta  est, 

ir.  ([uod  (]i"ino  de  Allbrunnen  et  uxor  ejus  post  donationem  nostraui  idcin  prcdium  a  manu 
Ik-rirnauiii  porlanarii  liercdilario"  jure  reccperunl,  quatinus  singulis  annis  quinquc 
solidos  Argcnlinensis  monete  portannrio  prcdicto  et  ejus  successoribus  in  usus  fratrum 
cjusdem  ccclcsig  pcrsolvant,  liis  5  solidis  20  denarios  4  kalendas  decembris,     sm.  u 

20  in  collicdra   sancti   I'elri,  ZO  lu  onnunciatione   sanclr;   Mario  persolvant.  si  vero     2Jl"!J 

•20  aller  noslrum  vcl  anibo  post  mortem  predicti  Cünonis  et  uxoris  ejus  superstites 
erimus,  si  non  sint  eis  libcri,  qui  succedaiit  in  hereditatem,  predictum  predimn  sab 
codcm  censu  ad  nos  redeal,  ut  scilicet  nos  eosdem  5  solidos  prefixis  termiois  persol- 
voinus.  ut  ergo  hcc  cognitioni  postcrorum  reservenlur,  scripto  prcsentis  pagio^  oon- 
liruianius  el  leslibus  vidcntibus  et  audienlibus  roboramus.  aderant  enim  buic  dooa- 

25  tiüui  (lonrudus  preposilus,  Rcginhardus  dcconus,  llartbertus  scolasticus,  Debrtoldas 
cantor,  llermaunus  portauarius  et  c^lcri  confratres ;  Walthcrus  causilicus,  Dioderictis 
urbis  prcfectus  et  c^leri.  acta  sunt  h^c  anno  1148,  indictione  11,  sub  rege  C5d- 
rado,  Burcardo  episcopo,  ducc  Friderico,  advocato  Ileinricho. 


B  aus  StraBh.  lies.-A.  0  fasc.  2712  or.  mh.  c.  »ig.  pend.  mutilato.  Da*  JVrywMW«  am  ( 
Ramie  ringerisnen,  i/i>  Schrift  (fer  erttm  6  Zeüen  bit  in  haue  modam  dmrdk  FnKklif- 
ao  keit  fimt  iinJkeiiHtlich  gcKordtn. 

0  coli.  MlinlticciH  Nora  sub«.  dipl.  VII,  143  nr.  M  mm*  dtm  tib.  «ol.  tS47. 

•J  B  heriUrio. 


'  Fricilrich  III  llerfog  rw»  Schtnii  I1S3,  hentiuk  denUtci^  Kämig. 


84  1153  —  1154 

102.  In  einer  Urkunde  ^  des  Bischofs  BurcJiard  von  Straßhur g  für  die  Abtei 
Baumgarten  hinter  den  Zeugen  .■  Rainardus  prepositus  majoris  ccclesie,  Petrus 
decanus,  Lenfridus  cantor,  Harpertus  scolasticus,  Conradus,  Ileinricus  archidiaconi, 
Rodulfus  custos  sancti  Thome  et  celeri  quam  plures  canonici  et  saccrdotcs.  Ludo- 
wicus  Suevicnsis  **  vice  notarii  scripsit  et  subscripsit.  anno  incarnationis  dominice  5 
1153,  concurrente  3,  epacta  23,  indiclione  1,  7  kalendas  maji.  1153  April  25 
[Baiimgarten]. 

Aus  Würdtwein  Nova  subs.  dipl.  VII,  167  nr.  65  nach  dem  verlorengegangnen  Original  im 
ehemal.  Straßb.  hisMfi.  A.  Ebendamach  Gdüia  Christ.  V  instr.  p.  476  nr.  19.  Au8 
einem  cod.  mbr.  Argent.  Schöpflin  Als.  dipl.  I,  202  nr.  252.  10 


103.  In  einer  Urkunde  Bischof  Burchards  ton  Straßhurg  für  das  Kloster 
Schwarzach  unter  den  Zeugen  .•  Regenhardo  majoris  ecclesie  preposito,  Berone 
decano,  Hartperto  scolastico,  Petro  canlore,  Heinrico  camerario,  Berlolfo  custode, 
Heremanno  portario,  Egenone,  Cönrado  archidiacono,  Alberto  arcbisubdiacono ;  laicis 
assensum  prebentibus  Anselmo  advocato,  Dieterico  burgravio,  Rödolfo  causidico,  is 
Wernhero  marescalco.  acta  sunt  hec  anno  1154,  indictione  2,  tercio  anno  regni 
regis  Friderici.  1154. 

K  aus  Karlsr.  G.  L.  A.  Ürkunden-Select  C  lad.  11  or.  mb.  c.  sig.  int.  subt.  impr.  laeso. 
Gedruckt  darnach  in  Gudenus  SyUoge  diplom.  p.  463;  Deuren  i.  S.  Baden  contra  Schicartzach 

p.  78;   Schöpflin  Als.   dipl.  I,  243  nr.  294;    Würdtwein   Nova  subs.   dipl.  VII,   178  20 

nr.  69.  —  Dümge  Meg.  Bad.  S.  47. 

104.  Ritter  Heinrich,  ein  Straßburger  Bürger,  schenkt  dem  Kloster  St.  Arbo- 
gast  ein  Grundstück  mit  Hof  vii  Dorfe  Lampertheim,  das  er  bis  zu  seinem  Tode 
gegen  einen  jährlichen  Zins  im  Besitz  halten  darf.  1154. 

Notum  sit  Omnibus  sacre  fidel  cultoribus  tarn  fuluris  quam  presentibus,  quod  k 
miles  quidam  civis  Argentinensis  sive  lionestissimus  frater  Cunradi  et  Hugonis 
militum  Heinricus  instinctu  summe  remuuerationis  inspiratus  ob  stabilem  memoriam 
tarn  sue  anime  quam  parentum  defunctorum  necnon  conjugis  sue  Ileilwige  noviter 
defuncte  quartam  partem  mansi  cum  prato  et  curti  ac  ^  cum  pertinentibus  in  villa 
Lampertheim  et  in  banno  ejusdem  ville  sitis  deo  et  ecclesie  beati  Arbogasti  lege  30 
donationis  irrefragabili  disposuit.  sed  idem  devotus  legitima  successione  filiorum 
orbatus  tantum  tarn  egregium  sibi  volens  memoratum  patronum  perpetuo  substituere 
beredem,  que  salubriter  consulendo  sibi  devota  mente  erga  se  proposuit,  tandem 
concepte  deliberationis  volo  efficere  studuit  et  largitionem,  quam  ecclesie  predicte 
disposuit,   cognatis   coram   astantibus   suis   affectu  volivo  pcnitus  resignavit.   post-  35 

a)  Grandidier  Hieriensis.      b)  H  ad  oder  Ut  ad  eum  r«  lesen  ? 


l  In  dieselbe  ist  nr.  82  zum  großen  Theü  inserirt. 


1164—1156  86 

mudtitn  vcro  obnixius  frntrcs  cidcm  cenobio  servicntes  deprecatus  est,  ut.  quam  diu 
voUot  vel  quam  diu  viveret,  ipsorutn  conccs.sione  quartam  partcm  maosi  cum  ad  le 
jure  spcctantihus  pari  cquitolia  tcnore,  sicut  et  primitus,  possideret  singtüiaqae 
uiinis    in    feslo    prcfuti    snncti    oh    dispositionis    meinoriam    stabiliendam   denarinm      jm»i 

r>  defiTret  fic  oo  inorifMilo  in  usutn  ecclcsic,  nullo  rcsullunle  juncto  sibi  aüqua  san- 
giiiuis  uflinilatc,  dcinccps  libcre  transirct.  quo  poslquam  a  fratribus  unanimi  voto 
outiucnlibus,  pruul  pcliil,  imi>ctravit,  agens  demum,  quatcuus  firme  ac  stabili  cnb- 
scriplioni  et  pontificis  üiircardi  sigilli  roborationi*  commendarelur,  ne  facile  • 
mcmüria  tarn  ])rcscnliiim  quam   siibsoqucntium,  aliqua  [sej '>  ingcrenle    occupationis 

10  causa,  labcrclur.  ut  auti-m  b(>c  sul)scriptioni.s  carta  (inna  et  inconvulsa  omni  perma- 
neat  ovo,  tcsles ,  qui  huic  donationi  inlerfuerunt,  congruenti  ordine  subscribo : 
Symon,  Adclbcrlus,  Wallherus  et  Fridcricus  fratres,  Jobannes,  Udalricus  burgenies ; 
Arnoldus  preposilus,  WolfgariKus,  Adelgolus,  Berlboldus,  Adflbertus,  Cunradua 
saccrdoics    hujus   cenobii ;    Ileinricus,   Wortwiuus   dyaconi ;    Mctfridus,    '"•■"••"Ina, 

15  Welcho  layci.        acta   sunt   autem   anno    incarnationis   doniini    115^1,   ii.  2, 

epacta  4,  concurrcnle  4,  Kriderico  rege  Romanorum  felicitcr  imperante,  Burcardo, 
qui  sigilli  im))rcssionc  ol)munivil,  catbedram  Argcnlinenscm  slrenue  gubernant«, 
IIu}j;onc  prcfcclurnm  ninininislranlo,  Ilcinnco  de  Slulingen  ccclesie  sanctc  Marie 
canonico  crcditorc  siipor  villiim  niPinorntam  existente  et  nrndicti  oiusdfin  fratres. 

80  11  ((1(1  Slnifil).   llniji.  vi.  prot.    (.1  ■  '    //    ..,     \i    p,  .,•, 

105.  Bischof  Burchard  von  Slraßburg  beurkundet  einen  iwiscAen  dem  Khtter 
Afaiiersm finster  und  der  Probstei  St.  Peter  gemachten  Tausch  eines  viertel  manen* 
bei  Olwisheim  mit  einem  Hofe  in  der  Stadt  Straßburg.  1155  Straßburg  bei 
Jung  St.  Peter. 

28  In  nomine  sanctn;  et  individune  trinilatis.  Burchardus  dei  gratia  sanctas  Ai^en- 

tincnsis  ecclesia^  episcopus  omnibus  Cbristiannj  fidel  cultoribus  tarn  futuris  quam 
prfesentibus.  grntia  vobis  et  pax  iiuiUiplicelur.  noluni  facinni«  tarn  fuluris  quam 
pni'seiitibus  cainbium,  quod  factum  est  inter  abbatiam  Maurimonastcrii  ejusque 
nbbatem   Conradum   et   inter  prirposituram   beati  Pclri  aposloli  ejusque  pnepositum 

ai)  Hcrberlum=  per  liberos  advocatos  Otlonem  Maurimonasterii  et  Cunonem  advo- 
calum  ecclesiat  beali  Polri  aposloli  consensu  monachonnn  et  canonicorum,  peli- 
lionibus  fainilim  ulriusquo  eoclesiir.  canonicus  quidam  ccclesia»  l)cati  IVtri  aposloli 
Üonihardus  nomine  contulit  coemobio  sancti  Martini  Maurimonasterii  curiam  unain 
pro  roinedio  animae  suro,   quam   bereditario  jure  a  beati  Petri  ecdesia  poasederat. 

as  (luiijuc  Bernbardus  poslmodum ,  cum  »grotaret,  licenlia  pnelati  sui  et  fratmm 
suorum  assonsu  babilum  nionachicum  susccpit  ac  Mauriinonaslerium  deductus  ibi 
sopullus  requiescil.  posl  ejus  vero  obilum,  cum  qun>rimonia  canonicorum  de  ipsa 
baboreltir  curia,  abbas  commuuicato  cum  suis  consilio  pro  cadem  libcra  ipsonim 
curia   tradidit  eis  liberum  ecclcsio;   suie  allodium   quadrautem  scilicet  maosi  apud 

«I  ■)  H  robortUoo«.     b)  B  t/Uttr  fmmtfirt  .-  qa«.     c]  Wiiltrki»  ritIMftf  HaitUitM  /wflnilw. 


86  1155  —  1156 

Onolvesheim,  de  quo  solvebantur  monasterio  annuatim  sex  frumenti  quarlalia.  quod 
praepositus  atque  ejus  canonici  ita  susceperunt  et  praediclam  curiam  publica  cambi- 
lione  et  festucatione  econtra  libere  corara  idoneis  teslibus  tradiderunt.  praelerea 
aditum  vel  transitum  viae  ad  ecclesiam  per  vicinam  curiara  abbali  ejusque  sncccs- 
soribus  ac  fratribus  perpetuo  concesscrunt  cum  assensu  et  voluntale  Alberonis  5 
magistri,  qui  ipsam  tunc  habebat  curiam  ^.  haec  omnia  apud  sanctum  Petrum  gesta 
sunt  legitime  et  duximus  ordine  ^.  nos  quoque  rogatu  venerabilis  fratris  nostri 
Conradi  abbatis,  gratia  etiam  divine  remunerationis  gesta  hfec  coram  clero  et  populo 
recitari  fecimus  et  sa;pedictam  curiam  in  defensionem  sanctae  Argentinensis  ecclesise 
suscepimus  et  prrefato  eam  coenobio  libere  perpetuo  possidendam  banno  episcopali  10 
confirmavimus.  cartam  banc  confirmationis  causa  inde  conscribi  fecimus ,  sigilli 
quoque  nostri  impressione  ac  testium  subscriplione  roboravimus.  testes  dominus 
Reginhardus  praepositus  majoris  ecclesiae,  dominus  Hartbertus  magister  scbolarum 
majoris  ecclesiae  et  prajpositus  ecclesiae  beali  Petri,  Lanlfridus  cantor,  llenricus 
camerarius,  Conradus  archidiaconus  canonici  majoris  ecclesiae ;  Rudolfus,  Wilhelmus  15 
canonici  beati  Thomae ;  Erbolderanus,  Albero  magister,  llenricus  custos  ecclesise 
beati  Petri  apostoli  ;  dominus  Anseimus  advocatus  Argentinensis,  dominus  Otto 
advocatus  Maurimonasterü,  Cuno  de  Quatzenbeim  advocatus  ecclesiae  beati  Petri, 
Waltherus  causidicus,  Dithericus  praefectus  et  fratres  ejus  Sifridus  et  Eberhardus, 
Simon  et  nepos  ejus  Wernerus,  Waltherus  judex,  Hecele  *•  *  de  Wangen,  Lentfridus,  20 
Renerus  •=  causidicus  et  alii  plures.  anno  ab  incarnatione  domini  1155,  indic- 
tione  3,  Adriano  papante,  Friderico  regnante. 

B  aus  Straßb.  Bez.-Ä.  H  fasc.  558  cop.  chart.  sec.  XVII. 


106.  Kaiser  Friedrich  I  erklärt  wie  die  Dienstmannen  des  Domstifts  so  auch 
die  von  St.  Thomas  und  St.  Peter  zu  Straßhurg  für  frei   von   allen   fiscalischen  •& 
Abgaben.  115G  Januar  25  Straßburg. 

In   nomine   sancte   et  individue   trinitatis.  Fridericus   divina   favente  dementia 
Romanorum  imperator  augustus.        quamvis  imperialium  [weiter  wie  in  nr.  75  bis 

a)  Offtnha    eorr«mj>irte  Stelle,     b)  B  Necele  ofenbar  cormmpirt  aus  Hecelo?     c)  Wohl  Beinherus? 


1  Offenbar  ist  der  hier  bezeichnete  dem  Kloster  Mauersmünster  verliehene  Hof  zu  Straßburg  iden-  30 
tisch  mit  demjenigen,  der  in  der  Pancharta  Pabst  Alexanders  III  1179  Aprä  12  für  dasselbe  Kloster 
so  bezeichnet  wird  :  apud  beatum  Petrum  curiam  Argentinenscm  cum  cxitu  \ix  ad  ipsam  beati  Petri 
ecclesiam.  ScMpflin  Als.  dipl.  I,  268  nr.  323;  Würdtwein  Nova  subs.  dijjl.  X,  70  nr.  20.  —  Joffe  Beg. 
ipontif.  nr.  8710.  In  einem  Güterverzeichniß  der  Abtei,  das  in  die  ersten  Decennien  des  12ten  Jahrh.  fällt, 
werden  als  Straßburgischer  Besitz  nur  erwähnt :  ad  Strahburg  civitatem  mansa  sancti  Martini,  in  ipsa  33 
civitate  sunt  areales  novem.  Würdtwein  Nova  subs.  dipl.  VII,  66  nr.  25.  Cfr.  Schüpflin  Als.  dipl.  I, 
201  nr.  2iO ,  wo  es  äbteeichend  heißt :  Argentine  2  solidi  in  fcsto  sancti  Martini ,  in  eadem  urbe 
4  solidi  de  nostra  curia  in  festo  sancti  Martini  et  2  in  festo  sancti  Johannis.  (Nov.  11  u.  Juni  24.) 

^  Ein   Hecel   de  Wangen   als   Zeuge  für  das  Kloster  Mauersmünster  schon  im  Jahre  1147,  ebenso 
Eeinherus  causidicus,  s.  nr.  09.  40 


1  156  87 

»int  ul)äuliili.J  quam  lil)crtatctn  opprobntiünc  privilc((ii  dilectissimi  proari  aocbi 
Ileinrici  quinti  dive  mctnorie  gloriosissimi  Romanorum  imperaloris  omni  auctoritalu 
noslro  muniiiiinc  confirtnantcs,  dilecli  tidelia  noslri  Burchardi  Argcntincnsis  epLscopi 
])re(;ilius  iiiclitiali  sorvitMililxis  moridHlerii  sancli  Tliomc  apoüloli  et  scrvientibus 
r>  inüiiuHlerii  suncli  l'elri  apuäluli  in  suburbiu  Argentincnsi  lege  in  perpetuum  Talilura 
concediinus  et  corroboramus.  quod  ut  flrmum  et  iuconvulsum  omni  ero  pennanaat, 
prcscnlem  indc  paginum  signi  noslri  karactere  et  sigilli  nostri  inpressioiie  ioai- 
gniri " ,  adhibilis  idoueis  tcslibus ,  quonim  nomina  hcc  sunt  :  Burchardoa  Argen- 
tineiiHis    cpiäcü])u.s,    Iluniktrliis    Hiüunlinua    archiepiscopus ',    Ortliebus   Basilienaia 

10  epiHcopu.s '■',  IIt;rmannus  Conslanlien.sis  cpiscopus ',  Stcpbanus  Metensis  cpiscopus*, 
dominus  Wolplio  ^,  Uerlolfus  dux  Burguudic',  Cunradus  fraler  imperaloris"',  Fri- 
dcricuä  palaliiuis  comcs  de  Witbeleucgbacb ",  marcbio  Ilermannus  de  Baden', 
Mallious  dux  Lolbaringite  •",  coiucs  Rudolfus  de  Pbullendorf,  comes  Bertolfus  de 
Andc!sse,    comcs  Hugo    de    Üagosburc,    comes   Sigebcrlus,  W'allberus  de   llorburg, 

15  Anselmus  udvocalus  cjusdem  civitatis  " ,  Hcinricus,  Egelolfus  cognatus  ipsios, 
Waltherus  quondam  scultclus,  Dietericus,  Simundus,  Erbo,  Rudolfus,  Nibelungus, 
Reinhnrdus  propositus,  Petrus  decanus,  Bertoldus  cuslos,  Heinricus  camerarius  et 
alii  confratros  Argentincnsis  occlesie. 

Signum  domni  Friderici  Romanorum  imperaloris  augusti. 

«1  Ego  Arnoldus  Maguntinus  arcliiepiscopus  et  arcbicancellarius  recognovi. 

Datum  Argcnline  8  kalendas  fcbruarii,  indictione  4,  anno  dominice  incamatio- 
nis  115(i,  regnanle  domno  Friderico  Romanorum  irapcraton;  augusto  anno  regni 
ejus    l.   im[)»'rii  vero   1. 

Aus  Würdltccin  A'om  mihs.  (Ujl  VIT,  183  nr.  70  mm*  iem  Kb.  mi.  1347  s  CK 
X  Hut.  du  chai).  de  s.   llwm.  p.  390  nr.  6.  —  BSkmer  nr.  2357;  SHm^f  mr.  3738. 

•)  Hk  trgänt*»  ttica  Juuimos  «i*r  fecima«. 


1  Ilumbcrt  Ertbiachof  «m  BetemfOH,  1134— URS. 
8  Ortlitb  Bischof  von  Basel,  1138—1164. 
8  Hermann  l  wn  Arbon  Bischof  von  ConsUttu,  1138 — 11^. 
30  4  Stephan  von  Bar  Bischof  von  MeU,  1130—1163. 

>  Weif  VI  Jlereog  von  Spoleto  ttnd  Markgraf  von  Ttucien  gttL  mm  1196. 

0  Berchtdd  IV  Ilenotf  ton  Xäringen  und  Burgnnd,  1163—1186. 

1  Konrad  Ifahffraf  bei  Bhcin,  1155—1195. 

8  lyitdrich  Pfahffraf  von  Lengenfeld  und  Wörth,  115S—1179. 
3S  s  Ifrrmami  III  Markgnif  wm  Bt4tm  gett.  1160. 

10  Mütthäu«  I  Heriog  ton  LoOtringtn,  1141—1176. 

11  Ansclmns  advocatns  Argontincnsii  Oe^faU*  mnttr  dm  Zeuftn  tmer  UrkumU  JToMer  fVinlrtdU  /, 
ein«  Schenkung  an  den  Markgrafen  Hermann  von  Baden  betr^tmd,  11S3  Jnli  U  Sntnm.  Wirtmlirf. 
Urk.-B.  II,  76.  —  Stumpf  nr.  36TT. 


88  1156 

107.  Bischof  ßuTcharä  von  Slraßhurg  beurkundet,  daß  Wanhard  und  sein 
Sohn  Johannes  ihr  Recht  an  Ländereien  in  den  Gemarkungen  Wolxheim  und  Utten- 
heim,  die  sie  zunächst  als  bischöfliches,  dann  als  Stiftslehen  besaßen,  dem  Straß- 
burger Domstift  gänzlich  übertragen  haben.  1156  April  14. 

\  In  nomine    sancte  et   individue   trinitatis.        ego  Burchardus  divina  favenle    5 
dementia  i   Argentinensis   ecclesie    liumilis   episcopus   omnibus  tam  presenlis  quam 
fuluri   temporis    fidelibus  per  lianc   auc[07'itatis  mee  *  paginam  notum  esse  volui, 
qualiter   Uuanhardus   beat§  Mari§   et   gcclesi§    su§  fidelis  quinque  mansos,  quos  in 
marchia  Uuolcoldeslieim  et  unum  in  Outenbeim  ab  anlecessore  nostro  Ottone  vene- 
rabili    episcopo '    jure    beneficii    mililaris    possidebat ,    eidem    episcopo    reddidit    et  10 
fratribus    in  principali   ecclesia   deo   et  beat§   Marig    servientibus   eos    legitime   ab 
episcopo  douari   impetravit,    et  pro  liac  impetrata  peiicione  pheodum  aliud  ad  utili- 
tatem  pontificis  in  manum  eps  resignavit.  prefatos  quoque  sex  mansos  jam  diclus 
Uuanhardus  a  fratribus  sibi  et  posteris  suis  pro  censu  quinque  solidorum  bereditario 
jure  possidcndos  adquisivit.    hujus  vero  jam  diele  donationis  veritatem  et  teslimonio  15 
bonorum  bominum  et  argumento  privilegii  diebus  nostris  adhuc  extantis  cognovimus. 
temporibus  autem  nostris,  quando  placuit  ei,  a  quo  omne  bonum  est,  sicut  operatus 
est  Uuanbardo  patri,  ita  operatus  est  et  filio  ejus  Johanni  ad  bouam  voluntalem,  ut, 
quicquid  juris   in   sex  mansis  prefatis  baberet,  pro    anima  sua  et   pareutum  suorum 
fratribus  nostris  gcclesig  majoris  sub  presentia  nostra  et  per  manum  nostram  et  eorum,  20 
qui    Interesse  debebant,    traditione  legitima    donaret    et   ecclesiam    dei    et  beatam 
virginem  Mariam  heredem  suam  in  hac  parle  faceret.  pro  cujus  donationis  beneficio 
caritatis   intuitu   canonici  Johannera  in  comraunionera   fralern§  orationis  et   stipen- 
diorum  receperunt  et  ei  sex  mansos  predictos  diebus  vite   sue   dimiserunt.        facta 
est    autem    a    nobis    et    a    Johanne    hec    donatio  •>     anno    incarnationis    dominice  25 
1156,  indictione  4,  18  kalendas   mai    sub    presentia    testium,    qui   subnotati   sunt  : 
Reginhardus  prepositus,  Petrus  decanus,  Lentfridus  cantor,  Berhtolt  custos,  Heinricus 
camerarius,  Lüdewicus  coriepiscopus,  Cunradus  coriepiscopus,   Heinricus  portarius, 
Egeno   canonicus,  Anshelm   advocatus,  Dieterich   burgravius,    Uualtherus,    Symunt, 
Rudolf,   Uuerenhere  marscalcus,   Friderich,    Cüno,    Gotefrit,   Sigefrit,    Uuillehelm,  30 
Burcharl,  Eberhart,  ego  Herimannus  ebdomodarius  scripsi. 

B  aus  Straßb.  Bez.-A.  G  fasc.  2708  or.  mb.  c.  sig.  M.  subt.  impresso  laeso. 
G  coli.  Würdtwein  Nova  subs.  dipl.  VII,  186  nr.  72  nach  dem  lib.  sai.  1347. 


a)  In  B  Riß  im  Pergament,     h)  In  B  Lücke  durch  Lock  entstanden. 


1  Bischof  Otto  von  Straßburg  10S9  Mai  30,  s.  nr.  58.  SB 


1  156  —  1 159  m 

108.  Bischof  Burchard  von  Slraßburg  beurkundet  einen  twiiehtn  dtm  KIo$Ut 
Neubnrg   und  dem  Straßburgcr  Domsliß  geschloteenen  Tausehtertrof ,  JAniertim 

zu  Balhenheim  und  Wickersheim  betreffend.  iJöG. 

In  nomine  sanclu  et  individuc  Irinilalis.  cgo  Burchardus  Argeutineosu  «x^^'l^tig 

5  (!i>i.scoj)U.s  in  periH-luiun.  exeniplis  sauctoruin  pulruni  docomiir  coinnioditali  reli- 
giusürutn  cuiiäulcTü  cl  curuni  profectui  ex  injiinctu  uotii»  ofliciu,  quaututn  p(M»8Uia(ui, 
»iiie  doti'iiuonlü  tarnen  ecclesie,  cui  dco  auclore  presidfuius,  pruvidere.  eapropter 
universilali  tarn  futurorum  quam  prcaculium  notum  esse  cupimus,  quod  abbM 
nomine  Ncudnnc  de  Novocaslro  et  fratres  ejus  tcrram  quandam  incultam  cum  uno 

10  ugro  ciilto  üdjacenli  in  liutlienlieim  niarcha  >  ad  monles  in  pcq)cluam  hercditalem 
sibi  suisque  successoribus  a  canonici»  ecclesie  beate  Marie,  quod  est  Argenline, 
comparuverunt  rcdditis  iliis  pro  fregcla  tribus  agris  in  Wickersheim  marcba.  pre- 
dicti  quoque  fratres  frutribus  nostris  beate  Marie  situlam  vini  et  denarium  domioo 
numäuniralis "    adiiiinislrulionis   in    Wicbersbeim    de    predicta    bereditate    annuatiiD 

ir,  porsolvent,  iucole  euim  predicle  vilie  Wickersheim  utilitatem  nostre  ecclesie  in  eo 
majorem  esse  asserebaut  et  idcirco  faciliorem  a  Irotribus  nostris  merueruut  habere 
as-scnsum.  acta  sunt  hec  nobis  presentibus  et  consentientibus  preposilo  Regcnhardo, 
Pelro  decuno,  Ilurperlo  scolaslico,  Lentfrido  cantore"'',  lleiurico  camerario,  Bertholdo 
cuslode ,     Chunrado     arcliidiacono     ejusdem     mensururalem ''     administrationem    in 

20  Wickersheim  teneule,  lleinrico  porlario  et  aliis  confratribus,  udvocalo  quoque  ejusdem 
ville  Wickersheim  comite  Sigebcrto  juniore  ^  asscnsum  prebente  et  ahis  laicis  quam 
]ihiribus  attestanlibus,  quorum  nomina  adnolarc  disposuimus  :  Rudolphe  causidico, 
Tiicodorioo  burgruvio,  Wernhoro  niarschalco,  Oltone  vicedomiuo,  S^inundo,  Waltlicro, 
Kriduricu,   Juhuuuo.        facta   sunt  hec  anno  I15G  ab  incamatiouc  domini,  indictione 

•a  4,  reguante  imperalore  Friderico.  et  ut  hec  rata  i)ermaueant,  prescntcm  pagiaam 
sigilli  uoslri  impressionc  signarc  curavimus  et  banno  confirmavimus. 

Aus  WünUietiH  Kova  iubs.  dipt.  IX,  353  nr.  181  ohne  QutUena»gcbt. 

109.  Konrad  Probst  von  St.  Tkotnas  tu  Straßburg  beurkundet  die  Verlehnunfi 
von  Stiftsgütern  zu  Mutiig  an  Einxcokner  daselbst.  1159. 

30  In  nomine  sanct^  et  individu^  trinitalis.  cgo  C&nradus  prepositus  (cclesi$  sancti 

ThomQ.        anlcccssorum  noslrorum  vcstigia  sequentes  posteritatis  memoria  scriplo 

bj  Oller  maosuiiiuti-iii  .' 


•) 

ry,^ 

1*     tniiii^iir.t.ili.^ 

1  >,,. 

heim  bei 
s  /.. 
eilirr  Kiip 

x> 

1 

CIHc  )■     i 

»■//<'  (in 

hl      . 

<lp  (lüiiiu,  Petrus  dccauas,  Lentfridus  cantor.  WünUtcein  A'ota  «m^.  dipL  XX,  SM  mr.  183  «L  ehutaL 

Ni'oburg. 

a  A'ach  ScKöpßin  AU.  itttutr.  II,  : 


ÖO  1159  —  1  160 

inprimimus  ea,  que  sub  oculis  acta  sunt,  ne  antiquitas  obfuscet,  que  pagina  decla- 
rare  potesl.  eapropter  sequacibus  nostris  intiinaraus,  quod  Ilüg,  Walcön,  Heinrich 
de  Mucheche  et  Cöno,  similitcr  Cöno  de  Wege  sex  agros  in  predicla  villa  Muchecbe 
sitos  in  loco,  qui  dicitur  Wolfgolesegerde,  a  canonicis  sancli  Tbome  sibi  suisquc 
successoribus  in  perpetuam  bereditatem  susceperunt  eo  videlicel  pacto,  ut  annuatim  5 
terciam  parlem  vini,  quod  ex  labore  eorum  in  predictis  agris  provenerit,  prefatis 
fratribus  persolvant.  acta  sunt  bec  sub  presencia  nosira,  Engelberto  decano, 
Rödolfo  cuslode,  Godefrido  cellarario,  Godefrido,  Cönrado,  Hessone  aliisque  confra- 
tribus  assencienlibus.  unde  et  nos  banc  cartam  memorialem  conscribi  jussimus  et 
sigillo  ecclesie  sancti  Tbome  eam  munivimus  anno  1159  ab  incarnacione  domini,  10 
inperatore  Friderico  advocato  ejusdem  ecclesie  et  episcopo  Burcbardo  Argentinensi 
cum  aliis  principibus  in  Longobardia  Cremara  expugnantibus  ^  attestanlibus  prepo- 
sito  Brunone  Avellauensis  ecclesie  et  Adelberlo  causidico  ejusdem  ville  Muchecbe. 

T  aus  Straßb.  Thom.  A.  Titres  lad.  9  or.  mh.  c.  sig.  pend.  laeso. 

Gedruckt  hei  ticluipflin  AU.   dipl.   I,  2i8  nr.  290  =  Würdtwein  Nova  subs.   dipl.  IX,  370   13 

nr.  18'J;   Ch.  Schmidt  Bist,  du  chap.  de  s.  Thom.  p.  291  nr.  7,  alle  »jocä  mehr  oder 

minder  sctdechten  Copien. 


110.  Bischof  Burchard  von  Straßhurg  beurkundet  den  Verkauf  eines  dem 
St.  Siephanskloster  zu  Straßhurg  gehörigen  Gutes  im  Wormser  Sprengel  an  das 
Domstift  ZV,  Worms.  1160.  20 

I  In  nomine  sancte  et  individue  trinitatis.  Burchardus  dei  gratia  Argenlinensis 
episcopus.  I  comuiutationes  seu  venditiones  possessionum  vel  aharum  rerum  ad 
venerabilia  dei  loca  perlinentium,  prout  major  oportunitas  expostulat,  vicissim  fieri 
multotiens  expedit.  quas,  ne  postmodum  tractu  temporis  occasione  interdicte  aliena- 
tionis  in  irritum  devocentur,  instrumenti  scripto  communiri  sanctorum  patrum  aucto-  » 
ritas  decrevit.  eapropter  et  ego  Burchardus  tam  fuluris  quam  preseutibus  notifico, 
quod  predium  quoddam,  quod  in  episcopatu  Wormatiensi  in  comitatu  comitis  Emi- 
chonis  de  Liningen  ceuobium  beati  Stephani  de  civitate  nostra  possedit,  fratres 
Wormatienses  de  domo  a  prefati  cenobii  abbatissa  nomine  Hedewiga,  universa  con- 
gregatione  sua  assensum  prebente,  comparaverunt  cum  pecunia,  quam  ipsi  de  predio  30 
suo  "Widensolo  nomine  in  terminis  episcopatus  nostri  sito,  propter  incommoditatem 
difficultatis  in  itinere  et  pro  quorundam  violenta  disturbatione  vendito  receperunt. 
ego  vero  premissum  factum  debila  aucloritate  corroborans  per  manum  advocati 
ejusdem  congregalionis  Ottonis  scilicet  de  Geroldeseken,  presente  domino  meo  Fri- 
derico victoriosissimo  Romanorum  imperatore  et  venerabili  fratre  Cünrado  Worma-  33 
tiense  episcopo  id  ipsum  approbante,  dominium  empti  predii,  quamvis  alias  soHus 
etiam  voluntatis  dispositione  dicatur  trausferri,  in  predictos  fratres  cum  omni  jure 
suo  Iranstuli,  videlicet  quindecim  mansos  in  viUis  Gimminsheim,  Durincheim,  Dinin- 


1  Die  Belagerung  Cremas  währte  vom  Juli  1159  bis  zum  Januar  1160. 


1160  (H 

heim,  Ulfcrsheim  uilos  cum  omuihu.s  suis  inBlruinenlis,  arcLs,  (^dificiis,  cuUm  et 
incuUi.s,  agris,  pralis,  pascuis,  campis,  silvis,  uqiiis  aquaniinvc  dccursikus,  pisca- 
tionil)iis,  inolcndiiiis,  viis  et  inviis,  cxilibus  et  rcditihus,  qiir>sitis  et  inquii«odis 
cuActisquo  uli({uo  oiiioliimeiiti  generc  p>slhilc  occedenlihus,  iit  »int  ad  subplfmentiiin 
B  probende  eorundcm  rrritniin.  iil  uulern  hujus  dispcnsiitori^  venditionis  et  per  me  et 
pr^fulutn  advüciitum  fact^  Iraditiunis  inviolabiliter  per[ietuo  duret  auctoritas,  hanc 
caiilionem  si^^illi  moi  impressioiio  corrobonire  ciiravi.  el  ne  quis  forte  oliqua  doctos 
lüvilate  cuiitru  bcc  veniut,  sub  analliematis  comminattüne  omnia  coticluäi.  testes  bujiis 
rei  sunt  hü  canonici  Argcntinensis  Qcclcsi^  :  de  domo  Ileinricus  magister  soolanim, 

10  BcrlliülAis  [)repüsilus  sancti  Petri,  Adclbcrtus  preiMsitus  Ilonaugensis',  Egino,  Bruno, 
Liklcwicus,  Ileinricus,  Uodiilricus,  Cflnradus ;  de  sanclo  Thoma  :  Kif^ilberlus  decamis. 
üodcfridiis  cclierarius;  Inici  Hugo  comes  de  Dagesburk,  Meribodo  de  Grifcnstem, 
Otto  de  üerohleseken,  Wallberus  dapifer ;  Cönradus  Womialiensis  occlesifj  episcopus 
et  canonici  eiusdem  (^cclesig   de  domo  :   CAnradus  preposilus  de  domo,  Nibelungus 

\T,  cuslos,  Ileinricus  decnnns,  Ilcrimannus  magister  scolanim,  Ileinricus  cantor,  Ilein- 
ricus senior,  Ad('ll)ortns,  Hurknrdiis,  Anno,  Gernodus,  Eberhnrdus  et  universa  con- 
gregiitio ;  hiici  (hinriulus  pulalinus  de  Ueno,  Cunradus  de  Ilohcnharl,  Ueginbodo  de 
Lobedenl)urk,  Burkardus,  Werinherus,  Adelberlus,  Ileinricus  Laurishamcnsis  abbas, 
Rfidolfus  propositus ;    luici   Swiggerus,  Uodalricus,  Arnoldus,  Gisiihenis,  Megingoz, 

»>  Ileremnnnus,  Ranuiiigus. 

Acta  sunt  lioo  anno  dominico  incarnalionis  1100,  indictione  5,  regnante  victorio- 
sissimo  Romanorum  impcratore "  Friderico  anno  imperii  ejus  8. 

A'  aus  Karhr.  G.  L.  A.  Urknndcn-Solect  C  lad.  12  or.  mb.  e.  »ig.  pend.  ddap»o. 

flalnickt   lUtrnnch  hei    Stiiannat   UM.    ejnncop.    Wnrmnt.  II,  80  nr.  86;    Würdheeim  Kotn 
as  HubK.  dipl   VII,  193   nr.  74;   ton  Motte  itt  der  XriUchr.  f.   Gneh.   dt»   Oberrk.  XIV, 

186.  —  Stumpf  tir.  4534  rerlefft  die  UamUuttg  der  Aittcenettheit  Kai»er  Friedridui  I 
treffen  mit  Hecht  itt  dett  Jattuar  IJüG  tiiteh  Straßburg,  /n  dat  im  Datum  tmftgtbtmt 
Jiihr  lidiin  nie  .tchon  deßteegen  tiieht  fallett,  treil  »ich  der  Kai»*r  »fit  dem  JtM  1168  i» 
Italieit   befand,  mit    ihm    auch   der   unter  den  Zrtigen  gettamni'  ■iltfrmf  lümrmd, 

:io  Dieurllien    »ind    llitndliingnzetigett,  die   IMiruiig   entspricht    de,  l,r  9p£ter  orfal- 

getidrn  llnirkinidiing.  Grnndidirr  I.  c.  corrigirt  der  Indirlitm  enl»preehend  diu  Datmm 
in  1157  anno  rcgni  r>.  üebriiimi  imr  nueh  Bitchtif  V.iinhnrd  mit  auf  dem  Tmf*  cfas 
Ka\»tr»  nach  Ititiien. 


i)  A'  victorisisBimo. 


as 


1  In  einer  Urkunde  des  KIotter$  Neuburg  trerden  Chnnradns  pn>po«itas  potte«  epitcopiu,  L«n»- 
fridns  rnntor  et  dominiiB  Ilcinricns  de  Hasrnimrrh  srolaslirn«  postea  «ciam  «piMOpnt,  HftBrievs  de 
Tanlipko  tiinr.  dapifor,  Albordis  «rninr  dp  Snrkrnlx-rrh  prrpositns  HaaeragM  all  §rfimw4rlif  M  «mmt 
Schritf-ntig  erirähnl,  die  erfolgte,  •  '     Dm»  r»"  '  '  •■ 

i/()"4',  trie  die  Annid.  Argent.  /«■.-.  .  Aor<i  «mA-  .   .. 

.7.S'/  tir.  UH.  —  Ibidetn  p.  39:i  nr.  lin,    utiltr   .  ^mmk  de»  Km»m  Fhtdridt  I  Jür 

MaueritmüHsler,  11('>3  Jtili  8  SeU :  Lontfridus  rli  niMiiaia.  —  Stmm/(f  nr.  3989. 


92  1161 

111.  Konrad  Archipresbyter  in  Straßhur g  schenkt  sein  Hans  mit  allem  Geräth 
und  seiner  ganzen  Habe  dem  St.  Arbogasthloster  bei  Straßburg.   IIGI  December  24. 

Notum  sit  Omnibus  tarn  presentibus  quam  fuluris,  quod  Cunradus  Argenlinensis 
civitatis  archipresbyter  venerandus  domum  suam  cum  ipsius  curticula  et  omni  sup- 
pellectile  ac  universis,  quecunque  in  presentiarura  possederat  *  seu  deinceps  possessor  5 
extiterit,  consensu  et  manu  Waltheri  causidici,  cujus  fidelitati  et  tuitioni  omnia, 
que  habuerat,  gratia  obtentionis  ipsi  Iradiderat,  nuUo''  ei  linea  sanguinis  conjuncto 
resultante,  pro  remedio  anime  sue  et  parentum  suorum  ecclesie  sancti  Arbogasti 
tali  tenore  in  propatulo  contulit,  ut  videlicet,  quamdiu  possessor  eorum  fuerit,  dato 
singulis  annis  ob  memoriam  stabilitatis  denario  prefale  ecclesie  sicuti  prius  libere  lo 
omnia  possideat  eoque  decedente  nullus  ei  quamvis  aflBnitate  proximus  ausu  teme- 
rario  Usurpator  suorum  existere  presumat.  et  quoniam  pcrversitas  et  molitio  morta- 
lium  in  cunctis  precaveri  utilis  censetur,  tarn  presentibus  quam  preterilis  •=  sanissime 
consultum  est,  quatenus  nichilominus  fidelitati  aliorum  et  manibus  consentieutc 
prefato  Walthero  eodem  tenore  omnia  prememorata  crederentur'',  ne  machinationibus  iö 
ecclesia  pretaxata  jacturam  cujuspiara  postea  injuste  patiatur,  sed  sub  tuitione  sub- 
jectarum  personarum  largitio  hec  astipulatione  firma  perpetualiter  facta  ab  omnibus 
habeatur.  quarum  ista  sunt  nomina :  Symon,  Wernherus  marscalcus,  Albero  de 
Ehenheim,  Dietricus  prefectus.  acta  sunt  hec  quoque  primitus  1158  anno  incarna- 
tionis  domini,  antedicto  Walthero  eandem  domum  cum  omnibus  supradictis  causa  sla-  20 
bilitatis  et  firme  munitatis  tradente  atque  commendanle  prescriptis  testibus.  acta 
sunt  etiam  hec  secunda  vice  ab  eodem  Cünrado  in  vigilia  natalis  domini  anno 
incarnationis  domini  1160  primo,  die  dominico^  sub  presentia  et  atlestatione  Albe- 
ronis  prelali^  hujus  ecclesie,  fratrum  quoque  ipsius  cenobii  Meffridi,  Arnoldi,  Ilein- 
rici  prioris  necnon  et  majorum  civitatis  videlicet  Symonis,  W'ernheri  marscalci,  25 
Dietrici  causidici  et  Hermanni  ejus  fratris,  Drutwini  Rufi,  Albcrti  de  Ehenheim, 
Godefridi  et  Humberti  filii  ejus,  Hadeberti,  Wernheri  de  lapidea  porta  aliorumque 
meliorum  civitatis,  Friderico  imperante,  Burcardo  Argcntinensem  calhedram  guber- 
nante.  ut  autem  hujusmodi  actio  firma  et  inconvulsa  maneat  omni  evo,  sigillo 
generali  domini  prepositi  hujus  loci  munitam  et  fultam  esse  perulile  censuimus.         ae 

H  aus  Straßb.  Hosp.  Ä.  prot.  7383  cod.  clmrt.  sec.  XV  fd.  36''. 

0)  H  possideral.       b)   H  nulli.       c)    Sehr   unleserlich.      d)   Von   tarn   presentibus — credcrentur  tiart 
eormmpirt.     e]  H  prelate. 


1  In  der  That  fättt  im  Jahre  1161  die  Weihnachtsvigü  auf  einen  Sonntag. 


1162  —  1163  98 

112.  In  einer  Urkunde  für  da»  Kloster  St.  Arbofftut  unter  den  Zeugen:  Albero 
prcpo.situ8,  licinricus  prior,  Egiloirus,  MofTridus  astiterunl  et  hü  burgeiues :  Diele» 
ri(Mis  prefecliiH  et  omiins  frnlres  ejus,  Symon,  Wcrnherus,  Wallhcnui,  Albertus, 
Hiidolfiis,  Wiilllinnis  dapifer,  C:ftno,  Ootcfrid,  Nibclunc  affiierunt  elc.  acta  saut  hec 

5  anno  iiiwirnntioriis  doniini  IUI?,  indiclionc  8'.  rnnctn  f?.  I'nderico  imperanle.   //'7? 

//  an»  StrtM.  Jlunp.  .i.  ,  .     .   ,   il  oj,l.  </..._  ..  ,   _,.„.  jja. 

Die  Urkunde  und  ihr  liechtsinhaU  erwähnt  bei  Schftpflin  Alt.  tOuttr.  II,  631. 

113.  Kaiser  Friedrich  I  erläßt  auf  Bitten  Rudolfs  des  Probstee  wn  St.  Tiomte 
in  Straßhurg  schärfere  Bestimmungen  über  die  rechtzeitige  Abführung  der  Zinsen 

10  an  das  Stift  und  nimmt  dessen  gesammten  Besitz  in  seinen  Schutt  und  Schirm. 
IJO.'i  Fchrmr  LKt  Wirzbtov;. 

(11. jj  Im  iiiiiiiiiic  .sMiict.;  cl  individuo  triiiitulis.  Kridericus  diviii.i  f;iv.nli-  cle- 
mculia  Itonianonun  iniperolor  uuguslus.  •  quandocuuque  nostrg  corruhurutionis  pie 
expo.scilur  suirrogium,  celeri  affeclu  csl  allribuendum  et,  si  quid  exposcilur  a  nobis, 

in  quod  perpctuo  durare  debeal,  lileris  est  annotandum,  ne  prolixitas  (emponim  pos- 
ti-ris  lioc  dul)ium  rcddal  vel  inccrtum.  novcrit  igitur  omuium  Christi  imf>criique 
noslri  lidolium  tarn  prcsens  olas  quam  successura  postcritas,  qualiler  dileclus  ac 
fidclis  capcllanus  noslcr  Rüdolfus  vencrahilis  ^cclesi^;  beati  Tliornc  in  Argenlina 
prcposilus  ad  noslram  veniens  prcsentiam  omnimodam  destructioncm  ^lesi^  sag  et 

ao  intolcrahiles  prcssuras  coram  nobis  lacrimabiliter  exposuil,  inier  quas  maximum  et 
prccipmim  erat  videliccl,  quod  rcclcsio  suo  inansionarii  et  alii,  qui  annualem  fralri- 
bu.s  suis  censum  porsolvere  debcnt,  census  ac  dcbila  senicia  ad  coltidlanos  usus 
et  stipendia  fralruin  suorum  perlinenlia  singulis  annis  temerariQ  eis  subtrsherent, 
per  quod  pcclesia   sua  admodum   forel  atlenuala,  quod  nee  Tralres  inibi  deo  Tamu- 

■£>  lantes  dehita  stipendia  recipore  nee  divina  olisequia  possenl  exercerc.  unde  nos 
coinmuiiicalo  principum  consilio  irrcfragabile  edictura  quoddam  super  hoc  promulga- 
viinus  tale  videlicet,  ul  quicunque  niansionariorum  vel  aliorum  debituin  eis  censum 
usqiie  ad  feslivitatem  beati  Andreo  ejusdem  anni  non  persolverent,  ab  advocaüs 
ennmd<Mn  pos.sessiouum  bona  dehili  census  absqtie  omni  contradictione  in  potestalcin 

ao  noslram  et  ulililatcm  Qcolesio.  vendicarenlur  et  insuper  illi  siibtracla  omnia  resarcirc 
coganlur,  quousquo  preposito  el  fcclesig  sug  digna  salisfaclio  exhibeatur.  prctcrea 
Q  noslra  majeslate  postulavil,  ul  pro  rcmedio  animo  noslr^  noslronimque  omniam 
parentum  salute,  tum  quia  advocalia  ejusdem  ccclesig  spccialiler  ad  nos  spectarel, 
tum  quia  nohis  et  impcrio   devolissima  exislerel,   saluli  ejus  prospicere  et  ad  prisli- 

aö  uum  sug  dignilatis  atalum  miscricordilcr  eam  reducere  vcllemus.  nos  ilaque  consi- 
deranles,  in  ecclesiarum  luicione  plurimum  salulis  nostro  consistcre,  Totis  ejus 
clementer  annuimus  el  prcfalara  ccclesiam  omne-sque  possessiones  ejus  :  curiam  vide- 
lici't  in  Suntlioven  cum  banno,  ngris,  pralis  el  ncmoribus,  curiam  in  Morswilre  cum 
agris  el  vineis,  duas  vinons  in  Kosionholz,  curiam  in  Epheche  cum  vineis,  maosum 

Ul  »  lyie  ImiictionMifffT  um  'J  tu  niedrig. 


tt9f.it 


94  116  3 

in  Criechesheim,  curiam  in  Bisliovesheim  cum  agris  et  vineis,  curiam  et  vineas  in 
Rodesheim,  curiam  in  Muzeclia  cum  agris  et  vineis  et  pratis,  vineas  in  Mollcsheim, 
curiam  in  Ergerslieim  cum  agris,  pratis  et  vineis,  vineam  in  Egensbeim,  curiam  in 
Ulenheim  cum  mansis  et  curiis  eidem  attinentibus,  in  Eggeboldesheim  curiam  et 
alias  curtes  cum  banno,  mansis,  molendino  et  piscatione,  pratis  et  nemoribus,  curiam  5 
in  Huspergen  superiori  cum  banno  et  mansis,  curiam  in  Huspergen  inferiori 
cum  banno  et  mansis,  in  AdelbardesLoven  curtem  cum  banno,  mansis  et  pratis, 
in  Lutpotesheim  curtem  et  tres  mansos,  curtem  in  Illenkircben  cum  mansis,  pratis 
et  nemore,  curtem  in  Tubincbeim  cum  mansis,  cum  aliis  duobus  mansis  custodis, 
in  Gugenbeim  curtem  cum  duobus  mansis  custodis,  curtem  in  Husgerüte  cum  mansis,  lo 
pratis  et  silva,  in  Nidekwilre  4  mansos,  mansum  in  Beiben,  mansos  in  Rinstete, 
in  Sluzesbeim  mansos  duos,  dimidium  mansum  in  Cunegcshoven,  ecclesiam  saucte 
Aurelie  cum  decimis  et  curte  et  bortis,  15  curtes  fratrum,  quas  ipsi  inhabitant  et 
unam,  que  dominicalis  dicitur,  juxta  claustrum  et  curiam,  que  fuit  Heinrici  Rieben, 
et  alias  curtes,  de  quibus  census  dalur,  item  duos  bortos  in  civitate  custodis  cum  is 
decimis  sancti  Tbome  in  Adelbartesboven  et  decimis  ultra  aquam  Bruscam  a  Kal- 
daha  usque  ad  Goltgiezen  ^  cum  omnibus  aliis,  que  vel  nunc  possidet  vel  inposterum 
juste  et  racionabiliter  poterit  adipisci,  in  nostram  tuicionem  suscepimus  et  auctori- 
tate  nostra  prefate  ecclesie  confirmavimus  staluentes  et  firmiler  precipientes,  ut  nulla 
ecclesiastica  secularisve  persona,  magna  vel  parva,  in  predictis  bonis  vel  possessio-  20 
nibus  suis  de  cetero  eam  gravare  vel  aliquo  modo  perturbare  presumat.  si  quis 
autem  huic  decreto  nostro  obviare  altemptaverit,  10  librarum  auri  purissimi  pena 
multclur,  dimidietate  camere  nostre  et  reliqua  parte  predicte  ecclesie  inferenda. 
quod  ut  verius  credatur  et  ab  omnibus  ratum  scmper  et  inconvulsum  habeatur, 
presentem  inde  paginam  conscribi  et  sigilli  noslri  inpressione  insigniri  jussimus  '■^ 
adhibitis  idoneis  teslibus,  quorum  noraina  bec  sunt :  Heinricus  Wirzeburgensis  epis- 
copus^,  Eberhardus  Babenbergensis  episcopus^,  Cunradus  Eistedensis  episcopus*, 
Nicolaus  Cameracensis  episcopus^,  Adam  Eberaccnsis  abbas,  Marquardus  Fuldcnsis 
abas,  Ilermannus  Ilerisfeldensis  abas,  Nicolaus  Ilalsbrunensis  abas,  Heinricus  sacri 
palacii  protbonotarius,  Fridericus  dux  Suevorum'',  Ludewicus  lantgravius  Tburingie '',  30 
Otto  palatinus  comes  de  Witelinesbacb  ^,  Marquardus  de  Grümbach,  Heinricus  maris- 
calcus,  Bertoldus  triscamerarius  et  alii  quam  plures. 

':  Signum  domni  Friderici  Romanorum  imperatoris  invictissimi.  \   (M.) 
Ego  Cristianus  cancellarius  vice   Cunradi   Maguntini   arcbiepiscopi  et  archican- 
cellarii  recognovi.  s» 


1  Ueber  die  Lage  dieser  OertlicJikeiten  vergl.  Silbermann  Loccigesch.  d.  Stadt  Straßh.  S.  HO. 

2  Heinrich  II  von  Bergen  und  A)tdechs  Bischof  von  Wirzburg,  1159 — 1165. 

3  Eberhard  II  von  Baiern  Bischof  von  Bamberg,  1146 — 1173. 
*  Conrad  von  Marsberg  Bischof  von  Eichstedt,  1153—1171. 

5  Nicolaus  Bischof  von  Cambrai,  1137 — 1167.  40 

8  Friedrich  IV  Herzog  von  Schwaben,  1152—1167. 
'  Ludwig  II  Landgraf  von  Thüringen,  1140 — 1172. 
8  Otto  VI  Pfalzgraf,  1155—1189. 


1163  -  1167  «6 

Acta  sunt  hec  anno  doininicQ  incarnationis  1103,  indiclione  11,  regnanle  domno 
Fridcrico  Rotnanorum  imiM;ralürc  gloriosissitno  anno  rcgni  ejus  11,  impcrii  vero  8. 
dnliitn  Wirzcbiirc  7  kulendas  inarcii. 

T  au»  Htral\h,  Tlunn.  A.  docuin.  iiiitt.  Ia<l.  I  priviU-gci  or.  mb.  e.  »ig.  imt.  nU4.  imfr. 

8  Gedruckt   ilaniaih   bei  Schilter    TluMur.   antiq.  teulon.  IIJ,  ^uuar.  p.  179;  ScMöf^im  Alt. 

äii>l.  I,  253  nr.  307  mit  Fac*.;  Würdtwein  Nova  »üb»,  dipl.  IX,  384  w.  IM;  Ck 
Schmidt  Hi»t.  du  chap.  de  «.  Thom.  p.  303  nr.  8.  Schnitgan»  L'igl.  de  $.  Tkom.  p.  SOS 
tuich  drr  lUgiKtrumlo  A  fol.  U>  im  Timm.  A.  —  Böhmer  nr.  3473;  Stumpf  mr.  S97S. 
FirUr  Ikilr.  x.  Urk.  II,  117  u.  150  hält  die  crtU  und  du  Sjgnmmufil»  fikr  mtww- 

10  gc/ertiyl  vor  dem  Texte. 

114.  Paist  Paschttlis  IfT  besliUi//t  dem  Domstift  zu  Straßhnr^f  ein  Bdkt 
Kaiser  Friedrichs  I  die  Zinieintreibuttff  betreffend.  [liG7]  Juli  31  Rom. 

Pasculis  cpiscopus  servus  servorum  dei  dilectis  tiliis  Cjonrado]  prcposilo,  H*. 
dccnno  el  ceteris   canonicis   ninjoris   ccclesiQ   Argentincnsis   saliitcm   et  apostolicam 

I.-,  IxMiedicliuiiern.  iminubili  debcl  esse  iirmiltilc  subnixuin,  quod  imperialis  statuit 
inojesias  et  aposlolica  coufiruiat  auclorilas.  euproptor  dilecli  in  douiino  filii  vestris 
juslis  poslululiuiiibus,  quas  nobis  per  dilectum  filium  nostrum  llenr(icuin|  archidia- 
conum    vestruiii    porrexislis,    grato   concurrenles   asscnsu   cdictum    !■  ,    quod 

Serenissimus  imperulor  Fredericus  semper  auguslus  in  episcopatu   Ai.  ->i  pro- 

ao  mulgavil  el  episcopus  vesler  cum  clero  sub  discrimine  officii   et   bcii'  iirmavit 

et  populus  jurejurando  firmavit,  dcvotioui  vestrQ  apostolica  auctorilate  conrirmamus 
et  prcsenti  scripli  palrociniu  communimus  statuentes,  ut  secundum  statuta  cjusdem 
lilii  decetcro  tribulurii  ecclesie  veslro  slatulis  lemporibus  jura  vobis  absque  contra- 
dicliüue  persolvuiil  et,  si  coiitumacilcr  ea   usque  ad   feslum   sancti   Andrgg  retinere     .v«».f# 

»5  presumpserial  et  salisfacere  ueglexerint,  a  jure  proprio  cadant  et,  si  proterve  adliuc 
retinucrinl,  anulhematis  gladio  feriantur'''.  et  ad  h^c  adicimus,  ut  nemo  ecciesiam 
uul  ulrium  veslro  ecclesio  violare  presumal  el,  qui  feceril,  excommunicatus  et  infa- 
iiiis,  pruut  in  slatulis  jani  dicii  filii  nostri  decretum  est,  usque  ad  coudignam  satis- 
facliünem  habeulur.  nuUi  ergo  omniuu  bominum  fus  sil,  banc  nostn;    conlinnationiä 

30  puginam  temere  infringere  aut  ei  aliquatinus  contraire.  si  quis  autem  tributariorum 
et  censualium  sacerdus  conlinnationem  noslram  et  edietum  imperiale  pronuntiare  et 
suiiimu  diligentia  servure  neglexcril,  post  terliam  ammonilionein  fralrum  suspeosum 
euni  esse  decernimus,  doncc  cpiscojx)  et  vobis  salisfeccrit.  datum  Rome  apad 
sauctum  Pelrum  2  kalendas  augusti^. 

■X,  B  aus  Slraßb.  Bet.-A.  0  fasc.  2733  or.  mh.  c.  hutt.  pend. 

Gedruckt  M   Wiirdticrin  Kova  aub*.  dipl.  X,  35  nr.  9  (a.  U65i  mt^  dem  Kb.  mU,  1347. 

^..  .J.iiy:  7,',,i    w, ../,('   ,,r   >iua 


1  Orumlidirr  l  r.   Heul    M*rh    V    Di*   Ä^fe   O   weiß  ich  nidU  »kker  m^tMten,  tmUtit 
l'.lrus  ah  decanu».  >  $M«bt  emdt  mwcAm  htidm  notk  timm  iModmico»  aU 

4ü    /Vkim  ein,  imlem  er  :  ^irafiburaer  Domeamniktm  pmerdUrf/.  J.  Oemrr.  imrd.  II. 

441  iiml  Wünlticein  Aoni  »üb».  d4pl.  X,  39  n 
«  Cfr.  nr.  113. 
«  Am  30.  Juli  1167  tear  l\ibst  I\wKaJii  tll  mit  dem  »iegreichen  Kaiter  in  Aom  tütferoftm. 


96  1169  —  1176 

115.  In  einer  Urkunde  für  das  Kloster  St.  Arhogast  unter  den  Zeugen.- 
Rüdolfus  hujus  ecclesie  septimus  preposilus',  Egilolfus  prior,  Anshelmus,  Sifridus, 
Udalricus,  Marsilius,  Ileinricus  canlor,  qui  et  hec  scripsit,  Dietricus,  Hesso  presby- 
teri,  Cünradus  dyaconus,  Cünradus  subdyaconus,  Dielricus  camerarius,  Meffridus  celle- 
rarius,  Gerloh,  Wolfhelmi  subdyaconi.  acta  sunt  hec  anno  dominice  iucärnationis 
1169,  indictione  2,  epacta  20,  concurrenle  2,  imperante  Friderico,  Rudolfe  Argen- 
tinensi  episcopatui  presidente,  advocatiam  lleinrico"'^  Argentincnsem  oblinenle.  1169. 

H  mis  Straßb.  Hosp.  A.  prot.  7381  coä.  chart.  sec.  XV  fol.  33". 


116.    Probst   Jordanis    von   Leberau  und  Schultheiß  Burchard  von  Hagenau 
gehen   mit  Zustimmung   des  Straßburger   Domcapitels   einen   Tausch  von  Grund-  lo 
stücken  ein.  1176. 

Cum  Sit  mos  universis  cenobitis  de  sacra  consuetudine  tocius  ecclesie  posses- 
siones  suas  tarn  fixas  quam  motatorias  in  melius  commulare,  Jordanis  de  Leberahe 
prepositus  et  tocius  dyocesis  convenlus  quoddam  feccrunl  concambium  cum  Burchardo 
sculteto  de  Hagenowa  in  hunc  modum  :  Burcliardus  enim  quandam  habuil  aream  is 
in  platea  Wisegrini  claustro  beate  Marip,  quod  est  Argentine,  precio  duodecim 
denariorum  tributariam^.  religiös!  vero  viri,  de  quibus  jam  supra  mentionem  feci, 
aliam  habuerunt  aream  juxta  curiam  predicti  sculteti  sitam  tota  consolidatione  suam. 
has  igitur  areas  tali  concambio  predicte  religionis  viri  cum  commemorato  sculteto 
sie  commutaverunt,  quod  sculletus  aream,  quam  possederat,  et  fecit  et  dedit  preno-  20 
tato  conventui  liberam ;  aream  vero  liberam,  quam  a  predicto  conventu  prius 
recepit,  per  consensum  Argentinensis  ecclesie  eidem  censui  subjccit,  quem  de  area, 
quam  prius  possedit,  dare  debuit.  acta  sunt  autem  hec  anno  dominice  incarna- 
tionis  1176,  regnante  imperatore  Frederico,  presente  Ruodolfo  Argentine  civitatis 
episcopo,  preposito  Conrado,  Fricone  decano,  Wernhero  marscalco,  Ruodolfo  de  » 
Rinouwa,  Walthero  sculteto,  Sifrido  burgravio  et  ceteris  compluribus  tarn  clericis 
quam  laicis  ejusdem  temporis  viris  conprobatis*. 

Aus  J.  Tardif  Monum.  hist.  cart.  des  rois  p.  330  nr.  673  nach  dem    Original  im   Pariser 
Not.  A.  Darnach  auch  Grandidier  Oeuvr.  ined.  II,  509  nr.  67. 


1  Es  werden  im  Eingang  der  Urkunde  seine  sechs  Vorgänger  genannt :  Karolns,  Arnolfus,  Algotus,   30 
Wignandus,  Albero,  Heinricus. 

2  Richtiger   ah   Schöpflin   Als.  dipl.  I,  357  nr.  311,  der   die    Urkunde  des   Straßhurger  Bischofs 
Budolf,  laut  welcher  derselbe  mit  Zustimmung  seines  Domcapitels  Hohbarr  vom  Kloster  Mauersmünster 
eintauscht,  um  eine  Befestigung  darauf  anzulegen,  in  das  Jahr  1170  setzt,  hat    Grandidier   sie  in  das 
Jahr  1168  gelegt,  da  in   derselben    mch  Anslielmus    als   advocatus   Argentinensis   erwähnt   icird.   Cfr.   35 
Wiirdtwein  Nova  subs.  dipl.  X,  39  nr.  11. 

8  Wohl  in  Hagenau  gelegen? 

4  In  einer  früher  fallenden,  in  die  Jahre  1167—1174  zu  setzenden    Urkunde  Kaiser  Friedrichs  I 
für   das   Basler   Domstift   werden  folgende   Straßburger  erwähnt  :   Henricus  Argentinensis   scholarnm 
magister,  Burcliardus   vicedominus  Argentinensis,  magister    Henricus  de    sancto   Thoma,  Henricus   de   40 
sancto  Petro.  TrouiUat  Mon.  de  Bäle  I,  353  nr.  333.  —  Schweiz.  Urk.-B.  nr.  2335;  Stumpf  nr.  4555. 


118  1118  2  97 

117.  In  einer  Urkunde  des  Biachofa  Heinrich  von  Straßburg,  einen  Strnt 
zwischen  den  Klöstern  Mauersmünster  und  Moi/enmoutier  betreffend,  unter  den 
Zeugen  :  iJcrloldu»  cimlor  inajori.s  ecclesic  cl  Frico  dccauu»,  Ileinriciu  de  Veriogeo 
cuslos,  Iliigu  conunicus  de  Friburg.  Fridcricus  pre|)osilus  de  sancto  Tboma,  Heia- 
riciis  cuslos  de  Hnnclo  Petro ;  de  laicis:  Wcrriherus  marschalius  * ,  ItudolTus  de 
Hiiiowe.  octii  sunt  hcc  anno  dotninict!  incornntiunis  1181,  indictionc  14,  Alexandro 
papiiiilf''',  Fri.1'>i!'w,  |!,,M,:,ii,.riiin  iinp'T;'i..r..  f.i;.iicr  rfRii;i!i(<',  //v/ 

AuH    OtrUil    Jhii.    .S,h-.    Aiyr.  JU,   l  i,       .iurh  hn  JUlhommf 

lliiit.  Medium  Muh.  p.  307  umt   U  ^    //»;  nr   :i7 


10  IUI.  J' i'inlrtc/i    der   Probst   und  der   Courent    ron    o/".  im   Straßbure 

beurkunden  die  tStiftumj  einer  Capelle  für  Arme  und  Pilger  init-  ■  >■  S'f   Au !■>■?;, n. 

parochie  durch  Engelbert  den  Dekan  von  St.  Thomas.  il8Ü. 

•  In  nomine  sanctc  et   iudividuc   trinitatis.    ego   Fridcricus  dei   gralia   - 
sancli    Thome  preposilus^  et    tolus  ejusdcm    ecclesie   conventus.  •         nolu. 

i.')  cupinius  Omnibus  fidelibus  tain  futuris  (piam  prescnlibus,  qualilcr  düininas  Eng' 

ecclesie   sancli    TIioinQ   vonerabilis  decanus   ad   honorem   dei   et    ad    conservaudam 
jusliriam  ecclesio  nostro  capcllom  in  lerritorio  ccclesin  sancto  Aurclio  ju\"-        ■ 
qua    Iransilus    est    ad    sanctuin   Abliogasluin  S    tum    de    propria   facultui     : ...    ^^ 
lidelium  elemosinis  construxit  hac  ratione,   ul   ibidem   fierel  paupcnim  ac  peregri- 

20  norum  receptaculum  et  ut  idem  locus  in  perjwtuum  recognoscalur  pertioere  et 
subici  ecclesie  sancli  Tlioino.  unde  conmuni  consensu  capituli  stalutum  est,  ut 
eadem    capella    in    adminislralione    divini    o(Bcii    et    provisione    pauperum    duobus 


1  Wormriis  mi.rpsrnliiis  Arjiri.t  hrnfnllK  Xeuge  <»  eintr  UrbmiU  Htnof  Fritdridm  F  twi 

Srhirohai  für  KUmttr  lluJtrnbunj,  ,1 „„g  von  TruttenKmtem  betr^mä,  U8t  April  t8  [ÜomtlmuJ. 

ar,  SchOpflin  Ah.  dipl.  I,  376  nr.  328;    WänltieeiH  Nora  mb».  dipl.  X,  107  »r.  36.  —  Stm^  w.  4Sir. 

«  UHl  Au/fust  30  glarb  Fiibut  Mejcander  III. 

>  Friedrich  der  lyolmt  von  ."?<.  Thoman,  der  riim  rmf»  .W.».  /ii.r  »rk^nuuun  <im/ 
tcirderholt  alu  Xciiije  in  Kninenirkundcn,  tum  ernten  Mal  UNS  Märt  3  Gelnhatufn,  Stu 
nmiH    int    er   mit   Kni.ier   Friedrich   in    lUdien,  ro»i  Fehninr  IIS.',  bit  tum  Ja 

aii    //<»/-•   nachireiubttr.    rerf/l.    Sliim/f   »r.  440U,    4411,   4412,  44J'.>,  4438,  4430—33. 
1141,  <//.?,   n:>l.   II  44Ht.  JI.'Q  Juli  13  br:eugt  er  ru  IlagfHUu 

für   die    Kl<:sl,r    11  ,    Seuhurg,  StHmpf  nr.  447»,  44so.  Im  Jahr  i. 

lieher    (Ir.iandler   tu    Jtdist    (7rwir»w   ///   (Tirrhe  Jahrb.  d.  drulneh.  Hrieh»  m.  Hrihi  fj 

iiiul   ist    Zeuge   einer    Urkunde   llinehof  Heinrieha  von  SIraßburg  für  Haslach  (Wuii, ..  •^- 

X,   di}tl.  X,  lü3  nr.  61).    Auch   unter   Heinrich    VI  tritt   er   mfhrm,d»    auf  1193  Augwft  39   zu 
Stum/if  nr.  4707,  HOC  Juni  35  uml  SC  tu  Dbcr-Ehenhcim,  Stumpf  nr.  .WIO  um!  .WH  " 

i'ciriHfOfi,  Stumpf  nr.  6()17.    Im   Interttae   Känig  i»»7i;i/«  m»  er  el^mf.tlh  thAliet.  ui 
1300  einen    lirief  desselben   an   1\ib»t  Innoctnt  II'' 
S.  I7S  iml.  3).    Als   Schirdarichter   iteiachen   dem 

40  ir.U    und    1300.    Cfr.   Sehöpßin  Als.  dipl.  I,  301  ,1t  I,  Ul  m.  Mff. 

Im  I  'ebrigen  vergl.  nr.  135  ff. 

*  Kfmigahofen  (D.  St-Chrm.  IX,  745)  tes  i.    Zm  Omkkklt  4tr 

St.  Marcut-Capelle  rergl.  Ch.  Sehmidi  Hitt.  du  eh. 

13 


98  1182 

elemosinariis  Burcardo  videlicet  et  Cüiirado   eorumque  successoribus   in  perpetuum 
cura   conmillalur   ita,   ut   orania,  que    nunc  inpresentiarum   eadem    capella   possidet 
vel    postmodum   quocunque   modo   cum   deo    adipisci   poterit,    in   provisione   eorum 
consistant,  ut  ipsi    sibi   inde   suam   necessitalem    suppleant  et   cetera    peregrinis   et 
pauperibus  fideliter  distribuant,  lumen  quoque  capelle  provideant.  constituit  nicLilo-    5 
minus  sacer  convenlus   noster  in   sollemni   capitulo   rogante  et   ordinante   predicto 
Engelberto  decano,  ut   ad   perpetuum   hujus   conslilucionis   monimentum   in    letania 
Apritis     majore  videlicet  in  festo  sancti  Marci  convenlus  noster  cum  processione   ad  eandem 
capellam   veniat  et    predicti    eleraosinarii    provisores    scilicet    capelle    et    liospitalis 
refeclionem  fratribus  eadem  die  in  refectorio   claustri   sancti   Thome   procurent,   que  lo 
refectio  constet  quinque  solidos  et*  quarlale  frumenti  et  amam  vini.   unde  predictus 
decanus    pro   remedio  animg   sue    dedit  eidem  capelle   dimidium   mansum   propria 
facultate  sua  emptum,  in  Eccheboldeslieim  marcha  silum,  censualem  videlicet  ecclesie 
sancti   Thome.    Cunradus    quoque    elemosinarius   similiter   dedit    dimidium   mansum 
censualem  ecclesie  nostre  in  eadem  marcha  silum.  preterea  dedit  decanus  tres  agros  15 
proprios  in  eadem  marcha  sitos.  ad  hec  in  Huspergen  dedit  duos  mansos  et  dimi- 
dium censuales  ecclesie  nostre,    ad  quorum   emptionem   dominus   Burchardus   vice- 
dominus   et    frater  noster  duo   talenta   dedit.    dominus   Hugo   quoque   sacerdos   de 
Gugeuheim  et  frater  noster  dedit  predicte  capelle  quarlam  parlem  mansi  in  Cunheim 
censualem    ecclesie    de    Nuwilre.   in   eadem   marcha   dedit   decanus    quatuor    agros  ao 
proprios    et   curtim.    hec   ergo   et  alia,  si  que  deo   annuente    prefata   capella  jusle 
poterit   acquirere,   sicut   sacrum  nostrum   decrevit   capilulum,   predicti   elemosinarii 
Burchardus    et    Cunradus    eorumque    successores   in    perpetuum    in    sua    poteslate 
teneant  et,  quicquid  preter  censum  et  duram  necessilatem  eorum  residuum  fuerit  et 
preter  refectionem  fratrum  in  festo  beati  Marci,  fideliter  pauperibus  et   luminaribus  23 
ecclesi§  distribuant.  et  ut  hec  nostra  pia  statuta  firma  et  inconvulsa  permaneant  et 
ne  aliqui  successorum  nostrorum   infringere  valeant,    presenlis   scripti   munimine  et 
ecclesie  noslre    sigilli   inpressione    corroborare   decrevimus.        acta   sunt  hec   anno 
dominice  incarnationis  1182,  indiclione  12  ^  Lucio  reverentissimo  sacrosancte  Romang 
ecclesie  presidente,  regnante  domino  Friderico  gloriosissimo  Romanorum    inperatore  30 
et    semper  augusto,    Henrico   venerabili   Argentinensis    ecclesie    electo    presente  et 
approbante,  domino  Fricone  reverendo  ecclesie    majoris   decano   tunc  ^ncem   domini 
elecli   gereute,    presentibus    quoque    et   consentientibus   ac    consulenlibus    religiosis 
prelatis  et  fratribus  ecclesie  sancti  Thome :    Friderico  preposito,   Engelberto  decano, 
Henrico    magistro    scolarum,    Oltone   portario,   Algoto  cellerario,    Ottone   piucerna,  35 
Rudolfo,  magistro  Hugone,  Hugone  sacerdote  de  sancta  Aurelia,  Rudegero,  Johanne, 
Friderico  sacerdote  de  OfTenburc,  Burchardo  vicedomino,   Erbone,   Dithero,   Alberto, 
Bertoldo,    Hugone,  Werinhero,   Rudolfo   ecclesie  sancti   Petri  cellerario,    Werinhero 
marscalco,  Sifrido  burgravio,  Walthero  causitico,  Alberto  de  Ehenheim,  Rudolfo  de 

a)  et  auf  Rasur  nur  in  Spuren  sichtbar.  40 


Die  richtige  Indictionsziffer  ist  15. 


1182  00 

lUiiüwc.  quoiiiuiu  vero  multiplicalu  cautela  ampliorem  aclionibus  prestare  aolet 
firmitalcm,  utile  duxiinus  hanc  nostre  conslilutionis  cartam  nun  »olum  noslre  Qcdcci^ 
scd  et  iaujuri.s  ricclesio  et  beati  Peiri  sigillis  insignire. 

T  aua  Straßb.  Tlum.  A.  docnm.  bist.  lad.  13  or  j-fnd. 

Gedruckt  darnuch  bei  Ch.  Schmidt  Hitt.  du  chai  ,'mh.  p.  394  nr.  tO. 


11!).   Walther  der   Spender  Bischof  Heinrichs  von  Htraßburg  gründet  auf  Um 
gehiiriijem  Areal  jenseits   der  Breusch   die  der  St.    Thomatkirche    nnterttehend« 

St.   Nirnlaitscnpclle.    ilS2. 

\  In    Uütniuü    äuiicle    et   individuo    Iriuitatis.  \         notum  sit  omnibus   Cüriati 

"  IkIcüIhis  lain  posleris  quam  prescnlibus,  qualitcr  dominus  Wallherus  domini  nostri 
Ilciurici  Aif^eiilinensis  episcopi  di»j)ensnlor  pro  remcdio  animc  sue  in  honore  sancle 
Miuic  Magdulene,  Mauricii,  Nycolai,  Ckjcilie  in  predio  suo,  quod  situtn  est  ullra 
Hrusciiin  iu  territorio  sancli  Thomc,  capellam  conslruxil'  et  consilio  conmuni  atque 
rogalu  tocius  coiivciilus  claustri  sancti  Thorne  eandoni  capellam  uno  manso  inferioris 

1.-.  Ilugisbergin  marcha  sito  donavit  et  videlicet  conposilioDc,  quod  predictus  Walleru» 
capellam  clerico,  cui  velit,  legitime  uscpic  in  finem  vii<j  su^  primo  conccdat 
bubendam  et  idem  cicricus  tarn  dote  capellc  quam  aliis  redilibus  ad  tcrrainum  vit^ 
suQ  frualur  preler  dimidias  tarnen  oblationes,  quas  idem  clericus  custodi  sancli 
Tlioine    lidcliler    dividere    debet.    et    sepius    nominatus    clericus,    officio    suo    apud 

«)  cai)ellam  colcbrato,  nisi  inlirmi  inpedivcrint,  sancti  Tbome  cborum  debet  frcquentare. 
baptisma  vero  vel  sepultura  nuUi  in  eadem  capclla  debet  denegari  vel  a  quoquam 
probiberi.  morluo  autem  primo  ejusdem  capell^  clerico,  prepositus  sancü  Thome, 
cui  vult,  clerico  capellam  concedere  debet.  conventus  sancti  Tborac  in  feste  sancte 
Marie    Magdaleno    primam    vosi)eram    in    eadem    caiR'lla    debet    canere.    ob    quam     j^>  ** 

•a  venerationem  jam  diclus  Waltbcrus  ad  rcfeclionem  fratrum  in  eodem  festo  15  solides 
de  predio  suo  annualim  dari  conslituit.  ut  autem  hec  slabilia  et  inconrusa  perma- 
ncaiit  et  nc  quis  successonim  noslrorum  infringerc  vnleat,  sigilli  domini  nostri 
lleinrici    Argentinensis  episcopi  inpressione  corroboramus.  acta   sunt   hec  anno 

doininico    incarnationis    1182,    indiclione    11»,   Lucio   reverenlissimo    Romane    sedi 

:»)  presidente,  regiiante  Fridcrico  gloriosissimo  Romanorum  imperatore  et  scmper 
augusto,  lleinrico  vencrnbili  Argentinensi  episcojx)  presenle  cl  approlwnte,  domino 
Kricconc  innjoris  eccle.sio  dt^cano  oliam  presenle,  presentibus  quoque  cl  consontientibus 
ac  cousulontibus  rcligiosis  prelalis  et  fratribus  sancti  Tbomo  :  Fri<lcrico  preposilo 
-snncti   Tbome,    Engelberto    decnno,    Hcinrico   magislro    scolarum,   Ollone   portario. 

ar>  .\lgoto  cellcrario,  Rüdolfo,  magislro  Ilugone  saccrdole  de  sancia  Aurclia,  Rödegero 
et  Johanne,  Friderico  sacerdolc  de  OlFenburcli,  Burcbardo  vicedomino,  *Erbone, 
Diuterico,  Alberto,  BerhluMo,  HMguii'v  Oii......  '"Muvnni.  WitiiIkto,  domino   R&doUo 


i   Vergl.  Ch.  S:huiidt  Uint.  du  chap.  de  -     / 
'i  IM«  lndictioHstifftr  um  4  tu  nitdrig. 


100  1182  —  1185 

gcclesie  sancti  Peiri  cellerario,  Wemhero   marscalcho,    ßudolfo  de   Rinöwe,    Sifrido 
burcgravio  aliisque  viris  honestis  quam  plurimis. 

T  aus  Straßb.  TlMtn.  A.  docum.  bist.  lad.  12  cop.  mh.  cocBva  von  andrer  Hand  ah  nr.  118 
geschrieben,  ohne  jede  Spur  der  angekündigten  Besiegelung  durch  liisclwf  Heinrich.    Die 
Urkunde  ist  früliestens  in   die   letzten  Motmte  des  Jahrs  1182  zu  setzen,  da  Heinrich    5 
erst  im  Juli  desselben  Jahrs  geweiht  wurde  i. 

Gedruckt  darnach  bei  Ch.  Schmidt  Hist.  du  chap.  de  s.  Thom.  p.  294  nr.  9. 

120.  In  einer  Urhmäe  Bischof  Heinrichs  von  Straßhnrg,  die  Niederlassung 
von  Mönchen  aus  Metz  hei  Ru/fach  betreffend,  unter  den  Zeugen  .•  Bertoldus  prepositus 
majoris  ecclesie,  Fricco  decanus,  Lantfridus  cantor,  Ebirardus  custos,  Olricus  lo 
prepositus  de  Hasela  et  ceteri  fratres  majoris  ecclesie ;  Anseimus  advocalus,  Wernherus 
marscalcus,  Sifridus  burgravius*,  Rüdolfus  de  Rinovva,  Rüdolfus  sculletus  et 
Waltherus  frater  ejus.  facta  sunt  hec  anno  dominice  incarnationis  1183,  indic- 
tione  1,  epacta  25,  concurrente  5.  1183. 

B  aus  Straßb.  Bez.-A.  G  nr.  26  or.  mb.  c.  sig.  pend.  15 

Gedruckt  darnach  bei   Würdttcein  Nova  subs.  dipl.  X,  131  nr.  42 ;  Butt,  de  la  societe  p.  la 

conserv.  d.  monum.  historiq.  ^Alsace  IV,  2,  233.  Nach  fehlerhafter  Copie  Gattia  Christ. 

V  instr.  p.  483  nr.  24. 

121.  Bischof  Heinrich  von  Straßburg  übergibt   dem  Kloster  Pairis  ein  dem 
Straßburger  Domstift  gehöriges  Orundstück  in  der  QemarTinng  Arzenheim.  1185.  20 

Heinricus  dci  gracia  Argentinensis  minister  humilis  omnibus,  ad  quos  presens 
pagina  pervenerit,  salutem  in  vero  salutari.  quia  labilis  est  bumana  memoria  et 
res  necessaria  a  suo  statu  facile  dilabitur,  nisi  scriptis  confirmetur,  inde  est,  quod 
universis  lam  modernis  quam  posteris,  ad  quos  hoc  scriptum  pervenerit,  manifeslare 
curavimus,  qualiter  domnus  Heinricus  de  Sülze  et  proles  ejus  predium  quoddain  in  as 
territorio  Arcenheim  situm  post  mortem  domni  Egenonis  avunculi  uxoris  sue  jure 
hereditario  putabat  obtinere.  hoc  autem  predium  jure  proprietatis  ad  noslram 
majorem  ccclesiam  pcrtinebat.  prefatus  igitur  Heinricus  et  proles  ejus,  qui  illud 
predium  injuste  tenebant,  postposita  et  resignata  omni  spe  successionis  et  heredilatis, 
in  manus  nostras  ipsum  predium  resignaverunt.  nos  autem  tam  ex  dignitale  30 
scbolarum,  quam  adbuc  in  manu  nostra  tenebamus,  quam  ex  episcopatu  habentes 
potestatem  procurationis  super  puerum  quendam  ecclesie  majoris  canonicum,  ad 
quem  sepe  nominatum  predium  nomine  beneficii  claustralis  speclabat,  ex  assensu 
domni  Egelolfi  de  Urselingin  patris  jam  dicti  pueri  et  ex  assensu  ejusdem  pueri   et 


1  Die  Annal.  Marbac.  berichten  zum  Jahr  1182  :   Heinricus    Argentinensis   episcopus  in  Ytalia  ab   35 
Christiano    Maguntino    episcopo    cum   magna   difficultate   consecratur  in   festo  sancti  Jacobi  apostoli 
(Juli  25).  Mon.  Germ.  SS.  XVII,  161. 

2  In  einer  Schenkungsurkunde  für  die  Abtei  Pairis  um  das  Jahr  1200  heißt  es  :  post  hcc  pater 
meus  Egelolfus  (de  Gotenburc)  dcdit  eidem  ecclesie  pecuniam,  de  qua  emptum  est  molendinum 
Columbarie  a  Conone  de  Biscowesheim,  et  hoc  manutcnendum  conimissum  est  salmanuis  Wemhero 
marschalcho,  Sifrido  prefecto ,  Burchardo  de  Steinburgetor  Argentinensibns.  Cfr.  Würdtwein  Nova 
subs.  dipl.  X,  184  nr.  64. 


1186-1187  ICH 

univcrsi  cnpiliili  Argcntincnsis  majoris  »;cclcsio  vencrnhili  ahhali  Wcceloni  ti 
moiKiohi.s  i'arisicnsis  cenobii  sepc  nominalum  predium  pro  r.risu  10  solidorum 
Ar^(<'tiliii(rnsium  in  festo  sancli  MnHini  untiuatim  solvcndonun  jur«;  bcrcdilario  in 
pcrpctuum    conccssiintis,    lujc    qiioqiio    statiicnles,    ut    siicfcdftililius    ioTicein    sibi 

n  persüiiis  in  tiliiluin  cjusdcnn  prcfati  predii  semper  firma  rnaneat  s<-in(l  facta  coocenio 
et  Qcclüsia  Parisiensiy  vcl  aliquis  nomine  ipsius  de  manu  ciijusrpinia  iion  cogatur 
ilhid  ilcrato  siiscipcre,  scd  ad  recognoscendatn  logilimo  posscssori  jusliciam  suam 
\2  denarios  Argonlincnscs  persolvat.  hoc  quoquc  dignum  duximiiü  inaerere,  qood 
prcdiclus  ablios  et  inonachi  30  libra.s  Basilienses  jam   noniinato   Ileinrico  dederant, 

III  ul  posscssionein,  quam  incaiite  tencbant,  ipso  cum  prolo  sua  in  tnanos  nostraa 
resigiian-t.  facta  est  autem  hec  donatio  a  nobis  et  capitulo  Ai^enlioensi  abbati 

et  fTclfsio  l'arisicnsi  anno  ab  inoarualione  domini  1185,  regnante  Friderico  impe- 
rature.  et  ul  hec  verius  crcdantur,  presenlem  paginam  impressione  sigilli  nostri 
niunivimus  et,  quod  veritas  mogis  elucescat,  sigillum  capituli  Argcntincnsis  majoris 

ir.  ccclcsic  apponi  fecimus.  hujus  quoque  facti  testes  sunt  :  Bertoldus  preposilus  de 
Swarzenbcrc,  Fricco  dechanus,  Lenfridus'  cantor,  Cunradus  archidiaconus  de 
Iliiiioburc,  Kbcrhardus  custos  de  Junginge,  Burchardus  archidiaconus  de  Gregens, 
\\'erno  canonicus,  Moraudus  canonicus. 

C  aus  Cohn.  Bet.-Ä.  fonds  Pairi«  or.  mb.  c.  S  Big.  pend.  tMapti*. 

'.XI  B  eM.  Siraßb.  Bes.-A.  0  nr.  27  or.  nib.  e.  D  »ig.  pmd.  ddaptit. 

Gedruckt  nach  B  bei  TFAnKionn  Nova  luba.  dipt.  X,  137  nr.  45. 

122.  ^' t'  .l)':{  Humbert  aus  der  Lonütardti,  t,,,.  .ii,i,,jjurger  Bürger,  löst 
durch  eine  Qeldzahhing  alle  Verbindtichkeilen  gegen  das  Jung  6'(.  Petersstiß,  die 
auf  einem  Haus  unter  den  Sattlern  und  einer  Mühle  zu  Illkirch  lasteten.  1187. 

»  I  In  nomine  sanclc  cl  individuc  trinitai:  .  .tum   esse   volumus   tam   futuri 

quam  prescnlis  seculi  hominibus,  quod  Ilumbcrtus  natione  Longobardus,  professione 
modicus,  dignilate  civis  Argcntincnsis,  ab  omni  obligatione  scilicct  domus  inier 
scUalores  vi  niolendini  in  Illeiichirclipn  sc  suosquc  hcredes  solvil,  qua  conrentui 
sancli  IVlri  anle  porlam  Argcnlinensein  obligatus  fnit.  hoc  autem   focit   in    qiiadam 

■M  lite  dirimcnda,  quo  versabalur  intcr  conventum  predictum  et  Eberhardum  quendam 
olcricum  suosquc  coheredes.  litis  autem  forma  talis  fuit :  prepositus  cum  conrentu 
(liccbal.  so  locntorom  csso  moloudini  trium  rolanun  et  ejus  ap{)ondirium,  scilicct 
salius  triam  mansuum  cl  qunrla  parle  mansi  frugiferi  et  quadam  areola  in  villa 
Ekkeboldesheim  sita;  horum  aulem  enumeratorum  usufructunrios  dixit  esse  conductores. 

u3  Eberhanlns  vero  et  ejus  coheredes  econlra  tercie  partis  molendini,  videliccl  unius 
rote  c\un  suis  appendiciis,  dixcrunl  se  possessores  hcredilarios  esse,  hanc  lilem 
episcopus  lloinricus  consulentc  Berlitoldo  canlorc  diremil  in  hunc  modum :  quod 
prefulum  cnpilulum  17  libras  Argentinensis  monclo  Eberhartlo  suisque  eoheredibus 
tradidil;  ecoulra  prenolati  controversores,  quicquid  juris  in  predicta  parte  molendini 
suisque   appendiciis   videbanlur  habere,    unanimiler  capitulo  rcsigiiavcnml.    sicque 

()  B  Lentfridus. 


Htm.  II 


102  1187  —  1188 

tercia  pars  molendini  et  ejus  appendicia,  que  convenlus  prius  quasi  nude  possederat, 
per  consolidationem  obtinuit.  predicle  vero  pecunie  prenolalus  ITumbertus  dedit  oclo 
talenta  liberans  se  suosque,  ut  diximus,  heredes  a  qualibet  obligalione  predicli 
claustri,  convenlum  vero  taliter  obligando  sibi,  ut  vigilias  et  missam  pro  defunctis 
semel  in  anno  tribus  continuis  diebus  decantet,  tribus  personis  adhuc  in  carne  s 
vivenlibus,  Ilumberlo  scilicet  pecunie  datori  et  Berbte  uxori  sue  aput  ponlem  beati 
Arbogasti  incluse  et  filio  ejus  Humberto  in  prcdicto  claustro  sancti  Pelri  canonico. 
cum  autem  bee  tres  persone  universe  viam  carnis  fuerint  ingresse,  couventus,  ut 
spopondit,  eas  sepeliat  et  anniversarii  eorum  celebrando  vigilias  et  missam  pro 
defunctis  nunquam  immemor  existat.  hec  autem  stili  officio  et  sigilli  inpressione  lo 
confirmavimus,  ne  tcmporis  prolixitate  possent  a  memoria  posterorum  cadere.  acta 
sunt  autem  bec  anno  ab  incarnatione  domini  1187,  indiclione  5,  teslibus  sub- 
notalis :  Heinricus  episcopus,  Berbtoldus  canlor,  Morandus  scolasticus,  Eberbardus 
custos  majoris  ecclesie  canonici ;  sancti  Petri  Eberbardus  prepositus,  Eberbardus 
deccanus,  Hartungus  magister  scolarum,  Heinricus  custos,  Gernodus,  Humbertus,  lä 
Hugo,  Willebelmus,  Eberbardus,  Ansbelmus  portarius,  Willebelmus  cellerarius, 
Burcbardus,  Gotefridus. 

B  aus  Straßb.  Bez.-Ä.  G  fasc.  4226  or.  mb.  c.  3  sig.  potd.  delapsis. 
Oedrttckt  darnach  im  Bull,  de  la  societe  p.  la  conserv.  d.  monum.  historiq.  d'Älsace  III,  3, 
158.  20 


123.  Paöst  Clemens  III  hestätigt  Friedrich  Proist  von  St.  Thomas  lu  Slraßhurg 
die  günstige  Sentenz  der  Basler  Synode,  einen  Zehntenstreit  mit  einem  Cleriker 
lelreffend.  1188  Juni  8  Rom  im  Lateran. 

Clemens  episcopus  servus  servorum  dei  dilecto  filio  Frcderico  preposito  sancti 
Tbome  in  Argentina  salutem  et  apostolicam  benedictionem.  sicut  ex  inslrum«nti  s 

publici  recitatione  didicimus,  cum  B.  clericus,  qui  super  cappella  Mirinwilre  a  te 
per  diffinitivam  sententiam  a  bone  memorie  Luc[io]  et  Ur[bano] '  nostris  predeces- 
soribus  confirmatam  fuerat  superalus,  denuo  tibi  calumpniam  suscitaret,  querelam 
ad  venerabilem  fratrem  uostrum  H[einricum]  Basiliensem  ^  2  episcopum  residente  in 
sinodo  detulisti,  ubi  contra  ipsum  B.  sinodali  fuit  sententia  diffinitum,  ut  et  fruclus  30 
decimarum,  quos  invaserat,  tibi  restitueret  et  a  tua  de  cetero  molestatione  cessaret. 
nos  igitur  eandem  sententiam,  sicut  auctoritate  sinodali,  presente  etiam  venerabili 
fratre  nostro  H[einrico]  Argenlinensi  episcopo,  fuit  canonice  promulgata  et  in 
autentico  continetur,  btteris  presenlibus  confirmamus.  datum  Laterani  6  idus 
junii  pontificatus  nostri  anno  1.  & 

T  aus  Straßb.  Thom.  A.  docum.  bist.  lad.  1  (privileges)  or.  mb.  c.  buUa  pend. 

a)  T  Basilensem. 


1  Lucius  III 1181—1185,  Urban  III  1185—1187. 

2  Heinrich  von  Harburg,  Bischof  von  Basel,  1180 — lli)l. 


1188—1180  i(ß 

124.  In  einer    Urkunde    Bischof  Heinrichs    ton    Straßhurg  f>  Kloster 

Afarbarh    unter  den    Zeugen:   Fricco   decurius,    KIxTliardus    cuslos,     i!      i.cua  de 

Vi;riii(^(!    el    (ilii     mujoris    ccclcsie    canonici;     Anslielmus    advüciilii<>,     U<-rnhenis 

niuräcliulctis  et  (ilius  eJiH,  Ht^uirus  de  Uinuvva  et  iilii   ejus   HüdolfuH  scuUctus   et 

5  Wulllierus  fratcr  ejii  ii;la  sunt  hoc  anno  incarnationis  dominic^  11K8,    it88. 

C  au»  Culm.  Bet.-A.  fomi'i  M.u  l.n  h  i,r.  ii'Ik  c.  xin.  pmil  Jelapmt, 

Gedruckt  bei  WürdtwetH  Nova  iub$.  dipl.  X.  tt  x  aotogr.  UboL  epitcop.  Tkbno. 


125.  /n  einer  Privilegienbestäligung  Bischof  Ileinrickt  von  Straßburg  für  äit 
Ahlei  Baumgarten  unter  den  Zeugen  >ignuin   liertoldi   preposili.  .  +  ,  Signum 

1»  Kricoiiis  dccaiii.  .-f-.  signuni  Berdoldi  caiiloiis.  .+.  signum  Mongrandi  scolaslici.  .+. 
sif^niiin  Kbreliardi  custodis.  .-f.  signum  Ilenrici  camerarii.  .-f-.  Signum  Conradi, 
Hiircliardi,  item  Conradi  et  alterius  Conradi  corepiscoporum.  .-f-.  signum  Arooldi 
archidiaconi.  .4-.  signum  Conradi  archisubdiaconi.  .4-.  signum  Ulrici,  Ilugonis  et 
ulleriiis  Ilngonis  presbiterorum.  .  +  .  signum  Albcrli  mensurnarii.  .-f.  signum  Ulrid 

1,-  preposili  de  llasclu.  magislcr  Wemerus.  \il85-ii89\ 

n  au»  Straßb.  Bet.-A.  0  nr.  29  or.  mb.  c.  »ig.  pend.  delapto. 

Gedruckt  darnach  bei  Skhöpflin  Ah.  dipl.  I,  395  nr.  347  (a.  Jt90),  ton  Gramdtdier  Oemvf. 
iiM.  III,  37  in  da»  Jahr  1185  ge»ettt.  Die  DatirungnlermiHe  ergehen  $ith  danuu,  Jaß 
1185  noch  I^iitfridu»  ah  canlor  ertcheint  (nr.  121)  und  1190  er*i  Eberkardu*  ßU  pr»- 

SO  jiwitu»  urkundlich  auftritt  (nr.  138). 


126.  Probst  Berthold  gibt  dem  Straßburger  Domcapitel  den  bisher  widerrecAt- 
lieh  von  der  Kellerei  desselben  allein  inttegehabten  Effenberg  zur  allgemeine»  Nutz- 
nießung zurück.  [1185-1189]. 

Derclitoldus  del  gralia  majoris  ecelesic  in  Argentina  preposilus  uiuv,  ..  ..„- 
1»  tribus  suis  canonicis  majoris  ecclesie  salutem  et  fraternam  dilcclionem.  quia  in 
leclo  infirmitatis  nostre  propler  quonindam  vestrum  absenüam  omnium  presenliam 
habere  non  possunuis,  quod  in  prcscntia  paucorum  fecimus  et  coram  aliis  posles 
confossi  sinnus,  hoc  od  oniuiiim  vestrum  noticiom  scripto  nostro  perducimus.  noscat 
ergo  vestrc  universitatis  diloclio,  quod  coram  douiino  F[ricconel  decano  et  domino 
90  llugone  de  Vriburg  vice  et  lolius  capituli  loco  recognovimus.  quod  mens  ille,  qm 
dioitur  Kphenbcrch,  quem  nos  occasione  cellerarie  occupareramus.  non  ad  cellera- 
riam  spectat,  sed  ad  vestros  conmunes  usus  ex  integre  pcrtinet.  quapropter  rede- 
unti's  ad  proprium  et  cortam  conscienliam  super  omni  nostro  excessu  el  negligenlia 


'  !■<-■  ■' ■  "         /;;■■'        -•  ./  ■  /■,:,. .,7.'  .;-,  ;■•,-.-':.  ;,..'■-  r..r.  r.  <u,ym  Thtodtrie*»  tunf,  ät*  für 

35  da»  A7.i^.'.)-  M,i>'  i'i'  in  .i.r~,'K.i,   s.i.i;,   ,,,,  ,/,,..,    .   ,1  ,/ ,1  ,  .    Frir«»  d**««!!«,  EbarluM^ 

iliis    proposttiis   snucti    l'otri.  ('(^iiradus   roropi.sroiuis.  I  Wwakw  «t 

lilius  ejus  Woriilior.  Rt^ilolfus  rnnsidirus  et  Wnltlipriis  l  '"Ab,  Mm.'A. 

fontig  Mnrlmrh  ■                  -tig.  itend.  dtlajtset,  getiruckt  I  ar.  50. 


404  118  9 

et  maxime  in  eo,  quod  circa  rellentionem  illius  monlis  deliquimus,  a  deo  et  a  vobis 
indulgentiam  humililer  imploramus.  ne  igitur  ulli  omnino  hominum  nobis  in  digni- 
tate  vel  officio  seu  beneficio  aliquo  succedenti  sub  noslro  nomine  vel  occasione 
nostre  possessionis  de  prefato  monte  aliquid  liceal  usurpare,  jam  dictum  montera, 
sive  ad  sanitatem  per  dei  gratiam  revertamur,  sive  de  hac  vila  migremus,  univer-  5 
sitati  vestre,  ad  quam  de  jure  pertiuet,  ad  conmunes  usus  fratrum  dimittimus  et 
sigillo  nostro  presenlem  paginam  confirmamus.  post  hec  hoc  idem  factum  nostrum 
recognovimus  et  coram  infrascriplis  personis  nos  fecisse  confessi  sumus  :  scilicel 
Morando  scolastico,  Burcardo  archidiacono,  Bercbtoldo  nepote  nostro,  magistro 
Petro,  magistro  Ingrammo,  Petro  plebano  de  Slezestat,  Manegoldo,  Nibelungo,  10 
Ottone  et  aliis  plerisque. 

B  aus  Straßb.  Bez.-A.  G  fasc.  2705  or.  mb.  c.  3  sig.  pend.  laesis. 

Gedruckt  nach  dem  lib.  sal.  1347  bei  Würdtwein  Nova  subs.  dipl.  X,  140  nr.  46,  ohne 
genügenden  Grund  in  den  Mai  1185  gesetzt,  da  für  das  Tode^aJir  des  Domprobstes 
Berthold  jede  Angabe  fehlt  i.  Im  Uebrigen  vergl.  nr.  125.  .- 


127.  In  ehier  Urkunde  Bischof  Heinrichs  von  Slraßhurg  für  das  Kloster  Süs- 
ser Ihal  unter  den  Zeugen:  C.  prepositus '''  Argentinensis,  Fricco  decanus  Argenli- 
nensis,  H[einricus]  camerarius,  C.  dapifer,  Morandus  scolasticus  cum  nmllis  aliis 
Argentinensis  ecclesie  canonicis ;  Burcbardus  vicedominus  Argentinensis,  Wernherus 
marscalcus  Argentinensis,  Waltherus  Argentinensis,  Ansbelmus  advocatus  Argenti-  20 
nensis^.        facta  sunt  hec  anno  incarnacionis  domini  1189*.  1189. 

Aus  Würdtwein  Nova  subs.  dipl.  XII,  120  nr.  39.  —  Stumpf  nr.  4641. 


1  Der  bei  Würdtwein  l.  c.  erwähnte  Probst  Reinhardus  de  Tengen  vom  Jahre  1186  kommt  nur  in 
einer  gefälschten    Urkunde  vor  und  gehört  dem  2ten  Decennium  des  13ten  Jahrh.  an,  vergl.  nr.  159.  Im 
Uebrigen  scheint  es,  daß  Berthold  die  obige  Mestitution  wirklich  auf  seinem  Todesbett  vorgenommen  hat.   25 
Eine   undatirte    Urkunde  Bisclwf  Heinrichs  bestätigt   dieselbe  dem   Domcapitel,   nachdem   der   Probst 
inzwischen  verstorben  war.  Straßb.  Bez.-A.  G  fasc.  2705  or.  mb.  c.  sig.  pend.  delapso. 

2  Die  Sigle  C  ist  unrichtig,  vietteicM  durch  Lesefehler  aus  E  entstanden. 

8  Der   Straßburger    Vogt   Ansehn,  der  hier  zum  letzten  Mal  erscheint,  ist  wohl  der  miles  quidam 
prepositns   Argentinensis,  de»»,  weil   er   der  Aufforderung  des  kaiserliclien  Marschalls  zum  Zweikampfe  30 
nicht   nachgekommen   war,  durch  einen  Eechtsspruch  der  Fürsten  in  Anwesenheit  des  Kaisers  Amt  und 
Gut  aberkannt   wurden,   1191  December  29  Hagenau.  Cfr.  Gisleberti  Chron.  Hanoniense  (Mon.  Germ. 
SS.  XXI,  558  u.  577).  —  Stumpf  nr.  4733. 

*  Die  gleichen  Zeugen,  die   Straßburger  Domcanoniker  ausgenommen,  enthält  eine  Urkunde  Kaiser 
Friedrichs  I,  der   mit  Bischof  Heinrich   von   Straßburg  für  das  Kloster  EussertJtal  einai  Gütertausch  .35 
eingeht,  1189  April  14  Hagenau.    Würdtwein   Nova  subs.  dipl.  XII,  118  nr.  38.  —  Böhmer  nr.  2714; 
Stumpf  nr.  4515. 


1190—  liei  106 

128.  ///  einer  Urkunde  Konrads  des  erwuliUen  Bischoft  ton  StroNtwrg  /fr 
das  Laulenhacher  Capilel :  hoc  aulcm  acla  sunt  ah  incarnationc  domiDi  1190  raoo, 
pni.sciilihiis  canonicis  Argenlincnsis  ccclcitio  [Klierhlordo*  preiMtsito,  Ileinrico  costode, 
Alberto  de  Sncigenberc,  Morando  scolastico,  Hurchardo  viccdomiuü ' .  ItOO. 

C  n  nu»  Slrafth.  Ttei.-A.  0  nr.  30  or.  mb,  c,  3  $ig.  pend,  Map$ü. 

Gedruckt  damtu-h  bei  LayuilU  fr.  p.  28:   GrandidUr  Oeuer.  infJ.  T.  f!TC,  nr    10  ■    Znlu-ir 
f.  Gesch.  d.  Obarrh.  XI,  31». 

129.  Jlischof  Konrad  von  Slraßhurg  enlscheidet,  daß  der  Pfarrer  ton  Hütten- 
heim    zu    keiner  DiensHeislung  gegen   irgend   einen   ArcAidiacon  des  Ulraßlfurger 

10  Domstifts  terpßicktet  sei.  ItOl  Straßburg. 

In  iiumiuo  sanctc  et  iiidividuo  Irinitatis.  C[i1nradu.s]  dei  gracia  Argenlineosis 
ccclesio  minister  huinilis  universis  lain  prcsenlis  quam  fuluri  temjwris  bominibtu, 
ud  quos  hoc  scriptum  pen-eneril,  p-rpctuam ''  in  domino  salutem.  uniTersitalis 
vcstre  noscal  dilectio,  quod,  cum  dominus  lleinricus  Argentinensis  majoris   ecdestf 

15  tuslo.s  apud  llulinhcim*  in  judicio  suo,  quod  vocalur  Chrislianitalis  placilum*.  con- 
sedissot,  a  jxirrochiünis  inquisivil,  quis  se  el  suos  ihi  procurare  deberet,  respon- 
sumquo  est,  quod  duobus  annia  continuis  suus  ei  dispensator  ibi  deberet  mioiätrare; 
de  lercii  vero  anni  ser\'icio  se  dubilare  dicobanl.  aliqui  tamen  erant,  qui  dicebant, 
quod  plchanus  superioris  capellQ   in  Icrcio   anno  servire  teneretur.   ad  quam    reis- 

iu  lioueni  cum  Ilurtungus  jnm  diclo  capellf;  plebanus  ad  presentiam  nostram  eppellaaset 
et  nos  in  placito  nostro  Argcnline  super  hoc  justiciam  i)or  senlenciam  inquisiviase- 
nms,  dominus  Ebcrhardus  Argentinensis  prepositus,  qui  prius  ctialos  fuerat  et 
('andern  capellam  diu  lenueral,  in  virlute  obodienlie  inlerrogatus  asseniil,  quod  nee 
ipsc  ni'c  nliquis  anttjccssorum   suorum   infra    quadragiuta   annos,    quos   se  bene  in 

1«  meinoriu  halterc  dicobut,  in  illa  capcUa  alicui  archidiacouo  ulium  servicium  feoisset. 
per  senlenciam  igilur  secundnm  adtestalionem  preposili  adjudicalum  est,  quod, 
cum  plehatius  et  sui  antecessores  actcnus  ab  Iiujusmodi  scrvicio  liberi «  fuisse,  etiam 
dfinceps  dobere  esse  inmunes.  quam  sonteuciam  et  nos  incoulinenti  confirmavimus 
el  incoiivulsam  esse  volumus.  ne  igilur  super  hoc  aliqua  postmodum  suboriri  possit 

■•«»  disaensio,  hec  adscribi  el  sigilli  no.stri  aucloritate  fecimus  corroborari.  acta  sunt 
hec  anno  dominice  incarnalionis  1101,  regnante  Heinrico  inperatore,  presenlibua  el 
consenlienlibus  confratribus  nostris  Efberhardo]  prcposilo,  F(riccone|  decano,  Morando 
scolastico,  arcbidiaconis  B[urchardoj  de  Granies,  C(önrado)  de  Gündolfingen,  II[ugoDe| 

•)  Dit  t^Hf  tritt»  BttcktttthtH  ttmittkl,  rM  L*f»itU  »ni  OnuulHitr  f«  ReiaUrdo  trftu*.    k)  Bym- 

3^'  peluuam,     r)  B  libcrcri. 


•  Im  Jahr  1189  icird  urtuiidlich  ein  Barkardns  de  Argentina,  qui  rognomiiuttiu  »«t  Wolf,  trmikm 
der  dem  KU>stcr  lUthrnhurg  dttrch  die  Uaitd  $e%m$  Sokne*  Hugo  mitie  DiffrwA«  mtd  Bmrkthb  M 
Slei»  eine  Mühle  in  Otlenrode  und  GrwMttHkkt  M«r«r^  SttmU.  Ba.-A.  0  fiuo.  109  or.  m».  6  «^ 

pend.  l<rso. 

40  «  In  Gallxi  christ.  V,  SOO  teird  die  Urhimdt  fOltcMich  atif  ItlenMm  tmfw. 

•  r/r.  «r.  NJ  Hot.  I. 

14 


106  1191  —  1192 

de  Allhewilre,   Cfunrado]"   de    ütelenbruchen,    H[ugone]  de  Friburc,    F[riderico)   de 
Entringen,  II.  decano  de  Honaugia  cum  omnibus  fratribus  suis. 

B  aus  Straßb.  Bee.-A.  G  fasc.  4209  or.  mb.  c.  3  sig.  pend.  delapsis. 


130.  Kaiser  Heinrich  VI  nimmt  von  den  Gütern,  die  er  dem  Bistimm  Straß- 
hurg  und  der  Kirche  der  heiligen  Maria  daselbst  gegeben  (1191  April  17  im  Lager    5 
zwischen  Rom  und  Frascati),  das  Kloster  Erstein  als  untermßerliches   Reichsgut 
zurück,  hält  jedoch  die  Schenkung  seines  Allods  Mitlersheim  sowie  der  beiden  Hof- 
stätten zu  Straßbnrg  und  Molsheim  aufrecht.  1192  März  4  Hagenau. 

In  nomine  sancte  et  individue  trinitatis.    Henricus   sextus   divina    favente  de- 
mentia Romanorum  imperator  semper  auguslus.       regnorum   apices   suis  gloriosius  10 
atlendentes  clarescere  preconiis,  si  regum  aniraos  fervor  accedal  karitatis,   ex  officio 
imperialis  magnificencie  nostre  ac  munificencie  dexlram  salubriter  decrevimus  eccle- 
siarum  porrigere  incremenlis.  noverit  itaque  omnium  imperii   fidelium  lam   presens 
etas  quam  successura  posleritas,  quod  nos  pro  remedio  animarum  serenissimi  patris 
nostri   domni  Friderici  felicis  memoria  gloriosi   Romanorum   imperatoris  augusti   ac  15 
progenetricis   nostre  bone    recordationis   domne  Beatricis    illustrissime    Romanorum 
imperatricis  necnon  dilecti  fratris  nostri  pie   recordationis  Friderici   illustris   Suevo- 
rum  ducis '   atque   omnium   parentum   noslrorum    ac    favore  dilecti   nobis  Cunradi 
Argentinensis  episcopi,  qui   nostris   ac   imperii  fideliter    ac    devote   insudavit  obse- 
quiis,  ecclesie  sancte  Marie  in  Argentina  et  episcopatui  claustrum  de  Eristein   cum  20 
ministerialibus  et  uuiversis  perlinentiis  ejus,  sicut  ad  imperium  spectare  dinoscitur, 
et  allodium  nostrum  speciale  Milzeche  in  Metensi  episcopatu  situm^  jure  donavimus 
proprietatis  et  perpetuo  volentes,  ut  jam  dictus  episcopus  et  omnes  ejus  successores 
predictam   abbaliam   et  allodium  cum   omnibus  pertinentiis   eorum,    terris    videlicet 
cultis  et  incultis,  montibus,   planiciebus,   agris,   pascuis,    aquis  aquarumque   decur-  b 
sibus,    omnibus    fructibus    et    commodis    exinde    provenientibus    libere   et   absolute 
percipiant    et    quiete   possideant ,    areas  quoque   duas,    unam    in   Argentina,    quam 
Burkardus    vicedominus  edificavit,    atque    alteram  in  Mollesbaim,   que  fuit  Ottonis 
quondam  sculteti,  simul  cum  earum  ediüciis,  propter  predictas  causas   prefato   epis- 
copatui et  ecclesie  eodem  jure  contulimus.  hanc  autem  nostre  majestatis  donationem  30 
fecimus  in  campestribus  inter  urbem  et  Tusculanum,  presentibus  Godefrido  Aquile- 
jensi  patriarcba  ^,  Pbilippo  Goloniensi  archiepiscopo  *,  Ottone  Bambergensi  episcopo  ^, 

a)  Von  C[ftnrado]    bis   zum    Schluß    mit    andrer  Dinte,    aber   ton   der   gleichen  Hand  nie  dai  TJebrigt 
geschrieben. 


1  Rereog  Friedrich  V  voti  Schxmhen,  1167 — 1101.  33 

2  Identisch  mit  dem  in  der  Urkunde  Kaiser  Ottos  II  erwülmten  fiscns  Milcei.  s.  nr.  4i. 
s  Gottfried  Patriarch  von  Aquilya,  1183—1194. 

*  Philipp  von  Heinsberg  Erzbischof  von  Coln,  1167—1191. 
6  Otto  II  von  Ämlechs  Bischof  von  Bamberg,  1177—1196. 


110  2  i07 

Milonc  Mcdiolancnsi  archicpiscopo',  Alberto  VerccUensi  cpiaoopo*,  Bonifacio  Nora- 
rif'iisi  episcopo",  (^unrudo  duce  de  llolcuburc  frulrc  noslro*,  Ottone  Boemorum  dace*, 
Ili'iiiricü  de  nruiicswic  filio  Ileinrici  qiiüiidum  ducis  Soxonic",  Rabotonc  comite  de 
Orlciiiboic,  Tlieoderico  comile  de  Ilusladu,  Pclro  prefeclo  urbb,  HobLTlo  de  Duroe, 
^>  Craflotio  do  Bockesburc  el  aliis  quam  plurimis.  Diclcricas  vero  impcrialis  aule 
canccllarius  vico  Pbilippi  Cülonicnsi.s  arcbicpiscopi  et  tütius  Ilalie  arcbicancellarii 
rccugnuvit.  anno  ab  iiK-anialioiie  duiniiii  1191,  indictionc  9,  regnanle  domno 
Ibfiurico  scxto  Ronianoruin  impfTulüre  ^ioriosissiiuo  anno  rogni  ejus  22,  '<<>'<'•■'■'< 
vero  1.  datuin  per  manum  Ileinrici  prolbunotarii  15  kalendas  maji. 

lu  Proccssu    autcm    temporis,    ])rincipibus    in  prescncia   nostra   apud   Ilagenowc 

conslitutis,  tarn  de  convcnciune  inter  nos  et  jam  dictum  fidelem  nostrum  Argentinen- 
sem  cpiscopum  babila  (piain  etiatn  de  principum  sciencia  placuit,  ut  predicta  donacio 
fiicla  de  claiihlro  Erislein  iid  inipcrium  pertinento  relruclarelur,  qua  non  est  licitum, 
res  ad  iniperium  spectantcs  alienare  absque  imperii  proventu  el   utilitate''.    ideoque 

i&  prenominalus  episcopus  Cunradus  in  manum  nostram  prefatam  abbatiam  cum  Omni- 
bus perlinenciis  suis  resignavil,  in  pristinnm  fisci  noslri  potestatem  restituit,  rcliqua 
düualiunc  lirmu  perniunenle,  quam  fecinius  in  allodio  nostro  speciali  Milzecbe  et 
in  prcfatis  curiis  in  Argentina  et  Mollesheim  conslitutis.  que  celsitudinis  ac  libera- 
lilalis  nostre  donatio  de  sepedicto  allodio  Milzecbe  et  de  prememoratis  areis  et  ediGcüs 

w  focln  ut  rata  el  inconvulsa  pcrmaneal",  presentem  inde  paginam  fecimus  conscribi 
eamquc  sigillo  nostri  noniinis  jussimus  communiri,  precipicnles  el  impcriali  sancienles 
edicto,  ul  nulla  persona  Imniilis  vel  alta,  secularis  vel  ecclcsiastica  buic  nostre 
magniludinis  inagnificencie  ■»  presumat  obviaro  vel  eam  ausu  temerario  infringere, 
contrafaciens  celsitudinis   nostre   incurrat   indignacionem   atquc   nomine  pcene  mille 

•i-)  niarcas  orgenti  coinponat,  medielatc  fisco  impcriali  applicanda,  alia  vero  medietalc 
ej)iscopo  Argonlinensi,  qui  pro  tempore  fuerit,  persolvenda.  hujus  rei  lestcs  sunt 
(lunradus  Maguntinus  archiepiscopus*',  Otto  Bambergensis  episcopus,  Ilermannus 
Monastcricnsis  episcopus",  Rudolplius  Verdensis  episcopus'**,  Waltherus  Trojanus 
episcopus",  Rofredus   abbas    montis    Cassini,    Otto    palatinus    comes  Burgundie", 


•M 


•)  Chwidulur  penuanetnt.     h]  Orandiditr  iiMgiüBc«ncii. 


>  M.ih  de  Cardano  Enbiachof  voh  Mailand,  HUT— 1195. 
«  Albert  Bischof  von  Yenelli,  1185—1305. 
'  JiomfnciHB  Bischof  von  Noeara,  1173—1191. 
*  Herzog  Konrad  von  Sckicaben,  ll'Jt—lt9fi. 
■x<  »  Otto  llertog  von  Böhmen,  118i>—H91. 

6  Heinrich  III,  Solm  Heinrichs  des  Utum.  nm  iu.,  „t,  ijm^iji.ij  nn  iuinn. 

7  Vergl.  Ficker  Ueber  das  Eigenthum  des  Beichs  am  Beichskirchengute,  SiUungsb.  d.  Wtener  Aco<l. 
d.  h'issensch.  Jö7J  S.  87. 

8  Konriul  Er:bischof  ron  Maint,  1183—1300. 

40  8  Hermann  nm  Katsenellnbogen  Bischof  von  Münster,  1174—1303. 

>o  Riidtüf  Bi.irhof  wn  Verden,  HS9—1305. 
"   Waither  Biscftof  ron  Tn\/a,  1105  na^weiAar. 
'«  Otto  Pfidägraf  von  Burguml,  U8'J—1300. 


HU 


108  1192  —  1193 

Albertus  comes  de  Tagesburc,  comes  Sigebertus,  comes  Burkardus  de  Hohenburc, 
Bertoldus  de  Kunegesburc,  Heinricus  advocatus  de  Iluneburc  et  Ludewicus  frater 
ejus  et  alii  quam  plures. 

Signum  domni  Heinrici  sexti  Romanorura  imperatoris  invictissimi. 

Acta   sunt  hec   anno    1192,    indictione    10,    regnante    domno    Heinrico    sexto    5 
Romanorum   imperalore   gloriosissimo  anno  regni   ejus  23,    imperii   vero    1.    datum 
apud  Ilagenowc  per  manum  Sigelois  imperialis   aule  prolhonotarii,    vacante   cancel- 
lario,  4  nonas  marcii. 

Aus    Würdtwehi  Nova  subs.   dipl.  X,  156  nr.  53  (ex  libro  salico  cathedralis  Argentinensis 
fol.  69,  woM  identisch  mit  Hb.  sal.  1347?).  —  Böhmer  nr.  2761,  2778;  Stumpf  tir.  4696,    10 
4739. 


131.  Der  Straßlurger  Domprobst  Eberhard  entscheidet,  daß  die  zwölf  Vierlei 
Getreide,  die  der  Cuslos  und  der  Kellermeister  jährlich  zu  liefern  haben,  nicht 
dem  Pförtner  sondern  dem  sogenannten  Wegehorn  anheimfallen ,  das  unter  alle 
Domcanoniker  vertheilt  wird.  1193  August  7  Straßburg.  is 

':  In  nomine  sancte  et  individue  trinilatis.  |  Eberhardus  Argentinensis  eclesig 
majoris  prepositus.  que  perpetualiter  sciri  desiderantur,  memorie  scripturarum  con- 
mendantur.  unde  est  quod  notum  esse  volumus  omnibus  in  Christo  pie  viventibus 
tam  prcsentibus  quam  futuris,  domnum  Bcrtoldum  de  Gerolteseke  in  §cclesia  nostra 
portarium  duodecim  quartalia,  quorum  sex  custos,  cellerarius  sex  singulis  annis  dare  20 
debet,  ad  officium  suum  scilicet  porle  pertinere  contendisse.  Hugo  vero  confrater 
noster  de  Friburc  pretaxata  duodecim  quartalia  ad  annonam,  qua  ipse  fuit  inbene- 
ficialus,  qu§  vulgariter  dicitur  wegecorne,  de  qua  centum  et  viginti  quartalia  a 
A^^'io     purificatione  sancte   Marie   usque   ad  festura  sancli  Laurentii  universis  confratribus 

nostris  singulis  diebus  distribuuntur,    ulpote  ipse   ab  anliquioribus  confratribus  suis  s 
acceperat,   pertinere  asserebat.  nos   vero,    cum  inter  eos  amicabiliter  conponere  non 
possemus,  capitulum  pro  litis  decisione  indiximus,  die  instituta  parlibus  presentibus 
et  eorum  consensu  juxta   sententiam  confralrum  noslrorum  et  absque  dolo,  remota 
hinc  et  inde  juris  subtilitate,  cujus  inter  hos  prefatos  litiganles  supradicta  duodecim 
quartalia  de  jure  esse  deberent,    in  virtule  obedientie   indagavimus.    duo  confratres  ao 
de  antiquioribus  Cimradus  de  Odelbruke  et  Fridericus  de  Antringen,  cum  alii  igno- 
rarent,   veluti  asseruerunt,    sepedicta    duodecim    quartalia    sub    obtentu    obedientig, 
secundum   quod   ab   antecessoribus  eorum  audierunt  et  temporibus  suis  viderunt  ac 
etiam  omni  occasione   postposita   scirent,    annone   prenominalg,  qug  usualiter  wege- 
corne dicitur,  canonica  atteslacione   adjudicaverunt.   nos  itaque  per  sententiam  una-  35 
nimera  confratrum  nostrorum  predicto  Hugoni  concanonico  ^  nostro,  qui  annone  jam 
diele    scilicet    wegecorne    preerat,     sepedicta    duodecim    quartalia    confirmavimus. 
preterea   domno   Heinrico    de   Veringen,    qui  et  custodie  et  cellarie  tunc  fungebalur 
officio ,     supradicta    duodecim     quartaha     Ilügoni     predicto    per    sententiam    dare 

a}  B  concanico.  40 


1193  —  1  196  100 

precepimus.  verum  ul  omnis  queslio  deinrcj)«  soiiiatur  d  inconvulsoin  in  emm 
pcrmoncat,  inpressiono  sigilli  domni  episcopi  Cönradi  ^cclesio  nostr^  lunc  presideotis 
ac   noslri   insif^niri  et  sul)  aiiiitheinalf*  corrolK)rari  fcciinus,  l   hec  anno 

ah   iucnrnalione   domini   IIO.'J,    7   idus    aiigiisti,   prcsentibus  me    et  preposilo 

r.  Khcriiardo,  Frioono  decano,  Hertholdo  cantore,  Ilcinrico  custode,  C&nrado  de 
Olt.'lhruke,  Alberto  de  Sn('kenb(erc|,  Friderico  de  Antringen,  Arnoldo  de  Masche, 
Iliigone  do  Allowilrc,  Iliigone  de  Friburc,  Wallero  de  Olclbruke,  Dictelmo  cognalo 
dccani,  Ilermanno  de  Krciiberg. 

B  aiiH  Slritßh.  liei.-A.  0  föne.  2722  or.  mb.  c.  JJ  my.  jifiul.  Uifuti. 
1"  Gedruckt  luu-h  dem  Hb.  ml.  13-17  bei  Würdtieein  A'uva  »ubs.  dijJ.  X,  105  ur.  J7. 

132.  In  dem  Vertrage  Bischof  Konrads  von  Straßhurg  mit  Otto  von  Qeroldseek, 
de.iseti  Lehnsrechte  auf  Zabeni  betreffend,  als  Zeugen  :  ElK-rharl  major  preposilus, 
Borlolfus  caiitor,  Morannus  scolaslicus,  C&nrudus  el  CQnradus  arcbidiaconi,  Fridcricus, 
Borlolt,    Arnolt',   Ilcrinau    canunici ;   Bürcbardus  vicedominus,  Wallerus  de   Onol- 

!'>  veshcim,  Ilcrman  de  Ettendorf,  Sifridus  burgravius.  Rüidolfus  scuUetus,  Eberbart  et 
Albreht  de  Kiiiaiigin,  Cuno  de  Lupphenstcin,  R&dolf  de  Meginoldcsbeira,  Cönral  de 
Rilenburc  ol  alii  quam  pliircs.  acta  sunt  hoc  Argenline  anno  dominicc  incama- 
liuiiis  lllKi,  indictiune  11,  presidenle  Romane  sedi  Celeslino  tercio  anno  jionliticatus 
ejus  2,   regnanto   domino  Ileinrico  sexto  gloriosissimo  Romanorum   imperatore  et 

w  semper  auguslo  anno  imperil  ejus  2.  1103  Straßburg. 

D  aus  Damut.  O.  St.  A.  fonds  Hanau-Lichtenberg  nr.  2  or.  wA.  c.  $ig.  pmd,  delap». 
Gedruckt  ebendartiach  in  der  Zeitichr.  f.  Oeach.  d.  Oberrh.  XJV,  186. 

133.  In  einer  Urkunde  Bischof  Konrads  ton  Straßburg,  dit  Waldgerecklsame 
seiner  Unterthanen  zu  Molsheim,  Mutzig  und  Urmatt  betreffend,  unter  den  Zeugen.- 

25  Fridcricus  prcposilus  sancli  Thome,  Bertholdus  canonicus  majoris  ecclcsie,  vice- 
dominus Burcardus.  acta  sunt  bec  in  curia  nostra  Ilaselahe  anno  ab  incamatione 
domini  llül,  regnanle  gloriosissimo  RDHiiinonun  impornlori'  scmpor  autrusto  Ib-inrico. 
1194  Haslach. 

Au»  Würdtwein  Nota  »ubs.  dipl.  X,  167  nr.  58  naek  einer  Vrkuu.i.   /;...'...;  J:.i::..^i^  .  /.i 
a«  Straßhurg  a.  13*3  im  Mutriger  St.  A. 

134.  Kaiser  Heinrich  VI  befreit  nach  dem  Vorgang  Heinrichs  V  und  Friedrich*  I 
die  Dienstmannen  des  Domcapitels,  der  St.  Thomas-  und  der  Jung  St.  Peterskircke 
tu  Straßburg  von  allen    Verpflichtungen  gegen  den  Fiscus.   1196  Juni  25  Ober- 

Ehenheim. 

a:.  (C):  In  nomine   sanclc   et   individue  trinitatis.  Ileinricus  scxtus  divina  farenle 

cleraeutia   Romauorum   imperator   augustus  et  rox  Siriliiv  •        quamvis  imperialium 


'  WM  identisch   mit  dem  Arm. im  •  ■■    \- '-ntjiionsis 

Kaiser  Heinrich»  VI,  die  Sjiriertr  Miir  :t'J(i  Juni 


110  1196 

[weiter  wie  in  nr.  75  bis  sinl  absolut!.]  quam  libertalem  approbalione  privilegii » 
dilectissimi  patris  nostri  Friderici  sancte  recordalionis  Serenissimi  Romanorum  impe- 
ratoris  ac  proavi  ejus  Heinrici  quinti  dive  memorie  gloriosissimi  Romanorum  impe- 
ratoris  omni  autoritatis  noslre  munimine  confirmantes,  dilecti  fidelis  nostri  Cünradi 
Argenlinensis  episcopi  precibus  inclinati  servientibus  monasterii  sancti  Thome  apo-  5 
stoli  et  servientibus  monasterii  sancti  Petri  apostoli  in  suburbio  Argentinensi  lege 
in  perpetuum  valitura  concedimus  et  corroboramus.  quod  ut  firmum  et  inconvulsum 
omni  evo  pcrmancat,  presentem  inde  paginam  signi  nostri  charactere  et  sigilli  nostri 
inpressione  jussimus  insigniri,  adbibitis  idoneis  testibus,  quorum  nomina  hec  sunt  : 
Cünradus  Argentinensis  episcopus,  Angelas  Tharentinus  archiepiscopus  ^  Albertus  lo 
comes  de  Dagesburc,  comes  Sigebertus,  comes  Bertboldus  de  Nuwcnburc,  comes 
Aleuvicus  de  Sülze,  comes  Marquardus  de  Feringen,  RüdoKus  advocalus  de  Hunes- 
velt,  Gotbefridus  de  Wineden,  Ileinricus  advocalus  de  Huneburc  et  frater  ejus 
Ludewicus,  Cüno  de  Mincbenberc,  Drusardus,  Heinricus  langravius*,  Wernherus 
marscalcus^,  Rüdolfus  scultetus  et  frater  ejus  Waltherus,  Burcbardus  burgravius  et  i5 
frater  ejus  Deodericus,  Fridericus  prepositus  ecclesie  sancti  Tbome*,  Fridericus  de 
Entringen  Argentinensis  canonicus  et  Arnoldus  de  Suabezberc. 

\  Signum  domini  Heinrici  sexti  Romanorum  imperatoris  inviclissimi  et  regis 
Sicilie  gloriosissimi. ;  (M.) 

Ego  Cünradus  Ilildenseimensis   electus  imperialis  aule  cancellarius  vice  domini  20 
Cunradi  Maguntini  archiepiscopi  et  totius  Germanie  archicancellarii  recognovi. 

Acta  sunt  hec  anno  dominice  incarnationis  119G,  indictione  14,  regnante  domino 
Heinrico  sexto  Romanorum  imperatore  gloriosissimo  et  rege  Sicilie  anno  regni  ejus 
26,  imperii  vero  5^  et  regni  Sicilie  secundo.  data  apud  Ehenheim  per  manum 
Alberti  imperialis  aule  prothonotarii  7  kalendas  julii.  25 

B  aus  Straßb.  Bez.-Ä.  G  nr.  34  or.  mh.  c.  sig.  pend.  delapso. 

Gedruckt  ebendarnach  bei  Laguille  pr.  p.  30;  Schöpflin  Als.  dipl.  I,  303  nr.  357  —  Schöne- 
fivatm  Cod.  f.  pract.  Diplom.  I,  147 ;  Ch.  Schmidt  Hist.  du  chap.  de  s.  Thom.  p.  296 
nr.  11.  —  Böhmer  nr.  2878;  Stum})/  nr.  5010.  Zur  Zeugenreihe  vergl.  Ficker  Beitr.  g. 
Urk.  I,  256,  der  mit  Becht  Handlungsseugen  darin  vemiuHiet.  30 

a)  B  privilegi. 


1  Ängelus  Erzbiachof  von  Tarent,  1194—1203. 

2  Tceclu;  Heinrich  VI  S.  293  not.  1  vcrmuttiet  in  ihm  einen  StaufiscJten  Ministerialen. 

3  Der  Straßburger  Marschall  Wernher  ist  wiederholt  Zeuge  in  Kaiserurkunden,  so  z.  B.  1185  Juli 
zu  Basel  bei  König  Heinrich  (Stumpf  nr.  4575),  in  dem  Diplom  Kaiser  Friedrichs  für  Neuburg,  1187  33 
Juli  13  Hagenau  (Stumpf  nr.  4480),   in  dem   Privileg   Friedrichs  für   den  Bischof  von    Trient,  1189 
Februar  15  Ansbach  (Stumpf  nr.  4512). 

*  Cfr.  nr.  118  not.  1. 

5  Die  Jalire  des  Begnum  wie  des  Imperium  sind  um  1  zu  niedrig  angesetzt. 


1197  —  1 108  <H 

135.  Friedrich  der  Probst  und  der  Content  ton  St.  TAomat  tu  Straß^rg 
ilhcrtrngen  den  Kindern  der  Sophia,  einer  Nichte  des  Hitler»  JMehert,  txeeijeiueU$ 
der  lireusch  dicht  an  der  St.  ThomashrUche  gelegene  (irunditücke  gegtn  eine» 
jä/ir/ichen  Zinx  von  'J  Solidi.  ll'J7  Strnßhurfj  im  St.  Thomasklosler. 

r»  I'"|riili'riciis)  ilri  grutia  prcpusilus,  l,inciis  (iccanus,  Rödegerus  canlor,  ReiiuiK^lu 

scoluslicus,  DiolheruH  cellcrarius  lütusquc  conventus  ecclesic  suncti  Thoinc  io  Argen- 
lina  cuuclis  Christi  fidolilms  in  pcrpctuuin.  quoniam  ca,  que  gcrunlur  in  tempore, 
äimilitor  evancscuul  cum  tempore,  nisi  slili  palrocinio  successorum  meroorie  commeo- 
dentur,  hinu  est  quod  universiluti  vestre  notum  esse  voliimus,  quod  duas  areas  trau* 

10  Hniscum  jiixtu  ccclesium  nostrum  silus  ponti  coiiliguas,  qiias  bcate  memorie  magister 
Willelielmiis  ecclesic  uüstre  scolasticus  sancto  'Hiomc  cuntulerat  ita  tarnen,  quod 
dominus  Fridcricus  nosler  prepositus,  qui  tunc  temporis  ejus  discipulus  fuerat, 
easdem  areas  tempore  vite  sue  sub  nomine  ecclesie  possideret,  sed  post  ejus  decessum 
ecclesia  de  ipsis  ordinandi,  que  vcllet,  liberam  potestatcm  habcret,  has  inquam  areas 

if)  nos  ud  pelicioncm  prenotali  ])reposili  uui  filio  et  qualuor  tiliabus  dominc  Sophie 
quotidam  (ilie  sororis  IIadel)erti  militis  concessimus  tamcn  modo  tempore  vite  sae 
possidendas  ita,  ut  nulluni  jus  bereditatis  ad  eorum  posteros  devolvatur,  exceptis 
iiiis  qiiinque  pcrsonis,  que  annualim  duos  solidos  Argentinensium  porlario  nostro 
fralril)us  distribuendos   in   aniversario   supradicli   magistri  Willebelmi,   quod  est   in 

»)  vi}j;ilia  Simonis  et  Jude,    persolvent.    et  hoc  ipsum   fralrcs  post   mortem   istarum  •     0*1.17 
qiiinque   personanim,  quicquid  de  ipsis   oreis   ordinaverint ,   inviolabiliter   observa- 
buiit.        actum  publice  in  clauslro  sancti  Tbome  anno  dominice  incamationis  1197, 
presenlibus  fralril)us  snncti  Tbome  et  burigensibus  Friderico  Dispensatorc,  OrhÜebo, 
Hurcardo  qiii  dicilur  llipi'liii.  Crinrndo  (nii  ilicilnr  LustMiIin  et  Ilt-iiirino  di^  Ilecbinben 

25  et  aliis  quam  pluribus. 

T  «IM  Straßb.  Tltoin.  A.  Titrcs  lad.  10  or.  luh.  c.  i,iij.  }u:hJ.  Uu.uj. 
Gedruckt  nach  einer   Copie  fUs    Uten   Jahrk.  bei  Ck.  Schmidt  Uifi 
p.  296  nr.  13. 


136.  Pabst  Tnnocenz  III  bestätigt  dem  Straßburger  Domcapitel  den  freiwillige» 
:i.)   Verzicht  Friedrichs  des  Probstes  von  St.   Thomas  auf  eine  früher  beanspruekta 
Prabende.  1108  März  2  Rom  vm  Lateran. 

Innocentius  episcopiis  servus  scnorum  dei  dileclis  üüis  prcposilo,  decano  et 
cuuonicis  mnjoris  ecclesic  Argentinensis  salutem  et  apostolicam  bencdictionem.  cum 
partes  iuler  se  super  mola  quteslione  conveniunt  vel  altera  rcnunciat  qusstiooi, 
3r,  ad  hoc  solum  oxigitur  officium  judicis,  ut,  quod  a  partibus  Gl.  faciat  inviolabiliter 
observari,  ne  cui  contra  compositionem  aut  ccssionem  per  sc  factam  liccal  ullerius 
prusilire.  snno  cum  dilocti  (ilii  Arnoldus  nuntius  et  concanonicus  vcstor  et  Fjridericusj 
l)repüsilu3  sancti  Thoma;  ad  nostram  preseutiam  accessis.sont  sujxt  prcbenda.  de  qua 

t)  T  uua. 


H2  1198—1199 

per  dileclum  filium  P[elrum]  lituli*  sancte  Coecilie  presbyterum  cardinalem',  tunc 
aposlolice  sedis  legatum,  idcm  prcposilus  fuerat  investitus,  in  noslra  et  fratrum 
nostrorum  audienlia  disceplarunt.  cumque  nos  auditis,  quae  hinc  inde  proposita 
fuerant,  de  communi  consilio  fratrum  nostrorum  sententiam  formare  ac  ferre 
vellemus,  dictus  prepositus  ad  nos  humililer  et  devote  accessit  et  jus,  si  quod  sibi  5 
competeret,  in  eadem  prebenda  in  manibus  nostris  spontaneus  resignavit.  nos  igitur 
ecclesie  vestre  volentes  in  poslerum  paci  et  tranquillitali  consulere,  recepta  resignatione 
ipsius,  ei  super  eadem  prebenda  perpetuum  silentium  iraposuimus  et  vos  et  ecclesiam 
vestram  ab  impetitione  ipsius  super  eam  presentium  aucloritate  reddimus  absolutes. 
nuUi  ergo  omnino  hominum  liceat,  hanc  paginam  noslre  absolutionis  infringere  vel  10 
ei  ausu  temerario  conlraire.  si  quis  autem  hoc  altemptare  presumserit,  indignationcm 
omnipotentis  dei  et  beatorum  Petri  et  Pauli  apostolorum  ejus  se  noverit  incursurum. 
Datum  Laterani  6  nonas  martii  pontificatus  nostri  anno  1. 

Aus  Würdtwein  Nova  subs.  dipl.  X,  183  nr.  G3  tiach  den  Begistern  Innocem  III  i.  Vatican. 
Ä.  =  Migne  CCXIV,  23  u.  CCXVII,  9.  Damach  wohl  auch  Innoc.  Ep.  ed.  Baluze  I,   15 
15  nr.  30.  —  PottMst  Reg.  pontif.  nr.  33  u.  33. 

137.  Biscliof  Konrad  ton  Straßhurg  heurhundet   die  Stiftung   einer  Prabende 
in  der  Hanauer  Kirche  durch  seinen  Marschall  Wernher.  1199. 

C[ünradus]  dei  gratia  Argen tinensis   episcopus.    universis  in    Christo   fidelibus 
hoc  scriptum  intuentibus  salutem  in  eo,  qui  salus  est  omnium.        honeslis  aspirare  20 
propositis  pic  karilatis   nos   admonet  afTectus.   innotescat   igitur   tam  futuris   quam 
presentibus,    quod  marscalcus    noster    Wernherus    in    ecclesia    Ilonauwiensi    unius 
prebende  slipendia  de  allodiis  suis  inslituit,  ut  de  ipsis  videlicet  stipendiis  sacerdos 
a   conmuni   conventu   electus   et   a   preposito    investitus   in    eadem   ecclesia   deo  et 
sancto    Michaheli    perpetuo    deserviat    et  cunctis   diebus  preter  dies   celebres   post  25 
primam  campana  ter  pulsata  in  altari  publico  missam  pro  anima   patris   sui  et  pro 
animg    sue   ac   omnium   parentum   suorum   remedio  cum  choro   celebret.   eapropter 
confratribus    ibidem    deo    continue    famulantibus    in   Rimigundeheim   Septem   agros 
camporum  et  mediam  partem    molendini   contulit.    ad   stipendia  vero  sacerdolis   in 
Hirtencheim  curiam  et  cellarium  in  atrio  ecclesie  et  viginti  Septem  agros  camporum  30 
et  octo  agros  vinearum  in  Osthovin,  in  monte  Uffenberc  et  in  Wigerheim  dimidium 
mansum  et  curtim  in  Honauwia  conlradidit.  impetravit  quoque  apud  confralres,   ut 
sacerdos  predictus  in  legatis   memorialium,    que   deinceps  eis   conferentur,  particeps 
existat,  missa  quoque  prefata   numquam  obmittatur,    nisi  conmune  interdictum   in 
episcopatu  fuerit.    obtinuit   etiam  in   eadem   §cclesia,   ubicunque   infra   episcopalum  35 
ipse    aut    uxor    ejus    aut   filii  decesserint,    ut   confratres   Honauwienses   corpus   ad 

b)  Orandiiier  titulo. 


1  Petrus  Biani  aus  Piacensa,  prcsbyter  cardinalis  tit.  S.  Cmcilia;,  nachweisbar  von  1188 — 1208,  teat 
als  pabstlicher  Legat  vom  Herbst  1195  ab  bis  zum  September  1196  in  Deutschland.  Vergl.  Toeche  Hein- 
rieh VI  S.  430  not.  1.  40 


1109        1200  113 

Qcclcsiam  ipsünim  dcferenleH  in  modio  chori  sepcliant  animam  deo  commundantot. 

IIiiJus  rci  festes  8unl :  Kiicrliardiis  tnajoris  ccclesi^  prcpositus,  Udalricns  decanns, 

Uorloldiis  cnnlor,  Hfinricuscuslos,  Albertus  IIonauwicosiH  cccle«i<;  preixisidis.  Ilenden» 

ricus  d(!  Borrc,  Fridericus  de   Anlrinj^in,   Ldulricus  de  lioviwilrc,   Aibertiu  decanna 

r,  iluiiauwieiisis,  Cunradus  cuälos,  Udalricus  cnnlor,  AU>cro  scolaülicus,  Gemogus, 
lierloldiis,  IIii^o  diucones,  Rudoirus  diaconus,  C&nradus,  Albertus,  Dielberus; 
iniriisleriules  Wallerus,  lUidolfus  causiticua,  Albertus  vicedominus,  Burkardufl  de 
yoThi  lii[)ido!i,  Biirkiirdiis  I'tier,  Cfino  de  nisdiovislicim,  Burkardus  prefectos  el 
Tlieüdericiis   frater   ojus,   (iiinlberus,    Iluinberlus,    Wernbcrus   de   WoUgaDgioheim, 

Kl  Heinricus  pinccrna  de  Dischüvisheitn,  Ileinricus  de  Sulce,  Hugo  Mors,  Eberwin, 
HilgiTin,  Iludolfiis  de  Brumal";  Wernherus  Vilnius,  Burkardus  de  Ebinbeim,  Fride- 
ricus  Dispcnsalor,  Reginboldus,  Erbe  et  Wernbcrus  judices,  Orllib,  Erbo  de  Brutnat, 
Hiit,'o,  Sigcfriiliis  ,  (Inrirndiis  do  Aqiiis,  Cfinradus  d'-  T'i. '•■•"••>  Ttinradus  de 
Ilchingiii. 

i'>  Acta  sunt  hcc  anno  incarnalionis  dominier  1109. 

B  au»  Straßb.  Bei.-A.  G  faac.  4209  or.  mb.  c.  4  »ig.  pend.  laetU. 

138.  Bischof  Konrad  von  Slraßhurg  verleiht  dem  St.  Fideskloster  in  Scklettstadt 
gegen  einen  jährlichen  Zins  von  C  Denaren  einen  neben  der  IntckößicAen  Pfah  t% 

Straßburg  gelegn--  U-''    '''"">. 

20  In  nomine  suuclc  ui  maiviaue   Irimtulis.    ego   Cunradus   Argcnlinensis   ecclesie 

huniilis   niinislor   iinivcrsiä   Clirisli   lidelibus   in   perpcluuni.  quouiam   mandatu 

divinis  rcligiusis  doniibus  ac  monasteriis  unusqnisqne  pro  modulo  sue  facultalis 
subvenire  lenetur,  uos  quoque  inluitu  divine  clemeDlie  noslrorum  cxemplo  anlcces- 
soruin  curiani  qunndam  jnxta  palatiuin  uoslrum  in  Argcntina  sitam  ad  proprielatcm 

30  ccclosio  noslre  perlinenleni  niona.slerio  sanclc  Fidis  in  Slecestal'  consensu  el  coni- 
venlia  caiiiluli  noslri  necuon  el  celcroruni  fideliuni  noslrorum  favore  sub  lali  forma 
conlradidiniiis,  videlicet  ut  prefalum  monasterium  nobis  el  succcssoribus  nostris  pro 
rocognitione  domini  singulis  annis  sex  denarios  ArgenÜnensis  monelc  in  festo 
sancU  Martini  persolvat.    banc   igilur   noslre   delilxjralionis    favorabilem   tradilionem      \\m.  n 

90  lant  noslro  quam  capituli  noslri  sigillis  communiri  fecimus,  ul  nullus  uoslrorum 
succossorura  boc  quacunque  occasionc  relraclare  presumal.  lestes  autem  cl  coope- 
ralores  linjus  facti  sunt  bii  :  Ebcrbardus  major  preposilus,  Ulricus  decanus,  llenricus 
custos,    Mornndus    scolaslicus,    Rurcliardus  arcbidiaconus'.    Aruoldus   de  Masche, 


Xi 


llrumit  tith  ti»  ParagrapitDSfiekt»,  oitahtr  .-»c  SrifiJmmf  itr  ilimitttri»hm    mU  BtrftT' 


^  Aehntirh   inr.l   in   : ..;    Khitttr  AHoif.  U93  Jmmi  8 

unter  ilessen  Tlfnilmigen  aufgr/ührt  :  curia  n»\»   »put    Muirtam  Aareliun  CWB   ptllinaHw 

sais.  .SfA.i/irtiH  ALi.  </•/>/.  /,  3i>7  «r.  33t.  —  ./  ;     ,    Ihntif.  nr.  iO,W5. 

-  ICin    Uuroanlns   doricns    »Ic    Arpcnlii^  >  <    A'irrAc  in    /fnWtnmn  inn^fint,  trini  fnrilmt  m 

11   riiier    Urkunde   Kainer  i/nnn'rA«   '  '  /'                                                         Slwm/f 
nr.  4743. 

ii 


H4  1200  —  1201 

Rudolphus  scultetus,  Burchardus  de  Ehenheim  scultetus,  Harlemannus  de  Cunisberc, 
Dietmarus  scultetus  de  Slecestat,  llartlieb,  Hugo,  Dorfmannus  cum  aliis  quam 
pluribus.  factum  est  aulem  hoc  anno  ab  incarnatione  domini  1200,  regnanle 
Philippe  Romanorum  rege. 

Aus  Würdtwein  Nova  subs.  dipl.  X,  188  nr.  66  nach  einem  jetzt  unerfindlichen  Original  des     5 
ehemal.  Straßb.  biachöfl.  A. 

139.  Bischof  Konrad  von  Straßhurg  schließt  unter  dem  Beirath  des  Domcapitels, 
der  Ministerialen  und  der  Bürger  von  Straßburg  mit  dem  Grafen  Rudolf  ton 
Habsburg  einen  ihr  gegenseitiges  Rechtscerhällniß  regelnden  Vertrag.  1201  Straß- 
burg im  bischöflichen  Palast.  lo 

In  nomine  sancte  et  individue  trinitatis.  ego  Cünradus  dei  gratia  Argenllnensis 
eclesi§  episcopus  omnibus  Christi  fidclibus  in  perpetuum.  notum  facimus  tam 
presentibus  quam  futuris,  quod  longam  et  auliquam  discordiam,  qu§  multis  retro 
temporibus  inter  nos  ac  noslros  antecessores  et  comilem  Rudolfum  de  Ilabesburch 
ejusque  parenles  fuerat,  consilio  fratrum  nostrorum  majoris  eclesig,  hominum  quoque  15 
ministerialiura  et  burgensium  nostrorum  taliter  sedavimus  et  perpetua  pacg  termina- 
vimus  :  inprimis  ordinalum  fuit,  quod  prefalus  comes  ejusque  heredes  de  cetero 
perpeluo  debeant  esse  Liberi  homines  et  absoluti  et  expediti  ad  servicium  episcopalus 
contra  omnem  hominem  viventem.  episcopus  quoque  Argenlinensis  ei  et  heredibus 
suis  tamquam  liberis  et  absolutis  hominibus  fidem  teuere  debet.  et  quia  prelibatus  20 
comes  se  taliter  episcopalui  obligavit,  pensato  quoque  fideli  ac  magno  servicio, 
quod  nobis  exhibuit  et  de  cetero  cum  suis  heredibus  exhibere  promittit,  in  multis 
ei  condescendimus,  de  quibus  antea  conlentio  fuerat.  statuimus  siqiiidem,  quod, 
ubicumque  episcopatus  seu  comes  predictus  homines  vel  bona  in  curiam  Rubiacensem 
pertinentia  libere  ad  manum  suam  habeant  vel  posthac  liberata  conquirant  et  20 
nominatim  villam  G§belischeswilre,  in  eis  episcopus  solus  pcticionem  suam  habeat 
et  jam  diclo  comili  vel  ejus  nuntio  de  omnibus,  qu§  dabunlur,  terciam  partem 
assignet  et  ipse  comes,  si  ab  episcopo  requisitus  fuerit,  cum  suis  mihlibus  et  homi- 
nibus in  ipsa  peticione  facienda  episcopo  auxiliari  debeat.  causas  vero  et  justiciam, 
^uam  ipse  comes  pro  advocatia  Rubiacensi,  quam  ab  episcopo  tenet,  exercere  debet,  30 
secundum  morem  et  justiciam  Argentinensis  civitatis  procurare  debet.  in  predicta 
quoque  advocatia  jam  dictus  comes  nullo  tempore  hospicia  recipere  debet,  nisi  cum 
ab  episcopo  ad  servilium  episcopatus  invilatus  fuerit.  allodium  de  Theirynbach,  in 
quo  edificata  est  domus,  jam  dictus  comes  episcopalui  liberum  dimisit  et,  quanlum 
in  nobis  est  allodium,  quod  cambiverat  cum  ipso  predicto  allodio,  ipse  comes  33 
liberum  habeat  nee  a  nobis  super  hoc  inpediri  debet.  ut  autem  hec  nostra  et  comitis 
conventio  nostrorum  ac  suorum  fidelium  consiho  peracta  robur  optineat  perpetuum, 
tam  nostro  quam  capituli  nostri  atque  burgensium  nostrorum  munimine  sigillorum 
ex  parte  nostra  corroborari  fecimus,  fidelis  quoque  noster  comes  Rüdolfus  proprio 
sigillo  slabiliri  precepit.  acta  sunt  hec  in  aula  episcopali  Argenlinensi  feliciter  « 
anno  verbi  incarnati  1201,  indiclione  A.  testes  canonici  majoris  eclesi§  Ölricus 
decanus,    Fridericus    cantor,    Morandus    scolasticus,    Heinricus     custos,    Albertus, 


1201  115 

Ciinrüdus,  Ikrlliüldus,  CQnradus  cboriepiscopi,   Ilcidcnricus,   Detthelma«  pretbiterj, 
Aniüldus    diaconus,    Ollo,    Wullerus,    Arnoldu.i,    IS'  ''       -inntu,   ölrici», 

Hcnnfj;<;nis  siibdinconi ;  de  miiiisUTialihus  Wallerus  » t  K. ......... .^  .o..r..ilicu9  frater  ejus, 

Hiirclianlus  de  Sleuiburgedor,  Dtheodericus  Slheleim,  Albertu«  Bagyro,  Guotbera«, 

'-  üiirchardiis  l)urggravius,  Dtheodericus  frater  ejus.  Eberbardus  filitu  Walten,  Sige- 
fridus  do  öfwilre;  de  burgensibus  Burcbardus  juvenis,  Fridericus  Dispensator, 
1I(t1)0  et  WernlifTus  judices,  Rudolfus  Mannelin,  Algoz,  Barchardus  Rypelin, 
I'elrus,  Reiiibültli  Virnecb[orn|,  Wernbcr  Vilulu»,  Gozpertus  de  Spira,  JubsDiies 
Reizero,  Orlhlob,  Ileinricus  Lebeliu,  Fridericus  llisynmang.  Sigefridus  tbelon[eariu8]. 

i(»  Olricus  Ilorebarlb,  Cfiiio  filius  Deimari,  Rudolfus  Wavirscarjus)  •, 

B  <MU  Straßb.  liei.-A.  0  nr.  S6  or.  mb.  e.  4  $ig.  pend.  Von  dem  «wm  errtem  Mal  hitr 
encheinemlen  Straßburger  Stadttiegel  au$  Maßrathem  Wach»,  da»  drei  Kirckthürmt  fMi 
tieei  Mauertkürmen  fiankirt  teigt,  darunter  die  Mutter  Gottet  mit  dem  Kind,  »M  tUt 
legende  f(ut  gane  eemtört  :  8igtllu[ni  1  inm  ArgwtiBMUM  mit]atJa.  JSbtum  iH 

lö  die  Imchrifl  des  üher  der  Jungfrau    M  '•    KUimgndm  Bmde$  gomi  virwimM  : 

Virgo  roj{a  prolcm  quo«!  plcbem  «crvct  et  urbcm. 
Gedruckt  ebeitdartiach  bei  Würdtwein  A'ora  $uba.  dijl    V    '"  •■'   '"-*•    Vae*  tkm  tMttHtm 
Cojiie  ScMpflin  Ah.  dipl.  I,  309  »r.  36H. 

140.  Ulricus  decanus  capilulumquc  majoris  ecclesie  Argenlinensis  discordiam 
•ii>  inler  W'altcniin  puenim  Wollori  quondam  sculleti  et  Pclrum  abbaten)  coUegiamqoe 
de  Niiwcnburcb  super  deciiua  curie,  que  Harlbusen  dicitur,  ortam  publice  in  synodo 
Argenlineusi  ita  sednnt,  ut  mouastcrium  Nuwenburgense  decano  el  ecclesie  Argcn- 
tincnsi,  cui  Ilarttnannus  sacerdos  illud  prcdium  obluleral  comile  Petro  de  Luce- 
lenburch  bercdibusque  reclamantibus ,  singulis  annis  in  octava  epipbanie  quinquc 
K  solidüs  pcrsolvat  in  rcrognilioncni  sue  libere  possessionis.  Wallenis  quifV—  — itate 
cognitu  unu  cum  Ebcrbardo  filio  suo  abbatcni  monasloriunique  ab  omni  i    ^  ione 

liberum  dimillit.  cquoniam  ea  que  scripluris.»        acta  sunt  bec  in   synodo  Argcn- 
tinensi  anno  dominice  incarnationis  1201,  indiclione  4,  vcnerabilis  Cbunradi  Argen- 
linensis ej)iscoj)i  presulalus  Icmjwre.  tesles  Eberbardus  major   preposilus,   Fi  ' 
a»  canlor,  Morandus  scolaslicus,  Cbunradus  de  L'[dejlenbrucbe,  Chunradus  de  t 

vimlen,  Burcbardus  de  Lupfe,  Perlboldus,  Albertus  arcbidiaconi,  Ileinricus  ..>[-. 
minisleriales  Wernberus  marsclialcus,  Rudolfus  scultclus,  Albertus  vicedominus. 
Burcbardus  prefeclus  et  alii  quam  plures'.  1201  Straßburg. 

Aus   Würdtwein  Nora  »uh».  dipl.  X,  19S  nr.  70  nath  nmmj«tst  mturJmdUAm 
X.  Chartular  der  Abtei  Xeuburg.  Ebendamaeh  SMfßm  Al$.  di,J   T   iin  »r  .770. 

»)  S  WtTinctr  mit  Tilttla  «ktr  dem  Utttt»  r. 


1      Khrilitlt  st  lt>t  tt    y.iiii/r  n    lu/i"  in  ii    iii    ftmr     i    t^iimit     iii.>i.("i     ncrifiiii.^    i...rr    im"    ^wlOW  UU^MCyMMW, 

130i  Strnßburg,  erinihnl  bei  »imUirein  Konf  ^ub»  <'t/V.  A',  JOt  not.  f.  Ifmr  inr  Dampnb$t  Ettrkmrd 
fehlt.  1303  ermheint  »choit  Albert  in  diente  Würde,  daneben  ETcrhajdsa  d«caiMU,  FridMicu  eaator, 
Morandu«  scülnüticns  i'ri  einer  dieselbe  .SVicA*  betreffendem  l'rkunde,  cnrdAiit  hti  WirUmmm  L  C  Htm" 
jtroliHt  Albert  füllt  um  dienelbe  Zeit  in  Vertretung  des  gevAUten  JiiiKhof*  lleinriek  tM  Shmikmrg  tirnKt 
Entscheid  ülier  die  Jtegräbnin.te  in  Srhletlttadt .  efr.  Wärdttcein  I.  e.  p.  SIO  nr.  TJ  cz  Ttttri  apoftapho 
mb.  pftlatii  Argontincnsis 


J»m,    It 


H6  1202 

141.  Der  Domprobst  Heinrich  beurhmdet,  nnter  welchen  Bedingungen  das 
Straßburger  Domcapitel  seinen  Dienstleuten  Wernher  Kalb  und  dessen  Sohn  Konrad 
die  Verwaltung  des  Stiftsgutes  Lampertheim  auf  Lebenszeit  überlassen  habe.  [1202] 
Mai  31  Straßburg. 

l  In  nomine   sancle   et  individue  Irinitatis.  Heinricus  dei  gracia  Argenlinensis    5 
ecclesie   major  prepositus   universis   Gbrisli   fidelibus,  :   ad  quos  liec  pagina  perve- 
nerit,  in  domino  Jesu  Christo  eternam  salulem.       quia  diuturnitas  lemporum  sepius 
oblivionem  inducit,  oblivio   quidem   discordiam  facit,    discordia   litem  parit,   merito 
literarum    series    recordationis    ministra    inlerponitur ,    ne     forte   communi   ulililate 
statuta  scrupulo   dubietatis  turbentur.    placuit   ilaque   capitulo   noslre   universitatis,  lo 
peticioni   Wernheri  Vituli   et   Günradi  filii  ejus  ministrorum  nostrorum  in  mensurna 
nostra,  que  dicitur  de  Lampertheim,  taliter  acquiescere,  ut  jam  dicti  Wernherus  et 
Cunradus  officiales  nostri,   qui  prefatam   mensurnam  jam    diu   a   nobis   ad  certos 
annos   ministrandam  receperant,  usque  ad  tempus  vite  ipsorum  habeant  et  ad  utiU- 
tatem  ecclesig   ac  suam    diligenler  colant   ac  prebendas   fideliter  administrent.  uno  15 
itaque   ipsorum   decedente   alter,  quoad  vixerit,  simili  jure   habeat   et  post  mortem 
utriusque  libere  absque  suorum  heredum  impedimento  sive  contradiclione  cum  omni 
edificiorum   culturarum    ac   fructuum  integritate  ad  nostram  fraternilatem  mensurna 
redeat,  ita  tamen,  quod  animalia  predicti  officialis  ultimi,  que  pro  colenda  mensurna 
habuerit,  ipsius   heredes   accipiant,  cetera  vero  ad   utihtatem  ecclesie  vel  sequentis  20 
mensurnarii    omnino    accedant.    preterea    si    ultimus    predictorum    officialium    ante 

Juni  SI     festum  sancti  Johannis  baptisle,  administratioue  anni  illius  nundum  finita,  decesserit, 
heredes   ipsius   usque    ad  idem  festum  perfecte  colant  et  debita  mensurne  recipiant, 

Aug.  10     prebendas    autem  usque  ad   sequens   festum   sancti  Laurentii  plenarie  administrent. 

capitulum  namque  vel    mensurnarius    sequens    a   jam    dicto   sancti  Johannis  festo  25 
ulterius  necessariam    culturam   exsolvat   et   census   omnemque   ulililatem   mensurne 
percipiat.    si  vero  in  ipsorum  administratione  majorum  rerum  defectus  fuerit,  panis 
videlicet,    carnium  et  piscium  et  pro   ipso  defeclu   coram   decano   vel  fratribus  ab 
aliquo  dominorum   queriraonia  mota  fuerit,  predicti  ministri  secundum  justiciam  vel 
graciam   capiluli    et   conquerentis  ipsum   defectum  infra  septem  dies  supplebunt  vel  30 
infra   monasterii  ambitum  clauslri  ejusque   officinarum  usque  ad  satisfactionem  per- 
manebunt.    reliquarum   autem   rerum   defectum   infra  quatuordecim  dies  simili  modo 
emendabunt   vel   infra   monasterium  claustrum  ejusque  ofEcinas  inclusi  remanebunt. 
verum  si  pro   aliquo   defectu  infra   septa    monaslerii   claustri   et   officinarum   ultra 
quatuordecim  dies  duxerint  in  morandum  et  jam  dictum  defectum  neglexerint  corri-  30 
gendum,  cuilibet  fratrum   liceat,  pretaxatos    ministros,  sicut  jus   est,    mensurne   de 
ipsa  impetere,  ita  tamen,  quod    mensurna   abjudicata  nichilominus  debeant  colere  et 
usque  ad  proximum    sancti  Laurentii  festum  prebendas  ex  integro  administrare.  in 
administratione    igitur   prebende    nullum    defectum    canonici    debent    sustinere    pro 
aliqua  rerum  caritate ,  si  tamen  res  venales  reperiantur.  nee  illud  eis  debet  nocere,  40 
si    forte   pro    ipsorum    officialium    eorumque   amicorum    culpa    vel    neglientia    seu 
inimicicia    in    bonis    mensurne    dampnum  suslinuerint ;    si    vero  tempestate  vel  pro 
communi   gwerra   sive    communi   incendio  in   ipsa   mensurna    dampnificati    fuerint. 


1202  117 


])ro  ([tiuliltitc  (larnpni  capitiilum  eis  parcct  secundum  hoc,  qood  fratribus 
niiriis  in  cuii.sitnilibus  parccndiitn  decrevcril.  »ane  »i  aliqua  ecclesia  pertiMDS  ad 
incnsurnam  vac-averit,  exccptn  cai>clla  de  ScArruwilrc,  quam  ad  usam  meostuiM 
scrviiro   ac  diinittcro  dchcnt,  prcnuininalis  ministriM   liceal,  iu  ipsa  ecclcsia  idooeoa 

n  clcriciiin  cligcrc  alqii(>  majori  prepo.<)ilu  ad  investicndiim  presenlare,  deiodo  trahi» 
(liacürio  pro  allaris  cura  rccipicuda  ofTeire.  ncc  ipsi  corum  ralionabilem  aleetioiMm 
(IcbeiTt  iinpedire.  ofllcia  quoque  si  vacaverint,  prclibali  miuislri  ad  ulililalem  men- 
siiriKi  ac  suaiii  libcre  conferanl  J)OtU!ficia ;  vero  si  forte  nunc  vacant  vd  Ytoare 
contigerint,  in  quilnis  licredcs  defunctorum  nulluni  jus  succcdcndi  habcaut,  meDSome 

10  rcHcrventur  ncc  prei)0»ilus  sive  niinislri  predicti  alicui  conferre  valcant  ;  sed  si 
horcdilario  jure  ad  hercdcs  decedcnlium  del>canl  pervenire,  a  manu  prepositi  absque 
dampno  claustri  heredes  recipianf.  decedenlibus  aulcm  prefalis  Vn'ernAero  ti  G^tmdo 
concossiones  ccclesiarum  et  Iwncficiorum  ad  sequontes  nieusurnorios  illiba(e  redeant. 
recilula   ergo  et   cxposila   hujus   scripli   serie  prenominalis   WernAero  et  Cinrudo, 

15  quam  eliam  Wallerus  plebanus  de  Wange  el  Wernherus  plcbanus  de  Lamperibeun 
lilii  ojusdcm  "beruhen  intellexerunt ,  predicli  omnes  qualuor,  Wcrnbcrus  palcr 
eonim  el  Ciinradus  alque  Wnllorus  el  Wernhcrus  fratrcs,  juramenlo  corporaliler 
preslilo  juraverunl,  pn-falam  convcnlionem  omniinodis  observare  alque  predicto 
modo  pro   dcfeclu  adminislralionis  infra  monaslerii  clauslri  el  officinarum  ambilum 

w  comnuiniter  permanere.  si  vero  aliquem  prediclorum  qualuor  decedere  conligerit 
rt'li(]iii  nlinin  pcrsonam  capilulo  acceplabilera  sub  eadem  obligatioDe  assigna 
bunt.  acta  sunl  liec  in  capilulo  Argcnlinensi  anno  dominice  incamalionis  1203' 
iniliclione  5,  auclorilale  noslra  el  presenlia  el  Eb«'rhardi  decani,  Alborli  custodia, 
Fridcrici  canloris,  Morandi  scolastici,  Arnoldi  porlarii.  Bcrhloldi  el  Rudolfi  mensur 

83  nariorum,  Cftnradi  choriepiscopi,  llcindenrici  et   Üietlhelmi  presbiterorum,  Arnoldi 
Hiircliardi,  Ludowici,  Honnanni,  Ulrici,  Heinbardi  subdiaconorum ,  presidenle  sancte 
lloniano   sedi   doinino   Innocenlio   Icrcio    anno   pouliticulus  ipsius  5 ,    sub  antistile 
noslro  domino  Cflnrado  anno   episcopalus  ipsius  13.  ut  autem  beo  noslra  conTentio 
firma  el  illibala  servetur,  presenlera  paginam  scribi  ac  domini  noslri  cpiscopi  atqne 

30  capiluli  sipillis  fecimus  corroborari.        data  Argenline  pridie  kalendas  junii. 

li  aus  Strußh.  Btt.-A.  0  fasc.  2709  or.  nUt.  c.  2  »if).  iimd.  lattir. 

Gedruckt  aus  rfrwi  lib.  $al    '-'«r  '"-i    IFönttlf"'"   .V'"'"  «"''■■■  '''V    V.   '^n~  •"■    '■ '■ 

142.  In  einer  Urkunde  Bischof  Konrads  ton  Straßburg  für  dtu  LanteiMekn 

Capitel  unter  den  Zeugen  .•  Fridericus  canlor  Argenlinensis  ecciesie,    Albertus  de 

85  Zabornia   capUanus    cpiscopi,    Rudolfus  camcrarius,    Ruodolfus   scullelus   el   frater 

ejus   Wallbcrus ,    Rurcbardus    burggravius ,    Albertus  viccdominus.   acta    sunt  hee 

publici;  apud  Uubiacum  anno  doniinico  inrnrn.ilionis  1202.  1^02  Rufkdi. 

Aus  WürdtHxiH  Nora  »üb*.  li'iJ    \  '">'-*   n'iui»    Utuler    VidimmM  wom  US9  km 

ehaiMl.  Straßb.  bitcböß.    i 

<0  •  Die  I  <n,j  iill'-r  uliiKjfn  IMUfit  tum  J.il.r,-  ;,'(/.'  iinihi.il  :uT  Ammokmt,  daß  ViOJ 

für  ia03  . . 


H8  1190  —  1202 

143.  Bischof  Konrad  von  Straßhurg  fordert  alle  Angehörigen  seiner  Diacese 
zu  Beiträgen  für  den  Neubati  des  Straßburger  Münsters  auf.  [1190-1202]. 

C[unradus]  dei  gratia   Argenlinensis  fcclesi§  humilis  minister  omnibus  gcclesi§ 
dei  prelatis,    abbatibus,  prepositis,  decanis,  plebanis  et   eorum   vicariis   salutem  et 
fraternam   in  domino  dileclionem.        quanta  reverentia  excolendus  sit  locus  Argen-    5 
tinensis  §cclesie,  in  qua  memoria  beate  dei  genitricis  veneratur  et  colitur,  dilectioni 
vestr§  notum    fore  non  ambigimus.  hec  enim  spiritalis   maler  veslra  salutem  vobis 
corporis    et    anim§   per   baptismi  mysterium   et  consecrationem   sacri    crismatis  et 
sacrali   olei  jugiter   administrat.  hec  etiam  facit  Judicium  omnibus  injuriam  patien- 
tibus,  tutelam  rerum  et  corporum  conferens  omnibus  ad  se  confugientibus.  preterea  ^  lo 
quam  sumptuoso   et  laborioso   opere   ipsa  ecclesia   in  meliorem    slatum  reedificetur, 
notum   est  omnibus  ipsum  locum   frequenlantibus.    ad  quod  perficiendum  quoniam 
urbanorum  nostrorum  manus  non    sufficiunt,    a  vobis  tamquam   a  piis  filiis  mater 
vestra  Argentinensis  §cclesia  auxilium    dulci   petit   afTeclu.    unde  vestram   rogamus 
fraternitatem   et    in    remissionem    peccatorum    vobis  injungimus,    quatinus   latores  's 
presentium   cum  testimonio   sigilli  nostri   ad  vos  venientes  benigne  recipiatis  et  in 
quantum   potestis   bilariter  eis    assistatis,   ut  per  eos   nobis  et  fratribus  et  urbanis 
nostris   boni    odoris  fama   de  vobis  renuncietur  et   vestrg  benivolenlig  et  largitatis 
munera    collaudentur.    subjectos    quoque    vestros    instanter    ammoneatis ,    ut    hanc 
primam  hujus   gcclesie  petitionem   benigne    suscipiant  et   ad  perficiendam   domum  20 
beate  dei  genitricis   dona   et  oblationes    suas  hilariter  tribuant,  ut  ipsa  eis  domum 
§ternam  in  celis   preparare  dignetur.  omnibus  ergo,  qui  dona  et  oblationes  suas  ad 
opus  jam  dictum  contulerint,  per  gratiam  spiritus  sancti  et  auctorilatem  bealg  Marie 
indulgentiam   a    domino   peccatorum   suorum   optamus  ^  et   omnium   bonorum,   que 
infra   ambitum  Argentinensis    civitatis    tam  in    missis  quam  in  diurnis  et  nocturnis  25 
horis  fiunt,   communionem  eis  damus.    si   qui  vcro,  quod  absit,  latores  presentium 
impedire  vel  molestare  presumpserint,  ofTensam  dei  et  nostram  graviter  se  incurrisse 
sciant   et  insuper  intoUerabilem  beate   dei   genitricis   vindictam  et  bic  et  in  futuro 
recipient.  qui   vero   aliquod   supplementum  jam  diele  ecclesi§  contulerint,  centuplam 
mercedem   ab  ipsa  beata   virgine   et  a   filio  suo  recipient  prestante  domino  nostro.  a.o 
amen. 

B   aus  Straßb.  Beg.-A.    G   nr.   63   or.  mb.  e.  sig.  pend.  delapso   in  Bwherschrift ,  die  den 
Char acter  des  ausgehenden  12ten  Jahrh.  zeigt,  gesehrieben. 

Gedruckt  darnach  im  Bull,  de  la  sociite  p.  la  cmiserv.  des  monum.  historiq.  d'Älsace  III,  'i, 
49  =  L.  Spach  Oeuvr.  clwis.  III,  331  u.  386  (a.  1275);   F.  X.  Kraus  Kunst  u.  Alter-  33 
thum  i.  Elsaß-Lothringen  I,  354,  der  nach  dem  Vorgang  von  Schneegans  (Revue  d'Alsace 
1850  p.  271)  das   Stück  ohne  stichhaltigen  Grund  dem  Bischof  Konrad  I  (1179—1180) 
zuweist. 


a]  B  pretera.     b]  B  indulgentiam — optamus  auf  Rasur. 


1 190        1205  «9 

144.  Ihr  Beschluß  der  Slraßlrurger  Bürgerachaß,  vm  einem  Theil  der  tUdti- 
achen  Almende  Zins  zu  erheben,  wird  beurhundet.  \ltUO — 1202.\ 

\  In  nomine  sancte  et  individuc  Irinilalis.  \  lilcrarum  series  recordationis 
iiiinistru   in   ruhus  geslis  mcrito  inlerpouilur,   ue   ralionohililer  ordinala  oblivionis 

D  nebula,  Icrnporis  prolixitatc  obfuscculur.  nolum  sil  omnibus  Uuq  fuluri  quam 
prcscnlis  lcin}>ori.s  hutninibus ,  quod  burgenscs  nosire  civitatis  salubri  oonsilio 
slutueruul,  ut  super  vallum  relro  staliuloribu»  >  de  conmuni  civitatis,  quod  vulgo 
uhneinda  vocalur,  tUDc  et  deinceps  in  perpetuum  ad  conmuacm  urbis  utilitatem 
aiinuüs  census  reciperent  et  ad   pcrpetuam  slabilitalem   illonito,  qui  recepenint*, 

10  eoruinqut!  hcredum  ac  civitatis  scriplo  ac  sigilli  coruin  miinimine  stabil!  confirma- 
lionc  corroborareut,  acta  sunt  bec  lemporibus  illustri  principis  C&nradi  de  ll6ne- 
burc  Argenlinensis  episcopi,  duinino  Wernbero  niarscalco  et  Waltero  scultcto  et 
Uiidolfo  fratre  suo*  et  Burcbardo  Puero,  BurcbfardoJ  de  lapidea  porta,  Burcb[ardo] 
Itipcliu,  Pclro,  Algoto  Rege,  Ortliebo,  Wezelone,  Erbone  judice,  Friderico   Dispeo- 

13  satore  consilinriis  et  recloribus  noslre  civitatis. 

Inpriiiiis  juxtu  doinuiu  bospilaiis  Ilenricus  Sonipes  decem  solidos.  Rudegerus, 
([ui  purgal  gladius,  decem  solidos.  Ilenricus  liliaster  Alexandri  decem  solidos.  C&n- 
liulus  et  Wernberus  decem  solidos •".  Eberbardus  decem  solidos.  Cftorat  de  Paris 
decem  solidos.    Eberliardus  cemenlarius  de  dimidio  loco  quinque  solidos.    Ilenricus, 

ao  qui  purgul "  gladios,  decem  solidos.  Rudolfus  d "•  '■olidos.  Burrbart  ScUerg  decem 

solidos.  ülto  de  Siiindclalishcim  duo  tnlenla''. 

11  iix.N  .^uni',1.  Jlnsii.  A.  <i<Miiiii.  riiiit.  IikI.  41  iiik'  .>  iii.  -'O'"^  OT.  mh.  c.  »»0.  pemd.  ditqtMi 
Allfr  WaftraclifinlicMcfit  tutch  üt  iliejie  Urkutulf,  dem  Kamtniß  ich  Uerm  Dr.  M,  Btitmr 
icrdtiiikr,  in   die   lel.i        /  '     nm  Htmenhurg  mh  »Ham. 

S5  Dafür  .iph'ht  itif  Kr  •/«•*«  tSOt tment  «ndkeimt 

(H.  nr.  'ifiitgi  du  StmÜrtthi 

von  Uli  ,        .   , 


145.  A'önig   Philipp  nimmt  die  Stadt  Slraßburg   i»  aeine»  betoniem  Seh»t§ 
und  gewährt  den  Bürgern  derselben  die  Steuerfreiheit  ihrer  außerstädtiaekem,  im 
31)  Elsaß  gelegenen  Güter.  1205  Juli  16  Ungenau. 

•  Pbilippus  secuudus  divina  favcutc  dementia  Romanorum  rex  et  scmper 
auguslus.  ;  »uguslalis  pietatis  iumensa  dementia  eonim  commodis  et  bonoribus 
bylariori  vultu  consuevil  intendere,  quos  in  suis  obsequiis  prona  et  prompta  desu- 
dare   volunlulü   certiori   ex))erientia   cognovit.   inde  est  quod  nos  advertenles,  quam 

g(  ■)  //  reriparunt.      bj  Cftnrcdus— tolido«  •«/  JUttr.      >-'   //  purgart       d;  Oiu— ul.  M 


1   )\'iM  ideulisch  mit  den  »tatiomtrii. 

ä  Dnrch()iiiifiig   erscheint   in   diener   Zeit    huiitiij,  mcht  aetm  Brtuier  Waiiitrr  ms  .-^mutitmx,  >«  ••* 
40  den  Jahren  lllKi.  It'Mi,  ll'J'J,  1300,  UiOt  u.  1303.  SM»  <MM  Ytrmditkmi  hm  nrittfimf 


420  1205 

sincero  affectu  civitas  Argentina  serviciis  noslris  se  exposuit  et  qualiter  per  eviden- 
tissima  obsequiorum  suorum  merita  regie  maigestatis  gratiam  et  favorem  perpeluum 
sibi  obligavit,  ad  communem  utilitatem  civitatis  Argentine  pariterque  bonorem  in 
evum  promovendum  gratiosum  favorem  nostrum  duximus  irnperciendum,  ut  exemplo 
retributionis  ejus,  quam  pro  serviciis  suis  memorate  civitali  impertiti  sumus,  alie  5 
quoque  civitates  imperii  proniori  voluntate  ad  servicium  nostrum  accendantur.  notum 
sit  inquam  omnibus  tarn  presentis  etatis  quam  in  evum  successure  posteritatis 
hominibus,  quod  nos  sepe  dictam  civitalem  cum  omnibus  ejus  incolis  sub  specialem 
regie  maigestatis  tuicionem  recipientes  de  liberalitate  regia  boc  ipsi  civilati  indul- 
gemus  et  in  evum  confirmamus,  ut,  ubicunque  vel  ipsi  burgenses  vel  etiam  qui-  lo 
cunque  ipsius  civitatis  cives  per  totam  provinciam  Alsatie  proprietates  aliquas  sive 
quascunque  possessiones  babuerint,  ut  nemini  licitum  sit,  de  biis  proprielatibus  sive 
possessionibus  vel  etiam  eorum  bominibus  servicium  aliquod  accipere  vel  exigere 
vel  etiam  cujusquam  precarie  sive  exaclionis  onus  eis  imponere*,  quoniam  nos 
dictam  civitatem  cum  omnibus  ejus  pertinentiis  tam  intus  quam  extra  ad  speciale  i5 
obsequium  imperii  decrevimus  reservare ',  statuenies  et  regio  edicto  districte  preci- 
pientes,  ut  nulli  unquam  persone  alte  vel  humili,  ecclesiastice  vel  secculari  banc 
nostre  donationis  seu  confirmacionis  divalem  paginam  licitum  sit  infringere  vel  etiam 
aliquo  improbitatis  ausu  ei  obviare.  quod  qui  facere  presumpserit,  30  libras  auri 
componat,  medietatem  fisco  nostro,  residuam  vero  medietatem  injuriara  passis.  ut  20 
autem  bec  concessio  sive  confirmatio  nostra  inviolabiliter  ipsi  civitati  observetur, 
presentem  exinde  paginam  conscribi  jussimus  et  regie  maigestatis  karactere  con- 
signari.  testes  hujus  rei  sunt :  Cunradus  Spirensis  episcopus'*,  comes  Sigebertus, 
Albertus  de  Entse,  Hermannus  de  Märchtorf,  Ileinricus  camerarius  de  Ravenspurc, 
Eberdus  pincerna  de  Tanne,  Reinbardus  de  Lutra  et  abi  quam  plures.  » 

':  Signum  doniini  Pbilippi  secundi  Romanorum  regis  iuvictissimi.  [   (M.) 

Actum    apud    Hagenö    anno    dominice    incarnationis    1205,    regnanle    domino 
VXnlippo  Romanorum  rege  gloriosissimo  anno  regni  ejus  8. 

Ego   Cunradus   Ratisponensis  episcopus^  et  regalis  aule  cancellarius  recognovi. 

Datum  apud  Hageno  17  kalendas  augusti,  indictione  8.  ao 

S  aus  Straßb.  St.  A.  AA  art.  1  nr.  3  or.  mh.  c.  sig.  peml.  delapso.    Die  älteste  im  Original 

erhaltene  Urkunde  des  St.  A. 
Gedruckt  ehendarnach   hei   Ohrecht   Ah.   rer.  prodr.  p.  300   —   Schilter  Königsh.   S.   733 

(stückw.);    Wencker   Disqu.    de   usshurg.  p.  2   =    Lünig   XIV,  1,  725  —  LaguiUe  pr. 

p.  31;  Schöpflin  Als.  dipl.  I,  311  nr.  371.  —  Böhmer  nr.  68.  aö 

a)  S  imponenere. 


1  Vergl.  K.  Zeumer  Die  deutschen  Städtesteuem  im  ISten  u.  13ten  Jahrh.  S.  103.  K.  W.  Nitzsch 
Ministerialität  u.  Bürgerthum  S.  394  bezieht  die  Ahgahenfrciheit  der  außerstädtischen  Besitzungen  auf 
die  Hof-  und  Hecrsteucr.  A.  Heitsler  Der  Ursprung  d.  deutschen  Stadt  Verfassung  S.  217  ff.  sieht  darin 
die  Begründung  der  reichsunmittelbaren  Stellung  Straßburgs.  40 

2  Konrad  III  von  Scharfenherg  Bischof  von  Speier,  1200—1324. 
s  Konrad  IV  von  Taispach  Bischof  von  Eegensburg,  1204 — 1227. 


1207  -  1208  i21 

146.  In  einer  Urkunde  Bischof  Heinrichs  tun  Slraßburg  für  da*  JloipUal  i» 
Ilagenau :  toslcs  afTucrutit  prelali  et  canonici  majoris  ^colesi^  in  Aigentina  :  Alber- 
tus ])rcpüNitii.s,  Kbcrliiirdiis  dvcanus,  Anioldus  custos,  Arnoldus  de  Soabesboro, 
Ulricus  dt*  Hüvcwilre,    l(i"idolfus  de  Licthenhcrc   et   ulii   quam   plures.        ada  tont 

&  hcc   unoü   duniinicQ   incanintiunis    1207,  (i  idus  februarii,  indiclione  11,  pontifieatau 
noslri  anno  6.  1807  Februar  8. 

B  au»  Straßb.  Ba.-A.  H  faac.  1219  or.  mb.  e.  ng.  ptnd.  delajMo. 

147.  In  einer  Urkunde  König  Philipps  ßr  den  Markgrafen  Azzo  ton  Este  unter 
den  Zeugen  .    Hodulphus  de  Argentina,  (Jodcfridus  Zidelarius  de  Argcnlina.    iSl/7 

10  Ju7d  18  Slraßburg. 

Gedruckt  hei  Muratori  DtOe  antichila  Egtenti  I,  383;  LOmig  Cod.  Ital.  dipl.  I,  J5S6.  — 
Böhmer  nr.  96.  Vtrgl.  Ch.  HchmiiH  hl  GiHtfried  nm  Slraßburg  SladUdtreiber  ffftKmm  f 
8.  12,  der  für  rodclarius  die  richtige  Letart  ZideUriiu  OM  einer  im  ArdUv  m 
Modena  befindlichen  Copie  des  HUen  Jahrh.  fettffetteOt  hat. 

ir,  148.  In  einer    Urkunde   liiuhof  Ueinrichs  von   Slraßburg  für  einen  Ministe- 

rialen seiner  Kirche  unter  den  Zeugen  .-  Albertus  preixisitus,  Eberhardua  decanos, 
Fridcricus  cantor  et  caracrarius,  Rudolfus  archidiaconus,  Arnoldus  custos,  Burcbar- 
dus  burgravius  de  Argentina,  Eberbardus  filius  Waltheri  de  Argentina,  Burcbardus 
Pucr,  Rudolfus  scultctus.      acta  sunt  bcc  anno  ab  incamatione  domini  1208.  i208 

■X)  [cor  November  6'|i. 

Aus  WüT^min  Noea  subs.  dipl.  X,  »»6  nr.  ft»  nack  dm  Üb.  tei.  1347. 

149.  In  einer  Urkunde  Bischof  Heinrichs  von  Slraßburg  für  die  Abtei  Nem- 
burg  als  Zeugen  .•  Arnoldus  mojor  prepositus,  Fridcricus  cantor,  Bertboldus  prcpo- 
silus  Ilouaugiensis  et  fruter  ejus,  Ulricus  de  Ilovcwilre«,  Wolfradus ,  Reinbardus, 
85  magisler  Ileinricus  de  Lulcnbacb,  Hugo  capellanus  sancli  Stephani  et  alii  quam 
plures.  acta  sunt  bec  Argenline  in  superiori  capella  sancli  Ulrici«  anno  ab 
incarnuliune  domini  1208,  8  idus  noTcmbris.  1208  Notemier  6  Strtßiurf  M  der 
obern  Sl.  Ulrichscapelle. 

Aus  Würdltcein  Nota  suba.  dii>l.  X.  rr,  nr.  84  nach  einem  veHomen  Nenbiuyer 
30  Chartuhtr. 


■)  OrtmJiJifr  OuwUrc. 


>  Das  SlUrk  i»l  ror  den  6.  S'ovember  tu  »etten,  da  in  eintr  an  diftm  Tagt  OMJynfeOini  Fthntdi 
schon  der  l)omi>rob»t  Arnold  als  Nachfolger  des  hier  gtnannttn  AXbert  «neheini.  <.  nr.  tii>. 

8  Wohl  die  an  den  alten  bisehUfiiehen  BUatt  tloBemh  Ukidt$atpäle,  nkAI  die  fkidammigt  hä 
Sl.  Arbogast.  Verpl.  üilbermann  Zjoealgeadi.  d  St.  Stnßb.  &  M. 

I« 


122  1208  —  1209 

150.  Heinricus  episcopus  Argentinensis  omnia ,  que  canonici  majoris  ecclesie 
Argentinensis  de  capella  in  Sccrewilre  ad  ipsos  perlinenti  et  officiis  victuque  sacer- 
dolis  eam  administrantis  statuerunt,  confirmat.  «  dignum  est  ut  ea  que  fuerunt.  » 
actum  publice  anno  incarnationis  domini  1208,  indictione  11,  anno  ponlificatus 
domini  Innocentii  pape  tertii  12 1,  presentibus  hiis  Arnoldo  preposito,  Eberhardo  5 
decano,  Friderico  cantore,  Wolfrado  archidiacono,  Cunrado  cellerario,  Reinbardo 
portario,  Hermanno  dapifero,  Ulrico  de  llovewilre,  Rudolfo  archidiacono,  Beringero 
archidiacono,  Bertholdo  camerario  de  Geroltsecke,  Heinderico,  Diethelmo,  Ludewico 
de  Iluneburc,  Ottone  de  Bonveit.  1208. 

Aus  Würdtwein  Nova  suhs.  dipl.  X,  33G  nr.  85  nach  dem  lih.  sal.  1347.  10 

151.  In  einer  Urkunde  Bischof  Heinrichs  von  Slraßhurg  für  die  Abtei  Neu- 
hirg  :  datum  apud  Argenlinam  in  domo  episcopali  anno  ab  incarnatione  domini 
1209,  epacta  12,  concurrente  3,  indictione  12,  9  kalendas  maji.  testes  Arnoldu3 
major  prepositus,  Everhardus  decanus,  Fridericus  cantor^,  Rudolfus  archidiaconus, 
Berengerus  archidiaconus,  Heidenricus  majoris  ecclesie  canonicus,  Hermannus  cano-  I5 
nicus  et  dapifer,  Ulricus  de  Hofewilre,  Wolfradus  archidiaconus,  Dietelmus  cano- 
nicus ;  ex  ordine  militum  :  Rudolfus  vicedominus,  Burchardus  scultetus,  Godefridus 
Cydelare  et  Hupertus  fraler  ejus,  Theodericus  Ste[he]lin*  et  fratres  ejus  Albertus  et 
Ludewicus,  Albertus  Beigere;  de  civitate  vero  :  Burchardus  de  [Ehenbjeim'',  Fride- 
ricus Spendere,  Erbo  rietere,  Rudolfus  zolnere,  Chunradus  Firnikorn,  Reinboldus  20 
Kalp,  Burchardus  [Rip]eUn<=.  1S09  April  23  Straßburg  im  bischöflichen  Palast^. 

Aus  Würdtwein  Nova  subg.  dipl.  X,  255  nr.  5  im  Auszug  nach  einem  verlornen  Neuburger 
Pergament-Chartular. 

152.  Heinricus   episcopus   Argentinensis   monasterio  Nuwenburgensi,  cujus  jura 
jam  pridem  a  capitulo  majoris   ecclesie  Argentinensis    agnita  erant  (cfr.  nr.  140),  a 
curiam  Harthusen  nuncupatam  ei  ab  Hartmanno  presbytero  olim  donalam*  confir- 
mat.   « quoniam  contractus  vel  donationes. »    acta  sunt  hec  in  aula  nostra  Argeii- 

a)  Grandidier  Steijlin.     b)  Orandidier  Heineim.     c)  Grandidier  Lugelin. 


1  Die  Pontificatsjahre  Innocem  III  sind  um  1  zu  hoch  angesetzt. 

2  Diese  drei  ersten    Würdenträger  des  Straßb.  Domcapitels  Urkunden  aMein  am  gleichen  Tage  für  30 
Neuburg.  Cfr.  Würdtwein  l.  c.  nr.  6. 

3  In  eitler  Urkunde  Bischof  Heinriclis  für  Neuburg  aus  demselben  Jahre,  aus  der  bischöfl.  Pfalz 
zu  Straßburg  datirt,  fehlt  unter  den  Zeugen  von  den  obengenannten  Bomcapitularen  nur  der  Probst 
Arnold,  hinzutreten  Bertholdus  camerarius  et  prepositus  de  Honaugie,  Reinhardus  portarius,  Chunra- 
dus cellerarius,  Heinricus  de  Geroltisecke,  Beringerus  de  Albecke,  Eberhardus  de  Jungingen,  ferner  33 
de  liberis  fidelibus  nostris  Heinricus  advocatus  de  Huneburc,  Otto  de  Ossenstein ;  de  ministerialibns 
Rudolfus  vicedominus,  Dietericus  Ste[h]ilin ;  de  burgensibus  Burchardus  de  Ehcnheim,  Fridericus 
Disponsator,  Erbo  judex  et  alii  plures.  Cfr.  Würdtwein  l.  c.  nr.  7. 

*  Zu  König  Lothars  III  Zäten.  Cfr.  Schöpflin  Als.  dipl.  I,  206  nr.  254. 


1209  -  1211  1» 

lincnsi  anno  dominicc  incarnalionis  1200,  indictione  12.  tcstes  Anuddos...*  mtjor 
prcpusiliis,  Evcrhordus  dccanus,  Fridericus  cantor,  Chunradtu  de  Uleleobr. 
Rudolfus  de  Litriihorcli.  Wulfradiis  arcliidiaconi,  Ik-rlholdus  de  Osensleio  preposiius 
Ilonogcnsis  ;  ex  ordiiiü  nohilium  :  Sy^^bcrlus  comcs,  Ileinriciu  advocaltu  de  HiiDe> 
&  burch,  lleinricils  do  Kunisberch ;  ex  ordine  ministerialium  :  Wernbenu  manealoos, 
Rudolfus  viccdüininus,  Burchardus  scultclus  et  frater  ejus  Theodericus.  Burcbardtui 
Pucr,  Durclinrdus  do  lapidca  portu  et  alii  quam  plures.  1209  Straßburg  m  bitckOf' 
liehen  Palast. 

Am  S(/i(ipjliH    AI     ilijil.  J,  .130  nr.  38t  Mich  einem  verlornen  AnoHry-r  Perfammt  CTUf 
10  tultir.  J:i,-ifl,iiii,ii-h   Würdtieein  Nova  luhi.  dijA.  X,  S47  «r.  90. 

153.  Das  St.  ThomassÜft  zu  Straßhirg  und  Adelheid  die  Wiltve  des  Biekers 
Sifrid  einigen  sich  giUlich  über  ihre  AnsprUcke  auf  einen  dickt  bei  der  TAowuu- 
brücke  gelegenen  Uof.  1210  Januar  20. 

Novcrint  omncs   proscns  scriptum  nudiluri,  causam,  qiie  verlebalur  inter  cccle- 

18  siam  soncti  Thome  et  viduani  Sivridi  quondiim  pisloris  ejusdcm  ccclesie  super  curli, 

quc   dicilur   dominicalis,  qxie  conligua   est   j^nli  beoti  Thome,  in  htmc  modum  per 

innicabilem  conposicionem  fore  terminatam:  predicia  vidua  el  heredes  sui  in  eadrm 

causa  ccsserunt  liti  numquam  de   cetero  contra  prediclam  ecclesiam  litigaturi;  pre- 

fala  vero  occlosia  indulsil  prenominate  viduc  et  Sipebotoni  filio  ejus  canonico  sancli 

»>  Thome  prefnte   curlis   possessionem,   quihus  in  fala  concedentibus  sepc  dictc  curtis 

possessio  simul  cum  ediflciis  transibit  ad   ecclesiam.    annivcrsarium  quoque  predicii 

Sivridi  pistoris  et   Adelheidis  vidue   suc  perpetuo  ecclesia  sancti  Thome  cclcbrabit. 

prefate  vero  viduc  rogatu  et  ejus  lieredum  ecclesic  sua  slgilla  npposuenint.         acta 

sunt   hcc    anno   doniinice   incarnacionis    1210,  13  kalendas    februarii,    assislentibus 

SS  fratribus   sancti   Tliomc   Rüdolfo   prc]K)sito,   Ilugone  decaoo,  C&nrado   scolastico   el 

universis   ecclesio   ejusdem   canonicis,   laicis   RAdoIFo  scuUcto,   Ortliebo  sculteto  de 

Ehenhcim,  Burcardo  Ripelino,  Petro,  Surcardo  fllio  Kirstine,  Burcardo  filio  Sicoonis 

et  aliis  quam  pluribus. 

T  aus  fitraßb.  Thm.  A.  dornm.  \w\.  UA.  24  or.  m6.  c.  3  sig.  pentL  Out  erhaäne  ätefti  4et 
ao  üt.  Thomas-  und  Jung  St.  rilrrsstiftet. 

Otdrudct  ebndamadt  bei  Ch.  Schmidt  UiM.  dm  dhy.  de  $.  Thom,  p.  »97  nr.  tS. 


154.  Kaiser  Otto  IV  bestätigt  den  Bürgern  der  St(utt  Straßburg  ihre  aUen, 
guten  Gebränc/ie   und   Oevooknkeiten,   namentlich    das  ton  Kaiser   Lothar   iknen 
SB  ertkeilte  Privileg.  f?tl  .funi  iß  im  Lager  bei  Barletta. 

•  Otto  quartus  dei  gralia  Romanonim  Imperator  et  semper  augustus.  •        dignum 

est   et   lionestum,    ut   hü,    quos   circa   nostri  lionoris  promotionem  ferv— '—  -t>r 

inveniuuis   et   ullenlus,  ab  iniporiuli  muniiiconlia  no^lra  pro  fidc  sua  r<  us 

■J  OrtmiUitr  aii.  d«  Mecb. 


124  1211 

debitum  reportent  emolumentum.  quapropter  ad  universoruiri  imperü  fidelium  tarn 
presentium  quam  futurorum  noticiam  duximus  perferendum,  quod  nos,  inspecla  pura 
devotioue  fidelium  nostrorum  universorum  civium  Argenlinensium,  quam  semper 
habuerunt  erga  nostram  sublimitatem,  adtendentes  quoque  fructuosa  eorum  obsequia, 
qu§  ad  honorem  imperü  nobis  hactenus  constanter  exhibuerunl  et  in  posterum  sunt  5 
exhibituri,  de  consueta  benignitate  nostra  damus  eis,  concedimus  et  confirmamus 
omnes  usus  ipsorum  et  bonas  consuetudines,  quas  habuerunt  temporibus  antecesso- 
rum  nostrorum  dive  memorie  Romanorum  imperatorum  tarn  infra  civitatem  Argen- 
tinensem  quam  extra,  et  nominatim  confirmamus  eis  Privilegium  et  omnes  conces- 
siones,  quas  recolende  memorie  proavus  noster  dominus  Lotharius  imperator  olim  10 
civibus  Argentinensibus  fecit  et  indulsit',  necnon  universa  alia  jura  et  privilegia, 
qu§  ab  aliquibus  Romanorum  imperatoribus  sive  regibus  concessa  ipsis  sunt  et 
Indulte,  statuentes  et  sub  interminatione  gratie  nostre  firmiter  precipientes ,  ut  nuUi 
umquam  persone  humili  vel  alt§,  §cclesiastice  sive  seculari  licitum  sit,  memoratos 
fideles  nostros  universitatem  civium  Argentinensium  in  bac  nostra  concessione  et  15 
confirmatione  inquietare  vel  dampnum  eis  aut  aliquod  irrogare  impedimentum.  quod 
qui  facere  presumpserit ,  in  vindictam  sui  reatus  cenlum  libras  auri  componat, 
medietatem  fisco  nostro,  reliquum  injuriam  passis.  ad  cujus  rei  certam  in  posterum 
noticiam  hanc  paginam  exinde  conscribi  jussimus  et  nostro  sigillo  commu- 
niri.  tesles    hujus    rei   sunt   comes   Georius   de   Widen,    Fridericus   marchio   de  20 

Baden,  comes  Fridericus  de  Saraponte,  comes  Heinricus  de  Zwiriu,  comes  Herman- 
nus  de  Hartispurc,  Rudolphus  de  Kisilovve,  Heinricus  marscalcus  de  KaUindin  et 
alii  quam  plures. 

Datum  in  castris  prope  Barulum  anno  ab  incarnatione  domini  1211,  16  kalen- 
das  julii,  indictione  14.  s 

S  aus  Straßb.  St.  Ä.  AA  ai-t.  1  nr.  4  or.  mh.  c.  sig.  j>end.  delapso. 

Gedruckt  nach  Briefbnch  A  fol.  15b  ibid.  bei  Schöpfiin  Als.  dipl.  I,  321  nr.  384.  —  Böhmer 
nr.  149. 


155.    Bischof  Heinrich,   von  Straßhurg  bestätigt  den  gerichtlichen   Entscheid, 
daß  die   Hälfte   der  Zehnten  des  Dorfes  Boofzheim   nicht  dem  dortigen  Pfarrer,  30 
sondern  dem  St.  Stephanskloster  in  Straßburg  anheimfallen  solle.  1211. 

In  nomine  domini  amen.  Henricus  divina  favente  dementia  Argentinensium 
episcopus.  veritatem  negligere  est  fomenta  falsitati  prebere.  notum  sit  igitur 
cunctis  Christi  fidelibus,  quod  lis  et  controversia  vertebatur  inter  Iledewigin  abba- 
tissam  sancti  Slephani  et  Ilerbordum  clericum  plebanum  de  Boffisheim  pro  medietate  35 
decimarum  ejusdem  ville.  nam  abbatissa  asserebat  illas  ad  sc  et  ad  suum  claustrum 
pertinere ;  clericus  vero  illas  ad  se  et  ad  parrochialem  ecclesiam  pertingere  dicebat. 
qua  causa  diu  ventilata,  tandem  ex  utraque  parte  testes  omni  exceptione  majores 
fuerant   introducti  et  juxta  dicta  testium  juratorum  ex  utraque  parte  introductorum 


1  Cfr.  nr.  78.  40 


1211  i» 

])ro(licle  dccime  abbaliHSc  cl  suo  clauslro  fucranl  adjudical^.  dm  Tero  etodcn 
Kcnlciilinin,  quia  canonice  juxta  slaluta  canontim  et  leguin  fuil  prolala,  ia  ooosMlorio 
noslro  confirtnavirnu.s  <'l  medii'tutotn  decimariun  iti  Duflüshciin  eoclesie  sancti  Stephan! 
in    pcrpcltium    posäidetiduä    saiiciviinus.    ul   aulern    boo   raluin   et  ioooDTnlsain   io 

B  scinpilernum  perrnancal,  prescnlem  paginam  noslro  sigillo  Tecimo«  communiri.  teetes 
autera,  qui  inlerfueranl,  hi  sunt  :  Reinbardiis  major  prepositus,  Fridericos  cantor 
et  cuslos,  BcrinKcnis  fraler  ejus  ardiidiaconus,  Wolfradus  arcbidtaconus  el  celle- 
rarius,  Jocohn.s  canonicus  majoris  eoclesie,  Albertus  prepositus  sancti  Petri,  Dietherus, 
Fridcricus,  Hugo  canonici  ccclcsic  sancti  Tliome,  Hcnnannus  plebantis,  Wernherns 

10  et  Hugo  et  Wcrnbcrus  canonici  ecclesie  sancti  Stepbani,  Albertus  plcbanus  saocU 
Martini,  Burchardus  plebanus  in  Epiaca,  Henricus  plebanus  in  Zabcroia ;  ex  laids : 
Ilt'nrious  milos  advocalus  in  Bonisbeim,  Sifridus  villicus  ibidem,  Cunradus  Vitolns 
et  Rüiuboldus  fraler  suus  et  alii  quam  plures.  facta  sunt  niitcm  bec  anno  ab 
incamatiouo  domini  1211,  indiclione  14. 

15  7?  (iiiH  Slralili.  liez.-A.  E  fnsc.   1077  or.  mb.  c.  nig.  ifwl.  (/«//ly.'.'). 


156.  Bischof  Heinrich  vm  Straßburg  beurkundet  einen  ToMsek  von  Ortmd- 
slilcken  zwischen  dem  Kloster  St.  Blasien  und  dtm  Burggrafen  Bnrckard  ton 
ütrnüburg.  1211. 

Iloinricus  dei  gralia  Argcnlincnsium   episcopus.        notum  sit  omoibus  Clirisli 

.«)  (idelibus   tarn  prescntibus  quam  in  evum  successuris,  quod,  cum  Burcbardus  bur- 

gravius  a  vencrabili    abbalc  Ilennanno  et  fralribus  coenobii  sancti  Blasii    pro  curte 

eomm  prope  monastcrium  sita,  quam  idem  MSurchardus  diu  juste  possederal,  impe- 

terctur  et  in  causam  trahcrelur,  tandem   dcliberato   consilio  inter  se  pro  bono  pacis 

concnmbium  feccrunt,    videlicct  quod  fratres  jam  dicti  coenobii  partem  curia  eonim 

2s  hwrchardo  prcfccto  et  suis  hcrcdibus  perpetualitcr  babendam  contulerunl.  pro  cujoa 

doni    rccompensalione    prodiclus    burchardus    aroam    suam    juxta    portam     boum' 

libcram  et  sine  contradiclione  alicujus  persone  de  conscnsu  et  per  manum   niionun 

suorum    fratribus   jam    dicti   coenobii    tradidit   possidcndam ,   ita   tarnen ,   quod   in 

canieram    ecclesie    majoris    annuotim    12    denarii    pro     redemptione    curie    eidem 

30  Ihirchardo   pcrsolvantur.    ul    aulem   bec,   que  coram   nobis  justc   el    rationabiliter 

ordinala   sunt,  in  puslerum  firma   el  inconvul.sa  pennancant,  prcscns  scriptum  fieri 

et  sigillo   noslro  ac   noslre  civitatis   fecimus  communiri.        acta    sunt    bec    anno 

dominicc  incarnationis  1211. 

Äwi   WiinUicfin   Nora  sului.  dqJ.  X,  S63  nr.  07  oAne  Qutttinitieitkmm0.  —  JSmtwAr.  /. 
Ottch.  d.  Oberrh.  VI,  336. 


1  AVn  (-0)1  den  Straßh.  IxKtdhintoriiem  bMer  Mernhener  Thomame.   SoBU  Hat»  OdUnrfkor  mk 
nicht  an  dfr  Ilhciti;  ttwa  in  dtr  A'ttiu  der  hentiftn  SMmibrüekt,  im  der  Sicklmit§  mmck  der  Vit 

j.  MeUgentrnße  lirfuttde»  haben  f 


126  1211  —  1213 

157.  Wolfanus,  ein  Einwohner  der  Stadt  Straßburg,  schenkt  der  Abtei  König s- 
bruck  7  Joche  Rebland  in  Ehenheim.  1211. 

Quia  minus  honesta  turba  detrahentium  divellere  nititur  pia  facta  dislribuentium, 
ego  Wolfanus  Argentine  civitatis  urbanus  notum  facio  tarn  presenlibus  quam  futuris, 
quod  beatissime  dei  genitrici  in  Regisponte  Septem  jugera  vinee  in  Ehinheim  pro  5 
remedio  anime  mee  et  uxoris  mee  Demuetis  donavi,  de  quibus  annualim  prctaxate 
ecclesie  quinque  omas  vini  et  dimidiam  dari  constitui.  ut  autem  hoc  factum  incon- 
vulsum  maneat,  sigillo  majoris  ecclesie  cedulam  presentem  oneravimus.  bujus  rei 
lestes  sunt  :  Fridericus  de  Entringen ,  Ruschardus  de  Ehenheim ,  Hedenricus 
canonicus ,  Rudolphus  vicedominus ,  Hugo  Dorfman ,  Sigeberlus  in  Ulenstein,  lo 
Fridericus  Cleinegedanc,  Gerlacus,  Rudolfus  scultetus  de  Vegirsheim  et  alii  quam 
plures.        acta  sunt  hec  anno  ab  incarnatione  domini  1211. 

Aus  Würdtwein  Nova  subs.  dipl.  X,  263  nr.  96  (ex  rotulo  abbati»  Kegiopontanae). 

158.  In  einer   Urkunde  Bischof  Heinrichs  von  Straßburg  für  die  Abtei  Neu- 
burg  unter   den   Zeugen  :  Reinhardo  majore  preposito,  Friderico  cantore,  Wolfrado  is 
archidiacono,  Rudolfo  archidiacono,  Friderico  camerario,  Heinrico  custode.        anno 
dominice  incarnationis  1212,  indictione  15.  1212. 

Aus  Würdtwein  Nova  subs.  dipl.  X,  266  nr.  99  nach  einem  verlornen  Nettburger  Pergamcnt- 
Chartular. 

159.  In  einer  Urkunde  Bischof  Heinrichs  von  Straßburg  für  das  Kloster  20 
St.  Trudpert :  acta  sunt  hec  anno  dominice  incarnationis  1213  in  claustro  majoris 
ecclesie  Argentinensis.  testes  hujus  rei  sunt  :  Rcinbardus  prepositus,  Eberhardus 
decanus,  Fridericus  cantor,  Marcus  scolasticus,  Eberhardus  de  Jungingen  prepositus 
sancli  Petri,  Hermannus  de  Ilerenbcrg,  Jacobus,  Ulricus  de  Hovewilr  canonici 
majoris  ecclesie.  1213  Straßburg  im  Münster^.  '£> 

K  aus  Karlsr.  G.  L.  A.   Pergam.-Copialbuch   von   St.    Trudpert  nr.  726  fol.  14  um  1300 
geschrieben. 


1  Die  Domcantmiker   Reinhardus   de   Tengin,   Eberhardus   decanns,   Eberhardus   de  Jungingen 
erscheinen  schon  1186  in  einer  Urkunde  des  Grafen  Albert  von  Habsburg  als  Zeugen  einer  im  Straßb. 
Münster  vorgenommenen  Bestätigung  des  Güterbesitzes  von  St.  Trudpert.    Herrgott  Geneal.  Habsb.  II,  30 
1,  197   nr.  247;   SclUipflin   Als.   dipl.   I,  100   nr.  128;    Grandidier   Oeuvr.    ined.  III,  218  nr.  79.  — 
Dümge  Reg.  Bad.  S.  59.  Mit  Eecht  hat  v.  Weech  i.  d.  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oherrh.  XXX,  86  ff.  das 
im    Urkunden-Select   des  Karlsr.  G.  L.  A.   befindliche  Stück  für  eine  Fälschung  des  ausgeltenden  Uten 
Jahrh.  erklärt,  ebenso   eine  dort   in   dreifaclier  Ausfertigung  erhaltene  Entscheidung  Bischof  Heinrichs 
für  St.  Trudpert,  1211  im  Straßhurger   Münster  gefällt,  unter  deren  Zeugen  zum  Theil  dieselben  Dom-  35 
canoniker  wie  1186  auftreten  :    Reinhardus  prepositus,  Ebirhardus  decanus,  Fridericus  cantor,  Marcus 
scolasticus,   Ebirhardus    de    Jungingin,    Olricus    de    Hovenwiler.    Herrgott    Geneal.  Habsb.  II,  1,  213 
nr.  264;   Grandidier  Oeuvr.  inid.  III,  275  nr.  215.    Auch  eine    Urkunde  Alberts   von   Habsburg,   des 
Landgrafen  im   Elsaß,  für   St.  Trudpert  aus   dem   Jahre  1215,  die  dieselben  Zeugen  wie  nr.  159  auf- 
weist mit  Ausnahme  des  Fridericus  cantor  und  Marcus  scolasticus,  ersclieint  v.  Weech  (a.  a.  0.  S.  99)   40 
aus   äußern   wie   innern    Gründen   sehr   verdächtig.    Cfr.  Herrgott  Geneal.  Habsb.  II,  1,  221  nr.  270; 
Grandidier  Oeuvr.  ined.  III,  285  nr.  239. 


1214  197 

IGO.  König  Friedrich  II  beurkundet  den  in  den  Streitig ktiten  twitei*»  dtm 
Jiischof  und  den  liürgern  von  Straßburg  geßllten  Rechttspruch,  daß  die  BmtUnmf 
eines  Rathes  und  das  Halten  des  veitlichen  Gerichts  in  der  Stadt  sowie  die  Ver- 
filgung  über  die  städtische  Almende  in   der  Hand  des  Bischofs  liege.  iäi4  Min 

B  7  Rotweil. 

Fridcricus  sccundus  dei  gratiii  Romanorum  rex  et  sctnper  aagnaliis  et  rex 
Sicilie.  conirovcrsie  scu  litc.s  iidclium  uoslrürum  sicul  aliquando  *  coram  oobis 
diriumulur,  nc  id  prolractu  tumporis  in  iirilutn  dcducalur  aul  Hat  obliviosum, 
scripturc  tcsliinonio  duximus  ncccssarium  cutnmcndare.  quapropter  uniTersis  imperii 

10  fidelibus  prcsenlihus  et  fiiluris  nuluin  fuciinus,  quod,  cum  inicr  dilectum  principem 
noslnim  ll|cinricuin|  Ar^enlincnsem  episcopuni  et  ipsius  civitatis  burgeDan  pro 
quibiisduiii  justitiis  et  niliuiiiltus  in  civitatc  hal)cndi.s  qucdaui  exorta  fui«et  iHwrnrio 
et  utraquc  partium  super  bis  ad  examen  judicii  nostri  procIamasset,  talis  coram 
nubis  et  sub  frequcnlia  principum  et  magnatum  imperii  pro  jam  diclo  episcopo  lata 

18  fuit  .senlonliu  :  quod  uuUus  in  civitatc  Argenlincnsi  consilium  instituere  debeat  vd 
aliquod  babere  leiupuralü  Judicium  nisi  de  cunsensu  et  bona  volunlatc  ipsius  episcopi 
et  ejus  conccssione.  ad  bec  etiam  pro  eodem  episcopo  sententia  talis  lata  fuit  pro 
terris  Ulis  in  civitatc  sive  extra,  que  vulgo  nuncupantur  almdne  •>,  quod  nullua 
bomimun   illas  terras   babere   debeat   vel  sibi    ex  eisdem   aliquid  vendicare  nisi  de 

20  manu  episcopi,  qui  ipsas  terras  ab  imperio  et  de  manu  nostra  sc  teuere  reoognoacit. 
ut  aulem  liec,  que  predicla  sunt,  perpetuum  robur  obtincant  et  a  nullo  unquam  in 
irritum  deducantur,  presentem  exinde  paginam  conscriptam  sigillo  nostro  jussimui 
communiri.  bujus  rei  testes  sunt  :  Conradus  Metensis  et  Spirensis  episcopus  impe- 
rinlis   aule  cancellarius ',  Wallberus   Basilicnsis   episcopus',    Ulricus   abbas  sancÜ 

as  Ualli,  Conradus   abbas   Augcnsis,  Ludovicus  dux  Bavarie  ^,   Ilermannus  marcbio  de 

Baden  *,   comes   Sybertus  de   Werda,  comes  Ulricus  de  Quiburc,  comes  Ludovicus 

de  Wirlcmberg  •''',   llurtmannus  marcbio   de   OUingen  *,  comes  Henricus  de  Berge, 

comes  Fridericus  de  Zolre  et  alii  quam  plures. 

Datum  apud  Rotweil  anno  dominice  incarnalionis  1214  uoüj»  <^  martü,  iudicüone  2. 

80  li  <ui.i  Slraßh.  lici.-A.  Q  fasc.  336  cop.  chart.  tee.  XVII. 

Gedruckt  ebendamach  bei  iMffuiüe  p.  35.  Koch  dem  lib.  $al.  /..'."  'i  11  -n;  .i  .Sor« 
tubg.  dipi.  X,  373  nr.  103  ^  HutUard-BriMle*  HM.  dipl.  1,.  l.  ,■  ...  I.  ,  .'.  Aa<* 
emer  andern  Copi«  Schöpflin  AI*.  dipL  I,  336  nr.  395.  —  Bikmer  nr.  dO.  FcryL  D. 
8t-Chnm,  VIII,  AUg.  EM.  S.  33. 

3S  ij  Sfköfßi»  N.  OnmiUitr  alioquin,     b)  Stitpßm  ■.  GrmMitr  ■hDeod«.     c)  StUfßim 


>  Konnxd  von  Schar/enbenf  Bittitof  eon  Speier,  1300—1334;  mm  MeU,  Uli— 1334. 
ü   Walther  von  Rötetn  BitdUf  ton  Biutl,  1314—1315. 
"  Ludwiij  I  Iltrtog  von  Baiem,  1183—1331. 
IftrtHam  V  Markgraf  ton  Baden,  1190—1343. 
40  /.ii.fH  /,/  U  Otaf  von  WirtenOerg,  1^1—1338. 

'  ILuiiiM,,,,  IV  Marikgntf  von  DOHngin,  1173—1318. 


428  1214 

161.  Bischof  Heinrich  von  Straßburg  überträgt  die  Verwaltung  des  in  Verfall 
gerathenen  St.  Leonhardsstiftes ,  die  bisher  mit  dem  DeXanat  des  Straßburger 
Domstiftes  vereinigt  war,  dem  Domprobst  Reinhard.  1214. 

Henricus  dei  miseratione  Argentinensis   episcopus.        cum   in   dyocesi   noslra 
locus  cocnobii,  qui   sancti   Leonard!  dicitur,   ex   incuria  et  negligentia  ibidem  hac-    5 
tenus  amministrantium  ad  tantam  paupertatem   devenerit,  ut  tarn  religio  quam  per- 
sone,  inopie  necessitate  urgente,  omnino  defecerint,  nos  eidem  loco  providere  Yolentes 
ac  reslaurationi  summopere  sludentes,  communicato  abbatum   nostre   dyocesis   alio- 
rumque  prudentum  consilio  necnon  capiluli  nostri  coniventia  ',  speciali  etiam  assensu 
dilecli  confratris  nostri  Friderici  *  decani  2,    ad    quem   institutio  perlinebat   abbatis,  i" 
karissimo  confratri  nostro  Reinharde  ejusdem  ecclesie  nostre  majoris  preposito  jus 
investiture   assignavimus  sub   ea  forma,    ut   quod  hactenus    decanatui ,    de   cetero 
prepositure  sit  annexum.  quod  onus  in  suorum  remissionem  peccaminum  necnon  ad 
promerendam  divinam  niisericordiam  gratia  reformandi  loci  bona  fide  ipse  prepositus 
suscepit  3.  in  futurum  autem  nos  simile  periculum  sollicita  perlractatione  precavere  is 
volentes  sepe  dicto  preposito  contulimus,  ut  libera  tarn  amministralio  quam  ordinatio 
super    divino    servitio    ad    ipsum   sine    cujuslibet  reclamatione   pertineat    vile   sue 
tempore,  ne,  quod  ipse  divinitus  aspiratus  de  non  esse  ad  esse  divina   favente   de- 
mentia, industria,  expensis  multoque  labore  in  statum  bonum  reduxerit,  alterius  sive 
insolentia  sive  negligentia  iterato  adnichiletur.  ut  autem  hec  firnium  robur  obtineant,  ao 
sigilli  nostri  impressione   muniri   fecimus.        acta   sunt  hec  presentibus   Friderico 
cantore,  Marco  scholastico  ■*,  Hermanno  portario,  Ulrico   dapifero,   Dicthelmo,    Hei- 
denrico, Richarde  et  aliis  quam  pluribus,  anno  verbi  incarnati  1214  ^. 

Aus  Schöpflin  Als.  dipl.  I,  327  nr.  397  (ex  antographo  tabularii  s.  Leonardi).  Ebendamach 
Würdtwein  Nova  suis,  dipl,  X,  275  nr.  104.  25 

a)  Orandidier  om. 


1  Cfr.  nr.  68. 

2  In  allen  gleichzeitigen  Urkunden  bis  zum  Jahr  1218  erscheint  Eberhard  ah  Dekan.  Liegt  hier 
ein  Schreibfehler  vor?  Hat  Schöpflin  den  Namen  eigenmächtig  eingefügt  oder  Grandidier  ihn  über- 
sehen ?  30 

3  Ueber  den  damaligen  Besitzstand  des  St.  LeonJiardsstiftes  an  Activen  und  Passiven  findet  sich 
eine  ausführliche  Aufzeichnung  des  Straßb.  Domcapitels,  an  der  Spitze  Reinardus  prepositus,  r[ride- 
ricus]  cantor,  U[lricns]  scolasticus,  laut  deren  der  Bomprchst  die  Verwaltung  des  verwahrlosten  Kirchen- 
guts Anfangs  Februar  1215  (circa  festum  purificationis  beate  Marie)  übernahm.  Schöpflin  Als.  dipl.  I, 
329  nr.  401.  a5 

*  M[arcus]  scholasticus  Argentinensis  ist  einer  der  vorn  apostolischen  Stuhl  bestellten  Schiedsrichter 
in  einem  Streit  zwischen  den  Grafen  von  Eapperschwyl  und  Kiburg  und  der  Aebtissin  von  Zürich. 
Cfr.  Würdticein  Nova  subs.  dipl.  XIII,  224  nr.  40. 

6  Diese  bischöfliche  Verfügung  bestätigt  im  folgenden  Jahre  Erzbischof  Sigfrid  II  von  Mainz. 
Schöpflin  Als.  dipl.  I,  329  nr.  400.  40 


1215  1» 

162.  Ilischof  Heinrich  von  Htraßburg  beurkundet,  daß  <!■<■  Abtei  K6nig$- 
bruck  ein  Haus  zu  ütraßbunj,  das  ihr  einst  der  Bürger  Gerlach  und  seine  Frau 
Hertha   verliehen  hatten,  gerichtlich   zugesprochen   worden  sei.     1215  A'traßburg. 

llenricus  divina  favenle  demcnlia  Argenlincnsb  episcopus.  sctnper  et  sUbilis 
n  est  et  vivil  actio,  cujus  sc  facit  littera  dcrensorcm.  innotescat  ergo  tarn  prescntibus 
({uain  fulitris  Christi  fidclihus,  quüd  Gerlacus  civis  noslcr  et  Bcrtha  oxor  sua  domum 
suuiii  in  puMicu  curia  iioslra  '  silum  manu  communicata  pro  remedio  animanim 
suarum  et  parenlum  ipsoruin  cocnobio  sanctimouialium  in  Kunigsbrucken  contuk-riht. 
et  ut  hoc  donatio  dcbitum  ubtineret  firmitatetn,  jam  diclus  Gerlacus  et  BerUia  uxor 

10  sua,  jure,  quod  in  ipsa  arca  habcbant,  resignato  in  manus  Rudolf]  sculteti  et 
Ilenrici  llieluncorii  fratris  sui,  a  quibus  candcm  arcam  tencbant,  instanter  ab  cisdem 
fratribus  polebunt,  quod  cundem  areaui  abbalissc  dicti  cocnobii  eodem  jure,  quo  ipsi 
eain  tencbant,  conferrent,  videlicet  annuatim  pro  una  libra  Argenliocnsis  moocle. 
nos  autcm  pro  divino   respectu,   cum  eadem  area  uostra  sil  et  de   mana   Dostra 

15  hiilRTi  di'beulur,  hoc  constiluimus,  ut,  quoad  vixerimus,  censum  majorem  supra- 
diclu  prcdiclum  cuenobiinn  de  ipsa  arca  non  pcrsolvat.  dcccdcnte  vcro  supradiclo 
Gerlaco  burgunse  no.slru,  quidam  licres  suus  in  hercditatem  dicte  domus  succedere 
vuU>l)at.  quo  in  prescntia  nostra  constituto,  ubbatissa  etiam  dicti  coenobii  coram 
nobis  super  eadem  causa  in  judicio  comparente,  audilis  hinc  inde  allegalis  et  requi- 

•»  sila  scnlcntia,  possessio  jam  diele  domus  adjudicata  est  abbalissc  dicti  coenobii, 
preslilü  forum  uobis  in  judicio  a  burgensibus  nostris  viris  bonorandis  juramento, 
videlicet  Ilugone  Villano,  Ileinrico  Cleingedanc,  Sifrido  zu  Borenfclden  •,  quod 
memoratus  Gerlacus  burgensis  noster  et  Bertha  uxor  sua  prcdictam  domum  in 
manus    doiiiine    abbalisse    resignaverinl    et    ejus   poicstati   subdiderint.    et   nc   bec 

25  donatio  processu  loiuporis  iniportuna  calumnia  posset  revocari  aul  in  oblivionem 
deduci,  factum  hoc  voluimus  mandari  lillcris  et  tam  nostro  quam  ecclesie  nostre 
sigillis  fecimus  communiri.  actum  publice  anno  incamationis  domini  1215,  iudio 
tione  3,  bis  testibus  :  Friderico  cantore,  Hcrmanno  portario,  Ulrico  dapifero,  Cun- 
rado  Virfnccom]'',    niagislris   burgcnsium  Ebt-rhardo   et  Waltero',  Alberto    Begere, 

30  Dietliorico  et  Alberto,  Uumbcrlo,  Burobardo  Seinat  ^,  Guutliero  vicedomno  miuiste- 
rialibus  ** ;  Burcbardo  de  Ehenheim,  Friderico  Dispensatore,  Erbone  judice,  Rudolfo 
sculleto  et  Ilenrico  fratre  suo,  Wecelone  •  judice,  Henrico  Cleingcdaac,  Hugone, 
Gebenone,  Sifrido  et  aliis  quam  pluribus.  datum  Argeutine. 

Aus  M'ürdticeiH  Korn  »ubi.  dipl.  X,  286  nr.  HO  (ex  rotalo  abbati»  Regiopoiitaiu»). 

n  »]  sie!    bj  (7ni*</i</i>r  Virreronu.     c)  «ic/vMMci/ SiUart?    it)  ffniifiViri  ■iiMrtliliBbii      •)  Onm- 

iiditr  WeicIüDO. 


1   Ihxruiitrr  dUrftt  Hvhl  dir  l'ronhof,  drr  JlaU  ror  <|V,   .-mu^u  ur»  Mmitstrrr,  t»  irrMoim  »rw», 
0  GriiHduUtr  l.  c.  bffieht  mn(;iairi8  bnrgciuinm.  imirm  er  JMnltr  «MM  AmM  mttt,  m  Cutnio 
Virnecorn,    Ist   nicht  uHMcht  auch  bn  der  tdtr  fMerh^fitm  Cojpit  emsmmdtmem,  d*ß  <«•    Foridf« 

mngistro  grhubl  Ixibf? 

n 


130  1216 

163.  In  einer  Urkunde  Bischof  Heinrichs  von  Slraßhurg  für  das  Kloster 
St.  Trudpert  unter  den  Zeugen  :  Henricus  vicedominus  Argentinensis  ^  episcopi, 
Albertus  plebanus  de  sancto  Martino  in  Argentina,  Ülricus  capellanus  episcopi 
Argentinensis.  acta  sunt  hec  anno  incarnalionis  domini  121G,  17  kalendas  sep- 
tembris.  1216  August  16.  5 

K  aus  Karlsr.  G.  L.  Ä.  Pergam.-Copialbuch  von  St.  Trudpert  nr.  726  fol.  15 — 16  um  1300 

geschrieben. 
Gedruckt  i.  d.  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oherrh.  XXI,  369. 

164.  Das  Capitel  von  St.  Thomas  zu  Straßburg  regelt  die  Verpflichtungen 
seines  Pförtners  gegen  die  Stiftscanoniker.   1216  Decemher  29.  lo 

I  In   nomine    sancte  et  individue  trinitatis  capitulum  sancti  Thome. :  hec 

est  forma  conposicionis  inter  capitulum  sancti  Thome  et  portarium  ejusdem  ecclesie 
super  causa,  que  vertebatur  inter  ipsum  et  capitulum  de  officii  sui  amministracione 
inviolabiliter  observanda  :  quandiu  vixerit  et  idem  officium  amministrare  voluerit, 
in  quolibet  jejunio  quatuor  temporum  18  denarios  unicuique  fratrum  persolvet.  pre-  is 
Kov.  30  terea  in  festo  Andree  3  quartalia  siliginis  et  quartum  hordei  cuihbet  canonico  ex 
eadem  elemosina  minislrabit.  preterea  singulis  annis  in  quadragesima  de  hordeo, 
quod  solvitur  de  agris  aput  Dubincheim,  libram  unam  debet  distribuere  pro  piscibus 
inter  fratres,  salvis  lamen  ei  legitimis  exceptionibus,  per  quas  non  maliciose  sed 
juste  et  necessario  se  poterit  excusare.  acta  sunt  hec  in  capitulo  sancti  Thome  ao 
4  kalendas  januarii  anno  dominice  incarnationis  1217. 

T  aus  Straßb.  Thom.  A.  docum.  liist.  lad.  2  (Statuts)  or.  mb.  c.  sig.  pend. 

Gedruckt  ebendarnach  bei  Ch.  Schmidt  Eist,  du  chap.  de  s.  Thom.  p.  298  nr.  15  (a.  1217). 

165.  Das  Domcapitel  von   Straßburg  erläßt  dem  Burggrafen  Theoderich  und 
seinen  Anverwandten  den  Zehnten  von  ihren  Gütern  zu  Sulzmatt  gegen  eine  jähr-  s 
liehe  Lieferung  von  6  Karren  guten  Rothweins,  1216. 

R[einhardus]  majoris  ecclesie  Argentinensis  preposilus,  E[berhardus]  decanus, 
F[ridericus]  cantor  totumque  capitulum  fidelibus  Christi  hoc  scriptum  inspecturis 
eternara  in  domino  salutem.  vestre  notificamus  universitati,  quod  domino  Theo- 
dorico  burgravio  ejusque  duobus  fratribus  Friderico  et  Burchardo  ac  patruo  eorum  30 
domino  Theodorico  et  ipsorum  heredibus  decimam  noslram  de  illorum  bonis,  que 
tunc  possidere  dinoscebantur  in  Sulzmaten,  concessimus  annuatim  pro  sex  karratis 
boni  vini  rubel,  quod  in  eisdem  creverit  bonis,  tali  modo  :  in  vasa  nostra  eis  in 
villam  Sulzmaten  per  nos  transmissa  ipsi,  nostro  presente  nuncio,  dictas  sex  karratas 
vini  reponent,   utraque    videlicet  pars   tres   karratas,    et  inde   usque    Deinheim   in  33 


1  h%  einer  Urkunde  König  Friedrichs  II  für  das  Augustinerkloster  zu  Altenburg,  1215  Februar 
11  Halle,  ersclmnt  unter  den  Zeugen  Heinricus  advocatus  de  Strazburc  (Böhmer  nr.  115)  und  1219 
November  20  zu  Eger  ein  Heinricus  de  Strazburg. 


1216—1217  131 

eonim  expensis  dcduci  ihidcmquc  nostro  procuratori  facient  prescnlari.  quod  . 
via  idcm  vinum  fuerit  abluluin,  in  nos  dampnum  rcdundahit.  hcc  aulem  ooooewio 
tatn  diu  robur  ublinebit,  quam  diu  ab  illis  eurumque  beredibus  prelaxata  peosio 
Dubia  iideliler  cxäolvetur,  qua  ticglecla  totalis  decima  ad  nos  libere  revertetar.  ne 
&  aulem  buc  factum  ex  diuluniitatc  teni|>om  dispcndium  oblivionis  incurral,  prefleoUsm 
inde  pagiiiam  con.scribi  dominique  nostri  II(einrici|  Argentiuensis  episcopi  ac  Dostri 
capituli  sigiliis  appositis  fecimus  communiri,  bis  Icstibus  :  Gotcfrido  et  liumberto 
Cidflnriis,  AII)crto  Kagonc,  Ilugonc  fratre  decani,  Conrado  Vitulo,  Sifrido  minislro 
domiuorum,  Ilerboiu'  Hiifo,  ^\'allll(•ro  nolariü.  anno  floininlfff  inrarnntionis  1216, 
10  iudictionc  4. 

H  au»  Straßb.  Bez.-A.  U  fatc.  2899  or,  w&.  e.  3  »iff.  jf 

Gedruckt  aua  dem  Üb.  tcd.  1347  bei  Wärdtvein  A'-/  //-' 

IGI).  Jn   eiiti-r    l'rknnde   liischof  Heinrichs    von    Stral'jhnrg  /ur    Rii//arh    >■    '■ 
den  Zeugen  :  Iteinburdus  prt'po.situs,  Eberbardus  decanus,  Kridericus  cautor,  Miii,^- 

15  scolaslicus,  Berhtoldus  camerarius,  Oulricus  dapifer  majoris  eccicsie,  Rudolfus  pre- 
positus  sancli  Tbomc  et  lleinricus  vicedominus  et  Ileinricus  scolaslicus  el  Wern- 
herus  pincerna  ojusdem  ccclesic  et  Eberbardus  preposilus  sancli  Petri,  Reinboldus 
decauus,  Bruno  custos,  Günradus  porlarius  ecclesie  predicte,  Wernberus  marscalcus, 
Dielbericus  burcgravius  el  Eberbardus  et  Wallcrus   ülii    Walteri,   Albertus   Begero, 

'io  Üiclbericus  Stebclinus  et  fratres  ejus.  acta  sunt  bec  anno  dominice  incarnalionis 
1210,  indictionc  4,  reguanle  domiuo  Friderico  Romanorum  rege  gloriosissimo  et 
rege  Sicilio.  121G. 

B  am  Stralih.  Hez.-A.  0  fasc.  2699  or.  mb.  e.  3  sig.  pend. 

Gedruckt  ima  dem  Hb.  »ai.  13i7  bei  Wikrdtieein  Nova  $Mb*.  dipl.  X,  988  nr.  UL 

■ö  167.  Das  Capitel  von  St.  Thomas  zu  Straßburg  beurkundet,  daß  ikm  Htinrick, 

königHcker  Prolonotar  "^cilieH,   sein   AUod   tu  Hauibergen   bedinguufticeise 

geschenkt  habe.   1217. 

Universis  presenlem  paginam  inspecturis  preposilus,  deccanus  et  totum  capitulum 
ecclesie  sancli  Tbome  in  Argentina  salulein  in  eo,  qui  est  vera   salus.        per   pre- 

1«  sens  scriptum  nolum  facimus  el  prolilemur  lam  presenlibus  quam  futuris,  quod 
Ileinricus  regius  in  regno  Sycilie  prolbonularius  '  Iradidit  allodium  suum  in  Ilugis- 
pergon  cum  omni  jure  et  perlincntiis  suis  bcato  apostolo  Tbome  et  TencrabiU 
convenlui  ipsius  porpeluo  ulendum  et  possidendum  pro  remcdio  anime  sue  el 
animamm  palris,  malris  el  omnium  parenlum  suorum  el  cunctorum  fidclium  dcfunc- 

iß  torum  sub  lali  tamen  condilione,  quod,  si  ipse  in  itinere  illo,  in  cujus  tunc  pro- 
cinctu  erat,  vilam  finiret,  boc  donum  suum  ralum  et  inviolabilc  pennancret,  si  vero 


>    WM  Heittrich  von  Tmtm«  (Tamujfg  hei  Bamdorf  im  SehMtntetM),  der  vm  Ui7  Mm  M  hi» 
iJ.io  AH'jiint  Vi  aU  hii^rlicher   Prottmotar  rriteheint  mti  IMS  ab  Sttekqf  vm  Omtkmi  ttmi.    '^'< 

HuUlunt-ltrrholUa  llist.  dij>l.  Fridcr.  src.  I  inirtxl.  p.  135. 


132  1217  —  1218 

rediret,  liberatn  haberet  poleslatem,  ipsum  allodium  suiim  donandi,  distrahendi  et 
pro  velle  et  beneplacilo  suo  disponendi.  nos  vero  de  libero  arbitrio  et  graluita 
volunlate  nostra  fide  data  promisimus  et  obligavimus ,  sibi  dare  vel  ordinatis  suis 
annuatim  40  quarlalia  frumenli,  quod  dicitur  mänzalkorn,  quam  diu  sibi  ipsum 
frumentum  recipere  placuerit.  insuper  quoque  promisimus  sub  vinculo  fidei,  quod  5 
nunquam  ipsum  in  redilu  suo  de  supradicta  donatione  quocunque  interveniente  casu 
molestabimus,  sed  permittemus  ipsum  quiete  dictum  allodium  suum  possidere  et 
pro  arbitrio  suo  ordinäre,  huic  facto  interfuerunt  Ileinricus  deccanus,  Dietherus 
cellerarius,  Hugo  portarius,  Heinricus  vicedominus  et  alii  confratres  et  concanonici. 
affuit  quoque  Fridericus  Dispensator,  Erbo  judex,  Hartmannus  de  Eckeboldisheim,  lo 
Diethericus  de  Ephiche  et  alii  quam  plures.  acta  sunt  hec  anno  dominice  incar- 
nationis  1217,  indictionis  5.  fratres  autem  et  totus  conventus  die  anniversarii  sui 
convenient  et  canlatis  vigiliis  et  niissis  celebralis  cum  psalmodiis,  prout  ordo  exe- 
quiarum  et  disciplina  exigunt  regularis,  de  usifructibus  ipsius  allodii  cum  lote  clero 
presenle  in  refectorio  publice  et  karitative  reficienlur.  15 

S  aus  Straßb.  St.  A.  lad.  Chartreuse-Oberhausbergen  or.  mh.  c.  sig.  pcnd.  laeso. 


168.  Pabsl  ffonorius  III  bestätigt  dem  St.  Thomascapllel  zu  Straßburg  seinen 
ganzen  Besitz,  namentlicli  die  St.  Aurelienkirche  daselbst.  1218  Juni  1  Rom  im 
St.  Peter. 

Honorius   episcopus    servus  servorum   dei   dilectis  filiis  .  .    decano   et  capitulo  20 
sancti  Thome   Argentinensis   salutem    et  apostolicam  benediclionem.        sacrosancta 
Romana  ecclesia   devotos   et   humiles   filios   ex   assuete    pietatis    officio  propensius 
diligere  consuevit   et,  ne  pravorum  bominum  molestiis  agitentur,  eos   lamquam  pia 
mater  sue  protectionis  munimine  confovere.  capropter,  dilecti  in  domino  filii,  vestris 
justis   postulationibus  grato  concurrentes  assensu  personas  et  ecclesiam  vestram,  in  25 
qua    divino    estis    obsequio  mancipali,    cum   omnibus    bonis,    que    impresentiarum 
rationabiliter   possidelis    aut   in   futurum    justis    modis    preslante    domino    poteritis 
adipisci,  sub  beati  Pelri  et  nostra  protectione  suscipimus.  specialiter  autem  ecclesiam 
sancte  Aurelie  cum  perlinentiis  suis,  quam  ex  concessione  venerabilis  fralris  noslri  .  . 
Argentinensis  episcopi,  capituli  sui  accedente  assensu,  estis  canonice  assecuti,  sicut  30 
eam  juste  ac  pacifice  possidetis,  vobis  et  per  vos  ecclesie  vestre  auctoritate  apostolica 
confirmamus  et  presentis  scripli  patrocinio  communimus.  nuUi  ergo  omnino  hominum 
liceat,    hanc   paginam   nostre   protectionis   et   confirmationis   infringere   vel   ei   ausu 
temerario  coutraire.     si    quis    autem    hoc    attemptare   presumpserit ,   indignationem 
omnipolentis    dei    et  bealorum   Petri    et   Pauli   apostolorum   ejus   se   noverit    incur-  aj 
surum.        datum   Rome   apud   sanctum   Pelrum   kalendis  junii   ponlificatus    nostri 
anno  secundo. 

T  aus  Straßb.  Tliom.  A.  lad.  VI  s.  Aurelias  or.  tnb.  c.  hulla  pcnd. 

Gedruckt  darnach   bei    Ch.  Schmidt  Hist.  du  chap.  de  s.  Thom.  p.,298  nr.  14  (a.  1217).  — 
Pottliast  Beg.  pontif.  nr.  5838. 


12  18  133 

169.  In,  einer  Urkunde  Biichof  Jleinricht  von  Straßlmrg  für  das  Khtttr 
Schicarzach  .-  octa  sunt  hcc  publice  anno  verbi  incarnaii  1218,  indicüoDe  6,  his 
testibus  :  Hciubardo  preposilo,  Erhardo  decano,  Kridcrico  cantore,  Marco  soolistico, 
Bcrhlolilo  jircposilo  Ilonaiigcnsi,  Oulrico  dajjifcro,  Hudoiro  prcposito  Mooti  Tlioiiie, 
B  Ludüvicu  clioricpiscopü,  licrhtoldo  caincrario,  Oltone,  Dielbfltno  presbiteric  majori« 
ecclesio.  cgo  ücrngerus  Argentincnsia  arcidiaconus  factum  episcopi  ralum  babeo  et 
sigillum  mcum  appono.  testcs  inlcrfuerunl  Henricus  viccdominus  elc.  data  Argen» 
tine  0  idus  julii,  ponlificalus  noslri  anno  16.  1218  Juli  10  Straßburg. 

K  au»   Karltr.    O.    L.   A.   Bection    Baden-Baden    Vidim.  mb.  e.  ti§.  pmi. 
10  jadcx  curia;  Argcntincngi»  1491  April  IG '. 

Gedruckt  bei  fkhöpfiin  Ah.  di]4.  I,  335  nr.  410  nach  andrer  Copie. 


170.  Bischof  Heinrich  ton  Straßburg  erneuert  dem  Kloster  St.  Arbogast  die 

Schenkungen  seines  Vorgängers,  Bischof  I/ezils.  1218. 

In   nomine   sancle  et  individue  triiiilalis.  Ileinricus  dci  gralia  Argeotinensiam 

15  episcopus  universis,  ad  quos  prcscns  scriptum  pcrvenerit,  in  perpcluum.  soUici- 
ludo  pastoralis  ofTicii  nos  amonct,  subjcctorum  nobis  omnium  curam  gerere.  eorum 
tamon  mnxime,  qui  reliclo  soculo  reg'ilari  subjacent  di.scipliiic.  bujus  rei  gratia 
pres(niliuui  postcrüruinque  nolicio  signiücainus,  qiiod  quidam  predeccssor  noster 
nomine   Ileilzelino   felicis    mcmoric    divina   inspiralione    simul   et  amonitionc  com- 

20  monilus  nonam  pnrtem  fructuum  de  curlibus  noslrc  dyocesis,  laude  et  aaaeDsa 
capiluli  noslri,  ecclesie  saucli  Arbognsti  jure  pcrpeluo  possidendam  contradidit ', 
per  cujus  gloriosa  merita  cpiscopalus  noslri  tennini  magnificc  fuerant  ampliati. 
verum  quia  andquitas  ininiica  est  memorie,  nos  in  liac  carilativa  donatione  nicbil 
novum   slalucnlcs   eandem  laudabilcm  devotionem  eidem  loco  scripti  cautione  inno- 

3:^  vamus,  ita  eliam,  ut,  si  quando  oliquid  de  curtibus  distrahi  contigerit ,  prefate 
ecclesio  sua  juslilin  salva  consislnl.  sed  ne  qua  dcinceps  super  boc  facto  injusta 
oriulur  vexalio,  prescnlem  pagiuam  jum  diclo  loco  sigilli  nostri  muniminc  tradimus 
roboratam.  actum  prcsenlibus  et  approl>anlibu3  majoris  ecclesie  noslrc  fratribus 
Reinhardo    preposilo ,    Wcrnbardo    decano ,    Friderico    cantore ,    Marco    scolastico, 

*>  Hcrlholdo  preposilo   Honaugicnsi    et   Ilcinrico   fralre    suo,    Berlboldo    archidiacono, 

0  • 

iJirico  dapifcro,  Ikringero  Spircnsi  canlore,  Llrico  de  Daliir  ■  :  •  .  RAdolfTo  sancli 
Tbomo  preposilo,  Ollone  de  Honvell,  Dielbelmu,  Ilcinrico  \.  .  lo  nostro,  Wern- 
hero  marscalco,  Iribus  fralribus  Ludevico,  Dielbcrico,  Albertbo  dictis  Kagen,  duobus 


1  FA>fnda  Scrtion  StrnPbnrg  fasc.  85  findet  »ick  tttidi  eine  mndmtirU  Bmdmie  D»bel  Homanmt  ItJ 
'X>  für  diin  Kltmtrr  Sihirnnnrh,  unter  ätBUH  OMem :  cnria  in  Arg«ntiiuk  joxi»  Bnsaa  nm  dorn» 
Inpidm.  7>i>.i  diirflf  drrurllie  Hof  »ein,  der  in  den  Miracula  «.  Maria«  Aryentineim»  mm  Jakn  VtSO 
ah  Uffitslliiim  de.^  Abt»  von  Schtrariach  erKÜhnt  trird :  (»bbM  de  Swarzxhr)  rnm  in  Mtvi  p«rT»niw»l 
ad  rnrinra,  quam  hnhrt  in  platca  rituli.  Cfr.  Man.  Oerm.  SS.  XVII,  116.  Kack  im  d 
UM  und  1M7  rrscheint  diner  Hof  in  denfelben  Händen,  Veryl,  StraM.  Gaurn  mmd  H* 
40   i.  MitteUdttr  S.  iM). 

'  Cfr.  nr.  93  not.  1. 


lu 


134  1218 

fratribus  Alberto,  Wernhero  diclis  Begern,  duobus  fratribus  Golfrido,  Hunberlo 
Zydeleren ,  Walthero  filio  sculteli  Waltheri  ;  civibus  Friderico  Spendario ,  Burc- 
kardo"  sculteto  de  Ebenbeim,  Erbone  judice,  Petro,  Wezelone  judice,  Conrado  Vitulo, 
Burckardo  Ripelin  et  aliis  quam  phiribus.  anno  dominice  incarnationis  1218, 
pontificatus  noslri  anno  16. 

B  aus  Straßb.  Bez.-Ä.  G  fasc.  1700  cop.  chart.  sec.  XV  aus   dem   Privilegienbuch    von  St. 

Arbogast  fol.  16. 
Gedruckt   ebeiidarnach    bei    Würdtivein    Nova    subs.   dipl.   XIII,   232  nr.   43    mit   vielen 

Abweichungen. 

171.  Bischof  Heinrich  von  Straßhirg  fordert  unter  Verheißung  von  Ablaß  zu 
Beiträgen  für  den  Aufbau  der  gänzlich  zerfallenen  und  zerstörten  Kirche  St.  Arbo- 
gast auf.  [1218.] 

H[einricus]   dei  gratia  Argentlnensis   ecclesie   episcopus   cum  universo  majoris 
ecclesie  cboro  omnibus  ecclesiarum  minislris ,  tam  plebanis  quam  vicarüs ,    necnon 
et  aliis  Christi  fidelibus,  ad  quos  presens  pagina  pervenerit,  salutem  in  vero  salutari  15 
et   spirilu   pietatis   repleri.        quoniam,  ut  alt  apostolus,  omnes  presentabimur  ante 
tribunal  Christi  recepturi  sive  bonum  sive  malum,   prout  gessimus  in  corpore,  et 
idem  alibi   testatur  :    qui  parce  seminat,  parce  et  metet  et  qui  seminat  in  benedic- 
liouibus,  de  benedictionibus   et  metet,   ideo  universitatem  vestram   attencius  exhor- 
tamur  in   domino,   extreme  messionis   tempus  largitione  elemosinarum   et  operibus  20 
misericordie    quasi   quodam   fideli   seminario  prevenire,   ut  et   ea    certa    spe    lucri 
seminemus    in    terris,    de    quibus    nos    plena  falce    messuros    postmodum   gaudere 
oporlcat   in   celis.    hinc   est   quod   veslre   caritati   et  omnium  eorum,  ad  quos  lator 
presentium  vir  religiosus  et  sacerdocio  decoralus  pervenerit,  presenti  scripto  duximus 
significandum,  quod  ecclesia   sancti  Arbogasti  in   suburbio  Argentinensi  constituta  25 
primitus    ex    voluntate  dei  et  antiquitale   collapsa ,  postmodum   vero   ab    exercitu 
domini  Pbylippi  regis  tempore,  quo  Argentinam  possederal^  funditus  intus  et  extra 
destrucla ,   sicut    adhuc    ejusdem    destructionis    supersunt    vestigia ,    elemosinarum 
vestrarum  et  aliorum  simul  bonorum  hominum   stipendiis   cooperantibus   quasi  de 
novo    constat  integraliter   reedificanda.  quapropler  caritatis  vestre   Studium  et  devo-  30 
cionem    propensius    exhortantes    et    in    remissionem    peccalorum    vestrorum    vobis 
indubitanter    injungentes,    universitatem  vestram   instanter  et  affectuose  rogamus  et 
in    domino    commonemus,    quatinus    divine    retributionis    intuitu    et    pro    omnium 
orationum,  que   in   eadem  ecclesia  ad   honorem    dei   cottidie   vigent,  parlicipatione 
viscera    misericordie     aperientes    gravem    casum    prefate    ecclesie    affeclu    caritatis  35 
inspiciatis  et  ad  rcedificationem  ipsius  elemosinarum  vestrarum  suffragia  conferentes 
cenluplam   recompensationem  a  retributore  omnium  bonorum  Christo  Jesu  vobis  in 

al  B  Burckardus. 


1  Im   Jahr  1199.    Cfr.    Chron.    Ursperg.   und  Chron.    Ebersheim,   Mon.    Germ.   SS.   XXIII,  368 
und  448. 


1218—1210  136 

clerna  healitiidine  tlicsauriselis.  vos  aulem  pastore«  ecclesiararo  et  eornm  viearkM 
specialiter  in  domino  rogantes  exhorlainur,  quatenus  latoretn  presentium  com  stii« 
ad  VÜ8  vcnicntein  benigne  et  bünorifice,  sicul  decel  clericos  se  iovicem  bonora 
prcvenire,  siisripialis  et  fuvorcm  vcsiruin  et  auxiliutn  in  pelilione  sua  promoTCoda 
6  cornin  püjtulo  vohis  siii)dilü  ei  verho  cl  opere  eflicaciler  ini{x;nda(i!i.  proplerea  nr-'r'r 
sit  Omnibus  ecclesiurutn  ininititris,  lani  plebauis  quam  vicariis,  quod  specialiter 
qui  angorianl  lapides  ad  opus  ccclesic,  quartam  parlem  venialium  peccatorum  beaÜ 
Arbogfisti  auctoritate  et  nostra  indulgcmtis  et  de  injuncla  eis  penitenlia  pro  capi- 
talibus,  quc  confessi  sunt,  quindccim  dies  relaxamus. 


10 


B   auM    Slraßb.    Bri.-A.   0   täte  1700  cop,  charl.  uc.  XV  au»  lUm   Prirnfguu/juch  ton  Sl. 

ArbogaKt  fd.  4  mit  der  Untertchrift  ton  gleicher  Hand  :    cnm  duobu«   *if;illtt   epiKopi 

et  capituli  Argcntincniis. 
Oedruckt  ebmdamach  in  GaOta  ekri$t.  V  imttr.  p.  491  nr.  29;  Gramdidifr  Oeurr.  imid.  JJI, 

256  nr.  15S.    Im   Anschluß   an  nr.  170  ist  die»   Stück   wohl  im  die  Zeit  mm  tllS  r» 

$etten. 


172.  Köniff  Friedrich  II  nimnU  Ratk  und  Bilrtferschaft  der  Stadt  Straßburg 
zu  Gnaden  auf  und  beläßt  sie  in  allen  ihren  alten  Rechten  und  OetcohnAeiten. 
1219  Januar  11  Ilagenau. 

F[ridericus]   dei  gralia   Romanorum   rcx    et   semper   augustus  et  rcx   Syciüc. 

»  dileclis  fideiibus  suis ,  consilio  et  uuiversis  civibus  Argentincnsibus  ,  gratiam  suam 
et  bonnm  volunlatem.  considcrata  purilatc  devocionis  veslre,  quam  nostre  emi- 
nentie  lioncsti  nunlii  vesiri  lam  sagacitcr  quam  lideliler  exposuenint,  ut  de  celero 
de  pretcrilis  excessibus  ad  plenum  cmendati  ad  obsequia  imperii  et  ad  fidelitatis 
circa   rcgiutn   noslram  majcstatem  obserranliam    aniroo   sitis   fcrventiores ,   omoem 

«  rancorein,  quem  non  inmcrilo  contra  vos  concepcramus,  ex  innata  nobis  beniTolentia 
pure  rcmillimiis,  Inm  veslre  univorsilati  quam  singulis  imperii  fideiibus  presenli« 
scripti  palrocinio  innüloscentcs ,  tarn  personas  quam  res  vestras  in  regia  esM  con- 
slitulas  prolcclione,  sub  interminalione  gratie  nostre  districtius  precipientes,  ut« 
quam  diu  in  firinitudinc  fidelitatis  erga  nos  et  Imperium  pcrmanseritis,  nulle  unquam 

80  in  loco  Ronuini  imperii  nb  aliqua  persona  seculori  sive  ecciesiastica  alicjois  Testnun 
exlra  formain  juris  inipodialur  aul  molestetur  vel  in  Judicium  trahatur.  ad  majorem 
qtioque  gralie  nostre  circa  vos  evidentiam  volumus  vos  consistere  in  omni  jure  et 
honore  atque  constitutione,  sicut  a  divis  progeuitoribus  nostris,  avo,  patre  atque 
patruo    noslro  inclitis  Romanorum   rogibus  et  imporaloribus  eorum  sublimati  fuislis 

«■'  lemporibua.  nullam  quoque  ])elilionem  sou  exaclioncm  nut  suporin]x)sitioncm  per 
toluni  imperium  dnre  vos  volumus  nisi  tnlem,  qualcm  lomporibus  sorcnissimorum 
nostrorum  progenitorum  usquc  ad  heo  tempora  dare  consuevistis  '.  ul  itaqoe  hec 
Inrgitotis  nostre  concessio  vobis,  quam  diu  fideles  nobis  inventi  fuerilis.  firma  pcr- 
maiienl.  boc  scriptum  vobis  indulsimus  sigillo  rcgic  majestatis  nostre  communitam. 

<o  inlerfuorunl  lesles  :    Cunradus  Motonsis  et  Spirensis  cpiscopus  imperialis  aulc  can- 


1    VrnH.   K.    11'    XH-<,}i   ir,iii\',  r   .'.,■  i^   ,,    Hui.i.ithiim  Ü.  36C.. 


136  1219 

cellarius  ',  Ludowicus  comes  palatinus  Reni  et  dux  Bawarie"'^,  Wernlierus  de  Bon- 
lant  dapifer  et  Ansbelmus  de  Juslingen  marscalcus  imperii,  Pbilippus  de  Bonlant, 
Heinricus  de  Sarffeneke  et  alii  plures.  datum  Ilagenowe  anno  domini  1219, 
3  idus  januarii,  indictione  7. 

S  aus  Straßb.  St.  A.  Briefbucli  A  fol.  23^  mit  der  Ueberschrift :   daz  küiiig  Friderich  und     5 
künig    zu    Sicilien  die  stat  zft  Strazburg  sinre  und  aller  der,  die  ztim  ryche  gehßrnt, 
Schätzungen  ledig  het  geseit  und  varn  het  gclaszcn. 

Gedruckt   ebendarnach   bei  Schöpflin  Als.   dijpl.  1,  335  nr.  411   =   Huülard-BrihoUes  Hist. 
dipl.  I'rider.  see.  I,  583.  —  Böhmer  nr.  247. 


173.  In  der    Urkunde  König  Friedrichs   II  für  das  Kloster  Neulurg  unter  lo 
den  Zeugen  :  Reinhardus  majoris  Argenlinensis  ecclesie  preposilus,  Berlholdus  ejus- 
dem  ecclesie  decanus,   Heinricus  Argentiuensis  episcopi   vicedominus.   1219  August 
17  Hagenau. 

Aus  Würdtwein  Nova  subs.  dipl.  XIII,  236  nr.  45  (ex  autogr.  tabnl.  abbat.  Neoburg.)  = 
Huillard-Brehones  Hist.  dipl.  Frider.  sec.  I,  663.  —  Böhmer  nr.  291.  15 


174.  König  Friedrich  II  nimmt  die  Stadt  Straßburg  vi  seinen  besondern 
Schutz  %md  bestätigt  ihr  die  von  den  Königen  Lothar  und  Philipp  ertheilten  Pri- 
vilegien. 1219  September  11  Hagenau. 

(C):  In  nomine  sancte  et  individue  trinitatis.  Fridericus  secundus   Romanorum 
rex  et  rex  Sicilie.  •         augustialis   pielatis  [weiter  wie  in  Nr.  145  bis  decrevimus  ao 
reservare].  preterea  consliluimus,  tradidimus  et  auctoritale  regia  consensuque  prin- 
cipum   nostrorura   confirmavimus   inslitutum  et  jus  quoddam,   quod  cives   ejusdem 
civitatis  liabuerunt   ab   antecessoribus    noslris   dive  memorie    Lotbarii    et    Philippi 
Romanorum    regibus    gloriosis ,    ul    nuUo    unquam    in    loco    ab    aliqua    persona 
seculari  sive   ecciesiastica  aliquis   eorum   extra  formam  juris  inpediatur  aut  mole-  » 
stetur    vel    in    Judicium  Irabatur    extra    civitatem   vel  prorsus    ab    aliquo  cogatur 
pro  sua  proprietate    seu  possessione   ibi   cuiquam   respondere,   sed,   si   aliquis   ad- 
versus    aliquem    eorum    aliquid    babuerit,    infra    civitatem    coram    ipsius    civitatis 
judicibus    eum    impetat    ibique   ei    respondeat   et  satisfaciat.   advocali   eliam,    quo- 
rum  censuales   infra  civitatem   domos  babuerint  aut  manserint ,     censum  debilum  30 
ab   eis   in  civitate    accipiant   et,   si  supersederint  vel   dare   noluerint,  justiciam   et 
satisfactionem  coram  judicibus  civitatis  inde  accipiant.  volumus  ilaque   fideles   nos- 
tros  cives  Argentinenses  consistere  in  omni  jure  et  bonore  atque  constitutione,  sicut 
a  divis  progeniloribus  nostris,    avo,   patre  atque  patruo  noslro  inclitis   Romanorum 
regibus  et  imperatoribus  eorum  sublimati  fuerunt   temporibus,   staluentes   et  regio  ffi 
edicto  districte  precipientes,  ut  nuUi  unquam  persone   alte  vel  humili,   ecclesiastice 
sive  seculari  banc  noslre  donationis  seu  confirmationis  divalera  paginam  licitum  sit 


1  Cfr.  nr.  160  not.  1. 

2  Cfr.  nr.  160  not.  3. 


1219  137 

infriiif^cre  vel  etiam  aliquo  imprübilatis  ausu  ei  obviare.   quod  qui  faoere 
seril,  triginia  libras  auri  coinponat,  tnedietalem  fisoo  noctro,   ntidxum  vero 
latciii  iiijiiriiini  puHsi».  ut  aiitcm  liec  concessio  sive  cotifirmatio  Dostra  inTiolal 
ipsi  civitati  ArK*-ntitiensi  übHt-rvelur,  prcsentcm  exindc  {laginam    conscribi  josmuius 

»  cl  regle  intigcstuliü  karuclen;  coiisignuri.        tcslcs  kujus  rei  sunt  Hemricus  Arccn- 
linensis  cpiscopus,  Ileinricus  Basilicnsis  cpiscopus  ',   Oulricus  abbas  aancU   • 
liugoal)hos"  de  Murbuch,  Wolframinus  abbas  de  Wizenburc*",  Gerbardiu  comes  de 
Dicclis,  Oulricus  conics  de  Kyburc,    Kgeno   comcs   de   Lra,    Hartmannus  comes  et 
Ludcwicus  comes  de  Wirleuberc,  Sigcbcrtus  comes  de  Wcrda   el    filius  cjtu  Hein» 

10  ricus  comes,  Ileinricus  de  Nife,  Ileinricus  de  Sax,  illuslris  princeps   Ileinricus  duz 

Suevic  3,  Tlicobaldus  dux  Lolariiigie  ^,  Ansbelmus '  de  Rapollisteine,  Ansbdoms  de 

Juslingcn    marscalcus,    Kberhurdus    de   Waltburc    dapifer,    Dielbo  de   RaTeoibore, 

Cuural  de  Wislcrslede,  Rudolfus  de  Usenberc  el        de  Wiuisbcrc  cl  alii  quam  plnres. 

i  Signum    domini    Friderici    secundi    Homanoruni    regia    invictissimi    el    regia 

iB  Siciiie.  :     (M.) 

Aclum    apud    Ilagcnowe    anno    dominicc   incarnalionis   1210,   regnanle    domino 
Friderico  Ilomanorum  rege  gloriosissimo  anno  rogni  ejus  7.  ego  Cunradua  yHfnWf 
cl  Spirensis  cpiscopus  ^  imperialis  aule  cancellarius  rccognovi**. 
Datum  opud  Ilagcnowe  3  idus  seplembris,  indiclione  0^. 

so  S  au»  Strnßb.  St.  A.  AA  «rt.  1  nr.  5  or.  ml.  e.  »ig.  pend.  ddapto. 

Gedruckt  thmdarnach  bei  Jluilhrd-llrf holte»  Hi»t.  dipi.  Frider.  $ee.  I,  ßTT.  Nadk  BricflMdk 

A  fol.  lU"  (■.  ütnißb.  .«.  A.  bei  Hchoril,,,  ,1/,    ,l.„l    /,  33s  nr   414  —  TWgmti  m.  900. 

175.  Köniff  Friedrich  II  bestä(iff(  dem  Straßburger  Hospital  teinen  ffestmmten 
Besitzstand,  namentlich  das  von  König  Konrad  III  demselben  ertheiUe  Privileg. 
»  tS19  September  11  Ungenau. 

(C.)  -In  nomine  sancie  et  individue  trinilatis.  Fridericus  divina  faTeole  clc- 
monlin  liomanorum  rex  secundus  cl  rex  Siciiie.  •  lunc  vere  reges  sumus,  si  id, 
quod  liomiiium  ore  dicimur,  soUicita  animi  intcntionc  adimplerous,  si  personam 
divitis  non  adlcndeules  clamorem  pauperum  intra  cxauditionis  efleclum  clemcnler 
80  admittimus.  quocirca  noveril  omnium  dei  fideliumquc  nostronim  tarn  fuluri  quam 
presenlis  lemporis  induslria ,  quod  intcrvonlu  fidelissimi  principis  nostri  Cunradi 
Molcnsis  el  Spironsis  vcnernbilis  cpiscopi  nostrique  cancellarii*.  cleri  cliam  ac  populi 
Argeuliuensis    civitatis    precibus    pia    mansucludine   indiuali   bubpilali,    quod   ante 

■}  5  albu.      b]   VtUr  d<m  c  1«  Wiicoburc  ri«  «•<«•  «/brr  Hakt»   mit   PmJtt  itnmUr,  «inu«  4hr 
SB  im  »  la  Ura,  Ji^oek  «km*  Punkt,  trnd  »ktr  im  x  im  S»x  mit  P»»Jkt.  VitUntkt  mm  Xtittm  tmr 

SckiUmf  itr  Xmiftm  »4tck  8t»mitmt    c)  S  ABh«lBtM.    d]  S  rccogoo. 


'  Heinrich  li  von    i Imn   liisilioj   r<m   /i'«.«/,    /;■/.< — /;'.(0<. 
s  Heinrich  llertog  row  Schtcatirn,  IStli—1235. 
8  Theobciid  I  Itermg  von  Lothringen,  1313—1330. 
10  *  Cfr.  nr.  160  not.  1. 

*  Die  Indictionxtiffrr  um  1  tu  niedrig. 

«8 


138  1219 

portam  templo  majori  Argenlinensi  oppositura  edificatum  est,  damus,  concedimus  et 
confirmamus  usus  et  bonas  consuetudines,  quas  liabuil  teinporibus  antecessorum 
nostrorum  dive  memorie  Romanorum  regum  et  imperatorum  lam  infra  civitalem 
quam  exlra.  et  nominalim  confirmamus  Privilegium  et  omnes  concessiones,  quas 
recolende  memorie  magnus  palruus  noster  Gunradus  rex  ei  indulsit  et  concessit  ',  3 
et  eandem  domum  hospitalis  sub  regie  nostre  tuitionis  ac  defensionis  manum  cum 
Omnibus  iuibi  appendentibus  accepimus  lam  videlicet  ea,  que  ibidem  ex  üdelium 
largitione  presenli  tempore  pertinere  noscuntur,  quam  illa,  que  in  futurum  de  pio- 
rum  elemosinis  justis  modis  et  ralionibus  ad  eandem  pauperum  domum  conferenlur. 
confirmamus  itaque  et  per  noslram  inmunitatem  ab  universorum  hominum  dominio  lo 
ad  hospitale  predictum  et  usus  pauperum  emancipamus  scilicet  unam  curtem  extra 
civilatem  retro  sanctum  Michahelem  silam,  cujus  possessores  octo  uncias  denariorum 
et  octo  gallinattos  singulis  annis  persolvant,  nisi  eadem  possessio  ex  consensu  bere- 
dum  sub  frucluosioris  summa  pensionis  locari  valeat.  decimam  quoque  partem  obla- 
tionis,  qug  ad  sanctam  Crucem  voto  fidelium  infertur,  sicut  episcopo  et  tota  civitate  '5 
Argentinensi  annuenle  ad  idem  xenodocliium  concessa  est,  et  curtem  quandam  in 
foro  juxla  locum,  qui  dicitur  Salzbof,  de  quo  sub  annuo  censu  sex  quartalia  tritici 
et  duo  quartalia  leguminis  solvuntur,  sed  et  tabernacula,  que  vulgo  lobia  dicuntur, 
juxta  murum  versus  portam,  que  dicitur  sellatorum,  sed  et  unam  curtem  singulis  annis 
duos  solidos  dantem  inier  eandem  portam  et  proximum  pontem  silam  pari  liberlatis  80 
bonore  ad  predictam  venerabilem  domum  roboramus.  pretcrca  duas  curles  exlra  por- 
tam civilalis  versus  sanctum  Michahelem  et  in  villa  Schilticheim  omnia  bona  ejusdem 
domus  el  in  villa  Lamperheim  necnon  in  Kunigishoven  et  in  Illenchirchen  et  in  Ber- 
steden, in  villa  quoque  Ergirsheim  curles  et  agros  lam  viniferos  quam  frugiferos  et 
in  Wichirsheim  et  in  Vennenheim  et  in  Ilermolisheim,  locum  etiam  macellorum  uni-  23 
verse  civitatis  coniveulia  ibidem  contraditum,  sed  et  molendinum  in  Oleriswert  cum 
aque  decursu  dimidio,  de  quo  molendino  fralribus  sancli  Thome  singulis  annis 
vigiüti  tres  denärii  solvuntur,  atque  duo  jugera  in  Ilohenheimvelt  ad  prefatam 
peregrinorum  et  pauperum  domum  fidelium  oblatione  conlradila  sub  nostre  protec- 
tionis  custodia  slabilimus.  hec  aulem,  que  predicla  sunt,  et  cuncla,  que  lam  noslris  "* 
quam  futuris  temporibus  homines  predicle  domus  et  omnes  imperpetuum  eorum  suc- 
cessores  justis  ralionibus  vel  acquisierunt  vel  acquirere  polerunt,  sub  tali  regie 
poleslatis  privilegio  ad  predictam  domum  immunilale  perhenni  roborando  et  muniendo 
confirmamus,  ut  nulla  ecclesiaslica  secularisve  persona  jus  aut  poteslatem  habeal 
Omnibus,  que  ad  hospitalem  domum  pertinent,  vias  pubHcas  el  usum  aquo  et  pas-  35 
cuorum  inlerdicendi.  et  ut  hec  omnia  perpelua  firmilate  rata  sint  vel  alicujus  pre- 
sumptoris  infestalione  convelli  nullalenus  possint,  presenlera  paginam  nostre  manus 
subscriptione  roboratam  sigilli  noslri  inpressione  insigniri  jussimus.  testes  vero, 
qui   interfuerunt ,  subternolari   fecimus '^ :    Ilenricus   Argenlinensis   episcopus,  Hein- 


1  Cfr.  nr.  9i. 

2  Vergl.  die  Zeugenreihe  von  nr.  174. 


40 


1219  130 

ricus  Jiiiüiliensis  cpiscopus,  Oulricus  abhas*  sancti  Galli.  Hugo  abbas  de  lloriMcb, 
Wolfronmus  abhas  de  Wizenbiirc ,  Ilcinricus  dux  Suevie,  Gehardus  ooroes  da 
Dit'scli,  Ilurlmunnus  comcs  et  frater  suus  Ludcwicus  comes  de  Wirtenberc,  Sige- 
hortus   cüinos  d«;  Wrnln   (;l   Ileiiiricns   filiiis  ejus,  Ileinricus  de  Nifc,  Anahelmus  de 

s  Ropültislcino,  Kljerhurdti.s  de  \\  ullburc  dapifer,  Anhhehnus  de  Wuslingen  ''  mare- 
calcus ,  Dictlio  de  Ravensburc  et  alii  quam  plurcs.  actum  ac  dalum  apad 
Ilngenowe  3  idus  septembris. 

Signum   domiui  l'Yiderici    secundi   Itomunonim   regis  et   regia  Sicilie   invic- 
tir.r>iiiii. :     (M.) 

10  Kgo  Cunradus  Mclcnsis  et  Spirensis  episcopus  et  impcrialis  aulc  canccilarius 
rccognovi  anno  incarnationis  domini  1219,  indiclionc  7. 

//  au$  Straßb.  llonp.  A.  lad.  1  nr.  2  or.  mli.  e.  »ig.  pend. 

Damach  im  Auttug  mitgelheill  i.  d.  Zeitachr.  f.  Goch.  d.  Oberrh.  XI,  ISS. 

176.  liischof  Ihinrkh  von  Basel  smcie  der  Dekan  A'onrad  und  der  Seholasfiau 
ir>  Heinrich  der  Basler  Kirche  schlichten  als  vom  apostolischen  StnAl  be$teUte  RickUr 
einen  Streit  zwischen  dem  Straßhurger  Domcapitel  vttd  den  Herren  ton  RappoUstein , 
Abgaben  von  Sigolsheimer  Gütern  betreffend.  1210  October. 

Ut   fides  et  memoria  futurorum    cautela   presentium  debita  fjrmila(<-  njbonlur, 
novcrint  universi    tarn    futuri   quam   presentes   banc  paginam   inspecturi,  quod  ego 

io  Heinricus  Basilicnsis  episcopus ',  Cunradus  decanus  et  Ileinricus  scolasticus  ejusdem 
ecclcsip  judicps  super  conlroversia  inlcr  capilulum  Argentinense  ex  una  parte  et 
Egilolplnuu  et  Ansclnium  fralrcs  de  Raboltestein  mililes  ex  altera  a  sedc  aposlolica 
dclcgati ,  que  ioter  ipsos  de  censibus  quibusdam  possessionum  in  Sigolteshein 
sitarum  ad  idem  capilulum  pcrtincntium  vertebatur  pro  scrvilio  quolibet  anno  exsoU 

!»  vendis,  sie  ipsam  controversiaiu  nobis  jiresentibus  et  aucloritate  nostra  amicabiliter 
intcr   cos   dccisam  prosenti   scriplo  proleslanuir  :  videlicel  quod  dicti  Egilolpbus  et 
Ansclmus  et   ipsi   pro  eorum  borcdibus  per  slipulalionem  se  singulis  annis  capitulo 
Argentincnsi  proxima  scptimana  ante   purificationem   sancte  Marie  trcs  frischingos     /-<*>-.  t 
clauslralos    porcinos,    quatuor    amas  vini   et   dimidiam,  '{uarlalia  fruroenli 

:io  dcinccps  oblignrunt  soluturos.  que  si  limc  persolvere  negli Mimi,  ex  gratia  deiode 
habeut  spalium  usquc  ad  duniinicam,  qua  caulalur  eslo  mibi,  idem  adbac  persol- 
viMidi.  si  autem  et  tunc  predicla  persolvere  supersederint,  quinque  libras  Argenti- 
iiousis  monete,  que  tunc  in  usu  fuerit,  capitulo  solrere  tenebunlur.  quas  si  eliam 
us(jup  ad   mrdiam   quadragcsinuun    non  persolverinl,   jam    diele  possessiones,  unde 

X.  dioln  pensio  debet  juTsolvi ,  oxluuc  libcre  et  sine  conlradiclione  cum  integritate 
qualibel    od  manus  capiluli  Argenlinensis  devolvcnlur.  lioc  eliam  pnclum  se  promi- 

ij    //    albii!).       1.       II.*      .V«   n':  ,       /      .      .  ,      .,     /  ,    ' 

(MtstanJrn. 


1   ('fr.  in:  l,  i  mit     l. 


140  1219 

serunt  servaturos,  renuncianles  foro  eorum  appellationi  et  generaliter  omni  exceplioni 
ipsis  militibus  vel  eorum  heredibus  contra  predicta  conpetenli,  promittentes  nichilo- 
minus  omne  dampnum  et  expensas  propter  hec  a  capitulo  memorato  faciendas 
integraliter  refecluros.  ut  igitur  supradicta  debitam  et  perpetuam  obtineant  firmi- 
tatem,  liltere  presentes  ad  petitionem  partis  utriusque  sigillorum  nostrorum  appo-  5 
sitione  sunt  conmunite.  acta  sunt  hec  anno  dominice  incarnationis  1219,  mense 
octobri  in  presentia  Reinhardi  preposili  majoris  ecclesie  Argentinensis,  Friderici 
cantoris,  Ulrici  scolastici,  Hermanni  porlarii,  Rüdolphi  prepositi  sancti  Thorae  et 
aliorum.  fratres  etiam  illi  de  Raboltestein  hoc  scriptum  sigillo  suo  ex  pacto  inter 
eos  convento  conmuniunt,  ut,  si  unquam  contra  predicta  venire  presumpserinl,  lo 
sigillum  proprium  ipsis  valeat  efficaciter  obviare. 

B  atts  Straßb.  Bez.-A.  G  fasc.  2722  or.  mb.  c.  3  sig.  pend.  laesis.  Ganz  abgefallen  ist  das 
Siegel  des  Baseler  Dekans,  das  Siegel  der  Bappdtsteiner  zeigt  in  verschioommenen  Um- 
rissen ein  CasteU. 


177.   Das  Straßlurger  Domcapitel  verlehnt  dem    Goldschmied    Walther    eine  is 
Hofstätte.  1219. 

Reinh[ardus]  prepositus,  B[ertoldus]  decanus ,  F[ridericus]  cantor ,  Ou[]ricus] 
scolasticus  totumque  capitulum  majoris  ecclesie  in  Argentina.  notum  sit  universis 
Christi  fidelibus,  tam  presenti  etati  quam  future  posteritati,  presens  scriptum  audien- 
tibus,  quod  iios  de  conmuni  consilio  areara  unam  juxta  curiam  domine  Irmengardis  20 
sitam,  quam  ex  donatione  felicis  memorie  Eberhardi  filii  domini  Walteri  et  domine 
Hedewigis  uxoris  fratris  sui  domini  Walteri  habuimus,  Waltero  aurifici  hereditario 
jure  perpetualiter  possidendam  concessimus,  tali  tamen  pacto  interposito,  ut  annuatim 
in  festo  sancti  Johannis  baptiste  quatuor  unceas  et  in  nativitate  domini  quatuor 
Nov.  11  unceas  et  in  festo  sancti  Martini  duos  capones,  omni  ambiguitate  remota,  nobis  25 
persolvat  * .  heredes  quoque  sui  et  omnium  possessorum  istius  aree  in  mutatione 
medietatem  census,  qui  vulgo  dicitur  erscaz,  dare  non  tenentur,  nisi  forte  per 
donationem  vel  venditionem  ad  aliorum  manus  devolvatur,  illi  tantum  daturi  sunt 
honoris  causa,  quantum  est  medietas  census.  insuper  in  pactione  positum  est,  quod, 
si  istius  aree  possessores  in  terminis  pretaxatis  debilum  censum  non  exsolverint  et  30 
contra  voluntatem  nostram  detinerc  presumpserinl,  stabilitatem  ulterius  non  habeat 
hec  nostra  concessio,  sed  eadem  area  libere  ad  manus  nostras  revolvatur.  et  ut  res 
ista  firmior  maueret  atque  stabilior,  eam  fecimus  mandari  litteris  et  sigilli  nostri 
munimine  corroborari.  actum  publice  anno  incarnationis  domini  1219 ,  indic- 
tione  7.  35 

B  aus  Straßb.  Bez.-A.  G  fasc.  2703  or.  mb.  c.  sig.  pend.  laeso. 

Gedruckt  aus  dem  lib.  sal.  1347  bei  Würdtwein  Nova  subs.  dipl.  XIII,  241  nr.  47. 

a)  B  persolvant. 


Juyii  S4 
Dez.    iS 


Jwmi  U 
Dn.  U 


12  10  444 

178.  Da.t   StraliOxri/cr  Dotncapilel  verlehnl   einK  Ji'i/.-.! '"•   "     liioiul/  Hlumer- 
drost.  13l!f. 

Ik'iiili(iir(lu.s|    preiKDsilu.s ,    Hjortoldus)   din-arius,    I''(n(lcricusj    caulor,    Ou(lricus| 
scolastictis  toliiinqiic  ciipitiilum  inujoria  ecclesic  ia  Argc-nliua.      nolum  ücri  volutnus 

B  uuiveräia  Clirisli  üJulibiis  tain  prcactitibua  quam  fultiris,  ad  quos  preaens  scriplura 
vencrit,  qiiod  nos  dcliberalo  cousiliü  aream  unam  juxta  curtim  domine  Inneogardis 
sitain,  (]uain  ex  düuatiütic  fclicis  meinoric  Eberhard!  ülit  domini  Walteri  et  domioe 
Ik'dcwigis  iixoris  fratris  sui  düinini  W'ullcri  babiiimiiä,  IluduU'u  Üluincrdrost  here- 
dilario  jure  perpcluuliler  pussidendum  concessimus,  tali  tarnen  paclo,  quod  anuuaUm 

10  in   festo  sancli  Juhaunis  bapliüle  quatuor  unceas  et  in  ualivilale  domini  tantumdem 

et   in    festo   saucti   Martini  2  capones    sine  diiEcultale  nobis  inde  exsolvat  et  quod     ftn.  n 
Iicrcdes  sui  in  mutalionc  cjusdcm  arce  inedietalem  census,  qui  vulgo  dicilur  eracaz. 
dure   non   (eneuulur,  nisi  fürte   ]>cr  doualiouein  vel   venditioncm  ad  aliorum  maniis 
devolvatur,   illi   tatituin   daturi  sunt  lionoris  causa,   quantum  est  medictas  census. 

15  insupcr  in  pactioiie  positum  est,  quod,  si  istius  aree  possessores*  in  terminis  pre- 
taxatis  dubituiii  censum  non  exsolvcrint  et  contra  voluntatem  noätram  detiD'-rt- 
presuin])serint,  .slubilitatcm  ullerius  non  liabeat  bec  nostra  conccssio,  sed  eadtiu 
area  libera  ab  oinui  pactione  ad  manus  nostras  revertatur.  et  ne  boc  factum  in 
posterum  ab  aliquo  caluinpniari  possit  aut  in  oblivionem  devenire,  presens  scriptum 

20  sigillo  nostro  coninunilum  ei  concessimus  in  testimonium.  actum  anno  ab  incar- 
natione  domini  12U),  indictionc  7. 

U  aus  Straßb.  Bu.-A.  G  fasc.  2703  or.  tnb.  e.  tig.  pettd.  laeto. 

179.  Jiischof  Heinrich    von   Straßburg  gestattet    dem  St.  Thomascapitel ,    die 
Einkünfte  der  St.  Äureüenparochie  zum  eignen  Unterhalt  zu  vencenden     fpin 

•«  In    nomine   sancte   et   individue   trinilalis.    ego   II[cinricus]   divina    m; 

Argcnlinensis    ecclesic    minister    humilis    omnibus    prescntem    p""--""    " 
solulem    in  salulis  auclore.        quecunque  divino  intuitu   circa  r 
ticas  personas  salubriter    ordinanlur,    ne   curriculo  temporum  vel  mutacione  perso- 
narum  deinceps  in  dubium  revoccntur,  dignum   est  ea  per  scripturam  et   bonorum 

•M  tesliinonia  ])orpetuc  mcmoric  commcndarc.  notificandum  itaque  dignc  duximus 
uuivcrsis  tarn  presentibus  quam  futuris  et  vivaci  onuiium  memoric  tcnaciter  inpri- 
racndum,  quod,  cum  ecclesia  sancti  Thome  proptcr  scisma  impcrii  et  frcquentps 
bellorum  insurgentium  prcssuras  admodum  foret  in  reditibus  attenuata,  nos  illius 
palcrno  pielalis  visccribus  inopio  condolcnlos  data  opportunitate  curavimus  in  parte 

I'jr>  panperlatis  ejus  onera  sublevare.  sane  capiluhun  ecclcsie  prclibalo  quandam  habet 
parrucliium,  qiie  sancta  Aurelia  nuncupatur,  sitam  in  suburbio  civitatis,  in  qua  jus 
habere  noscitur  presentandi,  neo  licebat  hactcnus  de  illa  nisi  fratrum  ejusdcm 
ecclcsie  per  electionem  aliquem  investire.  hec  itaque  cum  defuncto  pastorc  vacaret. 


.)    «    |.o. 


142  1219 

capitulum  supradictum  nobis  liumililer  supplicaTit,  ul  ad  supplemenlum  et  subsidium 
prebendarum,  que  eis  vix  etiam  tenuiter  poterant  ministrari,  prefate  vacanlis  ecclesie 
proventus  eis  dignaremur  misericorditer  indulgere.  quorum  devotis  precibus  inclinali 
respondimus  eis,  sicut  decebat,  quod,  si  possent  hanc  indulgenliam  a  benignitale 
aposlolice  sedis  impetrare,  nos  eciam  eis  noslrum  in  bac  parte  consensum  minime  5 
negaremus.  cum  igitiir  non  sine  labore  et  expensis  memoratum  capitulum  boc 
impetrassel  apud  sedem  Romanam  et  super  boc  ipso  nobis  autenticum  domini  pape  • 
porrexisset,  de  consilio  et  assensu  capituli  uostri  ,  salvo  tarnen  per  omnia  jure 
cathcdralis  ecclesie,  memoratam  parrocbiam  cum  omnibus  attincnciis  lam  in  dote 
quam  in  decimis  et  oblationibus  jam  diclis  fratribus  ad  bonorem  et  laudem  dei  et  lo 
divinum  obsequium  liberius  et  devocius  exequendum  pleno  jure  concessimus  possi- 
dendam  et  ad  communes  usus  suis  cottidianis  necessitatibus  applicandam.  annotata 
sunt  autem  in  testimonium  hujus  rei  nomina  religiosorum,  quorum  approbatione 
hec  acta  sunt,  ut  illorum  etiam  attestacione  nostra  firmetur  auctoritas  :  Reinbardus 
prepositus  majoris  ecclesie,  Berbtoldus  deccanus,  Fridericus  cantor  et  custos.  Her-  is 
mannus  de  Erinberc  portarius,  Ulricus  scolasticus,  Ulricus  de  Hovewilre  dapifer, 
Diethelmus  presbiter  et  ceteri  ejusdem  ecclesie  canonici ;  Rudolfus  prepositus  sancti 
Tbome,  Ileinricus  deccanus,  Dietberus  cellerarius,  Uuernberus  pincerna  et  dapifer, 
Heinricus  scolasticus,  Ilug  portarius,  Jobannes  cantor ;  Reimboldus  deccanus  sancti 
Pelri,  Cunradus  portarius,  Uuernberus  presbiter,  Uualtherus  presbiter,  Jacobus  abbas  20 
de  Nuwilre,  Burchardus  abbas  de  Swarzahe,  Godefridus  abbas  de  Gengenbacb,  Hug 
prepositus  sancti  Arbogasti  et  alii  quam  plures.  acta  sunt  bec  anno  ab  incar- 
nacione  domini  1219. 

T  aus  Straßb.  Thoni.  A.  lad.  VI  s.  Aureliae  or.  mh.  c.  sig.  pend. 

Gedruckt  ebendarnach  bei  Ch.  ScJmiidt  Hist.  du  chap.  de  s.  Thom.  p.  299  nr.  16.  25 


180.   Bischof  Heinrich  ton   Straßhurg   schließt   mit   dem,    Straßhirger    Vogt 
Anselm  einen  dessen  Lehnsverhältniß  regelnden  Vertrag.  1219. 

\  In  nomine  sancte  et  individue  trinitatis  amen.  Ileinricus  divina  favente 
dementia  Argentinensium  episcopus.  ;  .  cum  id,  quod  a  presentibus  interdum  pia 
geritur  intentione  ac  provida  deliberatione  statuitur,  frequenler  a  posteris  ex  memo-  *) 
rie  quandoqae  defectu  plerumque  et  bominum  malicia  vel  penitus  in  irritum  vel  ad 
minus  in  dubium  quoque  soleat  revocari,  necessario  ad  cautelam  provisum  est,  ut, 
ubi  viva  vox  quoquo  modo  casualiter  deficeret,  mortua  saltem  in  ejus  locum  rite 
subeundo  probationem  legilimam  et  fidem  preteritorum  scriptorum  munimine  futuris 
efBcacem  exbiberet.  quia  igitur  divine  dispensationis  Providentia  omnium  nostre  35 
diocesis  ecclcsiarum  curam  fidelem  suscepimus,  maxime  tarnen  ecclesie  nostre,  cui 
specialius  in  omnibus  sumus  obligati,  inde  est  quod  nos,  tarn  ad  noticiam  presen- 
tium    quam   post  futurorum   super  contractu  et  convenlione  de  consensu  et  consilio 


1  Darunter   dürfte   woM  die  Bulle  Honorius  III,  121ö  Juni  1  Born,  zu  verstelien  sein,  s.  nr.  168. 


1210  143 

cdpiluli  nostri  et  priidcnlutn  tarn  ininislcrialiuin  quam  civium  nostrunim  inter  dm 
ul  ecclcsiutn  iioslram  l-x  una  parte  et  Aushelinum  advocalum  ArgentiueDsein  ex 
altera  piirto  oinuium  acilic-el  feuodorutn  suorum,  quc  a  nobis  et  ccclesia  nostra 
teiiebat  in  feuoiliitii,  penluct-n;  cupienlcs,  prcsenli  äcripto  non  solum  pro  nobia  ted 
r>  etimn  pro  ipso,  ut  utri({ui:  vuletiti  ipsiiia  iuiriiigere  queat  cfficaoiter  obviare,  publice 
et  sullumpiiiter  prüte»tamur.  predictus  cnim  kashelmus  advocatus  io  manibua  noslris 
omnia  feuoda  sua,  omni  exclusa  conditione,  libere  et  absolut«  renuntiavit  et  ea  denao 
sub  ea  a  nubis  reccpit  pactiune,  quud,  st  unquam  aliquo  tempore  contra  formam 
infurius    tioialam    venire    presumpscrit,    uaivorsa,    que   a   nobis   lenet  in   feuodum, 

10  iiiouiitinciili  sine  contradictionc  qualibol  ccclesie  nostre  omni  jure  vacabunt,  eo 
([iiidcm  adjcclo,  quod  nos  in  advocatiu  Argenlineusis  civitatis  taotum  ad  peticionem 
siium  cognatüs  suoä  Ileiuricum  et  Marquardum  pueros  de  Ilunisvell  ipsum  permüd- 
mus  aduplarc,  sie  videliccl  :  si  contingat  advocato  mortuo  ad  opUonem  procedere, 
promisiinus   nos   priiicipalitcr,  sccundario   omnes  de   capitulo    uostro,  si  contigeril  * 

13  queniquam  eorum  uohis  substitui,  udvocatia  predicla  pueros  memoratos  sine  dampno 
quolibct  vcl  ctiam  solario  memoriali  jure  feuodali  indiUerenter  inveslire.  promisit 
eliam  idcm  advocatus,  quod  uuivcrsas  dictas  {iosscssiones  cum  omnibus  pertincntiis 
suis,  oppidis,  villis,  hominibus  quacumque  conditione  preditis  et  specialiler  oppidi 
Riiiowü   ut   ville  CapclQ  et    advocalie   in    Ebirsheim,    piscalionibus,   pascuis,   silvis, 

ao  ccmoribus,  pratis,  agria  cultis  et  incultis  deinceps  nuUatenus  debeat  alienare  vel 
obligare,  sed  omnia  in  potestate  sua,  quoad  vixerit,  integraliler  retinere,  ut  sie  post 
mortem  suam  omnia  predicla  liiiere  et  absolute  ad  ecolesiam  Argentinensem  et  ejus 
utilitulem  sine  qualibet  alienutione  in  perpetuum  servituru  reverlantur.  nos  quoque 
sub  eisdem  couditionibus  omnino   possessiones  casdem  cum  omni  integritale,  sicul 

»  proximo  dictum  et  annumeratum  est,  si  prefatus  advocatus  sine  berede  decesserit, 
sicut  de  quolibet  arliculorum  supra  et  infra  contentorum  semper  intellegendum  est, 
ecclesie  nostre  libcras  et  absolulas  fidoliter  conscrvarc  promisimus,  ad  idem  per 
omnia  tam  nos  quam  qucmlibel  nostrum  successorcm  cum  consensu  omnium  de 
capitulo   nostro   ac    promisionc  speciali    singulorum,    fide  etiam  ab  omnibus   nobis 

ao  super  hoc  corporali  intcrposita,  sub  intcrminatione  divini  judicii  ßrmiter  astringentes. 
porro  liberlatem  possessionum  feuodi  ejusdem  omnium,  que  ultra  flumen,  quod 
Kintzicha  dicilur,  inferiuj  sile  sunt,  nobis  tanlum  et  non  successoribiis  nostris  con- 
sulte,  cuicuuKiuc  decreverimus,  reservamus  infeoudanda,  predictis  eliam  adicientes, 
quod  advocatin  in  Kbirsheim  memorato  advocato  pro  duccnlis  marcis,  nepotibus  suis 

30  Anslielmo  et  Egelolfo  mililibus  de  Uapoltisteine  vel  aliis,  quibuscumquc  posl  mor- 
tem suain  dandas  legaverit,  pormaneat  obligata.  de  quibus  ducentis  marcis  in 
summa  centum  marcarum  de  feuodo  prcdiclo  ultra  Kinlzicham  silo  nobis  reser- 
vando,  ecclesiam  noslram  rcddendam  indempnem  per  eum  Tel  per  eos,  quibus  dictas 
possessiones   infcuodare  decrcverimus ,    nos  constituimus   }>crsonaliler  obligatos.    eo 

")  pacto  eliain  intorposilo,  quod,  quibuscumquc  diele  ducenlo  marce  fuerinl  legale. 
ideni   Ictjdliirii    (li>   jmlriinonii-^    snis  vel  aliis  quibuscumquc  propr'-l  ''ihus  in  ducen- 


144  1219 

tanim  marcarum  valenlia  sub  estimatione  bonorum  virorum  ecclesie  Argenlinensis 
in  proprietatem  tribuant  et  easdem  possessiones  in  feuodum  recipianl  ab  eadem  vel, 
si  boc  magis  placuerit,  cum  prefata  pecunia  possessiones  emptas  jure  feuodali  ab 
ecclesia  recipere  teneanlur,  nisi  forte  dictas  ducentas  marcas  ecclesie  %^el  ecclesiis 
sive  aliis  quibuscumque  personis  intuilu  pietatis  in  lestamento  reliqueril,  quas  ad  5 
predictas  conditioncs,  tamquam  eas  heredibus  hereditariis  reliquisset,  non  censemus 
eadem  pielale  aliquatenus  obligatas.  hoc  etiam  inter  cetera  non  obmittimus,  quod 
quinquaginla  niarce  in  numero  ducentarum  marcarum  prefatarura,  pro  quibus 
quinquaginta  marcis  alia  de  causa  advocatia  memorata  ad  presens  illis  de  Rapol- 
tisteine  exlat  obligata,  in  solutione  earundem,  si  advocato  vivente  ab  eo  non  fue-  lo 
rinl  ä  persolute,  sunt  precise  computande.  ceterum  ut  omnia  predicta  rata  firmaque 
permaneant,  idem  knshelmus  advocatus  corporali  prestito  juramento  promisit,  se 
universa  sub  omnipotentis  anathemate  fideliter  et  efficaciter  conservaturum,  renun- 
tiando  exceptioni  fori,  appellationi  et  legi  «  si  ob  es  alienum  »  et  breviter  exceplio- 
nibus  universis  super  aliquo  prediclorum  sibi  vel  jure  civili  vel  canonico  competen-  15 
tibus,  prominens  etiam  per  stipulationem,  omne  dampnum  et  expensas  universas, 
quas  propter  boc  ecclesiam  Argentinensem  vel  capitulum  ejusdem  ex  facto  suo  vel 
negligentia  subire  contigerit,  integraliter  se  refecturum.  et  versa  vice  tam  nos  et 
successores  nostri  quam  capitulum  nostrum  ad  idem  per  omnia,  alterutro  predicta 
excedente,  ad  universa  memorata  sub  eadem  forma,  sicut  proximo  dictum  est,  per-  20 
maneant  obligata,  eo  tamen  ex  parte  advocati  retento,  si  casu  quolibet  in  aliquo 
predictorura  ipsum  ignoranter  excedere  contigerit,  non  prius  reatu  perjurii  tenealur, 
quam  a  nobis  vel  a  nostro  capitulo  vel  ministerialibus  de  hoc  premonitus  infra  sex 
septimanas  satisfaclionem  omnimodam  extunc  negligat  exhibere.  pro  supradictis 
autem  omnibus  et  sub  eadem  forma  faciendis  penitus  et  servandis  curtem  uostram  <& 
in  Biscovisheim  pro  quinquaginta  marcis  et  in  vico  nostro  Argentinensi  in  redilibus 
novem  talenta  pro  triginta  marcis  usque  ad  solutionem  ejusdem  pecunie  presenti 
jxmi  i(  anno  ante  festum  sancti  Johannis  baptiste  et  deinceps  singulis  annis  ante  idem 
festum  persolvendam  ipsi  obligavimus,  inconlinenti  optione  nobis  retenta,  quod  vel 
curiam  advocati  in  platea  vituli  sitam  ab  eodem  advocato  quandoque  venditam  a  30 
nobis  recomparalam  sibi  trihuamus  vel  quadraginla  marcas  de  pretaxata  pecunia  ei 
persolvamus,  e  contrario  advocato  electione  rehcta,  quod  villam  nostram  in  Northus 
a  quolibet  detentore  liberatam  pro  aliis  triginta  marcis  jure  feuodali  concedamus 
vel  eandem  pecuniam  ad  plenum  sibi  solvere  teneamur,  possessionibus  supradictis, 
quamdiu  ista,  sicut  supradictum  est,  non  fuerint  expedita,  titulo  pignoris  semper  30 
obligatis.  ut  autem  hie  nosler  contractus  adeo  rationabihs  et  legitimus  perpetuo 
inviolatus  permaneat,  presentem  inde  paginom  conscribi  statuimus  et  nostri  sigilli 
ac  capiluli  majoris  ecclesie  necnon  dicti  knshehni  advocati  Argentinensis  sigillorum 
impressione  fecimus  communiri.  acta  sunt  hec  anno  domini  1219,  indictione  7. 
hanc  paginam  illesam  servantibus  sit  pax  domini  nostri  Jesu  Christi,  illam  temere  « 
infringentes  in  extremo  examine  districte  subjaceant  ultioni.   testes  hujus  rei  sunt  : 

a]  £  fuierint. 


1219-1220  14ft 

I{|<;iiiliar(liis]  inujoris  Argcnlincnsis  ecclcsic  preposilus,  B(ertholdusj  decanas,  FIrid»» 
ricus]  canlor,  0ii[lricu8|  scolaalicus,  L|u(lewicu8]  et  R(udolfu9)  choriepiscopi,  Il(er' 
inannus|  porlorius  ejusdem  ccciesie ;  licinricu»  el  L[ii(li'wicu.s|  nobile*  Tiri  de 
Liclitciiherc ;  Wnllcriis  d«;  Argenliua,  A(lbcrlus|  et  \V(eriihcru!>J  Beger«,  D|i»-'' '•-'••■'«l 
B  SlehcUimis,  lJ(ictIicricus]  hurcgravius  iiiinisleriales ;  Fridcricus  Dispcnsator,  . 
ilii»  de  Khenlicitn,  Krhu  judex,  Sifridiis  minister  fratrum  et  alii  quam  plures. 

Ji  au»  Sirußb.  Bet.-A.  Q  nr.  37  or.  mb.  c.  3  »ig.  ptnd.  Abgefallen  tUu  SUfd  da  YogU. 
Gedruckt  hei  ScMjiflin  AU.  dipl.  I,  337  nr.  413  nach  einer  alten  Ccpie  dea  tktmal.  Strath. 

bitichiifi.  A. 


w 


181.  Bischof  Heinrich  von  Straßburg  verpflichtet  sich  eidlieh  gemsseH  Ziuagen 
des  Domcapitels ,  der  Ministerialen  vnd  Bürger  ton  Straßburg  gegenüber,  veder 
die  Slraßburger  Vogtei  je  in  die  Hand  eines  fürstlichen  Geschlecht*  su  geben, 
noch  der  Straßburger  Kirche  gehörendes  Vermögen  im  Wertke  von  über  fBnfiig 
Mark  zu  veräußern.  1220  Januar. 

ir.  Noverinl  universi  lam  presenles  quam  futuri,   quod  ego  Ilenricus  divina  mise- 

ralionc  Argentinensis  episcopus  dispendiis  ac  pcrsecutionibus  ecclesie  mee  pessim 
iimninonlihus  obviure  cupiens,  juxla  locius  cnpiluli  mci  consilium  et  deliberationem 
sludiosaiii,  consensu  nicilüininus  tarn  ministcrialium  quam  civium  noslronim  acce- 
dcnle  pariler  et  volo,  secundum  conmunem  inter   nos  convcntionem   simul  el  pac- 

40  lioncm  initam  id  ipsum  sollempniter  ac  publice  scripto  prescnli  pariter  protestaotes, 
ul  cuilibel  ipsum  infriugcre  volenti  queal  somper  efficaciter  obviare,  in  persona 
«[uidem  mca  primo  loco  coqwrali  sacramonto  interposilo  mo  fidelitcr  ac  flrmiter 
aslrinxi,  quod  spccialiler  advotaciam  Argentinensem  cum  omnibus  suis  pcrtinencüs 
milii  uiiquam  inperalori,  regi,  duci  aut  alicui  proli  eorundem,  omni  poiiitus  exdusa 

•«  condilione,  concedam,  conmitlam,  infeudabo  vel  prorsus  aliquo  litulo  alienationis 
alienaho.  sub  codcm  cciam  promisi  sacramenlo,  quod  nunquam  aliquam  posses- 
sionem  vel  rem  ccclesiaslicam,  quam  presencialiler  ad  manus  tencam  vel  que  nunc 
ecclesie  vacel  Argcutinensi,  sive  ad  presens  violenler  ea  splier  sive  quiele  possi- 
deam  candem,  vendam,  infeudabo  aut  aliquatenus  doinceps  obligabo,   excepta  forte 

ao  pccunia  vel  ejus  Valencia  sive  estimatione  quinquagiula  marcarum  in  summa,  quam 
eciam  suinniam  nullo  cnsu  sine  consensu,  consilio  ac  voluntale  plenaria  prediclorum 
sub  ejusdoni  jununenli  sponsione  ncc  debeo  nee  excedere  possum,  sive  simul  codem 
tempore  sive  diversis  particulariler  ipsum  •  sim  facturus,  versa  vice  capitulum 
Argenlincnse  simili  modo  sacramenlo  corporali  gencralitcr  preslito  promisit  et    tir- 

■X,  niavil.  quod,  si  diclo  opiscopo  lomport«  aliquo  neoessilas  evidens**  imminet.  pro 
uccessilale  sua  lunc  relevanda  super  aquirouda  pecunia  quocunquc  modo  consilium 
el  auxilium  lideliter  et  effirnciler  studebil  imperliri  necnon  alia  negocia  tarn  sua 
quam   ecclesie   diligent'  M)na   (ide  promovebil.    item   sub   ejusdem  obligatiooe 

juramenli    promisorunl    ll|oinliBrdusl    prejwsilus.    B(erlboldus|   decanus.    F(ridencus] 

10  caiildr,    r[!rii-iisl    scolnslirv        M'  rllioldusj«"     camerarius,    II[ermaunus]    portarios, 

()  S  ipsam.     b)  diclo— eviilrr  •<f  Ritr. 


146  12  2  0 

R[udolfus]  sancti  Thome  prepositus,  qui  Septem  nomine  suo  specialiter  jurarunt  cor- 
poraliter  et  firmarunt,  quod,  si  quis  eorum  Septem  episcopo  forte  succederet  memo- 
rato,  ad  idem,  quantum  est  in  arliculo  advocacie  superius  expresso,  sicut  episcopus 
prefatus  pro  se  sie  quilibet  eorum  per  omnia  extet  obligalus.  si  vero  alius  quam  de 
numero  predictorum  sibi  succederet,  isti  septem  bona  fide  et  sine  fraude  succes-  5 
Sorem  substitutum  ad  eundem  arliculum  super  advocacia  observaudura  et  per  sacra- 
mentum  obligandum  inducere  studebuut.  ministeriales  vero  ipsius  ecclesie  ac  bur- 
genscs  civitatis  ejusdem  propriis  nominibus  inferius  exprimendi  juramento  eciam 
corporali  se  firmiter  astrinxerunt,  quod  personam,  res,  possessiones  universas 
Henrici  episcopi  nunc  residentis  necnon  cujuslibet  sui  successoris,  qui  sepe  dictum  lo 
sacramentum  super  articulo  advocatie  subierit  aut  subire  voluerit,  omnium  eciam 
canonicorum  Argentinensium  tarn  presencium  quam  futurorum  ac  tocius  civitatis 
cleri,  qui  unquam  pro  tempore  fuerit,  salvas,  illesas,  intactas  in  omni  emunilale 
pariter  et  libertate  quarumlibet  exaclionum  infra  civitatis  ambitum  fideliler  et  effica- 
citer  contra  quemlibet  hominem  defendent  ac  semper  liberas  couservabunt.  consilium  15 
eciam  civitatis,  quandocunque  fuerit  renovatum  vel  immutatum,  universos,  qui  tunc 
erunt  de  consilio,  necnon  alios  quoscunque  lam  ministeriales  quam  cives,  quos  ad 
horum  conservanciam  et  stabilitatem  processu  temporis  viderint  vel  credent  expe- 
dire,  aut  quorum  consilio  vel  auxilio  supramemorata  firma  et  salva  consistere  pote- 
runt,  bona  fide,  dolo  pariter  et  fraude  qualibet  semota,  ad  idem  sacramentum  sub  aa 
premissa  forma  omnino  subeundum  et  eandem  promissionem  et  obligationem  tenen- 
dam  et  observandam  perpetuo  juxta  id,  quod  sibi  servari  volunt  conditiones  premissas, 
diligenter  inducent  et  studiose  promovebunt.  ut  autem  hec  rata  firmaque  perma- 
neant,  sigillorum  nostrorum  episcopi  scilicel,  capituli,  civitatis  munimine  sanccila  sunt, 
conmuniri  statuentes  **  ac  polenciam  divinam  super  hoc  devocius  invocantes,  quod,  s 
si  quis  hanc  paginam  ausu  temerario  infringere  temptaverit,  dei  oranipolentis 
ac  beatorum  apostolorum  Petri  et  Pauli  ac  nostram  indignationem  sit  incür- 
surus.  acta  sunt  hec  anno  domini  1220  mense  januarii,  Honorio  papa  residente 
et  F[riderico]  rege  Romanorum  regnante.  nomina  vero  lam  ministerialium  quam 
civium  propria,  qui  predicla  omnia  inviolabiliter  servare  et  manutenere  corporaliter  30 
juraverunt,  sunt  hec  :  Walterus  filius  sculteti  quondam,  Dietricus  Stahelli,  Ditricus 
burgravius,  Ludewicus  et  Albertus  Gagen,  Albertus  et  Wer[nherus]  Bager,  Murrharl, 
Herbo  judex  et  magister  tunc  burgensium,  F[ridericus]  Dispensator,  Sivridus  minister 
fratrum,  Purcart  Ripli,  We^el  judex,  Guno  et  Herbo  fratres  filii  Diemari,  Nicolaus, 
U[Iricus]  Loseli,  Herbo  juvenis,  Renpot  Vilnius,  G[ünradus]  Velusfrumentum  et  alii  35 
quam  plures ''. 

S  aus  Straßb.  St.  Ä.  Vord.  Dreizelin.  Gew.  Corp.  A  lad.  3"   or.  mh.  c.  3  sig.  pend.  laesis. 

Gedruckt  nach  dem  Briefbuch  A  fol.  53b  ii)id.  bei  Schöpflin  Als.  dipl.  I,  Sil  nr.  419.  Vergl. 
K.  W.  Nitzsch  Ministerialität  und  Bürgertimm  S.  364  ff.  u.  D.  St-Chron.  VIII,  Ällg. 
EM.  S.  37.  40 


a)  Einige  Sattglieder  scheinen  hier  ausgefallen    lu   sein,     b)    et — plures    mit  hellerer    Dinte   aber  ton 
gleicher  H/ind,  trie  es  scheint,  nachgetragen. 


12  20  U7 

182.  Papsl  Uomritt»  III  fordert  drei  Straßburger  Canoniker  auf,  de»  Clenu 
ihrer   IHacese    zur    Zahlung    der   allgemein  auferlegten   Zwaiiaig$ten  tereiaiarttm 

Paiischsumme  anzutreiben.  lü^O  Februm-  11   v:/.  ,■',', 

Ilonorius  episcopus  scn'us  sen-orum  dei  dileclis  filiis  R[einhardo]  majori  pre- 
8  posito  et  A.   majoris  ecclesie  canonico  el  B[runoni]   sancti  Pctri  custodi  '   Argeo- 
tincnsibus     snlulnm    et    opostolicam     bencdictionrm.  cxhibite     Dobis    ex    parte 

vcncrahilis  frulris  iiu»(ri  Argentinenäis  cpiäcopi  et  dilcctorum  filionim  clcri  atque 
tarn  civilalis  quam  diocesis  Argentinensis  littcrc  conlincbant,  quod  eo  suggerente. 
qui  bonis  consuevil  actibus  invidcrc,  o  tempore  concilü  generalis  *  guerria  conlinuis 

10  rcgiuiiis  nfTlicli  grovitcr  et  oppressi  ac  alias  rapinis  el  inecndiis  mtiltipliciter  lacessiü 
luiitam  storililulem  in  anno  sustincre  prcsenti,  quud  viliim  iDüi>cin  dcduccnles  vix 
possint  de  tot  calamitalibus  rcspirarc.  unde  nobis  ex  parte  mcmorati  cleri  per  dos 
dilectos  fllios  A.  majoris  ecclesie  canonicum  el  B[ruQoncro]  sancti  Pctri  custodem 
Argentinenscs   ad    hoc   specialiter  destinatos   fuit    humiliter   supplicatum,   ut,   cum 

l^  propler  prcmissa  et  alia  impcdimcnla  juxta  prefati  statuta  concilü  vicesimam  non 
porsolveriiit  ac  velint  in  reconipensnlionem  ipsius  cerlam  solvere  pccunie  quantitalem, 
scilicet  ducentas  marcas  argenti,  secundum  mandatum  nostrum  pro  subsidio  terre 
sanctc,  ne  sentcntia  excommunicationis  in  dctentores  ipsius  vicesime  promulgata 
ligenlur,    providere   de   benignitato   sedis   apostolice   dignarcmur.    nos   igilur   ipsius 

an  cleri  miscriam  niiscricorditer  miscrantcs  et  paupcrlati  compacicntes  ipsius  oblaiam 
per  vos  A.  et  B[runonem]  nuncios  pecuniam  acceptavimus,  eidcm  episcopo  noslris 
dantes  liltcris  in  prcceplis ,  ut  viros  idoneos  et  honestos  de  ciritate  ac  diocesi 
suprndiclts  öligere  studeat  sine  mora,  qui  facultatibus  et  aliis  circumslanciis  ipsius 
cleri  diligenliiis  indngutis  taxarc  sludennt,  quid  de  solutione  ipsius  pecunie  contingat 

«  quonilibot  eorundcin,  idemque  ipsos  infra  qnindccim  dies  posl  receptionem  presen- 
tium ,  siiblato  cujuslibel  contradictionis  et  appellationis  obstaculo ,  ad  id  per 
censurnm  ccclesiaslicam  compellere  non  omittat.  quocirca  discretioni  vestre  per 
npostolica  scripta  precipiendo  mnndamus,  quntinus,  si  dictus  episcopus  preceplum 
nostruni  ncgloxerit  adimplcre,  vos,  si  qui  clericorum  ipsorum  ultra  prcdictum  tempus 

un  solvere  distuierint  de   mcmorata   pccunia   parlem  suam,   preter  excommunicationis 
sentcntiam,   quam   incurrcnl,   cxtunc  eos  ad  inlegram  solulionem  vicesime  per  cen- 
suram  ecclesiasticam,  nppellntione  postposita,  compelialis.    quodsi   non   omnibus  his 
cxoquondis  polnerilis  iuleresse,  duo  veslnim  ea  nihilominus  cxequanlur. 
Datum  Vitorhii  idiis  fehruarii  pontificatus  nostri  anno  qtiarto. 

y5  AtlH    \\  urfUtcrin    Acivi  yuhy.   tit^ti.   \Jii,    ,-i.»   iir.    # -»   fiu' #i     (i/ r  '  i  r  ■it\  li  ii^r 

(k-utr.  inril.  JIJ,  S90  nr.  355.  -     JUtho»t  R(q.  Ihnti/.  < 


1  Hn4no  rrnchfihl   auch   im   Mai   drswlhfit  JaArts  nehm  dem  DomJntin  BrtiMi  «<>  ma  ii|i>i«B 
li^rhru  Stuhl  Ixgtrlllrr  liichlrr  in  rinrr  SaeAe  der  Äbi«i  Mtmenmtkuler.  VtrgL  StrmM.  Bet.'A.  U  bac 

bbS  coj).  Chart.  Her.  X  VII. 

•  lias  vierte  Lateran-CoHcil  im  Socemher  li 


148  1220 

183.  Heinricus  episcopus  Argentinensis  controversiam  inier  Reinhardura  majoris 
ecclesie  prepositum  Argen  linensera  administralorera  abbatie  sancti  Leonard!  consti- 
tutum 1  et  Burchardum  de  Bilde  super  advocatia  et  jure  abbatie  orlam  ita  sedat, 
ut  hie  omnes  suas  petitiones,  quam  diu  ille  administrationem  teneat,  relinquat  et 
fidejussores  Wallherum  de  Argentina,  Diethericum  Stehellinum,  Albertum  Begere,  5 
Wernherum  fratrem  suum,  Burckardum  et  Albertum  filios  ejusdem,  Albertum  de 
Herinotislieim  constituat,  versa  vice  prcpositus  spondeat,  se  abbatiam  ad  meliorem 
statum  reducturum  esse,  «noverint  universi.»  acta  sunt  bec  publice  anno  incar- 
nationis  domini  1220,  indictione  8,  mense  aprili.  hujus  rei  testes  sunt  :  Fridericus 
cantor,  U[lricus]  scolaslicus,  E.  de  Erenberc,  R[udolfus]  de  Liehtenberc,  Fridericus  10 
de  Ilagenow,  Arnoldus  plebanus  de  Scertisheim,  Godefridus  plebanus  de  Rinstete, 
portarius  de  Hasela,  Heinricus  camerarius  episcopi,  Burchardus  miles  de  Utenheim. 
Diethericus  de  Kunigisheim  et  alii  quam  plures.  1220  April. 

Aus  Schöpflin  Als.  dipl.  I,  340  nr.  417  (ex  antogr.  tabnl.  s.  Leonardi). 

184.  Bischof  Heinrich  von  Slraßbxirg   beurkundet  den  Schiedsspruch  in  einem  15 
Streit  zwischen  dem  St.  Thomascapitel  und  dem  Priester  von  St.   Andreas  über 
Zehnten  der  St.  Aurelienhirche  zu  Straßhurg.  1220  Juli  Straßburg  im  Münster. 

Heinricus  dei  gralia  Argentinensis  episcopus  cunclis  Christi  fidelibus  veritalem 
araantibus  salutem  in  eo,  qui  est  salus  omnium.  quoniam  ex  pasloralis  cura 
officii  in  conmune  omnibus,  specialius  tamen  nobis  conmissis,  prodesse  et  adesse  ao 
et  ad  reformandum  bonum  pacis  inier  eos  atlentius  intend(!re  et  invigilare  tenemur, 
hinc  est  quod  ad  noticiam  omnium  tam  futurorum  quam  presentium  Iransscribimus, 
qualiter  contentionem  super  decimis  ecclesie  sanclc  Aurelic  in  suburbio  Argentinensi 
ortam  inter  Rudolfum  de  Liehtenberc  prepositum  sancti  Thorae  et  ejusdem  ecclesie 
capitulum  ex  una  parte  et  inter  Burchardum  sculletum  de  Ehenheim  et  inter  25 
Johannem  plebanum  sancti  Andree  ex  altera  consilio  prudcntum  virorum  decidimus, 
videlicet  Reinhardi  prepositi,  Oulrici  scolastici  et  Alberti  de  sancto  Martino  Argen- 
tinensis ecclesie  canonicis  et  Alberti  Bageronis  militis  et  Erbonis  judicis,  corara 
.quibus  viri  honesti  veritatis  concii  jurati  dixerunt,  quod  decime  mansorum,  qui 
vulgariter  Selgüt,  Hengesthübe,  Viscerhube  dicunlur,  ad  ecclesiam  beati  Andree  ao 
tolaliter  perlinerent  2.  verum  quia  de  predictis  mansis  incerti  erant ,  quot  essent 
predicti  mansi  vel  in  quibus  locis  illius  banni  essent  siti,  contentio  predicta  in  hunc 
modum  est  diffinita,  quod  prepositus  sancti  Thome  et  ecclesia  omnes  decimas  lam 
prediales  quam  personales  integraliter  recipiat  et  pro  hiis  30  quartalia  tritici  et  30 
stpt.a  siliginis  predicto  plebano  et  suo  patrono  ante  feslum  nativitatis  sancte  Marie  per-  ^ 
solvat.  quod  si  neglectum  fuerit,  pro  pena  duplum  reslituat.  si  vero  horrea,  in 
quibus  predicte  decime  reposite  fuerinl,  casualiter  cura  ipsis  frugibus  ante  dictum 
festum  incendio  vel  flagello  grandinis  vel  lempestate  vel  guerra  provincie  depereant, 
juxta  proportionem  triturationis  facte  pensio  persolvatur.  porro  a  predicta  perceptione 


1  Cfr.  nr.  161.  m 

2  Cfr.  eil.  Schmidt  Eist,  du  citap.  de  n.  TIumh.  p.  ÜUO  ff. 


1220  140 

decimarum  excipiuntur  7  ciiric  contiguc  inlrinsccus  in  Kunegeshoven  sitc,  iDcipientM 
pencs  domum,  qtie  Dinclu>>e  dicilur,  et  viam,  que  Velletor  dicilur,  ex  isla  parte 
ejusdem  versus  civilatetn  cl  11  alie  cxtrin.sccus  ullra  eandem  viam  ex  obliquo  i«tts 
scptom  oppositc  ot   diic  ciiric  ex   iitroquc   Intcre  curic  Burchardi  militU  de  lapidea 

n  porlu    iiiinediale   eideia   ctirli  adjiicentns,    in  quibiis  ümnibus  plebanus  prefatus  com 
8U0  patrono  decimns  percipiel  prediaics ;  personales  vcro  ad  prepositam  pertinebunt. 
excipiuntur  cliam   illc   curtes  apud   sanclum  Arbogaslum,  que  ultra  flumen  a  poote 
siirsuin  Juxla    ripom  fluininis  ejusdoin  protenduutur,  que  pro  dimidio  maoso  ct'< 
tanlur,   in   quil)Uä   idem   plebunus   cum   .suu   pulrouo   decimas  tarn  prediales  <; 

10  personales  percipiet.    in  prato   quoquc,  quod   in  vulgari   dicilur   Brfigel  Tel  cc:. 
Albcrli  de  Tagesburc,  decimas   feni   accipiet ;   in  Steinstrazen  vero  decime ,   aiottt 
hactenus  a  pnrtibus  sunt  pcrcc])tc,  dcinceps  absque  contenlionc  qnalibct  perdpiantur. 
si   vero   de  hoc   inier   partes   orta  fueril   dissensio,  per   quatuor  vires  honestoa  sine 
fraude  de  vicinia  conniunitcr  electos  talis  controversia,  non  obslantc  partium  contra- 

in  dictione,  per  juranicntum  ipsorum  decidatur.  prelerea  parti  adverse  pro  pena  ccnlum 
libraruin  puri  argenti  dcbitor  exislal,  conventione  prenolata  perpetuc  slabilitatis 
robur  nicliiloniinus  uhtinenle.  ut  lioc  ratum  ]iennancal,  sigillo  nostro,  nostri  capiluli 
et  civitatis  presciileni  pnginam  fecinius  roborari.  hoc  pactum  quicumque  ausu 
temerario    infregerit ,    indignationem    sunimi    judicis    et    anathema    perpeluum    in- 

211  currat.  acta  sunt  hcc  anno  domini  1220,  indiclione  8,  meuse  julii  in  claustro 
majoris  ecclesie,  prcsenlibus  et  recognoscentibus  fratribus  noslris  majoris  ccclesie 
canonicis  :  Bcrtoldo  dccano,  Friderico  cantore,  Berloldo  camerario,  Hermanne 
portario,  canonicis  quoque  sancli  Pelri  Heinboldo  dccano,  Brunonc  cuslode,  Cänrado 
portario,    presenlibus   eliam    et   recognoscentibus   laicis    ministorialibus    et    cItUku 

•»  noslris  Uuallero  de  Strazeburc,  Dielerico  burgravio,  Dieterico  patruo  ejusdem, 
Ilumberlo  Cidclario,  Burchardo  de  lapidea  porla,  Friderico  Dispensatore,  Johanne 
de  Kuncgeshovcn,  Iloinrico  de  Uuizenburc,  Ci'inrado  Virnecom,  Sifrido  de  llosse- 
mörchet,  Uuezelone  judice  et  aliis  qualh  pluribus. 

T  auH  Straßb.   Thom.  A.  lad.  VI  8.  Anrcli»  or.  mb.  e.  3  »ig.  pmd.   Abfrfialkm  Aw  8Mt- 
90  sirgrl. 

Gedruckt  ebrndamach  hri  Ch.  Schmidt   lliat.   du   chttp.  de   $.   Tkom.  p.  300  mr.  17.    JVoek 
einer  Be.itnliifuitgiiurkMnd»  Bitehof  BeriMd»  com   r«d;>   Sehüfßi»  AU.  dipL   I,  343 

»ir.  431. 


I  Straßb.  BfM.-A.   U   nr.  1(»H  or.  »lUt.  c.  »ig.  prnd.  {«m-m.    Da»   Slüek   iM   umdatirt   umd  kiUt   die 

\a   Insertion  der  Urkunde  Bitchof  Heinrich»  «o  ein  :   Bcrtholdua  dei  gnti*  Arg«atiB«Baia  tpiaeop«a  uni- 

vcrsis  Christi  fidrlibns  prosrns  Hcriptnm  inaprcttiri»  sAlutcm  in  «uriorv  Mlnti«.      jnate  { 

decpt  Burrm  bonigimm  nrcomnioilaro  rt  vota,  qiic  a  rationia  tntmito  non  deriant,  tSact 

conipli-rc.    indo    est    quod    vpstris    prpribiis    dilcrti   filii   Hpnrici    propositi   et  cammici 

inclinnti  ordiiintiotipin,  qiinm    foliois   rroonlntiniiiü  vpnrrahilis  antocrssor  noctar  Haaricu  AlgtBtiMB* 

lO    sis  rpisropus,  hoiirstis  viris  rt  discrrtis  iii  super  dcrimis  prriMM  MkBCla  AwtH«  ptrdpIMrfia 

intrr    pcrlrsinm  vpslrnm  ot   pipbannm   snii  e  Johanncm  et  bon«  üMmori«  Biircluu<dwB  qnon- 

dnm    scaltetum   in    Ehenhein    provido    statoit,   no«,  acccdente   cons«nsn  berrdoin  prvdicti  Bar' 

videlicet  Burrhnrdi,  Johnnnis,  UAdegcri  Wernlini,  Helferiri  et  Johaanis   plebani  ImaU  Amtrt«  nummr 

ecclesie   sne,   nostrnrum  litternnim   testiinonio  robornmus  futnris  temporibna  inviolabilHar  obtama* 

i;,   dnui.    toiiorem   etinm  pretaxate  compositionis  prcaenti   pagine  dignam  dtucinas  iasaiwr» 

iinticio  Iriuisuiiltciulo. 


150  1220  • 

185.  Probst  Rtidolf  und  das  Capitel  wn  St.  Thomas  beurkunden,  daß  ihnen 
ihr  Pförtner  Hugo  seinen  Hof  in  der  Sladelgasse,  den  er  von  seiner  Schwester 
Sabina  ererbt,  geschenkt  habe.  1220  November  29  Straßburg  im  Chor  von 
St.  Thomas. 

Rüdolfus  dei  gracia  ecclesie  sancti  Thome  in  Argentina  prepositus  tolumque  5 
ejusdem  ecclesie  capitulum  universis  Christi  fldclibus  presens  scriptum  legentibus 
salutem  in  eo,  qui  salus  est  vera  et  eterna.  quoniam «  ea,  que  in  scriptura 
rediguntur,  posterorum  cavillacione  de  facili  non  possunl  calumpniari  nee  processu 
temporis  oblivione  deleri,  ad  majorem  cautelam  temporibus  nostris  acta  scripture 
dignum  duximus  commendare.  innotescat  ergo  omnibus  veritatem  amantibus,  lo 
Hugonem  portarium  ecclesie  uostre  curtem  suam  cum  domo  lapidea  in  Stadelgaszen 
sitam,  que  heredilario  jure  per  sororem  suam  pie  memorie  Sabinam  ipsum  conligerat, 
ecclesie  nostre  legitima  donacione  in  remedium  anime  sue  parentum  et  suorum 
salutem  auctore  deo  contulisse  sub  tali  forma,  quod,  quicumque  confralrum  nostrorum 
ipso  defuncto  portarius  erit,  de  censu  ejusdem  curtis  30  solidos  in  40  denariis  illis,  15 
qui  pro  piscibus  fratribus  presentibus  dislribuuntur,  addet  eodem  modo,  quo  prius 
solebant  piscales  denarii  presentibus  distribui.  in  anniversario  autem  jam  dicte 
Sabine  sororis  prefati  porlarii  plenas  vigilias,  missam  pro  fidelibus  defunctis, 
conventus  noster  eidem  Sabine  decantabit  et  portarius  tunc  temporis  5  solidos,  3 
solidos  denarios  sacerdoti  missam  celebranti  et  duos  singulis  de  fratribus  presentibus,  20 
et  5  dapifero  episcopi  pro  censu  fundi  ejusdem  curtis  assignabit.  et  sive  quid  in  5 
solidis  supererit ,  seu  quid  in  censu  domus  prenominate  procuracioni  pretaxate 
accreverit,  portarius  in  usus  suos  habebit.  post  oflScium  misse  celebratum  chorus 
cum  cruce,  tliuribulo,  aqua  benedicla  et  responsorio  «absolvere»  super  sepulcrum 
memorate  Sabine  descendet  psalmum  «miserere»  et  orationem  dcbilam  ibidem  decan-  25 
tando.  prefale  vero  amministraciouis  officium  ad  portarium  spectabit  ita,  quod 
concanonicis  nostris  de  supradictis  35  solidiS  respondebit  et  edificia  curtis  predicte 
tenebilur  resarcire.  quam  amministracionem  si  portarius  ergo  assumere  recusaverit, 
decanus  et  capitulum  eandem  in  se  suscipient  et  quod  residuum  fuerit  de  censibus 
post  summam  fratribus  assignatam,  in  sepedicte  domus  restauracionem  conservabunl.  30 
DOS  autem  considerantes  dicti  Hugonis  portarii  benivolenciam,  de  mera  liberalilale 
summam  equipollenlem  censui  de  prenotata  curte  provenienti  per  decanum  sive 
cellerarium  ipsi  de  communi  nostro ,  quoad  vixerit ,  constituimus  assignandam. 
quod  ut  perpetue  stabilitatis  robur  obtineat,  presentem  cartam  inde  conscribi  et 
sigillo  nostri  capituli  jussimus  communiri.  facta  est  autem  hec  donacio  anno  ab  35 
incarnacione  domini  1220,  3  kalendas  decembris,  in  choro  nostro  infra  primam  et 
terciam  omni  cum  debita  sollempnitate,  presentibus  fratribus  nostris  Heinrico 
decano,  Diethero  cellerario,  '^tN'ernhero  pincerna,  Burkardo  sacerdote,  Cünrado  plebano 
in  Erstheim,  Sigebottone  subdyacono,  Johanne  canlore,  Cünrado  de  Colmere,  pre- 
sentibus   etiam    et  recognoscentibus    concivibus    nostris    Ulrico   Löselino ,    Erbone  40 


a]  T  quam. 


12  20  IM 

Jiidici; ,  l<'ri(lrico  Dispcnsalorc ,   Heinrico  deme   Bilde,   SyfTrido   de   Rossemerketbe , 
UAdulfü  Riplino  ",  Ilitinrico  pislore  noslro  et  aliis  quam  pluribus. 

T  auH  Ntratib.  Thom.  A.  Rcgi«tranile  A  fol.  96b  um  UOO  gadtrUbt». 

Gedruckt  ebenJarnach  bti  Ch.  Schmidt  IIul.  du  chap.  de  $.  Thom.  p.  301  mr.  iS. 

186.  /«  einer  UrAiiwle  Bischof  Heinrichs  von,  ütraßhurg  für  das  KlosUr 
Aller keilijen  im  Schwär iwald  als  Zeugen  :  Roinardo  majore  pnpposilo,  Friderico 
canlore,  Uolrico  scoluslico,  Alberlo  projwsilo  de  Ilaseluhe,  Heinrico  vicedomino. 
Wollhcro  nolhario ;  ex  ordinc  militari  Walthero  de  Argentina,  Alberto  et  Wernhero 
Biigariis,  Vulinaro  de  Ilciterbach  et  alÜH  quam  pluribus.  dutum  in  palacio  nostro 
10  Argoiiliiia'  aiiiio  (lüiniiiiou  iiicarnacioniä  Vl'lQ ,  iudictionc  8.  1220  Straßburg  in 
der  bischößichen  Pfalz. 

K  a\i»  Karlsr.  G.  L.  A.  Scction  Allfriniiigiii  »r   m».  <•    «ly   /  ■ /.  /    /  '  r^    . 

Ibid.  Scction   StraPImrg    Vidim.  mb.  r.   »iy.  jtfiul.    von    VtTi    A  ■     -.'. ,     .,     .m- /..•-,,;    ,.nt 

Hcultctuii  ot  jiiaticiarii  Tabcrnnrain  AUaticarum. 
Gedruckt  nach  letitenn  iit  Gailia  chritt.  V  iiutr.  p.  i'JiJ  nr.  3ü. 


ir> 


187.  Bischof  Heinrich  von  Slraßhurg  bestätigt  dem  Straßburger  Hospital  seinen 
gesammten  Besitz.  1220. 

\  In  nomine  sancle  et  individuo  trinilatis  amen.  \  quoniam  magnarum  \veiUr 
wie  in  nr.  90  mutatis  mutandis  bis  denarii  persolvuntur.j  predecessor  autcm  noster 

80  Burdiardus  episcopus  vcnerabilis  pro  peticione  paupcrum  Christi  commoranlium  in 
liospilnli  rupiens  ampliare  serviciuiu  dei  capellam  ad  idem  hospilale  pertinentem 
dedi(;avil  el  ei  curie  no.stre  parlem  donnndo  atrium  capelle  versus  Bruscbam 
ampliavit.  [weiter  wie  in  nr.  90  bis  pluribus]  et  banno  predicti  Burchardi  episoopi 
publice  ac   legitime   confirmata.    nos   nutem,    quia   per  misericordiam   dei  in   baac 

r.  sedein  succes.simus,  do  mera  nostre  benignitalis  benirolcntia  bec  omnia,  que  preno- 
raiuuta  sunt  et  hospiluli  quocumquc  tempore  donata  et  quecumque  in  presenliarum 
possidet  vcl  in  futuro  possidebit,  precipimus  in  verbo  dei  et  auctorilalc  beatomm 
aposlolorum  Petri  et  Pauli  et  domini  pape  Ilonorii  et  nostra  sub  anathematis  vinculo 
confirmamus,   ne  quisquam   ea  sibi   usurpare  Tel  distrahere  audeat  vel  in  alium 

;»  quam  in  usuin  pauponun  oxpendere  presumat.  et  ut  majorem  conflrmalionem 
huboanl  el  iuconvulsa  iniperpetuuni  pennaneant,  prcsenlem  paginam  conscribi  el 
inpressionc  sigilli  nostri  curavimus  insigniri.  acta  sunt  autem  a  nobis  bec  anno 
ab  incarnalione  domini  nostri  Jesu  Christi  l'iM,  indiclione  8,  regnanto  Friderico 
rege  anno  regni  ejus  8.  tesles  bujus  sunt  :  Reinhardus  major  prcpositus,  Berhtoldua 

so  decanus,  Kridoricus  uantor  et  custos,  Oulricus  soolastious,  Bcrhtoldus  •»  camerarius, 
Hennauus  porlarius ;  Ileinricus  advocalus,  Wallerus,  Albertus  Begere,  Diethericus 
burcgravius.  Diethericus  Steliellinus,  Albertus  Cago  et  Ludcwicus,  Sifridus  de 
Ollewilro,    Burchanlus  de   Ehenheim,  Erbo  judex,    Fridericus    Dispensator,    Petrus 


152  1220—1221 

procurator  domus   hospitalis,  Rudolfus  scultetus,  Gunradus   Virnecorn,  Erbo  junior, 
Johannes  et  alii  quam  plures. 

E.  aus  Straßb.  Hosp.  A.  lad.  1  nr.  22  or.  mh.  c.  sig.  pend. 

188.  Probst  Rudolf  und  das  Capilel  mn  St.  Thomas  zu  Straßburg  beschließen, 
ihr  Küchenamt  aufzuheben  und  ganz  mit  der  Kellerei  zu  vereinigen.  1221  April  24.    5 

t  ;  In  nomine  sancle  et  individue  Irinitalis  amen.  '•  ego  Rudolfus  sancti 
Thome  in  Argentina  prepositus  totusque  ejusdem  ecclesie  conventus,  quoniam  ad 
honorem  et  decorem  domus  dei  tarn  nostre  quam  posterorum  nostrorum  saluli  et 
utilitati  cura  pervigili  prospicere  et  intendere  tenemur,  hinc  est  quod  nos  communi 
confratrum  nostrorum  habilo  consilio  Stipendium  coquorum  nostrorum,  qui  nobis  lo 
minus  utiles  erant,  ordinavimus,  ut  de  cetero  in  usus  ecclesie  nostre  communes 
redigatur.  verum  quia  ipsa  obsequia  coquorum  de  manu  cellerarii  pendebant,  nos 
apud  cellerarium  presentem  et  futurum  taliter  in  perpetuum  obtinuimus,  ut  obsequium 
predictorum  coquorum  in  coquina  plenarie  et  sine  omni  defTectu  certis  temporibus 
fratribus  amministret.  quod  ut  ratum  permaneat  in  perpetuum,  presentem  cartulam  ih 
inde  conscribi  et  sigillo  noslri  capituli  fecimus  communiri.  acta  sunt  hec  anno 
dominice  incarnalionis  1221,  8  kalendas  maji. 

T  aus  Straßb.  Tltom.  A.  docurn.  bist.  lad.  2  (Statuts)  or.  mb.  c.  sig.  pend. 
Gedruckt  darttach  bei  Ch.  Schmidt  Hist.  du,  chap.  de  s.  Thom.  p.  302  nr.  19. 

189.  In  dem  Schiedsspruch  der  kaiserlichen  Bevollmächtigten,  der  Äebte  ton  20 
Murbach  und  Neuburg  sowie  des  Grafen  Sigbert  von  Werd,  über  die  zwischen  dem 
Kaiser  und  der  Straßburger  Kirche  schwebenden  Streitfragen'^,  unter  den  Zeugen: 
R[einhardus]  prepositus  Argentinensis,  C[onradus]  prepositus  de  Tanna,  F[ridericus] 
cantor,  Uflricus]  scolaslicus,  B[ertholdus]  camerarius,  R[udolfusl  prepositus  sancti 
Thome  Argentinensis,  Ul[ricus]  de  Boll[ingcn]  imperialis  aule  notarius,  M[eribolo]  ts 
de  Halbere,  B[urchardus]  de  Geroldeseke,  W[altberus]  de  Strazburc,  tres  Bagarones, 
ü[mbertus]  Zidelarius  et  alii  quam  plures.  acta  sunt  hec  anno  domini  1221, 
indictione  9,  octava  kalendas  septembris.  1221  August  25. 

B  aus  Straßb.  licz.-A.  G  nr.  38  or.  mb.  c.  3  sig.  pend.  laesis.  Erhalten  das  Königs-  und 
zwei  Abtssiegel,  fünf  andre  abgefallen.  30 

Gedruckt  aus  dem  lib.  sod.  1347  bei  Schöpflin  Als.  dipl.  I,  347  nr.  437  in  sehr  lückenhafter 
Form. 


1  Bei  der  Entsclteidung  über  Offenburg,  das  dem  Kaiser  zufällt,  Iteißt  es :  exceptis  tarnen  censibus 
canonicis  Argentinensibus  debitis  et  prestandis  ibidem  uml  ähnlich  bei  der  1223  Mai  5  eu  Hagenau 
getroffenen  Vereinbarung  :  in  Offenbare  autem,  quitqnit  juris  habuit  Argentinensis  episcopus,  domino  35 
regi  cedet,  servato  canonicis  Argentinensibus  jure  patronatus  ecclesie  et  censibus,  que  ad  prebendam 
eorum  pertinent  ab  antiquo.  Straßb.  Bez.-A.  G  nr.  39  or.  mb.  c.  3  sig.  pend.  laesis,  gedruckt  nach 
einer  Copie  bei  Schöpflin  Als.  dipl.  I,  350  nr.  432  =  Buillard-Breholles  Hist.  dipl.  Frider.  sec.  II, 
756.  —  Böhmer  lieg.  Heinr.  nr.  30.  Dem  Vorigen  ganz  gleicldautend  ist  dann  der  Passus  in  dem 
Schiedsspruch  Konrads  des  Cardiiudbischofs  von  Porto  aus  dem  Jahr  1224,  dem  als  Zeugen  Probst,  40 
Cantor  und  Scholasticus  des  Straßburger  Domcapitels  beiwohnen.  Straßb.  Bez.-A.  G  fasc.  2722  or.  mb. 
c.  3  sig.  petul.  laesis,  gedruckt  aus  dem  lib.  sah  1347  bei  Schöpflin  Als.  dipl.  I,  351  nr.  436.  —  Böhmer 
Eeichssachen  nr.  62. 


1221  158 

190.  Bischof  Heinrich  ton  Straßburg   beurkundet  eme  svitehen  dem  HoMuer 
Sliß  und  dessen  Vogt  Wernher,  seinem  Marschall,  geichlosseiu' Sühne.  1^2 1. 

\  In  nomine  sancle  et  individuc  Irinilatis  acta  anno  Joniini  ■  1221.  Ilcinricbiu 
dei  gratia  Argenlinensis  opiscopus  oninibus  hanc  paginam  inspccluris  salulem  in 
G  pcrpeluum.  cum  insligaule  gcneris  bumani  inimtco  fomes  discordie  inter  prepositum 
Hlerlhülduin]  et  confralres  Ilonaugensis  ecclesie  ex  una  parte  et  \V[ernherumJ  mare- 
sculciim  uoälrum  ex  ullcru  ejusdcm  loci  advocalum  in  tantum  invaluinset,  ut  dicti 
preposilus  et  confratrcs  tarn  sui  presenlia  quam  obscquio  divioo  ipsam  eocIesiaiD 
aliu    sc    transfercntcs    desulatam    diu    reliquissenl,    medianlibus    landein    bonis    ac 

10  discretis  viris  pax  et  concordiii  sub  forma  stibscripla  inter  ipsos  iotcrcessit  :  nam 
lide  data  in  nianus  nosiros  prefuliiä  niurächalcus  nuster  finnitcr  promihit,  quod  ncc 
ipse  ])er  sc  ncc  per  suos  vel  quenipiam  sibi  altinentium  eorundem  pre{x>sili  »eu 
confratrum  personas  molestare  dcinccps  attemptabit  vel  in  familia  vel  rebus  ad  ipsos 
spcclanlibiis    ali({iiod    ammodo    eis    infcrat    gravaraen.    idem    etiam    Egcl[olfus]   et 

15  \V[(!riihenis]  de  Mundingen  (idelcs  nosiri,  filii  sororis  sue,  data  similiter  fide  finna- 
veruul.  addidil  prelerca,  quod  in  omni  liberlatc  sive  jure  sive  juris  cxsecutione, 
quod  bactenus  obtinuit  eadem  llonaugensis  ecciesia,  nullum  ipsis  per  se  vel  quem> 
piam  suorum  proslabit  impedimenlum.  ne  vcro  levi  qualibel  occasione  vel  roalitia 
nul  tenierilale  sopitn   reviviscal   discordia,  de  conmuni   tarn   sepe  diclorum  prepositi 

so  ac  confratrum,  nominali  eliam  marscbalci  nosiri  conscnsu  ac  pelitione  sie  flmiatum 
est  :  si  de  cetero  ipse  marscbalcus  seu  quispiam  suorum  vel  sibi  attinentium  sive 
suo  nomine  manum  in  personam  cujuslibct  fratrum  miserit  aut  alias  dampnum  vel 
gravamen  in  familia  vel  rebus  eorum  ipsis  irrogaverit,  dicti  prcpositus  el  confralres 
ad  jam  dictum  marscbalcum  recurrent  satisfactionem  super  illato  gravamine  requi- 
rentes.  quam  si  ipsis  non  cxbibuerit,  ad  episcopum,  qui  pro  tempoie  fufrit,  Argcnli- 
nenscm  deferent,  ex  parte  cujus  prelibatus  marscbalcus  efiicaciter  conmonebitur,  ul 
de  illatis  satisfatiat  condigne.  quod  si  minus  adimplere  curaverit  marscbalcus  vel 
forte  pro  tempore  episcopus  in  boc  facto  remissius  se  babuerit  •  vel  sui  baberi 
copia   non    polerit,    prctnxati   prej)ositus   et    confralres    per  se   vel   per   aliquos   de 

80  capitulo  ad  cajjilulum  noslrum  Argentincnsem  recurrent.  nee  Gel  eis  prejuditium,  si 
qui  fratres  tunc  absentcs  fucrint ;  scd  quos  lunc  presenles  in  ecciesia  noslra  babere 
])oleruMt,  quantum  ad  boc  factum  viccm  totius  gcrent  capituli,  coram  quibus  de 
illatis  proponent  injuriis  petentes ,  ul  antedictum  marscbalcum  de  salisfadioae 
falienda   diligenter   exbortontur  et   inducant.   quorum  monilis  et  predbos  si  obedire 

as  neglexerit  nee  cxtunc  a  die  conmonitionis  a  capitulo  facte  usque  ad  qualuor 
cbdomadas  non  satisfecerit ,  auctoritale  noslra  sive  cujuscumque  saccessoram 
nostrorum  necnon  capituli  nosiri  licebit  eis,  ccclesiom  suom  cum  tola  capituli  sui 
universilate  in  Argentinam  transferre  civitalem.  prelerca  cum  tempore  di.<cürdie  s»>pc 
dicti   preposilus    el   canonici   conquesti   fuisscut,    a   marscbalco   ac   suis  {M<rpluriuia 

40  dampna,  gravamina  quoque  nocnon  injurias  eis  fuisse  illata,  pelilum  fuit  ab  eis,  ut 
liuic  octioni   reuuntiorent.   quod  quidem  recusabanl ;  verumtamen   in  boc  consen* 

•]  B  hucrit. 

«0 


154  1221  —  1223 

serunt,  quod,  quam  diu  prelibala  conpositio  rata  et  inconvulsa  ipsis  servata  fueril, 
nullam  de  ante  illatis  dampnis  vel  injuriis  movebunt  questionem.  si  autem,  quod 
deus  avertat,  novis  malis  superadditis  interrupta  fuerit  et  conmonitionibus  premissis, 
ut  supra  notatum  est,  eis  non  satisfiet  ac  propter  boc  loco  cesserint  iterato,  licebit 
eis  super  omnibus  illatis  aclionem  et  querimoniam  ex  integro  innovare.  ut  autem  5 
hec  compositioiiis  forma  integrum  ac  firmum  deinceps  robur  obtineat,  de  consensu, 
volunlale  et  instantia  partium,  prenominatorum  videlicet  prepositi  et  confratrum 
Honaugensium  necnon  marscbalci  nostri,  advocati  scilicet  ejusdem  loci,  presens 
scriptum  nostro  ac  ecclesie  nostre  capituli  scilicet  majoris  ecclesie  sigillis  fecimus 
conmuniri.  mediatores  :  prepositus  major  dominus  R[einbardus],  dominus  H[ermannus]  lo 

o 

de  Erinberc,  plebanus  sancti  Martini,  T[beodericus]  Stehellinus,  testes  :  Ul[ricus] 
scolasticus,  W[ernherus]  Begere,  dominus  R[einbardus]  de  Denge  Argentinensis 
canonicus,  H[umbertus]  Cydelarius,  L[udewicus]  Gago,  W[ernherus]  de  Wolfgangis- 
heim,  portarius  de  Haseiahe,  plebanus  de  Scherzbeim,  Wezel  judex  et  alii  quam 
plures  '.  15 

B  aus  Straßb.  Bez.-A.  6  fasc.  4213  or.  mb.  c.  3  sig.  pend.  laesis. 

Gedruckt  bei  Würdtwein  Nova  subs.  dipl.  XIII,  257  nr.  57  (ex  libro  albo  colleg.  s.  Petri 
senior.). 

191.  In  einer  Urkunde  Bischof  Heinrichs  von  Straßlnrg,  die  einen  schieds- 
richterlichen Sprtich  zu  Gunsten  des  Prohsles  von  Haslach  bestätigt  2,  unter  den  20 
Zeugen  :  Rüdolfo  archidiacono ,  Rüchero  canonicis  majoris  ecclesie ,  Wernbero, 
Hugone  portario,  Sigebotone  canonicis  sancti  Tbome,  decano  Wernbero,  Conrado, 
Burkardo,  Rüdegero  canonicis  sancli  Petri.  acta  sunt  hec  anno  incarnationis 
1221.  1221. 

B  aus  Straßb.  Bez.-A.  Q  fasc.  6224  or.  nib.  c.  3  sig.  pend.  laesis.  25 

192.  Bischof  Heinrich  und  das  Domcapitel  von  Straßhurg  beurkunden,  daß 
Qraf  Hugo  von  Liitzelstein  seine  Burg  Lützelslein  der  Straßburger  Kirche  als 
Lehen  aufgelassen  habe.  1223  Januar. 

Heinricbus  dei  gratia  Argentinensis   ecclesie  episcopus,  Reinbardus  prepositus, 
Bertoldus  decanus,  Friderichus  cantor,  Ulricbus  scolasticus  totumque  majoris  ecclesie  ao 
capitulum    omnibus   hanc  paginam  intuenfibus   rei   geste   notitiam.        elucescil    el 


1  Biesen  Vergleich  zwischen  dem  Hanauer  Stift  und  dem  bischöfliclien  Marschdll  Wernher  bestätigt 
Pabst  Hoiwrius  III,  133i  April  23  Born  im  Lateran.  Straßb.  Bez.-A.  G  fasc.  4209  or.  mb.  c.  buUa 
pend.  delapsa,  gedruckt  bei  Würdtwein  l.  c.  p.  269  nr.  64.  —  Pottluist  Eeg.  pontif.  nr.  7225. 

2  Unter  den  Schiedsrichtern  :  Bertoldus  decanus,  Fridericus  cantor  Argentinensis,  s.  Straßb.  Bez.-A.  35 
G  fasc.  5224  or.  mb.  c.  2  sig.  pend.,  gedruckt  bei  Würdtieein  Nova  subs.  dipl.  XIII,  261  nr.  58. 
Ebendieselben  entscheiden  auch  als  päbstliche  Dckgirte  eine  Streitsache  des  Klosters  Allerheiligen  im 
Juli  1221,  in  Gegenwart  von  Straßburger  Zeugen  :  Heinrico  raonacho,  Güntere  presbitcro,  Lamperto 
diacono,  Wezelone  judice,  Heinrico  Cleinegedanc.  Karlsr.  G.  L.  A.  Section  AUerheibgen  or.  nib.  c.  2 
sig.  pend.,  gedruckt  darnach  bei  Grandidier  Oeuvr.  ined.  III,  239  nr.  125. 


1223  -  1224  1» 

vivil  uclio,  cujus  sc  focit  littcra  defcnsorem.  noscant  igitur  presentes  et  sciant  futuri 
prescnlem  paginum  iuspccluri,  quod,  cum  inter  nos  et  nobil<>m  viruiD  dominnm 
Ilußonem  cüiiiilein  do  Lii/.clciiHUMn  üupcr  quibusdam  darnpnis  nuliis  illalb  «^fffffUffft 
vcrleretur,  landein  incdiaulibua  quihusdüm  nobilibus  viris  et  discretis  lali  coodHiooe 

6  lis  omnis  atquc  discordia  inter  nos  et  ipsum  sojiita  est  :  veniens  igitur  apud  Argen« 
tinam  jam  diclus  Hugo  comes  et  tani  coram  nobis  quam  minislerialUnu  oofltris  et 
civibtis  Argcntino  civitatis  castnim  suum  Lu/.clcnstein  et  omnc  alU^dium  suum  circa 
joni  dictum  custrum  infrn  unius  miliaris  anibilum  libere  et  totalitor,  presenle  fratre 
suo    nobili   viro   dominu  Cünrado  de  Hiälcin,  beate  Marie  domine  noslre  coDtradidit 

10  et  a  nobis  sub  nomine  bcrcdilarii  feodi,  bominio  precedcnte,  recepit.  mortuo  autem 
eodem  comite,  qui  proximus  heres  ejus  fucrit,  jam  dictum  caatrum  cum  prcfato 
nllüdiö,  si  liotninium  nobis  cxbibuerit,  tarn  per  nos  sivc  successores  nostros  posai- 
debit.  si  vero  ccclesiam  nostrum  tarn  in  prescnli  quam  in  fuluro  tempore  bellom 
sivc  conlrovcrsia  aliqua  iugruerit  et  jam  diclus  comes  per  a£Snilatem  adverae  partia 

15  laimiuaiu  bomo  nosler  subsidium  oxbiiicre  nobis  nequiverit,  Jam  dictum  caatrum 
nobis  exhibebil  et  post  difßnitionem  belli  sive  controversie  castrum  suum  sibi 
rcddcre  lenemur.  ad  ejus  etiam  subsidium  et  juvamcn  lamquam  uni  de  fidclibus 
nostris,  ubicumque  justiliam  bubuerit  et  noslri  indiguerit,  omni,  qua  decet,  diligentia 
consulentes  et  auxiliantes  assurgemus.   et  ut  boc  ratum  sit  et  inconvulsum  penna* 

•20  ncat,  sigillis  nustris  capituli  et  civitatis  nostrc  presenlem  paginam  tam  nobia  quam 
cidcm  in  testimunium  fecimus  conmuniri.        acta  anno  domini  1223  in  januario. 

II  nuH  Straßb.  Bet.-A.  Q  fasc.  591  or.  mb.  e.  tig.  pend.  ddaptn». 

Gedruckt  thendamach  bei  Orandidier  Oeuvr.  itUd.  111,  295  m.  XTt.    StMpßm  AU.  äipl.  I, 
Jio  nr.  416  (a.  1220)  in  daUtcktr  Uebenetmimg  (ex  cod.  mb.  feodali  epiacop.  Argaatia. 

■«  BOC.  XIV). 

193.  In  einer  Urkunde  Bischof  BerthoJdt  von  Straßburg  für  das  £h$ter 
Schwanach  unter  den  Zeugen  .-  dominus  Reinbardus  prepositus,  Berbloldus  decaoua, 
Fridericus  cunlor,  Uolricus  scolaslicus  ',  Arnoldus  camerarius,  Diethclmus  dapitVr. 
Ilcrmanuus  portarius,  Fridericus  et  Röcbcnis  canonici,  nobibs  vir  Berbloldus  coiuea 

3u  de  Sulczc  et  dominus  Eberbardus  de  Eberstein  et  frater  ejus  Cünradus  Spirenaia  et 
Argentincnsis  canonicus  ;  ministcriales  noslri  :  Stcbellinus  Tbeodericus,  Wemheros 
Bt^gcre,  Tbcodericus  prefeclus,  Alberlus  Cago,  Wembcrus  Cago,  junior  Stebellinus ; 
cives  :  Rftdolüiis  scultctus,  Hurcbordus  de  Ebcnbeim,  Erbo  quandoque  judex,  Weieio, 
Fridericus  Sponderc   et    lleinricus   camerarius    et   alii    quam    plures.         acta  anno 

35  domini  1224,  mense  dccembris,  scdem  a])oslolicam  regente  domino  Ilonorio  ponti» 
ficatus  ejus  anno  8,  regnanle  serenissimo  imperalore  B'riderico,  banc  paginam 
scribentc  Gunlero  presbilero,  sub  abbate  de  Suarzabe  Burcbardo  et  Oeningo  priore 


1  U[lrirns]   srol.istirns  Argentincnsis  und  \\  pocitns  Mtncti  ThonM  tr$d»*imm  m  itm- 

stlhtn   Jahrr   am   »U.  Jiiiti   im    Utitifihurgrr  Miu  iixmUUtchtn  ^mkl  betltUt  StAi*dtrHkltr 

40   «n   riVm  Strfit   ricixchrn   ilnit   lltrrn    nm   Riti>poll9lnit   fitui  drm  lynrrtr  vom  Sifthkrim.    ütttir  im 

Zeugen:    \\.  ranonico  pt    |>lcbano  8«ucti  Martini.    Cfr.   H'iirrf/«-""   V"»!  m&i.  rft/J    Tfff    »to  «r.  98 

(ex  antogr.  tnbul.  Uappoltstcin.). 


156  1224  —  1225 

et  Alberto  camerario  et  Johanae  custode  et  advocatis  de  Windecke  Berhtoldo  et 
Albertho,  astantibus  nobilibus  dominis  Heinrico  et  Ludewico  fratribus  de  Lichtenberg 
et  magistro  civium  Erbone  et  consulibus  Argentine  civitatis  et  nobili  viro  Heinrico 
de  Diersperg  et  fratre  ejus  Walthero  et  domino  Reinhardo  de  Celle.  1224  December. 

K  aus  Karlsr.  G.  L.  A.  Papier -Copialbuch   der  Abtei  Schwarzach  nr.  733  fol.  35  um  1400    5 

geschrieben. 
Gedruckt  bei  Gudenus  SyRoge  diplom.  p.  465;  Würdtwein  Mon.  Palat.  IV,  240  (ex  dednc- 

tione  des  Klosters  Schwartzach  a.  1780  p.  23  nr.  25). 


194.  Ulrich  Domscholasticus  und  Probst  von  iSt.  Peter  zu  Straßburg  beurkundet, 
daß  Hedwig,  die  Wittwe  Simons  von  Epfig,  für  sich  und  ihre  Anverwandten  auf  lo 
alle  Ansprüche  an  ein  Qut  zu  Königshofen,  das  sie  einst  Ulrich  von  Bollingen  und 
dieser  jetzt  der  Marbacher  Kirche  verkauft  habe,  vor  ihm  öffentlich  verzichtet  habe. 
1225  August  28  Straßburg  im  Chor  des  Münsters. 

Notum   sit   Omnibus   tarn  presentibus   quam   futuris,   quod,  cum   ego   Uolricus 
scolaslicus   majoris    ecclesie   Argenlinensis   et  prepositus    sancti   Pelri   vice   et  loco  is 
venerabilis  domini  Bertoldi  ejusdem  ecclesie  episcopi  in  judicio  consederem,  domina 
Hadewigis,  uxor  quondam  domini  Symonis  de  Epfiche,  coram  me  publice  et  liberaliter 
fecit  finem  inrevocabilem   Eberhardo  cellerario   pro  ecclesia  Marbacensi,  cujus  ipse 
erat  nuntius  et  procurator,  de  predio  uno  in  Ghunegeshoven,  quod  ipsa  olim  vendi- 
derat  magistro  Uolrico  de  Bollingen,  sed  nunc  cerla  forma  emptionis  devolutum  est  20 
ad   cenobium   antediclum  '.    idem  fecerunt  domini  Rüdolfus  gener  et  alius  Rüdolfus 
filius   domine  Hadewigis   memorate.   promisit  quoque  eadem  [domina   Ha]*dewigis , 
quod  ipsa  faciet,   quando   requisita  fuerit,    lilios   suos  minores    simili  modo  iineiu 
facere    [de   eodem]  ^  predio   fratribus   et  cenobio   sepe   diclo    et   de    sie  atlendeqdo 
obligavit   se   in    manus    prefati   Eberhardi   cellerarii,  cujus   obligationis  prenominali  20 
Rüdolfus  gener  et   Rüdolfus   filius  sepefate  domine  Hadewigis  fidejussores  existunt. 
afTuerunt  testes  :  dominus  Chünradus  Leitreche,  Wolfheimus  canonicus  sancti  Thome, 
Dietricus  Stehelli,  Humprettus   Zidelarius,    Heinricus  Snello  et    Ilartmannus  fratres, 
Erbo,    Burchardus  <=  et   Chünradus   cives  et  alii  plures.  ad  majorem  etiam  cautelam 
et  evidentiam   hoc   scriptum   inde  fieri  jussi  sigillo  meo  communitum.         actum  in  ao 
choro  cathedrali  Argentine  anno  domini  1225,  indictione  14  2,  5  kalendas  septembris. 

C  aus  Colm.  Bez.-A.  £)bermnndat  boite  18  liasse  1  or.  mb.  c.  sig.  pend. 

a)  Dtirch   einen    Fleck   cerwisckt,    nur    die   obern    Schäfte  des  H  noch   sichtbar,     b]   Vencischt.    de  in 
Spuren  noch  zu  erkennen,     c)  C  Rurchardus. 


1  Cfr.  nr.  195.  35 

2  Die  Indictionsziffer  um  1  zu  Iwch. 


12  2  5  157 

193.  Ulrich  ton  Bollingen,  Canoniciu  von  St.  ThoDuu  tu  SlraÜburg  *%d  Notar 
am  kaiserlichen  Hofe,  verkauft  dem  Kloster  Marback  sein  Gut  tm  KOnigskofen  für 
185  Mark  Silier,  lii^n  August  HO. 

In  (IhriMli  nomine.  presentis  scripli  lestinionio    nolum    sil    lain    prp«j<>nlihnH 

a  quam  fuliiris,  qiioj  magisicr  Ulricus  dictus  de  iJollingen  canonicus  in  ecclcsia  »aucU 
Thomo  Argenline,  imperialis  aule  nolarius  ',  fecit  vcndicioncm  cl  donalioDem  ia 
manus  dominorum  F[ridericij  abbalis,  B.  et  E.  et  W.  sacerdoliim  rralrum  ecclesie 
Marhnncnsi.s  recipicncium  pru  sc  ipsis  et  tolo  eonvcnlu  et  eclesia  sua  Marbaoensi 
de  predio  suo  silo  in  Cünigcsliovcn  jiixla  civitatem  Argcnlinam   cum  curia  el  agris 

)o  ad  ipsam  curiam  pertincnlibus  sive  aliis  curiis  et  horlis  et  pralis  el  omntboa 
appendiciis  ad  ipsum  prcdium  ])crtinenlibus  cum  omni  jure  et  honore,  sicut  ipae 
Ulriciis  idcm  predium  emenit  a  domina  Iledcwiga  uxore  quoudam  Symonia  Limbli 
de  Epliiche '  et  ejus  beredibus  el  mauifesle  possidere  vidcbatur  usque  ad  iatum 
diem   venditionis.    el  omnc  jus  suum,  quod   ipsc   Ulricus  in   eodem   predio  el  suis 

IS  appendiciis  quocunque  modo  bactenus  babore  visus  est,  efTudit  et  rcaignavit  in 
fralres  anlediclos  et  convenlum  et  ecclesiam  Marbacensem,  ut  ipsi  de  celero  sinl 
veri  ejiisdetn  pmlii  el  proprielalis  doniini  el  posscssores  in  pcrpoluum  Tecitque  eis 
et  eorum  successoril)us  liiieni  et  reHulalionem  inrevocabilem ,  ila  tarnen,  quod 
convenlus  et  eclesia  memorala  solvanl  annualim  bospitali  in  Scuttercn  clcmosinaro, 

ao  scilicet  Iriginla  sex  denarios  et  obulum  unum  Argenlinensis  monete  et  oclo  denarios 
el  obulum  j)ro  ficlo  unius  insule  sive  prati,  quod  pcrlinet  ad  conmunilalem  in 
Cunigesboven.  focil  ilaque  sepe  diclus  Ulricus  banc  donalionem  et  vendicionem  in 
ecclesiam  mcmoralam  pro  cerlo  precio  cenlum  el  ocloginla  quinque  marcarum  boni 
et  puri  el  examinali  argcnli.   et  ne  aliquo  tempore  allcgare  possei  illud  predium 

•»  pro  tempore  mclioralum  plus  valere  illamque  estimationem  requirere,  ipse  magisicr 
Ulricus  pro  rcniedio  anime  siie  lolaliter  eclcsie  sepefale  remisil,  si  quid  predium 
illud  amplius  luuc  valere  poluil  vel  de  cetero  plus  valere  possct  eslimari.  ut  bec 
omnia  semper  rata  permancanl,  bw  scriptum  sigillis  venerabilis  Argenlinensis 
episcopi  atque  capituli  et  civitatis  atquc  vcndiloris  est  conmunitum.  bujus  rei  lestes 

'•*>  sunt  canonici  mnjoris  oclesie  Fridoricus  canlor,  Ölricus  scolaslicus ;  laici  Albertus 
Bogere,  Burcbnnlns  scnllolns  de  Ebcnbeim,  Wezzel  judex,  Fridericus  Dispensator, 
Ileinricus  Felhcelin",  Krho  Rufus  cl  Erlw  (ilius  ejus,  Wallberus  de  Oflcnburc, 
Rudolfus  (ilius  Lencelini,  Wallberus  filius  Orllicbi,  Diclhcricus  pistor,  Hugo  Aureus, 

•)  Au  h  ia  Fethctlin  «wmcAm  I  luul  c  ai*rft$tirititH. 


85  '  AV»    Vicrprotonolar   llnch  rnickrint   in    UrhuuUm   Dritdridu   II  im  S^imlcr   UU,  mi^ 

Hiitllur,llhrh,>llr.s  H,si.  ,/i;rf.  Fruirr.  src.  I.  introd.  p.  ISi.  Fimtr  i«t  untfT  EtmgJA  Ytl  mm  I 
Ikher  Avtar  Ulrich  Hiirhicfiximr  vim  t:i.;j—lä33.  Die  Ueimath  UMdk$  von  Boltit^m  kmm  M  ITi 
berg  tcie  in  Lothringen  griim-ht  urerdcn. 

«  Cfr.  mr.  194. 


158  12  2  5 

Johannes  Vilulus,   Dieihmarus  clericus  et  Cunradus  frater  ejus,  Burchardus  hospes 
noster  et  Johannes  ^ 

Acta  sunt  hec  anno  domini  1225,  indictione  14  2,  4  kalendas  septembris. 

B  aus  Straßb.  Bee.-A.  G  fasc.  1627  or.  mb.  c.  4  sig.  pend.  ddapsis. 


196.    Bischof  Berthold   und   das  Domcapitel  von   Straßburg    bestätigen   dem   5 
Kloster  Pairis  die  Steuerfreiheit  des  Ein-  und  Verkaufs  in  der  Stadt  Straßburg. 
1225  November  Straßburg. 

Bertholdus  dei  gratia  Argentinensis  episcopus,  Reinhardus  prepositus,  Berthol- 
dus  decanus,  Fridericus  cantor,  Ulricus  scolasticus^  lotumque  Argentinense  capitu- 
lum  universis  has  literas  inspecturis  salutem  in  omnium  salvatore.  cum  venera-  lo 
biles  in  Christo  dilecti  abbas  et  convenlus  Parisiensis  monasterii  usque  ad  tempora 
nostra  in  civitate  Argentinensi  ea,  quo  de  laboribus  eorum  supersunt,  vendidissent 
et  emissent,  que  ad  usus  fratrum  sunt  necessaria,  sine  thelonei  exactione,  nos  pro 
reverentia  dei  et  ad  preces  venerabilis  patris  Portuensis  episcopi  apostolice  sedis 
legati'',  ne  nova  servitia  et  inconsuela  eis  imponamus,  hbertatem,  quam  hactenus  15 
habuerunt,  eis  de  communi  consensu  confirmamus  concedentes  eisdem.  ut  in  civi- 
tate nostra  predicti  fratres  libere  vendant  ea,  que  eis  supersunt,  et  necessaria  emant 
sine  uUo  impedimenlo.  et  ne,  quod  de  benignitate  nostra  fecimus,  quisquam  in 
posterum  valeat  irritare,  presentem  paginam  duximus  sigillis  nostris  roboran- 
dam.        datum  Argentine  anno  domini  1225,  mense  novembri^.  ao 

C  aus  Cdm.  Bez.-A.  fonds  Pairis  or.  mb.  c.  2  sig.  pend. 


1  Ein  im  Raths-  n.  Bürgerbuch  fol.  3b  des  Straßb.  St.  Ä.  wm  emer  Hand  des  ISten  Jahrh.  ver- 
zeichnetes Urkuttdenregest  des  Inhalts,  daß  Hesso  von  Molsheim  ztcischen  seinem  Hause  jenseits  der 
Breusch  und  der  Badstube  des  Johannes  Vitulus  einen  Canal  ziehen  darf,  schließt :  anno  domini  1225 

in  tempore    nostri    consilii,   videlicet  Wemheri    marscalci,  Waltheri  sculteti,  Dieterici   Stehelini,  Bnr-  25 
chardi   sculteti    de    Ehenheim,   Erbonis   judicis,    Friderici    Dispensatoris,    Weltscim,    Nicolai,    Ottonis 
Gudelfindi,  Sigilini  'Wulleden,  Rudolffi  filii  Lentzelini,  Johannis  Vituli,  Alberti  Begeronis  albi  magistri 
burgensium. 

2  IUe  Indictionsziffer  um  1  zu  hoch. 

8  Diese   vier   JDomcapitulare   sind   auch  Zeugen  einer   Urkunde  Bischof  Bertholds  für  das  Kloster  30 
Mauersmünster  aus  demselben  Jahre.  Cfr.  Würdtwein  Nova  subs.  dipl.  XIII,  289  nr.  74. 

*  Konrad  CardinaUtischof  von  Porto  und  S.  Eufina,  aus  dem  Geschlecht  der  Grafen  von  Urach 
(Vergl.  Stalin  Wirtemb.  Gesch.  II,  460),  seit  dem  Frühjahr  1224  als  päbstlicher  Legat  in  Deutschland 
tMtig.  Im  November  1225  hielt  er  sich  im  Mainzer  Territorium  auf,  vergl.  Fürstenberg.  Urk.-B.  I,  135 
nr.  297—302.  35 

5  Dies  Privileg  wurde  dem  Kloster  Pairis  von  Kaiser  Friedrich  II  bestätigt,  1226  Juli  Borgo  San 
Donino.  Colm.  Bez.-A.  ibid.  or.  mb.  c.  sig.  pend.,  gedruckt  ex  insert.  diplom.  Caroli  IV  a.  1354  bei 
Hugo  Monum.  sacr.  antiquit.  II,  291  =  Grandidier  Oeuvr.  itied.  III,  235  nr.  HO  =  Huiüard- 
BrehoUes  Hist.  dipl.  Frider.  sec.  II,  653.  —  Böhmer  nr.  608. 


122  5  160 

197^  Bischof  Berthold  von  S'lraßburg  beurkundet,  daß  das  St.  Tkomaua^l 
die  (SV.  Marcuscapelle  bei  Straßburg  geistlichen  ,Schvoester%  eJM^iräumt  käbt,  mtd 
regelt  Pßichten  und  Rechte  derselben.  11325. 

B[crlhüldu8]  dei  grutia  Argealinensis  episcopus  universis  banc  paginam  iospec- 
0  turis    salulem    iinpcriHttuuin.  ex    debito    ponlificalis   officii    tenetnur   secondutn 

apostolum  bona  pruvidere  non  lanlum  corani  deo  sei  eliarn  coram  umnibus  homi- 
nibus,  ut  prupagalis  dei  lutidibtis  ubiqiic  Caritas  difTundalur  et  deo  mililanüum 
numerus  augealur.  noverit  igilur  luui  presentium  elus  ({uam  futura  posterilas,  quod 
dilccti   fralres  nostri   capilulum   sancti   Tüoine,   zelo   pietalis   inspirati   et  boDorum 

10  hominuin  precibus  iuducti,  quandam  capeliain  in  lionorc  sancti  Marci  constnictam 
olim  a  quodam  ejusdoin  ccclesie  dccano  nomine  Engclberto  felicis  recordationis  'i 
in  pcdc  ponlis  sancti  Arbogasti  silam,  ad  jus  et  proprictatcm  suc  ecdesie  pertincn- 
tem  nocuun  et  ureain,  in  qua  fünduta  est,  quibusdani  mulieribus  religiosis,  que 
ibidem*  deo  famulari  et  regulärem  vitam  ducere  decreverunt,  et  nichilominus  biis, 

15  que  eis  sunt  in  posterum  sticcessure,  cousensu  noslro  accedenle,  cum  omni  jure 
libere  contulorunt,  luudubili  tarnen  qiiudam  consuctudine  sibi  retenta  cujusdam  pro- 
ccssionis   in   fosto  ojusdcm   sancti  Marci  ad  hunorem  dei  et  ipsius  sancti  et  memo-     Apruu 
riain   supradicli  funduturis   scmper  haclenus  facte  et  imperpetuum  faciende.    procu- 
ralionem  vero  decem  solidorum  in  eodem  festo,  quam  ante  provisor  ejusdem  capelle 

90  conplcla  processione  solvere  tenebatur,  compensavit  prcfato  capitulo  R&dolfus  noster 
scullctus,  qui  coguominalur  llipclinus,  pro  remedio  anime  sue  et  uxoris  sue 
Adeicidis  et  sulutc  aniinu  palris  sui  Ilugonis  et  matris  sue  Agnetis,  insuper  eliam 
taiii  patris  quam  matris  jam  diele  Adeleidis,  videlicel  Wernheri  el  Gerburgis, 
quodam   predio,   quod   tantum    vel   amplius   solvat,  jam   dictis   fralribus   assigualo. 

25  prolerea  pinm  jus  hoc  otiam  debent  prefale  sorores  canonicis  sancti  Tbomc,  quod, 
(luundocuiiquc  aliquein  ipsorum  coiitigcril  ex  hac  luce  migrare,  cum  eis  inlimatum 
fuerit,  sollumpnes  vigilias  dicere  tcnentur  pro  anima  defuncli  et  missanim  facere 
sollempnia  celebrari.  item  sciendum,  quod  decimas  cujusdam  orti  cerlis  limitibus  et 
lerminis   conprelieiisi   scpe   dicli  fralres  eis  liberaliler  reinisenint,  hac  tamcn  condi- 

30  tionc,  si  eundcm  propriis  laboribus  et  suinptibus  ]x;r  se  vel  per  suos  conversos 
cüluerinl ;  si  voro  locaverinl  illum  alicui  pcrsone  seculari  pro  censu  vel  medietate 
vel  aliqua  parle  holerum,  eadem  persona,  quantum  ad  eam  perlinuerit,  dccimam 
solvere  tencalur.  de  reliquis  autein  ortis  vel  agris,  si  qoi  ex  donatione  fidelium  Tel 
aliunde  eis  acccsscrint,  et  du  nutrimentis  auimalium  suorum  decimas  memoralo 
capitulo  secundum  cousuetudinein  parrüchianoruiu  sanctc  Aurclie  cum  iDtegritale 
persolveul.  insuper  et  hoc  sciendum,  quod,  quicunquc  servus  vel  aucilla  pro  aonua 
vel  temporal!  mcrccde  eis  servierit,  jure  parrochiali  debet  obedirc  sacerdoti  sancle 
Aurclie   et  ab  eo  ecclcsiaslica   recipere  sacramenta.    si  quis  aulem  masculus  vel 

•)  T  ibarm. 


1    Cfr    nr     IIH. 


d60  122  5 

femina  deo  se  optulerit  in  eodem  loco  perpetuo  servilurum  assumpto  habitu  reli- 
gionis  Tel  saltem  tonsura,  lege  sororum  tenebilur  et  cum  eis  accipiet  sepulluram. 
nuUique  parrochianorum  ecclesie  sancle  Aurelie  apud  eundem  locum  sepullura  debet 
concedi  nee  ad  ecclesiaslica  sacramenta  sine  licentia  capituli  sancli  Tbome  penitus 
admiUalur.  sororibus  vero  magistram  eligere  volentibus,  si  in  aliquam  de  convenlu  5 
canonice  concordaverint  * ,  pro  magistra  eadem  babeatur.  si  vero  concordare  nequie- 
rint,  decanus  sancti  Tbome  cum  sacerdote  concanonico ''  majore  in  introilu  aucto- 
ritate  nostra  precipial  priori  fratrum  ordinis  predicatorum  ultra  Bruscami,  vel  qui 
loco  ipsius  fuerit,  et  insuper  alii  fratri  de  eadem  domo,  quem  predicti  nominave- 
rint,  ut  secundum  deum  aliquam  de  conventu  eis  denominent  in  magistram,  que  ab  lo 
ipsis  sine  omni  contradictione  concorditer  eligatur.  si  vero  decanus  vel  diclus  cano- 
nicus  interesse  noluerit  vel  forte  non  potuerit,  ipsorum  impotentia  vel  negligentia 
per  capitulum  sancti  Tbome  suppleatur.  quodsi  infra  spacium  unius  mensis  nego- 
tium electionis  jam  dicte  non  expedierint,  ad  nos  spectabit  prenominatis  personis 
precipere,  quatenus  sine  dilatione  illud  efficaciter  exequantur.  super  correclione  vero  15 
magistre,  si  negligens  vel  remissa  vel  alias  inutilis  exstiterit,  supradictus  prior 
mandato  predictorum  canonicorura  vel  noslro,  si  illi  neglexerint  corrigendi  ipsam 
vel  deponendi,  plenam  babeat  potestatem,  sororibus  alias  in  sua  manenlibus  über- 
täte in  tantum,  ut  nee  decanus  nee  prepositus  nee  aliquis  canonicorum  vel  aliorum 
uUam  deinceps,  preter  quam  supradictum  est,  in  eis  habeal  potestatem.  fructum  ao 
autem  orationum  et  divinorum  obsequiorum  et  omnium  spiritualium  bonorum  tam 
prefati  canonici  quam  etiam  devote  in  Cbristo  sorores  sibi  debent  invicem  conmu- 
nicare  in  vinculo  caritatis.  ut  autem  salubris  bec  ordinalio  deo  adjuvante  firnia  et 
stabilis  omni  tempore  perseverel,  sigilli  nostri  munimine  et  majoris  ecclesie  et  con- 
ventus  sancli  Tbome  presentem  paginam  fecimus  roborari.  acta  sunt  hec  anno  as 
dominice  incarnationis  1225. 

T  aus  Straßb.  Thom.  Ä.  docum.  hisi  lad.  13  or.  mb.  c.  3  sig.  pend. 

Gedruckt  ebendamach  bei  Ch.  Schmidt  Hist.  du  chap.  de  s.  Tlunn.  p.  303  nr.  21. 

198.    Biscliof  Berthold   von   Straßbiirg    beurkundet,    daß    Gerlindis   der   St. 
I'homaskirche   zu  Straßburg   ein   Out   in  der   Gemarkung  Ingemarsheini  geschenkt  30 
habe,  von  dessen  Erträgen  ein  Todtenmeßpriester  unterhalten  werden  soll.  1225. 

In  nomine  sancte  et  individue  trinitalis.  ego  Bertoldus  dei  gratia  Argenti- 
nensis  episcopus  notum  fieri  volumus  universis  tam  presentibus  quam  futuris,  quod 
famula  dei  Gerlindis  ad  bonorem  dei  et  beati  Tbome  necnon  pro  salute  anime  sue 
et  parentum  suorum  obtulit  et  donavil  ecclesie  sancli  Tbome  quoddam  predium  suis  85 

a)  T  concordaveverint.     b)  T  concanico. 


1  Die  Dominikaner  "waren  im  Jahr  vorher  nach  Straßburg  gelonmien.  Cff.  Ellenhardi  Annales : 
anno  domini  1224  circa  qnadragcsimam  inclioata  est  domtis  fratrnm  predicatorum  in  Argentina 
extra  muros  (Mon.  Germ.  SS.  XVII,  101).  Königshof en  bestimmt  die  Lage  des  Klosters  näher  :  ein 
kirchelin  ussewendig  der  stat,  do  sant  Elsabct  closter  stunt  (D.  St-Cliron.  IX,  733). 


12  2  5  IM 

fucultulihiiH  ctnplutu  in  banDo  ville  Ingemanheim  >,  cujus  proTentos  tarn  ia  Tino 
quam  frumcnto  saccrdos  in  eodem  ecclcsia  saDcli  TLome  mi&tam  pro  defonctis 
ussiduc  cclchrulurus  vice  prebeudc  percipcre  dcbet  annualiin.  predictus  aulem  sacer- 
dos,  ul  dicltiin  est,  tetiüttir  inissuiii  ])ru  diTuiiclis  in  allari,  quod  ad  hoc  deputaUim 

ß  est,  cullidiü  celcbraro,  quociens  inquatn  in  preccdcnli  vespera  Tigilie  pro  mortuia 
dccantuntur.  hoc  aulcm  excipitur,  si  furlc  cpiscopus  civitatis  migraverit  a  aeculo 
vcl  aliquis  de  numero  cüufrotnun  cjusdem  ccclesie  vel  eliam  quilibel  alius  io 
clau.strü  tumulundus.  ttinc  cniin  cunoniciia  ille,  cujus  fucril  preoedena  ebdomoda, 
cclebrubil.  item  in  cutnniemüratiuuc  omnium  (idelium  animunim  misaam  pro  defoociu 

10  elium  celehru))it  cunüniciis.  meniorulus  eliam  succrdos  interdum  supplere  debet 
viccm  übdumadarii  et  illius  saccrdütis,  quicunque  liabueril  prebendam  qnaoopi,  in 
cantando  invitatorium  ad  matutinas  et  responsoria  seu  versus  eonim  officio  depu- 
latos.  od  deconum  niilem  cjusdem  ecclesie  pertincl  eligere  seu  prescntare  idoneam 
ud  hoc   uillcium  äuccrdulem,  qui  frequcuä  sit  ia  choro  nee  sil  de  numero  canonico- 

ir>  rum,  qui  novcrit  ccclesie  revcrenliam  et  decano  debitam  ubedientiam  exbibere.  buic 
lali  prcfiosilus  ccclesie  conferct  investiluram.  cupientes  igitur  prcfati  canonici  dignas 
repeiidere  gralias  dunulrici  salubriter  iiistitucruut,  ut,  ea  defuncta,  corpus  ejus  in 
clauslro  süllein])nilcr  tumulelur  et  sepulcrhum  ejus  annualim  cum  soUcmpni  procea- 
siünc  et  dcbitis  übäf([uiis  visilelur.  uos  ilaquc  tarn  piam  donationcm  devote  mulieria 

*>  et  snlubrem  iustitutioncm  fratrum  corundem  omni  favore  et  studio  prosequentes 
prcscus  factum  sigilli  noslri  munimine  dignum  duximus  roborarc.  acta  sunt  heo 
anno  dominice  incurnalionis  1225. 

T  aut  Straßb.  Thom.  A.  Titres  lad.  25  or.  mb.  e.  $ig.  pend. 

Otdruekt  ebmdarnack  bei  CK  Schmidt  UiM.  du  chap.  dt  $.  Thom.  p.  30i  mr.  $0. 


»  199-  ßer  Slraßbnrffer  Marschall  Wernher  gibt  seine  Antprieh«  auf  eine  Mikl« 

im  OUerswürlh  zu  Gunsten  des  Straßburger  Hospitals  auf.  i??.'i. 

Omnibus  tam  futuris  quam  prescntibus,  ad  quos  liec  pagina  pervenerit,  Wam- 
horus  niarsclinlcus  Argenlincusis  salutom  et  omnc  bonum.  scpc  solct  suburiri  de 
l'uclis  huniinum  magna  calumpnia,  nisi  sumant  a  voce  teslium  vel  a  scripti  memoria 
*'  firmamcntum.  noverint  univcrsi  tarn  presenlcs  quam  posteri,  quod,  orta  discensione 
iuter  mo  et  hospitale  Argentinense  super  molendino  sito  in  Oblerswert,  taodem 
medianlibus  honcstis  et  discrctis  personis,  videlicet  Bertoldo  de  Ohsenstein  decano 
et  lI|einrico|  fralre  suo  archidiacono .  llcrmanno  de  Erenljcrc  portario  majoris 
ecclesie,  Friderico  abbate   de  Mnrcbach  cum   B.  priore  sanclo  Trinilnlis'  rl  KUkt- 


»  1  Kin  ringtf)angtnt$  Dorf,  htUbmga  ndachen  m>cr-±:henheim  imd  Jiitehefiheim.  C/r.  s,h,;>rl,n  AU. 

iUuslr.  11,  403. 

«  IHete  Sfifliiiu)  hol  demnach  $^on  im  Jtihre  12:i5  bfttmdtn,  wJJWwwl  m  dm  Ahmii  .V.Wsi»- 
«NM  Jahr  lä30  trrmerkl  tcini :  eodcm  anuo  fniulata  cat  domo«  kpad  AigtBtiiuuB  ia  bonor«  %»:■■  :.:• 
Trinitnti«  n  Wcruhero  mftrsc»lro  non  >ino  grandi  impenaa  M«rt>»cwM hm  (Mmt.  Otrrn,  SS.  AI// 
t7'<y 

9t 


162  1225  —  1226 

hardo]  cellerario  et  quibusdam  fratribus  suis,  J.  decano  Honaugiense,  C.  cantore 
cum  aliis  fratribus,  D[ieterico]  Stehelino,  G[onrado]  Vimecorn  raagistris  hospitalis, 
Arnoldo,  Burchardo  et  Ülrico  confratribus  ejusdem  loci,  ad  hunc  finem  pervenit 
contentio  :  quod  ego  ^ arnhems  marscbalcus  Argentinensis  bonorum  virorum 
aquiescens  consilio  pro  remedio  anime  mee,  patris  et  matris  ceterorumque  predeces-  n 
sorum  meorum  jam  dictum  molendinum  prefato  contuli  hospitali  sub  bac  forma, 
sepi.  i9  quod  annuaiim  in  festo  sancti  Michaelis  fratres  hospitalis  dabunt  de  archa  sua  17 
quartalia  canonicis  Honaugieusibus,  preter  ista  unum  quartale  sacerdoti,  qui  primam 
in  majori  ecclesia  celebrat  missam,  unum  quartale  fraternitati  spiritus  sancti  et 
unum  leprosis  biemalis  aunone,  noii  obstante  privilegio  Cünradi  regis,  quod  habet  lo 
hospitale,  in  quo  fit  mentio  de  loco  Ohterswert'.  si  vero,  quod  absit,  memoratum 
hospitale  in  statuto  termino,  premissa  monitione,  jam  dictam  annonam  persolvere 
neglexerit,  sequenti  die  post  festum  sancti  Michaelis  auctoritate  domini  episcopi 
sciat  se  esse  suspensum  a  divinis,  donec  prefata  pensio  integraliter,  sicut  ordinatum 
est,  persolvatur.  si  etiam  per  guerram  vel  incendium  vel  quocumque  alio  modo  is 
sepe  dictum  molendinum  destructum  vel  ahenatum  fuerit,  nichilominus  predicta 
pensio  predictis  iocis  persolvetur.  ut  autem  factum  istud  ratum  et  inconvulsum  per- 
maneat,  sygillis  domini  episcopi  et  capituli  majoris  ecclesie  et  Yriderici  abbatis  de 
Marcbach  et  Ilonaugensis  ecclesie,  civitatis  et  meo  et  EgellolG  de  Mundingin  pre- 
sentem  paginam  fecimus  conmuniri.  hujus  rei  festes  sunt  Warnherus  Begere,  20 
Albertus,  qui  vocatur  albus  Begere,  Fridericus  Dispensator,  Burchardus  scnltetus 
de  EhenJieim,  Erbelinus,  Heinricus  Velkelinus,  WarnAerus  frater  suus,  Fridericus 
de  Hagenowe.        acta  sxmt  hec  anno  incarnationis  dominice  1225. 

B  aits  Straßb.  Bez.-A.  G  fasc.  4213  or.  tnb.  c.  4  sig.  pend.  Abgefallen  die  Siegel  von  Hanau 
und  Egelölf  v.  Mundingen.  25 

B.  coU.  Straßb.  Hosp.  A.  docnm.  inut.  lad.  45  liasse  9  nr.  5160  Vidim.  mb.  ausgestellt  vom 
judex  curie  Argentin.  1370  September  6  (feria  6  proxima  post  diem  b.  Egidii  ac  ante 
festum  nativitatis  s.  virgiais  Marie). 

200.  In  einer  Urkunde    des  Herzogs  MattJiaus  IT  von  Lothringen,  ein  Lehen 
des  Straßbiirger   Bisthums    betreffend,    unter  den    Zeugen  :  Hanrico    et    Lodoyco  3o 
de    Listenberg,   Olrico   scholastico   Argentinensi    et    Borcardo    vicedomino    Argenti- 
nensi.         actum  apud  sanctum  Blasium  anno  domini  1226,  mense   augusti.   1226 
August  St.  Blaise  2. 

Aus  Grgmdidier  Oeuvr.  ined.  III,  301  nr.  289  nach  dem  lib.  sai.  1347. 

201.  In  einer  Urhxtnde  Bischof  Bertholds  von  Straßburg,  in  der  er  den  Grafen  35 
Simon  von  Leiningen  und  Dagsburg  mit  der  Burg  Oirbaden  belehnt,  als  Zeugen  .- 
B[ertholdo]    decano,  W[lrico]   scolastico    et   Ar[noldo]    de   Bürgein  canonicis  majoris 
ecclesie  in  Argentina,  H[einrico]  comite  de  Werde  et  0[ttone]  de  Ohsenstein,  B[ur- 


1  Cfr.  nr.  94. 

2  3ie  gleichen   Zeugen  und  dieselbe   Batirung  zeigt   die   bezügliche    Bekhnungsurkunde    Bischof  40 
Bertlwlds  von  Straßburg,  cfr.  Scliöpflin  Als.  dipl.  I,  357  nr.  443. 


1226  103 

cliuniuj  de  (icrolUccke ,  .  .  .  udvocato  de  Iliinsvell,  Efbertiardo]  de  Aoddsh«*, 
K[Kcloiru]  di;  Mundingen  el  A[ll)erlo]  Begere  '.  anno  1220,  uicdm  septembru  in 
dio  Michuliclis.  iÜÜÖ  A'eplmier  20. 

Ji  au$  Straßb.  Jiet.-A.  G  faic.  728  or.  mji.  e.  »ig.  pend,  ddapto. 
6  Gedruckt  aus  dem  lib.  »tU.  1347  bei  Würdtwein  Nova  tuhi.  dipl.  XIII  : 

202.  /«  eitler   Urkunde  der   Markgrafen  Jlermann   und  Heiu 

in  der  sie  ^ie  Dagshurger  Erbsdiaft  der  Straßburger  Kirche  überlragtH  .-  aci« 
sunt  Jiec  presonlibuH  Icstibus  liiis  cl  rogalis  ad  hoc  :  R^--'  -!->]  preponio, 
H[erlholdo]    dccano,    F[ridcrico|    cnnlore,    Ul[ricoj   sculastico,    A,  ^    camerario, 

10  II|crmnnno|  porlario  canonicis  Argentinonsibus;  L[uduwico|  de  Liehtenbcrc,  B(urcardo| 
vicedomino,  A(lbcrlo|  Uogcrono  niilitibus  ;  C|onrado|  Viroecorn,  Erbonc  judice. 
R[udc)Ifü|  sculk'lo  civibns  Argonlincnsibus  et  aliis  quam  pluribus.  anno  1226,  4 
nonas  novcnhris.   V-i'.iß  2\'ovember  2  ä, 

li  am  Straßb.  BtM.-Ä.  0  nr.  40>>U  or.  mb.  c.  »ig.  pend.  lae$o. 
IS  Gedruckt   ehctwiamach  bei    Grandidier   Oeuvr.   inid.  JJJ,  303  mr.  393.    Naek  tian  Cofit 

LaguilU  pr.  p.  33  =  Schöpflin  IHM.  Zar.  Bad.  V    '7  ' 

203.  In  einer  Urkunde  KSnig  Heinrichs  VII,  den  Vergleich  »eines  Vaters 
Kaiser  Friedrichs  II  mit  der  Straßburger  Kirche  betreffend,  unter  den  Zeugen  .• 
prcpositus  Argcnlinensis,  \V[lricu.s]  scolaslicus,  A|rnoldus]  camerarius  Ai^cnlineosis. 

■m  122G  November  28  Winburg. 

B  aus  Straßb.  Bet.-Ä.  0  fssc.  2722  or.  mit.  e.  »ig.  pend.  tUapti». 

Gedruckt  aus  dem  hb.  »al.  1347  bei  ScMpjUn  AI»,  diiil.  I,  357  mt.  444  =  HmOard-Brütoae» 

Ilist.  dipl.   Frider.  »ec.  II,  900;   Böhmer     (-/.■    .».i.    «r/    •>   it79  mr.  319.  —  JffffiltonT 

Beg.  Uenr.  nr.  U34. 

«  204.     Meister    vnd    Kalk    der   Stadt    Straßburg    beurkunden    einen    »wiscken 

Burchard  von  Truchtersheim  und  Hedwig,  der  Tochter  Dietriche  vem  Bpfg^ 
geschlossenen  Heirathsvertrag.  1226. 

Omnibus   presens    scriptum    inluentibus   Erbo  junior  magistcr  burgcnsium  cl 

consulos  Argcnlinonsis  rei  gesle  noticiom.        res  gestas  bene  pcriiennizat,  qui  eas 

'M  slili  rol)ore  porlirnniznl.  novcrinl  igitur  univcrsi  tarn  prrsentcs  quam  postcri,  qualilcr 

iiitor  doniiiiuiu  Durcbardum  de  Truhtersheim  et  dumiuom  Hedcwigam  filiam  domini 

>  Aus  den  Zeugen  sind  auch  die  lechs   in  der   Urhmd»  bueicktttttn  SdtmUritiiler  emtnommen, 

unter  ihnen  Vi'[lricnii|  «coIa.it:  '  Beg«re.  In  ¥\imetüm  aiigt  ütttKt  eime  ürhmdt  ra» 

/^>;'~  April  35,  in  der  sie  </  rch»  von  «Bn*  Fordenrngn»  Ontf  Simon 

X,   Cfr.  Grandidier  Oeuer.  inrd.  111,  Joi  Hr.  UU^  mteü  dtm  M.  »al.  1347. 

2  Dieselbe   Angelegenheit   beurk-unden  die  Orafrn  Sigbert  nml  Uetnrick  vom  W«ni,  UM 
Ilolzheim,  mit   den   Zeugen :    R»inhardo   preposito,   lilrico   «coUstico,  Arnotdo   catn«nmo 
Argpntiiirnsibns,  llrinrico  et  Lndpwico  fratribns  de   Lirhtrnbrrr.  Rnrrhardo  de  OoroHowk— ,  Ottoa« 
do    Ohsciistoin,  AUirrto   rt    Iturchnnto  nogoronibus.    Straßb.  liet.-A.  Q  nr.  41  or.  mh.  e.  S  tig.  ptmL 
*"    ■  ■  ■   "'kt   bei   Grandidier  (teuer,  innl.  II ■  r.  391,  tmeh  CVfM  6«  LtfmiXk  pr.  p.  34  ss 

t.   Zar.  lind.  V,  171.    .iorh  die   A  IMwig  UMi  AndUm  tnt  dt«  JInM»  Um» 

Kl,^ter.-i  auf  /',;,;.'-..■;  :"  /  ■  s-,  '.  .  ,•  h  ,,h»  tA,  1337  Mär»  4.  Ar«M.  Btt.-A.  0  bao.  7«  «r. 
mb.  c.  a  sig.  pimi.  I,ir>i-,  j.^uu.k:  n.i.i,  (  ..^j    /W  SMpßin  AU.  dipl.  I,  SSO  mr.  449. 


164  12  2  6 

Dieterici  de  Epfiche  conjunclum  sit  matrimonium.  jam  diclus  Dielericus  dedil 
predicte  filie  sue  pre  ceteris  pueris  suis  bona  sua  in  Hugesbergen  et  bona  sua  in 
Westhoven.  lenebatur  ei  adhuc  dare  viginti  sex  quarlalia  frumenti  in  redilibus  et, 
cum  ea  non  baberet,  dedit  ei  in  recompensationem  eorundem  viginti  sex  quartalium 
quadraginta  quinque  agros  aput  Erstbeim  ratione  pignoris  obbgatos,  quos  agros  5 
dominus  Burcbardus  de  Trubtersbeim  pro  triginta  marcis  redemit.  bec  bona  omnia 
domine  Iledewigi  a  patre  suo  collata  ipsa  contubt  domino  Burcbardo  marito  suo  in 
dotem ;  versa  vice  contulil  dominus  Burcbardus  predicte  domine  Ilcdewige  in  dotem 
predicta  bona,  que  in  Erstbeim  redemit,  sciHcct  triginta  quatuor  quartalia  frumenti, 
que  ad  ipsam  de  triginta  marcis  pertinebanl,  et  bona  sua  in  bannis  Trubtersbeim  lo 
et  Tungensheim  sita.  ne  igitur  hoc  factum  in  posterum  abcui  vertatur  in  dubium, 
presens  pagina  descripla  est  in  testimonium  et  sigillo  civitatis  conmunita.  acta 
sunt  bec  publice  anno  domini  1226  in  tempore  borum  consibariorum ,  videlicel 
Wernheri  Begeronis,  Hümberti  Zidelarii,  SigHni  burcgravii,  Cünradi  Virnecorn, 
Johannis  tibi  judicis,  Gozelini,  Friderici  de  Ilagenowe,  Hugonis  Riplini,  Wernheri  i5 
Velkelini ,  Hartungi  generi  Vituli ,  Marcquardi  ViluH,  Erbonis  junioris  magistri. 
prelcrea  hü  testes  interfuerunt  :  Dietericus  Stebellinus,  Albertus  albus  Begere, 
Eberhardus  et  Rudolfus  Scbolzelini,  Hugo  de  Mittelhus,  Erbo  judex,  B[urchardus] 
sculletus  de  Ehenbeim,  F[ridericus]  Dispensator  et  filii  sui  Fridericus  et  Burcardus, 
Rudolfus  Riplin,  Weltscin,  Johannes  et  Burcbardus  de  Kunegeshoven  et  abi  quam  ao 
plures. 

H  aus  Straßb.  Hosp.  Ä.  docum.  innt.  lad.  10  fasc.  44  or.  mb.  c.  sig.  pcnä. 


205.   Das   St.  Thomascapitel  zu  Straßlurg   und   die    Ahtei   Liitzel   tauschen 
Weinberge  in  Morschweier  um.  1226. 

In  nomine  sancte  et  individue  trinitatis.        notum  esse  cupimus  univcrsis  pre-  25 
sentes  btleras  inspecturis,  quod  nos  Ilenricus  preposilus,  Henricus  decanus  totumque 
capitulum  sancti  Thome  in  Argentina  de  conmuni  consensu  a  corpore  vinee  nostre, 
quam  babemus  in  Morsw'ilre,  que  dicitur  rebegarte,  per  muri  divisionem  separando 
quandam   portionem   dedimus   fratribus   de  Lucela   ordinis   Cisterciensis.  item   ante 
portam  curie  ipsorum  dedimus  eis  octo  schaz,  ilem  in  banno  de  Ilerleshem  in  loco,  ao 
qui  dicitur  Wostaker,  dedimus  eis  quinque  schaz.  ipsi  autem  in  predictorum  recon- 
pensalionem  vineam  quandam,  que  dicitur  des  kelners  nuwesece,   et  quandam,  que 
dicitur  Kleinetalaker,   et   aliam,    que   dicitur  der  Grozetalaker,   item  in  loco,   qui 
dicitur  zume  Zune,    quatuor   schaz   ecclesie  nostre  contulerunt.  volentes  igitur  tarn 
eis   quam   nobis    in  futurum  providere,   duo  instrumenta  jam  dictam  conmutationem  35 
contiuenlia  fccimus   conscribi  capituli   nostri   sigillo  eadem  roboranles,  unum  nobis 
rclinendo    aliud    fratribus   antedictis   relinquentes.    hujus   rei   testes    sunt   Ilenricus 
ecclesie  nostre  decanus,  Sigeboto  cellerarius,  Wolflielmus  canonicus  ejusdem  ecclesie, 
canonicus   fratcr   Otto   conversus   et    magister  curie   de  Hadestat ,  frater  Lütoldus 
magister   vinearum    ejusdem  curie,  Folmarus   dictus   de  Enheim,    Burcardus   dictus  40 
Rex,   Ulricus   villani  de  Morswilre.  nos  etiam  abbas  et  conventus  de  Lucela  conmu- 


1226  —  1227  106 

lulionctn  jam  diclnm,  .sicul  ralionabililer  facta  est,  approbantes  et  ratam  habentM 
simililer  sii^illiitn  nostrutn  instrumcntis  predictis  fccimus  apponi  ad  caalelam.  acta 
sunt  licc  annu  dominice  incarnatiunis  1220. 


I 


I* 


T  nun  Slrafib.  Thom.  A.  docam.  hi«t.  lad.  15  or.  mb.  e.  i  li§. 
5  Gedruckt  d'irr-i-  i-.  ri.    Schmidt  Hut.  du  chap.  de  $.  Thtm.  p.  904  «r.  «9. 

206.  Dns  Straßhurger  Domcapitel  terkhnt  den   Brüdern  Hugo  und  Wbipero, 
Straßburger  Bürgern,  einen  Hof  zu  Schiltigheim  auf  neun  Jahre.  1227  Mär», 

Roinhardus    prcpo(situs| ,    Bcrloldus    dcca[niis,    F]ridcrichuä    canlor,   [UJlrichus 
scolasticus  tolumqui:  capiluluin  inajoris  ccclesic  in  Argentina  universis  haue  pegioam 

10  inspcct|iiri.s]  rei  gcstc  nüli(n[nin|.  oldiviüni  p|riid|enter  occurrimus,  ai  ea,  (jue 
noslris  tL-ni]>uril)US  uguiitur,  scriptu  conmendamus.  uuscanl  igitur  presefntcs]  et  fiituri 
prcsc[nlcm|  puginam  inspecluri,  quod  dos  unanimi  consensu  concivibus  Doalris 
Ilugoni  et  Wolpcroni  frolribus  curiatn  uostram  in  Schiltccbeim  ad  novem  annos 
couccssimus  cülendntn  tiili  pacto,  quod,  Iransactis  jam  dictis  annis,  curiam  nobia  in 

i.-i  hono  edificio   et   terra  beiic  cultn  reliuquaiit,  si  ullerius  eam  ipsis  conccdcre  noluc- 
rimus.    medio   vero   tempore   quolil>ct   anno  dcccm   agros  ad  minus  nobis  tencntur 
l)ene    fimare  et   apud  Argentinam  ccUerario  quadraginta  quartalia  tritici  et  quadra- 
ginta  siliginis  infra  feslum  assumptionis  et  nativitalis  bcatc  Marie  procul  omni  dolo     ^^  "^ 
presentnrc.    si    vero    regia   out  gf>uernlis   out   alias  conmunis  gerra  fuerit  exorta  et 

!»  eadcni  curia  proplcr  eam  devaslata  fuerit  vel  cxusta  vcl  grandine  frumenta  percoaaa 
vcl  quod  vulgo  dicitur  missewas  ubiquc  locorum  fuerit,  dampna  talia,  quibus  ipsi 
innocentcs  invenli  fuerint,  secundum  jus  conmune  et  consuetudincm  terrc  in  nos 
rcdundal)unt.  et  si  conim  rixa  vel  discordia  sive  qualicunquc  eorum  culpa  curia 
prciioniinala   fuerit  adusla,  dampna    talia   ip^i  supporlabunt  ncc  eo  miuus  prenolata 

•e>  frumenta  nobis  donabunl  et,  si  ad  (alia  dampna  ipsis  aliquod  juvamen  impendere 
volucrimus,  non  jus  aliquod  scd  graliam  nostram  polerunt  implorare.  preterea,  si 
ex  culpa  nostra  aliqua  dampna  ipsis  illata  fuerint,  non  ipsLs  sed  nobis  illa  aecres- 
ccnl.  insuper  aniinalia  sua  in  curia  lialicrc  proraiscnint  et  omne  frumontum.  quod 
super  ogris   quincfue   mansuum  creverit,    pralorum  fenum  curic  prcscntabunt,  ut  de 

80  Stramine  et  paleis  ceterisque  abjcctionibus  agri  fimcntur.  si  vero  unum  eorum  medio 
tempore  mori  contigerit,  alter  supradictam  conventionem  ratam  babcbit  et,  si  ambos 
viaiu  universe  carnis  ingredi  contigerit,  bcredcs  eorum,  si  plenam  cautionem  nobis 
fccerint  et  eosdem  mansus  bene  colucrint,  usquc  ad  prescripttim  terminum  prcDomi- 
natam  conventionem  bnl)ebunt.  et  ut  bec  rata  i)ermaneant  et  inconvulsa,  preaoilem 

•x>  paginam  sigillo  capituli  coumunitam  ij^is  in  tostimonium  scribi  fecimus.  actum 
iinno  domini  1227,  mense  marcio,  scril)ente  Gunlero  '. 

Ji  aus  SiniMt.   Ilti.A.  Q  fiuc.  27(X)  or.  mh.  e.  $ig.  pemi.  Myo.   Jkr  oben  Bmd  im 

JWgamfntn  m(  an  eimgfH  Slettm  ausgen'Mifn. 
Ofdmckt  au»  drm  Üb.  tat.  13*7  hei  OrandüUer  Omvr.  inM.  ///,  306  m.  Sm. 


40  1  IkH»elUn  Silirni<rnrrmerk  trägt  tmdt  die   Vrkmtdt  dtr  AtWmm  Hedwig  ton  Amikm,  tUf 

Man  4,  rfr.  nr.  ;.'('.'  ti«l.  x>. 


166  12  2  7 

207.   Vertrag   der  Bürger  von   Slraßhurg  und   Speier  über  die  Belangxmg  ton 
Schuldnern.  1227  November. 

In  nomine  sancle  et  individue  Irinitatis  amen.  ne  rcrum  gestarura  veritas 
cadat  in  oblivionem,  litlerarum  debet  memoria  perhennari.  noverint  igitur  tarn 
presentes  quam  posleri,  quod  nos  civcs  Argentinenses  causa  concordie  et  antiqui  5 
federis  et  amicicie  reparationem  spopondimus  et  firmiler  observare  promisimus 
civibus  Spircnsibus,  quod  de  cetero  nullus  concivium  uoslrorum  aliquera  concivium 
eorum  pro  aliquo  debilo  apud  nos  conveniat  aut  gravare  presumat,  nisi  principalem 
debiti  personam.  quod  et  ipsi  versa  vice  firmiter  observare  et  nuUa  ratione  violare 
conpromiserunt.  ne  igitur  hoc  factum  posterorum  cavillationc  vel  lemporis  oblivione  10 
possit  infringi  aut  aliquo  casu  violari,  presentcm  paginulam  sigillo  nostro  munitam 
ipsis  in  testimonium  concessimus  habendem.  anno  incarnationis  domini  1227, 
mense  novembri. 

S  aus  Speierer  St.  A.  Cod.  mb.  nr.  1008  i>.  33  um  die  Mitte  des  Uten  JaJirh.  gesdirieben, 
mit  der  Ueberschrift :  die  burger  und  der  rat  von  Stiaßburg  sollen  nit  beclagen  unser   15 
bnrger  einen  vor  den  andern  und  sollen  wir  in  onch  dazsclbe  tun. 

Gedrticlt   darnach   bei  Chr.  Lehman   Chron.   d.  freyen  Eeichsstatt  Speyr  lib.  V  cap.  84  — 
Lünig  XIV,  1,  465  nr.  4. 


208.   Bischof  Berthold  von  Straßburg  beurkundet  einen  Tausch  von   Grund- 
stücken zwischen  dem  St.  Thomascapitel  und  den  Dominikanern  daselbst.  1227.        20 

B[ertholdus]  dei  gratia  Argentinensis  episcopus.  rerum  gestarum  memoriam 
tollit  oblivio,  si  eam  non  conservet  litlerarum  protestatio,  eapropter  ad  noticiam  tam 
presentium  quam  fulurorum  pervenire  volumus,  quod  dilecti  nostri  canonici  sancti 
Thome,  petitioni  nostre  benignum  prebentes  asscnsum ,  ortum  conliguum  domui 
prcdicatorum  religiosis  viris  deo  ibidem  famulanlibus  tilulo  permutationis  libere  25 
contulerunt,  recipientes  a  jam  dictis  fratribus  quinque  areas  ab  omni  onere  censuum 
liberas,  emptas  et  tradilas  a  fideli  nostro  Conrado  diclo  Virnekorn,  consensu 
hercdum  suorum  accedente,  quarum  due  site  sunt  in  capite  vici,  qui  dicitiir  des 
Holtzheimers  gasse,  relique  vero  tres  inter  ponles  in  parrochia  sancti  Petri  senioris. 
verum  quia  predictus  ortus  ad  officium  decanatus  sancti  Thome  spectabat,  quicunque  ao 
fuerit  decanus,  jam  dictas  areas  possidebit,  persolvens  annuatim  custodi  sancti  Thome 
quinque  solides  in  recompensationem  decimarum,  que  ex  fructibus  orti  permutati 
poterant  provenire,  portario  vero  ejusdcm  ccclesie  solidum,  cui  idem  ortus  pro 
eodem  debito  prius  fuerat  censualis.  ut  autem  prenominati  contractus  tam  emptionis 
quam  permutationis  solempniter  acti  ex  nostra  auctorilate  futuris  temporibus  robur  35 
perpetuum  accipiant,  duas  paginas  super  hiis  conscriptas  ad  petitionem  partium 
sigilli  nostri  munimine  duximus  roborare,  apposilis  etiam  sigillis  utriusque  ecclesie 
et  nostre  civitatis,  huic  facto  presentes  affuerunt  Uolricus  de  Dalmassingen,  Her- 
mannus  de  Erenberg  portarius,  magister  Ileinricus  de  Lutenbach  canonici  Argen- 
tinenses, Wernherus   der   Beger,  Reinbolt  Vitulus,  Wernherus  der  Kage,  Johannes 


1227  —  1228  im 

<iliu.s    judicis,    Ollo    Ilii)clin,   WaUhcru.s    Virnckorn,    OoBmellniu    el    alii    quam 

pliires.        unnu  domini  1227,  indiclionc  15. 


Äun  Ch.  Schmidt   llUt.  du  clMp.  de  ».  Thom.  p    if»"'  «'    >  (  naek  «MUT  Ahaikrifi  im  tUm 
Jahrh. 


r>  209.  In  einer  Urkunde  Bischof  Bertholds  von  Slratihurg,  sgine»  ZusUt  mit 
dem  Kloster  Ilohenforst  betreffend,  als  Zeugen  :  Rcinhardo  prepositu,  Ctrico  800- 
lastico,  Ilcnniiiiiiü  portnrio  el  Anioldo  kaincrario  majoris  eclcsic  ArgcnlinensU  el 
KiRTliurdü  plohuno  dt;  Zabernia,  Heiiirico  kamerariu  uosiro  el  Allx;rto  inilile  de 
Hermolcslieiin  et  Ulrico  tnilile  de  (iirhadcn.        anno  domini  1228,  mense  januario. 

10  ISaS  Januar. 

li  auH  Straßb.  Beg.-A.  Q  nr.  42  or.  mb.  e.  3  lig.  jiend.  dtUtptU. 

Oedrurkt  daniach  i.   d.  Zeitnehr.  f.   OtMch.  d.  Oberrk.  VII,  193;  Ormdidier  Oemmr.  M4. 
///,  3U<J  nr.  303. 


210.  Pabsl  Gregor  IX  verbietet  dem  Straßburger  Domcapitel  das  Trage»  von 

15  schwarzen  Gewänder h.  12S8  Februar  II  Rom  im  Lateran. 

Grcgorius  cpiscopiis  serviis  scrvorum  dei  dileclis  filiis,  decano  el  capilulo 
Argontincnsi,  salutoni  et  aposlolicam  benediclioncm.  liccl  ad  augmenlum  deoori* 
iinice  Christi  sponse  proveniat,  quod  varietatibus  est  amicla,  ubi  lamen  disparilas 
deforinis  occiirrit,    nicrilo    est    vitanda,    quin    nonniinquam   sub   prclexlu  religionis 

«>  supcrsliliouis  viliuni  ingeri  consuevil.   in   noslra   siquidem,    Tili    decane,    pn""'^"--'] 
presenlia,  quod   in  ecclesia   vestra   fnil   liactenus   ex  quadam  abusiva   cohm. 
observututn,  quod  a  festo  beali   Martini   usque  ad  festum  resurrcctionis  dominice 
suppellioiis   nigris  in  choro   ulimini   el  in  claustro,  propler  quod  dicta   ecclesia  ex 
hiijusmüdi    derormitalo    habitus  palore   vidctur  oslcntui,  dum   singularis   inier  alios 

■«  rccipilur.  quiu  igilur  inlcrosl  noslra,  in  ecclesia  dei  defonnia  •  reformarc,  luis,  fili 
decane,  supplicaliunibus  inclinali,  hujusmodi  suppcUicionim  nigronim  abusiun  peni- 
lus  abolcntes  concedimus,  immo  precipimus,  ul  Icmporibus  Ulis,  quibus  eis  asi 
fuislis,  de  cctoro  cum  suppelliciis  ali)is  ulamini  capis  nigris.  dalum  Laterani 
3  idus  fcbruarii,  itiuililli-nlns  ivwlri  fuiii"  i>riiiio. 

^  Aua  ataudidicr  Oeuvr.  iiUd.  III,  301  nr.  .i^r,  ,„„/,  ,/,  „,  ;,;.    ,  ,/    /,/r 


211.   //'   ''       ■    /■'  •'.,',■     /;  /;,•'■    ■\     ...  ,       Slniüdtirg    für   den 

Grafen  Syiiuii  r..;;   O'ij^'i'rj  <-,:\    Z-::'jc  <  ^    BiilLMiu-   (iccduus.    lieiurichus   frater 

ejus   archidiaconus,   Ludewichus  archidiaconus ,    CAnradus   arohidiaconus.    Albertus 

comes    de    llabichcsbcrc,    ßurchardus   de  Oeroltiseke,    Ludewichus   de   Liehlioberc, 

K  ßurchardus   de    Ehenheim    quondnm  scultctus,   Erbe  el    Wezol   quondam  judices. 


V  ..    II 


168  12  2  8 

Cünradus  custos  et  Karolo  scolaslicus   Ilonaugenses  et  alii  quam   plures.        actum 
anno  domini  1228,  3  nonas  julii  in  civitate  Argentinensi.  1228  Juli  5  Straßhurg  i. 

B  aus  Straßb.  Bes.-A.  G  nr.  45  or.  nib.  c.  sig.  pend.  laeso.  Nach  den  Bruchstücken  zu 
schließen,  ist  es  das  Siegel  des  Grafen  von  Dagshurg,  das  erhalten  ist;  aUe  übrigen  sind 
abgefallen.  5 

Gedruckt  darnach  bei  Grandidier  Oeuvr.  ined.  III,  313  nr.  307. 


212.  Paösl  Gregor  IX  ermalmt  die  Bürger  Straßburg s,  in  ihrer  lölKcJien 
Treue  gegen  die  Kirche  zu  leJiarren,  und  verspricht  sie  in  den  allgemeinen  Frieden 
einzuschließen.  1228  September  27  Perugia. 

Gregorius  episcopus  servus  servorum  dei  dilectis  filiis  civibus  Argenlinensibus  lo 
salutem  et  apostolicam   benediclionem.        deo  credimus  esse  gratum   et   nobis  plu- 
rimum  est  acceptum,    quod   fideliter   et  efficaciter  haccenus    astilistis   Argentinensi 
ecclesie    matri    vestre,    per    boc    vos    exbibentes   benedictionis   filios   et  devotionis 
alumpnos,  gratos  etiam  spiritualis  beneficii,   quod  ab  ea,  cum  vos  in   Cbristo  rege- 
neraverit,    accepistis.    dignis  vos   ergo  inde  laudibus   in   domino  commendantes   et  i5 
referentes  pro  vobis  gralias  crealori,  devotionem  veslram   monemus   et  obsecramus 
in   domino    per    apostolica    scripta  mandantes,   quatinus,   cum   exbibitum   a   vobis 
ecclesie    predicte    auxilium    ad   salutem  et  gloriam   vestram  cedat,   pro   ea,   cujus 
bonores  et  jura   sicut  devoli   filii   conservare   debetis,   venientibus   ex    adverso   vos 
viriliter  opponatis,  cum  in  depressione   ipsius   deprimi   bonorem   vestrum   contingat  20 
et  recte  super  vos  obprobria  ejus  cadere  dinoscantur.  sane  in  cordibus   vestris   non 
debet  esse  aliqua  dubitatio,    quod  in   tempore  necessitatis  vos   deserere   debeamus. 
non  enim  erit  in  oblivione  vestra  devotio,  sed  menti  nostre  semper  infixa  manebit. 
nee  suspicari  debelis,  quod  eflRciamini  a  pace  ecclesie  alieni;  immo  nunc  et  quapdo 
necessitas  fuerit,  vobis  tamquam  specialibus  apostolice  sedis  filiis  assistemus  provi-  le 
suri   indempnitali   vestre,    sicut    fuerit   oportunum,    ita   quod   nuUo  modo   penitere 
poterilis  vos  in  apostolice  sedis  devolione  sletisse,   sed  in  ea  firmius  radicali  fortius 
et  fiducialius  persistetis.        datum  Perusii  5  kalendas  octobris   pontificatus   nostri 
anno  sccundo. 

S  aus  Straßb.  St.  A.  Vord.  Dreizehn.  Gew.  Corpus  A  lad.  3»  or.  mb.  c.  buUa  pend.  delapsa.  30 

Auf  der  Rückseite  von  gleiclier  Hand  civibus. 
Gedruckt  darnach  von    Winkelmann  i.   d.    Forsch,   z.   deutsch.   Gesch.  XV,  380  nr.  ö.  — 

Potthast  Beg.  pontif.  nr.  8263«. 


1  Bischof  Berthold  stellt   dem    Grafen  folgende   fidejussores  :   Friderichum   cantorem,   ülrichum 
scolasticum,  Arnoldnm  camerarium,  Friderichum  de  Hagenowe  concanonicum  nostrum ;    Burchardum  35 
Puerum,  Friderichum  de   Offenwilre,  Theoderichum    Stchcllinum,  Wilhclmum  Begere,  Rftdolfum  scul- 
tetum,  Sygelinum  milites ;    Erbonem   juniorem,  Friderichum   filium   Dispensatoris,  Erbelinum    brevio- 
rem,  Johannem  Vitulum,  Harttmgum,  Sivridum  Wulledin.  Für  das  Einleger  wird  Zabem  bestimmt. 


12  2  9  i« 

213.  Das  St.  Thotnaseapitel  zu  Straßburg  beurkmulel,  daß  die  Kimder  Spendtn 
für  das  Seelenheil  ihrer  Mutler  Iledvaig  der  ilariencapelU  in  der  Tkomatkireke 
zwei  Oärten  im  Bann  von  Künifjshofen  geschenkt  haben.   1229  Februar  12. 

Capitulum  sancti  Tliome.        noveril  prescncium  elas  et  futura  poslcritas,  qood 

&  diio    fllii    quondam    Dispcnsaloris,  Fridericus    et  Burchardus,  el   due  filic  ejusdetn, 

Gerdrudis    et   Agnes,  divino  instinclu   pro   remedio  aniinc   malris  sue  Hadewigis  et 

sua  ])rüpriu  salute  coiitulerunt   capelle  sancte  Marie  in  ecclesia  noslra  duos  hortos 

proprios  silos  in  biiniio    Kiinegcshoven,    de  quibus  annualim  solvuntur  duodedtn 

solidi  et  quatuor  cappüiies,   ut  exinde  lumen  indeficiens  in  eadetn  capella  singulis 

10  nuctilnis  niinistrelur  et  in  unniversario  predicte  domine  duo  solidi  portario  assignentur 

iiiler  IVulres  presentes   distrihucndi.  sie  autein  placuit  eis  el  nobis  visum  est  expe- 

dire,  iit,  (piicunqtic  fiieril  eluluinedurius  ecclesie  uostre,   quia   niagis  videlur  ad  hoc 

ydoneus,  prcfatos  horlos  od   tempus  vitc  sue  libcre  possideat  et  censum  recipiat  et 

luinen  capelle  fideliter  amininislret  et,  si  quid  residuum  fuerit,  ia  suos  osos  coaverlat. 

ir.  si  vero   in    illuininulione    capelle    ucgliens   vel   iuutilis    invenielur,    n   '  i««   fuerit 

decauus  ecclesie  noslre,  de  prcbenda   ipsius  cbdomedarii  leuebitur  o ikfeclum 

luniinis  udiinplere.        acta  sunt  hec  anno  domini    122Ü  in  capitulo  noslro,  pridie 
idus  februarii. 

T  am  Straßb.  Thom.  A.  lad.  6  (poraonnel)  or.  mb.  e.  3  lig.  pend.    Out  erkalhm  Bitfa  dm 
*  St.  Thomagc(i]»teU  und  Friedrich  Sjiemler$. 

Gedruckt  darnach  bei  Ck.  Schmidt  Ilist.  du  ehap.  de  «.  Thom.  p.  306  nr.  24, 


214.  In  einer  Urkunde  Bischof  Bertholds  von  Straßburg  für  die  Kirdu  «o» 

Werd :    dotum   anno   domini  1220,   pridie  kalendas   martii,   prescnlibus  R[einbardo] 

preposilo',    F[ridericol   cantore',    Ulrico    scolastico,   A(rnoldo)   canicrario,  Ricbardo, 

'£>  ningislru   II|iMnrico]   de   Lutcinbach   canonicis  Argentinensibus  et  H(ugone]  cantore 

BasiliiMlsi.     V..K".)    F.-hrinn-    ?.9 

Aus   li.    ,>iiii)iiiui  I  />,'/  iSi.  373   nach   einem   i  uiim.  aes  jitKnof»  Joltamm  fiON 

Straßburg,  /  '  dominic«  proxim«  poft  fMtam  %.  Orbani). 


213.    Ruker    Cationiats   v<m   Straßburg   und    Ulrich   Canoniau   von  Haslaek 
30  erkennen  zu  Reckt,  daß  Walther  Ritter  ton  Brumat  verpflichtet  sei,  der  St.  ThtmM- 
kirche  zu  Straßburg  jährlich  vier  Eimer  Weim  («  liefern.  1229  Mai  1. 

R&kerus    Argenlincnsis  et  Ülricus  in    Ilasciabe    canonici    omuibus    prcscntem 
paginain  inspecturis  salutem  in  vero  salutari.        teuore  presoncium  liquere  rolumus. 


>  Der  Domprobst   lieinhard  itt   in  dtmuiktm  JaHn  tmdt  Ztugt  in  einer  Vrhmie  dt»  Bitcktfi 
SB  Konnul  von  Conttiuu  /Ar  da»  Kh$ter  St.  JUmmh.  Vtr/L  Wirimhtrf.  Urhundimi.  Jtl,  MO. 

2  Der  DomMänger  F\ri«drM  hturhmdtt  Jus  tim  Sthmkm^  du  JUttcra  Wmm  Stmmfk  a*  im 
Kiotter  Jlohenhurp,  u.  A.  mit  dei  !>l«b«ao  nacti   Laanatii.  FridUrioe  mtto  wmI>«. 

Siroßb.  liej.-A.  U  fa«e.  122»  or.  -  Mi|>Mk 

n 


470  12  2  9 

quod  nos  receptis  testibus  legiltimis  et  eorum  dicta  seculi  sentencialiter  diffinivimus, 
quod  Walterus  miles  de  Brümat  filius  Nibelungi  lenelur  reddere  ecclesie  sancti 
Thorae  de  quatuor  agris  silis  in  banno  Talheim  singulis  annis  quatuor  amas  boni 
vini  ad  mensuram,  que  in  conmuni  usu  Argenline  habetur,  pretaxati  quoque  quan- 
titas  vini  in  curiam  Ergersheira,  quo  attinet  jam  dicte  ecclesie,  a  prenominato  5 
'^altera  est  transmittenda.  ne  autem  super  hiis,  que  a  nobis  ordine  juris  terminata 
sunt,  possit  deinceps  questio  suscitari,  presentem  paginam  sigillorum  nostrorum 
apposicione  decrevimus  roborare.  actum  anno  domini  1229,  kalendis  maji. 

T  aus  Straßb.  Tlwm.  A.  Titres  lad.  10  or.  nib.  c.  2  »ig.  pend.  laesia.   Auf  der  Legende  de* 
einen  Siegeh  noch  zu  erkennen  :  Rftkerus  pincerna.  10 


216.   Vertrag  der  Bürger  von  Straßhnrg  und  Saarhur g  über  die  gegenseitige 
Erstattung  von  ScJiadenersatz  durch  Erhebung  eines  MarktzoUes.  1229. 

In  nomine   sancte  et  individue  trinitatis  amen.  ne  rerum  gestarum  verilas 

cadat  in  oblivionem,  litterarum  debet  memoria  perhennari.  noverint  igitur  tarn  pre- 
senles  quam  posteri  presens  scriptum  inspecturi,  quod,  cum  Theobaldus  dux  Lotha-  ir> 
ringie  cives  Argenlinenses  graviter  dampnificasset '  et  ob  hoc  post  hec  rixe  quam 
plures  inter  cives  Argenlinenses  et  cives  Sarburgenses  sint  orte,  tandem  ex  mandato 
et  consilio  dominorum,  episcopi  videlicet  Argentinensis  et  episcopi  Metenensis,  honestis 
viris  mediantibus  inter  cives  predictos  facta  compositio  talis,  quod  ex  parte  cirium 
Argentinensium  Gozelinus  magister  burgensium,  Rudolfus  de  Zavemia,  Fridericus  ao 
de  Hagenowe,  Hartungus  de  Ilechingen,  Johannes  de  Sarburc,  Sighnus  Tiuscere, 
ex  parte  autem  Sarburgensium  Godefridus  scultetus,  Wiricus  Vogelhunt,  Wipertus, 
Nycolaus  Loscebrant,  Dietericus  de  Marsele,  Fridericus  Giude,  super  dampnis  utrique 
illalis  verilate  perscrutata,  dampnificalis  ex  ulraque  parte  ablala  restituaut,  reslitu- 
tionem  autem  ex  consensu  utriusque  civitatis  in  hunc  modum  recuperando,  quod  « 
mercatores  Argentinenses  in  nundinis  de  singula  libra  civium  Sarburgensium  2  reci- 
piant  denarios  et  e  converso  mercatores  Sarburgenses  de  singula  libra  civium 
Argentinensium*  1  denarium  recipiant,  quousque  dampnificalis  ex  ulraque  parte 
ablata  persolvanlur.  si  autem  cives  Sarburgenses  cum  bonis  suis,  de  quibus  in 
nundinis  Iheloneum  non  persolverunt,  usque  Argentinam  pervenerint,  simulier  de  3o 
qualibel  libra  2  denarios  sunt  daluri.  quicunque  autem  mercatorum  utriusque  civi- 
tatis prenolalum  Iheloneum  persolvere  conlradixerit,  civilas  sua  compellal  eundem, 
duplicem  pro  contumatia  persolvere  Iheloneum.  preterea  consenserunt  in  hoc  cives 
Sarburgenses,  quod  ipsi  pro  bonis,  que  filii  Gellingi  in  Argentina  Simundo  de 
Zavernia  per  Judicium  persolverunt,  nullam  deinceps  querimoniam  moveant  aut  aliquam  8ö 

a)  M  Argensiuin. 


1  Aller  Wahrscheinlichkeit  nach  auf  dem  Einfall  ins  Elsaß,  den  Herzog  TJieobald  I  von  Lothringen 
im  Jahr  1318  witeniommen  hatte.  Cfr.  Riclierii  Chron.  Mon.  Senonetisis  lih.  3  cap.  34. 


1229  —  1230  171 

itupcticioncui.  qiiodsi  autcm  civcs  unius  civitatis  dampoificati  faerint  ab  aliqtio 
minisluriali  vcl  prüvinciali,  qui  non  est  altcrius  civitatis  civis,  eadem  civitas  pro 
hoc  damptio  nuUatenus  tencbitur  rcspondcre,  si  cives  ejus  boc  facto  non  iolerfueriot. 
si    aiitciii   iililiita    forte    in   rivilnt<>   r)>p«>rta   fiurrint,   jiistiria   et   satisfaclio   condigna 

0  daiiipnificulu   cal  cxhibendu.   ul  uutcin  hec  iiinicabilis  cotiipositio  rata  et  iaconvubM 
in  cvutn  permancat,  prcsens  pagina  dcscripta  est  in  lesliinonium  et  sigillis  ulriusque 
civitatis  firmilcr  conmunita.        acta  sunt   bcc  publice  anno  dominice  iocamatioDts 
lii20  in  tempore  lioriini  consiliariorum  Argentinensiiim  :  domini  Wcmheri  inarsr.il  : 
Ilumburli    Zidelarii,    Siglini   bitrcgravii,    Kbcriiardi    Pueri,    Erbonis  judicis,  Cfin;     . 

10  Virnecorn,  Krbonis  junioris,  Nicolai  Gozcliui,  Rudolfl  de  Zavemia,  WeltÄcini,  Frid.  i,.  i 
filii  Cünonis,  Ilarlungi  gcncri  Vituli,  Rudolfi  filii  Lenzclini  magistri  scabinorum'. 

M  mu  Miltenberg.  Habel-Stift.  or.  mh.  e.  3  »ig.  pend. 

Oedruekt  aus  dem  Briefbach  A  fol.  224b  de$  Straßb.  8t.  A.  bei  BMfitim  AI».  dipL  I,  S9S 

nr.  465  (a.  1238). 


ir.  217.   Kaiser  Friedrich  II  ertheiU  dem  Biseio/",  den  Mini*t«rialen  nnd  den 

liiinjern  ton  Siraßburg  für  ihre  Parteinahme  gegen  ihn  in  teinem  Streit  mit  der 

UömischcH  Kirche  Anmestii-    '"''fo  Avguit  28  Ceperano. 

Fr[idoricus]  dei  gratia  Homanorum  imperator  sempcr  augustus,  Jerusalem  et 
Sicilic   rex.   univorsis   presontes   lilteras   insi)ccluris   fidolibus   suis  graliam  suam  et 

20  bonam  voliinlalem.  per  prcsens  scriptum  notum  facimus  universis,  quod  nos 
rcmisimus  vcnerabili  episcopo  Argenlinensi  dilecto  principi  noslro,  ministerialibus 
Omnibus  et  civibus  Argcntinonsibus  omnem  culpam  et  ofTensam,  quam  iidem  omnes 
occasione  discordic  orte  inter  nos  et  Romanorum  ecclesiam  contra  nostram  celsitu- 
dinem  comniisernnt.  (idelitali  igitur  veslrc  firniitcr  prccipicndo  mandamus,   quatinus 

!B  nullus  veslrum  sit,  qui  eisdem  episcopo,  ministerialibus  et  civibus  occasione  predicta 
in  personis  vcl  bonis  suis  molestiam  inferre  presumat  temcrc  vel  gravamcn.  datum 
in  castris  prope  Ceperanum  28  augusli,  3  indictionis. 

iSi  aus  Straßb.  fit.  A.  AA  nrt.  1  nr.  6  or.  w>b.  e.  »ig.  pend.  ddapto. 

Gedruckt   rliendaniach   bei   lluinard-nrthottes   Itist.  dipL  Frider.  «r.  ///,  5;f>.    A'<k*  dte 
i«  nricfliuch  A  fol.  22«   des   Simßh.  SI.  A.  bei  WeHckrr  App.  et  imstr.  artbir.  p.  16S  = 

Lünig  XVIl,  873  nr.  13;  ikhvpflin  AI«,  dipl.  I,  305  nr.  4i9.  —  Jivbmrr  nr.  67A 


'  Die  im  Itntlis-  n.  BürRcrbnrti  fol.  4''    rfr.<    Straf<h.  St.  A.  rott  nnfr  Uitml  i/<-<  t'<lrii  J,i),rlt    rrr- 
teichnrti-    Hntlmlintc    ilr.i    Jnhrfs    i;';':>    rnthnlt    miPcr    tIteM-it    SMurn    hm/»   •/<»  <l<f  "t!.i  Kipluir.*  ««■< 
rini(ie  TIHrfirnmmrH  :  F.rl)o  intor  morratoros.  IIiMiirirns  *t  filius  tuas  de  Lato,  Sifri'lin  .i'l  .SUni.'ii.  m. 
as   Fri(lcri<-U8  Unfus,  Sifridu«  Mabrr«r,  Hoiiiricns  de  Acho. 


172  12  30 

218.  Günther  von  Landsberg  und  seine  Gemahlin  Beligina  beurhunden,  daß 
letztere  ihre  zu  Mitlel-Hausbergen  gelegene  Besitzungen  gegen  ein  Stiftslehen  des 
Straßburger  Domscholasticus  Ulrich  in  Meistratzheim  eingetauscht  habe.  1230. 

Guntherus  de  Landesperc  et  domina  Beligina  uxor  ipsius  omnibus  hanc  paginam 
inspecturis   salutem  in   perpetuum.         noverint  universi  presentcs  et  futuri,    quod    5 
ego  Beligina  de  Landesperc  hereditatem  et  possessioncs  meas  aput  Iluspergen,  quod 
medium   nuncupatur,    sitas  cum   domino  Ül[rico]  scolaslico  Argentinensi  pro  posses- 
sionibus   et  feodo    suo   claustrali   in   Meislersheim ,    in   quo    bona    memorie  R.  de 
Grifenstein  canonico  Argentinensi  successil,  auctoritate  predicti  mariti  mei  Guntheri 
permutavi   et  per  manum  ejusdem   mariti  hereditatem  et   possessioncs  jam   dictas  10 
nomine   meo   et  heredum   meorum    presenlium    et  fulurorum    eidem    scolaslico    et 
capitulo  Argentinensi  dedi,  tradidi  cum  omni  jure  et  pertincntiis  earundem  universis. 
hanc  itaque   donationem  et  permulationem  litteris  presentibus  me  fecisse    conGteor 
et  protestor,  warandam  super  hiis  debitam,  sicut  juris  est,  promittens  eisdem.  et  ut 
premissa  perpeluam  obtineant   firmilatem,  sigillis  domini  noslri  B[ertholdi]  Argenti-  15 
nensis  episcopi    et  capiluli  prefati  necnon  mariti  scpe  dicli,  cum  proprium  sigillum 
non    liabeam,  sollempniler    ea    conmunivi.        acta    sunt    hec    anno    domini    1230, 
presentibus  hiis  F[riderico]    cantore,  A[moldo]  camerario,  H[ermanno]  de  Erenberch 
portario,  L[udewico]  de  Huneburch,  F[riderico]  de  Hagenowe  canonicis  Argentinensibus 
et  G[ottefrido]   canonico  sancli   Petri   Argentinensis,  archipresbilero   de  Igmarshein,  20 
E[gelolfo]  de  Mundingen,  A[lberto]  Begeroue  albo  et  aliis  quam  pluribus. 

B  aus  Straßb.  Bee.-Ä.  G  fasc.  2705  or.  mb.  c.  sig.  pend.    Nur  das  Siegel  des  Landsbergers 

ist  erhalten. 
Gedruckt  aus  dem  Üb.  sal.  1347  bei  Grandidier  Oeuvr.  itied.  III,  330  nr.  317. 

219.  Bischof  Berthold  von  Straßburg  gestattet  dein  St.  Thomascapitel  daselbst,  25 
die  Einhünfte  vacant  gewordener   Prcebenden  drei  Jahre  hindurch    zu  gemeinem 
Nutzen  zu  verwenden.  1230. 

In  nomine  sancte  et  individue  trinitatis.  ego  Bertholdus  dei  gracia  Argentinensis 
episcopus.  cum  ex  injuncto  nobis  officio  teneamur  omnium  ecclesiarum  nostre 
solliciludini  comniissarum  et  precipue  conventualium  utiUlati  et  necessitatibus  omni  30 
diligencia  providere,  ecclesie  sancti  Thome  et  fralrum  inibi  deo  serviencium  defeclibus 
condolentcs,  ut  divinum  ibi  possit  obsequium  ampliari,  paterna  pietate  remedium 
aliquod*  decrevimus  adhibere.  concedimus  ergo  eis  jure  perpetuo  et  pia  deliberatione 
statuimus,  ut,  cum  prebendas  vacare  conligerit  in  eadem  ecclesia,  preter  annum 
gratie,  qui  posl  mortem  singulis  fratribus  indulgelur,  duobus  annis  etiam  sequentibus  35 
fructus  plenarie  percipiant  earundem  prebendarum,  quorum  medietatem  ad  culturam 
agrorum  seu  vinearum  vel  in  alios  usus  ecclesie,  reliquam  vero  ad  sumptus  refectorii 
convertanl.  ut  autem  hec  salubris  indulgencia  memorato  capitulo  de  consensu 
prepositi  sui  a  nobis  facta  perpetuo  rata  et  inconvulsa  permaneat  nee  aliquis  succes- 

a)  T  aliquot. 


12  30  173 

sonim   preposili   ini-^u    Itnurnrio,  qiiod  nos   pio     '  '■■•■:ui.s,  iim  -  T^rcsamat,  sed 

cerlissiiiic  scial,  so  tencri  capiliilo  ad  plenara   in  loncm  hi  liam  preben» 

darum,   presentem  paginain   super  hoc  conscriptatn  sigilli  nostri  munimine  duximus 
roborondain.         acta  sunt   bec  anno  domini    12.'30,    prcscntibus   Ulrico    scolastico 
n  innjoris  ocf-lr-sie,  fioltfifrido  cnnoiiico  sancli  I'elri,   Ulrico  de  Buwcnburc  can 
llasellia,  Dictwiiio  et   Ileiirico  cunouicis  in  Surburc,  Wallhcro  plcljano  '!'•  1; 
capellano    noslro,    Johanne    milile    filio   llerbonis    judicis,    Ilugonc    Hu.  Iwi  >    i  .. 
Icmporis  magislro  civium,  Ilcrbone  juniore  et  aliis  quam  pluribus. 

T  aun  Straßh.  Thom.  Ä.  docum.  hist.  lad.  2  (itAtaU)  er.  mb.  e.  »ig.  pmtd. 
10  Gedruckt  darnach  bei  Ch.  Schmidt  üitt.  du  chap.  de  i.  Thom,  p.  309  wr.  35. 


220.  Bischof  Jierlhold  ton  Straßhurg  gestattet  dem  Convent  det  Frau«nklo$ttr$ 
St.  Marx  daselbst,  sich  an  einem  geschützteren  Orte  der  städtischen  ÄtmeiuU  tms»- 
siedeln.  1S30. 

BerlohUis  divina  miscratione  Argentinensis  episcopus  omnibus  baoc  paginam 

i&  inspecturis  sahilem  in  per])cluum.  cum  omnium  ecclesiarum  nostre  diocesis 
ordinalio  ad  noslram  principaUtcr  provisionom  spectare  noscatur,  nos,  quantum  deo 
auxiliunlc  polcriinus,  paci  et  Iranquillilali  inlcnderc  cupimus  singularuni.  hinc  est 
quod,  cum  ccnobium  sancti  Marci  Argcntinense  in  strata  publica  situm  bactcnus, 
sicut  liquct  omnibus,  exstilcrit  adco,  quod  transitus  communis  ibi  paterct  universis 

ao  et  nichilominus  hostilos  formidarct  incursus  ibidem,  q\ie  quamvis  omnia  tarnen  etiam 
singula  sexui  mulicbri  conlradicant,  omnino  conventui  prcdicto  se  ad  locum,  in  quo 
nunc  Situs  exslal,  magis  scilicct  tutum  eidem  et  observatione  regulär!  plus  ydoneum 
liheram  transfercndi  dcdimus  facultatem.  et  cundem  locum,  qui  vulgo  almeinda  ■ 
nuncupalur,    magistri   civium   cum   tocius  civitatis   consilio   et  aliis  civibus   multis 

25  honcslis  et  majoribus  conscnsu  et  auctoritale  noslra  liboralitcr  contulerunt  eidem'. 
undü  nos  lucum  ipsum  cum  omnibus  suis  pertincittiiä  sub  bcatorum  apostolonun 
Petri  et  Pauli  et  sedis  apostolice  ac  nostra  spcciali  reccpimus  protectione.  nulli  ergo 
hominum  huic  nostre  translationi  et  donationi  prcdicte  liceal  ausu  temerario  con- 
traire.  ({uod  si  quis  alleinplaverit,  indignationem  dei  ac  bcatorum  aposlolonim  Pctri 

ao  et  Pauli  et  nostrani  se  noverit  iucursurum.  testcs  autem,  qui  interfuorunl  huic  facto, 
sunt  hü  :  de  convcnlu  majoris  ecclesic  dominus  Ulricus''  scolasticus,  dominus  ller- 
mannus  de  ßrenberc«"  portarius,  Ileinricus  sancli  Tbomc  decanus;  de  fratribus  pre- 
dicatorum**  frater  Volcnandus  "  prior,  Petrus  subprior,  fraler  Waltherus  et  alii  quam 

•)  JI I  ■ImemU.       b)  U I  om.       c]  U  I  om.  d«  BroalMre.      d)  Bl  pndiottatUiM.      e}  Hl  \o\kt- 
Xt  nindua. 


>  /Ai.1  bisher  in  der  Nih«  «on  Sit.  Ärbogtut  b4i/b»aiid^  KkitUr  (tfr.  nr.  t9T) 
Meltgerau  verlegt.  KöniguhnfeH  hat  eine  damit  ülxreimitimmeHdf  Sotii :   nnd   mit  d««  buckoTM  wilk 
bnwctont  stt  snnt  Marx  rlostcr  nnd  komcnt  dohin  noch  goU  g«bart«  1S80.    (D.  ShChnm.  U,  7MJ 


174  1230  —  1231 

plures ;  de  minislerialibus  et  civibus  ^,  qui  tunc  consules  fuerunt,  Albertus  Begere 
albus,  Wernberus  Gage,  Eberhardus  Puer,  Wecelo  judex,  Siglinus  minister  fratrum, 
Johannes  filius  judicis,  Rudolfus  de  Vegersbeim,  Fridericus  Dispensator,  Burcardus 
de  Curia  regis,  Hugo  Riplinus,  Keimboldus  Stiubenwec,  Cüno  filius  Erbonis, 
Wiricus  filius  Gozperti,  Jobannes  Vitulus  magister  civium  i ;  de  aliis  civibus ''  Erbo  5 
judex,  Günradus  Virnecorn,  Erbo  junior,  Gozelinus  minister  fratrum,  Erbo  filius 
Nicolai  et  alii  quam  j^lures.  quare  ut  predicta  perpetuam  oblineant  firmilatem,  ' 
sigillo  nostro  scilicet  et  civitatis  Argenlinensis  soUempniler  fccimus  commu- 
niri.        acta  sunt  bec  anno  verbi  incarnali'^  1230. 

H  aus  Straßh.  Hosp.  A.  lad.  89  fasc.  28  or.  mb.  c.  2  sig.  pend.  10 

H  1  COR.  ibid.  or.  mb.  c.  2  sig.  pend. 

Gedrticlct  nach  H  bei  Schöpflin  Ah.  dipl.  I,  365  nr.  460;  Grandidier  Oeuvr.  inid.  III,  319 
nr.  316. 

221.    Der   CardinalUgat   Olto  fordert   die    Gläubigen    zur    Unterstützung    des 
armen  St.  Katherinenkloslers  zu  Straßburg  unter  Verheißung  ton  Ablaß  auf.  1231  15 
Januar  8  Cöln. 

Otto  miscracione  divina  sancti  Nicolai^  in  carcere  TuUiano  diaconus  cardinalis, 
aposlolice  sedis  legatus^,  universis  Christi  fidelibus  prescnles  litteras  inspecturis 
salutem  in  domino.  quoniam,  ut  ait  apostolus,  omnes  stabimus  ante  tribunal 
Christi  recepturi,  prout  in  corpore  gessimus,  sive  bonum  fuerit  sive  malum,  oportet  20 
nos  diem  messionis  extreme  misericordie  operibus  prevcnire  ac  eternorum  intuilu 
Seminare  in  terris,  quod  reddente  domino  cum  multiplicato  fructu  recolligere  debea- 
mus  in  celis  firmam  spem  fiduciamque  tenentes,  quomodo,  qui  parce  seminat,  parce 
et  metet  et,  qui  seminat  in  benedictionibus,  de  benedictionibus  et  metet  vitam  eter- 
nam.  cum  igitur  dilecte  in  Christo  magislra  et  conventus  sancte  Katerine  in  Argen-  25 
tina  ordiüis  sancti  Augustini  tanto  subjaceant  oneri  paupertatis,  quod  ad  sustenta- 
cionem  ipsarum  proprie  non  suppetant  facultates,  universitatem  vestram  rogamus  et 
hortamur  in   domino   atque   in  remissionem  vobis  injungimus  peccatorum,  quatinus 

9)  m  de  civibus  mit  folgender  Ordnung  der  Namen  :  dominus  Johannes  Vitulus,  Albertus  der 
Begere,  Warnerus  Kage,  Eberardus  Puer,  Rodulfus  de  Vegeresheim,  Wezelus  judex,  Johannes  30 
filius  judicis,  Fridericus  Dispensator,  Burchardus  von  Kuninpeshove,  Hugo  Riplinus,  Rein- 
boldus  Stubenwec ,  Cuno  filius  Erbonis,  Wiricus  filius  Gozberti ,  Sifridus  bruzerdinestman . 
h)  Hl  fährt  nach  bruzerdinestman /ort  .•  isti  fuerunt  tunc  temporis  consiliarii  civitatis,  alii  :  Erbo 
judex,  Erbo  juvenis,  Conradus  Vetusgranum,  Gozbertus  bruzerdinestman,  Erbo  filius  Nicolai  etc. 
c)  B 1  incarnacionis  domini.     d)  S  Nocolai.  35 


1  Bas  Raths-  u.  Bürgerbuch  fol.  4b  des  Straßb.  St.  A.  nennt  außer  diesen  zum  Jahr  1330  : 
Egelolff  von  Mnndingen,  Friderich  von  Uffvrilre,  Sigelin  richter,  Erbo  Claußen  sftn,  Hug  GCildin 
sch6ffenmeister,  ferner  wohl  als  einfache  Bürger  Erbe  richter,  Rftdolff  und  Heinrich  Lentzelins  sftne, 
Peter  goltmacher,  Heinrich  statzionierer,  Hans  Qtiinsin,  Bnrckart  Sidel,  Albreht  Rote,  Bndolff  ürlfige. 

2  Der  Cardinaldiacon  Otto  war  seit  dem  Herbst  1238  als  päbstlicher  Legat  in  Deutschland  thütig.   40 
Im  Herbst  1339  flüchtete  er  sich  nach  Straßburg,  das  gegen  Künig  Heinrich  in  Waffen  stand,  nachher 
hielt  er  sich  zumeist  in  Brabant  auf.  Vergl.  Winkelmann  Friedrich  II  S.  330  ff. 


12  31  175 

de  bonis  a  deo  vobis  collatis  pius  elcmosina»  et  grata  eis  caritatis  tolwidia  eragelit, 
iil  per  8ul)vencionem  vcstram  carum  inopic  constilatur  et  vos  per  bec  et  alia  bona, 
qiu!  (loiiiino  fecerilis  inspirantu,  ad  elenia  possilis  gaudia  [lervenire.  nos  enlm  de 
uintiipoleiilis  dci  tni.sori(;or<lia  cl  Ijcatorurn  Pelri  et  Pauli  a[>oHluloniin  ejus  meritis  et 
&  iatci'cessiune  coiifisi  umiiibus,  qiii  ad  Nublcvaudam  earuiu  inupium  manum  porrexe- 
rinl  cnritatis,  qiiadragiiila  dies  de  injuncla  sibi  itenileotia  aucloritate  legaciouis.  qua 
fungiiiuir,  niisericurditer  relaxainus.  dalum  Colonic,  G  idus  januarii,  aooo  dotnini 
1231  '. 


.S'  atu  Straßb.  St.  A.  Vorschi.  Canzloi-Oew.  Corp.  K  lad.  88>>  or.  «A.  M.  ^.  Dir 
10  de»  l'ergamenU,  an  dem  wM  ein  Siegti  h^ftttigt  war,  ist  votUlämdiq  IteraiuuierUaen. 

222.  liiachof  Berthold  von  Straßburg  beurkutidet,  daß  das  Str<uJ>u/jrr  Hospi- 
tal ton  der  Dorfgemeinde  Ergersheim  einen  Hof  daselbst  gekauft  habe.  1231  Mai 
6  Straßburg. 

licrtuldus  dei  gralia  Argentincnsis  ccclesie  episcopus  universis  Christi  fidelUms 

ir>  liuc  Mcripluin  iiituculibiis   rei   geste  notitiarn.        qiii  facla  (em])oralia  .scripto  spernit 

cüiniuendarü,    quieril    acliuiiibus    buinitniin    in   '))Uälerum    i>er    cunlrarium    obviare. 

noverit  ergo  fldelium  univcrsitas,  quod  doinus  hospitaiis  Argcnlinensis  apud  Krgirs- 

hcim  einil  quandain  curiatn  coruin  curie  adjacenlcm  a  tribuno  et  cotnmunilalc  ejns- 

dein    ville    quolibet    anno    pro    Iriginla    uno    denariis   in   censu,   que  curia   domui 

ao  bo.spilali  lieroditario  jure  debel  atlinere.    et  ne  de  celero  inier  eos  et  domum  hospi- 

lalein   aliqua  queal  ainbiguilas   oriri,    presenlem   paginam    noslri    sigilli  muniminc 

feciinus  conununiri.    testen  bujus  rei  sunt  Albertus  Begere,  Johannes  (ilius  Erbonis 

magislri   bospilalis,  Wolflielmus   et  Ollo  dicli  Lupi  de  Ergiresheiui,  Johannes  prc- 

fectus  Argenlinensis   niililes   el  alii  quam  plures.        datum  Argcntinc  anno  domini 

as  1231,  2  uonas  maji,  scribenle  üunlero. 

11  aus  Straßb.  Il<^«     1    hu\.  88  fasc.  1  or.  mb.  c.  tig.  pend. 


223.  H[erlholdus|  episcopus  Argenlinensis  de  Kcinhardi  ■  prepositi ,  Berhioldt 
dccani,  totius  capituli  sui  necnon  minislerialiuiu  consensu  promillil  II{oinrico| 
episcopo  Basilicnsi,  si  quis  abbinc  usque  ad  nalivitalcm  domini  proxime  renturam 
:»)  et  ab  iiide  usfpie  ad  bieunium  pretcr  imperatoric  seu  regie  majestalis  cuimcn  cum 
in  juribus,  boininibus  ac  rebus  olTondere  prcsumpserit,  ci  se  auxilium  lalurum  esse. 
«ut  luaiitiis  iiotuiuum».  datum  Argenliue  anno  domini  \ZA\.  .'{  nonas  octobrli. 
tS3l  October  5  Straßburg. 


Ah»  Tromlht  Mm:  de  Bafe  /,  Mt  nr.  349  nßck  ehter  Copie  rf«  lUuier  bi»(i».ß.  A. 


as 


1 

i;    irvmtuiit   iimiluirui. 

Im.;.!.'.. 
liurti' 

1     V„: 

gemäht  i. 

-f    drmnach    iln-    . 
Aou  noch  goU  K' 

lL'4.' 

na 

Bw.  M 


'hriaw  elottar  Bft  Süoaliwg  wait 

10). 


176  12  31 

224.  Meister  und  RatTi  der  Stadt  Straßburg  beurkunden  den  Verkauf  eines  in 
der  Aue  gelegenen  Orundstückes  der  siädtisc/ien  Almende  an  den  Bürger  Cuno  vor 
dem  Münster.  123 i. 

Erbo  junior  magistor  burgensium  et  consules  Argentinenses.  oblivioni  pru- 
denter  occurrimus,  si  ea,  que  nostris  geruntur  lemporibus,  scriplo  commendamus.  5 
noverint  igilur  tarn  presentes  quam  posleri  presens  scriptum  inspecturi,  quod,  cum 
DOS  pro  pecunia,  quam  Romanorum  regi  Heinrico  dedimus',  almendam  nostram 
venderemus,  vendidimus  etiam  Cünoni  ante  monaslerium  concivi  nostro  aream  unam 
apud  curiam  suam ,  que  olim  illius  de  Scbafloltzbeim  fuerat,  in  augea  silam  in 
liberam  proprietatem  sibi  et  beredibus  suis  perpetualiter  possidendam,  consensu  et  lo 
Toluntate  communis  civitatis  nostre  plenius  accedente.  ne  igitur  boc  factum  poste- 
rorum  cavillatione  vel  temporis  oblivione  possit  in  irrilum  revocari,  presenlem 
paginam  sigillo  civitatis  munilam  prefato  Cünoni  et  beredibus  suis  in  testimonium 
concessimus  babendam.  acta  sunt  bec  publice  anno  incarnationis  domini  1231 
in  tempore  uostri  consilii,  videlicet  Dietrici  burggravii,  Eberbardi  Pueri,  Wilbelmi  15 
Begeronis,  Eberbardi  *,  Nicolai  Gösselini ,  Rüdolfi  de  Zavernia ,  Friderici  inter 
mercatores,  Erbonis  filii  judicis,  Burckardi  Dispensatoris,  Jobannis  de  Kungesboven, 
Hugonis  fdii  tbelonearii,  Ulrici  Löselini,  Marcquardi  Vituli,  Rüdigeri  de  Fribufg, 
Dietrici  Slucb,  Erbonis  junioris  magistri  burgensium  et  aliorum  multorum  3. 

H  aus  Straßb.  Hosp.  A.  prot.  5  cop.  chart.  sec.  XV  aus  einer  Handschrift  von  190  Blättern.   20 

225.  Graf  Hartmann  wn  Kybiirg  beurkundet,  daß  seine  Schwester  Adelheid, 
Gräfin  von  Tollenstein,  ihre  Güter  zu  Eausbergen  und  Willstett  sowie  einen  Hof 
in  der  Stadt  Straßburg  dem  Kloster  St.  Marx  daselbst  geschenkt  habe.  1231 
Straßburg  im  St.  Marxkloster. 

Hartmaunus  dei  gratia  comes  de  Kyburg  omnibus  presens  scriptum  inspecturis  25 
salutem  in    domino.        universitati   vestre   presencium   volumus  inlimari  rescripto, 
quod  soror  nostra  domina  Allieidis,  comilissa  quondam  de  ToUenslein,  de  consensu 
et  bona  voluntate  nostra  contulit   ecclesie    monialium   sancti    Marci   in   Argenlina 
omnia  bona   sua,    que  babuit   in  Ilugespergben  *    et  in  Uuilslide,  et  curtim,  quam 

a)  S  Hugespergh  mit  Quersirich  durch  den  Schaft  des  h.  SO 


1  Wohl  bei  der  Aussöhnung  mit  König  Heinrich  im  Herbst  1229.  Darüber  berichten  die  Casus 
s.  Gaüi  von  Konrad  de  Fabaria  :  post  discessum  igitur  cardinalis  a  civitate  Argentina  pacato  ali- 
quantum  regis  animo  Argentinam  veniens,  paci  reformande  cum  dedisset  operam,  dato  argento  non 
modico,  ipso  venerabili  mediante  abbate,  ipsius  recuperaverunt  graciam.  rogatus  itaque  abbas  a 
burgensibus  post  maximas  graciarum  actiones  pro  reconciliatione  regis  200  marcas  argenti  recepit  35 
ab  ipsis.  (Mon.  Germ.  SS.  II,  181.) 

2  Stoltzenboltz  fügt   das    Verzeiehniß  der   Rathsmitglieder  im   Eaths-  n.  Bürgerbuch  fol.  5«  des 
Straßb.  St.  A.  hinzu. 

3  Im  Jahr  1231  October  5  (3  nonas  octobris)  icird  in  einer  Urkunde  der  Herren  von  Hohenstein, 
ihren  Streit  mit   dem   Kloster   Hohenforst  betreffend,  unter  den  Zeugen  ein  Heinricns  StoUo  in  Argen-  40 
tina  erwähnt.  Straßb.  St.  A.  Verschl.  Canzlei-Gew.  Corp.  B  lad.  38  or.  mb.  c.  sig.  pend.  delapsis. 


1231  —  1232  177 


emcral  in  ipsa  civitate  Argcntincnsi,  pro  rcmcdiis  animaram  patrte  et  matris 
inuriti  ipsiiis,  propria  et  iiostra  communiter  salutc.  ne  igittir  quisqnam  beredom 
prci'atc  sororis  nosln;  doininc  \lheidi$  memoratam  dotialioocm  valeat  irriUre,  DOS, 
qiii  ipsius  de  jure  sumus  advocati,  presenlem  ratiliabitiunis  no«tre  lUleram  oonscriU 
s  fccimus  et  sigilli  nostri  tnuniiniiic  roborari.  actum  Argcntinc  in  ceoobio  Saudi 
Marci  onno  ab  incarnatione  domini  1231. 

8  au$  Straßb.  St.  A.  lad.  ChartreaM-Ob«rluiub«rg«n  or.  mb.  c.  »If.  fmti.  ««Mfaloi 

226.  Pabst  Gregor  JX  enlscIicuUi  über  die  liesetiwHg  einer  Prmbenäe  tm 
Straßburger  DomcapUel.  l'-i:n  Man  ^0—1^3'^  März  20. 

10  (IrcRorius  episcopus  scrvus  scrvorum  dei  vencrabili  fralri  Argentinrnsi  e|NSOopo 

sululeni  el  opostulicuin  benedicliouem.  vciierabilia  frater  noster  Porluensis  epis» 
copus  supplicavit  nobis,  ut,  cum  quandam  prcbendam,  que  in  Argenlincnsi  ecclesis 
tandiu  vacaverat,  quod  donatio  ejus  erat  ad  sedem  apostolicam  devoluta,  J.  clerioo 
contuleril,  dum    in    illis   parlibus   legationis   officio   fungerelur ',    suam   collalionem 

15  beiiiguo  prosequcrcinur  aireclu.  .  .  .  verum  procurator  Argentinensis *  capituli 
pruposuil  ex  adverso,  quod  idem  capilulum  hoc  audito  consuetudinem  allegans 
antiquam  inviolabiiiler  observatam,  juxta  quam  nullum  nisi  nobilem  et  liberum  et 
ab  utroquc  pareiilc  illustrem,  bonestie  convcrsationis  ac  emiuentis  scienti«  in  suum 
cunsurtium   liactcniis   admiserant,    ne   contra    hoc   fieret,   maximc   cum   nuUa   tunc 

90  prehcnda  vacurel,  anle({Uiun  nioiiitorias  vcl  executorias  liltcras  rcccpisset,  ad  sedem 
u])o.slolicam  appellavit.  .  .  .  iios  igilur  altendcntes,  quod  non  gcneris  sed  virtutum 
nubilitas  vittequc  honestas  gratum  deo  faciunt  et  idoncum  serritorem,  ad  cujus 
reginion  non  muUos  sccundum  carncni  nobiles  et  potentes  elegit  sed  ignobiles  sc 
patiperes   eo,   quod  non  est   persouanim   acneptio  apud   ipsiim   et   vix    ad   culmina 

x>  dignilatiun  nedum  prel)endas  viri  emiuentis  scienlite  valcant  repcriri,  exccpüooet 
hujusmodi  non  duximus  admittendas.  .  .  .  discretioni  vcstre  mandamus.  qualenus, 
si  vobis  constiterit  predictani  prel)cndam  vacasse,  quando  ipsam  diclo  J.  contulil 
opiscopus  nuMuoratus,  ip»uni  ad  eam  recipi  facialis.  dalum  .  .  .  ])onlißcalus 
no.slri  anno  quinlo. 

30  .^IM  Grandidier   Uewr,   initt    IJl.  ^'3't  nr.  .7i?.9  i'ox  dBcrelaliam  Qrcttorii  noni  lihro  tcHioV 

227.  Pabst  Oregor  JX  beaußragt  de»  Bischof,  den  Prior  der  Dominikämer 
und  den  Domcamnicus  II  Krenberg  zu  Straßburg,  gegen  dm  nmtedkwei' 
fende  Leben  der  Nonnen  uvx  .Sf.  onphansklosters  daeelM  evenhiell  mit  Autveitmnf 
einzuschreiten.  1232  April  2  Rieti. 

»  Gregorius  episcopus  servus  scrvorum   dei  vencrabili   fratri  rpiscopo  cl  dilcctis 

liliis   priori    fratruin    predicalonnn  et   lI[ormanno]   de   Krimbcrc   canonico  ArgcoU- 

•]   OrtnJiditr  Arcriilini. 


»  Cyt.  nr.  196  MOf.  i. 


178  1232 

nensibus  ■*  salutem  et  apostollcam  benedictionem.  ex  parte  tua,  fraler  episcope, 
fuit  propositum  ^  coram  iiobis,  quod  '^  abbatissa  et  moniales  monasterii  sancti 
Stephan!  Argentinensis,  jugo  regularis  observantie  a  se  prorsus  abjecto,  vilam  ducunt 
adeo  dissolutam,  quod  nulla  in  eis  penitus  religionis  vestigia  remanserunt.  nee 
speratur  eliam,  ut  eedera  tanquam  terra  in  fasilaginem  versa ,  quantumcunque  5 
cullure  adhibita  fuerit,  diligentia  possint  ad  ferendum  fructus  debitos  emolliri,  quia, 
quamvis  tarn  tu  quam  predecessores  tui  eas  monueritis  et  correxeritis  diligenter, 
ipse  tarnen  non  solum  se  nulla  penitudine  correxerunt,  verum  etiam  adjicientes 
peccata  peccatis  pejora  prioribus  committere  non  formidant.  quare  [de]  ^  ipsarum 
salute  soUicilus  supplicasli,  ut  super  hiis  providere  salubriter  dignaremur.  de  nostra  lo 
igitur  circumspectione  plenam  in  doraino  fiduciam  obtinentes  discretioni  vestre  per 
apostolica  scripta  mandamus,  quatinus,  si  est  ita,  ordinem  Cisterciensium  in  ipsum 
monasteriuin  iuducatis  vel  ipsas  victuras  de  cetero  juxta  modura  monialium  sancti 
Sixti  de  Urbe  facialis  recludi  et,  nisi  predicte  abbatissa  et  moniales  a  vobis  monite 
diligenter  iufra  competentem  terminum  eis  prefixendum  a  vobis  altcrum  predictorum  15 
duxerunt  faciendum,  vos  extunc,  ^  ipsis  exinde  amotis,  eas  in  locis  aliis  sui  ordinis 
coUocelis  ordinaturi  de  monasterio  supradiclo  aucloritate  nostra,  proul  superius  est 
expressum,  contradictores  per  censuram  ecclesiasticam  appellatione  postposita  com- 
pescendo.  quodsi  non  omnes  hiis  exequendis  potuerilis  Interesse,  tu'  frater  episcope 
cum  eorum  altero  ea  nichilominus  exequaris.  datum  Reate  s  4  nonas  aprilis,  20 
pontificatus  nostri  anno  sexto. 

B  aus  Straßb.  Bez.-Ä.  G  nr.  3466   aus  einem   Papier-Copialbuch  des  Straßburger  Domcapi- 
tels  von  503  Blättern,  fol.  147'',  in  der  Schrift  des  ITten  Jahrh. 


228.  In  einer   Urkunde   des  Grafen  Heinrich  ton  Werd  für  die  Siraßhurger  23 
Kirche  unter    den   Zeugen  .•    B[ertlioldo]    de    Ohsenstein    decano  ^    F[riderico]    de 
Entringen   cantore,   C[onrado]   de  Wolvahe   arcbidiacono,   H[ermanno]  de   Erenberc 
portario  Argentinensi,  L[udewico]  de  Liehtenberc^,    —  A[lberto]  Begerone  .  —  acta 
sunt  hec  anno  ab  incarnacione  domini  1232,  2  idus  maji.  1232  Mai  14. 

B  aus  Straßb.  Bez.-Ä.  G  nr.  47  or.  mb.  c.  sig.  pend.  delapso.  90 

Gedruckt  darnach  bei  Laguille  pr.  p.  35;  Grandidier  Oeuvr.  inid.  III,  324  nr.  327. 

a)  S  Argentinensis.       b)  S  prepositum.       c)  S  add.  de.       d)  S  om.  de.       e)  S  extime.       f)  S  et. 
g)  S  BeSt. 


1  1232  März  26  (7  kalendas   aprilis   in   choro   Argentinensi)  fällt  der   Domdecan   Berthold   ein 
Schiedsurtheil   in   einem   Streit   zwiscJien   dem   Kloster  Eschau  ttnd  dem  Pfarrer  von  Willstett.    Dabei  33 
ertüähnt  er  magistrum  Henricum  de  Lutenbach  concanonicum.    Cfr.  Grandidier  Oeuvr.  ined.  III,  322 
nr.  323. 

2  Derselbe  ist  auch  Zeuge  in  einer  Urkunde  des  Herzogs  Matthäus  II  von  Lothringen  für  die 
Straßburger  Kirche,  1232  April  1  (feria  5  ante  ramos  palmarum).  Straßb.  Bez.-Ä.  G  fasc.  919  or.  mb. 
c.  sig.  pend.  delapso,  gedruckt  bei  Schöpflin  Als.  dipl.  I,  367  nr.  464.  Vergl.  die  Gegenurkunde  Biscltof 
Bertholds  unter  demselben  Datum,  gedruckt  bei  Calmet  Rist,  de  Lorraine  II',  446. 


1232  17» 

2Ü9.  Pabsl  (Jrefforiiu  IX  he$laligl  dem  St.  Katherinenklotter  tu  SiraUmtf 
seinen  ffesammten  BesiU.  tüSÜ  Juli  7  Spolelo. 

Grcgorius  cpiscopus  scrvus  servorutn  dei  dileclis  in  Christo  ßliabus . .  prioriMe 
et   sororihus    inonostcni    sancte    Katerinc    Argcnlincnsis   ordinis    sancti    Augustini 

B  salulctn  et  upostülicain  iMtncdictioncin.  cum  a  nobis  pctitur,  quod  Ju^tum  est  et 
honnstum,  tarn  vigor  equilutis  quam  ordo  cxigil  rationis,  ut  id  per  sollicitudioem 
oflicii  nuslri  ud  debiUun  porducutur  efrectuiii.  capropter  dilecte  in  Christo  filie, 
vcslris  justia  puslulutionibus  gralo  concurrentes  asseii.su  pcrsonas  vestras  et  locum. 
in  quo  divino  estis  obsequio  muncipate,   cum  omnibiis  bonis,   que  imprescnliaram 

10  rütiunal)ililer  possidet  nut  in  futurum  Justis  modis  prcstante  domioo  polcrit  tdipisci, 
sub  beali  l'ctri  et  nostra  prolccliouc  suscipimus.  specialitcr  autem  lerras,  poMes- 
siones,  rcdditus  ac  alia  l)ona  vestra,  sicut  ea  omnia  justc  ac  pacificc  possidetis, 
vobis  et  per  vos  monasterio  veslro  auclurilalc  aposlolica  confirmamus  et  prcsenlis 
scripti  patrociiiiü  comnuniimus.  nulli  ergo  omnino  hominum   liceat,    haoc  pagiosm 

15  nostre  proli-clionis  et  confirmulionis  infringerc   vel   d    ausu   t<-r •■-   contraire.   si 

quis  autem  hoc   alteniplaro   presumpserit,   indignationcm   omin.  ~   dei  et   bea- 

torum  Petri  et  Pauli  apostolorum  ejus  se  noverit  incursurum.  datum  Spolcli 
nonis  julii,  ponlidcatus  nostri  anno  sexto. 

IJ  au«  fHratih.  Ho»p.  A.  ln<l.  126  tue.  2  or.  mb.  e.  InMa  pend.  Am/  Her 
*>  gleicher  Ilaud  Kridoricna. 


230.  Pabst  Qregor  IX  beauftragt  die  Straßburger  DominikaMr  durch  Wtnäer' 
Prediger,  denen  er  Vollmacht  ertheill  und  Ablaß  terheißt,  gegen  die  Ketterei  M 
Deutschland  zu  wirken.  t2:t2  December  \2\  Anagni. 

GregoriuH  episcopus  scrvus  servorum  dei  dileclis   filiis  .  .  priori   et  convcntai 

38  frnlrum    ordinis    prediealorum     Argenlinensium    salutem    et    apost  '•    -      benedic- 

tionein.         ille  huuiuni  generis  pervicax  iniinicus  omnium  malorum  <<jr,   quem 

de  suppremis  ad   ima   supcrbia  sua   prostravit,   non  contentus,  quod  sue  fraudis 

nequitia  homincm  produxit  ad  casum   erumpnis  et  miseriis   applicaudum,  callide 

euin  nitiliir  pestiferis  ivlihus  irrelire,  astulc  sibi  parans  iusidins,  uc  resurgat  I" 

:iu  u   quo   ccciderat,   oblenlurus.    novissimc   autom   diebus    islis    fidcm    nisos   pcL.u.a 

depravarc  per  niinistros  suos  iniquilalis  opcrarios  venena  sparsit  mortifera  aeditiose 

cousidcrans,  quod  familioris  hostis  sit  ofBcax  ad  noccndum,    qui   quasi  dulcia  prv- 

miltentes  caudn  pungunt  ut  8our])io,  in  aureo  tandem  calicc   Babilonis  vinis  pesti- 

lenlie  infusuri.  licet  enim  herelici  hnctenus  diulius  latilantos  sicut  cancer  scrperent 

35  in  ocullo  et  velut  vnlpes  latenter  nilerenlur  vinenm   domini   Sabaoth   demoliri,  Jam 

tarnen  peccatis  exigcntibus  in  aperto  quasi  equi  parali  ad  prelium  presumunt  mani- 

feste    insurgerc   contra   eam    in   quibusdam  locis   publice  predicando.   querrntcs  in 

cibuni  sitnplicos  et  in  prednm  ihIocIos  ac  illaquoarr  nichilominus  *    fideles   quosUbrt 

•)  T  nicbomlDu». 


180  12  3  2 

suis  circumventionibus  cupientes,  facti  magistri  erroris,  qui  nunquam  fuerunt  disci- 
puli  veritatis.  unde  expedit,    ut   insurgalur  viriliter  contra  eos,    ut  eorum   omnino 
heresi  confutata  per  totum  vigeat  fides  Christi,  nam  corona  sequelur  premii  tempta- 
tionibus  resistentes,  cum  igitur  dudum  resplenduerit  in  Alemannia  fida  fides  ac  per 
hoc  formidemus  ibi  potius   animalia   venenosa,    ne    forte   simplices   ipsorum   callidis    5 
seductionibus  circumventi  et  astuti   pravis   circumventionibus   periculose    decepti    in 
profundum   deveniant  peccatorum   sicque  violetur  ibidem   fidei   firmamentum,   nos, 
qui  circa  horam    undecimam    inter    operarios    immo   verius   supra   operarios   vinee 
domini  sumus  a  patrefamilias  evangelico  deputati,  moniti  voce  sponsi  capere  vulpes 
parvulas,  que  demoHri  vineam  domini  moliuutur,  et  tacti  dolore   cordis   iutrinsecus,   lo 
non  valentes  sustinere  tanlam  contumeliam  creatoris  ac  volentes  tot  animarum  peri- 
culis  obviare,    universitatem  vestram  rogamus,   monemus  et  hortamur  attente  per 
apostolica  vobis    scripta    sub   divini   oblestatione  judicii   dislricte   precipiendo   man- 
dantes,  quatinus  aliquos  de  fratribus  veslris  in  lege  domini  eruditos,    quos    ad   hoc 
idoneos  esse  noveritis,  ad  partes  Alemannie  transmittalis,   qui   clero  et  populo  con-  15 
vocatis    generalem    predicationem    faciant ,     ubi    commodius    viderint    expedire ,    et 
adjunclis  sibi  discretis  aliquibus  ad  hoc  sollicitius  exequendum«  diligenti  perquirant 
sollicitudine   de  hereticis   et  etiam  iufamatis   et,    si  quos  culpabiles  vel   infamatos 
invenerint,  nisi  examinati  velint  absolute  mandatis  ecclesie  obedire,  procedant  contra 
eos  juxta  statuta  nostra  contra  hereticos  noviter  promulgata,  in  receptatores,  defen-  20 
sores  et  fautores  hereticorum  secundum  eadem   statuta   nichilominus  processuri.    si 
vero  aliqui,  heretica  labe  penitus  abjurata,  ad   ecclesiasticam  redire   voluerint   uni- 
tatem,  ipsis  juxta  formam  ecclesie  beneficium   absolulionis  impendant   et  injungant 
eis,  quod  talibus  consuevit  injungi,  attentius  provisuri,  ne,  qui  videntur  reverti  sub 
palliata  specie  pietatis,   impietatem  committant  et  angulus  sathane  in  lucis  angelum  23 
se  transformet.  propter  quod  statuta,  que  super  hoc  duximus  promulganda,  inspicere 
poterunt  et  ab  eorum  insidiis  secundum  discretionem  eis  traditam   a    domino  preca- 
vere.  ad  hec,  ut  super  premissis  omnibus  officium  sibi  commissum  liberius  possint 
et  efficacius  exercere,  omnibus,  qui  ad  eorum  predicationem   accesserint  in  singulis 
stationibus,  viginti  dies,  illis  vero,  qui  ad  impugnandum   hereticos,    fautores,   rece-  so 
ptatores  et  defensores  eorum  in  munitionibus  et  castellis  vel   alias  contra  ecclesiam 
rebellantes  ipsis  ex  animo  auxilium,    consilium  prestiterint  vel  favorem,    de   omni- 
potenlis  dei  misericordia  et  beatorum  Petri   et   Pauli   apostolorum   ejus   auctoritale 
confisi  tres  annos  de  injuncta  •>  sibi  penitenlia  relaxamus.  et  si  qui  ex  hiis  in  pro- 
secutione  hujus  negotii  forte  decesserint,  eis  omnium  peccatorum,    de   quibus  corde  35 
contriti  ac  ore  confessi  sunt,  plenam  veniam  indulgemus.  ne  vero   aliquid  fratribus 
ipsis  desit  ad  predictum  negotium  prosequendum,  in  contradictores  et  rebelles  eccle- 
siasticam proferendi  censuram  tenore  presentium  liberam  eis  concedimus  facultatem. 
predicatores  quoque  questuarios,  quorum  interest  caritativa  tantura  subsidia    simpli- 
citer  petere  ac  indulgenliam  si  quam  habcnt  exponere,  a  predicationis  officio,    quod  40 
ad  ipsos  nuUatenus  pertinet,  compescendi  ceusura  simili  eisdem  nichilominus   licen- 

a)  T  exequenda.     b)  T  injucta. 


1223  —  1232  IM 

liam  indiilgcinus.        daliiiii  Aiiagiiic  4  *  nonas  deccinbriü,  ponlificatas  nosUi  anoo 
sexto. 

T  au»  Straßb.  Thom.  A.  Dorainicftini  lad.  1  or.  mb.  e.  buBa  peml  ' 

Gedruckt   in  einer  ftul  gleieUtmImdem  AmJtfUgmt§  am  im  Bntnmdnj  r»rjjr»i      ^    '■!    ,, 

IXiJ  Octuber  39  AMgtd,  bti  WOrtUtotim  Nova  mib«.  digl.  VJ,  98  mr.  10.        /  ; 

Heg.  poiUif.  nr.  9031. 


ZIM.   Bischof  lierlhold  von  Slraßhurg   beurkundet,    wie  der  Streit  det  Dom- 
probstes  Reinhard  mit   den  Herren   von  Bischofsheiui  über  das  Vogteirtcht  des  St. 

Leonhardsstißes  heiijelegt  xrorden  sei.  [ii'i'.V — V^'i'^.\ 

10  berloldus    dci    gralia     Argenliiicnsis    ecdesic    epiücopus    Omnibus    in    peqie- 

tuum.  nuverint  univcrsi  presenlctn  paginain  inspecluri ,  quod ,  cum  discordia 
super  advocatia  clauslri  soncti  Leonard!  inter  R[eiuliardum]  preposilum  Argenlinensem, 
ad  cujus  prcposiluram  jus  patronatus  ejusdcm  monaslcrü  spectare  dinoscitur*,  ex 
una    parte   et   iiitcr   inilites   de   niscliofTesbeim,  qui   sibi  jus  advocatie  vendicabant, 

16  ex  altera  diu  vorleretur,  milites  pro  pari«  sua  allegabant,  quod  advocalia  mcraorala 
cuidarn  attinore  dcl)crel  reincdio  auiinaruin,  quod  quidain  miles  R.  nomine  constituil, 
hao  conditione  suhjuucta,  quod,  quicunque  ex  ipsius  genere  vel  quilibel  alias 
rcliquos  excedercl  etate,  prenominalum  remedium  animanim  amministrarct.  preposilos 
autom  econvcrso  nsserebat,  prefatiun  inonastcrium  omni  advocalia  ^  pcnitua  absolutum 

■«  cl  immune  esse  deberc,  claustri  ejusdem  privilogiis,  que  boc  idem  asserunt,  m 
tuendo.  que  lis  in  hunc  modum  tandem  quievil  sopita  :  videlicet  quod  jam  diclos 
propositus  prefatis  mililibus  qualuor  agros  vineales  quarla  parte  agri  minus  aput 
Biscbotresheiin  et  prediura  aput  Kriogcsbeim,  quod  in  reditibus  dccem  quartalia 
utriusquo  frnmenti   singulis  annis    lunc   tcmporis    solvcrc  polcrat,  cum   omni  jure, 

85  quo  cloustro  attinet,  assignavil.  econvcrso  eliam  prcfati  milites  omni  juri  suo,  quod 
tnin  in  advocalia,  de  qua  singulis  annis  pellicium  ovinum  et  duos  calceos  matuti- 
nales  tarnen  ex  consueludinc  solcbant  pcrcipcre ,  quam  ctiam  in  quadam  custodia 
vinoarum  in  banne  Börse  juxta  claiislnim  sancli  Lconardi  ae  aaserebant  habere, 
coram   uubis    iiUograliter    rcnuntiaverunt.    quisquis   autem   sepe   dictum  remadiam 

80  oblinuerit  animarum,   memorata   prius    bona  a  prelato  monaslcrii  sancli  Lconardi 

lenclur  rccipcrc  et  cidem  clauslro  in  predicli  facti  mcmoriam  in  festo  sancli  Martini     >"  " 
annualim  sex  dennrios  assignare.        lesles   eliam,  qui  buic  in'    ~        it  faclo,  sunt 
bii  :    B[erlboldusJ    decanus,    Klridi^nVn«]    cruitur.    Ujlricusj    3c*j....,..vv.;> ,    A[nioldus] 

•)  r  VI.   WM  StkrtH/UUr.     b)  B  adrocali«. 


35  1  Ebenda  befindet  lieh  attck  ein»  Orijfinälmtitftf1ipm§  4a  ww  JEmmt  PritinA  II 

tÄticIei  gegem  die  Ketter,  tSM  Märt  üomnimi,  m  efer  «Im  AraMuryw  Domimikmir  ftdit  wtit  dir 
VerfiAgumg  deneOn»  btM^/tragt  ««rtlni.  Otdrüdct  nach  dir  Atufiriifmi^  ftr  äk  Ifinftafytr  wmd 
Regemburger  IhmiHikaner  i.  d.  Momnm.  Bote«  XXX,  ISC  nr.  TOfi,  mtctt  drrjemigtn  f%r  dii  Brtmmur 
MoH.  Gtrm.  LL.  II.  JSS  IlmTlartt.llrfhiJU.i  fr,<i  ,/..J  F^ider.  nc  IV,  MO.  —  BH^f  >"■-  Ttt 
«  Cfr.  nr.  IUI 


182  1233 

camerarius,  E[gelolfus]  de  Mundingen,  G[untherus]  de  Landesberg,  A[lbertus]  et 
B[urchardus]  Bäegcr,  Erbo  judex,  F[ridericus]  Dispensalor,  C[onradus]  Virnekorn, 
R[udolfus]  scultetus,  Wezilo  judex  et  alii  quam  plures.  ne  igitur  factum  memoratum 
revocelur  in  irrilum,  presens  scriptum  sigillis  uostro  videlicet  et  capiluli  et  civitatis 
firmiter  fccimus  conmuniri.  5 

B  aus  Straßb.  Bez.-A.  G  fasc.  2722  or.  mh.  c.  3  sig.  pend.  laesis. 

Gedruckt  nach  dem  lib.  sal.  1347  bei  Grandidier  Oenvr.  ined.  III,  308  nr.  300.  Die  Dati- 
rungstermine  ergeben  sich  daraus,  daß  1233  Bischof  Berthold  sein  Episcopat  antrat  und 
1232  der  unter  den  Zeugen  genannte  Domsänger  Friedrich  von  Entringen  zum  letzten 
Male  erscheint,  cfr.  nr.  228.  10 


232.  Konig  Heinrich  VII  nimmt  Bischof,  Capitel,  Ministerialen  und  Bürger 
von  Straßburg  in  seinen  hesondern  Schirm  und  Geleit.  1233  März  8  Boppard. 

II[einricus]  dei  gratia  Romanorum  rex  et  semper  augustus.  universis  imperii 
fidelibus  hanc  litteram  inspecturis  gratiam  suam  et  omne  bonum.  regie  congruil 
honestati  devotorum  et  fidelium  suorum  lesiones  tamquam  proprias  vindicare  et  i5 
pleniori  cum  effectu  ipsorum  intendere  comodo  et  honori.  igitur  cum  dilectus 
princeps  noster  B[ertboldus]  venerabilis  episcopus,  capitulum,  ministeriales,  cousilium 
et  universi  cives  Argenlinenses  nostre  se  taliter  aslrinxerint  majestati,  quod  nostra 
gravamina  sint  eorum  lesiones  et  eorum  lesiones  nostra  gravamina  repulemus, 
significandum  duximus  universis,  quod  nos  ex  consulta  deliberatione  predictos  ao 
fideles  nostros,  episcopum  et  omnem  familiam  Argentinensem  et  nominatim  cives, 
specialem  sub  nostram  recepimus  protectionem  volentes,  ut,  ubicumque  per  Imperium 
profiscisci  vel  negoliari  necesse  habueriut,  regio  patrocinio  defendantur.  quapropter 
mandamus  sub  interminatione  gratie  nostre  districte  precipienles,  ut  nullus  sit,  qui 
ausu  ductus  temerario  sepe  diclos  fideles  nostros  Argentinenses  in  personis  vel  in  20 
rebus  molestare  audeat  vel  dampnum  eis  aut  gravamen  aliquod  irrogare.  quod  qui 
facere  presumpserit,  gravem  offensam  nostram  se  noveril  incursurum,  non  evadel 
nostre  celsiludinis  ullioncm.  dalum  ajmd  Böchperdiam  anno  dominice  incarnationis 
1233,  8  idus  martii,  indictione  6. 

8  aus  Straßb.  St.  A.  Briefbucli  A  fol.  23"  mit  der  Ueberschrift :   daz   künig   Heinrich  den   30 
bischof,    sine    diener   nnd    die    bnrger    zft    Strazburg    in    sinen    sondern    schirm    het 
genomen. 

Gedruckt   darnach   bei    Wencker   Apjjar.   et   instr.   arch.  p.  162   =    LaguiUe  pr.  p.  37  = 
Ruinard-Brehdües  Hist.  dipl.  Frider.  sec.  IV,  604.  —  Böhmer  Meg.  Heinr.  nr.  202. 

233.  Meister  und  Rath    der  Stadt   Straßburg   beurkunden,    daß  der   Bürger  35 
Sifrid  und  seine  Frau  Lugardis  die  Hälfte   ihrer  in   der  Stadt  gelegenen  Mühle 
der  St.   Thomashirche  geschenkt  haben.   1233  Mai  14. 

Albertus  dictus  Begere  magister  civium  et  consiliarii  Argentinenses  omnibus 
presentem  paginam  inspecturis  salutem  in  domino.  dignum  est,  ut  scripture 
testimonio   solidentur,    que   pia    devotione   fidelium   ecclesiis  conferuntur.    inde   est 


1233  183 

quod  ad  nuliciain  vcslrain  tcnorc  preseDlium  pcrvenire  volumiuj,  qaod  SifridiM 
concivid  noütcr  et  uxur  sua  Lugardia  zelo  pielatis  ac<:ensi  medieUtem  moleodini  siü 

contra  supcriorcm  parhMii  vici,  qiii  diciliir  Spi/ju.-ii  ',  r  :  volo,  ooowosa  ClMlB 

herediy  sue   videliccl   duiuiiie    Ik-rlite    uxuri»    UfiduUi    1  n   acoedaola,   fwlfnio 

B  sancli  Thumo  pro  remediu  animarum  suarum  suli  bac  forma  coolulerunl,  ut  siogulü 
aniiis  in  fesU)  Johannis  buplisle,  dum  vivunt,  quatuor  denarios  eccicsie  peniolvant     jmti  n 
incinuruto,  pensiunü  nicIiiluiiiiiiiiH  annuutiiii  ah  eisdem  de  sua  parte  moleodini  per- 
Sülvundu  cidem  ecclosiu  in  »uü  rulujre  durulura.   post  mortem  vero  ambomm  pre- 
dicta  ecclesia  prcfuluni  partem   moleudini    cum   suis   proveulibua   integre  poMidebU 

10  ila,  quod,  altero  eorum  prcmortuo,  mediutas  proveutuum  in  anniversario  suo,  reli- 
qua  vuru  purs  in  (uiiiiversario  rcliqui  morituri  iuter  fratres  sepe  dictc  eoclesie  distri» 
buutur.  prof'ali  etiani  canonici  volenlcs  tali  saluliferc  donalioni  spiritali  conpensatiooe 
responderu  pruvide  stuluerunt,  ut  lam  ipsi  quam  successonrs  eorum  siugulis  anoia 
in  annivcrsariis  predictonim  vigilias  et  missam  pro  defunctis  cclcbrarent  pro  sua- 

15  rum  requio  animarum.  in  bujus  rci  in  presentia  nostra  facte  testimonium  ad 
pcticioucm  douationem  facientium  et  capituli  sancti  Tiiomc  sigillum  nostre  ciTitatis 
liuic  cnrlulo  fecimus  apponi.  actum  anno  domini  1233,  secuodo  idus  maji, 
presenlibus  subscriplis  Wolfhelmo  dccano,  Ilugonc  portario,  Sigebotone  cellerario, 
Hüdolfo  de  Büdingen,  Rudolfo  pincerna,    magistro  Uicbardo  canonicis  sancti  Tbome 

90  et  (Jozborlü  plebano  de  Wlkirchen  ;    laicis  vero  Jobanne  de  Kuuegeshoven,    Kr 
judicc  et  liliü  suo  I-irbone,  Wezeloiie,  Rüdolfo  de  Zabernc,    Gozberto   fratre   pr.wi  u 
donatoris,  Cünrado  Virnecorn  et  filio  suo  Reinboldo,  Erbone  juniore,  Clrico  Loseliny, 
Rüdolfo  de  Vegersbcim,    Rüdolfo    Lenzclino,    Friderico    de   Ilagenowc,    Dictberiro 
vonmc  Sluche  et  aliis  quam  pluribus. 

»  T  aus  Siraßb.  lltom.  A.  Titres  lad.  26  or.  mb.  e.  »ig.  peml. 

Gedruckt  darnach  bei  C7t.  Schmidt  Ilitt.  dn  ehap.  de  «.  Thom.  p.  307  mr.  96. 

234.  J'u'jsi  urejor  IX  /urdert  linier  Vcr/ieißttng  vom  Ablaß  alle  A  ;> '  '>nyen 
der  Mainzer  Dioecese  zur  Unterstützuni/  des  ton  Wassersnotk  bedräitgUA  AV.  Kalk«' 
rinenklosters  zu  Slraßburg  auf.  1233  Mai  21  Rom  im  Lateran. 

*>  (Iregorius  opiscopus  scrvus  scrvorum  dci  universis  Chi  iims  per  Magun- 

tinam   provinciam    constilulis    salulom    et   apo^tolicam   ben  .cm.        quoniam, 

ut  ait  ai)Oslolus,  omnes  stabimus  ante  tribunal  Christi  rccepturi,  prout  in  corpore 
gcssimus,  sive  bonum  fuerit  sive  malum,  oportet  nos  diem  messionis  extreme  mise- 
ricordie  operibus  provenire  et  olernomm  iuluitu  sominare    in   tcrris,    quod  reddente 

»  domino  cum  mulliplicalo  fruclu  recolligere  dcbeamus  in  cclis  linnam  spem  fidu- 
ciamquo  tenenles,  quuninm,  qui  parco  semiuat,  parce  et  metel  et,  qui  aeminal  in 
beuedictionibus,  de  beuediclionibus  et  metel  vitam  ctemam.  cum  itaque,  sicut  dileote 
in  Christo  lilic    .    .    |)riorissa  et  conventus  pauperum  nionialiuro  monaslerü  sanote 


•  Vtr^.  Straßb.  Gatten-  Hitd  It/tuttrmmun  i.  MillrMter  S.  tl4  «.  159. 


184  12  3  3 

Katerine  in  Argentina  nobis  humiliter  intimarunt,  locus,  in  quo  divinis  sunt  obse- 
quiis  mancipate,  expositus  adeo  inundalionibus  sit  aquarum,  quod,  nisi  earum 
Impetus  arceatur  aggeribus  comportatis,  futurum  creditur,  quod  ipse  cum  edificiis 
evertatur,  nee  ad  occurrendum  huic  periculo  proprio  rerum  aul  virium  sufBcianl 
facultates,  universitatem  vestram  rogamus,  monemus  et  liortamur  in  domino  in  5 
remissionem  vobis  peccaminum  injungentes,  quatinus  de  bonis  a  deo  vobis  collatis 
pias  elemosinas  et  grata  eis  caritatis  subsidia  erogetis,  ut  per  subventionem  vestram 
tanlo  possit  periculo  obviari  et  vos  per  hec  et  alia  bona,  que  domino  inspirante  feceritis, 
ad  eternc  possitis  felicilalis  gaudia  pervenire.  nos  enim  de  omnipotentis  dei  miseri- 
cordia  et  beatorum  Petri  et  Pauli  aposlolorum  ejus  auclorilate  confisi  omnibus,  qui  lo 
ad  locum  ipsarum  propter  hoc  cum  devotione  accesserint  et  ad  hoc  subventionis 
manum  porrexerint  liberalem,  viginti  dies  de  injuncta  sibi  penitentia  misericorditer 
relaxamus.        dalum  Laterani  12  kalendas  junii,  pontificatus  nostri  anno  septimo. 

U  aus   Straßh.  Hosp.  A.  lad.  125  fasc.  1  or.  mb.  c.  hulla  pend.   Auf  der  Mückgeüe   o6e«, 
wie  es  scheint,  von  gleicJier  Hand  :  Fr.  G.  pauperum  monialium.  15 

235.  Pabst  Gregor  IX  nimmt  das  St.  KatherinenAhster  zu  Straßburg  in  seinen 
besondern  Schutz.  1233  Mai  27  Rom  im  Lateran. 

Gregorius  episcopus  servus  servorum  dei  dilectis  in  Christo  filiabus  .  .  priorisse 
ac  conventui  pauperum  monialium  monasterii  sancte  Katerine  in  Argentina*  salutem 
et  apostolicam  benedictionem.  justis  petentium  desideriis  dignum  est  nos  facilem  ao 
prebere  consensum  et  vola,  que  a  rationis  Iramite  non  discordant,  eflectu  prose- 
quente  complere.  eapropter,  dilecte  in  domino  filie,  vestris  justis  postulalionibus 
grato  concurrentes  assensu  personas  vestras  et  monasterium,  in  quo  divino  estis 
obsequio  mancipate,  cum  omnibus  bonis,  que  impresentiarum  rationabiliter  possidet 
aut  in  futurum  justis  modis  prestante  domino  poterit  adipisci,  sub  beati  Petri  et  as 
nostra  protectione  suscipimus  et  presentis  scripti  patrocinio  communimus.  nulli  ergo 
omnino  hominum  liceat,  hanc  paginam  nostre  protectionis  infringere  vel  ei  ausu 
temerario  contraire.  si  quis  .autem  hoc  attemptare  presumpserit,  indignationem 
omnipotentis  dei  et  beatorum  Petri  et  Pauli  aposlolorum  ejus  se  noverit  incur- 
surum.        datum  Laterani  6  kalendas  junii,  pontificatus  nostri  anno  septimo.  ao 

Ä  aus  Straßb.  Hosp.  A.  lad.  125  fasc.  2  or.  mb.  c.  buUa  pend.  mit  derselben  Borsualnotie 
wie  nr.  iSi. 


236.  Bischof  Berthold  von  Siraßburg  beurkundet,  daß  Humbert  Zidelarius  dem 
Reuerinnenkloster  der  keiligen  Maria  Magdalena  zu  Straßburg  Ov.ter  imier-  und 
außerhalb  der  Stadt  geschenkt  habe.  1233  Straßburg  in  der  biscJiö'ßichen  Pfalz.  35 

Bertoldus  dei  gratia  Argentinensis  episcopus  universis  Christi  fidelibus  hanc 
paginam  inspecturis   firmiler   id   credere,    quod  adtestatur.        ne    rerum    gestarum 

a)  H  Argentia. 


12  3  3  1» 

verilus  cadat  in  üblivionein,  litlcrarum  (lebet  memoria  perhcnoari.  Doreriot  igitur 
universi  lam  presentcs  quum  postcri,  IIuml>crtum  Zidelarium  de  consirnsu  et  volontate 
hcrcdtim  stiünim,  scilicct  domiue  Addheidis  sororis  sue  de  WineBtein  et  pacromiii 
suürum,  lioc  hoiiu,  (jiie  stibscriptu  sunt,  cluuslro  sancte  Marie  Ifagdaleoe  peniteolam 
fi  in  Argentina  pro  remcdio  anime  suc  contiilissc :  videlicel  curiam,  in  qua  claustrum 
fundaliim  cSl ',  et  curiam  adjaccntem,  curiam  inier  Judeos  in  Argenlina,  bona  in 
Munoltcshciin  et  in  Nugertc,  curiam  in  Ilönhoim,  pralum  unum  apud  Goudertbcim, 
bona  in  inferiori  et  in  medio  Ilugcslicrgen  sita  cum  curiis  ei  agris  vioifcrie  et 
frugifcriü.   contuiit   ctiam  prius   prodiclis   penilentibus    qu<*dam  bona  in  KiUeslele; 

10  sed  pcnilenles  bona  voluntolc  eadem  bona  sibi  reddidenint.  reliqua  vero  bona  su 
omnia   propria   et   bcrcdituria   cum  hominibus  ex  altera  parte  I  <.-b  et  ex  isla 

parte  idem  \\umbertu.i  Zidelurius  prefate  sorori  sue  Adelheidi  coniuiii  nbere  et  quiete 
]»üssidendu  ■.  sc-iundum  est  ctinin ,  quud  jam  dictus  \\umbertn4  Zidelarius  dotetn, 
quam   uxori  sue  domine  Agncli  conlulerat,  ea   et  amicis  suis  consentienlibus,  in 

10  parle  conmutuvit  et  versa  vice  dedit  ei  in  dolcm  omnia  bona  sua  in  inferiori  et  in 
medio  IIugcMbcrgeti  .sitii,  rolincpions  in  eisdem  bonis  ad  minus  sex  equos  sub  tali 
condiciuno,  quod  post  niorlom  duuiine  Agnctis  cadcm  bona  sine  omni  coniradictione 
ccdant  peniioiitil)U.s.  pretcrca  sciendum  est,  quod  memoratus  Zidelarius  bona  sua 
in   superiori    Ilugcsbergcn  sita  prcfatc  consorti  sue  dominc  Agneti  pro  argenlo  soo 

ao  coiilulil  pro  libera  propriclule  pori)fluo  sibi  et  bercdibus  suis  possidenda.  moriuo 
vero  Zidolario,  penilcntcs  dabunt  domine  Agneti  uxori  Zidelarii  omni  Enno,  dum 
vixcrit,  pro  ccnsu  curic  duo  talcntn  dcnariorum  tunc  legalium,  quia  ipsa  curiam 
apud  sanctum  Andrcnm  sibi  dototam  rcsignavit.  de  mobilibus  vero  bonis,  que 
Zidelarius    in  morte  sua  reliquerit,  media  pars  cedat  domine  Agneti  uxori  suc,  alia 

as  media  pars  codal  penilentibus.  nc  igilur  boc  factum  posterorum  cavillatione  vel 
lemporis  oblivionc  possil  in  irrilum  revocari,  presens  pagina  descripta  est  in  testi- 
monium  et  sigillo  nostro  et  civitatis  noslre  Argentincnsis  et  domini  Ileinrici  de 
Winestein  sollemnitcr  conmunita.  acta  sunt  hec  publice  in  palatio  nostro  Ar« 
gentine   de  consensu   domine   Adelbeidis   de   Wincslein    et  domine   Agnetis  uxoris 

uo  Zidelarii  et  pcnilontum,  anno  incarnationis  domini  1233,  in  presentia  nostra  et 
aliorum  mullorum,  videlicel  Arnoldi  de  Burgelen  custodis,  Friderici  de  Ilagcnowe 
cellerarii,  Ilugonis  Treverensis  canonicorum  •"  majoris  ccclesie,  domini  Waltheri  de 
Muelenslieim,  Kbcrhardi  plebani  Zavemie,  Üielerici  bnrgravii,  Burcbardi  Murhardi 
vicedomini,   Willielmi  et   Wemberi   Bögeronum ,    Ileinrici   burgravii,    Hugoob  de 

90  t    H  possiilrnilam .     Ii)   /)  c*oicorain. 


>  Die  Angahen  «m  Th.  de  BH$»iem  in  $nner  üititoire  de  rHMi*»fmeml  dm 
Strashourg  et  tn  Al*ace  I,  360,  d»r  dtu  HmtrimnMotttr  «w  UM  im  WnmKk  Mm  Jmimtkor 
ttehet,  hifit,  s,ml  demHoeh  be»$tr  htfrtlmdtt  «tf  SptMm»  MitOnTm^tm,  dmm  tkhtißiu  Ah.  dbx 
ä94  gefiJgt  i,t.  THe  IMIe  hihif  Grffrrt  IX,  ISJ7  Jtmi  10  Amifmi,  di*  Ormdiäitr  Oiinrr.  MM.  li/, 
.VM  nr.  :.>i*<J  ericiihHl.  i.il  niiht  für  ila.*  Slrußbtiryer  Khmlrr  »pteM,  toninn  fir  «Im  toron«  pwitMilM 
Pallete  Mario  Mn);(iiilrn(<  in  Aloiii.iniii»  btMmmt,  StruM.  Bu.-A.  H  ttLM.  Wi  or.  mA.  c  Mh  jmmC 
Ebcmia  für  lUrsrlheH  S<liursttrii  mnA  eirei  Imltdunur»  Oregon  IX,  liU  Odcktr  S  Amt^mi,  «.  tU7 
SepttmUitr  33  Vitrrbo. 

ti 


40 


186  12  33 

Mittelhus,  Eberbardi  Scolzenbok,  Ilartungi  Louchtnan,  Heinrici  de  Lampertheim, 
Erbonis  junioris  magislri  burgensium,  Cünradi  Virnecorn,  Erbonis  judicis,  Gozperli 
ministri  fralrum,  Friderici  et  Günonis  inter  mercatores,  Alberti  de  Stabulo,  Wernheri 
Pulicis,  Hessonis  notarii  burgensium. 

B  aus  Straßb.  Bez.-A.  H  fasc.  2996  or.  mb.  c.  3  sig.  pend. 


237.  Bischof  Berthold  von  Straßburg  beurhmdet ,  loie  die  Streitigheiten  seines 
verstorbenen  Marschalls  Wernher  und  dessen  Neffen  Egelolf,  seines  jetzigen 
Marschalls,  mit  dem  Straßburger  St.  Stephanshloster  über  die  Vogtei  des  Borfes 
Schiltigheim  geschlichtet  worden  seien.  1233  Straßburg. 

Bertoldu.s    dei    gratia   Argentinensis    ecclesie    episcopus    universis    ecclesiarum  lo 
prelatis,  ad  quos  presens  scriptum   perveneril,    salulem  in  perpeluum.        elucescit 
et  vivit  actio,   cui  littera   gubernatrix  est.   noscant  igitur  presentes   et   futuri  hoc 
scriptum  audituri,  quod,  cum  aliquo  tempore  super  jure   advocacie   in   Schiltecheim 
ville  prope  Argentinam  site  inter  abbalissam  et  convenlum  ecclesie  sancti   Stephani 
et   veuerabilem  virum   bone  memorie  Wernherum    quondam    marescalcum    nostrum  is 
dissensio   verterelur,    tandem  interventu    bonorum    virorum    consilio    taliter   eadem 
dissensio   difBnita   est,   ut,    quicumque    post    decessum   ipsius    marescalci    prefatam 
advocatiam  obtineret,  triginta  solidos  de  tribus  obsequiis,    que  vulgo   servitia  curie 
dicunlur,  annuatim  obtineret.  viam  autem  universe  carnis  eodem  marscalco  ingresso, 
voluit  Egelolfus  marscalcus  noster  ^  sui  avunculi  in  eadem   advocatia  gaudere  pos-  20 
sessione.    cum  igitur  aliquo   tempore   super    eodem    inter   partes    iterata   contentio 
verterelur,  tandem  etiam  consilio  prudentum  per  consensum   partium   taliter   eadem 
dissensio  diffinita  est,  ul  jam   dictus   Egelolfus   tria   talenta   de   tribus   obsequiis  in 
eadem  villa,  dum  viveret,  annuatim  perciperet,  nullo   in   posterum  suorum   succes- 
sorum  nisi  triginta  solidos  ibidem  obtinente.    adjectum   etiam   fuit,  quod  colonus  in  « 
curia   abbatisse    residens    advocalo,    qui   tunc   pro   tempore  fuerit,    super   summam 
decem  solidorum,  nisi  voluntarie  aliquid  superaddere  voluerit,  singulis  annis  nequa- 
quam    servire  teneatur.    si   vero   abbatissa   prefata  bona  jam  dicte    curie    propriis 
expensis  excolere  voluerit,  ejus  servi  ab  omni  exactione  et  precaria   qualibet  liberi 
debent  esse  penitus  et  absoluti.    et  ne  aliqua  super  bis  in  posterum  inter  eos  queat  33 
ambiguitas  oriri,  presentem  paginam  sigillo  nostro  fecimus  conmuniri.    testes   hujus 
rei    sunt    dominus    Reinhardus    prepositus,    dominus    Bertoldus    decanus,    dominus 
Ulricus  cantor  et  scolaslicus  2,  Arnoldus  custos,  Hermannus   portarius,  Ulricus  ple- 


1  Derselbe   dotirt   im  nämlichen   Jahre  für  sein  und  seiner  Gattin  Beatrix  Seelenheil  die  eon  ihm 
im  Kloster  Hohenhurg  gestiftete  Prmbende  mit  neuen  Einkünften.  Die  bezügliche  Urkunde  besiegelt  auch   33 
der  Domprobst  Ecinhard,  dessen  Siegel,  wenn  auch  verstümmelt,  allein  noch  erhalten  ist.  Straßb.  Bez.-A. 

G  fasc.  1620  or.  mb.  c.  3  sig.  pend.  partim  delapsis,  gedruckt  darnach  bei  Grandidier  Oeuvr.  ined.  III, 
361  nr.  162. 

2  Zu  einer   aus   demselben  Jahre  stammenden    Verfügung   Bischof  Bertholds  über  sein  Lehen  eu 
Männelslieim  und   die  Pfarrei  daselbst   wird   ebenfalls  die  Zustimmung  dieser  drei  Würdenträger  des  40 
Straßburgcr  Domstifts  eingeholt.  Cfr.  Grandidier  Oeuw.  ined.  III,  329  nr.  336. 


1233  187 


banus  cccicsie  sancti  Slcplinni,  I>amp€rtns  et  N;()cliingiis  canonici  ejoadcm  eoKibä, 
Gtirilcrus  iniics  de  Landisherc,  CQno  de  licrccheim,  Murhardus  Ticedoroinus,  Albertos 
frator  ejus  (>t  tilii  quam  plures.        datutn   Argcntine  anno  domini    1233,   scribcDl« 

Gunlero  '. 

B  uu»  Stnin-    r-      im  fr.-.v  8679  or.  mb.  e.  »ig.  pend.  ddopm. 


iWW.  Uischof  lierthold  und  das  Domcapitel  von  Straßburg  beurkunden,  mnier 
welchen  Uedinijvngen  der  tvischen  der  Jlonauer  Kirche  und  Urem  Vogt,  dem 
bischöflichen  Marschall  Wernher,  ausgehrochene  Zwist  mit  dessen  Nachfolger  Egelolf 
von  Mundingen  endlich  ausgeglichen  vorden  sei.  1233. 


10 


i  In  nomine  sancte  et  individuc  trinilalis  amen,  j  temporale  pcril  sepe  nego- 
liiim,  si  non  firmet  illud  assertio  liKerarum.  ego  igilur  Berlholdus  dei  grati« 
Argonlinensi.s  cpiscopus,  R[eiiilinrdii.s]  propositus,  B[erlholdus]  dccanus,  Cl[ricu8] 
canlor  et  scolasticus  totuinque  cupiluluni  ojusdem  ecclesic  lianc  paginam  inspccturis 
notum  facimus  univcrsis,  quod,  cum  insliganle  generis  humani   inimico   fomcs  dis- 

is  cordic  inier  B[ertholdumj  prcposilum  et  confralres  Ilonaugensis  eoclesie  ex  una 
parte  et  Wcnienim  marscalcum  ex  altera  ejusdem  loci  advocalum  in  tantum  inva- 
luisscl,  ul  prcdicli  prcposilns  et  fraircs  tarn  siii  prcscnlia  quam  obsequio  divioo 
ipsam  ccclesiam  alio  sc  tronsfercntes  desolotam  diu  reliqiiisscnt,  ac  propter  hoc  cum 
idom  marscaicus  dudum  vinculo  excommunicationis  extilerit  innodatus  et,  licet  mulli 

ao  tractatus  do  conposilioue  et  ejus  absolutione  nobis  mediantibus  intcr  ipsos  babiti 
Aiisscnl*,  lameu  »squc  ad  fincm  vile  ejusdem  marscalci  nullo  modo  duci*  poterat 
ad  eireclum  et,  cum  jam  de  convaloscenlia  ejus  desperarctur,  mediantibus  discretis 
viris  videlicet  R[einbardo]  preposilo  majori,  U[olricoj  scolastico,  H[crmanno]  porlario 
et  F[riderico]  cellerario  et  Dielbelmo  canonicis  majoris  ecclcsie  Argeotinensis,   inier 

85  prefiitos'»  proposilum  et  capilulum  Ilonaugenses "  ex  una  parte  et  E[gclolfum]  de 
Muntlingen  ex  nllora  succcssorem  marscalci  in  eadem  advooatia  pax  et  concordia 
sub  forum  subscripta  inlcrcessit  :  videlicet  quod  pro  dampnis  et  injuriis  illatis 
exliibuit  memoratus  K[gelo]fus]  de  Mundingen  mansum  in  Munoltesheim  valentem 
singulis  annis  viginti  quartalia  biemalis  annone,   quem   mansum  sepe  dictus  mars- 

yo  calciis  dudiim  anio  mortem  siiam,  inimo  cum  adbuc  sanus  esset  et  secum  Iractatum 
ruisset  do  coupositione,  sepe  dictis  preposilo  et  canonicis  Ilonaugensibas  pro  dampnis 

t]  B  t  perduci.     hj  B  I  «m.  pr«falof.     c)  B  t  HoMiigcoM. 


i  DtnOn   ScKreibwttrmfrk  (cfr.  nr.  300)  »cUirßt  aych  Wim    Uritmile  Bi»tht»f  BtrlhtU», 

Stmt    eteiaehen   dfm   Klorttr  Schultern  uml  HriHrirk  ron  Ihrrnhun  ■  •    -«  •    •>   •    v  -^W  Slrmß- 

35    tmrg.    Ah    fk-hirdorifhlrr    tcrnirtt  gcHonMt  rAiirntlns  ilr  Wolfarh  .  irdu  r«ao- 

nicns    Arnonfincimiii.    Cfr.    Mimr  (^rllrMommltiHg   lirr    Biulisrkfx  i  U,   AS,   «•  4m 

Echthnt  ilrr  l'rktimlf  mit  f'urrcht  drßtrrifeii  beamiamM  »*/,  «.  k  vm  Sekutttnt 
nicht  Hachwfi$bar  »ei.  Gunter  trtir  aller  WtkneMmlkliknt  nach  cm  hmimfbtk  Ofmnmrgitdkir 
Schreiber. 

«  Cfr.  nr.  /IX). 


488  1233  —  1234 

illatis  per  predictum  E[gelolfum]  de  Mundingen  Iransmisit,  preterea  insulam,  que 
dicitur  der  Wolfwert,  et  lacum  juxta  eandem  situm,  quem  abstulerat  eis  marscalcus. 
et  circa  alveum  Reni  versus  Lutensheira,  ubi  simili  modo  conquesli  fuerunt  predicti 
canonici,  quod  per  violentiam  ipsius  marscalci  deslituti  fuerunt  jure  unius  diei  in 
ebdomada  ad  capturas,  que  in  eodem  alveo  pro  tempore  fiebant,  taiitcr  futt  ordi-  5 
natum,  quod  sepe  dicti  canonici  ad  peticionem  nostram  et  pro  bono  pacis  et  ad 
preces  ipsius  E[gelolG]  de  Mundingen  et  amicorum  suorum  predictam  insulam  et 
lacum  et  jus  unius  diei  ad  capturas  in  Reno  versus  Lutensbeim,  in  quo  jus  habe- 
bant,  eidem  E[gelolfo]  ad  tempus  "  ejus  reliquerunt  ita,  quod  nullus  successor  suus 
in  advocatia  sibi  in  eisdem  aliquid  juris  vendicabit,  quia  idem  E[gelolfus]  in  10 
presentia  nostra  recognovit,  quod  dicti  canonici  ei  gratiam  magnam  in  hoc  fecissent. 
preterea  de  alio  jure,  scilicet  de  retibus  ante  capturas  versus  Alsatiam,  laliter  fuit 
ordinatum,  quod  illi,  qui  vocantur  garnere,  habebunt  de  piscibus  lerciam  parlem 
et  vahlute  aliam  terciam,  canonici  et  advocatus  residuam  terciam  partem  equaliter 
divident.  verum  quia  multa  sunt  alia  ecclesie  jura,  que  sigillalim  nimis  esset  longum  10 
et  difficile  conprehendi,  de  hiis  taliter  est  ordinatum,  ut,  si  super  quocunque  jure 
dubitatio  fuerit  exorta,  sine  contradictione  qualibet  capituli  recipiatur  probatio  et, 
quicquid  per  juramentum  capitulum  obtinebit,  illud  ei  dictus  E[gelolfus]  de  Mun- 
dingen et  quilibet  ejus  successor  in  pace  et  libere  dimittet,  salvo  nichilominus 
universo  jure  suo,  quod  semper  hactenus  obtinebat.  et  ne  qua  in  posterum  super  20 
hoc  facto  emcrgat  calumpnia,  presentem  paginam  sigillis  nostro  et  capituli  majoris 
ecclesie  et  ipsius  E[gelolfi]  de  Mundingen  de  partium  consensu  fecimus  confirmari. 
affuerunt  preterea  testes,  quorum  hec  sunt  nomina  :  Heinricus  de  Osenstein  ^  archi- 
diaconus,  prepositus  de  sancta  Trinitate,  plebanus  de  Munollsheim,  Heinricus 
sacerdos  de  Sulzze  <>  clerici ;  dominus  Otto  de  Ohsenslein,  Albertus  Begero  albus,  25 
Hezzelo  de  Eggefridesheim,  Cunradus  Virnecorn  laici  et  alii  quam  plures.  actum 
publice  anno  incarnali  verbi  1233,  indictione  6. 

B  aus  Straßb.  Bez.-Ä.  G  fasc.  4226  or.  mb.  c.  3  sig.  pend.  mutüatis. 

Bl  coli.  ibid.  G  fasc.  4213  or.  mb.  c.  2  sig.  pend.  mutilatia.    Abgefallen  das  Siegel  Egdolfs 
von  Mundingen.  80 


239.  Bischof  BerlJwId  von  Straßhurg  fordert  alle  Angehörigen  seiner  Dioecese 
zur  Unterstützung  der  Slraßburger  Siechen  unter  Verheißung  von  Ablaß  auf. 
1234  Mai  Straßhurg. 

B[ertboldus]  dei  gratia  Argentinensis  episcopus  universis  Christi  fidelibus  per 
Argentinenscm  diocesim  constitutis  salutem  in  domino.  quoniam,  ut  ait  apos-  35 
tolus,  omnes  stabimus  ante  tribunal  Christi  recepturi,  prout  in  corpore  gessimus, 
sive  bonum  sive  malum,  oportet  nos  diem  messionis  extreme  misericordie  operibus 
prevenire  et  eternorum  inluitu  Seminare  in  terris,  quod  reddente  domino  cum  mul- 
tiplicato  fruclu   recolligere   debeamus   in   celis    firmam   spem   fiduciamque   tenentes, 

i)  B  i  add.  vite.     h)  B  1  Ohsenstein.     c]  B  1  Sulzce. 


1234  i» 

quoniam,  qiii  parcc  sctninal,  parcc  et  metct  et,  qui  scmioat  in  beiMdictiooibas,  de 
bcnedicliunibus  et  metet  vitain  clcniam.  cum  igitur  pauperes  leprod  ArgenlineDSM 
proprius  iion  hahcaiil  fucuUatoü,  undc  valcanl  suslcntari,  univeraitatem  Testram 
rogumus,  tuüiictnus  utquo  in   reinissiuucm   vobis   injungitnus   peooatomin,   qnaliniu 

6  do  bonis  a  dco  vobis  coUatis  pias  eis  elcinosinas  et  grata  karitalis  subsidia  erogelis, 
ut  per  veslram  subvenlionem  eorum  inopic  consulatiir  et  vos  per  hoc  et  alia  bona, 
quc  düininü  feceriti.s  iiispirante " ,  ad  clt>rnn  possitia  gaudia  pervenire.  nos  enim  de 
otnnijKjlcnliii  dei  iniscricürdiu  et  Itcatonim  I'etri  et  Pauli  apostolorum  ejus  meritia 
et  intcrcessiüUü  coiiflsi  uiniiibus,  qui  ud  locuin  predictonim  pauperum  peraooalitar 

10  accedentcs  aliquutn  eis  eluinoHinuin  Tel  per  proprios  nuncioa  miaerint,  decem  dies 
de  iujuncta  ipsis  peuitcntia  noslra  auctoritale,  qua  fungimur,  misericordiler 
rclaxanius.        diituni  Argentioc  anno  domini  ]2'M,  niense  mai. 

H  am  Straßb.  Uosp.  A.  l«d.  16  Um.  1  wr.  mb.  e.  »ig.  ptnd. 


240.  Ulrich  der  Sänger  des  Straßhvrger  Domstiftt  enttekeidet  in    Vertretuttg 

15  des  Bischofs  einen  Zehuienstreit  zwischen  dem  St.  Arhogaslkhsler  und  dem  Pfarrer 

von  Lipxheim  zu   Gunsten   des   erstem.    itJ34  Juni  16  Straßburff  im  Chor  des 

Münsters. 

Ul[ricus]  cantor  Argentinensis  vices  episcopi  in  Judiciis  gerens  otnnibus  pre- 
spntom    poRinnm    insppcluris    sniutcm    in    pcrpetuum.        novcrint   univorsi,   quod, 

ao  orla  ••  controversiu  inlor  prcposilum  sancli  Arbogasti  et  ejus  conrentum  ex  uoa 
parte  et  plebanum  de  Lupoltshein  ex  altera  super  dcciraarum  percepcionc  de  nulri- 
menlis  vidclicct  animalium,  quas  idem  plcbanus  a  preposito  in  eadem  villa  Lupoltahem 
coram  nobis  in  judicio  requirebat,  et  dictus  prepositus  excepcionetn  prescripcionis 
opposuissnt  eidein,  intcrloquendo  decrevimus,  quod  cxcepcionem  eandem   a   ae  pro- 

8S  posilam  probare  deberet.  qui  cum  j)er  testes  ydoneos  intcncionem  auam  legitUme 
conprobasset  nee  ab  adversa  parte  aliquid  fuerit  replicatum  rel  allaa  oppositum, 
dcciinani  })rcdiclam  per  difünitivam  sentenciam  exigcnte  justicia  monasterio  sancti 
Arbogasti  adjudicavitnus,  memorato  profato  plobano  super  hüs  aUeodoin  inponentes. 
quare  ul  prciuissu  debilaiu  obtineanl  firmitudinem,    sigillo   nostro  seDtenciam  ipaam 

•jo  duximus  sollempniter  roborandam.  acta  sunt  hoc  anno  1234,  proxima  6  feria 
post  pentccostein  in  coro  Argentinensi ,  presentibus  hiis  magistro  H[einrico]  de 
Lulenbacb  canonico  majoris  ecclosic,  preposilo  de  Tniltunhusun,  deccano  aancti 
Pelri,  J.  cellcrario  sancli  l'elri,  üottcfrido  dispensatore  nostro  et  canonico  aancti 
Petri  et  aliis  quam  pluribus. 

W  11  aus  Strafih.  Hm}).  A.  doruni.  innf.  la.l    l-^  i'.im-,   14  i>r.  mf<    r    -   ,    ,    ,. , 

■J  booa  ~  innpirenta  r»a   fiinr  »ftttm,  «««r  «mA   Am   Ottm  Jtkrk.  fjiiMmiu  Bmi  mat 
fHtiri»t*n.     b)  U  horU. 


490  12  34  —  1235 

241.  In  einer  Urkunde  Bischof  BerlhoJds  von  Straßburg  für  das  Kloster 
HoTienforst  unter  den  Zeugen  .•  R[eiDhardus]  prepositus,  W[lricus]  cantor,  H[er- 
mannus]  porlarius  Argentinensis  ccclesie.  acliim  est  hoc  anno  domini  1234,  die 
sancti  Michaelis  apud  Argentinam.  1234  September  29  Straßburg  ^. 

B  aus  Straßb.  Bez.-A.  G  nr.  48  or.  mh.  c.  sig.  jyend.  delapsis. 

Gedruckt  darnach  i.  d.  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrh.  VII,  194;  Grandidier  Oeuvr.  ined.  III, 
330  nr.  339. 


242.  Graf  Heinrich  von  Werd,  Landgraf  des  Elsaßes,  beurkundet,  daß  Ritter 
Otto  von  Stotzheim  genannt  Schollo  seine  Besitzungen  zu  Westhausen  dem  St.  Thomas- 
stift zu  Straßburg  verkauft  habe.  1235  April  20.  lo 

Henricus  dei  gralia  comes  de  Werde  et  lantgravius  Alsacie  omnibus  presentem 
paginam  inspecluris  salutem  in  vero  salutari.  temporalis  facti  memoria  sepius 
ohlivione  tollitur,  cum  ei  litterarum  teslimonio  non  subvenitur.  hinc  est  quod  tenore 
presencium  ad  noticiam  vestram  perferre  cupimus,  quod  fidelis  noster  Otto  miles  de 
Stotzhem  diclus  Schollo  possessiones  suas  in  Westhusen,  quas  jure  proprielalis  15 
tenuit,  videlicet  triginta  duos  frumentiferos  et  quatuor  pratorum  agros,  canonicis 
sancti  Thome  Argentinensis  vendidit,  nostro  accedente  consensu.  quarum  etiam 
possessionem  cum  manu  nostra  eisdem  canonicis,  remota  cujuslibet  contradictione, 
libere  tradidit  et  absolute,  ne  igilur  hujusmodi  contractus  a  quoquam  possit  rescindi, 
munimine  sigilli  nostri  presentem  paginam  duximus  roborandam.  acta  sunt  hec  20 
anno  domini  1235,  12  kalendas  maji,  hiis  presentibus  Cünrado  preposito,  Walthero 
de  Phullingen  canonico  sancti  Thome  Argentinensis,  Gerharde  de  Ekerich,  Walthero 
de  Uthenhem,  Ilenrico  Scholine,  Wernhero  de  Stotzhem  militibus  et  aliis  quam 
pluribus. 

T  aus  Straßb.  Thom.  A.  Titres  lad.  10  or.  mb.  c.  sig.  pend.  j5 

Gedruckt  bei  Ch.  Schmidt  Hist.  du  clmp.  de  s.  Thom.  p.  308  nr.  28  nach   einer   Copie  des 
Uten  Jahrh. 


243.  Der  Straßburger  Domcanonicns  Heinrich  von  Luttenbach  schlichtet  einen 
Streit  zwischen  dem  St.  Thornascapitel  und  dem  Ritter  Burkhard  von  Uttenheim, 
gegenseitige  Abgaben  betreffend.  1235  November  10.  20 

Magister  Henricus  de  Luthenbach  canonicus  Argentinensis,  judex  a  domino 
episcopo  delegatus,    omnibus  presentem  paginam   inspecturis  salutem   et   rei  geste 


1  In  demselben   Jahre   erscheinen  in  einer  Urkunde  Bisehof  Bertholds  für  das  Buffacher  Deutsch- 
ordenshaus unter  den  Zeugen  :  Ülrico  cantore ,  Friderico  cellerario,  Cftnrado  de  Wolvach  archidiacono 
canonicis  majoris  ccclesie.    Cfr.   Zeitschr.  f.    Gesch.   d.   Oberrh.  XXVIII,  96   nach   dem   Copialbuch  35 
nr.  119  der  Deutschordens-Commends  Beuggen  i.  Karlsr.  G.  L.  A. 


1236  -  1236  191 

nüliciam.  conslilutis  coram  nohis  Cunrado  preposilo  et  capitalo  aancti  ThooM 
Argcnlincnsis  ex  una  parle  et  Rurchardo  mililc  de  Utbcnhein  ex  allera,  cum 
diucius  liinc  iiulc  liligusseiil  supr  pcii.siünc,  quam  idem  miles  ratione  agroram  sen 
possessio  IUI  III  occlcsic  suiicli  Tliomc  in  cadetn  villa   silanim   habet.    Uodem   in   dm 

&  et  doiniiiiiin  ])[crlliolduinJ  decanuin  et  II[eruiaunum]  de  Krcnberc  ooncanonioM 
nostros,  utrinque  (ide  inleriwsita,  conproroiserunt,  quod  ordiualioDem  nostram  super 
hiis  itn|>cr|)cluuin  ralam  habcrcnl  et  (irmam.  nos  igilur,  audili«  el  intelledis  alle- 
gnlionihiis  cl  rotionil)iis  utriiisqun  partis,  arbitraudo  proounciaviinus  aepe  dictum 
Murchardum  iiiilitem  teueri  ])reposito  el  capilulo  sancli  Thome  antedicto   in  persol- 

10  vendis  11  quarlalibus  tnciisuriialis  frutnenli  annuis  et  ipsum  prepositum  nomine 
sepc  diele  ecclesic  ralione  advocacie  iu  tolidem  leneri  Murchardo  aepe  dicto.  ei  aic 
per  conscquciis,  si  purtihtis  placercl,  conpcnsalioni  judicavimus  eaae  loeum,  nisi 
forte  sepc  diclus  Wurchardus  vel  sui  iiercdcs  de  buiiis  jam  diele  eociesie  ampllus 
quam  nunc  habenl  recipcrent   ilu,   quod   censum   seu   pensioncm    pro   modo  recep- 

15  torum  seu  recipiendoruin  conlingcret  ampliari.  in  quod  jam  dicto  modo  pars  ulraque 
conscnsit.  ad  cautclam  autem  lianc  paginam  utrique  parli  conlulimus  sigillis  antc> 
dictomin  doiuinoruin,  dccani  videlicet  el  Il[ermanni]  de  Ercnbcrc  cl  nostro  roboralam. 
nomina  vero  testiuin,  qui  huic  urdinationi  intererant,  sunt  bec  :  Reinbardus  de 
Teuge,    Ilenricus   de   Gcroltscken    canonici  Argenlinenses,   W[oIfbeImus]   decanus, 

80  S[igebolo]  ccllcrarius,  W[allherus]  de  Pbullingcn  canonici  sancti  Tbome  Argen- 
tineusis,  Weriilicrus  miles  de  Ulbenbem  el  (ilius  suus  Cöno  el  Jobannes  filius 
prcdicli  üurcardi  mililis  de  Ulbenbem  cl  Burcbardus  socius  ejusdem  Üurcardi  et 
abi  quam  plurcs.        acta  sunt  bec  anno  domiui  1235,  4  idus  novembria. 

T  aus  Straßb.  Thom.  A.  docam.  hist.  lad.  16  or.  mb.  e.  3  tig.  pemd.  latti».   AbfrfmBm  4a$ 
as  Siegel  Hermanns  von  Erenberg. 

Oednckt  darnach  hfi  Ch   Schmidt  Ilist.  du  chap.  de  *.  Thom.  ]>.  306  nr.  99. 


244.  Aiiixrr    /•■       '      ■    /,'  '    ,'■      •'       '      '  ,    /,'    ■;,   rrifndf/i   SlraßbHr^er 

Bürger  sammt  ihvf     11       ■;  .    :,   sc^-.l..    i.j./..  ^  /•'■.'/."   T/"- ••  7  Uagenau. 

Fr[idericus]  dei  gralia  Romanorum  impcralor  semper  auguslus,  Jerusalem  et 
80  Sicilic  rex.  universis  presentes  litteras  inspecturis  fideUbus  suis  gratiam  suam  et 
omne  bonuin.  supplicarunt  celsitudini  noslre  cives  Argenlinenses  fidclcs  nostri, 
ul  ipsos  in  imiwrio  no.slro  cum  ipsonim  mercimoniis  procodenles  sub  noatns  el 
iinperii  dcfciLsioiiis  gralia  reviiiere  dignareuiur.  nos  igilur  ipsorum  suppbcatiombos 
incUnali  prediclos  cives  cum  ipsorum  mercimoniis  per  imperium  procedentes  tarn  in 
»  aquis  quam  in  lerris  cum  personis  et  rebus  suis  sub  nostra  et  imperü  securitate 
rccopimus  spooiali,  univorsiliili  veslre  mandanles  et  per  obtontum  gratie  noslre 
lirmiler  precipionlos,  qunlinus  nullus  sil.  qui  prediclos  cives  contra  presentis 
securilalis  noslre  paginam  jwr  imperium  noslrum  cum  suis  mercimoniis  prooedentes 


192  12  3  6 

in  rebus  presumat  ledere   vel  personis.  quod   qui   presumpserit,   majestalis  noslre 
offensam  se   noverit  incursurum.        datum  apud  Hagenowe  7  marcii,  9  indictionis. 

S  aus  Straßb.  St.  A.  AA  art.  1  nr.  8  or.  mh.  lit.  pat.  c.  sig.  in  verso  impr.  deficiente. 
Gedruckt  nach  Briefbuch   A  fol.  21b   ibid.  bei  Schöjjßin  AU.  dipl.  I,  374  nr.  479  —  MuH- 
lard-Breholles  Eist.  dipl.  Frider.  sec.  IV,  821.  —  Böhmer  nr.  831.  5 


245.  Gregorius  IX  papa  ecclesie  sancti  Arbogasti  in  subiirbio  civitatis  Argen- 
tinensis  sile  omnia  privilegia  et  bona  nominatim  in  civitate  Argentinensi ,  in 
Dorholtzheim  et  Holtzheim  sita  confirmat.  «religiosam  vitam  eligentibus».  ego 
Gregorius  catholice  ecclesie  episcopus.  ego  Johannes  Sabinensis  episcopus.  ego 
Jacobus  Tusculanus  episcopus.  ego  Rinaldus  Ostiensis  et  Velletrensis  episcopus.  lo 
ego  Thomas  tituli  sancle  Sabine  }iresbyter  cardinalis.  ego  Johannes  miseralione 
divina  tituli  sancte  Praxedis  presbyter  cardinalis.  ego  Silubaldus  tituli  sancti 
Laurentii  in  Lucina  presbyter  cardinalis.  ego  Rainerius  sancte  Marie  in  Cosmidin 
diaconus  cardinalis.  ego  Egydius  sanctorum  Cosme  et  Damiani  diaconus  cardinalis. 
ego  Otto  sancti  Nicholai  in  carcere  TuUiano  diaconus  cardinalis.  datum  Viterbii  i5 
per  manum  magistri  Guilhelmi  sancte  Romane  ecclesie  vicecancellarii  14  kalendas 
aprilis,  indictione  8,  incarnationis  dominice  anno  1236,  pontificatus  vero  domini 
pape  Gregorii  noni  anno  9.  1236  März  19  Viterbo. 

B  aus   Straßb.  Bez.-A.  G  nr.  1700  cop.   chart.   sec.  XV  aus   dem   Privüegienbuch  von  St. 
Arbogast  fol.  7.  20 

Gedruckt  darnach  hei  Grandidier  Oeuvr.  ined.  III,  256  nr,  159. 


246.  Kaiser  Friedrich  II  nimmt  die  Stadt  Straßhur g  in  seinen  hesondem 
Schutz,  bestätigt  ihr  die  Privilegien  Lothars  und  Philipps  und  befreit  außerdem 
ihre  Kaufleute  von  der  Orundruhr.  1236  März  Colmar. 

(G.)  :  In  nomine  sancle  et  individue  trinitalis.  Fridericus  secundus  divina  25 
favente  dementia  Romanorum  Imperator  semper  augustus,  Jerusalem  et  Sicilie 
rex'.  \  augustialis  pietatis  immensa  dementia  eorum  comodis  et  honoribus 
hylariori  vultu  consuevit  intendere,  quos  in  suis  obsequiis  pia  et  prompta  voluntate 
desudare  cognovit  expcrientia  certiori.  inde  est  quod  nos  adverlentes,  quam  sincero 
affectu  civitas  Argentina  serviciis  nostris  se  exposuit  et  qualiter  per  evidentissima  3o 
obsequiorum  suorum  merita  imperialis  majestatis  sibi  specialem  induxit  gratiam  et 
favorem,  ad  comunem  utilitatem  civitatis  Argentine  pariterque  honorem  in  evum 
promovendum  gratiosum  favorem  noslrum  duximus  concedendum ,  ut  exemplo 
retributionis  ejus,  quam  pro  serviciis  suis  memorate  civitali  concessimus,  alie  quoque 
civitates   imperii   proniori  voluntate  ad  nostra  servicia  ferventius  animentur.  notum  35 


1  Vergl.  den  im  Großen  und  Garnen  übereinstimmenden  Wortlaut  von  nr.  145  und  nr.  174. 


12  36  in 

sit  igiliir  ornuibus  tarn  prcscntibus  quam  fuluris,  quod  no«  lepe  dictutt  driUtem 
Ar^ciitincnsein  cum  omnibus  ejus  incolis  sub  specialem  defeosionis  noetfe  gratiam 
rccipienles  de  lib(>riililale  noslri  ciilminis  ipsi  civiluli  iiululgemus  ei  in  entm  eoofip> 
niaiiius ,  ul ,  ul>icun({uu  ipsiu.s  civilalis  bur^ensoa  per  totam  prorineinil  A*— **^ 
5  pro])rieluleM  aliqiius  sivc  qiiascunque  posscssiüucü  babucrint,  nulli  licilum  sit  de  hü* 
pruprielalibus  sive  posscssionibus  vel  eliam  hominibus  corum  servicium  wligwod 
accipere  aut  exigcre  vel  ctiam  cujusquam  precarie  sivc  exaclionis  onus  eis  imponere, 
quoniam  nos  dictnm  civitulem  cum  üinnibus  ejus  perlincntiiä  lam  intus  quam  extra 
ad   speciale  ubsequiuiu   iiii|M;rii   dccrevimus  reservarn.    prelerea  conslituimus,  Iradi- 

10  dimus  cl  auclürilatc  im|)eriali  cuiiscnsuquc  principum  nostrorum  confinnarimos 
inslilulum  cl  jus  quoddam,  quod  cives  idem  babuerunl  a  divis  augusUs  progenitoribus 
nostris  Lüthurii  el  I'li^lippi  Ruiiiaiiüruin  regibus  memoria  rccülendc,  ul  nunquam  in 
lüco  aliquo  per  persunam  aliquam  ccclesiaslicam  vel  sccularem  corum  aliquia 
impediatur  aul  molestclur    vel   in    Judicium  trabalur  exlra    civilalem  vel   prorsos 

to  cogatur  ab  aliquo  pro  sua  propriclate  seu  possessione  ibi  cuiquam  respondere,  sed, 
si  aliquis  adversus  aliqucm  eorum  aliquid  qucslionis  babuerit,  infra  civilalem  coram 
ipsius  civitatis  judicibus  cum  impclat  ibiquc  ei  respondeat  el  salisfaciat.  preaertim 
cadeiu  auctoritale  iinporiuli  concediinus  et  indulgemus,  quod  mercatores  ipaonim 
per   aquarum  dccursus   cum    mercimoniis   suis   cuntes,  quocunque  locorum  navigia 

20  perveniant,  si  quo  causu  conlingente  rupta  fucrint  vel  ad  terram  pcrvenerinl,  ne 
pcriculum  iiaiirragii  cum  roruin  suarum  dimersionc  pcrpessi  aliquod  in  bonis  suis 
idcirco  dispcudium  susliueaut  vel  jacturam,  scd  tarn  navigia  quam  na^ögantianlium 
i)ona  Ulis  rescrventur,  ad  quos  spcctobant,  antcquam  navigium  bujusmodi  pcriculum 
incurrisset,   sublata    pcnitus  omni   consuetudine  locorum.   volumus    ilaque   Gdeics 

as  nostros  cives  Argentinenses  consistere  in  omni  jure  et  bonore  atque  constitutione, 
sicut  a  divis  progenitoribus  nostris,  avo,  patre  atque  patruo  nostro  indilis  Roma- 
norum imperatoribus  et  regibus  corum  fuerunt  lomporibus  sublimaü,  statoentes  el 
impcriali  ediclo  dislricte  precipicnles,  qualinus  nulli  uraquam  bominum  sublimi  vel 
buniili  ccclcsiaslico  vel   seculari  hanc  nostre  donationis  seu  conßrmalionis  paginam 

80  licituni  sit  infringcre  vel  ei  aiisu  toinerario  conlrairo.  quod  qui  presiunpserit,  triginla 
libras  auri  cuinpouat,  quarum  medietas  camcrc  nostre,  reliqua  vero  passis  injuriam 
persolvatur.  ut  autcm  prcsens  concessio  et  couGrmalio  robur  optineat  perpeluo 
valilurum,  presentem  paginam  conscribi  et  sigillo  nostre  celailudinis  fedmas 
roboruri.       tosles  hujus  rei  sunt  :  ventTabilis  Sipberidus  arcbiepisoopus  Maguntinusi, 

SB  Herlbüldus  Argeutinonsis  opiscopus,  Hrtgo  Morbaconsis  abbas  dilecli  principes  noslri, 
Ilermannus  marcbio  de  Buden,  Conradus  burcgravius  de  Nuerinborc,  Fridcricus  de 
Zolre,  Hcinricus  de  Werde,  AUwrlus  de  Ilauspurc,  Liulhegerus  de  Ilohcstaden 
comites,  Uurcbardus  de  GeroUsecge.  Burcbardus  el  Symon  ülii  cjusdem,  Lodevricus 
de   I.ioiilontHTc,  Ansbolmus  do  Hai>oUsteinc,  Gerhardus   de  Waaaenberc,  Conrados 

40  de  Winllicrslol  piiK-iTiui  et  alii  i|u.iiii  ^ilnn-; 


I  Erihischof  Sig/nd  III  mh  Sj^ptMUim,  VOO—IUS. 


494  12  3  6 

':  Signum   domini   uostri   Friderici    secundi  dei   gratia  inviclissimi  Romanorum 
imperatoris  semper  augusti,  (M.)  Jerusalem  et  Sicilie  regis.  • 

Acta   sunt  hec  anno   dominice  incarnationis  1236,  mense  marcii,  9  indictionis, 
imperante  domino  nostro  Friderico  dei  gratia  Romanorum  imperatore  semper  augusto, 
Jerusalem  et   Sicilie   rege,  Romani  imperii   ejus  anno  17,  Jerusalem  11,  regui  vero    5 
Sicilie  37  ;  feliciter  amen. 

Datum  apud  Columbariam  anno,  mense,  indictione  prescriptis ■  • . 

S  aus  Straßb.  St.  Ä.  AA  art.  1  nr.  10  or.  mb.  c.  sig.  pend.    Unten   rechts   in   verlängerter 

Schrift  die  Buchstaben  i  und  m. 
Gedruckt  bei  HuiUard-Breholles  Hist.  dipl.  Frider.  sec.  IV,  818.  —  Böhmer  nr.  829.  10 


247.  3feisier  und  Rath  der  Stadt  Straßhirg  beurkunden,  daß  das  St.  Thotnas- 
capitel  und  Symund  Stehelin  ihre  Wiesen  an  der  Breusck  in  KönigsUofen  getauscht 
haben.  1236  Juni  28. 

Gosbertus  magister  civium  et  consiliarii  Argenlinenses  omnibus  presentem 
paginam  inspecturis  salutem  in  vero  salutari.  significamus  vobis,  quod  capitulum  15 
sancti  Thome  et  dominus  Symundus  dictus  ■  Stebelin  prata  sua  sita  in  superiori 
parle  Kunigeshoven  juxla  Bruscam,  jure  proprietatis  ab  eis  possessa,  ad  invicem 
permutarunt  petentes  a  nobis,  ut  eundem  conlractum  testimonio  litlerarum  nostrarum 
roboraremus.  nos  autem  justis  peticiouibus  eorum  annuentes  presentem  paginam 
super  dicta  permulacione  confectam  sigillo  nostre  civitatis  fecimus  communiri.  20 
hujusmodi  autem  contraclui  inlerfuerunt  decanus,  portarius,  Rudolfus  plebanus  in 
Endingen  canonici  sancti  Thome,  Fridericus  preco  de  Kunigeshoven,  Egelowolfeno, 
Sifridus  gener  suus ,  Burchardus  scultetus ,  Burchardus  Judeus  et  alii  quam 
plures.        actum  anno  domini  1236,  in  vigilia  apostolorum  Petri  et  Pauli. 

T  aus  Straßb.  Thom.  A.  Registrande  A  fol.  10  von  einer  Hand  des  16ten  JaJtrh.  geschrieben.   25 
Gedruckt  darnach  bei  Ch.  Schmidt  Hist.  du  chap.  de  s.  Thom.  p.  309  nr.  30. 

a)  Dazwischen  sind  die  Daten  1236,  marlii  und  9  von  späterer  Hand  auf  Rasur  mit  schiräi-terer  Di»te 
eingetragen. 


1  Im  März  desselben  Jahres  schloß  Friedrich  II  eu  Straßburg  auch  mit  Bischof  Berthold  einen 
ihren  langen  Zwist  beendatden  Vertrag,  in  dem  die  Rechte  des  Domcapitels  auf  Offenburg  wie  früher  30 
(vergl.  nr.  189  not.  1)  gewahrt  wurden  mit  den  Worten  :  reservatis  capitulo  jure  patronatus  ecclesie 
et  censibns,  que  ad  eorum  prebendas  ex  antiquo  pertinuerunt  ibidem.  Unter  den  Zeugen  erscheinen 
Egelolfus  marscalcus  et  subscripti  ministeriales  Argentinensis  ecclesie  :  Gutherus  de  Landesberc,  Cono 
de  Bercheim,  Eberhardus  de  Landesberc,  Albertus  Begero.  Straßb.  Bez.-A.  G  nr.  48  or.  mb.  c.  sig. 
pend.  delapso,  gedruckt  nach  einer  Copie  bei  Schöpflin  Als.  dipl.  I,  374  nr.  480  =  HuiUard-Breholles  35 
Hist.  dipl.  Frider.  sec.  IV,  814.  —  Böhmer  nr.  830. 


1236  «gs 

24}<.  Kaiser  Friedrich  II  schärft  Philipp  von  Reichenberg  und  ihn  Mtrign 
Richtern  im  Reich  ein,  daß  sie  das  Pricileg  der  Utraßburger  Bürger,  vor  ifi» 
außerstddtisches  Gericht  gezogen  werden   zu  dürfen,  achten  sollt».   iUJiG  Juli  13 

Avitshurn. 

&  1  r[uliTiciis|    dci   gruliii    Hoiiinnorum    imporntor   s«mp<>r   augustas,  JeroMleiB  el 

Sicylic  rcx.  I'hilippo  di;  Hiclicnbcrc  prcK;iirulori  comitis  II«'inri(>i  de  Wcrda  et  celeriB 
judicibus  per  impcritiin  constitulis  fidolibiis  suis  prescnU>8  litlcras  ingpectnri« 
gratiam  suam  et  omne  boniim.  supplicarunt  celsitiidini  nostre  cives  ArgenUneoBes 
Udcles  iiostri,  iit  lilxTlalcrn  ipsis  a  divis  progonitoribus  nostris  traditam  et  ooooeMMin 

10  per  privil)>gia  m-  dn  iioNtru  gralia  posttnodtim  renovalnm  et  confirroatam  et  spedalit^r, 
no  extra   siiuni    civilatem  per  vos    trabantur  ad  Judicium,  cum  in   civitate  soa  in- 
sticiom  facere    sint   parati ,   salva   in   omnibus   revercntia    et   jurisdicione  culi 
imperialis,  per  vos  eisdem  observari  de  nostra  gratia  mandaremus.  nos  itaque  habito 
rcspeclu  ad  dcvota  sorvicia,  quo  iidcm  civos  bnclenus  nostre' celsitudini  prestitenint 

>5  et  quo  exhilM'iil  iiicessatiltT  queque  nobis  iuantca  exbibere  poterunt  graciora, 
eonim  supplicationibus  inclinati  Universität!  vestre  mandamus  per  optcntum  gratie 
nostre  firmiter  precipientes,  quatinus  lil>ortatcm  predictis  civibus  a  progenitoribus 
nostris  divis  Roinanonim  inipcratoribus  traditam  et  concessam  per  privilegia  ac  de 
nostra  muniiiceutia   renovatutn   pustiiiodum   et  confirmatam   et  specialiter,    nc  extra 

20  civitatcm  suam  trahantur  ad  nostra  judicia,  cum  unicuique  in  civitate  sua  coram 
suo  judice  justiciam  Tacere  sint  parati,  salva  in  omnibus  nostra  rcverenlia  et  auc- 
toritate,  reverenter  observetis  eisdem  civibus,  ut  favorem  nostre  gratie  sibi  adcsse 
scntiaut  et  vos  jiossitis  per  hoc  a  nostra  celsitudine  commendari.  datum  apad 
Aiiirustnni   1.'!  jiilii.  0  indiclioiiis. 

as  ö  aus  .^inihn.  .-.(.  A.  AA  ort.  1  nr.  7  or.  mli.  Ut.  pat.  e.  stg.  m  verto  impr.  i^atmtt. 

Chdruckt   nach  Urirfbuch  A  fol.  24»   bri  Ohrrcht  Her.  Altat.  fnir.  p.  iM;   aeMjJfcw   JU, 
dipl.  I,  378  nr.  *86  =  UuiUardBrihoUt»  Hitt.  dipL  Frider.  tte,  IV,  890.  — 
nr.  856. 


249.    In   einer    Urkunde   Bischof  Bertholdt  ton   Straßburg,   eine  .. 
80  Lentfrids   von   Landsberg   an    den  Deutsekorden   betretend,    unter   den    / 

Herinanno  de  Erenberc ,  Cftnrado  de  Wolvahe',  Friderico  de  Hagenowe,  Alberto 
Hogeroiie  albo,  Hurcardo  Murliardo  vicedomino,  Waltbcro  sculteto  Argenlincnsi, 
Kriderico  de  Ufwilre.        acta  sunt  hoc  anno  incarnationis  domini  1230  •.  1236. 


Ana  d.  Zeittchr.  f.  GtiA.  d.  Oberrh.  XXVJJI,  97  mmk  im  Orifimti  L  Kmier.  O.  L.  X 


1  ('[onradna]    archictinronns   ArgentinenMs   dictna  do   Wolvalte   ist   im   Jahr  UU 
ttciarhen  dem  AUerheiUgtmkio$t«r  und  den  Uerrtm  ton  Stttamtnbnrg.    Cfr.  Gnmdiditr  Ormt.  mti.  III, 
ä45  nr.  137.  Im  Jnhr  VU»  wAeiM  er  ti»  ndnt  «edMii»  d«  Oflenbnrg.    Cfir.  WMUmtm  Htm  m4«. 

dipt.  VII j,  aaa. 

S  Die  UrbMd«  buitgtim  U.A.itr  Straßbnrper  DomiwiAMt  JZna&onf  HiU  dtr  biäAütlieA» 
EgeMf. 


196  1236 

250.  Ulrich  der  Sänger  des  Straßburger  Domcapilels  entscheidet  in  Vertretung 
des  Bischofs  einen  Zehntenstreit  zwischen  dem,  St.  Thomascapitel  und  Burchard 
Spender  zu  Gunsten  des  erstem.  1236. 

Ulricus   cantor   Argentinensis  vices  domini   episcopi  gerens  in  judiciis  omnibus 
presentem  paginara  inspecturis  salutem  in  vero  salutari.        scire  vos  volumus,  quod    5 
nos,    receplis   leslibus   et   eorum   attestacionibus   publicalis  et  diligenter  examinatis, 
in  causa,   que  vertebalur  inter  capitulum  sancli  Thorae   Argen tinense  ex  una  parte 
et  Burchardum  Dispensatorem  et  pueros  fratris  sui  ex  altera  super  decima  quarundam 
terrarum   sitarum  in   banno   sancte  Aurelie,  que  dicebatur  ppr  quedam  prata  fuisse 
conpensata,  quia  idem  Burchardus  conpensacionem  faclam  esse  minime  conprobavit,  lo 
prediclo   capitulo   easdem  decimas  adjudicavimus,  prefatum  Burc/iardum  ad  restilu- 
cionem  fructuum  perceptorum   conderapnantes.    quorum  quantitas  per  testes  idoneos 
'toobis   est   declarata,  videlicet  sex  manipuli  siliginis  et  121  inanipuli  ^   tritici  et  duo 
parvi  acervi  ordei  ad  Valorem  duorum  sexlariorum.   in  liujus  autem  rei  testimonium 
presentem   paginam   sigilli   nostri  munimine   roboratam   diclo  capitulo  ^    contulimus  10 
testimouialem.        acta  sunt  bec  anno  domini  1236. 

T  aus  Straßb.  Thom.  Ä.  Registrande  A  fol.  5  von  einer  Hand  um  1400  geschrieben. 
Gedruckt  darnach  bei  Ch.  Schmidt  Eist,  du  chap.  de  g.  Thom.  p.  310  nr.  32. 


251.  Volknand  der  Prior  der  Straßburger  Dominikaner  und  Konrad  ehemaliger 
Protinzialprior  verfügen  über  die   Verwendung  von  vier  Schwestern  des  St.  Marx-  20 
und  des  St.  Katherinenklosters  zu  Straßbxirg.  1236  Trier. 

Frater  Volcnandus  prior  fratrum  predicatorum  Argentinensium  et  frater  Conradus 
quondam  prior  provincialis  universis  presens  scriptum  inspecturis  eternam  in  domino 
salutem.  notum  sit  omnibus,  quod,  cum  priorissa  et  conventus  sancti  Marci  in 
Argentina  nostre  fidei  et  ordinacioni  commisissent  statum  et  ordinationem  quatuor  25 
sororum  suarum,  quarum  una  est  de  conventu  sancte  Katerine,  nos  de  consilio 
sapientum  ita  duximus  ordinandum,  ut  soror  Sophia  propter  evidentem  utilitatem 
remaneat  in  conventu  sancti  Martini  in  Treveri,  soror  vero  Margareta  permaneal  in 
conventu  sororum  de  Mersb  tam  diu,  quousque  per  aliam  persona m  ydoneam 
valeant  gubernari,  et  tunc,  si  voluerit,  sine  conlradictione  remittalur  Argentinam  ao 
cum  bonore  et  gratiarum  actione,  relique  due  Anna  scilicet  et  ejus  socia  statim 
revertantur.        actum  anno  domini  1236  in  capitulo  provinciali  in  domo  Treverensi. 

C  aus  Cöblem.  Prov.  Ä.  or.  mb.  Ut.  pat.  c.  sig.  pend. 
Gedruckt  darnach  i.  Mittelrh.  Urk.-B.  III,  442  nr.  576. 

a)  T  manipulos.  35 


1  Probst,  Decan  und  Pförtner  des  St.  Thomascapitels  entscheiden  1336  Juli  26  einen  Zehntenstreit 
zwischen  dem  Haslacher  Capitel  und  dem  Pfarrer  von  Dinsheim.  Straßb.  Bez.-Ä.  G  nr.  5224  or.  mb. 
c.  3  sig.  pend.  laesis  (die  eine  noch  leserliche  Siegellegende  nennt  Hugo  portarius  s.  Thome),  gedruckt 
bei  Ch.  Schmidt  Hist.  du  chap.  de  s.  Tlvom.  p.  310  nr.  31. 


12  3  7  197 

852.  Pahst  Gregor  IX  unterlagt  dem  Slraßhurger  St.  Marxkloster  dU  Auf- 
nahme von  Schwestern  über  dessen  Mittel  und  Bedürfnisse  hUuau.  t237  Jtumar 
30  Interamna. 

Grcgorius  opiscopu.s  scrvtis  serrorum  dei  dilcclis  in  Christo  Gliabas  .  .  prioriflM 

5  et   convcnlui   rnotia.sU>rii  snnoti   Marci   Argcntincnsis    ordinis  sancli    Sixli   de   urbe 

salutem  et   upustulicuni   heiiedicliuuein.         iie   ali(|tiibiiii   impediri   possit  obstacoliSr 

quin  curaum  vestrum  ad  perempnis  vitc  patriam  feliciler  annuenlc  domino  ooosa- 

metis,   vubis    in  oniiiihus  et   in   co   prncipue   est   habcndum  caulele  Studium,  quod 

alirujiis  prclextu  suporflui  non  inciirr!iti.s  oliqiiod   nocumcntum.  Iiinc  est  quod,  sicat 

10  uccupiiniiM,    cum    müiiastcriiim  vestrum   surunim  multiludiue  prcgravetur,  nos  quieti 

vestre  sulul)rit<*r  ])rüvidere  volentes  vobis  auctorilatc  preseutium  districtius  inbibemos, 

ut  ultra,  quam  exigant  ejusdem   munasterii   facultates,  nullam  de  cetera  in  aororem 

rcoi{)ere  presumatia.  nulli  ergo  omnino  hominum  liceat  hanc  paginam  noslre  inhibi- 

tiünis   infriiigcre   vcl    ei    ausu   leuierario   contruirc.    si   quis    autem  hoc   altemplare 

IS  prcjumpsoril,  indignatioiicm  omnipotentiü  dei  et  beatorum  iVtri  et  Pauli  apostolorum 

ejus  se  uoverit  incursurum.  datum  Interamnie  3  kalendas  februarii,  pontiCcatos 

nostri  anno  dccimo. 

//  «M«  Straßh.  Hosp.  A.  lad.  89  fuo.  6  or.  mb.  c.  buUa  pend.  < 

253.  Kaiser   Friedrich   II  gelobt  den  Straßburger  Bürgern,   so   lange  sie  m 

an  dem  Streit  ihres  Bischofs  Berthold  mit  dem  Orafen  von  Leiningen   sieh  neutral 

verhallen,  Schutz  und  Sicherheit  für  ihre  Personen  und  OUter.  1237  Juli  10  Speier. 

Fr[idcricu3]  dei  gratia  Romanorum  impcralor  sempcr  augustus,  Jerusalem  et 
Sicilie  rex.  universis  presonles  litleras  in8j)ecturis  fidelibus  suis  gratiam  suam  et 
omne  bonum.        supplicaninl  culinini  nostro  cives  Argcntinenses  f; '  •'      -ostri,  ut, 

»  quia   timebant,  quod    occasionc   gwerrc,   que   dudum   est  inter  vcn'  ;i   Argen- 

tinensem  episcopum  dilectum  principem  nostnim  et  comitem  de  Liningen,  eis  posset 
aliquod  poriculura  generari,  ipsos  cum  Omnibus  bonis  suis  sub  noslre  deflensionis 
gralia  rociporc  dignnrcinur.  uos  itaquc  devola  ipsorum  servicia  atlendenles,  joatis 
euruin    prccibus    incliniili   predictos   civcs  cum  omnibus   bonis   suis   in   noatram  et 

'M  imperii  protectioncm  duximus  assumendos  volentes,  ut  aecuritate  nostra  et  imperii 
tuti  sinl  in  rebus  et  personis,  eundo,  standu  per  Imperium  et  morando,  quam  diu 
prediclo  prinoipi  nostro  contra  cumitem  de  Liningen  auxilium  non  prestabunt. 
quooirca  mandamus  univorsitati  veslre  per  optentum  gratie  noslre  finii''"-  "■■■•«'ipieotes, 
quntenus   nuUus   sit,  qui   cosdem   cives  contra   presentis  noslre  detl  -  gratiam 

as  prcsumat  temere  molestare.  quod  qui  presumpserit,  indignationem  nostram  se  novent 
incursurum.        datum  apud  Spiram  10  julii,  10  indictionis. 

.<;  aus  Siraßh.  St.  A.  AA  ari.  1  nr.  11  or.  mb.  M.  JM(.  e.  »ig.  m  mtm  mv**.  laiw. 
Geilruckt  darnach  hei    Wrm-kfr  Appar.  tt  mttr.  ardHv.  p.  161  =  LnfuiBt  fr.  p.  39  = 
nmllard-BrihoUes  Uiit.  dipl.  t}rider.  te.  Y,  89.  —  Bikmer  mr.  90J. 

<•>  '  'i   lad.   185  fnsc.  .H    rmf    i)U;rhi,i„tn>.i.-    H„!l.     (hfft*    IX  für  .f.w    .'ifr.tßlmrijrr  f^l    K'.i/V- 

n«.  /.'J?  Man  31  Viterli'.  «r.  i»'>.  ,.  i.uUa  ;<ii./. 


198  12  3  7 

254.  Das  Slraßburger   Domcapitel  beurkundet  die   Gründung   einer  Prebende 
durch  seinen  Sänger  Ulrich.  1237  November  1. 

R[einhardus]   preposilus,   B[ertholdus]   decanus,  Ul[ricus]  cantor  totumque  capi- 
tulum   Argentinensis    ecclesie   omnibus    presentem    paginam   inspecturis  salutem   in 
perpetuum.         noverint  universi   presenles   et  fuluri,  quod  Ul[ricus]   ecclesie  nostre    5 
cantor   dictus   de    Talmesingen  ^    ex   lotius   consensu    communi    nostri   capituli   ad 
honorem  dei  et  genitricis  ejus  beate  virginis  Marie  et  sancti  Gregorii  uecnon  sancte 
Margarete   prebendam   quandara   sacerdotalem   de   quibusdam  possessionibus  sitis  in 
Tuteinheim,    videlicet  viginti   sex  et   dimidio   agris    frugiferis    ad  capellam   sancte 
Margarete   in   curia   sua   claustrali    sitam   nomine   dotis  spectantibus,  et  quibusdam  10 
aliis  possessionibus,  36  agris  frugiferis  scilicet  in  Belhen  et  agro  et  dimidio  vinifero 
in  banne  Gertewilr  sitis,  partim  de  nostra  et  partim  de  sua  pecunia  comparatis,   in 
ecclesia   nostra   ordinavit   ea  scilicet   forma,    quod,  quicumque   fuerit    dominus   pro 
tempore   curie   predicte,  prebendam  eandem   conferre   possit    et  debeat  semper,  cum 
vacaverit,    idoneo   sacerdoti,    domino  preposito   ecclesie  nostre,   qui  tunc   temporis  15 
fuerit,    presentando   et  ab  eo   sine   contradictione  investiendo    eadem.  qui  sacerdos 
singulis    diebus,   nisi  Icgitima  necessitate  vel  causa  evidenti  et  honesta  fuerit  impe- 
ditus,   in  capella  missam  debet  celebrare   memorata   et  ipsam   in  lumine  singulis 
noctibus   procurare.    preposito   quoque  et  decano  idem    sacerdos    nichilominus   obe- 
dientiam  facere  tenetur  ac  in   omnibus  sicut  aliquis  ebdomedarius  sive  prebendarius  20 
in  continua  chori  frequentatione  sive  in  aliis  quibuslibet  erit  subjectus.  item  quolibel 

März  li  anno  predictus  sacerdos  in  festo  beati  Gregorii  cuilibet  fratrum  canonico  sive  ebdo- 
medario  seu  quamvis  "^  prebendario,  qui  in  matutinis  fuerit,  illa  nocte  6  denarios, 
sed  novis  prebendis,  si  que  postmodum  fuerinl  in  nostra  Ordinate  ecclesia,  et  aliis 
clericis  choralibus  quibuscumque  tres  denarios  de  reditibus  tenetur  solvere  prefatis.  25 
et  exinde  chorus  noster  in  festo  jam  diclo  9  lectiones  cum  historia  sua  speciali  et 
aliis  ejusdem  dici  solempnitatibus  debitis  ob  reverentiam  sancti  prelibati  tcnebitur 
solempnizare.  insuper   de   antiquo   feudo   claustrali   in  Urlefein,  unde  pars  dictarum 

Nov.  n     possessionum  est  sumpta,  proxima  die  post  festum  Martini  in  anniversario  Cunzonis 

de^   Urlefein,   qui  dictum  feudum  ecclesie  nostre  contulit,  unicuique  fratrum  preter  ao 
novas  prebendas   in  remedio    unum    denarium''.    sepe    dictus    autem    sacerdos    in 
communibus    cibariis    et    portionibus,    que    in    refectorio    tamen    communiter    dari 
consueverint,  eo  modo,  quo  elemosynarii  nostri  percipiunt,  participabit.       data  sunt 
hec  anno  domini  1237,  in  festo  omnium  sanclorum. 

Aus   Grandidier   Oeuvr.  ined.  III,  346  nr.  360  (ex  libro  regulae  snmmi  capituli  Argentin.   35 
fol.  98). 

a)  sie!     b)  Grandidier  Günzen  da.     c)   Zu  ergänten  vielleicht  solvere  tenetur? 


1  In  detnselhen  Jahre,  November  16  (proxima  2  feria  post  festum  b.  Martini),  beurkundet    Ulrkh, 
daß   die   Brüderschaft   seuies   Archidiaconats  das  Patronatsrecht  der  Kirche  von  Offiveiler  vorn  Kloster 
Busendorf  um    85   Mark   Silber,  wovon  ihr  60  Mark  vorgeschossen  worden,  gekauft  habe.    Damist.  G.   40 
St.  A.  fonds  Hanau-Lichtenberg  nr.  8  or.  mb.  c.  sig.  peiiA.,  gedruckt  i.  d.  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrh. 
XIV,  194. 


1237  —  1238  i90 

255.  In  einer  Urkunde  Bitckof  Berthold»  und  des  DomeapUelt  90»  Sftftßiuiy, 

den    Verkauf  der   BesÜzwngen  der   Ahtei  Hugshofen,   tu   Ober-Flörekeim  an  die 

Deutschordenshrüder  betreifend,  unter  den   Zeugen  .-  Ueinhardo  preposilo,  Bertholdo 

ilecano,  Ulrico  cuntüre  et  sclioiuHtico,  ileriiionriu  de  Krenberg   |  Friderioo  de 

B  llugeiiaue  cclleruriü,    Ueinhurdu    du    Teugen,    Kbcrhurdo    de    L.......^oa    canonici* 

miijüriä  ecclcsic  Argenlinensis ;  —  Rudolfo  SciiulUenlKiltz  milite ',  üillungo  cive  de 
ilageuaue,  Conrado  ad  Üarbain  et  ßlio  suo  Mcndcvino  civibus  Argcnlineosibos, 
Ilessono  iiolariu  burgensium  et  aliis  quam  pluribus.  acta  sunt  bec  publice  anno 
verbi  iiicarnnli   VZM .  l'-i37 . 

10  Au»  Graivlidier  fkutr.  ineil.  III,  3i7  nr.  36t  (ex  aatognipbo). 

Auch  bei   Gudenut   Cod.  '/"'     V..„...^i    IV,  880  u.   Henne*   Cod    -U.J    nr4im.  $.   Mmim 
Teuton.  I,  108  nr.  98. 


256.  Cuiiradua  episcopus  Spirensis  *  cum  Bcrbtuldo  epiäcopo  AigeDlineosi 
coiniiiiiluliünein  peragit,  o  qua  Ik'alrix  malrona  Egelolphi  de  Munditigcn  marscalci 
18  Argeuliiiensis,  (iliu  quondam  Alherli  de  Ülbciibcim  camcrarii  Spirensis,  ministcriali 
subjcclionc  ccclesio  Argenliuensi  obligata  erit,  Spireusi  auteni  ecclesic  Ebcrbardus 
et  Tbcüdericus  pincerne  de  Welresowe  attinebunt.  <a  nobis  qui>.  dalum  Spire 
annü  incarnatiunis  duiuini  1238,  0  kalendas  februarii,  ponlificatus  nostri  anno  priroo. 
1238  Januar  27  Speier  ». 

so  J5  au»  Straßb.  Bet.-A.  0  nr.  109  or.  mb.  c.  S  $ig.  pend.  laetii. 

Otdruckt  darnach  i.  d.  Zeittehr.  f.  Oeteh.  d.  Oberrk.  XV,  iM;  Grandtdter  Oeuvr.  tmä.  HI, 
348  nr.  303. 


257.  Arnold  der  Cuslos  des  Straßburger  Lomeapitels  entscheidet  nach  eidlichen 
Zeugenaussagen  einen  Streit  ztcischen  Heinrich  Marsilius  Sohn  und  dem  Straßburger 
»  St.   Stephnnskloster,    Zinsleistungen  an   des   letitern   Hof  zu  Lipsheim  belrefend. 
1238  üclüber  0. 

Afmoldiis]  custos  majoris  ccclesie  Argontinonsis  loco  domini  episcopi  presidcns 

in  judifiis  oninibus  prcscns  scriptum  inspecluris  geste  rei  noticiam.        constet  uni- 

versilali    veslre,    quod,   oonslitulis   coram    nobis   L.   sacerdotc   prcbendario   claustri 

ao  sancti    Slepliniii   in   Argcnlina    loco    ejusdem    claustri  ex  parte   una  et   llfeinrico] 

Marsilii    ex   altera  litiganlibus  suj>er  ccusibus  quorundam  agronim  profati  H^einrici) 


>  Dtrtelbe  gehört  mit  Folgenden  im  Jahr  1337  Mum  Roth :  Sigliniu  fitiot  ministri  fhitnua,  Ciao 

fllius    Krbonis    inaKisIri    hur)ii<nsiiin),  Friilorich    von  t"  ^,\rt  d«r  TitotAm,   Halnl  Toa  Eck* 

vvrshviin,  Conrnt    Soliott,  Krlw    rihter,  Coiirnt   Virnk  '"hanna  Ton    KftnifMliofaii,  (Uta» 

SB   (lausen    ahn,  lUft,    Uipolin.    Hans    Kolbclin.  UA<I<>lff   I  s  i6n,  K&dolff  Ton  VtgwsMa,  Witieh, 

Uoinrich  MamiliuH  sftu.  Untlis-  d.  Hürgcrbtirh  fol.  tii'  i    ■-  .  ;   '..  St.  A. 

•  Bi»chof  Kimrtui  V  von  Ebtrrtein,  1337—tJi:< 

'  Die  gleichliiiilende  Oegenurl-Hmi«  Bitchtif  Ilnilfll'.   /.'.n  ./ mu.ir  31  >Yr,i,  KarUr.  U.  L. 

.1.  Cod.  minor  S|.ir.  fol.   lf>,  gedruckt  in  Atla  ii,.]J     Ih,  -l.   1 .,...:    JV.  144. 


200  1238 

in  curiam  sancli  Slepliani  in  villa  Liutpoldsheim  speclancium,  idem  H[einricus] 
constanter  asserebat  se  minus  in  censibus,  quam  pars  adversa  pelerel,  annis  debere 
singulis  persolvere.  nos  vero,  multis  inter  se  agitatis  concertacionibus,  tesles  juratos 
et  diligenter  examinatos  super  eadem  causa  recepimus  in  bunc  modum  deponentes  : 
Lampertus  prespiter  juratus  dicit,  quod  mansus  illi,  quos  habet  Ileinricus  filius  5 
Marsilii  spectantes  in  curia  Liutpoldslieim,  unus  integer  persolvit  sex  solidos  in 
censum  sancto  Stephane  et  dimidius  tres  sohdos.  insuper  affirmat,  quod  omnes 
mansus  spectantes  in  eandem  curiam  reddant  simihter  et  dicit,  quod  ipse  receperit 
multis  annis  census  eosdem.  Fridericus  juratus  dicit,  quod  ipse  receperit  a  monachis 
sancti  Arboagasti  et  a  domino  de  Vegersheim  tribus  vicibus,  ex  quo  villicus,  qui  lo 
custodiebat  primitus,  transfretavit  mare,  de  inlegro  mansu  prefatorum  bonorum  in 
curiam  prefatam  spectancium  sex  solidos  et  de  dimidio  tres  solidos.  Sigebodo  villicus 
juratus  dicit,  quod  habeat  mansum  unum  in  sepe  dictam  curiam  spectantem  et  inde 
persolvat  annuatim  sex  solidos  in  censum  et  affirmat,  quod  omnes  debeänt  reddere 
similiter.  Godefridus  juratus  dicit,  quod  ipse  receperit  de  integro  mansu  prefatorum  i5 
bonorum  sex  solidos  et  de  dimidio  tres  solidos  et  dicit,  quod  adjudicatum  fuisset 
ipso  presente  et  audienle,  quod  unusquisque  mansus  integer  prefatorum  bonorum 
debeal  reddere  sex  solidos  in  censu  et  dimidius  tres  solidos.  nos  igilur,  harum 
attestacionum  diligenlissime  inspecto  tenore  et  ydoneorum  jurisperitorum  super  eisdem 
habito  consilio,  dignum  duximus  sententiandum ,  quod  H[einricus]  filius  Marsilii  20 
prefalus  sex  solidos  de  quolibet  mansu  suo  in  predictam  curiam  spectante  per- 
solvat annuatim,  quousque  nos,  quod  minus  persolvere  debeat,  valida  informet 
racione.  actum  est  anno  domini  1238,  proximo  sabbato  ante  festum  sancti  Galli, 
presentibus  Ül[rico]  plebano  sancti  Stephani  et  S.  sacerdote  et  F.  sacrista  et  aliis 
quam  pluribus.  as 

B  aus  Straßb.  Bez.-A.  H  fasc.  2659  or.  nib.  c.  sig.  pend.  laeso. 

258.  Henricus  lantgravius  Alsacie  protestatur,  Johannem  mililem  dictum  der 
Crumbe  agrum  in  banno  Erislhen  situm,  Anewendere  dictum  et  agris  abbatisse 
Erstheimensis,  qui  dicuntur  die  Gebrete,  in  campo  superiori  adjacentem,  consensu 
uxoris  et  filiorum  accedente,  ecclesie  sancli  Thome  Argentinensi  ita  contulisse  ut  30 
Dez.  ii  censum  12  denariorum  annuatim  in  feslo  sancti  Thome  solvat  ac  posl  mortem  suam 
libere  possideat  «res  que  pia  devotione».  testes  hujus  facti  sunt  i.  a.  Cunradus 
cantor,  Eberhardus  canonici  sancti  Thome.  [1226-1238'^.] 

T  aus  Straßb.  Tlwm.  A.  Titres  lad.  25  or.  mb.  c.  3  sig.  pend.  laesis. 

Gedruckt  darnach  bei  Ch.  Schmidt  Eist,  du  chap.  de  8.  Thom.  p.  307  nr.  27.  S 


1  Cfr.  Schöpflin  Als.  illustr.  II,  523. 


1230  «M 

259.  Bischof  Berthold  von  filraßburg  verleiht  da»  Patromlt recht  der  AU  St. 
Peters hirche  zu  SlraÜburg,  das  bisher  die  Herren  von  Blid«  tn  Lehen  bttt$$en, 
dm  Slraßbunjer  Kloster  der  heiligen  Dreieinigheit.    1239  Mär*  28  Str^ühwrg. 

\  In  numitic  sanclc  et  iiulividuc  trinilaliH  atnco.  Bcrloldus  •   müteraliooe  dirina 

6  Argeiilitiensia  episcopua  univcrsis  Christi  fidelihus  preseos  scriptum  inspectoris 
sululeiii  in  dominu.  divinum  est  ]>ocius  quam  bumonum,  ümnium  eorum,  qua 
suh  üculis  huminum  gcruutur,  halwre  mcmorium.  exp«,-dit  igitur,  imwu  necMMlati* 
est,  ut  eorum,  quc  gesta  sunt,  lilterarum  testiinunio  memoria  refricetur,  oe  obli- 
vionis  caligino  obscurata  velud  umbra  evancscaul.  ad  noticiam  igitur  tarn  presenlium 

10  quam  futiirorum  voiumus  pervcnire,  quud  nos  jus  putroualus  ecdesie  soucti  Pelri 
Argenliuensis,  qui  vulgo  dicilur  scuioris,  cujus  juris  palronalus  dominium  sive 
pruprietas  ad  ecclesium  spectabat  Argentinenscm,  scd  Burcardus  et  Rudolfus  fratres 
de  lilidc  tylulo  feodali  possidcbaut,  de  bona  voluntate  fratrum  ipsorum  recupe- 
ravimus.  moli  etiam  zelo  pictutis  et  divine   retribulionis  intuitu  idem  jus  patronatus 

19  munusterio  sanctc  Trinitutis  in  Argentiua  de  conscnsu  capituii  nostri  pleno  jure 
HLtoruliler  coiilulimus.  verum  quia  idem  jus  palruualus  bone  memorie  Ileinricus 
comes  lungravius  Alsalic  ab  ecciesia  Argenlincnsi  et  prcdicti  fratres  de  Blide  ab 
ipso  feoduli  l}tulo  possidebunt,  hanc  adjecimus  condiciunem,  ut  prefati  fralres  filio 
postimniü   comitis   memurali,   si  cxactum   ab   eis   fuerit,   de   bonis   suis   ab  ecciesia 

•m  Argenlincnsi  feudalibus  ad  valenliam  quadruginla  murcarum  resarciant  in  restaurum, 
que  ßlius  dicti  comitis  ab  ecciesia  Argcntinensi  et  prefati  fratres  ab  ipso  lylulo 
feuduli  possidobunt.  si  vero  id,  quod  prcmissum  est,  sepe  dicti  fratres  per  se  apud 
dicti  comilis  puslhumum  obtinorc  non  potuerinl,  nos  de  comsensu  capituii  nostri  ad 
id   impelrundum   cum    eireclu    promisimus   et   scripto   presenti   promittcndo  nos  scu 

S5  quemlibcl  nuslrum  successorem  ubligomus.  ipsi  vero  fratres  ad  id  oblinendum  litleris 
presenlibus  se  et  suos  succcssoros  obligarunt.  super  hujus  autem  condicionis  execu* 
tione  ipsi  fralres  nubis  prcslilcrunt  fidejussoriam  cautionem.  fidejussores  autem  sunt 
bii  :  Waltliorus  \\'olTelnrius,  Dielricus  de  Bjildcburnen  et  Volmarus  de  Heiterbacb. 
tcstcs   inlerl'uerunl   Ueinhardus  pro|)osilus,  Arnuidus  custos',  C&nradus  de  Wolvabe 

80  arcliidiaconuä  et  magisler  Cüuradus  de  Scen^'ilre  canonicus,  Egclolfus  marscalcus, 
Ounlherus  et  Eberhardus  fratres  de  Landesbcrc.  et  ut  bcc  permaneant  inconTolsa, 
pres(Milt>m  paginam  sigillis  noslro  videlicct  et  c-npituli  Argentinensis  et  predictorum 
fralnim  fecimuü  conmuniri.  acta  sunt  bec  Argcntinc  anno  domini  1230,  5 
kalcndas  aprilis. 

85  B  (iiw  .S»m/!6.  Bt».-Ä.  Q  nr.  61  or.  m».  e.  aig.  ptnd.  2fwr  imi  Sttfd  Btiioffi  mn  BKd$  M 

gitt  erHtdten. 
Otilruckt  dtioMch  bti  Schöpflin  Ah.  dijit.  I,  SSa  nr.  496. 


I  In  einer   Urkuniie  der  Arbtimin  WiUeburgit  vom  NMermihuttr  atu  dem  Jältr  U39  ' 
auch  itln  /engen  :    Koiiihanlus   ArgruUnonfiis   ccclotie   prcpotitnt,  A'-'ni-*"-'    rosto*  tj/aaiam  •cämdm, 
40   Basilicnsis   canoniriis,  Coiirndus   <to   Enthringon   «t   Connda«  de  >  c—oiki  ArgwUniMM 

Cfr.  Tromllat  Mmt.  de  lUUr  1,  iM  nr.  375.  /n  demieOten  Jahr«  im  Ma,  rrnehmt  «HC*  im»  Sltwähmftr 
IMnnatpHel  an  das  Fraitenklotler  St.  Eli»abelh  dtutlbai  einen  Hof  iirtw  itr  A.  Amitwm»kinlU  §lki§m 
für  einen  jähriichen  Xin*  «ON  8  Pfimd  <SKraM.  Ifmmigm.  VergL  Otfial^mdt  «m  51.  XKuAttk  ar.  tOft 
I.  StrtUib.  lloap.  A. 


202  12  39 

260.  Bischof  Berthold  von  Slraßhirg  vertheilt  neun  Grundstüche  in  der  Flachs- 
gasse zu  iSlraßburg,  die  Günther  und  Eberhard  von  Landsberg  zu  Lehen  besaßen 
und  für  die  sie  ihre  Güter  zu  Griesheim  auflassen,  an  die  Straßburger  Reuerinnen 
und  mehrere  Private.  1239  August  Straßburg. 

Berhtoldus  dei   gratia  Argentinensis   episcopus.        noverint   universi  presenles    5 
litteras  inspecluri,    quod    dilecti   fideles   nostri    Guntherus   et  Eberhardus  fralres  de 
Landesberc  novem  areas  in  civitate  Argentinensi  in  platea,  que  dicitur  Vlahsgazze  \ 
quas   iidem  a  nobis  et  ecclesia  Argentinensi   tenebant  in  feodum ,  in  manus  noslras 
libere  resignarunl  et  nos  ad   eorum  instanciam   de   ipsis   areis   dilectis   in   Christo 
sororibus  penitentibus  in   Argentina   duas,  Wezeloni  judici  et  Knebelino  fralri  suo  w 
duas,    Orlolfo   unam,   Friderico    dicto   Mezzerere   et   F.  filio   suo   unam,   Rulino  et 
Sifrido  dicto  Merswin  unam,    Heinrico   de    Reinecheim  et  Velbelino  unam,  Cunrado 
Virnekorn   unam  de  consensu  capituli  nostri  conlulimus  et  donavimus  jure  proprie- 
tario    et   eorum  heredibus  in  perpetuum  possidendas.  predicti  vero  fratres  in  recon- 
pensacioncm   earundem    arearum   omnia  bona,    que   ad  ipsos  in   villa  et  banno  de  i5 
Criegesheim   juxta   Bishcovesheira    proprietario   jure   spectabant,    nobis   et    ecclesie 
nostre  libere  donaverunt  nosque  eadem  bona  ipsis  concessimus  pro  feodo  possidenda. 
in  cujus   rei  testimonium   presentes   litteras  sigillis  nostro  et  capituli  nostri  fecimus 
sollempniter  conmuniri.        actum  Argentine  anno  domini  1239,  mense  augusto. 

JB  am  Straßb.  Bez.-A.  H  fasc.  2976  or.  mb.  c.  2  sig.  pend.  laesis.  SO 


261.  Meisler  und  Rath  der  Stadt  Straßburg  beurhmden,  daß  sie  dem  Bürger 
Rüdeger  Riuses  für  die  ihm  verkaufte,  alsdann  zur  städtischen  Befestigung  ver- 
wandte Insel  bei  St.  Stephan  eine  andre,  dahinter  gelegene  gegeben  haben.  1239.' 

Cunradus  Virnecorn  magister  burgensium  ^  et  consules  Argen tinenses.  ne 
rerum  gestarum  veritas  cadat  in  oblivionem,  litterarum  debet  memoria  perhennari.  25 
noverint  igitur  universi  presens  scriptum  inspecluri,  quod,  cum  universitas  civitatis 
nostre  de  communi  consensu  insulam  apud  sanctum  Slephanum  silam  concivi  nostro 
Rudegero  Riuses  in  proprietatem  vendidisset  et  post  bec  necessitate  cogente  per 
eandem  insulam  murum  et  fossatum  civitatis  oporteret  transire^,  nos  de  consensu 
et  licentia  civitatis  in  recompensationem  predicte  insule  heredibus  predicti  Rudegeri  3o 
dedimus  aliam  insulam  retro  memoratam  insulam  sitam  in  proprietatem  perpetuo 
possidendam,  nos  et  successores  noslros  totamque  civitatem  hujus  donalionis  ac 
recompensationis   warandos   constituentes.    ne   igitur   hoc  factum   posterorum  cavil- 


1  Vergl.  Straßb.  Gassen-  und  Häusernamen  »'.  Mittelalter  S.  65. 

2  Nach  B.  Hertzog  Edels.  Cron.  Hb.  VI  p.  187  verkaufte   im   Jahr  1236   das   Straßburger  Born-  35 
capitel  Conrad  Virnekorn  die  curia  ad  plumbam.  Vergl.  Straßb.  Gassen-  u.  Häusernamen  i.  Mittelalter 

S.  161. 

3  Wohl   bei  der   von   Königshofen  (D.  St-Chron.  IX,  719)  in  die  Zeit  ujn  1200  gesetzten  Stadt- 
erweiterung. Vergl.  Silbermann  Localgesch.  d.  Stadt  Straßb.  S.  65. 


1230  —  1240  «8 

laliuiiü  vcl   lemporiM  uhlivionc  ]>ossil  in  irritiim  revucari,  preMDlaiD  pt^'  ''^''> 

civitatis  munitnin  lieredihiis  s(;pc  dicli  Uudegeri  concessimuB  babendam. 
hec  publice  uiiiio  incunialionis  dotnini  1230  in  tempore  nostro,  qui  tunc 
consulcs   fuimus  civitatis,  vidclicct  F'riderici  de  Ufwilre,  Williclmi  Bagahi  etc.  '. 

B  Au*  Wencker  CoU.  arck.  p.  043. 

262.  Eberhard  von  Greifenstein  befreit  Ackerland  im  Dorfe  Ecktrersheim.  dm 
Jiurcard  Hidelin,  ein  Straßburger  Bürger,  gekauft  hat,  ton  jeglicher  Abgabe.  t'-^IO 
Januar  27. 

Ero   Kbcrliiinlus    iiiilen   diclus    d<!    Griffiislein   doininus    et    ad'- 

10  caslri  notuin  facio  laiu  luluris  quam  prcsentibus,  quod  Üurcardus  ci\._  ...^ .= 

coguoinine  Sidelin  emil  in  villu  Ekevcrabeiin,  cujus  ville  sum  ego  advocatus,  pro 
Volinarü  quinque  agros  et  pro  ßliis  sororis  longi  Ilugonis  viginli  agros,  qoos 
videliii't  agros  ego  Kbcriiardus  jum  dicti  Burcardi  rogatu  nccnon  et  ejus  amicorutn 
omni  donavi  jure  lii)urlatis  ita,  ut  ainodo  et  dcinceps  libcri  siut  ab  omni  exactiont; 
16  vcl  cüllccta.  cl  ne  a  postcris  nuslris  bujus  datc  libertalis  infringatur  auctoritas, 
prescntem  cedulam  sigilli  nostri  tcstimonio  fccimus  conmuuiri.  ut  aulem  liujua  facti 
firmior  sil  cerliludo,  viroruin  boncstonim  prcscnlia  facta  cognoscatis,  quorum  etiam 
uomiiitt  ob  memoriam  facti  subscripta  sunt  :  Otto  de  Ohsenstein  frater  meus,  IIccclo 
et  Sigelinus  fratres,  AUxirtus  de  TnUilersbeim ,  ScbuUo  st^rvus  advocati,  Wernerus 
30  et  Ileinricus  Vclkeliuus  fratres '.  acta  sunt  hec  anno  gratie  1240,  0  kalendas 
februarii. 

U  «MM  ^raßb.  Ilotp.  A.  St.  Marc  lad.  2  fuc.  61  or.  mb.  e.  »ig.  pmi. 

263.  Bischof  Berthold  von  Straßburg  beurkundet,  dnß  Hart  mann  Ritter  vom 
Kckbolsheim    und   seine   Oemahlin   Junta   der  St.  J'/i'/musiiir/ie    :i/    .Straßburg  ein 

%  Qrundstiick  in  der  Sp')rerf/ax.<ie  daselbst  ffe.<!rhrnk!  h>'''-n.    f^'ln  M-r:  1*3. 

n|f rthiililu.s|   (It-i   ^nii'i.i   .Vij^i'iiiiiifiiMi  ein  '<'m  paginam 

inspocluris    sultitetn   in   vcro   salutari.        tcnor     ,  .  ; -re  Tolomna, 

quod  Ilartinanntis  milcs  de  Eckiboldiahcim  et  uxor  ejus  Junta  ad  presenciam  nostram 

accedentcs  ecclesie  sancti  Tbome  arcam  20  solidos  in  censu  pcrsolvenlem ,  sitam  in 

au  vico,   qui  dicitur  undir  Sporcrin,  ex   opposilo  domus  Ottonis  de  Swindiratishcim, 


I  Ihf.^e  r  rrgOiui  diu  RAlhs-  n.  Dargtrhach  fol.  7*  ».  Stfßb.  SLA.$o:  Hatad  tob  Bck*- 

vcTslioim,  Itivi  iiienbolts,  Sifrid   ein   «lirner  der  brAder«,  WetMl,  Haiu  von  Kftiii|(calK>h«,  Bnn 

tti|>eli)i,    llnus   KpU)<<liii,    Durrkart   Spender,    ßftdolff   von   Vegertlieiin,   K&dolff  Ton  JUbem,  Johaima 

C'Anon    sAii,    Connit    Erben   iiAn,  Williclm    ■''-'     <' ■'    lUbMtoek,   Bvjnbolt   Clanscn  »fta,  Heiarkli 

as   Mursilins  »ftn.  Erbe  Ton  Kriburs 

a  Ih  <•<»  'Übuiy  far  die  Hmrn  wm  BtOmm,  U*0  Man 

Slrat^btini,  ri~  ••  d«  TrohtoTsbeiin,  C«an4o  ViiMkon  •(  H(«ia- 

rirn]    ilirto    Velkelin    riTibna    Ai  Im«.    Cfr.   SMgfUm    AU.   dipL  I,  S6i  mr.  4S9  («X  wluto 

Wi'iirkor.V 


204  1240 

multis  astanlibus,  communi  manu  publice  pro  remedio  animarum  suarum  conlulerunt 
et  possessionem  ejusdem  aree  predicte  ecclesie  assignarunt.  sane  cum  canonici 
prefati  monasterii  super  hujusmodi  donacionc  facta  litteras  nostre  confirmacionis  in 
testimonium  postulareut,  nos  eorum  juste  peticioni  benignum  prebentes  assensum 
hujusmodi  factum  confirmamus,  litteras  presentes  ad  peqjetuam  firmilatem  eisdem  5 
indulgentes.  actum  anno  domini  1240,  feria  6  ante  Letare  Jerusalem,  hiis  pre- 
senlibus  :  Ileinrico  de  Stahelecke  canonico  majoris  ecclesie,  W[olfbelmo]  decano, 
H[ugone]  portario,  S[igebotone]  cellerario,  W[ernliero]  de  Wolfgangisheim,  H[einrico] 
de  Stuzelingin  canonicis  sancti  Thome  Argentinensis ;  laicis  vero  C[onrado]  Virne- 
korn,  G.  ^  milite  de  Rimundiheim ,  Erbone  filio  Ruedigeri  de  Friburc  et  aliis  quam  lo 
pluribus. 

T  aus  Straßb.  Thom.  Ä.  Titres  lad.  25  or.  >nb.  c.  sig.  petid.  laeso. 

Gedruckt  ehendamach   bei   Cli.   Schmidt  Hist.   du   chap.  de  s.  Tliom.  p.  311  nr.  33.    Nach 
Copie  bei  Schöpflin  Als.  dipl.  I,  384  nr.  499. 


264.  Bischof  Berthold  ton  Sltaßhurg  benrkundet,  daß  Hartmann  von  Eckbols-  is 
heim  und  seine  Gemahlin  Junta  dem  Frauenkloster  St.  Mathice  zu  den  Hunden  hei 
Straßlurg  einen  Hof  daselbst,  genannt  zur  Linde,  geschenkt  haben.  1240  März. 

Berdoldus  dei  gratia  Argentinensis  episcopus  omnibus  presentem  paginam  inspec- 
turis  rei  geste  noticiam.  noverint  universi  presentes  et  futuri,  quod  Hartmannus 
de  Eccheboltsheim  miles  dilectus  et  fidelis  noster  et  ejus  uxor  Junta  cives  Argen-  ao 
tinenses  instinctu  divino  ducti,  volentes  saluti  anime  sue  ac  parentum  suorum 
consulere,  sororibus  cenobii  sancti  Mathie  *  ad  undas  "^  extra  muros  Argentinensis 
civitatis  quandam  curtem,  que  dicitur  ad  Tiliam,  sitam  in  ciTilate  Argentinensi, 
unde  sororibus  memoralis  singulis  annis  in  censu  viginti  una  uncea  denariorum 
persolvitur,  in  modum  elemosyne  et  pro  remedio  animarum  suarum  libere  et  25 
pacifice  atque  sine  contradictione  qualibet  contulerunt.  ne  igitur  in  posterum 
cavillosa  oblivio  super  tam  pio  facto  possit  aliqualenus  suboriri,  ad  babundantem 
cautelam  presentem  paginam  sigillo  nostro  duximus  corroborandam.  actum  anno 
incarnationis  domini  1240,  mense  marcio,  prescntibus  hiis  :  lI[einrico]  de  Stahelche 
et  magistro   H[einrico]   de   Lutenbah  canonicis    Argentinensibus,    Ludewico    milite  30 

o 

nostro,  R.  plebano   de   Unzenhurst  nostro  cappellano,  R[eimboldo]  dicto  Stubenweg 
cive  Argentinensi  aliisque  quam  pluribus. 

S  aus  Straßb.  St.  A.  lad.  s.  Nicolai  Martini  Petri  or.  mb.  c.  sig.  pend. 
a)  S  Mathe  mit  Spuren  eines  verlöschten  i  umsehen  h  und  e. 


1  Ch.  Schmidt  a.  a.  0.  ergänzt  Goezzone.  35 

2  Identisch  mit  dem  St.   NicolausMoster  in   der   Krutetmu.    Die    Gründung   desselben   und  diese 
Schenkung  betreffend  vergl.  Straßb.  Gassen-  u.  Häusernamen  i.  Mittelalter  S.  100. 


1240  906 

265.  Das   Straßhurger    DomcnpUel   überläßt   seinem    Pförtner   Etermtm»   «m 
Erenberg  und  dessen  Neffen  dem  Domcanoniker  Johannes  vom  Stein  StifttgMtvr  M 

WntrliniiiL  und    lllli'nhf'iin  für  dcu    hix/irri/ii'ii    Zum      l'Jifl  .V/irt. 

lt|t'iiiliar(liin|    prcpoüiliis  ' ,    li|erlliuiauäj   decuuu.s,    1' [ndcdcus]   canlor   totumque 

B  (iupiluliiiti  Argciitirifiisc  utiivcrsis   taiii   prescntilnis  qunm    [loslcris   hujus   lill«re  in- 

spcclorihus   rei   geslu   iiotitiam.        ]M>tivil  a  nohis  Ilcrmaunus  Jictus  de   Erenberc 

tiosirc  ccclcsic  porlarius,  ul  bona  quedain    in   Volcolesbcim  et  ÜlcDlbetm  sila  et  ad 

noslros  contnuncs  usus  pcrtincnlia,   quo   lunc   idctn   llermaiuuu  sub  annua   tenuit 

pcnsionc,  ipsi  oc  nopoli  *  suo  Jolianni  diclo  de  Lapide  nostro  concanonico  concedere 

io  digiiarcinur.   nos  veru  ejus  prccibus  digiiutn   prck-ntcs  asscnsum   prefata   bona  sub 

eadcm  pcnsionc,  quam  prius  idcm  habuit  portarius,   scilicet  quadraginla  quartalia 

annone  mcnsurnalis,  quo  nunc  in  cunei  noslri  cedit  supplementum,   ipais  de  bona 

voliintaic    et   oinniuin    nostrmn    unanimi    consensu ,    qiioad    vixrrint,    concessimiu 

possidendii,  ita  tunicn,  ut,  si  quem  eonim  prius   mori  contingai,  alter  nicbilominus 

iB  sub  priori  forma  sine  contradictione  qualibet   bona  pretaxata   possideat.    ut  aatem 

huic  conccssioni  nullus  in  poslerum  malitiosc  qucat  obviarc,  prescns  scriptum  sigillo 

nostri   capituli  coniiuinilum   ipsis   in   testimonium  contulimus   babendum.        aclam 

anno  doniiiii  1210,  mense  marlio. 

li  (HCl  Straßh.  JtfZ.-A.  0  fa»r.  2709  or.  mh.  e.  mg.  pemL  kuto. 

Im  Auszug  bei  (!ra,ul„li,-r  <h„,r   iu.'d    J11,  354  nr.  378  Rodk  dem  Üb.  $al.  tt47 


266.  //iif/0  der  Probst  und  der  Convent  des  Khstert  Si.  Aroogast  bei 
Straßburg  gehen  mit  Konrad,  Ritter  von  OeiepotzAeim,  einen  Oütertautek  eim. 
1240  Mai. 

Hugo  preposilus  et  convcntus  sanoti  Arbogasti  apul  Argentinam  uniTersis 
ae  prcsens  scriptum  inspecluris  notificamus,  quod  nos  et  Cunradus  miles  de  Oeispots- 
beim  tule  fecimus  concambium,  quod  ipse  dedit  nobis  omnia  bona  sua  tarn  propria 
quam  liereditiirin  in  haniio  Kunegcsboven  et  in  banno  urbis  sita.  nos  et  suooeasores 
nostrüN  vviiraiulus  cunslihiondo.  nos  vero  tres  agros  et  duale  in  banno  Vegenheiiil 
et  dimidiuin  n^niin  in  banno  Kusbcim,  omnia  bona   nostra   in  banno  Oeispolaheini 

80  »)  B  ncijioti. 


i  Tkmpnhet  Bew^mrd  «rto/Mnl  hier  tum  Wt:t<-n  Mni.  .v.«/i  i»  ./...!..;■•-. >;  .?,.'>■  ;.'<•>  ■•■>'•  \..  '  i-,, 
<lo  niir);oli>  (IM  WIM  8Me,  <(fr.  nr.i67.  Ahm  tUr  FumiUf  ii>h  tU.„.„,t  .:.,„„„.  „.I.  i- ...f  I, ,,„!,.,,  i  „„.k 
außrrfutlb  Straßlmrg$  btMkMü^  Oüttr.  ima  Nottmber  U  hmUt  «r  «k*  m  Ztthtk  mm  thm  imliftm 
Cipilrl  rin  Hau*  gdttmft,  da$  nach  m*h«m  2W«  m  daat^e  tur«dtf»am  «oBte,  tfr.  ITardhMM  Htm 
JB  ml»,.  iUi>l.  XIII,  3Gr,  nr.  63.  Im  Jahr  13S»  ttötrtngtn  iltm  Ueimnck  nm  Thntfm  mmd  nim  SOtmt 
ihre  Heiiitzuiuja>  in  liuchheim  tiiui  Waterntttiler,  ttrfL  Zeittchr.  f.  Ckttk.  i.  OUrHi.  tX,  »41  mmd 
fyirslenbrrg.  (rk.B.  I,  1S9  nr.  3ti3  mm-A  Htm  Orifimd  i.  KoHtr.  O.  L.  A.  (Di*  %fc  R  ti«  ■« 
Rriiihnnlo  aufmlöem,  nicht  mit  liudolfo.  ine  m  m  htidtm  Druckern  fnekikmj  IMS  »cMtfrflic* 
I)omitn>li»t  Beinhard  und  dir  Ifarrtr  ron  KtmmmM  wtit  dtm  BHtmmmitndmmMuttr  MtU  im 
Zürich  einen  Oütertautch  ein,  nach  etmem  BtftH  M  Ormüdim  Ottnr.  imUL  tU,  SSi  mr.  9$9. 


10 


206  12  40 

Sita  tarn  propria  quam  liereditaria  et  41  marcas  sibi  dedimus  econverso.  tenemur 
etenim  de  predictis  bonis,  qua  nobis  dictus  C'knradiis  contulit,  ad  census  dare 
annuatim  decem  solidos  et  sex  denarios  et  Septem  quartalia  siliginis  et  septem 
quartalia  avene.  si  autera  aliquis  plures  census  a  nobis  exegerit,  quam  diu  hoc 
feodum  in  potestate  sua  vel  heredum  suorum  manserit,  ipsi  nobis  tenentur  emen- 
dare.  in  hujus  rei  testimonium  präsentem  paginam  sigillo  nostro  volumus  con- 
muniri.  acta  sunt  bec  anno  domini  1240,  mense  majo,  presentibus  Johanne  de 
Lampertheim,  Ospenello  et  Bertholdo  militibus  de  Geispotsheim,  Hessone  de  sancto 
Ypolito,  Ilugone  existente  preposito,  Johanne  priore,  Bertholdo  cuslode,  Walfiido 
et  Johanne  prespileris  et  aliis  quam  pluribus. 

H  am  Straßb.  Hosp.  A.  docum.  innt.  lad.  47  fasc.  46  or.  mb.  c.  sig.  pend. 


267.  In  einer  Urkunde  des  Bischofs  Berthold  von  Straßhurg  und  des  Schult- 
heißen  von   Hagenau  für   das   Kloster    Steigen  .•    datum   apud   Kircheim  kalendis 
octobris  anno  domini  1240,    presentibus  Argentincnsis  ecclesie  A[rnoldo]  de  Burgele 
preposito,    F[riderico]    cantore,    H[einrico]    de   Stahelecke   et  Reinhardo    canonico,  is 
C.  plebano  de  Zabernia  et  aliis  quam  pluribus.  1240  October  1  Kirchheim. 

Aus  Grandidier  Oeuvr.  itted.  III,  354  nr.  381  (ex  autogr.  tabul.  coUeg.  Tabern.). 

268.  Meister  und  Rath  der  Stadt  Straßhurg  betirkunden,  daß  die  zwölf  Beavi- 
teten  des  Kürschnergewerhs  ein  ihrem  Amt  gehöriges,  vor  der  St.  Martinskirche 
gelegenes  Grundstück  dem  Krämer  Hermann  verlehnt  haben.  1240.  ao 

Hugo  Riplinus  magister  burgensium  et  consules  Argentinenses.  ne  rerum 
gestarum  veritas  cadat  in  oblivionem,  litlerarum  debet  memoria  perhennari.  noverint 
igitur  universi  presens  scriptum  inspecturi,  concives  nostros  scilicet  duodecim  offi- 
ciatos  inter  pellifices  ^  aream  unam  ante  ecclesiam  sancti  Martini  inter  staciatores 
sitam,  ad  officium  ipsorum  pertinentem,  per  manus  magistri  eorum  Cunradi  Virnecorn  25 
Ilermanno  inslitori  concessisse  sibi  et  universis  successoribus  suis  jure  hereditario 
perpetuo  possideudam  sub  tali  conditione,  quod  de  eadem  area  9  uncie  denariorum 
et  3  cappones  predictis  duodecim  et  ipsorum  in  eodem  officio  successoribus  persol- 
vantur  annuatim  sine  omni  augmentatione.  prefatus  vero  Hermannus  et  successores 
sui  possunt  pactum  suum  in  predicta  area  vendere,  dare  vel  obligare,  cuicunque  9o 
voluerint,  preter  hoc  solummodo,  quod  pactum  suum  nulli  conferant  ecclesie.  si 
autem  ipse  vel  successores  sui  jus  suum  in  eadem  area  vendere  vel  obligare  volue- 
rint, primo  dominis  curie  debent  exhibere.  quodsi  ipsi  pro  minori  pretio  quam  alii 
vellent  aream  habere,  licebit  prefato  Hermanno  vel  successoribus  suis  alias  vendere 
vel  obligare  sine  contradictione  qualibet,  fraude  et  dolo  penitus  exceptis.  ne  igitur  35 
hoc  factum  posterorum  cavillatione  vel  temporis  oblivione  possit  in  irritum  revocari, 


1  Dieselben   dürften   wohl  im   ZmammenMng  mit  den  dnodccim  inter  pellifices  des  ersten  Straßb. 
Stadtrechts  stehen. 


1240  907 

presens  exindc  pagina  est  conscripla  et  sigillo  civitatis  in  Iflstimoniam  comma- 
nita.  acta  sunt  li<;c  publice  anno  incaniationis  doinini  1240  in  pmcnti«  nostra, 
qiii  tiinc  consules  fuirnus  civitatis,  videlicet  Cunradi  Virnccorn  «-tc.  ' 

Au»  Wencker  Coli.  nrch.  p.  644. 

8  269.  Bischof  Berthold  von  Straßburg  beurkundet,  daß  der  Straßburger  Bürger 

Reinbold  Virnehorii  der  St.  Arbogaslkirche  einen  Hof  bei  St.  Aurelien  gegeben 
und  diese  ihn  mit  Oarten  und  Land  bei  der  rothen  Eireke  und  in  Königikofen 

entschädigt  habe.  V-iiO. 

Bferlholdiis]  dei  gratia  Argcnlincnsiü  cpiäcopus.  temporales  actus  labuntur 
10  cum  Icunpon;,  nisi  vivncis  liltere  lostimonio  solidentur.  hujus  rei  gratia  etati  prc- 
Sütiti  et  fulurc  postcritati  notum  facimus,  quod  Reimboldus  dictus  V'ieruecom  civis 
Argcnlincnsis  laude  et  assensu  b*-rcdum  suorum  curtim  super  aqua  sitam  apud 
sanclam  Aureliam  ecclesie  beati  Arbogasti  liberam  contradidil,  ecclesia  vero  orlum 
apud  Rodeiikirgbcn  et  aream  in  Kfingesboven  in  concambium  sibi  redonavit.  verum 
18  nc  quis  successiouis  tempore  prcfntam  ecclesiam  super  tali  donatione  sine  causa 
lemere  prosumal  iigruvare,  prescntem  cedulam  conscribi  et  sigilli  noslri  munimine 
et  civitatis  fecimus  roborari.  testes  bujus  rei  sunt  Walfhdus  prcpositus  etc.  anno 
incarualiuuis  dumiui  1240. 

U  au»  Straßb.  JIosp.  A.  prot.  7383  cod.  dtart.  «ec.  XV  p.  89*. 

270.  Meister  und  Rath  der  Stadt  Straßburg  beurkunden,  daß  sie  einen  auf 
städtischer  Aue  jenseits  def  Rheins  gelegenen  Hof  an  Heinrick  Sturm  und  seine 
Frau  Inncngard  vcrkhnt  haben.  t'^iO. 

ReiinhoKliis  SUiheuwec  et  Uudoltlus  liiius  Lonizelini  magistri  burgcnsium  et 
consules   Argenlini-nses.        ue   rerum   gestarum  verilus  cadal  in  oblivionem,  litera- 

«  rum  debel  memoria  percnnari.  noverint  igitur  universi  presens  scriptum  inspecturi, 
quod  nos  de  communi  consensu  scabinorum  et  officialium  in  augea  civitatis  ultra 
Rfuum  apud  transiluin  curiain  unam  de  rivo,  qui  dicilur  Brisacbwac,  usque  ad 
Rcnum  teiulriilein  circunifossnlam  coucossimus  Heinrico  Sturm  et  uxori  sue  Innen- 
gardi  et  berodibus  eorum  perj)etuo  possidendum  sab  tali  condicione,  quod  de  eadcm 

!»  curia  10  solidi  denariorum  civitati  porsolvantur  annuatim  sine  omni  augmentatione, 
scilicct  in  festo  saucti  Joannis  bapliste  5  solidi  et  in  nalivitate  domini  5  solidi  ita, 


1  /Am  Vfr:richniß  des  Rnth«-  n.  Bargorbnrh  fol.  7<>  i.  fitnM.  8t,  A.  MfMtt  /9r  im  JtAr  IMO 
außerdem  folgemlt  Namen :  Hotxol  von  Erkcvcnhoim,  RAdolfT  StoltMnbolta,  8ig«l  aia  afta  das  diMMts 
der  brfttlcr,  Johans  von  KftnigeshoTcn,  R&dolff  Ton  Vc);«r8h(>im,  RAdolff  von  Zabtra,  Baau  Kalb*lia, 
3S  Diin-knrt  Spondor.  Erliv  ('luuscn  ifin,  Conrat  Kohpstork.  Hanna  Cftnan  ran,  Conrat  Brb«i  tte,  H«te> 
rieh  Mursiliiis  sftii,  Wilhelm  Kot,  F.rbc  von  Krilmrg  At  fast  äUt  Nmmtm  im  dir  Lütt  Mn  U39 
(nr.  mi)  witdtrkthren,  to  i»t   rirllekht  die  hl  .Itr  BmOmmmkkmmt  mimmtimm  mti  4i$ 

ÄmMmtr  dn  Raih$  «mf  die  iHiten  MomUt  <i  1S39  umf  äit  «ratai  Momttit  im  1340 


Aa4  U 


208  12  40 

quod  in  eadem  curia  infra  fossatum  nemo  presumat  possessores  curie  contra  volun- 
tatem  ipsorum  impedire.  via  etiam  communis  et  pascue  in  augea  non  debent  a 
curia  impediri.  in  hujus  rei  memoriam  presens  exindc  pagina  est  conscripla  et 
sigillo    civitatis    communita.  acta    sunt   hec   publice   anno   incarnalionis   domini 

1240,  presentibus  hiis  consiliariis  :  Burcardo  de  Truchtersheim ,  Erbone  juniori,  5 
Gozperto  ministro  fratrum,  Erbone  filio  judicis,  Hugone  de  Vegersheim,  Cunrado 
de  Zavernia,  Gozzone  filio  Nicolai,  Reimboldo  Virnecorn,  Friderico  filio  Cunonis, 
Marcquardo  Vitulo,  Friderico  de  Hagenawe,  Reimboldo  et  Rudolfo  magistris  civium 
et  aliis  quam  pluribus,  Cunrado  Virnecorn,  Sifrido  filio  minislri  fratrum,  Hugone 
Riplino,  Joanne  Vitulo,  Erbone  et  Reimboldo  filiis  Nicolai,  Heinrico  filio  Marsilii,  lo 
Wernero  Velckelino. 

S  aus  Straßb.  St.  Ä.  Raths-  n.  Bürgerbnch  fol.  7«  von  einer  Hand  des  16ten  JaJirh.  geschrieben. 


271.  Beschlüsse  des  Sl.  Thomascapitels  zu  Straßburg  über  die  Befugnisse  seines 
Custos,  seines  Sacristans  mid  seines  Kämmerers.  1240. 

Cum    multociens    super    ofEciis    nostris,  scilicet    custodis,    portarii,    pincerne,  is 
camerarii   et    sacriste   sit    orta  dissensio,  ideo  nos  prepositus,  decanus  et  capitulum 
de  communi  consensu  fecimus  hec  conscribi,  que  etiam  volumus  firmiter  observari, 
quia  ab  antiquo  invenimus  ea  sie  statuta  et  servala. 

Febr.  1  Cuslos    tcuetur    ministrare   ratione   custodie   in  purificalione   canonicis   et   sex 

prebendariis  equales  candelas  de  tertia  parte  libre  cere,  item  omnibus  scolaribus  20 
chorum  frequentautibus  de  duodecima  parte  libre,  item  officiatis  domini  episcopi, 
preposito,  decano,  cantori  et  scolastico,  sicut  in  libro  missali  continetur.  item  in 
summis  festis  ponantur  9  candele  ad  primam  vesperam,  in  matutinis  7  candele,  in 
secunda  vespera  5  candele,  ad  missam  4  candele  honeste.  in  semifestis  ad  primam 
vesperam  ponantur  7  candele,  ad  matutinas  5  candele,  in  secunda  vespera  5  candele,  25 
item  in  dominicis  diebus  et  aliis  simplicibus  festis  5  candele  ad  primam  vesperam, 
ad  matutinas  3,  ad  missam  4,  item  in  ferialibus  diebus  ad  vesperam  tres  candele, 
ad  missam  3,  ad  matutinas   una,    item  per   totum   annum   ad  matutinas  3  candele 

Dez.  17     parve   ad  legendum   psalmodiam.  item  cum  incipitur  antiphona  «0  sapientia»  usque 

Dez.  2i     ad  vigiliam  nativitatis   domini  qualibet  die  ministrantur  4  candele  super  mensas  ad  ao 
propinandum  vinum  in  refectorio.  item  in  vigilia  pasce  ministret  cereum.  item  custos 
tenetur  reficere  omnes   casulas,  cappas  et  albas.  item  debet  lavare  albas  mappas  et 
manutergia.    item   debet   ligare   libros  chori  et  reficere.  item  custos  tenetur  dare  in 

Dez.  s      vigilia    beati  Nicolai   omnibus   canonicis   existentibus  in  prima  vespera  in  cappella 

sancti  Nicolai  infra  monasterium  sancti  Thome  2  denarios ;  prebendariis  et  mortuis  35 
non   dabit.   item  ante   altare   suum  tenetur  ministrare  lumen  de  oleo  ardens  die  et 
nocte  per  circulum  anni. 

Item  sacrista  cliori  ministrabit  choro  et  portabil  libros  ad  chorum  et  deportabit 
ad  cameram.  item  altare  preparabit  ad  missam  et  deportabit  ad  cameram.  item  in 
summis    festis    sacrista   serviet  choro    in   omnibus  preparamentis    et   ornatis.   item 


1240  «0 

acccndet  omncs  lainpadcs    in    ccclcsia    et    choro  et  portabit  libros  ad  cboroin  et 

deporluI)il  ad  caineriitn. 

Hein  cuuicrariu»  pulsabit  primatn  campanam  ad  malulinas  et  ad  primam  et  ad 
vcsperam  et  non   plus,   ilcm   camcrarius   in  oronibus  fesliii  majoribua  in  malotiois 

(  venict  indulus  cu])pu  cum  lliurihulo  ante  omeliam  et  alabit  in  medio  chori  «aqua 
dicelur  «et  reliquau.  et  codcni  modo  servict  in  missa  ante  ewangelium.  item  eodem 
modo  indutus  ininiätrabil  .succrdoti  cappum  cum  Ihuribulo  ad  «beucdictua»  et  ad 
■  miigniücut».  item  omni  feslo  Hcniiduplo  et  majori  cantabit  «venile»  cum  prebeil- 
dario  episcopi  et  in  duplicibus  septimum  versum  cum  codem  cantabit  in   matotinia. 

10  item  libri,  tappeti,  culcitre  et  omnis  ornalus  debct  esse  sub  custodia  camerarii  et 
iiiajorihus  fcslis  expoiiore,  niinistrare  et  reponcre  debct.  item  tenetur  ofBciare  altare 
sancti  Egidii  et  habere  lunieu  de  oleo  ante  eum,  ut  ipsum  altare  jugiler  UlunÜDetnr. 
item  dcbel  interesse  horis  canonicis,  impedimentis  camere  preauppositis. 

Item   custos  debet   ministrare   mappam   ad  lavandum   manus  de  ceoa  dominl 

15  usquc   ad  festum  beati  Martini  ;   poslea  ministrabit  portarius  de  festo  Martini  oaqae     jv«*.  ii 
ad  ccnain  domini.   ilem    qnando  cantatiir  funeri    in  choro,  tunc  custoa  noo  incipiet 
miäsam  suain  uisi  post  ewangelium  chori  et  cantabit  sub  silencio  et  poat  ewangelium 
custodis  incipiet  camerarius  missam  suam   et  cantabit  eam  sub  silencio  in  altari 
sancti   Egidii.    item   in   nativilate    domini    custos    non  incipiet  missam  suam,  doncc     itn.  u 

io  secunda  niissu  «lux  Ailgebit»  in  choro  sil  cantata.  ilem  per  totum  annum  non 
incipiet  custos  missam  suam  post  secundam  campanam  prime,  nisi  velit  eam  dicere 
sub  silencio.  item  officium  in  parasceuc  non  incipiet,  nisi  postquam  cnix  est  levata 
in  choro,  et  in  cena  domini  post  ewangelium  chori  et  in  sabato  paaoe  tuque  post 
officium   et   sub   silencio.    ilem    custos   recipiet    omnes    oblationes    de    prebendariia 

SS  diccntibus  missas  in  monastcrio  et   dabil  eis   lumina   preter  altare   sancti  Egidii  et 

altare   su{>cr  letlenario.   ilem   custos  minislrabit  pinceme  de  festo  Aurelic  usque  ad     ott.  » 
cenam  domini  omni  nocto  duo  lumina,  quorum  26  faciuut  libram  cere.  item  quando 
canlatur  pro  dt-funclis,  timc  custos  minislrabit  unam  candelam,  item  in  vigiliis  aoam 
candelam.    ilcm    in   prima   pulsalioue  vos]XTarum  cuslos  minislrabit  unam  candelam 

80  ardenlem  ante  majus  altare  usque  ad  cousuninialionem  completorii,  similiter  et  ad 
malulinas.  item  custos  debct  habere  candelam  ardenlem  ante  majus  altare  in 
omnibus  summis  feslis  per  tolam  noctem.  item  omnes  candcle  supradicte  consumi 
debenl   usque  od  longiludinem  unius  palmo.  ilem  si  aliquis  can  '  vult 

missam   in    monaslorio,    dicit,   quando   volueril,    et  si    ahquc   ^ .......^    ....   iicnt, 

85  cedent  canonico  prediclo  et  camerarius  minislrabit  ei  preparamenla,  cuslos  vcro 
lumina  et  sacrisla  chori  serviel  ei.  item  8er\'us,  qui  facit  sepulcra,  purgabit  mona- 
sterium  in  summis  feslis. 

Acta  sunt  hec  anno  duiuihi   UIO. 


T  au»  Straßb.  Thom.  A.  RcgistrAude  C  fol.  96*  mm  14O0  i 

Gedruckt  danuich  bei  Ch.  SOmidt  HiM.  dm  dmp.  di  $.  Thom,  p.  SU  mr.  S4. 


n 


210  12  41 

272.  Berhloldus  decanus  et  Ileinricus  archidiaconus  Argentinenses  fratres  dicli 
de  Ohsenslein  fralri  suo  0[ttoni]  domino  de  Ohsenstein  et  universis  pueris  suis 
omne  allodium  suum  in  Büthenheim  situm,  quod  ipsis  ex  parle  Adelheidis  sororis, 
uxoris  quondam  domini  Bernaudi  de  Sharoch,  post  illius  mortem  succedere  debebat, 
tradunt  et  donant.  «quod  nos  duo».  actum  anno  domini  1241,  mense  januario,  5 
die  dominica  proxima  ante  puriGcationem  beate  virginis  Mari§.  1241  Jannar  27. 

D  atis   Darmst.   G.  St.  A.  fonds  Hanau-Lichtenberg  nr.  9  or.  nib.  e.  2  sig.  pend.  deUxpsis. 
Gedruckt  darnach  i.  d.  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrh.  XV,  153. 

273.  J)as  Straßhurger   Domcapilel  bestätigt  auf  Bitten  des  Basler  Domsängers 
Hugo   der  Kirche  von  Werd    den  alten  Brauch   eines  kleineren  Zehnten  von  ihren  10 
Ruffacher  Besitzungen.  1241  Mai  22  Straßburg. 

Arnoldus  prepositus,  Bertholdus  decanus  totumque  capitulum  Argentinensis 
ecclesie  viris  discrelis  .  .  preposito  totique  capilulo  ecclesie  de  Werde  ^  salutem  in 
auctore  salulis.  viro  discreto  H[ugone]  cantore  Basiliensi  concanonico  vestro 
nobis  intimante  didicimus,  quod,  cum  quasdam  vincas  et  terras  sitas  in  Rubiaco  ab  15 
antiquo  vobis  ab  ecclesia  nostra  collatas  tenealis,  nee  plenarie  decimas  sed  quandam 
certam  portionem  nomine  decimarum,  videlicet  sex  amas  melioris  vini  et  unum 
quartale  frumenti,  ab  antiquo  ecclesie  nostre  ex  eisdem  persolvistis.  qui  ex  parte 
vestra  nobis  supplicavit,  quod  eadem  pensione,  que  a  longe  relroactis  temporibus 
dari  consuevit,  contenti  ecclesie  vestre  consuetudinem  anliquam  in  hac  parle  servare  ao 
vellemus.  quia  vero  vos  et  ecclesiam  vestram  membrum  ecclesie  nostre  Argentinensis 
honorare  volumus,  sicut  debemus,  petitionem  predictam  cantoris  non  solum  propter 
ipsius  lionestatem  verum  etiam  ob  vestre  ecclesie  dilectionem  dignam  duximus 
admitlendam,  sie  tamen,  ut  consuetus  honor  nostris  nuntiis  in  aulumno  apud 
Rubiacum  existenlibus  ab  ecclesie  vestre  nunliis  exhibeatur.  ut  autem  hec  firma  's, 
et  inconvulsa  permaneant,  presentes  litteras  nostri  capituli  sigillo  fecimus  robo- 
rari.        datum  Argentine  anno  domini  1241,  11  kalendas  junii. 

Aus  d.  Solothurner  Wochenblatt  1821  S.  374  nach  einem  Vidim.   des  Bischofs  Johann  von 
Straßburg,  1333  Mai  29  (die  dominica  proxima  post  festum  s.  Urbani). 

274.  Bischof  Berthold   von  Slraßburg    befreit   das    Frauenkloster  St.   Marx  30 
daselbst  von  allen  Steuern  und  Diensten  im  bischöflichen  Territorium.  1241. 

B[ertholdus]  miseratione  divina  Argentinensis  episcopus  omnibus  Christi  fidelibus 
hanc  nostram  litteram  inspecturis  salutem  in  perpetuum.  quamvis  in  nobis  reli- 
gionem  necessariam  non  habeamus,  in  aliis  tamen  eam  esse  diligimus  et  confovere 
tenemur.  hinc  est  quod  nos  famulabus  dei  sancti  Marci  nostre  civitatis  sororibus  ai 
ob  devotionem  earum  erga  deum  laudabilem  et  conversalionem  sanclam  omnes 
coUectas,   servitia  et  exactiones  quaslibet   de   bonis    et  possessionibus    ipsarum    in 


1  Cfr.  nr.  214. 


124  1  ttU 

vilÜH,  l>urgi.s  uc  Juriädiclionihus  nüslri»,  quo  nos  in  totum  vel  in  partcm  deincejw 
conlingcrc  (Ichcbuiit,  in  jaui  hohitis  et  halicndis,  de  (ücius  capitnli  noslri  coOMDsa 
et  volunlnlf!  pleiiuria,  sive  posscssiones  eedem,  priiisqimin  ad  eas  perrencrint,  in 
cull(;(;lis  (itit  cxaclioiiihu.s   alicjuitttis   fucrinl  onerule,    sivc   non,    in  perpetuum,    ul 

B  liahiindfitilius  et  quiclius  dominu  fumulari  valcant,  reniitlimus  et  relaxamus  omnino 
stutucnlcs  et  8ub  intcrminalione  divina  probibentes,  ne  quis  in  peraonis,  rebot, 
puHsossionibiiM,  juribtis  curundom,  cpic  oinnia  siib  protoctione  nostra  speciali  pcrit4sr 
et  dcfetisiüne  putcrnu  suäcepimus,  audeat  ofrendere  vcl  aliquatcnus  Diolestare  pre- 
sumat.    et  si  (piisquain   feccril,  qiiod   absit,  iram  et  indignalioiiem  omnipolentis  dd 

10  et  beate  Mario  virginis,  qiiorum  ministerio  fungimur  quamvis  indigni,  necnon  et 
nostratn  sc  novcril  incursuniin.  quare  ut  pia  rcmissio  noslra  mcniorata  rubur  ulique 
dcbitum  et  inviolabilem  optiiicat  firinitatctn,  prcsena  exindc  instrumentum  ulpotc 
publicum  et  solleinpnc  äigilli.s  nuslru  et  capituli  nostri  decreviuius  soUcmpniter 
communiri.        acta  sunt  hec  anno  12'il. 

15  //  atm  Slraßb.  llo»p.  A.  Ud.  89  (lue.  39  or.  mA.  c.  3  »ig.  pemd. 

275.  Bischof  Berthold  von  Straßhurg  beurkundet,  daß  Demud  die  Aebtitsin 
des  Straßburger  St.  Stephanshloslers  die  Hälfte  des  Boofikeimer  Zehnten  dem 
Cleriker   Petrus   auf  Lebenszeit  gegen   einen  jährlichen  Oetreidetvu  übertrage» 

rhahe.   f.* II. 
M  Uerloltliis  dei  grncin  Argenliucnsis  rpiseupus  univcrsis  proscns  scripluin  in^ji.c- 

f  turis  roi  subscriplc  fideiu  adhibere.  quouiam  ca,  quo  fiunt  iu  tempore,  rcctiluiil 
cum  tempore,  nisi  lilcrarum  testimonio  et  voce  tcslium  inmobile  trahant  funda- 
meutuiii ,  uoveriut  tarn  prescnles  quam  futuri ,  quod  DemAdis  abl)atissa  sancli 
Slephani  ad  nostmrn  instontiam  et  in  nostra  presentia,  accedonte  consensu  sui 
SB  capituli,  medictatein  decinie  in  i>aniio  Boffisheim,  quc  suo  monasterio  per  anle- 
ccssorem  nustrutu  Ileinricum  dictum  de  Veringen  pie  mcmorie  Argenlinensem 
episcopum  jusliciu  niediantc  fuit  adjudicata,  sicut  in  ipsius  domini  literis  plenius 
vidimus  conlineri  ',  Pelro  clerico  nostro  pro  viginti  quartalibus  siliginis  et  viginli 
ordei  duxit  concedendam  sub  hac  forma  ita,  quod  ideiu  dictam  docimam  non  suo 
»)  sed  prcfali  munostcrii  uuinine,  quam  diu  vixerit,  possidcal  et  quod  ad  ipsum 
monasterium  poüt  ejus  decessum ,  non  ol)stantc  contradictione  qualibct  suorum 
successonun,  libere  ruvertatur  et  absolute,  prcsentabit  auteni  dictus  Petrus  prenomi- 
uatam   ponsioncm  suis  sumplibus  Argentinc  annualim.  ad  -  ■  omnem 

in  posterum  cavillandi  materiam  prescns  scriptum   no.slro  <'  i  majoris 

:c  prcpositi  et  domini  Ileiurici  majoris  thesaurarii  et  domini  1!  inati  loci 

archidiaconi  sigiUis  fecimus  conmuniri.  acta  sunt  anno  domini  1241,  preseotibus 
diclis  dominis  et  aliis  testibus  quam  plurihus. 

i)  an»  Straßb.  BeM.A.  F.  fosr.  1077  or.  mh.  c.  4  mg.  ptnd.  Jthpm: 
«  C/r.  nr.  155. 


212  1241  —  1242 

276.  Outa  die  Aeltissin  und  der  Content  des  Klosters  KönigshrucK  verkaufen 
Aecker  bei  Haushergen  an  den  Straßburger  Bürger  Heinrich  von  Rosheim,  der 
ihnen  die  Behauung  derselben  auf  zwanzig  Jahre  gegen  den  halben  jährlichen 
Fruchterlrag  überläßt.  1241  Straßburg. 

Güla  divina  miseratione  abbatissa  in  Kunigesbruckcn  et  ejusdem  monasterii  5 
conventus  notum  facimus  omnibus  presens  scriptum  inspecturis ,  quod  nos  de 
conmuni  consensu  tres  agros  frugiferos  apud  Ilugesbergen  sitos,  quos  apud  dominum 
Willebclmum  Bägärium  emimus,  vendidimus  Heinrico  de  Rodesbeim  civi  Argentinensi 
in  liberam  proprietatem  sibi  et  successoribus  suis  perpetuo  possidendos ,  nos  et 
successores  nostros  bujus  vendicionis  warandos,  prout  justum  fuerit,  constiluentes.  lo 
in  bujus  rei  testimonium  präsentes  lilteras  sigillo  nostro  fecimus  conmuniri.  acta 
sunt  hec  publice  in  Argentina  anno  incarnalionis  domini  1241,  presentibus  biis  : 
Elizabet  sacrista,  Agnela  de  Pfetensbeim,  Lucarda  de  Beltensdorf  nostris  sororibus, 
Volmaro  de  Winecke,  Cünrado  de  albo  Castro,  Betzelino,  Harlungo,  Wecelone 
nostris  fratribus.  is 

Predictos  vero  agros  concessit  nobis  idem  Heinricus  usque  ad  terminum  viginti 
annorum  in  curiam  noslram  Hugesbergen  colendos  sub  tali  condicione,  quod  nos 
omni  anno  medielatem  frucluum  eorundem  agrorum  eidem  Heinrico  vel  beredibus 
suis  in  civitatem  Argentinam  presentemus. 

H  aus  Straßb.  Hosp.  Ä.  St.  Marc  lad.  6  fasc.  38  or.  mb.  c.  sig.  pend.  ao 


277.  Das  Straßburger  Domcapitel  schlägt  gegen  Zins  und  Ersatzleistung  seinen 
zum  Steinhoch  genannten  Hof  in  Straßburg  zu  dem  des  Domcanonicns  Heinrich 
von  Oeroldseck.  1242  Februar  4. 

A[rnoldus]    prepositus ,    B[ertholdus]     decanus ,    F[ridericus]    cantor    totumque 
Argentinensis   ecclesie    capitulum   universis   presens   scriptum    intuenlibus   nolitiam  25 
subscriptorum.        noveril  presens  etas  et  futura  posterilas,  quod  nos  ad  petilionem 
dilecti  nostri  concanonici  H[einrici]  dicti  de  Geroltzeck  curiam  quandam  dictam  zum 
Steynebock  ^  ad  communes    usus  capituli  nostri  pertinentem  curie  sue  de  communi 
consensu  nostro   et  voluntate   conjunximus,    sie  tamen,   quod   idem  H[einricus]  de 
prelibata  curia   sua  quinquaginta   solidos    Argentinensis  monete  annuatim  persolvet,  30 
quousque  possessionem  aliquam  capilulo  nostro  infra  quinquennium  comparabit  tres 
libras   annuatim   valentem.  si   autem  infra  prelibatum  tempus  id  non  expleverit,  in 
civitatem   Argentinam  tamquam  obses  se  presentabit  numquam  inde  recessurus  sine 
licentia    capituli    ante   comparationem    prelibate    possessionis,    ceterum    si    prefatus 
H[cinricus]    ante   predictum   terminum   preventus   morle    possessionem   ecclesie  non  3ö 
comparaverit,    successores   sui  in   eadem  curia   ad   idem   tenebunlur  et  eodem  jure 
gaudebunt,  quo  et  ipse.  ne  autem  super  biis  imposterum  aliquis  dubietatis  scrupulus 


Vergl.  Straßb.  Gassen-  u.  Häusemamen  i.  Müteküter  S.  120. 


1342  «13 

valcat   oriri ,    prcscnles    littnras  sibi  conlulimus   stgillo  capituU    notlri    muoimioe 
roboralfis.        acta  anno  domint  1242,  2  nouas  fehruarii. 

n  aun  Straßb.  Bet.-A.  0  fuc.  S4flS  nr.  801  Copü&ueh  de$  Dom$H/U  vom  ekm  Uamd  dt$ 

aunfjeherulen  Vlten  Jiihrh.  t/efchriebe», 
Oedruckt  nach  di-m  Uli.  iiiü.  1347  bei  Ormdiditr  Oett».  itM.  III,  SSB  mr.  890. 


278.  S igelin  der  ^chvUheiß  und  die  Oemeinde  von  Oberehenheim  beurkund*» 
eine  Ackerschenhxmg  Irmenlruds,  der  Wittwe  ihres  Mitbürgeri  Peregrin  Loetu,  M 
ihre  in  das  Slraßburger  St.  Agneskloster  getretene  Tochter  Uthicha.  1242  Mär$  25. 

Sigelinus  scullclns  de  Oberchenhein  et  ejusdem  loci  civium  universitas  omoibns 

10  hoc  inätnimentuni  publicum  inspecturis  solutcm  in  pcrpetuum.  noverinl  uniTerri 
presentes  et  futuri,  quod  Inncndrudis  vidua  el  relicta  Percgrini  dicli  Loci  quondam 
civis  filie  suc  Ulhiche,  quc  npud  cenobium  sanctc  Agnelis  in  Argentina  '  religionis 
hahilum  et  consorciuin  suKC(>[)it,  de  consensu  filiorum  et  heredum  suorum  Wollbelmi, 
Sifridi,  Pcregrini   fratrum   Ütliicbe   memoratc    agros   decem   viniferos    in   büs   locis 

15  sitos  :  curiam  cum  agro  et  diraidio  in  Oberhebenhein,  apud  locum,  qui  dicitur 
Birbome,  agnim,  ilein  Sleinfurte  tres  agros,  item  ngrum  Lutoldi,  item  Cristanebus 
agnim,  item  apud  Sericesmalen  duos  agros  et  dimidium  cenobio  et  conventui  sancle 
Agnetis  memorate  in  proprietalcm  omnimodam  et  tres  agros  censualcs  in  Gertcwilre 
cum   omni  jure    agronim   predictorum   coram  nobis  contulit,  tradidit  et  donavit.  et 

ao  hec  lilteris  presentibus  confitemur  et  publice  protestamur.  quere  ut  omnia  premissa 
debitam  el  inconvulsam  firmitalcm  obliiieanl,  prescns  instrumcntum  exinde,  ut 
dictum  est,  confcclum  sigillo  civitatis  noslrc  rogatu  partium  fecimus  soUempniter 
conmuniri.  acta  sunt  hec  anno  doniini  1242,  8  kaleudas  aprilis,  presentibus 
hiis :  scilicet  fratre  Petro  suppriore  Argentinensi  et  fralre   Conrado   de   Mollesheim. 

«  Snlomone  sncerdole  supradicti  oenobii,  Sigelino  sculteto  de  Elienhein,  llugone  milite. 
Alobcrto  niililc  de  Bischovehcim ,  Gozmaro  milite,  Ileinrico  preconc,  comite  de 
Halde  et  aliis  quam  pluribus. 

B  OM  straub.  Bet.-JL  U  fiuc.  3098  or.  m^>.  c  »ig.  pencL  GmI  erkaüim  aitfd  4m 
ObenkenMm. 


279.  J)er  Straßburger  Domscholoiticus  Konrad  wm  Wdstertteh  tekliektet  einen 

Streit  zwischen  dem  Straßburger  St.  /'  'kloster  und  dem  Ritter  Dietrich  ron 

ffpfig,    die  Erbfolge  seiner  Enkelin   Lixtoime,   die  in  dies  Kloster  eingetreten, 
betreffend.  1242  August  14  Siraßburg. 

C[onradusl  diclus  de   Wazcrstelz  majoris  ecclosie  Argcntincnsis  scolasticus  uni- 
»  versis  lioc  scriptum  inspecturis  rei  subscriple  iidem  adbil>ere.        ne  Upsu  temporis 


1  A',»n,,.;...*v»  mm  im  Bm  4m  St.  ÄfumMottm  tn»  im  im  J«*r  1M&  Tttfl.  D.  .'»•Clmim.  IX. 

740. 


214  1242 

veritas  occulletur,  noverint  tarn  presentes  quam  futuri,  quod,  cum  Christina  filia 
B[urchardi]  mililis  de  Trubtersheim  ad  annos  nubiles  pervenisset,  zclum  dei  mente 
concipiens  celestem  sponsum  lerreno  preferre  decrevit  et  voto  castitalis  emisso  ad 
monasterium  sancte  Elizabeth  situm  in  Argentina  cum  bonis  malris  sue  jam 
defuncle  et  cum  bonis  avi  sui  Detrici  militis  de  Apiaca,  que  in  donationem  propter  5 
nuptias  avie  sue  dicebat  quondam  assignata  fuisse',  quibus  bonis  omnibus,  si  in 
seculo  remansisset,  succedere  debuerat,  de  voluntate  dicti  patris  sui  se  duxit 
transferendam  et  transtulit.  cui  donationi  prefatus  Dietricus  avus  premisse  puelle  se 
opponens  bona  sie  donala  ad  se  ipsum  potius  quam  ad  puellam  perlinere  firmiter 
asserebat.  cum  autem  inter  prelibatum  monasterium,  cui  jus  in  dictis  bonis  ex  10 
donatione  legali  jam  erat  aquisitum,  ex  parte  una  et  prenominatum  Dielricum 
militem  aliquamdiu  questio  verleretur  ex  altera,  tandem  ex  utraque  parte  in  me 
scolasticum  fiualiter  fuit  compromissum.  vallato  itaque  arbitrio  secundum  juris  fulci- 
mentum,  ad  habundantius  consilium  assumptis  hiis  viris  discretis  :  Erberhardo  et 
Rüdolfo  dictis  Scholzenbolz ,  Heinrico,  Dielhero  de  Apiaca,  Ortliebo  de  Rubiaca  15 
mililibus,  Wernhero  diacono  de  Sunthoven,  dictam  questionem  in  hunc  modum 
duxi  sopiendam  et  sopivi  :  videlicet  quod  sepefatus  Dietricus  miles  bona  sua,  que 
in  donationem  propter  nuptias  uxori  sue  quondam  avie  dicte  Christine  assignarat, 
libere  de  cetero  retinebit  et  absolute  et  insuper  bona  in  sancto  YppoUlo  sita,  super 
quibus  questio  verlebatur,  hereditario  jure  libere  possidebit ;  bona  vero  in  Ersteim  20 
sita,  super  quibus  simihter  questio  vertebalur,  apud  monasterium  prelibatum  per- 
petuo  remanebunt,  cum  hac  tamen  distinctione,  quod  dictus  miles  in  eisdem  bonis 
de  Ersteim,  que  hactenus  in  sua  tenuit  potestale,  deinceps  usufructum  saltim  usque 
ad  terminum  sue  vite  percipiet  et  post  ejus  decessum  eadem  bona  demum  ad 
monasterium  libere  revertentur.  hiis  itaque  de  parcium  assensu,  ut  prelibatum  est,  25 
legittime  consumatis,  ad  amplioris  roboris  firmitatem  et  ad  cautelam  fuluroru'ra 
partes  utrcque  ad  dominum  A[rnoldum]  majorem  prepositum,  qui  vicem  domini 
episcopi  gerebat  in  judiciis,  personaliter  accesserunt  et  in  ejus  presentia  confite- 
bantur  expresse  premissam  compositionem  se  ratam  et  gratam  in  perpetuum  habi- 
turos.  insuper  Richardus  filius  dicti  Dietrici  premissis  omnibus  consensit  expresse.  ao 
ut  autem  ea,  que  premissa  sunt,  magis  firma  remanerent  et  autentica,  presens 
scriptum  ad  instantiam  parcium  premissarum  venerabilis  domini  nostri  B[ertholdi] 
Argenlinensis  episcopi  necnon  predicti  domini  A[rnoldi]  majoris  prepositi  et  meo 
sigiUis  fuit  communitum.  actum  Argentinc  anno  domini  1242,  19  kalendas 
septembris,  presentibus  hiis  :  domino  Eberhardo  de  Entringen  canonico  Argenti-  30 
nensi,  Cünrado  Virnecorn,  Reinboldo  filio  suo  seniore,  Erbone  filio  domini  Erbonis, 
Gozelino,  domino  Erbelino  magislro  et  aliis  quam  pluribus. 

H  aus  Straßb.  Hosp.  A.  lad.  90  fasc.  1  or.  mb.  c.  3  sig.  pend. 


1  Cfr.  nr.  204. 


12  4  3  MS 

280.  Heinrich  von  Fleckenstein  verargt  sich  den  Bürgern  der  SUutt  Straß- 
Imrg  gegenüber  ßr  den  flilhnvertrag,  den  Otto  und  Bnrckard  von  Oimbretl  mit 
ihnen  zu  Eckbohheim  geschlossen  haben.  lif-i.'J  Mai. 

Kgo  Ileinricus  de  Fleckenslein  nottirn  facio  omnibus  prescns  scriptum  iaspec- 
&  Iuris,  qiiod  »-go  pro  coinpoHilione  iiiU-r  eivcs  Argontincnses  cl  dominum  OUonem  de 
Uiiiebretou  el  irulrem  »uuin  ßurchurJum  facta  fidejussor  sum  cum  cclehü  fidcjusso- 
ribus,  proul  coram  domino  cpiscopo  Argenlineusi,  scultelo  de  Ilagenouwe,  domino 
de  Liohtcnberc  et  aliis  provincialibus  apud  villam  Eckebollesheim  eadem  oomposiüo 
fuit  coiilirrniila,  sub  luli  condicione,  si  prcdicla  compositio  ab  Ollone  et  Burchardo 
10  frulribus  de  tlinobri'ten  violula  fuoril,  quod  ego,  proul  ccleri  (idejussorcs  eorum 
juraim-nto  preslito  et  fide  data  promiscrunt,  lencar  hoc  emendare,  fraude  ei  dolo 
penitus  exceplis.  in  liujus  rei  memoriam  prcsenles  lilleras  sigillo  meo  feci  commu- 
niri.        acta  sunt  hec  anno  incarnationis  domini  1243,  mense  majo. 

8  aus  Slraßb.  St.  Ä.  Venchl.  Canstci-Q«w.   Corp.  K   lad.  17  nr.  88  or.  «6.  e.  «^.  jMNrf. 
15  Gedruckt  nach  Briefbuch  A  fol.  886i>  »Mi  bei  SeMpflim  AI».  dipL  I,  88«  «r.  503. 


281.  Der  Straßburger  Domprobst  Arnold  beurkundet  einen  Vergleich  tvfiscAen 
dem  Straßbiirger  St.  Katherinenkloster  und  Hugo  von  Luttenheim  über  das  BetUt- 

recht  an  einem  Mansus  dasclhst.   l'Jf.'i  Xorr/ziörr  G. 

A[rnoldus]    pri'jmMtiiN    Al|;l•llllll(•llM^s  ■    viccs    doimiii    cjuscupi    in  jim;  i!--   porrns 

ao  Omnibus  lioc  scTiptum  publicum  iuiuentibus  salulcm  in  perpcluum.  nuvcniil  um- 
vtTsi  presenlcs  et  futuri,  quod,  orla  discordia  super  cujusdam  mansi  vendicionc  in 
Lulbeiihcin  intcr  priorissam  et  convcntum  sancle  Kalherine  in  Argenlina  ex  una 
parte  et  llupouem  diele  ville  ex  altera,  tandcm  posl  divcrsas  hinc  inde  concerta- 
lioncs  coram  nobi.s  in  judicio  factas  partes  propler  bonum  pacis  in  hoc  convenerunl. 

as  quod,  omnibus  aliis  propler  renunciolionem  ulrimque  faclam  omissis,  prefalus  Hugo 
nobis  presenlibus  in  jure  confessus  est  in  decem  libris  Argentinensis  monete  ceno- 
bio  leneri  memornlo  et,  nisi  usquc  ad  pentecoslcn  proximo  futurum  inlcgraliter 
solverel  ensdora,  extunc  mansus  jnm  dictus,  de  quo  lis  inler  ipsos  vertobatur.  ad 
ipsuni   cenobium  jiirc  propriotorio  sine  contrndiclione   Ilugonis  raemorali  et  suorura 

»)  heredum  foret  dcvolutus  omnino.  fldejussorcs  quoque  Ilartungus,  Cunradus,  Folma- 
rus  et  Ottho   de  sepe  dicla   villa   ruslici  pro   ipsa  pccunia  ab  ipso  Hugone  eidem 
cenobio  dnli  ngros  omnes  ad  eundcm  mansum  pcrtincntes  statin)  posl  di 
prefulü   nionustcrio   vel   ejus  certo  nuncio  totaliter  sine  dolo  el  sine  fra;..., 
per  demonstrutionem  certam  assignare  nee  prius  a  (idejussione  ipsn  cruni  ali  j 

3s  absoluti.  quare  ut  omnia  premissa  debitam  et  inconviilsam  habeant  Grmilatem,  ad 
pcliciouem  partium  presens  exjnde  scriptum  publicum  sigillo  noslro  fecimus  aoUemp- 


4HI 

««I  n 


I  iVr  Ditm^rotist   Arnold  tntMmt  wUt  Hrinricna  de  OhMiut«ia  arclridtonoa— ,  CAmndaa 
unoti  Thomo  auch  nnler  dm  Ztuftn  titm  Urkundt  BitOtaf  BtrtkM»  fttr  dm  JDMMr  Bmam,  UU 
S^pttmbf  30  (in  cr»stino  MichaheliiV  StnM.  Bts.-A.  O  f«M.  4X18  or.  m6.  c  «a^.  jmm 


216  1243 

niter  communiri.  acta  sunt  hec  anno  domini  1243,  proxima  feria  6  post  festum 
omnium    sanctorum ,    presentibus    hiis  :   clericis  Leibelino    custode    sancti    Thome , 

o 

Ulrico  de  Erestein  clerico  nostro,  Kagone  plebano  sancti  Petri  senioris ;  civibus 
Argenlinensibus  Heinrico  Felchelino  et  fralre  suo  Wernhero,  Rüdolfo  tlieloueario, 
Cünrado  diclo  Gevaterman,  Sigelino  Rosebome,  Burcardo  diclo  Böne  et  aliis  quam 
pluribus. 

H  ans  Straßb.  Hosp.  A.  Orphelins  lad.  11  fasc.  11  or.  mb.  c.  sig.  pend. 


282.  Bischof  Berthold  von  Straßhir/j  erklärt  die  Besitzungen  der  Straßburger 
Bürger  in  fünfzehn  Dörfern  der  Grafschaft  für  dienst-  und  steuerfrei.  1243 
November  28.  lo 

:  In  nomine  sancte  et  individue  trinitalis  amen.  \  Bertoldus  divina  miseratione 
Argentinensis  episcopus  universis  Cbristi  fidelibus  presens  scriptum  inspecturis 
salutem  in  vero  salutari.  ne  rerum  geslarum  veritas  cadat  in  oblivionem,  lilte- 
rarum  debet  memoria  perhennari.  noverint  igilur  presenles  et  fuluri,  quod  nos, 
considerata  fidelilate  et  devotione,  quam  dilecti  cives  nostri  Argentinenses  erga  nos  is 
et  ecclesiam  nostram  habuerunt,  de  consensu  et  consilio  capiluli  nostri  et  aliorum 
fidelium  nostrorum  omnes  possessiones,  quas  idem  cives  nostri  in  quindecim  villis 
ad  comiliam  pertinentibus',  scilicet  Criechesheim,  Tungensheim,  Viilcriechesheim, 
Pfetensheim,  Berstete,  Frankenbeim,  Onolvesbeim,  Truhtersbeim,  Durningen,  Uddeln- 
heim,  Offenbeim,  Auenheim,  Himeloltsheim,  Dozzenheim  et  Belhen  eo  tempore,  quo  au 
presens  littera  data  fuit,  possidebant,  liberas  permisimus  ab  omnibus  exactionibus 
et  servitiis  cujuscumque  nominis,  que  nobis  et  successoribus  nostris  perpetuo  dare 
et  facere  deberent,  exceplis  hospitiis,  que  vulgo  herberge  dicunlur,  in  quibus  nön 
raagis  ipsos  quam  alios  villanos  volumus  gravari,  fraude  et  dolo  penitus  cessante. 
in  hujus  rei  memoriam  presentem  paginam  exinde  conscriptam  sigillo  nostro  et  25 
sigillo  capituli  majoris  ecclesie  fecimus  soUempniter  communiri.  acta  sunt  hec 
publice  anno  verbi  incarnati  1243,  vigilia  Andree,  presentibus  hiis  testibus :  Arnoldo 
de  Burgelen  preposito  majoris  ecclesie,  Heinrico  de  Stahelecke  custode  2,  Eberhardo 
plebano  in  Rubiaca,  Cünrado  Virnecorn,  Gozberto  minislro  fratrum,  Erbone  fiho 
judicis,  Friderico  de  Hagenouwe,  Rudolfo  fiho  Lenzelini  et  aliis  quam  pluribus.  30 

S  aus  Straßb.  St.  A.  Vord.  Dreizehn.  Gew.  Corp.  A  lad.  3»  or.  mb.  c.  2  sig.  pend. 
Gedruckt   ebendarnach   bei   Weneker   Disqu.  de  ussburg.  p.  6  =  Lünig  XIV,  1,  726  nr.  3. 
Schöpflin  Als.  dipl.  I,  386  nr.  504  (ex  codice  msc.  Sebastian!  Muegii  a  Boffzheim). 


1  Vergl.  B.  St-Chron.  VIII,  AUg.  Einl.  S.  28  not.  2. 

2  Der  Bomcustos   Heinrich  von   StaMeck   erscheint  sclwn  1241   September  12  in  der  biscMflichen  33 
Pfalz   zu   Straßburg  unter  den  Zeugen  einer  Urkunde  Biscliof  BertliMs,  ebenso  1243  August  im  Has- 
lacher  Kloster   als   Schiedsrichter  der  bischöflichen  Gemeinden  Molslieim,  Mutzig  u.  s.  w.   Cfr.  Grandi- 
dier  Oeuvr.  ined.  III,  357  nr.  388,  361  nr.  395.    In  demselben  Jahre  December  26  urkundet  zu  Istein 
Ober   das   Patronatsrecht  der  Kirche  von  Muri  Albertus  comes  de  Habsburk  canonicus  Argentinensis 

et  Basiliensis.  Cfr.  Ludewig  Nov.  vol.  Script,  rer.  Germanic.  II,  482. 


1243  —  1244  217 

283.  Domprobst  Arnold  und  Domciutos  Heinrich  von  Straßhurg  hemrknnden, 
daß  Meister  MarsiUus  und  Jiruder  Baldemar  vom  Ifof  der  Templer  tu  Bawmgarten 
auf  ihre  Ansprüche  an  die  liürger  Straßhurgs,  die  Beschädigung  dieses  Uofes 
belreff'end,  verzichtet  haben.  Hfi.'J  December  G  Straßburg  in  der  bisehßflicken  Pfah. 

n  A[rnoldus]  prepositus  el  II[einricud]  custos  tnajoris  ecclesie  Argentinensis  notnin 

fiiciriius  oinnibus  prcsens  scriplum  inspccluris  (estiinonium  verilati  perbibentes, 
qiiud  fralrcs  tomplarii  de  curia  BAingurl.  scilicct  frater  Morailius  magisler  et  frater 
lialdcmanis,  oinm-in  uclionem,  quam  crgu  rivea  Argeulinenses  pro  dampnis  eis  in 
eadctn  curia  a  prediclis  civibus  illalis   babuerunt,  pure   el  libere  remiserunt.   in 

10  bujus  rci  incinoriam  prescntem  paginam  sigiUis  noslris  fecimus  communiri.  acta 
sunt  bec  opud  Argcntinam  in  palatio  episcopi  anno  incarnalioni.s  douiini  12-13,  feslo 
Nicolai ,  prcsontibus  biis  leslibus  :  vidclicel  Go/jh-tIo  inagislro  civium ,  Erbone 
juniore,  Rudulfo  de  Vegersbeim,  Fridcrico  inier  mercalores,  Friderico  de  Ilagenowe, 
Rddulfo  ülio  Lentzcbni,  Heinrico  fiiio  Marsilii  el  aUis  quam  pluribus. 

IS  8  au*  Straßb.  St.  A.  Rriofbnch  A  fol.  61l>  mit  der  Uebenchrift  :  das  die  von  Bflmgut«! 

vontignnt  nf  den  ichaden,  der  in  von  den  bnrgern  von  Straxborg  an  dcmatlbea  wiia- 
hofe  goschach. 

Gedruckt  hei  Stroltel  VaUrl.  Gesch.  d.  EU.  I,  MO  not.  3  tlme  nSiken  Quitttmmt^. 

284.  Qeleitsbrief  der  Straßburger  Gemeinde >  für  Bote»  der  Straßburger  St. 
90  Marl  ins  kirche,  die  Beiträge  zur  Erveiterung  und  tmt  NtnboM  derselben  stameln 

sollen.  l'Jn. 

LJuiversis  Christi  lidelihus,  ad  quo3  presentes  litlerc  pervenerinl,  consules  el 
universitas  civium  Argculinensium  sahilcm  cum  obscquio  vohtntario.  leslimonitim 
perbibcmus  verilati,  quod  latorcs  prescnlium  veri  nunlii  sunt  ecclesie  sancli  Marliin 

3S  in  Argeuliua,  ad  quam  ampliandum  el  recdificandam  neccssarium  esU  ul  elemosinas 
veslras  porrigalis,  quia  mullc  sanclorum  reliquie  in  cadem  ecclesia  sunl  recondite. 
rogamus  igilur  el  alTeotuose  moncmus  vostram  dileclionem,  qualenits  lalores  pre- 
sentium  benigne  el  boneslc  recipiatis  elemosinas  veslras  per  ipsos  ad  opus  beali 
Martini,  proul  dcus  Tobis  inspiraveril,    Iransmillenles,   ut   proinde  mercedem  con- 

80  dignam  opud  doum  recipialis  el  nos  apud  vos  leneamur  promereri  sciluri.  quod 
nos  bona  el  mala  laloriitus  presenlium  nunliis  beali  Martini  illala  nobis  rvpulabi- 
mus.         dalum  anno  doniini  1213. 

S  au»   Stralib.   St.    A.  Vcwohl.   lanzIci-Oew.  Corp.  K  lad.  2;Jh  nr.  7  or.  m6.  e.  $ig.  pntd. 
laeto. 


'}.  Berbtoldus  episcopus  Argentinensis  capitulo  Argcnlincnsi,  quod  bona  in 
Cellesbeim  sita,  quc  Ileinricus  advocalus  episco|)alis  in  Bernstein  possedil  pro  annuo 
censu  uiiius  vini  onie  annuatim  in  cena  domini  cnjälulo  iiersolvende,  ipsi  dedcral, 
in  cuncambium  bona  in  Kolbutesbeim ,  in  Tal>ocbeinstein  ol  in  MoUesbeim  siU, 
quc  Conrudus   cocpuis   suus   babebal,   concedit.    «quwt  dilecli  in.»        MStain   Ipod 

M 


218  1244 

Tabechenstein,  presentibus  W[illehelmo]  vicedomino  nostro,  E.  plebano  de  Zabernia, 
B.  capellano  noslro  et  aliis  quam  pluribus,  anuo  domini  1244  kalendis  februarii. 
1244  Feiruar  1  Dachstein. 

Aus  Grandidier  Oeuvr.  ined.  III,  365  nr.  403  nach  dem  lib.  sal.  1347. 

286.  Alhero  der  AM  und  der  Convent  des  Cistercienserkhsters  Neuburg  ver-    5 
ziehten  auf  jeden  Ersatz  des  Schadens,  den  die  Bürger  Straßburgs  ihrem  Donnen- 
heimer  Hofe  zugefügt  haben.  1244  Februar  25. 

Albero  divina  miseralione  abbas  Novicaslri  Cirstentiensium  ordinis  et  ejusdem 
monasterii  convenlus  notum  facimus  omnibus  presens  scriptum  inspecturis,  quod 
nos  omne  dampnum  a  civibus  Argentinensibus  nobis  in  curia  nostra  Tunnenbeim  10 
illatum  pure  et  libere  remisimus  ita,  quod  a  nobis  vel  nostris  super  eodem  dampno 
nulla  questio  deinceps  mota  fuerii  tarn  in  judicio  spiritali  quam  seculari.  in  bujus 
rei  memoriam  presentem  paginam  sigillo  nostro  munilam  predictis  civibus  conces- 
simus  habendam.         acta  sunt  bec  anno  domini  1244,  festo  Matbie. 

S  aus  Straßb.  St.  A.  Verseht.  Canzlei-Gew.  Corp.  K  lad.  17  nr.  110  or.  mb.  c.  sig.  pend.   15 

laeso. 
Gedruckt  nach  Briefbnch  A  fol.  232b  Md.  bei  ScMpflin  Als.  dipl.  I,  387  nr.  505. 

287.  In  der  Lehnsurkunde   Qraf  Ilartmann   des   altern  von  Kyburg  für  die 
Straßburger  Kirche  unter   den   Zeugen  .•  A[rnoldo]  preposilo,  H[einrico]  custode  et 
Reinardo   de  Tenge  canonicis  Argentinensibus ,   Wal[thero]  marscalco ,   Wil[lebelmo]  20 
vicedomino   Argentinensibus.        acta   sunt  bec  in  Herbotesbeim  anno  domini  1244, 
septimo  kalendas  maji.  1244  April  25  Herbolzheim. 

B  aus  Straßb.  Bcz.-A.  G  nr.  53  or.  mb.  c.  3  sig.  pend. 

Gedruckt  ebendarnach  bei  Grandidier  Oeuvr.  inid.  III,  366  nr.  404.  Nach  dem  Original  m 
Schwys  i.  Arch.  f.  Schweiz.    Gesch.   V,  296   =  Ftessel  Ulmisches  Urk.-B.  I,  71  nr.  55.   25 
Herrgott    Geneal.   Habsb.  II,  274  nr.  337   imch   einem  Codex  von   St.  Blasien.    Vergl. 
J.  E.  Kopp  Gesch.  d.  Eidgen.  Bünde  II,  596  ff. 

288.  Meister  und  Rath  der  Stadt  Straßburg  beurkunden,  daß  ihr  Mitbürger 
Konrad  Virnekorn  ein  städtisches  Grundstück  drei  Conversenschwestern  verlehnt 
habe.  1244  Juni.  30 

Rudolfus  de  Vegersbeim  et  Gozzo  filius  Nicolai  magistri  burgensium  in  Argen- 
tina et  consules  Argentinenses.  tempus  fluit  et  mundus  defluit  et  cum  illis  fluunt 
et  defluunt,  quas  mundus  ordinal,  actiones.  notum  facimus  igitur  universis  Cbristi 
fidelibus  presens  scriptum  inspecturis  concivem  nostrum  Cünradum  Virnecorn  de 
plenario  consensu  et  per  manus  universorum  liberorum  suorum  aream  unam  apud  30 
Merissot  ^   sitam  sororibus  conversis  scilicet  Adelbeidi,  Mebtbildi   et   Adelbeidi   con- 


1  Vergl.  Straßb.  G  ssen-  u.  Iläusernamen  i.  Mittelalter  S.  107. 


12  4  4  'hd 

cessisse  a  feslo  sancti  Juhannis  baptistc  proxitno  futtiro  usqne  ad  lermimun  oenttua    Jmu  m 
linnorutn  ipsis  et  succcssoribus  .suis  possidendam  sub  (ali  condiciooe,  quod  de  eadem 
areo  ((uiiKpio  .solidi  donarioriini  usualis  tnoncte  et  duo  cappones  omni  anno  peraol- 
vanlur  sine  utnni  auginentutiunc.   »i  aulcm  iiifra  tonninum  prediclum  area  predicta 

0  vendita,  douata,  trunsmutala  vcl  aliquo  modo  fucril  alienata,  pactum  predictam 
nichilominus  ralum  älabil.  si  vero  possessorcs  prefatc  arrg  edificia  aua  veodere  Tel 
obligaro  volucrint,  priino  doinino  curie  debent  cxponerc  ct.  si  dominus  curia  onn- 
petcns  preciiim,  siciil  alii  etnplorcs,  pro  edificiis  dcderit,  sibi  asaigiiabiiot ;  ain 
autcin  ]Hjsä(;ssorcs  ur^g  edificia  »ua  iu  usus  suos   cum   pacto   suo  ootiTertant,   stoe 

10  omni  conlradictione,  fraudc  et  dolo  penilus  exccplis  * ;  receptorea  autem  ar^^  aont 
domino  curic  erscalz  daturi.  nc  igilur  hoc  factum  posterorum  cavillalionc  vcl  tem- 
poris  ol)livi()iic  possit  iu  irrituni  rcvocari,  prcsens  exinde  pagina  est  conscripta  et 
sigillu  civilalis  cünmuiiilu.  acta  sunt  liec  publice  anno  verbi  incaroati  1344, 
mense    junio,    prcscnlibus    biis    teslibus  :    consulibus    civitatis    videliccl    Waitbero 

15  marscalco,  Alberto  Bagario  albo,  Friderico  de  üfwilre,  WUlehelmo  Ticedomino, 
llecelone  de  Eckeverdisheim,  Ci'inrado  Virnecorn,  Burcardo  Dispensalore,  Hugone 
Ripliiio,  Johanne  Vilulo,  Wirico,  Heiurico  Iheloncario  ultra  Bruscam,  Ileinrico  de 
Rentingen,  Ilugune  de  Scillencheim,  Siglino  Bilde,  Gozelino  liliastro  Vituli,  Johanne 
Iloygiero,  Rudegero  filio  Lenzelini,   Rudolfe  de  Vegersheim  et  Gozzonc  filio  Nicolai 

M  magistris  civium  et  aliis  quam  pluribus. 

T  atu  Straßb.  Thom.  A.  Beginen  lad.  12  or.  mb.  e.  »ig.  ptni. 

289.  Der  Deulschordensmeister  Berthold  ton  Tannenrode  beieugt  den  Bürgern 
Straßburffs,  daß  sie  den  ablrütmigen  Ordensbruder  Emfrid  am  Neuenbürg,  der 
zu  iSlraßhurg   einen   liederlichen  Lebenswandel  geführt,   er^rifen  mtd  ihm  autge' 
•a  liefert  haben.  1244  December  17  Slraßburg. 

Frater  Bcrtholdus  de  Thannenrode  prcceptor  domus  Theutonice  per  Alcmanniam 
tenorc  prcsentiuni  nutum  facinius  universis  hanc  litteram  inspccturis,  quod,  cum 
Ernfridus  quondam  frater  domus  nostro  dictus  de  Nuwenburc  •  pretextu  artioris 
religioni.s  iiitrnnde  cum  instantia  a  nohis  licenliom  poslularel,  nos  credentcs  cum 
80  spirilu  dei  moveri,  hahilo  prudentnin  fralrum,  q»ii  tunc  circa  nos  cranl,  consilio, 
ipsum  juxta  consuetudinem  in  hujusmodi  casibus  hactcQus  observalam  ab  obedienlia 
et  ordinc  nostro  sub  hac  forma  duximus  absolvendum,  quod  ad  beati  BenedicU  vel 
sancti  Augustini  sine  mora  regulam  sc  transferret  absque   qualibcl  fraudc  et  dolo 


SB  '  Die  Kiedcrlatimno  des  AntUchm  Ordmu  tm  SirtMmrf  erfol0«  mm*  Kömiflktftn  ent  m  Jmkr 

1386,  vergl.  D.  Sl-Chron.  IX,  73:'.  Joh,  \oift  Ottk,  rf.  i2nif«Ani  XiOmmlnM  l,  77  mal,  »  tMiM  Um 
nitne  genügendm  Grund  ein  Han»  *h  Sintßburp  m,  da*  MulhtUU  >/«•  Wittttr  Komrmig  4t»  VogU  rm 
Sehtearmthtnj  im  Jahr  1315  gtwhenH  habe  mit  der  Verj^fttthtumg  für  de»  Jirtifni  Hmkmriitir 
Herminn  tvn  SaUa,  ihr  mm  ÄHkanf  eines  LamUtenUeB  bei  AraUMiy  400  Murk  aUber  em  kAm.  ßit 

40  belreffemie  Urkunde  i.  Berliner  G.  St.  A.  CopiAriaiu  1  C  ^i  tur.  66^  gmtimiU  hti  ITInaii  IM.  md. 
TeutOH.  I,  40  nr.  48. 


220  1244 

habitum  assumendo.  sane  hiis  in  fralrum  presenlia  publice  actis  proxima  dominica 
Mai  IS  post  ascensionem  domini  proximo  nunc  preteritam,  jam  dictus  'E.rnfridns,  Omnibus 
TÜs  et  modis  ad  religionem  et  bonam  conversationem  tendentibus  penitus  postpositis 
et  abjectis,  viciis  et  nequitiis  indulsit,  habenas  laxans  turpiludinibus  et  lubricitali, 
deum  non  limens,  hominem  non  reverens,  animi  levitatem  protestans  gestu  et  5 
habitu  indecenti.  verum  cum  hujusmodi  insolentias  in  diversis  quidem  locis , 
maxime  tarnen  in  honorabili  Argentinensi  civitate  exercuisset,  reverendi  cives  ipsius 
civitatis  a  personis  religiosis  et  amicis  ordinis  nostri  enormem  et  perversum  ipsius 
statum  cognoscentes  tum  pro  dilectione,  quam  erga  nos  et  domum  nostram  dudum 
gesserunt,  tum  quia  ipsius  enormitates  eisdem  tamquam  viris  boneslis  et  vere  10 
katholicis  displicebant,  eum  in  manifestis  et  notoriis  fornicationibus  et  turpitudinibus 
deprehensum  usque  ad  nostram  fecerunt  presentiara  detineri.  nos  vero,  iam  cum 
religiosis  quam  aliis  prudentibus  viris  super  lioc  diligenti  habito  consilio  et  tractatu, 
diversis  quidem  rationibus  nos  moventibus,  eo  tamen  maxime,  quod,  prout  se  obli- 
gaverat,  ad  alium  ordinem  non  intrarat  nee  alibi  fuit  professus  et  ob  hoc  nos  ipsum  10 
tamquam  ovem  non  solum  errantem,  sed  que  jam  perierat,  ob  certum  anime  sue 
vitandum  inleritum  requirere  tenebamur  propter  dei  et  proximi  dilectionem,  sepe 
dictum  Y^rnfridum  a  prefatis  reverendis  civibus  una  cum  fratre  Andrea  de  Honlo 
fratre,  Alberto  de  Bastheim  fratre,  Burchardo  de  Munristat  fratre,  Conrado  de 
Wizenburc  duximus  personaliter  requirendum.  qui  nobis  eundem  cum  quatuör  20 
marcis  argenti  et  dimidia  ^  elemosine  domus  nostre,  quas  subtraxerat,  provide  resti- 
tuerunt  secundum  disciplinara  domus  et  dei  honorem  et  sue  salutem  anime  casti- 
gandum.  in  cujus  rei  testimonium  evidens  prefatc  civitati  litleram  presentem  scribi 
jussimus  et  sigilli  nostri  munimine  roborari.  actum  Argentine  anno  domini  1244, 
16  kalendas  januarii.  iß 

S  aus  Straub.  St.  A.  Verseht.  Canzlei-Gew.  Corp.  K  lad.  24  nr.  9  or.  mb.  c.  sig.  pend. 

290.  J^as  Straßhirger  Domcapitel  verpßichtet  sich,  die  Straßburger    Voglei  nie 
in  die  Hand  eines  fürstlichen  Geschlechts  kommen  zu  lassen.  1244. 

Arnoldus  prepositus,  Bertoldus  decanus,  Fridericus  cantor,  Cünradus  scolas- 
ticus,  Cünradus  camerarius,  Ileinricus  custos  totumque  capitulum  majoris  ecclesie  3o 
Argentinensis  '  notum  facimus  Omnibus  Christi  fidelibus  presens  scriptum  inspec- 
turis,  quod,  sicut  olim  a  capitulo  nostro,  mediante  venerabili  domino  Heinrico  felicis 
memorie  Argentinensi  episcopo,  sacramento  corporali  interposito  firmiter  extitit 
promissum  2,  sie  et  nos,  utilitate  ecclesie  nostre  inspecta,  firmiter  et  fideliter  pro- 
mittimus  et  jam  dictum  promissum  pro  nobis  et  successoribus  nostris  innovamus  in  35 

a]  quatuor  —  dimidia  auf  Rasur. 


1  Das  Straßbwrger  Dommpitel,  an  der  Spitze  A[rnoldus]  prepositus,  B[ertoldus]  decanus,  F[ride- 
ricus]  cantor  fixirt  im  Jahre  1244  auch  die  Bestimmungen  über  die  Zinszahlung  an  seinen  Lampert- 
heimer Hof.  Cfr.  Grandidier  Oeuvr.  ined.  III,  371  nr.  408. 

2  Cfr.  nr.  181. 


1244  -  1245  m 

CO  videliccl,  (|iio(l  advocatinm  Argcnlineiisciii  cum  suis  pertioentiis  Dulli  amqnain 
illuMiri  vel  superillu.siri  persone,  imperalori  videlicet,  regi  sea  duci  aal  proli 
coruiiuloni  concedamus  vel  ab  cpiscopo  nosiro  conccdi  pennitlamus  infeodalionis, 
vendilioniH,  pignuratiütiis,  pcnnulfitioniM,   commmioni.s  seu   quolil)ct  omnino   t\ltil<< 

fi  alieiialiüiiis.  et  si  forU;,  quod  (il)»it,  quisquam  fpisco]X)ruin  id  adtemptaret,  fidr'lit<r 
proinitlitntis  omnes  siinul  tulis  viribus  nostris  et  per  eas,  quas  possumus,  vtas  jur;^ 
büc  inpugnarc.  in  hujus  rei  mcmoriam  bnnc  paginam  sigillo  nostro  fccitnus  cocnma- 
niri.  acta  sunt  bcc  publice  unno  verbi  incarnati  1214,  presenlibus  hüs  tcsttbos  : 
de  ministerialibus  ccclesic  WaUbero  inarscaico,  Lentfrido  cl  Eberbardo  fralribus  de 

10  Lundeslicrc,  Alberto  Bagario  albo,  Fridcrico  de  Ufwilre,  C&none  de  Bcrcheim, 
Heinrico  burcgravio,  Wernhcro  de  Loubegazzen,  Ilcinrico  de  Sconenouwe,  llecclone 
do  Kckcvirdesbcim ;  de  civibus  Cünrado  Virneconi,  Burcardo  DLspcnsalorc,  Erbone 
juniore,  Oo/.biTlo  minisiro  friilriiin,  Erlwne  filio  jiidicis,  Rudolfo  de  Vegerehcim, 
Hugone  Riplino,  Johanne  Vitulo,  (jozzonc  ülio  Nicolai,  Fridcrico  inier  mercalores, 

ir>  Reiniboldo  Sliubcnwec,  Cftnrado  de  Zavernia,  I'etro  Napa,  Siglino  Bilde,  Uozelino 
filio  Rudegeri,  Jobaune  cl  Ilelferico  de  Kunigcsboven,  Rcirnboldo  Vimecom,  Rudolfo 
filio  Lcnzelini,  Heinrico  filio  Marsilii,  Hugone  de  Scillencbeim,  Heinrico  theloneario 
ultra  Bruscam  et  aliis  quam  pluribus. 

S  au»  Siraßb.  St.  A.  Vord.  Drci/ehn.  «ü  ■     '  \   '        "     nr.  mh.  r.  ,../.  i^,„l. 

ao  Gedruckt  mtch  Uriofbach  A  fol.  66b  li«/  .i.jj.  I,  .;.•>•>  ur.  Uo'y 

291.  Meister  und  Rath  der  Stadt  Straßburg  beurkunden,  daß  ihre  MUHrgtr 
Btirchard  Bone  und  seine  Frau  Quta   alle  ihre  Habe  dem  St.   KathtrmenUoster 

daselbst  geschenkt  haben.  1245  Mai  27 

Rudülphus  de  Vegorshoim   et   E[rboJ   lilius   Nicolai   magislri   civiuui   cl   tolum 

98  consilium  Argcntinensc  omnibus  boc  publicum  instnunentum   inspccturiü  salutem  in 

pcrpeluuni.        novcrint  el  scianl  universi  presenlcs  et  fuluri,  quod  Burcardus  vulgo 

dictus  Bone  et  Gula  uxor  ejus  cives  Argenlinenses  communi  consensu  et  unanimi 

vobinlote  pure  propter  deum  el  animarum  suarum  salulem  omnia  bona   sua  habita 

el  luibenda,  mobilia  et  inimol)ilia,   convenlui   sororum   sanete    Kalbariue   in   Argen- 

80  tina  ordinis  sancti  Sixti  de  urbe  sine  contradiclione  qualibct.    nobis   pn>senlibus  cl 

conscntientibus,  jure  proprietario  conlulcnint  et  liberaliler  donarunl.    quare   ut   hec 

premissn  donatio  debitani  et  inviolabilem  obtineal  firmilatem,  sigillo  civitatis  nostre 

prosontcm  exinde    lilternm    docrevimus   sollenipniler  communiri.        acta   sunl   hec 

anno  dumini  1215,  proximo  sul)l)ato  ])ost   festum   asccnsiouis  domiaice,   prescalibus 

SB  biis,  Wulllu-ro  marscalco  ctc'. 

Aua  Wmektr  OoU.  arck.  p.  6U. 


'   Art  dem  nUmlicMm  Jahr,  Nvttmibtr  13  Straßbnry,  brfrtH  PfttUyruf  Rudolf  11  ran  Tühim§m  itr 

JlitniiriH   Guta  t»  ^nßbur<r,   TocMer  ia  vtrttorbntm    Ounlnm    ran    lyorthnm,  m»d  ikrm  £WUw 

liurkhanl  eim$  ilind^  OüUr  tu  JIriwulktim  «NM  jtdir  MpAe.  UtUtr  dm  Zmgim  Bmiktrd  «m  Mm» 

40  StnUiburger  Bürger.  1  ,Ar.  /.  Oetek.  d.  Obtrrh.  Ut,  138  Rtfmt  muck  «mmt  itmhtktm  Cektr- 

tragung  dtt  ttrlornm  >" 


222  12  4  5 

292.  Pabst  Innocenz  IV  nimmt  das  FrmienMoster  St.  Marx  zu  Straßhurg 
in  seinen  besondern  Schutz  und  ertheilt  ihm  umfassende  Privilegien.  1245 
Juni  12  Lyon. 

\  Innocentius  episcopus  servus  servorum  dei  dilectis  in  Christo  filiabus  .  .  prio- 
risse  ecclesie  sancli  Marci   Argentinensis   ejusque   sororibus    tarn   presenlibus   quam    5 
futuris    regulärem  vilam   professis  in    perpetuum.  \        religiosam   vitam   eligenlibus 
apostolicum  convenit  adesse  presidium,  ne  forte  cujuslibet   temeritatis   incursus   aut 
eas  a  proposilo  revocet  aut  robur,  quod   absit,   sacre   religionis   enervet.    eapropler, 
dilecle  in  Christo  filie,  vestris  justis  postulalionibus  clementer  annuimus  et  ecclesiam 
sancti   Marci   Argentinensem,    in   qua   divino   estis   obsequio   mancipate,    sub   beati  lo 
Petri  et  nostra  proteclione  suscipimus   et   presentis   scripti   privilegio   communimus, 
inprimis   siquidem    statuentes ,    ut  ordo   canonicus ,    qui    secundum   deum   et  beati 
Augustini  regulam   in   eadem  ecclesia   institutus   esse   dinoscitur,    perpetuis  ibidem 
temporibus  m\\o\dbiIiter  observetur,    prelerea  quascumque  possessioncs,    quecumque 
bona  dicta   ecclesia   impresentiarum  juste  ac  canonice  possidet  aut  in  futurum  con-  is 
cessione  pontificum,   largitione  regum   vel   principum    oblatione    fide/tw«»  seu    aliis 
justis  modis  prestante  domino  poterit  adipisci,  firma  vobis  et  hiis,   que  vobis  suc- 
cesserint,  et  illibata  permaneant.    in  quibus  liec  propriis  duximus  exprimenda  voca- 
bulis  :  locum  ipsum,  in  quo  prefata  ecclesia  sita  est,  cum  omnibus  pertinenliis  suis, 
cum  pralis,  vineis,    terris,   nemoribus,    usuagiis  et   pascuis    in   bosco   et  piano,   in  ao 
aquis  et  molendinis,  in  viis  et  semitis  et  omnibus  aliis  libertatibus  et  immunilatibus 
suis,  sane  novalium  vestrorum,   que  propriis   sumplibus    Colitis,   de  quibus   aliquis 
hactenus   non  percepit,    sive   de   vestrorum   animalium  nutrimentis  nuUus  a  vobis 
decimas  exigere  vel  extorquere  prcsumat.   liceat   quoque   vobis,    personas  liberas  -et 
absolutas  e  seculo  fugientes    ad   conversionem  recipere  et  eas  absque  contradictione  25 
aliqua  retinere.    prohibemus   insuper,   ut   nulli   sororum   vestrarum   post  factam   in 
ecclesia  vestra  professionem  fas  sit,  sine  priorisse  sue  licentia   de   eodem   loco   nisi 
artioris  religionis  obtentu  discedere ;  discedentem  vero  absque  communium  lilterarum 
vestrarum  cautione  nullus  audeat  retinere.    cum   autem  generale   interdictum   terre 
fuerit,  liceat  vobis  clausis  januis,  exclusis  excommunicatis  et  interdictis,  non  pulsatis  30 
campanis,  supprw*«  voce  divina  officio  celebrare,    dummodo   causam   non   dederitis 
interdicto.    crisma   vero,    oleum   sanctum,    consecrationes   altarium   seu   basilicartim 
benedictiones  monialiura  a  diocesano  suscipielis  episcopo,  siquidem  catholicus   fuerit 
et  gratiam  et  communionem  sacrosancte  Romane  sedis  habuerit  et  ea  vobis  voluerit 
sine  pravitate  aliqua  exhibere.  prohibemus  insuper,  ut  infra  fines  parrochie   vestre  35 
nullus  sine  assenstt,  diocesani  episcopi  et  vestro   capellam   seu  Oratorium   de   novo 
construere  audeat,  salvis  privilegiis  pontificum  Romanorum.    ad  hec   novas  et  inde- 
bitas    exactiones    ab   s-rcMepiscojns ,    episcopis,    archidiaconis    seu    decanis   aliisque 
owjnibus    ecclesiasticis    seciilaribusve    personis    a    vobis    omnino    fieri   prohibemus. 
sepulturam    quoque    ipsius    loci   liberam   esse    decernimus,    ut    eorum   devolioni   et  w 
extreme  voluntati,  qui  se  illic  sepeliri  deliberavevinl,    nisi  excommunicati  vel  inter- 
dicti  sint  aut  publice  usurarii,  nullus  obsistat,   salva   tarnen  justitia   illarum   eccle- 


1246 

siarum,  a  quibiia  rnortuurum  corpora  assumuntur.  decimas  prelerea  et 
ad  jus  ecclesiarum  veslrarutn  spcctantes,  quo  a  laicis  detinentur,  redimendi  et 
legitime  lilxTorxli  de  iiiunibiiH  eunim  et  ad  ecclesias,  ad  quas  pvrlincnl,  revocaodi 
lÜHiru  sil  vubis  de  noslra  auclorilale  facultas.    ol>cuulc   veru   ti;   utmc   ejusdem  loci 

5  priurissa  vcl  carutn  aliqtia,  qiic  tibi  successcrit,  nuUa  ibidem  qualibet  gubrepüoius 
astutia  seu  violcnlia  preponatur,  nisi  quutu  sorurcs  coinmuni  conMrnHu  vcl  eamm 
major  pars  consilii  sanioris  secundum  deum  et  l>eali  Auguälini  re^^ilam   pr  ; 

eligendarn.   poci   quoqiic   et   traiiquillilati   veslre   paterna   in   postenim   sülm  itiKuup 
providere  vuleiitt's  uuctoritule  apuslolica   inhibemus,    ut   infra  clausuras  lucorum  seu 

10  grangiarum  vestranim  nuUus  rapinam  seu  furtum  facere,  igoem  appoocre,  san- 
guiucm  fuiidcre,  bütninem  teinere  cai>cre  vel  interficere  seu  violenliam  aodeat 
exercere.  prelerea  onuies  liberlales  et  iiiununilat<'.s  a  predecessoribus  noslria  Romanis 
pontiticibus  ccclesie  vestrc  concesäas  iiecnon  liberlales  et  cxempliones  tecularinm 
exaclionum  a  regibm  et  prinoipibus  tcI  a/m  fidelibtu   ra/ionabiliter  vobis  indultas 

IS  auclurilalc  apostolica  conCrmamus  et  prcsenlis  scnpti  pricilcgio  commuoimus. 
dccerniniiis  ergo,  ut  nulli  oinnino  hominum  liccat,  pn-fatam  ccclesiam  temere  per- 
turbarc  util  ejus  possessiones  aufcrre  vcl  ablalas  reliuere,  minuere  seu  quibuslib^ 
vexalionibus  fuligure,  set  omnia  inlegra  conser\'entur  earum,  pro  gnanim  gi^er- 
natione    ac  sustentalione    concessa  sunt,    usiius  omnimodis  profutura,    salva  sedis 

90  apostolice  auclorilale  et  dioccsaui  episcopi  canonica  juslitia.  si  qua  igitur  in  futurum 
ccclesinstica  secularisvc  persona  hanc  nostrc  conslilulionis  pagiiurs»  tciena  contra 
eatn  temere  venire  temptacerit,  secundo  tertioce  commonita,  nisi  reatnm  suum 
coDgrua  satisfaclione  correxcril,  polestalis  Iionorisque  sui  careat  dignilate  reamque 
se  divino  judicio  existerc  de  pcrpelrala  iniquitate  cognoseat  et  a  tacratUsimo  eorport 

»  ac  sanguine  dei  et  domini  redemptoris  nostri  Jesu  Christi  aliena  lial  alque  io 
cxlrenio  oxamiuc  districle  subjaceat  ullio»t.  cunclis  aulcm  eidcm  loco  sua  jura 
servanlibus  sil  pax  domini  noslri  Jesu  Christi,  quatinus  et  hie  fructum  bone 
actionis  percipiant  et  apud  districlum  judicem  premia  eteme  pacis  invenianl. 
amen  amen. 

in  (0.)  Ego  Innocentius  calbolice  ecclesie  episcopus  subscripsi.  (M.) 

t  Eqo   Olo   Portucnsis   et   sancle   Rufine    ej)iscopus   subscripsi.    -f-  tgo  Petrva 
Albanensis  episcopus  subscripsi.   +  ego  Willelmus   Sabinensis  episcopus  subscripi 
4-  ego  Odo  Tusculaniis   episcopus  subscripsi.    +  ego  Petrus  tituii  saneti  iAirt-... 
presbyter    cardinalis   subscripsi.  +  ego   Wiilelmus   iasUice   dmodwim   apottohrwm 

:s  presbyter  cardinalis  subscripsi.  +  ego  Johannes  titufi  saneti  LaurentU  in  Lucina 
presbyter  cardinalis  subscripsi.  +  ego  frater  Hugo  tituli  s»net4  Stimt  prM' 
byter  cardinalis  subscripsi.  -\-  ego  Octavianus  sancte  Marie  ioviolate  ■  diaoonos 
cardinalis  subscripsi.  +  ego  Petrus  saneti  Georgii  ad  velum  aurcum  diaconus 
cardinalis  subscripsi.  -f  ego  Jobannes  sancU  Nicolai  in  carcere  Tulliano  diaconus 

40  cardinalis  subscripsi.  +  ego  Willelmus  saneti  Eustachii  diacoous  cardinalis 
subscripsi. 

■)    U   IDTilliU. 


224  12  4  5 

Datum  Luguduni  per  mamim  maffistri  Marini  sancle  Romaue  ecclesie  vice- 
cancellarii  2  idus  junii,  indictione  2,  anno  dominice  incarnationis  1245,  pontificatus 
domini  Innocentii  pape  quarti  anno  secundo. 

H  aus  Straßb.  Hosp.  Ä.  lad.  89  fasc.  6  or.  mb.  c.  buUa  pend.    Das   Pergament   an  vielen 

Stellen  ausgerissen.  5 

H  1  coli.  ibid.  cop.  cJiart.  sec.  XVI ^. 


293.   Pabsl   Innocenz  IV  unterstelU  das  St.   Kalherinenkloster    zu    Straßhurg 
dem  Dominikanerorden.  1245  Juli  4  Lyon. 

Innocentius  episcopus  servus  servorum  dei  dilectis  in  Cliristo  filiabus  .  .  priorisse 
et    convenlui    monasterii    sancle   Catherine    Argentinensis    salulem    et    apostolicam  lo 
benedictionem.        apostolice    sedis    benignitas   prudentes   virgines,    que    se    parant 
accensis    lampadibus    obviam    sponso   ire ,    tanto  propentiori   debet   studio  prosequi 
caritatis,    quanlo   majori   propter   fragililatem   sexus  iodigere  suffragio  dinoscuntur. 
cum  igitur,  sicut  ex  parte  vestra  fuit  propositum  coram  nobis,  vos  incluse  corpore 
in  castris  claustralibus,  mente   tamen    libera  devote   domino  famulantes  de  institu- 
tionibus  fralrum  ordinis   predicatorum  illas,  que   vobis  competunt,  baclenus  lauda- 
biliter  duxeritis  observandas  ac  committi  .  .  magistro  et  .  .  priori  Theutonie  ipsius 
ordinis  affectetis,  nos  pium  vestrum  propositum  in  domino  commendantes,  devotionis 
vestre  precibus  inclinati,  vos  et  monasterium  vestrum  auctoritate  presentium  magistro 
et  priori  committimus  supradictis,  eadem  auctoritate  nichilominus  statuentes,  ut  sub  20 
magisterio  et  doctrina  magistri  et  prioris  priucipalis  Theutonie  dicti  ordinis,  qui  pro 
tempore  fuerit,  de  cetero  maneatis  illis  gaudentes  privilegiis,  que  ordini  predicto  ab 
apostolica    sede    concessa    sunt  vel   imposterum    concedentur    ipsique    magister   et 
prior,    contraria   constitutione    ipsius    ordinis    vel    indulgentia    ab    apostolica    sede 
obtenta  seu   etiam  obtineuda   nequaquam   obstantibus,  animarum   vestrarum  solici-  25 
tudinem  gereutes    et   curam  ac   vobis  de  constitutionibus  ejusdem  ordinis  illas,  que 
vobis   competunt,  sine  difficultate  qualibet   exhibentes  eidem  monasterio  per  se  vel 
alios    fratres    sui    ordinis,    quos     ad    hoc    viderint   ydoneos,    quociens    expedierit, 
officium  visitationis  impendant  corrigendo  et  reformando  ibidem  tarn  in  capile  quam 
in  membris,  que  correctionis  seu  reformationis  officio  noverint  indigere,  nichilominus  30 
instituant  et  destituant,  mutent   et   ordineut,  prout  in   aliis  monasteriis  monialium 
ejusdem  ordinis  fieri  consuevit ;  electio  tamen  priorisse  libere  pertineat  ad  conventum. 
confessiones   vestras   audiant   et  ministrent  vobis  ecclesiastica  sacramenta  et  ne  pro 


15 


1  Ebenda  lad.  90  fasc.  2  findet  sich  im  Original  die  ganz  gleicMautettdi  Bulle  Innocenz  IV  für 
das  St.  ElisabcthMoster  zu  Strasburg,  12i5  Juli  4  (4  nouas  julii)  Lyon.  Von  den  zwölf  Cardinais-  35 
Unterschriften  fehlt  nur  die  letzte  und  an  neunter  Stelle  steht  Egidius  sanctorum  Cosme  et  Damiani 
diaconus  cardiualis.  Vergl.  den  Druck  bei  Grandidier  Oeuvr.  ined.  III,  377  nr.  417.  Mit  diesem 
Privileg  für  St.  Elisabeth  stimmt  eine  Bulle  Innocenz  IV  für  das  Kloster  des  lieiligen  Evangelisten 
Johannes  zu  Straßburg  in  Inhalt,  Datirung  und  Stibscription  vollständig  überein,  i.  Straßb.  Hosp.  A. 
lad.  90  fasc.  11  or.  mb.  c.  bulla  pend. 


1245 

(!0,  quüd  in  inonaslerio  vestro  i])siu8  ordinis  fratres  residere  conünne  non  («neolur, 
pro  defeclu  saccrdulis  possit  ]>criculuin  imniincre,  prcdicti  magistcr  et  prior  ad 
confcssiorics  in  nocesüilutiä  urticulu  uudiendus  et  miniätrunda  sacrainenla  predicta 
vuliis  deimlcnl  uli(iuus  discrctus  cl  providus  cüpellauo».  ad  lioc  liccal  vobis  reddUtis 

:>  el  püsäcasionca  recipere  ac  ea  libcrc  rclincre,  non  obstanlibtut  coDlraria  consuetudine 
scu  statuta  ipyiuü  urdinis  cündrinatione  sedis  apostoUcc  aul  quacunquc  firmitate  alia 
roborutis.  null!  ergo  omninu  honiinum  liccat,  hunc  paginam  nostre  conoeasioDM  et 
conälituliuniä  inf'ring(!re  vcl  ei  uusu  lenicrario  cuntraire.  si  quiii  autem  boo  aUMDpUre 
presunipserit,  indignuliunetn  uuinipteutis  dci  et  beatoruin  Pelri  el  Pauli  apostolorum 

10  ejus  sc  noverit  incursurum.  datum  Lugduni  4  uonas  julii,  poDtükatos  oostri 
anno  tcrtio. 

T  au»  Straßb.  Thom.  A.  Dominicains  Ud.  6  iMMnX  tiner  BmHUifmig  AiM  Ortgon  XI, 

1371  Novrmlicr  lü  Avignon,  or.  mb.  e.  bulla  pend. 
Oeäruckt  bei  JiipoU  Jiullar.  ord.  prttdicat.  I,  150  nr.  89  (es  arclÜTO  ontiaia  Üb.  A)'.  — 
18  JUtluut  lieg,  pontif.  nr.  11700. 


294.  PaM  Innoceni  IV  gestattet  dem  Straßhwrger  St.  Thomascapittl  nur  di4 
päbstlichen  Procisianen,  welche  die  vorliegende  Indulge*z  encöÄMH,  tu  betukte». 
1245  JVovcmber  W  Lyon. 

Innoccntius  cpiscuim^  scrvus  servorum  dei  diicctis  (iliis  .  .  preposito  cl  capilolo 
^  ecclesie  sancli  Thunie  Argentiiiensis  salutem  et  ai)oslolicani  benedictiouem.  veslris 
precibus  inclinati  aucluritale  vubis  presentium  iuduigcmus,  ut  non  teneamini  alicui 
per  litteras  apostolicas  providere,  nisi  de  indulgentia  bujusmodi  cxpressam  fecerinl 
nicnliunciu.  nulli  ergo  umniuo  liuniinum  liccat,  banc  paginaui  nostre  conccssionia 
iufriiigere  vel  ci  ausu  lenicrario  contrairc.  si  quis  autcm  boc  attemplare  presump- 
•a  serit,  indignulionetu  omnipotenti:)  dci  et  beatorum  Petri  el  Pauli  apostolorum  ejus 
.sc  noverit  incursurum.  datum  Lugduni  4  idus  uovcmbm,  poutilicalus  noatri 
anno  terlio. 

T  au»  Straßb.  Thom.  A.  docnm.  hiit.  Ud.  1  (priviUgct)  or.  mb.  f.  buMa  pmti.  Auf  im 
liiickseite  von  gUi^er  Hand :  Johutncs  de  Aaisio. 
ao  Oetiruckt  darnach  M  Ch.  SchmüU   lli»t.  du  ehnu   de  *.  Tham   p   313  nr.  Si   —   AttJUit 

Heg.  pontif.  or.  11969 


>  Ri}>olt  I.  c.  frwdANl  fhiehUmtend«  BuUen  Ihnoetni  tY  mUer  dtmttiht»  JMmm  f%r  imi  8L  SU' 
sabeih;  St.  .Vallhiiu«;  St.  Joluinnr»-  uml  St.  Marcuaklo»ler  tu  Slnißburg.  F\»r  4m  kUUn  imtlA  Wf 
fügte  der  l\ibiit  er»t  IJiO  Februar  1  Lgon  dit  Einverleibung  in  den  DuminUmmrvnhn,  wie  aw  «iwr 
»  gteichfidU  im  Thom.  A.  ebenda  beßndUehm  BevUtignng  Orvgon  XI,  1371  (Meter  10  Avignem,  m 
eraehcH  i»t.  Für  da.i  Straßburger  St.  AgntvkbmUr  Aott«  er  ditm  MvAngd  mitm  fHätr  gttKitfm,  MM» 
Mai  7  Lyon  (cfr.  JiiiH>ll  I.  c.  p.  US  nr.  M.  —  Mthmtl  Rtg.  fonttf.  m.  11M8),  tmd  m  leteier  Amt- 
füimmg  wiederholt,  1347  OcUtht  iS  Lgon,  </r.  J<ii>oU  I.  e.  p.  178  w.  IM.  —  I^ttktut  Mag.  fM*/* 
nr.  U7:il.  Für  da*  St.  KathtrinnMtvItr  mmtmertr  mtt  unwetentiitlm»  Mmtttam  Immemt  lY  Ai 
rerleihungtdeeret,  1J49  Auguet  30  Lgom,  Straßb.  Hoep.  A.  lad.  Itt  ftMe.  8  or.  mb.  e.  Mb  JMM 


226  12  4  6 

295.  Pabst  Innocenz  IV  verheißt  Allen,  die  das  St.  Marxhloster  zu  Straßhurg 
am  Weihtag  besuchen  werden,  Ablaß.  1246  Januar  IG  Lyon. 

Innocentius  episcopus  servus  servorum  dei  universis  Christi  fidelibus  per  Argen- 
tinensem  civitatem  et  diocesim  constitulis  salulem  et  apostolicam  benedic- 
tionem.  quoniam,  ut  ait  apostolus,  omnes  stabimus  [weiter  wie  in  Nr.  S21  bis  5 
vitam  eternam].  cum  igitur  monasterium  sancti  Marci  Argentinense  in  ipsius  honore 
conslructum  esse  dicatur  et  ibidem  ejusdem  sancti  venerande  reliquie  requiescant  ac 
ad  promerenda  sempilerna  gaudia  sanctorum  sint  sufFragia  oporluna,  universitatem 
veslram  rogamus,  monemus  et  horlamur  in  domino  in  remissionem  vobis  pecca- 
minum  injungentes,  quatinus  ad  monasterium  ipsum  in  dedicalione  ecclesie  illius  10 
devote  ac  bumiliter  accedentes  digna  ibidem  vota  et  munera  pro  peccatorum 
vestrorum  remediis  offeratis,  ut  per  bec  et  alia  bona,  que  domino  inspirante 
fecerilis,  ad  eterne  possitis  felicitatis  gaudia  pervenire.  nos  enim  de  omnipotentis 
dei  misericordia  et  beatorum  Petri  et  Pauli  aposlolorum  ejus  auctoritale  confisi 
Omnibus  vere  penitenlibus  et  confessis  cum  debita  reverentia  et  devotione  in  die  15 
dedicationis  ipsius  illuc  accedentibus  annuatim  quadraginta  dies  de  injuncta  sibi 
penitentia  misericorditer  relaxamus.  has  autem  litteras  mitti  per  quesluarios  dislric- 
tius  inhibemus,  eas,  si  secus  actum  fuerit,  carere  viribus  decernentes.  dalum 
Lugduni  17  kalendas  februarii,  pontiGcatus  nostri  anno  tertio. 

H  aus  Straßb.  Hosp.  A.  lad.  89  fasc.  7  or.  mb.  c.  buüa  pend.  Auf  der  Bückseüe  wM  von  ao 

,  .  ,       „     ,    ,    Johannes    , 
gleicher  Hand  -I-  _  .  -t- 

Johannes 

296.  Bischof  Heinrich  von  Straßburg  beurhundet,  daß  die  Abtei  Marbach  ein 
Orundstüch  bei  der  St.  Aurelienkirche  zu  Straßburg  dem  St.  Arbogasthloster  für 
fünf  Mark  Silber  verkauft  habe.  1246  Januar.  « 

H[einricus]  dei  gratia  Argenlinensis  episcopus '  omnibus  presentem  paginam 
inspecturis  salutem  in  eo,  qui  est  omnium  vera  salus.  temporalis  facti  memoria 
sepius  oblivione  tollitur,  nisi  viva  voce  testium  vel  litlerarum  teslimonio  confirmelur. 
hinc  est  quod  tenore  presentium  ad  notiliam  cunctorum  volumus  pervenire,  quod 
abbas  et  conventus  de  Marbach  aream  suam  sitam  juxta  sanctam  Aureliam  in  ao 
civitate  Argentinensi  conliguam  aree  Reimboldi  Virnekoru  preposito  et  conventui 
sancti  Arbogasti  vendiderunt  pro  quinque  marcis  argenti,  volenles  ipsam  pecuniam 
ad  majorem  utilitalera  et  ad  usus  converlere  meliores,  tradenles  ipsis  possessionem 
ejusdem  aree  ab  omni  censu  liberam  et  absolulam,  nostro  consensu  super  premissis 
Omnibus  accedente.  ne  ergo  super  venditione  antedicte  aree  aliqua  questio  vel  35 
ambiguilas  possit  in  posterum  suboriri,  presentem  paginam  nostro  et  predicti 
abbatis  et  conventus  sigiUis  munitam  preposito  et  conventui  sancti  Arbogasti  ad 
Petitionen!  et  instanliam  partium  contulimus  testimonialem.  actum  anno  doniini  124G, 
mense  januario,  sub  Friderico  abbate  Marpacensi  et  Walfrido  preposito  sancti  Arbo- 
gasti. nomina  testium,  qui  huic  facto  interfuerunt,  hec  sunt  :    Fridericus  prepositus  « 


1  Daß  Heinrich  hier  scJwn   im  Gegensatz  zu  nr.  397  als   geweihter  BiscJwf  bezeichnet   wird,  ist 
wohl  nur  ein  Versehen  des  Copisten. 


I 


1246  SS7 

saocte  Trinilatis,  Wernherus  cantor,  IleinricuH  custos,  Wilbelmus  cellerarios  Mar- 
parcnscs,  Juhanii(;s  cclleruriii»,  SiTridus  ciislos,  liridol/u8  sscerdos  caoonici  Mnelt 
Arhogusti,  inagiHtt-r  GcrvalcuH,  Fridcricus  diclti^  W  c^tcrmaoous  ciris  ArgeottnenM, 
Joliannes  clericus  filiua  ejus  et  alii  quam  plures. 

"  JI  aus  Htraßb.  Hoip.  A.  prot.  7388  eod.  ehart.  ue.  XV  fol.  681-. 

297.  Heinrich  der  erxcahlle  Bischof  ton  Straßhurtj  vhrrxrrigt  dem  St.  Thomat^ 
capitel  daselbst  zur  Aufbesserhilf/  seiner  Pfründen  die  Vtnrallunri  dtrseWen  mit 
allen  ihren  Einkilnflen,  die  bisher  dem  Probst  von  St.  Thomas  ulUta  unterstand, 
gegen  eine  bestimmte  Entschädigung  des  letztem,  l^iti  März  19. 

II)  II[cinriciisJ    dei    gralia    clcclus   Argenlinensis   omnibus    in    Cliristo    BdelUnis 

tiülitium  subscriptorum.  ex  imminculi  nobis  pasloralis  officii  cura  remediis  aub- 
jeclüruni  invigiluinus  et  ecclcsiarum  nosirarum  congrue  &tudcmu8  ordioationi,  at 
uiembriä  ordinale  disposilis  nos,  qui  cnpiid  eorum  dicimur,  ia  ipsis  vigerc  possimtw 
et  delcctari  et  per  ip.soniiii  nierila   siistoiilaliuncin   capiainus   salularem.    igilur  com 

IS  nostrc  Argentincnsis  ccclesie  mcinbrutn  lionorabilius,  sancti  Tbome  videlicet  ecclesia, 
viginti  babeal  canonicos  preter  prcbendas  vicariorutn  et  ufficiatorum,  quonim  vide- 
licet vicnrionim  et  canonicorum  prcbcndanim  fructus  adco  sunt  teuucs  el  nilea,  at 
vix  socuiidmn  slaluin  ccclesie  et  j)crsonaruui  bonestalcm  ac  Irrre  consueladioem 
exindü  commode  valcant  sustentari,  tantis  autcm  reditibus  prepositura  dicte  eccicsie 

''W  babundare  noscatur,  ul  nioderatis  ipsius  facullalibus  prebendis  canonicorum  ex  ipsis 
comniodu  subveiiiri  valeal  cum  inodica  diele  prciKJsilure  lesione,  nostrc  igitur  ■ 
sideralionis  uciein  ad  providendiiin  dicte  ecclesie   specialilcr  dirigentcs,    de  «n 
el  conscnsu    noslri    capituli,    cum    ipsius   ecclesie    sancti   Tbome  capituio   pr^ 
dciiberatione   babita,   slatuimus   el  ordinamus,   ut,   cum   dicte   eccicsie  pn'positura 

•a  prinuim  vaoaberit,  amniinistrutio  prebcndarum  cum  omnibus  possessionibus  attinen- 
tilms  ipsi  prepositiire  cuinquc  oinnihus  fructibus  et  ulililate  totali  sire  ordinatione 
oßieioruni  soculuriuin  itni)crpetuani  cedaut  liberc  capituio  memorato,  ca  lanlum, 
que  jurisdicionis  sunt  ecclesiastice  sive  spiritualis,  ei,  qoi  canonice  eendem  pre- 
posiluram    adeptus    fuerit,    resen-antes.    slatuimus   etiam,    quod    dictum   capitulum 

ai  singulis  nnnis  suo  proposilo  viginti  marcas  argenti  legalis   in    civilotc    ^  ".^nsi 

pro  redditu  presonlabil,  quaruni  decem  in  festo  beati  Martini  dabil,    rt.,.j ,.  crm     .v-«.  i» 

solvet  in  festo  puriflcationis.  curiam  etiam  sitam  apud  |K>ntem  ipsius  eccloüie  sancti     f*''  * 
Tliumc  >  prepositus  babobit  nee  amplius  exiel  ab  ecclesia  memorala.   sioqae  quieti 
prcpositi ,    cum    amniinistralio    multos    laborcs    exigat ,    consulitur    et  in  reditibus 

in  congruis  providelur  eideni  prebcndanunquo  tenuitati  canonicorum  sivo  vicarioniro, 
inter  quos  ea,  quo  superfuerint  dietis  viginti  marcis,  rationabiÜter  distribuentur, 
conipeteiilcr  subvcnitur.  ex  bac  etiam  subvcntione  canonici  seu  vicarii  majori  refecli 
benelicio  ex  sustentatione  compctcnli  facultatcm  babcnles  residcndi  cum  laudibos 
ubcrioribus  divinis  servitiis  domino  in  ipsa  ecclesia  efficatius  invigUabunt. 


>   yrrgl.  Ch.  .Schmult  Hut.  dm  dutp.  ih  :  Tkom.  |>.  966. 


228  12  46 

In  hujus  autem  slatuli  seu  ordinationis  declaralionem  sive  probationem  pre- 
sentem  litteram  noslro  sigillo  fecimus  communiri. 

Nos  capiluluin  sancli  Thome  Argenlinensis  una  cum  domino  noslro  Argen- 
tinensi  episcopo  ac  ipse  nobiscum  ordinavimus  et  staluimus  suprascripla,  in  ipsius 
facti  evidenliam  hiis  litteris  nostrum  sigillum  appendentes.  5 

Nos  capilulum  Argenlinensis  ecclesie  eis,  que  suprascripla  sunt  et  ordinala, 
nostrum  adbibuimus  consilium  et  consensum.  in  cujus  rei  probationem  hiis  litteris 
nostrum  sigillum  fecimus  appendi. 

Actum  anno  domini  1246,  14  kalendas  aprilis. 

T  aus  Straßh.  Thom.  A.  docum.  bist.  lad.  2  (statuts)  or.  mh.  c.  sig.  pend.  1  10 

Gedruckt  darnach  bei  Ch.  Schmidt  Hist.  du  chap.  de  s.  Thom.  p.  313  nr.  36. 


298.  Meister  und  Rath  der  Stadt  Straßhurg  gehen  einen  heim  St.  Stephans- 
khster  gelegenen  Thurm  mit  Grund  und  Boden  dem  Speierer  Ganonicus  Ulrich 
Gervasius  in  Erhpacht.  1246  März  25. 

Erbo   filius  judicis   et  Reiraboldus   Stiubenwec  magistri  burgensium  et  consules  10 
Argenlinenses.         ne   rerum  gestarum  veritas  cadat  in  oblivionem,  litterarum  debet 
memoria  perliennari.  noverint   igitur  universi  presens  scriptum  inspecturi,  quod  nos 
de  consensu  et  voluntate  scabinorum  et  aliorum  concivium  nostrorum  et  de  consilio 
magistrorum    operis   civitatis  turrem    unam    inter  monasterium    sancli   Slephani  et 
insulam   Riuses^   sitam  cum   area   tendenle  prope  porlam,  que   tendit  ad  balneam  20 
slupam  3,   concessimus   domino    Ülrico  Gervasio   canonico   sancli  Widonis   in  Spirea 
jure    hereditario   tam   ipsi   quam    successoribus   suis   perpeluo  possidendam  sub  tali 
condicione,  quod  de  eadem  turre  et  area  attinente  quinque  solidi  denariorum  usualis 
monele   civitati  persolvantur  annualim   sine    omni   augmentatione.    si    autem   idem 
Ülricus  vel  aliqui  successorum  suorum,  cui  edificia  predicte  turris  et  aree  conlulerit,  25 
eadem   edificia   vendere    vel   obligare   voluerint ,    primo   civitati   debenl   exhibere   et 
civitas  ad  estimationem  bonorum  virorum  competens  precium  dare  debet  pro  eisdem 

o 

edificiis.  si  autem  civitas  forte  eadem  edificia  emere  noluerit,   predictus  Ulricus    vel 
successores    sui  edificia   sua   cum  pacto   suo  convertanl  in   usus   suos,  ita  tamen, 
quod    ea    non   conferant   polentibus   viris   seu    spiritualibus  ®    seu    secularibus,    sed  30 
bominibus  competentibus,  per  quos  civitas  non  possit  gravari  vel  occuppari.  in  hujus 

a)  H  spiritalibus . 


1  Ebenda  befindet  sich  im  Original  eine  Bulle   Pabst  Innocem  IV,  icelche  die  obige  Verfügung  des 
Bischofs  Heinrich  über  die  Probstei  von  St.  Tliomas  bestätigt,  1348  December  11  Lyon,  und  unter  dem 
gleichen  Datum  eine  Anweisung  Innocenz  IV  an  den  thesaurarius  ecclesie   sancti  Petri  Argentinensis ,   35 
jene  Verfügung  aufrecht  zu  erhalten,  letztere  gedruckt  bei  Cli.  Schmidt  Hist.  du  cliap.  de  s.  Tlwm.  p.  314 
nr.  36.  —  Potthast  Beg.  pontif.  nr.  13116. 

2  Cfr.  nr.  261. 

3  Wohl  der  später  StoUzeneck  genannte    Thurm  am  Fisclwrthor.  Vgrgl.   SilbemMnn  Locaigeseh.  d. 
Stadt  Straßb.  S.  156. 


12  4  6  'Oü 

rei  memoriam  et  dcbitam  flnnitnt<^in  pn-sr'ns  r-xinde  {tagina  Ml  conscripta  et  ngillo 
civitatis  conmunita.  acta  sunt  )iec  pulilicc  anno  domini  1246,  in  festo  annuotia- 
tionis  honte  Marie,  prescntilms  liiis  toslibns  :  consiilthus  civilatis  Tidelicel  Erbooe 
jiiniurc,  (io/IxTlo  tiiiiiistro  rrtilnim,  Julianne  de  Curia  regiü,  Friderico  ioter  mem- 

r>  tores,  CAnradü  jndice,  Ilcinrico  de  Woirgangcsheim ,  Erlrane  filio  Nicolai,  Radolfo 
fiiio  Lriilzclini,  Petro  Napa,  Rudegcro  de  Vcgcrsheim,  Ilartungo  ßlio  IlesMmis, 
Reiinholdo  Virnocorn,  Erhelino  pnrvo  et  Reiinboldelino,  Bertoldo  Riuaes,  JidiaDlie 
lilio  Lnmpcrti,  Ileinrico  filio  Iloinrici  Marsilii,  Erlx>nc  fllio  judicis  et  Retmboldo 
Sliubenwec  inngislris   civium '  et  aliis  quam  pluribus,  C&nrado  Virnecora,  Rudolfo 

10  de  Vcgcrsheim,  Siglino  Rüde,  Ileinrico  filio  Marsilii,  Gozzone  filio  Nicolai,  Mendewino. 

H  CM»  Straßb.  Hosp.  A.  lad.  174  fuc.  82  or.  mb.  c.  lig.  pemd.  mmtOalo. 

299.  Olfemia  Gemahlin  Hugos,  Ritters  von  MittelhaustH,  schenkt  dem  Straßburger 
Münster  einen  Hof  zu  Königshofen.  1246  April  25, 

Notum  sit  Omnibus  Christi  fidclibus  presens  scriptum  inspecturis,   Oflemiam  de 

IS  Kunigcshoven  uxorem  Ilugonis   mililis  de  Miltclhus   pro    salute   anime   sue  curiam 

unam  opud  lol)ium  in  Kunigeshoven  silam  sancle  Marie  contulisse  sub  hac  forma  : 

mngislri  operis  siincle  Mnrie  recipient  census   cjusdem    curie   et   de   hiis  dabunt   in 

crastiiio  snncti  Johannis   hiiplistc   dominis    supra    chorum   duas   uncias   denariorum     Jwmi  u 

dividcndas   competenter  Ulis,  qui  prcscntcs   fuorint   in   missa   pro  defunclis.   eadem 

ao  die  dabunt  unum  solidum  fraternilali,  que   post   prandium    in    rcfectorio  celebratur, 

fralernitiiti    Spiritus    sancti    quatuor    denarios,    sacerdoti   mane   missam   celcbranti  * 

qualuor  denarios.  quicquid  aulcm  de  prcdiclis  censibus  residuum  fucril,  cedel  operi 

sancle  Marie,  in  bujus  rei  memoriam  et  debilam  stabilitatem  presens  exinde  pagina 

est  conscripta  et  sigillo  capituli  majoris  ecclcsie  communita.        acta  sunt  hec  anno 

3B  incarnationis  domini  12-iG,  festo  Marci. 

B  au»  Siraßh.  Bet.-A.  Q  fasc.  2708  or.  mh.  e.  $ig.  jmmI.  Maptt. 

Ofdnirkt  hri  Gramlidier  Oeuvr.  inid.  III,  SSO  w.   4JU  («z  Ubro  rrgiÜM  tammi  eapitnii 

Argentinensis). 

•)  S  cebriDti. 


m)  >  Dtu  Ra«h»-  n.  RarKcrbnch  fol.  8b  de$  SItniM.  St.  A.  wtrteMtMl  mu  eimir  Urbmit  im  ( 

Bi»cht)fi  Heinrich  von  Siraßbwf  wm  UHS  NotewAtr  18  (in  ocUt»  •.  Martini)  /uffwii«  Xwyr%  imm» 
Nimm  xiih  mit  drnfn  (Ur  ItaÜktmUgliedtr  tom  1348  »timei*!  Htdten  :  FrW  de«  tickten  •&■,  BcalwH 

Sihbonwcg    die    inristcr.    RAdolf    I..<>ntzo1s    sAn.    JohAii»    Ton    Kur  Sigflin   Bild«.   OBmIia 

Ilnrtuiigs  dochtormni),  Conrat  Rirhicr.  Onsbrprht  der  br&drr  diriiti.  •  .i...  urh  nnder  d«a  konlBitoa, 

Hilf!  von    .Schiltingbrim,    Rpinbolt    Virnkom,  Erbe    Clanacn  aftn,   B<>rhtolt    R6*«f, 

35   Rftdolf  Toii  Vegersheim,  R6digcr  ain  brbdcr,  Johan»  lAmprehts  ran. 


230  12  46 

300.  Meister  und  Rath  der  Stadt  Siraßhurg  beurkunden,  daß  Gerlind,  die 
Gemahlin  Heinrichs  von  Wangen,  alle  ihre  Güter  zu  Hiirtigheim  dem  Straßhurger 
St.  Nicolauskloster  für  den  Fall  ihres  beiderseitigen  Todes  geschenkt  habe.  1240 
August  7. 

Reimboldus   Stiubenvvec   magister  burgensium  et  consules  Argentinenses  nolum    5 
facimus  omnibus  presens  scriptum  inspecturis,  dominam  Gerlindam  sororem  concivis 
nostri   Cünradi   Virnecom   omnia  bona   sua  in  banuo   Hirteucbeim   sita  pro  salule 
anime  sue   et  parentum   suorum  sororibus   sancti   Nicolai  in  civitate   noslra  ultra 
Bruscam    deo  servientibus    contulisse    ita,  ut    eadem  bona    post    mortem    ejusdem 
Gerlindis  et  mariti  sui  domini  Heinrici  de  Wangen,  cui  dicla  bona  in  dotem  collata  lo 
sunt,   predicte   sorores   libere   possideant   perpelualiter.   in    cujus   rei   memoriam    et 
debitam  firmitatem   presens   exinde   pagina   est  confecta  et  sigillo  civitatis  in  testi- 
monium   conmunita.         acta    sunt  hec  publice  de  consensu  et   voluntate  concivis 
nostri  Cünradi  Virnecorn  et  liberorum  suorum  anno  domini  1246,  festo  sancte  Afre, 
preseutibus  biis  testibus  :    domino  Ansbelmo  de  Wangen,  Erbone  juniore,  Gozperto  lö 
ministro   fratrum,    Erbone  filio  judicis,  Jobanne  de  Kunigesboven,  Friderico  inter 
mercalores,    Cünrado  de  Zavernia,   Rudolfo   filio  Lenzelini,    Erbone    filio   Nicolai, 
Erbelino  parvo,    Reimboldelino,  Berloldo    Riuses,  Rudolfo   de  Vegersheim,  Heinrico 
de  Bunouwe  et  aliis  quam  pluribus. 

S  aus  Straßb.  St.  A.  lad.  s.  Nicolai  in  undis  H  or.  mb.  c.  sig.  pend.  laeso.  ai) 

301.  König  Heinrich  Raspe  verspricht  Sigelin  Bilde  und  Gosselin,  zwei  Straß- 
burger Rittern,  für  ihre  Hilfeleistung  gegen  Kaiser  Friedrich  und  seinen  Anhang 
zweihundert  Mark  Silber  und  verpfändet  ihnen  dafür  die  Burg  Wickersheim  bei 
Straßburg.  1246  August  13  Frankfurt. 

Henricus  dei  gracia  Romanorum  rex  semper  auguslus.  noverint  universi,  25 
quod  nos  Sigelino  dicto  Bilde  et  Goszelino  mililibus  Argentinensibus  promisimus 
ducentas  marcas  argenli,  ul  nobis  in  promocione  negocii  Romane  ecclesie,  cbatolice 
fidei  et  imperii  nostrisque  fautoribus  totis  suis  viribus  totaque  potencia  fideliter  et 
constanter  assistant  contra  dominum  Fridericum  quondam  imperatorem  et  filium 
ejus  Conradum  ac  omnes  eorum  fautores,  obligantes  eisdem  militibus  res,  posses-  3o 
siones  et  jura  ad  castrum  Wikersbeim  ^  situm  apud  civitatem  Argenlinensem 
pertinencia  pro  pecunia  anledicta.  ipsi  vero  milites  pecunia  memorata  possessiones 
et  reditus  annuos  comparabunt,  quos  in  feodo  tenebunt  a  nobis,  et  homaium  pro 
eisdem  excellencie  regali  prestabunt.  ut  autem  hec  robur  obtineant  firmitatis,  hoc 
factum   nostrum   presencium   testimonio   roboramus.  datum   anno   domini    1246,   33 

idus  augusti  in  curia  apud  Frankenfur. 

S  aus  Straßb.  St.  A.  kk  art.  71  or.  mb.  c.  sig.  pend. 

Gedruckt  nach  dem  Briefbuch  A  fol.  161b  Md.  bei  Wencker  Appar.  et  instr.  archiv.  p.  164 
nr.  6.  —  Böhmer  nr.  7. 


1  Cfr.  nr.  307. 


1246  01 

302.  Ilischof  Heinrich  ton  Slraßburg  belehnt  im  Au/trag  König  Htimriekt 
liaxpe  Heinrich  Marsiliits  Sohn  und  desxen  Söhn«,  Slraßburget  Bürger,  wtii  dem 
Reich  gehürUjen  Ländereien  im  liann  ton  Vendenheim.  i24(i  Nottmher  1. 

Ileuricus  dci  gralia  cpiscopus  Argcnlinensis  nolum  facimus  umnibus  pment 
n  scriptum  inspccluriH,  qiiod  nos  loro  siTenissimi  domini  noslri  Ilcnrici  Rotnanoruin 
r<*gis,  proiit  per  lileriis  siiiih  nobis  dtMnunduvit,  Ilcinrico  filio  Marsilii  el  filiis  suis, 
civibus  nostris  Argentincnsibtis ,  devolis  el  fidelibus  Romane  ecciesie  el  DOSire, 
conccssitnus  in  feodum  4  inansos  in  banno  Vendenheim  silos  ad  Imperium  .spec- 
lontes.  in  cujus  rei  rnt'morinm  et  dol)it)iin  nniiilntcm  presentes  literas  sigillo  nostro 
10  munitas  prcdidis  civibus  n"-''!-'  coutuliinus  tcälimoniales.  dalum  anno  domini 
1240,  kalendis  novembris. 


Aw>  Schfipflin  AU.  dipl.   I,  3'j:i  nr    'rM  (ex.   Lacku  collect  gcoMlof.  0we.  im  tabalar. 
ArgenUn.). 


303.  Iloinricus  cpiscopiiM  Ar(^>ntincnsis  dcclaral,  Eberliardum   abbatem  el   con- 

15  ventum    in    Swarxhahc    d^ocesis    sue    duos    mansos    et    dimidium    in    Itanno    de 

Doczcnheim    sitos,    a    quolibct    onere    libcros,    vendidisse    capilulo    sancti    Thome 

Argcntinensi    pro    scptuaginta    marcis    argenli ,     accedente    ipsius    el    capiluli    soi 

rArgonlincnsis  cousonsu.  «consuevit  bumana  prudcnlia.»       dalum  apud  Argenlioain 


T  aus  Straßb.  Thom.  A.  Titro«  lad.  10  or.  mb.  e.  $ig.  pend. 
Gedruckt  darnach  Itci  Ch.  Schmidt  Hi»t.  dN  c*ap.  de  $.  Thom   p. 


304.  Ileinricus  episcopus  Argenlineusis  leslalur,  Dielhericum  mililem  diclum 
Zidi'lere  renuiiciavisse  omni  juri,  quod  linbuerit  in  advocaliis  bonorum  monasterii 
de  Swarczahe,  specialiler  in  Dossenhcim  el  in  Dunczenbeim  silorum,  el  in   recom- 

.£  pensalionem  viginli  tres  marcas  puri  argenli  ab  illo  convenlu  accepisse.  «oonsuevit 
bumana  prudcncia.»  tesles,  qui  inlerfuerunl :  Berhloidus  decanus  majoris  eodesie 
Argontinensi.s  et  Iloinricus  frntcr  ejus,  Fridericus  canlor  el  Ileinricus  de  Oerolciecke; 
minisleriales  nostri  Wultenis  marscalcus,  Dielliericus  Zidelarius,  Alberlus  Bepr«". 
Syfridus  diclus  Bilde,  ßurckardus  de  Ilochvelden;  Erlw  magi.sler  civium,  Rftdi - 

30  de  Vegersheim,  Gosberlus,  Rftdolirus  el  Riidegerus  fralres  filü  Lenczelini  el  alii 
quam  plures.  acta  in  palacio  nuslro  Argmitiue  anno  domini  1246,  in  ocUm 
.sancti  Atidroe  aposloli.  t.?tO  December  7  Straßburg  in  der  hiteküßiehe»  Pftli. 

K  au«  Karhr.  G.  L.  A.  FUpiem.  CopUObmA  4tr  AbM  8dktmr$Kk  ar.  738  feL  M  mm  J4O0 

genekriebtn. 


232  12  46 

305.  Ritter  Dietrich  Scidelarius  verzichtet  gegen  eine  0 eidentschädig ung  auf 
alle  ihm  zustehenden  Rechte  an  Dossenheimer  Ländereien,  die  das  Kloster  Schwar- 
zach an  das  Straßhurger  St.  Thomascapitel  verkauft  hat.  1246  Decemher 
8  Straßhurg. 

Omnibus  Christi  fidelibus  Dyethericus  miles  diclus  Scidelarius  dyocesis  Argen-    s 
tinensis  noliciam  subacriptorum.         cum  venerabiles  in  Christo  abbas   et  conventus 
in   Swarzhahe    Argenlineusis   dyocesis    vendiderint    duos    mansos    et   dimidium   in 
banno  de  Dozenheim  capitulo  sancti  Thome  Argentinensis  secundum  juris  formam, 
nos  jus  advocatie  sive  quodcumque  ahud  servilium,    quod  in  dictis  bonis  et  posses- 
sionibus   habebamus,  remisimus,  nostro  jure  quolibet,  quod  in  dictis  possessionibus  lo 
percipiebamus,    vendilo   pro   certa    peccuuie   quanlitate.    et   infra   spatium   preseutis 
anni  domino  nostro,  a  quo  dictum  jus  advocatie  nomine  feodi  habebamus,  de  nostris 
bonis  reconpensabimus  jus  suprascriptum.  promisimus    etiam  et  promittimus,    quod 
predictum    capitulum    in    sepe    dictis    possessionibus    nunquam    inquietabimus    nee 
aliquod   jus    seu    servitium    occasioue    diclarum    possessionum    nomine    noslro    vel  is 
alicujus   alterius  a  capitulo  exigemus    eodem.    promittimus   etiam,    quod  curabimus 
seu  procurabimus,   quod  in  serviliis   seu  jure,    quod   in   sepe  dictis  possessionibus 
aliquando    recepimus,    dictum   capitulum   a   nostris   successoribus    seu   aliunde   non 
inquietabitur  nee  gravabitur  aliquo  modo,  nostros  heredes  ad  hoc  ipsum  obligantes. 
in  hujus  &utem  rei  evidentiam  presentem   cedulam   damus  predicto  capitulo  sigillo  20 
nostro  conmunitam.   nos  Heinricus   dei   gratia  Argentinensis  episcopus   confitemur, 
hec  coram  nobis  sollempniter  acta,  presenlibus  Walthero  markalco,  Burchardo  milite 
de  Hochvelden,  Üietherico  milite,  Erbone  filio  judicis,  Gozelino,  Rüdolfo  de  Vegers- 
heim,  Rüdolfo  Lenzelino   et   aliis   quam   pluribus,    facientes    ad   hujus    facti   proba- 
tionem    hiis  litteris   sigillum  noslrum   appendi        datum   anno   domini   1246   apud  zj 
Argentinam,  proximo  sabbato  post  festum  Nycholai. 

T  aus  Straßb.  Tliom.  A.  docum.  bist.  lad.  24  or.  mb.  c.  2  sig.  pend.  Das  Siegel  des  Ritters 

Dietrich  Scidelarius  zeigt  sechs  Hände. 
Gedruckt  dartwch  bei  Ch.  Schmidt  Rist,  du  clvap.  de  s.  Thom.  p.  315  nr.  37. 


306.  Pabst    Innocenz  IV  schreibt    den    Dominikanern   Deutschlands ,  daß  er  30 

durch  einen  Brief  des  Bischofs   von  Straßburg   unterrichtet   worden,   mit  welchem 

Eifer  namentlich  die  dortigen  Dominikaner  für  die  Kirche  arbeiten,   und  verheißt 
ihnen  dafür  seine  Gnade  und  seinen  Segen.  1246  December  9  Lyon. 

Innocentius  episcopus  servus  servorum  dei  dilectis  filiis  universis  fratribus 
ordiuis  predicatorum  per  provinciam  Theotonie  constitutis  salutem  et  apostolicam  35 
benediclionem.  licet  acceperimus,  quod  ex  vobis  aliqui  et  presertim  fratres 
Argentinenses  sub  quietis  proprie  silenlio  tepescentes  sc  remissius  habueriul  in 
communibus  ecclesie  negotiis  promovendis,  postmodum  tamen  ex  litteris  venerabilis 
fratris  noslri  .  .  episcopi  Argentinensis  nobis  transmissis  veritate  comperta,  totis 
viribus  dictos  fratres  super  eisdem  invigilare   novimus  ministerio   diligeuti.   propter 


1246 

quod  ex  tantorum  studiis  meritoruin  posl  diviue  gratie  flucnta  largiasiina,  que  bojii»- 
iiiodi  oiMTiiiu  soinina  prütncreiidir,  vos  nostre  benedicüonis  et  gratie  mancrn 
ubtiuelis  tuiilu  vobi^j  prüfu-sius  iiiipendondn,  quaulo  veslre  obedivntie  pronplam  diii' 
genliarn  id  pro  cerlo  comperimus  promcrcri.  dalum  Lugduni  5  idtu  deoembris, 
t>  pontificaliis  nosiri  anno  quarlu. 

T  au*  Straßb.  Thom.  A.  Dominicains  lad.  2  or.  mb.  e.  Imäa  pemd. 

;107.  Kuniif  Heinrich  Raspe  fordert  die  Bürger  Straßhurg$  auf,  die  feindlkk« 

liurg   Wickersheim  zu  zerstören,  [l^^ifi.] 

Il[eiiiricus]  dei  gralia  Ilumaiioruin  rcx  scmper  auguslus.  dileclü  sihi  magi- 
10  stris ,  cunsiliariis  et  tinivcrsilali  civiutn  Argenlincnsium  graliam  suatn  et  omne 
hotuitn.  pervcnil  ad  aurcs  nostro  tnaje>statis ,  quod  per  caslnim  \Vicken>beiiD 
situin  aptid  civitatcin  Argcnlincnscm  vohis  gravia  dampna  sepius  inferuntur  aliique 
plurimi  suis  rebus  spoliaiilur  ibidem,  proplcr  quod  noslre  excellenlie  solliciludo 
continua,  qua  pro  poce  el  ulilitate  nobis  subjeclorutn  ac  dcvotonitn  afficimur,  idem 
iR  caslruiii  dccrevil  peiiitiis  deslruendum.  rogainus  igitur  el  sub  oblentu  noslre  gratie 
vobis  precipiinus  (irmitcr  injungenles,  ut  dicli  caslri  subvcrsioni  efScaciler  studealis 
cl  inlcndalis  diligenter  aliasque  nostris  et  ecclesic  dei  emulis  et  inimicis  vos  oppo- 
nalis  lam  polenlor,  ul  conira  ipsoruiii  acies  ruiniciosas  ■  nostruni  scDlientes  subsidium 
efficax  el  speraliiin  vobis  non  iniuierito  ad  omnia  noslratn  munificentiam  exbibere 
ao  dcl)eatnus  fnvorabilem  et  graciüsam. 

.S'  nun  Straßb.  St.  A.  Briefbuch  A  fol.  101«  mi<  dtr  Urbertchrift :  du  kAnig  Bainrick  <!«■ 
von  8trazl)urg  gcboltm  liot  dio  bnrj;  zfi  Wirkprshoini  z&  brcrhrnde.  Im  Am$dthUl  «n 
nr.  301  und  eine  be:ii'ii"'"-  \.:i>-:i.i  ....  n>roH.  EUeiihardi  *  '■*""  '/tctifd  imt  Jakr 
Vf46  tu  »ctten. 

Gedruckt  darnach  bei  Weiickcr  Aj-imr.  et  nmtr.  archir.  p.  164  nr.  U  —  La§mBtl  fr.  f.  41. 
—  Böhmer  nr.  7. 

308.  Meister  md  Rath  der  Stadt  Straßburg  hewrTtmitn^  w*  die  Wittwe  ie» 

Schnllheißen  Rudolf  RipeUn  ein  VermäcAtniß  desselben  fir  die  St.  TkometkireMe 
zu  Straßburg  in  Ausführung  gebracht  habe.  [1246.] 

:«  Krbo   magisler   civiiiin   cl    consiliorii   Argcnlinenses   notutn    faciinus   prrsenlrm 

paginnui  inspooliiris,  quod,  cum  bone  memorie  I{[udoirus]  quondam  scullelus  dictus 
Hipelin  in  arliculo  morlis  conslilulus  ecclesic  sancti  Thome  reddilus  quinque 
solidorum  annualcs  pro  romedio  animc  sue  legasset,  nullis  tarnen  bonis  ad  boc 
detcrminalis,    rclicta    sua    cupiens    exlremam    volunlatem    mariti    sui   defuncti    ad 

ÜB  •)  HVurlfc  pernicioM*. 


1  y.um  Jahr  tJ46  nach  dem  Trtfcn  bei  Fnrnkfurl  am  S.  AtuituI  berifUet  diu  Cknm. 
cpisroptis  ArKoMliiionsis  nomino  Hrinriruii  <lo  Stalpckr  obsodit  in  AlsMtt  nr*,  o|>hU  et  tmair%, 

(|Uo  Fridcricus  et  tilius  «ans  |>oii.<)itl<<b»nt,  et  expaitnaiit  firmiMitn»  et  lu -- a  duo  «••tr»  Wilf  r». 

heim  el  Crononberch,  qn«  rnnditni  desttnixit.  (Mott.  Germ.  SS.  XVII.  lit  > 


234  12  46  —  1247 

effectum  perducere  concessit  ecclesie  memorale,  ut  de  duobus  ortis  contiguis  silis 
in  superiori  parle  rivuli,  qui  dicitur  Kellenstege,  prope  molendinum  ejusdein  tarn 
diu  censum  quinque  solidonun  annualim  perciperel,  donec  tanlumdem  pensionis  de 
proprietale  aliqua  eidem  ecclesie  alibi  conpensaret.  ad  cujus  facti  evidenciara 
presentem  paginam  sigilli  nostre  civitatis  roboravimus  inpressione.  actum  hiis  5 
presentibus  :  Wallhero  filio  Ortliebi,  Hugone  et  Burkardo  filiis  Ripelini  et  Alberto 
de  Stabulo. 

T  aus  Straßh.  Tom.  A.  Rcgistrande  A  fol.  117b  um  1400  geschrieben.  Mit  Eücksicht  darauf, 
daß  Erbo  12i6  als  Bürgermeister  fungirt  und  seit  1336  Waltlicr  im  Schultfteißenamt 
erscheint  (cfr.  nr.  249),  wohl  in  das  Jahr  1246  zu  setzen.  10 

309.  Pabst  Innocenz  IV  gestaltet  dem  Bischof  von  Straßhirg,  Straßburger 
Bürgern,  die  den  mit  den  Anhängern  Kaiser  Friedrichs  II  geschlossenen  Waffen- 
stiUstand  verletzt  haben,  Absolution  zu  ertheilen.  1247  Januar  28  Lyon. 

Innocentius  episcopus  servus  servorum  dei  venerabili  fratri  .  .  episcopo  Argen- 
tinensi  salutem  et  apostolicam  benedictionem.  cum,  sicut  te  accepimus  intimante,  15 
cives  tui,  duranlibus  treugis  inter  ipsos  ex  parle  una  et  quosdam  fautores  F[riderici] 
quondam  imperatoris  ex  altera  initis  et  juramento  firmatis,  treugas  ipsas  non  serva- 
verint,  sed  graviter  processerint  contra  eos ,  propter  quod  perjurii  se  timent 
incurrisse  reatum,  nos  devotionis  tue  precibus  inclinati  absolvendi  eos  ab  hiis 
plenam  tibi  concedimus  auctoritale  presenlium  facullalem.  dalum  Lugduni  5  m 
kalendas  februarii,  pontificatus  nostri  anno  quarto. 

S  aus  Slraßb.  St.  A.  Vord.  Dreizehn.  Gew.  Corp.  A  lad.  3a  or.  mb.  c.  btdla  pend.  Auf  der 
Bückseite  von  gleiciter  Hand  Peregrinus,  darunter  Rescript[um],  wie  es  scheint,  von 
andrer  Hand. 

Gedruckt   aus    dem   Briefbuch  A  fol.  22a  ibid.    bei   Sehöpflin   Als.  dipl.  I,  395  nr.  523.  ' —   gg 
PottiMSt  Beg.  pontif.  nr.  12403. 

310.  Pabst  Innocenz  IV  verspricht  dem  Bischof  und  den  Bürgern  ton  Straß- 
burg, daß  sie  in  einen  etwaigen  Friedeiisschluß  der  Kirche  mit  Kaiser  Friedrich  II 
sicher  einbegriffen  werden.  1247  Januar  28  Lyon. 

Innocentius  episcopus  servus  servorum  dei  venerabili  fratri  .  .  episcopo  et  30 
dilectis  filiis  civibus  Argentinensibus  salutem  et  apostolicam  benediclionera.  ul  in 
negotio  ecclesie,  quod  assumpsistis  ex  animo  prosequendum,  de  quo  vobis  graliarum 
referimus  acliones,  silis  firmi  nullatenus  hesilanles ,  devotionis  vestre  precibus 
inclinati  scire  vos  pro  certo  volumus  et  teuere,  quod,  si  contingat  inter  ecclesiam 
et  F[ridericum]  quondam  imperalorera  pacem  aliquo  tempore  reformari,  quod  numquam  a'j 
erit  eo  remauente  imperatore  vel  rege,  vos  ecclesia  in  pace  ponet  eadem.  datum 
Lugduni  5  kalendas  februarii,  ponlificatus  nostri  anno  quarlo. 

S  aus  Straßb.  St.  A.  Vord.  Dreizehn.  Gew.  Corp.  A.  lad.  3a  or.  mb.  c.  buUa  pend.  mit  den- 
selben Borsualnotizen  wie  nr.  309. 

Gedruckt  darnach  hei  Wencker  Appar.  et  instr.  archiv.  p.  163  nr.  4.  —  Laguille  pr.  p.  59  =    40 
Hiiillard-Breholles  Hist.  dipl.  Frider.  sec.  VI,  489.  —  Potthast  Beg.  pontif.  nr.  12404. 


1247  2» 

311.  Pabst  Innoceni  IV  ermahnt  die  Bürger  Slraßhurge,  in  ihrer  Tm«  ft§tti 

den  heiligen  Stuhl  tu  verharren.  1247  Januar  31  Lyon. 

IiiDüccnlius  episcopus  servus  servorum  dci  dilcctis  filiis  dvibus  Arg<-ntinPDsibiu 
soluletn  cl  apostolicam  beiiediclioncm.         pro  ■  sinccre  dilcclionis  afleclu,   quem  ad 

6  opostolicnm  scdcm  oslcndilis  per  opern  vo8  Jioljcre,  dignis  vos  ■*  ia  domino  laodibus 
coiiiiiifiiduiite»  gratiiiruiii  vuhiü  tiiulliinudus  rcreriiiius  uctiones.  quia  vero  DOD  qiii 
inceperit,  sed  qui  °  usque  in  finem  perücveravcrit,  censelur  a  domino  coronaodus, 
iiiiivcrsilut(>in  veslratn  rogamus  attcnliiis  et  monemus  per  aposlolica  vobis  acripta 
inundiitiles,  qiuilinus  sie  in  prcdicle  sedis   dcvoliunc,    proul   bcne   fecii>lis,    bactenua 

10  pcrüislatis  inconcussa  consluntia,  viriliter  et  polenter,  quod  apud  dcum  meritum  et 
laudetn  vobis  apud  bominos  cüin{)areti8  ac  ecclesia  Komana  tcueatur  vobis  proiode 
universis  et  singulis  grata  vicissitudine  respondcre.  datum  Lugdunt  2  kalendas 
fcbruarii,  poiitificatus  nostri  anno  quarto. 

8  au»  Slraßb.  St.  A.  Vord.  Dreixehn.  Qow.  Corp.  A  Ud.  .3*  or.  m6.    Der  tmtert  Bamd  du 
IS  l'trgamatt»  roUttändig  autgeriMtn,  daher  nicht  tu  enltcheiden,  ob  da»  SUxk  btJUrt  Mar 

oder  nicht.  Auf  der  Bückteite  teohl  eon  gleicher  Hand  Percgrinoi. 
Oedrurkt   tuirh   dem   nrirHinrh    A    fol.  2»  ibid.  bet  SchOpßin  AU.  difl.  1,  396  «r.  iSL  — 

lUthtut  Jirg.  jwnlif.  ur.  UilO. 


312.  Bischof  Heinrich  und  das  Domcapitel  von  Straßburg  geloben,  die  Straß- 
burger Vogtei  nie  in  die  Hand  eines  ßrstlichen  Geschlechts  zu  bringen,  wofür 
ihnen  die  Ministerialen  und  Bärger  Slraßburgs  Schirm  und  Schutz  versprechen. 
ISi'i?  Mai  1  Straßburg  in  der  bischöflichen  Pfalz. 

Ilcinricus  divina  miscratione  Argcnlinensis  episcopus,  Amoldus  prepositus, 
Brilioldus  decanus,  Fridcricus  cnnlor,  Cunnidus ''  scolaslicus,  Cunradus  •  came- 
'nrius  tulumqun  cnpitulum  majoris  ecolesie  nutum  facimus  omuibus  Cbristi  fidclibus 
presens  scrij)lum  inspecluris.  quod  sicut  olim  Steiler  wie  in  nr.  290  Ht  hoc 
inpugnarej.  o  converso  ministeriales  ecclcsie  et  cives  Argentinenses  fideliler  promi- 
serunl,  persounm,  res  et  possessiones  Ileinrici  episcopi  nunc  rcsidenlis  n> 
cujuslibcl   sni  siicccssoris,  qui   sope   dictum    sncrnmonlum   super  articulo  adT(K«ui- 

*  subicrit  aut  subiro  voluerit,  oinniutn  cliam  cunonicorum  ArgentineDsium  tarn  pre- 
sentium  quam  futurorum  ac  twitis  civitatis  clcri,  qui  umquam  pro  tempore  fuerit. 
conlra  omnem  honiincm  dofendere.  consules  vero  civitatis,  quandocumque  fuerint 
inmutati  et  rcnovali,  jurabunl  dcfciidere  et  proniovcre  bona  fide  onines,  quo»  ad 
boruin    conscrvanliam    et    slabililateiu    processu    tcui])oris    vidcrint    vel    crediderinl 

*■'  expedirc,  aut  quoruui  consilio  ve!  auxilio  suprameraorala  firnia  et  salva  consislere 
poteninl  et  permancre,  et  codeni  modo  clenim  in  suo  honore  et  übertäte  debita 
defendere  et  conservare.   ne   igitur   boc   factum  poslerorum  cavillatioue  vel  '  s 

intervallo  possit  in  irrituni  revocari,  presens  cxinde   pagina  est  con   •- • '  ■  ■* 

venerabilis  domini   Ileinriei  eptscopi.   capiluli  majoris  ecclesie   et    i  <- 

•}  pro  a«/  Ah<w.     b)  vo«  «»/'  &»•<-.     c)  ^ui  *mf  Jttumr.    i}  8  4  Citandm.    •}  S  t  CUl%t«i. 


236  1247 

nensis  in  testimonium  sollempniter  conmunita.  acta  sunt  liec  apud  Argentinam 
in  palatio  episcopi  anno  verbi  incarnati  1247,  festo  apostolorum  Philippi  "  et  Jacobi, 
presentibus  hiis  testibus  :  Heinrico  de  Ohsenslein,  Berlholdo ''  de  Sullze,  Reinbardo 
de  Tengen,  Cunrado  <^,  Eberhardo  et  Otlbone  "^  fratribus  de  Entringen,  Bertboldo « 
de  Thiersberc,  Marqnardo '  dicto  Sunnencalp  canonicis  majoris  ecclesie ;  Nicbolao  ^  5 
cantore  sancti  Thome,  domino  Ludewico  de  Liehtenberc,  domino  Alexandro  de 
Dicke  fralre  domini  episcopi,  Walthero  marscalco,  Willebelmo  vicedomino,  Alberto 
Bagario  albo,  Wernhero  Cagone,  Wernhero  Bagario,  Cunrado''  Virnecorn  et  filiis 
suis  Reimboldo  et  Reinboldo ' ,  Erbone  filio  judicis,  Jobanne  de  Kunigesboven, 
BurchardoJ  Dispensatore,  Johanne  Vilulo,  Rudolfo  de  Vegersbeim,  Hugone  Riplino,  lo 
Friderico  de  Hagenowe,  Siglino  Bilde,  Gozzone,  Erbone  et  Reimboldo  filiis  Nicholai'', 
Friderico  inter  mercatores,  Wirico,  Cunrado'  de  Zavernia,  Rudolfo  filio  Lenlzelini, 
Reimboldo  Stiubenwec,  Heinrico  filio  Marsilii,  Ilecelone  de  Echevirdesheim'"  magistro 
civium  et  aliis  quam  pluribus. 

S  aus  Straßb.  St.  Ä.  Vord.  Dreizehn.  Gew.  Corp.  A  lad.  3«  or.  mh.  c.  3  siij.  pend.  laesis.   15 
Sl  eoü.  ibid.  or.  mb.  e.  2  sig.  pend.  Das  Siegel  des  Domcapitela  ist  abgefallen. 
Gedruckt  aus  dem  Briefbuch  A  fol.  54<>  ibid.  bei  Scitöpflin  Als.  dipl.  I,  396  nr.  526. 


313.  Innocentius  IV  papa   episcopo   Argentinensi  mandat,   ut   abbatem  conven- 
iumque  Maurimonaslerii  ordinis  sancti  Benedicli  a  pensione  absolvat,  quam  Berwardo 
clerico,  nunc   canonico    ecclesie   sancti   Petri  Argentinensis,  solvere   adhuc  debeant.   20 
«ex  parte  dilectorum».        dalum  Lugduni  9  kalendas  junii,  pontificatus  nostri  anno 
quarto.  1247  Mai  24  Lyon. 

B  aus  Straßb.  Bez.-A.  H  fasc.  641  or.  mb.  c.  buUa  pend.  • 


314.  Innocentius  IV  papa  episcopo  Argentinensi  committit,  ut  Bertoldo  canonico 
Argentinensi,  filio  nobilis  viri  Conradi  de  Ilorburg,  cujus  parentes  et  consanguinei  & 
ecclesie  Romane  negotia  viriliter  promoveant,  plura  beueficia  conferat,  que  nobilitati 
illius   expedire    videat.    «cum   sicut   ex    tenore».         datum    Lugduni    nonis    junii, 
pontificatus  nostri  anno  quarto.  1247  Jtiui  5  Lyon. 

Aus  Sdwpflin  Als.  dipl.  I,  397  nr.  527  nach  den  Registern  Innocem  IV  im  Vatican.  A.  — 
Potthast  Reg.  pontif.  nr.  12548.  30 


a)  S  I  Phylippi.  b)  S  1  Bertoldo.  c)  8  /  Cunrado.  A)  S  1  Ottone.  e]  S  I  Uertoldo.  f)  .S'  / 
Marcquardo.  g)  S  /  Nicoiao.  h)  S  1  Cänrado.  i)  S  <  Reimboldo.  i)  S  1  Burcardo.  k)  S  * 
Nicolai.     \]  S  1  Cunrado.     m)  S  I  Eckevirdesheim. 


1  Ebenda  findet   sich   noch   im    Original  eine  zweite  Bulle  Innocenz  IV,  1248  November  25  lyon, 
die  gleiche  Angelegenheit   betreffend,  sowie  fasc.  542  eine  Entscheidung  Pabst  Alexanders  IV  darüber,   35 
1261  März  28  Rom  im  Lateran,  or.  mb.  c.  buUa  pend.  delapsa. 


I 


1247  S7 

315.  Petrus  Bisehof  von  Albano  und  Hugo  Ahl  der  Au^iutiner  tu  Sern  beut' 
hnnden,  daß  der  Himixche  Bürger  Stuco  die  RHektahlMug  wm  Swmmen^  dit  iAm 
Bischof  inid  Domcapitel  von  Slraßhurg  schuldete»,  vor  Une»  be$ehei$tigt  At6e. 
i•^^7  Juni  t1  Sfiis. 

5  iVlnis    (li'i    gniliii  Alliuncnsis  cpiscopus  '   cl  Hugo  abbas  sanrli  Joli.itinis  S«-ii'>- 

ncnsis  ordinis  sumli  Aiigtisliiii  omiiibus  prescntcs  litUsras  in.spfcturis  salulcm  in 
doiniuo.  novcrinl  iinivcrsi,  quod  in  nosira  prescnlia  conalilulus  Saxo  Jobaonis 
Albcrici  civis  Romanus  recognovit  et  confessus  fuit  coram  nobis,  se  reoepiase  • 
mn^islro  Conrado  ciisUxle  stincli  Thümt'  Argcnlinensis  procuralore  venerabilis  patris 

10  II[oinrici|  cpiüCüpi  Argenlincnsis  et  cjusdetn  loci  capituli  cuntum  et  viginti  novem 
inarcas  ad  potidus  Trcceiisc  et  ilerum  quatuor  luarcas  pro  dcfcctu  argenti,  quod 
non  fuit  purum,  sicut  judicalum  fuit  per  cansores  civitatis  Senooensis.  de  quibua 
centum  et  viginti  novem  morcis  argenti  Saxo  predictus  se  tenet  bene  pagatum  pro 
se  et  pro  Johanne    frotre  suo,  renuntians  exceplioni  non  ponderate  pecunie  et  omni 

ir>  juris  auxilio  canonici  et  civilis  et  omnibus  excepliunibus,  quc  predicto  Saxuni 
posscnt  prodesse  et  predictis  episcopo  et  capitulo  nocere.  confitetur  etiam  predictus 
Saxo  pro  se  et  pro  Johanne  fratre  suo  coram  nobis,  quod  de  summa  sexentarum 
mnrcarum,  in  quihus  diclus  episcopus  et  copituluni  Argentinenses  tencbanlur  eidem, 
bene   tenet    sc   siniili   uiudu    pagatum  et   quilum,   cxccptis   octo  marcis  de  softe  et 

w  quntuor  libris  Turonensibus,  quas  accomodavit  dictus  Saxo  Petro  Guidoni  eorundero 
episcopi  et  capituli  procuratori  apud  Barrum  super  Aibam.  quod  remanel.  in  cujus 
rei  lestimonium  ad  peticionem  dictorum  custodia  et  Saxonis  prescntes  litleras  si_-  '- 
lonnn  noslrorum  niunimin(>  duximus  roborandas.  ego  Saxo  predictus  sigillum 
meum   cum    sigillis   domiiii  Albanensis  episcopi  et  abbatis  sancli  Johannis  predictis 

30  apposui.  datum  Senonis  anno  domini  1217,  mense  junio,  proxima  6  feria  posl 
festum  bcati  Barnabe  apostoli. 

B  (iiM  Stmt>h.  liti.-A.  0  fatc.  2727  or.  mb.  e.  3  $ig.  pend.  partim  Umü.    Omt  trkaUtm  M 

das  Siegel  Saron. 

316.  Ptif'st   A/  'I    '    '  '    ' 

■M  die  sie   von   Kaistr  a       _  //, 

iS36  Man  Colmar.        1247  Juli  S2  i 

Innocentius  episcopus  servus  servorum  dei  dilectis  filiis  oonsulibus  et  univeraitali 

Argentinensi   sahitem   et   aposlolicam   benediclionein  <  um   hü,  qui  se  apostolice 

sedi   grate   devolionis   studio   amnbiles   exbibent,   sedis   ejusdem    oplinere   farorem 

■s>  spocialius  nieroanlur,  nos  veslra  servilia,  que  Romane  erclesie  liberaliter  exhibuistis 

haclenus    et    im|K>ndilis  *    iucessantir.    iniMnnriler    rctincntcs    et    Tolenles    ob    hoc 

•)  H  i  imiMdiUt. 
'   Ifiru»  V  de  CoUe  media,  J34S—t3S3 


238  1247 

civitatem  vestram,  quantiim  cum  deo  possumus,  raulliplici  extollere  honorificenlia 
veslrisque  volis  annuere  favorabililer  et  in  hiis,  que  digne  deposcilis,  exhibere  vobis 
benignum  exauditionis  audilum,  veslris  supplicalionibus  inclinati  liberlates  et  immu- 
nitates  ab  imperatoribus  et  regibus  Romanorum  civilati  vestre  ac  vobis  induUas, 
sicut  in  Iranscripto  privilegio  F[riderici]  quondam  Romanorum  imperatoris  sigillis  5 
venerabilis  fratris  nostri  .  .  episcopi  et  capituli  Argentinensis  ac  universilatis  veslre 
munito  perspeximus  contineri,  auctoriiate  apostolica  confirmamus  et  presentis  scripti 
palrocinio  communimus,  tenorem  transcripti  prefati  de  verbo  ad  verbum  presentibus 
inseri  facientes,  qui  talis  est  :  \folgt  nr.  246].  nulli  ergo  omnino  liominum  liceat, 
hanc  paginam  nostre  confirmationis  infringere  vel  ei  ausu  temerario  coniraire.  si  10 
quis  autem  hoc  attemptare  presumpserit,  indignalionem  omnipotentis  dei  et  beatonim 
Petri  et  Pauli  apostolorum  ejus  se  noverit  incursurum.  datum  Lugduni  11  kalen- 
das  augusli,  pontificatus  nostri  anno  quinto  K 

H  aus  Heidelberg.  Univ.  BiU.  I  nr.  28  or.  vib.  c.  buUa  pend.  delapsa.    Auf  der  Bückseite 

wohl  von  gleicher  Hand  Johannes  de  Assisio.  15 

H 1  coli.  ibid.  nr.  129  or.  mb.  c.  buüa  pend.  delapsa  mit  demselben  Dorsualvermerk. 
Gedruckt  ohne   Quellenangabe  bei  Wencker  Disqu.  de  ussburg.  p.  7  =^  Liinig  XIV,  1,  720 

nr.  4  =  Laguille  pr.  p.  40.  Nach  Briefbuch  A  fol.  la  im  Straßb.  St.  A.  Schöpflin  Als. 

dipl.  I,  400  nr.  533.    —   Zeitschr.  f.    Gesch.   d.   Oberrh.   XXIV,  163;   Potthast   Reg. 

pontif.  nr.  12617.  20 


317.  Pabst  Innocenz  IV  bestätigt  den  Bürgern  Straßburgs  ihr  Uebereinkommen 
mit  Bischof  und  Domcapitel  über  die  Vergabung  der  Straßburger  Vogtei.  1247 
August  5  Lyon. 

Innocentius   episcopus    servus   servorum   dei  dilectis  filiis  consulibus  et  univer- 
sitati  Argentinensibus   salutem   et  aposlolicam    benedictionem.        cum   hü,   qui   se  25 
apostolice    sedi   grate   devocionis    studio   amabiles    exhibent,  sedis  ejusdem  oplinere 
favorem   specialius  mereantur,  nos  vestra   servitia,  que  Romane    ecclesie  liberaliler 
exhibuislis  haclenus  et  impenditis  incessanter,  memoriter  retinentes  volumus  ob  hoc 
civitatem  vestram,  quantum    cum   deo    possumus,  multiplici  extollere  honorificenlia 
veslrisque  volis  annuere  favorabililer  et  in  hiis,  que  digne  deposcilis,  exhibere  vobis  ao 
benignum  exauditionis  audilum.    cum  itaque,  sicut  nobis  exponere  curavislis,  vene- 
rabilis  fraler   noster  .   .  episcopus  .   .  decanus  et  capitulum   Argenlinense  ad  instar 
bone    memorie     H[einrici]     episcopi    Argentinensis    et    canonicorum    predecessorum 
suorum  de  consensu  et  volunlate  unanimi  ministerialium  civium  et  aliorum  fidelium 
suorum   duxerint   innovandum   ac   firmiler    staluendum ,    quod    advocaliam   civitatis  ^ 
veslre   cum  juribus   et  pertinenliis  suis  nulli  umquam  imperatorum,  regum,  ducum 
seu  aliarum  illuslrium   personarum  aut  eorum  proli  conferri  liceat  seu  quocumque 


1  Die   Ausführung   und  den   Schute   seiner    Verfügung   vertraut   Innocenz  IV  den    Pröbsten    der 
Straßburger  Kirchen  von  St.  Arbogast,  St.  Thomas  und  St.  Peter  an,  1247  September  19  Lyon.  Straßb. 
St.  A.  AA  art.  1  nr.  14   or.   mb.    c.    bulla  pend.,   gedruckt   bei   Wencker   Disqu.  de  ussburg.  p.  10  =    ^ 
Lünig  XIV,  1,  728  nr.  5.  —  Potthast  Reg.  pontif.  nr.  12692. 


1247  —  1248 

litulo,  modo  vcl  forma  ob  eis  vel  ipHorutn  succesüoribus  transferri  valect  in  eoadem, 
proiil  in  liltcris  (lictonim  cpiscopi  (;t  c<'i|)iliili  confectis  exinde  pen^ieximtut  ooQliocrit 
DOS  vuütris  »iippiiculioiiiltus  iiicliiiuli ,  quod  super  hoc  ab  eiadcm  qMtcopo  et 
cupiiiilo   providc  factum   est,  auctoritatc   apostoUca  confirmamus  et  preseolb  tcripü 

s  patrociniü  commuiiimud  dcccrnenles  irritum  et  inanc,  si  secus  super  biis  ab  ipcts 
Tel  eonitii  siicccssoriiiiis  ftiorit  atletnplottim.  tcnorcm  autem*  lilterarum  ipsanim  de 
vcrbü  ad  verbuin  prcseiilibus  inscri  fecimus  '',  qui  talis  est  :  f/o/^/  nr.  Sf^^  '"Mi 
ergo  omniiiu  hoininum  liceat,  haue   pu^inam  nostre  conürpiationis  et  con  .-* 

infringere  vel   ei   ausu  temerario  conlrairc.  si  quis  autem  hoc  altemptare  presurop- 

10  s<>ril,  itidignalioncm  omnipotenlis  dei  cl  bcatonim  Pclri  et  i'auli  apostolomm  ejus 
8C  novcril  iiicursunini.  dutum  Lugduni  nonos  augusU,  ponlificatos  nostri  aono 
quinto  '. 

S  atu  Slralih.  St.  A.  Von!   Hrr-izehn.  0«w   Corp.  A  lad.  8*  or.  wib.  e.  hmOa  pend.  Amf  4tr 
liückurilr   uxi/U   von   gleulu-r   Jland  Johaunea  d«  AaiaJo,  dartmitr  BMcriptjam!,  tne  *» 
19  scheint,  von  andrer  Uaml. 

S 1  coli.  ibid.  or.  mh.  c.  buUa  pend.  mit  deiueAm  Dornalt 


318.  Die  Straßburffer  Domrnmniker  Konrad  ton  Wassersteh  und  Reinhard  txm 
Tengen    terhiirgen   sich   der  Sladt    Sirnßburg  gegenüber  für  die   Erbe»    Meister 

Eberhards   des   Schlemlinrr.'!,  (Im     Verkauf  xeinex  Ilausex  da.<ielhxt  hetri>.tFti»A    t?.IS 
so  Januar  1. 

Cfinrndiis  de  \\'iizzcrslol/.c  sooliislirus  Argonlineiisis  et  Reiiihfirdiis  de  T<'npen 
notum  facimus  oinnii)US  et  prcseiilibus  protestamur,  quod  nos  fidcju^sores  sumus 
heredum  magislri  Eberhardi  balislarii  apud  civilatcm  Argentinenscm  super  vendiciooe 
domus  eorum,   quam   idem   Eberbardus  in  civitatc  construxit  sub  tali  forma,  qnod 

8S  niillus  corundem  heredum  pro    venditione  dicto  domus  aliquam  ia  posterum  moreat 

queslionem.  si    aulem   aliquis  prcdictorum   heredum   forte  civitatcm    \ itincDsem 

grdvare    vcl   inpelerc    prosiimpserit   pro   eadem    venditione,    nos   l>  r   civitali 

proindc  satisfactionem  cxbibere.  in  cujus  rei  memoriam  et  firmitatem  presentes 
liltcras  nostras  civitati  contulimus  testimonialos,  anno  domini  1248,  feste  circum- 

»)  cisiouis  domiiii.  preseutihus  magistris  civium  Oozperto  minbtro  fratrum  et  RudoUö 
filit)  Loiizclini  et  cousulibus  civitatis. 

s  ,i,i<  sir.ißh.  SI.  A.  Vorachl.  Canzlei-Qow.  Corp.  K  lad.  83l>  nr.  15  or.  »6.  c  1  «^  pmd. 

/,HX>    ijut    frhiütne    Siroet,  auf   drr    Lettfmte   Jen  fimen    S     R    an-hüntKlisrani    Ar|(««ti- 
nensi«. 

!»  *!  S  I  I.    .N'  (  


l    l'nirr    ilrm    -i    ■   ^   '■     /'■  '  I  i'     i    ■.     I' 

St.  ArlMtfla.*!,  St.   l'.ht    un.l   v     ,  I  ,■ 

tragen.  SIralUi.  St.  A.  Vord.  Drcuului.  Uu».  Corp.  A  lad.  3*  or.  mb.  c 


240  1248 

319.  Meister  und  Rath  der  Stadi  Straßburg  beurkunden,  daß  vor  iktien  Walther 
von  Matzenheim  auf  jeden  Rechtsanspruch  an  Gütern  zu  Osthausen,  die  sein  Bruder 
Ebelin  dem  Straßhurger  St.  Nicolaus hloster  gegeben,  Verzicht  geleistet  habe.  1248 
Januar  20  Straßburg  vor  der  St.  Andreashapelle  im  Münster. 

Johannes  Vilnius  magister  burgcnsium  et  consules  Argenlinenses  nolum  facimus  5 
Omnibus  presens  scriptum  inspecturis,  Waltherum  de  Matzenlieim  coram  nobis  omni 
juri  et  impeticioni  penitus  abrenuntiasse,  quam  in  bonis  in  villa  Osthus  sitis  habere 
credebat,  qua  fraler  suus  Ebelinus  contuhl  monaslerio  sancti  Nicolai  in  Argentina. 
in  cujus  rei  memoriam  presens  exinde  pagina  est  conscripta  et  sigillo  civitatis  in 
testimonium  communita.  acta  sunt  publice  ante  capellam  sancti  Andree  in  mona-  lo 
sterio  majori,  anno  incarnationis  domini  1248,  festo  Fabiani  et  Sebastiani,  presentibus 
hiis  testibus :  videlicet  domino  Scliolino  de  Ensheim,  Heinrico  theloneario  ultra 
Bruscam,  Rudolfe  filio  Lentzelini,  Friderico  Knebelino,  Heinrico  filio  Ileinrici  Marsilii, 
Johanne  archipresbitero  de  Wulvensheim  et  aliis  quam  pluribus. 


15 


S  aus  Straßb.  St.  Ä.  lad.  s.  Nicolai  in  ondis  0  P  Q  or.  mh.  c.  gig.  pend.  laeso. 

320.  Bischof  Heinrich  von  Straßburg  spricht  auf  Grund  eines  pabstlichen 
Mandats  die  Bürger  Straßburgs,  die  den  mit  den  Anhängern  Kaiser  Friedrichs  II 
geschlossenen  Waffenstillstand  gebrochen  haben,  von  dem  Verbrechen  des  Meineids 
frei.  1248  Februar  9  Straßburg. 

Heinricus  dei  gracia  Argentinensis  episcopus  dilectis  suis  civibus  Argentinen-  so 
sibus  universis  salutem  in  omnium  salvatore.  literas  domini  pape  recepimus  in 
hec  verba :  [folgt  nr.  309  bis  kalendas  februarii].  hujus  igitur  auctoritate  mandati 
vos  a  realu  perjurii,  quod  incurristis  ex  eo,  quod  treugas  inilas  cum  fauloribus 
F[riderici]  quondam  imperatoris  et  juramento  confirmalas  violastis,  absolvimus  et 
absolulos  publice  pronunciamus.  datum  Argentine  5  idus  februarii,  anno  domini  iß 
1248. 

S  aus  Straßb.  St.  A.  Vord.  Dreizehn.  Gew.  Corp.  A  lad.  .S"  or.  mb.  c.  sig.  pend.  laeso. 
Gedruckt  aus  dem  Briefbuch  A  fol.  22»   ibid.   bei  Huillard-Breholles   Hist.  Frider.  see.  VI, 
490,  ohiie  genügenden  Grund  ins  Jahr  1247  gesetzt. 

321.  Walther  bischö'ßicher  Marschall  von  Straßburg  verkauft  einen  Hof  daselbst  s« 
an  die  dortigen  Dominikaner  für  80  Mark  Silber.  1248  April  4. 

Ego  Wallherus  marscalcus  Argentinensis  notum  facio  universis  presentibus  et 
futuris,  quod  de  consensu  et  auctoritate  domini  mei  Heinrici  Argentinensis  episcopi 
curiam  meam  in  Argentina  curie  vulgo  diele  zen  Wasen  i  contiguam  cum  pleno  jure 
patronatus   capelle   sancti  Bartholomei  in  ea  site  ac  omnibus  suis  perlinentiis  fratri  35 


1  Vergl.  Straßb.  Gassen-  und  Häusernamen  i.  Mittelalter  S.  42. 


12  4  8  tUl 

ilclwico  priori  et  fralribus  predicaloribus  Argcnlincnsitius  nomine  meo  et  heredum 
tneorum  pro  ocloginla  inarci»  orgcnti,  quas  tnichi  ah  eisdein  solutaa  ease  confiteor, 
vcndidi  libcre  parlier  ol  ubsolulc,  coriMjralcrn  cisdoin  Im  '  '  >aMMiooeni  cum 
iiilcgro  Jure   verc   proprielulis  et   wararidum   me  supradict'  Mjnis  oonslituens, 

6  tnc  Bc  ineos  heredes  ad  pcriculutn  eviclionis  obligavi  secuoduin  legiltimos  sancüones. 
quare  ul  preiiiissa  dcbitaiii  et  incoDvulsain  obtincant  rirmilalem,  prcscns  inslrumenlum 
super  lioc  conrecluiii  duinini  mci  episcopi,  civitulis  Argenlinensis  et  raei  sigillonitn 
appousioiiibus  feci  .sulletnpuiler  ruborari.  acta  sunt  bec  auno  domini  1248,  proximo 
sabbulü  atilc  duiiiiiiicain  pussionis  doiniui,  prescnlibus  hiis :  inagiütro  Nicholao  sancti 

10  Thoiiic  in  Argentina  preposito  et  Wernbero  de  Wolfgangusbeim  ejusdem  loci  cano- 
nico,  Rüdolfo  de  Vegersbciin  et  Ileinrico  Velkclino  et  aliis  quam  pluhbus  *. 

T  au»  Straßb.  Thom.  A.  Dominicaini  lad.  2  or.  mb.  c.  3  ng.  pmd. 


322.  In  einer  Schenkungsurkunde  Rudolfs  von  Utenberg  für  da*  KlotUr  Woniu- 
Ihal :   Ulla  sunt   liec  in  Argenlina   auno  domini   1248,   5  idus  aprilis.  festes  hnjus 
15  donulionis   sunt   dominus   Ii[einricus|  episropus  Argenlincn^-       m-    1 1.  i  prepontos 
ejusdem  Qcclesig  major,  B[erlboldusj  docanus  et  C|onradus]  m  soerstebe 

et  magister  C  de  Scerewilre  et  de  ordine  predicatonim  Iliddo  provincialis,  Ilelwicus 
prior  Argeiilincnsis,  frater  Ulricus  de  Talmassingin  et  alii  quam  plures  clcrici  et 
laici.  1248  April  9  Straßburg. 

90  Au»  der  Zeitschr.  f.  Getch.  d.  Oberrh.  VIJI,  485  imkA  dem  Original  i.  Karttr.  0.  L.  A. 


323.  Nicolaus  Probst  ton  St.  Thomas  und  Offieial  sh  Straßburg  veist  eiiu 
Zehnlenforderung  des  P rohstes  von  St.  Peter  an  das  St.  Marxkloster  daselbst  alt 
unberechtigt  ab.  1218  Mai  2t. 

Conslituto  coram  nobis  N|icolno|  preposito  sancti  Tliomc  officiali  Argentinensi 
T,  anno  domini  1248,  12  kalondns  junii,  preposito  sancti  Petri  Argentinensi  ex  parte 
una  et  Sigelino  cive  Argentinensi  procuralore  conventus  monaslerii  saucti  Marci  in 
Argentina  ex  altera,  cum  idcm  prepositus  ab  eodem  conventu  decimam  petcret  de 
auininlium  tuitrimentis,  nos  inspectis  conventus  privilegiis  antcdicli  invenimus 
ipsiim  coiivenlum  ud  liujusmodi  decimam  non  toneri.  unde  nos  predictiim  conventum 
•jo  ab  inpcticione  ])repositi  absolvimus  memorali,  prcdicto  preposito  super  ipsa  decima 
silcncium  perpcluum  iuponenles. 


\/ivi/;;,    v/     •    I  ,,i    lt.. 


rtr«aa«-OboTliaatb«rgcii  vr.  mb.  e.  »ig.  ptmi. 


•  .Sc/ioH  ;         "  h^tn  SamtUig  ror  •>        '  '-irtiMur^rr  .V<ir«r*»fl  dtn 

iortifini  I)i)»i  ■         ii  fitätte  gegeben  ift  V  '"-r  ■'■'  '■•;•  Hrn  ^^ff.-!In, 

8S  die  uiiili  driücllioii  wilior  ligeut.    Ah    Zeugen  ftmgtrten   Umintj  i. 

Brun   liurger   su    Straßbtirg  um!  S;ifr-l  •<•■'"  C«pUm.    StniC^h    U  h 

ur.  205. 


31 


242  12  4  8 

324.  Pabsl  Innocenz  IV  lestätigt  den  Dominiha7iern  von  Straßhirg  den  Besitz 
eines  Grundstücks,  das  sie  daselbst  zum  Klosterbau  angekauft  haben.  1248  August 
13  Lyon. 

Innocentius  episcopus  servus  servorum  dei  dileclis  filiis  .  .  priori  et  fratribus 
predicatoribus  Argenlinensibus  salutem  et  apostolicam  benedictionem.  justis  peten-  5 
tium  desideriis  dignum  est  nos  facilem  prebere  consensum  et  vota,  que  a  rationis 
tramite  non  discordant,  effeclu  prosequente  complere.  eapropter,  dilecti  in  domino 
filii,  vestris  justis  postulationibus  grato  concurrentes  assensu  quendam  locum,  quem 
in  civitate  Argentinensi  eraisse '  dicimini  ad  construendam  ibidem  ordinis  vestri 
domum,  sicut  juste  et  pacifice  possidetis,  auclorilate  vobis  aposlolica  confirmamus  lo 
et  presentis  scripti  patrocinio  communimus.  nulli  ergo  omnino  hominum  liceat,  hanc 
paginam  noslre  confirmationis  infringere  vel  ei  ausu  temerario  conlraire.  si  quis 
autem  hoc  attemptare  presumpserit,  indignationem  omnipotentis  dei  et  beatorum 
Petri  et  Pauli  apostolorum  ejus  se  noverit  incursurum.  datum  Lugduni  idus 
augusti,  pontificatus  nostri  anno  sexto.  is 

T  aus  Straßb.  Thrnn.  A.  Dominicains  lad.  2  ar.  mb.  c.  huJla  pend. 

325.  Pabst  Innocenz  IV  gibt  dem  BiscJiof  von  Straßburg  den  Auftrag,  die 
zwischen  dem  8t.  Thomascapitel  daselbst  und  Hesso  dem  Pfarrer  von  Romansweiler 
getroffene  Vereinbarung ,  die  Aufnahme  in  das  Canonicat  und  die  Gründung  einer 
Pr'abende  betreffend,  zu  prüfen.  1248  /September  2  Lyon.  20 

Innocentius  episcopus  servus  servorum  dei  venerabili  fratri  .  .  episcopo  Argen- 
tinensi salutem  et  apostolicam  benedictionem.  tua  nobis  fraternitas  intimavit, 
quod,  cum  capitulum  ecclesie  sancti  Thome  Argentinensis  II[essonem]  plebanum 
ecclesie  de  Rumolteswilre  *  in  eorum  ecclesia,  in  qua  nuUa  tunc  prebenda  vacabat, 
in  fratrem  et  canonicum  auctoritate  propria  recepissent  *,  idem  Hfesso]  postmodum  23 
sub  ea  conditione  quandam  prebendam  de  bonis  propriis  creare  promisit  de  novo  in 
ecclesia  memorata,  quod  eam,  dum  viveret,  possideret  ac  ipso  decedente  alius  insti- 
tueretur  idoneus  per  supradictum  capitulum  ad  eandem.  ceterum  cum  idem  H[esso] 
propter  conditionem  adjectam  et  quedam  alia  verba  inter  familiäres  ipsius  H[essonis] 
et  dictum  capitulum  habita  promissionem  hujusmodi  timeat  vitiosam,  provideri  sibi  30 
super  hoc  a  nobis  humiliter  supplicasti.  tuis  igitur  precibus  inclinati  examiuandi 
hujusmodi  negocium  et  supplendi  defectum,  si  quis  in  eo  est  habitus,  ac  dispensandi 
cum  illis,  quos  in  hoc  forte  inveneris  simpliciter  excessisse,  fraternitati  tue  pre- 
sentium  auctoritate  concedimus  facultatem.  datum  Lugduni  -1  nonas  septembris, 
pontificatus  nostri  anno  sexto.  30 

T  a%i,s  Straßb.  Tlwm.  A.  docnm.  bist.  lad.  2  (statuts)  or.  mb.  c.  buüa  pend.  Auf  der  Mück- 
seite dieselben  Dorsualvermerke  wie  in  nr.  309. 

a)  wilre  mit  blasserer  Dinte  nachgetragen. 


1  Cfr.  nr.  .321. 

2  Cfr.  nr.  328. 


1248  S48 

:j2(i.  Pabsl  Innocenz  JV  trägt  Probit  und  Dekan  der  Utultckw  Kirche  auf, 

ßr  die   Ausfilhriinff  seines   Pricile//s,   das   er  den    "  '   '     eittern  der  Dom- wid 

i't.    Peters AircAe     sowie   den    Pfarrern    der   Parroci  hen    vom    St.   üurtm, 

ist.    Stephan    und    St.    Andreas    zu  Straßburg  in  Betreff  kirchlicher  Neubauten 

ö  verliehen  hat,  Sorge  zu  tragen.  1248  November  11  Lyon. 

InDOccntius  cpiscopus  .servus   servorum   dci   diloctis  filiis   .  .   preposito  <  t 
(lecano  ecclesie   Iloselancnsis   Argentinensis  diocesis   salutcm   ol  opostolicam  lieue> 
dicliuncm.        cum    dilcrtis  (iliis  .   .  niajoris  et  .  .  sancli  I'etri  ccclcsianun  IbcMU- 
rariis    ac    sancti    Martini  .  .  sancti    Stephani   et    .  .    sancli    Andree  parrochialium 

10  ecclcsiarum  plebanis  Argeutinensibus  pro  meritis  devotionis  ipsoram  auctoritale 
apostolica  duxcrimus  indulgendum  ',  ut  infra  liinilcs  seu  Gnes  Ibcsaurariarum  aut 
parrochianini  corum  sine  consensu  vcncral)ilis  fralris  iioslri  .        '        'et  dilectorum 

(iliorum  .   .  decani    et   capiluli    Argentincnsiiiin  oc  ipsorum  ii; -  torilaie  priTi- 

Icgionun   vel   indiilgenliaruni   aut   litlcraruin    aposloiice   scdis   scu   legatorum  ipsius 

IS  sine  spcciali  mandato  dicte  sedis  plenam  et  expressam  faciente  de  indalgenlia 
hujusniodi  roentionem  aliqiiod  Oratorium  construcre  de  novo  presumat,  discreUoni 
veslrc  jior  apostolica  scri|)la  mandamus,  qtiatiuus  prediclos  thesaurarios  et  plebaoos 
contra  concessionis  noslri-  tcnorem  snpor  hiis  non  pcrmitlalis  ab  aliquibus  indebite 
moleslori,   molestalores   bujusmodi   per  censuram    ecclesiasticam   appcllatione    posl- 

•iä  posita  compcscendo.  datum  Lugduni  3  idus  novetnbris,  pontificatus  nostri  anno 
sexto. 

B  m»  Siraßb.  Bez.-A.  Q  fasc.  4702  or.  mb.  c.  butta  pend.  delapta.  Auf  dtm  Umaekif  ntkU 
in  der  Ecke  koM  von  derstlben  lland  Johannes  Pita.  * 

327.  liiichof  Heinrich   non  Strasburg   beurkundet,  wie  die  Abtei  AUorf  ei»e% 
as  mtf  den   Gütern   ihres  Strnßburger  Hofes  lastenden  Geldzins,  den  die  Straßimrfer 
Kirche    Reinhard    von    Windeck    und    dieser    Heinrich    ron    Pronhelm    tu   Lehen 
gegeben,  abgelöst  habe.  1248  December  4. 

llcinricus  dei  gratia  cpiscopus   Argentinensis   notum  facimus  omnibu^  I  >>-•:.> 

scriptum  inspecluris,  monasterium  in  Alldorf*  de  quibusdam  bonis  suis  spectantibos 

yo  iu   curiam   suam  apud  sanctam   Aureliam   in  Argentina  sitam  novcm  uncias  dena- 

riorum   domino   Ucinliardo  de  Windcckc   omni    anno  persolvisse.  cum  igitur  idem 

•)  B  Atdorf. 


'  IkxrauJ  iit   woM  die  bei   llfjl  r  Mi-it  rmt  Ikhnm  S.  t6S  nr.  33:>  iJmf  »/r-miM^r.-  Ikitir»»^  tmr 
mit  Itfzrichnmtg  der  AdrtMattH  mr.ii.^'i.    /;.,«-•   /»»»*-/•((.-  IV  ««  t^rirhm     (fr.    I\.tth.i.t   Jir.j    /nntif. 

85   nr.  l.'iiss.    Iföiirr  a.  a.  (>.  nr.  nrm    Ciol  .ri«-r    ;;iW..rf/.<-i    p~«rA  :wwi 

frrnfrr    Silirrilirn    ron    Innocfn  '  :  maicisti  <  oiismIiI'h«  if   iinnrt'ilati 

Argoiitiiiontii,  conim  filio»,  iirimtos  cto.   in  proviilonilia  brnctirii«  in>   h.iii.i   m  ^.Oi  i  iiiriiin.  ;l  ulii»  .li.iiii- 
bris  (I'JIH  Jkcohbrr  11),  tiiis  itmlrr  xrtM  nnlrr  gUichrm  JMnm  :    ».    Art'.>>;.>-ti    <••    «     IjmitAt;»   t,.Ir 
vinruiu    prepositis   ot   dccMto  i.  Tbomo  Argrntinensi«   «ai>«r  codem  nr^-»ii<>  l\.ith.iit  Hfj  ft';' 

w  nr.  13U0  H.  13l:il. 

*  Ebtwia   hffindfi   »ich   ein   tweilr*.   die  gMch«  Smk»  tmt   m»kte»  fUthtn    )\\>4-ttK   UnJirrmin 
Schreiben  iHmtceui  IV  <m  dietelbe  Adrette  gerichtet,  VH9  Dittmitr  i  Ljfim. 


244  1248  —  1249 

Reinhardus  eosdem  denarios  a  noslra  ecclesia  et  quidam  procuralor  suus  Heinricus 
de  Pforlzheim  ab  ipso  in  feodo  haberet,  Cunradus  abbas  in  Altdorf  emit  eandem 
pensionera  apud  eundem  Hcinricum  de  Pforlzheim  de  consensu  nostro  et  predicli 
Reinhardi  infeodali  nostri  de  Windecke  ila,  quod  nos  predicttim  monasterium  in 
Altdorf  liberum  permisimus  et  absolutum  perpetuo  ab  liac  pensione,  sub  tali  tamen  5 
condicione,  quod  predictus  Heinricus  de  Pfortzheim  de  bonis  suis  in  Rudensbach 
sitis  assignavit  ecclesie  nostre  et  prefato  Reinhardo  de  Windecke  in  recompen- 
sationem  predicti  feodi  quatuor  quartalia  siliginis  annone  et  unum  quarlale  avene 
et  tria  sextaria  nucum  et  viginli  denarios  et  duos  cappones  omni  anno  persolvendum. 
ne  igitur  hoc  factum  posterorum  cavillatione  vel  temporis  oblivione  possit  in  irritum  10 
revocari  aut  in  oblivionem  pervenire,  presentem  paginam  sigillo  nostro  et  sigillo 
sepe  dicti  Reinhardi  fecimus  in  testimonium  communiri.  acta  sunt  hec  anno 
domini  1248,  festo  Barbare  virginis,  presentibus  liiis  lestibus  :  domino  Friderico 
cantore,  Alexandro  de  Dicke  fratre  nostro,  Hugone  capellano  nostro  plebano  in 
Tambach,  Walthero  milite  dicto  Usele,  Sifrido  de  Grens,  Symundo  capellano  et  15 
Johanne  cellerario  in  Altorf  et  aliis  quam  pluribus. 

B  aus  Straßb.  Bez.-A.  H  fasc.  27  or.  mb.  e.  2  sig.  pend.  laesis. 


328.  Das  St.  Thomascapitel  zu  Straßhur g  lestätigt  die  Gründung  einer  Pfründe 
durch  seinen  Canonicus  Besso.  1249  März  12  Straßhurg. 

Omnibus  Christi  fidelibus,  ad  quos  presens  scriptum  pervenerit,  prepositus,  20 
decanus  totumque  capitulum  sancti  Thome  Argentinensis  salutem  in  domino.  cum 
nos  capitulum  sancti  Thome  Hessonem  plebanum  de  Rumolteswilre  Argentinensis 
diocesis  in  nostra  ecclesia,  in  qua  nuUa  tunc  prebenda  vacabat,  in  fratrem  et 
canonicum  recepissemus,  idem  Yiesso  poslmodum  sub  ea  forma  quandara  prebendäm 
de  bonis  propriis  in  noslra  ecclesia,  nostro  accedente  consensu,  creavit  de  novo  ^,  25 
ut  eam,  dum  viverel,  reciperet  et  possideret  ac  ipso  decedente  sacerdos  ydoneus 
eligatur  per  noslrum  capitulum  et  per  prepositum  confirmelur  non  ut  canonicus  sed 
vicarius  et  prebendarius  ad  eandem.  qui  sacerdos  nostre  ecclesie  vicarius  dictam 
prebendam  recipiet  et  habebit  in  noslra  ecclesia  sub  omni  jure  et  consuetudine, 
quam  in  choro  et  processionibus  ac  omnibus  aliis  in  ecclesia  majori  habet  ipsique  ao 
ecclesie  exhibet  prebenda,  que  dicitur  domini  regis  *,  et  persona  tenens  eandem. 
quique  in  anniversario  dicti  Hessonis  de  sue  prebende  fructibus  viginli  solidos 
Argenlinensium  dare  et  dividere  debebit  canonicis  et  prebendariis  nostre  ecclesie, 
qui  presentes  fuerint  in  vigilia  et  missa  defunctorum.  licet  itaque  reditus  seu 
possessiones  ab  eodem  Ylessoiie  nostre  ecclesie  collate  modico  minus  redderent,  quam  35 


1  Die   darauf  bezügliche   Urkunde  Hessos,  1348  März  13  (in  festo  b.  Gregorii  pape),  steht  in  der 
Eegistrande  C  fol.  30»  im  Straßb.  TJiom.  A. 

2  lieber  die   Königspfründe   am   Münster,  deren  Stiftung  Closener  und  Königshofen  Kaiser  Hein- 
rich II  zuweisen,  rergl.  D.  St-Chron.  VIII,  427  not.  1. 


1240  S46 

rnicliis  unius  ccclcsio  noslre  prt;bi>nd<%  nos  latnen,  si  quid  defuerit,  ordinaYÜDtts  a 
iioslra  coiiniunilale  Tore  tutoliler  .siipiilcndutn,  stolucnlcs  insuper,  ul  eidetn  Ileasooi 
liintnm,  dum  vixorit,  siin  prchcnda,  ultictinqiu*  l'x-orum  ftiprit,  tamquam  uoi  ex 
U08lris   cnnonicis   pp'scriti   et   residenli  detiir  int''graliler  <rl  ininiMretur.  hanc  igitar 

B  orditialionem  de  consilio  et  consonsu  venerabilis  patris  uostri  Ilfenrici]  dei  gratia 
Argi'ntincnsis  episcopi  faclotn  nos  et  nostram  ecclesiam  ac  nostroa  aucoeaaorea 
proiiiilliiiiiis  cl  ol)ligaiiius  in  ]>crpetiium  ohservaturus.  nos  Ilenricos  dei  gratia 
Argetilincasis  cpiscupiis  iiiiic  slatutu  cl  ordinutiuiii  iiostruin  adhibuimus  et  adbibemns 
conseiiaiiin  et  iiichiluininus   coiitinnamus  candcm  ac,    cxarninato  hujiismodi  oegocio, 

u>  auctoritalc  aposlolica  super  hoc  s()eciali  nobis  indulla  dcfectum,  si  quis  in  eo  est 
habitiis,  siipplomus  ac  dispoiiNavitnus  cl  dispcnsamus  cum  eis,  quos  in  dicto  negodo 
invcnimus  simpliciler  cxccssisse,  facicnlcs  in  hunun  evidenliam  hiis  litteria  oostiuin 
sigilliim  appt-ndi.  nos  proposilus,  decanus  et  capitulum  sancti  Tbome  in  aupra- 
scriptorum   doclaratiüiictn   et  probalionem  prescnti   scriplo   appendi  fecimus  nostra 

ir>  sigilla.        dalum  Argcnline  anno  doraini  1240,  in  fcslo  beati  Gregorii  pape. 

T  aus  Stralih.   Thom.  A.  dortiin.   IuhI.  lad.  2  (lUtntB)  or.  mb.  e.  4  ti§.  ptmi.    DU  SJtfd 
legetulen  beuidtnen  al»  l'robut  con  St.  Thomas  Nicolanii.  als  Dtlan  Bnrcanliu  1. 

329.  Pafi.it  InnoceHZ  IV  gestatUl   dem  St.  Marxkloster  tu  Straßbnrg,  bei  itr 
Aufnahme    ton   Notizen  nur  die  pnbsllichen  Schreiben,   velche  die  vorliegende  /«- 
20  dulgem  erwähnen,  berücksichtigen  zu  dürfen.  1249  Man  29  Lyon 

Innoconliiis  opisfopus  sorvus  servonim  dei  dileclis  in  Chrislo  iihabus  .  . 
priorisse  et  couvenUii  monasterii  sancli  Marci  extra  muros  Argentinenscs  opÜ"!« 
soncli    Angustini   salutem   et   npostolicara   benedictioncm.  jMici   et   tranquü.     . 

vestrc   paterna   volentes   imposterum   soUicitudine    providcre   vobis   aucloritate   pre- 

■K,  senlinm  indulgcmus,  ul  ad  receptionem  alicujus  nuUatcnus  leneamini  per  litleras 
scdis  aposlolice,  ({uantumcuntquc  •  precise  scribatur  in  eis,  nisi  de  hac  indulgentia 
plcnam  fcccriul  menlionem  ^.  nulli  ergo  omnino  hominum  liceat.  hanc  paginam 
noslre  concessionis  inrringere  vcl  ei  ausu  temerario  contraire.  si  quis  autcm  boo 
aUeiiiptnrc  presumpserit,  indignalionem  omnipotenlis  dei  et  iioatorum  Pctri  et  Pauli 

:iii  ajrastoloruni  ejus  se  noverit  iucursuruni.  datum  Lugduni  4  kalendas  apriliü, 
pontiliciihis  iiostri  anno  soxto. 

11  aus  Straßb.  Uotp.  A.  lad.  89  fMC.  9  or   •»;.    r   btäla  pend.  AmS  «fa 
MM  gleicher  Hand  JohannM  P»nn. 

•)  eumqu*  auf  Riunr. 


:»  1  f^mtda  biifimift  i>irh  im  Onffinal  mek  «mm  Urhmde  Bieekif  Btimritiu  nm  STraMmy,  4i*  Ir«^ 

pAhsIlicher  VoOwiacht  (r/r.  nr.  3'JH)  da$   U^trm'ntommi^   nritfhfn   drm    St.  Tkitmiuntpilri   Mn>f   Hrao 
bf.sliiliift,  läüO  (ktober  13  (■t  idni  octobris 

^  Difsrihe  VrritHn4i(iffitng  g«f»rährl  Itimiifii     ii    .irm  .-n  ^■.  Jim-iHiu-mixurr,  t,-i:f  •■vyirmi'rT  n 

(6  idns   Roptcmbris')  Lym,  *.  Siraßb.    Ilimp.  A.    lad.    9()  '  r.  mb.  r.  Mh  ftiid.    WKf  fkiti 

1«   laulnul   ilamit   i.it  ferwr  ri,      T.    "     :  '^rimmlthtltr,  iHd.  Ud.  116  Amc  4 

or.  mb.  r.  bull»  ftmii.    Ihr     \  -ihertH^  ier  IWtf 

Dalum  iloH  tliPBaurarins  ArgoiiUiivuiki»,  tbtU.  lad.  1^  faac  6  or.  mb.  e. 


24ti  1249 

330.  Pabst  Innocenz  IV  nimmt  das  St.  Marxkloster  zu  Straßhirg  in  seinen 
besondern  Schutz.  1249  März  29  Lyon. 

lunocentius  episcopus  servus  servorum  dei  dileclis  in  Christo  filiabus  .  . 
priorisse  et  convenlui  raonasterii  sancti  Marci  extra  muros  Argentinenses  ordinis 
sancti  Augustini  salutem  et  apostolicam  benedictionem.  justis  petenlium  desideriis 
{weiter  wie  in  nr.  235  bis  incursurum].  datum  Lugduni  4  kalendas  aprilis,  pon- 
tificatus  nostri  anno  sexto. 

H  aus  Straßb.  Hosp.  Ä.  lad.  89  fasc.  8  or.  mb.  c.  buUa  pend.  Auf  dem  untern  Eattd  rechts 
von  gleicher  Hand  :  Johannes  Parm. 


331.  Pabst  Innocenz  IV  gestaltet  dem  St.  StepJianskloster  zu  Straßburg,  bei  lo 
der  Vergebung  seiner  Pfründen  nur  diejenigen  päbstlichen  Provisionen,  welche  die 
vorliegende  Indulgenz  ausdrücklich   erwählen,  zu  beachten.    1248  Juli  6  —  1249 
April  4  Lyon. 

Innocentius  episcopus  servus  servorum  dei  dileclis  in  Christo  filiabus  abbatisse 
et  convenlui  sancti  Stephani  Argentinensis  ordinis  sancti  Augustini  salutem  et  apo-  15 
slolicam  benedictionem.  veslre  meritis  religionis  induciraur,  ut  vos  speciali  gratia 
prosequamur.  hinc  est  quod  nos  inluitu  meritorum  hujusmodi  et  obtentu  dilecti  filii 
nobilis  viri  H[artmanni]  comitis  de  Gruenigen  1  nobis  et  ecclesie  Romane  devoti,  qui 
tibi,  dilecta  in  Christo  filia  abbatissa,  linea  consanguinitalis  astrictus  pro  vobis  per 
aflectuosas  litteras  apostolicam  gratiam  imploravit,  presentium  vobis  auctorilate  ao 
concedimus,  ut  per  litteras  nostras  seu  legalorum  sedis  aposlolice,  eliamsi  habealur 
in  ipsis  «non  obstante  aliqua  indulgentia»,  de  pensionibus  seu  beneficiis  et  specia- 
liter  de  quatuor  prebendis  sacerdotalibus  monasterii  vestri  ad  collalionem  veslram 
spectantibus  nulli  teneamini  de  cetero  providere,  nisi  plenam  et  expressam  de  hac 
indulgentia  fecerint  menlionem.  nulli  ergo  omnino  hominum  liceat,  banc  paginam  25 
nostre  concessionis  infringere  vel  ei  ausu  temerario  conlraire.  si  quis  autem  hoc 
altemptare  presumpserit,  indignationem  omnipotentis  dei  et  beatorum  Petri  et  Pauli 
apostolorum  ejus  se  noverit  incursurum.  datum  Lugduni  2  nonas  .  .  .  *,  pontifi- 
catus  nostri  anno  sexto. 

B  am  Straßb.  Bez.-A.  H  fasc.  2622  or.  mb.  c.  bulla  poid.    Auf  dem   UtnscUag  links  in  der  30 

JEcJce  äüt.  Betreffs  der  Datirung  vergl.  Variante  a. 
Gedruckt  darnach  bei  Schöpflin  Als.  dipl.  I,  400  nr.  634,  der  die  VL  des   Datums  fälschlich 

für  V  liest.  —  Potthast  Beg.  pontif.  nr.  13333. 

a)  Lücke  von   4 — 8    Buchstaben   durch  Abscheuern  des  Pergaments  entstanden.   Nur  der  Schaft  einet  1 
oder  h  ist  noch  zu  erkennen.  Die  Monaisnamen  des  Augtat,  Januar,  Man,  Mai  und  Juni  können   35 
daher  bei  der  Ergänzung  der  Lücke  nickt  in  Betracht  kmnmen. 


Vergl.  Stalin  Wirtemb.  Gesch.  II,  496. 


12  4  9  -li? 

332.  Meisler  und  Ralh  der  Stadt  .Straßburg  heurkunden.  daß  du  Krh^.t 
Heinrick  Jude's    dessen   gesammle  Jlinlerlasseiischaß   dem    "<'     XicolausilotUr    :n 

Slrnßliiirfj  vhrrtraiicn  hnhrn.    i'J  l'i  Jvni  7. 

rii^iiini-i  t  iM.i;^u  <'l  ll>  iiMixMou-.  iilius  Nicolai  ma^islri  hurgcDsium  et  oonsules 
5  Argen tiiieii.ws'  noluin  faciimis  omnilms  presens  scriptum  inspecluris.  quod  pott 
iiiorlcra  bone  memorie  Ileinrici  dicli  Judei  hcredes  ejus,  scilicet  paler  miiu  Ifaro- 
({uardtis  Judeiis  et  Agnes  uxor  ejusdcra  Ileinrici,  otnnia  Ixtna,  qtie  idem  IleiDricos 
reliquid,  cenobio  sancli  Nicolai  ultra  pontem  sancti  Stephani  siio  •  pro  Salute  ani- 
niaruni   suaruiu    et  prefali    Ileinrici  conlulerunt  lil>ere  et  pleno  jure  perpeluo  possi- 

10  denda,  vidclicct  in  banno  Utenbeini  18  agros  el  dimidiutn ,  in  Ensheim  6  sgroi.  in 
civilate  domum  specialem  predicli  Ileinrici,  quam  inliabilavil,  cum  Ijonis  suis  mobi- 
libus.  preterea  coiilulit   predictus   Marquardus   dictus   Judeus  de  !»■  '    '<> 

cenobio  sancti  Nicolai  in  banno  Ensbeim  10  quartalia  frumcnti  in  ic... yH 

rei  menioriani  el  slabilitateni  presens  cxinde  pagina  csl  conscripla  el  sigillo  civilalis 

lö  in  testimonium  coniinunita.  acta  sunt  hec  publice  anno  domini  1240,  festo 
Mcdardi  confcssoris,  preseulibus  biia  lestibus  :  Johanne  dccano  sancti  Pelri,  Johanne 
cellerario  sancti  I'ctri,  Guntbero  sacerdote,  Cunrado  Vimecom,  Ilcinrico  de  Wolf- 
gangesbeim  liliastro  suo,  Rcimboldo  diclo  de  Ebenbeim  el  fralre  suo  Reimboldo 
filiis  domini   Virnecorn,    Mendewino,    Ileinrico   lilio   Ileinrici   Marsilü,    Friderico  de 

21)  Reiben,  fralre  Ilcinrico  de  sanclo  Nicoiao  et  aliis  quam  pluribus. 

S  aus  Straßb.  St.  A.  lad.  8.  Nicolai  in  undis  VI2  or.  mb.  e.  mg.  ptnd.  lacwi 

333.  Bischof  Heinrich  von  Straßburg  bestätigt  einen  Vergleich  ttcischen  Ooito, 
Ritler  und  Vogt  von  Ilausbergen,  und  dem  Straßburger  St.  Marxhhster,  die  Steuer' 
pßichtigkeit  der  Güter  des  letztern  betreffend.  1240  Juni  11. 

45  In  nomine  domini  amen.   Ileinricus  dei  gratia  Argentinensis  fpis<()[ni-i  oniiiiltus 

Christi    fidelii)us    tam    presentibus    quam    fuluris    salulcm    cum    nolicia    subscnp- 
torum.        quoniam   labilis   est  hominum  memoria,  provida  consueludine  inolcvil  ul 

•)  Bito  a»/'  Jiatmr. 


1  In  ilfmsclbrn  Jnhrr,  am  St.  OaBetOag  (OeUher  IG).  theM  iir  Stnßbmfir  AsAraA,  «h  ttimtr 

ao  SpiUe  Rrimboia   ('InnPon   sun  oh  Büfgerwfitter,  der  Stadt  Speier  mit,  daß  dir  StnUmrftf  Btrfir 

Syfrid    Bild  mit  dem  KrUi»  der  terhtitften  (rülrr  »einer  Frau  Rcrnhoidin,  di«  hei  ftpeitr  ftriiyw,  mA 

Güter  in  und  M  SiralMiurg  gekauft  hnhe  :   in  Vinckenwiler  nftn   hoffutette  nmb  herra  Howmbmmt, 

vier   hofTpstcttn   nn   dvr   C)l>rrstnuiaon  nmb   Fridrrich    Rneb«lin,  in  dem  bann«  sa  Bi«choTiHni«  bf 

niiBcr  stolto  [ein]  litil>o  und  vii<r  mannematton  umh  di>n  hprron  ton  der  StMaiaportaa,  üi  dam  baaa« 

35  XU  Aolionlioim  drytzdi.  imb  Johantcn    ~  AU  Ztm§m  wtrim  §mmmt :  WaHlMT 

der  ninrücbiilik    und  '    unser  stette  .  \lbr*oht  d«r  WiM«b«g«r,  Fridariek  tob 

Uffwilrp,  ilotzrl    von    KrkpvirdvüluMUi,  lloinrirh    Ton   Wolg»ligMh«ini.  Heinrich  TOB  Rastölgaa,  Olricil 

Schotte,  HelffDrirh  von  Kftiiitseslioffeu,  Uoaselin  Uartungea  doeht«rmann,  I'eter  TToim».  W|rid^  Johaaa 

Kelbelin,  Hug  von  SchilUgheim,  lloinricli  Manilis  lun,  Iteinbolt  Vimekom.   :  von   Ha(*ao«« 

10  der  rnt;  Cunrat  Virnekorn,  Erbe  de»  richlers  «nn,  Hug  Ripelin,  Reinbolt  Stuuru^f^,  Frid«rick  uiUr 

den  Kroniem  und  Wrriihor  Sturm.    Aus    Sehilter    Kimig*M.  S.  1079  oAm  Qttdkmmfakt,  ^§tlAmr  miA 

der  npiUern  deutschen  Cfbertelfum/  einer  lateinisehem  Vorlmge. 


248  12  49 

rationabijiter  gesla,  ne  simul  cum  labenle  tempore  in  oblivionem  abeant  et  labantur, 
fideli  scripture  teslimonio  perhennari.  tenore  itaque  presentium  constare  volumus 
universis,  quorum  scire  interest,  quod,  cum  Gozzo  miles  de  Ilugespergen  ejusdem 
ville  advocalus  a  sororibus  sancti  Marci  ratione  advocatie  sue  peleret  duodccim 
quartalia  et  dimidium  siligiuis  et  ordei  et  ipse  sorores  eidem  tanlum  quinque  reco-  5 
gnoscerent,  asserentes  cetera  bona  censenda  libera  sicut  alie  plures  possessiones 
ibidem  site,  que  ab  hujusmodi  libera  sunt  exaclione,  licet  injuriose  per  violentiam 
a  quibusdam  talia  sint  exlorla,  et  ob  hoc  dictus  Gozzo,  quia  ipsis  sororibus  temeri- 
tale  propria  dampna  gravia  intulerat,  dudum  excommunicatus  fuisset,  post  varias 
altereationes  fuit  in  dominum  Fridericum,  qui  dicitur  inter  mercalores,  a  prediclis  lo 
partibus  spontanee  compromissum,  qui  dictam  litem  arbitraliter  sie  decidit  :  quod 
prefate  sorores  darent  predicto  Gozzoni  viginti  Ires  marcas  legalis  argenti  et  omnia 
bona,  que  nunc  ibidem  possident,  scilicet  duodecim  mansi  et  diinidius  cum  duabus 
curtibus  et  omnibus  aliis  suis  attinentiis,  a  prestalione  annoue  supradicle,  scilicet 
duodecim  quartalium  et  dimidii,  et  ab"  omni  prorsus  peticione,  exactione,  angaria,  is 
qualibet  impeticione,  vexatione,  servitiis  debitis  seu  indebitis,  realibus  vel  pcrsona- 
libus,  jure  vel  injuria  petendis,  prestilis  seu  pelitis,  quocumque  nomine  appellenlur, 
et  ab  omni  jurisdictione  et  judicio  ipsius  tam  bona  quam  persone  ac  familia  et 
cultores  deinceps  sint  libera  et  penitus  absoluta  et  pascuis  necnon  omnibus  aliis 
communibus  juribus  et  utilitatibus  cum  aliis  ipsius  ville  hominibus  sine  quolibet  20 
impedimento  et  contradictione  libere  nicbilominus  perfruantur.  memoratus  vero  Gozzo 
miles  ipse  et  pater  suus  et  Cunradus  filius  suus  fide  in  manus  nostras  data  iirmiter 
se  astrinxerunt  pro  se  et  omnibus  heredibus  suis  ac  successoribus,  se  predicta  omnia 
rata,  firma  et  inconvulsa  perpetuo  inviolabiliter  observaturos,  omnia  bona  proprietaria 
seu  hereditaria  sive  quolibet  alio  jure  in  ipsa  villa  ad  ipsos  suo  nomine  spectantia  25 
dictis  sororibus  in  hac  forma  titulo  pignoris  obligantes,  ut,  si'  quem  heredum  vel 
successorum  vel  dominorum  suorum,  a  quibus  advocatiam  tenent,  vel  superiorum 
suorum  contra  hec  venire  quolibet  modo  contigerit,  de  predictis  suis  bonis  omnibus 
et  eorum  fructibus  sine  qualibet  altercalione  ipse  sorores  se  libere  intromittant, 
donec  ab  impeticione,  vexatione  atque  gravamine  hujusmodi  cum  integra  indempni-  30 
täte  a  se  vel  suis  successoribus  exonerate  fuerint  et  omnimodis  absolute,  predicte 
obligationis  onus  eisdem  suis  bonis  taliter  imponentes,  ut,  etiamsi  fuerint  quoUbet 
titulo  alienata,  cum  eodem  onere  ad  quemlibet  transeant  successorem.  preterea  sepe 
dictus  Gozzo  promisit,  quod  domino  suo  .  .  nobili  viro  de  Raboltesteine,  a  quo  tenet 
eandem  advocatiam,  lantum  dahit  de  bonis  suis  in  proprietatem,  de  quibus  potest  35 
haberi  annuatim,  quantum  a  sororibus  petebatur,  in  restaurum  ejus  juris,  quod 
advocatie  sue  deberi  asserebat,  eadem  bona  recepturus  in  pheodo  ab  eodem  et  sie 
predicte  ordinationis  ratihabitionem  a  diclo  nobili  et  suis  heredibus  obtinebit  et  super 
hoc  prefati  nobilis  patentes   litteras   sigillatas  ipsis  sororibus  exhibebit'.  cum  igilur 

a)  Hu.  Hl  se.  40 


1  üolricus   de   Raboltesteine   bestätigt  für  seine  Söhne  ^tnd  seinen  Bruderssohn  Heinrieh  noch  im 
Jahr  1249  dieses  Abkommen.  Straßb.  Hosp.  A.  docum.  inut.  lad.  3  fasc.  43  or.  mb.  c.  2  sig.  pend. 


1249  940 

eadetn  advocaliu  ad  noatrutn  spcctet  cc(-|(;»iuin  et  de  manu  nostra  licet  per  piura 
media  plieodulilür  lencatur,  nos  predicium  rcstaurum,  eliamai  deliitum  forel ,  quod 
a  NororiliUH  polehiiliir,  siifFicicns  roputanlcs  et  ordinntionem  utilcdiclaro  ralam  et 
graliiin    haluMileH  cutifiniiaiiiiis.    el   nc    ulla    8U[>er   prcmiüMi-'  'v"--'io,  cavillstio   Tel 

&  ainitigtiitus  in  püslertim  urialur,  ad  pcqxstuam  hujus  rei  c\.  .  preeentem  pagi- 

iiarti  suptT  liiis  conscriptam  nostri  capiluli,  majoris  prcpositi,  üfilcialis  noslri  prepoaitt 
Nycülai,  qiii  liiis  interfuerunl,  sancli  Thome  el  sancli  SU'phani  ecclcsiarum,  a  quibus 
dicliis  Ouz-Mi  horcditario  jiirc  (cni'l  qiirdum  bona  in  Hugespcrgen,  et  civitatis  Argen- 
lincnsis    sigilloniiu    inuniiiiiiic  ju»»imuä   rolwrari.        actum   anno  domini    124U,  in 

10  feslo*  Baniabc  npostoli. 

//  aus  Straßb.  Ho»p.  A.  I«d.  89  f«*«.  29  or.  wtb.  e.  7  m§.  pend. 
II 1  call.  ibid.  or.  mb.  c.  7  »ig.  pend.    Dur^wtf  $ehr  ftU  erhaUm  Biegd. 
Auch  Straßb.  .SV.  A.  Ind.  Chnrtrense-Oberluaibergm  eop.  mb.  -'■'    yfll  mt  arm  .-wyn  <w« 
judex  ruriio  ArgcntinenBin. 

i:,  334.  Der  Slraßhurger  Vogt  Ludxcig  ton  Lichtenberg  und  teint  SdAne  ffeinrici 

und  Ludwig  geloben  dem  Bischof  und  dem  Stadt rath  von  Straßburg  eidlich,  dis 
Straßburger  Vogtei  niemals  zu  veräußern.  f''t'>  ''■''■'  /.")  Straßburg  in  der 
bischüßichen  Pfalz. 

Ego  liudewicus  de  Lietlicnbcrc  advocatus  Argcnlinensis  tenorc  presenlium  notum 

ao  esse  volo  et  coiistaro  univcrsis  presens  scriptum  inspecturis,  quod  ego  el  filii  mei 
llüinricus  et  Ludewicus  fidc  data  in  nianus  domini  nostri  Ileinrici  episcopi  Argen- 
tincnsis,  mogislrorum  et  consulum  civitatis  Argentincnsis  pro  nobis  el  omnibus 
heredibiis  noslris  promisimus  et  insujKT  corporali  confirmavimus  sacramento,  quod 
advuouiium   Argenliuvnsem   cum   omnibus   suis   pcrtiueutiis  et  juribus  debito  modo 

'a  tencbimus  et  consueto  et  eandem  advocatiam ,  omni  Traude  dolo  et  caplione  cessan- 
tibus,  in  nuUam  prorsus  personam  illustrem,  bumilem  vel  sublimem  cujuscunque 
dipnilalis  vel  coiidicionis  qtiocunqiie  tempore  Iransferemus  inpheodando,  pennutando, 
jus  temporale  vel  perpetuum  concedendo  vel  vicea  nostras  uUi  persone  saspecte 
conmitteudo  vel  alias  cujuscunque  alienationis  titulo  alienando.  ad  majorem  cautelam 

90  etiam  elegimus  s|Knitane^  nos  astringcndo,  quod,  si  contra  prescriplam  formam 
aliquatinus  venerimus  inmutalionem  circa  ipaam  advocatiam  aliquam  allemplai: !  . 
tarn  i])sa  advocatia  quam  omnia  alia  piieoda  nostra,  que  ab  Argentinensi  leoeiuus 
ecclesia,  omni  occasiouc,  cxcusaiione  et  coutradiclione  ccssantibus,  domioo  nostro 
episcopo   et  erclesic  vacenl  el  sinl  libera  ipso  jure,  nc  igilur  super  praminis  uUa 

83  impostenun  qucstio  vel  ambigtiitas  oriatur,  in  pcrpetuam  hujus  rei  memoriam  et 
debilani  (inniliilem  presenlem  super  Iiiis  paginain  couseriplam  ecciesie  et  civitatt 
Argentinensi  conlulimus  sigilli  nostri  muniminc  roboratam.  acta  sunt  bec  apud 
Argcntinnm  in  palatio  domini  episcopi,  anno  incarnationis  domini  12'tn,  in  festo 
sanclc  Margarete,   in   presentia   vencrabilis  domini  nostri  Ileinrici  episcopi,  Njrcolai 

40  prepositi  sancti  Thome  el  officialis,  domini  Alexandri  fralris  domini  episcopi,  Eber- 

■  )    in    (NM 


250  12  49 

hardi  de  Ilutendorf,  Friderici  de  Ufwilre,  Alberti  Bagarii  albi,  Hugonis  et  Gozonis 
de  Luffenslein,  Helwici  de  Buswilre,  Hecelonis  de  Ekeverdesheim,  Sifridi  Bilde  et 
Reinboldi  filii  Nycolai  magislrorum'  civium,  Cunradi  Virnecorn,  Erbonis  filii  judicis, 
Gosperti  minisiri  fratrum,  Rudolfi  de  Vegersheim,  Burchardi  Dispensaloris,  Johannis 
Viluli,  Reinboldi  Slubenwec,  Friderici  inter  mercalores,  Friderici  de  Hagonowe,  5 
Gozonis  filii  Nicolai,  Hugonis  de  Schiltenkein,  Rudolfi  fiüi  Lenzelini  et  aliorum 
multorum. 

S  aus   Straßb.   St.   Ä.    Gew.  u.  d.  Pfalz  lad.  230  nr.  45   or.  mb.  c.  sig.  pend.    Vortrefflich 

erhcUtiies  Reitersiegel  Ludwigs  von  Lichtenberg. 
Gedruckt  darnach  bei  Schöpflin  Als.  dipl.  I,  401  nr.  536.  10 


335.  Pabsi  Innocenz  IV  gestattet  dem  Straßhurger  Domcapitel,  künftighin  unbe- 
achtet päbstlicher  Promsionen,  wenn  sie  nicht  diese  Indulgenz  ausdrücklich  erwähnen, 
nur  diejenigen  als  Canoniker  aufzunehmen,  die  bereits  Pfründen  an  der  Straßburger 
Kirche  erlangt  haben.  1249  Juli  31  Lyon. 

Innocentius  episcopus  servus  servorum  dei  dilectis  filiis  .  .  preposito  .  .  decano  i5 
et  capitulo  Argenlinensi   salulem  et   aposlolicam  benediclionem.        multe  devolionis 
affectus,  quem  ad  personam  nostram  et  Romanam  geritis  ecclesiam,  nos  inducil,  ut 
ecclesiam  vestram  favore  apostolico  multipliciter  prosequenles  eam  specialis  privilegio 
gratie  honoremus.  cum  itaque,   sicut  nobis  exponere  curavistis,  in  ecclesia  ipsa  tarn 
sedis   apostolice   ac   legatorum   ipsius  auctoritate   quam  vestra  necnon  et  ad  preces  ao 
venerabilis    fratris    nostri    Argenlinensis    episcopi    quam    plures   in   canonicos    sint 
admissi,  qui  nondum   prebendas   ibidem   aliquas  sunt   adepti,   nos  volenles  vobis  et 
ipsi  ecclesie  imposterum  a  simili  gravamine  precavere,  vestris  supplicationibus  incli- 
nati,  ne  per  litteras  apostolicas  vel  legatorum  sedis  predicle  impetralas,  nisi  jam  sit 
earum   auctoritate  processum,   vel   etiam   impetrandas   cuiquam   in    eadem   ecclesia  25 
provideri  valeat  nee  vos  per  eas  ad  cujusquam  receptionem  aut  provisionem  compelli 
possitis,  donec  prefati  recepti  prebendas  in  illa  fuerint  asseculi,  nisi  in  eisdem  litteris 
impetrandis  de  Argenlinensi  ecclesia  et  eorumdem  receptorum  numero  ac  hujusmodi 
tenore  indulgentie  specialis  et  expressa  mentio  habeatur,  auctoritate  vobis  presentium 
indulgemus.   nuUi  ergo    omnino  hominum  liceat,   hanc  paginam  nostre  concessionis  30 
infringere  vel  ei  ausu  temerario  contraire.  si  quis  autem  boc  altemplare  presumpserit, 
indignationem    omnipotentis    dei    et   bealorum   Pelri    et   Pauli    apostolorum   ejus    se 
noverit  incursurum.        datum   Lugduni  2  kalendas  augusti,  pontificatus  nostri  anno 
septimo. 

B  aus  Straßb.  Bez.-A.  G  fasc.  2718  cop.  chart.  sec.  XVIIL  35 

Gedruckt  aus  dem  lib.  sal.  1347  bei  Grandidier  Oeiivr.  ined.  III,  388  nr.  454. 

a)    Am    dem    ursprüngliche»    magistri    durch    Rinzufegen   der    entsprechenden    Sretiatur   von   andrer 
Hnnd  entstanden. 


1249  SM 

31)6.  Pabst  Innocenz  IV  bestimmt,  daß  in  den  nächaten  tehn  Jakren  AHnpUst' 
Hcher  Legat  über  das  Straßburger  Domcapitel  Kirchentlrafen  verhängen  dürfe, 
falls  nicAt  ein  besondres  piibstliches  }fandat,  das  die  vorliegende  Indnlgem  ame- 
driirklich  ervdhne,  ihn  dazu  ermächtige.   l^t'J  Juli  .'il  Lyon. 

B  Innocerilitis  cpiscopus  scrvus  servorum  dei  dileclU  filiis  .  .  preposilo  .  .  decano 

et  (Mpilulo  Argontincnsi  snliilcm  et  aposlolicaiii  bcnediclionem.  mullc  derotioDis 
[weiter  wie  in  nr.  3,'fr>  bis  hunoroniiis|.  hinc  est  qiiod  nos  vcstris  supplicatiooibai 
inclirioli  dcvotiuni  vesire  auctoritate  presentiiim  indulgcmus,  ut  nulliis  delegattis  sedis 
apostolico  vel  legati  sedis  ipsius  aut   sulMlclegatus   dclegati   ejufldem  aedis,  eseculor 

10  vel  clinm  consorvotor  n  diclo  sfde  vel  eodein  deputalus  legalo,  in  vos  vel  quem- 
ciimquc  vestniiii  nitionc  cnpiluli  suspcnsiünis,  interdicti  seu  excominuDicatiooi«  seo- 
lenlios  vnloai.  pruiniilgare  sine  ipsius  sedis  vel  ejusdem  legati  special!  mandato 
])lemiiii  et  expressam  de  Argentincnst  ecclesia  et  de  tolo  hujusmodi  tenore  indul- 
gi^nlie    facientc"*    nicnlioueni,    proscntibiis    post    decennium    miniine    valituris.    nnUi 

ir>  ergo  {weiter  wie  in  nr.  .?.?.'>  bis  iiicursuruin|.  datuin  Lugduoi  2  kaleodaa  augusli, 
poiililicdlus  nusiri  auno  seplimo. 


B  aus  Siraßb.  ttrt.-A.  0  nr.  34Afi  fol.  4401»  m»  eimm  JVfiwi-OBiwViftwt*  tle$  Bhrmßbmfir 

Domcapitel»,  in  der  fkkrift  de»  ITIen  Jahfit. 
Im  Auszug  bei  Grandidier  Oeuvr.  inid.  Ut,  38»  nr.  4M  imkA  dem  lA.  mü.  1347. 


■ju  337.  Pabst  Innocenz  IV  fordert  unter  Verheißung  von  Ablaß  zum  Betuck  und 

zur   Unterstützung  des  St.  Johannesklosters  tu   Straßburg  auf.  1249  October  13 
Lyon . 

Innoccnlius   cihmihiun   .scrvus    sci\iniiiii  (ni  uiiimtm,->  t.misii  : 
lilterus  iiispetturis  salulein  et  aposlolicum  benedlctionem .         fidei  o; 

■£  suis  culpis  dominum  pertimescentes  iratum,  dum  tempus  miserendi  conccditur,  ipsum 
placare  satogunt  tum  precibus  sanctorum  et  meritis,  tum  ex  justilie  operibus  Truc- 
tuüsis.  quus  ut  ipsi  discurrontes  festinent  aniicos  gratie  suscilare,  quorum  i'  mi 

a  peccatunim    iicxibus   absolvantur,   tanto   avidius   illectivis   muneribus,  iii>....r^ s 

vidolicct  et  rtMiiis.siunibus  invilamus,  quanto  estuonius  ardentius  pro  ipsorum  reroedio 

ao  salutari.  rum  igitur,  sicul  accepimus.  dilecle  in  Christo  filic  .  .  priorissa  et  conventos 
mona-slfTÜ   sancti   Johannis   extra    muros   Argentincnses    ecclesiom    locum   videlicet 

sanclilicalionis  erexerint,   in   quo   eleruo   patri  oircrtur  sacrificiuni  • 'inum  pro- 

pitialio   pro    pocoatis,    ibidem    sub   religionis   hubilu    in   multa  p^n^  -  angustia 

domiuo  famulantes,  univorsilatem  vesiram  rogamus,  monemus  et  hortamur  in  domino 

X  vobis  in  remissionem  poccaminum  injungcnte».  quatinus  dictum  locum  piis  visita» 
lionibiis  fre(|uonti-(is  a  largituro  lK)norum  omiiium  salulis  I)entrioia  perceplun.  nos 
enim  de  oninipotcnlis   '!''>    misiTii'oiilin    r\  bcatorum  Petri  <■!  l'.niii  iin<>sliilnniin  rius 

•!  B  ricitiil. 


252  1249  —  1250 

auctoritate  ac  ea,  quam  nobis  indulsit  dominus,  potestate  confisi  omnibus  vere  peni- 
tentibus  et  confessis,  qui  ad  prediciam  ccclesiam  causa  devotionis  accesserint  vel 
pro  relevanda  ipsarum  inopia  manum  eis  porrexerint  adjutricem,  quadraginta  dies 
de    injuncta    sibi    penilentia   misericorditer    relaxamus.  datum    Lugduni   3   idus 

octobris,  ponlificatus  nostri  anno  septimo'. 

T  aus  Straßb.  Thom.  A.  Augustiner  lad.  10  or.  mb.  c.  huüa  pend.    Auf  der  Rückseite  wohl 
von  gleicher  Hand  :  Albertus. 


338.  Meisler  und  Rath  der  Stadt  Straßburg  beurkunden  einen  Schiedsspruch 
zwischen  dem  St.  Leonhardshospital  daselbst  und  der  verwittweten  Bürgerin  Gisela 
mit  ihren  Söhnen,  Baugerechtigheiten  betreff'end.  1250  April  1.  lo 

Sifridus  Ymago  et  Reimboldus  filius  Nicolai  magistri  burgensium  et  consules 
Argenlinenses  notum  facimus  omnibus  presens  scriptum  inspecluris,  quod,  cum  pro 
quodam  edificio  lis  verteretur  inter  hospitale  beati  Leonhardi  nostre  civitatis  ex  una 
parte  et  concives  noslros  Giselam  relictam  Alberli  Agni  et  filios  suos  ex  altera, 
tandem  mediantibus  honestis  viris  eadem  lis  fuit  ita  decisa,  quod  jam  dicta  Gisela  is 
pro  bospitali  emit,  ut  edißcium  suum  ita  staret  et  permaneret,  sicut  constructum 
fuit,  sub  tali  tamen  condicione,  quod  ipsa  et  heredes  ejus  super  murum  suum  sine 
dampno  hospitalis  canalem  .unum  ponerent,  in  quem  perpetuo  caderet  stillicidium 
domus  hospitalis,  in  longitudine  aree  predicte  Gisele.  preterea  due  feneslre  hospi- 
talis versus  curiam  ejusdem  Gisele  constructe  numquam  debent  obrui  a  memorata  » 
Gisela  vel  heredibus  ac  posteris  suis  vel  lux  earumdem  fenestrarimi  inpediri.  in 
cujus  rei  memoriam  et  stabilitatem  perpetuam  presens  exinde  pagina  est  conscripta 
et  sigillo  civitatis   nostre  in  teslimonium   conmunita.  acta  sunt  hec  anno  domlni 

1250,   kalendis    aprilis,    presentibus   hiis    lestibus :    videlicet   Alberto   Bagario    albo, 
Cünrado   Virnecorn,    Hecelone   de   Eckevirdesheim,   Burcardo  Dispensatore,  Rudolfo  20 
de  Vegersheim,  Johanne  Vitulo,   Hugone  Riplino,  Rudolfo  Glio  Lentzelini,  Friderico 
de  Hagenouwe  et  aliis  quam  pluribus  2. 

H  aus  Straßb.  Hosp.  A.  docum.  inut.  lad.  44  fasc.  7  or.  tnb.  c.  sig.  pend.  delapso. 


1  Unter  dem  gleiclien  Datum  erläßt  Innocenz  IV  dieselbe  Indulgem  auch  für  das  St.  Katherinen- 
Moster  zu  Straßburg.  Straßb.  Hosp.  A.  lad.  125  fasc.  5  or.  mb.  c.  bulla  pend.  *> 

2  Atis  einer  Urkunde  vom  Jahr  13-50  Mai  sirul  im  Raths-  u.  Bürgerbuch  fol.  9b  des  Straßb.  St. 
A.  folgende  Zeugen  verzeichnet  :  Sifridus  Ymago  et  Reymboldus  filius  Niclai  magistri  burgensium 
mit  den  Consuln  :  Walthero  marscalco  ßis  hierher  von  einer  Hand  des  löten,  nun  von  einer  Hand  des 
16ten  Jahrh.),  Friderico    de   üffwilere,  Alberto  Bagario  albo,  Heinrico  de  Wolffgangesheim,  Hetzelone 

de    Eckefurdesheim,    Burckardo    Dispensatore,    Rudolffo    de    Vegersheim,    Johanne    Vitulo,    Hugone   35 
Ripplino,  Hugone  de  Sciltencheim,  Heinrico  filio  Marsilii,  Friderico  de  Hagenouwe,  außerdem  Gozberto 
ministro    fratrum,  Herbone    filio   judicis,  Reinboldo    Stubenweg,  Friderico  inter   mercatores,  Gozzone 
et  Herbone  fiUis  Nicolai,  Reimboldeliuo,  Rudolffo  filio  Lentzelini. 


I 


1260  flS 

339.  Der  pubsUiche  Legat  Bischof  Petrus  ton,  Albano  tragt  4em  Bitekof  ton 
Straßburg  auf,  die  dortigen  Dominikaner  innerhalb  viertehn  Tagen  nach  Empfang 
dieses  Schreibens  in  den  Hesitz  des  von  ihnen  gehäuften  St.  BarthoI<rmäutkofe$  tu 
setzen   trotz   des  Widerstands  einiger    S'/.;,r.lnir„.'r   Geistliche)'     i'^'n  September  ^ 

8   Valenciennes. 

Venerahili  in  Christo  pntri  .  .  doi  grutia  cpiscopo  Argentinensi  Pfetnu]  ejoadem 
iniseracionc  Albancnsi»  episcupus  apostolice  scdis  Icgatus '  salulcia  in  domino.  ezhi- 
bitu  nobis  rcligiosorum  vironim  fratrum  prcdicatorum  de  Argentina  pclicio  coniiaebat, 
({uod,  cum   ipsi  quandam   curiani    sciliccl   sancti    Bartholomei    de   vcslro  et  civium 

II)  Argriiliiiensitiin  asscnsu  ciiicrinl^  ad  rnanendtun  ibidem  pro  co,  quod  in  domo  soa. 
(lutiiii  hubciil  cxtru  Argcnlinatn,  comodu  coininürari  non  poüsuut,  .  .  decanus  et 
quidam  alii  clcrici  Argenlincnsea,  quominus  pacificam  possessionem  loci  ejuadem 
adipisci  poluerint,  cisdem  fralribus  se  indcbitc  opponcnles  ipsos  super  hoc  pretexlu 
quaruiKlam  goneraliuni  liUoranim.  que  di;  ipsorum  ordiru;  niillain  faciiinl,  ul  dii  ' 

1-'  meiicioiioin,  inulliplicili-r  uggravani  et  inoleslanl.  cum  uutcm  fuisiic-t  super  hoc 
scdcm  apostulicam   liligalum   diucius   coram   nobis   et   landem,    assumplo  legai 
officio,  negocium  ipsum   dominus  papa   duxcril  nobis  specialilcr  committenduni . 
nllendenles  hibores  miiltiplices,  quos  fratres  predicli  propler  hoc  sustinuiss«' 
tur,  et  volontes  ipsorum   paci  et  Iranquillitali,   quantum   cum  deo  possumt: 

»  dere,  ut  vacare  possint  liberius  officio  predicandi  verbum  dei  et  aliis,  que  au  , 

pcrtiucut  animarum,  palernitati  vestre  auctoritate,  qua  fungimur,  dislricte  precipicndo 
mandamus,  quatinus,  non  obstantibus  quibuscumque  litteris  a  scde  aposlolica  vet 
Icgalis  ipsiiis  sedis  ol)lcntis,  que  de  ipsorum  fratrum  ordine  expressam  mencionem 
non  fecorinl,  cum  iiulullum  sit  eis  a  sede  predicta,   ne  per  litteras,  que  de  ipsorum 

%  ordine  expressam  mencionem  non  feccrint,  ncqueant  aiiquatenus  conveniri,  ipwM 
infra  quindccim  dies  post  recepcioncm  prescnlium  in  corporalem  posaessionem  loci 
predicli  nuclorilate  nosira,  sicul  justum  fucrit,  inducatis  ot  dcfendatis  inductos,  con- 
Iradictorcs  per  cciisuram  ecclesiaslicnm  compesccndo.  datum  Valencenis  anno 
domini  1250,  8  idus  scptembris. 

»0  T  au«  Straßb.  Thom.  A.  Dominicains  Iwl.  8  or.  mb.  e.  »ig.  ptnd. 

340.  Bischof  Heinrick  ton  Straßburg  trennt  auf  Ortmd  einet  »eiiedericAter- 
lichen  Jirhenntnisses  die  Straßburger  Probstei  der  heiligen  Dreieinigkeit  tom 
Kloster  Marbach.  1250  September  2(). 

Ilcinricus  dei   gratis   Argentinensis  episcopus  unircrsis  tarn  presentibos  quam 

;tj  futuris  noliciam  rei  g»>sle.        commissura   nostro   solliciludini  ministerium  exigit,  ut 

ccclosiarum  nostro  regimini   subjoclarum   saluti  sulubriter  intcndamus,  ca  presertim. 

que  rcformationc  Tel  eniendationc  digna  fuerint,  cmendanles.  cum  itaque  inter  virum 


>  Cfr.  nr.  3ia. 
*  Cfr.  nr.  JWi 


254  12  50 

venerabilem  Heinricum  abbatem  Marpacensem  et  convenlum  ipsius  ex  parte  una  et 
Gerhardum  preposilum  sancte  Trinitatis  et  fratres  ipsius  ex  altera  ^  super  quibusdam 
privilegiis,  redditibus  et  rebus  aliis  tarn  mobilibus  quam  immobilibus  controversia 
frequens  aliquamdiu  verteretur,  causa  tandem  ad  nostram  presentiam  devoluta, 
auditis  et  intcllectis  peticionibus  et  rationibus  utriusque  parlis,  poslrcmo  abbas  et  5 
prepositus  memorati  pro  se  et  suis  capilulis  conpromiserunl  in  me  et  viros  honestos 
et  discretos  Cfonradum]  scolasticum  et  E[berhardum]  de  Eulringin  canonicos  ecclesie 
nostre  et  eadem  causa  tali  modo  fuit  per  nostrum  arbilrium  terminata,  quod  nos  de 
voluntate  partium  absolvimus  abbatem  a  gubernatione  ecclesie  sancte  Trinitatis, 
prepositum  vero  et  canonicos  diele  ecclesie  ab  obedienlia  dicti  abbatis  duximus  lo 
absolvendos,  nobis  prefate  ecclesie  sancte  Trinitatis  gubernationem  retinenles,  rese- 
catis  et  renuncialis  privilegiis,  instrumentis  et  peticionibus  universis.  predia  vero, 
possessioues  et  res  alie,  sicut  eas  antea  possederant,  separatim  utrique  ecclesie 
remanebunt.  acta  sunt  hec  anno  domini  1250,  mense  septembre,  in  vigilia  Mathei 
apostoli,  presenlibus  et  consentientibus  canonicis  majoris  ecclesie  et  sancti  Thome  15 
et  sancti  Petri  junioris.  ul  autem  hoc  rationabile  factum  in  sua  firmilate  permaneat 
inconvulsum,  presentem  paginam  tam  nostri  sigilli  quam  predictarum  ecclesiarum 
munimine  fecimus  roborari. 

B  aus  Straßb.  Bez.-A.  G  nr.  110  or.  mh.  c.  4  sig.  pend.  delapsis. 

Gedruckt  bei  ScMpflin  Als.  dipl.  I,  404  nr.  541  wolil  nach  Copie.  20 

341.  Das  S(.  Thomascapilel  zu  Straßiurg   trifft  eingehende  Bestimmungen  über 
die  Vertheilung  seiner  Einkünfte  an  die  einzelnen  Canoniker.  1250  Becember  7. 

Npcolaus]  prepositus,    B[urcardus]   decanus   lotumque   capitulum   sancti  Thome 
Argentinensis  omnibus  Christi  fidelibus  presentem  paginam  inspecturis  salutem  cum 
noticia  subscriptorum.        sciant  cuncti  tam  presentes  quam  futuri,  quod,  cum  mul-  25 
tociens    super   divisione   rediluum    prebendarum  nostrarum   inter   nos   questio   esset 
orta,  nos  de  conmuni  capituli  nostri  consensu  ad  sedandam  ^  et  paciücandam  omnis 
dubitationis   et   discordie   questionera  ordinationem  subscriptam  de  consensu  domini 
nostri   H[einrici]   Argentinensis   episcopi   fieri  jussimus   et  conscribi.  est  autem  hec 
ordinatio  :  volumus,  quod  denarii  sive  argentum,  quod  provenit  nobis  ex  diminutione  30 
nostre    redituum    prepositure,    et   bladum   ex  nostra   proveniens  conmunitate  dentur 
omnibus  presenlibus,  in  studio  conmorantibus,  peregrinanlibus  et  ad  ^  curiam  Roma- 
nam  euntibus   in  propriis   vel  ecclesie  sue  vel  consanguineorum  negociis  vel  domi- 
norum,    dumtamen   aliena  sibi   non   assumant   negocia  promovenda,   cum   tales,  ut 
parcant   expensis,    et  causa  lucri  venire   ad  Romanam  curiam  videantur,  vel  etiam  ^ 
omnibus,  qui  propler  negocia  propria  sunt  absentes,  dummodo   non  videantur  domi- 
cilium  mutavisse.  item  denarii  provenientes  ex  serviliis,  refectionibus  et  anniversariis 

a)  T  sedendam.     b)  T  add.  ia. 


»  Cfr.  nr.  199  not.  2. 


1250  9B& 

sive  romediis  larilitm  dentur  in  civitale  pnrsetitibus,  exoepiis  leptem  aooiversarii*. 
videlicul  duiiiiiü  (^|ünradi|  qiiutidain   preposilt   nostri,  Sigebolonüt  quoodam  oell* 
noslri,    Krbonis  dicli   Jmlicis,    Jiiiilo   somris   sik!,    Hrliütii.H  junioru,   feslüin  loucci 
Joliannis   uiile  prluiii   lutiiium,    Küde^cri  dicli  Uuücs,  liciwoni«  ooncanooici  nottri.       ...  < 

c  quc  taiiluin  in  missa  pro  dufuticlis  exiatciilibas  consuevimtu  minüitrare.  Tolutnos 
lamcn  iid  incitalionem  cunouicorum  discerc  volenlium  el  ad  babeodum  io  eoclesia 
noatra  littcraloä,  ut,  quioquid  dttliir  singulis  scrviliis,  refectioDibtiü  et  anniversariU, 
quod  exccdal  in  nuiiioriitn  undecim  dt-iiariurum,  eliatn  cxislentibus  ia  »tudio  mini- 
strare.  item  de  denariis   qiiadrage.siinalibus   staliiiinus,  ul  per  lolam  quadrsganmam 

II)  singulis  diebus  denlur  duo  denarii  cuilibet  canonicorum,  qui  in  cnalutiniü  fueril  Tel 

eliain  in  missa  majore,  item  in  vigilia  sancle  Aurulic  delur  unus  solidus  dcnariorum     ou.  «i 
tantiim  cuilibel  canonicorum  in   processionc  cl  non  alibi  cxistenti.  item  de  densrii* 
sive  vino  seu  bludo,  qui  nobis   dunlur  in  conversioue  sancti  Pauli  et  in  aliis  festi«     -r^-  » 
sive   anniversariis   provenienlcs  de  bonis,    que   ex  nostra  excolimus   coomanital«-, 

I.-*  volutnus,  ul  cxponse  fade  primilus  deducuntur  el  residuum,  ul  dictum  est,  inier 
frutres  el  canonicos  dividatur.  vulumus  eliam,  ul,  quicunque  canonicorum  alibi  resi- 
denliaut  liabeaf*  vel  in  aliis  ccclesiis,  in  quibus  prcbenda  non  consuevit  dah  Di«i 
prcseutibus,  recipial  prebendani,  denariis  et  blado  careat  ex  diminulione  proTeoien- 
libus  preposilure,  aliis  omnibus   robur  babenlibus  el  firmilalem,  exceptis  infirmis  et 

90  minulis,  quibus  omnia  predicla  debent  ul  prcscnlibus  minisirari.  item  uolumus  redi- 
tus  prelx'tulorum  nioriuoruin  nobis  indulgcntia  concessos  dividi  deinceps  aliqualinos 
inter  frutres,  sed  ad  conparandas  proprietales  et  ad  nostrarum  prebendarum  aug- 
mentalioucni  rediluum  reservarc.  nos  n[einricus]  Argentinensis  episcopus  prediclis 
nostrum  assensum   adbibuissc   preseutibus  confitemur.        actum  anno  domini  1250. 

tiTi  in  crastino  bcali  Nicolai. 

T  au*  Straßb.  Thom.  A.  docnm.  bist.  lad.  2  (»Uinta)  or.  mb.  e.  3  mg.  pmd. 
Oedntekt  damadt  bei  Ch.  Schmidt  Wat.  du  dWq».  de  ».  Thom.  p.  3t6  Im-.  38. 

342.  JJds  ^  /'  f/rxrn ließt,  dos  Backtr-  und  dtu  Zap/ennU 

der  Krlh-r.'i  .  r  Verftgung  su  hekalUn.  1?50. 

:«)  l'[ndoruii.sJ  pnpo.silus,  BlcrlliuidusJ   decanus    lolu:  iiilulum    '  .•■n-.- 

universis    prcsentom    pagiuam    inspeoturis    gesle    rei    ; i.  sc.         ,,  lums 

prcsentes  et  fuluros,  quod  nos  unanimiler  super  officio  pislorie  nostrc  sie  duximus 
ordinanduni,  quod  vacanle  celleraria  nostra  oflicium  predictum  ad  communcs  usus 
fratrura    pcrliueal    ila,    quod,    si    pislor,   qui   nunc   est,   antequam  dicta   celleraria 

ar.  vacnvorit,   doccssorit  vel    alias   idem  oflicium   vncare   contigeril.   ei,  qui    nun--   "-' 
cellerarius,  videlicel    F[riderico)  preposito   noslro   viginti  quarlalia  trilici  et  to; 
siliginis,  quam  diu  cellerarius  noster  fueril,   singulis  annis   peräolvemu.s  et  n<'>    : 
eodem    oflicio  pislorie  sooundum   quod  nobis   videbilur   expcdire  libere  di-fpouemus 
el  succcssor  dicli  cellerarii  nichil  sibi  in  suprasoripto  offici 


256  12  50—1251 

capitulum  noslrum  annuatim,  proul  expedire  videbitur,  pistorem  ordinabil.  vacaule 
etiam  celleraria  officium  spine,  quod  vulgo  zaphinamet  dicitur,  ad  coramunes  capituli 
nostri  usus  cedet  nee  cellerarius  quicquam  juris  sibi  de  eodem  officio  vendicabit.  in 
bujus  rei  teslimoniuin  presenli  cedule  sigilla  uoslra  duximus  appendenda.  acta 
sunt  bec  anno  doniini  1250.  5 

B  aus  Straßb.  Bez.-A.  G  fasc.  2703  or.  mh.  c.  3  sig.  pend.  laesis. 

Gedruckt  aus  dem  Üb.  sal.  1347  bei  Grandidier  Oeuvr.  ined.  III,  396  nr.  470. 

343.  In  einer  Urkunde  Bischof  Heinrichs  von  Straßburg,  in  der  er  dem  Grafen 
Heinrich  von  Filrstenlerg  für  ihm  abgetretene  oder  zu  Lehen  aufgetragene  Oüter 
300  Mark  Silber  verspricht,  als  Bürgen  :  Berbdoldum  decanum  ,  Reinbardum  lo 
de  Denge,  Kberhardum  de  Entringen,  Albertura  de  Dalmessingen  et  Cunradum 
de  Loife  canonicos  Argentinenses ;  Waltberum  marscalcura  Argentinensem  ', 
Rüdolfum  de  Bazendorf,  Albertum  Wisebegere,  Heinricum  Boemum  et  Albertum 
Kagen    milites.  acta    sunt    bec    Argenline    in    palacio    noslro,     anno    domini 

1250.  1250  Straßburg  in  der  bischöflichen  Pfalz.  i5 

K  aus  Karlsr.  G.  L.  A.  Section  StraPburg  fasc.  25  lad.  7  or.  wJ.  c.  sig.  pend. 
Gedruckt  darnach  bei  GratuJidier   Oeuvr.  inid.  III,  394  nr.  468  =  Fürstenberg.  Urk.-B.  I, 
196  nr.  428. 


344.  Bas  St.    Thomascapitel  zu   Straßburg  vertauscht  seine  Sundhofener  Be- 
sitzungen mit   Aeckern  des  Bischofs  und   des  Domcapitels  von  Straßburg,  die  in  ao 
unmittelbarer  Nähe  der  Stadt  gelegen  sind.  1251  Januar  10. 

N[icolaus]  prepositus,  B[urcardus]  decanus  lotumque  capitulum  sancti  Tbotne 
Argentinensis  omnibus  Cbristi  fidelibus  presentem  litleram  inspecturis  salulem  cum 
noticia  subscriptorum.  ne  ea,  que  aguntur  in  tempore,  pariler  labanlur  cum 
tempore,  testibus  et  scripture  testimonio  roborantur.  noverint  igilur  tarn  presenles  ^ 
quam  futuri,  quod  nos  capitulum  sancti  Tbome  de  conmuni  consensu  reditus  et 
jura,  que  babuimus  in  villa  Sunthoven,  ad  noslrum  capitulum  spectantibus  cum 
suis  atlinentiis  eo  jure,  quo  nos  bactenus  in  nostra  tenuimus  possessione,  pro  qua- 
draginla  octo  agris  inmediate  silis  juxta  Keccerbubele  2,  quorum  quadraginta  in 
longitudine  tangunt  stratam  versus  patibulum  et  ab  uno  latere  tangunt  quatuor  30 
agros  domiui  Walteri  marscbalci  et  ab  alio  latere  agros  relicte  Cunonis  inter  mer- 
catores,  item  an  der  nuwe  gebreile  quatuor  agros ,  qui  in  longitudine  tangunt 
publicam  stratam,  qua  itur  versus  Keccerbubel,  et  tangunt  unum  agrum  Reinboldi 
Virnecornes  ex  uno  latere  et  ab  alio  latere  duos  agros  et  dimidium  relicte  Cünonis 


1  Derselbe  kehrt  mit  Wille[lmus]  vicedominus  Argentinensis  unter  den  Zeugen  einer  Lehnsurkunde  35 
des  Grafen  Ulrich  von  Pfirt  für   die  Straßburger  Kirche  wieder,  1351  Februar  6  (in  festo  b.  Agatha 
martyris)  SuU.  Cfr.  ScMpflin  Als.  dipl.  I,  403  nr.  544. 

2  Vergl.  Silbermann  Localgesch.  d.  Stadt  Straßb.  S.  153  u.  165. 


I 


12  5  1  2^7 

iiitcr  inercalorea,   item   alii  qualuor  agri   in  eodem  conflnio  sili  sunt  ipud  quatoor 
ugrus  VtnuKiiiis  in  iino  liitcrc>  et  uh  alio  Inicrc  juxta  agros  relict«  Wirici,  ad  preoea 

et  iiistuiiliuin    vcnerahilis   doiiiini  iiosiri  cpiscopi  et  cnpittili  -  --s   ecclesie  pennit« 

taviinus   eisdem,   qiiia  predictuin   pcriniitulionem    vidiniuü    i  l  diclo  Tcnerabili 

B  domino  nüstru  n[cinrico]  episcopo'  et  capilulo  expedire.  ut  eadem  permutatio  rata 
])cnnancal  et  inconvulsa  apud  posteros,  presentcm  cedulam  memoralo  vencrabili 
domiiio    noslro    Hfeinricol    cpiscopo    et    capitiilo    noslris    sigillis    conti  '  robo- 

ratuin.  actum  anno  duniini  1^51,  1  idi»  jauuarti,  presentibus  bii;>  .  :.p..uoldo| 
decano,  Cunrado  archidiacono  de  Wolvabc*,  Ileinrico  de  Obsenstein,  C(uorado) 
I»  scolastico  diclo  de  Wasscrstclce,  Kl)erliardo  de  Sülze,  Reinbardo  de  Tenge.  Caorado, 
Kherliardo  et  Otllioni  fralrihns  de  Entringen ,  All)erto  et  Cunrado  fratribus  de 
Tahnessingen  et  uliis  quam  ])lunbus. 

Jl  nun  Slriißh.  Ilr;.-A.  0  fnitc.  2704  or.  mh.  c.  3  »ig.  pemd.  tße»i$. 

Ocilrurkt  muh  der  mutuliii  miitandi»  gleichlautenden  Atu/etiifunf  det  DomnpiM»  i.  SlraM. 
13  Thom.  A.  TitrcB  lad.  11  or.  mb.  e.  6  »ig.  pend.  hti  CK  Sekmidt  UiM.  4m  ehy.  d*  ». 

nrn».  p.  3J0  nr.  .VJ. 


345.     Vergleich    zwisc/ien    der   Dorfgemeinde   Berstett    und   dem   Straßburger 

Ifospilal,  die  Steuerppicht  seiner  dort  gelegenen  Güter  betreffend.   12'>1  Fehrutr. 

\  In    iiuiuiiM-    n.un  ir    et    individno    Irinilalis     amen.    ;  hoi-,    ■,  .r 

•x>  in  tempore  dignum  memoria,  ne  lahaliir  cum  tempore,  litlcrarum  apic,  ,.  •  '.;  ;it 
conmcndari.  noverint  igiliir  nniversi,  quibiis  nosse  fuerit  oportunum,  hoc  scriptum 
intuenles,  quod,  orla  queslione  intcr  conmnnilatem  hominum  in  viila  Berstet«  ex 
una  parle  el  Ilugonem  el  Auselmum  celero.sque  confralres  et  bomines  bospitalis  in 
Argenlina   nomine   ipsius  hospilalis  ex  altera  super  eo  videlicet,  quod  bomines  jam 

X  dicte  villo  conmuniter  exigebnnl,  quod  de  bonis  ipsius  bospitalis  in  ipsa  villa  aut 
et  in  hanno  ejusdem  ville  sitis  sive  constitulis  sicut  de  bonis  aliorum  bominum 
ipsius  ville  coUecla  sive  talin  oul  eliam  angaria  et  alia  quccumque  servilia  pcrsol- 
verenlur,  c  converso  predicti  fralres  bospitalis  asserebant,  quod  ad  predicta  naUateous 
teneanlur,    cum   bona   preFali   lio.spitalis    ad  usus  pauperum  Cbrisli  solummodo  sinl 

•M  deputala  nequc  secularium  debeanl  subessc  scrvituti,  presertim  cum  a  tempore,  a 
quo  nuUn  bominum  exstat  memoria,  sem])er  baclenus  a  supradiclis  servitiis  ipsum 
hüspilnlo  Uhtrum    cxslileril  ol  inmune,  tnndem  aulem  partes  ipse  ^         "    N*  amica- 

bililor  ad  iuvicem  concordare  cupientes,  de  conmuui  consensu  ol  \ ^   plcnana 

tarn   universorum    bominum    supradicle   ville   quam   eliam  fratrum  et  procuratonim 

«  buspilalis    memorati ,    conpositionem     amicabilem    super  predictis    intcr  sc    propter 


•  >  Hi»chof  Heinrich  erklärt  im  gleichen  Jahre,  Milrt  4  (4  nonM  murrJi),  dt*  BttUtm^fm  dtr  A. 
ThomoKkirche  tu  Düppigheim  für  »feuerfrei.    SirtUib.  Thom.  A.  docain.  hüt  ImL  1  (priviUsM)  «r.  h*. 

f.  sig.  itcml.  i/Wo/wo. 

•  Coiiratliis  >li>  Wolfnlip  Ar)!rntiiiriisifi  .->;  ,  demmibem  Jnhre,  ildrt  t8  {tetm^tian 

*1   Ocnlniiliü    virKil>i!<^    (iulcr   tu   liriuKrim  «...   U ,. .. ,.^  to»  Fk^ktmttri"  --   Tr 

und  Alimheim.  Stnifih.  Bet.-A.  O  htc.  271S  or.  mb.  c.  »ig.  pmd. 

SS 


258  12  51 

bonum  pacis  et  concordie  bona  fide  statuerunt  talem  videlicet  :  ul  ipsum  hospilale 
hac  vice  solum  non  de  aliquo  jure  sed  propter  dilectionem  et  bonorem  et  instantem 
necessitatem  ipsius  ville  duas  libras  denariorum  Argentinensium  persolvat  sub  hac 
forma,  ut  deinceps  de  bonis  ipsis,  que  hospitale  sepe  falum  in  ipsa  villa  Berslele 
atque  in  banne  ejus  inpresenliarum  possidet,  servitia  supradicla  vel  etiam  similia  5 
ab  hominibus  ipsius  ville  vel  ab  advocatis  aut  etiam  a  quovis  alio  nullalenus  exi- 
gantur  neque  ab  ipsis  hospitalariis  persolvantur.  fuit  autem  hec  amicabilis  conpositio 
promissa  et  firmata  in  presentia  et  per  corporalem  fidem  interpositam  subscriptorum  : 
videlicet  nobilis  domini  Ebirhardi  de  Etendorf  ipsius  ville  advocati,  Cünradi  militis 
de  Geboltbeim,  Dieterici  qui  dicitur  Naso,  Ilugonis  de  Onolvesheim,  Ludewici  lo 
provocatoris,  Folcmari,  Dieterici,  B.  .  .  Daciani,  Heinrici  sutoris,  Marquardi  et 
Rüdolfi  filiastri  ejusdem,  Cünradi  filii  Alberonis,  Heinrici  dicti  Snelman,  Ottonis 
qui    dicitur    Satelnagil,    Ebelini    Diaboli,    Burcardi,     Oltonis   Ilohenloc,    Friderici, 

o 

Ebelini   Lupi,    Sigelini   Bauwari,    Erinfridi    et   Hiltiwini    filii   ejus   atque  Ülrici,  qui 
dicitur  Deckere,  et  aliorum  quam  plurium.  ut  autem  jam  dicta  majus  robur  babeant,  i5 
presens  scriptum   sigillo    supradicti   nobilis   domini  "EUrhardi  de  Etendorf  extitit  ad 
petitionem  partium  sollempniler  roboralum.        acta  sunt  autem  hec  anno  ab  incar- 
natione  domini  1251,  mense  februario. 

H  aus  Straßb.  Hosp.  A.  docum.  inut.  lad.  2  fasc.  74  or.  mb.  c.  sig.  pend. 


346.  Straßhurger  Syno Aalstaluten  über  Bestrafung  von  Frevel  und  Gewaltthat  ao 
gegen  die  Kirche  und  ihre  Angehörigen.  1251  nach  März  26. 

Licet  ad   reprimendara    sacrilegam   invasorum    ecclesiasticarum   personarum   et 
rerum  audaciam  non  solum  divina  sed  et  humana  jura  emanarint  et  statuta,  tarnen 
quia    plurium    nostre    civitatis   et   diocesis,    qui   modo   diabohco    semper    de   malo 
moventur  impejus,  in  tantum  excrescil  et  excrevit  perversitas,  ut  rabie  insana  penas  25 
jurium  contempnentes,  dei   timore  postposito  et  abjecta  religionis  reverentia,  eccle- 
siastica  privilegia  conculcantes,  ecclesias,  personas  et  res  ecclesiasticas  presumptione 
dampnabili   non   solum  verbis  immo   et   factis  turpibus  ac  injuriosis  afficiunt  enor- 
miter  nimium  et  molestant,  propter  quod  nos,  qui  ex  officii  nostri  debilo  subjectorum 
remediis   debemus   intendere   et  saluti,   tante   presumptionis  nefariam  perversitatem  30 
ecclesiastice  animadversionis  mucrone  ferire  volentes,  ut  saltem  meta  presumptionis 
hujusmodi    existat   metus  pene,  propter   multorum  incrassationem    et   maleficii  dete- 
stationem   penas   ante   statutas   contra  hujusmodi  sacrilegos  aliquantulum   duximus 
exaggerandas.    de   consilio   igitur  nostri   capituli   ac    prelatorum   nostre  civitatis  et 
diocesis   sancteque  synodi   approbatione   statuimus  :         [1]  ut,   si  quis  laicus  nostre  30 
civitatis  vel  diocesis  de  cetero  clericum  sive  personam  religiosam  perversitate  damp- 
nabili occidere   vel   menbro   mutilare  presumpserit,  perpetua  notetur  iufamia,  ofBcia 
et  beneficia   ac   feoda,  que    tenebat  mediate  vel  inmediate    ab  ecclesiis  vel  personis 
ecclesiasticis   nostre   diocesis   et   civitatis,   amittat   ipso   facto  nee  ex  niis  quicquam 
transeat  ad  heredes  ejusdem.  fiatque  hoc  ipso  cum  sua  posleritate  usque  in  quartam  40 
generationem   inhabilis  ad   recipiendum    de   cetero   aliquod    feodum,  beneficium   seu 


1261  9se 

üflTtciuin  ab  ccdesiia  sive  personis  ecclcsissticis  tcI  religioais.  neo  luqiie  io  eondem 
f^rudurii  r(iiisfnifun  de  sua  poslerilalo  in  clericonim      "■ 

feuüu  et   uiliciu   et    hcnclicia,    qiie    liujusmudi    imü1<  :...  .,;    ...   .. ,,. 

infra    s])uciuin   quatuordeciin   dieruin    per  cos,   ad   quo»   ipsorum  spectat  • 

0  confeninlur.  alioqiiin  eis  ■  extunc,  si  conmode  potucrimus,  eadem  conferemns,  salvo 
lainen  jure  dotnini  priticipalis,  qui  non  fuil  in  culpa,  prclatus  aulem  vel  alia 
persona  eccdcsinstica  seu  ecclesio  vossallus,  que  hujusinodi  maleractorem  Tel  ejus 
puälcrilalriii  pre)ial)itaiii  iiifeüdarc  vel  üfliciurn  aut  lienclicium  confeire  presumpflerit, 
eidem  scnleulie    8ul)ja('eat    cxconinunicationis,   quousque,    quod    fecit,   rerocet  cam 

10  etreclu.  [^j  et  cum  secundutn  sanctioues  le^ittimas  ad  instar  publici  criminis  et 
lese  inajeslulis  puniri  dohcniil  liujusinodi  sacrilogi,  sl^ituiinus,  ul,  si  judex  secularis 
buiia  seil  pus-sessiotieü  sub  ipüius  diülrictu  poaitas  statin),  cum  taoli  faotDoris 
admissio  ad  eum  ]>crvenerit,  non  confiscavcrit ,  non  cxpectata  super  hoc  aocoMtiooe 
seu  qucrcla,  posl    triduuin  a  tempore  noticie  sententie  subjaceat  exconmuoicalionis 

15  oiiiiicsque  sue  jurisdicioni  obleraperanlcs,  nisi  infra  octo  dies  resipucrit,  exconti: 

cenlur.  [.V]    dofousores    eliam    et     receplorcs     lalium    sacrilegf' -;iatbiitiuii 

decrcviinua  subjacere   totarnquc    torram   per  districtum   dictorum   n  rum  sire 

recipioniium    et   defendcntium    eundem    ccclesiastico    subponimus    inlerdicto  ;    loca 
autem  et  civitates,  ubi  idem  fucrint,  quam  diu  moram  ibidem  fecerint,  suspcndimos 

w  a  divinis.  \4\  cullures  et  inquilinos  sunrum  possessionum,  nisi  jus  in  re  habueriot, 
ut  ein])hilbeole,  si  non  infra  octo  dies,  cum  admissio  bujusmodi  sceleris  ad  eos 
pcrvenerit,  ex  denunciatione  publica  vel  evidcntia  facti,  vel  qui  ncgociationem  cum 
eisdcm  malefactoribus  ac  defensoribus  et  receptoribus  eorumdem  exerccre  presum- 
pserini ,    ccclesiastico    inlerdicto    volunuis    subjacere.        (5|    nee    liceat    bujusmodi 

as  nialofucloribus,  suas  res  vel  {wssessioncs  alienare  et,  si  quis  conlr^f""  ••^"   "r..<„,„. 
pscrit,  tarn  is,  qui  sciens  eas  sie  rcceperit,  quam  qui  nomine  sie  r< 
vel   inbubitaverit,    ecclesiastico   subpoeitus  sit   inlerdicto,  nisi    resipiscal  infra  octo 
dies.        [6'J   si  vero   coumunitas   aliqua   furore  dyabolica  suum  prelatum,  rectorem 
seu   vicarium   occidere    vel   menbro   niutilare   presumpserit ,  jure   ]>arrocbie,   quo  ee 

»)  fecerunt  iiidigiios  lanli  sceleris  admissione,  de  cetero  careant  et  ad  alium  locuin 
conpetentem,  si  ticri  conmode  potcrit,  transfcratur  sine ''  inculpabilium  prejudicio 
palronorum.  [7|  statuimus  insuper,  ut  lilii  malefactorum  jam  clerici  facti  de 
celero  nd  dif^nitatcs,  bencfu-ia  etiam  et  ulTicia  nuUad  'uillantur.  [8\  lioel 
eliam    bujusmodi    scoleralis    viaticum    sive    pcuitcutie um    in    extremis  noo 

£  negctur,  ecrlesiastica  tarnen  coreant  sepultura,  nisi  duo  proximiorrs  line«  male- 
factoris  inveuiantur,  qui  prestila  satisfactione  ydonea  coram  preUitis  ejus,  qui  lesos 
extitit,  quod  n  t(nni)orc  mortis  cjusdem  malefactoris  infra  sex  menscs  iler  arripiant 
transfrelandi  ibiquo  in  siibsidium  terre  sanctc  per  triennium  maneant  i-  <■••:'* 
clericalis  ordinis  satisfaclionem.       \!)\  si  vero  quisquam  cloricus  vel  luious  ,  .i 

10  seu  alium  clericum  cujusquam  occlesie  vel  monasterii  aut  porsonam  religiosiim  ausu 
dyabiilico  caplivare  pr\».siunps«!rit,  dignitales,  oftieia,  benefioia,  que  ab  ccclesia  catlonj 
habere    dinoscitur.     tamquum    ingratus    amittat     ipso     facto    nee    ad    suos    tilios 


260  12  51 

aut  nepotes  aliquid  transeal  ex  predictis.  [10]  loca  etiam  sive  civitas,  ubi 
moram  fecerit  dictus  captivans,  ac  sui  defensores  aut  receptores  et  qui  hujusmodi 
captivum  servaverint ,  cum  terra  et  familia  eorumdem  ecclesiastico  subjaceant 
interdicto.  [11]  cultores  et  inquilinos  possessionum  proximo  scriptarum  perso- 
narum,  nisi  infra  dies  octo,  cum  ad  eos  hujusmodi  maleficii  perpetralio  devenerit,  5 
ab  habitalione  et  cultura  destiterint,  si  sine  periculo  et  magno  suo  inconmodo 
poterunt,  extunc  volumus  esse  interdictos.  [12]  nee  sententias  hujusmodi  relaxari 
volumus,  antequam  captivato  plene  restituto  non  solum  eidem  de  injuria  sed  et 
ahis,  quibus  per  suam  caplivationem  dampnura  et  injuria  illata  esse  dinoscilur, 
plenarie  fuerit  satisfaclum.  [13]  si  quis  vero,  ut  suprascriptura  est,  quemquam  10 
ecclesiasticarum  personarum  leserit  et  lamquam  nichil  possidens  ad  aliquod  opidum, 
villam  vel  castrum  confugcrit,  dominus  castri,  opidi  vel  ville  judex,  advocatus  seu 
rectores  ipsorum  locorum  atque  civitatum  nobis  seu  episcopo,  qui  pro  tempore  fuerit, 
infra  octo  dies  a  tempore,  quo  eisdem  per  quemcumque  judicem  seu  prelalum  aut 
publicam  in  ecclesia  majori  conmonilionem  illud  innotuerit,  represenlent,  si  penas  15 
efTugere  voluerint  jam  stalutas.  [14]  eorumdem  etiam  sacrilegorum ,  quam  diu 
personas  hujusmodi  sie  caplivatas  detinuerint,  filios,  fratres  ac  nepotes  ad  ordines, 
beneficia,  officia,  dignitates  ecclesiaslicas  promoveri  prohibemus  sub  pena  excon- 
municationis,  quam  presentibus  in  ipsos  promulgamus.  immo  jam  promotos  tam 
diu  suspendimus  a  suorum  beneficiorum  perceptione ,  quam  diu  persone  hujus-  20 
modi  ab  eorumdem  parenlibus  et  consanguineis  detinebuntur  captivi,  nisi  per 
fraudem  in  dispendium  hujusmodi  consanguineorum  hoc  factum  esse  constilerit 
maliciose.  [15]  ut  etiam  plurium  opido  infeslorum  ordini  clericali  conprimatur 
audatia,  slatuimus,  ut,  si  quis  de  cetero  nostre  civitatis  seu  diocesis  in  quemcjuam 
clericum  habentem  sacrum  ordinem  manus  injeceril  violentas  et  temerarias,  noa  as 
sohim  denuncietur  exconmunicatus ;  verum  etiam  in  hujusmodi  facinoris  deteslationem 
famiUam  ejusdem  exclusam  esse  volumus  a  divinis  et,  nisi  infra  dies  quatuordecim 
de  hujusmodi  injuria  satisfecerit,  extunc  parrochiam,  in  qua  domicilium  habere 
dinoscitur,  presentibus  ponimus  sub  interdicto  et,  si  postea  infra  mensem  non 
resipuerit,  civitates  et  opida  ac  omnia  loca,  ad  que  pervenerit  et  quam  diu  fuerit  ao 
in  eisdem,  ecclesiastico  subponimus  interdicto  prohibentes  extunc,  ne  quis  terram 
suam  colat  neve  quis  conmunicare  presumat  eidem.  et  qui  postea  ei  conraunicare 
presurapserit,  secundum  juris  formam  exconmunicetur.  [16]  et  si  in  minoribus 
ordinibus  constitutum  vel  alias  personas  ecclesiasticas  manuum  injectione  enormiter 
seu  atrociler  ledere  presumpserit,  forma  servetur  priori  casu  prenotata.  [17]  si  35 
vero  hujusmodi  personis  proxime  scriptis  levi  injectione  manuum  levis  illata  fuerit 
injuria,  preterquam  in  casibus  a  jure  concessis,  si  denunciati  infr-a  mensem  non 
salisfecerint ,  extunc  eorumdem  familia  exchidatur  a  divinis  et  ulteriüs ,  si  sua 
exegerit  duricia,  nichilominus  procedalur  nee  hujusmodi  relaxentur  sententie,  ante- 
quam de  hujusmodi  injuriis  eis ,  quorum  inlerest ,  et  dampnificatis  per  ipsius  «> 
malefactoris  perlinatiam  fuerit  satisfactum.  [18]  si  quis  vero  emunitatem  ecclesie, 
cimiterii  vel  curiarum,  quibus  ex  consuetudine  vel  jure  debetur  emunitas,  violaverit 
vel    officium    divinum    impedire    presumpserit   aut   in  ecclesiasticarum  personarum 


laei  9M 

fuiniliarii  rnaiuis  injcccril  injiiriosas,  nisi  coninonitus  per  oonmonitionem  pnMkJtm 
in  ccclcsia  catiicdrali,  st  a  stiperiori  moncri  conrnode  non  valcat.  infra  dies  qnatuor- 
ducini  satisrüccrit,  cxtiinc  excunmtiiiicctiir.  in  qua  cxconmunicalioDe,  n  per  nnfmem 
letiKTo   pLTsevcruvcrit ,    iic  sua   iiialiciu    n-rnancat   inpunila,   in   ipeiiu»  odium  •oaill 

&  familiam  suspcndiinus  a  divinis  usque  ad  satisracliuncin  condignam.  [t9]  emn 
autetn,  qui  occlesias  seu  personas  ccolcsiaslicas  suis  rebus  »iioliarc  presumpecril, 
nisi  coninonitus,  si  moncri  coiiinodc  valucrit,  infra  oclo  dies  de  ablatis  et  injoru 
snti.sfeccril  üecundiim  juris  slaluta,  cxcunmunicatnus  et  locus,  ubi  prada  vel  predo 
fucrit,  sive  fuutorcs   ac  Iotas  di.strictus  predonis  et  predonem  sive  predam  aerrantis 

10  ecclnsiastico  subjaceat  iulcrdicto.  si  conmode  conmoneri  non  possit,  snfBoere  ▼olomus 
munilionctn  in  ecclesia  Argentinensi  divulgatam.  [i}0\  si  vero  clericus  peraonam 
quiunvis  ecclcsiastioani  intcrfi'ceril  vcl  mutilnvcril  vel  hoo  ßeri  procuravcril,  statim 
ipso  t'iiclü  ab  ofHcio  suspensus  oinnil)Us  bcneliciis  eccleaiasUcis  sil  privatus,  nicbi- 
lominus  pena  graviori  secundum  statuta  canonum  punicndus.      [21]  et  ai  oooasioDe 

m  qucstionis  alicujus,  quam  liabct  clericus  vel  laicus,  personam  ecclesiasUcam  capUvari, 
vulncriiri    vcl   nlias   ledi    in    persona   prociiravcrit,  non    solis   penis  proxim" 

subjaceat,  verum   etiam   ipso  facto   causam    amiltat   et    contra  eum   pruccu..: ; 

convictum  et  persona  hujusmodi  ec^lesiastica  usque  ad  satisfaclionem  condignam  ab 
ofliüio  et  beneticio  sil  suspensus.         [SÜ]  si  vero  bujusmodi  occasione  suum  adver- 

«)  sariuin  vel  personas  sibi  necessnrias  vel  ejus  consanguineos  aui  familinm  suis  rebus 
spolinri  ])resumpsent  vcl  ])rocuraverit,  ante  restitutionem  et  satisfaclionem  condignam 
in  causa  nullalenus  audiatur  el  niehilominus  clericus  bcc  fnciens  preler  alias  penss 
eliara  a  bcneficio  susi)ensus  maneal,  quousque  salisfeccril  conpetenlcr.  \?3]  et 
quia  bujusmodi   malefactorum,   que  ab    aliis   procuranlur,   non   levis  est  probalio, 

■e>  volumus,  ut,  ul)i  consangninei  vel  amici  talia  procurantis  nullam  aliam  causam 
cum  lese  liabeunt,  presumptio  talis  loco  probatiouis  babcatur,  adicienlcs,  qood,  nbi 
quis  negaveril  sc  nianus  injecissc  violentas  in  clcricum.  juramenlum  lesi  cum  uno 
teste  ydonco  loco  probalionis  babealur.  [24]  si  vero  de  cetcro  parentes  sea 
consanguinei  aul  familiäres  cnjusquam  occasione  queslionis  vcl  cause,  quam  habuerit . 

:«  suum  adversariuin  vel  ejus  advocatum  ac  alias  personas  in  bujusmodi  causa 
uece>sarias  eaptivarc  pre^umpserint  •  vel  alias  ledere  in  persona,  ut  per  hoc  pars 
questioni  cederc  cogatur  vel  cliam  negocium  plus  debito  prorogetur,  ut  tante 
malicic,  que  in  parlibus  uostris  jam  nimium  inolevit,  refrenetur  perrersitas 
discantque    cuneti    dolosas   i|)sorum   violentins    suis    amicis    nullalenus    proAituras. 

aa  conmunicato  consilio  duximus  statucndum,  ut,  si  |M>rsona,  que  sie  captivala  fuerit 
vel  lesa,  ordinem  babucril  sacrum,  Ule,  cujus  gralia  vel  favore  hoc  factum  esse 
dinoscilur,  si  actor  fuerit,  causam  amillal,  si  reus  fuerit,  reputelur  conviclus.  nuUa 
rcquisita   super    hoc   sentontia    vcl   cxspeclata.  si  autem  personam  in  m  -   vel 

etiam   laicum   cause   neccssarium    vel   adversarii   oonsanguiueum  sive  s< ;n  ex 

10  bac  causa  eaptivaro  vcl  |)ersonam  ledert;  presumpseril  aut  ipsum  adver>arium  vd 
personas  hujusmodi  suis  rt>bus  spliarc  presumpseril,  nisi  infra  oclo  dies  restilulis 
integraliler  ablatis  biis,  cujus  favore  hoc  admissum  esse  dinoscilur,  de  injuriis  salis» 

■)  B  pr««uinpMrit. 


262  12  51 

fecerit  seu    satisfieri  procuraverit,  per  judicis  senlentiam  causam   amittat  et   reus 
judicetur  convictus,  ipsis  malefacloribus  penis  debitis  nichilominus  puniendis.  consan- 
guineorum  enim  scelus  et  ciipidilas  suis  ignorantibus  nepotibus,  consanguineis  inpedi- 
mentum   promotionis   affert   plemmque   ac   alias   etiam  est  dampnosa.         [25]  huic 
etiam   statuto   salubriler  adiciinus,  ut,  si   serviens   vel   alius  de  familia   derlei  vel    5 
laici   in   quemquam    clericum   manus    violentas    injecerit    et    dominus    ipsius    post 
denunciationem   sibi  faclam    eundem    servare   presumpserit,    eo    ipso   dominus   ipse 
exconmunicationi    subjaceat  et  per  nos  exconmunicalus   publice  denuncietur,  contra 
eundem    malefactorem     stalutis    penis     secundum    delicti    qualilalem    nichilominus 
observandis.         [26]  et  quia,    quod  quisque  juris   in  alium  staluit,  ipse  eodem  uti  lo 
debet   secundum   utriusque  juris   statuta,    binc   est   quod  nos  provida  deliberatione 
habita  statuimus    presentibus ,  ut ,    si    quis    clericus   laicum   quemquam    interficere 
presumpserit,   idem   omnibus    suis   beneficiis   eo   ipso   sit   privalus   et    a    nobis   seu 
nostris   successoribus   degradatus  in   arlo   monasterio  ad  agendam  perpetuam   peni- 
tentiam   detrudatur.    si    vero    non    ad    mortem    sed   alias   aliquem   mulilaverit    vel  15 
graviler  vulneraverit,    ab   officio   suspensus    et   beneCcio   in   monasterio   detrudatur, 
quousque,    delicti    inspecta    enormitate   et   qualitate   persone,  juxta   noslrum  nostro- 
rumque   prelatorum    consilium    leso    satisfatiat    conpetenter,    nisi    idem  clericus    in 
defensionem  suam   id  dinoscatur    conmisisse.        [27]  si    quis    vero  canonicus  vel 
prebendarius   suo  prelato  vel  concanonico  verba  contumeliosa  inferre  presumpserit,  m 
a  perceptione    prebende   seu  beneficii,    quod    habet  in   eadem    ecclesia ,    usque   ad 
satisfaciiouem  condignam   suspensus   sit   ipso  facto  et   per  episcopum  fructus  ipsius 
beneficii   tarn  diu   in   usus  pauperum   erogentur,  nisi  per  decanum   vel   superiorem 
alium  ad  ipsius  lesi  questionem   hujusmodi  injuria  fuerit  emendala.  et  nichilominus 
in   eadem   ecclesia   nee   in  aliis  nostre  civitatis  vel  diocesis,  si  in  pluribus  habueril  25 
canonicatum,    nee   eligi   nee   eligere   valeat   ad   beneficium,   officium  seu  dignitalem 
ejusdem    ecclesie   ad   annum.        [28]    si   autem    prelatus  in   suum    subditum   hoc 
conmisit,  jurisdicione  et  jure  dignitalis  ac  fructuum,  quos  habet  in  eadem  ecclesia, 
careat  per   annum  a  tempore  conmissi  delicti.        [29]  statuimus  insuper,  ut  nullus 
archidiaconorum   nostre    civitatis   et   diocesis  sibi  presentatum,    ubi   notorium  fuerit  30 
vel   alias   sibi   constiterit  per    denunciationem   ejus,    cujus    interest,  juramenlo   ab 
eodem  prestito,  quod  ad  hoc  mahciose  non  procedat,  beneficium  subjacere  questioni, 
invesliat   infra    spacium    octo  dierum.    quo    termino   transacto   si   qucstio  mota  non 
fuerit  ab  eo,  cujus  interest,  idem  archidiaconus  circa  hujusmodi  jure  suam  exerceat 
jurisdicionem  nee  nos  medio    tempore  interpellali  in  ipsius  archidiaconi  prejudicium  33 
contra  ecclesie  Argentinensis  consuetudinem  quemquam  invesliemus.  et  si  per  quem- 
quam archidiaconorum  contra  statutum  hujusmodi  quicquam  fuerit  attemptatum,  id 
decrevimus  non  valere  nee  ex  facto  ejusdem  actio  seu  exceptio  oriatur.         [30]  hos 
autem    omnes    malefactores   et    sacrilegos   denunciari   singulis   diebus   dominicis    et 
festivis   ab   omnibus    plebanis    et    vicariis    nostre   diocesis    et    civitatis    denunciari  40 
preeipimus  publice  sub  pcna    suspensionis  et,  nisi  eorumdem  sacrilegorum  heredes 
infra  mensem  a  morte  ipsorum  malefactorum  eatenus  qua  successerunt  satisfecerint, 
penis  statutis  contra  ipsos  maleficos  subjaceant  et  sentenciis  astringanlur.       preterea 


12S1 

nus  üliam  llcinricua  opiscoptis  hec  stalula  servabimus  nullaroque  io  noctra  ciTitale 
et  dioccsi  proluliim  cunnrmal)i[nii>i  ncc  )>r<-latiiratn  alicui  conferaatis  seo  sUiid 
hcncliciiuii,  iiiüi  ({ui  jiiruvcril,  hujnsmuili  »tuliitu  .sc  obscn'atiiniin  6ddit«r  et  boM 
üde.  nos  vcro  UcrlbolduH  dccanus  tolutnquc  capiluium  Argealinenae  juravimiM,  nos 

s  obscrvQluros  hec  slalulu  bona  üde,  nulluinque  nobis  cligtiiniM  vel  recipiemus  aat 
admiUiMiitia  in  cpiscüpuin  aul  uliiirn  prclatum   seu  concanonicutn  aut  prebendarium 

clcriciiiii    »ivM    luicum    ccclesü;    iiuslre,    nist    ante    juraverit     ' stnodi    statuta  se 

fidcliler  obscrvalurum.  iiüs  etiam  Fridcricus  prcposilus  el  an  i  .us  AlgeotineDSit, 

B[(;rUiuldiis]  custos  el  arcliidiaconus,  Mcinricus  de  Osscnsteio,  Cfinradus  de  Wolvabe, 

10  Kborhurdus  de  Sulzc,  Jubaiiucs  de  Pranken.slein  arcbidiacoDUB  Argentinensis  eccleaie 
juranienlü  interpusito  proinittimus,  cpiod  nulluni  nobis  presentatam  recipiemoa  Tel 
inveslicnms,  nisi  prius  juruvi>rit,  so  »tululu  servoUinini  anledicla.  insuper  dos  sancU 
Tliome  et  sancli  Pelri  Argentinenais,  item  Haselacensis,  Ilonaugensis  el  Sorbar- 
gensis  ecclesiuruin   Argentincnsis   diocesis  capitula  juravimus,  statuta  antedicta  oos 

15  bona  fide  et  fidelilcr  ubservnturos ,  nuUumque  cligomus  nobis  in  prelatum  seu 
concanuni(;uui  uul  prebendiirium  clericuni  sivc  laicum  ecclesie  nostrc,  aisi  ante 
juraverit,  se  statuta  observuturuni  fideliter  supradicta.  quicuroqne  autero  cleriooram 
jam  promoti  ad  ordinem  scu  bencficia  ad  hujusmodi  statutoram  observattonem  se 
obligare  et  ea   observare   noiuerit,  a  noslro   exclusus  consortio   favore  el  benclirjo 

80  conslilutionis  hujusmodi,  quo  sc  reddit  indignum,  pcrpetuo  carcbil  el  exoonmtuit- 
catioiiis  senluntic,  quam  nunc  in  cum  promulgamus,  nisi  infra  mensem  post 
publicalionem  so  statuta  premissa  servaturum  juraverit,  subjacebil.  nt  autcm  bec 
omnia  plenius  et  perpetuum  robur  (irmitatis  obtineant,  sunt  eadcm  statuta  Dostri  et 
capitulortnn    noslroruin    preJictonim    sigillorum    muniminc    consignata.  fucrunl 

autoni    hoc  stululu   uuno   ab  incarnalioue  (Inininj    1251,  post   Lctare  Jerusalem,  in 
publica  sinodo  sollempniter  publicata. 

li  aun  Straßb.  Bti.-A.  Q  nr.  67  or.  mb.  c.  7  $ip.  pend.  Da»  Snek  M  m  mm»  §nBm 
Columntn  geschrieben,  die  UnkMirhemle  trägt  vom  gleicher  Uamt  aber  m  tUmertm  BmA- 
»toben  die  Ueber»chrift .-  nova  «tntnta  domini  nottri  Beinriet  AisnitiBMais  «piseopi  «1 
cftpitali  pt  tociaa  cleri  ini  et  omninm  pri-lntoram  ftigniillBWMiaiii 

Gedruckt  ebendamach  i.  d.  Xeitachr.  f.  G«kA.  d.  Obtrrh,  lU,  US  f. 


347.  Pabst  Innocem  IV  tragt  dem  Brtb'uekof  und  dem  Clenu  der  Srsdiaent 
Mainz  auf,  das  Frauenkloster  St.  Afarx  zu  Straßburg  gegen  Bernnknmg  nnd  UtUer- 
dritckung  in  Schutz  zu  nehmen.  1851  Man  28  Lgon. 

:>:.  Innoccntius   episcopus  scrvus  servorum  dei    veucrabilibus   fratribus  .  .  arcbi- 

episcupo  Maguutiuensi  et  ejus  sulTragnueis  et  dileclis  filiis  abbatibus,  prioribus, 
deoanis,  aichidiacouis,  prepositis,  nrrbiprosbiloris  el  aliis  ccclesiarum  prolatis  per 
Muji;uiilinonsoni  provinciam  conslilulis,  ad  quos  littcre  islc  pert'cnerint ,  salulem  el 
apostolicam    bcnedictioncm.         non    absquc    dolore   cordis    et    plurima    turbatiooe 

v>  didieinuKs ,  quoil  ila  in  plorisque  partibus  ecclcsiaslica  ccnsura  dissolvilur  et 
canonico  sontenlie  scveritas  encrvatur.  ul  viri  reiigiosi  el  hü  maxime,  qui  per  sedis 


264  12  51 

apostolice  privilegia   majori    donati    sunt    liberlale,    passim   a   malefactoribus    suis 
injurias   sustineant   et   rapinas,    dum    vix   invenilur    qui    congrua    illis    protectione 
subveniat    et    pro   fovenda    pauperum    innocentia    se   murum    defensionis    opponat. 
specialiler  autem   dilecle   in  Gliristo    filie  .   .  priorissa    et   sorores  raonasterii   sancti 
Marci    ordinis   sancti   Auguslini   Argentinensis   diocesis  tarn  de  frequentibus  injuriis    5 
quam    de   ipso   cotidiano   defectu  juslilie  conquerentes  universilatem  vestram  litteris 
petierunt  apostolicis  excilari,  ut  ita  videlicet  eis  in  tribulationibus  suis  contra  male- 
factores  earum  prompta  debeatis  magnanimitate  consurgere,  quod  ab  angustiis,  quas 
sustinent,  et   pressuris  vestro   possint   presidio   respirare.  ideoque  universilati  veslre 
per  apostolica  scripta   mandamus   atque  precipimus,  quatinus  illos,  qui  possessiones  10 
vel  res   seu    domos  predictarum   sororum    irreverenter    invaserint    aut    ea    injuste 
detinuerint,  que    prefatis    sororibus   ex  testamento  decedentium  relinquuntur,  seu  in 
ipsas   sorores  vel  ipsarum  aliquam  contra    apostolice  sedis  indulta  excomunicationis 
aut   interdicti   sententiam   presumpserint   promulgare  vel  decimas  laborum   de  terris 
babitis    ante  concilium   generale,  quas   propriis  sumptibus  excolunt,  seu  nutrimentis  15 
animalium  suorum,  spretis  apostolice  sedis  privilegiis,  extorquere,  monitione  premissa, 
si   laici    fuerint,  publice  candelis   accensis  singuli   vestrum  in  diocesibus  et  ecclesiis 
vestris   excomunicationis  sententia   percellatis,  si  vero  clerici  vel  canonici  reguläres 
seu   monachi   fuerint,  eos,   appellatione  remota,  ab   officio   et  beneficio   suspendatis 
neutram  relaxaturi  sententiam,  donec  predictis  sororibus  plenarie  satisfaciant  et  tam  20 
laici  quam  clerici  seculares,  qui   pro  violenta  manuum  injectione  in  sorores  easdem 
vel  ipsarum   aliquam    anatbematis   vinculo   fuerint  innodati,   cum  diocesani  episcopi 
litteris  ad  sedem  apostolicam  venientes  ab  eodem  vinculo  mereantur  absolvi.     datum 
Lugduni  5  kalendas  aprilis,  pontificatus  nostri  anno  oclavo ' . 

H  aus  Straßb.  Hosp.  A.  lad.  89  fasc.  10  or.   mb.  c.  butta  pend.   mit   der   Dorsualnotiii   fa  25 
solla,  wie  es  scheint,  von  andrer  Hand. 


348.  Bischof  Heinrich  von  Straßhurg  beurhundei,  daß  der  Straßhurger  Schult- 
heiß Walther  für  Gärten  bei  Si.  Aurelien,   die  er  von  ihm  zu  Lehen  getragen  und 
an  den  Straßhurger  Bürger  Reimbold  Slubemceg  als  Eigengut  verkauft  habe,  Güter 
von  gleichem  Werth  am  Rheinhafen  und  der  neuen  Brüche  ihm   als   Lehen   aufge-  30 
tragen  habe.  1251  März. 

Heinricus  dei  gratia  Argentinensis  episcopus.        sciant  cuncti  presentis   liltere 
inspectores,   quod,  cum  pro  necessitate  sua  Wallherus  scultetus  Argentinensis  orlos 
quosdam  sitos  circa  medium  ortorum  apud  sanclam  Aureliam,  novem  scilicet  curias 
et  dimidiam,  quas  a  nobis  in  feodo  habuit,   Reimboldo  civi  Argentinensi  diclo   Stü-  35 
benweg,  qui  eosdem  orlos  prius  sub  nomine  cujusdam   census  possederat,   de  con- 


1  Unter  dem  gleichen  Datum  erläßt  Innocem  IV  auch  für  das  Straßburger  St.  KathtrinenMoster 
dasselbe  Schutzprivileg,  i.  Straßb.  Hosp.  A.  lad.  125  fasc.  9  or.  mb.  c.  butta  pend.  Am  1.  April  des- 
selben Jahrs  thut  er  es  auch  für  das  Straßburger  St.  Johanneskloster,  i.  Straßb.  Hosp.  A.  lad.  90 
fasc.  14  or.  mb.  c.  butta  pend.  Beide  Bullen  mit  demselben  Dorsuahermerk  wie  nr.  347. 


1251 

sensu  rrulrum  suonitn  pro  allodio  propriü  veudidiiisot,  idem  VfalH^nu  seoltelii«  et 
fratrcs  siii  quctidain  aliiitii  ortnin  attingcnlcm  iMirhim  Hcni  venras  aodas  et  rcdttns 
vi(;:inli  soliduniin,  ({tius  ex  iiorrco  laUTuiii  ultra  liruscain  jukta  novunt  pontem  ' 
situ  singulis  anuis  percipiunt,    pru|)rietali8   t^lulu  pritnilus  poMidcbanl,   io   recum- 

r>  pünsalionem  prioris  feodi  in  noslris  maiiibus  HIktc  resignaoles  eadem  bona  predictis 
cquivaluntia  cu  juro,  quo  prius  sive  antcrius  fcocluni   tcnebant.    a  nobüi  reoep- 
in    fcüduin,    cons(;nsu    et    vuluntatc    nostri    capiluli    Argcnlioensis    super  pnuiisws 
plcnius  accedcnte.  in  liujus  rei  nieinoriam  sigilluin  noHtrum,  capiluli  noetri,  seolleU 
prudicti  ac  civitatis  Argcntiuensis  prcsentibus  est  appcn.suin.        actum  anno  domini 

10  l:;^!,  inensc  luartii. 

h  au*  Straßh.  Jiet.-A.  H  faic.  Sl  17  or.  mb.  e.  3  »ig.  pend.  laetts.  AhgffaOen  Jü»  8i*0d  4m 
SihultMßfn  Wiülhr. 


349.  Pabst  luHocenz  IV  bejicldt  allen  Kirrhrnolrm  an.  die  ZehnttnfrexhcU  des 
6't.  Marxkloslers  zu  S/funl/in-if  :ii  schütztn     f,'' l    t'.ril  ./  /.yon. 

16  Innoccnlius  episcujuis  scrvus  servorun»  de»  vcuerabilibus  fr.itrilius  nn  Li'  |i;^<o]iis 

et  episcopis  et  dilcctis  (ilii.s  abbatil)us,  priuribus,  decanis,  archidiiic  •  •  r.  p- sius, 
archiprcsbileris  et  aliis  ccclcsiaruni  prclatis,  ad  quos  littcre  isle  pt-r  .  ^liuiim 

et  apostolicam  benedictionem.  cum  abbates  Cislcrciensis  ordinis  (•■mp'in'  g>  n«- 
ralis  coucilii  congregali,  ul  oecasione  priTÜcgiorura  suorum  ecciesie  ulterius  mioime 

ao  gravarenlur,  ad  connnonilioneni  fclicis  recordationis  Innoccntii  pape  predcccssoris 
nuslri  slutuerinl,  ut  de  cclcro  fratrcs  ipsius  urdinia  nisi  pro  moii<i>t<  rii-.  de  novo 
fundandis  uon  emant  posscssiones,  de  quibus  decime  debentur  oc(  t   si   pro 

roonaslcriis  de  novo  fundandis  lales  posscssiones  pia  fldclium  devotione  coUate  eis 
fucrinl    aul    cmpte,    coinniitlantur    aliis    excolende,    a   quibus  deciinc   persolvanlur 

u  ccclesiis,  diclus  predecessor  uostor  statutum  hujusmodi  ralum  habcns  et  gratum 
dccrevil ' ,  ut  dicti  fratres  dt?  alienis  terris  et  ah  eo  lemj)ore  acquircndis ,  eliamsi 
cas  propriis  mnnibus  aut  sumptibus  excolanl,  decinias  persolvanl  ecclesiis,  quibus 
ralione  prediorum  aiitea  solvebanlur,  nisi  cum  eisdcm  ecclesiis  aliter  duccreni  con- 
punendiiiu.    quod  et  ad  alios   regulan*s,   qui   similibus   gaudent   privilegiis,   extendi 

IUI  vuluit  el  niundavit,  ul  ecclesiarum  prclati  promptiores  et  efficaciores  cxislerenl  ad 
exliibcnduni  ipsis  de  suis  malefactoribus  justilie  complemcntum  eorumque  privilegio 
diligcnlius  et  perfcctius  obscn-arent.  sed,  quod  dolcnles  roferimus,  in  conlrarium 
res  est  versa,  (piia,  sicut  ex  gravi  quercla  dileclarum  in  Christo  filianun  .  .  prioriase 
et  sororum  inoiiaslerii  sancti  Marci  ordinis  sancti   Augustini   Argenlinensis  diocesis 

•>^  frequenter  audivimus,  nounuUi  ecclesiarum   prelali  et   alii  derici,   earum  privilcgia 


•  Vrrgl.    Silhrniidim    I.nrnttjr.^ch     ff.    fftiuit   fftnfh.  S.  SOG  u.  ütrafh.  ftoittn-  m.  IHhi$enKHtf*  im 
MilUMtff  S.  47. 

*  /wW    (inrtitij     Of.tuiiititt     imui     *  iif'M     iiifKMrrt.'    iii    r.iiMi    n /i    ■  -i 
fd.it  ganj  (ilruhliiutcuilis   Ihrcrtt   lionortu»  HI,   lä'J4  Morrmhfr  'J  i 

imiitif.   HC    7:tl'i. 

u 


10 


366  125  1 

temere  contempnentes  et  conlendentes  malitiose  ipsorum  pervertere  intellectum, 
easdera  multipliciter  inquielaiit.  nam,  cum  sit  ipsis  indultum,  ut  de  novalibus,  que 
propriis  sumptibus  excolunt,  sive  de  ortis,  virgultis  et  piscationibus  suis  vel  de 
suorum  aniinalium  nutrimentis  nuUus  ab  eis  decimas  exigere  vel  extorquere  pre- 
sumat,  quidam  perverso  intellectu  conficto  dicentes,  quod  hec  non  possunt  nee 
debent  intelligi  nisi  de  biis,  que  sunt  ante  generale  conciliura  acquisita,  ipsas  super 
hiis  multiplici  vexatione  fatigant.  nos  igitur  earum  quieti  paterna  volentes  soUici- 
tudine  providere  Universität!  vestre  per  apostolica  scripta  mandamus,  quatinus  dictas 
sorores  a  prestatione  decimarum  tarn  de  possessionibus  habitis  ante  cöncilium 
memoratum  quam  de  novalibus  sive  ante  sive  post  idera  coucilium  acquisitis,  que 
propriis  sumptibus  excolunt,  de  quibus  novalibus  aliquis  bactenus  non  percepit, 
sive  de  ortis,  virgultis  et  piscationibus  suis  vel  de  suorum  animalium  nutrimentis 
singuli  vestrum  omnino  servetis  immunes ,  contradictores  per  censuram  ecclesia- 
sticam  appellatione  postposita  compescendo.  datum  Lugduni  2  nonas  aprilis, 
pontificatus  nostri  anno  octavo  ' .  15 

H  aus  Straßb.  Hosp.  A.  lad.  89  fasc.  12  or.  mb.  c.  ftußa  pend.  delapsa.   Auf  der  Rückseite 
fa  soUa,  wie  es  scheint,  von  andrer  Hand. 


350.  Der  Cariiiiallegal  Hugo  fordert  unter  Verheißung  von  Ablaß  alle  Gläu- 
bigen auf,  den  Bau  des  St.  Johannesklosters  in  Straßburg  durch  Almosen  zu 
fördern.  1251  Jujii  20  Straßburg.  20 

Universis  Christi  fidelibus  per  Alemanniam  constitutis  frater  Hugo  miseratione 
divina  tituli  sancte  Sabine  presbiter  cardinalis  apostolice  sedis  legatus  salutem  in 
domino  sempiternam.  quoniam,  ul  alt  apostolus,  omnes  stabimus  [weiter  icie  in 
nr.  221  bis  vitam  eternam].  cum  igitur,  sicut  dilecte  in  Christo  .  .  priorissa  et 
conventus  sororum  ecclesie  sancti  Johannis  in  Argentina  ordinis  fratrum  predica-  25 
torum  nobis  exponere  curaverunt,  eedem  ecclesiam  et  claustrum  cum  officinis  suis 
usibus  oportunis  edificare  ceperint  ^  et  ad  edificationem  hujusmodi  ac  sustenta- 
tionem  ipsarum  proprie  sibi  non  suppetanl  facultates,  universitatem  vestram 
monemus,  rogamus  et  exhortamur  in  domino  in  remissionem  vobis  peccaminum 
injungentes,  quatenus  de  bonis  vobis  a  deo  collatis  pias  eis  elemosinas  et  grata  30 
carilatis  subsidia  erogetis,  ut  per  subventionem  vestram  opus  inceptum  consumari 
valeat  et  alias  earum  indigentie  provideri  ac  vos  per  hec  et  alia  bona,  que  domino 
inspirante  feceritis,  ad  eterne  possitis  felicitatis  gaudia  pervenire.  nos  enim  de 
omnipotenlis  dei  misericordia  et  beatorum   Petri   et   Pauli   apostolorum   ejus    aucto- 


1  Zwei   völlig  damit  gleichlautende  Bullen  stellt  Innocem  IV  am  5.  und  8.  April  desselben  Jahrs   35 
ebenfalls  zu  Lyon  für  das   St.  Katherinen-   und   das   St.  Jolianneskloster   zu   Straßburg   aus.    Straßb. 
Hosp.  A.  lad.  125  fasc.  7  und  lad.  90  fasc.  13  or.  mb.  c.  bullis  pend.  mit  denselben  Dorsualvermerken 
wie  nr.  349. 

2  Königslwfen  berichtet :   do  men  zalte  noch  gotz  gebürte  1252  jor,  do  wart  das  closter  zft  sant 
Johans  zft  den  hunden  in  Crntenouwe  gestiftet  und  gemäht.  (D.  St-Chron.  IX,  740.) 


1261  907 

rilate  contisi  omnibus  vere  pcnitentihu.s  et  coiifcHüis,  qui  eis  ad  id  oianain  por* 
rex<;rint  adjutricem,  qiiadra^inta  dies  de  irijunclu  sihi  p-niUmlia  miaerioordttcr 
reluxuiniiH.  duluin  Argenliue  12  iialendas  juiii,  i>onlitica(iu  domini  InoocenUi 
]>ope  quurli  anno  octavo. 

//  aua  Slraßb.  Uoap.  A.  lad.  ÖO  fo^'  _/   i-nul 


351.  ^er  Cardinalleffal  Hugo  gestaltet  den  Straßhurger  DominUmern,  tick 
innerhalb  der  Stadt  auf  dem  St.  Barlholomäushof  antubauen  und  ihr  altes  Harnt 
an  der  Stadtmauer  zu  veräußern.  1251  Juni  24  Straßburg. 

Fralcr  Hugo  miscratione  divina  tituli  sancle  Sabine  presbiter  cardinalis  aposlolice 
10  sedis  Icgulus  dilcctis  in  Christo  .  .  priori  et  conventui  fratrum  ordinis  prcdicatonim 
Argontiiien.si  snliilem  in  doinino.  supplicationihus  vesiris  eo  benignius  exauditionis 
graliarn  preherc  del)€niu.s,  quo  eos  favore  novimus  digniorcs.  mm  igitur  vos,  sical 
oculutn  lidc  cognovitnus,  in  iintiqua  domo  vcslra  juxla  muros  civitatis  Argentinensis 
non  possitis  commode  remanere,  nos  vestris  justis  postulationibus  grato  eoncur- 
15  rentcs  assensu  construcndi  ccclcsiam  cum  claustro  et  officinis  vobis  neccssariis  in 
area  vostra  infrti  civilatoni  cnndem,  que  curia  sancti  Barlholomci  valgariter  nanca- 
patur  I,  jure  purrochialis  ccclcsie  ac  pririlegiis  vcstris  nichilominus  semper  salvis, 
necnoD  vos  ad  locum  ipsum  transferendi  ac  antiquam  domum  cum  fundo,  in  quo 
sila  existit,  vcndendi  scu  demoliendi  aut  aliter  de  ipsa.  sicut  cxpcdire  rideritts, 
•*)  disponendi  lirenliam  vobis  auctoritnte  prescntiiim  elargimur.  nulli  ergo  omnino 
honiinum  iiceut,  haue  paginam  nostre  coucessionis  infringere  vel  ei  ausu  Icmerario 
contraire.  si  quis  outom  hoc  attcmptare  presumpserit,  indignationem  dei  omnipo- 
tentis  et  bealorum  Pctri  et  Pauli  apostolorum  ejus  se  novcrit  incuraurum.  actom 
Argenline  8  kalendas  julii,  poutificatus  domini  Innoccntii  pape  quarti  anno  nono. 

%  T  aus  Straßb.  Thom.  A.  Dominicaius  lad.  2  or.  mb.  c.  tig.  ptmä.  kmo. 

352.  Der  Cardinalleyat  Hugo  gestattet  den  Straßburger  DominiAanem,  um  de» 
Neubau  ihres  Klosters  zu  erleichtern,  ihre  alte  Behausung  an  der  Siadtmauer  im 
irgendwie  geeigneter  ]Veise  zu  veräußern.   !?■'!  Juli  17  Bingen. 

Frnter  Hugo  miserationc  divina  tituli  sancle  Sabine  presbiter  cardinalis  apoatoUoe 
30  scdis  Icgatus  religiosis  viris  .  .  priori  et  fratribus  ordinis  fratrum  predicatorum 
Argenlinensibus  salutem  et  sincerom  in  domino  caritatem.  cum  nupcr,  dnni 
Argentinc  esscnius,  vobis  dedcrimus  licentiam^  conslruendi  in  area  beati  Bartholomei 
apostoli  Argentinc  ecclesiam  et  claustnim  cum  ofliciuis  vesiris  usibw)  oportunis  et 
ad    editicalioneni   predictorum   proprie  vobis  non   suppelant    Tacultates,  ut  per  hoc 


«  >  Cfr.  nr.  331  m.  334. 

«  Cfr.  Hr.  351. 


268  1251 

opus  hujusmodi  facilius  valeat  consumari,  auoloritate  vobis  presentium  indulgeraus, 
quatinus  locum  veslrum  situm  juxta  muros  Argentiuenses  cum  ediflciis  omnibus 
veiidere,  permutare  et  alias  de  ipso  disponere  et  ordinäre  possitis,  prout  vobis  visum 
fuerit  expedire.  dalum  Pinguie  16  kalendas  augusti,  pontificalus  domini  Inno- 
centii  pape  quarti  anno  nono.  ' 

T  a%i8  Straßb.  Thom.  Ä.  Dominicains  lad.  2  or.  mb.  e.  sig.  pend.  laeso. 

353.  Onnther  von  Landsberg  verkauft  auf  Bitten  seines  Bruders  Eberhard, 
der  ihn  dafür  entschädigt,  alle  Güter  seiner  verstorbenen  Oemahlin  Belima  dem 
Straßburger  St.  Agneskloster  für  170  Mark  Silber.   1251  Juli  Siraßburg. 

Uaiversis   et   singulis   presentis   pagine   inspectoribus   et   tenoris  ejusdem  audi-   lo 
toribus   Guntlierus  miles  dictus    de    Landesberc   perpetuam  in  domino  salutem  cum 
noticia  subscriptorum.         quoniam   labilis   est  hominum  memoria,  oblivioni  provide 
ac    prudenter    occurritur,    cum    ea,    que   rationabiliter   gesta    sunt,    ne    simul   cum 
tempore  labanlur  et  a  memoria  hominum  propler  diuturnitatem  temporis  recedant,  ad 
posterorum   iioticiam   litterarum   teslimonio  transmitluutur.   binc  est  quod  ego  Gun-  15 
tberus   predictus   omnibus,   quos   nosse   fuerit   oportunum,   tenore   presentium   cupio 
constare,    quod  universa  bona,  que  habui  quondam   existentia   Belime  uxoris   mee 
defuncte,  sita  in  burebanne  Argentinensi  et  in  banis  villarum  scilicel  Schiltenkein, 
Bischovesheim  et  Adelliarleslioven,   spectantia  in  curiam  suam  sitam  in  villa  Schil- 
tenkein predicta,  que  civilati  adjacet  Argentinensi,  vidclicet  circa  centum  et  viginti  'n^ 
agros  et   modicum  plus  et  in  pratis  octo  agros  et  duas  curias  in  dicta  villa  Schil- 
tenkein  sitas,  quorum  quidam  sunt  propra,  quidam  hereditarii,  qui  hereditarii  sunt 
numero  *  quadraginla  quinque  agri  solventes  annualim  tarn  pro  censu  quam  decimis 
tredecim  quartalia    et   dimidium   annone   mansurnalis   et   quinque  solides  et  septem 
denarios  et  obolum  monasterio  sancti  Stephani   in   Argentina   et  Rufe  ecclesie  extra  23 
muros  Argentiuenses   tredecim   sextarios  et  dimidium  siliginis,  vendidi  pro  centum 
septuaginta  marcis  argenti  conventui  sancte  Agnelis  extra  muros  Argentiuenses   ad 
peticionem  et   instantiam  Eberhard!  fralris  mei,  qui  mihi  in  reconpensationem  et  in 
concambium  dictorum  bonorum  meorum  universa  bona  sua  sita  in  banno  Uffcnheim 
et  bona,  que  simul  habuimus  in  banno  Ingemarsheim,  et  dimidiam  curiam  sitam  in  3o 
civitate   Argentinensi,  que   dicitur   zu    deme  Mulboume,  tradidit  et  donavit  perpetuo 
possidenda.    cui   conventui  dicta  bona  resignavi   et   possessionem  eorundem  tradidi, 
consensu   et    voluntate   liberorum   meorum   Gunradi,    Gunlheri,  Wernheri,   Egelolfi, 
Gerdrudis   et  Belime   et  Eberhardi   filii   Lenfridi   filii   mei   defuncti  super  jam  diclis 
plenius  accedente,  qui  etiam  omni  juri  et  actioni  super  prefatis  bonis  ipsis  conpetenti  35 
et    conpetiture   penitus   renuntiaverunt.    quorum   bonorum   ego   Guntherus  et  frater 
maus    predictus    et   heredes  nostri    constituimus    nos    guarandos.    quod    argentum 
conßteor   et   protestor   litteris   presentibus   mihi   a   prefato    conventu    esse    totaliter 
persolutum.  ne  autem  super  antediclis,  quod  absit,  aliqua  possit  imposterum  queslio 

a)   Dahinter  ein  zweites  überflüssiges  sunt  mit  blasserer  Dinte  nachgetragen. 


1251  900 

vel  ombigtiitfis  siiboriri  inier  nie  et  libcroü  tncos  antedidos  vel  aliqncm  ex  ipcis  Tel 
(lictiitn  Khcrliiinliiin  ni>potetn  m<-itm  ex  nun  purle  et  predictum  conveotom  ex  allen, 
prcsciiM  pii({iiiii  est  super  etsdeiii  conffiriu  et  cutiscripta  et  ad  meam  peticionem  et 
insluiitiain  predicti  fratris  mei  reverendi  patris  ac  domini  ll[einrici)  eptaoopi,  capiluli 

0  majoris  ccciesie,  civitatis  Argentiiiensis  et  mco  conmunita.  quam  in  lesttiiioiiiiiin  et 
evideiiliam  oinniiim  pretnissorum  dicto  duxi  corivenlni  confcrendam.  rendilioili  antc- 
diclü,  quo  f'actn  füll  iu  civilatc  Argontinensi,  iuterfuerunt  lesles  sabscripti  :  Bonus- 
vir  dß  Iladcstal,  Crnpho  de  Ruhiaco,  Slehclinus  de  Biachovesheim,  Eberbardus  de 
Landcsberc,  I'cregrinus  de  Wangen,  Ansbelinus  de  Mitelhus,  Bertholdus  de  Witere- 

10  heim  mililes  ;  Kridericus  inter   inercnlores,  (iotfridus   filius   Nicolai,  Reinb« 

Johannes  Vilulus,  Ileinricus  de  Ache  et  <iolfridus  dictus  Komorc  civee  Argeuu- 
nenscs  et  ahi  rpiani  plures.  nos  II[einricus|  dci  grutia  episcopus,  capilulum  majoris 
ccciesie  et  civitas  Argentinensis  confitcmur  et  protcstamur  ad  peticionem  et  inatan- 
tiam  prenoininali  Ountheri  et  Kberhardi  fratruin  de  Lnndesberc  impcri)etuam  omnium 

15  preiiiissorutu  nuMnoriain  nostra  sigilla  litteris  presentibus  appendiaae.        actum  anno 
düinini   l?.'!,   Tpn'usf  inlio. 

II  iiu^  .^iiai-'ri.  l;i..-.l.  Q  fa»c.  4819  or.  mb.  c.  3  tig.  petul.  .ViijrjiUm  </<«   Sifyrl   duntlurt 
v<m  iMiuUbirij. 


354.  Der  CardinnUegat  Hugo   befiehU  dem  Proist  vo»    m.   ^  ^i »#»«.>   m  Stmß- 

ao  bürg,   gewisse    Geistlichen   der  Straßhurger   Diacese,  \celcke  den  Erlaß  und  die 

Verkündigung  einer  Excommunicationssenlenz  gegen  die  Straßbnrger  Dominikaner 

wegen  des  liaues  einer  hölierncn  CapeUe  bewirkten,   $ur   Verantwortung  tu  tieken. 

l^öl  August  7  [Rutes/ieim]. 

P'ratcr   Hugo   miscracione  divinn    tituli  sancte  Sabine  presbiter  cardinalia  apo- 
»  stolice    sedis   legalus  .   .  dilcclo    lilio    prcposilo    sancli    Thome  ofliciali  Argontinensi 
salulom  in  doniino.       gravcni  dil<.>cloruin  in  Christo  prioris  et  fratrum  predicatonim 
Argentinonsium  querelam   recopimus   continenlem,  quod,    licet  auctoritate  nostra  in 
curia   sancli   Rartholomei  Argentinensi  se  transtulissent '   et  nos  in  Signum  dale  eis 
liccncic    il>idciu  coiislruendi   capollain  sine  cujusquam  prrjudicio  in  eadcm  curia  sub 
•M  quodain  tonloriu  inissam    sollempnein,  nuUo   contradicenle,  conventu  Yocato  ipeoque 
et  pupulo  ])resonlibias,  celebrnssemus  publice  et  predicta  omnia  possedisaent  et  quasi 
posscdissent  pacificc  et  quictc  in  nostra  presencia,  scienlibus  episcopo,  decano,  clero 
et  populu  Argentinensi  nee  de  ipsis  nobis  conquerenlibus  et  demum  eadem  auctori- 
tate et   liconcia,   nobis  abscntibus.    in  eodem   loco  quandam  cdificaasent  capellam 
xi  ligneutn,  C.  tatuen  dcconus  et  Oltho  canunicus  llascianenses  Argentinensis  diooesis 
asscrcntes   sc  conservatorcs  indulgenciarum   custodi    ac    quibusdam  aliis    plebanis 
Argentinensis  civitatis  a  sede  apostolica  concessaruni,  qui  in  cosdem  iralres  nuUam 


>  rfhrrriHxliimnfixt  <l<mit  btrtchtm  KItfMMardt  AmtutUm  tmm  J«kr  t35t :  intniTtniBt  pndmton« 
■m\  lüiuin,  ul>i  iiiiiic  sunt,  sub  domiiio  lloinrioo  dt  StelMkwL  (Mm.  Otrm.  SS.  XVtl,  lOtJ 


270  1251 

alias  jurisdicionem  ordinariam  seu  eciam  delegatam  dinoscuntur  habere,  occasione 
dicte  capelle  aucloritalc  noslra,  que  intervenerat,  tacila,  ad  quam  vel  ex  ea  sequencia 
jurisdicio  ipsorum,  quantamcunque  liabuissent  plenissimam,  extendi  minima  poluisset, 
in  eosdem  de  facto,  cum  de  jure  non  possent,  non  minus  presumptuose  quam  falue 
exconmunicacionis  sentenciam  eciam  contra  juris  ordinem  fulminarunt,  quam  non  5 
sine  contemptu  apostolice  sedis,  cujus  vices  plene  gerimus,  et  nostro  publicari 
fecerunt  et  faciunt  in  predicacionis  crucis  inpedimentum  et  eorundem  fratrum  et 
ordinis  sui  confusionem  non  minimam,  prejudicium  et  gravamen  necnon  scandalum 
plurimorum.  ideoque  discrecioni  tue  sub  pena  exconmunicacionis ,  quam  exnunc 
ferre  intendimus  et  quam,  nisi  obedieris,  te  incurrisse  noveris,  in  virlute  obediencie  lo 
districte  precipiendo  mandamus,  quatinus  supradictos  G.  decanum  et  Ollhonem 
canonicum,  decanum  majoris  ecclesie,  custodem  sancti  Petri,  capellanum  noslrum 
ac  plebanum  sancti  Andree  Argentinenses ,  qui  sentenciam  et  publicacionem 
predictam  fieri  procurasse  dicuntur ,  infra  triduum  posl  recepcionem  presencium 
peremptorie  ex  parte  nostra  ciles,  quod  infra  quindecim  dies  post  monicionem  i5 
tuam  connumerandos  per  se  vel  responsales  idoneos  et  ad  omnia  predicta  et  ipsa 
tangencia  sufiicienler  instructos  compareant  coram  nobis  innocenciam  suara,  si 
poterunl,  ostensuri  ac  pro  meritis  recepturi,  parati  eciam  respondere  eisdem  fratribus, 
si  et  sicut  exegerit  ordo  juris,  indulgencia,  que  clero  et  populo,  ne  extra  civitatem 
vel  diocesim  Argentinensem  trahi  possint,  a  sede  apostolica  concessa',  sicut  dicitur,  2» 
constitucione  de  duabus  dielis  in  concilio  generali  edila*  vel  aliqua  alia  non 
obstante.  supradictis  eciam  districte  ex  parte  nostra  inhibeas,  ne,  pendente  Ute 
coram  nobis,  de  novo  contra  dictos  fratres  aliquid  temere  audeant  attemptare.  quod 
si  fecerint,  noverint  se  exconmunicacionis  vinculo  innodatos.  quodsi  forte  pre- 
dictorum  decani  et  Otthonis  et  aliorum,  quos  citari  mandamus,  copiam  habere  non  25 
poleritis,  in  ipsorum  ecclesias  et  domos,  in  quibus  degunt,  coram  testibus  ad  hoc 
vocatis  supradicla  omnia  legas  et  publices  diligenter.  has  eciam  litteras  in  majori 
et  aliis  parrocbialibus  ecclesiis  Argentinensis  civitatis,  ne  quis  ignoranciam  causari 
valeat,  per  te  vel  per  alium  diligenter  legi  facias  et  exponi.  diem  autem  et  formam 
citacionis  et  processus  tui  nobis  per  litteras  tuas  formam  istarum  litterarum  de  30 
verbo  ad  verbum  coutinentes  diligenter  et  fideliter  sine  more  dispendio  rescribere 
non  postponas.  datum  Rütensheim  ^  7  idus  augusti,  pontificatus  domini  Inno- 
cencii  pape  quarti  anno  nono. 

T  aus  Straßh.  Tlwm.  A.  Dominicains  lad.  2  or.  mb.  c.  sig.  pend.  laeso. 


1  Cfr.  nr.  316.  8S 

2  Canon  37  des  4ten  Lateranconcüs.  Cfr.  Michter  Corp.  jur.  canonici  II,  30. 

3  Unter   den   lieutigen   Ortsnamen  näliert  sich  der  von  Euteslieim  bei  Leonherg  in  Würtemberg  am 
meisten  der  urkundlichen  Namensform.  Oder  ist  es  Busheim  bei  Karlsrufte? 


12  5  1  874 

355.  Bltchof  Heinrich  von  fllraßburg  verheißt  Allen,  welche  die  DreieinigkeiU- 
kirche  zu  Slraßburg  am  Weihtag  besuchen  und  mit  Älmoten  bedenke»  Verden, 
Ablaß.  iSrji  August. 

Hcinricus  miscralionc  divina  Argontincnsis  epLscopus  uaiversU  Cbmli  fidelibiM, 
^  ad  qiios  pres^ms  scripliiin  pervcncril,  salutern  in  doinino  si .  '  im.  quoniam, 
ul  uil  aposlolus,  otnncs  slal)imiis  [weifer  wie  in  nr.  ii!^l  :  .  aa  clernam).  cum 
igittir  celeslis  junue  pulsuluri  paralus  promillalur  janilor,  nos  ofGciu  freli  dispen» 
sationis  beneflcii  divini  talcntutn  nostre  commissum  eure  studebimus  in  sudario  dod 
celare.  univcrsis  cnim  suiicte  nialriij  ccclesie  filiiü,  de  omnipolentis  des  miserioordia 
10  et  sanrlissiinc  Marie  virginis  et  auctorilalu  noslra  conüsi,  in  vera  penilencia  et  pars 
confcsäionc  sollompnia  dcdicaliünid  ecclcsie  sanclc  Triaitalis  apud  Argeolioam 
tempore  sluluto  devote  querontibus  et  cciam  de  rebus  suis  pias  ibidon  deo 
elemosiuas  oirercntibus  cenlum  dies  de  injuncla  sibi  penitencia  perpetoaliter 
relaxamus.        dulum  anno  dominice  incarnationis  1251,  menae  augusto. 

\r>  n  au»  Straßb.  Bu.-A.  H  fasc.  1360  or  mh.  e.  »ig.  ptnd.  idofmt. 


356.  Der  Straßburger  Schultheiß  Walther  ersetzt  der  Straßhurger  Kirche  ein 
Lehen,  das  er  veräußert,  durch  Güter,  die  jährlich  60  Solidi  abwerfen.  1251 
September  82. 

Universi.s  prcsentem  lilleram  inspicientibus  Waltenis  sculletus  Argenlinensis 
salulem  cum  noticia  subscriplorum.  cum  nos  Walterus  sculletus  Argenlinensia 
qucdain  bona  in  Gungisbuven  sita  ab  ccclesia  Argentincnsi  leneremus  in  feodo  et 
nos  predicta  bona  de  cunsensu  capituli  Argcntinensis  alienaverimus,  feodum  ipsum 
de  bonis  dictis  ein  zicgelscbiure  et  de  hortis  silis  apud  Canes  diele  civitatis  duximua 
reconpensandum ,  ne  ecclesie  predicte  depereat  in  boc  quicquam.  nos  Tero  tarn 
«s  alicnaliononi  predictnm  quam  rcconi>cnsalionem  fnctam  a  nobis  de  bonis  solTcntibus 
uununlitn  sexagitil»  solidos  Argcnlinenscs  rulam  balxMnuä  et  gratam.  et  ad  bujus 
evidenciam  pleniorem  sigillum  noslrum  duximus  presentibus  appendendum.  datum 
in  die  Mauricii,  anno  domini  1251. 

B  aus  Straßb.  Ba.-Ä.  Q  fuc.  2713  or.  mb.  e.  tig.  pend.  dtbvM  >. 


1  Ebenda  bfßndnt  aioA  im  Oripntü  drti  mit  nr.  356  faat  gaiu  fkitkimittnih  Ürhmdm.  tm  itr 
enten  mit  tUmstlhen  Datum  wie  nr.  366  gibt  tUr  ShtUthmrgtr  MarteMB  Shtrht»^  M  tkr  Mmtrtgä 
t«inta  Bntderi  Wallher  mnt  ZmttÜMmmg,  im  itr  tmiilm,  datirt  VHi  Siftemhir  30  (im  enaliao  s. 
Mit-hnliclis)  Ariioltlus  dirtus  Parr  et  Q.  nxor  «nii,  in  d<r  dritUn  leUitShek  An^iMt  mu  dm»  Jtkr 
lasi  lU'rtoliltis  dp  Tiprxppr);  cauooictu  Argentincniii  aU  Vtrmtmi  ier  jtmgtm  JiaAr  WaUnn, 
Undolf,   Wilhflm  und   WiUther. 


272  1251  —  1252 

357.  GoUfrid  Krebizere  Bürger  zu  Straßlurg  erwirbt  ein  Haus  daselbst  unter 
geioissen  VerpßicJitimgen  gegen  die  St.  Ulrichscapelle  und  den  Bischof  von  Straß- 
burg. 1251  November. 

Sciant  cuncti  presentis  littere  perspectores,  quod  ego  Gotefridas  dictus  Krebizere 
civis   Argentinensis   domuin    in  publica  curia  silam  apud  curiam  advocali  cum  suis    5 
attinenciis   ab   beredibus   quondarn    Ilenrici    de  Bünouwe  lali  condilione  comparavi, 
quod   singulis    annis   tarn    ego   quam   mei   successores   quinque    sobdos   denariorura 
Argentinensium    ad  lumen  capelle  beali  Üdalrici,  que  ad  palacium  domini   episcopi 
spectare   dinoscilur  ',    debeam    minislrare.    quandoque    vero   dominus  episcopus,  qui 
nunc  est,    vel   abquis   suus  successor  pro   edificiis   predicle  domus  Iriginta  marcas  10 
argenti   dare   decreverit,    eadem   domus   cum   ipsa    area  et  omnibus  superedificatis 
libere  et  sine  omni  contradictione  ad  episcopum,  qui  pro  tempore  fuerit,  revertentur. 
quodsi  prefate  domus  veri  possessores  ediOcia  eadem  vendere  voluerint  et  episcopus 
monitus  triginta   marcas   dare   rennuerit   pro   eisdem,  ipsi  extunc  edificia  sua  juxta 
pactum   predictum   in   usus   suos   converlanl   sine   contradictione   quaUbet ,    dolo   et  15 
fraude    penitus    exceptis.    in  cujus    rei    evidenciam  presenlem    cedulam    reverendo 
domino  H[einrico]   dei  gratia  Argentinensi  episcopo  et  capitulo  majori  Irado  sigillo 
civitatis  Argentinensis  communitam.         datum  anno  domini  1251,  mense  novembri. 

B  aus  Straßb.  Bez.-A.  G  fasc.  1498  or.  mh.  c.  sig.  pend.  delapso. 


358.  Meister  und  RatTi  der  Stadt  Straßburg  heurhmden,  mit  welcher  Mitgift  20 
ihr   Bürger   Otto ,   des  Heinrich   Marsilius  Sohn ,   und  seine  Frau   Gertrud  sich 
gegenseitig  bedacht  haben.  1252  Febriiar  24  Straßburg  im  Münster. 

Hugo  de  Schiltencbeim  magister  burgensium  et  consules  Argentinenses.         ne 
rerum  gestarum  verilas  cadat  in  obUvionem,  lilterarum   debet   memoria   perbennari. 
notum  facimus   igitur  universis   tarn   presentibus   quam   futuris,    concivem   nostrum  •£, 
Ottonem  Glium  Heinrici  Marsibi  uxori  sue  Gerdrudi  bec  bona  pro  nupliis  in   dona- 
tionem    contubsse :    videbcet    super    almeindam   et   in    vico    Cecorum    6   libras  et 
dimidiam  redditus  denariorum  et  47  cappones,  in  dem  Brücb  ^   apud   Rufam   eccle- 
siam  22  uucias  denariorum  et  8  cappones,  an  der  Caltabe  3  libras  et  12  cappones. 
econverso  ipsa  Gerdrudis  dedil  bec  bona  sua  predicto  marito  suo  Ottoni  in    dotem  :  30 
scilicet  in  banno  Kunigesboven  duos  mansos  minus  5  agris   apud  curiam    Cünonis 
inter  mercatores  et  juxta  bona  domni  Sifridi  Ymaginis  3  hortos  solventes  30  solidos 
denariorum  et  7  cappones,  inter  pontes  2  areas  solventes  11  uncias  et  4  cappones, 
in  Sumersmaten  prata  trium  virorum  et  in  Holzmaten  pratum  unius  viri.    in    cujus 
rei  memoriam  et  stabilitatem  presens  exinde  pagina  est  conscripla  et  sigillo  civitatis  30 
in  testimonium   conmunita.         acta    sunt   bec    in    monasterio    sancte    Marie    anno 


1  Cfr.  nr.  149  not.  2. 

2  Vergl.  Straßb.  Gassen-  und  Häusemamen  i.  Mittelalter  S.  44  ff. 


1262  tn 

domini  1252,  in  vigilia  Malhic,  super  paintium  panrum^  presentibo«  hü*  iMtibas: 
AllHTtiis  Bogen:  ulliiis,  IIezi;lo  de  F>ki'vridesbeim,  (Sozperto  mioistro  fratmiD, 
Uudoli'o  dl!  Vogeräheidi,  Gozelino,  Jüliaiiiies  Vitulus,  Uurcliardo  Dispensatore,  Ilein- 
rico  de  Wolfgutigeslicim,  Ileinricu  filio  Mar»ilii,  OoUo  flliiiH  Nicholai,  JobannM 
5  fraler  Fridcrici,  Burchardo  filio  Burchardi  Bipclini,  Fridcrico  de  Ufwilre,  Erbone 
lilio  jiidicis,  Helferico  de  Kunigeshoven,  Nycbolau  ßlio  Cftnonis,  Iludegero  filio 
Uirici  de  Iluncävell,  Wezeloni  filio  Marsilii. 

fi  aiu  Slraßb.  St.  A.  Vsricbl.  Cantlei-Oew.  Corp.  K  Ud.  23^  nr.  17  or.  wtb.  e.  $if.  ptmd. 

Utem. 

w  359.  BiscKoi  Heinrich  von  Straßburg  beurkundet,  daß  die  Stadt  Straßburg  ton 

der  Familie  der  Beger  den  liannicein,  xcelchen  sie  ton  den  Herren  von  LiekUnberg 
u)id  diese  ton  der  Straßburger  Kirche  zu  Lehen  hatten,  wm  400  Mark  Silber 
abgelöst  habe  und  wie  die  Beger  durch  üUlerübertragnngen  ihre  Lekentkerren 
daßr  entschädigt  haben.  125S  Februar. 

15  Ileinricus  dei  gratiu  episcopus  Argcnlincnsis  nolum  facimus  omnibus  presens 

scriptum  inspccturi»,  quod  in  civitale  noslra  Argenlincnsi  de  vino  bannoa  dabatur, 
videliccl  omni  anno  a  vcsperis  pasche  usque  ad  sex  ebdomadas  de  qualibet  carrata 
vini  una  nma,  (|uc  a  cauponibus  ibidem  medio  tempore  vendetMitur.  cum  •ulem 
euudem  baunnni  Ileinricus  de  Liehlenherc  advocalus  Argenlioensis  et  fralres  soi   • 

■jo  nobis  et  Bngorii  ab  ipsis  in  feodo  baberent,  de  consensu  et  voluntale  nostra  el 
prediclorura  frutrum  de  Lieblenberc  predicti  Bogarii  scilicel  Albertus  albus  e( 
Murhardus,  Willehelinns  vicedominus  et  fraler  suus  Wernberus,  predictuin  baonum 
pro  100  marcis  argenti  vcndiderunt  universilali  civium  Argentinensium  sub  tali 
forma,  quod  in  perpetuum  civitas  Argcnlina  ab  codem  bunno  libera   pennaneat  et 

9s  peuitus  absoluta  ita,  quod  idem  bannus  nullo  modo  petatur  deinceps  ab  aliquo  vd 
recipinlur.  in  recunipensationem  autem  predicti  banni  prcfati  Bagarii  assignaverunt 
bec  bona  predictis  dominis  suis  et  ecclesic  nostre  :  vidclicol  Albertus  el  Murhardus 
30  morcas  argenti  redilus  in  Muciaca  pro  200  marcis  a  nobis  tytulo  pignoris  ipsifl 
obligatas,  Willebclmus  vicedominus  noster  omnia  bona  sua  in  banno  medii  Ilugo- 

ao  bergen  sita,  scilicel  duos  mansos  et  atUnentia,  Wernberus  autem  fraler  satn 
44  marcns  in  Alturf  et  50  marons  in  Quatzenheim  a  nobis  sibi  obligatas.  ne  igUar 
hoc  factum  poslerorum  cavillatioue  vel  tenijKjris  oblivione  possit  in  irritum  rerocari, 
presenles  litlerus  sigillo  noslro  munitas  civitati  nostre  Argentinensi  dedimus  lesü- 
nioniules.         anno  domini  1:^52,  meuse  fel^piario,  prcsentibus  mullis  honesüs  viris. 

»  S  au«  Sintfib.  St.  A.  Vord.  Drcuehn.  0«w.  Corp.  A  lad.  S*  or.  «6.  c  a^.  jmimL 

Otdruekt  darmach  bti  SckCgfUM  Ak.  iipL  I,  407  nt.  S47. 


<   Bit  AHN  Jn/irr    / 

der  RtUh  in  der  &i$dt<i 

iht  do»  bisrlioTPR  hof.  in  J. 
*)   IX,  7-IX)    Mrrkininlig   4/.. 
IfaU  in  der  DaliniHg. 


274  12  52 

360.  Der  Slraßburger  Vogt  Heinrich  von  Lichtenberg  und  seine  Brüder  heur- 
h%mden  den  Verkauf  des  Bannweins  durch  die  Beger  an  die  Stadt  Slraßburg  sowie 
ihre  mid  der  Slraßburger  Kirche  Entschädig xmg  für  den  Verlust  dieses  Lehens. 
1252  Februar. 

Heinricus  de  Liehtenberc  advocatus  Argenlinensis  et  fratres  sui  notum   facimus    5 
Omnibus  presens  scriptum  inspecturis,  quod  nos  a  domiuo  nostro   episcopo  Argenti- 
nensi  bannum  vini  in  civilate  Argentinensi  in  feodo  habuimus :  videlicet  omni  anno 
a  vesperis  pasclie  usque  ad  sex  ebdomadas  unam   amam   vini   de   qualibet   carrata 
vini,  que  a  cauponibus  ibidem  medio  tempore   vendebalur.   cum   autem  Bägarii   de 
Argentina,  scilicet  Albertus  albus  et  Murhardus,  Willehelmus  et  Wernherus   frater  10 
suus,  eundem  bannum  a  nobis  in  feodo   haberent,    de   consensu   et   licenlia    nostra 
ipsum  bannum  pro  400  marcis  argenti  vendiderunt  univcrsilati  civium  Argentinensium 
sub  tali  forma,  quod  in  perpetuum  civitas  Argentina  ab  eodem  banno  libera  perma- 
neat  et  penitus  absoluta  ita,  quod  idem  bannus  deinceps  numquam  ab  aliquo  petatur 
vel  recipiatur.  in  rccompensationem  ilaque  predicti  banni  prenominati  Bagarii  nobis  15 
et  ecclesie  Argentinensi  assignaverunt  bec  bona  :    videlicet  Albertus  et   Murhardus 
30  marcas  argenti  reditus   in   Muciche   pro   200  marcis   a   domino   episcopo   tytulo 
pignoris  ipsis  obligatas,  Willehelmus  vicedominus  omnia  bona  sua   in   banno  medii 
Hugesbergen  sita,   scilicet  duos  mansos  cum   altinenliis,   Wernherus    autem   frater 
suus  44  marcas  in   Altorf  et  50  marcas   in  Quazzenheim   a   domino  episcopo  sibi  20 
obligatas.  ne  igitur  hoc  factum  posterorum  cavillatione  vel  temporis  oblivione  possit 
in  irritum  revocari,  presens  exinde  pagina  est  conscripta  et  sigillis  videlicet  meo  et 
predictorum  Bagariorum  in  teslimonium  conmunita.        acta  sunt  hec  anno   domini 
1252,  mense  februario,  medianlibus  et  adtestantibus  hiis  personis  :  videlicet  Alberto 
Bägario  albo,  Hecelone  de  Eckevirdesheim,  Burcardo  Dispensalore,  Gozperto  mini^ro  25 
fratrum,  Heinrico   de  Wolfgangesheim,    Rudolfo   de    Vegersheim,    Gozehno   filiastro 
Vitule,  Johanne  Vitulo,   Gozzone   füio  Nicolai,    Hugone   de   Sciltencheim,    Heinrico 
filio  Marsilii,  Johanne  filio  Cünonis  et  Burchardo  filio  Ilugonis   Riplini  consulibus  ; 
Erbone  filio  judicis^  Reimboldo  Stiubeuwec,  Friderico  inter  mercatores,    Erbone   et 
Reimboldo    filiis    Nicolai,    Cünrado  judice,   Rudolfo   filio    Lenzelini,    Sifrido    Bilde,  30 
Hugone  RipHno,  Petro  Napa,  Reimboldelino  et  aliis  quam  pluribus. 

S  aus  Straßb.   St.  Ä.   Vord.  Dreizehn.  Gew.  Corp.  A  lad.  3»  or.  ruh.  c.  2  sig.  pend.    Das 
Siegel  des  einen  Beger  ist  abgefallen. 


i  Derselbe   wird   mit  Johanne   Nigro   in  dem  Zeugenvereeichniß  einer  Urkunde  von  1253  Juni  19 
genannt,  die   Albertus  Begero   magister   civium   et   consules  Argentinenses  ausstellen.    Straßb.  St.  Ä.  35 
Raths-  u.  Bürgerbuch  fol.  10»  von  einer  Hand  des  löten  Jakrh. 


12  6  2  '27:* 

361.  Der  fiiraßhurger  Vogt  Heinrich  von  Lichtenterg  und  seme  Brüder  beur- 
kunden, daß  Wilhelm  und  Wvrner  aus  dem   Geschlecht  der  Beger  t*r  Entschädi- 
gung für   den    Verkauf  des   J/annweins  an   die   Stadt  Straßhurg   iAne»  und  der 
Slraßljurger  Kirche  Güter  im  Bann   von  MittelhausbergcH   lu  Lehen  ttuffetrafen 
5  haben.  1252  März. 


Ilcinricuä  de  Liclitcnbcrc  advocatus  Argcntineiisis  et  Tralres  sui  noium  fadmus 
oinnihiis  ot  prcsontihus  prutcslainur,  (|iiod  nus  a  duinino  nostro  epücopo  Argenti- 
nciiüi  liubuiiaus  in  fcodu  bumiiiin  vinarum  in  civitatc  Argentinensi.  idem  aolem 
boDDiis  ttilis   fuil,   quod  omni   anno  a   vcspcris   pasche   usque  ad  sex  ebdomadas 

10  cauponcs  dederiiiil  de  singula  carrala  vini ,  quo<l  veodebanl,  1  amam  Tioi. 
Bagarii   nutem   de   Argenlinu,    sciliccl   Alborlus   albus   el   Murbardus,   Wi  :s 

viccdominus  et  fraler  siius  Wcrnberus,  eundcin  bannutn  a  nobis  in  fcodu  u,n>\K- 
runl,  quem  de  consensu  et  licenlia  nostra  pro  KX)  mBrtri.s  argenti  univerailali  civium 
Argcnlinensium  in  libcrlatcm  vendiderunl  ita,  quod  in  perpcluum  civitas  Argeolina 

iri  libt^rn  ])crmttneat  nb  eodem  banno  et  pcnitus  absoluta,  in  rccompeosaüonem  aatem 
medietatis  prcdicti  banni  Willebclmus  el  Wemberus  prefali  fralrea  aMignavcrunl 
nobis  et  ccclesic  Argeiiliiiensi  omuia  bona  sua  in  banno  mcdii  Ilugesbergen  Mta  : 
scilicet  quatuor  mansos  proprios  et  dimidium  cum  omnibus  altinentiis  et  eadem 
bona  loco  banni  rccepcnint  in  feodum.   in  cujus  rei  memoriam  el  pcrpeloam  stabi- 

90  lilnlem    j)rcseus   exinde  paginn  esl  conscripla  el  sigillis  sciliccl  predicii  Ileinrici  de 

Liehteuberc   et   predictorum   fratrum   Willebelmi   et   Weniberi   in  lest:- -  i- 

muuila.         acta   sunt   bec   de   consensu   vcnerabilis   domini   Ileinrici  >.  .o 

cpiscopi  Argentinensis,  anno  domini  1252,  mense  marlio.  medianlibus  et  adteslan- 
libus  liiis  consulibus  civitatis  Argcnlincnsis,  quorum  unusquisque  per  mensem  unnm 

«  magisler  fiiit  burgensium '  :  videlicet  .\lberto  Ragario  albo.  Ilecelone  de  Eckevirdcs- 
heiui,  lleiiirico  de  \\"olfgangesbeim,  üozprlo  minislro  fratrum,  Burcardo  Dispen- 
satorc,  Jobannc  Vitnlo,  Kudulfo  de  Vegersheim,  Gozclino  (iliastro  Ilarlungi.  Uozzonc 
filio  Nicolai,  Ilugonc  de  Scillencbcim,  Ileinrico  filio  Marsilii,  Johanne  iilio  CAnonis. 
Burcardo   filio    llugonis   Riplini   el   aliis   quam   pluribus.    nos  aulom  fralr' 

80  Ileinrici   de   Liehtenbcrc,  quüniam   proptcr  juvcnlulem   noslram  sigilla   pru|>. 
habuimus,  sigillo  prcdicti  fratris  noslri  in  hoc  facto  coulcnli  sumus. 


•  ■  lU       IIVII 


8  mu  StnUib.  St.  A.  Vor«).   Prciirhn  i<.  A  lad.  8*  or.  «&.  «.  S  m§.  pnd,    Owt 

erhattM  Siegel  drr  Lriitru    Jh-if-r  u«./  .    nm  TUrkintherf. 


I  A.  Heuulci  i"'--9  <ier  dtmttthen  SUtdtrerfaiammff  S.  300  hat  tauf  Onmi  tiUftr  Vrkumk 

drn  inonatlicheH  UVrAvrJ  tm  Itü ryermeiitmmf  eotMdHirt  wmi  Hie  J^irfMi'ü»  milftUuiH, 


276  12  52 

362.  Der  Cardinallegat  Hugo  nimmt  die  Stadt  Straßburg  von  dem  Interdict 
aus,  das  über  alle  Orte,  in  denen  sich  Anhänger  König  Konrads  aufhalten,  ver- 
hängt xcerden  soll.  1252  Mai  10  Nivelles. 

Frater  Hugo  miseratione  divina  tituli  sancte  Sabine  presbyter  cardinalis  aposto- 
lice  sedis  legatus  dilectis  in  Christo  clero  et  populo  Argentinensi  salutem  in  5 
domino.  per  sincere  devotionis  Studium  apud  sedem  apostolicam  meruislis,  ut 
petilionibus  vestris  benignum  acomodemus  auditum  et  Ulis  exauditionis  gratiam, 
quantum  cum  honestate  possumus,  largiamur.  sane  cum,  sicul  nobis  exponere  cura- 
vistis,  nonnulli  milites  et  cives  Argentinenses,  qui  decem  numerum  non  excedunl, 
faveant  C[onrado]  nato  quondam  Friderici  imperatoris  paterne  nequitie  sectatori  et  10 
in  statutis  nostris  habealur  expressum,  quod  in  locis,  in  quibus  fauleres  ejusdem 
C[onradi]  moram  fecerint,  cessari,  dum  presentes  ibidem  fucrint,  debeat  a  divinis, 
nos  vestris  supplicationibus  benignum  impercienles  assensum  aucloritale  vobis  pre- 
sentium  indulgemus,  ut  in  ecclesiis  civitatis  ejusdem,  excommunicatis  et  interdictis 
prorsus  exclusis,  non  obstantibus  hujusmodi  statutis,  divina  valeant  celebrari.  nuUi  15 
ergo  omnino  hominum  liceat  hanc  paginam  noslre  concessionis  infringere  vel  ei 
ausu  temerario  contraire.  si  quis  autem  hoc  attemptare  presumpseril,  indignationem 
omnipotentis  dei  et  beatorum  Petri  et  Pauli  apostolorum  ejus  se  noverit  incursu- 
rum.  datum  Nivelle  6  idus  maji ,  pontificatus  domini  Innocenlii  pape  quarli 
anno  nono.  20 

B  aus  Straßh.  Bez.-Ä.  G  fasc.  2728  or.  mh.  c.  sig.  pend.  delapso. 

Gedruckt  aus  dem  Briefbuch  A  fol.  227»  des  Straßh.  St.  A.   bei  Schöpflin  Als.  dipl.  I,  408 
nr.  549.  —  Im  Auszug  bei  Weneker  Appar.  et  instr.  archiv.  p.  165. 


363.  Arnold  Puer  verlauft  den  Dominikanern  zu  Straßhurg  seinen  zen   Wasen 
benannten  Hof  daselbst  für  40  Mark  Silber  und  für  ihren  bei  der  St.  Andreaskirche  25 
gelegenen  Hof,  den  er  gleich  jenem  von  der  Straßburger  Kirche  zu  Lehen   nimmt. 
1252  Juni  4. 

Ego  Arnoldus  dictus  Puer  notum  facio  universis  presentibus  et  fuluris,  quod 
de  consensu  et  auctoritate  domini  mei  II[einrici)  episcopi  ac  capituli  Argentinensis 
curiam  meam  vulgo  diclam  zen  Wasen ',  quam  in  feodo  ab  ecclesia  Argentinensi  3o 
tenebam,  cum  omnibus  suis  perlinentiis  fratri  Ilelwico  priori  et  fratribus  predicato- 
ribus  Argentinensibus  pro  curia  sua  ccclesie  sancti  Andree  contigua,  in  qua  prius 
sorores  sancte  Elysabeth  habitabant,  ac  quadraginta  marcis  argenti  vendidi  libere 
pariter  et  absolute,  curiam  vero  memoratam  cum  redditibus  predicta  pecunia  con- 
paratis  titulo  feodi  ac  omni  jure  prioris  curie  videlicet  zen  Wasen  ab  ecclesia  30 
Argentinensi  recepi  exnunc  in  posterum  possidendam.  quare  ut  premissa  debitam  et 
inconvulsam  obtineant  firmitatem,  presens  instrumentum  super  hiis  confcctum  prioris 


1  Pfr.  nr.  321. 


1252  377 

fratniin  prcdicatorum  Argenlinenshirn  et  mei  sifoHorum  appennonibos  feei  floUemp- 
nitcr  roburari.  uctti  8unl  hcc  anno  domini  1252,  pridie  nonas  Janii,  prcseotibos 
hiis :  doiniiio  liorhtohlo  dticano,  domino  Ilciririco  orchidisoODO  fralre  suo,  doniBO 
Alhertu  du  Thulrne/.inKen  ol  uliis  quam  plurihii-s  düminis  meis  caoonicis  ArgmililMII- 
G  sibiis,  ilem  domino  RAdoiro  de  Harondorf,  Gozonc  de  Husbei^D,  Erbone  filio  judicifl, 
R&dülfo  de  Viegcrslicim,  Gozbcrto,  Ilcinrico  filio  Marailii  et  aliü  plerisque  civibtu 
Argenlincnsibus'. 

B  aua  Straßb.  Bes.-A.  0  (aao.  1690  or.  mb.  e.  2  tig.  pend.  Jae$i$. 

3G4.  Bischof  Heinrich  und  das  Domcapitel  wm.  Slraßburg  verp/Snden  Jfieoltut 
10  Zorn  und  RuHn,  den  Söhnen  Hugo  Ripelina,  zvsamiif  Mark  von  der  MoUkeimer 
Steuer  dafür,  daß  sie  einen  Theil  einer  Schuldsumme  an  den  Qrafen  Heinrick  von 
I''iirs(enber//  für  sie  bezahlt  haben.  1252  Juni  13. 

H[einriciis]  dci  grnlia  opiscopus  et  capiluliim  ecclcsie  Argonlincnsis  dileclis  sibi 
Nicolno  diclo  Zorn  et  Ruliuo  fralribus.  (iliis   Ilugonis  Ripeliiii  civis  Argenlincnsis •, 

ir.  salulcm  in  snlulis  auclore.  cum  hnbito  traclalu  diligenti  proinisimus,  nos  daluros 
et  solutnros  ccrlam  argenli  quanlilatem  nobili  viro  domino  Heinrico  comiti  de 
Furstombcrg  nostro  fideli  Constantiensis  diocesis  pro  eo,  quod  idem  in  eociesie  uni- 
versalis ncgolio  nobis  Inbornnlibtis  aslilil,  quodqiie  jus,  si  quod  babebat  vel  habere 
videbalur    in     Offenburg,     Orlleinberg,    Gengenbacb    et    eorum    attinencüs    nosfare 

so  diocesis,  nostrc  cessil  cl  donavit  ecclesie  lilwre  et  in  totum  et  quod  suum  castrum 
Kurenburg  cl  oppidum  Verenbach  Conslantiensis  diocesis  cum  eonim  alUnenciis 
nostre  contulil  ecclesie,  recipiens  eadem  videlicet  Kurenburg  et  Verenbach  a  nobis 
opiscopo  in  fcodura,  prcstito  nobis  nomine  nostre  ecclesie  ratione  dicti  fcodi  Gdeli- 
lotis  jnramcnto^.  cumque,  diele  quantilnlis  argenli  parle  diclo  comiti  pcrsolata,  pro 

25  ccnlnm  viginti  marcis  eidem  obligavcrimus  redditus  viginli  marcanim  percipiendcs 
in  collccla  noslra  Mollesbeim  nostre  diocesis  singulis  annis,  qnia  vos  diclas  ocntum 
viginli  ninrcas  diclo  comili  pro  nobis  pcrsolvislis  sive  satisfwistis  pro  cisdem,  nos 
trailalu  prebabilo  communi  et  diligenti  redditus  prediclos  viginti  marcanim  in  dicto 
oppido   Mollesbeim    pro    cenlum    viginli    marcis,    quas    pro    nobis    solvislis,    Tobis 

ao  oblignntes  in  dicto  pignore  vos  in  locum  dicti  comitis  succedere  volumus  plcne  cl 
in  lolum.  et  si  cnsu  nliquo  tanlam  reddiUium  qunntilalem  nos  apud  Mollesbeim  non 
liabere  conligerit  vcl  impodili  recipere  eosdem  fuoritis  ibidem,  quod  minus  apud 
MuUosbeim  recipielis,  in  Rrusselal,  ubi  voluorilis,  in  noslris  rcddilibos  et  rillis 
supplcbilur  vobis  per  nos  sine  qualibol  difficultate,  quoadusque  diele  cenlum  viginti 

35  marce  vobis  per  nos  inlegralilor  persolule  fucrinl,  qualibcl  compeusaüone  cessanle. 


1  Eine  mutati»  mutandii  gIfiehlautemU   Vrlmmle  Bittlutf  /fnnrtdU  «M  8tnMmr§  akr 
VerkaHf.  nm  demselbeH  Tage  datirt,  b^fimki  tick  im  SlnM.  Tkom.  A.  DontinkUM  M.  S  «r.  m*.  c 
«1^.  j>enil.  laeto, 

'  Ihear«  Zeugmi  «btr  dt»  Aiitmmtimg  dtt  Zorn»  «m  «im  EiprUiu  trifft  4m 
40  bäum  ilrr  Oetuaktgm  «NM  B.  Btiitag  hi»  attf  K.  IdUtr  a6«r  Am  Utmftn. 
3  Cfr.  nr.  343. 


278  12  5  2 

nee  impediemus  vel  impediri  procurabimus,  quominus  diclos  reddilus  recipiatis;  sed 
eosdem  dari  faciemus  et  curabimus  usque  ad  quantitalis  diele,  ut  suprascriptum  est, 
plenariam  solutionem,  renuntiantes  omni  actioni  et  defensioni  ac  juri  seu  juris 
beneficio,  quo  juvari  possemus  contra  vos,  quominus  suprascripta  rata  maneant,  vel 
quo  contra  i}isa  venire  possemus.  in  cujus  rei  probalionem  presenlem  litteram  vobis  5 
tradimus  nostris  sigillis  munilam.  datum  anno  domini  1252,  idus  junii,  presen- 
tibus  nobis  B[ertboldo]  decano,  C[onrado]  de  Wolva,  E[berliardo]  de  Sultze,  II[einrico] 
de  Ossenstein  arcbidiaconis,  E[berhardo]  de  Entringen,  A[lberlo]  de  Talmessingen 
et  aliis  quam  pluribus. 

B  aus  Slraßh.  Bez.-A.  G  fasc.  3464  nr.  255  aus  einem  Papier-Copiaßmch  des  Straßh.  Dom-  10 
cajpitels  in  der  Schrift  des  17ten  Jahrh. 

365.  -Der  Cardinallegat  Husfo  bewilligt  der  Stadt  Straßlurg,  daß  ihr  Altar 
im  Münster  nur  ton  einem  Interdictsspriich  betroffen  werden  kann,  der  diese  Indul- 
genz  ausdrücklich  erwähnt.  1252  Juli  31  Toul. 

Fraler  Hugo  miseracione  divina  lituli  sancle  Sabine  presbiter  cardinalis  aposto-  i5 
lice  sedis   legatus  dilectis  in   Cbristo   magistro,    consulibus   et    universitati    civium 
Argeulinensium  salutem  in  domino.        multe  devocionis  affectus,  quam  ad  Romanam 
babetis    ecclesiam,    nos    inducit,    ut    peticionibus    veslris   benignum    accomodemus 
audilum  eas,  quantum  cum  honestate  possumus,  ad  exauditionis  gratiam  admittendo. 
nos  igitur  vestris  devotis  supplicalionibus  benignum  impercientes  assensum  auctori-  20 
täte  vobis  presenciura   indulgemus,   ut   in   altari  civitatis   vestre   in   ecclesia    beate 
Marie    Argentinensis   auctoritate  litterarum    uoslrarum    vel   delegatorum   nostrorum 
divina  officia  suspendi  vel  interdici  nequeant  absque  mandalo  nostro  speciali  faciente 
plenara  et  expressam  de  indulto  bujusmodi  mencionem.  nuUi  ergo  omnino  hominum 
liceat  hanc  paginam  nostre  concessionis  infringere  vel  ei  ausu   temerario   contraire.  25 
si  quis  autem  boc  attemptare  presumpserit,  indignacionem  omuipolentis  dei  et  bea- 
torum  Petri   et  Pauli   aposlolorum    ejus    se    noverit    incursurum.  datum    Tulli 

2  kalendas  augusli,  pontiflcatus  domini  Innocenlii  pape  quarli  anno  decimo. 

S  aus  Straßb.  St.  A.  Verschl.  Canzlei-Gew.  Corp.  K  lad.  231)  nr.  45  or.  mb.  c.  sig.  pend.  delapso. 
Gedruckt   aus  dem   Briefbuch  A  fol.  9l>  ibid.  bei  Wencker  CöH.  arch.  p.  471  nr.  2.    Vergl.   30 
F.  X.  Kraus  Kunst  u.  Alterthum  i.  Elsaß-Lothringen  S.  356. 

366.  Straßbiirger  Synodalstatuten  gegen  Mißbrmche  des  Clerus  in  der  Stadt 
und  Dicecese  Straßburg.  1252  November  5. 

Anno  domini  1252,  nonis  novembris,  publicata  sunt  hec  statuta  in  sancta 
synodo  Argentinensi  :  [1]  prohibemus,  ne  quis  prelatus  sive  clericus  cujuscumque  35 
ordinis  vel  religionis  nostre  civitatis  et  diocesis  joculatoribus  et  islriouibus  aliquid 
preter  victum  tribuat.  et  si  quis  prelatus  cujuscumque  religionis  vel  clericus  contra 
fecerit,  prelalum  in  libra  Argentinensis  monete  decernimus  mulctandum  a  nobis, 
clericos  vero  alios  beneficialos  sive  non  beneficiatos  a  suis  arcbidiaconis  in  solidis 
quinque,    cum    probabilius   sit   hanc  penam   circa    talia   magis   timeri.         [2]  item 


1262  979 

prohiluMiius,  nc  de  cctcro  elcmosinanim  qiicstorcs  propter  mullas  almsiooM  baotMqne 
üb  eis  ])ru]iu»ilus  in  iiualru  civitule  vt-l  (liiH.-<;»i  cum  ({uibuscumque  liUerw  DOClria 
vel  ctiam  apustülicis  ad  proponcndutn  quidqiiam  admittanlur.  sed  per  ipao«  Mc«r> 
(lulcs  ecclesiarum  parrochiuliiitn  id,  quod  in  lillcris  ai>o8lolici8  super  hujusmodi 
B  clcmosiiiis  concfssis  continnttir  et  nuslris  Icslimonialibus,  pleiic  et  sioe  dolo  qaoUbet 
siin])liciter  exponulur  ncc  saccrdoles  üb  hujasinodi  cullccloribus  aliquam  partem  Td 
portiüiictn  sub  penu  suspcnsionis  exigant  ncc  fraudem  in  hiis  conmillaDl.  revocamtis 
enim  omncs  nosiras  lilterus  Iiujusinodi  collectoribus  elcmosinarum  coUatas.  [3\  item 
prühibcmuH,  nc  contra  stnlula  concilii  generalis '  quisquam  usurarioruni  manifcstorum 

10  noslrt'  civilulis  vol  dioccsis  oblntiones  rccipinl  vel  ad  conmnnioocrn  sanclam  admiUat 
aul  Clirisliune  Irudul  ücptilture.  et  qiii  contra  feceril,  »ciat  se  reslUuruin,  qood  sie 
accepcril,  cl  nichilominus  ab  oflicii  execulione  suspendendum  et  alias  graviter 
puniendiuu  usquc  ad  satisfactionein  condignam.  hec  autem  ab  omnibus  sacerdolibus 
parruc-liiiilibus   in  suis  ccclesiis  puitlice  precipimus  singulis  dicbus  dotiiinicis  denun- 

\ö  ciiiri,  iiogligüntcs  per  nos  vel  arcliidiaconos  eorundem  stiiluentcs  puniri.  (•/]  item 
scriplorcä  et  alioa  ncgoliatores  honestos  nostre  civitatis  et  dioccsis  clcricos  in 
niiiioribus  ordinibus  constitutos,  nisi  babitu,  vcste  et  moribus  ac  lonsura  discipline 
clericali  coni)etenli  se  conformavcrinl ,  infra  mensem  exnunc ,  quod  Heri  monemus 
et   manilamus,    extunc   in    foro   seculari  conveniantur.         [5]  item  cum  tam  dudum 

ao  monueriinus  publice  in  nostris  synodis,  ne  quis  clericorum  nostre  civitatis  vel 
diocesis  secuni  in  domo  concubinam  detinerc  presumeret  manifeste,  et  aliqui  nostris 
monitionibus  niinime  curaverint  obedire,  secundum  jurium  statuta  omnes  clericoe 
nostre  civilotis  sivc  diocesis,  qui  seoim  in  domo  suas  lenent  concubinas  noloric, 
suspenso»   a  jure   dcnunciamus   mandantes  omnibus  prclatis   et   arcbiprcsbiteris,  ut 

K  concubinus  liujusmodi  moneant,  quod  a  clericis,  quibus  cobabilant  notorie,  recedant 
infra  mensem,  alioquin  extunc  easdem  non  düferant  exconmunicare.  [0]  item 
proliibemus  divinatorum  artem  pestiferam  secundum  littere  bujusmodi  leclc  tc- 
noreni.  [7]  item  cum  monuerimus  tam  dudum  abbates  et  prepositos  ac  priores 
nostre  civitatis  et  diocesis,    ut   proprietarios  suos  monacbos  et  canonicos  reguläres 

30  ad  observantiam  regulärem  inducerent  et  proprietatis  abdicalionem,  neo  ex  hujus* 
modi  monilionc  senserimus  profcclum,  quamvis  ex  hoc  eorundem  negligenliam 
punirc  possenius,  tarnen  eis  dcferre  volenles  iterato  monemus  et  precipimus,  ut  infra 
s^'nodum  futuram  in  suis  snbditis  hec  corrigere  studcant  et  cmendare.  alioquin 
extunc  non  solum  ipsos  ab  amministralionc  rcmoverc  studebimus.  sed  et,  ne  nostre 

as  inponi  possit  negligentie,  ad  correctionem  hujusmodi  secundum  quod  alias  debuerimus 
proccdemus.  [^J  item  denunciari  precipimus  per  omnes  nostre  civitatis  et  diooeata 
parrüchiarum  sacerdoles,  lideles  non  solum  ad  prediales  immo  et  ad  deoimas 
])er.si)iinli's  IoiutI. 

/  -^'riß''     TIi"i:i       I     lad.   13  ^Divers;!     or    m/i.  r.  jr!«;.  ^vm'.  Infso     RttU    df»    }9raßi. 

Oedmckt  darnach  bei  Ck.  Schmidt  Uiit.  d»  cAop.  dt  «.  Thom.  p.  3t7  mr.  40. 


CanoH  67  de«  4(en  LattrtmetmtH*  nm  ISIS.  Cfr.  Richter  Corp.  jttr  atmomei  It,  T8T. 


280  12  5  2 

367.  Meister  und  Ralh  der  Stadt  Straßhnrg  betirhinden,  daß  die  Dorfgemeinde 
Griesheim  die  in  ihrem  Bann  gelegenen  Güter  des  Straßburger  St.  Leonhardsspilals 
wn  jeder  Steuer  befreit  habe.  1252. 

Albertus  Bägarius  albus  magister  burgensium  et  consules  Argentinenses  sub- 
scripti  nolum  facimus  omnibus  presens  scriptum  inspecturis,  quod  uuiversitas  s 
villanorum  in  Criechesheim  prope  Tungensheim  ad  vilandas  rixas  et  discordias  de 
conmuni  consilio  et  bona  voluntate  ipsorum  omnia  bona,  que  domus  hospitalis  sancti 
Leonhardi  in  Argentina  in  banno  et  territorio  predicte  ville  habere  dinoscitur,  ab 
omni  exactione  et  collecta,  que  ipsi  singulis  annis  pro  servitio  dominorum  suorum  vel 
expensis  propriis  deinceps  coUigere  et  persolvere  tenebuntur,  exnunc  libera  dimi-  lo 
serunt  ila,  quod  ipsi  vel  successores  eorum  super  eadem  bona  nullas  exactiones, 
collectas  vel  servitia,  quocumque  nomine  censentur,  inponent  vel  exigent  nee  inponi 
vel  exigi  procurabunt,  fraude  et  dolo  penitus  exceptis.  ad  majorem  etiam  bujus 
facti  cautelam  et  evidentiam  nomina  villanorum  predicte  ville  omnium  presentibus 
litteris  sunt  inscripta,  qui  omncs  huic  salubri  facto  liberaliter  consenserunt  :  vide-  i3 
licet  Sigelo  filiaster  Hurretz6res,  Walther  senior,  lleinricus  Roröre,  Erbe,  Walther 
junior,  Volmar,  Veriin,  Fridericus  puer,  Cunradus  preco,  Burcardus  Unfüge,  Bur- 
cardus  de  Apiaca,  Fridericus  Salatin,  Rühnus  filius  Adelheidis,  Bertoldus  Deckere, 
Heinricus  Scherphere ,  Ortolfus  filiaster  Vulturis ,  Dietherus  Ovenere,  Cünzo 
Engerman,  Sifridus  Hoden,  lleinricus  Pfütze,  Cunradus  frater  suus,  Heinricus  de  ao 
Frankenbeim,  Heinricus  filiaster  Discincti,  Cunradus  Butel  de  Gugenheim,  Cüno 
et  Cunradus  servientes  cellerarii  de  Borre.  in  cujus  facti  evidentiam  et  stabilitatem 
perpetuam  presens  exinde  pagina  est  conscripta  et  sigillo  civitatis  nostre  in  testi- 
monium  conmunita  ad  preces  predictorum  villanorum  et  hospitalis  accidente.  acta 
sunt  hec  anno  domini  1252,  in  tempore  nostri  consilii  :  videlicet  Hecelonis.  de  25 
Eckevirdesheim,  Heinrici  de  Wolfgangesheim,  Gozperli  ministri  fratrum,  Rudolfi  de 
Vögersheim,  Johannis  Vituli,  Burchardi  Dispensatoris  senioris,  Gozzonis  filii  Nicolai, 
Hugonis  de  Sciltencheim,  Gozelini  filiastri  Ilartuugi,  Burcardi  filii  Hugonis  Riplini, 
Johannis  filii  Cünonis,  Heinrici  Marsilii. 

M  aus  Straßb.  Eosp.  A.  lad.  34  fasc.  9  or.  ntb.  c.  sig.  petid.  laeso.  30 


368.   Graf  Sigebert  von   Werd  bestätigt  einen  Zehntenerlaß  seines  Großvaters 
Sigebert  für  die  Kestenhoher  Besitzungen  der  St.  Arbogastskirche.  1252. 

Universis  Christi  fidelibus  presentem  paginam  inspecturis  comes  Sigeberlus 
firmiter  credere,  quod  testatur.  non  decet  nee  est  conveniens,  ut  successores  et 
posteri  aliquid  adtemptent  contra  benefacta,  que  sui  antecessores  et  progenitores  30 
pie  et  salubriter  in  remedium  animarum  suarum  rehgiosis  locis  ac  venerabilibus 
inpenderunt.  hinc  est  quod,  cum  olim  felicis  recordacionis  comes  Sigebertus  avus 
meus  de  consensu  patris  mei  comitis  Heinrici  tunc  viventis  terram  ecclesie  sancti 
Arbogasti  sitam  in  banno  ville  Kestenhulsz,  quam  tunc  ibidem  habuit  ipsa  ecclesia 
vel    inposlerum   esset  habitura,    ab   omni  decimacione,  que   ad  ipsum  avum  meum 


1262  —  1263  SN 

speclabal,  qiinm  idem  avus  meus  Jure  feodali  ab  Argcnlineosi  tenebat  et  poMtdebal 
cccicsia,  in  reincdiiitn  »iie  et  heredum  suonim  aniniarani  ia  perpetuum  Itberam 
diiiiiNoril  et  absoliilam,  conscn.sti  vciicnibilis  et  reverendi  patris  boiM  memorie 
Ilcinrici  ttino  Argeiitinonsis  cpiscupi  super  buc  plenius  accedente,  ego  es,  que  tb 
s  ipsis  8\ip(;r  dicla  decimncioiic  saluliriler  sunt  facta,  volcns  finna  et  stabilia  in  per- 
petuum permanerc  mcum  eisdein  adbil)CO  asscnsum,  in  testimonlum  et  evideotiam 
premiäsorum  prescnti  pugine  ineum  oppendcna  sigillum.      actum  anoo  domini  1252. 

U  au»  Straßb.  llosp.  A.  lad.  14  ftsc.  1  or.  mb.  e.  »ig,  pend.  faeto. 


369.  Prior  Uelwic  und  der  Content  der  Slraßburger  Dominikaner  tautcAen 
\o  zwei  eben   erworbene  Höfe   bei  Jung   St.    Peter  mit  dem  bitckißiektn  SUdtIkof. 

t^n.-i  .Innnar  30. 

l'rutor    lielwicus    prior    et    convcnlus    fratrum    prcdicatorum    Ar 
Omnibus  presens  scriptum   inspccUiris   salutem   in    jxTpetuum.        novti.iü  .iiii..i..,i 
presenlos  el  fuluri,  (juod  nos  duas  curias  contiguas  apul  sanclum   Petrum  juniorem 

ir>  sitas,  quarum  una  fuit  monochorum  de  Werneswilre  ordinis  Cisterciencis  et  altera 
civium  Argcnlinensium  Ulrici  Schotonis  et  uxoris  suo  Elizabet,  Schoubonia  Ger- 
hardi  ot  uxoris  sue  Adelbeidis,  quns  ab  cisdcm  nostro  nomine  emimus,  eoolesie 
Argcnliiu-nsi  pro  conmutncione  ciirie  sue  dicte  Stadelboven  dedimus  libere  panier 
et  absolute  corporalcm  tradenles  eisdem  posscssionem  cum  inlegro  jure  vere  pro- 

20  prietatis,  nicbilominus  nosmet  ipsos  obliganles  ad  periculum  evictionis  secundum 
legittimas  snnctioncs.  qunre  ut  prcmissn  debitam  et  incon>-tUsam  obtineant 
ürmitatcm,  prescns  inslrumeuluin  super  boc  confectum  sigillo  nostro  fecimoa 
roborari.  acta  suut  bec  anno  domini  1253,  3  kalcndas  februarii,  preaentiboa 
biis  :   domino  Reiubardo  de  Teuge   et  domino   Eberhardo  de    Entringen   canoniois 

«8  Argenlinciisihus,  domino  Rfidolfo  de  Vegcrsbcim,  Gozberto,  Sigelino  Ilartungo, 
llczekiuo  civibus  Argeutineusibus  et  aliis  quam  pluribus. 


H  aus  Siraßb.  Bei.-Ä.  0  tue  8703  or.  mb.  e.  »ig.  pmd.  laeao. 

370.  Bischof  Heinrich  von  Straßburg  bnirkiimfet,  daß  aie  ^^iraßhiffer  Bürftr 

Ulrich  Schotto  und  Gerhard   Schob   mit   ihren   Fraurn   ihren   bei  Jwng   St.  Peter 

au  gelegenen  Hof  den   Straßburger  Dominikanern  für  00  Mark  verktnß  und  dies* 

ihn  gegen  den  bischöflichen  Stadelhof  eingetauscht  haben.  1253  Januer  30  StrtßHrg. 

lleinricus  dei  gracia  Argentincusis  cpiscopus  omnibus  hoc  presena  acriptnm 
inspeoturis  salutem  in  pcr])etuum.  noverint  universi  presenlea  et  f\ituri.  quod 
Ulricus  Sobotto  et  uxor  sub  Elizalictb,  Gerbardus  Scbob  et  uxor  ejasdem  A 
•x>  eives  Argontinensos  de  consensu  bercilum  suurum  curiam  suam  aput  sauciuoi 
IVtrum  juniorem  silom  conligiiam  curic  monacburum  de  Werneswilre  ordinis  Ciatef^ 
cieusis,  quam  juslo  titulo  possidebant,  fratri  llclewico  priori  et  fratribus  prcdicato- 
ribus  Argentiuensibus   pro   nonaginia    marcis  argenti   sub  pleno  jure  proprictatia 

as 


282  1253 

vendiderunt.  prior  vero  ac  fratres  memorati  predictam  curiam  nobis  ac  capilulo 
uostro  pro  conmutatione  curie  nostre  Stadelhoven  assignarunl  sub  pleno  jure 
proprietatis  ab  ecclesia  noslra  de  cetero  possidendam.  quare  ut  premissa  debilam  et 
inconvujsam  obtineant  firmilatem,  presens  scriptum  super  hiis  confectum  sigillorum 
nostri  *  et  civitatis  nostre  Argenlinensis  appensionibus  fecimus  roborari.  datum 
Argentine  anno  domini  1253,  3  kalendas  februarii. 

B  aus  Straßb.  Bez.-A.  G  fasc.  2703  or.  ml.  c.  2  sig.  pend.  lams. 


371.  Bischof  Eeinrich  von  Straßhirff  heurkundet,  daß  sein  Lehensmann  Egelolf 
Brwico,  den  der  Straßhurger  Bürger  Heinrich  Rnfus"  Sohn  gefangen  gehalten, 
Urfehde  geschworen  habe.  1253  März  10  Straßburg  auf  der  bischöflichen  Pfalz.       lo 

Heinricus  dei  gratia  Argenlinensis  episcopus  notum  facimus  omnibus  per  pre- 
sentes,  quod  super  liberatione  Egelolfi  Brunconis,  quem  Heinricus  filius  Rufi  civis 
noster  Argenlinensis  in  vinculis  tenuit',  facta  est  composilio  subscripta  :  idem  vero 
Egelolfus  Brunco  coram  nobis  et  consilio  civitatis  ceterisque  bonestis  viris  fecit 
securitatem,  qua  dicitur  urvehle,  corporali  sacramento  prestito,  quod  ab  ipso  vel  iö 
amicis  suis  pro  eadem  captivitale  prediclus  Heinricus  vel  aliqui  amicorum  suorum 
ac  civium  Argentinensium  numquam  graventur  aut  moleslentur.  ad  majorem  etiam 
cautelam  diclus  Egelolfus  omnia  feoda  sua,  que  a  nobis  et  ecclesia  nostra  tenet,  in 
manus  nostras  obligavit  ita,  si  predicta  compositio  violata  fuerit  ab  ipso  vel  amicis 
suis,  quod  eadem  feoda  vacabunt  et  a  nobis  vel  successore  noslro  de  predictis  ao 
feodis  leso  salisfaclio  exbibeatur  condigna.  preterea  Pilgerinus  de  Wangen,  Wern- 
herus  Begere,  Hugo  de  lapidea  porta  et  Cünzo  de  Landesberc  juramento  prestito 
fideliter  promiserunl,  si  prefata  compositio  violata  fuerit,  quod  ipsi  consilio .  et 
auxilio  violatoribus  compositionis  se  opponant  et  satisfactionem  promoveant.  si 
autem  super  violatione  compositionis  orta  fuerit  discordia,  nos  veritatem  inquirere  85 
debemus  super  eodem  et,  quicquid  provide  decreverimus,  ratum  permanebit,  fraude 
et  dolo  penitus  exceptis.  in  cujus  rei  memoriam  presens  exinde  pagina  est  con- 
scripta  et  sigillis  noslro  videlicet  et  sepe  dicti  Egelolfi  Brunconis  in  testimonium 
communita.  acta  sunt  supra  palatium  nostrum  in  Argentina  bec  publice  anno 
domini  1253,  feria  2  ante  festum  sancti  Gregorii,  in  presenlia  nostra  et  aliorum  ao 
multorum. 

iS  aus  Straßb.  St.  Ä.  Verschl.  Canzlei-Gew.  Corp.  K  lad.  15  or.  mb.  c.  2  sig.  pend.  ddapsis. 

a)  B  nostro. 


1  lieber  einen  in  der  GefangensclMft  des  Bischofs  Heinrich  von  Straßburg  befindliclien  Bitter  des 
Grafen  von  Leiningen,  H.  de  Carnelebaeh,  und  dessen  Freilassung  enthält  eine  Bricfsammiiing  eines  35 
cod.  mb.  sec.  XIV  in  der  Trierer  Stadtbibliothek  einige  wohl  schon  den  40ger  Jahren  des  13ten  Jahrh. 
angehörende  Schreiben,  die  freilich  manclies  rein  Formelhafte  entlmlten,  ferner  einen  Brief,  in  dem 
C.  Biikilin  von  Starkenburg  und  die  Burgmannen  daselbst  einen  P.  de  Argcutina  ersuchen,  für  räube- 
rische Ueberfälle  Jieinüich  Schiffe  aus  dem  Neckar  in  den  Ehein  zu  bringen.  Die  Sammlung  ist  gedruckt 
in  der  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrh.  III,  59  ff. 


1253  2H3 

372.  Pabst  Jnnocem  IV  trägt  dem  (Jardinallegaten  Hugo  auf,  d^n  ZHspns, 
welcheti  der  Bischof  von  Slraßbnrij  dem  Domprobst  Walther  vom  Qeroldseek  dtstütt 
über  den   Besitz  gewisser  hirchlicher  Beneficien  ertheiU  iaie,  sm  bettiUigtH.  1253 

April  11  Perugia. 

r.  Innoccntius   (^piscopus  scrvus  scrvorum  dci   dilecto    filio    fralu    iiinji>in   utuli 

Ntinctc  Siibine  i)n;.sl)ilt'ro  curdiiiuli  a^ioütulicc  sedls  legato  salutcm  et  spostolicam 
l)CDcdictioncm.  dilcctus  filius  Waltcrus  prepositus  ecclesic  Ai^cntioends'  oatns 
tiobilis  viri  Walleri  domini  do  Qerolseke  nobis  exposuit,  quod,  cum  dos  olim  veoe- 
rabili   frulri    noslru  cpiscopo    Ar^otitinctisi  noslris  dedr-ritnus  litcris  in  mandaÜs,  ut 

II)  cum  (>o  siipcr  obleiitis  et  obtiitendi-s  prehituris  digiiiUilibus  et  aliis  ecclesiasUcts 
beneficiis  cliam  curain  onitnaruin  babcnlil)us  usquc  ad  summatn,  de  qua  expedire 
videriiit,  non  obstante  conslitulionc  concUii  generalis'  scu  quod  idem  Walleros 
iiiinii.s  etatis  viginti  qiiinquc  nnnis,  duinmodo  deccm  et  novem  esset  annorum, 
uuclöritatc  u[)u.stulica  dispcusarel,  tandem  idein  cpiscopus  comperto,  quod  vigRsimuui 

in  anntiin  ultigerat,  ul  trcs  ccclcsias  curom  babcntes,  quas  (unc  obtincbat ,  licite 
relincre  et  duas  posset  dignilates  scu  prclaturas  rccipere  ac  rctinerc  cum  Ulis, 
secutn  nucloritale  literarum  bujusmodi  dispcnsavil,  prout  in  lileris  ipsdus  episcopi 
confcclis  cxinde  pleniiis  dicilur  conlinon.  uiide  nobis  liumililtT  »upplicavit,  ut,  quod 
ab  episcopo  super  boc  fiiclum  cxlilil,  confinnarc  de  i>cnigiiilalc  apostolica  curarcmus. 

au  ipsius  igitur  supplicalionibus  inclinati  mandamus,  qtiatenus,  quod  ab  episcopo 
mcinorato  predictarum  literarum  auctoritate  factum  est  in  hac  parte,  ipsius  prepositi 
et  polris  et  fralrum  suomm  circa  ecclcsiam  devolione  pensata,  per  te  vel  per  alium 
conlinnare  auctoritale  uoslra  procures.  dalum  Perusii  4  idus  aprilis,  pontÜlcalus 
noslri  uiiuo  decimo^. 

K  Aus  liipoU  Buüar.  ord.  frttdieat.  VIJ,  30  nr.  S74  («x  archtTO  ordinu  lib   A  fol.  747^.  — 

lUt/Mst  Reg.  pontif  nr.  14938. 


373-  Adelheid  die  OemaMin  Kat^^Honn*  von  Dingskeim  schenkt  dem  StraH- 
burger  St.  A'atherinenkloster  Qüter  im  Bann  von  Dingskeim  und  Wolfisheim  gegen 
eine  jährliche  Zinsleistung  tu  ihrer  und  ihre»  Mannes  Leieeiten.  1253  Juii  5. 

an  Notum  sil  omuibus  prcsentcm  paginam  inspocturis.  quod,  cum  ego  Adelheidis 

uxor  Chöfmanni  de  Tliungeusheim  et  idem  Cböfman  maritus  meus  psriter  emerimns 


>  &AoH   im   Jahr   vorher,  laM  August  31  Plnruffia,  hatte  der  PiA*t  dem»ttben  CtttdiunOegutem  die 

Htutrung  der  leiUgen  Simßhurger  Domprobslet,  eu  der  »ich  riete  Betcerber  drängte»,  üherimgrm.    ("fr. 

HijHill  Iliilliir.  ortl.  prirdieat.  I,  3tr>  ur.  3€5.  —  lUlhaal  lieg,  pomtif.  nr.  UO'K'.  Walthfm»  prvpoMts« 

'Jö   Ar|{cntinpiisis   ertcheint  tchon   in   einer    Urkunde   ueine»  Vater»  Watther   row    GtroUicck  fit  Ktotitr 

Tennenbach,  1353  Januar  6  (in  die  epiphani«).  Cfr.  Schöpßin  Ui*l.  Z»r.-Baä.  V,  XU  «r.  U7. 

*  Canon  30  de»  4teH  jAtteraneoneiU.  Cfr.  Bichter  Corp.  Jur.  canonici  tl,  4U. 

0  Domprt)lMt  Wallher  rur  Annahme  noch  eines  liirchlichen  Bene/ii  den  Ditpim  m  «fOfiTm.  4a  <r 
ja  diis  33ale  Leltewäahr  n-hon  erreicht  halte,  gibt  Innocem  J  V  4im  Oantindhyalai  Hmfm  im  glttciUm 
*i  Jahr,  t3M  December  11  Born  im  Lateratt.  dm  Anfimn  Cfr  HintJl  Ji-Bar  ont  j^^Ji,^  VIJ  tj 
Mr.  379.  —  Tbtthagt  Heg.  pontif  nr.  W17< 


284  1253 

de  denariis  nostris  post  inter  nos  conlraclum  matrimonium  mansum  et  dimidium 
situm  in  banno  ville  Thungensheim  adque  ego  kdelheidis  et  prefatus  maritus  meus 
Chöfman  de  conmuni  voluntate  et  consensu  iiostro  dictum  mansum  et  dimidium 
diviserimus  mihique  cesserit  in  eadem  divisione  secundum  consuetudinem  civitatis 
Argentinensis  et  regionis  dimidius  mansus,  ego  eundem  dimidium  mansum  dedi,  5 
conluli,  donavi  atque  possessionem  ipsius  Iradidi  monaslerio  sancte  Katherine  apud 
muros  Argenlincnses  in  remedium  anime  mee  et  antecessorum  meorum  cum  omni 
jure,  quo  ego  tenebam  et  possidebam  dictum  dimidium  mansum,  in  perpetuum 
tenendum  et  possidendum,  sub  hac  tamen  forma  et  condicionc,  quod  priorissa  et 
conventus  monaslerii  sancle  Katherine  antedicti  dabunt  et  assignabunt  milii  et  10 
Autj.  is  marito  meo  antedicto  in  civitate  Argenlinensi  inter  assumptionem  et  nativitatem 
Sept.  8  beate  virginis  Marie  singulis  annis  pensionem  decem  quartalium  tritici  et  siliginis 
sine  omni  dampno  nostro,  quam  diu  ambo  vixerimus  vel  aller  nostrum  vivet,  nobis 
vero  ambobus  defunctis,  nullus  heredum  noslrorum  quicquam  juris  habebit  in 
pensione  et  in  dimidio  manso  antedicto,  sed  tam  pensio  quam  dimidius  mansus  i5 
antedictus  prefato  monaslerio  cedent  libere  et  absolute,  insuper  dedi,  conluli  et 
donavi  de  voluntate  et  consensu  predicli  mariti  mei  monaslerio  sancte  Katerine 
predicto  in  remedium  anime  mee  et  antecessorum  meorum  universa  bona,  que  dedi 
in  dotem  marito  meo  sepe  diclo,  sita  in  banno  ville  Wolvisheim,  videlicet  decem 
agros  et  dimidium  in  pralis  et  dimidium  mansum  et  quarlam  partem  mansi  in  20 
nemore  seu  arbuslis,  atque  possessionem  ipsorum  Iradidi  in  perpetuum  tenenda  ac 
possidenda  a  monaslerio  prefato  eo  jure,  quo  ego  eadem  bona  tenui  et  possedi, 
sub  hac  ^  tamen  condicione  et  forma,  quod  priorissa  et  conventus  dicti  monaslerii 
dabunt  et  assignabunt  mihi  et  marito  meo  sepe  diclo  annuatim  in  feslo  sancli 
Juni  u  Johannis  baptisle  pensionem  duarum  Ubrarum  Argentinensis  monete,  quam  diu  nos  25 
ambo  vixerimus  vel  alter  nostrum  vivet,  nobis  autem  ambobus  defunctis,  nullus 
heredum  noslrorum  quicquam  juris  habebit  in  pensione  denariorum  et  bonis  ante- 
diclis,  sed  tam  pensio  denariorum  quam  bona  predicta  prefato  monaslerio  cedent 
libere  et  absolute,  ut  autem  premissa  firma  et  slabilia  in  perpetuum  perseverent  et 
ne  inter  me  vel  maritum  meum  aut  nostros  heredes  ex  una  parle  aut  priorissam  30 
et  conventum  anlediclos  ex  altera  super  premissis  queslio  vel  discordia  in  posterum 
orialur,  presens  pagina  est  super  eisdem  confecta  et  sigillis  reverendi  patris  ac 
domini  H[einrici]  episcopi  et  civitatis  Argentinensis  sollempniler  conmunila.  nos 
H[einricus]  dei  gralia  episcopus  et  R[udolfus]  theolonarius  magister  et  consules 
civitatis  Argentinensis  tenore  presentium  confitemur  et  publice  protestamur,  quod  30 
nos  ad  peticionem  et  instanliam  Adelheidis  et  mariti  sui  Chöfmanni  atque  priorisse 
et  conventus  prediclorum  presenli  pagine  in  lestimonium  et  evidentiam  atque  pre- 
scriptorum  perpetuam  memoriam  sigilla  noslra  duximus  appendenda.  datum  anno 
domini  1253,  3  nonas  julii. 

H  aus  Straßb.  Hosp.  A.  lad.  139  fasc.  18  or.  mh.  c.  Ü  sig.  petul.  mutilatis.  40 

a)  S  ac. 


¥ 


1263 

374.  7)er  Cardinallei/al  Hugo  fordert  unter   Verheißuntj   ron  Ablaß  tur  Unttt' 
Stützung  des  Straßburger  Münnterbaues  auf.  V^ö3  Heptcmber  U  [Löicen]. 

UniviTsis  Clirisli  fidolilius  p;r  regniirn  Alamannii;  cüiistilulis  presentes  litlerts 
iii.specttiris  fnilor  Hugo  ini.seraliouc  divina  tituli  snnctc  Sabine  prcsbiler  canltiialis 
&  sedi»  iiposlülicu  Icguliis  salutem  in  doniino.  qiioiiiam,  ul  ait  apostolas,  omnet 
stubiinus  [weiter  wie  in  nr.  22t  bis  vilam  cternam].  cum  igilur,  sicul  Tcnerabilis 
patcr  Argcnlincnsis  episcopus,  prepositiis ,  decanus  et  capitulum  eociesie  beale 
Mario,  loci  rjtisdcin  nol)is  insitiiiarc  (-iiraniiit,  iidrtn  crclesintn  ipsam  de  doto  repanre 
c*;p(;riiil   opcre    siiinpluoso   cl   ad   reparatiuucm   ip.siu.s   fidelium  saflragia   noaoantiir 

II)  pluriinuin  opurtuna,  univcrsitaleiii  vestrain  rogamus,  nioncmtu  et  hortamur  io 
dotnino  in  rcmissionem  vohis  pcccaminum  injungenles,  quaünos  de  bonis  Tobis  a 
deo  cüllnti.s  pias  eis  cIemosina.s  et  grata  caritatis  suhsidia  erogelis,  ut  per  subven- 
liüucm  vcslram  diclum  opus  valoat  constiinmari  cl  vos  per  h(*c  et  alia  bona,  qu« 
doinino  inspiraitle  feccritis,  ad  eteme  possitis  felicilatis  gaudia   pen-cnire.  noe  »"<"» 

\!>  de  oinni]>ütcntis  dei  misericordia  et  t)eatoruin  Petri  et  Pauli  apostolorum  ejus 
auctorilatc  coiilisi  omnibus  vcre  ]X!nilen(ibus  cl  confcssis,  qui  manum  eia  ad  boc 
porrexcririt  adjutricem  singiilis  diebus  usquc  ad  consumalion«-ra  operis,  centum  dies* 
de  injiiiicta  sibi  i)enilonlia  inisoricurdilor  reluxamus,  prcsenlibus  posl  consummaliooem 
operis   minime   valituris.  quas   milti   per  qucstuarios  discretius   [inhibemus]  ^,   eaa, 

an  si  secus  actum  fueril,  carerc  viribus  decernenlcs.  datum  Lo[Tanie)<=  3  idoa 
scptombris,  ponlificalus  domini  Innoccnlii  pape  quarti  anno  undecimo. 

F  aus  Straßb.  Frauenh.  A.  Domttionsbach  nr.  2  fol.  216>  tod.  ehart.  ate.  XV '. 


375.  Cunradus  ecclesic  Argentinensis  scolasticus  ex  mandalo  Ilugoois  tituli 
sancte  Sabine  presbitcri  cardinalis  apostolice  scdis  legali  scnlenlias  excommonica- 

K  tionis,  suspensionis  et  inlerdicli,  quas  episcopus  Consta nticnsis  contra  abbatetn  et 
Conventuni  monasterii  saucti  Oalli  promulgaverat,  cum  nee  per  se  nee  per  snffl* 
ciciltcm  procuralorcin  tcrniiiio  prefixo  coram  ipso  in  Winterlure  oomparere 
curavissct,  pctonte  magislro  Rfuodolfo)  canonico  Basiliensi  procuralore  monaaterü 
relaxal.    « lilleras    venera bili.s. »  actum    apud    Winterlure    anno   domini    1253, 

a)  kalcndi.s  ootobris.  1253  October  l  WinlerthMr*. 

Ams  Wartmann  Urk.B.  d.  Abtei  St.  Oaüen  JII,  139  mr.  933  mA  im  Orifmd  im  Stf/U' 
archiv  von  St.  Oaüen. 

t)  F  atltt  centum  dies  mr  ninputia  dMnu.       b)  0/imUr  aar   mm  C»fimm  (ÜtTMim.       t)  Am/  Ji* 
ät»lliek   triti$»itu-t   gilt*  Lo  A'f«*  fittf  fItieimMßif*  whI  tim^Jrr  r^rimmJm^  VtftiMUlmll,  am 
1)5  Schluß  *M  0  »Jtr  •  I  »Ur  4tm  Omutm  *w  AUt»nmufutn. ' 


*/'  Indidttntm  im  Cmiintä^mt»  ^tn»  fitr  *■ 

StniNmi  .  ,  Straßbmrtf.  ^'*  -^rr  vm  MSS  M*rt  ^  f — *mt 

datirt. 

X  Irbtrlmmpt  ut  in  jenen  Jahren  ner  cstra6bmrpr  SeMaMicms  m  dm  SHtitifktitm  xvudkM  An 
K)  Binchof  Mt»  Cotutmt  tmi  im  Abt  wo»  St.  OmBm  iwiiiHblt  m  Ommlm  im  Irtütm  MM^  rnäH  m 
Foigt  jidMWcAn-  JCmmM«.  FcrfL  Wmrtmmm  a.  a.  0.  mr.  »I«;  917,  K»,  »*»,  9M,  $SL 


286  12  53 

376.  Die  Brüder  Walther  und  Eberhard,  der  SchuUJieiß  und  der  Marschall 
von  Straßhurg,  verbürgen  sich  für  eine  Güter  Schenkung  ihrer  Mutter  Luchardis 
im  Er  Steiner  Bann  an  das  Kloster  des  heiligen  Francishus  zu  Straßhurg.  1253 
October  3. 

Waltherus  sculletus    et    Eberbardus  marcbalcus    fratres  Argenlinenses   nolum    5 
facimus  omnibus  presens  scriptum  inspecturis,  dilectam  genitricem  nostram  dominam 
Lucbar dim  dotem  suam,   quam  a  patre  noslro  in  banno  Erstheim  habuit,   de  con- 
sensu  nostro  monasterio  beati  Francisci  in  Argentina  contulisse  pleno  jure  perpetuo 
possidendam,    abrenuntiando   omni  juri,   quod  in  predicta  dote  et  in  omnibus  bonis 
palris  nostri  babuit,  prestito  juramento  corporali.    nos  autem   obligavimus   et  obli-  lo 
gamus  nos  warandos  donalionis  eorundem  bonorum  ita,  si  ab  uterinis  nostris  aliqua 
questio  vel  impelicio  in  predicta  bona  moveatur  in  posterum,    quod  nos  sine  fraude 
ac  dolo  eadem  bona  prcfato   monasterio  libera  faciamus.  in  cujus  rei  evidentiam   et 
stabilitatem    presentcs    litteras   sigillis  videlicet  venerabilis    domini    nostri   Ileinrici 
episcopi  Argentinensis,  domini  Walleri  de  Gerolzeke  avunculi  nostri,    Arnoldi  Pueri  i5 
sororii  nostri  et  nostris  munitas  prefato   monasterio  beati  Francisci   dedimus   testi- 
moniales.         acta    sunt    hec    anno    domini    1253,    5    nonas   octobris,    presentibus 
testibus  subscriptis  :  domino  Eberbardo  de   Sülze,   Bcrtboldo  de  Obsenstein,  .  .  de 
Lupbe,    Alexandro    preposito    Haselacensi    canonicis    Argentinensibus    et    Friderico 
canonico  sancti  Petri,   Willehelmo  milite  vicedomino,    Bertholdo  dicto  Ruses,  Hein-  20 
rico    Marsilio    et    II[einrico]    filio    Marsilii,   Nicoiao   filio   Cünonis   inter  mercatores 
civibus  Argentinensibus  et  aliis  quam  pluribus. 

H.   aus  Straßb.  Hosp.  A.  lad.  49  fasc.  13  or.  mb.  c.  4  sig.  pend.  1    Das   bischöfliche  Siegel 
ist  abgefallen. 


377.   Das   St.    Thomascapitel    zu    Straßburg  gibt   ein   daselbst  jenseits   der  25 
Breusch   gelegenes    Orundstüch    mit    Haus    dem    Fischer    Albert    in    Erbpacht. 
1253  October  16. 

Nicolaus  prepositus,  Burcardus  decanus  totumque  capitulum  sancti  Thome 
Argentinensis  omnibus  presentem  cedulam  inspecturis  et  rei  geste  noticiam.  uni- 
versitati  vestre  presentibus  innotescat,  quod  nos  quandam  aream  ad  nos  pertinentem  ao 
trans  Bruscam  ^  cum  domo  in  eadem  •  area  sita  Alberto  piscatori  et  suis  beredibus 
legittimis  bereditario  jure  concedimus  ad  centum  annos  possidendam,  ita  tamen, 
quod  ipse  et  sui  beredes  prefatam  aream  possidentes  nobis  Septem  solidos  Argen- 
tinensis monete  et  duos  cappones  de  ipsa  persolvant  annuatim,  proviso  tamen,  ne 
idem  census  a  pluribus  particulariter,  sed  ab  uno  beredum   seniore   totaliter  confe-  35 

a)  B  Buscam. 


1  Ebendaran  ist  ein  Pergamentzettel  geheftet,  auf  dem  von  einer  Hand  der  zweiten  Hälfte  des 
ISten  Jahrh.  bemerkt  ist,  daß  Schwester  Liugart  von  Hinneburc  dem  Kloster  einen  Zins  von  100 
Vierteln  im  Ersteiner  Bann  gegeben  habe,  von  denen  50  von  ihren  beiden  Söhnen  ton  CO  Mark  gelöst 
worden  seien. 


1253  «7 

rantur.  et  ne  qiiis  imposterutn  super  Ulli  concessione  calumpntc  scrupulos  oriatur, 
prc8uns  Horiptiiin  si^^illo  cnpitiili  iiustri  l'ccimus  communiri.  dalum  onno  domini 
I2i)'.i,   17  kulciidus  iiovciiil>ri.s. 

n  aus  Straub.  litM.-A.  0  fuo.  86M  er.  mb.  e.  lif.  pnd.  iat$o. 

6  370.   /kr  Convent  des  Frauenklosters  St.   Stephan  tu  Straßburg  Iriffl  neue 

Aufnahmebeslimmungen ,  die  Bischof  JleinricA  von  Straßburg  testätigt.  1253 
December  13. 

Uiiiversi.s  cccK'!ji<iriim  rcctoribiis,  ad  qiios  presens  scriptum  penrenerit,  «bbalissa 
et   conv(Miliis   sancli   Stepliuni   Argonlinensis    devolaa  oraliones   in   Christo.        sob 

lu  rcligionis  liabitu  pie  vitc  studio  necosso  est  providcri,  at  in  divinis  benepbdtis 
exequendis  avoricie  non  possint  obätuculo  itnpediri.  cum  itaque  nostrum  mooaaterittm 
.sc])ius  in  rctrooclis  (cmporibus  ])assum  sit  dofeclum  gravem  in  divinis  ex  eo,  qood 
canonici  nuslro  ccclesie  ulibi  racionem "  bencficiünim  ccclesiaslicoruni  habentes  dewr- 
viobant,  nos,  ne  id  de  cclero  conlingerc  posset,  infedenles  ••   studiose   staluimos  de 

15  consensu  et  aucloritate  domini  noslri  cpiscopi,  quod  deinceps  nuUus  in  oosira 
ecclcsia  canonicus  vel  prel)cndarius  rccipiatur,  qui  alibi  canoniam  si%'c  aliud  bene- 
ficinni  ecclosiaslicum  hnbero  dinoscilur,  cui  tcnelur  dcscrvire.  cl  si  posl  rcccpcionem 
nliquis  in  noslra  eccltsia  aliud  bcnclicium  occlcsiasticum  adeplus  fucrit,  idem,  nisi 
infra   mcnsera  hoc  ipsum  reliquerit  et  recesserit  ab  eodem,  extunc  nee  in  nostrum 

ao  recipiatur  consorcium  nee  sua  ministrclur  prebenda  neo  pro  canonico  habeatur.  de 
jam  ante  rcccplis  sialuiinus,  quod,  nisi  ecclesiam  noslram  in  divinis  officient  et 
divinis  intorsinl  secunduni  quod  lenentur,  fructibus  sue  probende  privenlur  per 
ubbalissani  tum  diu,  quousque  post  salisfaclionem  dcbitam  sccundum  quod  debuerint 
divinis  curaverint  inleresse.  et  si  per  mensem  post  hujusmodi  privacionem  fnictuum 

■«  perliuaciter  sc  qtiisquam  nostrum  subtraxcrit  ^  servicio  divinorum,  extunc  nee  pro 
canonico  in  ecclcsia  noslra  habeatur  nee  quidquam  sibi  de  nostra  ecclesia  mini- 
slrelur.  slutuimus  ccium,  cum  cerlum  cauonicurum  nostre  ecdesie  nomerum  non 
habuerimus,  ut  de  cetero  sedecim  tantum  canonice  in  nostra  recipiantur  ecclesia  et 
totidcm  minislrontnr  prebende,  cum  facullatem  ministrandi  plurcs  prebendas  comode 

au  non  habcnnuis.  ad  hujusmodi  uliquc  staluli  observacionem  nos  nustrosque  sncoes- 
sores  obligamus  corporali  super  hoc  ])re^tito  juramento  nee  de  cetero  qnemqnun  in 
nostre  ccclesie  cauonicam  seu  canonicum  rccipiemus  vel  recepto  ministrabtmns 
nisi''  ....  ad  dicti  statuli  cvidenciam  et  memoriam  perpetuam  presentes  UUms 
sigillis   domini   cpiscopi   ac   noslris   abbatisse  et  convcntus  fecimus  communiri.    nos 

;c  lleinrious  dci  gracia  episcopus  Argcnlinensis  huic  stalulo  con  •  •  ■ -is  el  nostra 
auctorilule    factum    cum    doliberacione   provida   conßlemur,  api>'  ^    saper  hoc 

Iprescnlibus  litleris  nostrum  sigillum.        actum  anno  domini  125:),  idus  decembris. 


B  au*  Stmßb.  lifs.A.  H  fMC  8668  fol.  6Ri>  aus  eimem  Prihmitmbmeh  4tr  5».  StqfkmMti 
ton  75  Pfrg<mtentMtitrm,  mn  «imt  H«md  dt*  tUm  JtJtrk,  tingtingm  «Mt  Ar  rtA«r> 
40  »chri/t :  ttatatA  oaMmkwtam  «t  oaaoniMnun  ■oatilwH  a.  At^phwi 


■}  rtcioM.      h)  lit!      e)  B  loblraxarint.      d)  Vmm  Cfittm  mMM  «hm  Mmk  4ir  Vtritfi 

IVOfwM  Mi  MtM. 


288  1253 

379.  ßie  Pfleger  und  die  Brudersckaß  des  Straßburffer  Hospitals  beurkunden, 
daß  sie  mit  Jdnterlassenem  Gelde  des  verstorbenen  Bruders  Konrad  des  Schmieds 
Aecher  im  Bann  vo7i  Griesheim  und  Pfulilgriesheim  gekauft  haben.  1253. 

In  nomine  domini  amen,  quod  humana  disponit  ratio  dignum  memoria,  lilte- 
rarum  apicibus  expedit  commendari.  nos  igilur  videlicet  Albertus  miles  diclus  Begro  5 
et  Rüdolfus  dictus  de  Vegersheim  et  Johannes  cognominatus  Vilnius  curatores  et 
rectores  bonorum  et  domus  bospitalis  in  Argentina,  nos  quoque  fratres  ejusdem 
hospitalis  universi  omnibus  hoc  scriptum  intuentibus  noticiam  rei  geste.  notum 
esse  cupimus  universis,  quibus  uosse  fuerit  oportuuum,  quod,  Cünrado  fabro  fralre 
nostri  hospitalis  viam  universe  carnis  ingresso,  nos  per  peccuniam  aliquantulam  lo 
videlicet  novem  marcas  in  bonis  ejusdem  Cünradi  reperlam,  de  consensu  et  volun- 
tate  Gertrudis  relicte  ipsius  Cfmradi  et  Johannis  clerici  filii  eorundem  consortiura 
et  fralernitatem  ipsius  hospitalis  habeutium,  Septem  agros  frumentiferos  sitos  in 
banno  ville  Criechesheim  preter  unum  duale,  quod  situm  est  in  banno  Vulencrie- 
chesheim,  comparavimus  nomine  ipsius  hospitahs  sub  hac*  condicionis  forma,  ut  i5 
ipsum  hospitale  de  agris  jam  dictis  Gerdrudi  et  Johanni  filio  suo  prediclis  ambobus 
pariter  et  successive,  quoad  vixerint,  preter  adminislrationem,  in  qua  tenclur  eis, 
sex  quartalia  siliginis  annis  singulis  assignabit.  statuimus  etiam  ad  peticionem  et 
voluntatem  ipsius  Gertrudis  et  Johannis,  ut  singulis  annis  uno  dierum  ammodo  et 
in  perpetuum  ipsius  Cfmradi  jam  defuncli  et  aliorum  duorum  post  ipsorum  obitum  20 
anniversalis  memoria  habeatur  in  divino  officio  et  orationibus  et  eodem  die  5**  solidi 
denariorum  de  supradiclis  sex  quartalibus  minislreutur  hoc  modo,  quatuor  denarii 
ipsis  duobus  sacerdotibus  et  unus  ipsi  Scolari,  residui  vero  de  quinque  solidis  ad 
solatium  fratrum  et  infirmorum  expendantur.  ut  autem  hec  rata  permaneant,  presens 
scriptum  sigillo  ipsius  hospitalis  duximus  roborandum.       actum  anno  domini  1253,  25 

H  aus  Straßb.  Hosp.   Ä.   lad.  34   fasc.  9  or.  mh.  c.  sig.  pend.    Gut   erhaltnea   Siegel  des 
Hospitals  mit  der  Legende  :  S.  hospitalis  sancti  Leouliardi  Argeutineusis. 

« 

380.  Meister  und  Rath  der  Stadt  Straßburg  beurkunden,  unter  welchen  Bedirv- 
gimgen  Bischof  Heinrich  von  Slraßburg  Sigelin  Bilde  wieder  zu  Gnaden  aufge- 
nommen habe.  [1253.]  so 

E.  magister  consules  et  universilas  civium  Argentinensium  ad  cnnctorum 
notitiam  volumus  pervenirc,  quod  dominus  noster  Ii[einricus]  dei  gratia  episcopus 
Argentinensis  dominum  S[igelinum]  Bildenem  in  suam  recepit  gratiam  sub  hac  forma, 
quod  dictus  Bilde  officium  sculteti  in  Bischovesheim  prope  Argentinam  et  pignora, 
que  in  dicta  villa  et  villa  Tancratsheim  a  dicto  domino  nostro  episcopo  habet,  sibi  35 
remiltit  sine  omni  contradictione  libera  et  soluta  una  cum  pecunia,  quam  sibi  dictus 
dominus  noster  pro  equo  videlicet  triginta  Ires  marcas  solvere  tenetur.  item  faciet 
pro  emenda  domino  nostro  episcopo,  quicquid  R[udolfus]  dominus  de  Batzendorfi"  et 
R[eimboldus]  dictus  Liebencellere  duxerint  statuendum,  et  centum  marcas,  quas  in 
possessionibus    castri   Wikersheim    a    domino    H[einrico]    Romanorum     rege    hone  40 

a)  U  ac.     b)  V  auf  Rasur. 


I 


1253  —  1254 

metnoric  recepil',  in  pOMessiones  convcrtet  casque  a  dotnino  oodro  Cofmdo) 
Homunonim  rege  cl  suis  successoribtis  in  fcodum  reciiiii-i  cl  habebit  est  eliam  hoe 
addiliiin,  (jiiud  dictiiin  doiniiiiiin  episcupuin  vcl  suos  in  civitntc  vel  extra  ctvitatem 
preler  ruriiiiuii  judicii  nun  ull'endvt  nee  moieslubit  uiiquutinuH  vel  gratrabit.  beo 
A  omniu  diclus  S[igcliuusJ  so  iinpleturum  el  obscrvuluruin  proinisil  corporali  presüto 
jurumenlo.  cgo  S[igelinusj  Bilde  omnia  prcscripla  inc  olMcrvalurum  et  imfiletarum 
proniisi  el  pruniillo  corporali  preslilu  jurunicntu.  in  hujuü  facti  eridenliam  presen» 
liliiis  lilteriä  cum  sigillu  civitaliä  mcum  sigilluui  in  leülimonium  est  appeiwilD. 

n  aus  Straßb.  Bet.-A.  0  fuc.  8466  nr.  280  mu  einem  Papter-CopüObtiek  4f  StrmBh.  Dorn- 
lu  capitel»  Fon   595  liUUtern,  von  einer  Uand  de*  mutdunim  UUn  Jaltrk.  eim0ittm§m 

mit  der  Uebemrhriß  :   1263  ronrordia  indigiiationu  «piacopi  Argwitinwii  Mf>  BiU»- 
nein  «rultotum  in  Binchoviiihoim  liabite. 

S81.  J'ai/st  ItiHocen:   JV  beicillit/t  den    Frattciskanerinnen  tu  Straßburg,  daß 
sie  nur  au/'  Grund  piibstUcher   Schreiben,  die  ihren  Orden  autdrücUiek  encdkiUH, 
15  belangt  xcerden  Aönneti.  1254  Februar  18  Rom  im  Lateran. 

Innoccnlius  cpiscopus  servus  serrorum  dei  dilectis  in  Christo  Gliabofl  ahbaliaae 
el  convcnlui  mouaslerii  sancii  Francisci  Argentineosis  ordinis  sancti  Damiani 
salulem  et  apostolicnm  l)enedictionein.  celestia  querentibus  terrcnis  contemplui 
dereliclis  lihcnlcr  illud  speciule  presidium  favoris  impendimus,  quod  quiclis  el  pacis 

■M  eis  producerc  groliain  sentiuinus.  eapropler,  dilecte  in  Christo  iilie.  dos  veslris  ]iii.s 
precihus  inclinati  presentium  vobis  auclorilate  concediinus,  ut  a  quucumque  conrcniri 
per  apostolicas  lilleras  non  possilis,  oisi  de  ordine  vcslro  expressam  feccrint 
mcntionem.  uulli  ergo  otnnino  homiuum  liceat  hanc  pagiuam  nosiro  concessionis 
infringcre  vel  ei  ausu  lemerorio  conlraire.    si   quis  aulem    hoc   atl^mplarc   prcsmn- 

•x,  pseril,  indignalionein  omnipolonlis  dei  el  bcaloruni  Pelri  el  Pauli  aposluloruiu  ejus 
se  novcrit  incursurum.  dalum  Lalcrani  12  kalendas  marlii,  pontificatas  nostri 
anno  uudecinio. 


Aw>  Sbanita  BMar.  Franri»,-.  I,  70/  nr.  510  mtch  (leti  Regieterm  Inmoetni  IV  im  FflÜa 
A.  Darmidi  auch  Ui   WaMiiu/  An».it   Minnr.  III.  :,IG  nr.  108.  —  TMiuu*  Reti.  peMf. 
■M  nr.  16343. 

382.  Pabst  Innocenz  IV  gestattet  dem  Straßburger  DomcapUel,  bei  Reeeptionen 
und  Provisionen  nur  diejenigen  piibstlicAen  Schreiben  beteJUen  tu  dirfen,  welche 
diese  Indulgem  sowie  die  Zahl  und  die  Namen  der  Cononiher  ausdricklich 
erwähnen.  12ö4  Man  28  Rom  im  Lateran. 

80  Innoccnlius  episcopus  servus  servonim  dei  dilectis  filiis  .  .  dccano   et  capitulo 

Argculinensi '  salutetn  et  aposlolicam  benedictionoin.        decet  el  expedil,  ut  grarati 


»  Cfr.  nr.  301. 

a  Eine  (^iltnng  du  Kkmler»  Maihmk  fkr  iea  Kktitr  Bekmbmrf,  iSU  Jemmer  9  (brä  S  pMl 
ppyphnninm  «loniiiii^  Ixfir^n :  H  x]  dvounu  mi^oria  twhri»,  Nlieolaaa]   pwpoeif  mmtH 

40  Thoiuc  ufticiilliH  Ar^outiueutit  t<:  .»  c«ntor  »«iotto  «oeksk.  BbnM.  Bu.'A.  0  bac  im  er. 

mb.  e.  5  »ig.  ptnd.  dekipei*. 

S7 


290  1254 

super  provisione  clericorura  per  sedem  aposlolicam,  que  lamquam  pia  maier  illorum 
preces  plerumque  non  polest  indurata  facie  pertransire,  per  eam  inlerdum  oplatum 
relevatione  solatium  assequantur.  cum  igitur,  sicut  pelilio  vestra  nobis  exhibita 
continebat,  ecclesia  vestra  tam  nostra  quam  ejusdem  sedis  legatorum  auctoritale 
sit  super  receptione  canonicorum  plurium  pregravala,  nos  vestris  supplicalionibus  5 
inclinali,  paci  et  tranquillitati  veslre  paterna  volentes  in  posterum  solliciludine 
providere  auctoritale  vobis  presenlium  indulgemus,  ut  per  lilleras  impelratas  ab 
ipsa  sede,  dummodo  per  eas  non  sit  jus  alicui  acquisitum,  et  de  cetero  impetrandas 
ad  receptionem  vel  provisionem  alicujus  compelli  non  possitis  invili,  nisi  eedem 
littere  plenam  et  expressam  sive  de  verbo  ad  verbum  de  bac  indulgentia  et  recep-  10 
torum  numero  in  predicta  ecclesia  et  eorum  nominibus  fecerint  mentionem.  nos 
enim  decernimus  irritum  et  inane,  si  quid  contra  tenorcm  bujusmodi  indulgentie 
conligerit  altemptari.  nulli  ergo  omnino  hominum  lic^at  hanc  nostre  concessionis 
et  constitutionis  [paginam]  ^  infringere  vel  ei  ausu  temerario  contraire.  si  quis 
autem  hoc  attemptare  presumpserit,  indignationem  omnipolentis  dei  et  bealorum  15 
Petri  et  Pauli  apostolorum  ejus  se  noverit  inciirsurum.  datum  Lalerani  5  kalendas 
aprilis,  pontificatus  nostri  anno  undecimo. 

B  aus  Straßh.  Bez.-A.  G  fasc.  2718  cop.  chart.  sec.  XVIII. 


383.  Meister  und  Rath  der  Stadt  Straßhirg  beurhmden,  unter  icelchen  Bedin- 
gungen   ihr  Mitbürger   Hugo    Tantz    die   Atmende   vor  seinem  Hofe  jenseits    der  ao 
Breusch  innehaben  darf.  1254  Juni. 

Johannes  filius  Cünonis  magister  civium  et  consules  Argenlinensis  nolum 
facimus  omnibus  per  presentes,  concivem  noslrum  Hugonem  Tantz  ante  curiam 
suam  ultra  Bruscam  sitam  pro  domino  Hecelone  de  Eckevirdesheim  emplam 
almendam  unam  muro  uno  circumcinxisse  ad  allitudinem  terre  sub  tali  condicione,  25 
quod  ipse  vel  heredes  ejus  in  posterum  nuUa  tarnen  edificia  debeant  in  eadem 
almenda  conslruere  nee  quicquam  juris  in  ea  sibi  vendicare,  sed  pro  communi 
almenda  habere,  in  cujus  rei  memoriam  et  slabililatem  presens  exinde  pagina  est 
conscripta  et  sigillo  civitatis  in  testimonium  communita.  actum  anno  domini 
1254,  mense  junii,  nobis  consulibus  presenlibus  :  videlicet  Hecelone  de  Eckever-  30 
desheim,  Gozperlo  minislro  fralrum,  Hugone  RypUno,  Johanne  Vitulo,  Rüdolfo  de 
Vegersheim,  Reimboldo  de  Friburc,  Gozelino  filiastro  Vilule,  Erbone  fiho  Nicolai, 
Friderico  Dispensatore,  Heinrico  Marsilio  et  aliis  quam  pluribus. 

S  aus  Straßh.  St.  A.   Briefbuch  A   fol.  180»  mit   der    Ueberschrift :   daz  Hug   Tantz   die 
almende  jensite  Brüsche  vor  sinem  hofe  sol  haben  und  mit  einre  muren  umbegriffen   35 
und  behaben  in  almende  wise. 

a)  S  om. 


1254  -     1266  9M 

384.  Der  Cardinalkgal  Uiujo  saijt  drn  F m m- is kanerinnen  tu  tStraß^rff  de» 
(jenuß  aller  Ordensprivilet/ien  unbeachtet  jeden  WohHUitgtyoeekseU  »n,  fallt  tie  nur 
an  ihrer  Kef/el  ffsthnllen.  l^Hi  December  Üi  Neapel. 

Kiiili-i   llii^o  miMTalionf*  (li\iiiii  liliili  sanctc  Sabine  prcsbitcr  c  mi. :.'!:-    .hl.iis 

0  in  Gliristo  nbixilissc  cl  convtMitui  {mupcruin  inclusarutn  monaslcrii  il'     m  l  ,    1  r m- 

cisco    civitatis    Argcnlineusis    ordiuis   sancti    Dainiani   salutem    in     !  i;i;ii  .    '■'  ;i.;  :- 

ternatn.        auclorilato    domini    pape    spccialitcr    in    hac    parte    nobin    Tt\  i     <.<-<• 

comniissa  vobis   coiicedirnus,   tit,    illatn  diiinlaxat  furinam  vile  in  vcstro  monasterio, 

quo  divino  cslis  üi)se(iuio  mancipnle,  leneoniini  ol)Scrvare,  quam  felicis  recordationis 

10  dominus  Innocenlins  papa  quiirtus  vobis  Iradidit  observandam.  statueutes),    ut  sancti 

Damiani   ordini   privilcgiis  concessis   et  conccdcndis,   quocumque   tos  cliam   traos- 

ferolis  per  loci  mulationcin,  plenarie  gaudeatis  vos  et  monasleriutn  vestrum  pretacto 

ordini  nniendo.  in  cnjiis  rei  tcstiinoniuin  bas  litteras   nostro   sigillo   fccimus  oooai- 

gnari.        dutiun  Neopoll  anno  domini  125^1,  9  kalendas  junuarii.  iKjntifiiatus  domini 

15  Alcxandri  pape  quarli  anno  primo. 

Au»  Sharcüfa  liuUar.  Franeite.  11,8  nr.  9,  interirt  riiirr  Ih-tiitiijumi  lu/.it  AUjcutulrrn  IV, 
1255  Januar  18  Nenjitl.  Darnach  auch  bri  WuiUiiui  Annut.  Mmvr.  JIJ,  SM  nr.  4.  — 
Pbtthait  Reg.  pontif.  nr.  15640. 


385.  Pabst  Alexander  IV  ffestattet  den  FrancisAanerinne»  tu  Straßburtf.  v^m 
20  der  harten  Kälte  ihrer  Heimath  Pelze  tu  trafen.  1255  Februar  4  Neapel 

Alexander  cpiscopus  scrvns  servonim  dci  dileclis  in  Christo  filiabtis  abbatiase 
cl  convenlui  monasterit  sancti  Francisci  pauperum  inclusarum  in  Argentina  ordinia 
sancti  Damiani  salutem  cl  aposlolicam  bcnediclionem.  divine  afflucntiam  boni- 
latis  liabciulo  pro  oculis,  que  nobis  licet  immerito  curam  commisit  generalis  ecclesie, 

•e<  saluti  omnium  libcntcr  iutendimus  precipuc  eorum,  qui  divinis  laudibus  frequenter 
iuvigilanl  cl  pic  vitc  studio  sine  intcrmissione  desudant.  exbibita  siquidcm  nobis 
vestra  petilio  conlinebat,  quod,  licet  in  desiderio  vestro  continuum  |)cr  afflictioncm 
carnis  assiduam  mereri  premia  beatorum,  tarnen  fragilitas  vestra  non  sufficit,  ut 
intonsionem   t'rigoris   vostranim   partium   sine  incursu  discrimiuis  sustinere  possitis, 

30  presorlim  ille  ex  vobis,  que  in  dicbus  suis  processisse  noscuntur.  quia  vero  deoens 
cl  dignum  esse  dignoscilur,  quod  providcnlia  sedis  apostolice  suffragante  a  Tobia 
jugtim  dominicum  siiavilale  feralur,  nos  vestris  supplicalionibus  annuentes  aacto- 
rilale  vobis  prescntiuui  indulgemus,  ut,  veslri  ordiuis  slatuto  vel  conauetodiDe 
contraria    non   obstunto,  uli    pellil)us   lil)erc   valcalis.    nulli   ei^    omnino   hominum 

:c>  liccal  baue  pngiuam  noslre  conccssionis  iufringero  vel  ci  ausu  temerario  oonlraire. 
si  quis  auteni  hoc  allemplare  presumpserit ,  indignationcm  omuipolentia  dd  el 
bealonun  Pclri  el  Pauli  aposlolorum  ejus  sc  novcrit  incursurum.  datuni  Neapoli 
2  nouas  februarii,  poutilicatus  noslri  anno  primo. 

Aus  Sharalta  Itullar.   V  II.  15  nr.  19  mtrk  dnt  Reyi*trm  AUritthUn  /l   in  i  >:,c-tm 

1"  A.  Danmch  auch  ^ng  Annai.  Minor.  Ill,  ItX  nr.  7.        lUlKut  lir^.  fmttf. 

nr.  16671. 


292  1255 

386.  Das  St.  Thomascapitel  zn  Straßhur g  verleimt  gegen  eine  jährliche  Pacht 
von  13  Unzen  einen  Hof  den  Nonnen  in  Echbolsheim.  1255  Februar  25. 

B[urcardus]   decanus   totumque   capilulum  sancti  Thome  Argentinensis  omnibus 

hoc  scriptum  intuentibus  noticiam  subscriptorum.        notum  sit  universis  presentibus 

et    futuris,    quod    nos  tolam    curiam  nostram,  que   vulgo  judicialis    dicitur,    curie    5 

sororum   in   Eckebolzhein'    contiguam   eisdem   sororibus  sub   annuo  censu  tredecim 

unciarum   de  conmuni   consensu   locavimus   in   perpetuum   possidendara   hoc  modo 

Des.  m     yidelicet,    ut   sorores   memorale   medielatem   dictorum   censuum   in   festo  nativitatis 

Juni  u     domini,    reliquam    vero    medietalem    in    naüvilate    beati    Johannis    baptiste    nobis 

debeant   assignare.    ut  autem   hujusmodi  locatio  permaneal   inconvulsa,    presenlem  lo 

cartam  sigillo   domini  nostri  episcopi  et   noslri  capituli   duximus  roborandam.  nos 

Heinricus   episcopus   Argentinensis  hujusmodi   locationem  ratam  habcmus  et  aucto- 

ritate,  qua  fungimur,  confirmamus.        acta  sunt  hec  anno  domini  1255,  5  kalendas 

marcii. 

B  aus  Straßb.  Bez.-A.  H  faac.  3079  or.  mb.  c.  3  »ig.  pend.    Sehr  gut   erhaltnes   Siegel  des   15 
St.  numiascapitels. 

387.  ßath  und  Bürgerschaß  der  Stadt  Slraßburg  stellen  den  Bürgern  Hage- 
naus  ein  Vidimus  des  ihnen  von  König  Wilhelm  ertheilten  Freiheitsbriefes  aus. 
1255  März  3. 

Universis  presentes  lileras  inspecturis  consules  et  universi  cives  Argentinenses  ao 
salutem  in  domino.  specialis  illa  dilectio,  quam  ad  cives  civitatis  Ilagcnogensis 
semper  habuimus  et  habemus,  nos  inducit,  ut  ad  honorem  et  coraodum  eorumdem, 
quantum  possumus,  efficaciter  intendamus.  ut  igitur  libertates  et  gratie  a  serenissimo 
domino  nostro  Willhelmo  Romanorum  rege  semper  augusto  interventu  venerandi 
patris  domini  noslri  episcopi  necnon  nostro  civibus  ipsis  facte  majus  robur  obtinere  2d 
valeant  ürmitatis,  tcnorem  privilegiorum  eis  super  ipsis  libertalibus  et  gratiis 
concessorum  de  verbo  ad  verbum  presentibus  inseri  et  sigilli  nostri  munimine 
fecimus  communiri.  tenor  talis  est  :  [folgt  das  Privileg  König  Wilhelms  für 
Hagenau,  1255  März  1  Weißenburg  2].  in  cujus  evidenliam  rei  et  probationem, 
cum  premissis  interfuimus,  presentes  lilteras  sigillo  civitatis  nostre  predictis  civibus  ot 
contulimus  roboratas.  actum  5  nonas  marcii,  presentibus  Erbone  trans  Bruz- 
scham,  Reinboldo  diclo  LiebeceUere,  Rudolfo  de  Vegersheim,  Reinboldo  filio  Nicolay, 
Friderico  inier  mercatores,  Kunone  filio  ejus,  Reinboldo  diclo  Puero,  Burchardo 
Ripelino,  Erbone  diclo  Grimel,  Golfrido  fralre  ejus  et  aliis  quam  pluribus,  anno 
incarnationis  domini  1255.  3ö 

H  aus  Heidetterg.  Univ.  Bibl.  I  nr.  93  or.  mb.  c.  sig.  pend.  delapso. 
Regest  darnach  i.  d.  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrh.  XXIV,  163. 


1  Schwestern  des  St.  MargarethenMosters,  dns  im  Jahr  1270  in  die  Stadt  Straßburg  verlegt  wurde. 
Vergl.  D.  St-Oiron.  IX,  743. 

2  Gedruckt  nach  dem  in   der  Heidelberg.  Univ.  Bibl.  I  nr.  34  befindliclien  Original  bei  Schöpflin  40 
Als.  dipl.  I,  413  nr.  557.  —  Böhmer  nr.  346. 


1266 

388.  Hisc/tof  und  iJomcapitel  ton  Slraßburg  sowie  die  Herren  fv»  OaImu^M* 
K,  A.  vermitteln  einen  l'erifleic/i  twischen  dem  Straßhurger  St.  9(fjfk§nekl<trtfr 
und  den  Herren  von  Wangen  über  die  Vogtei  des  Dorfes  Schiltigkeim.  12S5 
März  7. 

r.  llonricus  de   Slahcleck  ArgentincnsU  cpiscopus,  W(allheru9]   prciKjsJhu*.  B[cr- 

tliuldtis] '  dccanus  lotumque  capitulum  ecclesie  Argentlncnsis,  nobilU  vir  Otto 
celerique  fratrcs  domini  de  Ochsenstuin  clc.  cum  inter  abbaUssam  et  convcnlum 
sancli  Stephani  et  viros  lionoraiidos  ...  de  Wangen  milites  super  junhu.s  ad\'ocaUc 
villc   Seh.  juxlu   Argenlinain  que.slio  verleretur*.  landein  boncstoruin  virorum  oon- 

10  silio  el  ipsorutn  prcdictorum  qucslio  est  difllnila,  ut  in  posterum  dicli  milites  et 
auocessores  30  solides  de  tribus  scrvitiis  ipsis  advocatis  debilia  a  monaslerio 
predicto  recipient  eaque  percontenli  erunt ,  ila  turnen ,  quod  colonus  residens  in 
curia  dicte  villc  ipsis  dominis  de  Wangen  celeri.sque  odv(x'ati.s,  qui  pro  tempore 
fucrint,   non  in   plu.s   dabit   vel   servicl  quam  in  lü  solidos.  si  vero  abbatina  bona 

\r,  prupriis  cxpcnsis  colcre  volucril,  ipsius  servienlcs  ab  omni  exaclionc  et  precaria 
qualihet  liberi  esse  debent.        actum  anno  1255,  nonis  martii. 

Am  Sehöpflin  Ms.  dipl.  I,  413  m*.  658  (ex  tabalar.  cirit.  Argentin.). 


389.  In  einer  Urkunde  des  Dekßm  von  St.  Peter  ^  und  P/ärrert  vom  Wol/it- 

heim  Johannes,  in  der  er  die  Einkünfte  der  Pfarrei  Off\ceiler  dem  Deuttckordeia- 
haus  zu  Dahn  überlaßt,  siegelt  Johannes  de  Vrankenstcin  archidiaconus  Argentincnsis; 
unter  den  Zeugen  :  Kriderico  diclo  de  Alpa  civi  Argculiuensi,  Johanne  ejus  tilio, 
Cunrudo  nolario  dicli  domini  archidiaconi.  actum  anno  domini  1255,  4  idus 
marcii.  iS55  Märt  12. 

D  aus  Darmtt.  O.  St.  A.  fonds  Banaa-Lichtenb«rg  nr.  18  or.  nft.  r.  »ig.  jmmJ.  Imuo*. 
Oedruckt  darnarh  i.  d.  Zeitschr.  f.  Gtteh.  d.  Oberrk.  XV,  161. 

390.  Der  Cardinalkgal   Petrus   bestätigt  den  Beschluß  des  Straßburger  Dom- 
capitels,   das   ßäckeramt,   das    bisher  an  Laien   vergeben  trurde,  zu  den  Pfründen 

zu  schlaffen,   t '■?').'')  .Uär:  /.*?  Rhrinan. 

l\'liii>    iJUMi (iliuiLc    (ii\iiiM    siiiicli  iirnp^ii   iiii   \riuiii  iiiirt'uiii  iiuii'unus  ciituiiioiis 
*•  aposlolice    seilis    logalus    dilerlis    in    Christo  .    .   prcjwsilo.   .    .  decan«    v\    r.ipilulo 


I  Bortolih)»   doc.innR   i>l   »rchidiaronns   ttnd  C(onr«diu]  de  Woivkb«  »rchidi  ■  '         ■ 

erschtiwn  in  ritu-r  Urkumk  für  das  Uimamer  Stift,  IMS  Jum  6.  Karin.  O.  L,  A 

fasr.  l-l  <>r.  »i/>.  c.  5  51V7.  iKttd. 

a  Cfr.  nr.  i',7r. 
3S  «  WM  des  Jung  St.  lytennti/lf»  m  StrtUUmrg. 

*  KhrniUi  nr.  20  bffindrt  sich  im  Orifftmal  eine  L'rkmmär  drr  Urrr-u  :■■■:■.  l ,.  ',;..'..  7  ■<■,<  .i  ■■..  --n 
Jährt-  /;'■).•»  /lir  </<i.«  (MchsIuih*  tu  IMut,  umimr  Arwt  Xmgm  :  domiii>.  W.ihii.i..  ^^:■.;,^.  Ai^-.ti- 
noim,  gedruckt  i.  d.  Ztittdur.  f.  Cirsck.  d.  Oh^rrh.  XV,  190. 


294  12  5  5 

Argentineusi  salulem  in  domino.  Iccta  uobis  vestra  pelilio  continebat,  quod 
duxistis  de  communi  consilio  dcliberatione  provida  staluendum,  ut  officium  pistrine 
ecclesie  vestre,  quod  laicis  solet  bactenus  exbiberi,  quamprimum  vacare  contigerit, 
in  augmentum  prebendarum  veslrarum,  que  adeo  sunt  tenues  et  exiles,  quod  de 
ipsis  nequitis  sustenlari  commode,  coavertatur.  nos  itaque  vestris  supplicalionibus  5 
inclinati,  quod  in  hac  parle  provide  factum  est,  ratum  et  gratum  babentes  id 
auctoritale  presentium  confirmamus  et  presentis  scripti  palrocinio  communimus. 
nuUi  ergo  omnino  horainum  liceat  banc  paginam  nostre  confirmationis  infringere 
vel  ei  ausu  temerario  contraire.  si  quis  autem  hoc  attemptare  presumpserit,  indig- 
nationem  omnipolentis  dei  et  beatorum  Petri  et  Pauli  apostolorum  ejus  se  noverit  lo 
incursurum.        datum  Rinaugie  15  kalendas  aprilis,  anno  doraini  1255. 

B  aus  Straßb.  Bez.-A.  G  fasc.  2703  or.  mb.  c.  sig.  pend.  delapso^. 


391.  Bischof  Heinrich  von  Straßhurg   beurkundet,   daß  der  Slraßhxirger  Ritter 
Sifrid  Bild  Güter  in  Straßburg  und  Königshofen   dem  St.  Arbogastskloster,   auf 
dessen  Canonicat  sein  Sohn  Burchard  die  Anwartschaft  erhalten,  verliehen  habe.  15 
1255  März. 

H[einricus]  dei   gratia  Argentinensis  episcopus   notum   faeimus  omnibus  Christi 
fidelibus  presens  scriptum   inspecturis,  Sifridum  militem   dictum  Ymaginem  civem 
nostrum  Argentinensem    pistrinum  suum   situm  apud  sanctam  Aureliam  solventem 
annuatim   viginti    sex  unceas  et  aream  unam,  quam  quondam  Ceisolfus  possederat,  20 
solventem  annuatim   novem   unceas   et  qualuor  cappones  et  unum  agrum  situm   in 
banno  Kungeshoven  solventem   annuatim  decem  solidos  et  duos  cappones  preposito 
et    fratribus   sancti   Arbogasti   pro   salute  anime  sue  contulisse  sub  tali  conditione, 
quod  dicti  fratres  bona   predicta   prefato  ^ifrido,  quandoounque  ab  ipsis  requisierit, 
restituant  eidem.  census  autem  prcdiclorum   bonorum  annuatim  presentabunt,  bonis  25 
nondum   ab  ipso  'S>ifrido  requisitis.  quam  diu  autem  predictus  ^ifridus  non  repetit 
et    si  medio  tempore   de   hac  vita  presenti  evocatus  fuerit,  bona  sepefata  fratribus 
prediclis   cedent  libere  et  ab  omni  censu  absoluta   pleno  jure  perpetuo  possidenda. 
ipsi  autem  fratres  anniversarium  ipsius  Sifridi  militis  in  vigiliis  et  missis  sollemp- 
niter  celebrabunt  et  omnibus   sacerdotibus  ejusdem  ecclesie  quinque  solidi  equaliter  ao 
eadem  die  distribuentur  et  ea  die  omnes  tenentur  missas  pro  defunctis  celebrare.  in 
anniversario    quoque    depositionis   die    ipsius    Sifridi  militis  omnibus  fratribus   in 
refectorio   servitium   in   praudio   sufficienter    ministrabunt  et  omnia  fragmenta  pau- 
peribus  ibidem  post  prandium  petentibus  erogentur.  sciendum  etiam,  quod  prepositus 
et  conventus  prenominate   ecclesie    Burcardum   filium    antedicli    Sifridi  mililis   in  35 
fratrem  et  in  consortium  plene  fraternitatis  pure  pro  dei  amore  receperunt  et,  quando 


1  Ebenda  G  fasc.  2713  befindet  sich  im   Original  ein  Schreiben   des    Cardinallegaten  Petrus  über 
dieselbe  Angelegenlmt  an  den  Abt  von  Altorf,  1255  März  16. 


1255 

eidetn  pucro  placucril,  ipsum  canonica  invcslire  debcbunt.  in  cujus  rd  graUamiD 
aclionctn  et  pro  dei  arnorc  contulit  dumutn  cum  fundu  dictam  Spec  ttnde  Enraiae 
prcdictc  (tcclesiü  suncti  Arbogiisti  co  jure,  quu  iirefulu  hona  cooslal  eisdem  doOMW. 
si   aulein,  patre  dicli   pueri  morluo,  puer  dicta  canonica   invesliri    rennu«rit,  diota 

&  domus  Spoc  undc  Krweisse  proprivlali  ccclesie  sancti  Arbc^asli  ccdcre  debebunl.  in 
cujus  rci  cvidcntiom  et  stahilitati^m  prescntcm  ccdulatn  fecimus  C0D.scribi  et  sigillo 
nostro  et  ipsius  tii/'ridi  niililis  decreviaius  communiri.  actum  anno  domioi  1255, 
mcn.sc  martii,  prescnlihus  liiis  tcstitius  subscriplis  :  Bcgeron«-  albo,  Peiro  Napen, 
Ilccelone  et  Kriderico  Dispcnsatorc  militibu.s,  Rulino  et  Ottone  diclia  Ripplin  civibiis 

10  Argcnlinensibus  et  aliis  quam  pluribus. 

//  aiM  Siraßb.  llotp.  A.  lad.  84  fosc.  1  or.  mb.  e.  Ü  tig.  pend. 


392.  Pd/jsl  Alexander  I V  terheißt  Allen,  welche  das  Ütraßlmry!..     ...  .VicdtMi- 

kloster  am    Tage    des    i^chutzheiligen   besuchen  werden,  Ablaß.   1255  October  10 
Anagni. 

IS  Alexander  cpiscopus  scrvus  serrorum  dei  dilectis  in  Christo  filiabus  priorisse 
et  conventui  nionaslerii  sancli  Nicolai  ad  Canes*  Argentinensis  ordinis  predicalonim 
salutem  et  aposlolicam  benediclionem.  in  sanctorum  feslivitalibus,  que  a  Cbrisli 
iidelibus  votiva  colebritule  coluntiir,  digriis  laudibus  gloriatur  oninipotens,  sanclis 
ipsis  debilus  lionor  iinpcndilur  et  niiiinnrum  profectu.s  devolione  congrua  procuratur. 
1»  uudü  nus,  qui  lideliiiin  ipsonini  curuiii  geriiuus  generalem,  cum  pro  omnibui»,  quo 
nostre  incumbunt  solicitudini,  ad  illonun  salutem  intcndere  teneamur,  multo  desi- 
derio  cupimus,  ul  illorum  mcmoriam,  quos  exutos  jam  cor]>ore  stola  generali  induit 
rex  ccleslis,  vencrabiliter  recolenles  ipsorum  fesla  et  celeiiri  agant  ob-terranlia  et 
solemnilulü  annua  prosequanlur.  ac  ul  lanto  accuratius  ad  eorum  cullum  se  pre- 
is parcnt,  quanlo  plus  ipsum  aniaiabus  scnserint  profecturum ,  eum  nonnunquam 
iiisigniis  quibusdum  spiritualibus,  indulgenliis  videlicel  et  rcmissionibus,  roagnificare 
sludenms.  hinc  est  quod,  cum  ecclesia  monaslerii  vcstri  in  honorem  beali  Nicolai 
con^trucla  esse  dicalur,  nos  ipsum  digna  coli  revcrentia  cupieotes  Omnibus  vere 
peuitentibus  el  cunfossis,  qui  ad  eandem  ecclesiam  in  illius  festo  pura  intentione 
üü  accesserint  annualim,  de  omnipolentis  dei  misericordia  et  beatorum  Pelri  et  Pauli 
apostolorum  ejus  auctorilale  confisi  quadraginla  dies  de  injuncla  sibi  peuiteoüa 
niiseritordilor  rolnxumus.  datuui  Anaguie  17  kalendas  noTembris .  pontificatua 
uoslri  iiniid  |>riini>. 

Aus  Uii>oll  Bulhr.  onL  pmdieat.  I,  388  mr.  46  (ex   mvIüto   ordioi«  lil>.  A  foL  887).  — 
)B  l\)tlh,i.it  üftf.  potäif.  nr.  t6Ml. 

•)  Sifoll  CavM. 


/wi.  « 


296  1255 

393.  Pabst  Alexander  IV  verheißt  Allen,  welche  das  Straßhur ger  St.  Nicolatis- 
kloster  am  Weihtag  besuchen  werden,  Ablaß.  1255  October  16  Anagni. 

Alexander  episcopus  servus  servorum  dei  dileclis  in  Christo  filiabus  priorisse 
et  conventui  monasterii  sancti  Nicolai  ad  Canes  *  Argenlinensis  ordinis  predicalorum 
salutem  et  apostolicam  benedictionem.  si  juxta  divine  scriplure  testimonium  5 
Judei,  qui  umbre  deserviebanl  legis,  dominum  in  locis  deo  dicalis  orabant  sibi 
sacrificia  offerentes,  multo  magis  hi  •',  quibus  verilas  per  Jesum  Christum  illuxit, 
in  consecratis  ei  ecclesiis  convenire  letantes,  allente  orare  ac  offerre  devote  laudes 
et  munera  sibi  debenl  necnon  eo  crebrius  ipsum  inibi  deprecari,  quo  suo  specialius 
cultui  depulate  noscuntur  et  benignius  in  eis  votis  annuere  credilur  supplicanlium.  lo 
unde  nos,  qui  de  summi  apostolatus  specula  cunctorum  saluti  prospicimus,  multo 
desideramus  afTectu,  quod  plebs  catholica  in  hujus  maris  periculoso  pelago  constituta 
frequenter  ecclesiarum  ipsarum  adeal  limina  salvatoris  niisericordiam  et  suffragia 
sanctorum  in  illis,  ut  evadat  animarum  naufragium,  humiliter  pelitura.  et  ut  avidius 
hujusmodi  devotionis  exercitium  amplectatur,  nonnunquam  ex  ipsis  ecclesiis  spiri-  i5 
tualium  aromatum  donariis,  indulgentiis  videlicet  et  remissionibus,  honoramus,  ut 
exinde  odore  salutifero  prodeunte  plebs  eadem  ad  suavilatem  illius  affecluose 
concurrat.  hinc  est  quod  nos  ecclesiam  monasterii  vestri  ad  honorem  beati  Nicolai, 
ut  asserilis,  dedicatam  digna  veneratione  visitari  fidelium  cupientes  omnibus  vere 
penitentibus  et  confessis,  qui  ad  eam  in  die  sue  dedicalionis  accesserint  annualim,  20 
de  omnipotentis  dei  misericordia  et  bealorum  Pelri  et  Pauli  apostolorum  ejus 
auctorilate  confisi  quadraginla  dies  de  injuncta  sibi  penitenlia  misericorditer  rela- 
xamus.        datum  Anagnie  17  kalendas  novembris,  ponlificatus  nostri   anno  primo. 

Aus  Ripott  Bullar.  ord.  pradkat.  I,  389  nr.  47  (ex   archivo  ordinis  üb.  A  fol.  838).  — 
PottlMst  lieg,  poiitif.  nr.  16062.  '        SS 


394.  König  Wilhelm  trägt  dem  Bischof  von  Straßhurg  und  dem  Grafen  von 
Waldeck  auf,  den  Straßburger  Ritter  Reinbold  Liehenceller  für  seine  treuen  Dienste 
in  Reichsaugelegenheiten  mit  Gütern  des  Dorfs  Tränheim  zu  entschädigen.  1255 
November  17. 

Wilhelmus  dei  gratia  Romanorum  rex  semper  augustus  dilecto  principi  suo  .  .  30 
episcopo  Argentinensi  et  comiti  de  Waldecke  justiciario  provinciali '  fidelibus  suis 
graciam  suam  et  omne  bonum.  adtendentes  devota  obsequia,  que  Reinboldus 
Liebencellere  miles  Argentinensis  nobis  exhibuit,  ac  labores  universos,  que  subiit  in 
imperii  negociis  prosequendis,  discretioni  vestre  commitlimus,  quatenus  de  villa 
Trenhem   cum   appendiciis   suis  ac   bonis,  que   quondam   Fridericus  imperalor  olim  35 

a)  Rijtolt  Caves.     b)  Bipoll  bis. 


Vergl.  Böhmer  Reg.  Willi,  nr.  259. 


1265  VI 

Wolflielino  sculleto  Ilagcnogensi  in  eadctn  villa  Trenhem  abslulit,  stliabctetu  pro 
suorum  m(Tilorum  cxigonciu  parilcr  et  lai>onim.  nofl  enitn  gr^Miin  babebimm 
et  firinuin,  quicqtiiJ  eidetn  et  in  prediciis  vcslru  induslria  grade  feeerit  vel 
favoris.        duliim   in   Trnjecto  minori  15  kalcndas  dccembris,   anno  domini   I2S6. 

*  Au»  Schöpflin  Alu.  Ui/il.  I,  4li  »r.  üfi'J  iex    aiitoj,'raplioV   —   Tlohmer  nr.  SW,  tUr  tlm  Atu- 

ateUungnort  der  Urkunde  tieiiiclien  KiAn  und  (Jjijicii/uim  tucht,  da  i'ircdu  und  MiuiruJU 
»ich  in  d<u  Itiiu-rtir  WitMmn  nicht  einfügen  laeiem,  auch  Tr^fectmm  ii^tritu  imd 
Buperiu»  (/enannt  werden. 

395.   Reimbold    Virnekorn  genannt  Liebenceller  terpaehtet  sein  hinter  der  St. 
10  Martinskirche  zu  ülraßburg  gelegenes  Grundstück  an  die  Hchmiede  Friedrick  nnd 
Rudolf.  1255. 

Nolum  »il  Omnibus  prescns  scriptum  ünspccturis,  quod  cgo  Reimboldus  Virne- 
corn  dictus  Liebenccllcre  de  consensu  et  vulnnlatc  univcrsorum  coLcrcdum  meorum 
arcam  unam  ud  nos  spectantem  retro  sanctum  Murtinum  sitam  Friderico  et  Rudulfo 

15  fabris  concessissc    ila,  quod  ipsi  et  uxorcs  et  bercdes  ac  successorcs  eorum  etndem 

orcum  possideant  u  fcslo  suncti  Jobannis  bnptistc  proximo  venluro  usquc  ad  Icr-  y«i<  u 
minum  80"  uiinorum  sab  tali  conditione,  quod  de  eadem  area  nobis  omni  anno 
duc  libre  dcnariorum  usualis  mouete  persolvuntur  sine  augmentatioue.  quandocumque 
autem  eadem  area  a  nobis  vel  nostris  beredibus  alienata  fuerit,  poflOcaaoTO»  arOQ 
nullum  exindc  dumpnum  vel  gravamen  suslinebnnt,  quia,  ad  quascumque  manus 
predicla  area  perveneril,  puclum  predicluui  ralum  tarnen  sem|)cr  stabil,  si  autcm 
posscssorcs  arce  edificia  sua  in  eadem  area  constnicla  venderc  vel  oblignre  voluerint, 
primo  domino  curie  debent  exponere  et,  si  dominus  curie  compelens  precium  sicul 
alii   liomines  pro  edificiis   dederit,    sibi   assignabunt.    sin    autero.   possessores  arcf 

as  edilicia  sua  cum  pacto  suo  in  usus  suos  convertant  sine  contradictione  qoalibet. 
reccplores  uulem  aree  sunt  örscatz  domino  curie  daturi  et  pactum  ipsorum  ratum 
IMjrmanebit,  fraude  et  dolo  penitus  exceplis.  in  cujus  rei  memoriam  et  stabililalcm 
prescns  exindc  pagina  est  couscripla  et  sigillo  civitatis  in  testimonium  commu- 
niln.        acta  sunt  hec  publice  anno  dotnini  1255,  presentibus  hiis  testibus  :  Alberto 

•M  Bagario  albo  lunc  temporis  magislro  civitatis,  Erbone  filio  judicis,  Burchardo 
Dispensalore,  Ileimboldo  Stiubcnwec,  Gozzone  Jilio  Nicolai,  Cftnrado  de  Zavernia, 
Hudülfo  filio  Lcnzelini,  Ulrico  Scoltone,  Burcardo  Riplino,  Reimboldelino,  Jobanne 
Iluygioro  cuusulibus  et  aliis  quam  jiluribus.  Ileinrico  de  Wolfgangesheini,  Rudolfo 
de  V'(*i,'i'rsliiMin,  Johanne  Vilulo,  Roiniboldo  Virnecorn  junionv 


)» 


a  tiH<  st,„i\l,.  SI    .{    rfcnnigtharm-Oevr.  lad.  108  (mc  Z  or.  mb.  c.  Mf.  pt$ti. 
■)  Dm  rmittA*  ZekUn<lMn  fUr  S9  kl  fktt  iit  OuUlt  iir  enH*<k*m  tifHr  7. 


298  1255  —  1256 

396.  Bischof  Heinrich  ton  Straßhur g  verheißt  Allen,  welche  die  St.  Arhogasts- 
kirche  am  Weihtag  und  Qehurtsfest  des  Namensheiligen  besuchen  und  mit  Almosen 
bedenken  werden,  Ablaß.  1255. 

H[einricus]  dei  gracia  Argenlinensis  episcopus  universis  Christi  fidelibus  presens 
scriptum  intelleoturis  salulem  in  domino  sempiternam.  cum  celeslis  janue  pul-  5 
satori  paralus  promiltatur  janitor,  nos  officio  freti  dispensationis  beneficii  divini 
talentum  noslre  commissum  eure  studebimus  in  sudario  non  celare.  universis  enim 
sancte  matris  ecclesie  filiis,  de  omnipotentis  dei  misericordia  et  sanctissime  Marie 
virginis  et  nostra  aucloritate  confisi,  in  vera  penitencia  et  in  pura  confessione 
Juli  n  solempnia  dedicationis  ecclesie  sancti  Arbogasti  apud  Argentinam  et  natale  festum  lo 
ejusdem  sancti  tempore  statuto  devote  querentibus  et  eciam  de  rebus  suis  pias 
elemosinas  deo  et  sancto  Arbogaslo  ibidem  ofTerenlibus  quadraginta  dies  de  injuncta 
sibi  penitencia  in  utroque  festo  perpetualiter  relaxamus.       datum  anno  domini  1255. 

B  aus  Straßb.  Bez.-A.  G  fasc.  1700  cop.   chart.   sec.  XV  aus   dem  Privikgienbuch  von  St. 

Arbogast  fol.  3.  15 

Gedruckt  darnach  bei  Grandidier  Oeuvr.  ined.  III,  412  nr.  486. 


397.  Die  Obern  des  Reuerinnenklosters  der  heiligen  Maria  Magdalena  zu 
Siraßburg  beurkunden,  daß  diesem  der  Bürger  Burchard  daselbst  0  Joche  Acker- 
land zu  Niederhausbergen  verliehen  und  dafür  die  gleiche  Anzahl  Joche  zu  lebens- 
länglicher Nutznießung  erhalten  habe.  1256  März  1  Straßburg.  ao 

Nicolaus  dei  gratia  prepositus  ecclesie  sancti  Thome  et  oflScialis  Argentinensis 
episcopi  constitutus,  frater  B.  eadem  gratia  prepositus  ordinis  sancte  Marie  Magdalene, 
Mechtildis  priorissa  et  conventus  ejusdem  ordinis  in  Argentina  universis  presens 
scriptum  visuris  salutem  cum  devolis  oralionibus  in  Christo.  noverint  universi, 
quod  Burchardus  civis  de  Argentina  dilectus  noster  ob  remedium  anime  sue  et  20 
predescessorum  suorum  dedit  ecclesie  soronim  penitenlum  in  Argentina  sex  jugera 
in  inferiori  Hugesbergen «  libera  manu  et  nullo  contradicente  in  manum  domini 
Jan.  16  prepositi  et  priorisse  et  totius  conventus  proxima  dominica  post  octavam  epiphanic. 
de  uno  agro  jacente  juxta  arborem  et  [cir]ca  '  vites  dabuntur  quatuor  denarii  ecclesie 
sancti  Petri,  de  alio  agro  in  Crümelinge  dabuntur  sacerdoti  celebranti  in  Hugesberc  ao 
tres  denarii,  item  de  alio  agro  prope  Mersele  dabuntur  ecclesie  sancti  Thome  duo 
denarii,  item  de  anewende  dabuntur  ecclesie  Thome  unus  denarius  et  avena,  que 
debetur.  pro  quibus  agris  recepit  ab  ecclesia  nostra  sex  jugera  ad  colendum  diebus 
vite  sue ;  post  mortem  vero  sue  vite  redibunt  ad  nostram  ecclesiam.  acta  sunt 
hec  presentibus  viris  honestis,  videlicet  fratribus  nostris  Witigone  sacerdole  et  35 
Conrado  con-s-erso  et  civibus  Argentinensibus  Eberwino  calcifice  et  Conrado  scriba 
domini  de  Vrakensleine    et   Hugone   nostro   amico   et  Harttungo  juvene  et  quodam 

a)  Die  ursprünglichen   Schriftlüge  sind    ton  einer  Hand  des  ISIen  Jahrh     «herfahren.       b)   Die  erste 
Silbe  ist  gänzlich  veririscht ,  ffir  juxta  erscheint  der  Raum  tu  klein. 


1360  f» 

Adam  et  uliis  quam  plurihus.  nc  igilur  tarn  raliünahile  factum  in  posterum  oblivioni 
tniihitiir,  {ireii(;ntcm  cediilom   Higillürum  no.slrorum  munimine   roboramos.        daluia 

in   Ar^ri'rilirifi  iiiirn)  yv'\^i<-   ]'.''*(>    I.iilcndi.s  iiiarci. 

JJ  au»  airalib.  Jia.A.  11  (ose.  3Ü08  or.  ml/,  c.  3  »ig.  ptmd.  tacM. 


B  398.  I>i<!  lirildir  Ilnnrkh  und  Ludwig  von  Lichtenberg,  VögU  ton  Straßbmrg, 

treten  dem  Landfriedensl/unde  der  Stadt  Straßburg  und  anderer  Städte  bei.  125G 

März. 

Nos  Ilcinricus  ot  Liidowictis  fratres  domini  «It-  Liehtembcrg  advocali  Argcn- 
lincnses  notiim   faciiims  oniiiihus  prosons  scriptum  inspecturis,  nos  ciribos  Argenti- 

10  ncnsibus  nomine  suo  et  aliarum  civitatum,  que  pauis  fcdera  inicmnt ',  juratw 
paccm  generalcm  fidcliler  conscrvandam  et  pro  viribus  eandem  paccm  tuendam  et 
cmciidaiiilnm,  quando  ucccsse  fucrit,  qucmndmodum  prcdicta  civitas  ArgeotioentM 
et  alle  civitalcs  conjuratc  juravcrunt.  c  convcrso  quoque  consules  et  univcrsi  dves 
Argenlinenscs  nomine  suo  et  suorum  fautorum  nobis  bona  fidc  juramento  intcrposUo 

i:>  promiserunt,  in  jure  noslro  nobis  assistere  et  nos  jurare  ac  fovere  contra  omnes 
nobis  injuriam  inferre  volcntes.  in  cujus  mcmoriam  ac  stabililatem  presentes  lilteru 
dcdimus  prefatis  civibus  noslris  sigillis  roboratas.  actum  anno  domini  1206, 
mcnse  niarlio. 

S  aus  Strnßb.  St.  A.  Brioninch  A  fol.  220''  mit  der  L'eitcrschnji  :  aaz  iiio  Ton  i<icnteinb«r| 
'in  nnd  dio  von  Htrszhurg  onander  srhirmon  nnd  behoUim  liii  tAUait. 

Gedruckt   darnach  bei    Weuckcr  Appar.  et  iiutr.  arekiv.  p.  167  wr.  9  ■=  Lagmäk  pr.  p.  At 
~  Scluuib  Gesch.  d.  Uhein.  SttultebumlM  II,  38  nr.  33. 


399.  Uüdolfus  dominus  de  Üsenbcrc  de  voluntate  liberorum  suorum  et  Hetorici 
marcliionis  de   Ilachbcrc   generi  sui  permutationcm   facit  de  quibusdam   bonis  suis 

■£,  propriis  in  banno  villc  sue  Ilunesvelt  sitis,  que  OterichesbAwe  dicuntur,  omnibuaqoe 
attinonciis  suis  cum  preposito  et  convcntu  ecclcsie  sancti  Arbogasti  extra  muros 
Argenlinenscs  pro  quibusdam  bonis  eorum  in  banno  ville  HangendebAthenlieim 
sitis,  quo  sororius  suus  Ansbolmus  defunctus  illi  ecclcsie  contulerat.  preterea 
R&dolfus  confitctiir,  trcdccim   marcas  argcnti  a  preposito  et  conventu  illius  eodeaie 

»)  sibi  supcradditns  esse  pro  eo,  quod  bona  ipsius  meliora  sint  bonis  ecclcsie.  cquod 
nos  Rüdolfus».  Ilcinricus  cpiscopus  Argcntinensis,  Heinricus  marcliio  antedietos, 
lloiiiricus  ot  Ludowiciis  fralros  nubilos  dumini  de  Lielheoberc  et  Rfidolftu  ipM 
sigiilant.  facta  est  prcdicta  permutacio  anno  domini  1256,  proxima  5  feria  poal 
domiuicam  Judica   nie   dcus  apud    sancltim   Arbogastum    ante  bostium  moDasterii. 


>  Die  Stadt  Straßburg  tear  beniU  bti  df  CMUtärnrng  ita  KuimiMki»  Buniu   im  Jwk  USi 
beiheMft,  (Am  dabei  *Pie  in  4tr  w*il«m   OmMcüU  dtmlbtm  mm  »migmUn 
Bttr^t  dtr  darauf  bvtifMtm  Urkmmim  mmi  LUhratw  «ttyl.  /.  Wmntiktr  Dtr 
1354  8.  7—40. 


300  1256 

presenlibus  Johanne  priore,  Rüdolfo,  Friderico,  Heinrico,  Hugone  cellcrario  canonicis, 
fratre  Walthero  converso,  nobili  viro  Ülrico  de  Egestat,  Friderico  milite  diclo  de 
Riegol,  Hugone  diclo  de  Berslele  el  aliis  quam  pluribus.  IS 56  April  6  tor  dem 
St.  Arhogastskloster  hei  Straßhurg. 

H  aus  Straßb.  Hosp.  A.  docum.  iirat.  lad.  14  fasc.  19  or.  mb.  e.  4  sig.  pend. 


400.  Das  Straßhurg  er  Domcapitel  giht  dem  Bischof,  Probst,  Dekan  und  dem 
ArcJddiacon  Konrad  xon  Wolfach  Vollmacht  zu  einem  Vergleich  mit  der  Ritter- 
schaft der  Dioecese  und  den  Bürgern  der  Stadt  Straßhurg  über  die  zum  Schutz  des 
Clerus  erlassenen  Synodalstatuten  von  1851.        1256  Mai  24  Straßhurg. 

Nos  capitulum   ecclesie  Argentinensis   universis  el  singulis  presentium  inspec-  lo 
toribus  volumus    esse  nolum,   quod,   cum  occasione   statutorum    a    nobis   et   clero 
noslre  civitatis  et  diocesis  editorum  ^  vel  etiam  agregatorum  et  colligalione  juramenlo 
firmata  ad  executionem  hujusmodi  statutorum  inier  nos  et  clerum  noslre  civitatis  et 
diocesis  ex  parte   una   et  nobiles  ac  ministeriales   Argentinensis  diocesis   et  cives 
Argentinenses  ex  altera   parte  esset  orta  materia  dissensionis,  tandem  de  conmuni  15 
consensu   noslri   capituli  totiusque  cleri  noslre  civitatis  conpromisimus  in  dominum 
nostrum  »    episcopum  .  .  prepositum  .  .    decanum  et  C[onradum]   de  Wolva  archi- 
diaconum   ecclesie  noslre   sub  bac  forma  :  dedimus  enim  et  damus  ipsis  plenam  et 
liberam   potestatem   conponendi ,    ordinandi   vel   disponendi   cum   ipsis   laycis   super 
liiis,  que  in   stalutis  nostris  sunt  posita,  et  colligalione  hujusmodi  statutorum  jura-  20 
mento  firmata  quoad  executionem  eorundem  et  eisdem  annexis,  ratum  et  firmum  in 
Omnibus   haben tes,    quicquid  ordinaverint,   disposuerint  vel  fecerint   cum  predictis 
laycis   de  premissis.    et   si  quid  super  hoc  voluerint  impetrare  forsilan  a  superiore, 
ipsos  super  hoc  coadjuvabimus   et  operam  dabimus  bona  fide.  et  nichil  impediemus 
fide  media  interposila  de  predictis ;  sed  potius  bona  fide  promovebimus,  ut  superius  25 
est  prcmissum.   contra  lianc  etiam   nostram   promissionem   et   quicquid   ab  eisdem 
super   premissis   ordinatum    fuerit   vel  statutum,  nichil   impetrabimus   vel  impelrari 
procurabimus    a   quocunque   volentes,  ut  impetrata  super  hiis  et  impelranda  viribus 
careant  et   robore   firmitalis ;   immo   potius,  quicquid  in   hiis  statuerint  vel  ordina- 
verint, ratum  et  gratum  habebimus  et  inviolabiliter  ac  fideliter  observabimus  bona  30 
fide  nos  ad  id  presenlibus  obligando.  et  in  evidentiam  ac  probalionem  premissorum 
ipsis  tradimus  presentes  litteras  sigillo  noslri  capituli  conmunitas.       actum  Argentine 
anno  domini  1256,  in  vigilia  ascensionis  domini. 

S  aus  Straßb.  St.  A.  Vord.  Dreizehn.  Gew.  Corp.  A  lad.  3"  or.  mb.  c.  sig.  pend. 

a)  Vor  der  Abbreviatur  nrm   steht  noch  ein  d,  nohl   ein  Schreibfehler  durch  die  vorhergehende  Abkür-    35 
zung  dum  veranlaßt. 


1  Cfr.  nr.  346. 


1266  aiM 

401.  Pahsl  Alexander  IV  bestäligl  dem  Bischof  und  C'/enu  der  Diaeae  Stra&- 
bürg  ihre  gegen  die  üewalUhaten  der  Laien  an  üeistlichen  erUutene*  A'iaMm  vom 
1251.        larjfJ  Juni  11  Anagni. 

Alexander  episcopus  servua  scrvorum  dci  vcncrahili  fralri  .  .  episcopo  et  dilecUs 
5  filiis  capilulo  Argentiiicnsi  ac  univcrsis  prelalis  el  clericis  ArgcDÜneosM  ciTitaUs  e( 
diuccüis  salulcm  cl  apostülicutn  hcncdictionein.  hiis,  que  pro  aogmento  eodesia- 
slico  lil>er(aliä  providc  staluunlur,  liheiilcr  adicimus  apostollci  munüninis  Crmilatem, 
ut  intemeratu  consiHluut,  cum  noslro  fuerinl  presidio  communiU.  sane  petilio  vestra 
nobis   exhihilu   conlincbat,    quod,   cum   quidam   civcs  Argentineiues  perditioniB  filii 

10  nonniillos  cloricos  et  iM;rsoiias  ecclesiaslica»  ordinis  videlicct  fratrum  predicatonun 
diveryi.s  iiijuriis  aiFecissont,  quibiiijduiu  eorum  gravilcr  verljcralis  et  qnodam  de 
ponte  in  aquam  precipitato,  quodam  vero  suspenso  et  alio  afflicto  diversia  generibas 
tormeiilonira,  tu  fraler  cpiscope,  ut,  quos  dei  timor  a  malo  non  revocal,  saltem 
Y>cim    cnrcvul    Icmporalis,    de    consilio    et    assen.su   dilcctorum    filiorum  •    caj''    " 

IG  prelaluruiii  el  cleri  luurum  deliberaliüue *>  provida  statuisli,  ut,  si  quis  laicus  Ar^<...;. 
nensis*^  civitatis  et  diocesis  aliqucm  clcrirum  sivc  personam  ci-clc»iaslicam  sacrilego 
nusu   occidere   aut   mcmbro   mulilarc   presumpserit,  oflicia  el  fcuda,  si  qua   lenebal 
ab  ecclcsiis   vcl    pcrsonis   ecclesiasticis   prediclarum  civitatis  et  diocesis,  ipeo   facto 
amitttil   el   ex  liiis   nicbil  Iranseat  ad  hercdes.  adjecisli  etiam,  fraler  cpiscope,  quod 

'<M  ofticia  cl  feiida  liujusniodi  infra  quiiidccim  dies  a  die  palrali  sceleris  per  cos,  ad 
quos  eorum  special  collatio,  aliis  conferanlur.  insuper,  tu  fraler  episcope,  de  predic- 
torum**  capituli,  prclalorum  el  cleri"  consilio  el  assensu  contra  laicos  earundem 
civitatis  ot  diocesis,  qui  hujusmodi  scelera  perpelrarent,  et  poslerilates  eorum 
quedam  alia  stoluta  edidisli  honesta    et  juri  consona,  que  redundant  in  augmentum 

%  ccclesiaslicc  libcrtalis'.  uos  ilaque  vcslris  supplicalionibus  inclinali  statuta  hujus- 
modi, prout  sunt  honesta  et  juri  consona,  habentes  rata  el  grata  ca  aucloritale 
aposlolica  confirmonins  cl  presenlis  scripli  patrocinio  communimus.  nulli  ergo 
omnino  honiiiunn  liceat  hanc  paginam  noslru  conlirmalionis  infringcrc  vcl  ei  ausu 
Icmerariu    rontraire.    si    quis    autem    hoc    atteinplarc   presumpscril,    iudignalionem 

ao  omnipotentis  dei  et  bcalorum  Petri  el  Pauli  aposlolorum  ejus  se  noverit  iucur- 
surum.         datum  Anagnie  3  idus  junii,  pontificalus  noslri  anno  secundo*. 


B  aiix  .Straßb.  Bet.-A.  0  nr.  68  or.  mb.  e.  bnOa  pend^  amf  dem 

rrchlH  rin  f,  auf  der  SidUeü«  Jarobna  minor,  dnmmtrr  Rrsrriplfam]  i 
nach  rinem  unheerKdtm  Worte  cApitulo  anno  tccaado.  AUt  VermtHn 
X  gleidmt  Hemd  wie  die  Urktmd»  $Met  kertmtiknm. 

i)  dileclorum  filiorum  an/*  Xiitur.     h)  Wri— daiibwatioM  m/  JEmmt.     c] 
d)  d«  pr«dicloram  auf  S*nr.    t)  cleri  *■/* 


>  (y^.  mr.  346. 

■  Unter  dem  «MeAm  Dahmt  betn^fln^  Almmtiir  17  iem  »nkitd^  im 
lu  vcrilatc  rxrommnnirrt  nnivcrsitatcm,  consnics  ete.  ArgMitiMaaw  Ubartati 

Cfr.  O.  Ihime  Analfcta  Vnhnma  p.  7  nr.  83.  Attf  die  eiige  ürhmde  heiiekt  titk  «aU  dtr  rermett  Air 
VatieoHitelte»  Eegieter  dabei :  Miiptom  de  to  ipeo  eapitalo  ArgMÜMaii  «t  «lii«. 


302  12  5  6 

402.  Bischof  Heinrich  und  das  Domcapitel  von  Straßhur g  setzen  die  Rechte 
der  beiden  JDomcanoniker  Johannes  von  Frankenstein  und  Alberts  von  Talmessingen 
an  dem  Tischgut  in  Lampertheim  fest.  1256  Juli  4. 

H[einricus]  dei  gratia  Argentinensis  episcopus  tolumque  capilulum  ejusdem 
ecclesie  geste  rei  noticiam.  cum  dilectis  in  Christo  fratribus  nostris,  Johanni  5 
scilicet  de  Frankensten  et  Alberto  de  Talmessingen  canonicis  nostris,  de  mansurna 
in  Lampertheim  a  diversis  esset  provisum  executoribus,  tandem  de  eorundem  et  de 
conmuni  capituli  voluntate  sie  extitit  *  ordinatum,  quod  predicta  mansurna  cum 
Omnibus  suis  fructibus  et  pertinentiis  predicto  capitulo  cedet  *>.  ipsum  capitulum 
prefatis  nostris  concanonicis  dabit  singulis  annis  viginti  libras  Argentinensis  monete  lo 
Nov.  II  legalis  in  festo  beati  Martini  nee  vendicabil  sLbi  dictum  capitulum  quicquam  juris 
in  presentationibus  ecclesiarum  pro  tempore  vacantium ;  sed  dicti  Johannes  et 
Albertus  vel  alter  ipsorum  secundum  quod  inier  ipsos  est  ordinatum  conferant  pro 
tempore  vite  sue  ecclesias,  quarum  collacio  ad  dictam  mansurnam  pertinet,  cum 
officio  conmuni  scultetie  in  Lampertheim,  ita  tamen,  quod,  quociens  ipsam  sculteliam  i5 
vacare  contigerit,  in  optione  sit  capituli,  utrum  velinl,  decem  libras  Argentinenses 
dare  predictis  Johanni  et  Alberto  vel  eis  relinquere  potestatem  conferendi  et  dispo- 
nendi  de  eodem  officio,  prout  voluerint.  reliqua  vero  ofGcia  disponenlur  et  ordina- 
buntur  a  capitulo  prenotato.  presidebunt  etiam  dicti  Johannes  et  Albertus  temporibus, 
cum  dinc  celebratur,  judiciis  apud  Lampertheim  lamquam  mansurnarii  vel  alter  20 
ipsorum  nomine  amborum  et  judicabunt,  prout  mansurnarii  actenus  judicare  consue- 
verunt.  nos  prepositus  Eberhardus  de  Sülze,  Eberhardus  de  Entringen  archidiaconi 
et  Walrave  canonici  Argentinenses  conslituimus  nos  debitores  principales  predicti 
Johannis  et  Alberli  pro  capitulo  supradicto  promittentes  fide  data,  quod,  monicione 
ad  domos  nostras  facta,  presentabimus  nos  in  claustrum  Argentinense  infra  octo  20 
dies  a  tempore  monicionis  pro  dicla  pecunia  numquam  inde  exituri,  antcquam  plene 
dicta  pecunia  persolvatur.  nosque  capilulum  obligamus  nos  dictis  preposito  Eberhardo 
de  Sülze,  Eberhardo  de  Entringen  et  Walrave,  ut,  si  quod  dampnum  vel  expensas 
occasione  hujusmodi  fecerint  vel  sustinuerint,  ipsis  reconpensabimus  bona  fide 
danles  eisdem  potestatem'',  propria  aucloritate  distrahendi  bona  et  reditus  conmuni-  ao 
tatis  nostre  usque  ad  dicte  pccunie  expensarum  et  dampnorum  solulionem.  hec 
omnia  acta  sunt  et  locum  habent  tempore  vite  predictorum  Johannis  et  Alberli, 
salvo  nichilominus  jure  prepositi  ecclesie  nostre  et  ipsius  prepositure  de  beneficiis 
et  officiis  vacationis  tempore  ab  eodem  conferendis  secundum  nostre  ecclesie  consue- 
tudinem  approbatam.        actum  anno  domini  1256,  4  nonas  julii.  33 

B  aus  Straßb.  Bez.-A.  G  fasc.  2704  or.  mh.  c.  ä  sig.  pend.  delapsis. 
Gedruckt  aus  dem  Üb.  sal.  1347  bei  Grandidier  Oeuvr.  ined.  III,  396  nr.  471. 

a)  B  exutit.     b}  S  cedentibus.     c]  B  poelestatem. 


1256  80B 

403.  Nicolaus  Probst  von  Sl.  Thomas  und  Ofßcial  zu  Straßhur^  beten  ff  t  «imt 
üülerschenkung  Junta's,  der  Tochter  des  Straßlurgir  liitters  .SckoUelin,  im  Bmim 
Ton  Schafersheim  und  Meistraliheim  an  das  Si.  AiculauskloxUr  zu  Straßhurtf, 
1256  Juli  13. 


B  N[icoIaua]   prcposilus  sancli   Thome  oflicialia  Argenlinenns  omnilnis  pruenlem 

paginain  inspecturis  pcrpeluam  in  domino  salutcm  cum  noticia  subscriplorum.  nore- 
riril  iinivtTsi,  qiios  nossc  fucril  oporlunum,  quod  Junta  filia  .  .  mililb  dicti 
Scliolcelin  civis  ArgenlincMisis  compnrens  in  judicio  nostro  aono  domini  1286 
proxiinu  qiiinlu  feriu  püsl  Iranäiuciuuciu  sancti  Ücncdicli  abbalia  confeasa  fuit  ibidfOD       "m 

10  publice  ac  prulestoln  corain  niagistro  U.  plebano  cccicsie  in  Vegershdin  tuoc  vioes 
noslras  in  judiciis  geronle,  quod  ipsa  bona  sua,  que  babuil  in  banne  Tille  Scheflbn* 
lieitn,  sulvcncia  orinuntiiii  scptcni  quartalia  siliginis  et  ordei  et  bona  sua  sita  io 
banuo  ville  Meisterühciui  solvcncia  annuatiin  sex  quartalia  siliginis  et  ordei  dirioe 
remuneracionis  inluilu  et  in  animc  suc  rcinedium  contuleril,  dederit  et  donaverit  ao 

iB  possessiouetn  curundem  bonorum  tradideril  coram  testibos  sobacriptia  oenobio  aaocti 
Nicolai  ad  Canes  extra  muros  Argentinenses  tunenda  ab  eodem  cenobio  in  perpetaum 
et  possidendn.  cujus  Junlc  anniTcrsnrium  dictum  ccnobium  peragel  in  perpetaom 
cum  vigiliis  el  missis  siiigulis  anuis,  sicut  pcragere  consucvit  anniveraaria  aoromm 
suarum,   ipsamque  sepeliet,   si    apud    idem   cenobium    elcgerit   sepulluram.    quam 

!»  donuciononi  renovans  dicta  Junta  in  forma  judicii  coram  diclo  magislro  R.  petivit 
cum  iiiütuncia,  ut  litlcras  nostras  testimonialcs  super  prcfata  donacione,  ne  aliqua 
in  poslerum  super  ipsa  tam  soUempniler  coram  honcstis  facta  dubitacio  suboriretur, 
cenobio  confcrrcmus  antedicto.  cujus  peticioni  racionabili  et  juste  nos  annuentes 
presentem   puginnm   sigillo  nostro  rounitam   in  perpetuam  premissorum   memoriam 

M  sepcdicto  cenobio  duxiuuis  conforendam  anno  domini  et  quinta  feria  anlediclis.  sunt 
autem  liii  tcstos,  qui  predicte  donacioni  interfuerunt  :  Gerungus  cl  Ebcrbardua 
fratres  de  onlint"  prediciiloruni,  llelfericus  miles  de  Kunegesborcn.  frater  llenricus 
convcrsus  dicti  cenobii,  Gerungus  de  Ilagenougia,  llenricus  Marsilii  junior,  Sigelinua 
de    U(\mol7.wilre,    tlartungus    de    Rotsbeim,    lledewic    filia    dicti    Scbolcdin   dvea 

au  Argentinenses  et  alii  quam  pliires. 


S  au»  Striißb.  ,St.  A.  lad.  s.  Nicolai  in  nndis  M  or.  m6.  c.  nf.  pfMi    Out  trkaUmt$  Sittä 

des  Strtißburger  OfficitiU. 


304  12  5  6 

404.  Das  Straßhurger  Domcapitel  verzeichnet  die  Stiftung  eines  besonderen 
Kirchengesangs  an  Maria  Verkündigimg  durch  seinen  Pfriindner  und  ehemaligen 
Kämmerer  Konrad.  1256  Juli  24. 

Nos  Waltcrus  preposilus,  Bertoldus  decanus,  Heinricus  cantor',  C[onradus] 
scolasticus  et  totum  capilulum  Argentinensis  ecclesie  omnibus  presentis  pagine  5 
inspectoribus  et  tenoris  cjusdem  auditoribus  volumus  esse  notum,  quod  Conradus 
prebendarius  et  quondam  camerarius  ecclesie  nostre  zelo  pietalis  ductus,  ob  reve- 
rentiam  et  honorem  beate  et  gloriose  virginis  Marie  ac  in  remedium  sue  anime, 
März  SS     cam  in  annunciatione  dominica,  que  propriara  habet  historiam,  videlicet  « ingressus 

augustus»,  eadem  in  choro  nostro  non  cantaretur  secundum  consueludinem  anti-  10 
quam  ecclesie  nostre,  quandam  aream  suam  solventem  annualim  10  solidos  Argenti- 
nensis monete  sitam  ex  opposito  curia  domini  de  Lupphe  ultra  viam  contiguam 
aree  domus,  quam  Martinus  sacerdos  olim  edificavit  ibidem,  dedit,  contulit  et 
assignavit  ecclesie  nostre  de  nostra  omnium  voluntate  et  consensu  tenendam  ab 
ipsa  in  perpetuum  possidendam  sub  hac  forma,  quod  chorus  noster  deinceps  in  per-  15 
petuum  singulii  annis  solempniter  cantabit  prediclam  historiam  «ingressus  augustus» 
in  festo  annunciationis  predicte  ad  matutinas.  et  in  sequentiam  illam  « supreme 
matris  gaudia»  per  circulum  anni  cantabunt,  cum  fuerit  oportunum,  in  festis  mar- 
tirum  confessorum  atque  virginum,  que  proprias  sequentias  non  habent.  et  predicti 
sex»  solidi  annuatim  dividentur  ad  matutinas  inier  canonicos  et  prebendarios,  qui  20 
interfuerint  matutinis,  et  sicut  in  perceplione  prebendarum,  quam  diu  Conradus 
vixerit  jam  dictus ;  ipso  vero  viam  universe  carnis  ingresso  5  solidi  de  predictis  10 
solidis  dividentur  in  predicta  annunciatione  secundum  modum  predictum  et  alii  5 
solidi  in  die  anniversarii  ejusdem  Conradi,  quem  chorus  noster  pcraget  in  vigiliis 
et  missis,  singulis  annis  similiter  dividentur*'  secundum  modum  prefatum.  ut  autem  25 
nos  et  nostri  successores  premissa,  sicut  decens  est  et  honestum,  firma  et  stabilia 
servemus  in  perpetuum  ipsa  fideliter  adimplenda,  presentem  paginam  in  perpetuam 
memoriam  predictorum  confectam  regule  nostre,  sicut  moris  est  et  consuetudinis, 
fecimus  inscribi,  anno  domini  1256,  in  vigilia  beati  Jacobi  apostoli ,  de  nostra 
omnium  voluntate  et  consensu.  90 

Aus  Chrandidier  Oeuvr.  ined.  III,  398  nr.  473  (ex   libro   regulee   snmmi  capituli  Argentin. 
fol.  100). 

a)  Doch  nohl  decem,  falh  der  Teat  nicht  durch  Auslassungen  corrumpirt  ist.     b)  Orandidier  dividelur. 


1  An  den  Straßburger  Domsänger  Heinrich  von  Gerdldseck  verpachtet  das  Kloster  St.  Blasien  zwei 
Höfe  zu  SässolsJieim  utul  Wisentowe,  1356  Juni  25  —  Juli  7  (post    festum  b.  Johannis    baptiste    infra   35 
quindecim  dies).    V.  A.  siegelt  Walram  canonicus  Argentinensis.    Vergl.  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrh. 
XV,  161  tiach  dem  Original  im  Karlsr.  G.  L.  A. 


I 


1260  806 

405.  Der  CardinaUegai  Hugo  trägt  dem  Prior  der  Domimiktmer  %%d  dem 
(luardUin  der  Franciskaner  zu  Straßhurg  auf,  Jiitekof  witd  C'lenu  der  Diaeett 
StrnlShurg  von  ihrem  Hide  auf  ihre  KirchenschulitlatiUen  dt»  Jahn  125t  tu  IßMen. 
1256  iS'eptemöer  15  Anagui. 

B  l'Vulcr  Hugo  miseralionc  divina  liluli  sancle  Sabine  prcsbiU'r  cardiimlis  religiosis 
viris  .  .  priuri  frulrum  prcdicalorum  el  .  .  guardiuno  fnilrum  miuonun  Argcoüneo* 
sium  salutcm  in  doininu.  ex  parle  vencrabilis  palri-s  .  .  episcopi  et  dileclonim 
in  ChriHlü  cnpituli  et  cluri  Argontiucusis  civitatis  et  dioccsis  fuit  propositum  coFam 
nobis,  quod,  cum  olim '  occasioue   generuliä  discordic   tempore   '—    F'" ''-rici 

10  iinperaloris  et  C[onriidi]  nuti  ejus  oisdcm  episcojK)  et  clero  a  1..  ^  _  ..i  et 
filiu  udhcrcnlibus  gravamina  quasi  importubilia  inferrenlur  et  dampua,  ipsi  ad  bujus- 
modi  malicie  resistendum  el  tantam  iujuriam  repelleudam  contra  bujusmodi  male- 
fiiclores  (jucdnm  statuta '  pro  ecclesie  el  ecclesiasticarum  personarum  übertäte  ab 
eis  edila  ohservurc''  in   poslorum  juraverunt,  nunc  vero,  diviuu  grutia  facicnle  lur- 

iri  balionc  cessante  ac  pace  ibidem  gcneraliter  rcformala,  per  eadem  statuta  scandalum 
generatur  in  populo  el  ea  in  non  modicam  ecclesiarum  Argentincnsia  civitatis  et 
diucesis  lesionem  rcdu^idare  noscuntur.  quare  supplicarunt  bumiliter  juramentuin 
hiijiismudi  per  sedum  apostulicam  relaxari.  nos  igitur  auctoritatc  domini  pape,  cujus 
pd-nilenliurie  curum   gerimus,    discretioni   vestrc    commiltimus,    qualinus,    inquisila 

10  super  biis  diligentius  veritate,  si  prcmissis  verilas  suiTragetur,  episcopum,  prelalos 
el  clericos  suprudictos  ab  obserrationc  juramcnti  bujusmodi  absolvatis,  injuncta  eis 
super  prcmissis  pa^nitcntia  snlutnri.  datum  Anaguie  17  kalcndas  oclobris,  ponlifi- 
catus  domini  Alcxiindii  ])!ip('  (innrli  anno  sccundo. 

.S'  ttiis  Striil'li.   Sl.   .1.   Vui-.i.   lini/.ilm    lt.»     I  or|.,   A   hui.  iV'  or.  mh.  c.  au/,  pend. 
9B  (icilniikt   ildni'iili    '"  i     \\'iiiif.ir  ,{j.j<ir.  •!  m-^r.  nn/iir,  J>,   li>i'  nr.  H  —  Lhmiii  XVII,  STS 

Mr.  ir>.  Olli)'   (^>ii'll<  iiaiiißibe  bei  Uramtiditr  (Mutr.  inM.  III,  399  nr.  474 


406.  Das  Capitel  ton  Jung  Sl.  Peter  lu  Siraßburg  trifft  mit  den  Francisia- 
nerinnen,  die  sich  innerhalb  seiner  Parockie  angesiedelt  haben,  einen  VergleieA  Her 
ihre  gegenseitige  Rechtsstellung.  1256  Nocember  25. 

80  Hcinricus  prcpositus  ecclesie  sancti  Pctri  junioris  Argcnlinensis  civitatis,  dect- 
nus,  cuslos  totumque  capitulum  ejusdem  ccclesit  omnibus  prcscnlem  inspecturis 
cedulam   snlutem   in   omnium    salvalorc.         quoniam   brevis   est  vita   1  i   el 

lubilis   memoria,   ca,   que  genintur   in   tempore,   oblivionc   frequentius  •  .tnr. 

nisi  viva  voce  tcstium  vel  scripture  patrocinio  roborcntur.    binc  eat  quo.;    ;:   -;.;.- 

a  scripti  tcslimonio   notum  facimus  tarn  prescntibus  quam  futuris,  quod  snpcr  contro- 

■)  bis— olim  iiHf  K<<^  S  .Oxcrrtl». 


i  r/r.  nr.  346. 


306  12  56 

versia,  que  inter  nos  et  capitulum  nostrum  ex  parte  una  et  sorores  sancti  Frantzissi 
ordinis  sancti  Damiani  ejusdem  civitatis  ex  altera  vertebatur  ex  eo,  quod  diele 
sorores  infra  fines  parrocbie  nostre  claustrum  construxerunt,  per  quod  ecclesiam 
nostram  grave  dispendium  incurrere  timuimus,  talis  conpositio  deliberalione  provida 
intercessit  :  videlicet  quod  predicte  sorores  in  reconpensationem  dampni,  quod  ex  5 
earum  edificatione  nobis  imminet,  redditus  viginti  quartalia  siliginis  annuatim  sol- 
ventes infra  tria  miliaria  ex  ista  parte  Rcni  assignabunl  ecclesie  nostre  libere 
possidendos.  et  quia  dicte  sorores  nobis  cerlos  pro  jam  dicta  pensione  nondum 
redditus  assignarunt,  dominus  H[einricus]  Marsilius  civis  Argentinensis  mansum 
unum  apud  villam  inferius  Husbergen  ecclesie  nostre  resignavit  libere  nosque  in  lo 
ipsius  possessionem  induxit  tarn  diu  pacifice  possidendum,  quousque  ex  parte  dicta- 
rum  sororum  prescripti  redditus  in  modum  prebabitum  assignati  nobis  fuerint  et  in 
eorundem  possessionem  inducli  fuerimus  pacificam  et  quietam.  nos  etiam  ipsas 
sorores  oblationes  libere  recipere  permittimus  a  quocunque.  ad  sepulturam  vero 
parrocbianos  nostros  recipiant,  si  de  custodis  et  decani  capituli  nostri  nunc  existen-  is 
tium*  vel  qui  pro  tempore  fuerint  processerit  voluntate.  insuper  nos  conventum 
sororum  dicti  claustri  necnon  et  ipsius  familiam  cum  omnibus  suis  attinentiis  ulte- 
rius  permittimus,  omni  actione  remota,  liberum  et  quietum.  ut  autem  liec  conpositio 
rata  maneat  et  a  nullo  in  poslerum  violetur,  prescntem  cedulam  sigillo  capituli 
nostri  signavimus  in  robur  perpetue  firmitatis.  nos  abbatissa  et  convenlus  sancti  20 
Frantzissi  dictam  conpositionem  nomine  nostro  factam  ratam  habentes  per  omnia  et 
acceptam  sigillum  nostrum  in  premissorum  testimoniura  presenlibus  similiter  duxi- 
mus  appendendum.  acta  sunt  hec  anno  incarnationis  dominice  1256,  7  kalendas 
decembris. 

H  aus  Straßb.  Hosp.  A.  docnm.  innt.  lad.  61  fasc.  9  cop.  »nft.  see.  XIV.  25 


407.  Bischof  Heinrich  von  Slraßlnrg  beschließt  in  Oemeinschaft  mit  dem 
Domcapitel,  dessen  Bäcker-  und  Zapfenamt,  die  bisher  dem  Kellermeister  unter- 
standen und  ton  Laien  verwaltet  wurden,  zu  gemeinem  Nuti  und  zur  Verfügung 
des  Capitels  zu  stellen.  1256. 

Ileinricus  dei  gratia  Argentinensis  episcopus  universis  et  singulis  presentium  30 
inspectoribus  subscriptorum  noliciam  cum  salule.  considerantes,  quod  per  laicos, 
qui  haclinus  longis  retroactis  temporibus  preerant  ofBciis  pistorie  videlicet  et  officio 
spine,  quod  vulgo  dicitur  zapbenambaht,  in  majori  ecclesia  Argentinensi  canonicis 
et  prebendariis  ipsius  ecclesie  in  prebendis  ipsorum  eis  per  eosdem  laicos  ammi- 
nistrandis  non  leves  injurie  et  dampna  gravia  sunt  illata  et  quod  ex  lioc  ad  aures  35 
nostras  et  prelatorum  ipsius  ecclesie  ex  parte  canonicorum  et  prebendariorum  ejus- 
dem querele  non  semel  sed  sepius  sunt  perlate,  provida  deliberatione  de  unanimi 
consensu  et  voluntate  eorum,  qui  tunc  eisdem  ofBciis  preerant  et  ad  quos  eorundem 

b)  H  existenlibus. 


1256  —  1267  »C 

collalio  et  itistitiitio  pcrtinchol,  uiia  cum  prelalb  et  capitulo  ecclesi«  memoral«  aiio- 
loritiit«;  oniinnriii  diixirniis  onlinarxltim  »ive  stutucndum,  ut  de  oetero  diela  offlen 
ad  cuininutics  usus  Irulruia  jKTlincant  et  qiiod  ipsum  capitulum  detnceps  ordincC  d 
disponut  de  cisdom,  prout  ipsi  et  ecclcsic*  vidcrit  expedire.  cellerarius  etiam,  ad 
B  quem  colliitio  eürundein  bcneßciorum  ]>ertinci)at',  qui  nunc  est  vel  pro  tempore 
Tuerit,  nee  quisquani    alius   di;  capitulo   prclottis  vel  ulius  <i   °  i  juris  in  eisdeni 

üfFiciis  cunterundis  vel  eliam  iuslituendiü  sibi  de  celero  vcuU.. ;  ,    <»ed  ipsum  capt- 

luluiii,  ut  est  predictum,  do  cisdem,  prout  ei  expedire  videbitur,  ordinabil,  sie 
taiueu,  quod  ex  hoc  cellerario  ipsius  ecclesie  quoad  fnictus,  quos  occaaione  dictorum 

10  ufliciürum  reciiiit  et  rccipere  consueverat  prc  alüs  canonicis  in  clarcto  et  pane,  quem 
recipit  a  ])isturia,  ol  etiam  quuad  coUationcm  oflicii,  quod  vulgo  dicitur  under- 
Kaplirtiauiliaht,  imllum  prcjudicium  generetur.  nos  prcpositus,  decanus,  cantor, 
scolasticus,  cellerarius  totumquc  capitulum  dicte  ecclcsie  Argentincnsis  confilcmur 
et   presentibus    protestamur  omnia   premissa  per  dominum  nostrum  episcopum  pre- 

i:>  dicliun  utia  iiuliiscuiii  sie  esse  statuta  et  ordinata,  ut  üuperius  sunt  prctacta.  et  in^ 
evidentiaui  ac  prül)alionem  premissoruin  est  prcsens  littera  eunscripta  et  sigUlonim 
nostri  videlicel  Ueinrici  dei  gratia  Argentincnsis  episcopi  et  dominorum  prcdicto- 
riim  et  ipsius  capituli  munimine  roborota.        acta  sunt  hec  anno  domini  1256. 

B  au»  Straßb.  Be».-A.  0  fMC.  2703  or.  mb.  c.  6  rig.  pmd.  htm.   Ztut  Sittd  tmi  «tf»- 
ao  fallen. 

B  1  voll,  ibiil.  or.  mb.  c.  C>  »ig.  penä.  UutU.  Eim  Siegd  itt  abgefaHem. 
Gedruckt  aun  dem  Hb.  tal.  1347  bei  Onmdidier  Oemvr.  inid.  III,  40t  nr.  478. 


408.  /«  einem  Jüitsc/ieui  Bischof  Jlcmrichs  ton  Straßburg  über  die  Erbtektß 
des    liilnjers    Wenihard   ton   If ■  ■",  dessen    Veröffer'^-^'-'ff  er  stintm  OfficiMl 

•£,  A'icolaus,    Probst   ton    St.    Ih  :u    Strußburg,   v  .-    datum   et   actum 

Argenlinc  in  noslro  consistorio,  feria  3  post  festum  cpiphanic  domini,  anno  domini 
1257,  presentibus  domiuis  :  Walrammo  de  Geroltsecke  canonico,  Ileinrico  preposilo, 
Cunrndü  decono,  Rudogero  Ihcsaurario  sancli  Petri,  decano  sancti  Thome,  Johanne 
prebeuduriu    sancti    IVtri    Argeiitinensis ,    Olloue    sculastico    Ilonogcnsi,    magistris 

w  Oervalco,  Gerhardo,  Sigelino,  Wernlino,  Johanne  saeerdotc  de  Mollesheim,  Waltero 
clerico  de  Phetensheim*.  /<?57  Januar  9  Straßburg. 

U  au»  Straßb.  Uotp.  ^.  Ud.  00  tue.  tO  or.  mb.  e.  U  »g.  ftmL 
■)  B  I  aJ4.  uUUUli.     h)  B  i  »m.  ia. 


I  IJr.  nr.  3JJ. 
X  a  Hpinrious   ilo   rhctcnslipiin   uir.t  in  deruMtn   Vrhmd*  ob  SoUtr  Bi»H»f  Hemeitk» 

Eine  rnria  ciguRdam  «vis  ArgrutinriiMi  dicti  dp  l'fpttpiiihciin  entkeimt  im  eimer  Vrhimit  4et  Herrm 
nm  (iirhaden  für  die  mem«  KiedeHmmmg  der  I>wiimiwiiri'iwiii  tn  EtkiaMtim,  iin^mK§  im  J«kn 
13^7.  Stranb.  Bt:.-A.  H  fuc  3079  fMta.  m6.  e.  m§.  jmmL  ntfuim  tan  /Mhc 
1309  October  34. 


308  1257 

409.  Pabst  Alexander  IV  gibt  dem  Visitator  der  deutschest  Franciskanerklöster 
Volhnacht,  unruhige  und  zänkische  Nonnen  des  Straßburger  Franciskanerinnen- 
klosters  auszuxceisen.  1257  Februar  18  Rom  im  Lateran. 

Alexander  episcopus  servus  servorum  dei  dilecto  filio  fralri  .  .  ordinis  minonim 
visilatori  monastcriorum  ordinis  sancti  üamiani  in  Alcmania  salutcm  et  aposlolicam  5 
bencdictionem.  dilecte  in  Christo  filie  .  .  abbatissa  et  conventus  monastcrii 
sancti  Francisci  Argentinensis  ordinis  sancti  Damiani  ut  liberius  possint  domino 
famulari,  ejiciendi  moniales,  que  turbationem  et  rixam  in  eodem  monasterio",  et 
transferendi  ad  alia  monasteria  ipsius  ordinis ,  si  fuerint  incorrigibiles ,  necnon 
contradiclores  et  rcbelles  per  censuram  ccclesiasticani  appellalione  postposita  com-  lo 
pescendi  tibi  auctorilate  presentium  concedimus  facultalem.  datum  Laterani  12 
kalendas  martii,  pontificatus  nostri  anno  terlio. 

Aus  Shardlea  Bullar.  Francisc.  II,  194  nr.  295  nach  dem  Original  i.  Ä.  des  Franciskaner- 
Mosters  zu  Constane. 


410.  Die  Herren  von  Wangen,  treten  ihren  Vogtmann  Burchard  von  Hausbergen  15 
mit  allen  seinen  Sachen  an   das  Reuerinnenkloster   der   heiligen  3faria  Magdalena 
zu  Straßburg  ab.  1257  Mai  24. 

Notuni  sit  Omnibus  presentem  paginam  inspecturis,  quod  nos  Anshelmus,  Hen- 
ricus,  Bilgerinus  et  Hartungus   fratres  domini  de  Wangen  de  coumuni  consensu  et 
consilio  dedimus,   donavimus   et  contulimus  propter   deura   sancte  Marie  Magdalene  20 
et  sororibus  penilenlibus  extra  muros  Argentincnses  omne  jus,  quod  habebamus  vel 
quod  nobis  in   posterum  posset  conpetere   in  persona  et  rebus  fratris  Burcardi  de 
Husbergen  nostri  vogetmanni,  qui  se  transtulit  ad  dietas  sorores.  et  de  hoc  volumus 
esse  guarandi  ipsius  Burcardi  et  earundem  sororum  in  judicio  ecclesiastico  et  secu- 
lari,    si  fuerit   necesse.   et  hec  publice  proteslamur  et  promiltimus  per  presenles,  25 
quas  reverendi   patris  ac  domini  nostri   n[einrici]   Argentinensis  episcopi  et  nostro 
sigillatas  sigillis  diclis  sororibus  conferendas  duxiraus  in  testiraonium  et  evidenciam 
premissorura.  nos  H[cinricus]   dei   gralia  episcopus  Argentinensis  confitcmur  et  pro- 
teslamur, quod  ad  pelicionem  et  instanciam  predictorum  fralrum  de  Wangen  presen- 
tibus    uostrum    appendimus   sigillum.         anno   domini    1257,  proxima  5   feria    ante  30 
festum  peutecostes. 

B  aus  Straßb.  Bez.-A.  H  fasc.  3008  or.  mb.  e.  sig.  pend.  laeso.   Ein  zweites  Siegel  ist  abge- 
fallen. 


a)  Ausge/allen  etwa  feceriut. 


1257  aoo 

411.  Bischof  Heinrich  ton  Straßburg  verkauft  mit  ZiuHwtmnng  imr  Bürgtf' 

schaß  den  Fraiiciskanern  daselbst  ein  Orundstilck  am  Hoken$t«f  fir  50  Mark. 
iSr,7  Aorember  HO. 

II[eiiiricus]  dei  gralia  Argentincnsis  cpiscopus  scire  volumus  cunctos  fideles, 
!•  qiiod  nus  ])ro  ronmiini  lotius  nüslre  civitiitis  ulilitatc  ac  neccäsitalo,  de  cooscnsu 
(j[ü%eliiii|  inugUtri',  consuluin  et  univcrsitutis  Argeulincnais,  prchahila  dUscusüione 
diligcnti  et  tractalu  conuiuni,  facta  etiam  suhaslatione,  cum  deliLcraliooe  provida 
vendiinuH  cl  vcndidiinus  ad  opus  fralrum  minorum  in  noslra  civilale  in  maoiu 
duiiiini  prcpositi  suiicli  Tliome  inagislri  Nyculai  et  Iluiririci  dicii  Marsilii  prucuratoris 

lu  euruiidciM  iiruuin  a  doiiiu  Fridc-rici  de  Tunzcnlieiiu,  que  siUi  väl  juxla  portam,  que 
dicitur  Uiul|)urgctur,  usquc  ad  vicum  propc  pouletn,  qui  vulgo  dicilur  lluchstegco*. 
ad  palum  ibidem  a  prcdictis  civibus  pro  sigoo  poüitum  in  loogitudinc  et  latitudine 
usquc  ad  aquam  pru  quinquaginlu  marciä,  dantes  cia  potestalem  et  auctoritatem 
iniraiidi  diele  aree  posscssioncm.  quam  aream  jure  proprio  cum  ■  - — •'•täte  plena  et 

15  dumiiiiü  juxta   murcm   ordinis   eonun   vendimus   et  tradimuä   !>  n   perpelao  et 

posüidcndum,  prominentes  nos  facluros  el  procuraturos,  quod  cadem  area  in  toto 
vel  in  parte  non  evincatur  ab  eisdem.  viam  autem  ad  publicum  et  conmuocm  usum 
civitatis  rircn  lalitudincm  quindecim  pedum  in  longitudinc  diele  aree  versus  aquam 
rclinqucnl  l'ralrcs  »ive  couvenlus   anledicli.   conülcmur  etiam  prescnÜ  scriplo  supra- 

ao  dictum  prctium   nos   rcccpissc   inlcgralitcr  nobis   numeralum  et  solulum,  ad  omnia 
supradicta  tenenda  cl  servanda  nos  nostrosque  successores  per  slipulationem  obli- 
gantes.  in  cujus  rci  evidcnliam  prosenlihus  littcris  nostrum  fecimus  apj> 
nos  G[üzelinus|  magister,  consules  cl  univcrsilns  Argenlinensis  huic  an;  ■ ;. 

diliüiii  nostrum  adhibuimus   et   adhibcmus  conscusum.  in  cujus  rei  e\  prt- 

X  sentibus  littcris  nostrum  fecimus  appondi  sigillum.  acta  sunt  bec  anno  domini 
1257,  pridie  kalendas  decembris,  in  feslo  sancti  Andrce  apostoli. 

T  aus  Straßb.  Thom.  A.  Dominicaina  lad.  2  or.  m6.  e.  »ig.  pemd.  deiapao. 


412.  Oertrud,   Otto  Marsilius'  eines  Straßburger  Bürgert  Oewiaklin,  teiemli 
ihren  gesammten   BesUi  zn  Königshofen  und  Kckbolsheim  dem  Khster  des  keiiigem 
30  Franciskits  tu  Straßburg.  12Ü7  December  12  Straßburg. 

Notum  sit  Omnibus  presentcm  paginam   inj^pecluris,   quod  ego  Gertrudis  uxor 
Otlonis  tilii  domini   Ilcnrici   Marsilii  civis  Argentincnsis  de  volunlate  et  consensu 


I  Offi-niHxr  ist  hier  »chon  dtr  BtA  ita  Jtkm  UU  im  Amt,  M  immt  Sfim  OtmKum  Mkt, 
rcriß.  iir.  IJI.  Aiuh  rnthäli  rin  SatiumitgNttUrt*rseitkmB  mm  Jtmwar  VUüT  Umm  twt^nAndtm 
NdiHtii.  n.  Kitths-  n.  HOrKrrhncli  fnl.  lll>  im  StraJih.  St.  A.  :  Hng  Rip«lin  dar  muii^m,  hm  AIhnekl 
der  Wil-boKcr,  F.rbo  dos  rihtcrs  «An,  Kcimboit  Virnkorn  )r»nant  Ijebaaselkr,  Fridarieii  mmim  da* 
konfHiUrn,  Httilolf  von  Vej^raheim,  KciinbAhiclin,  Erb«  CUn(«n  »ftn,  R«imbok  SUbwifc  Cowat 
otwnn  rihlcr,  Hotscl  von  Trnhtcnhcim.  Friilorirh  Spender,  Johaa*  BndoUb  ita  im  ■oütn  St  wm»; 
außmlrm  al.i  /.fuyfn  Hurrkart  nnd  CUus  '/.am  her  Hag  Rip«liaa  lAa«  md  aadir  «twfo  «fl. 

*  Vergl.  StrtiRb.  Gatten-  m.  H*imnmmen  i.  MilUUUr  S,  SS  ».  78. 


3i0  12  5  7 

ejusdem  mariti  mei,  cum  liberos  non  habeamus,  proprietalem  et  usumfructum  uni- 
versorum  bonorum  meorum,  que  habui  ex  successione  paterna  et  materna  in  villis 
et  bannis  Kunigeshoven  et  Eckebolzheim ,  videlicet  duos  niansos  minus  qualuor 
agris  et  dimidio  et  tantum  de  pralis  quam  quatuor  viri  una  die  possunt  defalcarc, 
que  in  vulgari  virmannemale  dicuntur,  et  annuos  reditus  triginta  solidorum  in  ortis  5 
in  banno  et  villa  Kunigeshoven  et  in  banno  Eckebolzheim  quinque  agros  et  dimi- 
dium  frugiferos  sitos  pure  et  libcraliter  propter  deum  et  pro  remedio  mee  et  paren- 
tum  meorum  animarum  do,  confero  et  assigno  monasterio  sancti  Francisci  in 
Argentina  ordinis  sancti  Damiani  lenendos  imperpetuum  ab  ipso  monasterio  et  possi- 
dendos  cum  omni  eo  jure,  quo  dicta  bona  tenui  et  possedi.  que  bona  diclo  raona-  lo 
sterio  resignavi  et  possessionem  ipsorum  tradidi,  prout  est  consuetudinis  et  moris. 
premissam  autem  donacionem  dictorum  bonorum  et  resignacionem  et  tradicionem 
possessionis  eorundem  feci  et  conGteor  atque  publice  protestor  per  presentes,  me 
ipsam  fecisse  in  diclo  monasterio  coram  multis  honestis  subscriptis  anno  domini 
Dez"ii  1257,  in  vigilia  bcate  virginis  Lucie,  quas  sigillatas  sigillis  venerabilium  dominorum,  is 
videlicet  domini  E[berhardi]  de  Sülze  archidiaconi  et  .  .  officialis  Argenlinensis,  qui 
etiam  dicte  donacioni  interfuerat,  dicto  monasterio  duxi  conferendas  in  testimonium 
et  evidenciam  ac  probacionem  atque  perpetuam  memoriam  omnium  premissorum. 
ego  vero  Otto  antedictus  confiteor  per  presentes,  quod  premissis  meum  adhibui  et 
adhibeo  consensum.  in  cujus  conscnsus  testimonium  rogavi  prenominatos  dominos,  20 
videlicet  dominum  E[berhardum]  de  Sülze  archidiaconum  et  .  .  officialem,  quod  sua 
presentibus  appenderent  sigilla.  quibus  sigillis  sum  usus  et  conteritus  in  hiis  litleris, 
cum  proprium  non  habeam  sigillum.  nos  autem  E[berhardus]  archidiaconus  et  .  . 
officialis  antedicli  confitemur  et  publice  proteslamur,  quod  ad  peticionem  et  instan- 
ciam  Gertrudis  et  Otlonis  prediclorum  nostra  presentibus  appcndimus  sigilla  imper-  25 
petuam  memoriam  eorundem,  cum  ipsa  facta  fuerint  coram  nobis  anno  domini  1257, 
in  diclo  feslo  beate  virginis  Lucie,  in  diclo  loco  presentibus  domino  Goselino 
milite,  magistro  Gervalco,  Iratre  Johanne  gardiano,  fratre  Hugone  de  ordine  mino- 
rum  fralrum,  Wernhero  diclo  Sturm,  Rulino  ad  securim,  Sygelino  de  sancto  Thoma, 
Pilgerino  de  sancta  Aurelia,  .   .  filio  Agricole  et  aliis  quam  pluribus.  30 

H  aus  Straßb.  Hosp.  A.  lad.  51  fasc.  3  or.  mb.  c.  2  sig.  pend. 


413.  Bischof  Heinrich  von  Slraßburg  beurkundet  einen  Vergleich  zwischen  dem 
St.  ArhogastsMoster  und  gewissen  Straßburger  Bürgern  über  die  Hinterlassenschaft 
des  Ritters  Sigelin  Bild.  1257  Straßburg  in  der  bischöflichen  Pfalz. 

H[einricus]  dei  gratia  episcopus  Argenlinensis  omnibus  presentem  paginam  30 
inspecluris  perpetuam  in  domino  salutem  cum  nolicia  subscriplorum.  noverint 
universi ,  quos  nosse  fuerit  oporlunum ,  quod ,  cum  .  .  preposilus  et  convenlus 
ecclesie  sancti  Arbogasti  extra  muros  Argentinenses  nobis  fuissent  conquesli,  quod 
Erbo  miles  de  ultra  Bruscam,  Hartmudus  de  Sciltikeim  ac  fratres  et  sorores  ipsius 
cives    Argentinenses  ipsis  abslulerint  bona  illa,  videlicet  domuni  et  aream  silam  in 


1267  311 


civitale  Argenlinonsi ,  quo  dicitur  Spcc  undc  ErweiM,  pislrinum  qaoddm 
apiid  Miiiictiirii  Aiireliain,  ureaiii  .s<'u  ciiriuin  silain  Juxta  idem  ptdrimini  et  quendam 
u^rum  i'ni^iicnim  »iliiin  in  bantiu  Kunegeshuvcn,  (|uc  l>ona  Slgelinns  mÜM  dicUu 
Yinago,  dum  vivcret,  coululerat  ecclesic   sancti  Arbogasli  pro  remedio  aniine  sae', 

6  nos  eisdem  purlihiis  judices  dedimus  super  eisdem  bonis  Eberhardum  de  Knlrioge 
archidiiiconum  et  lk>rliloldum  canonicum  ect-lcsie  sancti  Stf^ptiani  ArgentioeDsii.  qui 
cum  d*;  dicln  causn  ulic{uandiu  cof^aioviH.s«*nl*  et  (estos  recepissent,  dm  propler 
bonum  pacis  cl  concordic  dictus  piirlos  concürduvimuH  et  amicubilcm  conpoticionem 
inlor    ipsas   ordinavimus   in    bunc   modum  :    quod  Erbo  et  alii  prenominaÜ  heredes 

10  dicti  Sigclini  hai)cbunt  pistrintim  anledictum  et  ecclesia  sancti  Arbogasli  baliebtl 
curiam  sou  nnmm  juxla  idem  pislrinum  et  domum  et  arcam  zft  Sj)ec  unde  En»ei«c 
cl  agrum  prenuininatum.  cujus  agri  lumcn  usumfruclum  uxor  dicti  Sigclini  tem|)0- 
ribus  vile  sue  babobil  et  post  mortem  ejus  propriclas  ipsius  agri  et  ususTructus 
ccdent  ecclesic   sancti   Arbogasti  antedicle.    quam  conposicionem  quia  dicte   partes 

16  tunc  acceptaveninl  et  ipsam  ralam  babucriint,  pre~  duratura  est 

super  anlediclis  confocla  cl  noslro  ac  KiK*rbardi  et  1..  in.,,...  j.i.  .i.^.nm.ii  - --igOUs 

ad   poticiünem  cl   inslancinm   earundem   parcium   in   leHlimonium  et  c\  m   ac 

porpctuam   prcmissorum   mcmoriam   sollempiiiler   conmunita.         actum    in   palacio 
noslro  Argcnlinensi  anno  domini  1257. 


■H) 


U  au»  Straßb.  Ho»p.  Ä.  lad.  174  fasc.  20  or.  mb.  e.  5  tig.  pend. 


414.  Bischof  Heinrich  und  das  Domeapilel  von  Straßburg  beschließen,  daß  ton 
dent  tStiftslehen  zu  Männolsheim,  das  der  DomcanoHikus  Berthold  ton  Wilsberg 
aufgegeben,  die  eine  Hälfte  dem  Domprobst  Walther  ton  Oeroldseek  anheimfallen, 
die  andre  zu  gemeinem  Nutz  des  Capitels  terwandt  icerden  soll.  iH57. 

II[einricus]  dei  gracia  Argentinensis  episcopus  univcrsis  et  singulis  presencium 
inspccloribus  subscri])torum  noticiam  cum  salulc.  cum  Bcrtoldus  de  Wilpcrc 
cnnonicus  Argonlinonsis  feodum  claustrale,  quod  habebat  ab  eadem  ecclesia  in 
Mcinollzliciin  uostre  dioccsis,  cum  ejus  pcrlincnciis,  presente  fratre  ipsius  Hermanno 
canonico  cjusdem  ecclesic,  cui  idem  Feodum  cum  ejus  pcrlincnciis  sccundum  consue- 

80  ludinom   ecclesic  Argentinensis  a  diclo  Bcrloldo  fratre  suo  cum  regula  fuerat  adop- 
laluin,  cl  consoncienle,  de   bona   volunlate  ipsius  resignavcrit  in  manibus  ; 
decaui   el   capiluli   ecclesic   .^rgonliuensis  ac  cesscril  omni  juri,  quod  ei  cum-' .'  ..il 
in  eoilein,  ac   eliam   dirtus   Ilernianmis  cesscril  juri  sibi  in  eodem  feodo  conpelenli 
occasione   diele    ndoptionis  sibi  facte  cum  regula  a  fratre  suo  predicto  ac  reuuncia- 

»  rint  Omnibus  aclionibus,  dcfcusionibus,  exceptionibus  ac  quovis  juris  auxilio  private 

■)    Tt  riMiirn»iv»<«rpnl . 


<  Cfr.  iw.  .W/, 


312  1257 

vel  conmuni  sibi  contra  dictam  resignalionem  el  cessionem  conpelenlibus  vel  etiam 
conpetituris,  sicut  in  lilleris  indc  confeclis  sigillis  noslro  scilicet  el  prediclorum 
Berloldi  et  llermanni  canonicorum  consiguatis  plenius  conlinetur',  provida  delibe- 
ralione  de  unanimi  consensu  et  volunlale  Berioldi  et  llermanni  predictorum  una 
cum  prelatis  et  toto  capitulo  ecclesie  noslre  memorate  auctoritale  ordinaria  duximus  5 
ordinandum  sive  statuendum,  ut  de  cctero  dictum  feodum  cum  ejus  perlinenciis 
nulli  canonico  privato  aliqualinus  concedatur  vel  conferalur,  sed  pocius  ad  conmu- 
nes  usus  prepositi  et  capituli  pertineat,  sie  videlicet,  ut  Wallherus  de  Geroltsecke 
nunc  dicte  ecclesie  noslre  prepositus  medielalcm  ejusdem  feodi  cum  fructibus  inde 
provenieulibus,  jus  advocatie,  collationem  vicarie  et  ofScii  judicandi  in  dicla  villa  10 
Meinollzheim  necnon  pullos  el  anseres  occasioue  dicli  feodi  dari  consuetas  liabeat 
et  relineat,  quoad  vixerit,  sine  contradictione  cujuslibet  libere  el  absolute,  habet 
quoque  et  liabebit  plenariam  potestalem  ordinandi  seu  disponendi,  ut  medietas  dicli 
feodi  cum  ejus  perlinenciis  et  juribus  predictis  post  mortem  suam  vel  ad  prelaluram 
sive  ad  officium  preposilure  vel  etiam  ad  conmunes  usus  capituli  ecclesie  nostre  i5 
Argentiuensis  pertineat  memorate.  et  quod  ab  ipso  Wallhero  nunc  preposito  indc 
sie  ordinatum  fuerit,  ratum  et  (irmum  per  nos  et  capitulum  dicte  ecclesie  noslre 
habetur  et  habebitur  in  futurum,  de  reliqua  vero  medietate  cum  ejus  perlinenciis 
sie  slaluimus,  ut  jam  ad  conmunes  usus  fratrum  pertineat  et  quod  ipsum  capitulum 
deinceps  ordinet  et  disponat  de  eadem,  proul  sibi  et  ulilitati  ecclesie  viderit  expe-  20 
dire.  similiter  quoque  de  altera  medietate  ipsius  feodi  cum  ejus  juribus  et  perlinen- 
ciis post  mortem  ipsius  Waltheri  nunc  prepositi  ipsum  capitulum  ordinabit,  quod 
expedire  sibi  visum  fuerit,  si  per  dominum  Wallherum  nunc  preposilum  in  vita 
sua  de  hoc  nichil  fuerit  ordinatum.  Bertoldus  etiam  et  Ilermannus  fratres  predicti 
nee  quisquam  alius  de  capitulo  quicquam  juris  singulariler  in  diclo  feodo  vel  parle  25 
ipsius  sibi  de  cetero  vendicabit,  exceplo  solo  Walthero  nunc  preposito,  ut  superius 
est  premissum.  sed  prepositus .  et  capitulum,  ut  prediclum  est,  de  eodem  feodo  et 
ejus  perlinenciis,  prout  eis  expedire  videbitur,  ordinabunl.  nos  prepositus,  decanus, 
cantor,  Bertoldus  et  Hermannus  de  Wilperc  fralres  predicti  lolumque  capitulum 
dicte  ecclesie  Argentiuensis  confitemur  et  presentibus  protestamur,  omnia  premissa  so 
per  dominum  nostrum  episcopum  prediclum  una  nobiscum  sie  esse  statuta  et  ordi- 
nala,  ut  superius  sunt  pretacta.  et  in  evidenciam  ac  probationem  premissorum  est 
presens  litlera  conscripta  el  sigillorum  noslri  videlicet  ll[einrici]  dei  gracia  episcopi 
Argentiuensis  et  dominorum  predictorum  et  ipsius  capituli  munimine  robo- 
rata.        actum  anno  domini  1257.  86 

B  ans  Straßb.  Bcs.-A.  G  fasc.  2711  or.  mb.  c.  6  sig.  pend. 


1  Die  Iczügliehe  Besignationsiirkunde  Bertholds  von  Wüsherg  aus  demselben  Jähre  1257  befindet 
sieh  im  StraM.  Bez.-A.  G  fasc.  2711  or.  mb.  c.  3  sig.  pend.,  gedruckt  aus  dem  lib.  sah  1-347  bei  Gran- 
didier  Oeuvr.  ined.  III,  407  nr.  483. 


12  5  7  313 

415.  Bischof  Heinrich  ton  Slraßburg  virfügt  gegen  du  Antprieie  der  VikuM 
ton    Nt.    Aurelicn     die    kirchliche    Zugehörigkeit    der    Bewohner    OUenkelnt    tue 

St.   Arhixinstsk'ifclif..    I'J'>7  SliitCihuni- 

ll|uiiirii;ii.sj  dci  graciu  e}iiM;o|jUä  Argeiiliiicusis  ointiiliiis  |'r<-Hctilciu  poginam 
ß  itispecluris  jHjqjcUio  in  domino  salulein  cum  noliciu  hubscriiilonini.  noveririt 
universi,  qiiuy  nossc  fucril  üpürtuuum,  quod,  cum  a  Icmporibus  luugc  relruii  .  ■> 
persone  illc,  que  fcccrunl  cl  faciunl  residenciam  ac  manseraat  et  mancnt  apud 
Ollcnkeln,  onle  Ictnpüra  nostra  et  cciam  nostris  Icmporihus  eccicsiaslica  sacraineoU 
el   scpulluruin    reccp^-rinl  al)  ecclcsia  sancli  Arbogasli  exlra  mtir- •   *- •:-..... ^  r-\ 

10  super  hoc  pn;posilus  et  couveulus  ccclesie  sancli  Arbogusti  onl  .  .a  - 

ciens  inpulsuli  in  nostro  judicio  a  vicariis  ecclcsic  sanctc  Aurvlie  ArgeDlineosui 
asserculibus,  dictus  personas  pcrtinerc  debere  ad  parrockiam  sancte  Aurelie,  dos 
sontonciuliler  sie  duximus"  slulucudum  et  ordinnndnm,  quod  de  cetera  in  pcrpetnam 
inhabilulurcs ''  dicli   luci   Otcnkcln   ccclesiasticu  sacramcntu  et  acpulluram  redpieot 

15  ab  ecclesia  sancti  Arbogtisti,  sicul   prius  cciam  recepcrunt,  et  quod  licvbit  dcinceps 
in  perpctuum  familio  preposili   et  convcntus  prcdictonim,  que  manet  in  hospilali  et 
infru   scplu   ccclesie   sancli   Arbogasli,  faccre  (  i'jdi  saacti  Arbogasti 

el  recipere  ab    endem   ecclcsia  sepulluram  el  etvit...,.  ;.. ..    .....imenla,  non  obetantc 

contradicione    aliqua     vicariornm    ei!clesie    sancte    Aurelie    prediclorura,    tradcntes 

ao  prescntem  paginam  sigillo  noslro  muDilam  dicte  ecclesic  sancli  Arbogasli  in  tcsti- 
raonium  el  evidcnciam  prcmissorum.        dolum  Argentine  anno  domini  1257. 


|Pi 


n  (IM   Stra&h.  BtM.-A.  0  fasc.   1700  cop.  cAari.  Mc.  XV,  Bnmt/tgmtmA  von  Bl.  Arho- 

gaiit  fol.  18. 
Oedruckt  ohne  nOhen  QuiBnumgäb«  wnt  «mtfen  Ah  wtiekm fin  hei  Ormiidier  Otner.  kM, 

III,  413  nr.  4S6. 


416.  Jirzbischof  Konrad  Ton  Köln  trägt  auf  Grund  eines  päpstlichen  MtndtU» 
(hm  Ciistns  ton  St.   Thomas  zu  Straßburg  auf,  gegen  Alle,  trelche  die  Slrüßbwger 

Domiiilkiini'i'  schädliif)}.  mit  Kirchenstrafen  einzusehreiten.  l'J')7  Köln. 

Coiirailus   dci   graciu   sancte   Culonicnsis  ecrloio  arfliii'iiisoM[uis',  \lalie  arcbi- 
X)  cancellorius  .   .  cuslodi    sancli   Tbonic  Argenlintii>is  salulciu  in  domino.         liil.r.is 
domini  papc  non  conccUalas,  non  vicialas  recepimus  in  liunc  modum  : 

Alexander    episcopus    servus    servorum    dei    vcnerabili    fratri  ... 
Colonicnsi   sululcm   et  aiwslolioam  lx*nediclioncm.        inundans  malicia  jh-t.  \ 

viris   sancte    religioni  dedilis  adeo  frequeuter  exhibct  se  molestam,  quod  ip.si  ......iv> 

;is  eulUii,    ul    debereul,   vacarc    non    possunt,  dum    illorum    maliciis    agilantur.   cum 
igitur,   sicul   dilecti    lilii  .  .    prior   provincialis   Alemannie  el  fratrrs  sui   prioratus 

■)  //  tliximuf.     bl  B  inhabitorw. 


>  KmnA  mn  /'    '  '   '  ' 

40 


314  12  5  7 

ordinis  prcdicalorum  nobis  significare  curarunt ,  nonnulli ,  qui  noraen  domini 
in  vacuum  recipere  non  formidant ,  ipsos  graviter  molestare  presumanl ,  nos  et 
presumptorum  hujusmodi  refragari  conalibus  et  diclorum  prioris  et  fratrum  grava- 
minibus  volenles  cohgruis  remediis  subvenire  ad  instar  felicis  recordalionis  I[nno- 
centii]  pape  predecessoris  noslri  fraternitati  tue  per  apostolica  scripta  mandamus,  d 
quatinus  ipsos  in  personis  vel  rebus  non  permittas  contra  indulla  privilegiorum  et 
indulgentiarum  sedis  apostolice  ab  aliquibus  indebite  molestari,  molestalores  hujus- 
modi per  censuram  ecclesiasticam  compescendo,  non  obstante  constitutione  de  duabus 
Maiii      dietis  edita  in  concilio   generali  •.         datum  Neapoli  2  idus  maji,  pontificatus  nostri 

anno  primo.  lo 

Hujus  igilur  auctorilate  mandati  mandamus  tibi,  quatenus  secundum  tenorem 
ipsius  procedendo  omnes,  qui  priorem  et  fratres  ordinis  predicatorum  Argentinensium 
in  personis  aut  rebus  ad  ipsos  pertinenlibus  molestare  presumpserint,  sive  clerici 
sive  religiosi  seu  layci  exsliterint,  molestalores  hujusmodi  per  censuram  ecclesiasticam 
compescere  non  obmiltas.        datum  Colonie  anno  domini  1257.  15 

T  aus  Straßb.  Thom.  A.  Dominicains  lad.  2  or.  mb.  c.  Big.  pend.  laeso. 


417.   Ertbischof  Konrad  von  Köln  befiehlt   dem    Custos  von    St.  Thomas  zu 
Straßbnrg  auf  Orund  eines  päbstlichen  Mandats,  Alle,  die  nach  der  BeXanntmachung 
seines  Verbots  auf  der  Straßburger  Synode  die  Dominikaner  daselbst  bedrückt  haben, 
zu  excommuiiiciren  und  dies  auf  das  Verlangen   des   Ordens   im  Münster  und  den  ao 
Parochialkirchen  Straßburgs  sowie  in  Schlettstadt  zu  verkünden.  1257  Köln. 

Conradus  dei  gracia  sancte  Coloniensis  ecclesie  archiepiscopus ,  per  Ytaliam 
archicancellarius,  honorabili  viro  .  .  cuslodi  ecclesie  canonico  sancti  Thome  Argenti- 
nensis  salutem  in  domino.  mandalum  domini  pape  recepimus  in  hec  .verba  : 
[folgt  das  in  nr.  416  inserirte  Mandat  Alexanders  IV].  hujus  igitur  auctorilate  <& 
räandati  vobis  sub  pena  excommunicationis ,  qua  vos  esse  ligatum  volumus ,  si 
nostro  mandalo  inobediens  fueritis,  dislricte  precipimus,  quatenus  omnes  illos 
auctorilate  noslra  denuncietis  excommunicatos,  qui  post  inhibitionem  noslram  in 
synodo  Argentinensi  publicatam,  ne  quis  fratres  predicalores  aut  sorores  ejusdem 
ordinis  contra  indulta  sedis  apostolice  vel  legalorum  ejus  indebite  gravaret,  fratres  3o 
prcdiclos  ac  sorores  injuriose  molestaverunt.  eadem  districtione  vobis  precipimus, 
qualinus  hanc  denuncialioncm  facialis  publice  in  ecclesia  majori  el  omnibus 
parrochialibus  ecclesiis  Argentinensibus  et  in  Slezslal,  quoliens  a  fratribus  predictis 
fueritis  requisilus.        datum  Colonie  anno  domini  1257. 

T  aus  Straßb.  Timm.  A.  Dominicains  lad.  2  or.  mb.  c.  sig.  pend.  85 


1  Cfr.  nr.  354  not.  2. 


12  58  ms 

418.  l'abst  Alexander  J\    hextalit/t    der    Stnul  ,Mralihurij    die    ihr  xon  Knisem 

Wld    Königen    SOlPie    TOn    scinrul     l'di-oHnil'i'    l*illisl   fniincrii-     /('    <  rlliritlm     f'rirUi-tjim 

1258  Januar  Hl   Viterbo. 

Alexander  episcopus  servus  scrvorum  dei  dilectis  flliis  consulibus  cl  uii.  '^  .;<ii 

3  Argenlinensi   salulcm   el  apuHlulicain   benedicUünctn.        juslis   peteutium  dcsidcriis 

dignuin   est  nos   facilem   prebere  consensum  et   vola,  quc   a   ralionis  tramite  non 

discorduiit,  cffeclii  j)rüscquenle  complen-.  sune  pelilio  vcslra  nobb  cxhibila  contincbal, 

quod   uliui   uonnuUi  reges  el  iiiiperutores  Uuiiiiinoruiii  lunc  sediä  aposlolice  graciaiu 

obtincnles  vos   et   terram  veslrain  quurutidam  libertatum  et  immunitatum  privilegüs 

Kl  tminicruiil  idquc  felicis  recordatiunis  Innoceiilius  papa  predecessor  noster  postmodum 

per  suas  lillenis  approbans  Icnorem  privilegioruin  ipsorura  eisdem  lillerix  fecit  i 

ad  caulelain  '.  aus  ituquc  veütria   supplicutiuiiibus  inclinali,  quod  super  hita  pr»w.>' 

racliiin   est,  raliitn  babeiilcs   et   gralum   illiid   aucloritate  ap<>älolica   confirmamus  et 

prcsentis   scripti    palrocinio  comtnunimus.    uulli   ergo   omnino   hominutn  liceal  banc 

ir>  paginain    nuslrc   conrinnationis  infriugere   vel   ei  ausu   temerario  contraire.  si  quis 

ault'in   hoc   iillcin])lnro   presumpseril,    indignalionem    omnipotentis    dei  et   bealorum 

l'olri  et  l'aiili  aposlolonim  ejus  se  iiovcril  incursuruin.         diiluin  ^'it.•f!lii  12k(ilrndas 

IVbruarii,  pontincatus  nostri  anno  quarto. 

8  au»  Straßb.  St.  A.  AA  art.  1  nr.  15  or.  mb.  c.  buBa  pend.  dOapta.    Auf  dem    J7w.«.  A.' j.y 
'"  rechtn  unten  0.  Mnliii.  kM  ton  gkicher  Hand,  auf  der  ROcJcteite  Panlns  Nepot  acört. 

Gedruckt  darnach   bei    Weitcker  Dinf-    ■'■   "..-'."■^'<    ■■    //  =  Lünig  X/''    '    "'S  nr.  6.  — 
Potthatt  Heg.  jxmtif.  nr.  17159. 

419.  Pabst  Alexander  IV  gestallet  dem  St.  Stephanskloster  tu  Slraßburg,  bei 
Receplionen  und  Provisionen  nur  die  päbsllichen  Schreiben,  tcelche  die  torltegende 

VT.  Indulgenz  ausdrücklich  encähnen,  berücksichtigen  zu  dürfen.  1258  Januar  25  ViUrbo. 

Alexander  episcopus  servus  servorum  dei  dilectis  in  Christo  flliabtu  .  .  abbatisse 
et  conveniui  mouaslerii  sancli  Slepliani  Argontineiisis  ordinis  sancti  Augustini 
salutem  et  apostolicam  benedictionem.  paci  et  tranquillitati  vestre  paterna  rolonles 
iu  posteruin  soUicitudine   precavere   auctoritale  vobis  presentium  indulgemus.  ut  ad 

:iii  receplioneni  vel  provisiononi  alicujus  in  pensionibus  seu  beneficiis  ecclesiasticis  per 
lilteras  sedis  apostolicc  vel  legntorum  ejus  compelli  de  cetero  non  possitis  nee  de 
liiis  aliquis  valcal  vobis  invilis  alicui  providere,  nisi  eedem  littere  apostolice  plonnni 
el  expressam  de  presentibus  fecerint  incnlionem.  nulli  ei^  omnino  honiinum  lit.  al 
banc  paginam  nostre  concessionis  infringere  vel  ei  ausu  temerario  contraire.  si  quia 

x>  autcm  hoc  allcniplnn»  presumpseril.  indignationem  omnipotentis  dei  et  boatorum 
iVlri  el  Pauli  apostoloruin  ejus  sc  noverit  iii.in^mim.  .'nlum  Vif- »-i""  «  ^^  •'•^ndas 
februarii,  pontilicatus  nostri  anno  quarto. 

li  (III.1  straßb.  liej.-A.  U  faac.  8622  or.  mA.  e.  btilla  ptmt     .\.^i    • 

G.  Mutin.  »M  am  gleicher  Uand,  auf  der  JMdbtt'/'  <ahu. 

>  Cfr   nr    f/fi 


316  12  58 

420.  Pahst  Alexander  IV  befiehlt  dem  Bischof  von  Straßhurg,  daß  er  sowie  der 
Clerus  seiner  Dicecese  von  der  ungerechten  Bedrückung  der  Straßhurger  Dominikaner 
abstehe  und  dieselben  mit  Wohlwollen  behandele.  1258  Februar  21  Viterbo. 

Alexander  cpiscopus  servus  servorum  dei  venerabili  fratri  .  .  episcopo  Argenti- 
nensi  salutem  et  apostolicam  benedictionem.  iiulla  dubietas  imminet  Christi  5 
fidelibus,  quin  dilecti  filii  fratres  ordinis  predicatorum  pro  innocentis  sue  vite  ac 
religionis  sacre  merilis  occurrant  gratissimi  divine  oculis  majestatis,  maxime  cum 
ipsi  studeant  sub  extrema  paupertate  vivere  ac  virtutum  cultui  desudare  ipsorumque 
ferventer  ad  hoc  aspiret  affectio,  ut  per  eorum  ministerium  salus  proveniat  animarum. 
sed  tu,  prout  mirantes  accepimus,  licet  credere  vix  possimus,  hanc  de  dilectis  lo 
filiis  .  .  priore  ac  fralribus  ejusdem  ordinis  Argentinensibus  considerationem  habere 
et  merila  eorum  advertere  predicta  non  curans ,  prelextu  quarundam  litterarura 
nostrarum,  quas  eis  ad  luam  et  cleri  Argentinensis  instantiam  dicimur  direxisse, 
per  le  ac  prelatos  et  clericos  tibi  subdilos  pium  et  humilem  slatum  ipsorum  ac 
sancte  contemplationis  otium,  cui  vacant,  assidue  multipliciter  impedis  et  perlurbas.  i5 
nonnulli  quoque  prelatorum  ipsorum,  sicut  dicilur,  de  tua  conniventia  et  assensu 
prohibent  suis  vicariis,  ne  fratres  ipsos  ad  proponendum  dei  verbum  in  ecclesiis 
eorum  admittant,  sed  penitus  se  opponant,  ne  iidem  fratres  confessiones  audiant 
recurrentium  ad  eosdem.  et,  quod  est  gravius,  pretextu  questuariorum,  quos  pro 
colligendis  elemosinis  ad  opus  fabricarum  ecclesiarum  ipsarum  hinc  inde  trans-  20 
mittunt,  fratres  ipsos,  ne  mendicando  victum  sibi  possint  acquirere,  presumunt 
nequiter  impedire.  qui  diclis  questuariis  contra  prohibitionem  scdis  apostolice 
destinatis  et  errores  aliquos  predicantibus  manifestos  cedere  compelluntur,  cisdem 
prelatis  et  clericis  malitiose  dicentibus,  prelextu  elemosinarum,  quas  iidem  fratres 
per  hujusmodi  mendicitatem  acquirunt,  predictarum  ecclesiarum  fabricas  impediri.  20 
nee  hiis  dicti  prelati  contenli  in  subditos  suos,  si  ecclesiam  dictorum  fratrum  etiam, 
postquam  missarum  sollempnia  in  propriis  ecclesiis  audivcrint,  adire  presumant, 
excommunicalionis  ferre  sententiam  uon  verentur,  supradictos  priorem  et  fratres, 
quod  sint  litlerarum  apostolice  sedis  falsarii,  nequiter  diffamando  ac  irrogando  eis 
per  se  et  alios  gravamina  plurima  in  proprie  salutis  dispendium  et  diclorum  fratrum  30 
ac  sui  ordinis  non  modicum  detrimentum.  quia  vero  pro  parte  ipsorum  ad  presidium 
scdis  apostolice  super  hoc  habitus  est  recursus,  nos  hujusmodi  gravamina  eorundem, 
sicut  nee  debemus ,  pati  nolentes  fraternitatem  tuam  attente  rogandam  duximus 
et  monendam  per  apostolica  tibi  scripta  mandantes,  quatinus  provide  considerans, 
quod  lionori  tuo  deperit  et  saluti,  si  eosdem  prelatos  et  clericos,  cum  possis,  ab  35 
illorum  molestüs  non  compescas,  ipsos,  ut  ab  hiis  desislant,  juxta  officii  tui 
debitum  compellere  non  omiltens  tu  ipse  dictos  priorem  et  fratres  afTcclu 
benivolo  pro  divina  et  nostra  reverentia  prosequaris  et  alias  ipsos  laliler  in  suis 
necessitatibus  habeas  commendalos ,  quod  exinde  tibi  gralie  divine  premium  et 
favoris    nostri   proveniat    incremenlum   nuUaque   nobis"*    incumbat  necessitas   super  40 

a)  T  vobis. 


12  5  8  :M7 

hoc    alitcr    providondi.        daluin    Vilerbii    '■>    k;il>-ndas    marlii ,    poolißcatus    oostri 

anno  qiinrto. 

7'  aiiH  Straßb.  Thnm.  A.  Dominicaina  Ud.  2  or.  mb.  e.  btUla  pemd.^  Am^  4tm  UmtMuf 
rechts  unten  koU  von  gleicher  Uand  Aba.  •. 


B  421.  Meister   vnd   Rath   der  Stadt  Straßhur g  ieurkunden  den    Verkauf  einet 

städtischen  Grundstücks  tor  dem  Steinthor  an  die  Bürger  Konrad  von  Schiitigkeim 

unti  /<""•"     rTiS  Februar. 

Uozelinus  mogistcr  burgensium,  consules  et  universitär  civium  Argentinensiain 
notmn   facimua   otnnibus    presens    .scriptum    inspectiiris ,    nos  '     i    uDum   aolc 

10  portani   lupidcum'  silum    civilali   inulilem  iu  u»ua   civitatis   v< us   pro  maix:« 

una  cüncivil)us  noslris  Cünrado  de  Sciltcncheiin  et  Bcroni  libere  et  proprie  perpeluo 
possidcndain,  nos  et  successores  nostros  hujus  venditiunis  warandos  constilucntes 
ita,  si  aliquis  super  cinptione  vcl  possessione  ejusdcin  loci  predictos  concives  oostroa 
inpctere   nut   vexnre   prosumpserit,  quod   consules,  qui  lunc  pro  tempore  fucrint.  et 

ir>  civiiiis  ah  eadom  inpclicionc  ipsos  absehet,  uc  igitur  hoc  factum  alicui  vcrtalur  in 
diiliiuMi,  presens  exinde  pagina  est  confecta  et  sigillo  civitatis  in  leslimonium 
connmnilu.  acta  sunt  hec  anno  doniini  1258,  mense  robruario,  prcsentibus  hüs 
tcstibus  :  vidclicet  Hiircardo  Dispensnlore  seniore,  Ilcinrico  de  Wolfgangesheim, 
Johanne  de    Bnetcnht-im,  Burcardo   filio    llugonis    Riplini,  UeimI)oldo   Glio  Nicolai, 

ao  Johanne  Nigro,  Reiraboldo  Virnccorn  juniore,  Cünrado  magistro  coquine,  Ilcinrico 
de  Ache,  Brunone,  Johanne  ßlio  domini  Krbonis,  Dieterico  quondam  judice,  Jobanne 
(ilio  RudolTi  Lenzelini   consulibus  et  aliis*  quom  pluribus^. 

T  a\ts  Straßb.  Thom.  A.  docaro.  tiist.  lad.  24  or.  mb.  e.  tig.  pemi.  detapmt. 

•)  r  alii. 


e  I  i:h,  n.hi  hrfindet  »ich  ein  mtheju  ^eidikmtemin  ScknOem  Ährmihn  lY  wn  HemMthtm  Dmimm 

an  ilfn  CltruB  der  Stadt  und  Jheecete  StnJUmrg,  or.  mb.  c.  buO«  pettd.  tmt  gleidkm  Bmmi 

vermerk  .< iM. 

<  Vergl.  Straßb.  Gasten-  und  Hätuirnamm  i.  MättUhmr  S.  119. 

>  />(M  Rntlu-  n.  Bürgprbnrh  fol.  IIb  im  Sraßb.  St.  A.  vrMJdimH  mu  eitm  Urktmd*  de*  Fiirmrt 

M   lU'.'tS  außer  lint  hirr  und  in  nr.  432  grminnirn  nach  fiJgrnde  BathtmUfKtder :  Sifrit  toi 

Jolmiiii  von  S<-liAiioi-k,  Grbo  von  Tcgcrvolt,  ilartniQI  von  Srhillingh^m,  Claoa  von  Ittynwk. 
U<'iin)»Milcliii»  brndrr,  außrnlrm  ai»  Xrngrn  :  lirhlolt  Küiirck  nnd  Ton  drn  »mptlAtMl  WaUlMV  d*r 
ktiffiT  miMHtrr,  Hrinrirh  (Irr  smyilo  mriatrr,  Johans  des  bischofrs  »tut,  Diebull.  l'mttr  dem  ItMktm 
fehlen  hier  von  den  Obigen  die  beiden  euleltt  genannten. 


318  12  5  8 

422.  Meister  imd  Rath  der  Stadt  Slraßhirg  ieurhinden,  daß  sie  dm  Bürgern 
Johannes  eJiemals  ZuJlner  xmd  Oottfrid  Comere  den  heim  St.  Arhogastshioster 
gelegenen  Brückenhof  und  einen  Acker  im  Bann  von  Sidz  verkauft  haben  gegen 
die  Verpflichtung,  die  St.  Arbogastsbrücke  zu  unterhalten.  1258  März. 

Heinricus    de    Wolfgangesheim   et    Gozelinus    filiaster  Vitule   magistri   civium,    5 
coiisules    et    universitas    civium   Argentinensium   notum   facimus    omnibus    presens 
scriptum   inspecturis,    concives   nostros   Johannem   quondam   thelonearium   et  Gode- 
fridum   dictum   Gornere   sc   ad  hoc  obligasse,  quod   ipsi   et  heredes  ac  posteri  sui, 
qui  curiam  pontis,  que   dicitur  Bruckehof,  apud   cenobium  *  sancti  Arbogasti  sitam 
et  agrum  unum  in  banno  Sultze  silum  in  possessionc  sua  habuerint,  ponlem  sancti  lo 
Arbogasti  ^   construere  perpetuo  debent  et  reedificare,  quandocunque  necesse  fuerit, 
sumptibus  propriis  et  expensis  sine  dampno  civitatis  ita,  si  propter  defectum  edificii 
in  eodem   ponte   aliquis  dampna  sustinebit,  quod  possessores  anledicte  curie  et  agri 
predicti    illa    dampna    persolvent,  quia   nos   de   consensu   civitatis  predictam  curiam 
pontis    et    agrum   prefatum    sub   tali    conditione   ipsis    vendidimus    et    donavimus  is 
perpetuo    possidendum.    in    cujus   rei   memoriam  et  flrmitatem    alque  probationem 
presens    exinde   pagina    est    conscripta   et   sigillo    civitatis    noslre    in    testimonium 
conmunita.        acta  sunt  hec  publice  anno  domini  1258,  mense  martio,  presentibus 
hiis  testibus  :   videlicet   Burcardo    Dispensatore    seniore,    Reimboldo    filio    Nicolai, 
Burcardo   filio   Ilugonis   Riplini,   Jobanne    de    Buctenheim,  Ülrico  Scottone,  Rülino  20 
Riplino,   Reimboldo    Virnecorn    juniore,  Johanne    filio   domni    Erbonis,    Brunone, 
Dietorico  quondam  judice,  Cünrado  magislro  coquine,  Heinrico  de  Ache  consulibus ; 
Hecelone   de  Eckevirdesheim,  Erbone   filio  judicis,  Rudolfo  de  Vegersheim,  Reim- 
boldo  dicto  Liebencellere,  Erbone  filio   Nicolai,  Friderico  inter  mercatores,  Hugone 
Riphno,  Reimboldo  Stiubenwec,  Cünrado    quondam  judice,  Reimboldelino,  Burcardo  25 
et    Friderico    Dispensatoribus,    Nicoiao    diclo   Zorn,    Günone    dicto    Sünere,    Ottone 
Riplino  et  aliis  quam  pluribus. 

S  aus  Straßb.  St.  A.  Vord.  Dreizehn.  Gew.  Corp.  A  lad.  50  or.  mb.  c.  sig.  pend. 


423.  Pabst  Alexander  IV  trägt  dem  Bischof  von  Straßhirg  auf,  den  Bürgern 
Straßhur gs  für  ihre    Verwüstung  des  Klosters  Selz  Absolution  zu  ertheilen.  1258  30 
April  5   Viterbo. 

Alexander  episcopus  servus  servorum  dei  venerabili  fratri  .  .  episcopo  Argen- 
tinensi  salutem  et  apostolicam  benedictionem.  significarunt  nobis  dilccli  filii  .  . 
abbas  et  conventus  monaslerii  Selsensis  ordiuis  sancti  Benedicti  tue  diocesis,  quod, 
cum   olim   quidam   inimici    universitalis    Argentinensis    se    in    eorum    monasterium  35 

a)  S  cenobum. 


Vergl.  Sübertnann  Localgesch.  d.  Stadt  Straßb.  S.  314. 


i 


1368  310 

reccptnsscnt*  et  oflendissent  hotnincs  iiiiiversitalis  cjusdcmi,  landem^  ipM  untrer- 
situs  litijiistnüdi  occanione  comrnüta  cxpllcndo  cxindc"  inimicos  ecudem'  mootsto- 
riuiii  ipstiin  i^nis  iiiciMuliu  fL-re  tolulil<-r  dcstruxeruul  alias  ipsi  mooisterio  dampiUI 
non   inudica   irrogonles.   quarc  nobia   fiiil  ex   parle  diclonim   abbalu  et  oonrenliM 

s  huniilitcr  supplicalum,  ut,  cum  ab  univeräitutc  predicla  ail  eis  compeleoler  de 
damptiis  hujitsinudi  satiNfactum,  providero  super  absulutione  Iiominum  univeraitatis 
ojusdein  inisoricürditcr  curarcinus.  cum  itaque  difücile  videatur  pro  absoluüooe 
hujustiiodi  ühliueuda  lantuin  inulliludinem  ad  sedcm  apostülicam  dcslinari,  uos  de 
circum.spccliono  tua   pleuam    in    domino    flduciam    oblinentes    fralemitali    tue    per 

10  (iposlolica  scripta  mnndamus,  quulinus,  si  premissis  verilas  sufTragalar,  dicte  uni- 
versilalis  hominil)US  auclurilale  noslra  juxta  fonnam  ccclcsie  hac  vice  beneficium 
absüluliuiiis  itiipeudaä,  injunclo"  eis  nichilüminus,  quod  de  jure  fueril  injungen- 
dum.        datiim  Viterbii  nonas  aprilis,  ponlificalus  noslri  anno  quarto. 

S  am  Strafih.  St.  A.  Vonl.  Ui.i/..  Im.  Qew.  Corp.  A  lad.  3»  or.  ml.  e.  bmOa  ptml.  Am/  dem 
15  Umschlag   recht»    uiitrn  von  glricher  Hand  B  fu',  auf  iler  HückneiU,  wit  M  tdMml,  NN 

andrer  Hand  Hohe  und  rvn  iwri  Kreusem  twkgtjatt  Midi  no*  anili  BOa. 
Sl  coli.  ibid.  Vidim.  mh.  c.  nig.  pend.  au»gettt(tH  ton  Jh'Behof  Heiiirkk  von  Stmßbwrg,  1358 

Juni  (i  (festo  sancti  Mcdardi). 
Gedruckt   nach   Sl   bei    Wencker  Appar.  .i  .n.-..,.  ini.l„t.  /■.  l,,  «r.  In  -    i.,,..,   .\  ;  /;/, 
ao  77H  nr.  3  =  LaguiUe  pr.  p.  JA.  —  Fottiuut  Beg.  pomtif.  nr.  17334. 


424.  Jii   iiiirr    \  ( rhu ndl Hilf/  iihrr  du-    \i>ijlti  dts  Kloxtrys  .1  /   ,/  ■        Ba- 

sitzern  .•  Eberordo  de  Sülze  archidiacono ",  Alberto  de  lUilniiisin^'rii,  W  ;ilr;iniiao  de 
Gerolseckc  canonicis  Argenlinensibus,  domino  Werinhero  Slampbone,  Sifrido  came- 
rario  Surbur^^ensi  et  Ilenrico  de  Pfetensheim  capellanis  episcopi.  anno  domini 
3s  125K,  mense  aprili,  in  dominica  qua  cantabatur  Jubilalc,  apud  Altorr.  1258  Aprii 
14  .Vlorf. 


Am  ScMpfiin  AU.  dipl.  I,  439  nr.  576  dme 


>    Wohl  bei  der    Belagerung   den   Markgrafen    vom   Baitm  tu  8tU  Airek  ii*  BIWmjmAcn 
:ii>  Städte  im  Mai  1357.  Vergl.  A.  liwuon  Z.  Ottd^  d.  gnUtm  LmdfrimkmUmidn  itntKlm  SUdU  S.  85. 


-  Demieiben  Rbcrhardo  du  Solle  wrchidiacono  in  •cclcaia  ArgcatiiMaai  hrßMt  IkAtt  Aiammiir  IV, 
dal\  er  den  lU.ttltof  vom  Comttamt  twinf»,  da$  «w  Am  mdemdUlkk  tu  Samdem  ftiummn 
d,:t  ^7o.«^■r.<  iwicAMMM  dem  Abt  vom  St.  OnOtn  m  Merytbm,  1358  Mai  5  Viterho.  VttfL  Wm 
Vrk.lt.  d.  Abtei  St.  Oallen  III,  Uü  nr.  941.  —  Ihtthant  Heg.  pontif.  nr.  172:>S.  Im  gUiciten  Jakr* 
erscheint  unter  den  Straßburger  Domotnonikem  noch  Uolrica*  filiaa  qnondMn  ÜMirict  ■uUü*  dm  1 
IM  einer  S^henkiing^HrkuHdr  filr  Hie  Sonnfn  rn  KenhauMn.  Cfr.  Xentart  Ood.  ÜfL  Jkm.  II, 
nr.  970.  —  Stalin   tt'irtrmb.  Ottck.  II,  740. 


320  1258 

425.  Bischof  Heinrich  von  Straßlurg  und  sein  Official  Nicolaiis,  Probst  ton 
St.  Thomas,  beurkunden  einen  Vert/leich  zwischen  der  Wittice  und  den  Kindern 
Jiurchard  Bone's,  eines  Straßhurger  Bürgers,  einer-  und  dem  St.  Katherinenkloster 
zu  Straßburg  andrerseits  über  Burchards  Hinterlassenschaft.  1258  April  17. 

Heinricus  dei  gratia  episcopus  Argentinensis,  N[icolaus]  prepositus  sancli  Thome    5 
ejusdem  domini  venerabilis  officialis.        sciant  cuncli,  quod,  cum  Burcbardus  dictiis 
Faba   civis   Argentinensis   hone   memorie   quondam  omnia  sua  mobilia  et  inmobilia, 
jura   etiam  et  quecunque  habebat  tunc  babiturusque  fuissel  in  posterum  quocunque 
litulo,  donasset   et  contulisset  priorisse   et  conventui   sancte  Katerine  extra  muros 
Argentinenses  nunc  ordinis  fratrum  predicatorum,  retento  sibi  usufruclu  eorundem,  10 
de  consensu  sue  uxoris  tunc  Gute  pie  memorie  •,  laodem,  dicta  Guta  defuncta,  cum 
Hiltrude   contraxit  malrimonium.    que  cum  duos  pueros  genuisset,  ipsc  super  certa 
pensione   danda  post  mortem   ejus  ipsis  pueris  ac  possessionibus  seu  reditibus  ipsi 
mulieri   a  diclo   monaslerio    ordinavit  et  convenit  cum  dicta  priorissa   et   conventu. 
mortuo   itaque  diclo  Burchardo,  cum  orta  fuissel  dissensio  inier  diclam  suam  relic-  i5 
tam  et   pueros   ejusdem   ex   una   parte    et  prediclam   priorissam   et  conventum   ex 
altera,   medianlibus   persouis   boneslis   ac  pacificis   ad   nostram    etiam    monilionem 
concordaverunt  in  bunc  modum :  quod  relicta  predicti  Burchardi  de  bonis  ac  posses- 
sionibus   ejusdem    recipiet    et    babebit    possessiones    reddenles    annuatim    duodecim 
quarlalia   annone   in   Oslhoven   noslre   diocesis    et  possessiones,   quas   monaslerium  20 
ibidem  habebal  predictum,  reddenles  annis  singulis  oclo  quarlalia  annone  cum  usu- 
fruclu, possessione   et  proprietate  plena   preler   redilus  decem   quarlalia,  que  dicta 
relicla   anlea  babebat  in  diclo   banno,    quos   redilus   relinebit  cum   possessionibus 
antedictis.    ilem    usumfructum   domus,    quam    dictus   Burcbardus   inbabitabal,   dicta 
relicta  babebil,  quoad  vixeril,  cum  annona,  quam  reliquit  idem  Burchardiis,  et  omni  !b 
subpellcclili  domus   et  vigiuli  unam  libram  Argenlinensem  babebil  eliam  et  recipiet 
de  bonis  Burchardi  prefali  cum  curia  VüUonis.    prefala  etiam  priorissa  et  conventus 
de   Omnibus   debitis,    in   quibus   diclus   Burchardiis  fuerat  obligatus,    nichilominus 
satisfacere   tenenlur  sine   omni   dampno  prefale  relicte  et  ejusdem  puerorum.  junior 
autem   puerorum  unum  mansum  cum  proprietate  et  usufruclu  babebil  de  possessio-  30 
nibus  anlefati  Burchardi  in  Crigesheim ;    senior   autem  filia  secundum  palris  dispo- 
sitionem    in  diclo   monaslerio   permanebit   recepla.    alia  vero  omnia  bona  quondam 
ipsius   Burcbardi   sive    relicla    ab    eodem,    acliones,    nomiua   et  jura,   possessiones, 
mobilia   et   inmobilia    babebil   supradictum   monaslerium   et   relinebit   ad   caulelam, 
dicta  matre  pro  se  et  suis  pueris  cedenle  omnia   suprascripla    et    transferente  dona-  35 
tionis   tilulo   in   monaslerium  anledictum.   promisit  insuper  dicta  maier   se  procura- 
turam  et  curaluram,  quod  dicti   sui  pueri  bujusmodi  ordinationem  et  compositionem 
ratam   habebunt   nee   aliquo   tempore   in   aliquo  facieut  vel   venient  contra  eandem, 
renunlians  Vellegiani  '^  auxilio,  cujus  beneficium  sibi  fuit  expositum,  el  juri  cuilibel, 


1  Cfr.  nr.  291.  40 

2  Das  Vorrecht  der  Gattin  auf  die  Hinterlassenschaft  des  Mannes  betreffend.  Cfr.  L.  I  Dig.  XVI,  1 
in  Corp.  jur.  civilis  ed.  Krüger  et  Mommsen  I,  305 — 208. 


12B8  SM 

quo  juvari  posscl  contra  hujUHmodi  Ordinationen)  et  obligationem,  obligaos  ad  aadem 
cliutu  811U.S  hcrcdes.  prurnisil  iiisii[ier  priuriMSa  et  convciitus  dielt  monasterü,  pce- 
senlo  et  cousenlieiilu  f'rulre  llelewigo  priorc  iratrum  predicatorum,  quod  bojamodi 
ordinutiunem   rutum   liabentcs   et  cütnpositioncin   contra   prudiclam   dod   facient  nee 

0  venient,  rcnuntiantes  beneUcio  restitutionis  in  integrum  et  omni  Juris  auxillio  oom- 
niunis    vcl   spocialis,  quo  juvari  possent  contra  hiijusmodi  compositioDem.  r- 
vcrunt   insupor   dicla  priuriHsa  et  couvcutus  omui  actioni  et  juri  stbi  oompel-  uwi«.!» 
contra  dictum  rulictam  et  ejus  pueros  pro  bonis  et  rebus  Burcbardi  memorati,  dicta 
ctiam   muliere   pro   sc  et  suis  pueris  renuntiantc  omni  actioni  et  Juri  super  bonis, 

10  posscssionibus  seit  rebus  oc  juribus  relictis  a  Burcbardo  antenominato.  ego  Hiltmdis 
prcdicta  cunfltcor  omiiia  siiprascriptn  facta  fore  et  acta  per  me  et  cum  meo  pleno 
et  litK>ro  cunscnsu  et  per  stipiilutionütn  proinitto,  me  omnia  et  singula  supranotata 
facturam  et  procuraturam,  rcnuntians  omni  Juri  pro  bonis  dicti  mei  quondam  marili 
et   aclionibus  pro   me  et  meis  pueris  nobis  competcntibus  et  competituris.   et  peto 

in  banc  suprascriplam  ordinotionem  et  compositionem  sigillis  suprascriptorum  domi- 
nurutn  coininuniri,  quibus  uti  vulo  pro  me  et  mcis  liberis,  cum  nullum  habcamus 
sigilluin.  DOS  priorissa  et  conventus  monasterii  sancte  Katcrine  in  borum  perpctuam 
memoriam  et  probationcm  presentibus  appendi  fecimus  nostrum  sigillum  et  sigillum 
prioris  supradicti.    nos  Hrinricus  doi  gratia  cpiscopus  Argenlinensis  et  ego  ofltcialis 

jo  omnia  sie  acta,  ut  sttprascriptum  est,  testificontes  ad  |)ctitionem  supradictc  rclicte 
ac  ctiam  dictc  priorisse  et  conventus  presentibus  appendi  fecimus  noslra 
sigilla.        actum  anno  domini  1258,  15  kalendas  mal. 

JI  aus  Straßb.  Hotp.  Ä.  lad.  189  fuc.  6  or.  mb.  e.  4  »ig.  pend. 


426.    Das  Kloster  der   Fmurishinerinnen   zu    Straßlmrff  verpflichtet  tick 

«  Unterhaltung  //-•  •  /''■"■ke  am  Il<>h,Hsli>j.   l'^58  Juli  6. 

\  .  .  .  abbuliaäu  ul  conveutus  sancti  Francisci  in  Argentina  ordinis  sancti 
Damiaui  iiolum  fucimus  univcrsis,  quod  nos  deliberatione  pr '■<■':  et  contnuni 
traclatu  ponlcin  propi"  Ilobcnslegon  conliguum  arce  fratrum,  si  \'  consumptus 

fuerit  vcl   alias  quocumquc  modo  dcvastatus,  in  rcconpensionem  vie,  quc  ab  eodem 

ao  ponto  usque  ad  portam,  quc  dicitur  Rinpurgetor,  fratribus  minoribus  a  magistro. 
consulibus  et  coimiunituli   Argontincnsi  tradita  fnit  cutn  plena  i  '  "  .t  in 

litleris  civiuin  super  boc  confcctis  pletiius  continetur',  nostris  c, , umus 

pcrpeluo  reßciendum  et  ad  hoc  faciendum  nos  et  nostrum  monastcrium  tenore 
presenlium  obligamus.        dotum   anno  domini   1258,  in   octava  apostolorum   Pelri 

as  et  Pauli. 

S  OH»  Straßb.  St.  A.  Vord.   Drviselm.   Qew.   Corp.  A   \mA.  4»  «r.  wA.  e.  »i§.  pmi.    Oal 
erkaltHf  Sirgtl  mit  der  Ltgmit :  S.  abiMtMM  •.  Fnnowci  in  Argtatiaa. 


>  Cfr.  »r.  411  u.  438. 

41 


322  12  5  8 

427.  Konrad  Dekan  von  Haslach  ladet  auf  Orund  eines  Mandats  von  Bischof 
Heinrich  von  ^traßhxirg  den  Rath  von  Straßburg  zur  Verantwortung  wegen  einer 
Klage  Erhd's  des  Sängers  von  St.  Thomas.  1258  Juli  10. 

Gonradus  decanus   Haselacensis  judex   a  venerabili  patre  noslro  Argentinensi 
episcopo  subdelegatus  viris  honorabilibus  et  discretis  magislro  et  consulibus  Argenti-    5 
nensibus  salutem  et   sinceram    in    domino    karitatem.        noverilis    nos  mandatum 
domni  nostri   episcopi  Argentinensis  in  hec  verba  recepisse  : 

H[einricus]  dei  gracia  Argentinensis  episcopus  dilecto  sibi  decano  Haselacensi 
salutem  in  domino.  Erbe  cantor  sancti  Tbome  Argentinensis  nomine  fralris  sui 
Hugelini  annis  minoris  nobis  conquerendo  moustra-vit,  quod  magister  civium  et  10 
consules  Argentinenses  predicto  Hugoni  super  feodis  et  rebus  aliis  solvendis 
injuriantur  eidem.  cum  igitur  de  tua  discretione  babeamus  fiduciam  pleniorem,  tibi 
mandamus  per  presentes,  quatenus  in  eodem  negocio  ralione  previa  procedas  et 
negocium  predictum  fine  debito  merita  cause   diligenter   inspecta  decidas.        datum 

j^n  g      anno  domini  1258,  in  die  sanctorum  Kilyani  et  sociorum  ejus.  15 

Hujus  igitur  auctoritate  mandati  vos  in  claustrum  Haselacense  proxima  quinta 

juins  feria  post  festum  Margarete  citamus  responsuros  predicto  cantori  sancli  Tbome 
Argentinensis,  prout  ordo  dictaverit  rationis.  datum  anno  domini  1258,  in  die 
Septem  fratrum. 

S  aus  Straßb.  St.  A.  Verschl.  Canzlei-Gew.  Corp.  K  lad.  16  ar.  mb.  c.  8ig.  pend.    Der  20 
Name  des  Dekans  Conradns  in  der  Legende  erkennbar.  Auf  der  letzten  Zeile  des  Textes 
unten  rechts  R.  litteras  von  gleicher  Hand  wie  das  Uebrige. 

428.  Meister  und  Rath  der  Stadt  Straßburg  bestätigen  den  Verkauf  zweier 
aneinander  stoßender  Grundstücke  am,  Hohensteg  an  die  Franciskaner  zu  Straßburg. 
1258  Juli.  » 

Heinricus  de  Wolfgangisheim  magister  .  .  consules  et  universitas  civium 
Argentinensium  scire  volumus  cunctos  fideles,  quod,  cum  nos  vendiderimus  ad  opus 
fratrum  minorum  in  civitate  nostra  aream  a  domo  Friderici  de  Tunzenbeim,  que 
Sita  est  juxta  portam,  que  dicitur  Rimpurgtor,  usque  ad  vicum  prope  pontem,  qui 
vulgo  dicitur  Hobenstegen,  ad  palum  ibidem  in  longitudine  pro  signo  posilum  et  30 
latitudine  usque  ad  aquam  pro  quinquaginta  marcis,  reservata  nobis  via  ad  publicum 
et  communem  usum  civitatis  circa  latitudinem  quindecim  pedum  in  longitudine 
dicte  aree  versus  aquam  1,  nos  considerantes  majorem  utilitatem  et  necessitatem 
totius  civitatis  nostre  necnon  et  commodum  fratrum  ad  petitionem  eorundem, 
prebabita  diligenti  discussione  et  deliberatione  ac  communi  traclalu,  dictam  viam  35 
ad  aream  prenominatam  a  nobis  venditam  jure  proprio  cum  proprietate  plena  et 
dominio  juxta  morem  ordinis  eorum  tradimus  et  tradidimus  tenendam  et  perpetuo 
possidendam,  tali  adjecla  conditione,  quod  .  .  abbatissa  et  conventus  sancti  Francisci 

1  Cfr.  nr.  411. 


12S8  923 

ordinis  sancli  Damtaiii  in  noslra  civilali;  |>ont(;m  m  Im--  ir-  p."  !:■  l-  i  r  i  ]]']>■  u- 
stcgeii,  qiiom  fralres  de  novo  construxcrunt,  cum  ncc-hbc  lu-ril,  icuc-rc  jj-^ri".  luo 
teni;l)iiiilur.  ad  quod  dictc  ahlialissa  cl  convcntus  se  per  muu  lilteras  obliganint'. 
pretcrca  cum  Theodcricus  nuntius  communitatis  quandam  aream,  que  extendi 

0  dicta  aqua  usquc  ad  murum  domiis  supradicti  Vrideriei  de  Tunzenbdm,  conliguam 
arce  predictc  propc  porlain  siiiiraiiulatam ,  quam  etdem  dedimns  de  comnnini 
cunseiisu  civiuin  et  huna  delil>cralione  cum  eoflem  jure  et  proprieUiUs  sicot  ipü 
fratrihus  prcdiclis,  vendidcrit  simpliciter  et  absolute  cum  plena  proprietal«  eisdem 
frotribus   ad   usum   corum    in    manus    procuratorum    suonim   pro    certa    pecnnie 

10  quanlilato,  quam  vcndilionem  ratam  habcntes  Icnorc  prcscnlium  conflnoamos  DO*  et 
succcssorcs  uuslros  hujus  traditioiiis  woraridos  coiihliluenlc»  ila,  quod  si  aliqnis 
prediclos  fralres  super  Iraditione  et  possessioue  dictc  vie  et  areamm  predictarum 
impelcre  aul  vcxare  presumpseril,  quod  nos  et  consules,  qui  pro  tempore  fueriot, 
ac    civilas    a    vexutione    et    injuriis    absolvent    eos<lem ,    renuntiantcs    etiam    omni 

ir.  exceplionl  facti  et  juris  ac  consueludinis,  que  nobis  competerc  posaunt  vcl  competont 
conlrn  factum  noslrura  et  hoc  instrumentum.  in  cujus  rei  evidentiam  presentibns 
lilleris  noslrum  fecimus  appendi  sigiilum.  acta  sunt  hec  anno  domini  1258, 
mense  julio,  presenlibus  testibus  subscriplis  :  videlicct  prediclo  Ilcinrico  de  WoU- 
Rnngisheim  magistro,  Gozelino  filiaslro  Vilule,  Ileinrico  vicf^  •"•'■"i,  Gunthero  Rufo 

^)  burgravio,  Munihardo,  Wallhcro  scullhcto,  Johanne  de  Bu-  ;  ■.  Scoto,  Johanne 

fllio   Erbonis,   Rcinboldo    frairo    Liebencellarii ,    Reinboldo   filio  N\     In.    Burkardo 
Ripliiio,    Rulino  Riplino,    Burcardo    Dispcnsatore   seniore,   magistro  coquinc,   filio 
llieloncarii  Pciro,  Johanne  Nigro,  Nycolao  fralre  Reinboldolini,  Nycolao  de  Kagenr -'  - 
Heinrico  de   Aquis,  Johanne   de  Sconccke,  Theoderico  judice,  Krlwne  de  Tegei 

»  Sifrido  de  Vegcrsheira,  Brunone  scullheto,  Beger,  Heinrico  de  Wizenowe,  Hartmudo 
de  Scildekeim,  Friderico  filio  Friderici  inter  mercatores  consulibus  ;  Rcinboldo 
Liehcnccller.  Krhonc  trans  Bniscam,  Rfldolfo  de  Vegersheim,  Reinboldo  Stabwege, 
Rciiiholdolino,  Hugone  Ripclino,  Friderico  inier  mercatores.  Erbone  filio  Nycolal, 
Berloldo  Rusos,  Wnllhero  cufenmeister,  Diepoldo  el  aliis  quam  pluribus*. 


i» 


T  aus  Straßb.  Thom.  Ä.  Doroinicains  Ud.  2  or.  mA.  e.  tif.  ptnd,  dthpto. 


1   Ctr    vr.    ;.'(;, 


-  /.Vii  Uli  KaIIis-  u.  LIAritcrbnrh  fol.  11>>  lim  Straßb.  St.  A.  btßitdlithe»,  mn  «Mcr  Hmtd  dt» 
taten  Jtütrh.  ringftmgent»  und  augrblich  einer  Vrhimk  rbeitfiilh  tom  JtM  fJM  «wiMMHMWa  Vtrmitimit 
nennt  außer  difsrn  noch ,  «riV  r«  scheint ,  aU  JiiUhe  :  UAlin  Lcntxliu ,  Erho  ron  Kkgeacck« ,  Bciari^ 
ar>  Darhson,  Krho  Clnnson  n&n,  ConrM  HrAgcr,  Hnn»  VriiH<Hs  »An,  atißertiem  Erb«  dM  lilitan  ata, 
Burcknrt  conant  Spcndpr,  Clnns  K<'<>n<>t  /•orn.  Da»  Omm  moekt  fedodk  am  JOmirmek  «mm 
liJten  Zusammenicerfen»  rtm  Xeugenmtmcn  rertekitientr  üthmim. 


324  1258 

429.  Der  Ofßcial  von  Speier  verschiebt  einen   den  Bürgern  Straßhur gs  in  ihrer 
Streitsache  mit  dem  Kloster  Hördt  u.  A.  angesetzten  Qerichtstermin.  1258  August  30. 

.  .  Officialis  Spirensis  judex  a  sede  apostolica  constitutus  honorabilibus  viris 
consulibus  ceterisque  civibus  Argentinensibus  salutem  in  domino.  quia  diversis 
Sept.  6  prepediti  negotiis  diei  vobis  prefixo ,  videlicet  feria  sexta  ante  nativitatem  beate  5 
virginis,  super  causa,  que  inier  vos  el  claustrum  Herdense  et  Ditbericum  de 
Wacbinbeim  et  Rudolfum  de  Berwarstein  prebendarios  Spirenses  vertitur,  ad  judi- 
candum  interesse  non  possumus,  eundem  diem  duximus  prorogandum ,  quousque 
vobis  alium  terminum  per  litteras  nostras  assignemus.  dalum  anno  domini  1258, 
feria  sexta  post  decoUacionem  Jobannis  baptisle.  lo 

S  aus  Straßb.   St.  Ä.  Verschl.  Canzlei-Gew.  Corp.  K  lad.  17  nr.  93  or.  mb.  h't.  pat.  Der 
untere  Pergamentrand,  an  dem  wohl  ein  Siegel  befestigt  gewesen,  ist  abgerissen. 


430.  Das  St.  Thomascapitel  zu  Straßburg  beschließt,  nach  Abgang  seines 
gegenwärtigen  Kellermeisters  dessen  Amt  und  Einkommen  zu  gemeinem  Nutz  des 
Capitels  einzuziehen.  1258  September.  is 

Universis  presentium  inspectoribus  presenlibus  et  futuris  prepositus,  decanus 
totumque  capitulum  ecclesie  sancti  Tbome  Argentinensis  noticiam  siibscrip- 
torum.  versuciis  hominum  prudenler  occurritur,  si  ea,  que  pro  tempore  fiunt, 
scripto  perennenlur.  noverint  igitur  universi,  quod,  cum  in  ecclesia  nostra  officium 
cellerarie  dudum  exstiterit,  de  quo  plura  nobis  et  ecclesie  nostre  debentur  obscquia,  20 
contingit  multotiens,  ut,  cum  debita  exiguntur  obsequia  et  servicia,  diverse  ex  boc 
oriuntur  discordie  et  proveniunt  ipsi  ecclesie  inconmoda.  volentes  igitur  utilitati 
ecclesie  nostre  prospicere  in  futurum  nos  de  voluntate  et  consensu  reverendi  in 
Cbrislo  patris  ac  domini  nostri  episcopi  totiusque  capituli  Argentinensis  anno 
domini  1258,  mense  septenbri,  presenti  scripto  slatuimus  et  ordinamus  ac  ad  !s 
observandum  idem  statutum  fidem  preslamus,  ut,  cum  Reinboldus  nunc  cellerarius 
cesserit  officio  cellerarie  prediclo  vel  decesserit,  idem  officium  redditusque  eidem 
attinentes  cum  omni  jure  et  integritate  ad  conmunes  usus  capituli  nostri  spectabunt 
babebitque  inantea  idem  capitulum  potestatem,  relinendi  sibi  perpetuo  proventus 
ejusdem  omniaque  provenientia  ex  eodem.  insuper  de  conmuni  consensu  volumus  30 
capituli  ut  omnia  officia  cellerarie  attinentia,  utpote  sunt  officium  pincerne,  officium 
dapiferi  et  si  qua  sunt  similia,  conmunitati  nostre  ecclesie  deinceps  debeant  altinere 
et,  cum  vacaverint,  a  capitulo  conferantur,  boc  tamen  excepto,  quod  redditus  solius 
prebendule  coquine,  quam  nunc  habet  Hugo  regelarius,  post  obitum  ipsius  regelarii 
prebendule  Cünradi  presbiteri  debeant  cedere  ita,  ut  idem  Cunradus  vel  suus  30 
successor,  quicumque  fuerit,  missam  pro  defunctis  cum  domino  Friderico  vel  suo 
successore  alternatim,  cum  ipsum  ordo  tetigerit,  serviendo  nostro  choro  debeat 
celebrare.  juramus  etiam  et  fidem  prestamus  singuli  de  capitulo,  quod  in  contrarium 
non   veniemus   inpetrando  litteras   super  ipso  officio  a  sede   apostolica  vel  aliunde. 


1258  -  1259 

volumus  ctintn,  nt,  si  qui  nostrum  oliquid  inpetrRVPrit  *,  id  Juribos  careat  et  effreta 
nc  tnmquatn  fidei  violiilor  judicclur  et  perjurus.  nee  recipicmus  in  canonieum 
noslriiin  aliqiicrn,  ni.si  idoin  slatuluin  jjredicluin  se  jurcl  obscrvaliirum  et  pro  Tiribitt 
defcnsuruin.  nos  Ilfeinricus]  dei  gracia  episcopus  toltimquc  capitulum  Arn^ntinense 
s  prcscnti  statuto  conscntimus  et  in  evidentiara  premis»orum  sigilla  nostra  una  cmn 
gigillo  cnpitiili  sancti  Thorno  et  prclatonini  in  preseDÜhos  litteria  oonlentonilD 
fecimus  appendi.        actum  anno  et  mense  prenütalis. 

T  aim  SlruMi.  Thmn.  A.  docura.  hin»,  lad.  2  (•UtuU)  of.  m*.  c.  4  »ig.  pfml. 
Oeilniikl  diirmirh  hei  C'h.  ikhmidt  JJi»t.  du  chap.  de  t.  Thom.  J>.  3l>i  nr.  41. 


10  431.  Friedrich  der  Abt  und  der  Content  dei  Klostert  Marbaeh  verlehnen  dem 
Straßburger  Bürger  Hugo  Loselin  Gartenland  tu  KSnigtkofen.  1258. 

Nos  Fridcricus  miscralione  divina  abbas  et  convcntus  monasterii  Marbaceosia 
ordiniä  sancli  Augustini  Basiliensis  dioccsis  universis  et  singulis  prcsentium  inapec- 
loribus  volumus  esse  notum,  quod  nos,   conmuni   tractatu  et  provida  dcliberatione 

15  prchabila,  unaiiimi  consensu  conccssimus  et  concedimus  Hugoni  dicto  Loselin  civi 
Argcnlinonsi  suisquc  heredibus  sive  succcssoribus  aream  sive  ortum  nostri  monasterii, 
quem  (piandoquc  tenuit  a  nobis  quidam  cognomine  Episcopus,  silum  Kunigesboven 
apud  sanctum  Gallum  versus  pralum  conliguum  curic  dicti  Hugonis  in  perpctuum 
sub  annuo  censu  deccm  unccarum  Argenlincnsis  monctc.  quem  censum  ipsc  Hugo 

90  et  biTcdcs  sui  nostro  monosterio  in  peqwtuum  dare  et  solvere  tencntur  annis 
singulis,  sc-ilicet  in  fcslo  bcati  Martini  quinquc  unccas  et  in  feslo  beati  Jobannis 
baptisto  reliquas  quinquc.  promittimus  etiam ,  quod  contra  haue  conceasioneiD 
nullatonus  vcniemus  nee  infringcmus  eandem,  scd  ratam  et  gratam  babcbimus.  et 
ad   iioc    nos  et    noslros    succcssoros    presenlilms    obligamus.    et   in   evidentiam    ac 

SB  probationem  premissorum  sibi  tradimus  prescntes  litcras  nostrorum  sigillonun 
muniminc  roboratas.        actum  et  datum  anno  domini  1258. 

B  aU8  Straßb.  Bf:.-A.  0  fnsc.  478".)  <>r.  mh    c.  3  *ii).  prmi. 


432.  ßer  Ritter  Arnold  Kind  und  seine  Oemahlin  Uta  verkaufen  dem  EUuler 
Steigen  ihre  Güter  zu  Osthofen  für  70  Mark  Silber.  1259  Feinär  9  StraOmf. 

80  Notum   sil   Omnibus   prcsentem   pnpinnm   inspecturis,  quod  ep"    V — Moa  milea 

dictus   Kint  ol    cgo  Uta   uxor  ipsius  legitlima,  habita  inter  nos  •!<  ne  bona, 

conscnsu  unanimi  de  consilio  amicorum  nostrorum  Gdelium  vcndidimus  lecte  et 
rntionabilitcr  omnia  bona  nostra  sita  in  banno  et  villa  Ostboven,  Tidclicel  (ercium 
diraidiuin  niansum  et  quirquid   nmplius  ibidem  de  bonis  noslris  inveniri  potent  tarn 

SS  in  agris  viniforis  quam  Irugifi'ris,  pratis  atquc  curiis,  excepto  feodo  mei  Arnold], 
quod  dicitur  Camcrgüt,  priori  et  fratribus  de  Slciga  Ai^ntincnsia   dj'ocesia   pro 

i)  T  «liqui  inp«tniT«riol. 


Mm.  U 
JmU  U 


326  1259 

septuaginla  marcis  argenti,  quas  nobis  integraliler  persolverunt.  quorum  bonorum 
possessionem  ipsi  de  nostra  volunlate  et  consensu  intraverunt  et  tenebunt  et  posside- 
bunt  ipsa  in  perpeluum  omni  eo  jure,  quo  nos  ipsa  tenuimus  et  possedimus,  et 
solvent  censum  debitum  de  eisdem  bonis  curiis  illis,  in  quas  spectanl  dicta  bona, 
cui  vendilioni  interfuerunt  Rüdolfus  miles  dictus  de  Vegersheim,  Heinricus  Marsilius  5 
civis  Argentinensis,  Nycholaus  filius  quondam  Cünonis  inier  mercalores,  Simundus 
dictus  Seilere,  Gotfridus  sacerdos  vicarius  sancti  Laurentii,  Hugo  Stollo,  scultetus 
de  Osthoven.  ne  autem  inier  nos  vel  successores  aut  heredes  noslros  ex  una  parte 
et  priorem  et  fratres  anledictos  ex  altera  super  prelibata  vendilione  dictorum 
bonorum  legitlime  celebrala  possit  in  posterum  discordia  vel  aliquis  scrupulus  lo 
queslionis  suboriri  et  ut  dictus  venditionis  conlraclus  firmus  et  slabilis  in  perpeluum 
perseveret,  coram  viris  fide  dignis ,  videlicet  Burcardo  plebano  de  Hittenbeim, 
Cünrado  milite  de  Sleingazzen,  Heinrico  et  Hessone  germanis,  Hugone  villico  et 
Jacobo  fratre  suo,  Waltero  precone,  Heinrico  de  Hesse,  Ülrioo  et  sculleto  de  Ost- 
hoven renunciavimus  una  cum  pueris  noslris  et  renunciamus  per  presentes  pro  is 
nobis  et  noslris  heredibus  universis  omni  juri  *  et  actioni  nobis  et  ipsis  noslris 
heredibus  in  antediclis  bonis  conpetenti  et  in  posterum  conpelituro  alque  in 
integrum  reslilutioni  et  quolibet  juris  auxilio  civilis  et  canonici,  per  quod  prefata 
bona  retrabere  j>osscmus  et  avocare  a  priore  et  fratribus  antediclis.  ego  eliam  Uta 
confiteor  et  prolestor  publice  per  presentes,  quod  juravi  et  juro  taclis  sacrosanclis,  20 
quod  numquam  repetam  in  judicio  aliquo  vel  extra  Judicium  prefata  bona,  sive 
fuissent  dos  mea  sive  non,  a  priore  et  fratribus  antediclis  nee  ipsos  inpediam  in 
eisdem.  et   in   testimonium   et    evidenciam   alque  probationem  omnium  premissorum 

o 

nos  Arnoldus  et  Uta  anledicti  presentem  paginam  sigillis  venerabilis  domini  noslri 
Heinrici  Argentinensis  episcopi  et  mei  Arnoldi,  cujus  sigillo  ego  Uta,  cum  proprium  25 
sigillum  non  habeam,  in  presentibus  sum  contenla,  sigillalam  priori^  et  fratribus 
sepe  diotis  duximus  conferendam.  nos  Heinricus  dei  gralia  Argentinensis  episcopus 
confitemur  et  publice  proleslamur  presentium  tenore,  quod  ad  pelilionem  et  inslantiam 
Arnoldi  et  Ute  uxoris  sue  predictorum  presentibus  noslrum  appendimus  sigillum  in 
perpeluam  memoriam  omnium  prescriptorum.  datum  Argenline  anno  domini  1259,  ao 
proxima  dominica  post  purificalionem  beale  virginis  Marie. 

B  aus  Siraßb.  Bez.-A.  G  fasc.  5749  or.  mb.  c.  3  »ig.  pend.  delapsis. 


433.  Mechtilä  die  Aebiissin  und  der  Content  des  St.  Stephamklosters  zu 
Straßburg  verpflichten  sich,  dem  St.  Agneskloster  daselbst  für  drei  Gedenktage 
jährlich  je  5  Solidi  von  ihren  Gütern  zu  Berstett  zu  zahlen.  1259  Februar.  33 

Mehtildis  divina  Providentia  bumilis  abbatissa  sancti  Stepbani  lotusque  con- 
ventus  •=  ejusdem  ecclesie  Argentinensis  universis  presens  scriptum  inspecturis 
noticiam    subscriptorum.  sciant    universi    ac    singuli,    quod    nos    abbatissa    et 

a)  B  jure,     b)  B  priore.     c)  B  convetus. 


12S9  997 

convcntus  sancti  Stq)hani  ArKeiiiiinM-ii-^  priorisse  monasterii  sancte  Agnclu  eju»- 
tleniqiie  conveului  cxtru  tmirus  civituli»  de  {KysMesaionibtu  coUalis  ccclesie  ooitra  • 
Mclitildi  de  Kiutwilrc  concanonica  noslra,  tiilia  in  villa  et  in  baono  Berstete. 
|iruinittiimis  tiüs  Süluluros  singulis  annü  in  tribuM  anniversarii«,  quc  apud  predkliim 

&  tiioiiusli-riuin   sunclv   AkiicUs   reculuntur,    in   qiiulibet   auniveraario  quinque  scrfidcw 
Argi-nliiienscs.   qiie   uiiiiivcräuria   in    subscriptis   tcniiini»   commemorantur,   io  fieslo    • 
vidclicet    Stcphani    papc   anuiversarium    H&doUi   de   Liebtinberc  quondam   prepotitt      Amt. » 
sancti    Thomc ',    in    feslo    Barnabe   apostoli    Godfridi    clerici,  item   aoniTenarium     vm><  f 
M(Oitildis  d(;  Kinlwilre,  püst(|nani  de  prcscnli  seculo  niifp^verit.  et  ad  heo  implenda 

lü  et  fideliti-r  obscrvunda  nos  abtMilissa  et  cunvcntuä  prenominaü  monasimo  saocta 
Agiietis  per  presenteä  ubligamus,  postqiiani  ex  niortc  Meblildü  de  Rotbacb,  eoi 
usufruclus  dictürum  bonorum  pro  tempore  vile  sue  cedere  dinoscitur,  potaeanooet 
prefulo  ad  nos  liberc  et  absolute  pcrvenerint.  et  in  borum  evidenliam  et  IcatimoniiuD, 
nc   n    nobis   qnicquam   de    premissis    infringi   voleat,    prcseuti  cedule  sigilla  oostra 

15  iippctRliiniis.         duliiiii  uuiiu  domini  IV^ö'J,  mcnsc  februarii. 

/{  (IX«  Straßb.  Ties.-A.  H  fasc.  3117  or.  mb.  e.  3  9ig.  pemL 


434.  Bischof  Ueinrich  und  dai  Domcapitel  ton  Straßbnrg  unteratfiem  die  weiter« 
Ucberbauung  der  Almende   vom  Steinburgthor  bis  tum   Waeeneek.   1259  Februar. 

Nos  II[eiuricus]  dci  gralia  Argcntinensis  episcopus  lotumque  capilulum  Argenti- 

90  nensis   ccclesie   universis  tarn   presentibus  quam  futuris  volumus  esse  notum,  quod 

nos   oreas   illas,  que   vulgariter   almcndc   nuncupanlur,  sitas  juxla  pontem  ex  parte 

altera    portc    Steinenburgetör,    et    prolenduntur    a    domo    Guntbrami    et    Stebellini 

fralrum  fubrorura   de   novo  ibidem  conslructa  supra  ripam  vallis  continue  luqne  ad 

turrim  diclam  Wuseneke ',  que  in  nostra  ordinatioue  ac  disposilione  coosistUQt,  non 

e  pcrmittemus   de   cctero   inediücari   aul   aliqua   ediiicia   eisdem   areis  interponi ,   sed 

vohunus,  quod    nbsque  omni   edilicio   in  posttTum  usui  publico  paleant  et  in  erum. 

quibuscunque   insuper   in   jam  dictis  areis  cditicantibiis  seu  edilic^rc  conanlibus  DO* 

bona  fide  opponemus  et  contra  tales  per  censuram  ecclesiaslicam  procedcmus  atqoe 

a  suo  proposilo  dcsislcre  conpellemus.  id  enim  non  solum  nobis  et  ccclesie  oostra 

ao  verum   etium   conmuni   utilitnti,    cujus    atTectamus   comoilum,  i  cxpedirc.   in 

quorum  cvidentiam   et  lirmitatem   })orpetuam  est  prcsens  litera  ..r,...».am  nostronim 

munimiue  consignata.         actum  anno  domini  1:^>0,  meusc  fcbroario. 

fi  tmt  Straßb.  Bti.-A.  0  fase.  888  or.  «6.  c.  3  $ig.  pend.  /<k«m. 


>  Erscheint  urkumBich  tum  leitten  Mal  im  Jahre  t33l.  Oft.  wr.  tSS. 
X.  "  Vcrgl.  :itraßb.  Oanitn-  m.  Hemtnmmm  i.  MitUiaUtr  &  U9  «.  StU>crmaim  Loni/ynrA.  d.  SiaA 

Stmlfl).  S.  160. 


328  12  5  9 

435.  Bischof  Heinrich  von  Straßhirg  heurkundet  einen  Vergleich  über  die 
Steuerpflicht  des  Stiftshofes  zu  Reichstett  zwischen  dem  Domcanonicus  Otto  von 
Entringen,  dem  gegenwärtigen  Inhaber  desselben,  und  dem  bischöflichen  Schultheiß 
Walther,  dem,  Vogt  jenes  Dorfes.  1259  März  13. 

H[einricus]  dei  gracia  Argenlinensis  episcopus  universis  presenles  litteras  inspec-  5 
Iuris  noliciam  subscriptorum.  scire  volumus  universos,  quod,  cum  fidelis  noster 
Waltherus  scultetus  ac  ministerialis  ecclesie  nostre  de  cullon  ac  homini  habitanti 
in  curia  Rinstetin  Argenlinensis  diocesis  exacciones  diversas  exigeret  et  super  boc 
inter  Otlonem  dictum  de  Entbringin  canonicum  Argentinensem ,  qui  tanquam 
claustrale  feodum  eandem  curiam  cum  suis  pertinenciis  oblinebat,  ex  una  parte  et  lo 
eundem  Waltberum  ville  predicle  advocatum  ex  altera  orta  esset  materia  questionis, 
tandem  inter  partes  predictas  conposicio  talis  intercessit  et  a  parlibus  extitit  appro- 
bata  :  videlicet  quod  singulis  annis  cultor  sive  babitator«,  qui  nunc  est  et  pro 
tempore  fuerit  in  curia  prenotata,  dabit  scultelo  predicto  et  suis  successoribus  in 
perpetuum  tria  quartalia  trilici  et  quatuor  solides  monete  legalis  ipsamque  frumenli  i5 
ac  pecunie  quantilatem  presentabit  eidem  in  villa  predicta  Rinstetin  vel  in  civitate 
Argentinensi  liberque  erit  dictus  cultor  sive  habitator  in  posterum  ab  omni  exac- 
cione,  angariis,  talliis,  procuracionibus  et  berbariis,  qui  vulgariter  berberge  dicuntur. 
itaque  neque  per  se  neque  per  alios  aliqua  eidem  et  suis  posteris  exbibebit  obse- 
quia ;  sed  plena  pocius  gaudebit  liberlate.  et  si  forte  contigerit  ab  eodem  Ottone  20 
vel  suis  successoribus  in  curia  prefala  poni  bominem  proprium  suum  vel  allerius  ^ 
cujuscunque,  nicbil  eidem  serviet  nee  aliquas  ab  eo  extorquebit  herbarias,  angarias, 
perangarias,  exacciones  seu  procuraciones,  prout  superius  est  pretactum.  in  bujus 
rei  evidenciam  presentes  litteras  sigillo  nostro  conmunitas  presentibus  tradimus 
testimoniales.  25 

Ego  Waltberus  scultetus  Argenlinensis  in  predictam  ordinacionem  consensi  ac 
in  evidenciam  premissorum  presenti  scripto  sigillum  domini  mei  episcopi  Argenli- 
nensis et  meum  apponi  procuravi  in  presencia  subscriptorum,  scilicet  Eberbardi  de 
Entbringin',  Eberbardi  de  Sülze  archidiaconorum  Argenlinensium,  Bertboldi  de 
Diersberc,  Alberli  de  Talmcssingen,  Alberli  de  Steineburne  canonicorum  Argenti-  30 
nensium,  raagistri  Cuuradi  dicti  Leitreche  canonici  sancli  Tbome"^  Argenlinensis, 
Günonis  militis  dicti  Vrigen.        actum  anno  domini  1259,  3  idus  marcii. 

B  aus  Straßb.  Bez.-A.  G  fasc.  1340  or.  mh.  c.  4  sig.  pend.  laesis. 

a}  B  cultorem  sive  babitatorem.     b]  B  alterus. 


1  Derselbe  erscheint  mit  dem  Domcanonicus  Walramns  de  Gerolczecke  und  Bertoldus  de  Diedels-  35 
dorf  canonicus   s.  Stephani   Argentinensis   als   Schiedsrichter  in  einem  Streit  des  Klosters  Schwarzach 
mit  den   Herren   von    WindecJc,  1259  Juni  5  (nonis  junii).    Karlsr.  G.  L.  A.  Copialbuch   der  Abtei 
Schwarzach  nr.  733  fol.  67. 

2  Cünradus  dictus  Leitreche  canonicus  sancti  Thome  erscheint   auch   aJs   Zeuge  in  einer  Urkunde 
des  Grafen  Rudolph  von  Habsburg,  laut   welcher  derselbe  seitw  Güter  zu  Nordhausen  der  Straßburger   40 
KircJw  schenkt,  1258  November  8  (feria  6  ante   festum  Martini).   Straßb.  Bez.-A.  G  nr.  60  or.  tnb.  c. 
sig.  pend. 


1250  9» 

436.  Bischof  Heinrich  und  das  Domcapitel  ton  StraCthurg  rrrpßiektett  liek 
eidlich,  das  slätUische  SchuUheißen-  und  Richteramt  nicht  mehr  auf  Ltbm$$«U 
zu  rerleiheii.   l'<*r){)  April  30. 

Iliriiiricu.s|  (Ifi  ^TiiUii  opiscopus,  pri'positiis,  decniin^  ("Ii;;.';']M'  >  ipidilmn  >ii  !■  »ie 
n  Argeiiliiieiisi»  ormiibus  imptTiH.-liium.  quia  nunimlli  Icmpui aus  iiaiicaUi  pultAUü» 
dominium  sive  seculuris  potestalis  gcrenlcs  officium  immunitateni  eodenuliouB 
ledere  iic  minucrc  lamquam  lionoris  et  prinlcgii  ccclesiaram  inndi  moliuntur,  nos, 
qui  ciiroin  porsuntirum  ecclesiasticarum  et  <<  '  '  ui  nobis  sabjeclamiii  gerimot 
(>t  toiieinus,  ad  lutelam,  ut  conamiiia   talium  tüi..  ..■  ..nia  et  ausua  drtffflithilw  oom- 

lu  pescuinus,  iibi  et  in  quantum  possumiis,  rcmcdium  invenire  sludeimts,  nt  aoliis 
subjfcto  ecclesie  et  persona  sui  juris  integritate  ac  pleniludine  libeiiaüs  lelentur  et 
temcruria  malignonnn  audacia  et  insolenlium  maligna  temerilas  propulselor.  sane 
cum  Hcultcti  et  judices  nostrc  civitatis  Argcntinensis,  qui  temporalis  justide  in  ipM 
civilale  aclenus  hubebutit  ofliiüum  et  excculioaem,  mulla  in  pcraonis  ecelfwarttd«  et 

\t,  ecciesiis  cummiscrinl  delcstabilia,  nos,  ne  id  de  cetero  bujusmodi  ofQciorum  pre- 
textu  fieri  valeat,  volentes  soUicile  providcre  talibusquc  ausibus  malignis  presidiis 
congruis  obviurc,  ])rehuliitü  Iruclntu  cüinmuni  ac  dcliboraliouc  diligcnti  ordlnamiM 
et  staluimus,  ut  scultoli  et  judicum  duorum  oflicia  et  Jura,  quc  per  nostrae  aote- 
cessores   episcopos  rouferri  actenus  in  civitate  Argcnlinensi  consuevcrunt,  de  oetero 

ao  per  nos  vidclicet  episcopum,  cum  jam  vacet,  vel  noslros  successorea  cuiquam  non 
infcodcntur  vel  conferantur  nee  concedantur  ad  tempore  vite  cujuslibet  quolibetre 
alio  modo,  sed  per  noslros  sticcessores  episcopos  et  nos  videlicet  episcopum.  rctentia 
reddilibus  et  utililatibus  dictorum  oniciorum,  eadcm  Iribus  i>crsonis  yduncis  deum 
timentibus  jusliciam   et    honorem    ecclesiaslicum    diligentibus    eorundem    ofllciorum 

«  committatur  execulio  ipsisquc  preficiantur,  a  qtiibus,  cum  expcdierit,  rcTocari 
valeanl"  sine  qucslione  et  impcdimenio  quolibet  aliisque  {Ktssinl  committi  sccundum 
nostruni  uoslrorumque  arbitrium  succcssorum.  baue  igilur  ordinalioncm  et  statutum, 
per  quam  honori  noslre  ecclesie  consulitur  et  ulilitati  libertatique  ccclesiasUcc  pro- 
videlur,  nos  servaluros  promiltimus  (ide  data  et  nostros  successorcs.   nee  in  oontra- 

a)  rium  quic(iuoiii  fuoiemus  noslro  vel  ecclesie  seu  episcopalis  dignitatis  nomine  neo 
contra  ipsuin  inipetrabimus  a  scde  apostolica  vel  quoquam  alio  aul  impetratia 
utemur  a  quocumquc  vel  impetrationera  ratani  babebinius ;  sed  ipsum  statutum 
lucbinnir  et  defendenius.  que  omnia  et  singula  nos  facturos  et  serralaros  juramos 
per   dcum   verum   et  vivum  et   sancta  dci  evangelia  nostris  manibus  jam  subjccta. 

:c  qucinlik't  olinni  Pi)iscopum  fulurutn  nobis  procurabimus  bujusmodi  prestalonim  jora- 
uiontuin  bunu  lidu  et  servuturum.  nulium  cliam  de  cetero  rccipicmus  in  canonicum 
ncc  admiltemus  ad  actus  canonie,  nisi  et  ipse  bujusmodi  prastiterit  jununen- 
tum.        actum  anno  domini  1250,  pridie  kalendas  may. 

li  in«  f^traüb.  lUs.-A.  Q  faic.  2719  or.  mb.  c.  3  ti>i    ■ — ' 
*>  H  I  rillt,  ihiil  or.  mb.  c.  J  fig.  iKttd 

■}  S  tiUm. 

49 


330  12  5  9 

437.    Vertrag   der  Bürger  von   Straßburg  und   Saarburg  über  die  Verfolgung 
von  Schuldklagen.  1259  Mai  5  Zabern. 

Nos  Plecel  sculletus  et  jurali  necnon  universitas  civium  Sarburgensium   notum 
facimus   omnibus  presens  scriptum  inluenlibus,  nos  et   cives  Argenlinenses  in  hoc 
convenisse,  quod   in   neutra  civitale  aliquis  civis  alterum  civem  debeat  in  rebus  vel    s 
persona  gravare  vel  occupare  per  Judicium  vel  sine  judicio  nisi  solummodo  specialem 
debitorem,  qui  debitum  persolvere  promisit  aut  fidejussorem   se   obligavit.    si  aulem 
probare  polueril  aliquis  evidenter,  quod  justitia  sibi  denegata  fuerit,  ille,  querimonia 
prius   deposita,    pignora   poterit   accipere   et   per  Judicium    teuere,   quousque    suam 
justitiam  prosequalur.  in  cujus  rei  memoriam  et  Stabilitäten!  presentes  litteras  dedi-  lo 
mus  civibus   Argenlinensibus    testimoniales   sigilli  nostre  civitatis  munimine  robo- 
ratas.         acta   sunt  hec    apud   Zaverniam   feria   2  post  festum   inventionis   sancte 
crucis,    anno    domini    1259,    mediantibus   honestis  viris,    videlicel    ex    parte   nostre 
civitatis   domino  Walthero  de   Escbeym   et   Hugone  de  Weltringen  procuratore,  ex 
parte    vero   civium  Argeutinensium    Heinrico    Marsilio    et    Gerungo    de    Ilagenowe  i5 
ceterisque  honestis  viris. 

M.  aus  Miltenberg.  Hobel-Stift,  or.  mb.  c.  sig.  pend. 

Gedruckt   aus   dem  Briefbucli  A  fol.  ISSb  i.  Straßb.  St.  A.   bei   Wencker   Appar.  et  instr. 
archiv.  p.  181  nr.  1;  Zeitschr.  für  Gesch.  d.  Oberrh.  XXI,  61. 


438.  Pabsi  Alexander  IV  nimmt  das  Straßburger  St.  Arbogastskloster  in  sei?ien  ao 
beso7idern  Schutz  und  bestätigt  ihm  seinen  gesammten  Besitz.  1259  Mai  27  Anagni. 

\  Alexander  episcopus  servus  servorum  dei  dilectis  filiis  .  .  preposito  ecclesie 
sancti  Arbogasli  extra  muros  Argenlinenses  ejusque  fratribus  tarn  presentibus  quam 
futuris  regulärem  vitam  professis  in  perpetuum.  \  religiosam  vitam  [iceiter  mutatis 
mutandis  wie  in  nr.  292  bis  illibata  permaneant].  in  quibus  hec  propriis  duximus  25 
exprimenda  vocabulis  :  locum  ipsum,  in  quo  prefata  ecclesia  sita  est,  cum  omnibus 
perlinenliis  suis,  decimas  et  orlos,  quos  habetis  in  insulis  et  litore  super  aquam, 
que  Alle  ^  vulgariler  nuncupatur,  villam,  que  dicilur  Olenkelein  •',  cum  decimis  et 
omnibus  pertinenliis  suis,  navigium  ad  opus  transeunfium,  quod  habetis  ibidem, 
decimas,  terras,  possessiones  et  vineas,  quas  habetis  in  villa,  que  dicitur  Castinetum,  30 
decimas,  terras,  possessiones,  ortos  et  vineas,  quas  habetis  in  villa  de  Dorolfsheim ", 
decimas,  possessiones,  ortos  et  vineas,  quas  habetis  in  villa  Hermotesheim  vulgariler 
appellala,  decimas,  terras,  ortos  et  possessiones,  quas  habelis  in  villa,  que  Alldorf 
nominatur,  curtes,  maneria,  terras,  possessiones  et  ortos,  que  habetis  in  villis 
Lupotesheim*^,  sancta  Aurelia,  Lampertheim,  Creicheshim ® ,  Munolvesheim,  Bisseves-  35 
heim^ ,  Halceilieim  s,  Durningen  et  Cuceleheim''  vulgariler  nuncupalis,  curias,  vineas, 
terras,    possessiones,  orlos    et    prata ,  que    habelis   in   villis,   que   Igemaleisheim ', 

a)  S  Alse.       b)  S  Otenkelin.       c)  S  Dorolzheim.       d)  S  Lupolzheim.       e)  S  Cerichesheim .       f)  S 
Bischovesheim.     g)  S  Holzheim,     h)  S  Cucelshen.     i)  S  Ingemarsheim , 


1259  «H 

Bissovcshoiin,  Ephiche,  Cercewcll«,  Benevcll '',   Hin"'-"'-''<>iin,  Scbefemhetm*.   Lm- 
gülvcHhcitn,  IVjti-nliRitn '',    Ilunesvelt  communiter  üj  nr,  silvam,  quam   balielis 

in   villa   Iclicnheim   vulgaritor  oppellata,  curias,  possestiones,  agros,  ortoe  et  praU 
in  villis,  qi»!  Rinslole",  Oirenlieiin,  Fresenheim,  Bovcshcim,  Chungeshorem  '  n 

s  lantnr,  domos,  curias,  ortos  et  inolendina  cum  aquanim  decursibus  et  oouuiius 
pcrtincnliis  canundom,  que  habelis  in  civilale  Argentincosi,  oam  terris,  pratis, 
vincis,  nemoribus,  usuagiis  et  pascuis  in  bosco  et  piano,  in  aquis  et  molendini», 
in  viis  et  scmitis  et  omnibus  aliis  libcrtatibus  et  immunitatibus  suis.  Moe  Doralinm 
\wci(er  miitfitii  inuCnnd'm  wie  in  7ir.  i*0'^  bis  invoniant  amen  ameo]. 

10  (().)  Ego  Alexander  calbolicu  ccclesie  cpiscopus  subscripsi.  (11.) 

4-  Ego  Odo  Tusculanus  episcopus  subscripsi.  4-  ego  Stephanus  Prenesliima 
cpiscopus  subscripsi.  -f  ego  Riccardus  sancti  Angeli  diaconus  cardinalis  subacripd. 
-f-  ego  fralcr  Jobannes  tiluli  sancti  Laurontii  in  Lucina  presbrter  cardinalM 
subscripsi.  4-  ego  frntor  Hugo  lituli  sancte  Sabine  pr  ■  '  • '  -  cardinalis  sobscrifMi. 

I»   4-    ego   Otlavianus   sanolc   Marie    invialate    diaconus   >  >s  sabscripsi.    4-    ego 

Jobannes   sancti   Nicolai   in   carcere  Tulliano  diaconus  cardinalis  subscripsi.  4-  ego 
Ollobonus  sancti  Adriani  diaconus  cardinalis  subscripsi. 

Diiluni  Anagnie  per  nianum  magistri  Jordani  sancle  Homnne  ecclesie  notarii  et 
vicecancellarii,  ü  kalcndus   junii,   indirlione   2,   incarnationis    domitiice   unno  lliöü. 

w  pontificatus  vero  domini '  Alcxandri  pape  quarli  anno  quinlo. 

//  au»  Straßh.   Ilosp.  A.   Ia<l.  91   fa«c.  1    or.  mb.  c.  bnlla  pend.   Aitf  der  SAeitiät  MW 
gleicher  lliind,  wie  m  scheint  :  andi  benigne  C. 

r^^  S  coli.  Straßh.  St.  A.  Vonl  Dreizehn.  Ocw.  Corp.  A  lad.  60  My>.  mb.  9te.  XJV  itmmU: 

^^H  Oedruckt  aun  ilctn  l^rimlegienhuche  von  St.  Arbogatt  foi.  8  i.  StraBb.  Bu.-A.  0  lue.  170O 

^^^  bei  Grandiäier  üeuvr.  intd.  III,  i'ö.S  nr.  160. 

439.  Bischof  Jleinrick   und  das   DomcapiUl  um   Straßburg  beurkunden,  daß 
das  Jung   St.   Pelerscapitel  daselbst  seinen  jenseits  der  BreutcA  be/indliehen  Hof 
gegen  fünf  bei   ISt.  AureHen  gelegene   Oärten  des   Slr^ißburijer   B9rqers  Reimhöld 
Stubetirceg  eingetauscht  habe.  1259  Juni  16. 
BO  Nos  II[einricus]  dei  gratia  episcopus  tolumquc  capitulum  Arge!''" 

notum  fnciunis  omnibus  presentium  inspectoribus,  quod  .  .  prepo.-. 
et  capitulum  sancti  Petri  Argcntincnsis,  ecclesie  sue  utilitate  pensata,  curiam  ipsorum 
silam  »illra  üruscam  juxta  curiam  R[eiroboldij  civis  Argentincnsis  dicti  Stubcnwcc 
pro  quinque  orlis  ipsius  R|eimboldi]  apud  ccclesiam  sancte  Aurelie  ailis  *  pennutanint 
•x,  Iradeutes  et  conlorentes  eidem  R[eimboldo]  diciam  curiam  libere  tk  pleno  jure 
pcrpetuo  possidcndam.  ipsc  vcro  R[cimboldus]  ecouverso  de  consensn   et   voluntate 

•)  a  Kercevell.     b)  .9  BenTolt.    c)  8  SdMfcnbaim.    d)  S  BftlMÜMbi.    •}  S  RiMliti.     1)  8  Ckm- 

geshoTen.     p)  H  donai. 


t    rfr    iir    .II.S. 


332  12  5  9 

sue  uxoris  domine  Anne  liberonimque  suorum  de  eadem  Anna  procreatorum  ^ ,  quibus 
juxta  suam  ordinationem  pre  celeris  suis  pueris  iidcm  orti  post  suum  obitura 
debebant  cedere,  eosdem  quinque  orlos  diclo  capitulo  assignavit  et  conlulit  solutos 
ab  omni  censu  et  quolibet  honere  libere  et  jure  proprio  tenendos  et  perpetuo 
possidendos.  pueri  etiam  ipsius  antedicti  R[eimboldi]  in  dicta  succedent  sibi  curia  5 
omneque  jus  in  ipsa  habebunt  sine  cujusquam  coutradicione,  quod  in  orlis  prefatis 
habebant  vel  fuerant  habituri,  renunciantes  omni  juri  ipsis  in  sepe  dictis  ortis 
conpetenti  seu  conpeliluro.  predictus  insuper  R[cimboldus]  defensorem  ac  warandum 
prescriplorum  ortorum  apud  dictum  capilulum  se  constituit  promiltens  se  facturum 
et  procuralurum,  quod  pueri,  quorum  mentio  superius  est  habita,  cum  ad  annos  lo 
majores  devenerint,  jam  dictam  permutationem  ratam  per  omnia  tenebunt  atque 
firmam.  et  quoniam  prediclorura  curie  videlicet  et  ortorum  permutacionem  dicte 
ecclesie  sancti  Petri  utilem  invenimus  esse  et  profituam,  binc  est  quod  ipsam 
approbamus  ratamque  lenemus  et  acceptam ,  in  horum  evidenliam  sigilla  nostra 
presentibus  appendentes  ad  peticionem  parcium  predictarum.  nos  .  .  prepositus,  .  .  is 
decanus  totumque  capitulum  sancti  Petri  et  ego  R[cimboldus]  dictus  Stubenwec, 
considerata  utilitale  et  pensata  diligenter  tarn  ecclesie  predicte  quam  puerorum  mei 
R[eimboldi}  sepe  dicli,  prefatum  permutationis  tytulum  ralum  per  omnia  habemus 
atque  firmum,  confitentes  et  recognoscentcs  universa  et  singula  suprascripta  et  ad 
ea  fideliter  observanda  et  adinplenda  nos  presentibus  obligamus.  in  quorum  certi-  20 
ludinem  est  preseus  liltera  sigillo  nostri  capituli  sancti  Pelri  una  cum  reverendi 
patris  nostri  ac  domini  episcopi  et  capituli  necnon  civitatis  Argentinensis  sigillorum 
munimine  consignata.  ego  R[eimboldus]  dictus  Stubenwec  sigillo  civitatis  Argenti- 
nensis ad  meas  et  dicti  capituli  sancti  Petri  preces  presentibus  appenso  sum 
contenlus.         actum  anno  domini  1259,  IG  kalendas  julii.  25 

B  aus  Straßb.  Bez.-A.  H  fasc.  3117  or.  nib.  c.  4  sig.  pend.  Jaesis. 

440.  Die  Ritter  Hu!jio  und  Lentfrid  Brüder  von  Steinburgthor  und  Werner 
Stampf  verkaufen  dem  Dekan  der  Speierer  Kirche  Walram  von  Oeroldseck  ihren 
am  Steinburgthor  zu  Straßburg  gelegenen  Hof  für  130  Mark  Silber.  1259  Juni  21. 

Nos  Hugo   et  Lentfridus  fratres  de  Steinburgetor  ac  Wernherus  dictus  Slampb  30 
milites    recognoscimus    et    tenore    presentium    publice    prolestamur,    quod   una   de 
consensu  expresso  uxorum  et  puerorum  nostrorum  pro  communi  comodo  et  utilitate 
honorabili   domino   Walrammo   de   Geroltsecke   decano    ecclesie    Spirensis  '   curiam 
noslram  sitam  Argentine  in  loco  dicto  Steinburgetor  2  cum  iaedificatis  et  adtinenciis 

a]  B  procreaüs.  35 


1  E.  Lehr   erwähnt   im  Bull,  de   la   societe  p.  la  cotiserv.  d.  monum.  historiq.  d'AUace  nouv.  serie 
VIII,  1,  114  neben  der   obigen    Urkumle   tioch   eine   zweite,  in  einer  deutschen  Uehersetzung  des  14ten  . 
Jahrh.   erluüten,  laut   icelcher   der   Straßburger   Domcanonicus    Walram  von   Geroldsech  im  Jahr  1358 
Juli  28  für  sein  und   seines  verstorbmn   Bruders   Stephan  Seelenheil  von  Scluiffolsheimer  Gütern  eine 
Pfründe  an  der  Straßburger  Dcnnkirclie  stiftete.  40 

2  Vergl.  Straßb.  Gassen-  u.  Häusernamen  i.  Mittelalter  S.  119. 


1260  aoB 

univcrsis  ex  contractu  vendicionis  pro  triginta  et  ccntum  marcü  argenti  legalia  com 
omni  jnro  doniinii  soii  proprietnrio  liluTiim  et  alisoliilam  sine  oontradicUone  qoalibet 
prcscnli  scripto  cünferiinu»  et  [>o,t  tnidilioncin  plenariam  aflBignamas.  igitur  oe 
vcndicio  dictu  curie  cum  oninibus  Juribus  rite  et  rntionatiiliter  celebrata  et  traditMoe 

s  perfecta  dcinccps  per  nos  aul  uxores  nostms  acu  qtios'-untjue  saocflMorM  noitnit 
irriluri  valent  (piotpiomüdo,  nos  et  hcredes  nostros  tamquam  warandos  prefsto 
domino  Walranuno  pru  dicta  curia  et  omnibus,  que  cidem  adtincnt,  pro  erietiooe 
et  nc  impediuliir  contra  justicium  in  jure  dictc  curic,  prescnlibus  obUgamii*, 
rcnunciantcs  exccptioni   non   nunierulc  pecunic,  non   tradite,    non   reoepte  et  omni 

10  privilcgio  et  auxilio  juris  canonici  et  cirilis,  per  que  nos  vel  nostri  suooetsores  de 
cetera  conlrn  di(;tum  dominum  Walramnuim  sou  quemlilM>t  alium  pnnnc noorc lil  dide 
curic  juvuri  possi-mus  quuad  dictam  curiam  aliquatenus  ac  defendi.  ne  autrai 
quibusdam  usitatis  artibus  co,  quo  de  verbo  ad  vcrbum  prebabita  sunt,  frustrari 
possint  aliqua    ratione,   sigilla   revercndi   domini  nostri  .  .   Argcntinensis  epiaoopi. 

i&  domini  Gunlli)>ri  de  Lnndesbcrc ,  univcrsilatis  civium  Argentincnsium  ac  noetra 
presentibus  sunt  nppensa  in  probationcin  et  evidentiam  premi.ssonim.  dalum  anno 
domini  1250,  11  kolcndas  julii.  et  quia  ego  Lcntfridus  sigillura  non  babeo,  sigUlo 
fratris  mci  Ilugonis  prcfati  cum  appensione  prcsentium  sum  contentus.  acta  sunt 
hcc  anno  et  die  predictis,  prcsentibus  dominis   Bertoldo  de  Ohscnstein  archidiacono 

■HO  Argcnlinensi,    Alberto   de    Talmeszingen    cnnonico  Argentinensi,   v.-'  '-     "  o 

scolaslico   llaselacensi,    I'unlino   cantore   ecdesie   sancli    l'etri  Arg' :  l    ,  'mub 

diclo  l'atruo  prebendario  ccclesie  Argcntinensis,  niagistro  Conrado  Kelbelino  de 
Rodcsbcim,  Conrado  in  Porta  do  Geispotsbeim,  Reimaro  dicto  Scb&b  de  Utenbcim 
militibus   et  aliis  (piam  pltiribus.  nos  lleinricus  dei  gralia  episcopus  Argcntinensis, 

25  Uunllierus  de  Laudesbcrc  et  univcrsilas  civium  Argentincnsium  fi'l  i^i;t!..ii..n, 
Ilugonis,  Lcnlfridi  et  Wcruheri  aulediutorum  sigilla  nostra  buic  scripl  .s 

perpctuo  duratura. 

T  au»  Straßb.  Thom.  Ä.  docnm.  hiit.  l»d.  24  or.  mb.  e.  S  »ig.  pend.    Die   Sit<;ei    Wmtker 
Stampf»  tmd  Hwg&i  von  äteinbmrgtltor  »tigm  äittiBte  Bhmu  m  FtUL 


au          \\\.  Pafist  Alexander  IV befiefiH  dem  /;'/.''  ^/  ';<»i,  er  möge  hiscHof 

und  Clerus  der  D'uecese  Straßhurg   xeranhw'ii,  ihr'-  /  je  Ualtumg  gegen  die 

Dominikaner  daselbst  aufzugeben,  und  widrigen  falls  strafend  einsckreiten.  1259  Juni 
25  Anagni. 

Alexander  episcopus  senrus  servorum  dei  venerabili  fratri  .  .  archiepiaoopo 
X,  Bisuntinensi  salulcm  et  aposlolicam  bcnedirtionem.  gravis  dilectorum  filiorum  .  . 
prioris  et  frntnim  predicatorum  Argentincnsium  nobis  est  oblala  querela,  qood 
vencrabilis  fraler  nustcr  .  .  episcopus  et  capitulum  Argcntincnse  ad  diotoe  priorem 
et  fratres  proptor  dcum,  cujus  obsequiis  sunt  astricti,  debitam  reTerenliam  non 
babcntes  inter  diversa  gravamina,  quibus  tam  ipsi  quam  nonnuUi  clerici  eoclesiarum 
10  earundem "  civitatis   et  diooesia  cos  frequcnler  opprimunt  et  affligunl,  parrochiania 

»)  T I  KtftaÜatanB. 


334  12  59 

ecclesiarum  ipsarum  et  aliis  subditis  suis,  ne  ad  predicationem  et  divina  officia 
audienda  festivis  vel  feriatis  diebus  etiam,  postquam  in  propriis  parrochialibus 
ecclesiis  audierint  soilempnia  missarum ,  accedant ,  propria  temeritate  inhibere 
presumunt  in  eos  ex  diclis  parrochianis,  qui  secus  fecerint,  excommunicalionum 
sententias  proferendo  et,  quod  est  auditu  horribile,  illis*,  qui  apud  ecclesiam  5 
dictorum  prioris  et  fratrum  sepulturam  eligunt,  in  extremis  ausu  nephario  eccle- 
siastica  denegant  sacramenla  in  dictorum  prioris  et  fratrum  prejudicium  et  prefati 
ordinis  non  modicum  detrimentum.  et  licet  nos  eidem  episcopo  ac  prelatis  et 
universo  clero  dictarum  civitatis  et  diocesis  per  nostras  lilteras  sub  certa  forma 
preces  direxerimus  et  mandata^,  ut  idem  episcopus  prelatos  et  clericos  ipsos  ab  lo 
hujusmodi  presumptiouibus  desistere  juxta  officii  sui  debitum  coherceret  ac  iidem 
prelati  et  clerici  a  premissis  et  quibuslibet  molestiis  dictorum  prioris  et  fratrum 
omnino  cessarent,  quia  tarnen  ipsi  hujusmodi  precibus  et  mandatis  parere  pro  suc 
voluntatis  libito  non  curarunt,  iidem  prior  et  fratres  ad  apostolice  sedis  presidium 
propter  hoc  duxerunt  humiliter  recurrendum.  nos  igitur  eorum  gravamina,  sicut  i5 
nee  debemus'',  pati  noientes  fraternitati  tue  per  apostolica  scripta  mandamus, 
qualinus  episcopum,  prelatos  et  clericos  eosdem  ac  eorum  singulos  moneas  altentius 
et  inducas,  ut  iidem  episcopus  et  prelati  dictas  sententias  per  se  ipsos  infra  quin- 
decim  dies  post  monitionem  tuam  revocare  procurent,  eisque  inhibeas,  ut  proferre 
similes  de  cetero  non  atteniptent,  sed  tam  ipsi  quam  dicti  clerici  a  supradictis  et  20 
quibuscumque  aliis  fratrum  ipsorum  indebitis  gravaminibus  penitus  conquiescant. 
quodsi  forte  ipsi  monitis  tuis  acquiescere  in  hac  parte  noluerint,  tu  eos  a  grava- 
minibus ipsis  auctoritate  noslra  compescens  ac  relaxans  dictas  sententias  jam 
prolatas,  ahas,  quas  post  inhibitionem  tuam  taliter  promulgari  contigerit,  dccernas 
irritas  et  inanes,  contradictores  districtione,  qua  convenit,  appellatione  postposita  25 
compescendo,  non  obstante,  si  aliquibus  a  sede  apostolica  sit  indultum,  quod  suspendi 
vel  interdici  aut  excommunicari  non  possint,  sive  aliqua  indulgentia  ipsius  sedis, 
per  quam  effectus  mandati  nostri  in  hac  parte  impediri  valeat  vel  diflerri  et  de  qua 
in  litteris  nostris  plenam  et  expressam  oporteal  fieri  mentionem,  et  constitutione  de 
duabus  dietis  edita  in  concilio  generali  2,  dummodo  ultra  terliam  vel  quartam  ahquis  ao 
extra  suam  diocesim  auctoritate  presentium  ad  Judicium  non  Irahatur.  datum 
Anagnie  7  kalendas  julii,  pontificalus  nostri  anno  quinto. 

T  aus  Straßb.  Thom.  Ä.  Dominicains  lad.  3  or.  mh.  c.  buHa  pend.  Auf  dem  untern  Rande 
rechts  A.  6,  attf  dem  Rücken  predicatomm,  beide  Vermerke,  tcie  es  scheint,  von  der 
Hand  der  Urkunde.  3ö 

T 1  coli.  ibid.  or.  mb.  c.  buUa  pend.  ^ 

a)  T<  illi.     b)  7*1  add.   amplius. 


.  1  Cfr.  nr.  420. 

2  Cfr.  nr.  354  not.  2. 

3  Ebenda   befindet  sich   im  Original  tioch  ein  ganz  gleichlautendes  Mandat  Alexanders  I\  an  den  40 
Erzbischof  von  Besangon,  1260  März  9  Änagni  (7  idus  martii  pontificatus  anno  scxto).    Kurz  scizzirt 
hat   den   Inhalt   aller  dieser  auf  die   Uuterdrückting  der  Dominikaner  zu  Straßburg  bezüglichen  Stücke 
Ch.  Schmidt  Notice  sur  le  couvent  et  Veglise  des  dominicains  de  Strasbourg  im  BuU.  de  la  societe  p.  la 
conserv.  d.  monum.  historiq.  d'Alsace  nouv.  serie  IX,  1,  161  ff. 


1260  aas 

442.  Pabst  Alexander  JV  erklärt  auf  Bitten  der  Straßhurger  Dominikaner  alle 
gegen  sie  gerichteten  Strafsentenzen  deutscher  Oeistlicken  für  nichtig  nnd  wir' 
kungslos,   sofern  sie  gegen   ihre  päbstlichen  Privilegien  verstoßen.  1259  Juni  27 

Anagni. 

B  AloxaiidtT   opiscüijus   scrvus  servorum  dei    diluclis   ßliis  .  .  priori   et  fralnliu-. 

ordini»  prediculürum  Argcnlinensibus  salulcm  et  a|)oslulicam  beiicdictiuncin.  mfriliü 
roligiuiiis  vesirc  indiiciinur,  iil,  que  digiie  de|K}äcitis,  ud  cxaudiliuni:«  graliam  admiU 
lumus.  exhibila  siquidcm  iiühis  veslru  ])elitio  conlinebal,  quud  noDuulli  cpiacopi  ac 
prclati  et  reclorcs  ecclcsiuruin  ac  alii  clerici  per  Alamaniam  consUluli*  tndulgeoliis 

10  oc  ])rivilL>(^is  vobis  ab  opostülica  sede  concessis  tniniinc  dercrctitcs  inlerdum  in 
vüs  cuntru  eoniin  teiiurt-s  iiilurdicli,  suspcasiuiiiä  et  cxcommunicalioDis  seDleaüaA 
prüiaulgare  presuinunl,  super  quo  aiwslülice  pruvisiooiü  rcmcdium  iinploraslis.  dos 
ituque  veslris  supplicaliüuibus  inclinali  omncs  eentcDlias,  quas  dicli  episoopi,  prelali, 
reclores   cl   durici  in  voh  seu  veslruin  aliquctn  aul  lucuin  vcslrum  seu  quoscomque 

!■'  aliuä  uccasiuiic  vestri  talilcr  contra  indiilla  vobis  cl  ordini  vi-stro  a  prefata  sede 
concessa  imposlerum  ferre  prcsumpserint,  quoad  ]>crsunas  veslras  cl  locum  irritas 
decerniuius  et  inanos,  quoad  alios  vero,  in  quos  occasione  vc»lri  eas  fern  couligeril, 
ceuscinus  pcnitus  irrilaudas.  nuUi  ergo  oninino  liominum  liceal  baue  {«ginam  noslr« 
constilutionis  infririgere  vcl  ci  ausu  leuicrario  conlrairc.  si  quis  auletn  hoc  altemptare 

%  presunipscril,  indigiialiuiiein  oinnipolentis  dei  el  beatoruin  Petri  cl  i'auli  apostolonim 
ejus  sc  noverit  iucursunim.  dalutn  Anagnie  5  kaleudas  julii,  ponülicalus  noatri 
aunu  quinlo. 


T  au»  fslraßb.  Thom.  A.  DominicAins  lad.  3  or.  wh.  e.  (mOci  pemL   AmS  dem  tmttrm 

rechts  R.  PTöc.,  auf  dem  Eäcken  predic«toram,  AIle$,  me  m  «e>rfiit,  «M  4fr  Hami  dir 
Urkunde. 


443.  Das  St.  Thotnascapitel  zu  Straßburg  verleAnt  eine  überbaute  HofttiU«  an 
der  St.  Thoniasbrücke  daselbst  an  Konrad  den  Diener  seines  Schenken  Sifrid. 
1350  Juli. 

Decanus  tolumque  capitulum  sancli  Thome  Argenlincnsis  univenis  presenüum 
ao  inspectoribus  sahilem  et  crederc  subnolalis.  constarc  volumus  universis  tom 
prt'senlibns  quam  fuluris,  quod  nos  Cünrado  fatnulo  Sivridi  noslri  pincrroe  ei 
Mohlliildi  uxori  suc  nccnon  liberis  el  beredibus  corumdcm  aream  quandam  nostre 
i'oolcsic  atlinentem  in  {)onte  sancli  Thome  silani,  out  domus  qucdam  est  saper- 
odilioula,  quo  douiu:«  Kapolarii  nuncupatur,  de  conmuni  consensu  locaTimas  seti 
B  concossimus  porpotuo  posäidendam  scilicel  sub  hac  forma,  ul  pnrfalus  C&nradus  vel 
heredes  ipsius  uobis  sive  noslro  capitulo  singulis  aunis  qualuor  unoeas  e(  dimidiam 
ac  Ires  cui)onos  de  jam  dicta  arco  pro  consu  anuuo  debeenl  assigoare,  hoc  adjecto, 
ul  ccnsus  prelibati  noc  o  nobis  ncc  a  nostris  suooessoribus  aliqualinus  debeanl 
augmcntari.  adicimus  olium,  si  Cfinradus  sepe  dictus  vd  horedum  suomm  aliquis 

■)  T  roDsUlui. 


336  1259 

alicui  alteri  domum  vendiderit  suprataclam,  quicumque  emptor  exstiterit,  eodem  jure 
quo  et  ipse  Cünradus  vel  heredes  sui  in  possessionem  ejusdem  aree  fungi  debeal 
et  gaudere.  insuper  quicumque  post  obitum  ipsius  Cunradi  aream  possederil  scpe- 
fatam,  sive  heres  fuerit  sive  non,  nobis  debet  in  noslro  jure,  quod  ershatz  dicitur, 
respondere.  in  hujus  rei  teslimonium  et  evidentiam  presentem  cedulam  noslri  sigillo 
capiluli  duximus  roborandam.        datum  anno  domini  1259,  mense  julio. 

T  aus  Straßb.  Thom.  A.  Titres  lad.  20  or.  mb.  c.  sig.  pend. 


444.  Bischof  Heinrich,  von  Straßhnrg  beurkundet,   daß  die  Herren  Heinrich 
und  Ludwig  von  Lichtenberg,   Vögte  von  Straßburg,  sich  für  die  Beilegung  ihres 
Zwistes  mit  der  Stadt  Straßburg  mit  500  Mark  Silber  verbürgt  und  sieben  genannte  lo 
Bürgen  dafür  gestellt  haben.  1259  September  17. 

Nos  Heinricus  dei  gratia  Argentinensis  episcopus  notum  facimus  omnibus 
presens  scriplum  inspecturis,  quod  Heinricus  et  Ludewicus  de  Liebtenberc  advocali 
Argentinenses  super  discordia,  que  inter  ipsos  et  civitatem  nostram  Argentinensem 
vertebatur ,  hos  dederunt  fidejussores ,  videlicet  comilem  Sigebertum ,  comitem  i» 
Heinricum  de  Aspermont,  Fridericum  de  Etendorf,  Symundum  de  Ilobvelden, 
Weruherum  dictum  Criec  de  Hohvelden,  Ilugonem  de  Lupfenstein  et  Willehelmum 
de  Brümat  pro  quingenlis  raarcis  argenti  sub  tali  forma,  quod,  quicquid  quinque 
arbitri,  qui  super  predicta  discordia  sopienda  sunt  electi  i,  decreverint  faciendum, 
ipsi  domini  de  Liebtenberc  faciant  pro  parte  sua  et  ralam  teneant  composilionem  ao 
super  hoc  ordinatam  sine  fraude  et  dolo.  si  autem,  quod  absit,  hoc  non  fecerint, 
predicti  fidejussores  presenlabunt  se,  ammonilione  facta,  obsides  in  civitatem  Argenti- 
nensem inde  non  egressuri,  nisi  compositione  ordinata  a  domnis  de  Liebtenberc 
completa  vel  quingentis  marcis  argenti  civitati  Argentinensi  persolutis.  in  cujus  rei 
memoriam  et  stabilitatem  nos  Heinricus  Argentinensis  episcopus  ad  peticionem  as 
predictorum  dominorum  de  Liebtenberc  presentes  litteras  dedimus  civitati  nostre 
Argentinensi  testimoniales  sigillo  nostro  roboralas.  datum  festo  sancli  Lamperti, 
anno  domini  1259. 

S  aus  Straßb.  St.  A.  Gew.  u.  d.  Pfalz  lad.  230  or.  mb.  c.  sig.  pend. 

445.  Bischof  Heinrich  von   Straßburg   beurkundet,   daß  die  Herren  Heinrich  3o 
und  Ludwig  von  Lichtenberg  und  die  Stadt  Straßburg  die  Entscheidung  über  ihre 
gegenseitigen  Ansprüche  fünf  Schiedsleuten  übertragen  haben.   1259  September  22. 

Nos    Heinricus*   dei    gratia   Argentinensis    episcopus   notum  facimus   omnibus 
presens  scriptum   inspecturis,  discordiam   ortam  esse  inter  Heinricum  et  Ludewicum 

e)  S  1  Heinrcus.  35 


1  Cfr.  nr.  U5. 


1369  887 

dominos  de  Liclitciil)crc  ex  una  parte  et  cives  nostrot  ArgeotiiMowt  ex  altera  ia 
hunc  tnodiim  :  predicli  fnitrcs  de  Licblenlierc  inpetunt  cives  DOStitM  Argentin«^OMt 
pro  »  ÜOO  inarcis  orK«'iili,  qiKKl  ipsis  dare  proiniscrtint  et  nou  peraolverunt,  ei  pro 
dompiiu,    (|uud    liuheiil   iu   defL-ctü   earundi-in    'M)  inarcarum.   ini>ctunt  etiam  ipMS 

B  cives  nüslrüs  Argenlinunses  pro  defccto,  quem  post  mortem  palrüt  eorum  in  advocatia 
sua  in  civitato  sustinucrunt.  c  converso  cives  ArgunlincnsM  aaaerant,  quod  ipti 
pn'diclas  20()  rnarcos  dnrc  non  dchoanl  de  jure,  et  repelunt  cenlutn  marcaa  arg»-iiti. 
quud  ipsi  duininis  du  Lielilcnberc  indcliilo  dederunt.  {ieluiil  etiam  predicti  civcA 
iiostri    ipüis   pcrsoivi   pccora    in   Allhcim   a   dominis  de  Lichtcnl)crc  eis  ablata.  qne 

10  discordia  conpromissa  est  in  qualuor  arbitros  et  in  unum  supcriorem,  ex  parte 
domiiiunitn  de  Lirhtenberc  in  Ilciewigum  de  Uubswilre  et  in  Dictericum  de  Lupfen- 
steiit,  ex  ])nrtc  uulein  civium  noülrürutn  Argculineiisium  iu  Bertoidum  dictum  Kiuaes 
et  in  Gerunguiii  de  Ilagenowc.  si  autcm  illi  qualuor  discordanl  et  in  unum  dod 
])oterunl  couvenire,    in   superiori   slabit   scilicet   domino   Symundo   de  Geroltesecke. 

ir>  et  quicquid  ille  dccreverit,  partes  ex  utraque  parte  complebunt  et  arbitrium  suum 
ratum  tcnebunt,  supor  quo  duti  sunt  fldcjussores  ex  utraque  parte',  si  autem,  quod 
nbsil,  dominus  Syniundus  de  Gerollesecke  medio  tempore  decesseril,  cives  no«lri 
Argenlinensos  cligunl  alium  inter  illas  quinque  personas,  que  ad  superiores  oom::.  .;. 
fucrunt.    in   cujus  rei   mcmoriam  et  stabililalem  presentes  litteras  dedimua  predictis 

•io  pnrlihits  teslimoniales  sigillo  nostro  roboralas.  datum  festo  sancti  Mauricii'*,  anno 
doniini  1:^59. 


S  aus  fitraßb.  St.  A.  Vord.  Dreizehn.  Oew.  Corp.  A  Ud.  3«  or.  mb.  e.  ti§.  ptm 

Sl  coH.  ibid.  or.  mb.  c.  »ig.  peittl. 

Gedruckt  ans  dem  Briefbucb  A  fol.  226b  ibid.  bei  Sdtipßin  Ah.  dipl.  I,  499  «r.  684. 


85  446.  Erzh'ischof  Wilhelm  von   Besan^on  fordert  auf  Orund  ewet  pibttlicken 

Mandats  Bischof  und  Clertts  der  Dioecese  Straßburg  auf,  StrafUtUensen  gegtn  dit 
Dominikaner   zu  Straßburg  turücktWMkmen  nmd   ton  jeder  Beläitiffung  derselben 

abzustehen.  1259  October  4. 

^illelmuj  dei  grocia  Hisuntinensis  archiepiscopus*  cxecutor  depulatus  a  domino 

8n  papo    venenibili    fratri  .   .  episco(>o   et    dileclis    liliis   prelatis   xv  lebania  atque 

vicuriis  et  uliis  ccclosiurum  recloribus  civitatis  et  dvocesis  Argu.. ....».«.:»  sahttem  in 

domino.         literas   domini   pupe    recepimus   snb    bac   forma  :  {/btfl  nr.   44[\.   noa 

igilur     mandatis     a|>ostolicis    bumiliter     obedire    volentes     monemus    voi   aingnloa 

atteucius   et  universos   in  domino  et  bortamur,  quatinus,  si  qui  vestrum  bujuamodi 

.15  inbibiciuncs  fccisti.s  sive  excommuuicationum  senteucias  vel  alias  aucloritete  propria 

■)  8  t  luptr.    bj  St  Miorcii. 


1  Cfr.  nr.  4^. 

>  Ertbitchnf  Wilhrh»  II  ixm  Btumfon,  IMS-iM». 


338  1259 

protulistis,  easdem  inhibiciones  et  sentencias  infra  quindecim  dies  post  harum 
recepcionem  revocetis  et  de  celero  proferre  similes  inhibiciones  sive  sentencias 
nuUatenus  attemptetis  et  a  supradiclis  et  quibuscunque  aliis  fratrum  ipsorum  indebitis 
gravaminibus  penitus  desistatis.  quodsi  forte  noslris  monitis  imino  verius  apostolicis 
acquiescere  in  bac  parte  nolueritis,  quod  absit,  nos  extunc  ad  execucionem  bujus 
mandati  secundum  formam  a  sede  aposlolica  nobis  traditam  procedemus.  datum 
4  nonas  octobris,  anno  domini  1259. 

T  aus  Straßb.  Thom.  A.  Dominicains  lad.  3  or.  inb.  c.  sig.  pend. 


447.  Erzbischof   Wilhelm  von  Besancon  erklärt  laut  jiäbstlichen  Auftrags   dem 
Bischof  und   Clerits  der  Dicecese  iStraßburg,  daß  Strafsentenzen,  welche   sie  gegen  lo 
die  dortigen  Dominikaner  erlassen,  hätten  oder  noch  erlassen  würden,  null  und  nichtig 
seien,  und  droht  den  Zuwiderhandelnden  mit  Bestrafung.  1259  Notember  6  Citeaux. 

Willelmus   dei  gralia  Bisuntinensis  archiepiscopus  executor  deputatus  a  domino 
papa  venerabili  fratri  .  .  episcopo   et  dilectis    liliis  prelatis  necnon  plebanis  et  aliis 
ecclesiarum    rectoribus   atque   vicariis  civitatis  et   dyocesis  Argentinensis  salutem  in  lö 
domino.        literas  domini  pape   recepimus   sub   hac   forma  :    [folgt  nr.  441].  cum 
igitur,    sicut   novit   vestra  providenlia,  vos  singulos   et  universos  secundum  formam 
mandati   apostolici  nobis   super  hoc  directi  monuerimus',  ut,  si  qui  vestrum  hujus- 
modi  inhibitiones   fecerunt  sive   excommunicationum   sententias  vel  alias  auctoritate 
propria   protuierunt,    easdem    inhibitiones   et   sententias   infra   quindecim   dies    post  20 
litterarum  nostrarum  vobis  super  hoc  directarum  receptionem  revocarent  et  de  cetero 
proferre   similes  inhibitiones  sive  sententias  nullatenus  attemptarent  et  a  supradictis 
et   quibuscumque   aliis   fratrum  ipsorum  indebitis  gravaminibus  penitus  desisterent, 
quodsi  forte  noslris  monitis  immo  verius  apostolicis  acquiescere  in  hac  parte  nollent, 
quod   absit,   nos   extunc   ad   executionem   hujusmodi   mandati   secundum   formam    a  25 
sede  aposlolica  nobis   traditam  procederemus,  nos  inteüigentes,  quod  inhibitiones  et 
excommunicationum   sententie   sint   ad   nostram  admonitionem  a  quibusdam  minime 
revocate ,    easdem   sententias  jam   prolalas   nee  revocatas    auctoritate   nobis  tradita 
relaxamus  et,  si  deinceps  a  quoquam  vestrum  aliquas    sententias  taliter  promulgari 
conligerit,  easdem  decernimus  irritas  et  inanes  et  mandamus,  premissas  inhibitiones  so 
et  sententias  jam  prolatas  relaxatas  et,  si  quas  taliter  promulgari  conligerit,  decretas 
irritas  et  inanes  per  vos  et  per  ipsos  fratres  puplice  denunciari,  scituri,  quod,  si  in 
prejudicium   prediclorum   fratrum  per  quempiam  vestrum  talia  vel  consimilia  fuerint 
attemptata,   nos  hujusmodi   noslre   monitionis  et    mandati   apostolici   transgressores 
districtione,   qua   convenit,   puniemus.        datum  anno  domini    1259   Cystercii,    die  35 
Jovis  proxima  post  festum  omnium  sanctorum. 

T  aus  Straßb.  Tlwm.  A.  Dominicains  lad.  3  or.  mb.  c.  sig.  petid.  delapso. 


1  Cfr.  nr.  446. 


I 


1269  -V» 

448.  Da»  Domcapitel  zu  Straßburg  lauscht  ein  bri  der  fit.  AiKlrniskiri-ke 
daielhst  gelegenes  (irundslück,  das  es  an  Heinrich  den  SchoUulints  d,f  ./i,,ig  Sf. 
Pekrscapilels  verlehnt  halle,  gegen  ein  andres,  dem  letztem  gehörig  und  an  der 
Straße  zum  Bmderhof  belegen,  ein.  1259  November  8. 

a  Nos  Wal[tlicrus]  prcpositus  >,   I3[(!rlhülduB]  decanus  tolumque  capitulum  eocicsie 

Argentincnsid  scire  volutnus  univcrsos  tarn  posteros  quam  prcsenlcs,  quod  dos, 
adliibito  conscnsu  et  volunlate  vcncrabilis  pulris  dumini  Dostri  Weinriei  dei  gratia 
ppiscopi  Arpcnlincnsis,  orenni  nostrnm  siliirn  prope  ecclesam  sancli  Andre«  ex 
o])])üsito  curic   ülim   ddiniiic    de   Win.slcin   nunc   vero   magistri  C(onr8di|  dicU  Leit- 

10  rechen,  quam  eciain  arcam  magisler  Ilcinricus  scolasticus  sancli  Petri  ArgcntinensU, 
qui  domum  cum  aliis  cdificiis  eidem  habet  inedificatam,  a  nobis  recq)it  pro  annoo 
deccm  solidonim  censu,  qui  aiigcri  ncc  debcbat  noc  poterat,  perpetuo  potsidendam, 
cum  nliu  arcu  ipsiiis  inngistri  Weinriei  scolnstici  antedicti  sita  in  strata  pablica 
tendenle   versus   frulruin  curiam  juxla  allam  domum  Arnoldi  ccrvisiarii  ex  opposilo 

m  curic  claustralis  Ui[rici]  de  Lupphen  nostri  concanonici  permutavimus  et  permutamus 
scientes  id  nostre  esse  ecclesie  utile  magis  et  expedicns.  ipsamque  pro  predicta 
nostra  arrn  per  omnia  acceptamns  dictamquo  nrcam  olim  nostram  in  loco  prescriplo 
juxla  sancli  Andreo  ecclcsiam  sitam  ab  (miiii  censu  et  honere  absolvimus  et  absolutam 
confitcmur,  renunciantcs  omni  juri    in  eadem   erea  nobis  competenti  simpliciler  et 

ao  absolute  ac  resignantes  eandem  dicto  magistro  Weinrieo  jure  proprictario  de  cetero 
Icnondam  et  possidendam  ac  disponondum  de  illa  tamquam  de  re  propria  pro  sue 
libilo  volunlalis.  in  emoruni  cvidenciam  est  presens  littera  dicti  domini  noslri  episcopi 
et  noslri  capituli  necnon  Cunradi  scolaslici  noslri  portarii  sigillonim  munimine 
roborala.    nos    Ueinricus    dei    gratia    episcopus  dictanim    arearum    pormutalionem 

85  opprobamus  eidcintpie  per  omnia  consenlimus  noslrum  sigillum  in  hujus  certitudinem 
presenlibiis  appcndentes.        actum  anno  domini  1259,  6  ydus  novenbriü. 

//  nH.4  Straßb.  IIo$p.  Ä.  Orpholins  lad.  36  f*«c.  16  or.  mb.  e.  S  ti§. 


449.    Bischof  Heinrich    to*   Straßburg    beurkundet   die    Uebertrujfwuf   «mm 
Straßburger  Kirchenlehens  im  Bann  von  Vendenkeim  ton  Sigebert  dem  Landgrafen 
ao  des    Elsaßes  an   Bernhard  Kage  und  ton   diesem  un   den  Strüßiurfer   Birger 
Heinrich  MarsUiu.i.   1^59. 

Nos    Heinricus    dei    gratia    episcopus    Argentincnsis    notum    facimus   omiubas 

presens    scriptum    inspecturis,  quod   comes  Sigcbortus  landgravius  Alsatie  recepit  a 

nobis   in   ftnulum   duos  mansos   et  dimidium   in    banno  Veudonheim  sitoa,  qnos  ab 

8ß  ecclesia    nostra   tencl.    quos    mansos    idem    comes   Sigcbertus  oooCMsii  in   feadom 


'  !><■•  .  'i(  auch  in  timer  UrhrnOi  tuitm  Vnitr»  Walihrr  m«  CmUrndt  f»t 

da«  KliKHirr  -^  >'  .10  StrtdUmrg  (pridie  kalcml««  d««cinbris    ' 

äU.  dipi    1.   I ......  I..nJMrd  JVofw.  G<m*.  4m  ITomm«  (hrMtek 


340  1259  —  1260 

Bernhardo  Cagoni ;  ipse  autem  Bernhardus  eosdem  mansos  contulit  in  feudum 
Ileinrico  Marsilio  civi  nostro  Argentiuensi,  consensu  nostro  et  predicti  comilis 
Sigeberli  accedente.  in  cujus  rei  evidenliam  presens  exinde  pagina  est  scripta  et 
sigillo  nostro  videlicet  coraitis  Sigeberti  et  predicti  Bernhardi  in  teslimonium 
communita.  acta  sunt  liec  anno  domini  1259,  presenlibus  bis  testibus  :  videlicet 
Alexandro  domini  de  Dicke,  Wernero  Bagario,  Wallero  Waffclario,  Conrado  Cagone 
clerico  et  fratre  suo  dicto  Ilawenmezer,  Pilgerino  et  Harlungo  fratribus  de  Wangen, 
Rudolphe  de  Vegersheim,  Reimboldelino  et  aliis  quam  pluribus'. 

Am  Schöpflin  Als.  dipl.  I,  429  nr.  587  (ex  tabol.  civ.  Argentin.)- 


450.  Pabsi  Alexander  IV  verheißt  Allen,   welche  die  Kirche  der  Straßhiirger  lo 
Dominikaner  an  bestimmten  Tagen  besuchen  werden,  Ablaß.  1260  Januar  5  Aiiagni. 

Alexander  episcopus  servus  servorum  dci  universis  Christi  fidelibus  presentes 
litteras  inspecturis  salutem  et  apostolicam  benediclionem.  vite  perennis  gloria, 
qua  mira  benignitas  conditoris  omnium  beatam  coronat  aciem  civium  supernorum, 
a  redemplis  pretio  sanguinis  fusi  de  pretioso  corpore  redemptoris  meritorum  debet  is 
acquiri  virtule,  inter  que  illud  esse  pregrande  dinoscitur,  quod  ubique  sed  precipue 
in  sanctorum  ecclesiis  majestas  altissimi  collaudetur.  rogamus  itaque  universitalem 
vestram  et  hortamur  in  domino  in  remissionem  vobis  peccaminum  injungentes, 
quatinus  ad  ecclesiam  dilectorum  filiorum  .  .  prioris  et  fratrum  ordinis  predicatorum 
Argentinensium  imploraturi  a  domino  delictorum  veniam  in  humililale  Spiritus  20 
accedatis.  nos  enim,  ut  Christi  fideles  quasi  per  premia  salubriler  ad  merita 
invitemus,  de  omnipotentis  dei  misericordia  et  beatorum  Petri  et  Pauli  apostolorum 
ejus  auctoritate  confisi  omnibus  vere  penitentibus  et  confessis,  qui  ad  ecclesiam 
ipsam  in  singulis  festivitatibus  gloriose  Marie  virginis  et  beatorum  Domiuici  con- 
i4prti«9  fessoris  ac  Petri  martiris  ejusdem  ordinis  professorum  necnon  et  in  anniversario  25 
die  dedicationis  ejusdem  ecclesie  et  Septem  diebus  immediate  sequenlibus  causa 
devotionis  accesserint,  annuatim  centum  dies  de  injuncla  sibi  penitentia  misericorditer 
relaxamus.        datum  Anagnie  nonis  jauuarii,  pontificalus  nostri  anno  sexto. 

T  aus  Straßb_  Thom.  A.  Dominicains  lad.  3  or.  mb.  c.  buüa  pend.  Auf  dem  untern  Bande 
rechts  Jac  Mut,  auf  dem  Bücken  predicatorum,  .40««,  wie  es  scheint,  von  gleicher  Hand  30 
une  die  Urkunde. 


1  Das  Raths-  n.  Bürgerbuch  fol.  12«  i.  Straßb.  St.  A.  verzeichnet  aus  einer  Urkunde  des  Jahrs 
1259  folgende  Namen  von  Straßburger  Bürgern  ohne  jede  Bemerkung,  ob  dieselben  Bathsmilglieder 
gewesen  oder  nicht :  Albreht  Rftlenderlin,  Johans  Schilt,  Gfitze  von  Grostein,  Viviantz,  Reimbolt  von 
Friburg,  Peter  von  Schöneck,  Johans  Pfanfelin,  Reimbolt  Reimböldelin,  Gösselin  Schaup,  Gosselin  35 
von  Kageneck,  Reimbolt  der  Liebenzeller,  Johans  Hetzel,  Johans  von  Wolffgangesheim,  Reimbolt  der 
junge,  Johans  Stübenweg,  Wilhelm  Nape,  Hug  Zorn,  Burekart  Schultheis,  Rftdolf  Zoller,  Rülin 
Lentzelin,  Conrat  Broger,  Jacob  Kempff. 


r 


1260  8M 

451.  Pab.it  Alexander  IV  tragt  auf  die  Klagen  der  Straßbnrger  Dominikaner 
hin  di-m  Krihischof  ton  Besnnron  auf,  die  gegen  tie  0rUuttntn  Slrafiti^emtem 
päbsllicher  Legaten,  falln  deren  VnünMchtxbriefe  den  Predigerorden  nickt  aiudrüek- 
lieh  erwähnen,  für  nichtig  tu  erklären.  1260  Januar  tü  Anagni. 

B  Alexander  episcopus  scrviis    scrvoriim   dci   vcnerabüi   frali.  rriii.  j.i- <  j,  , 

BLsuntincnsi  sululctn  et  apostolicarn  bcnediclioiiein.  diiecli  (ilii  .  .  prior  cl  fralrt^ 
ordinis  predicalonitn  Argcnlineuscs  suam  ad  nos  querimoniam  destinarunt,  quo<l 
sedis  uposlolic«!  dflcgali  et  subdclogati  corum  in  dictos  prioretn  et  fratres  frequenter 
siisponsiunis,  interdicti  et  cxcominunicationis  sentenlias  pro  sua  voluntat«  ftilminant, 

10  quatnquam  in  littcris  ipsius  sedis  dircctis  delcgatis  eisdcm  nulla  de  dictis  fralribos 
et  ordino  menlio  habeatur  ac  eliam  a  prefata  sede  eidem  ordini  sit  indultum,  ut 
nee  frntros  ipsius  ordinis  couvcniri  vulcant  nee  contra  ipsos  possit  procedi  per 
littoras  sedis  cjusdcin,  qiic  de  indullo  hujusmodi  et  ordine  sepc  dicto  non  faciunt 
nientiuncm  ',    proptcr   quud   iidcm   fratres  sepe  a  dlvinis  ccssare  coguntur  in  suuin 

IS  gravc  dispcndium  et  predicti  ordinis  detrimcntum.  cum  autcm  pro  parte  ipeorum 
super  hoc  ad  noslrain  providcnliam  habitus  sit  recursus,  fratcmitali  lue  per  apostolica 
scripta  innndainus,  qualinua  liltcras  ipsas  tibi  facicns  cxbiberi.  detentores  earum  ad 
exhihilioiiem  ipsanim  inoiiilione  pn-niissa  por  ccnsuram  ecclesia.slicam  appellalione 
postposita  compellondo,  si  per  diligentcm  inspeetioncni  earum  habueris.  quod  predictc 

ao  sentenliü  per  easdcin  litteras  non  facientes  inentionem  de  ordine  ipso  sint  talitcr 
])roiiuiI^atc,  tu  illos  per  Ic  vel  per  alium  nuUas  esse  auctoritate  nostra  deccroas  et 
denunlies  penitus  non  tenere,  contradictoros  per  censuram  eandem  ■  appellalione 
postpsita  coinposcendo,  non  obslante  constitutione  de  duabus  dietis  cdita  in  concilio 
generali'.        datum   Anagnio  17  kalendas  februarii,  pontiiicalus  nostri  anno  sexlo. 


%  r  (MW  Slraßb.  Thom.  Ä.  Dominic»ins  lad.  9  or.  mb.  e.  buB*  ftmd.  Ami  du 

rtchiH  Ja.  n«r,  w^  dem  Rücken  prediutoram,  Allee,  wie  M  loliiii«,  mh  fimtknr  Hwmi 
wie  die  Urkunde. 

452.  Pabst  Alexander  IV  trägt  dem  Bischof  ton  Straßburg  auf,  er  mtge  die 

Verkündigung   von  Strafsentenxen  gegen  die  Dominikaner  in   Stadt  und  Diofcese 

■M  iS'lraßburg,  welche  auf  Orund  pädttlicAer  Briefe,  die  den  Predigerorden  niekt  Mu- 

drUcklic/i  t'rirn/ui/rn.  erlassen  wffrden.  nicht  ijestatten.   t9G0  Januar  iß  Anaani. 

.Mi'xaiulcr  t•|)l^s^'^)^>^^^^  x'iMis  MiMuiiin  (Um    vi-iKTiilmi   irniri   .    .   1 
nonsi  sahitcin  et  nposlolicani  boncdiclionem.        paci  et  quieti  dilecl 
prioris   et   fralrum  do  ordine  predicatorum  Argcntincnsium  patema  rolenles  soUici- 
:»  tudine  providerc  fratcrnitati  tue  per  apostolica  scripta  Qnniter  precipicndo  mandamas, 

•)  Modam  mtf  Bstur. 


>  Privileg  RAet  Imtoeent  IV,  lau  Jmmar  il  Rom  im  /^•/t.»  orinuH  hei  nimJt  DmZIv  mi. 

I,  130  nr.  39.  —  BMhaet  Reg.  pontif.  nr.  11330. 
a  Cfr.  Hr.  364  not.  i. 


342  12  60 

quatinus  ullas  suspensionis,  interdicti  ant  excommunicationis  sententias  latas  vel 
ferendas  aucloritale  lilterarum  apostolice  sedis  publicari  contra  dictos  priorem  et 
fratres  in  tua  civitate  seu  diocesi  non  permitlas,  nisi  per  ipsas  litteras  tibi  primitus 
ostensas  et  diligenter  inspectas  habueris,  quod  in  eis  de  ordine  ipso  fiat  mentio 
specialis,  cum  eidem  ordini  a  sede  ipsa  indultum  esse  dicatur,  ut  nee  fratres  ipsius  5 
ordinis  conveniri  valeant  nee  contra  ipsos  procedi  possit  per  litteras  sedis  ejusdem, 
que  de  indulto  hujusmodi  et  ordine  sepe  dicto  non  faciunt  nientionem',  contra- 
dictores  aulem,  si  qui  fuerint,  vel  rebelies  per  censuram  ecclesiaslicam  appellatione 
remota  compescas.  datum  Anagnie  17  kalendas  februarii,  pontiücatus  nostri 
anno  sexto.  lo 

T  aus  Straßb.  Thom.  A.  Dominicains  lad.  3  or.  mh.  c.  buUa  pend.  Auf  dem  untern  Bande 
rechts  ein  F,  auf  dein  Bücken  ziemlich  verwischt  predicatomm,  beide  Vermerke,  wie  es 
scheint,  von  derselben  Hand  wie  die  Urkunde. 


453.  Pabst  Alexander  IV gestattet  den  Straßhur ger  Dominikanern,  non  unrecht- 
mäßigem Gewinn,  der  nicht  zmiickerstattet  tcerden   kann,  frommen   Vermächtnissen  is 
ohne   Bestimmung  «.  s.  w.  Summen  bis  zu  300  Mark  Silber  anzunehmen.   1260 
Januar  23  Anagni. 

Alexander  episcopus  servus  servorum  dei  dilectis  filiis  .  .  priori  et  fratribus 
ordinis  predicatorum  Argentinensibus  salutem  et  apostolicam  benedictionem.  necessi- 
lalibus  vestris  benigne  compatienles  affectu,  ut  de  usuris,  rapinis  et  aliis  male  20 
acquisitis,  si  hü,  quibus  ipsorum  restitutio  fieri  debeat,  omnino  sciri  et  inveniri 
non  possint,  necnon  de  quibuslibet  legatis  indistincte  in  pios  usus  relictis,  dummodo 
executorum  testamentorum  ad  id  accedat  assensus,  ac  de  commutatione  et  redemp- 
tione  votorum  diocesanorum  auctoritate  prius  factis,  Jerosolymitano  dumtaxat 
excepto,  usque  ad  summara  trecentarum  marcarum  argenti  recipere  valeatis,  25 
auctoritate  vobis  presentium  duximus  concedendum,  si  pro  similium  receplione  alias 
non  sitis  a  nobis  hujusmodi  gratiam  consecuti,  ita,  quod,  si  aliquid  de  ipsis  trecentis 
marcis  dimiseritis  vel  restitueritis  aut  dederitis,  illis.  a  quibus  eas  receperitis, 
hujusmodi  dimissum  vel  restitutum  seu  datum  nichil  ad  liberationem  eorum  prosit 
nee  quantum  ad  illud  habeantur  aliquatinus  absoluti.  nulli  ergo  omnino  hominum  3o 
liceat  hanc  paginam  nostre  concessionis  infringere  vel  ei  ausu  temerario  conlraire. 
si  quis  autem  hoc  attemptare  presumpserit ,  indignationem  omnipotentis  dei  et 
beatorum  Petri  et  Pauli  apostolorum  ejus  se  noverit  incursurum.  datum  Anagnie 
10  kalendas  februarii,  pontificatus  nostri  anno  sexto. 

T  aus  Straßb  Thom.  A.  Dominicains  lad.  3  or.  mb.  c.  buäa  pend.  35 


1  Cfr.  nr.  451  not.  1. 


1260  S43 

454.  Prior    und   Content    den   Stralihurger   Klontet»   Hl.    Arhogatt    ttrMnem 
eine  am  Snelling   gelegene    Mühle   dem    Ritli-r    dozelin    bei   St.    Tkomät  Mmd  atintf 

üemahlin  Plana  auf  Lebensusit.  lÜGÜ  [cor  Man  -/J. 

Novcrint  universi  tarn  prcscntes  quam  futuri  hujustnodi  littere  inspectom,  quod 

&  nos  humilia  priur  et  convculua  inonasterii  sancti  ArbogasU  extra  muros  Argenti- 
nensea  ordinis  sancti  Au^ustini,  accedcntc  voluntate  et  oooseosu  nostri  omniuin, 
cum  bunn  di^liberatiunc  et  provida  molcndintim  nostram  situm  apud  SneUingnio  ', 
quud  vul^arittir  Brcteinule  dicitur,  conccdimus  vi  conceMlMe  nos  pablioe  coofilennr 
domino  Uüzelino  militi  ad  sanctum  Tliomam  et  dominc  Phine  uxori  sue  qnoad  tempot 

10  vitc  eorum  utendum  et  habcndum  a  nostro  monasterio  pro  annua  peosione  deoem 
quartulium  siliginis,  que  dicto  nostro  monasterio  ambo  et  rcliquus,  altero  defuncto, 
superstes  aniiuutiin  sine  omni  aitgmentationc  de  dicto  molcndino  solvere  tenebuntur. 
ipsis  uuteni  umbübus  viam  universe  carnis  ingrcssis,  idcm  molendinum  cum  omni 
suo  jure,  ambitu   et   cum  edificiis  super  inventis  ad  prefatum  nostrum  monasteriom 

15  absühite  et  lit)ere  revolvetur  nee  bujusmodi  contractus  emphiteuticus  ad  heredes 
predictunim  (iozelini  o(  IMiync  uli({untonu.s  portransibit,  immo  post  mortem  ipsorum 
oninino  cosstibit.  uus  Guzdiuus  et  l'hyna  autedicli  cunfitumur,  nos  in  dicto  molendino 
niilliiin  jus  proprietarium  habere,  sed  ipsum  dumtaxat  sub  pensione  predicta  titulo 
empbileosis   possidere,   sicut  superius   est   expressum.  et  in   hujus   rei  testimonium 

ao  reverendi  palris  ac  doinini  nostri  episcopi  ac  civitatis  Argentinensis  sigilla  cum 
meo  (Ju/ulini  sigillo  prcsouti  scripto  nostris  precibus  sunt  appensa.  nos  H|einricusJ 
dei  gralia  episcopus  Argentinensis  et  Johannes  Erbonis  nalus  magister  et  consoles 
Argentinenses '  ad  pclilionem  prcdiclonim  Gozelini  et  Phine  confitemur  nos  sigilla 
nostra  presentibus  ap{)eudisse.         anno  domini  1200. 

*■'  11  aus  Siraßh.  Hoiip.  A.  prot.  7383  cod.  chart.  lec.  XV  fo).  81.  Brtrtgi  tUr  ZMirm»f  m<A 

(kr   Angttbf   tier   Antuil.    üfowriMOiMUt. '   über  den    Todestag    Bischof   Ucimridu    tcrgL 
W.  Wiegand   Bell.  Walther.  8.  4$. 

455.  Walther  der  erwählte  Bischof  twi    Straßburg  be/Uklt  dem  StraOhmrgtr 
Archidiacon  Heinrich   ton   Ochsenstein,    die  Klagen  de*  Honwer   Capitelt  gegen 

ao  Geistliche  und  Laien  der  Stadt  und  Diaeese  Siraßburg  $h  nntertucAen.  1260  Juni 

3  Honau. 

Wulterus  dei  gratia  electus  Argentinensis  dilccto  in  Qiristo  Heinrico  de  Ohaen- 
stein  archidiacono  Argenlinensi  *  salutem  in  domino.        dilecti  in  Christo  . 


>  Vergl.  SObtrmitm  Loeatgeack.  d.  Stadt  StroAb.  S.  1S4. 

X,  '«  Im  Knths-  u.  DArKorbuch  fol.  18*  des  Siraßb.  St.  A.  »imd  mu  eimer  Urkmmd*  mm  A^mit  U90 

ftdijrmU.  Uaihsmtifflirtirr  verteichnet :  J"' -     tilias   domini    Brbonia   mactator  eivinia,  HMaridi  voa 

WolfTKantc'xlx'iiu,  Erbo  (.'lausen  sftn,  1^  \:u,  llani  dor  Swarte,  Ptttr  Nmm,  HtiwTtfh  Mmnüink 

KAIin  Uipoliii.  Uoimbult  Virnkorn  tlri  ilriurich  von  AoIm,  HalMl  vom  Dracktanktia,  Coant 

dor  kiK  lu<i\niciit(>r,  Wornhor  Sturm  d. 

40  *  ('fr.  MoH.  am».  SS.  XVII,  lui,  «*. 

*  DerttUM  Ueimrich  mm  Och$*n$tti»  tnehtttU  ntKn  m  mwT-  l  mnac  i»«nwj  H  wimt«  jwr  mmm 
Kloster  Mmuramtmiter,  ViW  NoetmUr  9  (5  idu  aotmbrä)  älraMwy.  atniM.  B»$.-A.  H  Amc  MS 
or  mh  c.  mg.  pmd,  ioMQ. 


344  12  6  0 

et  capitulum  Honaugiense  nobis  conquerendo  monstrarunt,  quod  nonnulli  abbatcs, 
clerici  et  layci  Argentinensis  civitatis  et  diocesis  super  decimis,  censibus  et  rebus 
aliis  injurianlur  eisdem.  ideoque  vobis  precipiendo  mandamus,  qualinus,  biis,  quos 
procurator  eorum  vel  sindicus  vobis  nominaverit,  ad  vestram  presentiam  evocatis, 
audiatis  causas  easque  auctoritate  noslra  fine  debito  terininetis  facientes ,  quod  5 
decreverilis,  per  censuram  ecclesiasticam  firmiter  observari,  testes  aulem,  qui 
nominali  fuerint,  si  se  gratia,  odio  vel  timore  subtraxerint,  per  censuram  eandem 
cogalis  veritali  testiraonium  perhibere.  datum  Honaugie  anno  domini  1260,  3 
nonas  junii. 

S  aus  Straßb.  St.  A.  Vord.  Dreizehn.  Gew.  Corp.  A  lad.  3»  or.  mb.  c.  sig.  pend.  laeso.  10 

Gedruckt  aus   dem   Briefbuch  A  fol.  102«  ibid.  bei  Schöpflin  Ah.  dipl.  I,  446  nr.  620  mit 
dem  falschen  Datum  1263  Januar  5. 


456.  Alhert  von  TTidlmeztingen  beurkundet  in  Vertretung  des  erwählten  Bischofs 
von  Straßbtirg,   daß  Agnes  zu  der  Wilgen,    die    Gemahlin   Konrads  ton  Mutzig, 
Aecker    im  EUrtigheimer    Bann  den  Franciskanerinnen   zu  Straßburg  übertragen  15 
habe.  1260  Juni  24. 

Nos  A[lbertus]  de  Thalmezzingen  vices  domini  electi  Argentinensis  gerens  in 
judiciis  notum  facimus  omnibus  presenles  litteras  inspecturis,  quod  Agnes  dicta  zö 
der  Wilgen  uxor  Cünradi  de  Muzecbe  de  consensu  et  voluntale  marili  sui  predicli ' 
in  forma  nostri  judicii  contulit  et  assignavit  libere  et  absolute  pro  remedio  anime  ao 
sue  .  .  abbatisse  et  conventui  sancti  Franscisei  in  Argentina  Septem  agros  et 
dimidium  frugiferos,  quos  babuit  in  banno  Hirtenkeim,  quorum  agrorum  proprietas 
speclabat  ad  dictam  h.gnetem,  renuncians  nichilominus  omni  juri,  quod  babuit  vel 
habere  videbatur  in  agris  prenotatis.  in  cujus  rei  testimonium  et  evidentiam  presentem 
litteram  sigilli  nostri  munimine  fecimus  roborari.  acta  sunt  hec  anno  domini  is 
1260,  8  kalendas  julii,  presentibus  biis  :  magistro  Cünrado  diclo  Kelbelin  de  Rodes- 
heim,  Sigelino  filio  Thelonearie,  Erbone  diclo  Scbonlerlin,  Wallhero  diclo  Rusez, 
Heinrico  dicto  Lenzelin  et  aliis  quam  pluribus. 

B.  aus  Straßb.  Hosp.  A.  St.  Marc  lad.  3  fasc.  63  or.  mb.  c.  sig.  pend.  laeso. 


1  In  dem  Papier-Copialhuch  des  Klosters  St.  Elisabeth  i.  Straßb.  Hosp.  A.  nr.  205  fol.  62  ist  von  so 
einer  Hand  des  löten  Jahrh.  ein  deutsches  Urkundenregest  eingctrageti,  nach  dem  der  Straßburger 
Bürger  Konrad  von  Mutzig  mit  Zustimmung  seiner  Frau  dem  Straßburger  St.  Elisabethkloster  den 
vierten  Thcil  seiner  im  Hürtigheimer  Bann  gelegenen  Güter  schenkt,  sich  jedoch  den  Fruchtertrag 
derselben,  so  lange  er  und  seine  Frau  leben,  vorbelüilt,  1260  October  2  (Samstag  nach  St.  Michaelstag). 
Die  Urkunde  besiegelt  A[lbert]  von  Talmessingen  ein  staüialter  des  erweiten  zft  Straßburg. 


1260  a*5 

457.  /»  einer   Urkunde   Walthera  des  erwählten  Bitchoft  um  Stmßhtrg,  du 

Uclehnung  Manjarelhcns  der  Oeviahlin  J/artmanns  des  älUrn  f'  ro»  Kykurg^ 

betref/enä,  unkr  den  Zeugen  :  Ebcrharilus  Sülze,  Ebcrhardu«  de  i.».--....gen.  Alhtiytmf 

do  Talmoüsingc  canouici  nostrc  ecclcsie.        acta  sunt  hcc  anno  dcmiini  1200,  9idiit 

&  jiilii,  in  KUenliain  Argeiitincnsis  dioccsis.  moo  Juli  7  Ettenkeim. 

AuH  dem  Archiv  f.   Kuttde  OctUrreich.    üeichkhtiqutüm   VI,  07  mach  dtm  ffrigima!  tai 
Staate-Ä.  von  Turin. 


458.    Walleriis  cpiscupiis   Argetitinenäis    teslalur,    CSoDradum    de    LiclilcDbercb 
Mcloiiseiu  el  Argciilincuscm   cunuiiicuin    ruclorctn  ccclesie  de  Obirnbobin  consan- 

lu  guincuiu  suum  üinncs  fructus  deciinaruin,  quu  de  grangia  scu  de  banno  in  Dunbcim 
solvanlur,  el  omues  agros  ad  dotcm  illius  ecclesiu  spccUinles  monaslerio  Novicaatri 
Cislercien»is  urdinis,  ipsiiis  nc  Junnnis  de  FraiikinsU-in  et  Ü[ertbüldi|  de  Ossinsleio 
archidiucünunim  ussonsu  uccodeiile,  pru  :]5  qiiartulibus  Iritiri  et  tantundem  ailiginis 
necnuu  2  quurlulibus  nucum   Argculinu   vel  Ilugcuoiü   prcücnlandis,  prcterea  aream 

1^  ad  duleut  ucclesio  de  Obirnhobin  spectanlem  pro  0  solidis  in  festo  sancli  Tbome  apostoli     im.  m 
solveudis  cuuccssisäc.  «ad  uuiversitatis  vestre.  >  lestes  bujus  rci  sunt  :  Ileinrictu  et 
Luduvious  nuhiles  viri  do  Liclileiibercb,  magisler  Gerardus  advocatus  Argentinensis*, 
Tclrus   uülurius   elc.        acta  suuX  bcc  Argentiuc  in  curia  mogistri  Gerardi  advocali 
Argculiueusis,  3  idus  julii,  aimo  domiui  l:iGÜ.  l^iOO  Juli  13  SlraQburg. 

B  aua  Straßb.  Ikz.-A.  U  fasc.  936  cop.  dbort.  ne.  XVIJI. 


459.   Walther  der  erwählte  Bischof  ton  Straßburg  bemrhmdtt  ewcn  Vergleich 
chen   dem  FrancisAancrinncnhloster    zu  Straßburg  und    de»   Oesckwittem  der 

Susanna  ton  Landsberg,  die  in  dieses  Kloster  eingetreten,  ihr  Erbreckt  betrefend. 

laoo  Beceviber  I. 

»  Wallhenis  dci   gralia   Argentincnsis  eleclus  omnibus  prt'sens  scriptum  intuen» 

lihiis     gcstu     roi     noticiam.  quoniam    quodnm     sollempnitcr    gesla    quandoqoe 

rcvucuiitur  in  duhiuni  proptcr  meniuric  lubililutoni,  utile  visum  est  ea,  qne 
gcruntur  in  teni]K>re,  ne  a  memoria  cum  tempore  rccedant,  scriplonim  muniri 
iuleimcnlü.   noverint   igilur    prcsontes    et   futuri,    quod,   cum   Susauna    fiba  quon- 

'.Kl  dum  G[tnithcri]  niililis  do  Laudi»bcrc  recopissel  babitnm  sctrorum  sancli  Francisci 
urdinis  suucli  Dtnuiuni  nuslro  civitatis,  abluilissa  et  convcntus  dicii  loci, 
licet   jure  speciuli,   privilegio    videlicet    scdia    apostolice,   succei>siunem    bercditario 


'  'I"  iiickt   llmrhof    WaKhtr,  MH  «M  Am  dk  «nmtfe  hf)m»kMigmm§  im  iwtffamff», 

ncrilioliliim  (lo  TiiThilorf  coiiunirum  Miirti  Slrplmni  ArgentinMiait,  i960  7hA' /(!  (rrastino  ll»rpkrrtlw> 
»    StriUlburg.  Vfr.  Acugart  C<hL  tl>i>i.  AIrm.  II,  i'.l»  mr.  W6  =r  ShrtM  FirtrrJ.  Gtfck.  A  KU.  II,  ti. 

>  Hichtr  dtrtribt  ninitistcr  Grrhanlni  miniMvr  ranonironiin  rccIcM«  ArfrnltMuis,  Ar  m  «nmt 
t'rk'uHilr  dm  oltm  rririümtrM  Kimnid  rvn  Lirkindicrp,  da  StrmßbtHftr  Omtmttm  mmt  IVt^ilt»  «m 
Surlmrp,  nm  Mtin  laaj  sm  AVwim/rr  rrnckeimt.  ütrufb.  Bu.-A.  0  ftwe.  5893  or.  wk  r.  3  «iy.  fmd. 
drhptin. 

41 


346  12  6  0 

jure  diclam  puellam  contiagentem  se  posse  petere  ab  ipsius  coheredibus  preten- 
dissent,  tarnen  juri  suo  in  casu  presenti  renuntiantes  pro  tola  successione 
quadraginla  septem  quartalia  utriusque  annone,  in  Burcheim  videlicet  Iriginta 
octo  et  in  Bernharlswilre  novem,  que  pro  tercia  parte  successionis  summatim 
fuerunt  estimata,  unanimiter  acceptaruut  ila,  ut  reliquas  duas  partes  successionis  s 
fratres  dicte  puelle  et  Gerina  soror  ipsorum  eraptas  ^  habeant  a  diclo  monasterio 
pro  ducentis  marcis  argenti  legalis '',  quas  ducentas  marcas  sab  juramento  corpora- 
liter  prestilo  domino  preposito  de  Trutinhusin,  domino  Ebirliardo  de  Landisberc, 
jimi'u     domino  Ottoni  de  Rodisheim  infra  festum  sancti  Johannis  baptiste  proximo  venturum 

presentabunt  vel  se  ponent  obsides  in  Argenlinam  vel  in  Erstheim  nunquam  inde  lo 
recessuri,  quousque  dicla  pecunia  persolvatur  eroganda  in  solutionem  debitorum 
supradicti  domini  G[untheri]  quondam  patris  eorum  et  quocunque  modo  illicite 
conquisitorum  ob  eodem.  renuntiavit  quoque  abbatissa  et  convenlus  per  sigillum 
proprium  omni  exceptioni  ac  restitutioni  in  integrum,  lileris  quoque  inpelratis  vel 
inpetrandis  et  omni  auxilio  juris  canonici  vel  civilis,  per  quod  dicta  ordinalio  posset  i5 
inpediri  aliqualenus  vel  quassari.  caverunt  quoque  diele  puelle  coheredes,  videlicet 
Eginolfus  ^  Gunradus,  Guntherus,  Wernberus  pro  se  et  suis  germanis  minoribus 
tamquam  tulores  legitimi,  auctoritate  nostra  nicbilorainus  intercedente ,  diclam 
ordinalionem  se  ratam  habituros,  et  similiter  omni  juris  beneficio,  per  quod  turbari 
posset,  renuntiantes  et  warandos  se  possessionum  dicte  pensiouis  et  debitores  20 
evictionis  constituerunt  sub  sigillis  propriis  predicta  omnia  protestanles.  ut  igitur 
liec  rata  permaneant,  apparet  sigillo  nostro  presens  cedula  roborata.  acta  sunt 
-  hec  anno  domini  1260,  kalendis  decembris,  presentibus  hiis  :  domino  W.  preposito 
de  Trutinhusin,  magistro  Burcardo  canonico  Hasilacensi,  Anshelmo  de  Mitilhus, 
Ottone  de  Rodisheim  mihtibus  et  aliis  quam  pluribus  fide  dignis.  25 

U  aus  Straßb.  Hosp.  A.  docum.  inut.  lad.  3  fasc.  88  or.  inb.  c.  6  sig.  pend.  Gut  erhaltene 
Siegel  Walthers  des  erwählten  Bischofs,  des  Franciskanerinncnklosters  und  der  vier 
Landsberger. 

460.  Dekan  und  Gapitel  von  St.  Thomas  zu  Straßhurg  gehen  Konrad  Pheterin 
und  seiner  Frau  Bertlm  ein  am  St.  MicMsbiiJd  gelegenes  Grundstück  in  Erb-  30 
leihe.  1260. 

Dccanus  sancti  Thome  Argentinensis  totumque  capitulum  ejusdem  ecclesie 
Omnibus  presentem  paginam  inspecturis  salulem.  liqueat  universis  presentibus  et 
fu  Iuris,  quod  nos  Gurado  diclo  Pheterin  et  uxore  sua  Berlha  ac  suis  heredibus 
quandam  aream  nostre  ecclesie  atlinenlem  sitam  juxla  monticulum  sancti  Michahelis*  30 

a)  //  empta.     b)  H  lagalis. 


1  Nach  der  Legende  seines  Siegels  Canonicus  von  Jung  St.  Peter  zu  Straßburg.  Er  erscheint  auch 
sonst  urkundlich  im  Jahr  1262  September  24,  neben  ihm  Johannes  prepositus  s.  Trinitatis  in  Argentina. 
Straßb.  Bez.-A.  G  fasc.  33(5  or.  mb.  c.  sig.  pend. 

2  Vergl.  Silbermann  Localgesch.   d.   Stadt   Straßb.  S.  35  und  Straßb.  Gassen-  u.  Häusernamen  im  40 
Mittelalter  S.  185. 


12  6  0  347 

singulis  annis  prcposito  nostm  duodccim  dcnorios  et  nubis  dMem  aoUdot  p«rwl* 
vcnlcin  jiiro  )i(-re(lil(irio  ])ßri)cliio  coiicessimus  possidendam.  in  cujus  rd  mcnoriaD 
prcHciilom  puginiiin  Ni^illi  nuslri  tnuniminc  duximus  roborandam.  acta  soal  bao 
anno  düiniiii  I:i(K),  prcsentibus  hiis  :  preposito  N[icoIao],  B[urcardo|  decano,  E(rboiia] 
6  cunluri,  \V|allheru|  sculaslico,  J[ubanncJ  i)ortario,  R[cinibuldo]  cellerario,  S[ifrido] 
pincemu,  \V[criibcrü|  de  Wliolfgutnmcsbeitn,  J|ubannf|  acripba  caDOoids  lancti 
Tliome,  liiis  vcro  loycis  S.  pnlri  pinccme  et  B.  diclo  Ackirtnan  et  J  rolooo 
doniiiiorum  et  nliis  ((iinm  pluribiis  Iniri  clcriois  quoin  biyris. 

3'  aus  .sod/'/».    t lunn.  A.  l;nl,  ti  iiitrsoiiiul;  irr.  mii.  c.  tig.  prml 
10  Oeäruckl  darnach  bei  Ch.  ScInHult  Hut.  du  chap.  d«  i.  Tham.  p.  St»  m.  4i. 


461 .  Ora/  A'iffeleri  ton  Werd  Landgraf  des  Klsaße»  »ckreibi  der  Stadt  Straß- 
bürg,  daß  seine  Ji ärger  tu  Erstein  jede  Feindseligkeit  gegen  Straßburgcr  Birger 
ableugnen.  \liffJO]. 

Sygcberlus  comcs  de  Werde  Alsacic  lantgravius  hoaorabilibus  viria  et  amiooram 

IS  suorum  kariüsiinis  Juhanrii  Erbonis  nato  magistro,  consulibus  et  unirersitali 
civiutn  Argcnlincnsium  promtam  et  obsequiosam  cum  rcverencia  in  Omnibus  toIoo- 
latcni.  univcrsiliili  vcslrc  prcscncium  tenore  duximus  declarandum ,  sicul  per 
vcslrus  liltcras  nupor  uubis  transmissas  intclligcrc  fecistis  de  nosiris  civibus  in 
Erstein,  qiiod   üb   ipsis   de  vcstris  bostibus  fuissetis  iinpedili  et  quod  quidam  boTcs 

''»  ex  vcstris  cxagitalionc  lassati  apud  dictos  cives  remansisscnt  et  quod  Udcm  dampna 
Tobis  et  gravamina  inttilisscnt,  scpcdictosquc  cives  nostros  apcrlissime  pro  tanta 
insüloncia  et  viulonlia  vo})is  illata  traxiinus  in  causam,  qui  omncs  unanimiter 
rcsi)onderunl  et  dixcnint,  quod  inlellcxissenl,  nos  et  nostros  bal)ore  conflictum  et 
cum    nostris    inimicis  certare  extra  municionem.    undo  exivcnint  quam   plures  et, 

'a  cum  intcllexissenl  fore  vcstros  cives,  miserunt  ex  eis  dominum  Jo|bannem]  de 
Erciibogb  ccllorarium  ccclesic  Argentincusis,  qui  intimnrct  vcstris  civibus,  quod 
nuUiun  timorem  baborc  posscnt  ab  eisdein ;  (picm  vero  minima  audirc  volcbanl. 
landom  alios  pro  ipsa  causa  inlimnnda  miserunt  et  sie  cum  pncc  liona  et  secnra 
cum  pecuribus  eorum  ipsis  ablatis  abiro  permiscrunt.    quod  aliqua   pecora  vcstra 

•M  apud  ipsos  remansisscnt  vcl  sciant,  sc  expurgarc  cornm  vobis  vel  roram  canque 
vcstrti  nunciü  solompni,  qni  nd  boc  drputatus  fucrit,  proponunt.  quaproptcr  Testram 
uuiversitateni  vi  diK-ctii.in(.>ni  altentissinte  rogamus,  quatinus  nubiscura  et  cum  nostris 
civibus  scj)C  dictis  procedatis  ex  veritalc,  quia  vestros  inimicos  iu  nostrss  munictones 
ad  vcstra  dampna  vcl  gravamina  uetpiaquam  rccipcre  volumus. 

ift  [in  verso]  N[ogistn>,  consulibus  et 

uuiversis  civilms  Amoitlinonsibus. 


S  mu  Stmßb.  St.  Ä.  Vcnrlil  Canxici-Qew.  Con<  K  ImL  S8i>  u.  31  «r.  m*.  üL  chMM  e 
tig.  in  ftrw  impr.  lae»o.  Zu  der  unsichti«  fi.it,rttm§  jMan  SiüAt  uh.}  »r  463  irr<d 
W.  Wirgnnd  Bttl.  Waltker.  S.  8t  Not.  ü 

0*dntekt  dmnmA  M  SMifim  Ak.  ä^,  I.  u  ■  >  >   bi7.  oftM  Onma  im  JoAr  uvi 


348  1260  —  1261 

462.  Graf  Sigebert  von  Werd  Landgraf  des  Elsaßes  versprichl  der  Stadt 
Slraßburg  gerecJde  Untersuchung  und  Abhilfe  ihrer  Beschioerden  gegen  die  Bürger 
von  Erstein  und  bittet  sie,  zwei  oder  drei  Bevollmächtigte  dazu  nach  Erstein  zu 
senden,  denen  er  sichres  Geleit  zusagt.  [1260]. 

Sy[gebertus]  comes  de  Werde  Alsacie  lantgravius  honorabilibus  viris  et  honeslis    5 
Erbonis  nato  magistro,  consulibus  et  universitali  civium  Argentinensium  promtam  et 
obscquiosam   cum    reverencia  in  omnibus  voluntalem.        sicnt  de  veslrarum  tenore 
didicimus  litterarum  de   nostris    burgensibus   in   Erstein ,    quos   culpabilcs   et  reos 
dicitis  et  affirmare  contra  ipsos  proponitis,  quod  inimicos  veslros  in  civitatem  Erstein 
recepissent  et  spolium  vestrum  apud  se  tenuissent,  et  de  quibusdam  dictis  Ilertestein  lo 
et    suis    complicibns,    qui    vestros    cives    piscatores    dicunlur    captivasse,    vestram 
universitalem   tenore  presencium  duximus  rogandam  et  monendam,  quatinus  noslre 
dilectionis   respectu  duos   vel   tres   ex   vestris   concivibus  ydoneas  personas  eligere 
dignemini ,    quibus    causam    vestram    per    omnia   commitlatis    terminandam.    nos 
vero  ipsos  viros  sine  periculo  corporis   et   rerum  ipsorum  de  vestra  civitate  secure  15 
conducemus    usque  in  opidum  nostrum  Ersteim   et    ilerum   salva  pace  et  secura  in 
vestram  civitatem  reducemus.    et   hoc   fideliter  promittimus   per  presentes.  qui  per 
juramentum  perquirant  verilatcm  et  secundum  quod  nostros  homines  invenerint  reos 
et  culpabiles,   vobis  de   ipsis    exhiberi   salisfaclionem   debilam  et   condignam    sine 
omni    prolractione   disponemüs.   ceterum   rogamus,    quatinus   nos    et  nostros  cives  20 
predictos  per   vestras  littcras   certifficelis    et   securos  faciatis,   ne   super  hoc  ahquo 
modo  ipsos  molestare  presumatis,  voluntatem  autem  vestram  per  presentium  exhibi- 
torem  nobis  rescribentes. 

[in  verso]  Magistro,  consulibus  et 

universis  civibus  Argentinensibus.  ^ 

S  aus  Straßb.  St.  A.  Versclil.  Canzlei-Gew.  Corp.  K  lad.  23b  nr.  33  or.  nib.  lit.  clattsa  c. 
sig.  in  verso  impr.  laeso.  Vcrgl.  nr.  401. 

Gedruckt  darnach  hei  Schöpflin  Als.  dipl.  I,  446  nr.,  618,  ohne  Grund  dem  Jahr  1362  zuge- 
wiesen. 


463.  In  einer  Urkunde  Bischof  Walthei'S  von  Straßburg  für  das  Kloster  Erstein  30 
unter  den  Zeugen  :   domino  Jo[hannc]    de   Frankinsten   arcliidiacono   Argenlinensi, 
JoPianne]  cellerario,  II[ugone]  de   Lapide   canonico   Argenlinensi,  Willehelmo  vice- 
domino.        actum  anno  domini  1261,   4  nonas  aprilis.   1261  April  2. 

B  aus  Straßb.  Bez.-A.  G  fasc,  2729  or.  mb.  c.  4  sig.  pend.  delapsis. 


464.  Aebtissin  und  Convent  des  St.  Stephanshlosters  zu  Straßburg  geben  ihrem  35 
Sacristan  Dietrich  eine  Hofstätte  zur  Erbleihe.  1261  April  16. 

Noverint  universi  presentem  cedulam  inspecturi,  quod  nos  M[ehtildis]  diviua 
miseratione  abbalissa  et  conventus  monaslerii  sancti  Slephani  Argentinensis  conce- 
dimus  atque  concessimus  Dieterico  sacrisle  uostro  et  suis  successoribus  aream  unam 


1201  340 

nostram,  in  qua  morabatiir  Hugo  cccus  diclus  Huschilcre.  pro  annuo  oeiwo  ridelicet 
quin([iu>  iiiicianim  dcnnriurum  Ar^onlincnsiiita  perpelao  poMidendam  Ha  acilicel. 
({iiud  i\nn:  \)ietericus  et  sui  Mucccssuros  oaiidem  aream  seu  domtun  inkabilaoles 
singulis  annis  in  feslo  beali  Johanni^i  hapti.tte  24  unciam  dcaarionun,  rdiquc»  rtn 

s  donuriüs  in  festu  nativilulis  dotnini  nomine  ccnsus  nobis  peraolvei«  dcbebunt  et,  si 
diclo  persone  prediclam  arouin  h<!ii  doinum  prediclam  vendilioni  exponcre  Toluerint, 
ipsas  doiniua  cl  aream  jiredictas  nobis  abbalisse  cl  convenlui  primilus  cxbibebant, 
ut,  si  eandcm  aream  seu  domum  conpararo  nolucrimiis,  cxlunc  habcanl  poICStalOD 
cuicumquc  volucrinl  dislraiicndi.  et  in  diele  concesaionis  noticiam  pleniorem  preaenles 

10  lilteras  sigillorum  nostrorum  munimino  fecimus  rolx)rari.  actum  cl  datum  anno 
dumiiii  12G1,  sabbato  ante  palmos. 

B  aus  Stralib.  Bct.-A.  H  fosc.  2(m  or.  mb.  e.  3  »ig.  pemL  lattU. 

465.    Spnund  von  Oeroldseck  verkanfl  alle  seine  Betilztm^m  tu   Wol/UMm 
detii  Sl.  Kat/ierinenkloster  zu  Slraßburg  für  44  Mark  Silber.  1201  Aprii. 

ir,  Univcrsis  Christi  fidclibus  tarn  prescntibus  quam  posleris  nobilis  vir  STmondos 

dominus  do  Geroltsecke  geste  rei  nosccn;  vcrilalem,  scianl  cnncti,  quod  ego 
meas  possessioiics,  quas  hal)oo  in  banno  Wolvcsheim,  monsum  sciliccl  lerre  triginla 
agrorum  frugiferorum,  qui  colebantur  per  meos  colonos,  cum  omni  jure  earuodem 
posscssionum    vcndo  et  vendidi  Junte  priorisse   et  convenlui    sororum  monaslerii 

20  sanclc  Katerinc  extra  muros  Argenlincnses  pro  quadraginla  quatluor  marcis  argenti 
juro  proprio  tenendas  et  possidcndas  al)  eisilom  suisque  successoribus  liberas. 
vncuas  cl  solutas  ab  omni  servicio  et  gencre  exaclionis.  quarum  jKkSsessionam 
corporalem  posscssioncm  cisdcm  tradidi  et  eandem  possessionem  inlrandi  ipsis  dedi 
potcstotom,  prominens   pro  me  mcisque  hcredibus  nos  facluros  et  procuraluros.  nc 

ar>  diele  possossiones  vel  aliqua  pars  sivc  jus  carundcm  ab  eis  vel  suis  Sttccessoribus 
evincantur.  promitto  eciam  nie  et  mcos  hercdcs,  dominam  cl  uxorem  meain  .  . 
scilicet,  quc  buic  vendicioni  suum  adhibuil  consensum,  diclas  sorores  ac  monasterium 
suasquc  successores  non  impedire  nee  aliqualinus  impodiri  procurarc  in  diclis  bonis 
seu   posscssionibus    in   mcdio  vel  extra   aliqua  occasione    quos  quadraginla  qualuor 

M  marcas  argenti  recepi  michi  ponderalas,  traditas  et  solutas  integraliler  el  l^aliler, 
al)  eisdem  liberans  el  (piiddans  ipsas  seu  ennun  monaslerium  ab  omni  summa  et 
qiianlitato  supradictn,  renuncions  pro  mc  et  mcis  heredibus  exoepUoni  Don  solole 
pccunic  non  numcrate  cl  nlio  quovis  juris  auxilio  canonici  el  civilis,  quo  javari 
possem  ego   meique   hcrtHlos  rontra   vcndicionem    hujusmodi  el  solucionem   sapra- 

ü5  scripiani.  oninibus  autcm  supranulalis  mei  libcri  consenscrunl  et  suo  juri  in  cisdcm 
pcnitus    renunciaverunl.    ego   .    .   domina    cl    uxor  domini    mei  Sjmundi  pr«dicU 

Lvciulicioni  prenolatc  consensi  el  conscncio  prestilo  super  hoc  a  mc  corporali  jura- 
mento  et  renuucio  juri  ypotliekanim  *  sive  cuilibol  alten,  quod  michi  ix)mpeleba( 
in  eisdem.  voleii-*    in    lionim   i'videncinm   eonlenla  esse  sigiilo  domini  et  marili  mei 


Jml  fl 


•J   //  porhrkirum 


350  1261 

prenotati^.  omnia  suprascripta  ego  ^ymnndus  sepcfalus  me  facturum,  procuralurum 
et  completurum  promitto  per  stipulacionem  sollempnem  et  promisi ,  in  horum 
probacionem  sigillum  meum  nomine  meo  et  .  .  uxoris  mec  prefale  una  cum  sigillo 
veneraLilis  domini  klherli  de  Talmessingen  judiciis  ''  domini  episcopi  Argenlinensis 
presidentis '  et  personarum  subscriptarum  duxi  presentibus  appendenduni.  insuper  5 
ad  majorem  securitatem  omnium  et  singulorum  premissorum  nos  Heinricus  et 
Peregriniis  fratres,  Otto  de  Marley,  Lampcrlus  de  Swcinheim  ad  pelicionem  dicli 
domini  ^ynmndi  promitlimus  soUcmpni  slipulacione  inlerposita  data  fide  sub  ypoleca 
rcrum  noslrarum  mobilium  et  inmobilium ,  nos  procuraturos  et  effecturos ,  quod 
omnia  et  singula  premissa,  proul  sunt  superius  enarrata,  fideliler  obsenabuntur  10 
rataque  et  firma  perpetuo  permanebunt.  et  in  horum  testimonium  sigilla  nostra 
presentibus  sunt  appensa.  nos  Albertus  de  Talmessingen  prcfatus  ad  pelicionem 
domini  Symimdi  memorati  in  probacionem  plenam  et  testimonium  premissorum 
sigillum  noslrum  duximus  presentibus  appendendum.  actum  anno  domini  1261, 
mense  aprili,  presentibus  Lamperlo  milite  prescripto,  Berlitoldo  Crebeszere,  Rülino  15 
de  Spina,  Conrado  filio  Sefridi,  Heinrico  de  Ariesberg,  Ottone  Haierseda  civibus 
Argcntincnsibus  et  aliis  multis. 

n  aus  Straßb.  IIosp.  A.  lad.  139  fasc.  18  or.  mb.  c.  4  sig.  pend.  laesis.  Abgefallen  die  leiden 
Siegel  Ottos  von  Marley  wul  Lamberts  von  SchweinJwim. 


466.  I>ie  Stadt  Metz  erklärt  das  Gerücht,   die  Bürger  Straßhurgs  seien  von  20 
Bischof  Philipp  von  Metz  bestochen  worden,   den  Herren  von  Lichtenberg  keine 
Hilfe  ZV,  leisten,  für  grundlos.  12GI  Juni  1. 

Nos  magister  scabinus,  tredecim  jurati  necnon  et  universitas  civitatis  Metensis 
universis  presentes  litteras  inspecturis  salulem  in  domino.  intelleximus  famam 
publicam  evolasse  et  ab  aliquibus  divulgatum  tam  in  civitate  Argentinensi  quam  in  '^ 
partibus  illis  adjacentibus,  venerabilem  patrem  et  dominum  Ph[ilippum]  dei  gratia 
Metensem  episcopum  ^  quingentas  libras  denariorum  Metensium  vel  aliam  cerlam 
pecunie  quantilatem  dedisse  magistro,  consulibus  et  universilali  civium  civitatis 
Argenlinensis  pro  eo,  quod  ipsi  dominis  de  Liestemberc  contra  ipsum  dominum 
Ph[ilippum]  episcopum  assislere  non  deberent  ^.  super  quo  miramur  non  modicum,  ao 
unde  fama  bujusmodi  seu  talis  oblocutio  processerit  vel  a  quibus.  universilali  igilur 
veslre    significamus   et   in   verbo  domini  dicimus  ac  etiam  protestamur,  ipsum  epis- 

a)  H  pronotati.     b)  H  judicis. 


1  Bei  einem    Oütertattsch  zwischen  dem  Kloster  Steigen  und  dem  Eitler  Berthold  von  Rosheim  ist 
derselbe   ebenfalls  zugegen,   u.   A.   mit   Cidelario,  Johanne   dicto    Kegilin   prcbendariis  ecclesie  sancti  33 
Petri  Argentinensis,  1262  März  15  Eosheim.  Straßb.  Bez.-A.  G  fasc.  5779  or.  mb.  c.  2  sig.  pend. 

2  Philipp  von  Florenges  Bischof  von  Metz,  1260 — 126i. 

s  TJeber  den  Verlauf  und  das  Ende  dieser  Feindseligkeiten  zwischen  Bischof  Fhilipp  von  Metz  und 
den    Herren   von   Lichtenberg  in  den  Jahren  1260  u.  1261  vergl.  W.  Wiegand  Bell.  Walther.  S.  52  ff. 


1261  SM 

üopum  dominum  nostrum  vcl  aliquem  pro  ipso  ob  cnusam  predicUm  nullam  rtndlMH 
pcciiiiit!  (|Uii(ilitiiU;m  ncc  oliam  {)rumi.sissc  ncc  co^itossc  nc-c  etiam  traclatom  fMqwwii 
tjupcr  liuc  cxlitiääu.  uiide  vuluiuu.s  iiiluilu  veriluUs  mugi.slruia,  coqsoIm  el  eires 
prediülüs  super  hoc  habcri  legitime  excusolos.  ia  cujua  rei  teftiinoiiiaiii  rigillnm 
r>  noslrum  prcseuliLu.s  est  appeitsum.  duluui  iu  vigilia  atoeiukmis  domini,  auoo 
domiui  12G1. 

8  aua  Stnilib.  St.  A.  Vnrd.  Dreizehn.  Oew.  Corp.  A  lad.  8«  or.  mb.  e.  tif.  ptmL  dd^m. 
Otdruckt  aus  dem  Briefbach  A  fol  240*  ibid.  b«i  WatdUr  Appar.  «t  totfr.  «dUt.  p.  M 
nr.  10. 


i<»  467.  Bischof  Walther  ton  Straßburg  gibt  dem  Abt  und  dem  MSnek   Petrus 

des  Cistercieiiserhlosters  Neufmrg  sowie  dem  Probst  ton  Trultenhamtn  de»  Auftrag. 
den  Bärgirn  Slraßhurgs  seine  Beschwerden  vorzulegen  und  Abhilfe  und  Oenug- 
Ihuung  bis  Ablauf  der  Pßngslwoche  zu  verlang'"'     l\"'>l   T"-'   /  ßackstein. 

W[althcrus]  dci  Rrntin  Argcntinensis  cpiscopus  dilecli»  iu  Christo  viria  honora- 
I.'.  hilil)us  .  .  nhhali  cl  fratri  Pciro  Novicoslri"  Cistcrciensis  et''  .  .  pfepodto  de 
Trulonhusen  saucli  Auguslirii  ordinum  sahilom  cl  sinccram  in  domino  cari- 
tatcm.  profundis  in  lacrimis  et  mullo  gemitu.  non  sine  gravi  cordis  dolore  teste 
deo  referre  cogimur,  qualiter  civcs  noslri  Argcnlinenses,  qui  tamquam  filii  ecclesie 
ojusdom  jiirn  noslra  el  ecclesie  ipsius«^  defensare  deljcrcnl,  nescimus  qua  in* 
•üi  quoque  ducli  spirilu,  jura  eadem  everlcrc  studcanl  cl  annicliilarc.  nam  Ii<-<1  i 

Argenlinensis   pluribu.s   honorata  juribus    el  privilegiis  Romanorum    poi.iiii.  uia   ,i.: 
impcralorum  hac  hactcnus  usa  fucril  liberlalc,  ul  in  judicibus  inslitucndis  in  cirilalc 
ipsa  •'  prclcr    nos    noslrosque   predccessores   nuUus    haclcnus   habueril   polcslalcm, 
iidem  tarnen  cives  magislros  el  consules,  noslro   irrequisilo   conseuso  el   volunlate, 
%  contra  consucludinem   cl  libcrtalcm  Argeulinensis  ecclesie  diutius  obaervatam  insti- 
tueules"  de  facto,  cum  de  jure  non  possint,  nos  possessione  vel  quasi  inslilucndi 
mngislros  cl  consules  prefatos  spoliare  presumpscrunl.  sed  nee  hüs  contcnli  in  suo 
salutis    dispendiuin   cunlra  juramcnta  ab  eisdem   civibus   preslita   de  novis  slatuUs 
neu   ordinundis   prcler    conscnsum    episcoponim    el    capiluli   ccrlesio   ArgentineDsis 
°ji)  statuta   qucdam  perniciosa  excmplo  immo  dampnosa  populo  Argentineosi,  cujus  noü 
curam  non  inmerito  habere  debercmus,  edidcrunl  cxlorqucndo  a  mililibus,  popularibus 
el  goncrnlilor  ab  omnibus  maximc  paupcribus  exaclioncs  novas  el  insolilas'  molendi 
grntia,    mcnsuras    quoque''   miuueudo,    quarum    ad    noslrum    officium    coasenraÜo 
noscitur  pertinorc.  colerum  ut   de   mullis   cl  variis  injuriis    nobis   noslrisqoe  illalis 
•x^  clericis  et  hominibus  taocamus,   ad   prescns  fructus    hominum    noslrorum    necnon 
omnium  nubiliutn  lerre  noslre  ac  dioccsis  dcfensionis  causa  apud  Argenlinam  nuper 
rugitMilium ,    qiiamqiiam    omnibus    per    edictum    ab    eisdem    publice    promulgalum 
luii'iom'm   rcniiu   cl  piirsoiiaruin    pn'slilt'rinl,  ili-lim>ut    violi-nliT  ipsosquc   Iraducere 


■)  S<  «bUü  NoTicMiri  «t  fratri  IHtra  MOBirtB  mo.     b)  S<  m.      «)  5  i  ;  -  :    <- 


352  1261 

non  permiltunl.  quin  immo  noslros  el  noslrorum  clericorum  proventus  presumplione 
consimili   detincnt   occupatos   et,  quod   deterius  «st,  transilum   villarum  noslrarum, 
quarum  dominium  ad   nos   spectat,  contra  juramentum   fidelilatis  nobis  preslitum  de 
juribus    noslre   ccclesie    conservandis    hominibus   ac  fautoribus   noslris  probibentes 
clericos  nostros   in   civitate  Argentinensi   molere  non  permittunt.  famulis  eorundem    5 
civilatem   exire  volentibus  manticas  eorum   ad  pecuniam   extorquendam  excuciunt. 
judeos  quoque    nostros    indebitis  exactionibus    et   molestiis   aggravant   et   ab  ipsis 
pecuniam  pro  sue  libito  voluntatis  extorquent.  et  licet  predicli  cives  et  communitas 
juraverint,  spiritualem   nostram  jurisdiclionem  et  temporalem  pro  viribus  defensare 
ac  °  molestatores   el  perturbatores  earundem,   violentos  *>    percussores  et    domorum  lo 
effractores  ac  insolentias  alias  facientes,  utpote   mulierum  oppressores,  debilis  penis 
cobercere  ac  extra  civitatem  cerlis  temporibus  relegare,  iidem  tamen  cives  juramenti 
hujus   veluti   immemores  jurisdictiones  prediclas  impediunt  plurimum  et  perturbant 
dictosque  malefactores   in   suis  maleficiis  confoventes  non  expellunt ;  immo  expulsos 
redire   faciunl  et  permittunt.    ad  bec   almeindas  in  civitate  predicta  et  ejus  banno  i5 
silas   ccclesie   noslre  per  imperialem  senlenliam  dudum   adjudicatas^   privatis   suis 
usibus    applicant  in  nostram   tociusque    populi  commorantis   ibidem  non  modicam 
lesionem,  preserlim  cum  almeinde  hujusmodi  in  usus  publicos  minonim  videlicet  et 
majorum  ipsius  civitatis  cedere  debeant  pocius  quam  privalos.  insuper  licet  ex  debilo 
presliti  juramenti   tcrram,    dislriclum   et  jura    ccclesie   noslre   defensare   teneanlur,  20 
iidem  tamen  cives '^  nuperrime,  exposilo  ipsis,  quod  jusliciam  pro  dominis  n[einrico] 
et  L[udewico]  de  Liebtenberc  ^  vassallis   ecclesie  Argenlinensis  ^   reverendo  domino 
episcopo    Metensi    exbibere    vellemus    ncc  '    eam   voluerit   acceptare  ^ ,   non    solum 
fautoribus  noslris  in   auxilium  nobis  lotique  terre  noslre  venienlibus  vias  communes 
slratasque  publicas  ac  nostrum  passagium  prohibucrunt,  viclualia  et  e  alia  necessaria  35 
ad  defensionem   terre   noslre  nobis  et''   fautoribus  noslris  preparata  extra  civitatem 
vebere  officiatos  nostros  el   servientes  ad  nos  venire,  equos  aut  arma  concedi  nobis 
nequaquam    jiermiserunt  ;    immo ,    quod    miserabilius  '    est ,    inimicos    vassallorum 
noslrorum   prediclorumJ    quasi  in  mortem  nostram  nostrorumque  fautorum  ac   in 
tocius    terre    devastalionem    tamquam    nostrum   sanguincm  et  palric   deslruclionem  30 
silientcs   invitare  dampnabiliter  presumpserunt,  quod  nulli  predecessorum  noslrorum 
immo   ncc  inimicis   ecclesie  ullo  umquam  tempore  recolilur  esse  factum,  quamquam 
igilur  excessus  predicli   adeo  sint   notorii  et  manifesli,  quod  nuUa  possint  tergiver- 
salione  celari,  ac  idcirco,  juris  ordine    non  servalo,   possemus  procedcre  contra  eos 
justicia   persuadenle,   ipsos    tarnen  cives  nostros  in  bono  vincere   desiderantes,  ne  35 
karilas  a  nobis  profuga  videatur,  discretioni  vestre  prcsentium  aucloritate  maudamus 
sub  pena  excommunicationis,  quam  exnunc  in  vos  ferimus,  si  mandalis  noslris  non 

a)    S 1  et.        h]  S  1  add.  quoque.       c)  /S  1  add.  nostre  civitatis,      d)  S  <  Lielenterch.      e)  S  1  nostre. 
f)   Sl  add:    idem.      ji]  Sl    ac.      h]  S  4  uostrisque.      i]  Sl  gravius.      ]}  St  om.  , 


1  Cfr.  nr.  160. 

2  Cfr.  nr.  466  not.  3. 


1261  3ß3 

ponioritis,  prccipicntcs,  qiiateniis  ad  civitatetn  Arginlincnscm  acccdenics  ipiio»  cives, 
(pii  ])ro  inijf>istri»  et  cotisulibiis  principalitcr  se  gerunl,  videlicel  Ueimboldum  dictum 
LielMMicellcr",  üurkurdiim  Spcndcru'',  Nicoluiun  Zürn,  Uozelinam  mililam*,  CAnonem 
dictum  Söner**,    Ilezzclonem   de  Kggeversheim ",    Bertoldum  Röws',    Reimbo^ 

:,  et  lUiiinliüidülinum  1^,  IIerlx)rietn''  ultra  Bruscam ',  SifridumJ  de  Vegenbdm  ae 
ceterus  i;unindcin  cunsurlcs  iiccnon  lotain  cotntnunilalfin  rivitaUs  ejotdfla  el 
tnugistratus  üfllciurum  luoneatis,  ut  de  tot  et  de''  tanliü  üijuriis,  exoMsUms  M 
violeritiis  deüislant  nobisque  et  ecclesio  noslrc  lotique  clero  infra  oclavam  penlbe- 
costcs  '    proximo    venturain ,    quem    teruiinutn    peretnptorium    eisdem    aBsignamtui, 

10  sali!:>rociHnt  cüinpetonter.  non  modico  utique  cordis  dolore  concnlimar,  si  infra 
moniliuniä  tenipuru  prenotata,  salLsfuctionc  tniniuie  nobis  exbibila,  conlra  ipaoa, 
quos  favorc  bunigno  pocius  prosequi  debcremus ,  procedere  nos  oporteat  Jastida 
compcllcute.        datum  Dabichenstein  ■"  2  nonas  junii,  anno  domini  1201. 

S  auK  Straßb.  St.  A.  Vord.  Dreizehn.  Gew.  Corp.  A  lad.  3«  or.  mb.  e.  ti^.  pmd. 
15  81  coli.  ibid.  or.  mb.  c.  »ig.  pcnd.  laeso. 

Gedruckt  au«  dem  DricDiiich  A  fol.  60  ibid.  bei  üdu^jlin  AU.  dtpl.  I,   lü  ur    :,:>:     Vrrql. 
W.  Witgand  litll.  WiUtlter.  S.  68  f. 


468.    Graf  JIcinric/i   tun   Lützelburg   Markgraf  ton   Arlo»  ieseufit,   daß  d4S 
OerücfU,    Bischof  Philipp   con   Meli   habe  die   Bürger  Slraßburgs  butoeken,  dem 
ao  Herren  von   Lichtenberg  gegen   ihn  keine  Hilfe  zu  leisten.  Jedes  Orundet  «ntbekr«. 
laoi  Juni  8. 

Univcrsis  prcscntcs  litleras  inspccluris  nos  Ileinricus  oomes  Luoelbaigensis  et 
marcliio  Durlonu  salutom  in  domino.  per  veuerabilem  palrem  et  dominum 
Pli[ilippuni]  dci   gracia   cpiscopum  Metensem  inlelleximus,  Tamam  publicam  eTolaaae 

'£>  et  ab  aliquibus  divulgntum  tain  in  civitatc  Argi-nlimMisi  quam  in  partibos  illis 
adjaceulibus,  ipsinn  duminum  episcupum  quingentas  libras  Mctenses  vcl  aliam  certam 
pccuuie  quantilulem  dculissc  magistro,  consulibus  et  uuivcrsitali  civium  Argentincnsis 
civitatis  pro  eo,  quod  ipsi  videlicet  magislcr,  consules  et  univcrsitas  Argentioensis 
düniinis    do   Liestonbercli   contra    ipsum   dominum    Pb[ilippum]   episcopum   assiatere 

au  non  deboront'.  siiix^r  quo  quam  plurimum  niiramur,  unde  el  \>cr  quos  talia  iama 
seu  talis  oblu(iuucio  proccs.serit.  quarc  vestre  universitati  significarous  et  per  fidem 
noslram  dicimus  ac  super  boc  deum  et  sanctos  suos  prolcstamur  lamquam  iUe,  qui 
factum  ulriusquc  portis  scivit,  videlicet  domini  episcopi  Mclensis  et  dominorum  de 
Liestenborcli,  tamquam  modialor  inter  cos,  dictum  dominum  episcopum  Tel  aliqucm 

;tr>  t)  S  I  Reiobotdam  dictum    Li»b«iithtill«ir.       b}   S  (   Spfiadn  <  «  «a.  Qumltmmm  wttitm., 

A)  a  I  SAinrir.  v)  S  I  HnhcloiMiB  dt  BclMvtnkri«.  f)  S  <  KdiMi*.  f)  B  1  UMMAam  «t 
HeiiiboUUtiDum  intcr  mwcatorM.  b)  S«  BrbooMi.  i]  5  I  BcMtbui.  j)  gl  8t>iii».  \)  St 
om.  de.     tj  S<  |>«iDlb««o*lM.     »)  St 


Jwtt 
IM—I$ 


I  Cfr.  nr.  4C6  not.  S. 


354  12  61 

pro  ipso  predictis  magistris,  consulibus  et  universitati  Argentinensi  vel  alicui  eorum 
seu  cuicunque  alii  pro  ipsis  ob  causam  predictam  nullani  dedisse  pecunie  quanli- 
talem  nee  promisisse  uec  unquara  cogilasse  ncc  eciain  super  hoc  unquain  tractatum 
fuisse  vel  extilisse.  quare  volumus  ac  prolestamur  in  verbo  dei,  prediclos  magisiros, 
consules  et  universitatem  Argentinensem  hujusmodi  facti  fore  legittime  et  vere  5 
excusatos.  in  cujus  rei  teslimonium  sigillum  nostrum  presentibus  ad  eorum  excu- 
sacionem  veram  duximus  apponendum.  dalum  feria  4  post  ascensionem,  anno 
domini  1261. 

S  aus   Straßb.  St.  A.  Verschl.  Canzlei-Gew.  Coq).  K  lad.  17  nr.  82  or.  mb.  lit.  pat.    Der 
untere  Band,  an  dem  das  Siegel  befestigt  gewesen,  ist  abgeschnitten.  lo 


469.  Bischof  Walther  von  Slraßlurg  fordert  die  friedlich  gesinnten  Bürger 
Straßhur gs  auf,  sich  mit  ihm,  direct  oder  durch  Vermittlung  seiner  Boten  zu 
verständigen.  [1261\  Juni  25  Bachstein. 

Wir  bischof  Walter  zi  Strazburc  von  gots  gnaden  tun  kunl  allen  unseren  lieben 
burgern  von   Strazburc,  die   uns   arges  haut  irläzen,  daz  wir  virnommen  bant,  daz  is 
summeliche  unser  bürgere  von  Strazburc  die  vorderunge,  die  wir  hant,  uns  virkerent 
anders,  denne   unser  wille   si   unde  unser  herze   stä,  unde  jehent  des  wir  wellen 
unsere    bürgere   triben   üzer   irme  rehte,  alse  si  herkommen  sin.  daz  wissent  wör- 
liche,  daz  wir  des  nie  müt  noch  willen  gewunnen  unde,  obe  got  wil,  niemir  gegernt. 
darumbe  bitten  wir  uch,  daz  uwir  tusent  oder  viunfhundert,  die  mit  diseme  gewalte  ao 
niht  umbegant,  hören,  swa  ir  wellent,  unser  vorderunge  von  unserm  munde,  obe 
ir   wellent,  oder  von   unsern  hotten,  die   wir   zi  uch  mit  unsern  brieven  sendent. 
wand   swa   uch  dunket,  daz  ich   unrehte  vorderunge  hau,  do  sol  ich  billiche  nach 
uwerme  räle  abelan,  also  daz  ir  si  des  underwisent,  daz  si  uns  unde  unser  stifl  an 
irme  rehte   beliben  lazen.  unde  daz  wellen  wir  iemir  beschulden  umbe  alle  die,  die  25 
uns  des  gehelfent.        dirre  brief  wart  zi  Dabechenstein  gegeben  des  neheslen  tages 
nach  sante  Johannis  mes  zi  sünegihten. 

S  aus  Straßb.  St.  A.  Vord.  Dreizehn.  Gew.  Corp.  A  lad.  3a  or.  mb.  c.  sig.  pend.  ddapso. 
Das  Stikk  kann  soivohl  seiner  Orts-  und  Monatsdatirung  wie  seinem  IiiJuiU  nach  nur 
in  das  Jahr  1261  gesetzt  werden.  Vergl.  nr.  471.  30 


470.  Bischof  Walther  von  Straßburg  verspricht  allen  Bürgern  Straßburgs,  die 
an  der  zwischen  ihm  und  der  Stadt  anberaumten  Vergleichsverhandlung  Theil 
nehmen  wollen,  sicheres  Geleit.  1201  Juni  26  Dachstein. 

W[altherus]  dei  gratia  episcopus  Argentinensis   universitati  civium  ejusdem  loci 
salulem.        cum   plures  ex  vobis  ad  diem  statutam  super  conpositione  inter  nos  et  35 
cives   nostros  ordinanda  venire   desiderenl,   scire   vos  volumus,    quod  nos   omnibus 
civibus  ibidem  venientibus  in  eundo  et  redeundo  pro  nobis  et  omnibus  aliis  securum 


1261  366 

preslotnus  condiicliim  et  hoc  prcscntibiis  publice  prolcstamur.  in  cujti«  nostre  Mcuri- 
.tütis  cvidftilinm  prcHcntfs  littcnis  iiostri  si^illi  muniuiiuc  con»igiiatas  Tobts  dtuitnua 
IraiiHiniltendus.  dututn  l)ul)cchciii»lciti  domiiiico  pruxitna  {jost  fcstum  beali 
JüliQunis  biibtislo,  nniiu  domini  12((1. 

Ä  tum  StriiM.  ,St.  A.  Vnnl.  lii>i/..  Im.  0«w.  Coq).  A  -    -h.  e.  ug.  peml.  laato 

Oedrwkl  aus  dem  Uricfbuck  A  fol.  102«  ü/iJ.  bei  .  Ujfl.  I,  43i  mr.  696. 


471.  JJuiii/c'sl  liischol    Wallkers  von  Sirm.  /  ' 

ütmßhurtj  über  die  Urln-n/i-iffr  und  Oru-nUlluil'  ^ 

Wir    biscbof  Wolter   zi    Slrazhurc    von   goLs   guadeii    Um    kunl    uch     i:n>.  r-ii 

II'  biirgeren  von  Slrozburo  genioinliche  riehen  unde  armen  unser  anspräche,  diu  wir 
liniil  gegen  den,  die  sich  nieislerschcfle  unde  des  rätes  zi  Slrazburc  annemmcnl, 
undo  iren  gcsläudenen.  wand  wir  hant  vimomnien,  daz  der  bui^re  tu  aosere 
vorderunge  virkerenl  unde  anders  beli'ilenl  unser  anspraclie,  denne  unser  sin  oder  • 
her/c  si  gegen  uch,  unde  uch  sngenl,  daz  wir  uch  uzer  uwenne  rchlc  wellen  triben, 

ir.  und(!  wand  wir  dos  nie  willen  gewunnen,  also  gol  wol  weiz,  so  künden  wir  uch 
zi  alroersl  :  daz  verl  unde  hiurc  meisler  unde  ril  zi  Slrazburc  anc  unseren  willen 
nndo  ane  unseren  gehöl  gesezzel  sinl,  daz  deheime  unseren  vor\-am  ••  nie  gescliah 
undo  och  nilit  reht  ist,  nül  dur  duz  daz  wir  einen  rat  nach  unsenne  willen  weilen 
sczzcn,    wen   darumbe   daz  nien  den   nit  vor  uns   unde  mit  unscrme  gehdlle  seneii 

20  sol,  dur  daz,  obe  icman  tumbir  oder  schedelich  deme  armen  oder  dcme  riehen  sfi 
deme  rate  wurde  genennet,  daz  wir  des  wandel  schaffen,  wand  wir  billiche  beide 
armen  unde  riebe  bcrihlen  unde  schinnen  suln.  danach  künden  wir  uch,  swie  arm 
und  rieh  gesworn  haben  doheino  sozzunge  zi  sczzcne  äne  unscrs  unde  des  capitels 
urlop,  als  ir  wol  wizsent,  so   haut  si   doch    äne  unsir  unde  des  ca]>itels  urlop  ulTen 

!0  maln  ungelt  gesezzel  äne  daz  alte  ungelt  von  deme  wine,  daz  men  doch«  wider  got 
mit  unrehte  niramcl,  mit  grüzeme  schaden  des  volkes  von  Slrazburc  unde  der  lanl- 
liute  riclior  unde  armer,  unde  wissenl,  daz  wir  dessellH^n  ungelles  wol  geslatlelent 
zi  ncmmeniie,  swenne  wir  sehent,  daz  ez  der  stelle  uütdurflic  werc,  also  dax  unser 
gemeinen   bürgere  niht   damitte  wurdcnl  gcarmert   unde  die  gewalligen  gerichert, 

»>  daz  leider  uch  vil  bi  unser  vorvarn  ziten  bischehen  ist  wider  gols  reht  unde  vorhlc. 
so  künden  wir  uch  och  daz,  daz  unsere  bürgere  geswoni  hant  gcmeinlicbe  zi 
rihteiino  abc  den,  die  nölzoc  oder  manslach  tönt  in  der  stat  oder  virwundcnt  die 
armen  bürgere,  unde  abc  den,  die  vnJvelliche  der  armer  hüscr  ufbrechent,  also  dai 
men    abe  jcnrc  libe   rihto  unde  diso  von  der  slal  Iribe,   also  da  gesezzel  bt.  des 

X.  cnhanl  si  niht  behalten  unde  haut  unsir  gerihlc  daran  geirret  wider  inne  cide  unde 
och  dio  wider  in  die  slal  goladel'",  die  umlM?  ir  missctät  druze  sollen  sin*,  unde 
haut  daz  gel.in',  i^  wir  doheino  niissebelli  mit  in  gewunnen.  wir  kundenl»  ocb  dax. 

•)  5  <  und«,     b)  S I  vonlcrn.      > )  S I  am.  docli.     d)  S  (  Iwat  —  8«Mm.     *)  S  *  Um  m 
ilrus  wtraa  galrUMo.    f)  S  i  tJ4.  och.    g)  5 1  dagMi. 


356  12  61 

daz  unsere  bürgere  bi  unseren  ziten  zwur  die  Juden  beschezzet  hant,  mit  den  si 
nüt  zi  schaffenne  hant,  unde  tunl  uns  daran  grözen  gewalt  unde  unrelit.  wir  clagent 
ocb^,  sit  die  almeinden  gemeine  suln  sin  arm  unde  riehen,  so  hant  doch  die 
gewalliser  von  Strazburc  der  almeinden  vil  under  sich  gezogen  unde  geteilet  beide 
in  der  stat  unde  davor  al  nach  ir  willen  unde  damitte  geirret  gemeinen  nutz  der  5 
armen,  daz  wir  sus  hinme  uffen  unser  sele  dcheine  wis  gestatten  suln  noch 
enwellen.  unde  wand  wir  suslich  unreht  unde  missetät  niht  wollen  noch  enwellen 
virtragen,  so  hant  si  ufgesezzet,  wie  sie  uns  unde  unsere  tumherren,  man  unde 
dienstman,  unde  allez  daz  lant  bekumberen  unde  besweren  uffen  im  grozen  nutz, 
die  da  gnftc  hant,  unde  der  armen  ungewin.  unde  darumbe''  enbutlent  si  *=  deme  lo 
bischofe  von  Mezze,  daz  er  köme  in  diz  lant,  wir  mohtcnt  niemannen  belfere  han 
zi  beschirmenne  unsere  man  an  irme  rehte,  tinde  Iröslent  in  dös,  daz  wir  von  der 
slal  zi  Strazburc  deheine  helfe  hettent  noch  spise,  als  si  sit  wol  bescheindent,  do 
si  uns  virspartent  unsere  spise  unde  uns  wertent  unscrs  gotshuses  eigene  var  unde 
die  offene  straze  dur  unser  dorf  zi  Bischovesheim  unde  unseren  knehlen  uude  i5 
ambliuten  virbuttent  uffen  lib  unde  gut,  daz  si  zi  uns  iht  kömen.  si  wörtent  och 
uns  zi  dienende  unde  ros  unde  harnasch  zi  lihende  uzer  der  stat,  daz  deheime 
unserm  vorvarn  nie  geschah  noch  och  virbotten  wart  keiser  Frideriche',  do  er 
unserre  stette  offen  vient  was  unde  unsers  vorvarn.  unde  hievon  mohte  daz  lant 
gar  sin  imdergegangen  unde  die  armen  sin  virtriben ,  wöre  uns  got  unde  deme  20 
lande  niht  gnediger  gewesen,  denne  si  waren,  unde  sit  dieselbe  unser  reise  niergen 
uffen  der  stelle  schaden  gie,  so  truwen  wir,  daz  ez  uch  selbe  müze  wol  ungevüge 
unde  ungelimpflich  dünken,  daz  si  uns  diz  täten  ;lne  alle  unser  schulde,  unde  wiz- 
sent,  daz  summeliche  unserre  bürgere  harumbe  silber  hant  genommen  von  deme 
bischofe  von  Mezze,  als  uns  die  seilen,  die  dabi  warenl,  unde  ir  bienach,  obe  got  25 
wil,  wol  bevindent^.  ubir  alle  dise  smächeit  so  hant  si  unsern  t&mherren  den  von 
Zimbern  beröbet  sins  Silbers  vrevelliche  in  der  stat,  da  si  inne  menlicheme  vride 
gesworn  hant  unde  hant  des  noch  ein  teil  inne  wider  iren  ören  unde  eide,  den  si 
swüren  zi  beschirmenne  weltlich  unde  g&tlich  lüte,  unde  reht.  si  nemment  och  den 
anderen  tumherren  unde  al  unser  pfafheit  ir  körn,  irn  win,  ir  vleisch  unde<^  bötte  ao 
unde  swaz  si  hant  in  der  slal.  unde  hant  och  einsleils  unseren  pfaffen  virbotten 
unde  gewört  maln  unde  tribenl  einie  offenliche  die  esele  mit  deme  körne  widere  in 
sin  hüs  ungemaln  von  der  muln  unde  irsühtent  imme  sine  wälsecke  unde  schullent 
imme  sinen  knehl  unde  hiezent  in  balde  strichen  lizer  der  stäl,  alse  heb  imme 
were,  daz  men  in  iht  zuge  an  den  galgen.  si  gabenl  och  vride  offenliche  anme  35 
lettenere  allen  den,  die  in  die  slat  lib  oder  gut  vl6htent.  unde  wider  den  vride  so 
behabent  si  in  der  slat  alles  daz,  daz  des  bischtümes  liule,  man  unde  dienstman, 
unde   daz   lant   gemeinliche   uffen   denselben    vride  unde   tröst   drin   hant  gevlöhet. 

a]  Si  so  künden  wir  och  daz.     h]  S 1  om.  darumbe.      c)   S/  om.  si.      d)  5  /  add.  ir 


1  Kaiser  Friedrich  II.  40 

2  Cfr.  nr.  466  u.  468. 


1261  SS7 

wissent  och  daz,  daz  unsere  bürgere  gcswom  hant  nictnannen  an  xi  grifenne  nodi 
zi  valicnric  in  der  stnl  iitni>o  eins  andren  rnanoes  schulde  oder  miatetal.  unde  wid«r 
dctiie  solhcii  oidc  hant  si  gcvungen  unde  angegrifTen  die  lanüiulo  noxellicbe  so  rfl, 
daz  aller  der  werre,  den  die  slat  wider  die  lanlherren  unde  riUere  bat,   daron 

B  nKÜstclich  komincn  ist  undo  hievon  kumt,  daz  sich  unser  armen  bürgere  von  der 
stul  nihl  i)i-jijgt;u  iniigen  in  dem*;  lande,  alsc  si  bilÜehe  sollen  unde  in  wol  kteie. 
du  wir  unser  bürgeren  beide  arm  unde  rieh  unde  den  antwercmeisteren,  die  Tfide 
unde  gnade  gerne  schenl  unde  den  unvfigo  leit  ist,  künden  woltent  unaem  bratton 
unde  inanen,  daz  si   uns  an   unscrmc  rchte  liezen  beliben  unde  bezxertent,  dax  si 

10  uns   zi   unrehtc   hettcnt  getan,    do   enwollent  die,  die  sich  ieze  mcisti'rscheftc  unde 
rälcs    anncmtnent,  niht   gestatten   unsem  <^rsanimcn    betten,  daz  si  uch  unde  deme 
biderben   volkc   dit-   wärlieil   betten   geseit,   dur  daz  daz   ir  niht    wurdent  '»»»>'•  »"> 
unrchtcs  an   vil  dingen  unde  unserrc  rehten  vordeninge,  unde   tribent  l 
unde  vrcvclliche  von   deme    allere  dieselben   bellen   unde  virbullonl  in  och  in  der 

15  berberge  bi  inno  libe  unde  lebenne,  daz  si  den  ontworcmcistercn  unde  deme  ;.' 

Volke  debeinen  brief  brcbtcn  oder  lesenl,  uudc  jabenl  daz  wir  uch,  die  da  i.mi  .».  ;■ 
rehtes  gernt,  von  in  damitlc  brechen  wollen,  ubir  alle  disc  beswerdc  unde  unrelil, 
die  wir  uch  hie  gezelt  hant,  so  künden  wir,  daz  wir  von  der  bürgere  belle  von 
Mogcnzc ,    Wormezc  •    unde   Spirc  •>    inme    concilio    zi    Jlegeuze '    irworben    beltcul 

■«)  einen  olTi-n  lac  zi  Wizenburc  an  deme  ni(5ndage  nach  der  ufTerte,  die  nu  was,  dar 
alle  unsir  liorrcn,  die  bischufe,  graven  unde  lanlherren  mit  ielicher  slcttc  bürgere 
kommen  sullcn  sin  unde  einen  lanlfride  gesezzet  unde  gesworcn  sollen  hau  von 
Basile  unce  Kolne  mit  räle  unserrc  herren  der  erzibischofe  von  Kolnc  unde  von 
Triere,  also  wir  bereden  wellent  mit  dm  höbestcn  bürgeren  von  Megcnze,  Wormezc 
unde  Spiro,  die  da  gcgenwertic  warent.  unde  wände  si  uus  unde  daz  lanl  gemein- 
liche des  vridos  gcirrot  baut  mit  suslicben  Sachen,  als  «ir  uch  hie  bescheiden  hant, 
so  clagen  wir  uch,  daz  si  mt^re  unde  bricve,  die  wir  ieze  inne  bant,  mit  irme 
ofFenen  ingcsigelc  allen  den  sielten  bant  gesant,  daz  wir  unde  unser  herren  die 
vursten  uns""  gesichert  suln  bnn  ulFon  aller  der  stelle  lasier  unde  schaden,  des  wir 

ao  vor  gölte  alle  unsebuldic  sint,  alsc  wirs  Ix'reden  wellenl  mit  denselben  bargerao 
von  Megenzc,  Wormezc  unde  Spirc.  unde  wissent,  daz  si  diz  daruf  iniaht  bant,  n 
wendennc  uns  helfe  unde  gunst  der  stelle  unde  der  lanlliutc ;  daz  doch  nihl  mag 
gesiii,  wand  si  unsor  warhcit  wol  bovundeu  bant,  sil  wir  nu  umbe  diz  offen  unrebt 
unde  vrevole   inisscttHe   den    ban  mohten  hau  getan    unde   gottcsdiensl  virslagen  in 

x>  der  slnl  mit  rehte,  so  hau  wir  doch  dar  der  bidcrl>en  unde  gelruwcn  bürgeren 
willen,  die  hicmille  unschuldic  sinl,  geläzen  unce  her  unsir  gerihlo  unde  manen 
uch,  daz  ir  uwer  bürgere,  die  sich  diz  gcwalles  an  hanl  genommen,  undcrwisent. 

a]  Sl  »M.  vnn.     h)  Sl  »id.  von.    e]  5f  Mi.  ans. 


1     /),l.      .1/  -',;    ,  , 

40  mfine  yliov  Ai. //..  u 
coU.  XXJII,  IKHI. 


Vmm  • 


358  1261 

daz   si   uns   unde   unsir  gotshüs  in  unserme  relite  lazen   beliben,  wand  wir  vlizic 
iemir  wellen   sin,  wie   die  slat  von  Slrazburc  in  irme  rehte  belibe,  alse  billicb  ist. 

S  aus  Straßb.  St.  A.  Vord.  Dreizehn.  Gew.  Corp.  A  lad.  3»  or.  mb.  c.  sig.  jjend.  laeso. 

Sl  coli.  ibid.  or.  mb.  c.  sig.  pend.  delapso. 

Gedruckt   nach  S  bei  Strubel    Vaterl.    Gesch.  d.   Eis.  II,  0—12.   Nach   dem   Briefbuch  A    5 
fol.  57l>  im  Straßb.  St.  A.  bei  Hegel  D.  St-Cltron.  IX,  1031—1034.    Zur  Datirutig,  die 
mit  der  von  nr.  469  in  engstem  Zusammenluing  steM,  vergl.  W.  Wiegand  Bell.  Walther. 
S.  59  ff. 

472.  Ab(  Berthold  von  St.   Gallen  und  Graf  Rudolf  von  Rapperschwyl  ver- 
sprechen   den    zu    den    Friedensnnterliandlungen    gesandten    Bürgern    Straßburgs  lo 
sicheres  Geleit.  [12G1]  Juli  11  int  Lager  von  Holzheim. 

Bfertholdus]  dei  gratia  sancti  Galli  abbas  et  Rüdolfus  comes  de  Ramphliswilrc 
viris  providis  et  boneslis  R[eimboldo]  magistro  et  consulibus  tolique  civitali  Argen- 
tinensi  salutem.  universitati  vesire  presentibus  declaramus,  quod  ducatum  pre- 
bemus  vestris  civibus  ad  nos  pro  bono  pacis  et  compositionis  venientibus,  quoscumque  10 
duxeritis  destinandos.  quapropler  secure  ipsos  ad  nos  dirigatis  scientes ,  quod 
venicndo  et  manendo  et  redeundo  sub  nostre  protectionis  clipeo  debeant  esse,  in 
hujus  rei  testimonium  preseutem  litleram  sigillorum  uoslrorum  munimine  robo- 
ramus.        datum  in  castris  Holtzbeim  5  idus  julii. 

S  aus  Straßb.  St.  A.  Briefbnch  A  fol.  242a  mit  der  Ueberschrift :  daz  der  appct  von  sant  20 
Gallen  und  grafe  R&dolf  von  Ramphtiswib-e  die  burger  von  Strazborg  zu  in  und  von 
in  getröstet  haut. 

Gedruckt  darnach  bei  ScMjiflin  Ah.  dipl.  I,  461  nr.  651  =  Neugart  Episcop.  Cmistant.  II, 
240.  Die  fahclie  Jahrcsdatirung  ScJwpflins  1269  hat  Kopp  Gesch.  d.  Eidgert.  Bünde  II, 
608  )U)t.  8  bereits  berichtigt.  •         25 


473.  Kuno   der  Schultheiß  und  die  Bürger  von  Hagenan   schließen   mit  der 
Stadt  Straßburg  einen  bis  Maria  Geburt  icährenden  Waffenstillstand.  1261  August  6. 

Ich  Kune  der  scbultlieize  unde  wir  burgöre  von  Haginowe  dunt  kunt  allin 
den,  dt  disin  brief  ancgesebint,  daz  wir  mit  dem  meislire  unde  mit  dem  rate  unde 
den  burgerin  von  Slräzburg  einin  vridin  hänt  genomin  unde  gelobit  ze  baltinne  ao 
sepi.  8  untz  unsir  vrowin  mes  der  jungrin,  diu  nu  kumit,  unde  hänt  in  ouch  gelobit,  swelis 
tagis  der  Kallesche  unde  sine  siune  unde  Wolfram  Iloubitabe  unde  Wernher  Herceüz 
unde  Ilüg  von  Trüsiuheim  in  unsir  slat  odir  drüz  varint,  daz  desselbin  tagis 
niemanne  von  Sträzburg  dekeiuin  scbadin  tun  sulint.  düut  abir  si  biewidire 
iemanne  von  Sträzburg  keinin  scbadin  desselbin  tagis,  so  si  üzir  unsir  stat  odir  as 
drin  varint,  den  sulin  wir  in  abetün.  darzü  swer  von  Sträzburg  zuns  dügin '  koufil, 
der  sol  vor  deme  seibin  Kalteschin  unde  den  andrin,  die  davor  genant  sint,  zwiscbin 


düge  Faßdaube. 


1261 

iinsir  8tat  undi;  Strd/liurg  mit  den  dügin  uasrin  vridin  und  ansir  gdflila  btbin. 
tindu  geschitiit  in  widir  dem  vridin  dn/.wiKcliin  von  clenst-iliiti  dcketn  schade,  dra 
sulu  wir  iihciriii.  durzü  lifln  wir  K*;lül)it,  üb  dt  FfaTriliu  udir  der  vod  Amiflhero 
vun  Slril/.l)urg  icinannin  roultinl  uiidü  mit  dcme  roulK*  in  unsir  stal  kuinint  uode 
s  dfl  l)i.scliruwin  wcrdint,  duz  wir  den  ruiib  widcrgcbin  unde  im  Itp  ineoiiigdlcbe  Ton 
Strflzburg  ze  rehle  baltin.  daz  wir  diz  leistin  unde  w&r  lAzin,  des  hAn  wir  in  gegebin 
disin  l)ricf  mit  iinnir  stete  ingesigelo.  unde  gescbacb  daz  an  aaote  Sixtit  tage 
des  )fiiis,  (!()  luiiii  tintc  vrjii  L'ntis    fi^liliirli»    cui    iindo  si-Iizif   nndß  zwpinuiiKlirl    lar. 

10  lilino. 


474.  Graf  Rudolf  ton  Hahahurg  Landgraf  det  Eltaßes  beglaubigt  bei  den 
Straßburger  Ritter  Liebenceller  seinen  OeAeiiMcAreiber  Ileinrich  von  Ottraci  für 
Verhandlungen,  mit  der  Stadt  Straßburg.  12GI  September  13  Basel. 

R[tiduirus]  comes  de  llahspurg  Alsalie  lantgravius  viro  provido  et  amlco  special! 

ir>  duminü  diclu  Lifbonccdlcr  milili  Argentinensi  sulutcm  et  omne  bonum.  latorem 
preycncium  dumiiium  Ileinricutn  de  Ostra  militcm  intimum  secrelarium  nostram  ad 
vos  tronsmiltimus  nd  traclandum  et  ordinandum  vobiscum  et  una  cum  cirilale  de 
negotii»  nuätris  pariter  atquc  vcstris  monentes,  quatenus  cidcm  tamquam  ooslre 
persouo  ndem  in  omnibus  tarn  vos  quam  cives  bal>oatis.  quicquid  cnim  idcm  Tobisoam 

ao  truclaverit  et  ordinaverit,  ita  gratum  et  ratum  liabebimus,  sicut  nos  in  persona 
propriu  fecissenius.  datum  Üasilcc  in  vigilia  cxaltacionis  sancle  crucis,  anno 
dumini  1201. 

S  au»  fllrafib.  St.  A.  Bricfbnrh  A  fol.  100*  mit  der  Uebendtrift :  das  grafn  tob  Babapvg 

ginbcshriof  nn  dio  von  Strazbnrg. 
«  Gedruckt  dartutch  bei  Weticker  CM.  areh.  p.  57;  SehOpßim  AU  ^irJ   T,  43e  »r   a)t 

475.  I/einricA  ton  Neuenburg  Domprobst  ton  Basti,  (h^f  Rudolf  vom  Mtitbmg, 
Oraf  Konrad  ton  Freiburg  und  Graf  Gott  fr  id  ton  Habsburg  verbinde»  tick  mit 
der  Stadt  Straßburg  gegen  Bischof  Walther  von  Straßburg  und  seinen  Anhang. 
IS61  September  18. 

au  In  nnmcn  des  valiers  und  des  sünes  und  des  heiligen  geistes.        wir  Heinrich 

von  Nuwcmburg  der  Iftmprohst  von  Bnscle,  Rftdolf  der  gravc  von  Habsburg  der 
lanlgrnvc  von  Elsaz,  Cftnral  der  grave  von  Friburg  und  (iolofrit  der  gravc  von 
IIabsI)tirg  tftn  kunt  allen  den,  die  disen  brief  geschcnl  oder  gcb6rent.  daz  wir 
überein  sint  komen  mit  dem  meistcr  und  dem  rate  und  der  gemeinde  von  Slrazburg 
also,  daz  wir  in  gcsworn  lian  hcbolfen  zc  sinne  und  sie  uns  dawider  An  gevcrde 
iemcrmo  wider  den  bischuf  Wallhcrn  von  Slrazburg  und  sinen  voller  den  von 
Uerüllsccko  und  dez  kinl  und  wider  menglichon  enUwüsohen  Basclc  und  dem  heiligeo 
Torslc  und  entzwischen  dem  gcbirge.  wir  haut  öch  des  gcsworn,  dat  wir  An  die 
bürgere   und  die  gemeinde   von  Slrazburg  mit  dem  bischove   von  Slraxborg  vod 


360  12  6  1 

sinen  vattere  und  sinen  kinden  niemer  sülen  gefriden  uns  noch  gesünen  wan  mit 
iren  willen,  desselben  hant  sie  uns  dawider  gesworn.  wir  hant  öcli  das  verlobet, 
das  disen  eyt  und  dise  Sicherheit  nieman  abetriben  noch  werben  sol  von  dem  babeste 
noch  geistlichem  noch  von  weltlichem  gerihte.  dazselbe  hant  sie  dawider  globet. 
were  aber  das  unser  dekeiner  dirre  Sicherheit  und  dirre  glübde  abegienge,  wir  5 
selten  in  zu  soltschatze  schuldig  sin  vier  tusent  marg  silbers  und  darzü  meineide 
sin  und  truwelos.  und  dazselbe  hant  sie  uns  dawider  globet.  und  sol  diz  sin  an 
allerslahte  geverde.  darumbe  das  diz  stete  blibc,  so  han  wir  disen  brief  mit  unser 
aller  ingesigele  versigelt.  diz  geschach  nach  unsers  herren  gebürte  zwelfhundert 
jar  und  sehtzig  jar  und  ein  jar  an  dem  sunnendage,  der  allernehste  was  vor  sanl  10 
Matheses  dage,  der  der  vier  ewangelisten  und  der  zwelfbotten  unsers  herren  einer  was. 

S  aus  Straßb.  St.  Ä.  Briefbuch  A  fol.  250b  mit  der  Ueherschrift :  daz  etwievil  Herren  und 
die  stat  zft  Strazburg  sich  zusammen  verbunden  hant  enander  zft  helfende  gegen 
bischof  Walther  sinem  vatter  und  des  kinden. 

Gedruckt  darnach  bei  Wencker  Appar.  et  instr.  archiv.  p.  169  nr.  13;  Schöpflin  Als.  dipl.  I,    15 
432  nr.  593    =    Trouillat   Man.  de  Bäle  II,  109  nr.  77,    beide  mit   dem   durch    Ver- 
wechslung des   Matthias-   uttd   MattMustages  enstatulenen   falschen  Monatsdatum   des 
20.  Februar. 


476.  -öiß  Stadt  Neiienhurg  schließt  mit  der  Stadt  Straßburg  einen  bis  Maria 
Himmelfahrt  über  vier  Jahre  währenden  Bund  gegen  Bischof  Walther  von  Straßburg  20 
und  seine  Verwandten.  1261  September  29. 

In  namen  des  vaters  unde  des  sunes  unde  des  heiigen  giestes.  wir  Jacob  der 
schulthiezo,  der  rat  unde  diu  gemeinda  von  Nuwenburg  tun  kunt  allen  den,  die 
disen  bref  gescheut  oder  gehorent,  das  wir  uberein  sin  komen  mit  der  burger  miester, 
dem  rate  unde  mit  der  gemienda  von  Strasburch  also,  das  wir  iu  gesworn  han  ^ 
beholfen  ze  sinne  wider  mengelichen,  der  si  unde  ir  stat  anegrifet,  eutswescen  Basla 
unde  dem  heiligen  vorste  unze  unserre  vrowen  raes  ze  mitteme  ougesten  unde 
i»66  darnach  über  vier  jar.  desselben  hant  si  uns  dawider  gesworn  wider  den  bischof 
Walthern  von  Strasburch  unde  sinen  vater  den  von  Geroltzegga  unde  des  kint  unde 
wider  menglichen,  der  uns  oder  unser  stat  anegrifet,  das  si  uns  ouch  behulfich  sullun  ao 
sin.  wir  han  ouch  des  gesworn,  das  wir  dekienen  vride  noch  sone  sullun  nemen 
ane  si  unde  ane  im  willen,  dasselbe  hant  si  uns  dawider  gelobt  an  allen  var.  wir 
han  öch  dawider  verlobt,  das  disen  eil  unde  dise  sicherhiet  nieman  abetriben  noch 
werben  sol  von  dem  babeste  noch  von  geslicheme  noch  von  weltlicheme  geriete, 
dasselbe  hant  si  uns  dawider  gelobt,  were  aber  das,  das  wir  dirre  sicherhiet  unde  35 
dirre  gelubda  abegiegin,  wir  soltin  sin  meineide  unde  truwelos.  unde  dasselbe  hant  si 
uns  dawider  gelobt,  unde  sol  dis  sin  ane  allerslacte  geverda.  das  dis  stete  belibe, 
darumbe  han  wir  in  disen  bref  mit  unserme  steten  ingesigele  vursigelt.  dis 
beschach  nach  unsers  herren  geburle  zwelfliundert  jar  unde  sehzig  jar  unde  ein  jar 
au  sant  Michels  tage  des  vlugeugels.  40 

S  aus  Straßb.  St.  A.  Versohl.  Canzlei-Gew.  Corp.  K  lad.  17  nr.  6  or.  mb.  c.  sig.  pend.  Gtit 
erhaltnes  Siegel  der  Stadt  Neuenbürg. 


Aug.  IS 


1261  8M 

477.  Das  Dc^mcapilel  von  Straßburg  beurkundet  den   Verkauf  de$  Fruckttintet 
ton  Kuhnheimer  Aeckem  des  ülraßburger  Frauemoerka  towie  die  FäiligktU  tmirwr 

Frucht-  und  Ueldiinse  an  dessen  MeisUr  K'mrnd  0/'»m""     /?';/  n-'-'-'  •>'< 

Uerlljoldu.s  prcposiliis,  BferllioldusJ  ducüiius  loluiiicjuc  capauium  li 

&  tiacnäi»   uiiiversiä  preäculiuin    in.specturibus   luin  prcseutibus  quam  fulu:..-  :..  ^ 
noticiom   cum   sululc.         Icuorc   prescnlis  scripli   publice  prolcslamur,  quod  no>    .' 
commuui    cüiisensu    dclibcralo    consilio    intendenles  uliliUili   ac  promolioni  (abrice 
ccclüsie  nostre  ogroa  fnigiferos  silüs   in  bamiü  CQuheim  ad  opua  fubricv  pr«.!'  ' 
accciius  speclantes,  de  quibu»  qiiidcm  agris  vigiiili  quarlaliu  siligiiÜH  iiuminc*  rtu».- 

lu  luuiii   uniiis   siiigulis   peritülvuiitur,    Ciliirudu  inugislro   cjusdem   fabrice  noslrc  diclo 
Olcinua '  libcralilcr  vcudiinus  pro  quadragiula  libris  Argentiuenaibus  el  cidem  CÜMrado 
cosdcro  agrus  Iradimus  suisque  hcredibus  praprietalis  Ululo  possidondos.  hoc  adj'    ' 
moduramiiie,  cpiod  prefalus  Ciinradus  et  llillegundi»  uxor  sua,  quoad  vixerinl,  recij.uui 
vigiiili   quurluliu  siliginis  de   agris  prcdiclis  uuiniuc  provenluum  annuatim.  quorum 

15  ullcro  dccedonle,  relic[ua  persona  superslcs  nicbilominus  pcusionem  pcrcipicl  anle- 
dictam ;  si  vcro  aliqui  libcri  ex  prenominalis  Cinrado  cl  Wilteffundi  progenili  fucriol 
lums,  duo  vel  Ires,  quolquol  fucrinl,  iidcm  posl  obilum  patris  cl  matria  predicloram 
deccm  dumtaxut  quurluliu  siliginis  de  agris  mcmoratis  percipient  annuaüm,  aliis 
dcccm  quartulibus  libcre  rcdeunlibus  ad  opus  fabrice  supradicte.   et  si  eonindem 

a()  libcrorum  unus  dcccsseril,  residui  duo,  si  vero  duo  vel  tres  decesserinl,  quartua 
superslcs  tcmi)ore  vile  sue  recipicl,  ul  est  prelaclum,  decem  quartalia  annualitu. 
bona  nuleni,  de  quibus  dicla  persolvilur  pcnsio,  ncque  vendi  nequc  aliquo  modo 
ulicuari  scu  cüiimuiluri  a  pcrsouis  omnibus  prenominalis  ]K>lcrunl ;  ipsis  vcro  viam 
uuivcrse  carnis   ingressis,   uullo  bereditalis  ad  pueros  prediclonun  liberorum  facto 

as  descensu  sivc  dcvolulione  cadem  bona  ad  opus  fabrice  nostre  in  remedium  auimarum 
eorundcm  libere  cl  inlogrnliler  reverlonUir.  confilemur  insupcr,  qaod  aepe  dkto 
Cihiraäo  pro*censu  domus  viginli  quartalia  siliginis  presentari  faeiemos  nomine 
pcnsionis  annuatim.  que  quidcm  viginli  quartalia,  .  .  muliere  dicta  Seilerin,  cujus 
domus,  in  qua  dictus  Cänradiis  nunc  commoralus,  est  propria,  viam  univerae  carnis 

80  ingressa,  mcnioratus  Cburadus  pcrcipcro  dcsinel  in  dicla  domo  libere  oommorando. 
insuper  cidem  Cünrado  singulis  unuis  (juinquc  libras  deuarionim  Argentinendam,  ai 
eas  acoi|K're  voluiTil,  prcsonluri  nomine  prccii  rulionc  laboris  sui  sibi  debiti  fademos, 
rcnuncianlcs  presenli  scriplo  omni  cxceplioni  et  juris  auxilio  lam  canonici  quam 
civilis,   per  quod  in   modum  prcscriptum  facta  a  nobis  venditio  posset  in  postenun 

X,  uliqiuilonus  irriluri.  igilur  ul  endom  veudicio  rolmr  peqn-'luc  finnitalia  obüneet, 
j)re.si'iili;ui  ccdulum  sigillis  capiluli  noslri  K[l>erbar(li|  de  Suite  el  E[berhardi]  de 
Enlringen  urohidiaconorum  Argenlinonsium  mcmoratis  i^inrndo  et  Wiltf^ndi  suisque 
hcrodibus  trndimus  communiUim.  actum  et  datum  in  craslino  ujtoslolorum  Symonis 
cl  Jude,  anno  domini  1^01. 

40  B  au»  Strntib.  Ikji.-A.  0  fuc.  1462  or.  mb.  c.  $»g.  iimd.  Utto.   Zwei  Sitftt  $imd  atff/tOe». 


1  Ueber  Um  unä  mHu  mtUtht  iSMfcnv  wryi.  F.  X.  Am««  KmM  ihmI  Mitiihtm  m  13m«- 

lArihringcH  I,  3i7. 


362  12  6  1 

478.  Die  Bürger  von  Colmar  schließen  mit  den  Bürgern  von  Straßhurg  ein  bis 
Maria  Himmelfahrt  über  vier  Jahre  währendes  Bündniß.  1261  October. 

Universis,  quibus  littere  presentes  ostense  fuerint,  Johannes  scultetiis,  consules 
et  universi  cives  Columbarienses  noticiam  subscriplorum.  ad  universilalis  vestre 
noticiam  tenore  presentium  volumus  pervenire,  quod  nos  cum  civibus  Argentinensibus  5 
dilectis  ac  specialibus  amicis  nostris  conspiracionis  ac  amicicie  firme  fedus  ineuntes 
ipsis  sub  religioue  corporalis  sacramenli,  quod  ipsis  prestitimus,  astare  promisimus 
et  tenemur  fideliter  et  sine  quolibet  dolo  contra  quoslibel  eorum  emulos  et  rebelles 
Axfg.^is     usque  ad  festum  assumpcionis  beate  Marie  proximo  vcnturum  et  ab  inde  usque  per 

quatuor  annos  continue  seculuros.  si  vero,  quod  absit,  medio  tempore  contra  predicte  lo 
confederacionis  et  juramenti  formam  per  alicujus  levitatis  vel  inconstantie  lubricum 
publice  mutabilitatis  inlerventu  nos  venire  contigerit,  extunc  nostra  universitas 
Infamie  perjurii  et  excommunicacionis  sententie  subjacebit.  in  premissorum  itaque 
memoriam  et  stabilem  firmitatem  presentes  litteras  ipsis  contulimus  universitatis 
nostre  sigillo  munitas.       dalum  anno  domini  1261,  mense  octobri,  indictione  quinla^  i5 

8  aus   Straßb.   St.   A.   Verseht.  Canzlei-Gew.  Corp.  K  lad.  17  nr.  11  or.  vih.  c.  sig.  pend. 

Auf  der  Rückseite  von  gleicher  Hand  Argent. 
Gedruckt  aus  dem  Bricfbnch  A  fol.  247»  ibid.  bei  Wetwkcr  Appar.  et  instr.  archiv.  p.  168 

nr.  11  —  LaguiUe  pr.  p.  44. 


479.  Meister  und  Rath  der  Stadt  Straßburg  benrknnden,  daß  der  Bürger  Hugo  20 
von  Saarburg  sein  zum  Steinhof  benanntes  Hans  am  Rindburgthor  dem,  städtischen 
Boten  Dietrich  für  25  */»  Mark  Silber  verhauft  habe.  1261  November  4. 

Nos  Nicolaus  dictus  Zorn  magisier,  consules  et  universitas  civium  Argentinensium 
universis  et  singulis  presentium  inspectoribus  volumus  esse  notum,   q«od   Hugo   de 
Sarburg  noster  concivis  in  nostra  presentia  constitutus  professus  fuit,   se  vendidisse  25 
et  tradidisse  Dietrico  nuntio  universitatis  nostro  concivi  suisque  liberis  et  heredibus 
in  perpetuum  domum  lapideam,  que  vulgariter  dicitur  ze  deme   Steinliove,  sitam  in 
parvo  vico  juxta  Rintburgetor,    quem  vulgus   appellat  zer   Sebede^,    ad    habendum 
jure  proprio,  tenendum  ac  possidendum  et,  quicquid  sibi  suisque  liberis  et  heredibus 
deinceps  placuerit,  faciendum  pro  viginti  quinque  marcis  et  dimidia  argenti  ponderis  30 
Argentinensis.  quas  confessus  fuit  se  ab  eodem  in  uumerata  pecunia  legalis  monete 
plenarie   reeepisse    sibique   dicte   domus  possessioncm   tradidisse   eundem  in  ipsam 
domum  corporaliler  inducendo,  promittens  pro  se  suisque  heredibus  per  stipulationem 
sollempuem,  nee  litem  nee  controversiam  ipsi  Dietrico,    suis  liberis  et  heredibus  vel 
in  quem  dictus  Dietricus  domum  transtulerit,   se  moturum,  sed  dictam  domum   ab  33 
omni  homine    et    etiam    ab  universitate    legittime    auctorizare  et  etiam   defensare 
omneque  dampnum  et  litis  expensas,    quod  vel  quas  in  judicio   vel   extra   Dietricus 


1  Die  Indictionsziffer  um  1  su  hoch  angesetzt. 

2  Vergl.  Straßb.  Gassen-  u.  Häusernamen  i.  Mittelalter  S.  34. 


1261  809 

prcdictus  occasionc  dicto  dotnus  per  ipsurn  Ilngonein  de  Sarburg  rd  mot  beredet 
BUHliniicril  vel  f(;ccrit,  iiitef^niliter  rfHurcire  neo  raÜooe  tninori«  pretU  vd  tUa 
qiiuliljel  cortiorulus,  diclutn  dorntitn  inujuris  prelii  eMe,  ooDlra  predida  vel  aliqidd 
de  prcdictis  per  se  vel  alios  aliquo  leropore  faccro  vel   venire,   renuotiavil  eliam 

6  dictus  Hugo  nxceptioni  non  nutnerate  pecunie,  doli,  sine  causa  «;l  in  factam  et  omni 
fllii  Ipguli  uuxiliü  el  canonico  siwoiali  cl  communi,  excM-plioui  rci  vel  peraone  in 
hoc  facto  cohcrcnti,  si  qua  nunc  sibi  conipclit  vel  compctere  polerit  in  (blaram. 
insupor  Ilurtungus  TJccscullctus  domuin  prcdiclani,  quam  in  sua  haituit  poteslate, 
uucloritalc  judiciaria  hoc  posccnlo    absolvil  et   dimisil  liberam  ooram    nobta.   ik 

10  etiain  nclutn  est  iutcr  cos,  quo<l  nullus  hcredura  prcdicli  Ilugonia  obetmere  debeel 
fencsiras  dirli  Diolrici  curiatn  conliguc  donius  respicienles  cl  quod  cloaca,  que  est 
in  (li(;la  domo,  comiiuiiiis  esse  dcbeal  domus  ulriustiuc.  cgo  Hugo  civia  Argentineiiais 
prediclus  confileor  prescnlibus  el  publice  prolcslor,  universa  el  singula  esse  Ter« 
cl  sie  acta,  ul  sunt  prcscripta.  et  ad  ea  fideliier  obscrvanda  me  presentibus  obligando. 

ir>  cl  nc  super  ipsis  conlingal  in  posterum  aliqucm  dubielatia  scrupulom  saboriri, 
prcsenles  litli-ras  rogavi  sigillorum  civitulis  scilicel  et  Ticeaculteii  |nedtetonun 
muniininc  roborari.  nos  aulcm  magister,  consulea  et  univcrsitas  et  Ticeseoltetas 
predicti  ad  petilioncm  ipsius  Ilugonis  sigilla  noslra  presenlibus  apponi  Tecimus  in 
evidcnlinm   et   probationem   prcmissorum.        datum   cl  actum   anno   domini    1201, 

M  proxinm  0  feria  posl  festivitalem  omnium  sanctorura,  presenüboa  hiis  teslibus : 
doniino  Zornone  prcmisso,  Liebencellario,  Gozberlo,  Burkardo  Dispenaatore  Juniore, 
llezcclono  de  Eckevurlcshciin,  Erbone  ultra  Pruscam,  Sifrido  de  Vegersheim  juniore. 
SGnario,  Johanne  filio  ErlKjnis  ultra  Pruscom,  Dispcnsatore  ultra  Pruscam,  Rcin- 
boldo   Stiubenwec,    Ber[thüldo]  Ruweses  consulibus;  Rcinboldelino,  Erbone  Grimel. 

■x>  S[ifrido]  de  Vegersheim  scniore,  Rülino  Ripliuo,  II[cinrico]  Marsilio  scabinis  d 
amman  et  aliis  quam  pluribus. 

T  aus  Slraßb.  Thom.  A.  docam.  hist.  Ud.  24  or.  mb.  e.  2  m§.  ptnd.  Mtf^ti»    Dm»  Arf» 
mctU  ist  roth  lineirt. 


480.  Die  Stadt  Basel  verbändet  sich  mit  der  Stadt  StralAwrg  fegen  Bitekof 

üt)   Walther  von  Straßburg  %nd  seine  Partei.  1261  Notember  0. 

In  namen  des  vatcrs  unl  des  suucs  unl  des  heligcn  geistes.  wir  der  barger» 
mcister,  der  rat  unl  du  gemeinde  von  Rasil  l&n  kunl  allen,  die  diseo  brief 
gesohent  oder  gcluVcnt,  daz  wir  uberein  sin  körnen  mit  dem  meister,  dem  rate 
unl  der  geimciiulc  von  Slrazburch  also,  daz  wir  in  gcswom  ban  bekolfen  M  ailUM 
»  wider  dem  bischof  Wallhem  von  Slrazburch  unl  sinen  vater  den  voo  Oerollsdw 
unl  des  kinl  tml  wider  mcncglichen,  der  si  oder  ir*  slal  anegrifct.  desselben  l.  t 
si  uns  dawider  goswom,  der  uns  oder  unsir  stal  anegriret,  das  si  uns  oocb  bebuiüc 
sulcn  sin.  wir  haut  ouch  gcsworu,  daz  wir  dekcinen  vride  nocb  s6ne  snlen  neown 
ane  si  unl  ano  ircn  willen,  dazselbo  haut  si  uns  dawider  gelobt  ane  alle  gereide. 

■)  ir  ihrr  uotir,  W«f  Jmrt»jriin<»rm  u<,  uttrjttt» 


364  1261 

wir  hant  ouch  daz  verlobt,  daz  disen  eil  uiit  dise  sichereit  nieman  abelribe  noch 
werben  sol  von  dem  babist  noch  von  geishchem  noch  von  weUUchem  gerichte. 
dazselbe  hant  si  uns  dawider  gelobt,  were  daz  wir  dirre  sichereit  unt  dirre  gelubde 
abegiengen,  wir  soltin  sin  raeineide  und  trüwelos,  unt  dazselbe  hant  si  uns  dawider 
gelobt,  unt  sol  diz  sin  ane  allerslachte  geverde.  daz  dis  stete  belibe,  darumbe  han  5 
wir  disen  brief  mit  unsir  stete  ingesigil  versigilt.  diz  dinc  beshach  nach  unsirs 
herren  geburle  zwelfliundert  jar  unt  secheich  jar  unt  ein  jar  an  sante  Lienardis 
tage. 

S  aus  Straßb.  St.  A.  Vord.  Dreizehn.  Gew.  Corp.  A  lad.  3«  or.  mb.  c.  sig.  pend.  delapso. 
Gedruckt  aus  dem  Briefljuch  A  fol.  59b  iud.  hei  Wencker  Äppar.  et  instr.  archiv.  p.  170  10 
nr.  13  =  TrmiUat  Mon.  de  Bäle  II,  113  nr.  80. 


481.  Bischof  Walther  von  Straßburg  bietet  den  Straßbnrger  Bürgern  friedlicJi^ 
Verhandlungen  an  und  erklärt  ihnen  seine  wahren  Absichten.  1201  December  20 
Dachstein. 

Wir   bischof  Wallher   von   gottis  gnaden  zi  Strazburc   tun  kunt  uch  unsiren   15 
lieben  bürgeren  von  der  stat  riehen,   armen  unde  den  gemeinen,  daz  wir  einen  tac 
wellent  hüte  leisten  gegen  uch  zi  stellene  uffen  alle  gute  dinc  umbe  den  missehel, 
der  leidir  zwischen  uns  unde  uch  ist  doch  äne  alle  unsir  schulde,  unde  wissent,  daz 
wir  den   tac  nüt  wollen  genämen,   da  enw6ren  bi  der  gemeinen  bürgere  unde  der 
armen  also   vil,   daz  beide  riehen  unde  armen  unsir  vorderunge  wol  wurde  bekant.  m 
unde  sit  daz  got  bei  gevüget,  daz  ir  gegenwertic  sinl,  des  wir  ie  gernde  waren,  so 
wissent   uffen  unsir  sele   unde  uffen  alle  unsir  6re,  daz  wir  nie  dur  mütwillen  mit 
uch  deheinen  criec  oder  ürluge  bestunden,  unde  bitlent  uch,  si  uch  dehein  ungnäde 
von   uns  gesell,   die    wir  uch  sollen  wellen  tun,  des  uch  lihte  gnüc  gesell  ist,  daz 
ir  des   nut   gelobent,   wand  bi  gotle   unde   bi   allen  unsiren  ^ren  wir  engerlen  nie  25 
niht  anders  unde  noch  engörnt,  wen  daz  men  uns  unde  unsir  gotshus  lieze  in  deme 
rehte  unde  in   den   ören,  als  ez  an  uns  braht  ist,  unde  nemmeliche  in  deme  rehte 
unde  in    den  örsammen  gewonheilen,   da  bischof  Berhtolt   von  Tecke '   unde  sine 
vorvaren  innc  wären  unde  sollen  sin,  also  daz  ir  uns  beholfen  w^rent,  als  ir  billiche 
von  eiden   unde  von   rehte   sin  sulnt,    zi   beschirmenne  unsir  bischtum  unde  uch  30 
selben    unde   die   armen  bürgere  zi   vorderst  unde  uns  unde  unsirs  gotshuses  reht, 
wand   wir   desselben  gegen  uch  schuldic  sin  wider  alre  menlichemme,  des  wir  uns 
wol  irkennen,  zi  beschirmenne  uch  unde  uwir  reht.  wir^  schribent  uch,  ez  enist  nüt 
vil  lanc,    wir  wollen   uch   uwirre  rehte  unde  uwirre   guten   gewonheite,  die  ir  bi 
bischofes  Bertoldes    ziten   hettent,    iemir  wol  gunnen,    ob  irs  umb  uns  als  umb  in  35 
mit  diensle  virschuldclent.  daz  wart  uns  von  summehchen  unsiren  bürgeren  virkeret 

a)  Foli/t  ein$  Rasur  etwa  vom  Umfange  ttceitr  oder  dreier  Buchstaben. 


BertluM  von  Tech  BiscJwf  von  Straßburg,  1233—1344. 


1261 

undc  jahenl,  si  cnwuslcnt,  wie  der  dicn.Hl  koIIc  »in  undc  wie  wir  den  gßtatinitni. 
dnz  wisscnl  vurwar,  da?,  wir  nie  dehinncn  dietiHl  anders  gemdndeiil,  des  «*■»>■»•» 
wir  got  7Ä  gczi'igi!,  tiuch  ilelnüix-ii  under»  iiuch  gcrneinent,  wen  dax  ir  tuw  aleo  boU 
undc  als  undirl«^nic   wörcnt  mit  helfe  unde  mit  dienslc  zi  iieschirmenoe  une  nnde 

&  uch  undc  unsir  bisditöm,  als  ir  undc  uwire  vorderen  bischof  Bertolde  warent,  wand 
düH  hellen  wir  undc  ir  t>eidenliialben  i^rc  undc  gcvArc  unde  des  laot  Dulz  unde 
seiden,  iiiidc  da/,  ir  diz  wissent  vurwar,  daz  wir  anders  niht  gern,  nnde  ir  niemamie 
anders  nihl  gelöbcnt,  swer  uch  lihlc  ihl  anders  von*  uns  Seite,  so  senden  wir  noh 
discn  bricf  offen  besigelt  mit  unsirme  ingisigclc.        dlrre  brief  wart  ä  Dafaiobenaleiil 

10  gegeben  tin  sanlo  Tliümancs  abende  des  jares,  do  von  goltes  geburte  swelfhoodot 
undc  eins  undc  schzic  jflr  warent. 


8  out  Straßb.  St.  A.  Vord.  Dreizehn.  Qew.  Corp.  A  ImL  8*  or.  «ft.  e.  tif. 
Gedruckt  au»  dem  Bricfbach  A  fol.  61t>  ibid.  bei  Hegil  D.  St-Cknm.  IX,  10S4. 


482.  BiscUf  Walther  von  Straßburg,  der  Abt  Bertkold  von  St.  Oailen  mut 
IS  Heinrich  von   Oeroldseck  sichern   alten  Straßburger  Siiyem  für  8t.  TkomtuUg 
freies  Geleit  zu.  tüOl  December  21  Dachstein. 

Univcrsis  prescncium  inspecloribus  nos  W[allherus|  dei  gracia  episcopus  Argenti- 
ncnsis  et  nos  B[erlhoIdus]  cadein  grncia  abbas  sancli  Ualli  necnon  Ilcinricus  nobilis 
vir  de   Gerolscekc '    salulem    in  doniino.  scire    volumus    universos,    quod    nos 

'»  Omnibus  civibus  Argcntincnsibus   majoribus ,  mcdiocribus  et   minoribus   per  totam 

diem   sancli  Thomc   apostoli  proximo  vcnturam  securum  conductum  et  tuicionem     »**•  '* 
necnon  omnibus  eorum  fauloribus  presentibus  prcstamus,  eo  excepto  videlicct,  quod 

vinn  Ol  nnnonn  ncrnon  colcre  res  ad  diclam  civilotcm  minime  il  ' 'nr.   in  cujus 

teslinionium   luicionis  prescnics  liltcras   univcrsis   civibus    Arg'  ;bus    necnon 

3s  eorum  fauloribus  transmitlimus  sigillorum  nostrorum  munimine  cousignatas.        datom 
Thabinkcnslcin  12  kalcndos  januarii,  anno  domini  1301. 

S  au»  Straßb.  St.  A.  Vord.  DrciMhn.  Q«m.  Corp.  A  lad.  &■  or.  m6.  Kl.  pal.    Dir 
Rand,  an  dem  dit  Siegel  befettigt  iMrttt,  itt 

■)  Foijl  uh  »i*r  darekfmthiAim. 


:w  1  Symund  von  Gerotdsccl,  der  DomtAnger  Heinrich  r»>M  GfnJdufrk  um!  dir  TTrrrrm  rnn  I.uhSfntxr^ 

Heinrich  und  lAutteig,  ertehtinm   1361   Septtmber  tu    llohUirr  aU  Xctufft  in  riitrr  l'rtundf  lUichuf 
Walther»  von  Straßbnrg,  einen  Streit  de»  Klotttn  Nenweikr  tmd  4m  Smhmrf» 
Lichtenberg  betrrffemt.  Straßb.  Be».-A.  Q  fMC.  6383  or.  mb.  c.  ri§.  pmL  laMO.   Dür 
rteft  i»t  auch  im  Februar  1363  bei  einem  Oüttrttwtrb  in  SlipkmttfiUtr  BotpiUd» 
Eo»p.  A.  Ind.  IßS  fniir.  2  or.  mA.  r.  4  $ig.  ptttd.  Mtptk. 


366  1261—1262 

483.  Junta  die  Priorin  und  der  Convent  des  Straßburger  St.  Agnesklosters 
beurkunden  eine  für  sie  eingesetzte  Stiftting  des  Ritters  Erbo  jenseits  der  Breusch. 
1261  Straßhirg. 

J[unta]  priorissa  et  conventus  sororum  monasterii  sancle  Agnetis  in  Argenlina 
ordinis  fratrum  predicatorum  omnibus  presentem  lilleram  inspecturis  el  lenorem  5 
ejusdem  audiluris  salutem  in  co,  qui  est  omnium  vera  salus.  ad  noliciam  tarn 
presencium  quam  futurorum  volumus  per  scripta  presencia  pervenire,  quod  dominus 
Erbo  miles  ultra  Brüscam  filius  domini  Erbonis  quondam  judicis  dedit  nobis  in  banno 
Scliillekcim  trium  librarum  rcdditus  minus  quinque  solidis,  hac  tarnen  condilione 
adjccta,  quod  de  jam  dictis  redditibus  annualim  nobis  in  anniversario  ejusdem  lo 
pitancia  provideatur.  in  hujus  igitur  ordinationis  evidenciam  et  memoriam  perpetuam 
tradimus  banc  paginam  super  hiis  conscriptam  et  sigilli  civitatis  ac  noslri  conventus 
appcnsione  signatam.        dalum  Argenline  anno  domini  1261. 

B  au»  Straßb.  Bez.-A.  H  fasc.  3113  or.  mb.  c.  3  sig.  pend.    Gut  erhaltnes  Siegel  des  Straß- 
burger St.  Agnesklosters.  15 

484.  Bischof  Walther  ton  Straßburg  und  Oraf  Otto  von  Eberstein  versprechen 
den  Gesandten  der  Stadt  Straßbnrg  zu  der  auf  St.  Matthiastag  anberaumten  Ver- 
handlung freies  Geleit.  1262  Februar  21. 

Wir  Waltlier  von  gottes  gnaden  bischof  ce  Strazburg  unde  wir  grave  Otte  von 
Eberstein  tun  kunt  allen  den,  die  disen  brief  gesebent  oder  geborent,  daz  wir  die  20 
bürgere  von  Strazburg  unde  ir  ersame  bottcn  unde  ir  gesinde,  die  die  bürgere  von 
Strazburg  mit  uns  sendent  ce  deme  tage,  den  wir  bant  gelobet  ce  leistenne  an 
Febr.  u  saute  Matlijcs  tage  deme  nabestcn  mit  in  unde  mit  ir  belfern,  geleiten  alle  uz'  der 
stat  von  Strazburg  mit  uns  ce  varende  an  den  vorbenemmeten  tag  unde  wider  in 
ir  stat  wider  maneglichen,  unde  swaz  schaden  bedenthalb  da  entswiscen  beschiht,  25 
so  geloben  wir  diz  stete  ce  habenne  mit  guten  triuwen  an  allershlabte  geverde. 
darumbe  daz  dis  stete  Mibe,  so  geben  wir  in  disen  brief  mit  unser  beider  insigelen 
versigelt.  dirre  brief  wart  geben,  do  von  gottes  geburte  warent  tusent  zwei- 
hundert sehcig  unde  zwei  jar,  an  deme  nahesten  cistage  vor  sante  Malhyes  tage. 

S  aus  Straßb.  St.  A.  Vord.  Dreizehn.  Gew.  Corp.  A  lad.  3»  or.  mb.  c.  2  sig.  pend.  30 


485.  Konrad  von  Landsberg  und  Burggraf  Günther  ton  Ergersheim  geloben 
den  Boten  der  Stadt  Straßburg  zu  der  auf  St.  Matthiastag  anberaumten  Verhand- 
lung sicheres  Geleit.  1262  Februar  21. 

Wir  Cünrat  von   Landisperg  unde  wir  burcgrave  Günther  von  Ergersheim  tun 
kunt  allen  den,  die  disen  brief  gesehent   oder  geborent,   daz  wir  die  bürgere  unde  35 
die  ersamen  hotten  unde  ir  gesinde,  die  die  bürgere  von  Strazburg  uns  sendent  mit 
uns  ce  varende  ce  deme  tage,  den  unser  berre  der  bischof  gelobet  hat  ce  leistenne 


1262  887 

an  sanle  Mathycs  tage  dcmc  nahcatcn  mit  in  unde  mit  ir  belferen,  geleiten  alle  tod  '<*'•  u 
unser»  hcrrcn  des  biächüves  wcgo  unde  von  un.stiren  wegen  uz  der  stat  von  Sirts* 
bürg  an  den  vorlK^ncrnrnt-tcn  luge  uiido  wider  in  ir  stat.  unde  swu  lohaden  dto- 
äwiscen  hedoniliull)  hcschilit,  so  geloben  wir  dis  slöte  ce  habenne  nnde  mit  in  oe 
s  rilende  uz  unde  in  mit  gQlen  triuwcn  ane  allemlahte  geverde.  unde  darombe  dax 
dis  stete  si,  geben  wir  in  discn  brief  mit  unser  beider  insigelen  versigelt.  dierre 
l)rief  wart  g<'])en,  do  von  gollcs  gcburtc  waren  tusenl  zweihundert  sebcig  unde  smti 
jar,  au  deuiu  nuhe»leii  cistage  vor  santo  Mathycs  tage. 


10 


S  auM  StraHli.  St.  A.  VorJ.  Dreizpliii.  Oow.  Corp.  A  Ud.  &■  or.  Mft.  e.  4  a^. 
dcra  gut  rrhuliiirit  Siegel  de»  Jlurggnifen  Günther  von  BrgenMm. 


486.  Bischof  Walther  von  Straßhur g.  AU  Bert  hold  ton  Murhack.  WaltAtr 
und  Heinrich,  ton  Oeroldseck  sowie  Heinrich  und  Ludwig  ton  Lichtenberg,  dit 
Vögte  ton  Straßburg,  schließen  mit  Heinrich  dem  Domprobst  ton  Basel,  den  Grafen 
Rudolf  und  Oottfrid  von  Habsburg.  Graf  Konrad  ton  Freiburg  und  der  Stadt 
15  Straßhurg  einen  bis  vierzehn  Tage  nach  Ostern  währenden  WafenttUUUuul.  1262 
.Uurz  17. 

In  nnnien  des  voters  \in  des  sunes  un  des  heiligen  geistcs.  wir  Walther 
von  gutes  gnaden  der  bischof  von  Slrasbnrc  unde  wir  Berhlolt  der  appct  von 
Mürboch  und  ich  Walther   von   Geroltseke   und  ich   Heinrich  von  Gcroltüeke  unde 

•X)  wir  Henrich  undo  Ludcwic  von  Liehtcnberc  die  vogcte  von  Slrasburc  l&nt  kunt  allen 
den,  die  disen  brief  gesehent  oder  geborcnt,  daz  wir  mit  Henriche  deme  probeste 
von  Bnscle,  graven  Rudolfe  unde  grave  Golfride  von  Hobcsburc  unde  grave  Conrate 
von  Frihurg  unde  mit  den  bürgeren  von  Slrosburg*  und  allen  irn  belferen  oben 
unde  uidenen   umbe  die  missehelle,  die  cnzwuschen  uns  und  in  ist,  einen  steten 

8s  vride  haut  gemuht  für  uns  unde  für  alle  unser  belfere  in  und  allen  im  belferen 
anc  alle  geverde  von  dcmc  fritagc  vor  mittcr>'asten  unze  funfzohen  tage  nach  oatern 
und  den  lue  allen  also,  daz  wir  der  bischof  crloubent  Slrasbuigeren  ae  aingenne 
und  oUu  orislenlichu  diuc  ze  länne  und  allen  im  belferen  von  den  pbaflen,  die  an 
gerne  sehenl  unde  hant,  unde  lanl  abe  allen  den  bau.  darin  wir  phaflen  unde  leien 

'do  littnl  getan,  die  zo  Strasburg  inne  sint,  und  allen  im  belferen  mit  namcn  und  ane 
namcn  unz  an  die  stunde,  daz  der  vrid  usgat.  un  daz  gebot,  dax  man  net  singen 
solle  Strasburgoren  und  irn  belferen,  daz  slahc  wir  uf  unz  an  dieadbe  stunde,  das 
der  vrid  usgat,  also,  daz  wir  bcidenlhalb  in  deme  selben  rehte  sin,  so  der  vrid 
usgat,  als  er  woz,  o  er  angeinc.  wir  sint  ouch  des  ubereincomcn,  lant  Strasburgere 

X.  oder  ir  belfere  dehein  gelregede  usser  irn  steten  oder  irn  veslcn  f&ren,  damit  eniat 
der  vride  nul  gebrochen,  su  mugont  ouch  machen  in  im  steten  swas  sazonge  ai 
wcuent,  die  in  rehte  comeut,  uudu  gat  daz  an  den  fridc  nut.  die  juncberreo  TOD 
Alten  Castelu  sulnt  in  diseme  selben   frido  sin.  her  Günther  unde  her  Henrich  die 

•]  unJ«  —  Strai  *af  lUiur. 


et 


368  12  6  2 

Muneche  von  Basele '  die  ensulnt  ouch,  die  wile  der  fride  wert,  in  den  burgban  ze 
Basele  nut  comen  noch  in  den  ban  ze  enren  Basele.  so  ensulnt  ouch,  die  ze  Colmere 
US  sint  getriben^,  die  wile  nut  in  den  ban  ze  Colmere  comen.  unde  sol  mennegelich 
in  deme  lande  schaffen  mit  sime  gute  mit  guten  fride,  swaz  er  wil.  unde  die  bürg 
ze  Munstertal  un  daz  tal  und  die  lute  sulnt  in  diseme  selben  fride  sin.  wir  lobent  5 
ouch  unde  verjehent,  swaz  Strasburgere  oder  ir  belfere  ir  getregedes  uf  irme  eigene 
oder  uf  irme  gute  findent  in  den  fride,  daz  si  damite  schaffen  sulnt  unde  mugent, 
swaz  si  wellent,  ane  Widerrede,  oder  swaz  in  ir  frunt  gehalten  hant,  es  si  durh 
fluhsel  oder  swie  es  si,  daz  si  ouch  damile  sulnt  schaffen,  swaz  si  wellent.  phendent 
ouch  Strasburgere  und  ir  belfere  umb  ir  geltschulde,  daz  engat  an  den  fride  nut.  lo 
man  sol  ouch  in  den  wassern  den  rehten  ouwec  uftun  unde  gen  ouch  allen  couf- 
luten  fride  us  und  in.  discn  selben  vride  gen  wir  allen  irn  belferen,  unde  wirt  dirre 
fride  unserhalb  oder  unserre  belfere  an  dekeinen  dingen  gebrochen,  daz  gelobe  wir 
ze  bezeme,  swen  es  uns  bewert  wirt,  danach  in  den  ersten  fierzehen  tagen,  und 
daz  dirre  vride  stete  blibe,  derumbe  so  gen  wir  in  disen  brief  besigelt  mit  unsern  i5 
ingesigelen  zeime  Urkunde.  dirre  brief  wart  gegeben,  do  es  warent  sit  unsers 
herren  geburte  zwelfhundert  und  zwei  unde  sehzic  jar,  au  den  fritage,  der  davor 
genennet  ist. 

S  OMS  Straßb.  St.  A.  Vord.  Dreizehn.  Gew.  Corp.  A  lad.  3a  or.  mb.  c.  6  sig.  pend.  Nur  die 
beiden  Siegel  der  Lichtenberger  sind  verletzt.  *• 

Sl  ibid.  cop.  mb.  co<Eva. 

Gedruckt  nach  Sl  bei  Wencker  Appar.  et  instr.  archiv.  p.  171  nr.  14  =  Lünig  XVII,  1, 
873  nr.  16.  Aus  dem  Briefbuch  A  fol.  220b  ,-.  Straßb.  St.  A.  Schöpflin  Als.  dipl.  I, 
436  nr.  603  =  Trouillat  Mon.  de  licUe  II,  120  nr.  83  beide  mit  dem  falschen  Monats- 
datum des  17.  April.  "•5 

487.  Die  Stadt  Straßlmrg  geloht,  Bischof  WaltTier  von  Straßhirg  und  seinen 
Bundesgenossen  allen  Schaden,  den  sie  in  den  verflossenen  Waffenstillstandsperioden 
nachweislich  erlitten  haben,  nach  dem  Spruch  einer  Vierercommission  zu  ersetzen, 
und  stellt  sechs  Bürgen  dafür.  1262  April  IG. 

Wir  Burkart  der  Spendere  burgermeister,  der  rat  un  die  bürgere  von  Strasburg  30 

algemeine  tünt  kunt  allen  den,  die  disen  brief  gesehent  oder  gehorent,  daz  wir  den 

Juuis     schaden   un   die  gelubede,   die    in   den  friden   sint  geschehen  von  sante  Margreden 

jir!"?     ™cs^  unz   an   den   jungesten  fride,  der  vor  mittervasten  gemachet  wart'*,   gelobent 

abezetünne   un  ze  leistenne  unserme  herren   bischof  Walther  von  Strasburg  unde 

sinen  belferen   also   verre,    so   her  Hartman  der  Snelle  unde  her  Hesse  der  Kurze  33 


1  Günther  und  Heinrich  Mmch  icaren  die  Häupter  der  einen  Basler  Adelspartei,  der  sogenannten 
Psittiche.   Vergl.  H.  Boos  Gesch.  d.  Stadt  Basel  i.  Mittelalter  I,  70. 

2  Bei  der  Einnahme  Colmars  durch  Budolf  von  Habsburg  im  September  oder  October  1261. 

8  lieber  diesen  Waffenstillstand,  den  das  Bell.  Waltltcr.  (Mon.  Germ.  SS.  XVII,  106,  40)  erst  am 
16.  Juli  eintreten  läßt,  vergl.  W.  Wiegand  Bell.  WaUlier.  S.  64.  40 

*  Cfr.  nr.  486. 


I 


1262 

von  Colmero  unde  her  Niclauwes  der  Zorn  undc  her  Bcrhlolt  Rose«  von  Slraabing, 
(lio  beide  wir  und  unHcr  herrc  der  bisciiof  duncQ  crkoaea  bant,  also  ob  eiiier  tob 
den  fieren  iiiM-gat,  doz  men  on  des  slat  einen  andern  welen  toi,  von  d<r  «cgni  or 
hrislel,  sv/ca  8u  si  liere  uf  den  eil  oder  ir  dric  ubereiokomeot.  das  dia  atete  hübe, 
&  darumbe  so  gebe  wir  zc  bürgen  mit  gelobelcr  truwen  unsern  berreo  grsTe  RAdolven 
von  Ilubesburg,  die  er  gegeben  bei,  unde  mit  gcawomem  eide  b«rn  Otlen  von 
Oliscnsli'iii,  hern  Htircnrten  von  Ilubrnstcin,  hern  Wultbem  von  Girbadeo,  beni 
Uüsseliuen  uu  den  Silnere  von  Slra.sinirg,  den  si  getan  bant,  also,  sw«a  80  dio 
fierc  oder  si  drie,   die  davor  genennet  sint,  ubereincouicnt,  daz  men  das  beaseren 

lu  sol  und  abelän  darnach  in  de  drin  wochen,  swenoe  so  si  gemaoel  werdent 
von  unserme  hcrren  dem  biscbove  oder  von  sinen  boten,  t&nl  si  das  net,  ao  sulnt 
si  sich  anlwurtcn  der  grave  ze  Dilenslcin  allernchlcgelicb  un  tages  swer  er  wil 
oder  aber  zo  Colniere  und  us  den  burgbuu  ze  Cohnere  niemcr  zc  comenne  unde  di« 
anderen   usserhalb  der  rehtcn  rincmure  ze  Strasburg,  da  die  lurne  ane  stant,  Docb 

15  ensulent  us  denie  burgban  zc  Strasburg  niemcr  comcn  noch  innerhalb  der  slat  ze 
Strasburg  niciner  cuiiu-n,  der  scliadc  si  e  abcgetan  unde  die  gchil>ede  geleistet,  wir 
grave  Hüdolf  von  liabesburg,  Otte  von  Ohsenslein,  Üurcart  von  IlüheDSteiD,  Wallber 
von  Girbaden,  Gosselin  un  der  SQnere  von  Strasburg  wir  verjeben  alles  des  davor 
geschril)cn    stat  unde   gelobenl  es  stete  zc  banne  un  ze  leistennc.  als  es  goschribco 

20  ist.  un  (Inniinl)c  hcnkenl  der  nieister  un  der  rat  von  Sii     '         ir  stete  ingesigel  an 

disen    briet'  unde    wir  unser   ingesigele   darzA.        dis  ^. :i,  do   es  waren  Ton 

unsers  lierren  geburtc  zwelfliundert  unde  sebzic  unde  ein  jar,  in  dem  andern  jare 
an  dem  ahtcden  tage  nach  dcmc  heiligen  oslerdagc. 

8  auM  Strafib.  St.  A.   Vord.  Drcixchn.  Ocw.  Corp.  A  Ikd.  8«  or.  mb.  e.  2  fig.  pfnd.    Vom 
K  Sitgtl  Hüdolf»  ton  llababurg  itt  nur  die  Legende  terletit,  da*  ttcrtU  Sirgel  irigt  m  itr 

f<ut   untfiierliih  gewordenen   Legendr  8.  Qosbcrti   A.rgontinrn«i«  uml  im  FeUe,  irW  et 
leheint,  Fitche. 


48U.  J>ie  Grafen  Rudolf  und  Gottfrid  ron  Ilabsburtf,  Graf  Konrad  xoh  Frtiburg, 
Otto  ton  OchsensUin.  Burchard  ton  UohcHstein  und  die  Ütadt  Straßbmrg  terlämgerm 
uo  dcH  mit  Bischof  WallKer  von  Straßbur^  und  semem  ÄnlUmg  fetcAh$$tne»  W^fen- 
slillstand  um  tierzehn  Tage.  12G2  Aprii  18. 

Wir  grave  Rudolf  unde  wir  gruve  Gotfcrt  von  Ilabesburg  unde  wir  grave 
CAnrat  von  Friburg  unde  wir  Otte  von  Ohsenstein  und  ich  Burkart  von  Hobenstdn 
und  ich  Burkart  der  Spendcrc  der  rat  un  die  bui^re  von  Strasburg  algemeine  t&nt 
85  kunt  allen  den,  die  disen  brief  gescheut  oder  gehorcnt,  das  wir  den  vridc,  der 
enswuschen  uns  und  unsorn  belferen  unde  unscrmc  berre  bischof  Walther  von 
Strasburg  und  allen  siuen  belferen  gemachet  wart  vor  mittervaslen  unce  funfiKbea  jMnrr 
tage  nach  osteren  un  den  tag  allen,  gelengert  bant  für  uns  undc  für  alle  unser  Apr^m 
belfere  unscrmc  herren  dem  bischof  und  allen  sinen  belferen  von  des  tages,  so  er 
usgHl,   über  funfzeben  tage  darnach   un  den  tag  alloi  alao,  das  wir  geloben  unde      mt  r 

41 


370  12  6  2 

verjehen,  das  dirre  fride  in  deme  selben  rehte  und  in  der  selben  gedinge  sol  sin 
stete,  als  an  den  erren  bricven  stat  geschriben,  die  über  den  fride  gemacliel  sint^, 
und  eruuwent  alles  das,  das  an  den  selben  brieven  stal  geschriben,  unz  an  die 
stunde,  das  der  fride  usgat,  also  das  uns  beidentbalben  unser  reht  behalten  si,  so 
die  funfzehen  tage  uscoment,  als  es  was,  e  der  fride  anegieng.  dis  gelobe  wir  stete  5 
ze  Labenne  für  uns  unde  für  alle  unser  belfere,  unde  darumbe  so  geben  wir  disen 
brief  uuserme  herren  den  bischove,  der  dafor  genant  ist,  unde  sinen  belferen  mit 
unsern  ingesigelen  versigelt.  dis  geschacb,  do  es  waren  von  unseres  herren 
geburte  zwelfhundert  und  ein  unde  sehzic  jar,  in  dem  andern  jare  an  deme 
zehenden  dage  nach  deme  heiligen  osterlage.  10 

S  aus  Straßb.  St.  A.  Vord.  Dreizehn.  Gew.  Corp.  A  lad.  3^  or.  mb.  lit.  pat.  c.  6  sig.  pend. 

delapsis. 
Gedruckt  darnach   bei   Schöpflin   Als.  dipl.  I,  433  nr.  595   mit  dem  falschen  Datum  1261 

Mai  3,  das  sclton  Kopp  Gesch.  d.  Eidgen.  Bünde  II,  1,  617  berichtigt  hat. 


489.  Bischof  Walther  ton  Straßhurg  verspricht  auf  Bitten  des  Archidiacons  15 
Eberhard  von   Sulz  und   des  Bomcanonicus   Konrad   von    Wartenherg,    das   dem 
letzteren  gehörige   Nordhausen,  so  lauge  seine  Fehde  mit  den  Bürgern  Straßburgs 
währe,  nicht  zu  befestigen  und  zu  besetzen.  1262  Mai  6  Bachstein. 

Nos  Waltherus  dci  gracia  episcopus  Argentinensis  ad  peticionem  dilectorum 
consanguineorum  nostrorum  E[berhardi]  de  Sulzi  arcbidiaconi  et  C[onradi]  de  Wartiu-  20 
berc  canonici  ecclesie  noslre  bona  fide  promiltimus,  quod,  durante  guuerra  inier  nos 
et  cives  noslros  Argentinenses,  domum  Northus**^,  que  est  C[onradi]  de  Wartinberc 
predicti  canonici  ecclesie  nostre,  ulterius  non  firmabimus  nee  municionem  ibidem 
aüquam  faciemus  neque  eciam  ipsos  cives  seu  eorum  fautores  de  dicta  domo 
dampnificabimus  aul  ab  aliis  moleslari  procurabimus  vel  faciemus.  in  lestimonium  25 
predictorum  presentem  cedulam  eisdem  civibus  tradimus  sigillo  nostro  communi- 
lam.  actum  et  datum  Dabichinstein  sabbato  post  invencionem  sancte  crucis, 
anno  domini  1262. 

S  aus   Straßb.   St.   A.  Vord.   Dreizehn.    Gew.    Corp.   A  lad.  3"  or.  mb.  e.  sig.  pend.    Gut 

erhaUnes  Siegel  Bischof  Walthers.  80 

Gedruckt  dariuich  bei  Schöpflin  Als.  dipl.  I,  437  nr.  604. 

a)  North  mit  der  Abhreniatur  fir  die  Silbe  ns. 


1  Cfr.  nr.  486. 

2  Schöpflin  l.  c.  liest   Northeim.    Ich   entsclieide   mich  für   Nordlumscn,  iccil  gerade  dies  Dorf  die 
Bürger  Straßburgs  am  Tage  nach  der  Schlacht  von  Hausbergen  mit  Brand  und  Plüiulcrung  licimgesucht   35 
hatten   und  es  dalier  leicht  erklärlich  ist,  daß  jene   Canoniker  um  eine   Ausnahmestellung  des  Dorfs 
baten.  Auch  ist  Nordheim  zu  entlegen,  als  daß  es  ein  exponirtcr  Posten  hätte  sein  können. 


12  62  371 

490.  (Iraf  Higehert  von  Werd  Landgraf  de»  EUaßti  tekmbt  i$r  Stadt 
Straßhurg,  daß  fremde  Ritter  ihr  von  Üeüpolikeim  au*  ScAaäen  tmgtfügt  kilttn. 
seine  Leute  ahir  daseUmt  dies  tu  wehren  anffevHften  seie*.  [i262  vor  Mai  if3\. 

S[yg(.>(M>rl(iH|    coines    do    Werde    Alsocie    lantgravius    hooorabilibus    Ttiü    rl 
&  atnicoruiu  .suoruin  kariäsimia  B[urcardo]''  magistro,  consulibos  et  onivcnitati  ciritun 
Argenlinensi   salulctn  cum  obscquio  et   sinceram  dilectionem.        sicul  per  vestras 
litterus  nobis  dcslinntas  dcclurasli.s,  quod  vestri  inimici  apud  Gespolzbrim  in  iKWtram 
niunicioiicin   se  collignnl   et   recipinnl  in  veslruin  honoris  prcjtidicium  et  gTBTBTT"" 
scirc   cupimus   vestrum  universilatem  et  dileclioneni,  quod  plures  tnilites  in  prc  . 
lu  iiiunitiono  commorantes   proprictales  hul)cnt  et  Icncnt  contra  noslram  Toluntaletn  •  i 
consensum,  sicut  vobis  uolorium  c»t  et  conslat  apcrtc.  qunpropter  vobis  singniGcamiu 
per    presente.s,    (|uod   omnilius    modis,    in   quantum   possumus   et   dcbemtu,   tos  et 
vcslros  concives  d(rfcn.sare  vüliinius  et  proponiinus,  nc  aliqua  dampna  vel  graTamloa  ^ 
de   nostris  bominibus   contingant   vel   cisdem<=  occurrant,  scientcs   pro  vero,   quod 
i&  seinper  ud  quclil)ol  vcstrq^  beneplocita  nos  semper  paratisaimos  invenictis. 
[in  terso]  Bfurcardo]  magistro,  consulibus 
et  universiluti  civium  Argnnlinensiura. 


S  aus   Stntßh.   St.   A.   Vor«chi.   C«nzlei-Q(tw.   Corp.  K  lud.  X)>>  nt.  K  or.  mh.  Ut, 

c.  »ig.  in  rer»o  inipr.  (Meto.  Dtui  Stück  gehOrt  »einer  DaUnmg  nach  tor  ar.  491,  da  t$ 
20  in  Ausxicht  nimmt,  «aa  tiort  $chmi  tfneirklicht  eneheint. 

Gedruckt  aus  dem  Bricfbucb  A  fol.  246i>  ibid.  bei  Wendter  Appar.  et  imitr.  «tcAml  p.  170 
«r.  10. 


r 


491.  Mehrere  genannte  Edle  und  die  Oemeinde  Oeispohheim  schließen  mit  der 
Stadt  Straßburg  einen  u\eutralitätscertrag,  der  bis  Ablauf  der  Osteneoehe  niehsten 
aa  Jahres  währen  soll.  1262  Mai  23. 


ttet 


Wir  Bertholt  von  Geisboltsheim,  herrc  Gnipping,  her  Lantfrid  von  Sieininburgetor, 
her  Ollo  Hup  von  Haldehumen,  lier  Rilgrin,  bor  Sifrid  der  ThuDcboldcr,  berre 
Cünrut  der  Rote,  berre  W'cruher  der  lliclic,  der  Kesceluer  unde  diu  gemciode  roa 
Geisboltsheim    tön   kunt   allen   den,   die  disen   bricf  gescheut  oder  gehorent,    das 

'M  entswusccn  deme  rate  unde  der  gemeinde  von  Strazburg  unde  uns  ein  st^te  troatooge 

sül   sin   uncc  uzgnndor  osterwochen,  diu  nu  kumel,  unde  den  lag  allen,  alle  die  xe     /S^a 
Strazburg   innc   sint   unde   ir   belfere  die   sulen  ce  Geisboltsheim  unde  allenlhalben 
vor  uns  vride  hüben,  wir  sulent  ouch  mit  unsenue  vibe  uzwendig  unsers  banncs  ir 
viende  göl  niht   erbeiten.  jagent  ouch  Strazburgorc  ir  viende  ce  Geisboltsheim,  die 

»  sulen  wir  niht  inlazen.  werdent  ouch  si  gejagel,  wir  sulcu  ir  ouch  nibl  inlaaeii. 
viengint  si  ir  viende  dehcinen  uzwendig  Geist>oltsheim,  dnz  sollen  wir  in  niht  wcren. 
wir  sulen  oueh  niht  den  bischuf  oder  siucr  belfere  deheinen  ce  Geisboltsheim  in 
oder  druz  uf  ir  shaden  laxen  varcn.  wir  ensulcn  ime  oucb  unde  sincn  hdferen 
deheinen  kouf  geben,  swenue  wir  berre   Bertholt  unde  berre  Gnipping  ir  Tiende 

40  wellt-nl  sin,   so   sulen    wir   in   viercehen  naht   vor  wid  als  ex  wol  gecimct, 

unde    sulen    uz    «li'nn-   bnnno  ce  Geisbollslieim  \i>r-">     i  '"»  «!'■  '■•••■  T^^'lholl 

a'   .S  U  ,  juinfaiU  ttrtfirut*»  ftr  B  ,  litt  ■«   Jtr  JUruit  truituä.     V,  S  p*«Muac     c,  & 


372  1262 

unde  her  Gnipping  in  widcrsagen,  des  tages  so  wir  ce  Geisbollsheim  in  oder  druz 
ritent,  so  sulen  wir  uf  ir  shaden  niht  varcn.  des  lages  so  der  herre  Murreliart  unde 
der  Kage  ze  Geisbollsheim  in  oder  druz  ritent,  so  sulent  si  uf  Slrazburgere  shaden 
niht  varen.  diz  haben  wir  gelobt  sl6te  ze  habenne,  als  ez  davor  geshriben  ist,  mit 
gesworneme  aide,  den  wir  getan  haben,  harumbe  sin  wir  herre  Bertholt,  herre  5 
Gnipping  unde  alle,  die  an  des  brieves  anevange  nach  einander  slant  geshriben, 
bürgen  worden,  swa  dis  ding  von  unseren  wegen  gebrochen  wirt,  daz  wir  uns  cc 
Erstein  in  antwurten  sulen  mit  gesworneme  eide  niemer  dannen  ze  komen,  ez  werde 
e  widerlan.  unde  wan  wir  selbe  insigels  niht  haben,  so  henken  wir  unsers  herren 
graven  Sigebrehtes  insigel  an  disen  bricf  unde  geben  in  zcineme  Urkunde.  dierre  lo 
brief  wart  geben,  do  ez  waren  von  unsers  herren  geburte  zwelfhundert  schcig  unde 
zwei  jar,  an  deme  nahesten  cistage  vor  pfingesten.  diz  sol  sin  beidcnlhalben  ane 
allershlahte  gevarde.  ^ 

S  aus  Straßb.  St.  A.  Versohl.  Canzlei-Gew.  Corp.  K  lad.  15  or.  mb.  c.  sig.  pend. 

492.  Pilgerin  von  Wangen,  Bnrchard  ton  Hohenstein,  Hugo  von  Sieinhtrgthor  15 
und  Walther  von  Oirbaden  verbürgen  sich  dafür,   daß    Ulrich  von   Girladen  bis 
Johanni  sich  icieder  den  Straßburger  Bürgern  als  Gefangener  stellen  werde.  12G2 
Juni  5. 

Nos  Bilgerinus  de  Wangen,  Burcardus  de  Hohenstein,  Hugo  de  Steineburgedore 
et  Walterus  de  Girbaden  mililes  universis  et  singulis  presentium  inspectoribus  20 
volumus  esse  notum,  quod  nos  promisimus  et  presentibus  lilteris  sollempniler 
promittimus  nos  facturos  et  procuraturos,  quod  Ulricus  de  Girbaden  captivus  civium 
Juni  n  Argentinensium  usque  ad  festum  beati  Johannis  baptiste  proximo  venlurum  se  in 
captivitatem  civium,  omni  occasione  postposita,  representabit,  quomodo  ipsi  cives, 
recepto  prius  ab  eodem  sacramento,  ut  in  dicto  termino  se  representet,  ipsum  suis  25 
vinculis  absolverunt.  si  autem  dictus  Ulricus  in  termino  prescripto  se  captivum  non 
represenlaverit  in  civilatem  Argentinensem,  nos  extunc  Bilgerinus  scilicet  et  Hugo 
de  Steneburgedor  in  Erstheim  et  nos  Burcardus  et  Walterus  in  ipsam  civilatem 
Argentinensem  obsides  nos  presentabimus  sine  aliquo  obslaculo  contradictionis  num- 
quam  a  dictis  locis  reccssuri,  quousque  fecerimus  et  procuraverimus,  quod  dictus  30 
Ulricus  se  captivum  in  civilatem  represenlaverit  sepe  dictam.  et  ne  super  hiis 
contingat  aliquem  dubietalis  scrupulum  suboriri,  sigilla  noslra  duximus  presentibus 
appendcnda  in  evidentiam  et  teslimonium  premissorum.  datum  et  actum  anno 
domini  1262,  in  crastino  octave  pentecosles.  , 

S  aus   Straßb.  St.  A.  Verschl.  Canzlei-Gew.  Corp.  K  lad.  17  nr.  46  or.  mb.  c.  3  sig.  jyend.  35 

Abgefallen  das  Siegel  Httgo's  von  SteinburgtJior  1. 
Gedruckt  aus  dem  Briefbuch  A  fol.  237^  ibid.  bei  Schöpflin  Als.  dipl.  I,  437  nr.  605. 


1  Ebendaselbst   befindet   sich   im   Original  eine  zweite   naliezu  gleichlauteiule  Bürgscliaft  derselben 
Edkn  für   Ulrich   von    Girbaden,  1263  Januar  1  (in  circumcisione  domini),  daß  er  sich  bis  Sonntag 
Invocavit  (Februar  18)  desselben  Jahres  tcieder  stellen  werde;  überhaupt  verbürgen  dieselben  sich  dann,   40 
quam  diu  Dolricns  obtinnerit  inducias  a  civibus  Argcntinensibus. 


■ 


1262  973 

493.  Pr&liminarfriede  des  Ilerrn  Wallher  ton  Qeroldteck  mit  der  Stadt  Strm&- 
bürg  und  ihren  Bundesgenossen.  \l'-ii)'.i\  Juli  U  St.  Arbogoit  bei  SlnUtbmrg. 

An  dcmrnc  nchcslc  sunncntago  vor  santu  Margarete  mcs  do  kom  der  bcrre  Ton      A«f 
Oerolzscckc;  zi  snrilc  ArlwRusle  unde  kom  ulK;r«'in  inil  her  Heinrich  dctnme  probest 

6  von  Husilc  oii  des  goUhuscs  slctc  von  I)ii»ilc,  das  ai  urnl>c  das  tal  zi  Manstertal 
unde  unihe  das  hus  zi  Swar/enberc  alsiis  sint  ulKTcincumea,  das  si  xwene  dner 
minnen  ubercin  sun  cummcn,  ob  si  m&gent.  mac  aber  das  nihl  sin.  so  s{ubil  si 
icjwcderhnlh  zwenc  ncinmen.  cumcnl  die  viere  uherein,  das  sei  Stele  sin,  oder  driie 
[vun]  (Ion  viere,  cunienl  si   niht  ul)ercin,  so  suln  die  viere  ein  obman  nemmeo ;  so 

10  swederlril  der  gcveillet,  dus  sul  siele  aiu.  unde  sol  der  hcrre  von  (Jcrolzsecke  nach 
deheincr  gewer  stan.  man  sol  fich  dasselbe  bus  Swarzenbcrc  in  des  probest  gewalt 
cnlwurltcn  an  des  gozhus  stete  von  Dasile.  unihe  die  vorderunge  tindc  ambe  die 
anspräche,  die  gravc  Cönrat  von  Frihurc  und  die  sino  an  den  biscbouT  unde  ao 
sinen   valer   lianl,    darüber  sulnt  si    nemmcn   iewcderhalb   [zw]enc  manne  unde  ein 

15  obman ;  swar  der  gevcillct,  das  sol  stete  sin,  oder  drie  von  den  vieren,  [so]  hat 
gravo  Rudolf  von  llubspurc  der  lantgrove  zi  Eilsaze  mit  demme  bischour  also« 
gelegcdingol  uinbo  sine  vocite  zi  Ruvach  unde  in  der  Muntat,  swas  er  da  bcbabet 
mit  deme  eide,  das  man  imme  das  laszon  sol  unde  bestete  mit  simc  ingesigel  uode 
mit  des    capitoils  uudc   mit  der   slat    ingesigel   von  Strasburc   unde  mit  aller  der 

ao  Sicherheit,  so  er  darzA  bedarf,  er  sol  Ach  in  nibt  irren  an  sinen  bu  zi  Ortenbcrc. 
er  sol  üch  imme  sinen  brief  geben  mit  simc  unde  mit  des  capiteils  ingesigel.  swa 
er  Slrosburgeren  imdc  sinen  eilgenossen  beholfen  ist,  das  sol  imme  nihl  schaden 
an  delieiine  simc  rchl,  das  er  het  von  megezbiiz  '  von  Strasburc.  darzü  so  sint  d 
ubercincumen,  dos  er  imme   sol  geben  siben  hundert  marc  vur  sin  unde  tut  sines 

SS  veter  schaden,  unde   sulnt  si  imme  sine  gevangen  widergeben,  so  du  zerunge  ver- 
gölten    wirt,  die   si  hanl   in    ir    gewnlt.    desselben   silbers  sol  er   imme  geben  zwei 
hundert  marc  zir  crren  meis  unser  vrowen,  viunfbundcrt  marc  zi  sante  Martins  mes     ]J]JJ|  JJ 
de   nehestc   unde   sol   in    des   wol    versichern,    die   von    Kolmcr   sulnt   umbesweret 
blibcn    von   dcmmo   bischouf   von  Strasburc  unde  sinen  belferen  ane  geverde  brido 

30  von  geistlicher  unde  werllicher  beswcrde.  unde  die  da  usgcvam  sint,  die  sulnt  in 
d(Mi  buroban  niht  cumen.  boschchen  in  den  burcban  iht,  das  engal  nihl  an  die 
sune  ;  doch  sulnt  si  ir  gi\t  nizen,  swa  sis  haut  usi  oder  inne.  aber  die,  die  an 
dommc  dinge  warenl,  damilte  du  stal  zi  jungest  bin  soll  sin  geben  *,  über  die  gal 
weder  vride  noch  s&ne.  man  sol  Ach  in  t6dige  gevehte  ablAn.  man  sol  Acb  die  von 

;b  Mulnbuson  mit  dehein  Ungnaden  bt^stan  noch  mit  gestlicher  noch  mit  werllicber 
beswerJe  wände  niil  grave  Rudolfs  unde  Slrasburcgcren  rot  unde  willc.  umbc  den 
berrcn  von  Osscnslein  ist  Ach  alsus  gcreit  umbe  alle  du  anspräche,  die  er  an  den 
bischouf  het,  das  si  iewcderhalb  zwcne  sulnt  nemen  unde  ein  obman  si  scheidende 


■  VitUtiiM  Haiti  der  Jmttfinm  Mmria,  da$  M9m$Urf 

4,,  *  Bei  dtm  vtnMUm   Ueberfaü  d«r  Biteköfüdkm  mrf  Oaktm,  4tr  Mmitdun  im  18.  Afrü  mmd 

9.  JmU  faOm  wmß.  Vtrgl,  W.  Witgmi  BA  WaUhtr.  S.  79. 


374  12  6  2 

nach  minnen,  relil  oder  warheit  umbc  das  lehcin,  des  der  Ilohenstein  jeliel  von 
dcmme  biscbouf.  swer  [in  darjumbe  anspricbet,  demme  sol  er  vor  imme  rebt  gebor- 
samme  sin  zi  Strasburc  oder  [anderswa],  dar  er  cumen  macli.  bet  aber  der  biscbouf, 
sibt  er  berre  wart,  mit  im  [unde  mit]  sime  capiteil  icman  debeine  siclierheit  getan, 
die  sol  er  imme  abclün.  [und  u]mbe  ander  sine  anspracbe  sol  man  iewedertbalb  5 
nemmen  zwene  und  ein   obman.  [swelben]   scbaden   der  biscbouf  ber  Walter  von 

Girbaden,  e  [er   im  •'widerjseite,   in^ polzbcim  bat  getan  unde  sinen  lutcn, 

den  sol  er  imme  abctün  nacb  minne,  rebt  [oder  wjarbeit.  [unde  die]  bürgere  von 
Strasburc  baut  alsus  getegedingent  mit  demme  biscbouf,  das  er  in  sol  lazen  alle  du 
rebt  unde  die  wonbeit,  die  sie  batte  bi  biscboufs  Bertoldes  ziten  ',  als  ir  zweilve  mit  10 
demme  eide  behabent,  die  der  rat  darzü  scbiket.  darzü  •>  sol  man  in  lazen  alle  du  rebt 
und  die  vribeit,  die  si  baut  von  kunegen  oder  von  keiseirn,  unde  sol  in  die  bestetegen 
mit  aller  der  bestctekeit,  die  sie  darüber  bedürfen,  man  sol  üch  in  abelün  allen 
den  scbaden,  den  si  in  diseme  urluge  haut  getan  pbafTen  unde  geistlicben  lulen 
mit  robei,  mit  brande,  mit  gevancnizzen,  swie  sin  getan  haut,  man  sol  in  ücb  15 
abetun  alle  du  urtteil,  die  der  biscbouf  bat  gegeben  oder  der  biscbouf  von  Megenzen 
oder  der  babest  wider  die  pbafTen  unde  die  leiien,  die  bi  in  sint  gewesen  oder 
dannen  buirting  sint,  unde  mit  nammen  hern  Erben  sun,  unde  sol  in  ir  geilt  wider- 
lazen  unde  in  gewalt  unde  in  gewer  widersezen,  swas  ücb  der  babest  gebotten  hat, 
das  er  hern  Zorueis  sun  sol  tun  an  sinen  briefen  an  der  kircben  von  Keincingen  <=,  20 
das  er  das  tu.  sweil  ambath  oder  pbrunden  haut  von  dem  biscbouf  oder  von  demme 
capiteil,  die  sol  man  lazen  in,  alse  si  si  betten  vorme  urluge.  man  sol  üch  den 
brief  widergeben,  der  da  gemachet  wart,  do  du  zweiunge  was.  die  Juden  suln  üch 
viunf  jar  lidic  sin.  der  Schultheis  und  der  rihttere  sulnt  ir  amment  han  unz  zi 
Dez.  SS  winabt,  ob  er  si  e  enweclibet.  man  sol  in  üch  abetun  die  statuta  in  diseme  bisch-  25 
tüme'*.  bei  der  biscbouf  ieman  dehcin  gut  gelobet,  pheindet  man  Strasburcgere 
darumbe,  das  sol  er  in  abetun.  man  sol  in  unde  allen  im  heilferen  tödigi  gevehte 
abetun.  man  sol  ücb  bedentbalb  allen  den  ir  gut  lazen,  die  in  diseme  urluge  sint 
gewesen,  man  sol  in  üch  gen  ein  brief,  ob  der  biscbouf  oder  sine  heilfere  debein 
im  eitgnoszcn  angrifent  nacb  dirre  süne,  demme  suln  si  beholfen  sin.  unde  sol  er  ao 
si  darumbe  uiht  besweren  weder  mit  gestliche  noch  mit  wertlicbeme  gerihte.  man"* 
sol  üch  her  Peter  Napen  rebt  oder  minne  schafen  von  deme  von  Berwarlsteine. 
über  alles  dis,  das  hievor  gescriben  ist,  sol  man  in  tun  alle  die  Sicherheit  unde 
alle  die  sletekeit,  die  si  ufgcsezeu  cunnent.  noch  sint  ander  deine  vorderunge,  der 
si  sich  niht  verzibent    ane  geverde.  man  sol  üch  debeinen   werhaflen  bu  inderbalb  35 


a)  Lüclie  von  8 — /O  Buchslahn  Yielleicit  Geispokheim  lu  ergänzen?  b)  S  daszü.  c)  S  Kein- 
kincingen.  Die  Sitlie  kiu  durch  untergesetite  l'uiikle  fjcslrichen.  d)  S  unde  ausgestrichen  und 
man  darüber  geschrieben. 


1  Cfr.  nr.  4S0  not.  1. 

2  Vielleicht  die  zum  Schute  des  Clerus  erlassenen  Synodahiatuten  von  1251.  Cfr.  nr.  346. 


1262  8JS 

einer  mil  machen.  wir  Waller  zi  ■  Slrasburc  bischour  von  roUm  gnaden  betnken 
unser  iugcsigcl  an  discn  brief  zi  eitne  Urkunde,  das  unser  valer  almu  getegedtngel 
hat  an  uiiMcr  slctu  zi  »anle  Arbegasle  an  deme  sunncnUige  vor  sanle  liargtrete : 


S  Ulli  StralM).  St.  A.  Voril.  Dreizehn.  Gew.  Corp.  A  Ud.  8«  or.  mb.  e.  Hg.  pemd.  tatto.  Da» 

Stuik  ist  arg  Ijemluidigt,  Itat  mehrere  Löcher  und  tidl  verwMUe  SUUtm. 
Oeäruckt   durmtch   bei    Wencker   Dinqu.   de   uuburg.  p.  16   sa   jAmig  XJV,  1,  7M  «r.  7. 

Vergt.  W.  Wiegand  IhU.  Wait/^r.  N.  77  ff. 


494.  Bisckof  Walther  ton  Straßburg  und  sein    Vater  schließen  mit  DomproM 

Ileinrich  von  JJascl,  den  Grafen   Rudolf  und  Gollfrid  ton   Ilabsburg,  dem  Orafm 

10  Konrad  ton  Freiburg  und  der  ,Stadt  Straßburg  unter  Stellung  ton  Bürgen  einen 

bis  Maria   Gebitrt   wä/irenden    Waffenstillstand,    inner  kalb    dessen   der  Friede   tu 

Stande  Aonunen  soll.  120 ü  Juli  lt. 

In  namca  des  vatcrs  undc  des  sunes  unde  des  heiligen  geistes.  wir  Wallher 
von  goles  gnaden  bischof  ce  Slrazburg.  ich  Wullhcr  der  herre  von  GerolUecgc  l&nt 

15  kunl  ulien  den,  die  diüen  brief  gesehen!  oder  gehurenl,  daz  wir  uiil  herrcn  Heinriche 
deme  thümprobeste  ce  Baselo,  mil  graven  RQdolfe  von  Ilabispurg  deme  lanlgraveo 
ce  Elsazc,  mil  grave  Cüurale  von  Friburg  unde  graven  Golfride  von  Ilabispurg, 
den  bürgeren  von  Slrazburg  und  ir  helferen  oben  undc  nidencn  hant  gemacbet 
einen  sielen  l'ridc  vur   uns  undc  alle   unser   belfere   oben  unde  nidenen  von  deme 

w  nahesteu  cisluge  vor  saute  Margreden  mes  uuc  unser  vrowen  mes  der  jüngeren  in 
disemo  jare  also,  daz  menegUches  lib  unde  gül  fride  sol  han  uf  deme  wazzere  unde 
uf  dorne  lande  unde  iederman  sin  gül  nieze'n  sol  ane  die  ambahl,  darumbe  wir 
unde  die  bürgere  misschelle  mit  einander  haben,  wurde  aber  der  fride  von  uns  oder 
von  den  unsertn  oder    von   unseren    helferen    an   dekeiuen    dingen   gebrochen,    dax 

as  sulen  wir  bezzcr  unde  abctCin,  swenne  wirs  gemanl  werdenl,  in  den  ersten  vier- 
cehen  tagen  darnah.  telen  wir  des  niht,  so  sol  ich  Wallher  von  Geroltsecge, 
Murnehard  undc  Dielhrich  der  vogl  von  Wascilnheim  mit  mir  sich  antwurten  oe 
Uinowe  ce  rehler  giselleschefte  niemer  dannan  ce  komenue,  uucc  der  shade  gebexxert 
wirl  unde  abcgetan,    wan   wir  daz  mil  tniwen   gelobet  haben,  wcre  aber  daz  icb 

ao  Wallher  von  Uerollsccgo  mich  vor  unuiAzen  dar  gontwurten  nihl  enmohle,  so  sol 
ich  zwene  crsume  rillcre  dar  antwurlen  in  dcrselber  gedinge<le  rehle,  alse  icb  selbe 
da  were.  irret  aber  i»  herrcn  Üielhrichen  deheiu  ehafl  not,  der  sol  oucb  einen  ersamen 
riller  dar  antwurlen  in  derselben  gedingede.  pfendit  ouch  ieman  umbe  geltsbolde, 
daz  gat  an  den  fride  nibl.  wir  hant  ouch  daz  gelobt,  dax  wir  in  discme  fride  eine 

■X,  siüne  vollenden  suleu  reht,  also  da  gerodet  ist.  die  da  ce  Kolmer  uz  sint  gelriben, 
die  sulent  in  den  burgban  niht  komeu.  komeul  si  aber  drin,  gcsbeb  in  debein 
ungcniuch,  davon  were  der  fride  ungebrochen,  daz  dis  sloto  bclibe,  so  banl  disen 
frido  mil  uns  gelobt  Dielherich  der  vogl  von  Wascilnheim  unde  Muroebard,  die 
davor  genemmel  sint.   wir  zwene    Dietherich   der  vogel   unde   Murnehard  Teijeben 

«)  slelü  cc  habende,  swaz  davor  geshribcn  stat.  unde  darumbo  so  geben  wir  in  disen 

•)  S  voD  äiufMlrith»  wtd  ti  *itrfntin0hm.     h)  S  Ui.  twiin  «itr  #iil|m»itli«. 


Bfl.» 


376  12  62 

brief  mit  unser  aller  unde  mit  Heinriches  unde  Ludewiges  von  Liehtinberg  insigelen 
versigelt  ceineme  Urkunde.  diz  geshali,  do  ez  waren  sid  unsers  herren  geburte 
zwelfhundert  jar  unde  zwei  unde  sehcig  jar.  an  deme  cistage  vor  sante  Margreden 
mes*.  über  die,  die  an  deme  dinge  waren,  damilte  diu  stat  ce  Kolmere  ce  jungest 
solte  hin  sin  geben ' ,  gat  weder  fride  noch  süne.  5 

S  aus  Straßb.   St.  A.  Vord.  Dreizehn.  Gew.  Corp.  A  lad.  3a  or.  mb.  lit.  pat.  e.  sig.  pend. 
laeso.  Von  der  Legende  noch  eu  erkennen  :  ardi  Begeroiüs.  Fünf  Siegel  sind  abgefallen. 

495.  Hartmann  ton  Rathsamhausen,  Härtung  der  junge  von   Wangen,  Kuno 
von  Hilsenheim,  und  Berthold  der  Rothe  von   Rosheim  verbürgen  sich  den  Bürgern 
Straßhurgs  um.  1000  Mark  Silber  für  die  Freilassung  Eberhards  von  Andlau  bis  lo 
Maria  Geburt.  1262  Juli  15. 

Wir  Hartman  der  herre  von  Racenhusen,  Härtung  der  junge  von  Wangen, 
Cime  von  Hiltinsheim,  Bertholt  der  Rote  von  Rodesheim  lunt  kunt  allen  den,  die 
disen  brief  gesehent  oder  geborent,  das  wir  bürgen  sint  worden  umbe  Eberharten 
den  herren  von  Andelahe  umbe  sine  gevancnusse  vur  tusent  marke  silbcrs  gegen  15 
deme  meistere,  deme  rate  unde  der  gemeinde  von  Strasburg  hinnan  unc  unsrer 
sep(.  8  vrowen  mes  der  jüngeren  also,  das  er  sich  denne  wider  sol  antwurlen  in  ir  gevanc- 
nusse bi  dem  eide.  tete  er  des  niht,  so  sulen  wir  uns  zi  Strasburg  in  antwurlen  zi 
rehter  giselschefle  niemer  dannan  ze  körnende,  wir  geben  in  tusent  marke  silbers 
oder  behaben  ez  mit  iren  willen,  danimbe  das  dis  stete  belibe,  so  geben  wir  in  ao 
disen  brief  mit  unser  aller  insigelen  yersigelt  zeime  Urkunde.  dis  bischach  nach 
unsers  [herren]*"  geburte  zwelfhundert  unde  zwei  unde  sehcig  jar  an  sante  Mar- 
greden tage. 

S  aus   Straßb.  St.  A.  Yerschl.   Canzlei-Gew.   Corp.  K  lad.  17  nr.  47  or.  mb.  c.  sig.  pend. 

laeso.    Erhalten  nur  das   Siegel  Uartmanns  van  Eathsamluxusen,  die  drei  übrigen  abge-  25 

fallen. 
Gedruckt  aus  dem  Briefbuch  A  fol.  97b  ibid.  in  der  Alsatia  1876  S.  249  (Juli  12). 


496.  Eberliard  von  Andlau  und  die  Herren  von  Landsberg,  Konrad,  Günther, 
Werner  und  Walther,  verbünden  sich  mit  Heinrich  von  Neuenburg,  Bomprobst  zu 
Basel,  den  Grafen  Rudolf  und  Gottfrid  von  Habsburg,  dem  Graf  Konrad  ton  Frei-  ao 
bürg  und  der  Stadt  Straßburg  gegen  Bischof  Walther  ton  Straßburg  und  seine 
Verwandten.  1262  Juli  16. 

In  nomen  des  vaters  unde  des   sunes   unde  des  heiligen  geistes.        wir  Eber- 
hart der  herre  von  Andelahe,    Cunrat,  Günther,  Wernher,  Walther  die  herren  von 

a)  Folgen   drei   Meine   EorizontaUtriche ,    dann   der   Schlußsatz   ro»   derselben    Hand   nie   der   übrige   35 
Text,     b)  S  om. 


1  Cfr.  nr.  493  not.  2. 


1262  tm 

Landispcrg  tönt  kunt  allen  den,  die  disc-n  brief  geschenl  oder  geboreot,  dM  wir 
tiiiüri'iii  Nitit  körnen  mit  Herren  Heinriche  von  Nuetürarg  dooM  thflmprobcrtc  ze 
liuself,  gruve  Uudulte  undc  gruvc  Gotlride  von  llabispurg,  grave  C6nratc  too  Fri- 
biirg,  dem  meiäter,  dcme  rale,   der  gemeinde  von  Slniäijurg  und«  allen  ir  belferen 

a  üben  undc  nidenen  also,  das  wir  in  gcsworen  haben  beholfen  id  suoe  und«  ai 
uns  dawider  ane  gevcrdc  icmerme  wider  den  bischof  Waltliercn  von  Slraaburg  muM 
sineii  vuler  den  von  Ueroltsci-^c  unde  des  kint  undo  wider  tncnegiicben  eolavuaoeo 
Husele  unde  deme  heiligen  vorsle  unde  entswuscon  dcnic  gebirgc.  doch  haben  vir 
ez  also  gelobt  unde  unser  mage  also  uzgcnomcn,  obe  si  wider  herren  oder  borgere 

10  unser  eilgnosce,  die  hicvor  genemnicl  sinl,  deheine  missehelle  von  deheiner  sache 
ieiner  gcwinnent,  das  der  gcwalt  an  uns  sol  slon,  das  wir  si  scheiden  nach  minnen, 
nucli  relilu  oder  nach  warhcilc.  woll  aber  unserro  mage  deheiner  uns  ungerolgic 
sin,  so  sulcn  wir  unseren  eitgnoscen  wider  in  helfen  ano  alle  gcverdc.  wir  haben 
ouch  des  gcsworen,    das  wir  ane  si  mit  dem  bischoOc  von   Strasburg,  sime  valer 

15  undi-  des  kindcn  nienier  sulen  gefriden  uns  noch  ges&nen  wan  mit  iren  willen. 
desselben  haut  si  uns  dawider  gesworen.  wir  haben  ouch  das  verlobt,  das  disen 
eil  undo  dise  Sicherheit  niemun  abeiriben  noch  werben  sol  von  dem  babeste  noch 
von  geisllichemc  noch  von  weltlichemo  gerihle.  dassell)e  haut  ai  dawider  gelobt. 
wcre  aber  das  unser  dihcincr  dierre  Sicherheit  unde  dierre  gelubede  abegienge,  der 

■»  solle  in  YA  soltsohat7.e  schuldic  sin  driuhuuderl  marke  Silbers  unde  darzA  meineide 
sin  uudu  truwelus.  undc  dasselbe  hanl  si  uns  dawider  gelobt,  unde  sol  dis  sin  ane 
allershlohte  gcverdc.  darumbe  das  dis  stete  belibe,  so  haben  wir  discn  brief  mit 
unser  aller  insigelen  versigcll  zeimc  Urkunde.  dis  bischach,  do  ait  onsers  herren 
geburte  waren  zwelfliuuderl  unde  zwei  unde  schcig  jar,  an  deme  Sonnentage  nach 

23  saute  Alurgredcu  läge. 

>S'  iiMji  Straßl).  St.  A.  Vord.  Dreizehn.  Oew.  Corp.  A  kd.  tß  or.  mb.  e.  5  m§. 


497.  (traf  llcinrich   Sii/rhrrr/it  ton  Werd  Landgraf  zu  J-.Uitii    et 
mU  Heinrich  ton  Aeuen/nn-'/  Dnnijirnhst  :h  liastl,  den  Graf-  "  Av.a.// 
txm  Hahsburg,  Oraf  Koiuad  inn  Freihur g  und  der  ütadt  .'■ 
•M   Wallher  von  >Straßburg  und  seinen  Anhang.  126^  Juii  16. 

In  nanien  des   \.u<i-    unde  des   suncs  unde  des  heiligen  geistcs. 
Heinrich  Sigebrclil  von  Werde   unde   lantgravo   zi  Klsaze  tön  kunt  al.' 
discn  brief  geschenl  oder  gehorenl,  das  ich  ubcrein  bin  komcn  mit  herren  lleinriche 
von  Nuenburg   deme  th&mproiicate   zi    Basclc,  gravo  Rfidolfe  unde  gravc  ' 
r.  von  llaliispurg,    grave   Cünrnte  von   Frihurg,  deme   nieislere,   deme  rale  uime  mr 

L gemeinde  von  Slruzburg  unde  allen  ir  belferen  oben  unde  nidenen  also,  das  ich  iu 
gesworen  han  biholfen  zi  sinne  undo  si  mir  dawider  ane  geverde  temerme  wider 
den  bischof  Wallhercn  von  Strasburg  unde  sinen  vater  den  von  Ocroltseege  unde 
des  kint  undo  wider  meneglichen  cnUswuscen  Bas«<le  unde  deme  heiligen  vorate  unde 


378  12  6  2 

entswuschen  dorne  gebirge.  ich  han  ouch  des  gesworen,  das  ich  ane  die  herren 
unde  die  burger,  die  hievor  genemmet  sint,  mit  deme  bischoffe  von  Strazburg  unde 
sime  vatere  unde  des  kinden  niemer  sol  gefriden  mich  noch  gesunen  wan  mit  iren 
willen,  desselben  hant  si  mir  dawider  gesworen.  ich  han  ouch  das  verlobt,  das 
disen  eit  unde  dise  Sicherheit  nieman  abelriben  noch  werben  sol  von  deme  babeste  5 
noch  von  geistlicheme  noch  von  welllicheme  gerihte.  dasselbe  hant  si  dawider 
gelobt,  were  aber  das  ich  dierre  Sicherheit  unde  dierre  gelubede  abegiengc,  ich 
solti  in  zi  soltschatze  schuldic  sin  zwei  tusent  marke  silbers  unde  darzu  meineide 
sin  unde  truwelos.  unde  dasselbe  hant  si  mir  dawider  gelobt,  unde  sol  dis  sin  ane 
allerschlahte  geverde.  darumbe  das  dis  stete  belibe,  so  han  ich  in  disen  brief  mit  lo 
mineme  insigele  versigell  zeime   Urkunde.  dis  beschach,  do  sit  unsers  herren 

geburte  waren  zwelfhundert   unde  zwei  unde  sehcig  jar,  an  deme  sunnentage  nach 
sante  Margreden  mes. 

S  aus  Straßb.  St.  A.  Zerstr.  Docnm.  or.  mb.  c.  sig.  pend.  delapso. 

Gedruckt  darnach  bei  SclUjpfiin  Als.  dipl.  I,  438  nr.  606.  15 


498.  Rudolf  von  UUenlieini,  Eherliari  ton  Er  stein,  Heinrich  Lumpe  der 
Schultheiß  und  Johannes  Dxirlander  xei-hiirgen  sich  den  Bürgern  Straßburgs  dafür, 
daß  ihnen  Heinrich  Durlmider  und  Walther  Herrn  Nibelungs  Sohn  gegen  Bischof 
Walther  von  Straßburg  und  seine  Partei  Hilfe  leisten  werden,  um  40  und  20  Mark 
Silber.  1262  Juli  29.  ao 

Wir  Rudolf  von  Uthinheim ,  Eberhart  von  Erslheim ,  Heinrich  Lumpe  der 
schultheisce,  Johannes  Durlander  tünt  kunt  allen  den,  die  disen  brief  gesehent  oder 
gehorent,  daz  wir  Heinriches  Durlanders  bürgen  sint  worden  gegen  deme  meistere, 
deme  rate  unde  der  gemeinde  von  Strazburg  umbe  viercig  mark  silbers  unde 
Walthers  herren  Nibelunges  sunes  umbe  zweincig  mark  also,  daz  si  in  unde  ir  •& 
belferen  gegen  deme  bischof  Walthere  von  Strazburg,  sime  vatere  deme  von 
Geroltsecge  unde  des  kinden  unde  ir  belferen  beholfen  sulent  sin  iemerme.  teten  si 
des  niht,  so  selten  wir  in  dis  silber  unverscheidenliche  schuldig  sin.  wir  Heinrich 
Durlander  unde  Walther  herren  Nibelunges  sun  verjehen  dis  stete  ze  habende  bi 
gesworneme  eide,  den  wir  getan  han,  unde  unser  bürgen,  die  hievor  geschriben  3o 
staut,  gütlichen  ze  losenue.  darumbe  daz  dis  stete  belibe,  so  henket  unser  herre 
grave  Heinrich  Sigebreht  von  Werde  durch  unser  aller  bette  sin  insigel  an  disen 
brief  zeime  Urkunde.  dis  bischach,  do  sit  unsers  herren  geburte  waren  zwelf- 
hundert unde  zwei  unde  sehcig  jar,  an  deme  sameztage  nach  sante  Jacobes  mes. 

S  aus   Straßb.  St.  A.  Vord.  Dreizehn.  Gew.  Corp.  A  lad.  3a    or.  mb.  c.  sig.  pend.  delapso.  35 


1202  3?9 

499.    Wull/ter  lon  i\ot/inlti:n,   /  der  M/^  '"  /         //.,,-,« 

llug's  Sokn  und  Sigelin   Herrn    Ji.  : v  tSohn   iu U    ,„-,    .,„    .,•„„  r 

der  Oefangenschaß  der  Stadt  Straßburg  unter  der   Verpflichtung,   daß  de, 
gegen  Bischof  Walther  von  Straßburg  und  Meinen  Anhang   beisteht .  und  twMry«» 
8  sich  dafür  um  30  Marh  Silber.  l'^iO^  Juli  30. 

Wir  Walther  von  Nolhulden,  Diethcrich  der  Shmit  von  EbenheiiD,  Ilug  berren 
Ilugcs  suu  uiTeu  Gräsce,  Sigelin  herren  Rfidcwincs  sun  lAot  kunt  allen  den,  die 
disun  lirii'f  gfsolicnt  oder  geliorcnt,  daz  wir  Wcrnhcren  von  Nothalden  uz  ban 
genuinen  vun  dein  meistere,  deine  rate  unde   der  gemeinden   von   Slrazborg  umbe 

10  drizcg  mark  sillKires  mit  solichcr  gedinge,  daz  er  in  und  iren  belferen  bebolfen  aol 
sin  wider  den  Liscliof  Wnllheren  von  Strazburg,  sincn  vatcr  unde  des  kinden  imde 
ir  helfere  bi  dem  eidc  iemcrme.  briehel  er  daz  oder  gat  cz  abe,  wir  sulenl  Slrax- 
burgeren  unverscheidenliche  sciiuldig  sin  daz  vorgcnaute  silber  ze  rcbtcr  scbulde. 
ich  Wernlier  von  Nolhulden  vergihe  dis  stete  zc  habende  bi  geswomeme  eide,  den 

iB  ich  getan  ban,  unde  mino  bürgen  gfillicbe  ze  losenne.  darumbe  daz  diz  stete  belibe, 
so  henket  bcrre  Eberhart  der  herre  von  Andelabe  durch  unser  aller  bette  sin 
insigel  au  discn  bricf  zcimc  Urkunde.  diz  bcschach,  do  von  unaers  herren 
gchurlc  waren  zweiniundcrl  unde  zwei  unde  schci);  jap,  an  deine  sunnentüge  nach 
saute  Jacobes  mes. 

S  <m»  Straßb.  St.  A.  Vorschi.  Canslei-Ocw.  Corp.  K  Ud    1'> .,, 


500.  MnrAwart  von  Rosheim,  Walther  Stange  und  Albreckt  Werre  iSten 
Friedrich  Stange  aus  der  Gefangenschaft  der  Stadt  Straßbnrg  unter  teintr 
Verpflichtung  zur  KriegshUfe  gegen  liischof  Walther  von  Straßiuiy  und  sein» 
Bundesgenossen  und  rerbiirgen  sich  dafür  um  50  Mark  Silber.  t2€2  August  1. 

as  \Mr  Murqiiarl  von  Rodisheim,  Walther  Stange,  Albrebt  Werre  t&nt  Irant  allen 

den,  die  disen  hrief  gcsehent  oder  gehorent,  daz  wir  Fridericben  Stangen  na  bant 
genomcn  von  dem  meistere,  demc  rado  unde  der  gemeinde  von  Strasburg  umbc 
viunfcig  mark  sill>crs  mit  solicher  gedinge,  dnz  er  in  unde  ir  belferen  '  sei 

sin   wider  den   bischof  Waltheron    von    Strazburg.    sinen    vatcr    unde   m-s   Kiodoi 

:«i  unde  ir  belferen  ienienne.  brichet  er  das  oder  gat  ez  abc,  wir  sulen  Straaborgeren 
unverscheidenliche  schuldig  sin  daz  vorgcnandc  silber  ze  rchter  scbulde.  ich 
Vriderich  Stange  vergihe  dis  stete  ze  hal)cnde  bi  geswomeme  eidc,  den  ich  getan 
hnn,  unde  ininc  bürgen  gfilliche  ze  losende.  daniniI)o  dax  dis  atete  belibe,  so 
henket    herre    Cftnrat,    herre    luintlier,    herre   Weruher    unde   herre   Walther   die 

:c  herren  vou  Laudis|H<rg  ir  insigel  an  disen  brief  durch  unser  aller  bette  leime 
Urkunde.  diz  bischach,  do  sit  unscrs  horrcn  geburto  waren  xweliliundert  onde 
zwei  unde  sehcig  jar,  an  sante  Jacobes  ahtodeme  tage. 

S  aua  Straßh.  Sl.  A.  Vord.  Dniirhn.  0«w.  Corp.  K  Uti.  9^  ar.  wA.  e.  8  tif,  pimi. 
Abg^faUm  iet  4a»  Skftt  OmMen  wm  Lmuttinp. 


3»)  1262 

501.  Härtung  von  Wide,  Heinrich  ton  Lupfenstein,  Wigerich  Herrn  Wiffericks 
SoJm  von  Rlnthort  lösen  Götze  von  Still  aus  der  Qefangenschaft  der  Stadt  Straßhurg 
■unter  der  Bedingung,  daß  er  ihr  gegen  Bischof  Walther  von  Straßhurg  und  seinen 
Anhang  Beistand  leiste,  und  verbürgen  sich  dafür  um  100  Mark  Silber.  1262 
August  1.  6 

Wir  Härtung  von  Wide,  Heinrich  von  Lupfenstein,  Wigerich  herren  Wigeriches 
sun  von  Rintbort  tünt  kunt  allen  den,  die  disen  brief  gesehent  oder  gehorent,  das 
wir  Götzen  von  Stille  uz  haben  genomen  von  deme  meistere,  deme  rade  unde  der 
gemeinde  von  Strasburg  umbe  hundert  mark  Silbers  mit  solicher  gedinge,  das  er 
in  unde  iren  belferen  beholfen  sol  sin  wider  den  bischof  Waltheren  von  Strasburg,  lo 
sinen  vater  unde  des  kinden  unde  iren  belferen  iemerme.  brichet  er  daz  oder  gat 
ez  abe,  wir  sulent  Strasburgeren  unverscheidenliche  schuldig  sin  das  vorgenantc 
Silber  ze  rehter  schulde,  ich  Götze  von  Stille  vergilie  dis  stete  ze  habende  bi 
gesvvorneme  eide,  den  ich  getan  habe,  unde  mine  bürgen  gütliche  ze  losenne. 
darumbe  das  dis  stete  blibe,  so  henkent  herre  Cünrat,  herre  Guntlier,  herre  is 
Wernher,  herre  Walther  die  herren  von  Landisperg  ir  insigel  an  disen  brief  durch 
unser  aller  bette  zcime  Urkunde.  dis  bischach,  do  sit  unsers  herren  geburte 
waren  zwelflaundert  unde  zwei  unde  sehcig  jar,  an  sante  Jacobes  ahtodeme  tage. 

S  aus  Straßb.  St.  A.   Verseht.  Canzlei-Gew.  Corp.  K  lad.  17  nr.  49  or.  inb.  c.  3  sig.  pend. 
Abgefallen  die  Siegel  Günthers  uttd  Waltlwrs  von  Landsberg.  20 


502.  Wigerich  von  Rintbort,  Wolfhelm  ton  Still,  Heinz  von  Hermolsheim 
lösen  Albrecht  von  Hermolsheim  aus  der  Gefangenschaft  der  Stadt  Straßburg  unter 
der  Verpflichtung  für  ihn,  derselben  gegen  Bischof  von  Straßburg  und  seine  Partei 
Hilfe  zu  leisten,  U7id  verbürgen  sich  dafür  um  50  Mark  Silber.  1262  August  1. 

Wir  Wigerich  von  Rintborte,  Wolflielm  von  Stille,  Hence  von  Hermosheim  tunt  25 
kunt  allen   den,   die  disen  brief  gesehent  oder   gehorent,  daz   wir  Albrechten  von 
Hermosheim  uz  hant  genomen  von  deme  meistere,    deme  rate  unde  der  gemeinden 
von  Strasburg  umbe  viunfcig  mark   silberes  mit   solicher  gedinge,   daz   er   in   unde 
iren  belferen   beholfen  sol  sin   wider  den   biscof  Wallheren  von   Strasburg,   sinen 
vater  unde  des  kinden  unde  iren  belferen   iemerme.   brichet  er   daz   oder  gat   erz  30 
abe,  wir  sulent  Strasburgeren  unverschedenhche  sculdig  sin  daz  vorgenante  silber 
ze   rether   sculde.    ich   Albrcht    von  Hermosheim   vergihe  diz   stete  ze  habende   bi 
gesworne  eide,  den  ich  getan  hau,  unde  mine  bürgen  gutliche  ze  losende,  darumbe 
daz   diz   stete   blibe,    so   henket   her   Curat ,    herre   Günther,    herre   Wernher  unde 
her  Walther  die  herren  von  Landisperg  ir   ingesigele   an  disen  brief  durch  unser  35 
aller  bete  zeime  Urkunde.        diz  beschah,    do   sit  unsers  herren  geburthe  waren 
zwclfliundert  unde  zwei  unde  sehcig  jar,  an  sante  Jacobes  ahtodeme  tage. 

S  aus  Straßb.  St.  A.   Verseht.   Canzlei-Gew.   Corp.  K  lad.  17  ur.  44  or.  mb.  e.  2  sig.  pend. 
Abgefallen  die  Siegel  Werners  und  WaltJicrs  von  Landsberg. 


1262  38t 

503.  Philipp  ton   Reichmherg,    Walther  ton   Oirbaden  m$ul  Kmo  wm  ffilte»- 

heim    lösni    Kx(nn    Rauher    aus    der    f!  '  ''(   der    Stadt    Straßburg   unter 

der    Vi'rplUchtuni;  für  ihn,   derselbe-n   y- y  <■  ••          '    Walther  ton   6'traßiurg  mnd 

seine  Hundes/jenossen   Hilfe   zu   leisten,    und  r«-       _        sicA   dafür    um  30  Mark 

8  Silber.   1202  ^Auffust  0. 

Wir  I'liilippiti  von  Richctnbcrg,  Weither  von  Oirbaden  and  bcrr  C&no  von 
Ililtschein  liitit  ktint  allen  den,  die  di&en  brief  gcschenl  oder  gebArent,  das  wir 
C(\ncn  den  RAber  uz  bant  gcnomen  von  dem  meistero,  dem  rate  und  der  ganeiodeo 
von  Slnizliurg  uinhe  driszig  inorke  Silbers  mit  .s^)liclier  :  ,  daz  er  in  und  iren 

lu  lielforn  heholfcn  so!  sin  wider  den  biscbof  Wnltlier  von  .-•iruisbarg,  cioeiD  Tatter 
und  de/.  kiri(h>n  und  iren  belfern  ietnerme.  bricbet  daz  oder  gat  era  abe,  vir 
si'ilent  Slrnzburgcre  unvcrscbcidenlicbc  scbuldig  sin  daz  vorgeoant  aUber  ift  rehter 
schulde,  ich  Cäno  der  RAber  vcrgibc  diz  stete  zfi  babende  bi  gcswomcm  ryde, 
den  ich  golt'ln  hnn,    und  niine  bür^(;n  gAtlicbe  zfi   lAaende.    darombe  das  diz  »tele 

ir>  hliho,  so  henckel  herr  Kherliurl  der  hcrre  von  Andelahe  ain  ingeaigel  an  diaen 
brief  durch  unser  aller  bete  ze  urkiinde.  diz  bescbacb,  da  cz  von  anaers  herren 
gcbt'irtc  waren  zwclfbundert  und  zwei  und  scblzig  Jar,  an  sanl  Sixes  dage. 

S  au$  Slraßb.  St.  A.  Briefbach  A  fol.  829«  mit  der  üebendtrift :   das  CftM  im  BAtar 
sich  vcrbnudot  het  der  tUt  >ft  helfende  wider  biachof  Walther,  aiiMa  nttar  oad  dw 

■JO  kindo. 


504.  Philipp  von  Reichenberg  verMndet  tick  mit  Ileinriek  von  Nentniwf 
J)omprobst  zu  Basel,  Heinrich  dem  Straßburger  Domsänger,  den  Grafen  Rudolf 
und  Qottfrid  ton  Habsburg,  Oraf  Konrad  von  Freiburg,  Oraf  Sigebreekt  von  Wmrd 
U7id  der   Sladt   Straßburg  gegen  Bischof  Walther  von  Straßburg  vnd  tnna  Fer- 

23  xcandlen.   f .''•'.'  August  24. 

In  namen  des  vaters  undc  des  sunes  unde  des  heiligen  geiates.  icb  Pbilippes 
von  Rioheiiherg  ti\n  kiint  allen  den,  die  dison  brief  gesebent  oder  geborent.  das  ich 
uhorcia  hin  komen  mit  herren  Heinriche  von  Nuwenburg  deine  tliAmprobeste  se 
Rnsole,    herren    Heinriche  dem    scngcrc   von    Strazburg,   gravc  RAdolfc  unde  gratrc 

:w  Uülfridc  von  Ilubispurg,  grove  CAnratc  von  Friburg,  grave  Sigebrebte  von  Werde, 
domu    meistere,    denie   rate  undc   der  gemeinde   von  Strasburg  unde  mit  allen  iren 

belferen,    die    si   haut   unde   noch   mit   :• •■■'Mne   rate    •••'•i  -••      i        ^j;  ich  in 

hau   gesworen  zc  helfenne  undc  si  mir  <  :   anc  ge\  biachof 

Woltheren  von  Slrazhtirg,  sinen  vater  den  von  OcrolLst>cge  undc  des  kint  unde  wider 

US  menegelichen  entswuschcn  Rascle  unde  deme  heiligen  vorsle  unde  enta^niscben  deme 
gebirne.  ich  hnn  ouch  dos  gosworen.  daz  ich  mit  deme  biischoflc  von  Strasburg, 
sime  vutere  deme  von  Geroltsecgc  unde  des  kindeu  niemcr  sol  gefriden  mich  noch 
gesilnen  wan  mit  iren  willen,  desselben  bant  si  mir  dawider  grsworen.  ich  han 
ouch  daz  verlohet,  daz  disen  eit  unde  disc  Sicherheit  nieman  abetribcn  noch  werben 
sol   noch   von   deme   bal)esto   noch  von  geisllicheme  noch  von  wrltlichame  grrihte. 


382  12  6  2 

dazselbe  hant  si  mir  dawider  gelobet,  were  aber  daz  ich  dierre  sicherheite  unde 
dierrc  gelubede  abegienge,  so  solle  ich  meineide  sin  unde  truwelos.  dazselbe  hant 
si  mir  dawider  gelobet,  unde  sol  diz  sin  ane  allershlahtc  geverde.  darumbe  daz  diz 
stete  belibe,  so  gibe  ich  in  disen  brief  mit  mineme  insigele  versigelt  zeime 
Urkunde.  diz  beschach,  do  von  unsers  herren  geburte  waren  zwelfliunderl  unde 
zwei  unde  sehcig  jar,  an  sante  Bartholomeuses  tage. 

S  atis  Straßb.  St.  A.  Vord.  Dreizehn.  Gew.  Corp.  A  lad.  3a  or.  mb.  c.  sig.  pend.  ddapso. 


505.   Oraf  Rudolf  ton   Thierstein  und  sein    Sohn   Rudolf  verbünden  sich  mit 
Heinrich  von  Neuenburg  Domprobsi  su  Basel,  Heinrich  dem  Straßburger  Domsanger, 
den   Grafen  Rudolf  und  Oottfrid  von  Habsburg,  Oraf  Konrad  von  Freiburg,  Graf  lo 
Sigebrecht  von  Werd  und  der  Stadt  Straßburg  gegen  Bischof  Walther  von  Straßburg 
und  seine  Verwandten.  1262  August  24. 

In  nammen  dez  vatters  und  des  sünes  und  des  heiligen  geistes.  wir  Rudolf 
der  grave  von  Thierstein  und  Rudolf  min  sun  tünt  kunt  allen  den,  die  disen  brief 
gesehent  oder  gehörent,  daz  wir  überein  sin  komen  mit  hem  Heinriche  von  Nuwem-  is 
bürg  dem  türaprobste  zu  Basel,  herren  Heinriche  dem  sengere  von  Strazburg, 
graven  Rudolfe  und  grave  Gotfride  von  Habspurg,  grave  Günrate  von  Friburg,  grave 
Sygebrehte  von  Werde,  dem  meistere,  dem  rate  und  der  gemeinde  von  Strazburg  und 
mit  allen  iren  heifern,  die  sie  hant  und  noch  mit  gemeinem  rate  empfahent,  also, 
daz  wir  in  gesworn  han  zu  helfenne  und  sie  uns  dawider  an  geverde  iemcrme  wider  20 
bischof  Walthern  von  Strazburg,  sineu  valter  den  von  Geroltsecke  und  dez  kint  und 
wider  menglichen  entzwüschent  Basele  und  dem  heiligen  vorste  und  entzwischent 
dem  gebirge.  wir  hant  öch  des  gesworn,  daz  wir  äne  sie  mit  dem  bischofe  von 
Strazburg,  sime  vatter  dem  von  Geroltsecke  und  dez  kinden  niemer  sülen  gefriden 
uns  noch  gesünen  wan  mit  Iren  willen,  dezselben  hant  sie  uns  dawider  gesworn.  25 
wir  hant  öch  das  verlobt,  das  disen  eyt  und  dise  Sicherheit  nieman  abetriben  noch 
werben  sol  von  dem  babiste  noch  von  geistlichem  noch  von  weltlichem  gerihte. 
dazselbe  haut  sie  uus  dawider  globl.  were  aber  das  unser  deheiner  dirre  glübde 
und  dirre  sicherheite  abegienge,  der  solte  meineide  sin  und  truwelos.  und  dasselbe 
hant  sie  uns  dawider  globt.  und  sol  diz  sin  an  allerslaht  geverde.  darumbe  daz  dis  30 
stete  blihe,  so  geben  wir  in  disen  brief  mit  unsern  ingesigelen  versigelt  zeime 
Urkunde.  diz  beschach,  da  sit  unsers  herren  gebürte  waren  [zwelflmndert]  *  und 
sehtzig  und  zwei  jar,  an  sant  Bartholomeses  dage. 

8  aus  Straßb.  St.  A.  Briefbnch  A  fol.  2391)   mit   der    Ueberschrift :    daz  die   grafen   von 
Thierstein   übereinkomen  sint,  den  von  Strazburg  und  iren  heifern  zil  helfende  gegen    35 
bischof  Walther,  sinem  vatter  und  dez  kinden. 

Gedruckt  darnach  bei  ScMpflin  Als.  dijil  I,  438  nr.  607  =  Solotliurner  Wochenblatt  1830 
S.  171. 

a)  S  om. 


I 


1262  983 

506.  Jiisrfiof  WttUher  ton  Rlraßburtj  und  Ilerf  Wallher  ton  Oeroldseck  scKlußen 
mit  dciii  JJomjjrobst  Heinrich  zu  Hasel,  deti,  ürafen  Jfi-''  f'  ■■  ,(  Ootlfrid  ton  Uabtburg, 
dem  Grafen  Kunrad  ton  Freihurg  und  der  Stadl  •'<  y  einen  Wa/fen4iUliUmä, 

der  vom  'Jten  bis  ÜOlen  September  laufen  soll.  120 ü  September  H. 

B  In  narncn  des  valers  undc  dos  suncs  uiide  des  heilig      „  ,  wir  WalÜter 

von  golos  gnaden  bischof  ze  Slrozburg,  ich  Wallher  der  berre  von  Geroltaecge 
iCint  kunt  allen  den,  die  discn  brief  geborcnl  oder  gcsebent,  daz  wir  mit  berren 
Ileinriclio  dctnc  tlirimprobestc  ze  ßuselc,  mit  gravcu  R&dolfc  von  Habiabarg  deme 
latilgruvcn   ze   Klsozc,   grave   Cßnrate   von  Friburg,  grave  Golfride  von  Ilabisparg, 

10  den    bürgeren    von    Sirazburg    undc  allen   ir  belferen  obcnen    unde  nideoen  banl 
gemachel  einen  ylelen  fridc  vur  uns  unde  alle  unsere  belfere  obenen  unde  nUeoen 
von   deme   nehesten    sumezdage  noch  unscrre  vrowcn  mea  der  jüngeren  uoce  asnle     «pit 
Michels   mes   in   disemc  jarc   also,   dnz   meneglichcs   Hb  undc  gfil  fride  aol  ban  of    j^  jf 
deine  wazzere  undc  uf  deme  lande  unde  iedcrniun  sin  göl  niezen  sei  aoe  die  ambalil, 

15  daruinbe  wir  undc  die  bürgere  missehelle  mit  einanderen  haben,  unde  mit  namen  das 
iedennan  sol  sino  wine  obelcsen  und  vfiren,  swar  er  wil.  man  aol  ouch  enbeinea 
oinung  hurulMT  machen  in  deheime  dorfo,  daz  uns  oder  unser  belfere  anhöret. 
wurde  aber  der  fride  von  uns  oder  von  den  unseren  oder  von  unseren  belferen  an 
deheincu   dingen   gebrochen,   daz   sulcn    wir   bezzcren   unde  abetün,  swenne  wir  et 

ao  gemanel  werdent,  in  den  ersten  vicrcchen  dagen  darnach,  tcten  wir  des  nibt,  ao  aol 
ich  Wallher  von  Geroltsecgc.  Murnhart,  Dielerich  der  voget  von  Wazzelnhcim,  Amoll 
duz  Kinl,  Gunlher  der  burcgrave  von  Eirgershcim  mit  mir  sich  anlwurten  ze  Rhtnowe 
zc  reliler  giselshefle  niemcr  danuun  ze  komenue,  unce  der  schade  gebezzerl  wirt  unde 
abegelan,   wan  wir  daz  mit  Iruwen  gelobet  haben,  werc  aber  das  ich  Wallher  tob 

«  Gcrultsecge  mich  vor  unmöze  dar  ganlwurten  nibt  enmoblc,  ao  aol  ich  xwene 
ersnmc  rillore  dar  aiilwurlen  in  ders«'lben  gedingc,  rehl  ak  ich  aelbe  da  were.  ierrel 
aber  den  lierren  Dielherichen  dehciu  ohofl  not,  der  sol  ouch  einen  ersamen  ritter 
dar  anlwurten  in  derselher  gcdinge.  pfendit  ouch  ieman  umbe  geltachulde,  das  gal 
an   den  fride  niht.  wir  hoben  ouch  daz  gelobet,  daz  wir  in  diseme  fride  eine  aftne 

•M  vollenden  sulen,  übe  wir  nnigen,  rehlc  alse  da  gcret  ist.  die  da*  se  Colmere  uz  siot 
gelriben,  die  sulen  in  den  burgban  niht  komcn.  koment  si  aber  drin,  geacheb  in 
deliein  ungemach,  davon  wore  der  fride  ungelirochen.  über  die,  die  an  deme  dinge 
waren,  damiltc  diu  slat  ze  CoImcre  ze  jungest  solle  hin  sin  geben',  gat  weder  Aide 
noch  sünc.   daz  diz  slelc  belibc,   so  hant  discn    fride  mit  uns  gelobet  Murnhart, 

•X,  Diollierich  der  voget  von  Wascelnheim,  .\rnoll  daz  Kinl  undc  Gunlher  der  burcgntT« 
von  Eirgcrshoim,  die  davor  gencmmel  sinl.  wir  vier<6  Murnhart,  Dielcricb  der  TOgel, 
Arnolt  doz  Kinl  unde  Günther  der  burcgrave  verjehen  Biete  ze  halienne,  swaz  daror 
geshrilx'n  slat.  undc  daruml)e  so  geben  wir  in  disen  brief  mit  unser  aller  undc  mit 

%)  S  <Ui. 


1  Cfr.  nr.  493  mot.  S. 


384  12  6  2 

Heinriclies  unde  Ludewiges  von  Lieblinberg  insigelen  versigell  zeime  Urkunde.  diz 
beschach  nacb  unsers  berren  geburle  zwelfliundert  unde  zwei  unde  secbcig  jar  an 
unsrer  vrowen  mes  der  jüngeren  i . 

S  aus   Straßb.  St.  A.  Vord.   Dreizehn.  Gew.  Corp.  A  lad.  3a  or.  mb.  c.  7  sig.  pend.    Gut 
erhalten  nur  die  Siegel  Arnold  Kinds  und  Ludteigs  von  Lichtenberg,  die  übrigen  stark     5 
besch(idigt. 

Gedruckt  aus  dem  Briefbuch  A  fol.  250«  ibid.  bei  Scitöpflin  Als.  dipl.  I,  439  nr.  608. 


507.  König  Richard  hestätigt  der  Stadt  Siraßburg  alle  ihr  von  seinen  Vorfahren, 
den  Römischen  Kaisern  und  Königen,  bewilligten  Freiheiten  und  Privilegien.  1262 
November  18  Ifagenau.  lo 

Ricardus    dei   gratia  Romanorum   rex  seraper  augustus.  universis  sacri  imperii 
Romani   fidelibus  presenles   litteras  inspecturis  in  perpetuum.        regalis  excellenlie 
dignitas  tunc  vere  laudis  titulis  subHmatur  et  eminenli  decore  prefulget,  cum  fidelium 
suorum    devotionem   dementer   attendit   et   eis   de  sua  liberalitate  confirmat,  que  a 
suis   predecessoribus  juste  collata  et  indulta  videnlur,  cum  in  observandis  beneficiis  is 
non    minus    quam    in    elargiendis    laus    regalis   dignilalis   accrescat.    ex  boc  enim 
obsequenlium   fervor   accenditur  et  alii  premiorum  pellecti  exemplo  ad  obsequendum 
citius   et   facilius   animantur.    attendentes   itaque    sincere  fidei  puritatem  et  intime 
devotionis   affectum,  quem  dilecti  fideles  nostri  .   .  magisler,  consules  et  universilas 
civium  Argentinensium  ad  extollentiam  nostri  nominis  et  bonoris  babere  noscuntur,  20 
ac   volentcs   ipsos  et   civitatem  Argentincnsem  prerogativa  uberioris  gratie  prosequi 
et    favoris    omnia   privilegia,    jura,    libertates,   immunitates,   bonos   usus   et  bonas 
consuetudines,    quas  babuerunt  baclenus   et    quibus  usi    et    gavisi   pacifice   fuisse 
noscuntur,    ad  imitationem  et  instar  divorum  augustorum  imperatorum  Romanorum 
et  regum   predecessorum  nostrorum   inclite   ac  recolende  memorie,  videlicet  Ottonis  ss 
quarti^  consanguinei  nostri  et  Friderici  secundi^  imperatorum,  Lolbarii  tertii'*  etiam 
et  Pbilippi^  gloriosorum  Romanorum  regum,  eisdem  civibus  Argentinensibus,  proul 
rite  ipsis  indulta  et  concessa  fuerunt  ab  antecessoribus  memoratis,  auctoritate  regalis 
culminis  conflrmamus  *  et  presentis  scripti  patrocinio  communimus,  quosdam  articulos 
in    privilegiis    eorundem   predecessorum    nostrorum    contentos    ad    babundantiorem  ao 
cautelam  predictorum  civium   presentibus  exprimentes,  videlicet  ut,  ubicumque  vel 
ipsi  burgenses  vel  etiam   quicunque   ipsius    civitatis   cives    per    totam    provinciam 

aj  S  confirmamamus. 


1  Völlig  gleichlautend  ist  eine  zweite  Urkunde,  in  der  dieser  Waffenstillstand  bis  Allerheiligenmeß 
(November  1)  verlängert  wird,  1262  September  21  (an   sante  Mauriciun  abende).    Straßb.  St.  A.  Vord.   35 
Dreizehn.  Gew.  Corp.  A  lad.  3a  or.  mb.  c.  7  sig.  pend. 

2  Cfr.  nr.  154. 

3  Cfr.  nr.  172,  174,  246. 
*  Cfr.  nr.  145. 

5  Cfr.  nr.  78. 


I 


1262  S85 

Alsatic  proprielalcs  aliquas  sive  quascunque  [lo-,-..  ^sione«  babaerüit,  nemini  licitam 
Hit  do  hiis  prüprielalihus  sive  ])OKScssiouibu8  vel  ctiain  büminibtis  eontm  servittum 
nliqood  nccipcn;  vel  vxigvre  vel  etiain  cujiis<|uam  precaric  seu  exactUmis  oou 
imputuTc,  qiioiiium  nos  dictam  civitatcrn  cum  omnilxis  ejus  portinentüs  tarn  istni 
n  quam  «xlra  ad  speciale  obscciuiutn  iin])crii  dccrevimiis  reservare*.  preterea  ioslitntiun 
et  qucxldnin  jus,  quod  civcs  pn-dicle  civitatis  bahucrunt  a  prediclis  Lolbario  cl  Pbilippo 
nüslrJH  niitfcossorilius,  ut  nullo  umqiiam  in  loco  üb  aliqua  persona  ecclesiastica  vel 
Hi'ciiliiri  aii(juiä  coruin  extru  runnaiii  juris  imiK-diatur  aut  mulestetur  vel  in  judictum 
Irabatur  extrn  civitatcrn  vel  prorsus  aliquo  cogatur  pro  sua  propriclale  aeu  posseasione 

10  ibi  ciiiqunin  rcspüudere,  insuper  quod  advocali,  quorum  subditi  seu  cenaualea  iofr* 
civilulrm  douius  habucriiit  nul  tnniiscrinl,  censutn  debitum  ab  e\n  in  civitate  accipiant 
et,  »i  supc>r.s(>d(>ritit  vel  dure  nulucrinl,  ju.stiliaui  et  sutisfuclioncm  corain  judicibos 
civitatis  iiide  uccipianl  infra  civitatcrn  eandein^,  ad  bec  oinnca  bonoa  oatia  et  bonas 
consuetudines,   bonores    et  constituliones,   quibus  Icmporibus  alionim  imperalonUD 

\:,  Uomunoniiu  et  regum  subliniati  et  libcrati  ■  fuerunt,  item  institutum  el  jus  quoddam 
ab  cüdeia  Lotbariü  eisdem  cuncossum,  ut  videliccl  nuUus  eorum  cujuslibel  oondiüoois 
]ilacituii)  aliquud,  quud  vulgo  Ihiug  vocatur,  extra  civitatcrn  Argeulinenaem  oonaÜ- 
tutuni  adcal  vel  prorsus  ab  abquo  cogatur  adire  vel  de  aliquo  sibi  imposilo  ibi 
cuiquam  rcs]>uuderc  nisi  pro  bcrcditatibus  seu  proprietalibus  extra  civitatcrn  conqui- 

■to  rendis  vel  etiuin  defeiulendis,  de  ceteris,  si  ali(|uis  advcrsus  aliquem  eonim  aliquid 
quesliüiiiä  habuerit,  infra  civitatcrn  corani  ipsius  civitatis  judicibus  eum  impetat 
ibiquc  sibi  respoudeal  et  salisfaciat,  ut  tenetur',  item  indultum  quoddam  per 
Fredericum  prcdictum  civibus  memoratis  concessum,  quod  mercatores  ipsomm  per 
aquuruin  decursus  cum  mercimoniis  suis  cuntes,  quocunquc  locorum  navigia  pervcniant, 

•jf,  si  quo  casu  coulingeule  rupta  fueriul  vel  ad  terraui  jwrvenerint,  nc  periculum 
naufrugii  cum  rerum  stiarum  deniersionu  perpessi  aliquod  in  bonis  suis  idcirco 
dispendium  sustineant  vel  jacturam,  sed  tam  navigia  quam  naviganlixun  bona  Ulis 
reserveutur,  ad  quos  spcctabant,  antequam  navigium  bujusmodi  periculum  incurriaset, 
omni  consuetudiiie  ]>enitus  locoruiu  sublata,  que  dici  i>otest  potius  oomiplela^.  quo- 

1»  circa  presenli  edicto  universis  el  singulis  sub  intermiuatione  gratie  noslre  districlius 
inbibeuius  et  precipimus  lirmiler  et  dislricle,  ut  nulli  umquam  persone  alle  Tel 
bumili,  ecclesiastice  vel  seculari,  banc  nostram  diralem  paginam  noslre  coDÖrmatioDis. 
coucessionis  et  inbibitionis  infringere  vel  ei  ausu  tcmerario  contraire  aut  cives  eoadgin 
super    preniissis    vel    aliquo    preniissorum    moleslare    vel   impedirc    aut    perturbtra 

'J^'  presumul.  quod  qui  facere  vel  atteniptare  forte  prcsumi>seril,  gravem  iudiguationflB 
celsitudiuis    uostre    se   noverit   incursurum  el  in   penam  sui   reatus    quinquaginla 

t)  a  libuü 


>  Cfr.  nr.  US. 

«  Cfr.  nr.  7H.  Im  lYtruti/  hontg  iltiii}'^  (nr.  i49j  Jdtit  dtetr  ikwttm 

»  Cfr.  nr.  TS. 

*  Cfr.  nr.  ä4(i. 


386  126  2 

marcas  auri  componat,  quarum  medietas  fisco  nostro,  reliqua  vero  passis  injuriam 
persolvatur.  ul  aulem  hec  omnia  firma  et  inconvulsa  permaneant  et  perpetuo  duratura, 
presens  scriptum  exinde  conscribi  et  sigillo  majestatis  nostre  jussimus  communiri. 
hü  fuere  presentes  venerabilis  Wernerus  Magunlinus  arcbiepiscopus',  Rodolfus  de 
Havesburg,  II[einricus]  de  Willenowe  et  W[ernerus]  de  Reno  comites,  Godefridus  5 
de  Eppesleiu,  Wernerus  de  Bolandia  dapifer  nosler,  Philippus  de  Falkestein  et 
Ph[ilippus]  filius  ejus,  dominus  de  Minzeberg  camerarius  noster,  R[udolfus]  de 
Bassendorf,  S[ymundus]  de  Gerolseke,  Marqualdus  scultelus  nosler  in  Oppenheim  et 
alii  quam  plures.  datum  Ilagenowe  per  manum  magistri  Arnoldi  de  IloUandia 
prepositi  Wetflariensis  regalis  curie  prolhonotarii,  18  die  novembris,  indictione  6,  10 
anno  domini  1262,  regni  vero  nostri  anno  sexto. 

S  Otts  Straßb.  St.  A.  kk  art.  1  nr.  17  or.  mb.  c.  sig.  pend. 

Gedruckt   darnach   hei    Gehauer  Leben  und  Thaten  Eichards  S.  385  nr.  40;  ScMpflin  AU. 
dipl.  I,  442  nr.  613.  —  Böhmer  nr.  84. 


508.  König  Richard  nimmt   die   Stadt  Straßbiirg  in  seinen  besonderen  Schutz  15 
und   terspricht  für   die  Aufrechterhaltung  ihrer  Freiheiten   und  Rechte,   für  die 
Ausführung  des  Sühnvertrages  von  St.  Arbogast  sowie  für  eine  Schutz-  und  Trutz- 
verbindung   zwischen  ihr  und  seinem  Schultheiß    in   Hagenau  Sorge    zu  tragen. 
1262  November  21  Hagenau. 

Ricardus  dei  gratia   Romanorum  rex  semper  augustus.  universis  sacri  imperii  20 
Romani  fidelibus  presentes  litteras  inspecturis  gratiam  suam  et  omne  bonum.       regalis 
benignitas  eorum  honoribus  et  comodis  propensiori  studio  semper  consuevit  intendere, 
quos   sue   ac   sacri  imperii  devotionis  obsequiis  promptiori  voluntate  ac  puriori  zelo 
noverit    insudare.    ex   hoc   enim   obsequentium   fervor  accenditur  et  alii  premiorum 
pellecti   exemplo    ad    obsequendum   citius   et   facilius  animanlur.  hinc  est  quod  nos  ag 
regaliter    attendentes    fidem    puram    et    devotionem   sinceram,    quas    dilecti   fideles 
nostri  .  .  magister,  consules  et  universitas  civium  Argeiitinensium  ad  nostri  provectum 
honoris   habere    noscuntur,    consideratis  etiam   devotionis  operibus   et  sue  benivole 
studiis   voluntatiä,   quibus  adeo  se  nostris  obsequiis  utiliter  exercere  conantur,  quod 
cum   favoris  plenitudine   nostram   sibi   merentur  reddere  gratiam  merito  gratiosam,  ^ 
dignum    estimamus   et   congruum    adeo    condigna   universilali    eorum    vicissitudine 
respondere,   ut   ipsi   premiorum    libata   dulcedine    pro   nostri    conservalione   honoris 
soUicitius  excubent  faciliusque  alie  civitales  exemplariter  provocate  nostris  obsequiis 
se  coaptcnt.    propter  quod  vos   nosse    volumus   universos,    quod  eandem  civitatem 
Argentinensem  cum   omnibus   ejus   incolis  liberaliter    sub   nostram  et  sacri  imperii  35 
tuitionem,  dcfensionem  et  proteclionem  recipimus  ipsamque  simpliciter  nostra  et  sacri 
imperii   tuitione    vallamus,    regia  fide    interposita,    sicut  decens    et  consuelum    est 


1  Erzhischof  Werner  von  Eppenstein,  1260—1284. 


I 


1262  aS7 

regibus  fidcin  inicrpüncrc,  proinitlcutcs,  quod  eandem  civitalem  cum  incolis  rais  ab 
omni  hutnine  et  eliom  univt'rsilale  hüstili  et  injuriona  cam  violcnlia  propulsante, 
proiit  d(!  jiirc  dr>ht!liimu.s  et  quontuni  salvo  bonore  impcrii  et  Doslro  poterimus, 
del'ondeiiuis  viriuiu  cliuta  nuslraruiii  cfllcaciain,  quantum  de  jure  poterimas,  legalitar 

&  impcnsuri,  ut  jura  et  consuetudincs,  quibus  predecessorum  nostrorum  imperalomm 
Rütnununiin  et  rogum  tumporibus  cadem  civitas  usa  est  hactcnus  et  ga?iM,  eidem 
civitati  et  incolis  ejus  con.scrvcritiir  illcsa.  proinittimus  insuper  nos  procuraturcw  et 
eireclurüs,  quaiittim  sine  juris  injuria  fuerit  uobis  possiiiilc,  ut  ca,  que  ia  littcrs 
forme  pa(-i.s  upud  sanctutn  Arbigistum  extra  muros  Argcnlinenses  ex  parte  Tcnerabüis 

10  W[althcri]  Argcntinensis  episcopi  dilecti  principis  uostri  cum  civibna  anledictis  inite 
atque  cüinposito  ipsius  ejusdem  episcopi,  ut  dicitur,  signata  sigillo  contincntar 
cxprrssa',  od  eflcctum  debitum  perducnnliir  et  quod  jura  et  consuetudincs,  que  in 
quudani  libeilu",  cujus  copium  et  transcriptum  dicitur  babere  episcopus*,  iuviolabiliter 
dictis  civibus  observentur.  insuper  volumus,  quod  .  .  scultetus  nostcr  in  Ilagenowe, 

IS  cui  terre  nostre  custodiam  in  Alsatin  coinniittemus,  sub  debito  prestiti  jiiramenti 
cisdcni  civibus  Argrnlinttnsibus  sit  asirictus  ad  juvandum  eos  cum  nosiris  Gdclibus 
sibi  nostro  nomine  subjugatis,  quantum  de  jure  potcrit,  contra  omnem  bomincm 
dictos  cives  injuriosc  et  hostiliter  impugnantem.  et  iidem  civcs  Argentinenaes  Tena 
vice  similiter  sub   prestito  juramento   dictum   scultetum  nostrum  et  lideles  nostros 

ao  custodic  dicti  scultcti  commissos  juvare,  quantum  de  jure  poterunt,  tenebuntur  contra 
omnem  bomincm  ipsum  et  dictos  homincs  nostros  injnste  et  bostilitcr  molestantem. 
et  cum  primum  civitates  et  Icrre  diocesis  Argeutineusi^  ratioue  rc^i  ad  noe 
pcrtinentcs  nostre  reddite  fuerint  potestati,  dictos  cives  Argentinenses  iideles  nostro« 
sub  debito  juramcnti,  quod  super  hoc  ab  eis  prestari  procurabimus,  ab  omni  bomioe, 

!B  quantum  poterunt  de  jure,  dcfendcnt  et  ipsi  civcs  Argentinenses  versa  vice,  quantum 
sine  juris  injuria  poterunt,  similiter  eos  defcndeut  contra  omnem  bominem  hostili 
et  injuriosa  violentia  eos  propulsantem,  dolo  et  fraude  penitus  cessantibus  hinc 
et  inde.  datum  Ilagenowe  per  manum  magistri  Amoldi  de  Hollandia  prepositi 
Welflarii-nsis    dilecti   prothonotarii    nostri,   21    die    novembris,    indictione    0,   anno 

ao  domini  \'2i\\\  n-uMii  ""■•  '"slri  onno  scxto. 

S  nu.i  Straßb.  Sl  I  nr.  16  or.  wU>.  e.  »ig.  ptnd.  Inrao. 

Geärucki   liarmch  Ut    Gtbamtr  Lebtn  und  Thaten  Hickitrd»  8.  388  m.  49}  Stiij^m   Ab. 
iiil>l.  T,  ^-JJ  nr.  r,l4.  ~  Böhmer  Nr.  87. 

aj  Dal  Prniit»t  itl  »mtftfitltn. 


1»  >  Drr  PrMimiHnrfritrk  rrm  St.  Arbogtut  ISSS  JM  9,  ffr.  nr.  493. 

a  Orandidier  UM.  dt  ffgi.  de  Stnuh.  II,  36  btfiehi  die$  wM  mit  Betht  «Mf  «mm  Mfcr  fttit 
verhrene  PtrgtimenUKituUichrifl  ron  Sß  IttiWem  tm»  der  Mille  dt»  t3ttm  JtMu,  wMm  üi  4ni  SlnS' 
burger  Sladtrechte  entkitU. 


388  1262 

509.  Bischof  Wallher  von  Amelm  verheißt  Allen  Ablaß,  welche  die  St.  Arhogasls- 
hirche  bei  Straßburg  am  Weihtag,  an  dem  Feste  des  Schutzheiligen  und  am 
Charfreitag  besuchen  und  beschenken  werden.  1262  November  in  der  St.  Arbogasts- 
kirche. 

Universis  Christi  Gdelibus  presentes  lilteras  inspecturis  G[ualtheriusJ  miseracione  5 
divina  licet  indignus  Ameliensis  episcopusi  salutem  in  domino  sempilernam.  licet 
is,  de  cujus  munere  venit,  ut  sibi  a  fidelibus  suis  digne  et  laudabililer  serviatur, 
majora  eis  raunera  repromiltat,  quam  ipsi  eorum  possint  mcrilis  promereri,  nos 
tarnen  cupientes  domino  rcddere  acceplabilcm  populum  ac  bonorum  operum  seclatorem, 
ipsum  interdum  indulgenciis  scilicet  et  remissionibus  ex.  commisso  nobis  officio  10 
invitamus.  cum  itaque  ecclesia  sancti  Arbogasti  extra  Argentinam  ordinis  sancli 
Augustini,  que  est  in  ipsius  sancti  nomine  consecrata  et  ejusdem  in  ipsa  reliquie 
requiescunt,  propter  ipsius  sancti  reverenciam  innumerosa  populorum  multitudine 
cerlis  anni  temporibus  devocione  debita  frequenletur,  nos  volentes,  ut  ipsorum 
populorum  devocio  fervencius  accendatur,  de  omnipotentis  dei  misericordia  et  15 
beatorum  Petri  et  Pauli  apostolorum  ejus  ac  ejusdem  sancli  Arbogasti  auctorilate 
confisi  Omnibus  vere  penitentibus  et  confessis,  qui  ad  eandem  ecclesiam  in  ipsius 
juim  dedicacionc  ac  ejusdem  sancli  feslivitate  et  parasceue  revcrenter  accesserint  et  de 
bonis  suis  eidem  conlulerint,  quadraginla  dies  de  injuncla  sibi  penilencia  misericor- 
diter  relaxamus.        datum  in  predicla  ecclesia  anno  domini  1262,  mense  novembris.  20 

B  aus  Straßb.  Bez.-A.  G  fasc.   1700  cop.   chart.  sec.  XV,  Privüegienbuch  von  St.  Ärbo- 
gast  fol.  3. 


510.  Günther  Burggraf  von   Ergersheim,   Hug  von  Steinburgthor,    Otto .  von 
RosJteim,  Berthold  von  Oeispolzheim  und  Reinmar  Schanb  verbürgen  sich  der  Stadt 
Straßburg  filr  die  Freilassung  des  Ritters  Hesse  von  Geispolzheim  bis  zur  nächsten  25 
St.  Hylarienmeß  um  130  Mark  Silber.  1262  December  2. 

Wir  Gunllher  der  burgrave  von  Ergirsheim,  Hug  von  Steinnenburgedor,  Ollo 
von  Rodisheim,  Bertholt  von  Geisbollzheim  unde  Reinmar  der  Schoup  tünl  kunt 
allen  den,  die  disen  brief  gesehent  oder  gehörent,  daz  wir  hem  Hessen  des  ritters 
von  Geispollzheim  bürge  sint  worden  gegen  deme  meister,  deme  rate  unde  der  ao 
gemeinde  von  Strasburc  umbe  drizzic  unde  hundirt  mark  silbirs  also,  daz  er  sich 
'iM  zu  sante  Gleriez  mes  die  nehislen  in  diseme  jare  sol  wider  enlwurlen  bi  gesworme 
eide  oder  drizzic  unde  hundert  mark  silbirs  gebin.  tele  er  daz  nith,  so  sin  wir 
schuldig  unverscheidenliche  drizzic  unde  hundert  mark  silbers  unde  sulnt  uns 
innewendig  den  nehislin  drin  dagen  entwurten  zu  Zabern  innewendig  die  ringmure  35 
bi  gesworme  eide,  den  wir  getan  haut,  niemer  danncn  zu  kumenne,  6  wir  daz 
silbir  haut  virgoltin   oder   wir  bihabint  ez   mit  dez  meisters  unde  des  rates  minne 


Jan.    /3 


1  BiseUf  Wcather  von  Amelia,  1254—1264. 


1262        1263  380 

von   Siroshurc.   so  hol  ouch  Hess«  von  (Ici  \m,  der  d.i  '.Ih-hc  ginant  ist,  mit 

gosworm«!  eidc  dnz  f^ilohil,   duz  er  in  dirn-  ,  ..'■(['•  nirni.  r  k' m  ding  gilA  noch 

genidc  noch  goral«',  duz  der  sleli  von  Slru>l)iiiv  i,i-i.  r  oil«r  ■»■  li.uli  sl.  Ul  aber  dai 
her  Hesse  von  OeislMllzlicim  von  dcmc  meister  unde  von  dcme  rate  furbas  gemfite 

B  gewinnet,  doz  sol  der  hurgc  willc  sin,  die  du  ol)cne  gencment  sint,  bi  deme  selben 
cide,  (h'ii  sie  liuiit  gesworn.  inng  oiioh  Nicinus  von  Vinkenwilre  von  dcmc  biiKrhove  fnrbas 
gcrniUe  gewinnet) ,  doz  sol  er  ouch  hun.  unde  daz  diz  war  undc  stete  tilibe,  danimbe 
henken  wir  UunlU;r  der  burgruvc  von  Krgersheim  unde  Ilug  von  Steinninburgedor * 
unser  swcier  ingcsigcle   an   disen   bricf  zA  eime  Urkunde,  unde  von  wir  Otto  Ton 

10  Hodislieiin.  n<>rl]io!l  von  Gei.siMjllzheim,  Reinmar  Schoup  ingesigele  nilh  enbabwi. 
diiruinlH!  ist  dirre  hriof  mit  hcrn  üuntltiers  des  burgruvcn  von  F"— '-'"im  onde  bem 
Iluges  VOM  Steinticni)iirgedori>  mit  unsermc  wille  unde  von  un.v  liisigeltoacb 

zu  eime  Urkunde.  undc  ist  dirre  brief  gegeben  unde  ist  ouch  gcschebio  an  deme 
jure,  do  man  hctlc  von  goles  geburte  dusenl  jar  undc  swcihundert  jar  unde  sebxic 

ir>  jnr  undc  swei  jar,  nn  dcmc  samesdoge  nach  sante  Andres  mes. 

8  aus  Straßb.  St.  A.  Verichl.  Canxlci-Qew.  Corp.  K  lU.  15  or.  mb.  e.  9  9i§.  pmL 


511.  Friedrich  ton  Dahn  terspricht  die  tvtiseken  der  Stadt  Straßbmrg  und  Um 
durch  Rudolf  von  Balzendorf  vermittelte  Sühne  getreulich  t%  halten.  I2ü2  DwewJbtr 

V.)  Slnißhurff. 

30  iNüs   l'ridericus   de   Tan  univorsis  et  singulis  presenlium  inspcctorihus  voiumus 

esse  notum,  quod,  cum  gucrram  fccerimus  viris  honorabilibus  universitnti  civium  in 
Argentina  et  ipsi  nobis  vice  versa,  super  dampnis  hinc  inde  illatis  j'cr  dominum 
R[udoIfum]  de  Batzendorf  inter  nos  et  ipsos  est  composilio  ordinala.  quam  inriola- 
bililor  boiin  Tide  scrvare  promittimus  et  ad  ipsnm  rntom  habcndam  nos  per  prcsentes 

»  soUcmptiitcr  obligainus,  injuriam  hinc  inde  pure  et  simplicilor  remiltentes.  in  cujus 
rei  lestimonium  predictis  civibus  presentem  ceduiam  sigillo  nostro  tradimos 
communitatn.  actum  Argenlinc  feria  3  ante  festum  beali  Thome  apostoli,  anno 
domini  1202. 

8  aus  Simßh.  St.  A.  Verseht.  Cuislei-Qow.  Corp.  K  lad.  16  or.  mb.  e.  »if.  pemd.  deimpto. 


^  518.  Rudolf  von  Batiendorf  der  Schultheiß  tu  Eagenitm  und  KnechtUin  ton 
Berwarstein  verbünden  sich  mit  der  Stadt  Straßburg  gegen  Bisehof  Wallher  ton 
Slraßburg  und  seine  Bundesgenossen,  den  jungen   Ludwig  ton   Liektenhtrg 

ijennmmen.   ti'f>'l  Januar  ,1t. 

lii    nmiu-n    des   valtcrs  und   des  suncs  und  des  lic>il.:-Mi  C'  -•  -  '^  r  1! 

SB  von  Hulzendorf  .scliultheisse  zi  Hagenowe  und    her   Knclilihu   \oi\  IVr«     '  ' 
kunt  allen  den,  die  disen  brief  gisehent  oder  pihArenl.  dn«  wir  uljorein  - 

•J  S  *M.  livDkcn  *b*r  4wtk  wnttrft»*ttt*  Pu»ät*  ftslntitm.     bj  ;:> 


390  1263 

mit  den  .  .  meistere,  deme  rate  und  der  gimeindc  von  Strazburg  also,  daz  wir  in 
gesworn  haben  ze  lielfenne  und  si  uns  dawider  ane  geverdc  iemerme  wider  bischol 
Waltheren  von  Strazburg,  sime  vallere  deme  von  Geroltsccge  und  des  kint  und 
wider  alle  ir  belfere  aue  hern  Ludewigen  den  jungen  berren  von  Liehtenberc.  wir 
haben  euch  des  gesworn,  daz  wir  ane  si  mit  den  bischofe  von  Strazburg,  sime  s 
vattere  deme  von  Geroltsecge  und  des  kinden  niemer  sulnt  gefriden  uns  noch 
gcsünen  wan  mit  iren  willen,  desselben  hant  si  uns  dawider  gesworn.  wir  haben 
ouch  das  verlobet,  daz  disen  eit  und  dise  Sicherheit  nieman  abetriben  noch  werben 
sol  von  den  babeste  noch  von  geistUchme  noch  von  weltlicheme  geribte.  dasselbe 
hant  sie  uns  dawider  gelobit.  were  aber  daz  unser  dieheiner  dirre  sicherheitc  und  lo 
dirre  gelubcde  abegicnge,  der  sol  meineide  sin  und  truwelös.  und  dasselbe  hant  si 
uns  dawider  gelobit.  und  sol  dis  sin  ane  allerslahlc  geverde.  daz  aber  dis  stete  blibe, 
so  geben  wir  in  disen  brief  mit  unsern  ingesigelen  versigelt  zeime  Urkunde,  daz 
aber  da  obenan  der  von  Liehtenberc  üssewendig  gilassen  ist,  das  gat  mich  Rudolfen 
von  Batzendorf  alleine  an  und  niht  den  von  Berwar Istein.  dis  bischach,  do  sit  i5 
unseres  herren  giburte  warent  zwelfhundert  und  drin  und  sehcig  jar,  an  der  mitte- 
wochen  vor  der  liehtmes. 

S  aus  Straßb.  St.  Ä.  Vord.  Dreizehn.  Gew.  Corp.  A  lad.  3a  or.  mb.  c.  2  sig.  pend.  delapsis. 


513.  Die   Gemeinden  Mntzig,    Wege  und  Hermolsheim  verbünden  sich  mit  der 
Stadt  Straßhnrg  gegen  Herrn  Walther  ton  Geroldseck  und  seine  Partei  und  gehen  20 
lezüglich  des  künftigen  Bischofs  Verpflichtungen  ein.  1263  Februar  14. 

Wir  die  gemeinde  von  Mutziche,  von  Wege  und  von  Hermotsheim  tunt  kunt 
allen  den,  die  disen  brief  gisehent  oder  gihörent ,  daz  wir  uberein  sint  kummen  mit 
den  meislere,  deme  rate  und  der  gimeinde  von  Strazburg  also,  daz  uns  die  vier 
meistere  her  Gozehn,  her  Reimbolt  der  Liebinceller,  her  Burcart  der  Spender,  her  25 
Niclawus  der  Zorn  und  alle,  die  des  ratis  sint",  gisworn  haben  ze  helfenne  und  wir 
in  dawidere  ane  giverde  iemerme  wider  hern  Waltheren  den  herren  von  Geroltsecke 
und  des  kint  und  alle  ir  belfere,  und  also,  swas  bischofs  zi  Strazburg  urkorn  wurt, 
daz  wir  keime  huldent  wen  der  in  lieb  ist.  und  sulnt  si  uns  helfen,  daz  uns  der 
bischof  lazse  unser  reht,  die  wir  uncehar  braht  hant.  wir  haben  ouch  gisworn,  daz  ao 
wir  ane  si  mit  deme  herren  von  Geroltsecke  und  des  kinden  und  iren  belferen 
niemer  sulnt  gifriden  uns  noch  gisünen  ane  si.  desselben  hant  si  uns  dawidere 
gisworn.  wir  haben  ouch  das  verlobit,  daz  disen  eit  und  dise  Sicherheit  nieman 
abetriben  noch  werben  sol  von  den  babiste  noch  von  geistlicheme  noch  von  welt- 
licheme girihte.  dasselbe  hant  si  uns  dawidere  gilobet.  swie  aber  wir  in  dirre  35 
sicherheile  und  dirre  gilubede  abegant,  so  sin  wir  meineide  und  truwelös.  und  sol 
dis  alles  sin  ane  allerslahte  giverde.  daz  aber  dis  sleti  bhbe,  so  geben  wir  in  disen 
brief  mit  unserre  gimeinde  ingisigele  und  si  uns  mit  irre  stell  ingisigele  versigelt  zeime 


a)  S  add.  uns  durch  vier  untergesetzte  Punkte  gestrichen. 


1203  SM 

Urkunde.        dis  bischach,  do  sil   umcn  hurrcn  giburte  waren  zwciniuodart  und 
driu  und  selicig  jar,  an  sanlc  Valenlius  toge '. 

.S'  aiM  Straßb.  8t.  A.  Vord.  Dreizehn.  Qew.  Corp.  A  Ud.  8«  or.  mA.  e.  $i0.  pemi,   8Ar  pä 
rrhii'  T  'l  ein  Heiter  mit  der  Bemdummf  t.  Maariciaa,  mtf  Ar , 

8.  1  lio. 


514.  -Die  Bürger  von  Renchen  verpflichten  sich  der  Stadt  Straßhurg,  *mr  ein^m 
Bischof  nach  ihrem  Willen  tu  gehorchen,  und  diese  iAnen,  für  die  BettUignng  Utrtr 
Rechte  heim  Bischof  tu  wirken.  1203  Man  5. 

.  .  Universilas    civium     in    Rcinicheim    nolum    factmos  universis  et  singnlis 
10  prcsontiutn   inRjxK-toribus,  quüd  nos  cum  viriä  lionorandU  Gozelino  magistro,  consa- 
libus   ol   universis   civibus    Argcnlinensibus  convcninms  in  hunc  modum,  qtiod  DM 
eisdcui  corporuli  super  lioc  prestitu  .sacramcnlo  lidcliler  promitlimus,  quod  Dunqaam 
alicui  clecto  Argentincnsi  nisi  de  ipsorura  voluntatc  cl  mandato  et  et,  cui  ip«i  primo 
obcdioriut,  oli(|ualenus  obedienciam  facicmus.   promiserunl  autem  nobis  iidcm  tkc 
ir.  versa    stih    dehito  preslili   socramenli,    quod   apud   oundem   dominum  .  .  episcopmn 
lahurul)uut  iideliter,  in  quautum  »ine  juris  injuria  [wtcrunt  et  debebunl,  ut  idem  .   . 
üleclus   Argentineusis   nubis  jura   et  consucludines  nostras  tranas  in  debito  statu  et 
vigore  conccdut  ac  permittat  consistcre  perpetuo  duraluras.  insuper  nobis  in  omnibus 
agcndis  nostris   pro  {)ossü   suo  favorem,  auxilium  cl  consilium   fideliler  inpendent, 
90  sicut    so    nobis    per    siins    palenles    litteras    obligarunl.    in   cujus   rei   teslimonium 
preseiitoin  cedulam  sigillo  universilatis  nostre  signalani  prefalis  civibus  Argcnlinen- 
sibus duximus  conferendam.        actum  anno  domini  12C3,  feria  2  post  Oculi. 


S  aus  Straßb.  St.  A.  Verfehl.  C»nxlei-Oew.  Corp.  K  huL  16  tu.  21  or.  wA.  c  tif. , 
Gedruckt  aus  dem  nriofbuch  A  fol.  868*  bei  SeUf^  AI$.  dipL  I,  447  mr.  63t;  Ztüaekr. 
«  /.  Gesch.  d.  Oberrh.  XXI,  370. 


515.  Heinrich  der  Sänger  des  Straßknrger  JhmettpiUh  tenprieht,  falls  er  tum 
Bischof  gewählt  xrerde,  dek  zwischen  dem  terstorhnen  Bitthof  Wültker  und  der 
Stadt  Straßburg  dereinst  geschlossenen  Vergleich  «fr  Aiufihrm»g  n  bringen,  wofSr 
sich   Sgnmnd  von   Oeroldsech,   der  Herr  ton  Rappoltstein  und  JTomrtd  Wemtr  «M 

iw  IJatt^tadt  eidlich  verbürgen.   /?';."?  Miin  10  Straßbtirg. 

Nos  Ileinricus  cautor  ecclesio  Argentinensis  universis  et  singulis  presoilhim 
inspoctoribus  vohiinus  esse  nolum,  quo<l,  cum  super  discordia  inier  dominttm 
W[uUherum|  bone  tneniurio  Argontinensem  episcopum  et  civilalis  Ai^ntinensis 
universituteni  super  juribus,  consuetudinibus  et  aliis  articulis  diversis  ipsiua  ciritatis 


15  >  Vuter  drm.ifll>n)  Ihilum  ß»,lfl  »ich  ein  ttteiler  femi  gltitklmriemiir  B»mlmttertr0§,  4m  BwvMt 

von  Uiiimiithoiin,  It.ililrrat.  Sifrit  die  Witxo,  Friilorich  han  Hogia  tu  TOB  ThitteiHMa 
von  Innrnhoini,  Cnnrnt  KAfon  nun  die  aerks  (iearMtMmm  mr4  ^ie  Bürftr  Utkkmm  mi 
Strtißhurff  rinifi-hen.  StntUh.  St.  A.  Vord.  DretMhn.  Q«w.  Corp.  A  lad.  IN  «P.  «A  C  «^  f) 


392  12  6  3 

suborta  conpositio  de  consensu  capituli  Argentinensis  et  ministerialium  inita  fueril 
et  conscripla  ac  sigillo  ipsius  domini  episcopi  consignata',  promisimus  et  promiltimus 
bona  fide,  dolo  eciara  et  fraude  penitus  cessantibus,  necnon  corporali  super  hoc 
interposito  sacramento,  quod,  si  dante  domino  nos  in  episcopum  Argentinensem 
promoveri  contigerit,  ad  amputandam  omnem  dissensionis  et  questionis  inter  nos  5 
maleriam  eandem  conpositionem  extunc  ratam  habentes  et  gratara  quoad  arliculos 
in  eadem  conpositione  conpreliensos,  qui  personam  noslram  respicere  videntur  et 
quibus  ipsi  civcs  quoad  nos  indigueriut,  adinplebimus,  servabimus  inviolabiliter  et 
ineoncusse.  et  super  premissis  fideliter  observandis  ipsis  dabimus  extunc  sive  darf 
procurabimus  litleras  sigillo  nostro  et  capituli  Argentinensis  consignatas.  nos  eciam  10 
Symundus  dominus  de  Geroltsecke,  .  .  dominus  de  Rapoltslein  et  Cünradus  Wernher 
de  Iladestat  promisimus  et  promittimus  corporali  super  hoc  preslilo  juramcnto,  nos 
procuraturos  et  effecturos  premissam  conpositionem,  ut  est  prescripta,  ralara  et 
gratam  haberi  per  dictum  dominum  cantorem,  si  ipsum  dante  domino  in  episcopum 
Argentinensem  contigerit  promoveri.  et  in  horum  evidenciam  ac  probationem  sigilla  15 
nostra  una  cum  sigillo  ipsius  domini  cantoris  presentibus  appenso  duximus  presen- 
tibus  appendenda.        actum  et  datum  Argentine  anno  domini  1263,  6  idus  marcii. 

S  aus  Straßb.  St.  A.  Vord.  Dreizehn.  Gew.  Corp.  A  lad.  3a  ar.  mb.  c.  4  sig.  pend.  Verletzt 
die  Siegel  des  Herrn  von  Bappoltstein  und  Werners  von  Hattstadt.  Von  der  Legende 
des  erstem  zu  erkennen  :  S.  Uolrici  de  .  .  .  oldess  ...  20 

Gedruckt  aus  dem  Briefbuch  A  fol.  58b  Hid.  bei  Wencker  Disqu.  de  ussburg.  p.  20  nr.  2 
=  Lünig  VII,  6,  279  nr.  153  =  Du  Moni  Corps  univ.  diplom.  I,  220. 


516.  Ritter  Resso  ton  Dahlenheim  vermacht  die  ihm  von  dem  Dorlisheim^r 
Hofe  des  Klosters  St.  Arlogast  zustehenden  jährlichen  Einkünfte  dem  letztem. 
1263  März  16  Straßhirg.  25 

Universis  presentium  inspectoribus  tarn  presentibus  quam  futuris  Hesso  niiles 
de  Talheim  rei  geste  noticiam  cum  sincera  in  domino  carilate.  tenore  presentium 
notum  esse  cupio  universis,  quod  ego  Hesso  predictus  in  venerabilis  domini  mei 
B[ertholdi]  decani  Argentinensis  presencia  constilutus  redditus  sive  provenlus  sexa- 
ginla  trium  quartalium,  viginti  scilicet  Irilici  et  quadraginla  trium  siliginis,  de  curia  30 
dominorum  .  .  prepositi  scilicet  et  conventus  sancli  Arbogasli  extra  muros  Argenti- 
nenses  in  Torolvisheim  sita  mihi  anuuatim  presentari  debitos,  quoad  vixero,  secundum 
quod  in  ipsorum  instrumento  mihi  super  hoc  ab  eisdem  tradito  evidenter  apparet, 
considerato  mundi  presenlis  statu,  quia  lubricus  est  atque  transitorius,  in  remedium 
anime  mee  confero  et  contuli  liberaliter  prefatis  dominis  .  .  preposito  et  conventui  30 
post  meum  obitum,  remota  omni  conlradiclione  heredum  seu  quorumcunque  meorum 
successorum,  quibus  quoad  predictos  proventus  jus  hereditandi  viamque  presentibus 
precludo,  proprietatis  titulo  perpetuo  possidendos,  renuncians  omni  juris  auxilio  iam 
canonici  quam    civilis,  per  quod  dicta   mea  donatio  posset  in  posterum  aliquatenus 


Damit  kann  wohl  nur  die  St.  Arbogaster  Sühne  (cfr.  nr.  493)  gemeint  sein. 


laea  aos 

irrilari.  iu  cujus  rei  tcslimonium  prcsentem  cedulam  sigillo  reatnibüia  dotnini  .  . 
(lecani  suprudicU  prcfulis  domitiis  Iradidi  consignalam.  nos  Bfertholdiui]  decaottt 
prodichis  conlilciiiur  siiprudicla  cunitn  nobis  esse  facta  sigillumque  nostmm  ad 
pclilioiu'in  ipsius  llexsoni.^  nos  prcsentihus  (iT"'""V«'«e,  acta  sunt  Uec  Argeotioe, 
s  pi'e8t'iitil)us    H|cTtholdu|  putruo   iiostro  et  (■  de  Tulmezingen  arcbidiaooirfs. 

Waltlicro  capcUanü  nustro,  tnagislro  Walthcro  cl  potruo  prcbendariis  Argentioensibiu, 
mngistro  Antonio  phisicü,  mo^^istro  Cünrado  e(  aliis  quam  pluribua,  anno  domioi 
1203,  feria  ü  proximn  post  üregorii. 

Jl  Ulis  Striißh.  JJo$p.  A.  lod.  110  hutc.  1  or.  mb.  e.  $ig.  pemL  deU^/to. 

10  517.  Johannes  von   Oressireiler  verbindet  sich  mit  der  Stadt  Straßhtrg  f«f9H 

Herrn  Walt  her  ton  Oeroldseck  nnd  seine  Partei.  1203  Mär:   !'> 


In    noinen  des  vatcrs  und  des  sunes  und  des  heiligen  geistcs.        ich  Jol 
von  Croswilro    tu   kunl  ollen   den,  die   disen    brief  giselient  oder  gih6rent,  das  ich 
ubcrcin   bin   kunimen   mit  hern    Gozelin    den  tncislcr.  deine  rate  und  der  giuieiode 

iK  von  Slruzburg  also,  das  ich  in  gisworn  liabe  zi  helfenne  und  si  mir  dawider 
auc  giverdc  icmerme  wider  hern  Wallhern  den  berrcn  von  Qeroltsecke  und  des 
kint  und  alle  ir  lielfer.  ich  habe  ouch  des  gisworn,  das  ich  ane  si  mit  deme 
herren  von  Gerollsecke  »ind  des  kinden  nicraer  sol  gifrideu  mich  noch  gia&neo. 
desselben  hont  si  mir  gisworn.  wir  haben  ouch  das  verlobil,  das  disen  eil  und  dite 

so  sicherheil  nieman  obetriben  noch  werben  sol  von  den  babiste  noch  von  weltlicbeme 
noch  von  gcisllichcme  girihtc.  dis  han  wir  bcdcntalb  gilobit.  were  aber  das  ich 
dirre  sichorhoil  und  dirre  gilubide  in  abogiengi,  so  bin  ich  meineide  und  tniwelAs. 
da.ssclbc  hunl  si  mir  dawider  gilobit  und  sol  dis  sin  ane  allerslahte  giverde.  das 
aber  dis  stete  blibc,  so  gib   ich   in  disen  brief  mit  mime  ingisigele  versigelt  zeime 

'x>  Urkunde.  dis  biscliach,  do  sit  unsers  herren  giburlc  waren  zwelfliundert  und 
driu  undc  sehcig  jar,  au  den  mflnlage  vor  den  halmetage. 

S  aus  Straßb.  St.  A.  Vcrschl.  Canzlei-Qcw.  Corp.  K  Ud.  17  nr.  66  or.  wA.  c.  ti§.  pmi. 


318.  Heinrich   der  encählte  Bisehof  von  Slraßburg  hemrkmuUt,  daß  Heäwif 
die   ]l'ittire   des   Straßlmri/cr   Bürgers  Reschard   de»  «mf  sie  eMtfallenden  drittem 
'M  Theil  des  Hauses  tum  Hut  dein  Siraßlmr^er  Frauenictrh  gescheiJU  habe.  1263 
April  10. 


tNos  Hjeinricus]  «K'i  t;r>u'iii  clcclus  Aigiiiuinnsis  m:  .  siti]juiis 

inspectüribu8   tnm   prosmlibus  quam   fuluris    vulunuis  i  im,  qood  Hedewigis 

relicla  Reschardi  quondam  civis  Argcntinensis  terciam  parlem  domus  et  aroe  apud 
domum  doininc  de  Ticrsperg,  que  eciani  domus  vocatur  zCkm  HAte'.  —  et  od  ipeam 
: 


I  VergL  Stmßb.  Oattem-  w.  H«n$irnmmm  i.  MiMtittr  &  8», 


394  12  6  3 

post  obitum  predicti  mariti  sui,  facta  divisione  bonorum  suorum  cum  liberis  suis, 
predicla  tercia  pars  domus  jure  communi  fuerat  libere  in  ipsius  proprielatem  et 
dominium  devoluta,  —  pure  et  simpliciter  propter  deum  in  remedium  anime  sue 
conlulit  ad  fabricam  ecclesie  Argeutiuensis  beate  virginis  proprielatis  titulo  perpetuo 
possidendam,  renuncians  eciam  nobis  omni  juri,  quod  in  prefata  tercia  parte  domus  5 
et  aree  habebat,  omnique  juris  auxilio  tam  canonici  quam  civilis,  per  quod  dicta 
sua  donacio  posset  in  posterum  aliqualiter  irritari.  in  cujus  rei  testimonium  prescnlem 
cedulam  sigillo  nostro  ad  pclicionem  prenominale  Hedewigis  duximus  consignandam. 
ego  Hedewigis  predicta  conGteor  me  universa  et  singula  peregisse,  quemadmodum 
superius  sunt  expressa,  et  ad  majorem  evidenciam  sigillum  venerabilis  domini  10 
H[einrici]  dei  gracia  electi  Argentinensis  appendi  presentibus  procurasse.  acta 
sunt  bec  publice  anno  domini  1263,  feria  3  post  oclavam  pasce,  presentibus  domino 
M[arco]  scolastico  ecclesie  Argentinensis  et  Bertboldo  Fabis  procuratore  fabrice 
prefate',  Ileinrico  de  Pfettensheim  notario  nostro  et  Johanne  diclo  Geta  notario 
fabrice  et  aliis  quam  pluribus.  15 

F  aus  Straßb.   Frauenh.  A.   Papier-Copialbuch  nr.  3  fol.  39»    von  einer  Hand   des  aus- 
gehenden Uten  Jahrh.  eingetragen. 


519.  Heinrich  der  erxmhlie  Bischof  von  Straßburg  und  die  Capitel  vom  Dom, 
von  St.  Thomas  und  Jung  St.  Peter  daselbst  schließen  mit  der  Stadt  Straßburg 
einen  die  Rechte  derselben  einzeln  feststellenden  Friedensvertrag.  1263  April  21.      20 

Wir  Heinrich  von  gotz  gnaden  der  erweite  von  Strazburg,  die  cappittel  von  dem 
tüme,  von  sant  Thomanne  unde  von  sante  Pelre  in  der  stat  zu  Strazburg  tünl  kimt 
allen  den,  die  disen  brief  gescheut  unde  gehörent  lesen,  daz  wir  vür  uns  unde  alle 
unser  pfafheit  umbe  die  missehelle,  die  zwisschent  uns  was  unde  der  stat  zu  Straz- 
burg, also  «int  übereinkumen,  daz  wir  in  des  urkünnent  unde  verjehent,  daz  sie  dise  20 
reht  unde  dise  gewonheit,  die  hienach  an  diseme  brieve  geschriben  stat,  her  haut 
braht  unde  mit  dem  eide  behebet  hant  :  [1]  swenne  eins  rates  jar  uzkumet,  daz 
derselbe  rat  einen  andern  rat  kiesen  sol  unde  meister,  die  in  rehte  kumenl.  unde 
so  sie  die  gekiesent,  so  sülent  si  vür  einen  herren  einen  bischof  kumen.  der  rat  unde 
die  meister,  die  si  denne  gekosen  hant,  die  sülent  vür  dem  herren  dem  bisschoffe  30 
swern,  sin  ere  unde  unserre  stelle  ere  unde  reht  gerihte  ze  haltenne.  [2]  so  ist 
öch  ir  reht  unde  gewonheit  :  swenne  so  in  ein  nuwe  herre  wirt  zu  eime  bisschoffe, 
daz  er  daz  schultheiszenambaht  lihen  sol  eime  gotzhusdienstmanne  oder  eime  burger, 
sweder  er  wil,  vergeben  oder  umbe  gut  zu  des  bischoves  lebene  oder  des,  der  da 
schultheisze  wirt.  unde  sol  in  der  schultheisze  zwene  rihter  geben,  die  burger  sint,  35 
unde   sülent   die   so   erber  sin,   daz   ein   ieclich  burger  vür   in   müge  mit  eren  zu 


1  Daneben  erscheint  als  magister  seu  rector  fabrice  ecclesie  Cftnradns  civis  Argentinensis  dictns 
Oleman,  dem  der  Meister  des  JoJiaiinitcrhauscs  zu  Sulz  Äecker  in  Kolbsheim  verkauft,  1363  April  li 
(sabbato  post  Quasimodogeniti)  Straßburg.  Straßb.  Frauenh.  A.  lad.  21  fasc.  Eckbolsheim  or.  nib. 
c.  sig.  pend. 


I 


1263 

gerillte  gan,  iindo  fich  so  sicher  sin,  da/,  mcnnelicli  aines  gAtes  an  in  warten  mag. 
unde  sülent  die  sin  under  dem  schultlieiszen  alle  die  wile,  daz  ein  bisacboT  lebet 
oder  der  .sohulthciMzc.  |.9|  so  int  ouch  ir  relit  iitide  ir  gewonheit :  dax  in,  awer 
bisschof  ist,  einen  huregraven  gelnin  sol,  swennc  daz  burcgraTenambahl  lidig  wült. 

B  undo  sol  der  burcgrave  sin  ein  golzhusdienHlinan.  der  burcgrare  aol  in  Ach  gdien 
von  iecliclienie  nntwerke,  der  er  pfligct,  einen  mcisler,  der  daz  antwerk  kan.  der 
cnsül  Ach  mit  anders  rillten  nuwcn  daz  daz  nnlwcrg  angat.  diz  «int  aber  die 
ontwork  :  rinlsi'itcr  unde  kurdewoner,  ziuiberlülc,  küüer.  olcylüte,  swertfeger.  mölner, 
sinide,  sihilter  unde   sattolcr.         ['f\  so  ist  aber  ir  rehl  unde  gewonheit  :  daz  man 

in  in  gcl)en  sol  einen  zolncr,  der  burger  si.  unde  sol  der  80  gewia  sin,  daz  die  man 
Icliens  an  ime  warten  mügent  und  Ach  die  bui^r  ires  rebtca  an  ime  aicfaer 
sint.  \r>\  so  sol  men  in  einen  husgenOszen  zft  eimc  mAnaieineister  '  n,  der  80 
crsiiin  unde    so  güwis   si,  duz   daz    lunt    und  die  stat   an  ime  sicher  ;ide,  obe 

dcliein    breste    were    an    ime,  daz  men   den   von  ime  gebeszem  mägc.        [/J]  sie 

in  sülent  öch  ir  almenden  besetzen  unde  entsetzen  anc  mcnliches  Widerrede  nach  ircm 
willen.  [7]  so  günnen  wir  in  och  wol  der  frilieite  unde  der  rehte,  die  in  keyser 
unde  kiinige  gegeben  bant  unde  darzü  bebestc  iMJSletigel  haut.  [&\  so  iat  ouch 
ir  reht  unde  gewonheit  :  swennc  irc  stat  not  unde  kumber  angftt,  daz  si  einunge 
unde   andre  satzungo  umbe   irre   stette  not  machen  mi'igent  ane  menliches  wider- 

80  rede.  \!f]  so  ist  ouch  ir  reht  •  :  swenne  der  stette  oder  der  dArfer  deheinz,  die 
daz  bistftm  nnhArcnt,  an  einer  urteil  zwivelnt,  daz  sie  daz  urteil  vür  sie  ziehent 
unde  st(Hc  luii)eiit,  olsc  die  burger  von  Strazburg  sprechent.  [10]  so  ist  ouch 
ir  reht  :  daz  der  rat  unde  der  meister  vrüalter '  Üben  sülent,  swenne  er  lidig 
wirt.         [//]   der   spittal   sol   ouch   in   irre   gewalt  sin   unde   sol   der  mebter  unde 

«5  der  rnt  pflcgor  doniber  geben.  \1S]  ander  reht  undo  gewonheit,  die  sie  unde 
irc  vurdern  unz  her  bant  brüht,  die  hie  mit  geschriben  stant,  die  sol  men  in 
5ch  luzen.  alle  die  vorgeschribenen  reht  unde  gewonheit  wcUen  wir  in  stete  haben. 
wennc  aber  wir  vor  unsenne  eide  ielze  zehant  nüt  gecnden  mügent  umbc  daz 
scliullheiszenanibuiit  und  daz   burcgravcnnnibaht',  so  geloben  wir  mit  gAtcn  Iruwen 

•M  uiidü  une  alle  gevorde,  duz  wir  werbent  llizcncliche  hinnau  uuls  sanl«  Margreden 
niez,  daz  wir  ez  mäht  gewinnent  ze  lAnnc  und  daz  wir  et  endelidie  t&nt  anc 
gcverde.  mag  men  ez  aber  liinnon  dar  von  ctzlichcn  redelicben  aadben  n6l 
gecnden,  so  sol  men  uns  von  der  stat  ein  ander  zil  geben,  daz  wir  ez  daiwiasehent 
geendent  nne  geverdc,   alse  liieror  gelobet  ist  unde  geschriben.  unde  swaz  stetikait, 

x>  die  wir  in  getftn  mügent  unde  men  herüber  licdarf,  der  wellen  wir  in  öch  gevMgig 
sin.  und  daz  diz  slöle  blibc   iemermc.    so  geben   wir  in  disen  bricT  besigclt  mit 


■)  St  M.  dai 


1  ...„„....-.„._.. 
>  Cfr.  Hr.  436.    Doch  huog  neh  die   ndlkk$  rtrgßtOtlmmt  da  BMtt^i  mtd  OtfM»  mt 
W   hurg,  dir   stäiltüehen   Aemter   m<M   mehr   <m/  Lebtnuril  ru  rrWnVM.  mir  amf  ifM  ft>«lf>w'Bwi 
Kickter;  nicM  auf  da»  Burpffrßfrnitml. 


39G  126  3 

unsern  ingesigeln  z&  eime  Urkunde.  diz  bescliach,  do  sit  unsers  herren  gebiirte 
warenl  zwelfhuuderl  und  drü  unde  sehtzig  jar,  an  dem  sameztage  vor  sante 
Georgien  tage. 

S  aus  Straßb.  St.  A.  Vord.  Dreizehn.  Gew.  Coip.  A  lad.  3a  coi^.  mh.  c.  »ig.  pend.  laeso, 
eingeleitet  mit  den  Worten  :  diz  ist  die  abeschrift  des  sftnebricves  von  worte  zft  worte,  5 
danütte  wir  die  bnrger  von  Strazburg  mit  der  pfafheite  versfinet  wurdent  nach  dem 
urloftge,  nnde  wart  bcsigelt  mit  unserrc  stctte  ingesigele,  do  her  Nyclawes  von 
Kagcnecke  der  junge  meister  was.  Am  Schluß  :  dise  abeschrift  wart  besigelt  mit 
unserre  stette  ingesigel  von  Strazburg  an  dem  sameztage  nach  dem  zwelften  tage, 
do   men  von  gotz  gebürte  zalte  drizehenhnndert  jar  nnde  vier  jar  (1304  Januar  11).    lo 

Sl  coU.  ibid.  cop.  mb.  sec.  XIV  ineuntis. 

Gedruckt  nach  S  hei  Wencker  Disqu.  de  ussburg.  p.  23  nr.  5  =  Lünig  VII,  6,  279 
nr.  155  =  Du  Mont  Corps  univ.  diplom.  I,  220;  Schilter  Königsh.  S.  729  =  Gaupp 
Deutsche  Stadtrechte  des  Mittelaiters  I,  89.  Vergl.  G.  WitUer  Gesch.  des  Eatltes  in 
Straßb.  S.  72  ff.  u.  W.  Wiegand  Beü.  Walther.  S.  88  ff.  15 


520.  Graf  Sigelert  von  Werd  Laiidgraf  des  Elsaßes  versichert  die  mit  ihm 
verbündeten  Bürger  Straßbvrgs  seiner  Neutralität  und  seines  Schlitzes,  auch  in 
ihrem  Streit  mit  den  Herren  von  Rathsamhausen.  [1263  April  23\  Werd. 

S[ygebertus]  comes  de  Werde  Alsacie  lanlgravius  dilectis  conjuratis  suis  Bur- 
[cardo]  magislro,  consulibus  et  universis  civibus  Argentinensibus  salutem  et  quic-  20 
quid  obsequii  potesl  et  honoris.  universitati  vestre  duximus  singnificandum  per 
presentes,  quod  contra  vos  vel  vestros  de  nostro  opido  Ersteim  vel  de  aliis  nostris 
municionibus  dampna  aut  gravamina  ullo  modo  inferre  nolumus  nee  debemus,  sed 
per  nos  et  per  nostros  in  omnibus  tuti  esse  debetis  et  defensi  sine  dolo  et  fraude. 
preterea  scire  vos  volumus,  quod  dampna  et  gravamina,  que  vobis  per  dominos  de  25 
Razenhusen  incumbunt  vel  incurrunt,  satis  movet  nos  et  exinde  vobis  multum  con- 
dolemus.        datum  apud  Werde  feria  2  ante  festum  Marci. 

[in  terso  Magistro,  consulibus  et 

universis  civibus  Argentinensibus.] 

S  aus   Straßb.  St.  A.  Verschl.  Canzlei-Gew.  Corp.  K  lad.  23b  nr.  33  or.  mb.  lit.  clausa  c.   30 
sig.  in  versa  impr.  deleto.    Zu   der  unsichern   Datirung  des  Stücks  vergl.  W.  Wiegand 
Bell  WaltJier.  S.  81  not.  5. 

Gedruckt  darnach  bei  Schöpflin  Als.  dipl.  I,  445  nr.  616  mit   dem  unrichtigen,  durch  Ver- 
wechslung des  St.  Marcus-  und  St.  Slartinstages  entstandenen  Datum  des   9.  November. 


521.  Heinrich  der  erwählte  Bischof  von  Straßburg  und  die  Capitel  vom   Dom,  35 
von  St.  Thomas  und  Jung  St.  Peter  daselbst  verzichten  der  Stadt  Straßhurg  gegen- 
über  auf  Ersatz    des    ihnen    im   vergangenen    Kriege    zugefügten    Schadens    und 
geloben,    auch    die   übrige    Oeistlichkeit   zu   diesem    Verzicht   zu    beicegen.    1263 
April  24. 

Wir  Heinrich  von  gottes  gnaden  der  urweite  von  Strazburg,  die  capitul  vonme  40 
tüme,  von  sant  Thüman,  von  sant  Petru  in  der  stat   zi   Strazburg  tünt  kunl   allen 
den,  die  disen  brief  gisehent  oder  gihorent,  daz  wir  uns  vercihenl  alles  des  schaden. 


1263  887 

der  uns  mit  rM>c,  mit  brande,  mit  f^vangnissc  giscben  ist  von  den  bargern  ri 
Slrazbur^  und  allen  im  heifern  in  discme  urlitig*;.  und  gilobcn  da«,  das  wir  scbalÜBot, 
du/  (lio  andre  pfuflifit  und  andre  gci.slliclie  liiite  allesamt  in  uoaern  biatftme  ooch 
im  .schuilen  varn  lu/senl,  der  in    al.sus   bi»<;helien   ist.    dasselbe   soleo   wir   werben 

&  mit  gt^len  tmwcn  umbe  diu  pfaflieit  und  clöster,  die  Assewendig  unseni  bist&me 
sint  und  den  ouch  schade  in  discmo  urliiige  gischebcn  ist.  wer  aber  dabdo  clAster 
oder  kcitn  pfoflb  üssewendig  oder  innewendig  discn  bist&me,  die  sieb  bcrwider 
setzen  woltenl,  gegen  den  sulen  wir  in  bihulfcu  sin  mit  girötcn  and  mit  gil#teo 
mil  allen  (iiiigcn,  die  wir  mit  gölte  und  mit  rchle  gitün  mugcnt,    also  lange,    unoe 

10  wir  dis  selbe  ding  zübringcnt.  duz  aber  dis  sicto  blii>e,  so  ban  wir  discn  brief 
versigell  mit  unsern  ingisigelen  und  hont  in  geben  den  bürgern  Ton  Strasburg 
Keime  urkiindo.  dis  l)ischach,  do  sit  unsers  berren  giburte  wareot  zwelfbondert 
iiikI  drill  und  sehcig  jar,  an  deme  ci^l.iLN'  n;i(?i  s.inl.-  ('nTirii  l.ii/iv 

,S'  aun  Straßb.  Sl.  A.  Vord.  nrpiz'Mii.  iicw.  <  orji  A  ' 

■''  Gedruckt   auM  dem  Bri«fJ)acli  A  fol.  61>>  ibid.  6«   II  ,    , 

=  lAmig  VIT,  6,  a79  nr.  lü. 


522.  Das  St.  Thomnscnpitel  zu  tSlraßburg  gibt  I.ir,nhi-rt  ton  St.  Awrtlun  Hm 
Orundslück  am  Sl.  Michelsbühl  zur  Erbleihe.  Iü03  Aj/rtl  i*n. 

.  .  Dccaniis  et  cnpitulum  ccclesic  sancli  Thome  Argentinensis  prescntium  ins- 
3ü  pectoribus  univcrsis  rei  geste  noliliam  cum  salute.  scire  volumus  unirersos  et 
singulüs ,  quod  iios  de  communi  consensu  Lam])erto  de  sancta  Aurclia  aream  sitam 
prupe  curiam  dominorum  de  Altorf  versus  sanctum  Michahelcm  ',  quam  nobis  booe 
memoric  dominus  Gosberlus  minister  (ratmm  in  salutem  anime  sue  contulit,  cod- 
cessinius  et  concedimus  per  prcscnte.s,  ut  idem  Lambortiis  nobis  annuatim  solvat 
Vi  quinque  solidos  usualis  monote  de  area  predicta.  conccssimus  etiam  sibi,  ut  ipse  et 
sui  heredes  prefalu  utanlur  et  fruantur  area.  ob  quod  lileras  presentes  sibi  conttt- 
limus  sigillo  nostri  capituli  munilas  in  evidentiam  et  stabilitatem  premis- 
soruni.         dalum  anno  domini  12(i3,  6  kalendas  maji. 

//  (iK.s  .S'tnißb.  Ho*p.  A.  docntn.  inat  lad.  1  fuo.  12  or.  mb.  e.  mg.  ptmd. 

•«'  523.  Rudolf  von  Batzendorf,   Walther  ton  Berwantein,  Wilhelm  tim  BntwuUk, 

Difirich  ton  Bihrisheim,  Peter  ton  BosAeim  und  Bertewin  von  MUttUMUttm  «er- 
biirt/fii  sich  den  Bärgern  Straßburgs  um  100  Marl  Silber  flr  iU  FreÜtsnmg 
Burchards  ton  Ointirett  bis  Johanni.  1263  Mai  10. 

Wir  Rftdülf  von  natzendorf,  W'allhcr  von  Berwartstein,  Willcbclm  von  BrAmat, 
Dietrich  von  Bilolvisheim,  Peter  von  Rodeshcim,  Berlcwin  von  Mittclhus  t&nt  Inint 
allen  den,  die  discn  brief  gischent  oder   gibdrcnt,    das   wir  bem   Burcardeo    von 


1  Verpl,  Stmtib.  Oimmw-  m.  IHkutnmmm  i.  Mitttkittr  S.  t»S. 


398  12  6  3 

Ginebretten  hant  usginummen  umb  den  rat  und  die  burger  algimeine  von  Strazburg 
Juni «  vur  hundert  mark  Silbers  also,  daz  er  sich  zu  sante  Johannes  mes,  die  nu  nahet, 
wider  in  enlwurten  sol.  swie  aber  er  sich  niht  wider  entwurtet,  so  sulen  wir 
vunfe  uns  in  den  nehisten  siben  nahten,  so  wir  gimant  werdcnt,  bi  gisworneme 
eide  und  ich  Rudolf  von  Balzendorf,  der  da  bin  schuldener,  unverscheidenliche  mit  5 
den  andern  vunfeu,  die  ouch  unverscheidenliche  bürgen  sinl,  zu  Strazburg  in  ent- 
wurten  naht  rehtcr  giselschefte  niemer  dannan  zu  kummenne,  wirn  haben  das 
vorginanle  silber  vergolten  und  eine  giwönlichc  süne  von  hern  Burcarte  von  Gine- 
bretten den  burgern  von  Strazburg  gischaffet  und  gimaht.  man  sol  ouch  hern 
Burcarte  küin  gimüte  vurbas  geben  wen  mit  unsern  willen,  und  aldiewile  er  mit  lo 
unsern  willen  gimüte  hat,  so  sin  wir  haft.  her  Burcart  sol  ouch  in  dirre  gisel- 
schefte dukein  ding  werben  noch  tun  mit  girrte  noch  mit  git6te,  daz  den  burgern 
von  Strazburg  oder  irn  heifern  laster  oder  schade  si.  wer  aber  er  so  swach,  daz 
er  das  töte,  so  sulen  wir  uns  ouch  zu  Strazburg  in  entwurten  nach  rehter  gj'sel- 
schefte  niemer  dannan  zu  kummenne,  ie  wir  das*  nach  w6rlichen  dingen Widertan  is 
haben,  stürbet  aber  under  uns  dukeiner  in  discme  eile,  so  sulen  wir  den  bürgern 
von  Strazburg  ein  andern  an  des  stat  geben,  der  ime  gimuzse  si.  daz  aber  dis 
stete  blibe,  so  han  wir  Rudolf  von  Batzendorf,  Walther  von  Berwartstein  vur  uns 
allesamt  unsere  ingisigele  an  disen  brief  gihenket  zeime  Urkunde,  wir  Willehclm 
von  Brumat,  Dietrich  von  Bilolvisheim ,  Peter  von  Rodesheim,  Berlewin  von  ao 
Mittelhüs  verjehent  des,  daz  uns  der  zweier  vorginanten  herren  ingisigele 
bignüget.  dis  bischach,  do  sit  unsers  herren  giburle  warent  zwelfhundert  und 
driu  und  sehcig  jar,  amme  schunnöntage. 

S  aus  Straßb.  St.  A.  Verseht.  Canzlei-Gew.  Corp.  K  lad.  15  or.  mh.  c.  2  sig.  pend.  delapsis. 


524.  Heinrich  der  erwählte   Bischof  ton  Straßburg   heitrhundet,   daß  zor  ihm  25 
Heinrich  der    Vikar  der  Kirche  des   heiligen   Nabor    auf  den  Ersatz  alles  ihm 
von  den  Bürgern  Straßburgs  im  vergangenen  Kriege  zugefügten  Schadens   eidlich 
Verzicht  geleistet  habe.  1263  Mai  12  Straßburg. 

Nos  H[einricus]  dei  gratia  electus  Argentinensis  universis  et  singuhs  presentium 
inspectoribus  volumus  esse  nolum,  quod,  dissensione  sive  discordia,  que  fuit  inter  30 
clerum  noslre  diocesis  et  universitatem  civium  Argentinensium,  nobis  mediantibus 
et  nostro  capitulo  sopita  penilus  et  sublata,  dampnis  renunciatum  extitit  et  injurie 
abolite  sive  remisse  hinc  et  inde,  quocuuque  modo  et  quibuscunque  personis  nostre 
civitatis  et  diocesis  illate  fuerunt.  quare  dominus  Heinricus  sacerdos  vicarius 
ecclesie  sancti  Naboris  noslre  diocesis,  cum  similiter  dampna  et  injurias  sustinuerit  35 
hujusmodi  discordie  occasione,  concordiam  prescriptam  desiderans  debilum  perduci 
ad  effectum,  in  nostri  prcsenlia  conslitulus  sponle  et  liberaliler  non  coactus  remisit 
et  remittit  dampna  et  injurias  verbo  vel  facto  sibi  in  persona  vel  rebus  suis  illalas 
ex  parle  civium  Argentinensium  faulorum  suorum  vel  auctoritate  eorundem  et 
renunciavit  omni  actioni  sibi  conpetenti  contra   ipsos   singulariter  vel    universaliter 


1263 

occasionc  hujusmodi  dampnorutn  el  injtiriaruin.  promisil  etiam  et  promilUl,  qtuMl 
proptctr  liüc  ipsos  iniiKpiiiin  itnpcidiat  in  judicio  vel  cx(ra  neo  procnrabil  per  alium 
impodiri.  roiiuiiciuvil  (|uu({U(!  quuviü  Juris  auxiliu  canonici  et  ctvUü  el  spedaÜler 
in  integrum  reslilutiuuis  auxilio  nc<^nun  univereis  cxc^pliunibus  el  defeiMioDibas 
B  sibi  quüad  preuis-sa  conlra  ipsOs  cun{)ctenliljua  vcl  etiam  conpetitum  ao  Ulleria 
a  8<;de  apuslulica  vcl  aliuudo  itipetralis  et  eliarn  inpclrandis  Toleos,  ut,  ai 
quo  »Ulli  vt'l  fuerint  inpclrolc,  pro  non  iu|)etrali*i  habeanlur  et  careant  oauüno 
ruhorc  firinilutis,  ad  hec  liruiiliT  ol)servanda  et  fidelilcr  udiuplenda  bona  fide  aine 
dülu  el  fraude  taclis   sacrusanclis  ewangeliis  ab  ip^u  curam   nobis  preatito  aacra- 

10  menlo  sc  ohligans,  nicliilominus  aucloritate  nostra  quoad  hoc  pleniiu  iDtenreoieote, 
ut,  si  conlra  premissn  vel  aliqua  de  premissis  venerit,  fecerit  vel  fieri  procurabit, 
vull  excoMiinuuicudonia  necnon  depositionis  senlcnciia,  qua«  sponte  in  ae  fem  elegit 
n  nul>is  .  .  elccto  Argentiucnai  vcl  qui  pro  tempore  fuerit,  voluntarie  aobjaoere 
renunciana  specialilcr  defeusionibus,  si  que  conlra  bujusmodi  electionem  in  ae  fern 

IS  sentenc-ias  sibi  conpelunl  vel  possunl  conpelere  in  futurum,  et  in  bujua  rci  eviden- 
ciani  uc  plennm  probationcm  ipsis  civibus  tradimus  prc!M,>nles  litteraa  sigillo  noetro 
ad  pclioionetn  lleinrici  prefati  consignatas.  ego  lleiuricua  prefalus  presculibus  con- 
fileor  et  publice  prolestor  universa  et  singula  es.sc  vera,  sicut  sunt  prescripla,  et 
ca   sie  esse  acta   in   prcsencia   venerabilis   domiui  .  .  elecli   Argcntinensis ,   cujua 

%  sigilhun  ad  pcticioncm  mcnm  confltcor  a|>pcnsum  esse.  datum  et  actum  Argen- 
liuc  uiino  (lomiiii  1203,  sabbalo  jiroximo  post  asscensioncm  domini. 

,V  ."'        ;   /7).  St.  Ä.  Vord.  Dreizehn.  Gew.  Corp.  A  lad.  ö»  or.  m''   .    •  /   j   -. '   ,..•,■.■?.> 


525.   Heinrich  von   Hausbergen   löst  sieh  aus  der  Qefangensektß  der  Stadt 
Ulraßburg  und  stellt  derselben  tehn  genannte  Bürgen.  1263  Juli  24. 

%  Ich  Heinrich   von   Iluzpcrgen   t&  kunt  allen  den,  die  disen  bricf  giachenl  oder 

gih6rent,  daz  ich  mich  vercihe  aller  der  ancsprachc,  die  ich  mobtc  han  engegen 
den  nieister,  denu:  rnlc  und  der  gimeindc  von  Slrazburg  und  allen  im  belferen,  and 
bin  liutorliche  versüuel  mit  in  umb  das,  daz  si  mich  givangcn  bellunt  in  denie 
urliuge,  das  bischof  Walther  mit  in   hatte,   dise  sAne  han  ich  giswom  stelc  tu 

•jo  hubenno  vir  mich  und  alle  mine  fViunt  iemerme  und  gilobe  das  mit  mincm  eide, 
dun  icii  gitan  IimIm),  daz  ich  und  alle  mine  friunt  in  und  im  belferen  umb  dise 
gilul  uicnier  loil  noch  schaden  noch  laster  sulnt  gitiiu.  ich  gilobe  ouch  bi  giswomem 
eido,  daz  ich,  »luwile  dis  urliuge  wert,  heru  Wallher  dorne  berren  von  Geroltsccke 
und    sinen    kiuden    und    im     belferen     noch    helfen     noch    raten    sol    wider   die 

ao  vorgiunnlon  l)urgere  und  ir  belfere,  hammbc  han  ich  in  zu  bArgi>n  geben  bcm 
lleinrichfn  von  IVdhen.  dun  Munich  von  Hischovesheim ,  bern  Heimarn  SciiAb. 
lirni  Ijül/un  von  SlilU-,  Heinrichen  von  Kinlvsilre,  .\lbrvhlen  von  Ik-lhen,  Gunlhrren 
von  Wolvisheim.  Heinrichen  von  R&mersheini,  den  Munich  von  Derstcte.  C&ntcn 
von  KAnheini.  diso  bi!lrgen  haut  bi  giswornem  eide  gilobet,  swie  an  den  bürgeren 
von    Slrazburg    oder    im    belferen    von   mir  oder  von  minen   friunden  diae   sAne 


400  12  6  3 

gibrochen  wurt,  daz  si  sich  zu  Strazburg  in  entwurtent  niemer  dannan  zu  kum- 
menne,  ie  das  widerlan  und  gibessert  werde,  und  sint  schuldig  abe  zu  tünne  das, 
damille  dise  süne  gibrochen  wurt.  wir  die  vorginanlen  bürgen  verjehent  alles  des, 
das  davor  gischriben  ist,  und  gilobent  es  allessarat  zu  leislenne  und  stetu  zu 
habenne  ane  allerslahte  gi verde  bi  giswornem  eide.  und  daz  dis  stete  blibe,  so  ist  5 
dirre  brief  mit  hern  Cunrats  des  herren  von  Landesberg  ingisigele,  des  uns  alle 
bignüget,  versigelt  zeime  urkiunde.  dis  bischach,  do  sit  unsers  herren  gibirte 
waren  zwelfliundert  und  driu  und  sehcig  jar,  an  sante  Jacobis  abende. 

S  aus  Straßb.  St.  A.  Veischl.  Canzlei-Gew.  Corp.  K  lad.  15  or.  mb.  c.  sig.  pend.  l 

Gedruckt  aus  dem  Briefbuch  A  fol.  59»  in  der  Älsatia  1876  S.  250.  10 


526.  Kuno  von  Bietenheim  und  seine  Söhne  Kuno,  Peter  und  Hug  schließen 
mit  der  Stadt  Straßhirg  wegen  der  Gefangennahme  zweier  von  ihnen  im  Kriege 
Bischof  Walthers  eine  Sühne,  für  die  sie  dreizehn  genannte  Bürgen  stellen.  1263 
Juli  30. 

Wir  Cüno  von   Butenheim  und   Cüno   sin  sun  und  Peter  und  Hug  ouch  sine  15 
siune   tunt  kunt   allen   den,    die   disen   brief  gisehent   oder   gihörent,  das  wir  uns 
vercihent  aller  der  anesprache,  die  wir  mohten  han  engegen  .  .    den  meister,  deme 
rate    und  der   gimeinde   von  Strazburg   und  allen  irn  heifern,  und  sint  liuterliche 
versunet  mit  in  umb  das,  das  si  uns  die  zwene  vorginanten  Cünen  givangen  hettunt 
in  deme  urliuge,  das  bischof  Walther  mit  in  hatte,  dise  söne  han  wir  gisworn  stete  20 
zu   habenne   vir   uns   und    alle   unser    friunt  iemerme   und  giloben  das  mit  unserm 
eide,  den   wir  gitan  hant,  das  wir  und  alle  unser  friunt  in  und  allen  den,  die  des 
tages,  da  der  strit  was,  ir  helfer  warnt,  umbe  dise  gitat  niemer  leit  noch  schaden 
noch  laster  sulnt  gitün.  wir  hant  ouch  gilobet  und  gilobent  es  bi  gisworneme  eide, 
das  wir,  duwile  dis   urliuge  wert,  deme  herren  hern  Wallher  von  Geroltsecke  und  23 
sinen  kinden    und  irn   heifern   weder  helfent  noch    ralent   wider   die  vorginanten 
burger  und  ir    helfer.  harumbe    han  wir   in   zu   bürgen  geben  hern  Günthern  den 
burcgraven  von  firgersheim,    hern   Burcarten  den    Murnhart,   hern   Heinrichen  von 
Schalkcndorf,  hern  Pilgerin  von  Bütenheini,  hern  Rülin  den  Schob,  hern  Dielheren 
von  Bütenheim,  hern  Dietheren  von  Holzheim,  hern  Rudolfen  den  schultheizsen  von  ao 
Bütenheim,    hern    Reimarn   den   Schob,    hern   Berlholdcn    von    Geizpolzheim,    hern 
Ottun   sinen   brüder,    hern  Hugen  von  Butenheim,  hern  Dietrichen  von  Butenheim, 
dise  vorginanten  bürgen  hant  bi  gisworneme  eide  gilobet,  swie  an  den  burgern  von 
Strazburg   und   irn   vorginanten   heifern   von   uns    oder   unsern   friunden  dise  süne 
gibrochen   wurt ,    das   si    sich   zu   Strazburg   inneweudig   die   ringmure   entwurtent  35 
niemer    dannan    zu    kummenne,    ie  das   widertan    und  gibezsert   werde,  und   sint 


1  Ebenda  befindet  sich  im  Original  eine  ganz  gleicldautende  Auslösungsurkunde  Friedrichs  von 
Offenheim,  der  den  Straßburgern  ah  Bürgen  stellt  Cftnrat  Jfichen,  Wiganden  mincn  brftdcr,  Hugen 
und  Cilnraten  mine  brftder,  Johannes  miner  swester  sun,  1263  August  23  (an  sante  Bartholomewus 
abende). 


1263  401 

scliuldig  abo  zu  tßnne  das,  domittc  di<-  rmtK-  (^hrocben  wurl.  wir  die  Torginantoi 
bürgen  verjehcnl  alles  des,  das  davor  giscbrilM>ti  ist,  und  giloben  es  bi  noeenn  etde 
zu  l(!i»l('nnc  und  stclc  zu  hnlxaine  ane  allerslable  givcr!  I  du  ü»  tMa  bUbe, 

so   ist  dirre  bricf  viTHigell   mit  unsers  herrcn   hern   ii  .xcs  des  orwdtcn  von 

r>  Sirnzburg  und  unser  zweier  bcrn  Günthers  des  buregraven  von  Ergenbeiiii  und 
hern  Murnharics  ingisigelo  zeimc  Urkunde,  wir  Heinrich  ron  gotles  gnades  der 
urwellc  von  Slrozburg  halK-n  unser  ingisigelo  gcljen  an  disen  brief  dor  hem  C6o 
von  li&tcnheitn  und  sincr  siunc  iH>tle  und  der  vorginanten  bargen  allersn?"'  --r 
die    vorgischriben    bürgen   vorjchent    des,  das   uns   bign&get  der  dricr  vor^ 

10  herrcn  ingisigelo.  dis  bischach,  do  sit  unsers  bern;n  giburte  waren  iwelfbundcrt 
und  driu  und  sehcig  jar,  an  deine  mantage  nach  saute  Jaoobis  tage. 

H  auB  Straßb.  St.  Ä.  Venchl.  Cuxlei-Otw.  Corp.  K  ImL  16  or.  wA.  e.  tt§.  f$mL  iUMb 

frhniirn  iliii  Siftfrl  Murnlutnln  mit  ilrr  7'^/)<-h//<-  B.  Burcardi  Tltgtronit 

527.  Mvrnhard  und  Ounther  der  Burggraf  ton  FtyertMm  p0rUrgt»  tick  iem 
ir.  Bürgern  Slraßburgs  um  40  Mark  »Silber  für  die  Freilauung  Rndolf$  du  Bmdera 
der  Visilline  bis  Maria  Himmelfahrt.  iao3  [vor  Avgutt  //JV 

Wir  Murnliiirl,  ('niulhfr  der  burggrafe  von  Ergersheim  lüul  kunl  allen  den, 
die  disen  briof  gesebenl  oder  gehörcnt,  duz  wir  hcni  RQdolfen  der  Visilline  brAder 
buul  uzgenüninien  uinbc  den  mcister,  den  rat  und  die  gemeinde  von  Slrszburg  TÜr 

20  vicrlzig   marg  silbcrs  also  :  swie  er  sich  zft  unser  frowen  mes  der  errcn  in  disem     ä>^.  n 
jare   nüt   wider  cnlwurtct ,   so   sin   wir   schuldig  unverscheidenliche   vicrtzig  marg 

Silbers   und   sulenl   uns    bi   geswornom  cyde   zö    Morsmünsler  in   f' ■     — '^ 

rehler  gisi'lschelllt'  nienier  donnrn   zu   konicnne,  c  wir  das   vorgena: 

vergolten   und  eine  gew6nliche  s&ne  haut  geschaflet  und  gemäht  den  !  von 

%  Struzburg  von  hern  RAdolfc,  der  davor  genant  ist.  swic  Ach  her  Rudolf  vurbaz 
g<'inult>  gewinnet,  so  sin  wir  hafl  in  dirre  sell)en  burgeschefle.  !-'     ' 

imuTlbuli)  disem  zile   oder,  swcle  zile   er  danach    gewinnet,  st 

gar  und  ganlz  dersell)en  burgscbeflo  ledig  sin.  und  daz  dis  stete  blilte.  wir 

disen   brief  vcrsigell  mit  unsera   ingesigeln  zeime  urki'tnde.   dax  1  .  da  sil 

'M  unsers  herrcn  gebürte  waren  zwelfliundcrt  und  dn'i  und  sehtzig  jar. 

£r  au»  FHraM>.  St.  A.  Bricfbach  A  fol.  S87>>  mit  4(r  UOtrtikrtft :  <Ux  Imt  BMolf  ihr 

^^  VisilUuc  liitiilir  it/ix'iioiiiiMi  ist  k'ogon  den  Ton  Stratbar|t  nf  «in  liL 

^B  528.  Pfahgraf  Ludirig  Herzog  von  Baiem  beurkundet  sein«  AuuHtumf  wüi 

^M       der  Stadt  Straßburg.  1203  August  15  Neukur  f. 

^^KP         Nos  Lodewicus  dei  gracin  oomes  palatinus  Rcni  dux  Bawarie'  tenore  preaendnm 
^V      profiteniur "  cl  pat«.>re   voluuius  univcrsia,  quod  cives  Argentinenaes  pro  eo,  qnod 

l 


I 


•}  S  «  oomiiomiir. 


FfaUgraf  Ludwig  11  40r  Strtii§t,  Htno§  fM  Ohtrhtitm,  OSS-tMi. 


402  12  63 

nos  offeaderant  in  caplivitate  mililuin  nos'rorum  Arnoldi  et  Dudonis,  noslre  sunt 
gracie  reformali  et  ipsi  vice  versa  offensas,  quas  ipsis  nostri  homines  intulerant, 
puro  corde  similiter  remiserunt.  in  cujus  rei  testimonium  dedimus  lileras  lias 
patentes.        datum  Nuwenburch  18  kalendas  septembris,  anno  domini  1263. 

8  aus  Straßb.  St.  A.  Verschl.   Canzlei-Gew.   Corp.  K  lad.  15  or.  nib.  lit.  pat.  c.  sig.  in     5 

verso  impr.  (Meto. 
Sl  coli.  ibid.  Vidim.  mb.  c.  sig.  pend.  ausgestellt  1306  Juli  18  (15  kalendas   augusti),  vom 

Officialis  cnrie  Argentinensis. 


529.  Meisler  und  Rath  der  Stadt  Straßhur g  beurhmden,  daß  Heinrich  VögelUn 
und  seine  Frau  Orethe  ein  Grundstück  bei  den  Predigern  daselbst  ton  Arnold  und  lo 
Wolper  für  drei  Solidi  jährlich  in  Pacht  geglommen  haben.  1263  August  16. 

Rulenderlinus  magister,  consules  et  universitas  civium  Argentinensium  lenore 
presenlis  scripti  publice  prolestamur,  quod  in  nostra  constituli  presencia  Ileinricus 
dictus  Vögellin  et  Greda  uxor  ejusdem  confessi  sunt,  proprielatem  cujusdam  aree, 
que  de  vico  parvo  predicatorum  usque  ad  murum  frumentarii  >  opposilum  quinqua-  15 
ginta  duobus  pedibus,  de  muro  vero  veteri  predicatorum  usque  ad  medietatem 
sentine,  que  vulgo  dicitur  Albergrien  2,  sexaginta  protenditur  pedibus,  ad  Arnoldum 
et  Wolperum  libere  perlinere,  recipientes  prediclam  areara  a  prenominalis  Aruoldo 
et  Wolpero  pro  annuo  censu  Irium  solidorum  Argentinensium  usualis  monete,  quos 
ipsi  duo  dumtaxat  pro  tempore  vite  sue  prefalis  krnoldo  et  "Wolpero  nomine  census  ao 
annis  singulis  persolvere  lenebuntur.  ipsis  autera  ambobus  viam  universe  carnis 
ingressis,  ad  sepe  dictos  Arnoldum  et  Wolperum  redibit  libere,  omni  remoto 
obstaculo,  proprielas  aree  memorate.  in  cujus  rei  testimonium  presens  ad  ipsorum 
peticionem  est  pagina  sigillo  civitatis  nostre  ad  amputandam  omnem  dubietatis 
materiam  consignata.  actum  et  datum  anno  domini  1203,  in  crastino  assump-  25 
tionis  beate  virginis,  presentibus  nobis  Rülenderlino,  Burcardo  Dispensatore,  Rülino 
Ripelino,  Jobanne  domini  Friderici  nato  quatuor  magislris,  Heinrico  de  Wintcr- 
turc,  .  .  de  Schopflieim,  Rulino  Tazschen,  Heinrico  Lencelino,  Ulrico  Zehen,  Petro 
Ripelino,  Heinrico  de  Rinstete,  Jobanne  de  Kagenecke,  Nicoiao  de  Sarburg, 
Wallbero  Risez,  Friderico  Pfaffenlab,  Erbone  in  aqua,  Hugone  Wizbrettelin,  Weze-  30 
lone  Marsilio,  Burcardo  Sicken,  Heinrico  Dulci  et  arido,  Hugone  Löselino,  Nicoiao 
Seier  et  aliis  consulibus  Argentinensibus. 

T  aus  Straßb.  Timm,  A.  docurn.  hist.  lad.  24  or.  mb.  c.  sig.  pend. 


1  Vergl.  Straßb.  Gassen-  u.  Häuscrtiamcn  i.  Mittelalter  S.  79. 

2  Vcrgl.  Straßb.  Gassen-  u.  Häusernamen  i.  Mittelalter  S.  151. 


■ 


1263  40S 

530.  Walther  ton  Berwarstein.  Jokanius  ron  Epfig.  Werner  w%  Hoekfelde», 
Dietrich  ton  liitxcisheim,  Ansdm  ton  Ichtratiheim,  Rudolf  ton  Ber$lelt  und  Brio 
von    liihinsheim    terbilrgen  sich  den  Bürgern  Slraßburgn  um  KM)  Mari  Silber  f§r 

die  Freilassung  Prtirrx  rirn   Ttrrstrtt  bis  Michaeli.   l:^fi.'t  Augiul  ÜH. 

6  Wir   Wülllnr   von    i).  i  «..ii^uin,  Johannes  von   Epfichc,    Wcrnhcr  Ton  Hoch-     • 

velden,  Didricl»  von  Bilolvesliciin,  Anshelin  von  Uhtralilh«im,  Ilüdolf  von  Bentde, 
Krbo  von  üilolveshoim "  tönt  kunt  allen  den,  die  discn  brief  glselient  oder  gibArcnt. 
doz  wir  Pctrun  von  Herslele  hont  uzfi;enummcn  vur  hundert  mark  sübers  umb  den 
nioisUrr,  den    rat   und   die   ßimcinde  von   Strii/.l)iir(,'  also,  daz  er  hinnan  unze  sante 

lü  Micliclicls  nies  innewondig  der  ringinurcn   zu  SlrazburK  sin  sol.  swie  aber  er  ozse-     a^«.  w 
wendig   der  ringmurn  kuinmet  oder  sich  niht  wider  cnlwurtct  in  deme  vorginanten 
eile  oder  in   den   nehisten  vier   lagen,  ob   er  virhas  gim&lc  giwinnet,  so  sin  wir 
schuldig   unverscheidcnliche   den   bürgern  von  Slrazburg  hundert  mark  sUbera  tiod 
suhlt  uns   bi    gisworncmc   eidc,  den    wir  gilon    hiinl,  also  wir   gimant  werdenl.  in 

15  den  nohislen  sibeii  iiuhlen  zu  Slrazburg  in  entwurlen  nienicr  dannau  zu  kummenne, 
ic  wir  das  vorginanlo  silbcr  hunt  vergolten  und  eine  giwfinliche  söne  hant  gischaflet 
und  giinnlit  von  Peter  von  Berslele  den  bürgere  von  Slrazburg.  stürbet  euch  under 
uns  dulieiiiro  in  dirrc  gisclschcfle,  so  sol  man  ein  andern  gcl)cn  an  dea  atat,  der 
ime  giniczsi   si.  Peler  sol   oucli    in  dirre  giselschefle  dukein  ding  werben  noch  l&n 

40  noch  niil  girele  noch  mit  gilcle,  daz  den  burgern  von  Slrazburg  oder  im  belfern 
lasier  oder  schade  si.  swie  aber  er  das  tele,  so  suln  wir  uns  ouch  zu  Slrazburg  in 
enlwurlfn  nieinor  dnnnan  zu  kummenne,  ic  wir  das  widerlan  haben  nach  V'   "  '     ' 

dingen,    stürbet   ouch   Poter,  so   sin  wir  lidig.  giwinnet   er  «her  virbas  'j\v. l 

unsern  willen,  so   sin  wir  hafl  virbas  also  von  erst,  und  daz  dis  siele  !i.;1m-,  >u  ist 

%  dirre  brief  mit  hern  Wallhers  von  Bcr\^'artstein  ingisigele,  des  uns  andere  alle 
bignöget,  versigell  zeime  Urkunde.  dis  bischach,  do  sit  unscrs  hcrren  giburte 
waren  zwelfliunderl  und  driu  und  sehcig  jar,  an  deme  cislage  nach  sante  Barlbolo- 
mewus  tage  '. 

8  au»  Straßh   ^'     (    V.r.,.i.i   Patulci-Oew.  Corp.  K  lad.  24  nr.  10  «w   mh  <•   «•>  pmai. 


80  531.    Konrad  Kage  Domherr  zu   Speier,   Murnkard,  Härtung  der  jwmge 

Wangen,  Albrecht  ton  Schopfheim,  Bernand  Kage  und  Bug  ton  Westkofen 
erneuern  ihre  den  Bürgern  Straßburgs  gegenüber  übernommenen  Verfßicktmnfen 
für  die  Freilassung  Rudolf  Uovremtssers.  1263  September  8. 

Wir   Cunrad    Kage  tftmherre   zu    Spire,   Murnhord,  Härtung  von  Wongvn  der 
X'  junge,  Albrohl  von  Schopfiieini,  Hornand  der  Kage.  Ilug  von  Woslhoven  tönt  kunt 
nlloii    diii.  die   distal    brirf  eisi^hcnl  oder  K:ilu^ront,  dnz  es  unser  gftl  wille  ist,  swie 


oj  Oftnbar  ttrtekntitm  fir  UUolTMbttm. 


mit  dm  Wortlaut  der  Urkund*  nr.  NU,  1363  Ortolter  3  («a  d«r  mittcwoclMa  Back  «ato  HkMa  bhV 


404  12  63 

lange  und  swie  dicke  die  burger  von  Strazburg  hem  R&dolfe  Howemesser  gimute 
gebent,  innewendig  der  ringmurn  zu  Strazburg  zu  siuune  oder  uzser  der  stat  zeime 
cyle  zu  varne,  daz  wir  bafl  sint  bi  dorne  selben  eide,  den  wir  gisworn  haut,  zu 
allen  dingen  zu  tünne  und  zu  leisteune,  als  an  den  vürdern  unsern  brieven 
giscliriben  ist.  daz  dis  stete  blibe,  so  ist  dirre  brief  mit  unsern  ingisigeln  versigelt  5 
zeime  Urkunde.  dis  biscbach,  do  sit  unsers  herrun  giburle  waren  zwelfhundert 
und  driu  und  schcig  jar,  an  unser  frowen  mes  der  jungern  •. 

S  aus  Straßb.  St.  Ä.  Verschl.  Canzlei-Gew.  Corp.  K  lad.  15  or.  mb.  c.  4  sig.  pend.  partim 
laesis.  Abgefallen  sincl  die  Siegel  Hartungs  von  Wangen  und  Hugs  von  Westhofen. 

532.  Philipp  von  keichenberg,  Konrad  von  Ochsenstein,  Philipp  von  Rathsm\r  10 
hausen,  Heinrich  der  Burggraf  von  Sulzmatl,  Friedrich  von  Bahn,  Härtung  der 
alte  von  Wangen,  Burchard  Murnhard,  Dietrich  der  Vogt  von  Wasselnheim,  Hein- 
rich von  tS'choenau,  Burchard  von  Wangen,  Qunther  der  Burggraf  von  Ergershcim, 
Bernand  Kage  und  Wilhelm  Meienris  verbürgen  sich  den  Bürgern  Straßburgs  für 
die  Freilassung  des  Vicedominus  Wilhelm  bis  Michaeli  um  600  Mari  Silber  und  15 
stellen  vier  Geiseln  dafür.  1263  September  11. 

Wir  Philips  von  Richenberg,  Cunrat  von  Ohsenstein,  Philips  von  Racenhusen, 
Heinrich  der  burcgrave  von  Sultzmätlen,  Friderich  von  Tän,  Härtung  der  alte  von 
Wangen,  Burcart  der  Murnhart,  Dietrich  der  völ  von  Wasselnheim,  Heinrich  von 
Schönowe,  Burcart  von  Wangen,  Günther  der  burcgrave  von  Ergersheim,  Bernant  20 
der  Kage,  Wilhelm  der  Meienris  tönt  kunt  allen  den,  die  disen  brief  gisehent  oder 
gihörent,  das  wir  haut  uzgenummcn  hern  Wilhelmen  den  vitzetum  umb  den  .  . 
Sept.  i9  meister,  den  rät  und  die  gimeinde  von  Strazburg  hinnan  unz  ante  Michels  mes, 
die  nu  nahet,  vir  sehzhundert  mark  Silbers  und  haut  vir  in  gileit  vier  gyseln  : 
Burcarten  des  wizsen  Begers  sun,  Burcarten  von  Hagenecke,  Lenbelin  des  Howe-  25 
messcrs  sun,  Jacobun  des  sun  von  Schönowe  also,  das  dise  gyseln  innewendig 
der  ringmurn  zu  Strazburg  bliben  sulnt  und  sich  der  vitzetum  zu  den  vorginanten 
eile  wider  entwurten  sol.  tut  er  des  niht,  so  sin  wir  schuldig  den  .  .  meister  und 
deme  rate  und  der  gimeinde  von  Strazburg  unverscheidenliche  sehzhundert  mark 
Silbers  und  sulnt  uns  in  den  nehisten  siben  nahten,  so  wir  gimänt  werdent,  zu  30 
Strazburg  oder  zu  Zabern,  zwedertalb  iederman  wil,  innewendig  die  ringmure  eut- 
wurlen  niemer  dannan  zu  kuramenne,  ie  wir  das  silber  haut  vergolten  den  burgern 
von  Strazburg  und  in  haben  gischaffel  und  gimaht  von  hern  Wilhelme  den  vitzetüme 
ein  sune,  die  si  wellent  und  an  der  si  sicher  mugent  sin.  und  sulnt  die  gyseln 
umb   dis  silber   und  dise   süne   mit  uns  haft   sin.    dis   han   wir  gisworn   stete    zu  35 


1  Eine  gam  gleichlautende  Urkunde  unter  demselben  Datum  stellen  Härtung  der  alte  von  Wangen, 
Burcaid  von  Hohenstein,  Murnhaid,  Günther  der  burcgrave  von  Ergersheim,  Pilgerin  von  Wangen, 
Cftnrad  von  Landesberc,  Bertholt  von  Geizpolzheim,  Arnold  das  Kint,  Bernand  der  Kage,  Friderich 
von  Ufwilre  den  Bürgern  Straßburgs  für  die  Freilassung  Alhrecht  Begers  aus.  Straßb.  St.  A.  Verschl. 
Canzlei-Gew.  Corp.  K  lad.  15  or.  mb.  c.  6  sig.  pend. 


1263  406 

habcnne  und  zu  luislenne  anc  allcrelahle  givcrdc.  i«t  das  aber  der  YttietAm  stiurbct 
in  dirro  gyselschcflo  oder  oh  er  sich  wider  cntwurtct  zu  sime  eile,  so  sin  wir  die 
bürgen  und  die  gysdn  lidiK,  als  uns  die  burger  von  Strasburg  gilobl  hant.  swie 
aber  uiidcr  disen  gyseln  duhciiiru  undrinnel  innuwcndig  dcme  vorginaulvn  eile  oder 
5  aldcwile  der  vilzet&m  giin&te  hat,  den  suln  wir  bi  unscrm  eide  wider  entwarten  in 
den  nchiälcn  vierzuhen  nahten.  Ifin  wir  des  nihl,  so  suln  wir  uns  oticb  zu  Stras- 
burg oder  zu  Ziiht^rn  in  (rntwtirlcii  bi  giswürncm  eide  niemer  dannan  zu  kummenDe, 
ie  wir  den  gyaeln  wider  culwurtenl  oder  ein  ulsu  guten  an  sine  stat.  undrinncul 
aber  zwene  oder  dric  oder  alle  viere,  die  suln  wir  ouch  wider  entwurtcn  oder  den 

10  vilzclum  selbe  oder  wir  sultil  ligen  t)ede  vir  das  vorginante  silber  und  oucb  umb 
die  si'ine,  also  davor  gischrihen  und  biächciden  ist.  wir  verjebcn  oucb  das  an  disea 
brieve  wir  die  bürgen  und  ouch  die  gy.scln,  das  wir  bafl  sinl  also  da  obencn 
giscliribcn  ist,  nidcwile  und  swie  lange  der  witzetüm  giin&le  giwinncl  von  den 
bürgern  von  Strasburg,  und  das  dis   stete   blil>c,  so  ban  wir  di^n  brief  versigcll 

!.'>  mit  unsern  ingisigcin  zeiinc  Urkunde,  ich  Dietrich  der  vAl  vergihc  des,  das  mich 
bigtifigct  liern  Cuiirnlo.s  des  lu-rren  von  Olisenstein  ingisigelc.  und  mich  Burcarten 
von  Wungon  bigni^get  hern  Murnhartes  ingisigele  und  mich  Meienriscn  bignfigel 
licrn  ßernandcs  ingisigelc.  dis  bischach,  do  sil  unsers  hcrren  giburte  warent 
zwelflnindcrt  und  driu  und  schcig  jar,  an  deme  cislagc  nach  unser  frowcn  mes  der 

•*)'  jungem. 

8  au«  fUrnlib.  St.  A.  Vcrschl.  Canilci-Qew.  Corp.  K  lad.  17  ni.  2  or.  mb.  e.  4  tif.  pmi. 
KrhiiUni  dir  Sirgrl  IIar1mt0$  ton  Wtutgtm,  Bunkard  Mmnltard»,  Omtümt  mm  Btfmt' 
lutm  uiul  Ilcnrntul»  Kage,  du  «edU  übrigtm  Sitgü  nmd  ahg^aUm. 

Gtdruckt  unvolbtäHdig  tmt  dem  Briefbach  A  foL  2&4«  ibid.  bd  Sckegßim  AU.  difL  I,  ÜB 

nr.  6ä3. 


5IJIJ.  W'il/tetin  Mut  ich  löst  sich,  aus  der  Qefan  genschaft  der  ü'taät  Straßhtirg 
und  stellt  derselben  zehn  genannte  Bürg»-"    f?'l'i  Septem''"-  H 

Ich  Wilbf'lm  MAIich  tft  kunl  allen  den,  die  disen  brief  gisehent  oder  gflttont. 
(Ins    ich   mich   vercihe  aller  der  anesprnchc   \ireiter  wie  in  nr.  525  iu  zn  b&rgen 

;k)  gel)en]  :  hern  Ilugen  Ritterschaft  von  Kälzelsheim,  hcm  llugen  von  Rfimersbeim. 
hern  Cttn  M&lich  von  .Marlev,  (»ozmam  von  Hitenburg,  IHetrichen  von  NVinzenheim. 
Itüdulfen  von  Ul)crhechelingen,  Garsiliun  den  Munch  von  Berslete,  Lamprehtnn  von 
Khenheim,  Hurcarlen  von  Ki'tlzelsheim,  Qozmara  von  K&tzclsbeim.  [iretYer  tri«  im 
nr.    5'jr>   /fi,\-   bi   gisworncm   eide).    und    das  dis  slctti   blilie,  so  ist  dirre  brief  mit 

'.i->  unsers  herrun  hern  lleinriches  von  gottes  gnadon  des  Urwelten  ^-on  Slraabuig 
ingisigele  versigelt  zcime  Urkunde,  wir  die  vorginanten  borgen  vcrjehenl,  das  uns 
bignuget  unsers  vorginanten  herrun  von  Strasburg  ingisigels.  dis  bischach,  do 
sit  unsers  herrun  gii)i\rte  warent  zweiniundert  und  driu  und  sehcig  jar,  an  den 
vrietago  nach  unser  frowcn  iiics  ili>r  jungern. 

S  «uu   Straßb.  St.  Ä.  Vcrachl.  C«iulei-0«w.  Corp.  K  U«L  16  or.  «4.  c.  «y.  pmi. 


1263 

534.  Symtind  ton,  Holienlnrg  löst  sich  aus  der  Oefangenschaft  der  Stadt 
Straßhurg  und  stellt  derselben  fünf  genannte  Bürgen,  die  sich  den  Entscheidungen 
einer  Commission  von  drei  Herren  über  Siihnhruch  zu  fügen  haben.  1203  Sep- 
tember 25. 

Ich  Symund  von  Hohenburg   tu    kunt  allen  den,  die  disen  brief  gisehent  oder    5 
gih6rent,   daz   ich  mich  vercihe   aller    der  anesprache,  die  ich  mohte  han  engegen 
den  meister,  deme  rate  und  der  gimeinde  von  Strazburg  und  allen  irn  helfem,  und 
bin  liuterliche   versünet  mit   in  umb  das,    daz   si   mich  givangen  hetlunt  in  deme 
urliuge,    das   bischof  Wallher  mit   in    hettu.    dise  sune  han  ich   gisworn  stein  zu 
habenne  vir  mich  und  alle  mine-  Munt  iemerme   und  gilobe  das  mit  mim  eide,  den  lo 
ich   gitan   habe,  daz   ich   und   alle  mine   friunt  in   und  irn  heifern  umb  dise  gitat 
niemer  leit  noch   schaden   noch   lasier    sulnt  gitün.  ich  gilobe  ouch  bi  gisworuem 
eide,  daz   ich,  duwile   dis  urliuge  wert,  hern  Wallher  deme  herren  von  Geroltsecke 
und  sinen  kinden  und  irn  heifern  noch  helfen  noch  raten  sol  wider  die  vorginanten 
burger  und  ir  helfer.    harumbe  han  ich   in  zu  bürgen  geben  mine  herrun  graven  15 
Sygebrehtun  den  lanlgraven  von  Elsaz  min  herrun,  her  Friderichen  voa  Spilzenberg, 
hern  Härtungen  von  Wangen,  hern  Günthern  und  hern  Wcrnhern  von  Landesberg, 
die  hant  bi   giswornem  eide   gilobet :    swie  an  den  burgern  von  Slrazburg  oder  irn 
belfern  von  mir  oder  von  minen  friunden  dise  süne  gibrochen  wurt,  dernach  so  hern 
Niclawus  der  Zorn,  der  von  den  burgern  von  Strazburg  derzü  ginummen  isl,  und  min  20 
her  Cünrat  von  Landesberg,  der  von  minen  wege  dcrzü  ginummen  isl,  ubereinkum- 
ment  und  urvarnt  si  zwene,  oder   min   her  Rcinbold   der  Licbenceller  der  obeman 
mit  ir  antwederme  ubereinkummel  und  urviert  oder,  ob  min  her  Cünrat  von  Landes 
berg  derzü  niht  mag  kummen,  dernach  so  her  Reinbold  der  Licbenceller  und  hern 
Niclawus  der  Zorn  dus  ding  urvarnt,  so  sulnt  sich  min  her  Friderich  von  Spitzen-  25 
berg  und  der  vorginanten  herrun  von  Landesberg  einre  zu  Strazburg  in  entwurlen  in 
den  nehisten  vierzehen  nahten,  so  si  gimänt  werdent,  niemer  dannan  zu  kummenne, 
ie  daz  widertan  und  gibessert  wurt,  und  sint  schuldig  abe  zu  tünne  das,  damitle  die 
süne  gibrochen  wurt.  swie  sich  aber  min  herre  von  Spitzenberg  niht  enlwurtet,  so 
sulnt  sich  die  andern  bürgen  allesamt  ouch  in  den  nehisten  vierzehen  nahten,  so  si  30 
gimänt  werdent,  entwurlen   in   derselben  wise,  also  davor  gischriben  ist,  min  herre 
der  grave    mit  sin  selbes   libe  oder  zwene  ßrsamme  ritter  an  siner  stat.  swie  ouch 
under  den  vorginanten   driun  urvarern  duheiner  stiurbet,  so   sol  man  ein  ander  an 
des  stat  geben  ane  allerslahte  giverde.  wir  die  vorginanten  urvarer  sulnt  urvarn  bi 
unserme   eide  die   ding,   an   den   dise   süne   gibrochen   wurt.    wir   die  vorginanten  35 
bürgen  verjehent  alles  des,  das  davor  gischriben  ist,  und  gilobent  es  zu  leislenne 
und  stetu  zu  habenne  ane  allerslahte  giverde  bi  giswornem  eide.  und  daz  dis  stein 
blibe,  so  isl  dirre  brief  versigelt  mit  unsern  ingisigeln  zeime  Urkunde,  ich  Fridericli 
von  Spitzenberg   vergihe   des,  daz   mich  bignüget  der  herrun  ingisigele,  die  davor 
ginant  sint.        dis  bischach,  do  sil  unsers  herrun  giburte  waren  zwelfhundert  und  4o 
driu  und  sehcig  jar,  an  deme  cystage  vor  sant  Michels  mes. 

S  aus  Straßh.  St.  Ä.  Verschl.  Canzlei-Gew.  Corp.  K  lad.  15  or.  mh.  c.  sig.  pend.    Erhalten 
nur  das  Siegel  Werners  von  Landsberg. 


I 


1263  407 

535.  Adelheid  die  Schwester  Ilageno's  von  Slraßburg  terkauß  alle  ihre  Oiter 
im  Hann  und  Dorf  Olvlsheim  dem  IleiUgrngeiHtisp'itnl  in  StepkaHtfetden  /ir 
HS  'it  Mark  Silber.  1203  September  25  Straßburg  im   Wolfachrr  rr.r 

Noliim  sit  omnihus  presentis   papino   inspecloribus  vcl  tciiuriH   ^y. 

ß  toribiis,  quibiis  nosse  fueril  uporlurmm,  quod  ego  Adelheidia  »oror  W-a^..:..  _c 
Argüiilina  universa  bona  mea,  que  habui  in  banno  et  villa  ODulfesbeim  sita  prope 
Eckcvirdeslieim,  Tidelicct  mansum  unitm  et  aliquuntuluin  plas,  vendidi  recte  et 
raliutiubilil*T  inugistru  el  rrntribus  hospilalis  saucli  Spiritus  in  StcfTcsvelt  Argenti- 
iicnsi.s   dyüccäis   pro   viginli   uclu  iiiurcis   el  diiiiidia  puri   et  legalis  argcnti  et  ipsis 

10  püsscäsiuiu-m  euniiidem  buiiürum  cum  omni  eo  jure,  quo  ego  eadem  bona  tenui  et 
posscdi,  Iradidi  et  resignando  ipsa  assignavi.  quod  argentum  confiteor  et  pruleslor 
publice  per  prcsenles  me  a  inagislro  et  fratribus  anledicliü  inlegraliler  recepiMe. 
e^'ü  cciiitn  Flura  relicla  dicli  Iliigcnonis,  cui  idem  Ilagcno  medictatem  prefatomm 
buiKjruin    tradidorat    el   assignavenil    in   doualioneni   propler   nupcias,    confiteor    et 

15  pruleslor  publice  per  presentcs,  predictam  vendilioncm  prefatorum  bononun  factam 
cäse  de  mea  volunlatc  el  conseusu.  egoque  renunciavi  et  rcnuncio  litteris  prescnlibus 
omni  jtiri   el    uctiotii  mihi  in    prefatis   bonis   cunpcteuti   et  in  poslerum  '  !>iro 

atquc  Juruvi   tucliä  äucruäuuclis    el  Juro,  quod   nunquom   de   cetcro   in  ^ -<'t 

extra  Judicium   prefula    bona   data   mihi  in   doualioneni   propler   nupcias  rp} 

ao  magislro  et  fralribus  prcnominalis  nee  per  aliquem  nomine  meo  repeti  procorabo. 
nos  eciam  Johannes  Scolaris,  Cunradus  laycus,  Junta  et  Albrat  liberi  Ilagenoiüs  et 
Flore  prediclorum  predicle  vendicioni  conscnlimus  et  renunciavimus  atque  rentin- 
ciumus  omni  juri  et  aclioiii  nohis  in  diclis  bonis  conpetenti  et  in  postcruni  conpe- 
tituro,  exceplioni   non   numerate  pecunie,  in   integrum  restitutioni  et  qtiolibet  juris 

90  auxilio  civilis  et  canonici,  quibus  juvari  possemus  ad  rccindendam  et  irritandam 
dictum   vondiciüuom,    tradcnles   mngistro  el   fratribus   prelili.r  ^<>ntem  paginam 

sigillis  videliccl   curie  Argenlinensis  et   veuerabilis  domini  li,^. .j  de  Osseostein 

arcliidiaconi  et  domini  Rudolti  de  Vegcrsheim  civis  Argentinensis  sollempailer 
conmunilam    in    teslimouium    et    probationcm    omnium    premissorum ,    in    quonim 

80  presencia    vcndilio   el  resignaliu  alcpie   traditio  poesesaiouis  diclonim  bonorum  facta 

fuil    Argenline    in    curia    domini    de  Wolva '    bone  memorie,    nr '»mini    1283, 

proxima   lercia  feria   ante  feslum   bcati   Michahelis.         nos  vcro  .  .dus]  archi« 

diuconus  et  magister  Arnoldus  de  Kestenholtz  presidens  judiciis  curie  Argenlincosis 
el   Uudolfus  de  Vegersheira    anledicli   oonniemur   et   publice   protcstamur,  quod   ad 

!c.  potilioncm  et  inslanoiam  Adelhcidis,  Flore  et  liberorum  ejusdom  prenominatonun 
prosiMilil>us  appondimus  sigilln  nostra.  vendicioni  eciam  et  rcsignationi  atque  Iradi- 
lioui  possessionis  diclorum  Iwnorum  intcrfuenint  fraler  Ilonricus  de  Sleflesvell. 
magislor  Uervalcus,  Burcardus  de  Mulnhcim,  Jacobus  civcs  Argcnlinenacs,  Hugo 
villicus  de  Unolfesheim  et  alii  quam  plures. 

40  II  rt«M  Straßb.  Hwp.  A.  lad   IM  fasc.  .1   or.  mfc.  e.  tig.  ptml.    Ahff/aOfn  $imd  dt«  Sftfd 

lierthiJiU  ry>ii  Üehnfn^leiii  uml  ÜHilolfa  rrm    IViKriAriiN. 


^  In  dtr  htMtigfn  MütutrrgMM!  fftleyem.    Vi-rj'     ^r:/'.    ',;-- h-   h.    //.jt<*rr»-wwrti  i    M»u<i'^tlur 
S.  130. 


408  1263 

536.  Oraf  Simon  ton  Eberstein  und  Zweibrücken  schließt  mit  der  Stadt  Straß- 
burg einen  bis  zum  9/en  December  laufenden  Waffenstillstand.  1263  October  89 
Siraßburt/. 

Nos  Symon  comes  de  Eberstein  et  de  Zweinbrucken  universis  et  siugulis 
presencium  inspectoribus  volumus  esse  notum,  quod  nos  cum  viris  honorandis  5 
magistro  et  consulibus  ac  universis  civibus  Argentinensibus  Ireugas  duraturas 
Des.  9  abhinc  usque  ad  octo  dies  post  crastinum  beati  Andree  nunc  venlurum  et  per  totam 
Des.  I  illam  diem  iuimus.  presenlibus  statuimus  et  firmamus  ita  videlicet,  quod  nos  predicto 
crastino  beati  Andree  civitatem  Argentinensem  accedemus  super  dissensionibus  nobis 
ex  parle  dictorum  civium  movendis  de  composicione  cum  ipsis  amicabili  tractaturi.  lo 
medio  aulem  tempore  prefati  cives  salvis  personis  et  rebus  per  terre  nostre  dislriclum 
et  in  aquis  debent  secure  et  libere  transire.  et  boc  presentibus  publice  confi- 
temur.        actum  Argentine  anno  1263,  in  crastino  Syraonis  et  Jude. 

S  aus  Straßb.  St.  A.  Briefbnch  A  fol.  268»  von   einer  Hand  des  15ten  Jdhrh.  eingetragen. 


537.  Wilhelm  der    Vicedominus   von    Straßburg,  Albrecht  Beger  und  Rudolf  15 
Hotvemesser    schließen    Frieden   mit   der   Stadt   Straßburg,   stellen    zehn  genannte 
Bürgen  dafür  und  geloben,  mit  sechszehn  Mann  gegen  Herrn  Walther  von  Geroldseck 
zu  Hilfe  zu  ziehn.  1263  Noveniber  10. 

Wir  Wilbelm  der  vitzetüm  von  Strazburg,  Albrehl  der  Begere,  Rudolf  der 
Howemesser  tünt  kunt  allen  den,  die  disen  brief  gesehent  oder  gehörent,  daz  wir  20 
uberein  sinl  komen  mit  den  burgern  von  Strazburg  und  irn  belfern  einre  steten 
süne  vur  uns  und  alle  unser  vriunt  ane  geverde  umb  unser  gevancnisse  und  alle 
gevelile,  die  wir  oder  unser  vriunt  gegen  in  mobten  bau  umbe  dis  urliuge.  unde 
lian  wir  und  unser  vriunt  die  süne  gesworn  stete  zu  habenne  iemerme.  wir  geloben 
oucb  das,  daz  wir  mit  sebzeben  mannen  bireil  in  sulnt  bibolfen  sin,  diewile  dis  !5 
urliuge  wert,  gegen  hern  Wallher  deme  berren  von  Gerollesecke  unde  sinen  kindcn. 
unde  sulnt  oucli  si  uns  dawider  helfen  gegen  deme  selben  herren  von  Gerollesecke 
unde  sinen  kindeu.  in  dirre  helfe  sulnt  sin  her  Günther  der  burcgrave  von  Ergers- 
heim,  her  Burcart  von  Wangen,  her  Dietrich  der  Beheim  von  Epfiche.  wir  geloben 
och  das,  daz  wir  dukein  urliuge  anegrifen,  das  die  burger  von  Strazburg  oder  ir  30 
helfer  geirren  muge  an  deme  vorgenanten  urliuge.  si  aber  das,  daz  uns  ieman 
ängrife  mit  unrchte,  swa  es  her  Gozelin  von  sant  Thomane,  her  Johannes  ginsit 
Briusch,  her  Reinboldelin,  her  Rulin  Ripelin  küsent  bi  deme  eide,  da  suln  wir  uns 
w^rn.  wir  geloben  och,  daz  wir  wider  die  burger  von  Strazburg  niemer  gehelfen 
sulnt  in  keime  urliuge.  daz  dise  gelubede  unde  dise  sunc  stete  Mibe,  derumbe  gib  35 
ich  Wilhelm  der  vitzetüm  und  Albreht  der  Begere,  Rudolf  der  Howemesser  zu 
bürgen  hern  Guutliern  von  Landesberc,  hern  Günthern  den  burcgravcn  von  Ergers- 
heim,  hern  Heinrichen  den  burcgravcn  von  Sullzmalen ,  hern  Heinrichen  von 
Schonowe,  hern  Burcarten  von  Wangen,  hern  Dietrichen  den  Beheim  von  Epfiche, 
hern   Albrehten   von  Epfiche,  hern    Friderichen  von  Ufwilre,  hern  Wilhelmen  von 


1263  4» 

Achcnlicim,  liorn  Bcrnanlcn  den  Kagcn  vur  vunfbundert  mark  sflben  abo.  liärbel 
undcr  uns  drieti  diilieinrir,  da/,  den  Icscschatz  abegaoge.  tind  Saint  die  b&rgeo  htll 
sin  vur  die  andern. vun  mir  Willicltne  sulnt  abegan  zweihandert  mark.  Ton  mir 
Alhrehto  sclicig  undc  liundcrl,  von  mir  Hüdolve  vierzig  unde  hundvrl  undc  wnt  di« 
6  bärgen  liafl  vur  die  lebenden,  wir  haben  Ach  lidig  und  aoe  bete  gelaxaeo,  davile 
wir  und  un.serc  erl)cn  l(;b<;nt,  alles  das  g&l,  das  die  burger  von  Slraxbarg  ander 
uns  hont.  cAfet  aber  ieinan  kcins  vurbas,  das  bete  schuldig  si,  das  iol  geben 
gcwi'nliclie  bete,  swie  aber  dise  vorgescbriben  sfine  von  uns  oder  Ton  ansem 
vriundcn  gebrochen  wurde,  so  suln  wir  dric  uns  bi  geswomeme  eide,  den  vir  getan 

10  hant,  zu  Strasburg  in  enlwurlen  nach  rehler  giselschefVe  in  den  nehisten  siben 
nahlcn,  so  wir  gemant  werdcnt,  niciner  dannan  zu  kummenne,  ie  das  widertan 
werde  nach  werlichen  dingen,  dauiille  die  sCine  gebrocbeo  wurt.  swie  aber  wir  dri« 
uns  niht  geenlwurlcnt,  so  sulnl  sich  die  vorgenanten  b&rgcn  bi  geswomeme  eide, 
den   si   getan   hant,  in   den   nehisten  vicrzehon   nahten,  so  si  gemant  werdent,  xft 

i&  Slra/.burg  in   ontwiirtcM   nach    rehter  giselscheftc  niemer  dannan    zu  kummenne.  ie 
das  widerlun  wurt,  dainille  die  sfine  gebrochen  wurt.  wer  aber  daz  sich  der  '■■'"•....r, 
duhcinrc  zu  Slruzburg  uiiit  gelörstc  enlwurlen,  der  sol  sich  cntwurten  zA  1 
oder  zu  Rinowe  oder  z&  Zabem  unde.  swer  sich  iedcrman  gccntwurtct,  da  sol  er 
Ml  hüben   ligcnde.   wurt  aber  ein  missehcl   umbc  das,  daz  die  burger  sprecbent, 

ao  die  si'inc  were  gcbroclien,  unde  wir  sprechent,  si  were  ungebrochen,  dcruber  sint 
vier  iiiiser  geselzel,  dise  zwenc  her  üurcarl  der  Murnharl  unde  her  Albreht  der 
Kugc  von  unscrn  wegc,  unde  dise  zwcne  her  ReinboU  der  Uebencellcr  unde  her 
Niclaws  Zorn  von  der  burger  wegc.  unde  swie  die  viere  oder  dric  under  in  k&sent, 
daz  die  sCinc  .si  gebruchcn,  so  suln  wir  leisten  also  davor  gcschriben  ist.  w£re  eher 

IB  daz  si  ciisk'geiit,  su  ist  unser  herrc  her  Heinrich  der  urweite  von  Strazburg  obeman. 
unde  zwedcrtalb  der  gevellet,  den  sol  man  volgen.  geschehe  aber  unscnnc  hcrrcn 
deme  urweiten  iht,  so  sulnt  sich  die  viere  vorgenanten  k&ser  entwurten  in  die  slat 
zö  Slrazburg  in  den  vrOnhof  niemer  dannan  zu  kummenne,  ie  st  mittcnaoder 
ubereinkommcnl   umb   ein  obeman.  wir  geloben  öch.  swie  der  vorgenanlen  bArgcn 

uo  duheinre  sU'irbot,  daz  wir  in  den  nehosten  vierzchen  nahten,  so  man  uns  gvmani. 
ein  andern  gebcnl  an  des  slat.  der  ime  gemczsi  si.  swie  Ach  undcr  den  viem 
ersten  kAscrn,  die  da  obenan  genemmel  sint,  duheinre  sl&rbct,  so  sulnt  die  burger 
imiowi'iidig  ein  manotc  ein  andern  kfiscn  an  des  slat,  der  also  gdit  si.  dasselbe 
sulu  wir  unde  die  burger  tftn  umbc  die  vier  kiiscr,  die  von  uosem  wege  unde  von 

y,  im  wege  gekosen  sint  umb  ein  obeman  zu  nemmenne.  wir  die  vorgenanlen  b6rgen 
vcrjchon  alles  des,  das  da  obenan  von  uns  geschriben  ist.  unde  geloben  es  bi 
geswomeme  eide.  den  wir  getan  hant,  zu  tonne  unde  zu  '  '  ■•  ane  allcndahte 
gfverde.  wir  Heinrich  von  golles  gnaden  der  urwellc  von  S  i'.-Iicn  Urkunde 

niil  disen  brieven,  dnz  dise  söne  gesehehcn  ist  rehtc  unde  r  >  da  obenan 

40  geschriben    ist.    unde  derumbo   haben   wir  unser   ingesigele   gehei.  ikcn  an 

disou  brief  durch  der  vorgenanlen  herrcn  bete,  wir  Albrchl  der  lU^dolf  der 

Iloweniesser    verjohcn    des,   daz    uns     bignCkgct    hern    Wi''  ■"  viltet&mea 

iiiLMslLTolo ,  das    vur  uns   alle   dric   an   disen  brief  gohenket  rkunde.  wir 


410  1263 

Günther  der  burcgrave  von  Ergersheim,  Günther  von  Landesberc,  Heinrich  von 
Schönowe,  Bernant  der  Kage  haben  unser  ingesigcle  gehenket  an  disen  brief  zu 
einre  biwerunge  unde  zu  eime  Urkunde,  wir  die  andern  bürgen  verjehent  des, 
daz  uns  bignuget  der  vorgenanten  herren  ingesigele,  die  mit  uns  umbe  dise  süne 
bürgen  sint.  dis  bischach,  do  sit  unsers  herren  geburte  warent  zwelfhundert 
unde  driu  unde  sehcig  jar,  an  sante  Martins  abende. 

S  aus  Straßb.  8t.  A.  Verseht.  Canzlei-Gew.  Corp.  K  lad.  15  or.  mh.  c.  3  sig.  pend.    Abge- 
fallen sind  die  Siegel  Crunthers  von  Landsberg  und  Heinrichs  von  Schönau. 


538.  Ifii^f   Walch  löst  sich  ans  der  Gefangenschaft  der  Stadt  Straßburg  und 
stellt  ihr  vier  genannte  Bürgen.  1263  November  11.  lo 

Ich  Hug  der  Walch  lü  kunt  allen  den,  die  disen  brief  gescheut  oder  gehörent, 
das  ich  mich  vercihe  aller  der  anesprache,  die  ich  mohte  han  engegen  .  .  den 
meister,  deme  rate  und  der  gemeinde  von  Strazburg  und  allen  irn  heifern,  und  bin 
liuterliche  versünet  mit  in  umbe  das,  das  si  mich  gevangen  hettunt  in  deme 
urliuge,  das  bischof  Walther  mit  in  hatte,  dise  s&ne  han  ich  gesworn  stete  zu  15 
habenne  vir  mich  und  alle  mine  friunt  iemerme  unde  gelobe  das  bi  geswornem 
eide,  das  ich  und  alle  mine  friunt  in  und  allen  irn  heifern  umbe  dise  getat  niemer 
leit  noch  schaden  noch  laster  suln  getün.  harumbe  han  ich  in  zu  bilirgen  geben 
min  herren  hern  Hugen  den  greven  von  Lützelnstein,  hern  Eberharten  den  herren 
von  Etendorf,  .  .  .  den  Beheim  von  Lutzeinstein,  Hugen  von  Ahswilre.  die  haut  20 
die  ersten  zwene  mit  irn  truwen  und  die  andern  zwene  bi  geswornem  eide  gelobet, 
swie  an  den  burgern  von  Strazburg  oder  irn  heifern  von  mir  oder  von  minen 
friunden  dise  süne  gebrochen  wurt,  das  si  das  in  den  nehesten  vürzehen  nahten 
abetünt  und  bessernt,  darane  die  süne  gebrochen  wurt.  tetent  si  das  niht,  so  sint 
si  schuldig  unverscheidenliche  den  burgern  von  Strazburg  sehcig  mark  Silbers  und  25 
sulnt  sich  zu  Hagenowe  in  entwurten  niemer  dannan  zu  kummenne,  ie  si  den 
burgern  von  Strazburg  sehcig  mark  Silbers  haben  vergolten,  wir  die  vorgenanten 
bürgen  verjehen  des,  das  wir  leisten  wellent  unde  stete  haben  ane  allerslahte 
geverde  in  alle  wiz,  also  davor  geschriben  ist.  und  han  wir  Hug  der  grave  von 
Lützelnstein,  Eberhart  von  Etendorf  unser  ingesigele  an  disen  brief  gehenket  zeime  30 
Urkunde,  wir  die  andern  vorgenanten  bürgen  verjehen  des,  das  uns  bignuget  der 
zweier  vorgenanten  herren  ingesigele.  dis  bischach,  do  sit  unsers  herren  geburte 
waren  zwelfhundert  und  driu  unde  sehcig  jar,  an  sante  Martins  naht. 

8  aus  Straßb.   St.  A.  Verseht.  Canzlei-Gew.  Corp.  K  lad.  15  or.  mb.  lit.  pat.    Der   untere 
Pergamentraml,  an  dem  die  Siegel  befestigt  waren,  ist  abgeschnitten. 


1263  MI 

539.  Otto  poH  OcAsen stein  f/vittirt  Meister  und  Roth  der  Stadt  Str^Ohmg  4ier 
30  Mark.  1H03  November  IH. 

0[tto]  de  Ohscn.stcin   viris   discrctis  Jo[lianDi]  msgistro  et  consulibtu  Argmili- 

ncnsilius  parntiim   in   umni))ii»  ub.sc(|uiiim   vwxa.  ttalulc.        novenlü,  quod  in  Pelro 

c  du   Ik-r.slet(;    IrigitiUi   iiiunrus   vcstru  noiniiic  acccplavi.  undo  vos  d«  ipsa  peenoia 

presentibus   quillo  el  esso   ex  parte   mei  faleor  absolutos.        dalum  anno  domini 

12G3,  dutninica  proxima  post  Martini. 

H  aus  Slraßb.  81.  A.  Verachl.  Ctnilei-Oew.  Corp.  K  lad.  17  nr.  89  or.  mb.  c  »/§,  futi. 

540.  Walther  ron  Qeroldufch  und  ai:uir  ii,.  -ssen  tekließen  mit  JJnnncfi 
10  dem   erwählten  Bischof  ton    Straßhur g,  der  «SV-  tßlmrg,  den,  Grafen  Rudolf 

und  Oottfrid  ton  Ilahsburg,  dem  Grafen  Konrad  und  den  Bürgern  ton  Freiimrg 
einen  bis  zum  Schluß  der  Pfingstwoche  näehtten  Jahre*  laufenden  Wafenttillttand. 
1203  December  13. 

Wir  Wallhcr  von  Geroltseckc,  .  .  der  marcgravo  von  Ilachbcrc,  Heinrich  ron 

ir.  GerolLscckc,  Fridcrich  von  Wolfahe,  IIcsso  von  Osenbcrc  tönt  kunl  allen  den,  die 
discn  brief  gescheut  oder  gubureul,  das  wir  vur  uns  und  alle  unser  lielfer  mit  deme 
hcrrcn  liuru  Ilcinricbo  demo  urweiten  von  Strazburg  und  mit  den  burgern  von 
Stru/.burg,  mit  graven  Rüdolve  uude  graven  Golfride  von  Ilabsburg,  graven  C&nrale 
undu   den  burgern    von    Kriburg  und  allen  irn  eilgenouen  und  im  belfern  in  deme 

■M  urliiigc,  das  z^vi^9cben  in  und  uns  ist,  boben  geniocbel  einen  stetun  und  ein  gewÖD- 
lichcn  vridc  von  sunt  Otclien  nies  unzo  uzgander  prinkcst Wochen  undc  den  la(^  allen 
also  :  das  mcncglicb  varo  unde  scbafle  uflc  dorne  wasscr  und  uiTeme  lande  und  in     .^*|, 
den    stetun,  olso  man  tele,   ob  es  ein   gance   s&ne   werc,  undc  das  nicman  keine 
salzungo  iniiclic,   die   nuwc   und   ungewAnlicb   si.    unde   were   dait  dirrc  vride*  an 

2&  keinen  dingen  gebrucben  wurde,  das  käntlicb  und  offen  ist,  das  sol  man  alxAhanl 
bessern,  ist  es  aber  zwivcllicb,  so  sol  es  stan  zu  Brisikowe  an  hem  Rftdolve  von 
Einstal  und  an  hern  Gotfridc  von  StAfe  undo  zu  Mortenowe  undc  zu  Elsaxsen  an 
bern  Schidelino  von  Stofenl)erc  und  bern  W'allber  von  Halbere  des  scbulthetssen 
bri'ider  von  Uengonbacb.   dise  vüre  sulnl  ur^aru  bi  geswomeme  eide,  obc  der  vride 

:«>  gebrochen  si.  unde  swen  si  schuldig  vindent,  der  sol  bessern,  were  aber  das  si 
unsliegent  on  der  urleil,  so  ist  unser  herrc  der  urweltc  von  Basilei  obcman.  unde 
swn  der  heissct  bessern,  da  sol  mon  bessern,  diseu  vride  han  wir  geswom  stiHc  zu 
linl)onnc  ane  nllcrslabte  goverde.  und  dos  dis  sliHe  bhbe.  so  isl  dirre  brief  versigi'll 
mit  uiisern  ingesigolen  zeinie  »irkundc.       dis  bischach,  do  sil  uushts  hcrren  geburie 

\a  waren  tuscnt  jor  zweihundert  und  driu  undc  schcig  jar,  an  sante  Olelien  tage. 

S  au»  Slraßb.  St.  A.  Vord.   Dreiwhn.  Q«w.  Corp.  A  imd.  »  or.  wA.  e.  tig.  ptmi.   Omt 

erlutUrH  c/iM  Sifffrl  Wnllher»  r»n  OenUiek,  dk  Mr^m  tib§rf<ttm. 
Otdruckt  oM  <ifm  ßricfburb  A  M.  8&8i  Md.  M  Wmdt$r  Affm.  tt  waCr.  ardWv.  p.  tT3 

Nf.  14  -    Lünig  XVI J,  S74  »r.  91;  ScüegfUm  AU.  difL  I,  449  mr.  &M. 

40  •)  riirra  vride  «•/'  tUtmr. 


Dt.    M 


1    fffinrtrk  «vku    \^u^uhurtf    ».airk^r    TktmfMn^ti  90tt  BM9(i. 


412  1261  —  1263 

541.  Erho  Kesseler  löst  sich  aus  der  Gefangenscliaft  der  Stadt  Straßhirg  und 
stellt  derselben  sieben  genannte  Bürgen.  1263  December  20. 

Ich  Erbo  Kesseler  tu  kunt  allen  den,  die  disen  brief  gesehent  oder  gehörenl, 
daz  ich  mich  vercihe  aller  der  ancsprache  [weiter  wie  in  nr.  525  bis  zu  bürgen 
geben]  :  hern  Günralcn  den  Röten  von  Geizpoltzheim,  hern  Rüdegern  Gnipping  von  5 
Geizpolzheim,  hern  Härtungen  unde  sinen  brüder,  hern  Volmarn  von  Wide,  Sifriden 
von  Marley  unde  Cüncen  minen  brüder.  die  hant  bi  gesworneme  eide  gelobet 
[weiter  wie  in  nr.  525  bis  bi  gesworneme  eide].  wir  geloben  öch,  daz  disen  eit 
nieman  abetriben  noch  werben  sol  noch  von  den  babisle  noch  von  geistlicheme 
gerihte.  und  daz  dis  stete  hübe,  so  ist  dirre  brief  versigelt  mit  unsers  herren  hern  lo 
Heinrichs  des  ur weiten  von  Strazburg  unde  mit  hern  Murnhartes  ingesigelen,  der 
zweier  herren  ingesigele  uns  bignüget,  zeime  Urkunde.  dis  bischach,  do  sit 
unsers  herren  geburte  waren  zwelfhundert  unde  driu  unde  sehcig  jar,  an  sanl 
Thomans  abende. 

S  aus  Straßb.  St.   Ä.  Verschl.   Canzlei-Qew.  Corp.  K  lad.  15  or.  mb.  c.  sig.  pend.  laeso.  15 
ÄbgefaUen  ist  das  Siegel  des  erwählten  Bischofs  Heinrich. 

542.  Die  Stadt  Saarburg  sichert  der  Stadt  Straßburg  zu,  daß  ihre  Bürger  keinen- 
falls  den  Straßburgern  genommenes  Beutegut,  namentlich  Weine  ankaufen  würden, 
und  terspricJU  entgegengesetzten  Falls  tollständige  Oenugthuung.  [1261-1263]. 

Honorabihbus  viris  amicis  suis  karissimis  domno  Burchardo  Spendere  magistro,  20 
consulibus   et  universitali   civium  Argentinensium  .  .    scultelus,  .  .  jurati  commu- 
nitasque   burgeusium   ville  de   Sarburc,  quicquid  possunt   servicii   et  honoris,  cum 
dilectione   sincera.        discretionem  ycstram   cupimus  non  latere,  quod  nos  compas- 
sione  civili  super  injuriis  et  molesliis  vobis  illalis  a  vestris  emulis  et  injurialoribus 
vobis   quam  plurimum  nee  immerito   condolemus,   desiderantes    toto    cordis    affeclu  25 
vestrum  in   omnibus   comodum   et  honorem,    super  eo  autem,  quod  nobis  vestris 
dcmandastis   litleris   ad  noticiam   vestram   pervenisse,  quosdam  nostros  concives  ad 
predones  vinorum   vestrorum  accedere  et  eadem  vina  spe  precii  lenioris  comparare, 
honestali  vestre    tenore   presenlium   veraciler  significamus ,    quod   de    hoc    omniuo 
sumus  ignorantes  nee   scire   vellemus  incomodum  vestrum  vel  gravamen.  quando-  3o 
cumque  autem  sciverimus  seu  vos  scire  poteritis  aliquem  de  nostris,  qui  hujusmodi 
vina  et  spolium  vobis  ablalum  comparet  vel  emat,  nos  parati  erimus  vobis  de  hoc 
lantum  facere  et  emendare,  quantum  eliam  a  nobis  duxeritis   acceptandum,  scientes 
certissime,  quod,  cum   nos   seu    aliqui   nostrum    spolium   domni   nostri  .   .  Melensis 
episcopi   super   inimicos   et   emulos  manifestes  episcopatus  Metensis  acceptum  com-  30 
parare  non  velimus  nee  eo  uti  usu  quocumque,  multo  invitius  vestris  spoliis  utere- 
mur  parati  ad  omnia,  que  veslrum  tangunt  comodum  et  honorem,  valele. 

S  aus  Straßb.   St.  Ä.  Verschl.   Canzlei-Gew.   Corp.  K  lad.  17  or.  mb.  lit.  clausa  c.  sig.  in 
versa  impr.  delcto.    Das  Stück  fällt,  iceil  sein  Inhalt  auf  kriegerische  Zeiten  deutet  und 
der  in  der  Adresse  genannte  Burchard  Spoider  in  den  Jahren  1261 — 1263  als  Bürger-  40 
meister   von    Straßburg  fungirt ,    wohl   in   den    Zeitraum    dieser   drei   Jahre.     Vergl. 
W.  Wiegand  Bell.  Walther.  S.  76  not.  1. 


12  0  112  0  4  413 

543.  Walther  von  Oirhndiii  der  t*ic/iHlt/ii:ili  und  die  Bürger  90%  Bf^fii>äu  tAeilen 
Meister  und  Ruth  der  Utaät  Straßhurg  mit.  daß  xie  Eberkari  dem  Rolken  mn4 
seinen    Genossen    für    nächsten   Dinstag    sicheres    Geleit   bit    tmr    8Uit  Rkei»Mn 

geben.  \t^OI-l'<;o:{\  Rheinnu. 

B  Viriä  voncruhilihtiH  et  honcsiis  B[urcardo]  Dispensatori  magistro  driom  et 
CüDsulibu»  do  Argcnlinu  W(il[tiicru8]  de  Uirhadcu  sculleliu  du  Uinowc  et  univerailas 
civiuin,  (itiicqiiid  pussuiit  ob.scquii  et  honoris.  lionealali  vestre  preeeotUias  tigni- 
ficauiiLs,  qiiod  no.s  Kl)crliardu  Hufo  lalori  prcscnliiim  •'  '  '  'lOS  oomplicibus  tois, 
quuM  proxiiiiu  tcrcia  feriu  ad  suum  ncguciiiin  uccersiri  U'  :ii  vel  sectun  daxeiit, 

10  upiid  civilutcm  nostrum  sccurum  danms  ducatum.  et  in  hajus  rei  tesUmonium 
prcsuulem  ccdulam  sibi  Iradidimus  nostri  sigilli  muniiuine  roboratam.  dalum 
apud  Hiuowc. 


S  au»  Straßb.  .9/.  A.  Venchl.  Canzlci-Oew.  Corp.  K  lad.  17  or.  mb.  e.  ri§.  pmd.  Utm.  Zmr 
Valiruny  vergl.  nr.  643. 

IS  544.  C(\no  abbas  conventusquc  monastcrii  Marbacensis  onere  debilonun  oppreati 

prodium  suum ,  quatuor  scilicct  mansus ,  in  villa  et  banno  Criecbeshcim  prope 
TuiiKcnsbeiin  situm,  quod  Richnrdis  mulicr  et  ejus  filii  excolucrunl.  vcnduiit  Gotrrido 
fruiiieiiliiriu  elvi  Argculiueusi  pro  cenlum  quinquaginla  marcis  argenli  rcnunciaotes 
omni  juris  canonici  et  civilis  auxilio  et  pro  dampnis  et  expensis  emptoris  bona  ana 

ao  in  dioccsi  Argcntincnsi  sita  nomine  pignoris  oblignnles.  Ileinricus  electoa  Argenti- 
nensis  assentil  et  sigillat.  «  quod  cum  moiuistorium  noslnun.  >  dalum  et  actiun 
anno  doniini  1201,  2  idus  januarii.  l'^Hit  Januar   '' 

B  aui  Slraßb.  Bu.-A.  H  fuo.  2110  or.  mb.  e.  tij.  ]h:ihi.  tltlapno. 

545.  Jakob  von    Varsberg  gelobt  der  Stadt  Straßburg,  die  twiseken  ikr  und 
»  Heinrich    ton    Varsberg    über   dessen   Freilassung    und  de*    Tod    ninet   in  dtr 
Gefangenschaft   verstorbenen    Bruders    Waltker   geseklottene   SikM   getreulick    tu 
achten  und  tu  kalten.  1264  Januar  30. 

Viris  discrctis  et  honcstis  univcrsis  civibns  civitatis  Argcntincnsis  Jacoboa  milea 
do  Warncsperch  snlulcm  et  sc  ad  corum  promptum  Tamulatum.       universitati  Teatra 

uü  tiutuin  f'uc'io,  ([uod  ogo  paccni  fuclam  inier  vos  ex  una  parte  et  Ilanricom  de 
Wnrncsperc  servientcm  mcum  lalorcm  prcscnlium  scilicet  de  redempliooe  aua  et  de 
morle  Walteri  Trutris  sui,  qui  in  caplivitatc  vcstra  obiil,  ex  alia  Gdeliter  et  integre 
ubsque  dulo  et  nbsqiic  ralsitnlc  rnlam  et  stabilem  tcneo  et  tenclx)  et  de  hoc  deinoepa 
udvorsum  vos  et  vustros  nullnm  pravam  vel  falsam  quirram  nee  movcbo  occaatooem. 

x>  sie  ndjuvct  mc  deus  et  omiics  .saiicli.  istud  etiam  vobis  promilto  üdc  data,  tanquam 
prescns  coram  vobis  essem.  in  bujus  rei  tcstimonium  prescns  scriptum  sigilli  md 
niuniiniue  roboratur.  actum  aono  domiui  1264,  in  festo  beatonun  Fabiani  el 
Scbastiani. 

.S' (IM.«  .S<r<i/>ft.  .SV.   .1.   V.rs.jii    t  Ainlri-Urw    l  orj>    K  "  •  ■»    ;  - -i  / 


414  12  6  4 

546.  Oraf  Heinrich  von  Ziceibrücken,  Abt  Dietrich  ton  St.  Matthias  und  der 
Trierer  Domprohst  Simon  beurkunden,  daß  die  namentlich  auf  ff  e führten  J'ericandten 
Heinriclis  und  Wallhers  ton  Varsberg  sich  eidlich  vor  ihnen  verpßichtet  haben, 
an  den  Straßburgern  weder  die  Qefangennahnie  des  einen  noch  den  Tod  des  andern 
zu  rächen.  1264  Januar  22  Varsberg.  5 

Nos  Henricus  comes  Geminipontis,  Theodericus  abbas  sancti  Mathie  1  et  Symon 
major  prepositus  et  archidiaconus  Treverensis  notum  facimus  universis  prescntes 
litteras  inspecturis,  quod  in  nostra  presentia  consüluli  Egidius  de  Warnesperg  miles, 
Gotfridus  de  Külchingen  filius  avunculi  Ilenrici  et  Waltberi  de  veleri  castro  War- 
nesberg,  Albertus  de  Bollechen,  Jobannes  de  Morledingen,  Lampertus  de  Gyrspercb,  10 
Reinboldus  de  Alba  nepotes  Henrici  et  Waltberi  prediclorum  et  Matheus  pater  pre- 
dictorum  Henrici  et  Waltberi,  Hugo  de  Lencberdingen  juravenmt  et  firmiter  se  ad 
hoc  obligaverunt,  quod  nunquam  per  ipsos  nee  eorum  amicos  vel  parentes  fiet 
aliqua  vindicla  de  caplivitate  Henrici  supradicti  nee  de  morte  Waltberi  fratris  sui 
nee  de  rebus  ipsis  ablalis  nee  etiam  de  viginli  marcis  argenti",  quas  sohlt  idem  15 
Henricus  occasione  captivitatis  sue,  contra  cives  et  domiuos  Argenlinenses  vel 
eorum  parentes  et  amicos.  si  vero  Henricus  antedictus  de  Warnesberg  a  caplivitate 
sua  denuntiatus  nou  fuerit  per  omnia  absolulus,  quemadmodum  est  promissum, 
coram  magistris  civitatis  Argentinensis,  predicti  superius  nominati  protestati  sunt 
coram  nobis,  hoc  juramcntum  uon  tenere  vel  eos  esse  per  hoc  astrictos,  quod  20 
occasione  hujusmodi  prestiterunt.  in  cujus  rei  testimonium  ad  pclitioucm  predictorum 
sigilla  nostra  prescnlibus  sunt  appensa.  actum  apud  Warnesberg  anno  domini 
1264,  in  craslino  Agnetis  virginis. 

S  aus  Straßb.  St.  A.  Verschl.  Canzlei-Gew.  Corp.  K  lad.  15  or.  mb.  c.  sig.  pend.   Erhalten 
ist  nur  das  Siegel  Graf  Hcinricfis  von  Zweibrücken  mit  sehr  unleserticJter  Legende,  die  25 
beiden  übrigen  sind  abgefallen. 

547.  Remich  von  Rosheim  schließt  mit  der  Stadt  Straßburg  seiner  Gefangennahme 
wegen  eine  Sühne,  für  die  er  ihr  sechs  ge7iannte  Bürgen  stellt.  1204  Februar  1. 

Ich  Remiche  von  Rodesheim  tu  kunt  allen  den,  die  disen  brief  gesehent  oder 
gebörent,  daz  ich  uberein  bin  komen  mit  den  burgern  von  Strazburg  und  irn  90 
heifern  einre  steten  süne  vur  mich  und  alle  mine  vriunt  ane  geverde  umbe  mine 
gevancnisse  und  alle  gevehte,  die  ich  oder  mine  vriunt  gegen  in  mohtent  hant 
umbe  dis  urliuge.  unde  hab  ich  vur  mich  und  alle  mine  vriunt  dise  süne  gesworn 
stete  zu  habenne  iemerme  unde  gelobe  das  bi  mineme  eide,  den  ich  getan  habe, 
daz  ich  und  alle  mine  vriunt  in  und  irn  belfern  umbe  dise  getat  niemer  leit  noch  35 
schaden  noch  laster  sulnt  getün.  ich  gelobe  öch,  daz  ich  hern  Walther  deme  herren 

a)  argenti  au/"  Rasur. 


1  Bas  St.  Matthiasstift  zu  Trier. 


1264  MS 

von  Ocroltscckc  noch  sincn  Winden  und  im  helfen)  wider  die  bnrger  too  Slrasburg 
nicmcr  geraten  noch  geholfen  sol  noch  cnsol  Ach  wider  die  TorgeoanteD  bovgvr 
nictn(!riiic  g(;lioIfen  in  ktnmc  urliii^c.  das  geloh  ich  bi  gesvonwiiie  eide.  humilM 
huii  icii  in  zi'i  hurgni  gehen  hern  Ollun  von  ilodesbeim,  hera  Bnroaiten  yoo 
0  Rodcslioim,  licrn  ikrlholtun  undo  hem  R&degem  Onippinc  Ton  OmMpoiiätüm, 
Heinhern  von  Ilodcshuim  unde  hem  Fridericbcn  von  Rodeshcim  sioen  swager.  die 
haiil  l)i  gosworticmc  eide  gelobet,  swie  on  den  bürgern  von  Slrubofg  oder  im 
helferti  von  mir  oder  von  minen  vriunden  dise  sAae  gebrochen  wart,  das  sie  lidi 
zu  Stra/I)urg  in  entwurlenl  in  den  nehisten  sibcn  nahten,  so  ne  gcmflnt  werdeot*, 

10  niemcr  dannon  zfi  kuinnicune,  ie  das  widertan  unde  gebesaert  wart,  unde  aiat 
schuldig  ahe  zfi  lönnc  das,  damiltc  die  sCiac  gebrochen  wurt.  wir  die  Torgenanlen 
bürgen  vcrjehenl  alles  des,  das  davor  von  uns  gcschril)en  ist,  unde  gelobent  ea  bi 
geswnrneniü  eide  zu  leislennu  unde  stete  zu  hobenne  ane  alleralabte  gererde.  ich 
Rcmicho  unde  die  vorgenauten  bärgen  geloben  öcb,  das  disen  eil  nieman  abetribcn 

15  noch  werben  sol  noch  von  den  babcsle  noch  von  geistlicbeme  noch  von  wellUcbeme 
gerihlo.  und  da/  dis  stete  blilK>,  so  hau  wir  disen  brief  mit  hem  Ollun  ingesigcle 
von  Rodeshcim  vcrsigell  zeimc  Urkunde,  wir  die  andern  bärgen  und  ich  Remiche 
vcrjchcnt  des,  daz  uns  bign&gct  hern  Oltuns  ingesigels  von  Rodesbeim.  dis 
bischach,  do  sit  unsers  hcrrcn   geburte   waren  zwelfhundert  unde  vier  unde  adidg 

•x)  jar,  an  der  liehtmes  abcnde. 

8  atu  Straßb.  St.  A.  Verseht.  Canzlei-Oew.  Corp.  K  lad.  15  or.  mb.  e.  ti§.  pmi. 

548.  J/ciiiric/i  der  ertrdhllc  JiLichnf  r-,.i  '^'■'rßbitrjf  rernnt  das  gatuiicn  rrr- 
armte  und  ccrschuhlcte  Slraßburger  August i.f:iui<ntUr  der  heiligen  DreieiHtgkfit 
mit  der  ßeuedictinerabtei  Allorf.  1264  Februar  HO. 

9B  In  nomine  sancte  et  individue  trinitatis.  Ilenricus  miscratione  divina  electns  et 

minister  luunilis  Argeutincnsis  eclcsic  universis  Christi  iidelibus  banc  lileram  in^peo» 
turis.  caritatis  ordinate  verissimnm  solet  esse  indicium,  cum  patres  spirilualea 
.scoundum  olHcii  sui  dehilum  liliorum  inopie  conduionl  et,  ne  ab  iocepto  boni  operia 
prupusitu  propler  inopiain   huinanarum   iiccessitatum  deticianl  et  eomm  Status  refor* 

90  metur  in  melius,  palerna  solliciludine  in  futurum  eis  providerv  non  obmitlunt.  qoa- 
propter  ad  noticinm  presentium  et  futurorum  pervenire  desideromns,  qualiter  mooa» 
steriuin  sanol«'  Trinitatis  et  frnlrcs,  qui  sub  ordine  cononiconim  regularium  et  rcgnla 
beati  Augustini  fuerunt  aclonus  extra  muros  civitatis  Argentinonsis,  adeo  sil  atle- 
nualum,    quud    nee    pauci    fratres    ibidem   deo    famulantes    in    lonui    victu   poasinl 

X,  sustentari.  quoniam  propter  disccnsiones  et  diulurnas  perturbationes,  pnq>ter  bella 

^otiam  et  inccndia,  que  in  nostra  dyocosi  actcnus  viguerunl.  idem  ocnobium  magnom 
dcfectuni  teiiiporalium  patitur  et  debilorum  ac  usuranim  honene  fere  oonsumptaai 
cxistil,  nus  igilur  benignitatis  nostrc  palrociniu  illud  intuentes  ad  atatom  melioreoi 
revocare  curabimus   tempore  oportuno.   habito  siquidcm  consilio  et  consensu  noslri 


i)  in  <li>n  —  wvriUol  »wf  »mir*r  DimI*  mirr  tMU  r*«  fltititr  Hmmi  »ttr  4it  Jhih 


416  1264 

consulere  possemus  et  animarum  providere  saluti,  preposilo  et  conventu  dicti 
monasterii  ex  divina  inspiralione  volunlale  libera  regulam  beali  Benedicli  profilen- 
übus  expressim  in  manibus.  .  abbatis  de  AUorf  nostre  dyocesis  ordinis  sancti  Bcnc- 
dicti,  idem  monasterium  de  dicti  prepositi  et  conventus  instantia  et  consensu  expresso 
unimus  monasterio  sive  abbatie  in  Altorf  subicientes  idem  monasterium  in  omnibus  5 
temporalibus  possessionibus,  rebus  et  juribus  presentibus  et  futuris  et  etiam  in 
spiritualibus  dicte  abbatie  in  AUorf  et  cum  omnibus  ejusdem  pertinenliis,  salvo 
tamen  jure  nostro  nostrorumque  successorum.  quam  unionem  atque  subjectionem 
dictus  abbas  et  conventus  libere  et  voluntarie  admittentes  omnes  de  dicte  sancte 
Trinitalis  conventu  in  sue  eclesie  socios  et  monachos  receperunt  parem  cum  eis  10 
vitam  ducluros  in  omnibus  et  recepturos.  ordinabimus  etiam  ,  quod  in  diclo  mona- 
sterio sancte  Trinitalis  ad  ofBciandum  in  divinis  ipsum  monasterium  sex  ad  minus 
monachi  per  abbalem  ordinentur,  quos  ipsi  abbati  ad  eundem  locum  miltere  et 
revocare  secundum  quod  expedire  viderit  licebit,  ministrando  eisdem  necessaria 
secundum  modum  et  formam,  qua  suis  monachis  in  monasterio  Allorf  solel  provi-  15 
dere.  prepositus  eliam,  qui  quandoque  in  diclo  monasterio  sancte  Trinitalis  fucrat, 
omnesque  persone  de  conventu  ejusdem  nichil  de  celero  dicti  monasterii  sancte 
Trinitalis  nomine  petenl  vel  etiam  vendicabunt,  sed  sub  regula  beati  Benedicli  in 
altero  dictorum  monasteriorum  ad  dispositionem  et  ordinationem  abbatis  in  Allorf 
domino  famulantes  manebunt.  aposlatas  aulem  dicli  monasterii  sancte  Trinitalis  20 
nunc  vagantes  diclus  abbas  recipere  tenebilur,  cum  rcdiverint  et  voluerint  sub 
regula  beati  Benedicli*.  qui  si  regulam  eandem  profiteri  renuuerint,  de  nostro  sive 
successorum  nostrorum  consilio  de  eisdem  nunc  aposlatanlibus  disponet  et  faciel 
dictus  abbas,  prout  religioni  convenit  ol  ralioni.  fratribus  etiam  secularibus  dicti 
monasterii  sancte  Trinitalis,  qui  vite  subsidium  a  diclo  monasterio  recipiebant,  pro-  25 
videbilur  per  dictum  abbalem,  prout  anlea  eisdem  consueverat  et  debueral  prepositus 
prefali  conventus  necessaria  ministrare.  in  liujusmodi  ordinalionis  perpetuam  memo- 
riam  presentibus  lileris  appendi  fecimus  nostrum  sigillum.  nos.  .  prepositus  totumque 
capilulum  Argentinense  buic  ordinalioni,  unioni  et  subjeclioni  consensimus  appen- 
dentes  nostrum  sigillum  presenli  karte  in  perpetuam  bujusmodi  noslri  consensus  30 
probalionem.  nos  abbas  totusque  conventus  de  Allorf  ordinis  sancti  Benedicli  Argen- 
tinensis  dyocesis  de  nostra  volunlale  et  conseüsu  supradicta  et  singula  et  omnia 
acta  fore  et  ordinala  esse  confitemur  prominentes,  nos  adimplere  suprascripla  omnia 
nosque  pariluros  in  omnibus  ordinalioni  supranolale,  apponenles  presentibus  lileris 
nostra  sigilla  in  bujusmodi  facti  perpetuam  memoriam  el  probalionem.  actum  35 
anno  domini  1264,  10  kalendas**  marlii. 

B  aus  Straßb.  Bez.-A.  H  fasc.  24  or.  mh.  e.  sig.  pend.  Erhalten  ist  nur  das  Siegel  des 
Straßburger  jDomcapitels,  ein  zweites  abgefallen.  Von  dem  in  der  Urkunde  angekündigten 
dritten  Siegel  ist  gar  keine  Spur  vorltarulen. 

e)  Zu  ergänzen  etwa  vivere  oder  esse,     bj  B  kalandas. 


Kl 


I 


1264  MI 

549.  Ifnnrich  der  erwählte  Bischof  ton  Ntrnßh%rg  und  der  DcmauU>$  BtrtkoUL 
toll  Ochscnslcin  beurknnilen,  wie  der  Streit  iiriseken  der  Bürgtrickaft  ro»  Strüßimrg 
itnd  den  Hackern  daselbst  über  dm  Pi-ris-  des  EinungtreckU  beigelegt  worden  »et. 
rJ04  Februar  i».?. 

e  NoH  Ilciiiricii:<  et  ^i„< d  <  m<  ins  Argcntincnsis,  Rcrtholdus  de  Ohsenstein  omIm 

ejusdcm  cccIchjü  uuiversis  et  .sin(;tiliä  presciuium  itiüpeclorihu»  volumus  esse  notutn, 
quod,  orla  dissensionis  inaU:riu  inlcr.  .  inngistros,  consules  et  universitalem  civitaüs 
Argcntiiicnsia  ex  una  et  pislores  seu  paniflces  cjtisdem  civitatis  ex  parte  altera  saper 
eo,  qiiod  iidcm  pistorcs  a   domibus   pistrinulibiis   ipsorum  ciriutn   pro   ;  rum, 

quod  vulgo  dicilur  cinung,  amplius  quam  aiiliqua  et  approlMta  ip&;.. .  — latis 
consuetudo  uxigercl,  rc(|uircbant,  tandcm  intcrvcnientibus  vim  bonestis  bojusmodi 
discordia  Inliler  est  sopila  consensu  et  voluatatc  dictarum  partium  pleoius  aooedente, 
(piod  dcincpps  in  perpcluuin,  quicunquc  civis  pistrino  suo  iiili-gruin  jus,  quod  dicitur 
ciuuiig,   ncquirero   vohieril,    puiiilicibus   diibil   pro   bujusmodi  jure  daodecim  solidos 

ir>  dcniirioruin  Argi-ntiucnsiuin  sine  omni  augmcnlatione  et  pro  dimidio  einungo  sex 
solidi  dari  debcnl*.  conscnscrunt  eciam  predicti  pistoreü.  quod,  si  quempiam  ciTimn 
hubenlcm  pistrinum  decedere  conligerit,  quicunque  et  cujuscunque  etalis  unus  ex 
lil)cris  suis  ipsum  pistrinum  ex  jure  bercditario  pro  sua  acceperil  porcione,  simol 
gcinm  nccipial  jus  dimidium,  quod  dicilur  ciuung.  nos  igilur  ad  inslaociam 
■^)  prediclnrum  partium  huic  ordinacioni  et  statulo  nostrum  asscosum  inpertimur 
prescntibus  pariter  et  favorcm  ipsamquc  ralam  tcnentcs  et  gratam  per  omnia 
a|iprobatnus,  sigilla  nostra  una  cum  ipsius  civitatis  sigillo  presenlibus  in  testirooniani 
appcudentes.         actum  et  dalum  anno  domini  \'Hi\,  in  vigiü  ■  M  'i'.:"    'ivosiob'. 

8  aw  Straßb.   St.   A.   Vord.    Dreizehn.   Oew.   Corp.   A  l»d.  3"    <>r    W'    ■     ■  •/   ;■«-"./.  hwi. 
U  Abgefatten  aintl  die  Siegtl  der  Stadt  Straßburg  und  du  Domnuto»  lirrdui.l  n.»  '»•h^n- 

stein. 
Oedntckt  am  dem  Bricfbuch  A  fol.  &4b  ihid.  in  der  Ztitteür. /.  Gatk.   /<<  (H^^r,!,    XVI, 

171  mit  dem  rnnrieUigeti  JahrtMiatum  1363. 


550.    Heinrich    der  erwäAlte  Bischof  und   d<u    ßemcapitel    «o«    StmtUmrg 

aci  beurkunden  die  Stiftung  eines  Marienaltars  und  einer  damit  rerbtntdeHeu  Pnttemde 

ini   Münster  durch  de»  Straßbmrger  Bürger  Heinrick    Wehelin.   1264  Min   t3 

Straßburg. 

Iloinricus    dn    giaiia    clcctus    Argcntiiit-ii'^is,     i  .ti-jhouus,    decsBus 

totuuKino  capilulum  eccK'sic  .\rg0nliuensi9  universis  »  l>us  tarn  presenUbos 

X.  quam  Tuturis  luijus  litterc  inspiH:toribua  seu  auditoribus  sinccram  caritatem  in 
doniino  cum  noticia  subscriptorum.  quoniam  omno  bonum  in  rommuno  deduclum 
pulcriiis  elucoscil,  dignum  ess«'  et  congruum  cstinialur  merita  oujuspiam  sub 
dumpnosi  sileucü  i>iii.lir;.,  i,on  abscondero:  quin  |>ocius,  ut  abi  quoque  ad  bononun 


I  Utber  Btftit  wnd    Wtttn   dittr»   Znmfttttkt*   rtrgL  W.  fltiW«   Zmr 
ZtiHflwftfn*  S.  113. 


418  12  6  4 

exercicium  incitentur  operum,  convenit  ea  singulorum  nolicie  propalare.  scire  igitur 
volumus  universos  tarn  presentes  quam  posteros  presencium  inspectores,  quod  vir 
honorabilis  Ileinricus  civis  Argentinensis  diclus  Wehelin  de  consensu  et  bona 
voluntate  nostra,  provida  circumspectioae  adhibita,  in  ecclesia  nostra  Argentinensi 
ob  reverenciam  gloriose  virginis  dei  genilricis  Marie  suis  altare  sumplibus  prope  5 
altare,  quod  dicitur  frugealleri,  in  remedium  anime  sue  fecit  construi  et  construxit. 
huic  siquidem  altari  prebendam  annexam  instiluit  et  fecit  solventem  annis  singulis 
sacerdoli  ad  dictum  altare  celebranti  septuaginta  quartalia,  quinquaginta  quinque 
siliginis  et  quindecim  ordei.  redditus  autem  istorum  septuaginta  quartalium  siti  sunt 
in  hunc  modum  :  in  banno  Gynebret  quadraginla  siliginis,  in  banno  vero  Enesheim  10 
quindecim  quartalia  siliginis  et  quindecim  ordei.  ordinatum  est  autem,  ut  idem 
Wehelinus  hac  prima  vice  prefatam  prebendam  dicto  altari  annexam  sacerdoti 
conferat  pro  sue  libito  voluntatis,  poslmodum  vero  eam,  quam  priraum  vacare 
conligerit,  custos,  qui  lunc  pro  tempore  fuerit,  idoneo  conferel  sacerdoti.  quodsi 
eam  custos  alii  quam  sacerdoti  conferat,  volumus,  quod  extunc,  ex  parte  decani  15 
monicione  ad  ipsum  custodem  premissa,  ut  eam  sacerdoti  conferat,  octo  dierum 
elapso  termino,  decanus,  qui  tunc  pro  tempore  fuerit,  dictam  prebendam  conferendi 
sacerdoti  idoneo  plenam  babeal  et  liberam  potestatem.  sacerdosque  ad  dictam  pre- 
bendam institutus  singulis  diebus  statim  cantatis  malutinis  missam  ad  pretactum 
altare  de  beata  virgine  celebrabit  et  dicta  sua  prebenda  contentus  oblaciones  ejusdem  ao 
altaris  in  usus  fabrice  absque  omni  subtractione  ipsius  fabrice  rectoribus  integra- 
liter  in  subsidium  operis  presentabit.  clioro  quoque  ad  horas  singulas  et  decano, 
qui  pro  tempore  fuerit,  quemadmodum  alii  prebendarii  per  devocionis  obedienciam 
est  ligatus.  inceptis  quoque  laudibus,  chorum  exibit  reverenter  et  licite  et  se  ad 
celebrandum  devocius  preparabit.  cum  custode  vero  nihil  omnino  habebit  disponere  25 
nisi  quod  eidem  sicut  alii  clerici  consuetam  reverenciam  exhibebit.  insuper  ordi- 
natum est,  ut  idem  sacerdos  fideliter  et  studiose  fabrice  predicte  computacionibus 
inlersit  et  eidem  presit  et  prosit  ipsius  utilitatem,  prout  meHus  scierit,  promovendo 
ad  amputandam  antea  in  perpetuum  omnem  questionis  materiam.  et  ut  predicta 
omnia  et  singula  robnr  perpetue  firmitatis  obtineant,  nos  electus  et  capilulum  supra-  30 
dictum,  provida  deliberacione  et  communi  tractatu  prehabitis,  ordinacionibus  pre- 
scriptis  seu  statutis  nostrum  assensum  impertimur  presentibus  et  favorem  ac  omnia 
supradicta  sicut  ea,  que  de  nostra  pura  processerunt  voluntate,  sanccimus,  rata 
tenemus  et  grata  ipsaque  sollempniter  approbamus  sigilla  nostra  presenti  scripto  in 
lestimonium  appendentes.  nos  B[erhtoldus]  de  Ohssenstein  custos  ecclesie  Argentinensis  35 
universa  et  singula  supradicta  confitemur  esse  vera  et  ad  ea  firmiter  observanda  nos 
nostrosque  successores,  capituli  nostri  consensu  plenius  accedente,  presentibus 
sollempniter  obligamus  sigillum  nostrum  in  testimonium  appendentes.  actum  et 
datum  Argentine  anno  domini  1264,  in  crastino  Gregorii  pape. 

F  aus  Straßb.  Frauenh.  Ä.  Papier-Copialbuch  nr.  3  fol.  Ib  von  einer  Hand  des  ausgelmtden  40 
IMen  Jahrh.  eingetragen. 


1  Cfr.  nr.  365  u.  519  not.  1.  Vergl.  F.  X.  Kraus  Kunst  u.  Älterthum  i.  Elsaß-Lothringen  I,  358. 


I 


1  364  ilt) 

551.  IVerner  von  HaUbronn  gc/ilieljt  mit  der  Stadt  StroUnmi  xnnrr  (iefangen- 
schaft  veyen  eine  Sühne,  für  die  er  ihr  zehn  ffenannte  Jinni-n  sirlU,  trelche  sieh 
der  Kntücheidung  einer  Vierercomviitsion  über  Sühnbruck  :u  ln'jen  haben.  t'-iii4 
April  17. 

fi  Icli  Wernhcr  von  Buldehurncn  l&  kuut  allen  den,  die  düen  bricf  gesebent  oder 

gcliArenl,  daz  ich  ubcrein  hin  kommen  mit  den  hurgern  von  Slraxburg  und  irüu 
helftTn  uiiihc  miiu:  g(;voncnissc  und  alle  gevehtc,  die  ich  oder  mine  friuol  gegen  io 
mohlen  lian  iimbc  dis  iirliugc,  einn;  sletun  sAnc  vtir  mich  und  alle  mine  friunl  tDc 
geverdt!.  utide  lioii  icli  vur  iiiiih  uiide  mine  friunt  die  »Qnc  gesworn  stete  zu  babenoc 

10  iemermu.  duz  disc  siiiie  stein  blibe,  deruml)e  gib  ich  in  zu  bärgen  bcrn  Härtungen 
den  jungen  von  Wangen,  hem  Wirichen  von  Rimhurg,  hem  Härtungen  von  Wideo. 
lieni  Olhiri  von  EllK-nsU-in,  lu-rn  Symunden  I,imb4;ln,  hem  Ysenbartcn  von  Wcal- 
hoven,  Ikth  R&dolvcu  von  Üaldehunicn,  hi-ra  Scli^)helin,  Albrchten  von  Hobcnstein, 
Heinrichen   zu   Bach,    die   haut   hi  geswürnemc  eide  geleitet,  swie  an  den  bürgern 

IS  von  Slrazhurg  oder  iren  hclfcrn  von  mir  oder  von  minen  friunden  diüe  sftne  gebrochen 
wurl,  daz  si  sich  in  den  nehisten  sihcn  nohten,  so  si  gemAnt  werdent,  zu  Slnu- 
hurg  oder  zu  Zubern  in  entwurlent  nicmcr  dannan  zu  kummenne,  ic  das  widertan 
undo  gcbcäscrl  werde,  unde  siul  schuldig  ahc  zu  t&nne  das,  damitte  die  sAne 
gehrochen  wurt,   aldcrnach  so  es  her  Rcinbold    der   LicbcnccUer,    Friderich   der 

a)  SptJndor,  her  Riilin  Ripelin.  her  Bcrlhold  Riusez  hi  deme  eide  urvaml.  swedertalb 
sich  aber  iedcrmnn  gcciitwurlet,  da  sol  er  Ach  hliben  ligende.  ich  gelobe  Ach 
bi  geswürncmu  eide,  duz  ich  uud  alle  mine  friunl  den  bürgern  von  Stratbdrg  und 
iren  heifern  umhc  dise  getal  niemer  Icil  noch  schaden  noch  lasier  sulnt  getAn  unde 
daz  ich   wider  si  nicmcrmo  in  keime  urliuge  gehelfen  sol.   ich  gelobe  ficb,   daz 

'«>  disen  cit  niemnn  al)elril)en  noch  werben  sol  noch  von  den  bohistu  noch  von  geisl- 
lichcmc  gorihlo.  ist  nbcr  daz  ich  sli'irbc,  so  sinl  die  vorgenanten  b6rgcn  lidig.  wir 
die  vorgenunten  bürgen  verjehen  olles  des,  das  davor  geschriben  ist,  unde  gekdieii 
es  bi  gesworncme  eide  zu  tAnnc  unde  zu  leislenne  unde  stelu  zu  habeane  aae 
allcrslahte  geverdc.   unde   daz   dis   stelu    hlibc,   so  ban  wir  discn   brief  mit  hem 

:«)  Ilurlunges  von  Wangen  ingesigele,  des  mich  Wernhem  von  Baldehurnen  und  uns 
andere  allesamt  bignQget,  vcrsigell  zeime  urkändc.  dis  bischach,  do  sil  unaers 
herrun  geburto  warent  zwclfhuudert  unde  vier  unde  sehxig  jar,  ao  deme  grAnen 
lunreslagc. 

S  mu  Straßb.  St.  A.  Vertchl.  Ciinilei-Oew.  Corp.  K  Ud.  tb  or.  mb.  e.  fi§.  ptm 


552.  Burchard  Knehelini  Sohn  ro»  DorlitAem  IM  tick  «m  der  Otfanfenteimfl 
der  Stadt  Straßbtirg  mnd  stellt  d«r$«lbm  tecA*  gtummtt  B§rff.  IS04  April  £7. 

Ich  Burcart  hcrn  Knohelins  sun  von  Torolvesheim  tA  kunt  allen  den.  die  discn 
bricf  gesehent  oder  gchorent,  daz  ich  mich  verzihe  aller  der  anespracbe  [tcritrr  iri* 
in  nr.  'tlir*  bis  zu  Iti'irgcu  gelten] :  hcrn  RAdegcni  Gnippingen,  hem  Hetohchen 
vou  Erliugasson,  hörn  Sifridcn  zu  Bach,  hem  Volcmareu  hem  NtSrdewins  son  von 


420  1264 

Mollesheim,  hern  Sifriden  den  Tunebölder,  Niclawcsun  von  Torolvesheim.  die  hant 
bi  gesworncme  eide  gelobet  \ioeiter  wie  in  nr.  525  bis  gebrochen  wart],  swie  öch 
under  disen  bürgen  duheinre  sich  niht  getorste  entwurten  zu  Strazburg,  der  sol 
sich  enlwurten  zu  Erstheim  oder  zu  Zabern.  wir  die  vorgenanlen  bürgen  verjehenl 
des,  das  davor  von  uns  geschriben  ist,  unde  geloben  es  bi  gesworneme  eide  zu  5 
leistcnne  unde  stete  zu  habenne  ane  allerslahte  geverde.  wir  geloben  öch,  daz  disen 
eit  nieman  abetriben  noch  werben  sol  von  den  babistu  noch  von  geistlicheme  gerihte. 
unde  daz  dis  stete  blibe,  so  han  wir  hern  Burcartes  des  burcgraven  von  Nidecke 
unde  hern  Murnhartes  ingesigele,  der  zweier  ingesigele  mich  Burcarten  von  Torol- 
vesheim unde  öch  uns  die  bürgen  bignüget,  geschaffet  gehenken  an  disen  brief  lo 
zeime  Urkunde.  dis  bischach,  do  sit  unsers  herren  gebürte  warent  zwelfhuudert 
unde  vier  unde  sehcig  jar,  an  deme  gr&nen  tunrestage. 

S  aus  Straßb.  St.  Ä.  Verschl.  Canzlei-Gew.  Corp.  K  lad.  15  or.  mb.  c.  2  sig.  pend. 


553.  Reinmar  Schaub  und  seine  Brüder  Hesso  und  Otto    von    Geispohheim, 
Dietrich   von  Lampertheim,    RUdeger   Qnipping  und  Sifrid    Tunebölder  verbürgen  i5 
sich  den  Bürgern  Straßhirgs  um  100  Mark  Silber  für  die  Freilassung  Kuno's  von 
Geispolzheim  hinter   der    Verpflichtung,   daß   derselbe  sich   innerhalb   sieben    Tagen 
nach  erhaltener  Äuffordertmg  wieder  zu  stellen  hat.  1264  April  23. 

Wir  Reimar  Schob,  Hesso  sin  bröder  und  Otto  von  Geizpolzheim  sin  brüder, 
Dietricli  von  Lampertheim,  Rüdeger  Gnippinc,  Sifrid  der  Tunebölder  tünt  kunt  allen  20 
den,  die  disen  brief  gösehent  oder  gehörent,  daz  wir  hern  Cünen  von  Geizpolzheim 
hant  uzgenummen  vur  hundert  mark  silbers  umbe  den.  .  meister,  den  rat  unde 
die  gemeinde  von  Strazburg,  wider  zu  entwurtenne  sich  in  den  nehisten  siben 
nahten,  so  er  gemant  wurt  von  deme  meister  unde  deme  rate  von  Strazburg,  unde 
dazwischent  vur  die  ringmure  zu  Strazburg  niht  zu  kummenne.  swie  aber  er  vur  ^ 
die  ringmure  kummet  oder  sich  niht  wider  entwurtet  in  den  nehisten  siben  nahten, 
so  er  gemant  wurt,  so  sin  wir  schuldig  unverscheidenliche  den  bürgern  von  Straz- 
burg hundert  mark  silbers  und  sulnt  uns  l)i  gesworneme  eide,  den  wir  getan  hant, 
danach  in  den  nehisten  siben  nahten  zu  Strazburg  in  entwurten  niemer  dannan 
zu  kummenne,  ie  wir  das  vorgenanle  silber  han  vergolten  und  eine  gewönliche  sune  ao 
hant  geschaffet  unde  gemäht  von  hern  Gunen  von  Geizpolzheim  den  burgern  von 
Strazburg.  stürbet  öch  under  uns  duheinre  in  dirre  giselschefle,  so  sol  man  ein 
andern  geben  an  des  stat,  der  ime  gemezsi  si.  her  Cüno  von  Geizpolzheim  unsol 
öch  in  dirre  gyselschefte  dukein  ding  werben  noch  tun  noch  mit  gerete  noch  mit 
get^te,  das  den  burgern  von  Strazburg  oder  irn  heifern  laster  oder»  schade  si.  swie  35 
aber  er  das  tete,  so  suln  wir  uns  öch  zu  Strazburg  in  entwurten  niemer  dannan 
zu  kummenne,  ie  wir  das  widertan  haben,  unde  sint  schuldig  das  abe  zu  tünne 
nach  werlichen  dingen,  wir  geloben  öch  bi  gesworneme  eide,  daz  wir  noch  von 
den  babistu  noch  von   geistlicheme  gerihte   werben   noch  abetriben  sulnt  disen  eit. 

a)  S  ode. 


1264  4M 

undc  (]az  Ais  slt^lo  blilic,  so  hon  wir  diiMU  brief  mit  hcrn  Murnbarte«  unde  heni 
Willi(;lin.s  des  vitzcl(hn(;s  von  Stra/Ijiir((  ingestgeln  vcraigdt»  der  xwder  berrao 
ingcsigcli!  uns  liigtii'igel,  zcimo  Urkunde,  wir  verjeheii  öch,  SWM  gcm&lM  her  C6110 
von  Ocizpolzlieim  von  den  bürgern  von  Strazburg  gewinnet,  du  wir  haft  iiiit  bi 
s  goHworneuio  cide  also  von  erst,  wir  Wiliiclm  der  vitzet&m  unde  Burcart  der  Ifnro- 
hiirl  vcrjolien  des,  du/,  wir  unser  ingcsigt-Ie  balicnt  gebenket  an  diaen  brief  durch 
der  vurgcnunlcn  herren  bete.  dis  bischacb,  du  sit  unscrs  berren  gebnrta  varan 
zweliliiuidiTt  undc  vier  unde  sebcig  jar,   an   dT  miUfwuchen  in  der  obatervochao. 

6'  au^  Straf\l>   >>'     \    VenchL  C«uI«i-OeM.  t  ..,     ..  i;     -    Vi  or.  mb.  c.  3  »i§.  ftmL 

1"  delaptii. 

554.  Werner  ton  Ballbronn  schließt  mit  der  Stadt  Straßburg  $rin«r  Otfamftt^ 
sc  haß  wegen  eine  Sühne,  für  die  er  ihr  fünf  genannte  Bärgen  stellt,  welche  »iek 
der  E ntscheidung  einer   Vierercommissio»  über  Süknbruck  t»  füge»  JMe».   1204 

April  i\9. 

1.1  icli  Wi'inluT  von  Bnldchumen  Ift  kunl  ollen  den,  die  disen  bri>  1   .  \A    •!•  r 

gt'liuri'ut,  daz  ich  uherciu    hin    kuinincn    mit   den  bürgern   von   Sir 
hellurn  cinrc  stiHen  sune  vur   mich    und   alle  minc   munl  ane  ).,' 
gevongnissc   und   olle   gcvebtc,   die  ich   oder  mine  vriunt  gegen  in  mohtenl  ban 
unihe  dis  urliugc.   undc  han   ich  unde   her  Otto  von  Elbcnstcin,  her  Symund  der 

«)  Liinhel  von  Epdclie,    her   Reimor  Schfth,    Rfidolf  von   Baldeburnen   nnde  ^^       '    ' 
von  Uuldeburnen  mines  hri'ider  sun  vur  uns  und  olle  unser  vriunt  dise  a&ne  g 
stete  zu  hobcnnc  icmcrmc.  daz  dise  säne  stete  blibe,  dcnimbe  gib  ich  in  zu  b&rgcn 
hcrn  Oltun  von  Klbenstein   undo  die  andern  viere,  die  davor  genant  sint.  die  bant 
bi  geswurncmc  cide  geluix-t,  [weiter  wie  in  nr.  551  mntatis  mnlanäis  bis  ane  allere 

•K>  sluhlu  gcvordc|.  undc  daz  dis  stcHe  blibe,  so  hon  wir  disen  brief  mit  unaera  berren 
bischof  Ilfinrichcs  von  Strazhurg  ingesigele,  des  mich  Wembcrn  von  Baldebamea 
und  uns  vunfe  die  vorgenanton  bärgen  higu&get,  urworbcn  bisigelt  zeime  Urkunde. 
wir  Heinrich  von  gotles  gnoden  der  bischof  von  Strazburg  verjebcnt  dea,  das  wir 
unser  ingesigele  haben  durch  der  vorgenanten  herren  btile  an  disen  brief  gebeiasen 

:«i  henken  zeime  Urkunde.  dis  bischueh,  do  sit  unscra  herren  geb&rte  waren  svel^ 
hundert  -undc  vier  undo  sebcig  jar,  an  den  mftntage  nach  der  ohsterwochcn. 


S  am  Stnxßb.  St.  A.  VcrsrhI.  Ciuuilei-Q«w.  Corp.  K  Ud.  16  or.  wtb.  e.  m§. 

gut  erhtüttHta  Sirgtl  mit  der  Legende  S.  Ileinrici  «Ici  gracta  elMti  krpnüamüa^ 

t555.  Pabst  Urban  IV  bestätigt  dem  Straßburger  St.  SfephansUoeler  die  mf 
10  festgesetzte  Normalsahl  seiner  Schwestern.  12G4  Mai  7  Ortieto. 
et   ( 
salu 


Urbanus  episcopus  scrvus  servorum  dei  dilectis  in  Christo  Gliabus.  .  aUiaÜase 
et  convenlui  monasterii  sancti  Stephan!  Argentinensis  ordinis  sancti  Auguslini 
salutem   et   opostolicam  benedictionem.        cum  a  nobis  petilur,  quod  juatum  eat  et 


422  1264 

lionestum,  lam  vigor  equitatis  quam  ordo  exigil  rationis,  ut  id  per  ^  sollicitudinem 
ofScii  nostri  ad  debilum  perducatur  effectum.  eapropter,  dilecte  in  Christo  filic, 
veslris  juslis  postulationibus  grato  concurrentes  assensu  sextumdecimum  canonicarum 
numerum,  quem  bone  memorie.  .  Argentinensis  episcopus  in  monasterio  vestro,  in 
quo  tunc  nuUus  determinatus  canonicarum  numerus  habebatur,  pensatis  ejus  facul-  5 
tatibus,  cum  coUegium  veslrum  ad  illum  devenerit,  deliberatione  diligenti  prebabita 
de  vestro  assensu  statuit  auctoritate  ordinaria  observandum,  prout  in  patenlibus 
lilteris  confectis  exinde  plenius  dicitur  contineri^  sicut  est  provide  institutus,  aucto- 
ritate apostolica  confirmamus  et  presentis  scripti  patrocinio  communimus  statuentes, 
ul  dictum  monasterium  bujusmodi  sexlodecimo  numero,  cum  collegium  ipsum  ad  10 
eum  reductum  fuerit,  sit  contentum  ita,  quod,  dccedentibus  ipsius  monasterii  cano- 
nicabus,  nulla  interim  recipiatur  ibidem,  nisi  adeo  ejus  excreverint  facultates,  quod 
predictum  numerum  exigant  merito  augmentari,  mandato  sedis  aposlolice  semper 
salvo.  nuUi  ergo  omnino  hominum  liceat  hanc  paginam  nostre  confirmationis  et 
constitutionis  iufringcre  vel  ei  ausu  temerario  contraire.  si  quis  autem  hoc  attemptare  15 
presumpscrit,  indignationem  omnipotentis  dei  et  beatorum  Petri  et  Pauli  aposlolorum 
ejus  se  uoverit  incursurum.  datum  apud  Urbemveterem  nonis  maji,  ponliGcatus 
nostri  auno  tercio. 

B  aus  Straßb.  Bez.-A.  H  fasc.  2622  or.  mb.  c.  buMa  pend.    Unten  links  B.  fa',   auf  dem 
UmscMag  unten  rechts   B.  pm,  auf  der  Bückseite  P.  de  Ass.  H.,  auf  der  innern  Seite   20 
oben  rechts  :  renovata  et  correcta,  quia  fuit  erratum  in  ordine.  cum  enim  deberet  dici 
sancti  Augnstüii,  dicebatur  per  errorem  ordo  sancti  Benedict!.  Aüe  Vermerke  sind,  wie 
es  scheint,  wm  der  gleiclten  Hand  wie  der  Text. 

556.  Junta  priorissa  et  conventus  ad  sanctam  Agnetam  extra  muros  Argenti- 
nenses  promittunt,  se  pensionem  duodecim  quartalium  utriusque  annone  siliginis  et  !S 
ordei  in  banno  Geizpoltzheim  ipsis  ab  honesta  Lucgardi  de  Helfenstein  collatam 
nunquam  alienaturas,  sed  in  anniversario  Lucgardis  ad  cenobia  Argentinensia 
distributuras  esse.  « scirc  cupimus  universos. »  datum  anno  domini  1264,  8  idus 
maji.  1264  Mai  8. 

B  aus  Straßb.  Bez.-A.  H  fasc.  3084  or.  mb.  c.  sig.  pend.  ao 


557.  Kuno  von  Scharrach  schließt  mit  der  Stadt  Straßhurg  seiner  Gefangen- 
nahme  wegen  eine  Sühne,  für  die  er  ihr  neun  genannte  Bürgen  stellt,  welche  sich 
der  Entscheidung  einer  Vierercommission  über  SüJmlruch  zu  fügen  halen.  1264 
Mai  12. 

Ich   Cüno   von   Scharroch  tu   kunt   allen   den,    die  disen   brief  gesehent   oder  35 
gehorent,  daz  ich  überein  bin  komen  mit  den  burgern  von  Slrazburg  und  irn  heifern 

a)  B  per  id  mit  zwei  schrägen  StrichMn  üier  jedem  der  beiden  Worte. 


1  Cfr.  nr.  378. 


1264 

üiiirc  Stelen  sAno  vür  mich  und  alle  mine  fränt  In  geverde  umbc  inine  { 
und  iillü  K(!V(;lilo,  die  ich  oder  mine  fruut  K'-K^'n  in  mAhtCD  ban.  nod  bau  ich  nod 
mit  mir  lier  Ottu  von  Marley  dt:r  vitzcl&m,  lier  Ludewig  von  SchaiTOcb,  l-"' T^—nanl 
der  Kuge,  Sifrit  hern  Ludcwige.s  sun  von  Marley,  It&dolf  von  ScbaiTOcl.  .  id«r 
&  vür  uns  und  alle  unser  frünt  dise  »Anc  gesworn  stete  sft  hffbgniift  iemenne.  ieh 
Klohe  öch  hi  gcswornem  cydc,  daz  ich  und  alle  mine  früot  den  bargern  too  Stras* 
hurg  und  irn  helfern  utnbe  dise  gc;tAl  niemer  Icil  noch  scbaden  nocb  larter  aälat 
getih)  und  ddz  ich  wider  sie  niernerme  in  keime  urlüge  gebelfeo  aol.  wir  globen 
6cli,  daz  discn  eit  nieman  ahelril)en   noch   werben  sol  nocb  von  dem  babeste  noch 

10  von  geistlichem  gcrihte.  daz  dise  glübde  und  dise  sfine  stet«  blibe,  derumbe  gibe 
icli  in  y.h  hi'irgon  Iicrn  Ölten  von  Mnrlüy  den  vilzelQm  und  die  andero  Tiere,  die 
davor  genenunet  »int,  und  hern  üünlhem  den  burggrafen  von  Ergersbetm,  bem 
Wyrichen  von  hymhurg,  hern  Volmam  von  Widen,  hcm  Ollen  von  Ubtralsbeiai 
also :  swic  an  den  bürgern  von  Slrazburg  oder  im  belfern  von  mir  oder  tod  mioen 

15  fn'indon  diso  sünc  gehrochen  wurt,  so  sülnl  sich  under  uns  drien,  C&ncn  voo 
Scharruch  und  mincn  vatter  her  Ludewige  von  Scharroch  und  minen  brflder  Rfidolfe, 
zwenc  sich  onlwurten,  so  sie  gcmanl  werdenl,  in  den  ndisten  sybeD  nahten  z& 
Strazhurg  in  niemer  dannan  zA  komcnde,  e  wir  widertfln  habenl  dai,  damit  die 
sAiic  gebrochen  wurt.  were  aber   das  under  uns  drien  cwene  toi  werent,  oder  obe 

•x)  wir  drie  lebende  nihl  cnlcislent,  so  si'ilnt  sich  die  vorgcnanlen  bürgen  alleaamt  bi 
geswurneni  eyde,  den  sie  getAn  haut,  zu  Slrazburg  in  cnlwurlen  in  den  ndisten 
syben  nahten,  so  sie  gemant  werdenl,   niemer  dannan  z&  körnende,  e  das  widertln 

rwurt,  und  sinl  schuldig  abe  z&  Ifinde  daz,  damit  die  s&ne  gebrochen  wärt,  herüber 
sinl  gekosen  her  Albrehl  von  Schopflicim,  her  Friderich  der  Spender,  her  Reim- 
böldelin,  lier  Itülin  zürne  Dorne,  swie  die  viere  oder  andere,  die  nach  in  an  ir  stat 
uszer  den  bürgern  von  Slrazburg  gekosen  werdenl,  bi  dem  eyde  erfnrent  und  spre* 
cbent,  daz  die  süne  gebrochen  sie,  so  sülnl  under  uns  der  vorgenanlen  drierxwene 
oder  aber,  obe  wir  nül  hnul  geleistet,  die  vorgcschnbcn  bürgen  leisten,  und  swie 
under  den  vier  kiesern  einre  slirbet,  so  sol  ich  Cftne  von  Scharroch  oder,  obe  icb 
uo  nül  enbin,  so  sülnl  die  andere,  die  umbc  dise  süne  hafl  sinl,  einen  andern  kieacn 
an  dez  stat,  der  ein  burger  zfi  Slriizburg  sie.  were  aber  dai  sich  der  bürgen 
delieinre  zu  Slrazburg  nihl  gctörste  cnlwurlen,  der  sol  sich  xA  Erslheim  oder  x& 
Znbern  in  entwurten.  und  swer  sich  iedennnn  geenlwurtel,  da  sol  er  ftcb  bliben 
ligende.  ich  globe  (Vh,  swic  der  vorgenanten  bürgen  denheinrc  slirbet,  dax  icb  in 
:*:>  den  nehsten  vicrlzehcn  nahten,  so  ich  gemant  würde,  ein  andern  sol  geben  an  dei 
stat,  der  ime  gemesze  sie.  swie  &ch  ich  CAne  von  Scharroch  stürbe,  so  sint  ber 
Günther  der  liurggrafe  von  Ergershcim,  her  Wirich  von  Rimburg,  her  Volmer  von 
Widen,  her  Ölte  von  Uhlratsheim  lidig  und  sinl  die  andere,  die  davor  genemmet 
sinl,  umbe  dise  sünc  hafl  iemernie.  wir  die  vorgenanlen  bürgen  verjdient  alles  des, 
40  daz  da  obenan  von  uns  geschrilien  ist.  und  globen  es  bi  gcswornem  eyde,  den  vir 
golAn  hant,  zA  lAnne  und  zA  leistenne  An  allerslahle  geverde.  und  dax  die  stete 
hlil)(\  SU  hau  wir  dison  brief  mit  unsern  ingcsigeln  Günthers  dei  burggrafen  von 
Krgersheim,  Ludowiges  von  S«-harroch,  Horuandes  dos  Kncen  vcnigeit  lefane  nrMnde. 


42  1264 

wir  die  andern  bürgen  verjehenl  dez,  das  uns  begnüget  der  drier  vorgenanter  hcrren 
ingesigele,  die  an  disen  brief  sint  gebencket.  diz  beschacb,  da  sit  unsers  berren 
gebürte  waren  zwelflmudert  und  vier  und  sebtzig  jar,  an  dem  mentdage  nacb  sanl 
Sophien  dage. 

S  aus  Straßb.  St.  A.  Briefbuch  A  fol.  234»  mit  der  Ueberschrift :  Cftnen  von  Scharroch 
sftiie  von  sinre  gevengnüsze  wegen  gegen  den  von  Strazburg.  Sei  der  Berechnung  des 
Datums  luibe  ich  für  den  Sophientag  nicht  den  löten,  sondern  den  10.  Mai  angenommen, 
gemäß  den  Angaben  der  altern  Straßburger  Dimcesankalender.  Vergl.  D.  St-diron.  IX, 
1071. 


558.  Werner  Stampf  schließt  mit  der  Stadt  Straßburg  seiner  Oefangennahme  lo 
wegen  eine  Sühne,   für  die  er   ihr  zehn  genannte  Bürgen  stellt,   welcJie  sich  der 
Entscheidung  einer  Vierercommission  über  Sühnbruch  zu  fügen  haben.  1264  Mai  14. 

Ich  Wernber   der   Stampf  lü   kunt   allen   den,    die   disen   brief  gescheut  oder 
gehörent,  daz  ich   uberein  bin  kummen   mit   den   bürgern  von   Strazburg  und  irft 
belfern  einre  steten   süne  vur  mich   und  alle   mine  vriunt  ane  geverde  umbe  mine  is 
gevangnisse  und  alle  gevöhte,  die  ich  oder  mine  vriunt  gegen  in  möhtent  han.  unde 
han  ich  unde  mit  mir  her   Burcard  unde  her  Pilgerin  von  Wangen,  her  Jobannes 
von  Utenbeim,  her  Lentfrid  von  Steininburgetor,  Hug  der  junge  von  Steininburgetor 
vur  uns  und  alle  unser  vriunt  dise  süne   gesworn  stßte  zu  habenne  iemerme.  ich 
gelobe  öcb  bi  gesworneme   eide,    daz   ich   und  alle  mine   vriunt   den   burgern  von  20 
Strazburg  und  im  belfern  umbe  dise   getat  niemer  leit  noch  schaden  noch  lasier 
sulnt  gelün  unde  daz   ich    wider  si   niemerme   in  keime   urliuge  gehelfen  sol.  wir 
geloben  öcb,  daz  disen  eit  nieman  abetriben  noch  werben  sol  noch  von  den  babiste 
noch  von  geistlicheme  gerihte.  daz  dise  gelübede  unde  dise  süne  stete  blibe,  derumbe 
gib  ich  in  zu  bürgen  hern  Burcarten   unde   hern   Pilgerin   von   Wangen  unde  die  25 
ander  drie,  die  davor  genemmet    sint,    unde  hern   Burcarlen  von  Ilohenstein,  hern 
Günthern   den   burcgraven   von   Ergersheim,  .  .  den  Wenser  von  Mollesheim,  hern 
Wernhern  den  Riehen  von  Geizpoltzbeim,   hern  Friderichen   von   Gügenheim  also : 
swie   an   den   burgern  von    Strazburg   oder   im  belfern  von   mir   oder  von  minen 
vriuuden  dise  süne  gebrochen  wurt,    daz  si  sich  zu  Strazburg  in  entwurtent  in  den  30 
nebislen  siben  nahten,  so  si  gemänt  werdent,  niemer  dannan  zu  kummenne,  ie  das 
widerlan   wurt.    unde  sint   schuldig  das  abe  zu  tünne,  damitte  die  süne  gebrochen 
wurt.  herüber  sint   gekosen  her   Rudolf  von  Vegersheim,  her  Rcinbold  der  Lieben- 
celler,  her  Gozelin  von  sant  Thomane,  her  Rülin  Ripelin.  swie  die  viere  oder  andere, 
die  nach  in  an  ir  slat  uzser  den  bürgern  von   Strazburg  gekosen  werdent,  bi  deme  ^ 
eide  urvarnt  unde  sprechent,  daz  die  süne  gebrochen  si,  so, sulnt  die  bürgen  leisten, 
also  davor  geschriben  stat.  unde  swie  under  den  viern  küsern  einre  stürbet,  so  sol 
ich  Wernber   der   Stampf  oder,    ob  ich  niht  enbin,  die  andern,  die  umbe  dise  süne 
baft  sint,  die  sulnt  ein  andern  küsen  an  des   stat,  der  ein  burger  zu  Strazburg  si. 
were  aber,  daz  sich  der  bürgen  duheinre  zu  Strazburg  niht  getörste  entwurten,  der  40 
'  sol  sich  zu  Erstheim  oder  zu  Zabern  in  enlwurten.  unde  swer  sich  icderman  geent- 
wurtet,  da  sol  er  öcb  bliben  ligende.  ich  gelobe  öcb,  swie  der  vorgenanlen  bürgen 


1264  4» 

(lii)ieinre  stArhet,  daz  ich  in  den  nehistcn  vierzcheu  nahten,  so  ich  gentnl  wni^, 
ein  (uulf-ni  »ol  gcl>en  nn  d<>s  stot,  der  itne  gemtesi  n.  svie  Ach  ich  Wenbcr  der 
Slaiiij)!'  slilirbc,  so  sint  her  liurcart  vuti  iiohenstein,  her  Günther  der  buregraTe  tod 
Krgersheiin,  der  Wenser  von  Mollesheim,  her  Wemher  der  Hiche  von  GetzpoUbriin, 
r>  her  Fridcrich  von  Gfigeu]iciin  lidig  undu  sint  die  andern,  die  davor  amb«  diae  t&oe 
hiifl  sint,  ifMierm«;  hnft.    wir   die  vorgetianlen   hArgen  verjeheot  alles  de«,  das  da 

obenan  von  uns  gcschrilxjn  ist,  imdc  (,'•■!' '-  '■  ■—•'womeinc  eide,  denwirgelaD 

iiiint,  7M  ICinnc  undc  zu  Icistcnne  ane  ;>.  le.  unde  daz  db  al^le  hübe, 

80  hun  wir  disen  hricf  mit  uuscru  ingesigclcn   Pilgerins  von   Wangeo,  fiarcartcs 

10  von  Iiohenstein,  (iunthers  des  burcgraven  von  Ergershciro.  Johanneaea  von  tllen- 
hcim,  Wernlicr»  drs  Riehen  von  Geizi)olzhcim  versigelt  seime  nrkiodo.  wir  die 
andern  vorgeniinlcn  hArgen  verjehent  des,  daz  uns  bignftget  der  vunf  Torgenanler 
herren  ingesigele,  die  an  disen  bricf  sint  gclienket.  dis  bischacb.  do  sil  uosers 
herren  gehArto  wurent  zwclfliundert  unde  viere  unde  scbcig  jar,  an  der  mittenwocben 

iii  nach  sonte  Sophien  tage. 

8  aus  Siraßb.  St.  A.  Vcrschl.  Canzloi-Oew.  Corp.  K  Ikd.  16  er.  wtb.  e.  ttf.  jmmA  fa«M. 
l^rhaUen  ist  nur  da»  Siegtl  Quntheri  mm  Ergertknm,  dt*  lAri§m  /b/  ami  tkftftMmL 
Zw  DaHnmg  vergL  nr.  557. 


559.  Pabst  Urban  IV  bestätigt  der  Abtei  Altorf  die  Sinverleibwug  iUm  StrtO- 
ao  burger  Klosters  der  heiligen  Dreieinigkeit.  1204  Mai  15  Ortieto. 


r 


Urbanus  cpiscopus  servus  servorum  dei  dilectis  liliis.  .  abbali  et  conventui 
monasterii  de  Alchdorf  ordinis  sancti  Benedicti  Argenlinenais  diocesis  aalutem  el 
aposloUcani  benedictiouem.  religionis  vestre  uieretur  honestas,  a(  vos  Testraauiue 
niunasteriinu  speciali  benivolentia  pruseiiucntes   vutis  vestris  favorabiliter  annuamua. 

•x>  exbihila  si((uidem  nobis  vestra  pelitio  conlinebut,  quod  dilectuii  filius.  .  \ rgi»r>tini>nwa 
electus  atlendens,  quod  luunaslcriuui  sancle  Triuitatis  extra  muros  Argantinanaw 
tunc  ordinis  sancti  Augustiui  propler  guerranim  discrimina  et  alias  divcrsaa  caoaaa 
erat  in  spiriluulibus  et  teniporalibus  non  uiodicum  deformatuni,  illud  cum  oinnibus 
jiiril)Uä  et  ])erliucntiis  suis  de  consensu  dileclorum  lilionim  capiluli  Argeolioeoaia  ao 

uu  pn-pusiti  et  convcnlns  prefati  niouaslerii  sancte  Triuilatis  predicto  monaatMio  de 
Alclulorf  providc  couuivit,  in  ipso  inonasterio  sancte  Trinitalis  dictum  saocU  Beoe- 
dicti  ordinein  induccndo,  prout  in  litteris  inde  confcclis  plenius  dicitur  coatineri'. 
nus  itaipie  veslri.s  siipplicalionibus  inclinati,  quod  super  hoc  provide  fiMtom  eat» 
ralutn  et  lirnnun  hai)outes  id   auctoritalc   a]>ostolica  coutinnamus  et  fr$tnii$  aoripCi 

X,  patrociuio  conunuuinius.  nulli  ergo  otnnino  honiiuuui  Uceat  baoc  paginam  noalra 
conlirnialionis  infringore  vc/  ansu  temer&no  *  contraire.  si  quis  aulem  hoc  altemptare 

■j  .l/i'  dem  I»  itr  ItiU  iitrtttr  hJIndUtitm  pm»«Ui  daftk  mmm  MÜ  im  Ptrftmttt  twuktm. 


"  Cfr.  nr.  M«. 


/rä6  12  64 

presumpserit,  indignationem  omnipolentis  dei  et  beatorum  Petri  et  Pauli  apostolorum 
ejus  sc  noverit  incursurum.  dalum  apud  Urbemveterem  idus  maji,  ponlificatus 
noslri  anno  tercio. 

B  aus  Straßb.  Bez.-A.  H  fasc.  2  or.  mh.  c,  bulla  petul.  Unten  rechts  dicht  unter  dem  Datum 
R.  dccxxxii  cäplo,  tmten  links  B.  fu',  auf  dem   Umschlag   unten  rechts  G.  Verccll.,  auf    5 
der  Rückseite  Giso,  alle  Vermerke,  wie  es  seheint,  von  gleicher  Hand  wie  der  Text. 

B 1  coli.  ibid.  H  fasc.  1352  cop.  vidim.  mb.  c.  bulla  peml.,  von  Pabst  Clemens  IV  dem 
Kloster  Altorf  ausgestellt  Pcrusii  15  kalendas  septembris  pontificatos  anno  primo 
1265  August  18  Perugia. 

Gedruckt  zweimal   hei  Schöpflin  Als.  dipl.  I,  390  nr.  343  und  447  nr.  622,  das  erste  Mai  10 
irrthü)nlich  Pabst   Urban  III  und  dem  Jahr  1188  zugeiviesen,  das  zweite  Mal  mit  dem 
unrichtigen  Jahresdatum  1263.  —  Potthast  Reg.  pontif.  nr.  18014. 


560.  Kuno  von  Oeispolzheim  scltließl  mit  der  Stadt  Slraßhurg  seiner  Gefangenr 
nahme  wegen  eine  Sühne,  für  die  er  ihr  zehn  genannte  Bürgen  stellt,  welche  sich 
der  Entscheidung  einer    Vierercommission  über  Sühnbruch  zu  fügen  haben.   1264  i5 
Mai  28. 

Ich  Cüno  von  Geizpolzheim  tu  kunt  allen  den,  die  disen  brief  gesehent  oder 
gehörent,  das  ich  uberein  bin  kummen  mit  den  burgern  von  Strazburg  und  irn 
heifern  einre  stetun  süne  vur  mich  und  alle  mine  vriunt  ane  geverde  umbe  mine 
gevancnisse  und  alle  gevehte,  die  ich  oder  mine  vriunt  gegen  in  möhten  han^.  20 
unde  hau  ich  unde  mit  mir  her  Reimar  Schob,  Rülin  Schob,  Berthold  von  Geiz- 
polzheim, Hesso  von  Geizpolzheim  mine  brüdere  unde  her  Cüno  von  Bütenheim 
unde  her  Hug  von  Butenheim  vur  uns  und  alle  unser  vriunt  [weiter  wie  in  nr.  558 
bis  zu  bArgen]  :  her  Reimaren  Schob  unde  die  andern  vunfe,  die  davor  genemmet 
sint,  unde  hern  Pilgerin  von  Butenheim  unde  Dietrichen  sinen  brüder,  hern  Ottun  25 
von  Rodesheim  unde  hern  Frillen  von  Rodesheim  also:  [weiter  wie  in  nr.  5.58  bis 
herüber  sint  gekosen]  hern  Niclawus  der  Zorn,  her  Rülin  Ripelin,  her  Reinböldehn, 
her  Rülenderlin.  [tceiter  wie  in  nr.  558  mutatis  mutandis  bis  zu  Strazburg  si].  ich 
gelobe  öch,  swie  der  vorgenanten  bürgen  duheinre  stürbet,  das  ich  in  den  nehisten 
vierzehen  nahten,  so  ich  gemänt  wurde,  ein  andern  sol  geben  an  des  stat,  der  ime  30 
gcmezsi  si.  swie  öch  ich  Cüno  von  Geizpolzheim  stürbe,  so  sint  her  Pilgerin  von 
Bütenheim  unde  Dietrich  sin  brüder,  her  Otto  von  Rodesheim  unde  her  Frillo  von 
Rodesheim  lidig.  unde  die  andern,  die  davor  genemmet  sint,  die  sint  umbe  dise 
süne  haft  iemerme.  wir  die  vorgenanten  bürgen  verjehent  alles  des,  das  da  obenan 
geschriben  ist  von  uns,  unde  gelobent  es  bi  gesworneme  eide,  den  wir  getan  hanl,  35 
zu  tünne  unde  zu  leistenue  ane  allerslahte  geverde.  unde  das  dis  stete  blibe,  so 
han  wir  disen  brief  mit  hern  Wilhelms  des  vitzetümes  unde  hern  Murnhartes  unde 
mit  hern  Ottun  von  Rodesheim  ingesigeln,  der  uns  alle  bignügct,  versigelt  zeime 
Urkunde,  wir  Wilhelm  der  vitzetüm  unde  her  Murnhart  unde  her  Otto  von  Rodcs- 


1  Cfr.  nr.  553. 


1264  487 

beim  verjchcnt  des,  das  wir  haben  gebenket  unser  ingMigde  an  disen  bricf  doicb 
der  hcrren  Ix-tlc  willi-n,  die  da  obenan  ;  -  'nct  sint.  dU  bücbacb»  do  iit 
un.siTS    lierren    gehiirle    wurcn    zweiriiiind'  ■    vier    unde    nphctg   Jar,    fif^rtf 

schAnnöntiixtnde. 

S  aui  Straßb.  St.  A.  Venchl.  Caiul«i-0«w.  Corp.  K  Ud.  Ib  or.  mb.  e.  8  ti§.  pmd.  Dnt 
gut  erhatttne  BitgO,  tm  «Immm  da$  de$  Vittdomtmu  ik  Ugmit  trOfl .  K  « lUcbcbni 
Uogeronia,  iaiitmge  Mumkardä  :  8.  Barurdi  B«ir«roiiia. 


561.  Bischof  Heinrich  von  Ulraßburff  fordert  unter  (-  .,*  AbUß  iit 

QeistUchkeil  seiner  Dioecese  auf,  eine  Collect«  für  die  II  lung  der  St. 

»0  Thomaskirche  zu  Ütraßlntrg  zu  unterstiitzen  und  »u  fördern.  1204  Juni  7  Üträß^rg. 

Ilenricus  dci  gracia  Argentinensis  cpi.Hcopus'  universis  abbaübus,  prioribos, 
preposilia,  dccanis,  arcbipresbiteris,  plebanis  el  viceplebania  oeleriaqne  *Cfl^^ar""« 
rccloribiis  dyocesi.s  Argentinensis,  ad  (juos  j»erveneril  presens  scriplum.  salulem  in 
CO,  qui  nos  lavil  sanguiue  suo.      quonium,  ut  ail  apostolus,  omnas  aUbimna  {wtiUr 

i&  wie  in  nr.  SSI  bis  vitain  eternani|.  pasloralis  officii  debilo  noa  urgente,  ecdemmn 
oniniuin  noslrc  dj^ocesis  maxime  auteni  eanim  profecübas.  quanim  nobia  aollicilodo 
incumhil,  vigili  cura  iutenderc  nos  oi>or(nt.  cum  igittir  ccciesia  sancU  Thome  apo- 
sloli  in  Argentina,  quo  primn  filia  nostre  kalbedralis  ccci'  '  '  ilur  el  est,  oojas 
muri   nimia    vetutitate    cünsiinipti    ita,    quod  jum   ruinam    i;  tiir,   de   noro  iit 

Kl  rcediiicanda  et  nos  loto  nisti  intcudamus  eam  reslaurare,  sane  ergo,  dilccliaaimi  in 
Christo,  quos  divina  potcncia  sub  baculo  nostre  dicionis  esse  voltiit,  attenÜasüne 
TOS  rogamiis  et  sub  nltestncione  divini  jtidicii  ac  in  virtule  sancte  obediende  alten- 
eins  comniunemus,  quatenus  nuncium  nostrunt  specialem  super  premisso  neguliu 
promovcudo  depntatum,  cum  ad  vos  pervencrit,  sine  contradictiooe  qualibct  redpiatis, 

%  parroehianos  vestros  tam  in  confcssionilms  quam  in  publico,  al  ad  lam  piam  inten- 
cioneni  exequendant  eleiuosinas  suas  erogent,  allenlis  nionicionibus  lideliler  inducatis 
et  dictum  ncgocium  in  personis  propriis  juxta  quo<l  ab  eodem  nuncio  fucritis  infor- 
niati  studeulis  eflicaciter  promoverc,  ipsum  in  veslris  mansiouibus,  u(  ab  iufamia 
cavcatiir,    honeste   recipialis   scicntes,   quod  de   fidelilate   et  dcruUone.  quam  drca 

90  eandem  ccclesiam  nos  habere  spcramus,  in  hoc  certum  cxperimonium  capirmus. 
iniiis(|uis([nf  eciaiii  vestnim  in  ecclesiis  suis  duos  de  parrocbianis  veslria  jdooeoa 
huniui  bencliciurum  cuUectores  instiluat,  qui  boneiicia  cuUala  fideliler  recipicnles  ea 
integre  et  sine  diminucionc  aliqua  ad  diem  vcl  horam,  quem  lalor  presvncium  rolHa 
assignnverit,  in  propriis  personis  ad  mauus  cousen'aloris  super  hoc  ncgodo  dec- 

x>  turum  et  hiiori   presencium   rcddere  nou  obmillant.   si   quis  auteni  huic  mandalo 


>  Ili-inrich   rrsrheiHt  hier  fMM   «nttm   Mtdf,  rfn  m«>  dk  Ertriilmump  im  mr.  SS4  (irr 
tcffffH  lifilriiklitk  erfcheint,  <U*  gttetihttr  Bi*thof.    Vor  den  7.  Jmm   wiiil  drmnatk  tim    t'rt»^   •''« 
Jiihrn  I;>i'i4  _Mlen,  laut  der  Heinrich  tuKh  aU  rrwMler  Ilitchof  mmI  4m  SintMhmrfrr  tkmttmf 
AnuM    hitlrr    itm    Illenheim  gemannt   diu  Ktnd  einen   Hof  hinler  SL  Amdnm»  tm    .StniMvry.  •x-v  rr 
40   tvm    ihiif»   fu    I^hrn  hatte,  tu  eigen  gehen  (eergl.  nr.  ?.>!>  not.  It.    SlrtM.  Mm^  A.  I\^|w>r  OyxiMwfc 
von  SI.  Kliiutltrlh  nr.  iOb. 


428  1264 

nostro  rebellis  aut  contumax  extiterit,  quod  non  credimus,  ex  ipsa  culpa  a  divinis 
se  noverit  suspendendum.  insuper  coram  nobis  vel  judicibus  super  boc  negocio  a 
nobis  statutis  compareat  termino  sibi  per  lalorem  presencium  constituto  penam 
condignam  de  sua  pertinacia  recepturus.  vobis  eciam  arcbipresbiteris  seu  decanis 
mandantes  prccipimus,  quatenus  islud  negotium  per  annum  conlinuum  singulis  5 
diebus  dominicis  et  festivis  ad  effectum  perduci  faciatis,  illos  vero,  qui  istud  nego- 
cium  cxemplo,  verbo  et  opere  minus  diligenter  quam  debuerint  fuerint  executi, 
auctoritate  nostra  in  adversione^  debila  puniatis.  si  quis  vero  archipresbitcrorum 
vel  decanorum  aut  sacerdotum  huic  mandato  obviare  presumpserit,  quod  absit,  quod 
non  credere  possumus,  prccipimus,  ut  coram  nobis  vel  judicibus  a  nobis  super  hoc  lo 
statutis  ad  diem  et  boram,  quem  lator  presencium  sibi  assignaverit,  compareat  de 
tali  et  tanta  inobediencia  responsurus.  ipsum  vero  nuncium  ac  negotium  sepe  dictum 
sub  beate  Marie  et  sancti  Thome  apostoli  et  nostram  protectionem  recipimus  spe- 
cialem excommunicationis  vinculo  innodantes,  qui  eum  vel  negocium  impcdire 
presumpserit  maliciose.  et  si  videritis  eundem,  quod  deus  avertat,  ab  aliquibus  15 
molestari,  vos  forli  manu  et  brachio  potencie  ad  suam  liberacionem  tanquam  ad 
nostram  velociter  festinetis  ita  pro  ipso  et  cum  ipso  in  sepe  dicti  negocii  promotione 
facienles,  ut  per  hec  et  alia  misericordie  opera,  que  domino  inspirante  feceritis,  non 
Judicium  sed  misericordiam  consequi  valeatis.  item  volumus  et  prccipimus,  ut  indul- 
gencia  a  sede  apostolica  sepe  diele  ecclesie  collata  a  singulis  sacerdotibus  in  suis  20 
ecclcsiis  vel  a  sepe  dicto  nuncio,  si  necesse  fuerit,  omnibus  Cbristi  fidelibus  ad 
profectum  suarum  animarum  proponatur.  nos  vero  de  omnipotentis  dei  misericordia 
et  gloriosissirae  dei  genitricis  Marie  et  beati  Thome  apostoli  omniumque  sanctorum 
meritis  necnon  et  ea,  quam  nobis  contulit,  potestate  confisi  omnibus  vere  peniten- 
tibus  et  confessis  manum  adjutricem  porrigenlibus  secundum  proprias  facultates  25 
40  dies  de  injuncta  sibi  penitencia  misericorditcr  relaxamus  et  inde  vos  ecclesiarum 
rectores  tesles  esse  volumus  et  responsores.  datum  Argentine  anno  domini  1264, 
7  idus  junii. 

T  aus  Straßb.  Thom.  A.  docntn.  hist.  lad.  1  (privileges)  or.  mb.  c.  sig.  pend.    Der  Schrift- 
eharacter  des  Stücks  ist  nicht  gatiz   zeitentsprechend,  sondern  weist  eher,  wie  es  scheint,  30 
auf  den  Beginn  des  14ten  Jahrh.  Ist  die  Urkunde  vielleicht  damals  erneuert  worden  ? 

Gedruckt  darnach  bei  Schneegans  L'egl.  de  s.  Thom.  p.  306;  Ch.  Schmidt  Hist.  du  chap.  de 
s.  Thom.  p.  320  nr.  43. 

562.  Volkmar  von  Still  schließt  mit  der  Stadt  Straßhurg  seiner  Gefangennahme 
wegen  eine   Sühne,  für   die  er  ihr  zehn  genannte  Bürgen  stellt,   welche  sich  der  35 
Entscheidung  einer  Vierercommission  über  Silhnbriich  zu  fügen  haben.  1204  Juni  lt. 

Ich  Volcmar  von  Stille  tu  kunt  allen  den,  die  disen  brief  gescheut  oder 
gehörent,  daz  ich  iberein  bin  kummen  mit  den  burgern  von  Strazburg  und  irn 
heifern  einre  st(5tun  süne  vur  mich  und  alle  mine  vriunt  ane  geverde  umbe  mine 
gevangnisse  und  alle  gevehte,  die  ich  oder  mine  vriunt  gegen  in  möhtent  han.  und  « 

a)   Wohl  für  animadversione. 


1264  4V 

han  ich  undc  mit  mir  her  Heinrich  von  Wizcnbarg,  her  Wolflielm  roo  Wcnilionu, 
lior  Ollo  von  Ilodcsheim.  her  Wolfliehn  von  Slillo,  her  lleioricb  too  Stille, 
Alhrolit  von  lIohiMistfin  vur  uns  und  alle  unser  vriunt  diu«  sfine  p — '■"■  MÜ»  n 
huhennc   iemonne.    [iPeUer  wie   in   nr.  r}5N  bis  tu  bärgen]  :    hem    i  iioo   voo 

e  Wizonhurg  undo  die  andern  vunfe,  die  davor  gcncmmel  iiint,  aode  hern  Ottun  von 
Ilochvelden,  hern  Uurcarl<:n  von  Uodr-shcim,  hem  Wemhern  den  Wouer  von 
Mollnsh(;im,  Hndolfmi  von  Sciiarocli  also:  [weiter  wie  in  nr.  558  Hs  beniber  fjirt 
gckoäi'ii]  Ixt  Heiml)old  der  Liehenceller,  her  Keinb^ddelin,  her  Rftlin  Ripelia,  her 
Friderich   dur   Spender,   [weiter  wie  in  nr.  55H  mutatis  tnutandit  bia  gemAai  n\. 

10  swie  Ach  ich  Volcmar  von  Stille  st6rbe,   so  sint  her  Ollo  von  Ilochvelden.   her 
Hiirciirt  von  Itodcsheim,  her  Weniher  der  Wenser  von  MoUetbeim  unde  R&^lf 
S(!harocli  lidig  undu  sinl  diu  andern,  die  davor  ambe  diese  sftoe  baft  rint, 
hilft,    wir  die  vorgcnauten    bärgen    verjehent  alles   des,   das  da  obenan  von   uns 
goschriben  ist,  unde  gclobcnt  es  bi  geswomemc  eide,  den  wir  getan  bant,  in  tAnne 

1^,  uiulo  7.\x  Icistcnnc  unde  stete  7,u  habenne  ane  allerslahtc  geverde.  unde  das  dis  stMe 
lililie,  so  hau  wir  discn  brief  mit  unsers  herren  bischof  Ifeinriches  von  Strasburg 
unde  mit  hem  Hun-artes  von  I  lohenstein  undc  hern  Otlun  von  Uodesheim  ingesigeln 
gcschafl'en  hisigclt  zeime  urkände.  wir  Heinrich  von  gottes  gnaden  der  biscbof  von 
Slraxhurg  verjehent  des,  daz  wir  unser  ingcsigcle  balien  geheissen  henken  an  disen 

•20  brief  dur  der  herren  b^tle,   die  davor  gcnemmct   sint.   wir    '  '        vorgenanten 

bi'irf^en   verjehent   des,   du/.  ■  uns    bignugct    unsi'rs    herren    ;  :    ..  .uriches  von 

Strasburg  unde  hern  Burcortes  des  herren  von  llohenslein  undc  hem  Otlun  von 
Rodcshcim  ingesigeln,  die  vur  uns  alle  an  discn  bricr  sint  gehenkel.  ich  Burcard 
von  llohenslein  vergiho  des,   daz   ich  min   '  1»   halic  gehenket  an  disen  brief 

xi  zcime  urkäude.  dis  bischaoh,  do  sit  uii.^  .  .  ...  iren  gebärto  w^aren  zweUbundert 
unde  vier  unde  schcig  jar,  an  der  mittcwochen  in  der  pfinkeslwochen. 

S  aua  Straßb.  St.  A.  Yonchl.  C«iulei-Oew.  Corp.  K  Ud.  15  or.  mb.  e.  »i§.  ftmL  AtjrftMm 
ist  dai  BMnaft-  mnd  Batkisimntitftll. 

563.  Volkmar  ton  Still  bekennt,  der  Stadt  Straßburg  bi4  Maria  Hminalfakrt 
■X)  40  Muri  Silber  zakUn  %u  müssen,  und  stsllt  iAr  da/Vr  tthn  genaiuUa  Biffsu. 

Ich  Vulcmar  von  Slillo  ti\  kunt  allen  den,  die  di.son  In    t  j  t  t:'li'*'renl, 

daz  ich  vergihe  Affenliebe,  daz  ich  schuldig   bin  den  bu'  ,      .,  , ...iir.:  vierrig 

mark  silbcrs  unde  gelobe  mit  gAten  Iruwen,  daz  ich  in  •.  r  m:»!  h.m  v.rguliin 

;r>  zA  unscrrc  vrowen  mos  der  firren  in  discmo  jare.    hanimtie  han  ich  in  su  b6rgra     jh>^.  n 
geben   hern   Heinrichen   von    Wizenburg,   hem   Wolflielmen   von   Weslhoren,  hcra 
Olluu   von    Rodesheim.    liern   Wolflielmen  von   Stille,   hern   Heinrichen   von  Stille, 
Albrehlen    von     Hohenslein,    hern    Otlun     von    Ilochvelden.    hem    Burcarten    von 
Rodesheim,   hern   Wernhem   den   Wenser  von  Mollcsheim,  RAdolfen  von  Scbarocb 

«  also  :  swie  ich  das  vorgenanlc  silbcr  niht  habe  vergolten  zA  unaerre  vroven  mes, 
die  davor  gcschriben  ist.  so  sulnl  st  sich  sA  Strasburg  in  entwürfen  nach  rehler 


430  12  6  4 

giselschefte  in  den  neliisten  sibcn  nahten,  so  si  gemant  werdent,  niemer  dannan  zu 
kummenne,  ie  das  vorgenante  silber  werde  vergolten,  unde  sulnt  die  burger  von 
Slrazburg  dis  silber  zuhaut  lehen  ulTe  minen  schaden,  den  sol  ich  in  öch  abetun 
unde  sulnt  die  bürgen  leisten  vur  schaden  unde  vur  höbetgut.  wir  die  vorgenanten 
bürgen  verjehen  alles  des,  das  davor  von  uns  geschriben  ist,  unde  geloben  es  mit  s 
guten  truwen  allessamt  zu  tünne  unde  zu  leistenne  unde  stöte  zu  habenne  ane 
allerslahte  geverde  unde  geloben  öch,  zwie  her  Volcmar  von  Stille  umbe  dis  silber 
vurbas  gemüte  gewinnet,  daz  wir  hafl  sint  also  von  erst,  daz  aber  dis  st^te  blibe, 
so  han  wir  disen  brief  mit  hern  Burcarles  von  Ilohenstein  unde  hem  Otlun  von 
Rodesheim  ingesigeln ,  der  zweier  ingesigele  uns  alle  bignüget,  versigelt  zeime  lo 
Urkunde.  dis  bischach,  do  sit  unsers  herren  gcbürle  warent  zwelfhundert  unde 
vier  unde  sehcig  jar,  an  deme  vrietage  in  der  pfiukestwocben. 

S  au8   Straßb.   St.   A.  Verschl.  Canzlci-Gew.  Corp.  K  lad.  24  nr.  11  or.  mt.  c.  sig.  pend. 
Abgefallen  das  Siegel  Ottos  von  Mosheim. 


564.  Ileinricus  episcopus  Spirensis^  universitatem  clericorum  in  sua  dyocesi  irj 
constitutam  monet  et  rogat,  ut  ad  completionem  operis  Argentinensis  ecclesie  sancle 
Marie,  quod,  cum  muri  nimia  velustate  consumpti  jam  quasi  ruinam  minentur,  de 
novo  inchoatum  sit,  pias  elemosinas  et  grata  subsidia  erogent,  nuncio  ecclesie 
Argentinensis  caritative  recepto,  ac  subditos  suos  e.xhortacionibus  commoveant,  ut 
ad  opus  dictum  elemosinas  impertiri  velint.  quod  qui  fecerint,  omnibus  quadra-  ao 
ginta  dies  de  injuncta  penitentia  relaxat.  «quoniam,  ut  ait  apostolus,  omnes  sla- 
bimus.»        datum  anno  domini  1264,  13  kalendas  julii.  1264  Juni  19. 

F  aus  Straßb.  FrattetJi.  A.  Donationsbuch  nr.  2  fol.  200b  cod.  Chart,  sec.  XV. 


565.  Friedrick  von  Bahn  und  seine  Frau  Agnes  verkaufen  ihr  in  Straßburg 
belegenes  und  Herrn  Stehellins  Hof  benanntes  Anwesen  für  240  Mark  Silber  dem  25 
Straßburger  St.  Elisabetkkloster.  1264  Juli  10. 

Notum  sit  omnibus  presentium  inspectoribus,  quod  nos  Fridericus  miles  de  Tan 
et  Agnes  uxor  sua  curiam  nostram  sitam  in  civitale  Argentinensi  vulgariter  hem 
Stehellines  hof  nuncupatam^  et  ortum  eidem  contiguum  cum  tota  uuiversitate  et 
omnibus  attinentiis  seu  juribus  suis,  ilem  cum  possessionibus  et  redditibus  perti-  ao 
nentibus  ad  cappellam  predicte  curie  seu  ad  ipsam  curiam,  cum  jure  patronatus 
ejusdem  cappelle  et  transeunlibus  regulariter  cum  eodem  vendimus  et  vendidisse 
nos  protestamur,  tradimus  et  tradidisse  nos  liberam  et  vacuam  presentibus  conG- 
temur  .  .  priorisse  et  conventui  monasterii  sancte  Elizabet  extra  muros  Argentinenses 
pro  ducentis  et  quadraginta  marcis  argenti  proprietatis  titulo  perpetuo  possidendam  as 


1  Heinrich  von  Leiningen  Bischof  von  Speier,  1245 — 1373. 

2  In  der  Brandgasse  gelegen.  Vergl.  Straßb.  Gassen-  ti.  Häusemamen  «.  Mittelalter  S.  40. 


1264  481 

Ol  tencndntn  omni  codcm  jure,  quo  nos  prodiclom  curiam  et  ortam  oum  nd*  alü- 
nentÜH,  juribtis  et  poasesstoiiilniM  et  rcddilibus  pertinentibus  ad  ipMm  cnritm  vtl 
cnppoUiiin  .siliiin  in  ea,  mtm  jiin;  patrorialiis  ipsiu.s  cnppelle  tenebamos  MO  ■nIciOM 
sorcs  noslri  liubere  ucletiiiH  cunsiicveniul.  quam  {>ccuniain  Jam  a  predicto  mooaslario 
c  rcccpimus  universam  con»liluentcs  nos  et  nostros  heredes  warandos  oronium  predio- 
torum  munuHlerio  memorato.  et  ut  hcc  vendicio  rata  et  firma  a  nobia  et  poateris 
noslris  debrat  pcrpeluo  cuHlodiri,  renuiiriamus  scriplo  prescnti  omni  juris  auxilio 
canüiiici  cl  civilis  nobis  vcl  bttredibus  nostris  qiiibuscuiiqiie  oompetcnti  et  spectaliler 
beneficio   restilucionis   in    integrum   necnon   umnibus  lilteria  a  8«de  apoatoUot   vd 

10  aliunde  impctrondis  alque  omni  Juri  scu  actioni,  quibua  venire  posaannis  contra 
vendiciüuem  Inijiisinodi  vel  prcdictas  .  .  priorissam  et  conventum  impctere  quoqao 
modo,  in  eviderilium  qtionim  omnium  et  singulorum  presentes  lilleras  ipsis  tradimus 
venerubilis  pulris  ac  domni  noülri  Ii[einrici|  dei  gratia  episoopi  et  civitatis  Argeoti- 
nensis,  domni  de  ßazcndorf  necnon  mei  Friderici  de  Tan  militis  prcdicli  sigillonim 

iB  muniminc  roboralas.  nos  H[cinricus]  dei  gratia  cpiscopus,  magistcr  et  coosules  et 
iiiliversitas  Argenlincnsis  necnon  ego  RAdolpbus  de  I'  fad  }M.'licionein  eonindeiil 

Kridcrici  mililis  de  Ton  el  Agnelis  uxoris  sue  aigu..i  ....4iu  contitomur  presentiboa 
oppcndisso  in  teslimonium  prcmissorum.  actum  et  datum  anno  doroini  1204, 
raense  julio,  (t  idus  cjusdcm  mensis. 

•M  S  au»  Strnßb.  St.  A.  Qew.  n.  d.  PfaU  l«d.  181  nr.  4  or.  wb.  e.  »  mg.  ptKd.   ÄhfrfäBm 

riiui  diu  Bitthof t-  mtd  StadttMgtL 


566.  Bischof  Heinrich  von  Speier  terlangert  den  swiseken  Bitckof  und  Bürgern 
von  Straßhurg  und  ihrer  Partei  einerseits  und  Herrn  Walther  von  Oeroldteck  ttntie 
seinen  Bundesgenossen  andrerseits  geschlossenen  und  a«i  St.  Jttcohtta§€  »iltmfnuUn 

«    Wa/fenstillttnnd  hii  Mar/iHi.   i2r,l  Juli  II. 

Wir  lU-miuii   sun    gi)iii->    gnadfii    (U-r  iji.sciiDi    von  .--«jiin' •   tniii  hn:  '■  ;i. 

die  diseii  l)rief  gosobi-nt    oder  geluVenl,   daz  wir  den   vridc,   den  der :  \.u 

Basilc  zwischen  bischof  Heinriche  unde  den  bürgern  von  Slrazburg  und  allen  im 

belfern  cinsile  unde  hern  Wollbcrc   deme   hcrren  von  Oeroltcsecke  und  allen  sinen 

80  heirerii  nndorsilc  von  snnlc   Otolien    mes   unzc   uzgander   pfinkestwochen   in   discme 

jaro  mahle ",  der  Ach  niil  ir  bcder  ingesigelc  da  vursigell  wart  und  fleh  von  uxgander        "*' 
pfinkosUvochcn  unzc  sante  Jacobis  mes,  die  nu  nobel,  gelengert  wart,  haben  mit  ir 
aller  willen  gelcngcrt   vurbas   unze  sanlc  Martins  mes  in  disemc  jare,  also  du  er     «>^  u 
stete  si,  ruhte  als  in  der  bischof  von   Hnsile  hi'ire  mahle  sfi  sante  Otelien  mes.  die 

t 

88  kiscr  siul  olwr  nu  gowandoll  :  von  bisr'    '"  I!  •nrichc  unde  den  bürgern  —  "^fraa- 
burg  Mint  gokuson  her  Scbiddin  von  Sl  '  unde  her  Johannes  der  -isse 

von  Ocngonbach ;   aber   von  des  herrcn   wcge   von   Gcrollcsecke  sinl  gekosen  her 


ins 


i  Cfr.  nr.  664  »e*.  1. 
•  Cfr.  «r.  S40. 


432  12  6  4 

Heinrich  von  Racenhusen  unde  her  Cüne  der  Vrie.  die  viere  sulnt  kiesen  und 
urvarn  bi  deme  eide,  obe  der  vorgeschriben  vride  gebrochen  si.  ist  aber  daz  si  nihl 
uberein  mugent  kummen,  so  sulnt  si  kisen  ein  obcman.  unde  swedcrtalb  der 
gevellet,  den  sol  man  volgen.  daz  aber  dis  stete  blilie,  so  ist  dirre  brief  mit  unserme 
ingesigele  versigelt  zeime  urkinde.  wir  bischof  Heinrich  unde  die  burger  von  Straz-  5 
bürg  unde  wir  Walther  von  Geroltesecke  geloben  disen  vride  stete  zu  habenne  ane 
alle  geverde,  als  er  da  obenan  geschriben  ist,  unde  haben  unser  ingesigele  vur  uns 
und  alle  unser  helfcr  an  disen  brief  gehenkct  zu  einre  biwerunge.  dis  bischach, 
do  sit  unsers  herren  gebiirte  warent  zwelfhundert  unde  vier  unde  sehcig  jar,  an 
sante  Margareden  abende.  lo 

S  aus  Straßb.  St.  A.   Verseht.  Canzlei-Gew.   Corp.  K  lad.  17  nr.  10  or.  mb.  c.  4  sig.  pend. 

delapsis. 
Gedruckt  aus  dem  Briefbuch  A  fol.  263»  ibid.  bei  Schöpfiin  Als.  dipl.  I,  449  nr.  627  = 

TrouHlat  Mon.  de  Bede  II,  143  nr.  103. 


567.  Dietrich  von  Ballbronn  schließt  mit  der  Stadt  Straßhurg  seiner  Gefangen-  is 
nähme  wegen  eine  Sühne,  für  die  er  ihr  neun  genannte  Bürgen  stellt,  welche  sich 
der  Entscheidung  einer   Vierercommission  über  Sühnbruch  zu  fügen  haben.   1264 
Juli  30. 

Ich  Dietrich  von  Baldeburnen  tu  kunt  allen  den,  die  disen  brief  gesehent  oder 
gehörent,  daz  ich  überein  bin  komen  mit  den  burgern  von  Strazburg  und  im  heifern  ao 
umbe  miue  ^evengnisze  und  alle  gevehte,  die  ich  oder  mine  frünt  gegen  in  möhlen 
han  umbe  diz  urlüge,  einre  steten  süne  vür  mich  und  alle  mine  frünl  an  geverde. 
und  han  ich  vür  mich  und  mine  frünt  und  mit  mir  Wernher  von  Baldeburnen  min 
brüder,    herr  Otte  von  Eibenstein,  Heinrich  der  Borrer,  Rudolf  hern  Wernhers  sun 
von   Baldeburnen    und   Wernher   min    sun    dise    süne   geswom    stete   zu    habenne  25 
ienierme.    [weiter  icie  in  nr.    557   bis  zu  bürgen] :    minen  bruder  Wernhem  von 
Baldeburnen  und  die  andern  viere,  die  da  obenan  genemmet  sint,  und  hern  Isenbart 
und   hern    Wölfelin   von  Westhofen,    Sifriden    hern    Ludewiges    sun    von    Marley, 
Wallhern  min  sun  also  :  swie   an  den  burgern  von  Strazburg  oder  irn  heifern  von 
mir  oder  minen  fründen  dise  süne  gebrochen  wurt,  so  sülnt  sie   sich   zu   Strazburg  30 
oder  zu  Erstheim  oder  zu  Zabern  in  entwurten  in  den  nehsten  siben  nahten,  so  sie 
gemant  werdent,    niemer   dannan   ze  kummenne,   ie  daz  widerlän  wurt,  und  sint 
schuldig  das  abe  zu  tünde,  damit  die  süne  gebrochen   wurt.    herüber   sint   gekosen 
her  Reimbolt   der  Liebenceller,   her   Reimboldelin,  her  Friderich  der  Spender,  her 
Johannes  von  Sarburg,  [weiter  wie  in  nr.  557  mutatis  mtttandis  bis  zu  Strazburg  30 
sie],  ich  globe  öch,  swie  der  vorgenanten  bürgen  deheinre  stirbet,   daz  ich  in  den 
nehsten  viertzehen  nahten,  so  ich  gemant  würde,  ein  andern  sol  geben  an  dez  stat, 
der   ime    gemesze   sie.    swie   öch   ich  Dietrich  von  Baldeburnen  stürbe,  so  sint  her 
Isenbart  und  her  W'ölfelin  von  Westhofen,    Sifrit  hern  Ludewiges  sun  von  Marley, 
W^alther  min  sun  lidig  und  sint   die   andern,   die   davor  genemmet  sint,  umbe  dise  40 
süne  hafl  iemerrae.  wir  die  vorgenanten  bürgen  verjehen  alles  dez,  daz  da  obenan 


1264  483 

von  uns  gcschril)cn  ist,  und  glohent  *  cz  bi  gcswornem  eyde,  den  wir  getln  banl, 
k(\  iQnne  und  zd  Ici.slenne  An  aliorslahtc  gevcrde.  und  daz  dis  siele  bUbe,  to  iit 
(lirn!  Ur'icf  inil  licrn  l'ÜH'rliurtcs  <\es  licrren  vua  Sullze  des  chorbisehofes  ron  Slns- 
hurg  und  hern  Dietridies  von  Huldcburnen  ingesigele  versigell,  der  dreier  ingwigde 
B  uns  begnflgut,  zciinu  urkt'indu.  diz  l)c.schoch,  da  sit  unsvra  berren  gebarte  waren 
zwclfliundert  und  vier  und  schczig  jar,  an  der  nebsleu  milwocheo  nacb  ssDl 
Jacobcs  mos. 

£f  au$  Straßb.  St.  A.  Bricfbnch  A  fol.  2861)  mU  der  ütbendtrift :  DkÜMiidM  tob 
bnrne  tftne  gegen  den  von  Stnubarg. 


10  568.  Dielrich  von  Ballbronn,  sein  Bruder   Werner  und  sein   Soin   Wältig, 

Otto  von  Klbstein  und  sein  Sohn  Rudolf,  Eisenbart  und  Wßl/lin  ton  Westkoftn, 
Sifrid  Herrn  Ludwigs  Sohn  von  Atarlenheim,  Werner  Wenttr  ton  MoUkeim, 
Werner  Schähelin  von  Westhofen  und  Rudolf  RummoU  gelobtn  und  verbürgen  sieh 
dafür,  daß  sie  bis  Michaeli  den   Bilrgern  Straßburga  eine  Schuld  von  00  Mark 

iB  Silber  abtragen  werden.  1Ü64  Juli  30. 

Wir  Dielrich  von  Baldcburncn,  Wcrnhcr  sin  br&dcr,  OUo  von  Elbenstein, 
Rödolf  sin  sun,  ber  Yseuburl  undc  ber  Wulvelin  von  Wcstboven.  Sifrid  hern  Lude- 
wiges sun  von  Murley,  Wallber  '■  bern  Diciricbes  sun  von  Boldebumcn,  Wembcr 
der  Wenser  von  Mollesbeim,   Wernbcr   Scbübelin  von  VS'eslboven,  Il&doir  Uummoll 

10  verjeben  öflculicbe  an  discu  brieve,  daz  wir  den  bürgern  von  Strasburg  schuldig 
siut  unverscheidenlicbe  sehzig  mark  silbors,  undc  geloben  mit  gülcn  Iruwen,  daz 
wir  in  dis  silber  sulnl  vergolten  bau  zu  saute  Michels  Dies,  die  nu  nahet,  s^ic  wir 
das  niht  enli'iut,  so  suhi  wir  uns  dernacb  in  den  nebesten  siben  nahten,  so  wir 
gemaut   werdeut,   bi  gesworncmc  eidc   enlwurtcn  zu  Slrazburg  oder  su  Erstbeim 

3S  oder  zu  Zabcrn  in  nach  rcbler  giselschefte  uiemer  dannau  zu  kummcnne,  ie  wir 
das  vorgoiioute  silber  bun  vergullcn.  unde  sulnl  die  burger  von  Slraxbui^  das  silber 
leben  utl'en  unsern  schaden,  den  geloben  wir  in  öch  ehe  zu  t&nne  mit  deme  bfibeU 
güle.  undc  daz  dis  stete  blibe,  so  ist  dirrc  briei  mit  bern  Eberhartes  des  bcrrco 
von  Sülze  des  cborbiscbovcs   von  Slrazburg  unde  hern  Dietriches  von  BaktcburocD 

a>  ingesigeln  versigell,  der  zweier  ingesigele  uns  i'  t,  zeime  urk&nde.        dis 

bischach,  do  sit  unscrs  berren  geborte  waren  ,.„v.. ...,,..  ii  wv^-  ''•'  unde  sehsig 
jar,  an  der  uehisteu  luitlewochcn  nach  sanle  Jacohes  uu'>. 

8  mu  Siraßb.  St.  Ä.  Qew.  a.  d.  Pr»k  Ud.  84  nr.  I  or.  mb.  c  S  m§. 

ttj  h  ({iobot.     b;  .t  mm.  nuo  tmnk  •■MrytHM«  i^mmi$t  gmlntAtm. 


>'/!.    t$ 


434  1264 

569.  Otto  Kember  schließt  mit  der  Stadt  Straßburg  seiner  Gefangennahme 
wegen  eine  Sühne,  für  die  er  ihr  neun  genannte  Bürgen  stellt,  welche  sich  der 
Entscheidung  einer  Vierercommission  über  Sühnbruch  zu  fügen  haben.  1264 
August  11. 

Ich  Otto  der  Kember  tu  kunt  allen  den,  die  diseu  brief  gesehent  oder  gehörent,    5 
daz  ich  uberein  bin  kummen  mit  den  burgern  von  Strazburg  und  irn  heifern  umbe 
mine  gevancnisse  und  alle  gevehte,  die  ich  oder  mine  friunt  gegen  in  mohten  han 
umbe  dis  urliuge,    einre  stelun   sune   vur  mich  und  alle  mine  friunt  ane  gevörde. 
unde  han  ich  unde  mit  mir  her  Symund  der  Limbel  von  EpGche,   her  Rudolf  von 
Baldebürnen,  her  Cunrat  zu  Brücken,  her  Wilhelm  unde  her  Johannes  von  Achen-  10 
heim  dise  sune  gesworn  stöle  zu  habenne  iemerme.  [weiter  wie  in  nr.  558  bis  zu 
bürgen]  :    her   Symunden   den   Limbel  unde  die  andern  viere,  die  davor  genemmet 
sint,  unde  hern  Wernhern  den  Stampf,  hern  Dietrichen  den  burcgraven  von  Torol- 
visheim,  hern  Wernhern  den  Wenser  von  Mollesheim,   hern   Ottun  von  Llbenslein 
also  :    swie    an   den  bürgern  von    Strazburg  oder  irn  heifern  von  mir  oder  minen  15 
friunden  dise  sune  gebrochen  wurt,  so  sulnt  si  sich  zu  Strazburg  oder  zu  Erslheim 
oder  zu  Zabern   in   entwurten    [weiter  wie  in  nr.  558  bis  geschriben  ist],   und  in 
swelhe  stat  inder  den  drien  vorgenanten  stetun  sich  iederman  geentwurlet,   da  sol 
er  öch  bliben  ligende.  swie   öch  under  den  viem  küsern   einre  stürbet,   so   sol  ich 
Otto   der  Kember  oder,    ob   ich  niht  enbin,    die  andern,    die  umbe  dise  sune  hafl  ao 
sint,   die    sulnt  ein  andern  küsen  an  des  stat,  der  ein  burger  zu  Strazburg  si.  ich 
gelobe  öch,  swie  der  vorgenanten  bürgen  duheinre  stürbet,  daz  ich  in  den  nehisten 
vierzehen  nahten,  so  ich  gemant  wurde,  ein  andern  sol  geben  an  des  stat,  der  ime 
gemözsi  si.  swie  öch  ich  Otto  der  Kember  stürbe,  so  sint  her  Wernher  der  Stampf, 
her  Dietrich  von  Torolvisheim,    her  Wernher  der  Wenser,  her  Otto  von  Eibenstein  25 
lidig  unde  sint  die  andern,  die  davor  genemmet  sint,  umbe  dise  sune  haft  iemerme. 
wir  die  vorgenanlen  bürgen  verjehen  alles  des,  das  da  obenan  von  uns  geschriben 
ist,  unde  geloben  es  bi  gesworneme  eide,  den  wir  getan  hant,    zu  tonne   unde  zu 
leistenne    ane    allerslahte    geverde.    unde    daz   dis    stete    blibe,    so   ist   dirre   brief 
mit  hern  Dietriches  unde  hern  Hessun  der  vöte  von  Wasselnheim  unde  hern  Wem-  30 
hers   des   Slampiis  ingesigeln,   der   zweier  ingesigele   uns   alle   bignüget,   versigelt 
zeime  Urkunde.        dis  bischach,  do  sit  unsers  herren  gebürte   waren  zwelfhundert 
unde  vier  unde  sehcig  jar,  an  den  mäntage  nach  sante  Laurenciun  mes. 

S  aus  Straßb.   St.  A.  Verseht.  Canzlei-Gew.  Corp.  K  lad.  15  or.  mb.  c.  2  sig.  pend.   Das 
erste  Siegel  trägt  die  Legende  :  S.  advocatorum  de  Wascilnheim.  35 

570.  Johannes  ton  Lampertheim  schließt  mit  der  Stadt  Straßburg  seiner 
Gefangennahme  wegen  eine  Sühne,  für  die  er  ihr  zehn  genannte  Bürgen  stellt, 
welche  sich  der  Entscheidung  einer  Vierercommission  über  Sühnbruch  zu  fügen 
haben.  1264  August  16. 

Ich  Johannes  von  Lampertheim  tu  kunt  allen  den,  die  disen  brief  gesehent  oder  40 
gehörent,    daz   ich   uberein   bin   kummen   mit   den   burgern  von  Strazburg  und  irn 


1364  435 

helf'cni  einre   sltrlun   sftiic   viir  mich  und  iilk-  loiii«;  vriunt  ane  gererd«  tmibe  mioe 

gevtincnisüe  und  uUu  gevolitu,  die  ich  uder  tninc  vriuiil  : <■'■  in  mobteol  bin.  omle 

hat!  ich  unde  mit  mir  }icr  Wernhcr  der   Stumpf,    her    •  li   von  I  lermoUJMilB, 

Ilug  der  Tunciiohlcr,  her  Dietrich  der  hurcgrave  von  Torolvetthcim,  Sifrid  der  Tuoe* 
r>  holder,  }iur  Ileiiiricli  von  Stille  vur  uns  und  alle  unser  vriunt  dise  tfine  gwwom 
Hlelc  VM  hiii)rnne  iemcrmc.  \xpeiter  wie  in  nr.  ör^S  Ina  zu  bärgen] :  bern  Wernhern 
den  Stum])!'  iiiidu  die  andern  vunfc,  die  davor  gcuemmct  siut,  und«  beni  BorMlteo 
den  hurcgraven  von  Niteckc,  bern  Jobannes  von  Utenbeim,  bern  Albrehtcn  den 
Kogcn,   Heinrichen  von  Erligasson   also  :   [tceiter  wie  in  nr.  558  Ht  beruber  tial 

10  gokusenj  her  Gu^cclin  von  sanl  Tliomanc,  her  Rcinbold  der  LiebeoceUer,  ber  RAlio 
Uipclin,  her  Rcinboidclin.  [wciier  wie  in  nr.  558  mutatit  muiandi»  Ht  gemetsi  i^. 
swic  Ach  ich  Johannes  von  Lampertheim  sterbe,  so  sint  ber  Barcard  der  baregrure 
von  Nidecke,  her  Johannes  von  Utenbeim,  her  Albrchl  der  Kagc,  Ileinricb 
KrligasMcn  lidig  unde  sint  die  andern,  die  davor  umbe  dise  s&nc  ball  sint, 

15  hall,  wir  die  vorgenanten  bärgen  verjehen  alles  des,  das  da  obenan  Ton  uns 
geschriben  iüt,  unde  geloben  es  bi  geswomeme  eide,  den  wir  getan  bant,  zn  tftnne 
unde  zu  leistcnne  dne  allerslahte  geverde.  unde  daz  dis  stete  blibe,  so  ist  dirre 
brief  mit  liern  Durcartes  des  burcgraven  von  Nideckc  unde  bern  Wembers  StampCea 
ingosigeln   versigelt  zeimo   urkände.    ich   Johannes  von  Lampertheim  onde  wir  die 

20  andern  vorgenunlcn  bärgen  verjehen  des,  daz  uns  bign&gel  der  zweier  Torgenanlen 
berren  ingcsigcle,  die  an  disen  brief  sint  gcbcnkct.  dis  biscbacb,  do  sil  unaen 
berren  gebarte  waren  zweiriuindcrt  unde  vier  unde  sebzig  jar,  an  deme  nehisten 
samistagc  nach  unscrre  vrowen  mes  der  ßrren. 

S  aus  Straßb.  St.  A.  Vorschl.  Canxlei-Oew.  Corp.  K  lad.  16  or.  mb.  e.  m§.  pmd.   MgtfUhH 
ist  das  Siegtl  Werner  Stampf». 

57L  I/uff  Tunebolder  schließt  mit  der  Stadt  Straßbwf  seiner  Oe/knfennMime 
weffCH  eine  SiAne,  /»r  die  er  ihr  seAn  genannte  Bürgen  stellt,  welche  sich  der 
Entscheidunff  einer  Vierereommission  Her  Sihnimch  $u  fügen  hähtm.  1264  Sef' 

temher  D. 

HO  Ich   Ilug   der  Tuncl)older   \h  kunl   allen   den,   die  disen   brief  geaehent  oder 

gchArenl,  daz  ich  ubcrein  bin  kummen  mit  den  buq^m  von  Strasburg  and  ira 
belfern  cinrc  stötcn  sAnc  vur  mich  und  alle  mine  friunt  ane  geverde  umbe  mine 
gevancnisso  und  alle  gcvehte,  die  ich  oder  mine  friunt  gegen  in  mohtra  han.  onde 
ban  ich  unde  mit  mir  her  Bcrthold  von  Gciziiokheim,  lier  Hcinricb  von  Stille,  ber 

B  Otto  von  GeiziM)lz)icini,  Heinrich  in  Erlingasscn,  Sifrid  der  Tunebolder  min  brflder. 
Sifrid  HAIhH  vur  uns  und  alle  unser  friunt  dise  sAnc  geswom  stete  xa  babenne 
icmcrme.  \iceiter  wie  in  nr.  5M  bis  zu  bärgen] :  bcni  Bertbolden  von  Oeixpolabeim 
unde  die  andern  vunfe ,  die  davor  genemmct  sint ,  unde  bern  Johannes  tod  Uten* 
heim,  hern  Heinrichen  von  Hermotshcim,  bem  W'cmhem  den  Wcnser,  bern  Heason 

40  von  Oeizjwlzheim  also :  [Mvi7pr  wie  in  nr.  55S  bis  hcrulH'r  sint  gekosen]  her  R&lin 
Ripelin,  her  Hoinlwldi^lin.    her   Kriilerich   der    S|N.<ndcr.    lu-r  nciniro  der  Dürre  onde 


436  1264 

der  gute,  [loeiter  wie  in  nr.  558  mtitatis  mutandis  bis  gem6zsi  si].  swie  öch  ich 
Hug  der  Tunebolder  stirbe,  so  sinl  lidig  her  Johannes  von  Ulenheim,  her  Heinrich 
von  Ilermolsheim,  her  Wernher  der  Wenser  unde  her  Hesso  von  Geizpolzheim  unde 
sint  die  andern,  die  davor  genemmet  sint,  umbe  dise  süne  haft  iemerme.  wir  die 
vorgenantßn  bürgen  verjehen  alles  des,  das  da  obenan  von  uns  geschriben  ist,  unde  5 
geloben  es  bi  gesworneme  eidC;,  den  wir  getan  hant,  zu  tünne  unde  zu  leislennc 
aue  allerslahle  geverde.  unde  daz  dis  stete  blibe,  so  ist  dirre  brief  mit  hern  Murn- 
hartes  unde  hern  Johannes  von  Utenheim  ingesigeln  versigelt,  der  zweier  ingesigele 
uns  alle  bignuget,  zeime  Urkunde.  dis  bischach,  do  sit  unsers  herren  gcbirte 
warent  zwelfhundert  unde  vier  unde  sehzig  jar,  an  deme  nehisten  cistage  nach  unser  lo 
froweu  mes  der  jungern. 

iS  aus  Straßb.  St.  A.  Verschl.  Canzlei-Gew.  Corp.  K  lad.  15  or.  mb.  c.  sig.  pend.  Abgefallen 
ist  das  Siegel  des  JoJiannes  von  Uttetilmm. 


572.  Otto  von  Oehsenstein  qiiittirt  Meister  und  RatJi  der  Stadt  Straßhirg  über 
20  Mark  Silber,  die  ihm  Dietrich   von  Ballbronn  in  ihrem  Namen  gezahlt  hat.  is 
1264  September  27. 

Nos  Otto  domnus  de  Ohsenstein  universis  et  singulis  presentium  inspectoribus 
volumus  esse  notum,  quod  nos  publice  confitemur,  viginti  marcas  argenti  nos  a 
domno  Dictrico  de  Baldeburnen  nomine  .  .  raagistri,  consulum  et  universitatis  civium 
Argentinensium  inlegraliter  recepisse.  quittantesque  eosdem  .  .  magistrum  et  consules  20 
de  prefata  pecunie  summa,  qua  nobis  obligati  tenebantur,  ipsos  reddimus  absolulos 
sigillum  nostrum  prescnti  cedule  in  testimonium  appendentes.  actum  anno  domini 
1264,  sabbato  ante  festum  beati  Michahelis. 

S  aus   Straßb.  St.  A,  Verschl.  Canzlei-Gew.  Corp.  K  lad.  17  nr.  30  or.  mb.  c.  sig.  pend 
delapso.  25 


573.  Dietrich  von  Kinzheim  schließt  mit  der  Stadt  Straßburg  seiner  Gefangen- 
nahme wegen  eine  Sühne,  für  die  er  ihr  neun  genannte  Bürgen  stellt,  %oelche  sich 
der  Entscheidung  einer  Vierercommission  über  Sühnbruch  zu  fügen  haben.  1264 
October  10. 


30 


Ich  Dietrich  von  Kunegesheim  tu  kunt  allen  den,  die  disen  brief  gescheut  oder 
gchörcnt,  daz  ich  uberein  bin  kummen  mit  den  burgern  von  Strazburg  und  irn 
heifern  einre  stylen  sune  vur  mich  und  alle  mine  friunt  ane  geverde  umbe  mine 
gevancnisse  und  alle  gevehte,  die  ich  oder  mine  friunt  gegen  in  mohten  hau.  unde 
han  ich  unde  mit  mir  her  Volcmar  von  Stille,  her  Johannes  von  Lampertheim,  her 
Hug  der  Tunebolder,  her  Anshelm  von  Mittelhuz,  her  Cüno  von  Geizpolzheim  vur  35 
uns  und  alle  unser  friunt  dise  sune  gesworn  stete  zu  habenne  iemerme.  [weiter  wie 


1264  497 

in  nr.  HHS  bis  xa  htirf^en]  :  die  vunfo  Herren,  die  davor  genemmet  sinl,  uode  h«m 
Wilholmcii  den  vi(/.eli1ni,  licrri  Weriiliem  von  Landesbcrc,  hem  Wembeni  Stampf, 
li(!rii  llü(l(.'ger  (inippinc  olso  :  [weiter  wie  in  nr.  558  bit  herüber  sinl  gekoaenl  l-»' 
RCiduir  der  hcrre  von  Vegcrsheim,  her  Heinrich  von  Acbe,  her  Niclawus  der  / 

6  Iicr  Ri'ilin   Ui{)(;lin.    [weiter  wie  in  nr.  558  multUis  mutandis  bis  goncsi  n).  swie 
ftch  icli  Dielrioh  von  Kuncgcsheirn  stArlK!,  so  sinl  lidig  her  Wilhelm  der  %'itze(5ai. ' 
her   Wernher   von    Lnndeshcrc,    her   Wemhcr  Slampf,  her  R&dcgcr  Onippinc  aodc 
sinl  die  andern,  di  davor  gcnernmcl  sinl,    umbc  disc  sbne   hafl  iemerme.  wir  die 
vorgenanten  l)6rgon  vcrjchen  alles  des,  das  da  obenan  von  un«  geschriben  ist,  uode 

10  geloben  es  bi  gesworncroc  cide,  den  wir  gclan  hanl,  zu  tfinne  ande  zu  leistenne 
ane  allersliihlo  gevordc.  undo  daz  di»  slöle  hübe,  so  isl  dirre  brief  mit  hem  Wilhelms 
des  vilzeliiines  und(!  hem  Wernhcrs  von  Landesberc  ingcsigeln  versigelt,  der  xweier 
ingesigele  uns  alle  bignßgel,  zeime  urkAnde.  dis  bischach,  do  sit  unsers  berren 
geburlc  waren  zwclfhiindcrl  unde  vier  unde  schzig  Jar,  an  deme  nehisten  frietage 

16  vor  sanlc  Gallen  mos. 

B  diu  Straßh.  St.  A.  Verwhl.  Ctnslei-Oew.  Corp.  K  Ud.  16  or.  m6.  c.  A  «^.  pimd.   Zwei 
gut  erhnlttne  Sitgtl,  vom  mwttai  mir  dit  Ltgmdt  ttma»  ttmüekt:  &   WUkkalai 

Hi'L'i'riiiiiiiriii, 


574.  Dn.i  Domcapitel  ton  Constam  theilt   lA   ^/z  '-    '  h'>il/i  der  Stadt  Slraßkutf 
ao  mit,  daß  Konrad  Kcppi  zum  Gesinde  des  A'loittis  ßudmu  (jehiifig  de»  verstorbene» 
Straßhurger  Bürger   Egeno  zu  beerben  tunäcAst  berechtigt  sei.   1204  Oetober  31. 
Constanz. 

B[crlliüldu.sl  deconus,  C[onradiis]  proposiliis,  Bcr[lholdus]  llicsnurarius  lotomque 
capiluliun    Cunstanlicnsis  ecclesic   discrclis  viris,    advocalo  el  cunsiliu    ^■- 'ineosis 

as  civilalis,  salulem  el   in   doniino    carilatem.         scimus   et   veraciter   >  .inas  a 

discrclo  viro  magislro  Walkono  dileclo  concanonico  noslro,  quod  Egino  oonotris 
vesler  nuper  defunctus,  qui  cidem  magislro  qualuor  annis  et  amplios  senrierat  e( 
cum  ])ro  fnmilin  tcnebat,  monasterium  nuchaugicnse  Constanliensis  djyocesi»  perti- 
nebiit  cl  C[unrudus]  diclus  Keppi,  qui  de  fumiliu  hominum  Buohangieosis  mooaalerii 

1»  simililer  cxlal,  sibi  allincbal  ex  parte  palris  in  sccunda  linea  consanguinilatis.  cum 
proximus  heres  non  inlersil,  succcdere  tencalur  cidem  tarn  ex  propinq«iitatc  quam 
ex  cundilionc  hominum  monasterii  momomli.  in  cujus  rei  Icslimonium  jam  dkto 
C[onradu]  preseulcä  littcras  conccssimus  sigillo  capiluU  Cunstanlicnsis  eoclesie  oommtt- 
nitas.        dulum  Conslunlic  anno  domini  120-1,  iu  vigilia  omnium  sanetoram. 

»  a  Mi  StraU.  8t,  A.  nrirdiurh  A  fol.  85tb  mit  dir  ü^ntArifi :  du  CAant  K«ppi 

erb«  sie  Erbrn  iirlit;rii. 


438  1264 

575.  MecJUild  die  Aehlissin  von  Buchau  bittet  ihre  Verwandten  den  Straßhur ger 
Official  Walther  und  seinen  Bruder  Konrad  von  Dellmensingen,  für  die  Erbberech- 
tig%ing  Konrad  Keppis  eines  Buchauer  Dieners  bei  Meister  und  Ratli  der  Stadt 
Straßburg  Zeugniß  und  Fürsprache  einzulegen.  1264  October  31  Constanz. 

Mecht[ildis]  de  Providentia  dei  abbatissa  monasterii  Buchaugiensis  Conslanliensis    5 
diocesis  predilectis  consanguineis  suis  dominis  Waltero  officiali  curia  Argentinensis 
et  C[onrado]   fratri   suo    diclis   de    Talmazingen  salutem  cum  maxima  reverenlia  et 
honore.        in   causa,    quam   famulus  ecclesie  nostre  C[onradus]   dictus  Keppi  lator 
presenlium   super  successione   nepotis  sui  Egenonis  nuper  defuncti  coram  advocalo, 
consulibus  et  civibus   Argentinensibus   habere   dinoscitur  ^    amore   nostri  et  justilie,   lo 
unde  satis  confidimus,  testimonium  loco  nostri  eidem  C[onrado]  dignemini  perhibere, 
quod  idem  Egeno  in  secunda  linea  consanguinitatis  ex  parte  patris  predicto  C[onrado] 
attinebat.  unde   sibi  succedere,  cum  proximus  heres  non  intersit,  teneatur,  maxime 
cum  uterque   ipsorum   ecclesie  nostre   altinere  videatur,  et  occasione  conditionis  de 
jure  et  approbata   consuetudine   sibi   succedere  tamquam   heres  proximus  teneatur.   is 
insuper  circa  dictum  negotium  et  in  aliis,  cum  a  vobis  requisieril,  jam  dictum  Gon- 
radum   dileclionis    nostre   respectu    dignemini    promovere.        dalum    Constantie   in 
vigilia  omnium  sanctorum,  indictione  8. 

S  aus  Straßb.  St.  A.  Briefbuch  A  fol.  241«  mit  der   Ueberschrift :  daz  die  eptisschin  von 
Buchaugieii  den  von  Strazbnrg  gescriben  het,  daz  Cftnrat  Kepi  nehste  erbe  sie  Egen    20 
eins  nefen  und  daz  sie  ime  darumbe  in  siueu  Sachen  beholfen  sient. 


576.  Bischof  Heinrich  von  Straßburg  gelobt  der  Stadt  Straßburg  seine  weitere 
Kriegshilfe  trotz  der  zwischen  ihm  und  Walther  von  Geroldseck  geschlossenen  Sühne. 
1264  November  8. 

Heinricus    dei    gratia    Argentinensis    episcopus.         altendentes   ecclesie   nostre  25 
necessitatem  statumque  tranquillum  eidem,  prout  noslrum  requirit  officium,  volentes 
in  quantum   possumus  preparare,    dilectos   ac   fideles   nostros  cives  Argentinenses, 
quibus   eciam   ante   nostre    tempus   sublimationis   contra  suos  adversarios  fidele  ac 
juramento  vallatum  conspirationis  vinclum  nos  uuivit,  proinde  rogavimus,  ut,  quod 
cum  viro  nobili  Wallhero  domino   de    Gerollsecke   conpositionem    amicabilem   inire  ao 
nobis    liceret,    de    ipsorum    voluntate  procederet    et    consensu,    quoniam    per   hanc 
nostram  conpositionem    preambulam   ipsorum  suorumque  fautorum    contra   eundem 
dominum  ventilata  discordia  fine  desiderato  posset  commodius  terminari,  cum  nos  in 
consequentibus    interpouere    contingeret   partes    nostras.    verum    quia  prefati    cives 
nostris  in  hac  parte  precibus   annuerunt,  nos   eisdem  promisimus   et  promitlimus  35 
bona  fide,  quod  non  obstante  conpositione  prenarrala  ipsos  tarn  munitiouibus  quam 
nostris  armatis  contra  suos  emulos  juvare  tenemur  et  juvabimus,  velut  ante   eisdem 


1  Cfr.  nr.  574. 


1204  430 

ül)li({iili  fiiiiiiiis,  cuiiHiliutn  (:t  iiuxiliuin  tnu-iiicT  iii{><'ii<l<-ii>lM.  in  r-iijus  rei  tesUmonium 
presütilcs  lilterus  .sigillü  iiosiro  prudictis  noslris  civiltu«^  coiifiTiiinis  rohriralas.  acloin 
et  dalum  unno  duinini  1204,  sabbato  proximo  anlc  fcslutii  heati  Murtiui. 

8  aus  Stnßb.  8t.  Ä.  Vord.  Dreii«liii.  Oew.  Corp.  k  Ud.  »  or.  mb.  e.  ttg.  ftmL 
s  Gedruckt  darnach  bei  Schöpflin  AU.  dipl.  J,  4S0  nr.  639.  Nach  BrMbwk  A   feL  §tO»  im 

Straßb.  St.  A.  bei  Wencker  Ditqu.  de  Muburg,  p.  S3  nr.  4. 

577.   Afeister  und   llalh  der   SUidl  Slrnßhurg  dehnen  deti  »witehM  üncn  nnd 
ihrer  Partei  und   Walther  von    Oeroldseck   mit  seinen   litmiMgenouen  bereit*  bit 
Martini  verlängerten  Waffenstillstand  weiter  bit  tum  St.  H^larientage  aus.   120  i 
10  November  8. 

Wir  Reinbold  der  LiebcnccUer  der  mcistcr,  der  rftl  unde  die  gemeinde  Ton 
Strasburg  verjehen  unde  geloben  fiffenliche  an  disen  bricven,  daz  wir  den  fride. 
der  zwiscben  bern  Wallbom  denic  bcrron  von  Gerullsccke  und  allen  sinen  belfern 
einsite  unde    zwischen   uns   und    unsern   belfern   andersile  was  unze  sanle  Martins     j»^  u 

IS  mos,  die  nii  nobel,  gelengerl',  baben  aber  vurbas  unzc  sanle  Ilvlarius  nie«,  die  na       «•« 
kummet,   gelengerl  unde    sulnt  den   fridc  siele  halten  in  alle  wiz,  also  die  traten 
fride   zwischen   uns   sinl  gewesen   und  also  der  fridc  vemunl  zft  sanl   Olclien  mcs     ^*'*„ 
wart  gcninhl'*.  es  sol  Ach  sin  nne  gcverde.  wcre  daz  der  kiser  dubcinre  nibt  mohle 
coincu   zu   kiscnne,    swederlolb    das   were,    du   sol   man  einen   andern  an   des  sUt 

ao  nemcn,   der  ein   bidcrman  si.    unde   haben   wir  iezu  hern  Niclawusen    den   Zorn 

« 

genuuunou  zeime  kiser  zft  hern  Johannes  dcnie  scbullheissen  von  Gengenbach,  der 
öcb  ie  kiser  was.  der  berre  von  Gerollsecke  der  bei  von  gravcn  C&nrale  von  Fri- 
burg  sicbcrlu'il  und  ander  bricve  über  disen  fride  vur  in  unde  die,  die  in  anh&mt. 
daz  al)er  dis  stete  blibe,  so  ban  wir  ime  disen  brief  geben  mit  unscrs  herrcn  bischof 
8S  Hcinricbes  von  Strazburg  unde  mit  unscrmc  ingesigele  versigclt  zeime  Urkunde.  dis 
bischacb,  do  sil  unscrs  herrcn  gebarte  waren  zwelfbundert  unde  vier  unde  sehxig 
jar,  an  dcmc  ncbisten  sammcslage  vor  sanle  Marlins  mea. 


ao 


S  aus  SlraM.  .V/.  A.  Vorsrhl.  Canilci-Gew.  Corp.  K  Ud.  15  or.  mb.  e.  »  »»i 
Gcdnirli  ,iiis  ,l,m  Hii.n.n.  li  ,\  f„1    253«)  ibid.  bei  SdkbpfUit  Ak.  di'J    J   aw  mr.  «98. 

578.  28  Klöster  des  Straßburger  Bistkumi  verticAte»  in  AHerAenHung  des  ran 
Bischof  Heinrich  mit  der  Stadt  Straßbnrg  geschlossenen  Vergleich*  anf  tilen  Kr*«ts 
des  ihnen  ton  den  Straßburger  Bürgern  in  ihrem  Kriege  mit  Bischof  Welther 
lugefägten  Schadens.  1264  Aorember  18  Straßburg  mf  der  Sgnoie. 

Nos  miscrutiono   divinn  .  .    nl)batissc  monasterionim  sancti  Stephan!  Argvnli* 
SS  nensis,    in  Erstheim,  in  Andelabe,  in  Kzscbowo,  in  Ilohcnburc  et  in  Nidemiunslcr, 


>  Cfr.  nr.  ÄfiC. 
«  Cfr.  nr.  .UO. 


0n.  a 


440  1264 

in  Kunigesbrucken  et  nos  magislre  in  Sindelsberc  et  de  sancto  Johanne,  nos  quoque 
abbates  in  Swarzabe,  in  Gengenbacb,  in   Schutter,  in  Ettenbeimmunster,  in  Ebers- 
beimmunsler,  in  llugeshoven,  in  Alldorf,  in  Morsmunster,  in  Nuwilre  et  de  sancta 
Walpurgi,  nos   eciam  prepositi,  decani  et   capitula  in   Surburg,   in  Haseiahe  et  de 
sancto   Leonardo   et   in   Ilonowe,   nos  quoque   prepositi  de  sancto  Arbogasto  et  de    s 
Ytenwilre  et  de  Trutenhusen   et   prepositus   hospitalis   in    Ilagenowe,    prior  fratrum 
apud  Sleigain,  nos  quoque  conventus  seu  collegia  ad  singulos  et  siugulas  prenomi- 
natos  et  abbates  et  abbatissas,  magistras  et  magistros   ac   prepositos   spectantes   et 
spectancia  universis   et    singulis    presentium  inspectoribus    tarn    presentibus    quam 
futuris  volumus  esse  notum,  quod,  cum  inier  bone   memorie   dominum  W[altherum]  lo 
quondam  Argentinensem  episcopum  ex  una  et  magistros,  consules  et  universitatem 
civium    Argentinensiura    ex    parte    altera    aliquanto    tempore    verleretur    maleria 
queslionis   tandemque   succedente  venerabili  patre   ac  domino  nostro  H[einrico]  dei 
gratia  Argentinensi    episcopo   eadem   discordia   amicabili    interveniente    conposilione 
fuerit  lerminata,  nos  eidem  conpositioni  consencienles  ipsamque  ratam  tenentes  per  is 
omnia  et  acceplam,  neve  eciam  eandem  conpositionem  umquam  in  posterum  occasione 
nostri  contingat  aliqualenus  violari,  immo  ut  perpetue  firmitatis  robur  obtineat,  tarn 
a  nobis  quam  eciam  nostris   successoribus    inviolabiliter   fide  media  et  sub   debito 
juramenti  a  nobis  presliti   observanda   omne   dampnum,    si   quod  predicta  constante 
guerra  in  rapinis,  incendiis,  in  personarum  caplivationibus  per  supradiclos  cives  vel  20 
eorundem  fautores  nobis  ecclesiis  et  monasteriis  nostris  exlitit  irrogatum,  simpliciter 
relaxamus  et  remillimus  puro  corde,  renuncianles  quoad  hec  omnibus  litteris  a  sede 
apostolica  vel  aliunde  contra  cives  eosdem  inpetratis  seu  iupetrandis,  nee  inpetratis 
utemur  nee  inpetracionem  earundem  ratam  habebimus  quoquo  modo,  in  horum  autem 
probacionem    perpetuaraque   memoriam   sigillis    nostris    presentem   litteram    prefatis  25 
civibus   conferimus  roboratam.        actum   et  datum  in  publica  synodo  Argentinensi 
anno  domini  1264,  feria  3  post  Martini. 

S  aus  Straßb.  St.  Ä.  Vord.  Dreizehn.  Gew.  Corp.  A  lad.  3«  or.  mb.  e.  40  sig.  pend.  Sehr 
gut  erhaltene  Siegel  der  Aebtissinnen  und  der  Convente  von  St.  Stephan  zu  Straßburg, 
von  Ändlau,  Niedennüiister,  Sindeisberg,  St.  Johann,  der  Aebte  von  Gengenhach  und  30 
Schlittern,  der  Aebte  und  der  Convente  von  Schwarzach,  Ettenheimmütister,  Ebersimm- 
münster, Hugshofen,  AUorf,  Maursmünster,  Neuweiler,  Walburg,  des  Dekans  von 
Surbiirg,  des  Dekans  und  Capitels  von  Haslach,  des  Dekans  von  St.  Leonhard,  des 
Dekans  und  Capitels  von  Honau,  des  Probstes  und  des  Capitels  von  St.  Arbogast,  der 
Pröbste  von  Ittenweiler,  Truttenhausen,  Hagetiau  und  des  Priors  von  Steigen.  Alk  übrigen  iß 
Siegel  sind  abgefallen. 

Gedruckt  aus   dem  Briefbuch  A  fol.  53b  ibid.  bei  Wencker  Disqu.  de  ussburg.  p.  36  nr.  7 
=  Lünig  XIV,  730  nr.  11. 


579.  Bischof  Heinrich  mn  Straßhirg  fordert  die  Klöster  seines  Bisthums  auf, 
den   ihnen  vorgelegten   Sühnebrief  dem   Synodalbeschluß  gemäß   mit  ihren  Siegeln  4o 
m  versehen.  1264  November  21. 

Heinricus  dei  gratia  Argentinensis  episcopus  dilectis  in  Christo  universis  abba- 
tibus,  abbatissis  et  eorum  conventibus,  prepositis,  decanis  et  capitulis  monasleriorum, 


1264  Ui 

prcposili.s  scu  magistris  per  ArKcnliiicn.tc-m  ilioosiin  (oiistitiitüi,  ad  qnos  prftfnlflt 
pcrvetiorinl,  sincerarn  carilutein  in  dotniiiü  cum  Fallit)-.  vcslrüin  siooeritalcm  roguniN 
in  (loiniiiu  et  sulvu  ])aco  vobi.s  dainiis  pre.scnlihiis  in  mandatis,  qnaÜinM  liUeris 
cunpoHitiünis  vobis  cxhihilis '  sigilla  veslra,  prout  in  publica  nostra  fyoodo  decre- 
B  vitnus,  oppendatis.  scitnus  enim  hoo  eccleaie  nosire  slatui  et  libertalibus  eoclMit- 
sticis  quam  |iliirimiim   cxpcdirc.        dolum  anno  domini  1264,  fcria  6  proxima  ante 

ff'sllllii    lic.ilc    Kallicfiiic 

'.    .i.    \orfl     i'rii/.*rin.    '»cw.   t  itrj'.  ' 

'.  i'in    lirii-fljurh  A  fol.  6;j«   ibid.  bei    ■■  C 

10  \  VJI,  S76  nr.  33. 

580,  (Irnf  ihtiji)  ran  LucituCciii  und  Heinrich  ton.  Lichtenberg  tcklitßtm 
ztcisc/ien  Eberhard  ton  KlUndorf  und  der  tStadl  iStraßbvrff  einen  bis  tur  LieAttneß 
nächsten  Jahres  laufenden  WaffeMtil Island.  tSGi  Notember  29. 

Wir  Hugo   der  gravc   von    Lulzclnstein,    Ileinricb  von  Liebtemberg  ('■"<  l-'m» 
IS  allen  den,  die  disen  brief  geseheiit  oder  gchörenl,  daz  wir  zwiscben  bcm  i 

von  Kiendorf  und  den  burgern  aigemeinc  von  Strazburg  babcn  geinabl  einen  fride 
liinnan  initzer  liciilmos,  die  n&  nahet,  und  g!ol)en  den  bürgern  von  Strazburg,  svaa 
in  disen  fride  gcücbilil  von  hern  Kberiiartes  wegen  von  Etendorf,  daz  wir  in  das 
sülnt  bessern  und  abelün.  ich  Kberharl  von  Etendorf  globe  disen  fride  stete  xA 
80  habcnno  An  allersluhte  gevcrde.  das  aber  diz  stete  blibe,  dcrumbe  geben  wir  den 
burgern  von  Strazburg  disen  brief  mit  unscrn  ingesigeln  versigelt  zeime  urkündc.  diz 
bcschacli,  da  sil  unsers  hcrren  gcbürtc  waren  zwclfhundert  unde  vier  und  aeblsig 
jor,  nn  snnt  Andres  ahoiulc. 

N  w<>  Straßb.  St.  A.  üikiImk  li  A  fol.  2'i'."'  nj,.  uii  iixiv  iwiichwt  h«a 

v^  l'.borharto  von  Etendorf  tuid  den  toi  /.iL 


581.  Domproist  Berthold  von  Straßburg  befiehlt  dem  Demrianfer,  neei  Bfitft 
sofort  mit  dem  Siegel  des  Domcapitels  sm  versehen,  wm  den  Straßbnrger  Birgem 
keinen  Anlaß  zum  Aerger  zu  geben.  1264  Deeemier  6. 

B|crllioldus|  preposilus  Argentinensis  honorando  viro  .  .  cantori  cjusdem  eoclesie 
:«)  ([uicquid  putest  honoris.       licet  nos  i>cr  liltcrn>  :     '        vobis  scripserimos  inbibeoles, 

ue  ulitpiibus  littoris  sigillum  uostri  cupituli  a\>\ us  nisi  de  noslro  cooaeosu  et 

voluntale,  verum  quia  capitulum  noslrum  nuper  vobis  transmisit  quasdam  litteras 
sigillundas,  uiiani  videlicct,  in  qua  fuernt  oppcnsum  sigillum  domini  noslri  epiacopi, 
aliiim  vero  pro  procuralorio  ud  scdem  a]K>stolicam  n  "     et  casdcm  litteras  proptcr 

8&  noslrum  inhibicionom  sigilluro  recusnvorilis.  voliis  j...  ^,  ....iius  mandamus  et  in  tir- 
tute  suncte  ol>ediencie  precipimus,   quatinus  seix'fatis   litt<>ns,    cum  vobis  transmiase 


I  l^oruHtff  itt  uxM  tief  Vtnidtt  dtr  KUtter  m^f  Sdkailintrmtt  Jm  Strmikmfie 
über  tu  vertUhm.  Cfr.  nr,  STii. 


IH* 


442  12  6  4 

fuerint,  sine  more  dispendio  et  omni  alia  occasione  remota  sigillum  noslrum  appo- 
natis,  ne  ex  hujusmodi  inpedimcnto,  quod  timendum  est,  civibus  Argentinensis  civi- 
tatis detur  materia  contra  nos  et  totum  clerum  malingnandi.  datura  anno  domini 
1264,  in  die  Nicolai. 

T  aus  Straßb.  Thom.  A.  Dominicains  lad.  3  or.  mb.  c.  sig.  pend.  laeso.  5 

582.  J)omdekan  Berthold  ton  Straßhirg  bitlet  den  Domsanger,  ein  an  den  Pabst 
gerichtetes  Schreiben  der  Straßbwrger  Bürger  ohne  Verzug  mit  dem  Capitelssiegel  zu 
versehen.  [1264]  December  6. 

Viro  venerabili  et  amico  spcciali  .  .  cantori  Argentinensi  B[ertholdus]  decanus 
ejusdem  ecclesie  salutem  et  paralam  ad  omnia  volunlatem.  veslram  sicut  sepius  lo 
ita  et  nunc  sollicitamus,  monemus  et  omni  qua  possumus  affectione  rogamus  dilec- 
tionem,  quatinus  lilteris  civium  Argenlinensium  ad  papam  dirigendis  sine  aliqua 
dilalione  seu  protractione  sigillum  capituli  nostri  appcndalis  et  appenderc  non  diffe- 
ratis,  cum  mora  et  protractio  posset  esse  periculosa.  et  quia  sigillum  nostrum 
penes  nos  non  habemus,  sigillo  patrui  nostri  B[ertlioldi]  custodis  presentibus  usi  i5 
sumus.        datum  in  die  beati  Nicolai. 

T  aus  Straßb.  Thom.  A.  Dominicains  lad.  3  or.  mb.  c.  sig.  pend.  laeso.  Das  Stück  steht  bei 
ähtdichem  Inhalt  und  demselben  Tagesdatum  wohl  mit  nr.  581  in  engstem  2!usanunen- 
hang. 

583.  Das  Domcapiiel  von  Constanz  theilt  Meister  und  Rath  der  Stadt  Straßburg  20 
mit,  Konrad  Keppi  von  Ottmarsheim  habe  vor  ihm  durch  zwei  Zeugen  erwiesen,  daß 
er  des  verstorbiien  Egeno  nächster  Erbe  sei.  1264  December  10  Constanz. 

C[onradus]  preposilus,  Ber[tholdus]  decanus,  Ber[tboldus]  thesaurarius  totumque 
capitulum  Constantiensis  ecclesie  viris  providis  discretis  et  in  omnibus  circumspectis, 
advocalo   seu  magistro   civium   et  consulibus  Argontinensis  civitatis,  salutem  et  in  25 
domino  caritatem.        vestre   cupimus   constare  providentie,  quod  constitutus  coram 
Des.  10     nobis  in  clioro  Constantiensi  proxima  feria  quarta  post  festum  beati  Nicolay  Cotiradus 
dictus  Keppi  de  Obtmarslieim  lalor  presentium  duos  idoneos  testes  produxit  et  plures 
produxisset,  si  per  malum  stalum  terre  et  viarum  discrimina  non  fuisset  impeditus, 
super  eo,  quod  ipse  proximus  heres  esset  quondam  Egenonis  nepotis  sui  in  secundo  30 
gradu,   Heinricum   videlicet  de  Ertingen   et    Conradum    de    Buchaugia    pertinentes 
monaslerio  Bucliaugiensi,  qui   jurati    concorditer   deposuerunt,  quod  idem  Conradus 
prelibato   Egenoni  defunclo   succedere   leneretur   de  jure  et   consuetudine  hactenus 
approbata.    preterea    ego    magister    Walkonus    concanonicus    ipsorum    testimonium 
perhibeo   de   premissis.    in   cujus  rei  evidens  testimonium  presentes  vobis  dirigimus  35 
litteras   appensione   sigilli   nostri   communitas.        datum  Constantie  anno  1264,  die 
predicta. 

S  aus  Straßb.  St.  A.  Briefbucli  A  fol.  2-tla  mit  der  Ueherschrift :  daz  Cftiirat  Kepi  erzüget 
het  z&  Costencze,  daz  er  nehste  erbe  sie  Egen  seligen  sin  nefen.  Cfr.  nr.  574  u.  575. 
Gedruckt  darnach  bei  Schöpflin  Als.  dipl.  I,  451  nr.  631. 


1264  448 

584.  Mcckliid  die  Aebtissin  von  l!iirh(tn  l/r:ttii/i  Mi-'<Ktrr  vnd  Ralh  der  St«dt 
tilraßlnirfj,  daß  Konrad  Keppi  rmi  Otlinnishinn  auf  das  J-JrU  dm  terttorirnen 
Egeno,  die  beide  dem  Kloster  hörig  seien,  das  nacUste  Anrecht  habe.  t'^Ot  Decembrr 
10  liuchau. 

&  M[cchtildi.s|  de  ])rüvidcnlia  dci  obbotissa  monastcrii  Buchaugiensi«  Tiri*  proviilu 

discrclis  el  in  oninibiis  circunis])ecliH,  advüculo  scu  tnagistru  dvium  et  ooanlibas 
ArgcntincDsis  civitatis,  orationcs  in  domino  cum  salute.  Testre  eupio  oonstan 
providonlic  per  prcsenles,  quod  felicis  meinoric  Kgcno  nuper  defuDctus  pleno  Jnro 
atlinuhal   tnunaslcrio  prclihalo  cl  Cfonradii.s]  dictiis  Keppi  de  Oblmarabeim  nmiUler 

10  atliiict  eidem  iiiunasterio  cl  linca  cuti-sanguinilatia  in  sccundo  gradu  sibi  inTioen 
allinebunt.  undo,  cum  prediclus  Y.geno  viam  sit  univcrso  carnis  iogrearas,  veriMtme 
et  deu  teste  coniiteor  et  dico,  quod  prclilialua  Cfonradus]  diclus  Keppi  sibi  de  jai« 
succcdiTc  Icnolur.  in  luijus  igjlur  rci  evidens  leslimonium  presentcs  vobi»  dirigo 
lilleraü  äigillo  iiiei  apponsionc  cummuuilas.        dalum  Bucbaugio  anno  domini  1264. 

lö  proxima  feria  quarla  post  Nicolai. 

iS  (UM  Straßh.  St.  A.  Drirfbuch  A  fol.  261"  mit  iwr  i  eocrtchnjt :  <!«•  Cünnit  K«ppi  iMh«l« 
erbe  «io  Egcii  scligtm.  Cfr.  nr.  574,  675  u.  683. 


585.  Peter  von  Berstelt  verbürgt  sich  den  Bihrgtm  Straßhtrg»  für  den  Zurner. 
1S64  December  20. 

«  Icli   Pcler  von  Herslolle   vorgilie   üiittnu  im-    an   discm  briete,  daz  ich  borge  bin 

umlMJ  den  Zurncr  gegen  den  burgern  von  Slrazburg  in  alle  wis.  alsc  an  den  brieten 
slal,  die  mit  hern  Wilhelms  dez  Begers  ingesigclo  sint  versigcit.  daz  bau  icb  öch 
gcschairet  an  dis  bricfeün  gcbencket  zcime  urkünde.  diz  bcschach  an  sanl 
Thomans  abende  nacb  goltes  gcbürte  zwelfliundert  und  vier  and  sehtxig  Jar. 

'<»  S  aus  Siraßb.  St.  Ä.  Bricfbnch  A  fol.  226«  mit  der  Utbenduift :  das  Pttar  «Ol 

bdrge  ist  gegen  den  von  Strasburg  vdr  den  Zdmer. 


58G.  liischof  Heinrich  und  das  Domcapitel  ton  Straßbnrg  bitte*  den  Domeimger, 
einen  vom  liischof  bereits  besiegelten  Brief  sogleich  mit  dem  CapittUiitftl  M  ver- 
sehen, da  Gefahr  im  Verzuge  sei.  rJ04  StnUibttrg. 

ao  II|eiurieusl   dei  gralin   cpiscopus  et  copilulum  Argcntincnsc  .  .  cantori  Argen- 

tineusi  sulutcm  el  dileelionrm.  cum  nos  unaniiniler  concorda%'erimus,  ul  lilteram, 
quam  lalur  presenlium  sigiilutam  domini  noslri  epi.scopi  sigillo  socunt  dcferl,  sigfl- 
Iclur  sigillo  cnpituli,  dileclionem  veslram  quam  intime  roganias,  quatenus  ipsam 
stalim.  visis  prcscnlibus,  sigillnre  sigillo  ipsius  cnpituli  nullalenus  difleratis,  maxime 

»  cum   niora   jK*rioulosa    existnl   el   providn   delÜK-ralionc   prcbabita  accundom  atflt  :■ 
Icmporis  ecciesic  noslre  viili-iinr  ipiam  pluri'"""!  .•\.--.i;r..    .,.>s  r'>rr>  oapilolam,  auid 


444  1264  —  1265 

sigillum   nostrum  penes  nos,  ut  scitis,  non  habemus,  sigillo  domini  nostri  episcopi 
usi  sumus.        datum  Argentine  anno  1264. 

jS  aus  Straßb.   St.  A.  Brieflich  A  fol.  238b  ^nit  der  Ueherschrift :   daz  der   senger   zftra 
tftme  einen  brief  nüt  dez  cappittels  ingesigcl  versigeln  sol.    ÄlUr    Wahrscheinlichkeit 
nach  ist  das  Stück  in  den  December  des  Jahrs  1264  zu  setzen,  da  sein  Inhalt  an  den     5 
der  nr.  581  u.  582  stark  anklingt. 


587.  Oiintram,  Älbrecht  und  Dietrich  von  Epfiff  geloben,  sich  dem  Spruch  eines 
Schiedsgerichtes  in  ihrem  Streit  mit  dem  Francishanerinnenkloster  zu  Straßburg 
das  Gut  ihrer  Anverwandten  Gertrud  von  Epfig  betreffend  zu  unterwerfen.  1264. 

Ich  Gundram  und  ich  Albreht  und  Dieterrihc  wir  drie  brüdere  von  Eppheche  lo 
tftnt  allen  den  kunt,  die  disen  brief  sehent,  daz  wir  gelobent  stete  ze  habenne, 
swaz  her  Dieterrihc  imme  kirhove  und  her  Symunt  Limbil  und  schulteise  Rudolf 
getünt  an  der  schicdunge  umbe  die  missehelle,  die  under  uns  und  der  abtissin  und 
der  convenle  von  sancto  Francisco  in  Slrazburch  umbe  swester  Gertrude  gut  von 
Ephiche  unseris  veteren  tholer.  und  enmugent  dise  drie,  an  die  wir  ez  gelazen  15 
haben,  und  die  drie,  die  die  abtissin  und  der  convente  gein  uns  genomcn  haben, 
niht  ubereinkomen,  so  sol  man  mit  gemeinem  rate  einen  obeman  nemen.  und  swie 
ez  der  scheidet,  daz  welle  wir  in  derselben  stetikeit  haben,  und  zu  einer  gehutnusse 
und  zu  einer  stetikeit  dirre  geginwartigen  dinge  so  festene  wir  disen  brief  mit 
unserm  ingesigele.        datum  anno  domini  1264.  ao 

.   H  aus  Straßb.  Hosp.  Ä.  lad.  49  fasc.  12  or.  nib.  c.  sig.  pend.  ChU  erhaltenes  Siegel  Alberis 
von  Epfig. 

588.  -Das  St.  Thomascapitel  zu  Slraßburg  verleiht  seinem  Pfründner  Burchard 
und  dessen  Nachfolgern  einen  neben  der  Bäckerei  am  Wasser  daselbst  belegenen 
Hof  unter  gewissen  Bau-  und  Zinsverpßichtungen.  12 G 5  Jamiar  2.  25 

Nos  Burcardus  deccanus,  Erbo  cantor,  .  .  scolasticus',  llenricus  custos  totum 
capitulumque  ecclesie  sancli  Thome  Argenlinensis  omnibus,  ad  quos  presentes  liltere 
pervenerint,  nolitiam  subscriptorum.  tenore  presentium  conGtcmur  publice  pro- 
teslantes,  quod  nos  de  communi  conseasu  et  bona  voluntate  inter  nos  habita,  pen- 
sata  uüilitate  ecclesie  nostre  predicte,  curiam  nostram  spectantem  ad  nostrum  capi-  30 
tuliim  sitam  prope  pistrinum  nostrum  juxta  aquam'*  Burchardo  prebendario  ecclesie 
nostre,  quoad  vixerit,  libere,  pacifice  et  quiete  ac  sine  omni  censuum  solutione 
contulimus,  donavimus  et  concessimus  possidendam  tali  mediante  condicione,  quod 
in  ea  construat  idera  Burchardus   edificia   viginti  marcarum.  sui  eliam  successores 


1  Walterus  mit  Namen,  wie  aus  der  Legende  seities  Siegels  hervorgeht.  35 

2  Wohl  identisch  mit  der  von  Cli.  Schmidt  Hist.  du  chap.  de  s.  Thotn.  p.  265  im  Jahr  1401 
erwähnt  gefundenen  curia  sita  ante  ecclesiam  juxta  pistrinum  capituli  et  tendit  retro  ad  Bruscam 
juxta  curiam  zum  Eselskopf. 


1266  M5 

in  (lifta  pn-lx-tula   sua   post   morlom   ipsius   Burr/rt/v/«   |h.t|»-(iio,  st  voluerint.  stoe 
quiilihi-t   conlradictiotic   pru   oiinuo   censu  »ciliccl  Iri^'inlii  vilidorum  ArgeotineiiaiaiB 
rcliitcbunl  curiiim  anledictatn.    qtios   Irigiula    Holiilos   •wjlvtut   in  feslo  oalivittlif     am.  m 
dumini  et  in  feslo  beali  Johannis  bapliste,  videlicct  in  utroque  festo  mi^wm  partem     jmu  m 

B  capitulo  memoruto.  si  veru  prcfatus  llurcAardui  quocunquo  casu  contingenle*  etmetii 
diele  stio  prelx-nde,  tarnen  ip.süm  curiarn  reline|)il  et  redpiet  tuurnrnjclum  ejuden«   ' 
quam  diu    vixerit,  vei   aliuni,  queuictiiiquu   vuluerit.  redpere  fockt  pro  iibita^  MW 
vüluntulis.  prefali  eliam  liuTcAardus  et  sui  suecessorcfl,  si  prediclam  curiam  persoo«- 
liter  Inliabitarc  noliicrint,  ipsam  locaro  possunt  pro  annuo  ccnsu  personis  idonei*  et 

10  lioneHlis  nüii  labcrnariis,  quem  censum  ctiam  rccipieut  totum,  dtimroodo  peraolranl 
dictus  tri^iula  solidos  capilulo,  ul  supcrius  est  exprcüsum.  scr^'ubuot  etiam  et  retine» 
bunt  suis  cxspcnsis  predicti  successorcs  edificia  curic  prcdictc  in  eo  ststa,  qao  em 
iuvenerint.  nee  tarnen  tencntur  ad  rcediflcationem  ipsiiis  curie,  si  per  incendium  rel 
quocunqtic   alio   casu  penitus  curia  devastaretur ;  sed  sie  arca  redibil  ad  capitulum, 

IS  nisi  nli({uis  succcssorum  spontc  sub  condicionc  prescripla  Toluerit  reedifieare  suis 
cxspensis  curiam  antcdictam.  in  cujus  rci  mcmoriam  perp<;luam  et  probatioDeili  nos 
presenlibus  sigillum  capiluli  nostri  cum  nostris  fecimus  sigillis  8pi>cndi.  acltim  cl 
dalum  auno  domini  12G5,  in  crastino  circumcisionis  domini. 

T  aus  Straßb.  Thom.  A.  Tilrca  lad.  12  or.  mb.  e.  S  »ig.  pmi.  partim  lamU. 

90  589.  Walther  Flesche  schließt  mit  der  Stadt  Straßhtrg  semer  Oeß%ftmm*kmt 
wegen  eine  Sühne,  für  die  er  ihr  sechs  genannte  Bürgen  stellt,  itelcke  tick  dw 
Entscheidung  con  zwei  Herren  über  Süknbruch  zu  fügen  kaie».  1263  Jaitiutr  5. 

Ich  Wallher  Flesche  tft  kunt  allen  den,  die  disen  brief  gcsehent  oder  gebArcnt. 
da/,  ich  ubereiii   bin  komen   mit  den    bürgern  von   Strasburg  und  irn  belTcm  einre 

as  stolcu  siuic  vur  mich  und  alle  miuu  friunl  ane  gcrerde  umbe  mine  gevancnissc  und 
alle  gcvchte,   die   ich   oder   mine  friunt  gegen  in  mohlcn  han.  uudc  ban  ich  nnde 
mit  mir  her  »Albreht  von  Kerzevell,  her  Stehenlin  von  Bischovesheim,  her  Burcart 
Flcsclio  von  Bischovesheim,  her  Ulrich  der  Munich  von  Bischovesheim,  her  W«r 
Schöhelin   und   her   Ysenbarl   von   Woslhoven   vur  uns   und   alle  unser  fritint 

30  sflne  gcsworn  stele  zu  habennc  icmorme.  [treitrr  tcie  in  nr.  55H  bis  xu  biur. 
vorgenanten  schz  herren  also :  swie  an  den  bürgern  von  Strasburg  oder  ir: 
von  mir  otlcr  minen  friunden  dise  söne  gebrochen  wurl,  das  si  sich   sA  Strn. 
inncwendig   der   rincmurn   cntwurten   in   den   nehislcn   sibcn  nahten,  so  si  gr: 
wordcnt,    uiomer   daunau   zu  kummcnnc,   ic  das  widcrtnn  wurt,  unde  sint  schu....^ 

iß  das  abe  zu  tftnne,  domitlc  die  sAnc  gebrochen  w-urt.  herüber  sint  gekosea  ker  Rein- 
bold  der  Liobcncellor,  her  Rülin  Ripclin.  swie  die  zweno  [weiter  vie  m  nr.  658 
mutatis  mittnndis  bis  gctorste  enlwurten],  der  sol  sich  xu  Erstheim  oder  xu  Rinowe 
in  onlwurlon.  unde  swer  sich  ioilorman  geentwurtot,  da  sol  er  öch  hüben  Ugende. 
ich  gelobe    Ach,    swie   der   vorgcuauten   bürgen  duheinrc   stirbct,   das  ich   in  den 

•)   r  contigfote.     bj   T  liUta. 


1265 

nehisten  vierzehen  nahten,  so  ich  gemant  wurde,  ein  andern  sol  geben  an  des  stal, 
der  ime  gemezsi  si.  wir  die  vorgenanten  bürgen  verjchen  alles  des,  das  da  obenan 
von  uns  geschriben  ist,  unde  geloben  es  bi  gesworneme  eide,  den  wir  getan  bant, 
zu  tunne  unde  zu  leistenne  ane  allcrslahte  gevcrde.  unde  daz  dis  stete  blibe, 
derumbc  ist  dirre  brief  mit  hern  Ludewiges  ingesigele  von  Bercheim,  des  uns  alle 
bignüget,    versigelt   zeime    Urkunde.  dis  bischach,   do  sit  unsers  herren  gcburte 

waren  zwelfhundert  unde  vunf  unde  sebzig  jar,  amme  zwölften  abende. 

S  aus  Straßb.  St.  A.  Verschl.  Canzlei-Gew.  Corp.  K  lad.  15  or.  mb.  c.  sig.  pend.  delapso. 


590.  Johannes  von  Wilsberg  schließt  mit  der  Stadt  Straßhiirg  seiner  Gefangen- 
nahme wegen  eine  Sühne,  geloht  ihr  Beistand  gegen  Walther  ton  Geroldsech  und  lo 
dessen   Verwandten  und  stellt  dafür  sechs  genannte  Bürgen,  welche  sich  der  Ent- 
scheidung von  zwei  Herren  über  Sühnbruch  zu  unterwerfen  haben.  12G5  Januar  12. 

Ich  Johannes  von  Wildesberc  tu  kjint  allen  den,  die  disen  brief  gesehent  odei' 
gebörent,  daz  ich  uberein  bin  kernen  mit  den  burgern  von  Strazburg  und  im  belfern 
einre  steten  sune  vur  mich  und  alle  mine  friunt  äne  gevörde  umbe  mine  gevanc-  i5 
nisse  und  alle  gevehte,   die  ich  oder  mine  friunt  gegen  in  mohlent  han.  dise  süne 
ban   ich   gesworn    stete   zu  habenne   vur  mich  und  alle  mine  friunt  iemerme.  ich 
gelobe   öch  bi   gesworneme   eide,   daz  ich   und  alle  mine  friunt  den  burgern  von 
Strazburg  und  irn  belfern  umbe  dise  getat  niemer   leit   noch   schaden  noch  laster 
sulnt  getan  und  daz  ich  wider  si  niemerme  in  keime  urliuge  gehelfen  sol.  ich  gelobe  ao 
öch,  daz  ich  in  sol  helfen  wider  hern  Walthern  den   herren   von   Geroltsecke   unde 
des  kinden  nach  minen  staten,  so  ich  böste  mag,  ane  geverde.  ich  gelobe  öch,  daz 
disen  eit  nieman  abetriben  noch  werben  sol  noch  von  den  babiste  noch  von   geist- 
licheme  gerihte.  daz  dise  gelubede  unde  dise  süne  stete  blibe,  derumbe  gib  ich  in  zu 
biurgen   hern   Oltun   von   Marley  den   vitzetüm,  hern  Ottun  von  Fleigesheim,  hern  25 
Lamprehten   von    Sweinheim,    hern   Härtungen   von   Widen,    hern    Heinrichen  von 
Huzpergen  und  Oltun  den  Kember  von  Mollesheim  also  :  [weiter  wie  in  nr.  589  bis 
herüber  sint  gekosen]   her  Gozelin  von  sant  Thoman,  her  Niclawus  der  Zorn,  swie 
die  zw6ne  oder  andere,  die  nach  in  an  ir  stat  uzser   den   burgern   von   Strazburg 
gekosen  werdent,  bi  deme  eide  urvarnt  unde  sprechent,  daz  die  süne  gebrochen  si,  3o 
so  sulnt  die  biurgen  leisten  also  davor  geschriben  ist.  unde  swie  under  den  kiesern 
einre  stirbet,  so  sol  ich  ein  andern  kiesen  an  des  stat,  der  ein  burger  zu  Strazburg 
si.  ich  gelobe  öch,  [weiter  wie  in  nr.  589  bis  geverde].    daz   aber  dis   stete   blibe, 
derumbe  ist  dirre  brief  mit  unsers  herren  her  Symundes  von  Geroltsecke  ingesigele 
versigelt,    des    uns    alle   bignüget,    zeime   Urkunde.         dis   bischach,   do  sit  unsers  as 
herren  geburte   waren   zwelfhundert  unde   vunf  unde   sebzig  jar,   an  sante  Gleries 
abende. 

S  aus  Straßb.  St.  A.  Verschl.  Canzlei-Gew.  Corp.  K  lad.  15  or.  mb.  c.  sig.  pend.  delapso. 


12  6  6  U7 

591.  Diß  Straßhurger  Arckidiacoutn  Kberkanl  r<,n  J;'„iruit/'n  viul  K'>nr'h!  ,., 
Delhiiensingrn  beurkunden,  daß  lieinbold,  ein  (ii-ikU i,-h,,-  ",,<  W,  ,tl, ■,'.,, ,  (',>■''■,■  im 
Dorf  und  Bann  Qualienheim  dem  Sleinhaune  in  drr  Kit/  ^j  .■jn.^.r  :n  .\l,>iijK»,j  :um 
Besten  der  dasselbe  bewohnenden  zwölf  SekvD«4ttm  getche*kt  kabe.  i^05  Januar  2a. 

s  Curatn  nobis  judico  curie  Argentineosis  E[berbardo]  de  Enriogen  et  Cjonrado] 

do  TalinuKzingcn  aruliidioconis  Argcnliueusibus  consUlutus  Renboldtu  clericas  de 
Wcsthovin  donavil  cl  Iradidil  proprietalcm  mcdiclatis  uaius  maosus  et  alioruin 
büiiüriitn  snhscriptorum  sitorum  in  villu  et  banno  Quaziuheim  ad  domnm  laptdesm 
silum  in  purrucbiu  »ancti  l't-lri  seniuriü  in  vico,  qiii  dicitur  dez  Criges  gszzc,  aUun' 

10  apud  domum  Johannis  dicli  Episcopi,  quam  inhabilarc  debenl  duodccim  sorores,  io 
rcmediuin  animc  sue  libcre  et  abüulutc,  relento  tarnen  sibi  usufructu  eomodem 
bonorum   pro   tempore    vitc   suc   sie    videliccl,    ul,   qo  priorissa   mooasteiü 

sauclü  Elizabolb    extra   muros  Argeutincnses   pro  Xnni ...ril,  receplis  rediUbtu 

de  l)onia  hujusmodi   provcnientibus,   ipsos  distribual  cl  dispenset  ad  comparaliooem 

15  luminum  et  lignorum  necessariorum  dictis  sororibus,  que  pro  tempore  in  domo  fuerint 
prcnotata.  si  quid  autoni  residuum  fuerit,  id*prioris9a  prcfata  ad  refccUonem  domus 
predicle  et  oliorum,  que  sibi  visa  fuerint  expedire  predictis  sororibus,  diligeoler 
custodiat  et  conservet.  in  cujus  rei  evidentiam  sigilla  nostra  od  pclilionem  preiati 
'Re7ibaldi  clcrici  prcsentibus  sunt  appensa.  [folgt  eine  Specification  der  gescieniUn 

90  Güter.]        acta  sunt  bec  anno  domini  1205,  11  kaicndas  februarii. 

8  auB  Straßb.  St.  A.  lad.  s.  Nicolai  in  nndis  OPQ  or.  m&.  c.  3  »ig.  pend.  laetit. 


592.  Heinrich   von  ScAaliendorf,    Walther  von  Büsek ,    Rideger  Qniffing, 

Anselm   von    Ichtratzheim ,    Wirich  ton  Jümburg ,    Aiueim  Fürtt,   Burekard  w» 

Odratiheim  und  Sifrid  Ludwigs  Sohn  von  Marlenheim  terbirgen  tiek  den  Birgem 

28  Straßbiirgs  für  die  Freilassung  Werners  ton  A'eugartheim  bis  tum  niektUn  Puimr 

sonnlag  um   1.1  Mari  Silber  und  Wrrnerji  ZehniHt/.^kitstfH.   t'3ft!i  Januar  23. 

Wir     Heinrich     von     Si'lialkeijdorl',    Wallher    von     Kitz,     Rüdoj^er     <• 
Anshelra  von  Uhtrntsheim,  Wiricli  von  Riniburg.  Ansbelm  der  Vurstt*.  Bur      ; 
Odratsheim,  Sifrid  hcrn    Ludewiges  sun  von  Murley  tilut  kunt  allen  den,  li.     '  —  u 

80  brier  gcsebent  oder  gcbArcnt,  daz  wir   hant   uzgenummcn  Werobem  von  Kogurte 
umbo   den   mcistcr,  den    rat   unde  die  gemeinde   von   Slrazbui^  lA  den  b 
der  nu  nnhrl,  wider  zu  enlwurtenne.  unde    swic  er  sich  denne  wider  l     ' 
die  ringe,  so  sol  mau  uns  discn  brief  widergeljen  unde  sin  wir  lidig  m..   .   ^  . 
unde  unser  eide,  die  wir  umb  in  haut  getan  den  burgern  von  Straiburg.  ist  nlM>r 

86  daz  er  brichct,  so  sin  wir  schuldig  unverscheidenlichc  den   bürgern   von  ."- 

vunfzehcn    mark  silbcrs  unde  sine  zcrungc  unde  siat  hai\  bi  gcswonv  vur 


I  J«n«t  «nte  SiralUmrytr  Btfiimtlum*,  «liMm  A^m^  Ck.  SOmiH  im  4m  /«kr  IMS  mM.  TirfL 
Straßb.  OMttH-  N.  ifitmirwHii  •'.  MitttUker  &  97. 


448  1265 

in  unde  alle  sine  friunt  ane  geverde  umbe  eine  sune  den  vorgenanten  burgern  von 
Strazburg.  die  haben  wir  mit  ime  in  getan  bi  geswomeme  eide  also  :  swie  an  den 
burgern  von  Strazburg  oder  irn  heifern  von  ime  oder  sinen  friunden  dise  süne 
gebrochen  wurl,  so  suln  wir  uns  in  den  nehisten  siben  nahten,  so  wir  gemänt 
werdent,  bi  geswomeme  eide  entwurten  zu  Strazburg  innewendig  der  rinemurn  5 
niemer  dannan  zu  kummenne,  ie  das  widertän  wurt,  unde  sint  schuldig  das  abe  zu 
tünne,  damilte  die  süne  gebrochen  wurt.  herüber  sint  gekosen  her  Burcart  unde 
her  Friderich  die  Spendere.  swie  die  zwene  oder  andere,  die  nach  in  an  ir  stat 
uzser  den  burgern  von  Strazburg  gekosen  werdent,  bi  deme  eide  urvarnt  unde 
sprechent,  daz  die  sune  gebrochen  si,  so  suln  wir  leisten,  also  davor  geschriben  lo 
stat.  wir  geloben  öch,  zwie  er  brichet,  daz  wir  uns  entwurtent  zu  Strazburg  inne- 
wendig der  rinemurn  in  den  nehisten  siben  nahten,  so  wir  gemänt  werdent,  niemer 
dannan  zu  kummenne,  ie  wir  das  vorgenante  silber  haben  vergolten  unde  sine 
zerunge  den  burgern  von  Strazburg,  unde  sint  doch  hafl  umbe  dise  süne,  also  da 
obenan  geschriben  ist.  were  aber  daz  er  hiezwischen  sliurbe,  so  sin  wir  lidig  umbe  lä 
dise  vuufzeheu  mark  unde  sint  aber  haft  umbe  sine  zerunge  drumbe  zu  leislenne, 
also  davor  bischeiden  ist,  unde  sint  öch  hafl  umbe  dise  süne  iemerme  vur  alle  sine 
friunt  ane  geverde.  swie  öch  under  den  vorgenanten  kiesern  einre  stürbet,  so  sol 
Wernher  von  Nugurte  oder,  ob  er  niht  enist,  so  suln  wir  ein  andern  kiesen  an  des 
stat,  der  ein  burger  zu  Strazburg  si.  ich  Wernher  von  Nugurte  vergihe  des,  daz  äo 
ich  dirre  süne  uberein  bin  kummen  mit  den  vorgenanten  burgern  von  Strazburg 
unde  irn  heifern  vur  mich  und  alle  mine  friunt  umbe  mine  gevancnisse  unde  alle 
gevehte,  die  ich  gegen  in  mohte  han,  unde  gelobe  si  bi  geswomeme  eide  st^tc  zu 
habenne  iemerme  ane  allerslahte  geverde.  ich  gelobe  öch,  swie  der  vorgenanten 
bürgen  duheinre  stirbet,  daz  ich  in  deme  nehisten  manote,  so  ich  gemänt  wurde,  25 
ein  andern  sol  geben  an  des  stat,  der  ime  gemezsi  si.  daz  aber  dis  stete  Mibe, 
derumbe  ist  dirre  brief  mit  hern  Burcartes  von  Hohenstein  ingesigele,  des  uns  alle 
bignüget,  versigelt  zeime  Urkunde.  dis  bischach,  do  sit  unsers  herren  geburte 
waren  zweihundert  unde  vunf  unde  sehzig  jar,  an  deme  nehisten  frietage  nach 
sant  Agnese  tage.  30 

S  aus  Straßb.  St.  A.  Verschl.  Canzlei-Gew.  Corp.  K  lad.  17  nr.  72  or.  mb.  c.  sig.  pend. 


593.  Conrad  Znrner  von  Lampertheim  schließt  mit  der  Stadt  Straßburg  seiner 
Gefangennahme  wegen  eine  Sühne,  für  die  er  ihr  sechs  genannte  Bürgen  stellt, 
welche  sich  der  Entscheidung  von  zwei  Herren  über  Sühnbruch  zu  fügen  haben. 
1265  Januar  29.  85 

Ich  Cünrat  von  Lampertheim  der  Zurncr  tu  kunt  allen  den,  die  disen  brief 
gesehent  oder  gehörent,  daz  ich  uberein  bin  kummen  mit  den  burgern  von  Straz- 
burg und  im  heifern  einre  steten  süne  vur  mich  und  alle  mine  friunt  ane  geverde 
umbe  mine  gevancnisse  und  alle  gevehte,  die  ich  oder  mine  friunt  gegen  in  mohten 
han.  unde  han  ich  uiide  mit  mir  her  Burcart  der  Schob,  her  Johannes  von  Riegol, 


1265  m 

WuU'lichn  ho.T  Reimors  slicfsun,  Ilug  vun  Oei<lor(}irim,  Dictcrich  von  ErgeralieilD, 
llciuhcr  vun  Daldeburiicn  vur  titi»  und  ulh;  unst-r  friiiul  dise  s&oe  gesworn  tleto  SO 
lial)cni)e  ietnerinc.  icli  f(i-lol)ü  r>cli  hi  gcHwumvinc  lidu,  das  ich  and  alle  mioe  ftioat 
den  Iturgerii  von  Stru/.lmrK  und  irn  belfern  umbc  disw  gelal  nietner  teil  noch  scbadeo 

B  nuch  la.st«T  suln  gcitrin  undc  daz  ich  wider  si  nicmerme  io  keime  arlioge  gdidfea 
8ol.  ich  g(^lubi!  ^jcii,  (iaz  ich  in  hoI  l)chuirun  sin  iemermc  wider  bem  Weither  deo 
licrrcn  von  (ierüllsccko  iindc  des  kinden  mit  sulichur  molit  als  ich  geleisteo  inae. 
wir  geloben  Ach,  daz  discn  eit  nicman  aliclribcn  noch  werben  aol  nocb  von  deo 
bubiälc  noch  von  gcisUicheme  gerihtc.  daz  dise  gclubcde  unde  dise  s&ne  itete  blibe, 

10  deniinbu  gib  ich  in  zu  bürgen  die  schzc,  die  da  obenan  genAnt  aiot,  alao :  [weiter 
wie  in  nr.  58!)  bis  herüber  sint  gekosen]  hur  Goz4-lin  zu  aaot  Thoman  nnde  her 
Rülin  Hipelin.  swie  die  zweiic  [weiter  wie  in  nr.  590  mutatit  muiandie  ^  gevevd^. 
undc  daz  dis  stete  blibe,  deruinbe  ist  dirre  bricf  mil  bem  Wilbebos  de*  Begen 
ingcsigcle  vcrsigell,  des  uns  alle  bign&get,  zeime  Urkunde.         dis  biscbacb,  do   lil 

IS  unsers  herreii  gcburte  waren  zweirhundcrl  uude  vunf  undc  sehzig  jar,  eo  deme 
luurcslnge  vor  der  lielilmes. 

S  aus  Straßb.  St.  A.  Versohl.  Canslei-Oew.  Corp.  K  lad.  16  or.  Mft.  e.  $/§. 


594.  Prior  Nifrid  und  der  ConvetU  des  Klosters  St.  Arbogast  sowie  ieeeen  Ver- 
mögensterwaller  Ilesso  ton  Krslein  Canonieus  von  St.  Thtmas  verkaufen  ein  in  der 
»  St.  Stephansparochie  zu  Straßburg  gelegenes  Hans   dem   Straßbnrger  St.  Käthe- 
rinenhlonter  für  12  Mark  Silber.  L'.iG5  Man  4. 

Nos  Sifridus  prior  tolus({uc  convcntus  nionaslerii  sancli  Arl»  .:  i-;ti  it  i- .  II  -^o 
de  Erslheini  canonieus  sancli  Thouie  yconomus  sive  gubernnlor  lK>i»v>ruiu  uuiuium 
monaslcrii  ejusdeui  a  venerabili  dotuino   Weinrico  dei  grucia  Argenliuensi  episoopo 

»  et  ipso  convenlu  conslitutus  univcrsis  presencium  inspectoribus  Tolumos  ene  nolum, 
quod,  urgenlibus  variis  debitis,  quibus  monaslcrium  noslrum  est  ooeratum,  per 
tnanuni  et  conscnsum  dicli  domini  nostri  opiscopi  et  de  sua  aucloritate  spedali,  qai 
etiuni  noslrum  preposiluram  propter  nostrum  comodutn  multiplex,  quod  ex  hoc  sperat 
(irovenire,   ad  prcscns  in  sua  tenel  [wteslate,  domum  et  arcam  ad  nostnim  moae- 

80  steriuni  ])erlinenlem,  silam  in  parochia  sancli  Stephani  juxta  domum  Sivridi  cenonid 
i'jusdem  ecclcsie  sancti  Stephnni  dicli  Üranzen  el  eidem  iumcdiate  conjunrtam. 
priorisse  el  convcnlui  sancte  Kalherine  pro  duodecim  marcia  argonli  vendimus  et 
rccognoscinuis  nos  pro  liberis  et  propriis  el  ab  omni  ccnsu  inmunibu^  vendidi»se, 
excoplis    duodecim  denariis   Argenlincnsibus,   qui   de   predicta   lantum   area    annis 

»  singiilis  nbbdtissc  el  convcnlui  sepc  diele  ccclesic  sancli  Slephnni  sunt  prescnl 
quus  olinm  duodecim  mnrcns  conlilemur  nr-  r'    -  reoepisae  ac  in  ulilitaleoi  uusin 
nionnslerii   convcrlissi>   nobisquo   integre   s.i  an  de  eisdem,  renunduilee  OBoi 

juri  in  predictis  domo  et  area  nobis  nostroque  monaslerio  ronpelenli  libere  et  abso- 
lulc,  rosiguuntes  eandcm  domum  scilicet  et  aream.  et  ipsa  ad  jus  et  pn^metatem 
diclanuu  priorisse  el  convcntus  transrerimus  pleno  jure  possidenda  ab  ipsis  de  oeleio 

»7 


450  1265 

pacifice  et  quiete.  renunciamus  insuper  omni  juris  auxilio  canonici  et  civilis,  resli- 
tucioni  in  integrum  cunctisque  defensionibus  et  excepcionibus,  quibus  juvari  possemus 
contra  presens  instrumentum  sive  factum,  et  nobis  nostroque  monasterio  conpeten- 
tibus  aut  conpelituris  in  posterum,  per  quas  dictus  contractus  irrilari  posset  quoquo 
modo  vel  recindi.  in  quorum  certitudinem  est  presens  littera  venerabilis  domini  5 
episcopi  Argentinensis  et  noslrorum  Ressoiiis  videlicet  yconomi  et  conventus  pre- 
scriptorum  sigillorum  munimine  consignata.  nos  Weinricus  dei  gracia  Argentinensis 
episcopus  vendicionem  predicte  aree  et  domus  inedificate  factam"  priorisse  et  con- 
ventui  sancte  Katherine  in  modum  prehabitum  ex  parte  Sifridi  prioris  et  conventus 
monasterii  sancti  Arbogasti  ad  presens  carentis  preposito,  cum  ipsam  preposituram  10 
in  nostra  teneamus  polestate  et  teuere  intendamus,  quousque  ipsum  monasterium 
ad  fortunam  pinguiorem  devenerit  gravi  jam  pressum  pondere  debilorum,  necnon 
Hessonis  canonici  sancti  Thome  yconomi  et  gubernatoris  ibidem  a  nobis  et  ipso 
conventu  constiluli  ratam  habemus  atque  firmam.  eidemque  et  singulis  suprapositis 
circa  ipsam  venditionem  habitis  noslram  auctoritalera  et  consensum  adhibuisse  nos  15 
recognoscimus  et  plenarium  adhibemus,  sigillum  noslrum  in  liorum  evidenciam  pre- 
sentibus  appendi  facientes.        acta  sunt  hec  anno  domini  1265,  4  nonas  marcii. 

H  aus  Straßb.  Hosp.  Ä.  Orphelins  lad.  35  fasc.  5  or.  vib.  c.  3  sig.  pend. 


595.  Der  päbstliche  Caplan  Rufin  trägt  dem  Bischof  von  Straßhurg  auf,  den 
Bürger)i   Straßburgs,    sobald   sie   den  Kirchen,    welche  sie   in  ihrem  Kriege  mit  20 
Bischof  Walther  beschädigten,  hinreichende  Genug thuung  gegeben  haben,  Absolution 
zu  ertheilen.  1265  März  5  Perugia. 

Venerabili  in  Christo  patri  .  .  dei  gratia  episcopo  Argentinensi  frater  Rufinus 
domini  pape  poenitentiarius  et  capellanus  salutem  in  domino.  ex  parte  universi- 
talis  civium  Argentinensium  fuit  propositum  coram  nobis,  quod  ipsi  olim  propler  25 
guerram,  quam  habebant  contra  bone  memorie  Walterum  predecessorem  vestrum, 
quasdam  turres  ecclesiarum  frangere  presumpserunt.  super  quo  supplicari  fecerunt 
humiliter  sibi  per  sedem  apostolicara  misericorditer  provideri.  nos  igitur  auctoritate 
domini  pape  palernitati  vestre  committimus,  quatinus  dictos  cives,  postquam  ecclesiis, 
quarum  immunitatem  violarunt,  satisfecerint  com  petenter,  ab  excommunicatione,  30 
quam  propter  hoc  incurrerunt,  juxta  formam  ecclesie  absolvatis  ac  eisdem  propler 
hoc  injungatis  poenitentiam,  quam  animarum  suarum  saluti  videritis  expedire,  et 
quod  in  similibus  de  cetero  non  excedant.  datum  Perusii  3  nonas  marcii,  ponti- 
ficatus  domini  Clementis  pape  quarti  anno  primo. 

S  aus  Straßb.  St.  A.  Vord.  Dreizehn.  Gew.  Corp.  A  lad.  3a  or.  mh.  lit.  pat.  c.  sig.  in  verso   35 

impr.  deleto. 
Gedruckt  aus  dem  Briefbuch  A  fol.  269«   ibid.  bei  Schöpflin  Als.  dipl.  I,  453  nr.  633. 

a)  H  factt. 


1266  tr.l 

596.  Meister  und  Ratk  der  .Stade  SlrnCiliunj  beurkunden,  daß  du  Häkiu  dt* 
terstorhenen  Kuno  ein  Urundstück  mit  Garten  bei  St.  Jokann  belegen  <"•  TT''--'^'h 
Swebelin  auf  00  Jahre  verlehnt  haben.  Oft) 5  Märt  23. 

Nos  (iüUeliiius  inaKislc-r,  consiilcs  et  uiiivcrMliis  civiuni  Ari^'i-nlinensium.  notam 
&  fucimus  iiiiiversis  lutii  iircsentihns  quam  futuris,  Nicoluiiiii,  J<>li<inQ«in  et  Erbooem  • 
frulrcs  iialo.H  ({iioudam  duiiiiiii  (^uionis  areatn  siiam  et  orluni  altingeotem  sikMapod 
orliiiii  Ilcdewigiä  prope  sanclum  Jobaunem,  cui  aree  Ileinricus  dictus  Swefaelio 
domum  inedificavit  et  inhabitat,  cidem  Ileinnco  ad  tcrminum  scxagiola  annomin 
conccssissc  ita  vidclicct.  quod  idcm  Ileinricus  vel  sui  sucoessores  dicUm  aream  et 

10  ortuin  a  i'estu  Jolmiuiis   bupli.stu    nunc  vcnturo  ad  spacium  predictorum  aDDornm     j«..  »t 
possidcanl  et  annis  singulis  unam  libram  denarionun*  Argenlinensium  et  4  capooea 
et    unam    sporlam    pirorum,    ai   iu   orto   exc^verint,    preratis   fratribus  Tel   eonun 
succcssoribus   nuinino   census   sine  umni   augmenlatione  persolvant.  quotiens  aulem 
prcdicla  arca  tarn  ex  parte   duininorum  curic  quam  ipsius  aree  posscssorum  de  ana 

iri  manu  ad  nliam  fuerit  devoluta,  rcceplores  aree  dnbunt  crscbalz  et  omaea  tpaios 
lleinrici  sucoessores  recipient  aream  danles  erscbatz.  si  vero  ipaa  ans  Tendila, 
donota,  transmuluta  vcl  quoquo  modo  fuerit  alienata  medio  tempore,  pactum  tarnen 

prcdicliun   ratum  permanebil  et  lirmum.  et  si  : orcs  aree  edificia  sua  vendere 

vel  obligaro  volutTint,    primo   dumino  curie  e\  l  et  ei.  si  competens  predom 

90  darc  voluerit,  ossignabunt;  sin  autcm.  etlificia  sua  vendcnt  aliis  cum  pacto  soo, 
fraudc  et  dolo  penitus  circumscriptis.  in  cujus  rei  testimonium  presens  est  littera 
ad  pelilioneni  ])rodictnnim  partium  sigillo  civitatis  Argcntinensis  consignata.      actom 

iilnKi   iliiinliii    IVVi."),    fiTi;i    -^i  tiiikI.i    ;inl(>   inimiiicinlinncin    (Ititriliii,    inon«»»   iniirlio. 
Awt  WcudXT  toll.  aixh.  p.  llj  nr.  1  iiach  einem  jeUt  veriorauH  (JhguntL 


%  597.  Jlitter  BurclUrd  MwmA«rd  terktmft  teinen  Hof  und  Oatien  m  der 
Ochsensteiner  Oasse  zu  Straßburg  gelegen  für  30  Mark  Silber  «t  dem  StnIUmrfer 
Burger  Colin  Blantart  von  Mett.  1265  Man. 

Noverint  univcrsi  prcscncium  inspcctores,  quod  ego  Burcardus  Mumhart  milea 
aream  meam  et  ortum  mcum  attiugcntem  rctro  versus  aquam,  que  quidem  curia  et 

ȟ  ortus  sili  sunt  in  civitate  Argenlinensi  in  medio  duarum  curiarum,  qunrtim  una 
dicitnr  des  N\  estermannes  bot'  et  altera  des  wizson  Begcrs  hof,  in  vico  domini 
IkTllioldi  do  Olisenstein  quondum  decani  Argcntinensis,  nomine  meo  et  Uberonim 
ac  heredum  mcorum  vondo  et  vendidi  Colino  diclo  Blanzart  de  Meti  ciri  Argenti- 
ncnsi,    tradidi   et   trado   presnnlibus  titulo  propriotatis  et  omni  eo<lem  jure,  quo  ego 

as  et  anteccssoros  mei  ipsam  aream  et  orttuu  babcrc  consucvimus  et  baousqoe 
babuimus ,  ab  ipso  Colino  et  suis  hercdibus  quibuscunquc  tenendoa  paetfioe  d 
quicte  et  })erpetuo  possidendos  pro  triginln  marcis  argenti.  quas  ab  eodem  eoofileor 

i)  yVtnrktr  inwü. 


452  1265 

mihi  plenarie  persolutas,  constituens  me  et  liberos  ac  heredes  meos  eidem  Colino 
suisque  successoribus  universis  warandos  in  perpetuum  aree  et  orli  predictorum 
quoad  omnem  uuiversitatem,  pro  evictione  presenti  scripto  eisdera  me  et  meos 
liberos  obligando.  ut  autem  hujusmodi  vendilionis  coniractus  futura  semper  et 
presenti  stabilitate  fruatur,  renuncio  tarn  ex  parte  mea  quam  meorura  liberorum  s 
omni  exceptioni  et  juris  auxilio,  quo  contra  predictam  venditionem  venire  possemus, 
et  specialiler  in  integrum  restitutioni  ac  omni  mihi  et  predictis  meis  liberis  in 
predictis  area  et  orto  conpetenli  seu  conpetiture  in  posterum  actioni,  fraude  et 
dolo  penitus  circumscriptis.  promiserunt  eciam  Elisabeth  uxor  mea  et  fiha  mea 
Ellina ,  quam  habeo  ex  priori  matrimonio,  se  vendilionis  hujusmodi  contractum  lo 
ratum  habituras  et  firmum,  per  sacramentum  ab  eisdem  super  hoc  prestitum 
corporale  reuunciantes  omni  juri  et  actioni  eis  quoquo  modo  conpetenti  vel  conpeti- 
ture in  area  et  orto  supradictis.  in  ctijus  rei  memoriam  ac  probationem  perpetuam 
litteras  presentes  prefato  CoHno  et  suis  heredibus  trado  domini  Cunradi  Kagonis 
canonici  Spirensis,  domini  Wilhelmi  Bcgeronis,  domini  Rüdolfi  Ilowemessers  et  mei  I5 
sigillorum  munimine  roboratas.  nos  Elisabeth  conjux  et  Ellina  filia  domini  Burcardi 
Murnhardi  militis  supradicti  confilemur  et  publice  protestamur,  consensum  nostrum 
predicte  venditioni  plenarie  accessisse  et  super  ea  firma  et  rata  perpetuo  a  nobis 
habenda  prestitisse  nos  proprium  sacramentum.  et  in  horum  testimonium  sigilla 
eorundem  videlicet  domini  Gönradi  canonici  Spirensis,  domini  Wilhelmi  Begeronis  20 
et  domini  R&dolfi  Ilowemessers  rogavimus  appendi  scripto  presenti.  nos  Cünradus 
Kago  canonicus  Spirensis,  Wilhelmus  miles  dictus  Begero  et  Rüdolfus  miles  dictus 
Howemesser  confitemur,  nos  omnibus  premissis  interfuisse  et  ad  petitionem  predic- 
tarum  personarum,  videlicet  Burcardi  Murnhardi,  domine  Elisabeth  uxoris  et  Elline 
filie  sue  sigilla  nostra  presentibus  appendisse.  actum  et  datum  anno  domini  25 
1265,  mense  marlio.  .; 

B  au8  Straßb.  Bas.-Ä.  H  fasc.  1614  or.  nib.  c.  4  sig.  pend.  laesia. 


598.  Wallram  von  Hohenstein  trifft  mit  dem  Francislanerinnenkloster  zu 
Straßburg  über  eine  Tlieihmg  des  Oiiterbesitzes  seiner  Mutter,  die  mit  seiner 
Schwester  in  dies   Kloster  eingetreten,  einen    Vergleich.  1265  April  10  Straßburg,  ao 

Ego  Walthramus  de  Hohenstein  filius  Rudolphi  pie  memorie  congnomento 
Canis  notum  esse  cupio  universis  tenorem  presencium  visuris,  controversiam,  que 
inter  claustrum  sororum  de  sancto  Francisko  in  Argentina  ex  parte  una  et  me  ex 
parte  altera  vertebatur  super  bonis  omnibus,  que  mater  mea  ratione  juris  heredi- 
tarii,  quo  eisdem  successit  ex  parte  patris  sui  videlicet  avi  mei  Guntheri  de  35 
Landesberg,  dicto  claustro  contulerat  in  eodem  cum  sorore  mea  Agnele  sub 
religionis  habitu  domino  servitura ,  taliler  esse  decisam ,  ut  idem  claustrum  de 
bonis  memoratis  bona  in  Meistershein,  in  Oslhoven,  in  Ilerlhenkein  et  in  Phetens- 
hein,  de  quibus  in  summa  centum  quarlalia  bladi  proveniunt  annuatim,  necnon 
et  duos  agros  viniferos   in   Ilailengenstein   et  tercium  in   Ehenhein  situm  in  loco. 


1266  468 

qiii  dicittir  (ier&thc,  posiddcre  libere  debeat*  impcrpetuum  et  quiete  et  cgo  ^wtrn 
libcris  ineis,  si  ()uos  genuero  de  thoro  Icpllimo,  reliqua  de  pn,-«li«(w  sila  in  Inge- 
marshciri  et  ia  Krg«;rsliiin  cl  vineas  in  Böllicnhein,  qiie  diele  malri  mcc  simiUler 
ex  dicli  palris  sui  .siicccssionc  hcrediluria  proveneruni,  possideam  alwohile.  auodsi 
6  mo  coritigcril  ahsque  liberia  legiitime  procrealiü  decedere,  omnia  ill«.  quc,  dcot 
jnm  dixi,  mihi  dt;  honis  pn-laxiitis  assignala  sunt,  ad  ipstim  claustnun  integrtliler 
(!t  libcrc  revcrtantur.  tiu  oulem  ti;nii)ore  procedcnlo  super  premiaso  facto  queeanque 
litis  occasiü  renascatur,  cjusdem  facti  s«'riein  ad  uiajorem  erideodam  et  rati- 
habicioucin  pcrpeluoin    prcsentibus  volui  annolari   et  religiosorum  rironun   fratris 

10  Clonrndi  dicli  do  CelijMjrta  provincialis  fralrum  minonim  in  Alemannia,  domini 
Walllicri  preposili  de  Triiilhfiisbcin,  abi)ali.ss<!  et  sororum  clauslri  prcrati  et  quatnor 
avuuculuriim  ineorum  de  Landeslicrg,  Egiolfi  scilicet  canonici  »ancti  I'elri  Argenti- 
nensis,  Coiiradi,  Giintheri  et  Wcrnheri  mililura  sigillis,  cum  ego  non  habcretn 
proprium,  coiisiRnnri,  leslibus,  qui   presentes  afTuorunt,  cum  res  hec  fieret,  similiter 

18  aniiülulis.  quorutn    nomiriu    sunt   liec  :  jam  diclus  ^'allkenu  y  ■«,  duo  awm- 

culorum   inconmi  ilgelulpiins   videlicel  et  Wollherus,  Symon  d. dt,  GotTridus 

de  Stille  milites,  tres  gemiani  de  Millhelliils  Anshelmus.  Conradus  et  Stbebelinus 
milites,  Reiiimunis,  Burcluirdus  dicti  Scboup  et  Conradus  Wcpphermannus  milite«, 
AllM«rlus    de   llerniolshein,    Rudolphus    de    Vegershein    niilcs,    Heimboldus  Jonior. 

ao  Ilcinricus  do  Coloiiia  cives  Argentinenscs  et  alii  quam  plures.  acta  atuit  bec 
Argenline  aiino  domini  1205,  4  ydus  aprilis. 

//  aus  Stnifsh.  Jlosi).  A.  lii.l,  ;>0  fasr.  f.  or.  mb.  c.  6  mg.  pend.  partim  Utm*.    Guns  mtner- 

urhrt  nur  ih.t  Sifgtl  des  Fnw<i.'<k,tiuriin,rineiaU  Kmrad  ton  llimmeUpforten.  Am  Wimm 

(kr    SinjilhituiUr   iM   rin    l'irivimmtttreifrn   Ufe$tigt,   amf  dem   eine   Hamd  des  IStem 

V  JiOtrh.  tvr:ni  hilft  hat  :    der    bricf    von    doia    «ftlc.  iloz    an«   «riJünricl  rot»  hrrn  Wal». 

rammo  selige  von  Hohinstein. 


599.  ßischo/-  Heinrich  von  Straßburff  b^wrkmdet,  daß  sein  MarsckaU  Sberi^i 
die  Einkünfte  ton  5  Pfund  Pfenningen  an  der  Straßburger  Mikue,  die  er  HtA^ 
Ton  ihm  zu  Lehen  getragen,   an  den   Straßburger  Schultheiß  NieotiOU  Zorn  fir 
ao  18  Mark  Silber  verkauft  habe.   ''">'    Iprii  30  Straßburg. 

Nos  Ilenricus''  dci  gratia  Argonlinensis  episcopus  univcrsis  et  singulis  prvaen- 
tium  inspectoribus  volumus  esse  notum,  quod  vir  bonorabilis  Eberhardos  maraoalcus  * 

a)  //  (IcbMDt.     b)  /  Iloiaricas. 


1  Dtnelbt  ManeMl  Eberhard  pirkanft  dm  Strallbtirttr  Bftrftr  Uetarich  dm  B»bMwt«  ftr 
an  130  Mark  SUber  einm  •'«  Strmßbwf  btktmm  Oartm,  dtr  tkk  mm  Herrn  SMUMw  MmMr  hU  tm  dm 
VH.-lhHms  llofeum  M  8t.  Amdrm»  MmMU.  lta<  OtU  «m'  Am  m  tMm,  wmm  «r  «mm»  OMm»  dm 
Herrn  ir>H  ürrMndt,  dm  Bitekaf»  tmd  du  Domei^iM»  mm  8tnMmr§  »mm*  dm  Htrrm 
briefliche  XuntimmHMg  mm  Vtrkmf«  beigebmciH  habe,  tku  kaf«  er  im  dm  iiMiini  drei  Mm 
Stande  tu  briiuien  und  tich  m  au*  $eimer  Oefitmgmedtafi  tm  Umn.  IMft  aa  iem 
(Juni  3.V.  liegest  im  Ihpier-Copiatbu<*  mm  Sl.  SKmAeth  mt.  »Ob  i.  a»rmßk.  Bmp.  A. 


454  1  265 

noster  fidelis  redditus  quinque  librarum  denariorura  Argentinensium,  quas  in  monela 
nostra  Argeutinensi  a  nobis  ^  nomine  feodi  hucusque  tenuit,  per  manum  et  consensum 
nostrain  Nicoiao  diclo  Zorn  sculleto  nostro  Argenlinensi  juste  et  racionabililer  ven- 
didit  pro  decem  et  octo  marcis  argenti  ab  ipso  Nicoiao  suisque  heredibus  masculini 
sexus  in  perpetuum  a  nobis  uoslrisque  successoribus  nomine  feodi  possidcndos.  nos  s 
etiam,  facta  coram  nobis  predicti  feodi  resignatione  libera  a  marscaico  prcnotato'', 
Nicolaum  predictum  inveslimus  et  inveslivimus  de  eodem  ipsum  mittentes  in  posses- 
sionem  ejusdem  feodi  tanquam  fidelem  nostre  ecclesie  corporalcm.  ego  Eberhardus 
marscalcus  predictus  vendo  et  vendidisse  me  confiteor  feodum  pretactum,  sicut 
supra  "^  est  expressum.  confiteor  etiam  me  predictum  argenlum  a  Nicoiao  antedicto  lo 
integraliter  recepisse,  constituens  me  meosque  heredes  warandos  predicti  feodi 
memoralo  Nicoiao  suisque  beredibus  prenotatis  quoad  fratres  meos  Waltherum  et 
Henricum^  et  generaliter  "^  omnem  universitatem.  renuncio  quoque  omni  juri  mihi 
in  prcdicto  feodo  competenti  seu  competituro  omnibusque  exceptionibus  seu  defen- 
sionibus,  quibus  juvari'  possem  contra  prcsens  instrumenlura  sive  factum,  et  in  15 
horum  probationem  una  cum  sigillo  venerabilis  domini  mei  episcopi  Argentinensis 
supradicti  sigillum  meum  presentibus  est  appensum.  actum  anno  domini  1265, 
in  vigilia  apostolorum  Philippi  et  Jacobi. 

B  aus  Straßb.  Bez.-A.  G  fasc.  891  cop.  cha/ii.  aec.  XVIII,  beglaubigt  durch  den  Straßburger 
Notar  J.  D.  Lang,  1722  Juni  25.  20 

Z  coli.  Farn.  A.  des  Baron  vott  Zom-Flobsheim  zu  Straßburg  Papier-Copialbuch  fol.  135» 
in  der  Schrift  der  zweiten  HCüfte  des  17ten  JaJirh. 

Gedruckt  nach  Z  bei  Schöpflin  Als.  dipl.  I,  453  nr.  634. 


600.  Bischof  Heinrich  von  Straßburg  theilt  dem  Domdekan  mit,  daß  er  auf 
Bitten  der  Bürger  das  über  die  Stadt  Straßburg   verhängte  Jnterdict  aufgehoben  s 
habe,  und  beauftragt  ihn,  die  gottesdienstlichen   Verrichtungen  wieder  aufnehmest  zu 
lassen.  1265  Juni  23  Wunnenberg. 

H[einricus]  dei  gratia  episcopus  Argentinensis  dileclo  consanguineo  suo  .  . 
decano  ecclesie  Argentinensis  salulem  in  domino.  scripsimus  vobis  de  relaxalione 
interdicti  in  villa  Argenlinensi  posili  caulione  recepta.  sed  quia  cives  per  priorem  30 
fratrum  predicatorum  litteratorie  destinatum  bumiliter  petierunt  suspensionem  inter- 
dicti prehabiti,  nos  ipsorum  precibus  incliuali  idem  suspendimus  interdictum  man- 
dantes  vobis,  qualinus  divina  resumi  facialis,  quousque  post  nostrum  redilum  aliud 
vobis  duxerimus  innueudum.  datum  in  Castro  Wunenberc  in  vigilia  beali  Jobanuis 
baptiste,  anno  domini  1265.  is 

S  aus  Straßb.  St.  A.  Vord.  Dreizehn.  Gew.  Corp.  A  lad.  3«  or.  mb.  c.  sig.  pend.  laeso. 
Gedruckt  aus  dem  Briefbuch  A  fol.  267»  ibid.  bei  Schöpflin  Als.  dipl.  I,  453  nr.  635. 

a)  Z   om.    a  nobis.      b)   Z  prenominato.      c]    Z   superius.       d)  Z   Heinricnm.      e)    Z  add.    qaoad. 
(]  B  et  Z  iuvare. 


()  B  et  Z  juvare 


1266  466 

fiOl.  Das  fit.  A'alherinenhloster  zu  Slraßburg  tertichUl  dem  dortigen  St. 
Stephans klosler  (jegenüher  auf  das  Benutiuntjtreckl  eine*  t»m  St.  StepJUaukirckkof 

führenden   Wei/es.  l'^fir>  Juli. 

.  .  Nos  priorisäu  cl  coiivcntuüi  monasU-TÜ  sancte  Katlicrioe  extra  muro«  dnlttii 

s  Argüuliuüiisis  consluru   vulumua  univcrsis,  quud  nuü  cuidam  vie  debile  aree  DOCtn, 

quam  a  düinina  .  .  abbulissa  et  conventu  sancti  Slephani  pro  duabtu  roarcis  ArgeiH 

litien.sil)UH  cuiiparuvimiis,  qiiu  de  cudcin  noslra  area  versus  cimitcrium  diele  ecckai« 

saucli   Slephuni   proteiidilur,    reimntiaviinus   cl   rcnuuciainu.s   (ter  preaeole«  pronil- 

tuiiles,   qiiud  Jutii    dicla   via    raliune  prcfute  nustre  areu  nobi.s  debila  de  oetero  noo 

10  ulcmur  uli({uutenu9,  cui  simpliciler  reaunciaviinus,  ut  e»!  prcscriplum.  renuulia^'imiis 

eliatn  omni  juris  auxilio,  rcstilulioui  in  inlogrum  cunclisque  dcfensionibus  seu  acUo- 

nihus  nohis  uc  iioslro  moiiaslcrio  con[)»>lcnlibus  scu  conpcliluris  in  poslcrum,  quibus 

jiivnri  ])Uääemus  cüulra  prcscns  inslruinentum  sivc  facluni.  in  cujus  evidenliain  pre- 

fate  domine  .  .  abbalissu  et  convcntui  bas  litleras  sigillo   noslri   convenlus   couma- 

i&  nitas  Iradimus  luslimoniales.        dotum  anno  domini  1265,  mense  julii. 

B  aus  Straßb.  Bes.-A.  H  (uc.  8688  or.  mb.  e.  $ig.  pmd.  tUofto. 

602.  Paist  Clemens  JV  trägt  dem  Dekan  der  /tätigen  DrcictHigurUsnircHc  :m 
Speier   auf,  die  Klage  des   Slraßburger  St.  KatierinenUosters.  daß  ihm  ttm  den 
Straßburger  Bürgern   die  Ansiedlung   auf  einem   innerkalb  der  Stadt  enoorienen 
80  Platze  verwehrt  werde,  zu  untersuchen.  12G5  November  5  Perugia. 

Clemens  episcopus  servus  servorum  dei  dileclo  filio  .  .  decano  eoolesie  aancte 
Trinilalis  Spirensis  salutem  et  apuslolicam  bcncdiclioncm.  sifi^ißcarunl  nobis 
dilecte  in  lihrislo  filie  .  .  priorissa  et  sonores  monostcrii  sanclc  Cotorinc  exlm  maroe 
civitatis  Argoutinensis  ordiuis  sancti  .\ugustini  secundum   in^lituta  rratrom  predica- 

as  lonim  vivcntes,  quod,  cum  domus  et  officine  ipsarum  proptcr  inundaliones  aquaram 
minarcntur  ruiuam,  proptcr  quod  non  poteranl  in  eodcm  monastcrio  comode  ouauno- 
rari,  vencrubilis  fniler  nosler  .  .  episcopus  Argentinensis   id   di'  nsiderans 

eis  Irunst'orcndi  so  ad  quendam  iocum,  quem  in  civitalc  ipsa  j... , — uis  lilulo 

acquisicranl,  cupiluli  sui  et  Ilclferici  rectoris  parrocbialis  ccclcsle,  in  cujus  parrochia 

yo  locus  ipse  consislit,  ad  id  accedenle  consvnsu,  licenliam  ordinaria  aactorilate  ooo- 
cossit.  verum  mugistri,  consules  et  universilas  ArgcnliDcnsis ,  quominos  predkle 
priorissa  et  convenlus  in  loco  ipso  ccclosiam,  domos  et  offic---  •'  * -vessahas 
possint  coustruor«,  contra  juslitiam  impediro  prcsumunl  tuhibei         .  .I>et  ope- 

rariis,  ne  ibidem  operari  presumanl,  in  diclanim  priorisse  cl  convenlus  prejudicium 

U5  et  gruvamou.  quocirca  discrclioni  lue  })er  apostolica  scripta  mandamos,  qualious. 
vocnlis  qiii  fucrint  cvocandi  cl  audilis,  bino  inde  proposilis,  quod  justum  fueril 
appcUulionc  rcmola  decernus,  faciens  quod  decrcvcris  per  ccnsuram  ccclesiaslicam 
ürmilcr  observari.  teslcs  autom,  qui  fueriul  nominali.  si  so  grolia,  odio  vel  limore 
sublraxerint,   ccnsura    simili    appellutione    ccssaulc   compeUas   verilali   Iwtimoniuin 

40  perbibero.        dulutn  Perusii  nonis  uovcmbris,  ponlilicalus  noslri  anno  primo. 

;/  (IM.4  Stnißh.  Hotp.  A.  Ud.  125  fiuc.  M  or.  m».  c  Mk  jMwi   ditf  dir 


iS66 
Jan.  SO 


456  1265 

603.  Hudolf  von  Fleckensfein  schließt  zwischen  der  Stadt  Straßhur g  und  dem 
Ritler  Kallesche  mit  seinen  Söhnen  einen  bis  zur  St.  Hylarienoctav  lanfendeii  Waf- 
fenstillstand. 12G5  December  31. 

Ego  R[udolfus]  de  Fleckenstein  notum  facio  universis,  quod  inter  nniversitatem 
civium  Argentinensium  et  .  .  militem  dictum  Caltesche  et  filios  suos  pacem  et  5 
treugas  stabiles  ordinavi  usque  ad  octavam  beati  Hylarii  proxirao  venturam  dura- 
turas  promittens,  quod,  si  quid  per  dictum  militem  et  filios  suos  contra  cives  pre- 
fatos  fuerit  medio  tempore  attemptatum,  quod  hoc  procurabo  emendari  et  emendare 
debeo  bona  fide,  ita  tarnen,  quod  ad  dictum  terminum  fidejussores  se  representent 
ad  locum  Beinlieim  more  fidejussorio  permansuri,  quousque  de  ipsorum  dissensione  lo 
civium  cum  milile  antedicto  aliquid  boni  Herum  ordinelur.  datum  anno  domini 
1266,  feria  5  ante  circumcisionem  domini. 

S  aus  Straßh.  St.  A.  Verschl.  Canzlei-Gew.  Corp.  K  lad.  15  or.  mb.  c.  sig.  pend.    Von  der 
Legetide  des  ziemlich  erhaltenen  Siegels  noch  eu  erkennen .-  S.  Ru  .  .  .  i  de  Yleckenstein. 


604.  Oraf  Rudolf  von   ffahshirg  Landgraf  des  Elsaß  legt  bei  Meister  und  i5 
Rath  der  Stadt  Straßburg  für  die  Sache  Konrad  Keppi's  Fürsprache  ein.  [1265] 
Ortenberg. 

Rudolfus  comes  de  Ilabspurg  lantgravius  Alsatie  viris  providis  et  discretis 
magistro  civium,  consulibus  et  universilati  Argentinensi  salutem  cum  sincere  dilec- 
tionis  affectu.  veslre  universitatis  providentiam  duximus  presentibus  rogitandam  ao 
attentius  et  monendam,  quatenus  servo  nostro  C[onrado]  dicto  Cheppin  nostri  amoris 
inluitu  super  questione,  que  coram  vobis  est  mola  sepius,  faciatis  justitie  comple- 
mentum  taliter  ipsum  foventes  in  jure  suo,  ut  nostram  sibi  intercessionem  sentiat 
profuisse.        datum  Ortenberg. 

Aus  Wencker  Call.  arch.  p.  57  nr.  2  ohtie  jede  Froveniem-  und  Zeitangabe.  Das  Stück  ist  25 
wohl  mit  nr.  605  jedoch  vor  derselben  in  das  Jahr  1265  zu  setzen,  zumal  da  andere  die 
gleiclie   Sache  berühremk   Schreiben   nr.  574,  575,  583,  584  in  die  letzten  Monate  des 
Jalirs  1264  fallen. 


605.  Graf  Rudolf  von   Habsburg  Landgraf  des  Elsaß  verpachtet  sich,   den 
Straßbxirger  Bürgern  den  Schaden  zu  ersetzen,  der  ihnen  daraus,  daß  Konrad  Keppi  30 
von  Ottmarsheim  das  Erbe  Egeno's  angetreten,  erwachsen  sollte.  1265. 

Nos  Rudolfus  coraes  de  Habspurg  Alsatie  lantgravius  universis  et  singulis  pre- 
sentium  inspectoribus  volumus  esse  notum,  quod  nos  promitlimus  et  ad  id  nos 
soUempniter  obligamus,  quod,  si  cives  Argentinenses  dilecti  nostri  ex  parte  Cunradi 
dicti  Kepi  de  Otmarsheim  hospitis  nam  pro  eo,  quod  idem  bereditatem  suam  recepit  35 
ex  morte  Egenonis,  aliquod  dampnum  sustinuerint  occasione  vexalionis  per  aliquos, 
qui  forsitan  iu  eadcm  bereditate  assererent  jus  piuguius  se  habere,  nos  eisdem 
civibus   dampnum    hujusmodi   tenebimur   resarcire   et   ipsos  quoad  hoc   constituere 


1265  -  1266  407 

libcros  et  indcmpncs.  in  cujus  rci  (estitnoniutn  pretens  est  cedola  ngiSi  Doctri  muni- 
ininc  roborala.        dalum  anno  domini  1205. 

S  au»  Straßb.  St.  A.  nri«nmeb  A  M.  841*  mt  dtr  Uebenckrtft :  das  dar  gtafe  «ob 
Hnlmpurg  ^Inl't  h»t,  die  Ton  8(rasbnrg  Ton  icluidM  aft  il«h«id«  tob  Bfln  fItM 
wpgi'ii  und  duz  wordi^n  iit  Cbnrat  geutat  Kcpi  ton  OtnwnlMia. 

Gedruckt  danuich  bei  Wencker  CtM.  arch.  p.  68  ar.  3. 


606.  Afd  AnseJm  und  der  Content  des  Klotter»  SchMtiaek  terltmfen  einen 
beim  Stcinburglhor  in  Slraßlmrg  gelegenen  Jlof  für  00  Mark  Silber  an  das  Johan- 
niter hospilal  SU  Dorlisheim.  1260  Februar  5. 

10  Universis  Christi  lidclibus  tarn  prcsentibus  quam  fuluris  hujos  scripli  tospcdo- 

ribuä  Ansheliiuis  divina  niiüeraliuuc  buniilis  abbas  et  couvculus  monasterii  in  Svar- 
^ahe  ordiiiis  sancti  üencdicti  Argcntincusis  diucesis  orationes  in  Christo  dcToUs 
cum  nolicia  subscriptorum.  presentis  tenorc  scripti  scirc  cupimus  uniTeraos.  quod 
nos,  super   hoc    conmuni    (nictatu   et  provida  delibcralionc  j)ri!babilis,  considcrantM 

15  id  monuslerio  iioslro  esse  umiiiniodis  frucluosuin,  curiara  nostrain  sitam  in  .Argcn- 
tina  apud  Steininburgctor  cum  suis  attinenciis,  cujus  proprietas  ex  donatione  Ger- 
hard! bone  memorie  filii  quondam  Kriderici  de  Alba  dicti  Wcstcrman  ad  monaslo- 
riuni  noslruin  est  rncionabililer  devoUilii,  prout  in  instrumcntis  super  hoc  confecli» 
plenius  cuulinutur,  de  consensu  vencrabihs  patris  et  domini  nostri  .  .  cpiscopi  Argcn- 

ao  tinensis  vendimus  et  vendidisso  nos  couiitcmur  prescntibus  fratri  l'hilippo  conmen- 
dalori  in  Torülvesheim  liospilalis  sancti  Johannis  lerosolomitani  nomine  ejusdem 
hospilaUs  pro  sexaginta  marcis  puri  et  Icgalis  argcnti  ponderis  Argenlioeosis  a  pre- 
dicto  hospilali  sniicli  Juliannis  pruprielalis  tilulo  perjM-luo  possidendam,  resignatiooe 
usut'ruclus   in   eadem.  curia   per   ,\gnetam   reliclam   prcdicli   üerhardi   et  Jobanneni 

»  fralrcm  ejusdem  Aguelis  prius  facta,  quibus  arabobus  pro  tempore  vile  soe  ejosdan 
curie  usufruclus  debebatur,  sicut  in  ejusdem  donationis  nobis  fade  instramenüs 
plenius   est  expressuin.    vohumis   igilur,    ut  jam   il'  '''    '    tres  hospitalis   prcdictam 

curiam  in  perjM'luum  possideanl  et  de  ea  pro  sue  % >  libito  ordinent  et  dispo- 

nant  ac  ea  utantur  et  fruantur  babeantque  pleno  proprietalis  jure,  quod  jus  in  eos 

ao  presenlibus  tolaliter  transferimus  resignantes  omne  jus,  quod  predicto  monasterio 
noslro  in  prefid«  curia  hnclenus  conpelebat.   c  r  ctiam,  prcdictuin  argenlom 

nobis   iiilogruliler   prcscntatum    et   in   nostri   ut. monasterii  esse  conversum, 

cousliluonles  nos  et  nostros  in  dicto  monasterio  nostro  succeasores  warando»  supra- 
dicle  curio  prenominatis*   fralribus   hospitalis  gcneraliter  quoad  omnem  homioem, 

86  ut  est  juris,  rcnunciamus  quoquc  omni  juris  auxilio,  r-  li  in  integrum  cunc- 

lisque   defeiisionibns    seu    actionibus   nubis   ac    noslro   uki.  ^.i.w.i.i...«  ^ff^ 

eonpeliluris   in   poslerum   contra    pn-sen»   inslnunenlum   siv  i^rw 

auxilio  canonici  et  civilis,  juri  speciali  et  conmuni  argenti  non  soluti,  non  ponderaü, 

•]  ß  prvnotniMti. 


458  1266 

non  recepti,  in  nostrara  utilitatem  non  conversi  et  litteris  a  sede  apostolica  vel 
aliunde  inpetratis  aut  eciam  inpetrandis.  promitlimus  eciam  per  Stipulationen!  sol- 
lempnem,  nee  per  nos  nee  nostros  successores  litem  vel  controversiam  ipsis  fratribus 
vel  eis,  in  quos  predictam  curiam  transtulerint,  nos  moturos  nee  racione  minoris 
precii  vel  qualibet  alia  cerciorati,  predictam  curiam  majoris  precii  esse,  contra  pre-  5 
dictam  venditionem  per  nos  vel  nostros  successores  aliqua  facere  vel  venire  in 
judicio  vel  extra,  igitur  ut  pretacle  vendilionis  contractus  robur  perpelue  firmitatis 
obtineat,  presentem  litteram  sigillis  venerabilis  patris  et  domini  nostri  .  .  episcopi 
Argentinensis,  mei  etiam  abbatis  et  conventus  predicti  in  Svarzabe  procuravimus 
conmuniri.  nos  Heinricus  dei  gracia  episcopus  Argentinensis  confitemur,  predicte  lo 
curie  venditionem  de  nostra  processisse  voluntate,  eidemque  nostram  auctoritatem 
inpertimur,  in  evidentiam  premissorum  sigillum  nostrum  appendi  presentibus 
facientes.  actum  et  dalum  anno  domini  1266,  feria  6  proxima  post  festum  puri- 
ficationis  beate  virginis. 

B  aus  Straßb.  Bez.-A.  H  fasc.  1514  or.  mb.  c.  2  sig.  pend.   Abgefallen  ist  das  Siegel  des  15 
Schwareacher  Convents. 


607.  Die  Stadt  Löwen  bezeugt,  daß  ihre  Bürgerin  Jicta  die  bexcegliche  Habe 
ihres  zu  Straßburg  verstorbnen  Gatten  Gottfrid  Mönch  nach  Löwener  Stadtrecht 
von  den  Bürgern  Straßburgs  in  Anspruch  zu  nehmen  befugt  sei.  1266  Februar  23. 

Nos  .  .  judex,  scabini  jurati  et  communitas  opidi  Lovaniensis  lenore  presentium  20 
publice  prolestamur,  in  nostro  opido  jus  esse,  quod  inter  duos  conjugatos  legilimos, 
altero    decedente,    reliquus  succedit   defuncto   in  omnibus  bonis  mobilibus  nullaque 
fit  devolutio  liujusmodi  bonorum   mobilium   ad   beredes   et   proximos   defuncti.   cum 
igitur  Godefridus  dictus   Monachus   quondam   opidanus   noster  maritus  Jute  nostre 
concivis  in  civitate  Argentinensi   sit   defunctus,    eadem   Juta  Johannem  dictum   de  25 
Hagartsrode   opidanura   nostrum  latorem   presentium    ad  predicte   civitatis  Argenti- 
nensis communitatem  destinandum  duxit  quitans  et  absolutos  reddens  eosdem  cives 
Argentinenses  de  omnibus  bonis  mobilibus  in  morte  predicti  mariti  sui  relictis,  que 
predicto  Jobanni  latori  presentium  ipsius  Jute  nomine  fuerint  presentata.  et  quicquid 
ex  parte  ejusdem  Jute  eidem  nuntio  per  cives  supradictos  fuerit  assignatum,  in  per-  30 
fecta  habetur   warandia.    in   cujus  rei  testimonium  sigillum  communitatis  nostre  ad 
preces  predicte  Jute   presentibus   est  appensum.        actum  et  datum  anno  1266,  in 
vigilia  beati  Mathie  apostoli. 

H  aus  Heidelberg.  Univ.  Bibl.  I  nr.  252  or.  mb.  c.  sig.  pend.  delapso. 
Gedruckt  darnach  i.  d.  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrh.  XXIV,  191. 


1266 

608.  Friedrich  und  Eberhard  von  KUemlurf  hnrdUgen  Dietrich  Urem  Wirtk 
tu  iStraßfnirg  für  seine   Latnpertheimer  Oüter   i/nriss,;    Vorreckte,   t'^00  Mit$  SO. 

Wir  Fridcrich  und  P^bcrhart  die  bcrren  vod  PJlcndotf  tönt  konl  allen  deo,  die 
discn  brief  gcschcnl   oder  gehörenl,   daz  wir   Lern   Dietriche'    unsem  warte  tod 

B  Straztiurg  dur  lieh  unde  dur  gut  ime  unde  sinen  erben  vur  uos  und  alle  unsere 
erben  soliche  gniidi;  Iftnl,  doz  wir  von  vier  unde  viercig  ackern,  die  er  ieionl  het 
in  den  Itannu  /i\  Loinperthciin,  niemcr  dulieinre  bände  dienst  oder  bette  gencmcn 
sulnl  noch  enwcllcnl,  wen  als  cz  von  althcr  her  gcw6nlicb  ist  za  nemenne  und  als 
cz  unsere  vorderen  hanl  genummen,   und   ensulnt  in  noch  sine  erben  dubeinewis 

10  vurhus  drciigcti  on  dcnic  vorgonanti-n  g(\tc  2&  LamptTlheim.  wir  vurdben  uns  Ach 
gegen  iiue  unde  wellent,  duz  ez  ime  noch  »inen  erben  kein  scbade  si,  das  wir  einen 
brief  liant  von  den  bürgeren  von  Strazburg,  da  ane  stat,  swas  g&tes  die  bürgere 
von  Strasburg  iemer  gec^fenl  z&  Lampertheim,  daz  das  unser  cigin  solte  sin.  das 
aber  dis  stete  Idibe,  dcnimbc  geben  wir  ime  unde  sinen  erben  disen  brief  Teraigelt 

IS  mit  unsern  ingcsigeln  zeimc  Urkunde.  dis  biseliacb,  do  sit  unsers  berren  geborte 
warent  zwelfiiundert  unde  seliz  unde  scbcig  jar,  an  den  Italmaliende. 

B  au»  Straßb.  liet.-A.  0  tue.  8693  or.  wtb.  c.  hg.  pend.  latmt. 
Oedmekt  danach  in  dar  Akatia  1876  8.  aS3. 


609.  J)er  StraßburfffT  Scholasti<ii>:   }hirk>rnrt  beurkundet,  daß  der  »b 
90  Ueinrich  und  seine  Frau  Ida  ihr  in  der  Kuiduangatte  gtlf"-^»-'  TTmu  den  .!>.', -w- 
burger  Frautmcerk   unter    Vorbehalt  der  lebenslänglichen  A  tng  gegen  eimtn 

jahrlichen  Zins  geschenkt  haben.  i260  April  I. 

M[arqunrdus]  scolasticus  Argentincnsis  judex  fahr''-'-  "'<<sdem  a  rererendo  domino 
nostro  Argcntinensi  episcopo  dopulatus  universis  et  {iresontium  inspedorOHis 

»  rei  gcstc  noticiam  cum  sincera  in  domino  caritate.  scirc  cupimus  universos,  qood 
Henricus  cislarius  et  lln  uxor  rjusdom  domum  ipsorum  sitnm  in  KurdewenregtSM* 
prope  fonlem  in  reniedium  aninuinim  suarum  nosln>  fnbricc  conlulerunl  in  hoao 
modum,  quod,  quam  diu  auibo  vixcrinl,  eandem  domum  ad  usus  suos  retinebont, 
alteru  autem  ipsorum  dcfunclo,  rcliquus  superalos  eandom  domum  quoad  ritam  snsm 

ao  oblinebit   et  singulis  annis  in  testimonium  predicte  donationis  ad  eandem  fabricam 

in   feslo    bcati   Martini   duo   denarii   pre.seutontur  nee   eandem   draram  aliciii  licebit     .v«<i.  u 
venderc  vel  obligare  vel  etiam   quoquam   modo   exindc   mulare.   post  obitum   rero 
amborum  dicta  domus   ad  prctaclam   fabricam  libcre  rcvertitur  proprietatis  tTtolo 


>  E»  i«l  Dirtriras  »nie  monailrrinm.  wie  tr  in  rinrr  l'rlvmdt  mm  ISfS  FiArmu  J7  (tote  4  peat 

an   Mnthie)    gemtitnt    wird,  in  dtr  thm  Eberhard  ton   t  rdi  Skmir  ttm  mtntm  tn   t.wmtfirtktim 

t/flff/rnm  Gutem  gegen  eine  ZMtmg  mm  S  Marl   ^  >>.■«<.   SbrmM.  Bei.-A.  0  Cmo.  9M  «r.  mt. 

c.  1>  Itig.  prtul.  toMM. 

3  Ver^  StroU.  (htm-  u,  Bätummmm  L  MtiUitUur  S.  iOS. 


460  1266 

possidenda^.  si  vero  ambe  persone  vel  una  ipsarum''  pauperlatis  erumpna  fuerit  <= 
oppressa,  sepe  dictam  domum  vendere  polest  de  liccnlia  tarnen  et  vohmtate  eorum, 
qui  tunc  pro  tempore  fuerint  rectores  fabrice  memorate ;  dicta  tarnen  domus  debel 
exhiberi  dictis  rectoribus  et,  si  emere  '•  noluerint,  ipsi  llenricus  et  Ita  pro  sue  volun- 
tatis  arbitrio  vendunt  domum  memoratam  cuicumque  voluerint.  in  cujus  rei  testi-  5 
monium  et  evideutiara  ipsis  Renrico  et  l(e  prefatam  cedulam  uostri  sigilli  muniminc  " 
tradidimus  roboratam  anno  domini  1266,  feria  5  in  pascis,  presenlibus  domino 
E[berbardo]  de  Entringin  rectore  ejusdem  fabrice,  domino  Oltone  fratre  suo  canonico 
ecclesie  Argentinensis,  domino  Johanne  vicario  sancti  Laurentii,  Bertoldo  diclo  de 
Inferno  ministeriali  nostro,  Günrado  diclo  Oleiman  procuratore  fabrice  predicte  et  10 
aliis  quam  pluribus. 

F  aus  Straßb.  Frauenh.  A.  lad.  49  nr.  2  or.  mb.  c.  tig.  pend.  laeso. 

610.  Eberhard  von  Sulz,  der  ScJwlasticus  Markwart  und  der  ArcJndiacon  Eber- 
hard von  Entringen  die  Leiter  des  Straßburger  Frauenicerks  beurkunden,   daß  der 
Schaffner   desselben   Konrad   Oleyman  seiner    Tochter  Anna   Güter  in  Königshof en  15 
geschenkt  habe,  die  nach  ihrem  oder  ihrer  Kinder  Tode  an  das  Frauenwerk  fallen 
sollen.  1266  April  6. 

Nos  E[berhardus]  de  Sultze,  Marquardus  scolasticus  et  E[berhardus]  de  Ent- 
ringen arcbidiaconus  rectores  fabrice  Argentinensis  universis  et  singulis  presencium 
inspectoribus  volumus  esse  notum,  quod  magisler  Gonradus  Oleyman  appreciator  20 
fabrice  bona  sua  infrascripta  filie  sue  Anne  de  volunlate  et  consensu  nostro  contulit 
possidenda  ita  videlicet,  quod  post  obitum  ejusdem  Anne  pretacta  bona  ad  fabricam 
libere  revertantur.  que  si  pueros  progenuerit,  ad  illos  eadem  bona  pro  medietate  et 
pro  tempore  vite  eorum  pertinebunt  et  altera  medictas  speclabit  ad  fabricam  supra- 
dictam,  nuUa  ulterius  ad  liberos  talium  puerorum  progressione  in  prefatis  bonis  jure  25 
bereditario  facienda ;  immo  post  obitum  liberorum  ipsius  Anne  hujusmodi  bona  ad 
sepe  dictam  fabricam  integraliter  revolvuntur.  in  cujus  rei  testimonium  sigillis 
nostris  presenlem  cedulam  roboramus  anno  domini  1266,  feria  3  post  octavam 
pasce.  [folgt  die  Specification  der  in  Königshofen  gelegenen  Güter]. 

F  aus  Straßb.   Frauenh.  A.   Papier-Copialbu^h  nr.  3  fol.  84b  t-on  einer  Hand  des  aus-  ao 
gehenden  IMen  Jdhrh.  eingetragen. 

611.  Der  Straßburger  Hofrichter  Billung  beurhmdet,  daß  Hedwig  von  Hoch- 
felden  die  Wittioe  Hugo  Schnabel' s  alle  ihre  Güter  im  Bann  und  Dorf  Bossendorf 
dem,  Straßburger  Franciskanerinnenkloster  unter  gewissen  Verpflichtungen  für  das- 
selbe geschenkt  habe.  1266  Mai.  » 

Quia  sepe  varietas  ex  mortalium  instabilitale  resultal,  non  incaute  gesta  ipsorum, 
ne    forsan    surrepat   oblivio,    scripture    testimonio    confirmantur.  novcrint   igitur 

a)  F  possidendam.     b)  F  ipsorum.     c)  F  fuerint.     d)     F  enumere.     e)  F  miaime. 


1266  ^t^ 

univprsi,  quos  iioss«-  riicnt  oinKjrlunum,  (ju<j<1  in  pn-sculia  mci  iJii:  .  ,:.• 

Argcntiticnsis  ac  uliürum   lidc-  diguorum  quam  iiltiriuiu  •loiniiia  II-  ■ 

fcldeu  rclicta  Ilugonis  qtiondam  dicti  Snabel  du   cun.st-usu    \)\i-\h)   > 
Iriidis  filic  suc   ac  doinini  Anshelmi  do  Möldensheim  inariti  ipüiu.^  iiertruäit,  aieol 

c  (iuriiin  liltcra  prütestatur,  otnnia  bona  el  posscssiooes   suuh.   quus  in  villa  el  btooo 
iioMsonduri  hul)ere  dinoücitur,    libvro   et  puro  conlulil,  donavil  et  Iradidil  pro  MÜote    ■ 
animo  suo  munaslcriü  sancli  Francisci  ordinis  sanclc  Cläre  in  Argcnlioa  Tolens  et 
ordinuns,  cptod  proprielas   ipsorutn   honorum  cedal  monasterio  ac  abbaUaaa  auwii 
Francisci  seu  procuratorca  numine  dicli   monaslcrii  peosionem   viginli   quartalium 

10  siliginis  rclicU;  prefatc  de  honis  ipsis,  in  quibus  sibi  tantom  quoad  hoc  usumfirnotnm 
ipsu  rotiuuit,  aptid  Argentinam  vel  ilagenuwiutn,  ubi  magis  voluerit,  «ingnljf  anilit 
inter  ossumptioncm  bealc  virginis  et  ejusdem  nalivilatcm  persolvanl  et  sine  dampno     ^cmi*' 
ejus  etiam  repri:sent<-nl.  et,  si  grandine,  exercilu  aut  alio  casu  fortoito  predicta  bona 
vastal)utilur  aut  de])crcanl  in  tanturn,  quod  colonis  juru  pin  promisit 

i&  rclicta  prcfata  cum  buc  misericurdilor  sc  acturam.  adjccit  tl , ...    i,.,^ta,  quod 

püst  obitum  ejus  dcccni  marcc  argenli,  ubicunque  in  pioa  usus  et  pro  deo  et  salnle 
anime  suo  darc  disposuerit,  ab  ipsius  monasterii  obbatissa  vcl  procuraloribus  exsol- 
vanlur.  nos  abbatissa  et  conventus  monasterii  sancti  Francisci  et  ego  Hedewigis 
antcdicti  conlitcmur  atquc  publice  protcstamur,  universa  et   singula,   qoe  prescripU 

ao  sunt,  sie  facta  esse  et  ordinata,  pruul  sunt  prelacta,  ad  que  etiam  fideliler  obaet' 
vanda  nos  presentibus  obligamus.  in  quorum  firmitalis  evidentiam  est  presens  litlera 
de  nostra  voluntole  et  jussu  conscripta  et  sigillis  curie  scilicet  Argentinensis  et 
uostri  abl)ntissc  vidclicct  et  conventus  sepe  dicli  consignata,  quibus  in  bao  parte 
usc  sunius  et  contcntc.         acta  sunt  bec   anno  domini    1260,   mensc  mojo,  presen- 

3S  libus  Golfrido  Krebzcre,  Waltbero  dicto  Ruses,  Jobanne  Knicba,  üolfrido  Foltscbc, 
Cbunrado  de  Rodcsbcim,  Ilcinrico  Gleselin  ac  Waltbero  dicto  Scbade  civibus  Argeo- 
linensibus  et  aliis  lidc  dignis  quam  pluribus. 


H  aut  Stmßh.  Ho»p.  A.  docnm.  innt.  lad.  3  fuc  46  or.  ai6.  c  i  **f.  pmd.    HftfäKm  M 
da»  Sitgtl  der  Siraßbnrgtr  Curie. 

ao  612.  Bischof  Heinrich   und   Cnstos  Konrad  von  Straßbwrff  bettÜiftn  die  Ver- 

pigungen.  welch«  Otto  Pfarrer  von  St.  Martin  tu  tStraßbnrg  iber  die  von  iAm  emf 
dem  St.  Martinskirchhofe  erbaut«  Capelle  getroffen  hat.  1266  Juni  9. 

II[einricus]   dei    gratia  cpiscopus  et  C|onradus|  custos  ArgentinensiB  omnilnis 
prescntis  pagino  iuspcctoribus  noticiam  subscriplorum.        licet  olim,  aocedente  ooo- 

ijB  sensu  et  voluntntc  bone  memoric  W[nltberi]  dei  gratia  episcopi  et  capituli    ' 
nensis   et  nosiro.  Otto   plobanus   ccclesic   sancli   Martini   Argüntinensta  in 
ejusd»'in   ocdi'sie   oapellam   conslruxerit   et   dotavorit  bonis  propriis,  scilicel 
quartalium    redditibus  in    banno   Trubtersbeim  silis,   et  conferro  debeat  ip- 
succi'ssures    ydonco    sacerdoti,    qui  cotlidio  missam  colobrel  in  eadem   et  inlrrsit 

40  matutiuis  vi  vos|)oris  tu  ecclesia  momoratn,  pruul  in   littehs  anlea   super  hoc  coo- 
feetis  pleniu^i  o<'>ii;n.<tiir    <|iiin  lamon  diolus  plolmuus  volms  paroen  Borchardo  pfv> 


462  12  6  6 

bendario  sancti  Thome  Argenlinensi  suo  clerico,  cui  dictam  capellam  contulit  et 
providit  de  eadem,  molus  ejus  meritis  et  probitatc,  ne  iutersit  matutinis  et  vesperis 
in  ecclesia  sancti  Martini  predicta,  cum  ipsum  in  ecclesia  sancti  Thome  dictis  horis 
oporteat  interesse,  ipsius  capelle  proventus  in  reddilibus  triginta  solidorum  Argenti- 
nensium  et  quatuor  caponum  proventibus  de  duabus  areis  juxta  sanctum  Marlinum  5 
sitis  inter  fabros  augmentavit  tali  mediante  condicione,  quod,  ipso  'Qnircliardo  cedente 
vel  decedente,  idem  Qilo  vel  alter,  qui  pro  tempore  dicte  ecclesia  sancti  Martini 
plebanus  extiterit,  ipsam  capellam  nulli  alii  conferat  nisi  ydoneo  sacerdoti,  qui 
cottidie  in  ea  missam  celebret  et  intersit  matutinis  et  vesperis  in  ecclesia  sancti 
Martini  antedicta,  alioquin  si  dictus  plebanus  vel  alter,  qui  pro  tempore  rector  lo 
ecclesie  fuerit  antedicte,  per  octo  dies  in  collacione  ipsius  capelle,  quemadmodum  est 
prehabitum,  negligens  extiterit  vel  aliqua  fecerit  contra  premissa  quoquo  modo, 
extunc  coUacio  ipsius  capelle  ad  tbesaurarium  ecclesie  majoris  Argentinensis  devol- 
vatur,  qui  ipsam  conferat  ydoneo  sacerdoti,  qui  ibidem  celebret  cottidie  missam  et 
in  ipsa  ecclesia  sancti  Martini  intersit  horis  antedictis,  et  nichilominus  propter  negli-  15 
gentiam  ipsius  plebani  predicti  triginla  solidorum  et  quatuor  caponum  redditus  jure 
proprio  Iranseant  ad  heredes  Oltonis  plebani  prenotati, —  rector  eciam  capelle  predicte 
de  reddilibus  predictis  singulis  noclibus  ministrabil  lumen  capelle  prenotate,  —  nos 
vero  obtentu  ipsius  Qitonis  plebani  coUacionem  ipsi  Burchardo  factam  per  eum  et 
ordinacionem  prescriptam  per  omnia  ratam  habemus  et  acceptam  ipsamque  presen-  ao 
tibus  approbamus.  et  in  evidenciam  premissorum,  ut  perpetuum  robur  obtineant 
firmitatis,  sigilla  nostra  et  sigillum  dicti  Odonis  plebani  presenlibus  sunt 
appensa.        actum  et  datum  anno  domini  126G,  5  idus  junii. 

B  aus  Straßb.  Bez.-A.  G  fasc.  3681  or.  mh.  c.  sig.  pend.  laeso.  Vmi  der  Legende  zu  erkennen 
S.  Otonis  schola[stici]  Honong[ensis].    Abgefallen  sind  die  Siegel  des  Bischofs  und  des  25 
Gustos. 


613.  Adelheid  die  Wittwe  Rudolfs  des  Schultheißen  in  Meistratzheim  schenht 
dem  Straßhirger  Frauenkloster  St.  Nicolaus  zu  den  Hunden  Aecker  im  Bann  von 
Ergersheim.  1266  Juni  14. 

Noverint  universi  tam   presentes   quam  posteri,    quod  ego    Adelheidis    relicta  30 
Rudolf!   quondam   sculteli   in  Meistersheim   volens   mee  in  hoc  consulere  et  proprie 
providere  saluti  universa  bona  mea  infra  notata,  vidclicet   agros   frugiferos   proprios 
et  hereditarios,  quos  habeo  in  banno  Erngersheim,  insuper  terciam  partem  de  quinto 
dimidio  agro,  quos   quidem   agros   decem   scihcet   habeo   communes   cum   heredibus 
marili   mei  predicti,    monasterio   sancti   Nicolai  extra  muros  Argenlinenses  diclo  ad  k 
Canes  pure  et  simpliciter  propter  deum  in  remedium  anime  mee   confero   liberaliter 
et    assigno,   jus    et  dominium,    quod   habeo  in  predictis  bonis,  in  prefati  monasterii 
.  .  priorissam  et  conventum  et  earum  successores  totaliter  transferendo.    ut   autem 
hujusmodi   donatio    robur  peq)elue   firmitatis   oblineat,   renuncio  omni  juris  auxilio 
canonici  et  civilis  et  generaliler  omnibus  defensionibus  seu  exceptionibus,   per  quas  40 
hujusmodi   donationem   contingere  posset   ad   presens   et  in  posterum   per  me   vel 


1206  463 

quetncunquo  alium  mco  uomiitc  rcvocari,  8i{|plla  curie  ArgeoltDeosts  et  cirilalis 
ArKi'iitinniisis  prescnti  scripto  prcxuirans  appcndi  in  tesUmonium  premiasoram.  oos 
13iliiiii({ii.s  jii(li;x,  Ui'ilintts  Uipclitius  niiif^sler  et  comuIcü  ArgRntioenies  antedicti  d« 
cuitsensu  rüiuiiiuui  et  ad  pelicionum  prüdicluruia  purcimn  coiililemor  predtcU  figUla 
8  DOS  preseutil)us  appendi»»e.  {folgt  die  SpcQißcation  der  CHUer],  acluin  et  datiun 
anno  duinini  12<«),  feria  2  pusl  üamabc,  presenlibus  domino  Rcinboldo  Juniore, 
domino   Sponderone   rnaf^stris,  Wallhcro  fratre  domini  Goz^ '         ''irtungo  in  aqua, 

Uiidt'gero  de  llilnsvelt,  lli;iurico  de  Acho,  Wiilllifm    Iliiucz,   : uo  d«   ITnrnherc, 

Ilcinrico  Marsilio  et  aliis  pluribus". 

">  S  aiU  Straßb.  St.  Ä.  lad.  l.  Nicolai  in  undiii  K  or.  m/j.  <■.  3  aitf.  firmt.  JeLtpaU. 

614.  liischof  ITeinrich  von  Speier  verheißt  Allen,  welche  den  B(M  dti  Strmß' 
hurger  Äugustinerklosters  untersliitzen  toerden,  Ablaß.  1260  Juli  t  Strtßbmrg. 

II[einricu3|  dei  gratia  Spircuäis  episcopus '  imperialis  aule  canoellaritts  univerats 
prcsens  scriptum  visuris  salulem  in  domino.       oiKirtet  exlremum  diem  jodicii  miae* 

15  ricordic  operibus  prevcnire,  quoniam,  qui  non  scminaverit  in  estatc,  non  gaudi-t)it 
in  messe,  cum  igilur  dilecti  fllii  noslri  frutrea  bcremitarum  ordinis  sanctt  Aogostini 
domum  du  nuvu  recoptTint  aput  Argcnlinam,  ad  cujuä  consummaliooem  proprie 
ipsis  non  sutHciunt  facultales,  binc  est  quod  curum  paupcrtati  conpalientes  omntbus, 
qui  eis  manum  porrexcriut  adjutricem,  de  dei  omnipolenlis  misericordia  condsi  qua- 

80  draginla  dies  de  injuucla  sibi  pcuitenlia  et  annum  vcnialium  miscricorditer  rclaxa- 
mus.         dalum   Argentino   anno  domini   12(>(i,  in  octava  saocli  Jobannis  baplislc*. 

T  au»  Straßb.  Thom.  A.  Angustiner  Ud.  10  or.  mb.  e.  aig.  pemi. 

615.  Bischof  Heinrich  ton  Slraßbiirg  beurhuniht  tlm  :iri<c^i'-it  WnlthT  ron 
Qeroldseck  mit  seinen    Verwandten  und  der  Stadt  Striiijiiurg  ii.i'  .'.■■  i  /!'■    ''■<■■■■• 

X  nassen  geschlossenen  Frieden.  I2f>ß  Juli  23  Knppel  am  Rhein. 

In  nauioii  do/.  nuIIits  iiiul«'  ui /.  .-.uii. ,-.  .im.,    .nv.  n.  i..^.  «.i  llrinrirl» 

von   golles   gnaden   der   biscbof  von  Struzburg  lüul  kunt  <i.  >.  die  dis.  ::  ;  r.  i 

gesebont   oder  gehörenl,   doz   wir  ein    stete   s&ne   hant  gemabt  xwischen  w.,--  r:  '■ 
ueven  bcrn  Waitberc  demo  berren  von  Gerollsecke  unde  sime  sune  hern  Heinriebe 
»0  unde    sins    suns  Winden    bern   Ilormnnncs    unde    des    kinden    von    Tiersberc    sins 
vellereii''  miil  allen  irn  bi'lfei.Mi  uiiil  iiii  rriiin.I.'ii  i-iiwile  und  unscrcn  liurcoron  von 

•}   D*r    Sekimß    ro»    prr  «••    (M«r   mim,    *ttr   flmtlttitifm   Bmti 

b)  S  mitdtrkoU  kioilun. 


1  Cfr.  nr.  694  mot.  1. 
K         <  Eilte  rniMuu  pMcMMlMMi*  ImMgiHS  /Ar  di«  amßbmfir  AupuUmer  trUM  SräKittlttf  Wmttr 
VON  ;Vai'i««  /?fi7  JM  10.  Slraßb.  Tkam.  A.  Knftmixnvr  Ud.  10  or.  ■•6.  r.  »i§  pemA. 


464  1266 

Strazhurg  gemeinliche  und  unserme  neven  den  bischove  von  Basile,  graven  R&dolfe 
von  IlabsLurg,  graven  Golfride  von  Habsburg,  graven  Cünrate  von  Fribnrg  und 
hern  Ottun  von  Obsenstein,  bcrn  Burcarle  von  Hohenslein,  hern  Wallhere  von 
Gyrbaden  und  allen  irn  belferen,  die  bi  in  in  diseme  urliuge  warnt,  andersite  umbe 
das  urliuge  unde  die  gevöhte,  die  da  was  zwiscbent  deme  von  Gerollsecke  unde  s 
sinen  kinden  unde  sins  sunes  kinden  unde  sins  vetteren  kinden  unde  den  meister 
unde  deme  rate  unde  den  bürgeren  von  Strazburg  algemeine,  diu  süne  het  gesworn 
stete  zu  babenne  her  Waltber  von  Geroltsecke  unde  her  Heinrich  sin  sun  unde 
Heinrich  hern  Hermannes  sun  vur  sich  unde  vur  hern  Hermannes  kinl  unde  vur 
sins  vetteren  kint  dez  von  Tiersberc  unde  vur  den  marcgraven  von  Hahcberc  unde  lo 
vur  den  von  Wolfliabe  unde  vur  Heissun  von  Osenberc,  Heinrichen  von  Racen- 
husen  unde  Hugen  unde  Rudolfen  sine  sune  unde  vur  alle  ir  friunt  und  alle  ir 
belfere,  so  het  andersite  gesworn  Rülin  Ripelin  der  meister,  Rudolf  von  Vegersheim, 
Reinbolt  der  Liebencellere,  Burcart  und  öch  Burcart  die  Spendere,  Gozelin  von  sant 
Thomane,  Niclawus  der  Zorn,  Rülenderlin,  Walllier  von  Lampertheim  und  ir  ersamen  15 
bürgere  wol  viercig  vur  sich  unde  vur  die  slat  gemeine  und  alle  ir  belfere  dise 
selbe  süne  stete  zu  babenne.  und  ist  bedentalb  gesworn  ans  allen  argenlist.  sie 
gent  öch  bedentalb  widere  alle  die  gevangen,  die  der  von  Geroltsecke  unde  die 
bürgere  von  Strazburg  inne  betten,  sie  liant  sich  öch  vercigen  bedentalb  alles  dez 
schaden,  der  in  diseme  urliuge  geschehen  ist,  swie  er  bischehen  ist.  ich  Walther  ao 
von  Geroltsecke  unde  Heinrich  sin  sun  und  ich  Heinrich  sins  sunes  sun  hern  Her- 
mannes vurjehen  allez  dez,  das  davor  an  disen  brieve  geschriben  slat,  vur  uns  und 
unsers  sunes  kinder  und  unsers  vetlers  kind  von  Tiersberc  stete  zu  babenne  bi 
geswomem  eide.  dezselben  vurjehen  öch  wir  Rülin  Ripelin  der  meister  unde  die 
andern,  die  davor  geschriben  stant,  stete  zu  babenne  bi  geswomem  eide.  daz  dis  25 
stete  blibe,  derumbe  geben  wir  bischof  Heinrich  von  Strazburg  unde  wir  Berlholt 
der  abbel  von  Morbach  und  ich  Otto  der  grave  von  Eberstein  und  ich  Berlholt  der 
tümprobist  von  Strazburg  und  ich  Eberhart  von  Sülze  der  chorbischof  und  ich 
Walther  von  Geroltsecke  und  ich  Heinrich  sin  sun  und  ich  Heinrich  von  Liehlen- 
berc  der  vüt  zu  Strazburg  unser  ingesigele  an  disen  brief  zeime  Urkunde.  dise  30 
süne  geschach  zu  Cappelle  an  deme  Rine  an  deme  frietage  vor  sanle  Jacobistage 
zu  gegenwartiu  der  vorgenanlen  herren  und  andern  gnügen  von  goltes  geburte 
tusent  jar  zweihundert  und  sehz  unde  sehcig  jar. 

S  aus   Straßh.  St.  A.  Vord.  Dreizehn.  Gew.  Corp.  A  lad.  3a  »r.  mb.  c.  3  sig.  pend.    Chit 
erhalten  ist  das  rothe,  kreisrunde  Beitersiegel  Heinrichs  von  Lichtenberg,  zerbroclien  das  35 
grüne,  ovale  Siegel  Eberhards  von  Sulz.  IHe  übrigen  Siegel  sind  abgefallen. 

Gedruckt  aus  dem  Briefbuch  A  fol.  217»  ibid.  bei  Wencker  Ajipar.  et  instr.  archiv.  p.  174 
nr.  15  =  Lünig  XVII,  875  nr.  24  =  Trouillat  Man.  de  Bäte  II,  163  nr.  131;  Schöpflin 
Als.  dipl.  I,  454  nr.  637. 


8TADTRF.C1ITK. 


616.  Erstes  Slraßburger  Stadtrecht,  [nach  IlifO]. 

\1\  Ad  rurmaiii  uliarum  civitutiini  in  eo  honore  condila  est  Argenlioa*.  ul^ 
omni»  iiuiiio  lain  cxlranens  quam  iiidigcna  pacem  in  ea  omni  tempore  cl  ab  Omni- 
bus" halteal.  [Ü]  si  quis  foris  peccaveril  et  ob  culpe  melum  in  cam  fugerit, 
ri  securus  in  ea  mancat.  nuUus  violeiiter  in  eum  manum  mittat ;  obediens  tarnen  et 
paralns  ad  justiciam ''  oxistat.  |.V|  nemo  predam  aul "  furtum  in  eam  inducat  vcl 
conservare  aiideul  nisi  reddilurus  rationcm  omni  qucrenti.  [4\  nullus  captivum 
introducat ' ,  nisi  presentel  eum  causidico  vel  judici ',  qui  ad  justiciam  ipsum  **  con- 
servet. 
III  15]    Omnes'    magistniltis    hnjus   civitatis  ad  cpiscopi  spectanl  polcslatem   ita, 

quod   vel   ipscmet  eos  instituct  vel  illi',  quos  ipse  statuit.  majores  enim^  ordina- 
hunl  minores,  proul  sibi  subjecti  sunt.        |6'J  nuUi  autem  episcopus  officium  publi- 
cum comigiltcre  dcbet,    nisi   qui   sit  de   familia   ccclesie  sue.        [7]  qualuor  autem 
officiatos',   in  quibus  urbis  gubcmatio  consistit,  episcopus  manu  sua  invcsUt,  scUi- 
\'>  cel  scultetum,  burcgravium  ",  thelonearium  et  monete  magistrum. 
De  sculteto,  qui  et  causidicus  dicitur,  primum  exequimur". 
1^]  Causidici  jus  est"  duas   sub  se  ordinäre  pcrsonas  vicarias.  quasc  judices 
appcllare  soleti,   adco  boneslas,   quod   burgcnscs  cum   honore  suo  ooram  eis  in 
Judicio   Stare   valeant.        [9]  item   ad   causidicum '  peiiinet   statuere  tres  peraooas, 
»1  quus"     heymbiirgen'  dicimus ,    unum   in   iuteriori   scilicct   vetcri    urbe  et  dnos  in 
cxteriori,  et  custodem  cippi  sivc  carceris,  in  quo  rei  custodiuntur. 
Ilec  autem  singulorum  sunt  officia  : 

\lff\  Causidicus"  Judieahit    pro    furto.    pro   frevela,    pro   geltscbulda    in    nmn«>s 

civos  urbis  et   in    omnes  ingrcdieutes '^  eam  de  epist^opatu  isto",  niM  ralinnalnl.m  ' 

•i:,  opponuut  exceptionem,    prcter   minisleriales  ccclesie  >  et  eos,  qui   sunt   de  familia 


■J  jt  hac  civita«  tJJ.  «l  ul  Ubm  lit      b]  S  ita  qood.     r}  8  Mi.  M  »b  aarihw.      i]  S  , 

•)  S  T«l.     f)  5  intM  docai.     g)  S  «m.  v«l  Judid.     b)  8  «wb.     q  8  iiimwmii      J)  «  mi.  SU. 
k)  S  civiuin.    1}  S  oSei«.    m)  8  i»tUl  Uttggnrfmm  fr  tettmmä.    ■}  8  mt,  4»—  < 
o)  8  «Jim  tat.    p)  S  t|ui.     <))  ^  •pp*l>*B>"'-    f)  ^  M«iMHi.    •)  8fmmm  ftot.    I)  91 
•M  bwgtBMt.      n)   5  »culUUM.      T)  S  »44.    Ib.       w)  5  •■.  d»  — M».       s)  8 

j)  S  MM.  «celMi«. 

W 


468 

episcopi  et  qui  ab  ipso  sunt  officiati.  [II]  habet  autem  polestatem  cogendi  et 
constringendi  judicalos,  quam "  vocant  bannum,  non  ab  episcopo  sed  ab  advocato. 
illam  enim  poteslatem ,  que  spectat  ^  ad  sanguinis  effusionem  suspendendorum , 
decollandorum,  truncandorum  et  bujusmodi  pro  qualitate  delictorum  <=,  ecclesiastica 
persona  nee  habere  nee  dare  debet.  unde,  poslquam  episcopus  advocatum  posuerit,  s 
imperator  ei  bannum,  id  est  gladii  vindictam  in  liujusmodi  dampnandos  et  omnem 
polestatem  stringendi,  tribuit  '^.  [12]  haue  igitur  «  cum  non  liabeat  nisi  ex  gralia 
advocatie,  justum  est,  ut  nuUa  ratione  eam '  neget  s  causidico,  theloueario,  monete 
magislro'',  quoscunque  statuerit'  episcopus,  de  quo  tenet  advocatiam.  [13]  in 
hanc  igitur  civitatem  judicandi  potestatem  nemo  habet  nisiJ  imperator  vel  episcopus  lo 
vel  qui  de  ipso''  habent. 

[14]  Judicum,  quos  causidicus  sub  se  habet,  potestas  judicandi  non  est  in  furta 
vel  frevelas'  sed  tantummodo  in  geltschuldas  ™.  [15]  locus  autem  judiciorum" 
est  in  foro  juxta  sanctum  Martinum '.  ideoque  nullus,  de  quo  fit  querimonia, 
vocandus  est  in  domum  causidici  °  vel  judicis ''  sed  tantum  ad  locum  predictum  i  lä 
publicum.  [16]  si  tarnen  aliquos  vocaverint  in  domos  suas  judices  sive  causi- 
dicus '  illique  non  venerint,  non  ideo  culpabiles  erunl  alicujus  compositionis. 

[17]  Officium    cuslodis   cippi   sive   carceris   est,  omnes   custodie  sue  commissos 
diligenter  servare.         [18]  quodsi  aliquem  perdiderit,  vicem  ejus  culpe  subibit  ^,  nisi 
violenter  ei  ablatus   fuerit.        [19]  ejus  etiam  officium  est,  ad  suspendium'  damp-  20 
natos   ad  patibulum   educere",  oculos  dampnati  panno  preligare,  patibulum  erigere, 
scalam  apponere,  usque  ad  scalam  reum  applicare.   tum  demum  assumet  eum  vica- 
rius   advocati  et  laqueo   coUo  innexo   illum  suspendet.        [20]  si  vero   non  fuerit 
presens   vicarius   advocati,  servabitur  reus  in  custodia,  quousque  causidicus   causam 
hanc  referat  ad  episcopum.         [21]  item,  si   quis   dampnationem  peius  et  pih  acce-  25 
perit,  hanc  penam  cipparius  infliget.         [22]  si   quis  vero   dampnatus  fugrit  mapu, 
idem  ^  cipparius    tenebit   bartam ,   vicarius   advocati   librabit    malleum    Ugneum    et 
amputabit  manum.        [23]  idem  advocati  vicarius  eruet  oculos,  truncabit  testiculos, 
decollabit   et   ceteras  penas   omnes  exequetur  pro  varietate  criminum  ^'.        [24]  est 
item   cypparii   officium,  ut   ita   sit   obediens   theloneario   et  monetario   sicut  causi-  30 
dico.       [25]  pulsatos  etiam  coram  causidico  vel  judicibus  vocare  debet  ad  Judicium. 

[26]  Est  autem  iste  modus  vocationis  :  nominabit  hominem  pulsantem  intima- 
bitque  adversario  suo,  quod  pulsatus  sit,  vel  viva  voce  presenti,  ubicumque  ei 
occurrerit,  vel  ad  domum  illius  '^  nunciabit  primo,  secundo,  tercio  ad  inducias  noctis 
unius.        [27]  si,  facta  una  vocatione  vel  secunda  vel  lercia,  non  venerit  et  nuntius  35 


a)  S  quod.  b]  S  illa  vero  potestas  spectat.  c)  S  add.  quam,  d)  S  dare  debet  add.  quod  autem 
modo  non  est  consuetum.  e)  S  autem.  f)  S  nuUam  rationem.  g)  S  add.  coram.  h)  S  mone- 
tario. i)  S  add.  dominus.  j)  S  add.  vel.  k)  S  episcopo.  1)  S  frevelam.  m)  geltscbulda. 
n)  8  judicii.  o)  8  scuUeli.  p)  8  om.  vel  judicis.  q)  prefatum.  r)  S  scultetus.  s)  8  subdit. 
t)  8  suspendendum.     u)  S  ducere.     v)  8  om.  idem.     w)  S  variacione  civium.     x)  8  ejus.  40 


1  Vergl.  Straßb.  Gassen-  u.  Häusernamen  i.  Mittelalter  S.  128. 


jiiduis  jtrolmvcnl  itrcia  tiiuiui.  qii«xl  In-n  illas  •  vcxuitioue«  vel  Hallein  |)riinam  or»« 
ud  US  U-vvtH.,  illr  judici  ciHDpotn;!  trigintu  holidu««.  [S^H\  vocatiM  autcm  ad  judi- 
ciutn  teiniiorc  priuic  He  presentarc  dcbet  ft,  quam  diu  judex  scdcbil  in  Judicio, 
liiiii  diu  pulsnturetn  cxpeclabil  nut  licenlia  judicis  recedet.  non  autetn  ideo  debet  ei 
n  iicgure  licciiliutn  alicuudi,  si  pctii-ril.  quodsi  Judex  appellaverit  eum,  quod  ooosÜluto 
lempürc  iiüii  vciierit,  illo  jurnhil,  sc  ibi  fuitise,  aut  coni|)onet  ei. 

[V.V]  Causidicus  vcl  jud(;x  nihil  Judicare  deltcl,  iii.si  quod  coram  ipso  ddalatn 
i'iierit.  qui ''  si  cunvictus  fucril  sine  judiciario  ordinc  et  juslo  Judicio  aliquid  feciMe. 
de  jure  pcrdet  oflicium  suum.        [30]  civein  in  procinctu  ilineris  existentem  seilioet 

H)  Jiiiu  iinvim  itignulienlcm  aut  oquum  vel  currum  aacendentem  nullus  ooocinan 
.suuruiu  ]ier  (iiuTiniüiiiaiii  impcdire  detK-t.  sed  quia  adeo  ae  neglexit,  qood  eeoiaiB 
suam  in  illum  arliculum  dislulit,  Juslum  est,  ut,  quicquid  advcrsus  illum  habet, 
usquo  ad  rcditum  ejus*'  diflcrat.  |.V/|  si  quis  conciveoi  suum  pulsaveht  extra 
civitalcin  conim  filio  Judicc,  pro  liac  culpa  debel  com]>onerc  et**  judici   civitatis   et 

15  ci ",  qufn»  pulsavit,  danipnuniquc   illi    rchliluerc ',   quod   ex  qu*"-' ■•-'   '■■•"■    acce- 

pcril  •!.       |^;^|  nulli  solvenda  est  composilio,  nisi  cui  facta  est  ci,.  -^  om- 

nis  autem  composilio,  quc  '■  pro  frevela  fit,  ascendit  ad  Iriginta  solidos.  compositio. 
quo  fit  pro  gollsehiildu,  pulsaloris '  est  illiu.s  missclat,  qui  pulsatiis  est.  judicis  i 
vero  est  tcrtia  pars  illius  missetat.         \'il\  si  q--    '    .  rit  compoeiliooem  ^  jodict.  el 

jo  pulsalori  illainqiic   ad  certas'   inducias   non   p<  i  i,    si    causa  usque  ad   finem 

rationabilitcr  fucril  pcrducla'",  scrvandus  est  in  publica  custodia,  quousque  reddal 
primo  "  pulsatori  suam  compositioncm  dcindc  Judici ".  [35]  si  quis  alium  fuerit 
injiirialus  verln)  vel  facto  in  populo,  si  ambo  volunt  stare  ad  Judicium  populi. 
judex  >'  (lolonninabil  secundum  Judicium  et  dictum  populi.  si  aulero,  pulsatusi  sim- 

■Ä  i)lici  SU«  asscrtionc  sc '  expurgabit  vel  cum  ille  convincere  polerit  •  duello.  [36]  si 
quis  concivem  suum  sine  judice  vel  nuncio  Judicis  infra  septa  domns  sue  vel  alhi 
sui  temere '  invaseril,  compouet  Judici  triginta  solidos  pro  frevela.  Uli,  quem 
invasit,  componct  suam  missetat  triplicntam.  |.97|  in  omnes  curia»  fratrum  de 
clauslris  vel  ministeriulium,  in  quibus  i])»!  corporaliter   non  habitaverint,   jus   habet 

'M  scultctus  "  vel  Judex  vocandi  ad  Judiciuvi  et  cogendi  inhabitatorem.        [3N[  simililer 
et "  ministros  fratrum  de  quocunque  claustro  jus  habet  *  judicandi  de  ipsis,    scilicet 
in   causis  pcrlinonlibus   ad    nicrcaluram,    si    volunt    esse  mercatores.         [39]  ■ 
cunquo  intravcril   civitatcm   debilor   exislens   alicujus  hominis,   si   pulsatus   fun  . 
coram  Judice,  canouicus  vcl  miuistcrialis,  in  cujus  domum  ille  forte  hospes  iotraTil '. 

■X,  presentabil  eum  sculteto  *■  ad  justiciam.  quod  »«i  non  fecerit,  pro  illo  re^wodere 
teiiclur  '•''.  [40]  omiiium  cump^silionum  factarum  pro  furto  et  pro  frevela  due  partes 
sunt  cuusidici,  Icrcia  advocaii.  in  quibus  talis  est  servanda  di.sl!'>'->">  si  compositio 
facta  fuerit  advocalo,  ejus  est  dividere  sibi  terciam  {Nirlcm  <'<' ,  o  daas.  ipse 

enim   accipiet  compsitionem  sibi   factam   et ,  quamcunque  summam  in  accipieoda 


■)  S  UUa.      b)  S  qwa.      c)  S  mom.      d)  8  m».  •!.  ...       I)  8 

g)  S  iccopit.       h)  S  «M.  DOB.       i}  5  paiMlori.       |}  8  jaJki        k}  8  qiw|iwI.       I)  5 
m)  S  pradurU.       n)  8  m.  priao.      o)  S  ^^  Jodid  MW.      p]  5  «tf.  UM.      ^  8 
r]  8  vm.  M.    (}  8  ToliMrit     t)  S  tooMmi«.    a)  8  ttmUiev».     r)  8  tU.  im.     i)  8 
Ueet  -  inUtTcrit.    m)  S  awaMiw.    b^  8  liilifr.    m)  8  •■ 


470 

composilioue  ipse  formaverit  sive  parvain  sive  magnam,  illam  causidicus  nee  rainuere 
nee  augere  debebit "  sed  ratam  habebit.  [41]  e  contrario,  si  facta  fuerit  compositio 
ipsi  causidico,  ejus  erit  jus  accipere  duas  partes  et  terciam  advocato  dare.  et  simi- 
liter ,  quamcunque  corapositionis  ipse  summam  formaverit ,  advocatus  non  cassa- 
bit.  [42]  advocatus  autem  non  debel  judicare  nisi  in  palacio  episcopi.  quodsi  in  5 
dornuin  suam  aliquem  vocaverit,  ille,  qui  *>  non  venerit,  non  ideo  quicquam  ei 
componet.  [43]  mortuo  vero  "  advocato  vel  vacante  advocatia  quocunque  modo, 
episcopus  nullum  advocatum  ponere  debel  sine  electione  et  consensu  canonicorum, 
ministerialium  et  burgensium. 

[44]  Ad  officium  burcgravii  pertinet  ponere   magistros   omnium   officiorum   fere  lo 
in  urbe,  scilicet  sellariorum,  pellificum,  cyrothecariorum,  sutorum,  fabrorum,  molen- 
dinariorum  et  eorum,  qui  faciunt  vasa  vinaria  et  picarios*^,  et  qui  purgant  gladios, 
et  qui  vendunt  poma,  et  cauponum.    et  de    eisdem   habet   potestatem  judicandi,   si 
quid  deliquerint  in  officiis  suis.        [45]  locus  autem  judicationis "   et   emendationis 
eorum  est  in  palacio  episcopi.         [46]  si  qui  vero  predictorum   inobedientes  facti '   15 
fuerint  burcgravio,   ipse   causam   defert   ad  episcopum.        [47]   item   ad  jus   burc- 
gravii   spectat  8    quedam    thelonea    accipere,    ut    gladiorum,    qui  *>    vaginis    inclusi 
portantur  in  foro  venales.    aliorum   autem,   qui   in   navibus    de    Colonia   vel    unde- 
cunque  portantur,  tlieloneum  accipiet  tlielonearius.         [48]  item  olei,  nucum,  pomo- 
rum,    undecunque    adducta    fuerint    et    vendita    pro    nummis,    tlieloneum    accipiet  20 
burcgravius.    si   vero    pro    sale   vel   vino    vel  frumento  vel    quocunque  alio   precio 
vendita  fuerint,  theloneum  dividet  burcgravius  cum  theloneario. 

[49]  Preter  predicta  omnia    thelonea  alia  pertinent  ad  officium   Ihelonearii.    que 
tamen  fiunt '  diverso  modo.        [50]  si  quis  de  navi  una  in  alteram  navim  merca- 
turas  suas  transposuerit,  de  utraque  navi  dabit  quatuor  denarios.         [51]  quicunque  25 
mercator  transierit   in   hanc   civilatem    cum    soumis    suis,    si   nichil  vendiderit  vel 
emerit,  nullum  theloneum  dabit.        [52]    quicunque   de   famiha    ecclesie   hujus   vir 
vel  mulier  vendiderit  in  hac  civitate  res  J ,  quas  vel ''  manibus  suis  fecerit,   vel  que 
creverint  ei,  non  dabit  theloneum.    et  si '  quid  emerit  ad  opus   suum,   quod  gracia 
lucri  vendere  noluerit,  similiter  ™  theloneum  non  dabit.    si  quis   tamen "  imposuerit  ao 
ei,  quod  res  vendite  sibi  non  creverint,  ab  ipso  facte  non    fuerint,    vel  causa   lucri 
emerit,  simphci  manu  sua  se  expurgabit.        [53]  si  quis  emerit  vel  vendiderit  citra 
quinque  solidos,  theloneum  non  dabit.         [54]  de  quinque  solidis  nummum"   dabit, 
de    talento    quatuor,     de    equo    quatuor,     de    mulo    quatuor,     de     asino    dena- 
rium.  P        [55]  theloneum   de   carbonibus   et  <•   de   canapo  thelonearius  non  accipit,  35 
quod  episcopi   hucusque   sumpserunt "^ ,   sicut  et  bannum    de®    vino  et  panes,    qui 
dicuntur   bernbrot^',  obtinuerunt.         [5G]  ad  officium"   thelonearii   pertinet    omnes 

a]  iS  debet.      b]  S  illeque.      c}  8  om.  vero.      d)  S  moleadinariorum   et   cupariorum   et   qui   faciunt 
boccharos.      e)  S  indicationis.       f)  S  om.  facti.      g)  S  spectant.      h)  S  add.  in.      i)  S  fuerint. 
j)  S  add.  suas.     k)  S  om.  vel.     1)  S  om.  si.     m)  S  om.  similiter.     n)  S  autem.     o)  S  add.  unum.    40 
p)  8  add.    unum.      q)    8  om.    et.      r)    8  add.    de  consuetudine   cum   non    de   jure.      s)    8  in. 
t]  8  berbrot.     u)  8  add.  quoque. 


1  Von  dem  mittelhocMeutscJien  stf.  bern  =  Steuer  abgekitet,  eine  Abgabe  in  Brot. 


471 

mensurafl  minnlas  sive  fip-aiKlf.s  iti  Hak-,  in'  viiio,  oleo.  fmmeoto  •  maigislro 
caupüiiurii  furmatas  igiiilo  f'crru  cutileriarc.  <;t  euü  iiuUi  deliel  ■>  oonoedere  nisi  fttmo 
concivi  H11Ü  0(1  utiiain  vini  vel  ({tiarlali; '^  fruinunti  el  in  hujumnodi  panris  et  noe 
preliu'.  [■'>7|  has  lamen  quicunque  civiiiin  voluerit  od  Opas  säum*  habere,  licet 
n  ei  itu,  quüd  ex  thelonearii  conscioiicia  el  ]M;r  ipsum  »ignate'  sinl*,  sieat  etiam^ 
licet  uiiicuique  hurKcnsium  poiulera  lihraniin  in  domo  mia  propria'  habere,  tta 
taiiieii,  ({Uüd  a  iriüiiclario  sinl  Curinala.  [.0^|  est  item  ofliciuiii  tbeloocarii  omiias 
puntes  de  nova  urtK;,  quütqiiol  rucrinl  necessarii,  el  burcgraTÜ  omoea  de  veleri' 
construere  ila  firmos,  qiiod  cum  plausiris  cl  jumenlis  suis  quilibet''  aecore  poaail 

10  IranHire.  ipiodsi  <'x  velustalc  vcl  nimia  attritione  vel  quacunque  debflilate  ponthtm 
uliquis  dainpnum  accepil ' .  tlielonrariiis  aiit'"  lnirruraviiis  sitit'uli  in  suis  OOgenlur 
de  jure  resliluere. 

Sequilur  de  ofTicio  monelarii  '. 

[fiff]  Ilic  ex  jure  polcstalein   liattel  judicundi  in  faLsam   tnonelam   el   in   ipaoa" 

IS  falsarios  tain "  in  civitate  quam  >'  exlra  per  lotum  cpiscopatum  sine  omni  judioiin 
conlradictionc.  \0(l\  uhicunquei  inveneril  falsarium  in  toto  epiacopalu.  addooet 
eum  in  civitalem  cl  secundum  Judicium  civilalis  judicabil  '.  |67]  debct  aulem 
monela  esse  in  eo  pondere,  quod  viginti  solidi  facianl  marcam,  qui  denarii  dicin  t  :r 
pfundig",  el  hoc  slabilis  el  perpelua  '  currere   deljcl  in   hoc"  episco|)atu,  nisi  IwrUr 

DO  lalsalu  fucril.  lunc  ^  eniin  per  concilium  sapicnlum  mulabilur  '^  secundum  aliam 
formam,  non  secundum  pondus.  ('><^|  locus  aulem  perculiende  monete  est  Juxla 
piscatorcs  "  ^.  in  una  aulem  domo  percutiendi  sunl  denarii,  ul  omnes  inrioem  opera 
nianuimi  suanun  videanl.  \0.1\  nullus  faccre  denarios'  debel,  nisi  qui  sil  de 
(ainilia  Inijus  ecclesio.        \(i4\   in   loco,    ubi   cambitores  sedenl.    nullus  alius  homo 

an  argentuni  emcre  debel  nisi  soli ""  denariorum  percussores.  alibi  per  lolam  civitaleni 
emanl  el  vendanl  argenlum  quicunque  volunl,  nisi  '*'>  propler  novam  monelam  inier- 
diclum  fuerit.  |6'ö]  quando  nova  monela  perculilur  el  velus  inlerdicilur.  a  die 
inlerdicliüuis  nunciabunlur  lerne  qualuordecim  dierum  inducie,  scilioel  sex  sepÜ- 
mane,  in  ({uihus  niüiit-lariuM,  quemcunque  ''■'  vulueril,  potesl  im]>eterc,  quod  interdictam 

•M  monelam  acceperil.  quodsi  illc  ncgare  volueril,  cum  sepliuia  manu  jurabil  aa  non 
fecisse,  alioquiu  componel  monelario  sexaginla  solidos.  [fi6\  tinilis  sex  aepttmanis. 
nulluni  iniiHilere  debel,  nisi  quem  videril  accip«'re  iulerdiclam  monelam.  [67]  n 
videril,  accipiel  denaritiiTi.  ducel  cnm  in  iihliciiitn  ibique  ipsnm   pulsabit.   el   ai   ille 


•)  S  »m.  in.      b)  8  aJJ.  tio«  prwao.      c)  H  quaUUMB.     d)  fl  mb.  «t  «m  pMt*.     •)  8  mm.  mmm 
ao  »ä4.  M*.    I)  8  tigMiM.  gj  5  •«  •—■    h)  S  0m.  ikal  ««Im.    i)  8  pNfMm.    ])«««.  «W. 

k)  8  <|uU<]n«.  1)  8  »^«iMrit.  tu)  8  ▼•!.  n)  S  iaprobos.  o)  S»m.  tarn,  p)  tf  «L  ü  B  mM. 
•ttUm.  r)  S  jBdlMbitar.  •)  S  pImmUh.  l)  S  Imm  «UbiW  M  pwpMM.  •)  Sim.  t)8tmttmm. 
i)  8  mU.  Md.  y)  8  •$%  mttimmm  hnm  prop«  «ii«*  UiiiiBM  wiiMumi.  t)  8  d«MhM 
m)  S  «olum.    hb)  8  U4.  gwMnUtar.    ee)  8 


Kl 


1  Monr  ,n  ,1fr  ZtiMtr.  f.  0«M*.  H.  Obttrk.  II,  39S  h.  Utfd  im  dm  D.  SL  Okrtm.  IX^  tat  mmi 

!>nr  >H(/rH,  tluß  IN  dmm  Abtdkmtt«  «A#r  d«t  Mniutrrtfkt  ältm  iMif  j^nfrr* , 
(irßo.i.ifH  .«iW.  Ihnen  ir«W<T.»;>rifA<  //umiMcr  AmWm  itommtiqut*  ntr      '  '    tit  f 

'J   Vcrgi.  SIraßh.  OiiHstH-  m.  llitniterHamen  i.  MittrMirr    *>'    >l  '• 


472 

negaverit,  cum  honestis  tribus  personis  convincet  cum,  quod  acceperit.  et »  convictus 
sexaginta  solidos  componet  ci.  quodsi  noluerit  eum  convincere,  ipse  *>  manu  sua  se 
expurgabil.  [68\  non  licet  autem  aliquem  impetere  •-  nee  debcl  quisquam  com- 
ponere  nisi  pro  denariis '',  qui  dicuntur  phundig ".  [69]  si  quis  eliam  coram 
monetario  dampnationem  manus  acceperit,  judicabitur^  sicut  supra  coram  cau-  5 
sidico.  [70]  si  episcopus  voluerit  argentum  de  camera  sua  fundere «  et  inde 
denarios  percuti,  accipiet  illud  magisler  monete''  et  dividet  inier  monetarios,  ul 
inde  denarios  faciant.  et  si  denarii  sunt  phundig',  reddet  de  marca  viginti  solidos 
minus  duobus  denariis.  [71]  si  autem  in  quocunque  pondere  leviori  percussi 
fuerint,  semper  duobus  denariis  minus  reddetur  de  marca.  [72]  de  camera  1» 
episcopi  ministrabuntur  ei  J  carbones.  ad  marcam  dantur  tria  sextaria  car- 
bonum.  [75]  quando  novam  monetam  episcopus  percuti  jubet,  a  principio 
quinque  solidi  fiunt  in  ea  forma  et  pondere,  quo  moneta  cursura  est.  [74]  lios 
servabil  burcgravius,  quam  diu  moneta  illa  durabit,  racione''  ul',  si  forte  moneta 
illa  falsata  esse  accusetur,  per  illos  quinque™  solidos  examinetur  et  certifi-  is 
cetur".  [75]  monetarius  quoque  jurabit,  quod  in  eo  pondere  et  forma,  quam" 
illi  quinque  solidi  babent  i',  monetam  sit  percussurus.  [76]  quando  monetarius 
ferramenla,  in  quibus  denarii  formanlur,  episcopo  resignabit,  reddet  ei  duo  in  forma 
nummorum  eti  duo  in  forma  obulorum.  preterea  alia  omnia  ita  ex  toto  resignabit, 
quod  jurabit  se  non  ■'  habere  plura  nee  scire  aliquem  habere,  in  quibus  forme  »> 
delebuntur  et  frangentur.  fragmenlaque  monetario  reddantur  aut  ipse  cum  *  licentia 
episcopi  integra  et  illesa  retinebil.  [77]  quicunque  jus  monetariorum  liabere 
desiderat,  dimidiam  marcam  auri  dabit  episcopo,  monete  magistro  quinque  denarios 
auri,  monetariis  viginti  solidos  gravis  monete.  [78]  quando  episcopus  monetam 
mulare  voluerit,  ferramenta  monete  per  sex  ebdomadas  dabit.  [79]  quicunque  '£> 
monetarius  extra  civitatem  habitans  in  civitate  argenlum  emerit,  justiciam  monote ' 
persolvat. 

[80]  Quicunque  muros  vel  vallum "  civitatis ""'  dissipaverit,  componet  qua- 
draginta  "  solidos  burcgravio.  [81]  quicunque  super  >  stratam  edificaverit,  similiter 
dabit  ^  ad  emcndationem  burcgravio.  nulli  vero  debet  licenciam  dare.  [82\  nemo  30 
(imum  aut  purgationem  "*  ante  doraum  suam  ponat,  nisi  statim  educere  velit, 
exceptis  locis  ad  hoc  statutis,  scilicet  juxta  macellum  ',  item  juxta  sanctum 
Stephanum  itemque'*''  juxta  puteum  in  foro  equorum'*  et  apud  locum ,  qui  dicitur 
Gewirke  ^.         [83]  vallum  "=<=  civitatis  debet  in  circuitu   habere  extra  a   niuro  sexa- 

a)  S  adi.  ita.     b)  S  add.  sola,     c)  S  impeii.      d)  8  per  denarios.     e)  S  phundis.      f)  S  indicabitur.    35 
g)    S  fundi.      h)  iS  monetariorum.      i)  S  phundis.      j)  S  eis.       k)  S  add.  ea.      1]    S   oin.    ut. 
m)    S   quod    illos.      n)   S   om.    et   certilicetur.      o)  S  quod.      p)  S  om.  babent.      q)  S  om.  et. 
r)  S  nee.     s)  S  de.     t)  S  add.  id  est  slegeschaz.     u)  S  vallim.     v)  S  om.  civitatis,     x)  S  sexa- 
ginta.    y)  S  supra.     z}  S  stabil,     aa]  S  om.  aut  purgationem.     bb]  S  item,      ccj  S  vallis. 


1  Die  alte  Metzig.  Vergl.  Straßh.  Gassen-  «.  Hänsernmnen  i.  Mittelalter  S.  111.  40 

2  Der  spätere  Kugelbrimnen  auf  dem  Boßmarkt.  Vergl.  Straßb.  Gassen-  u.  Häusernamen  i.  Mittel- 
alter S.  48. 

3  Gewirke  =  Mistgrube. 


473 

ginla  pedos,  irilus  triginta  ptnles*.        [8'i\   qiiicunque   molendiDttm  ftoera  Toltwril. 
licontiam  h  biircgruvio  c-l  cuiis4Mi.suin   ]>•  nn*'  ({ucn-t.    quibos  doobos  babitis, 

aiircum  miuitniiin  hurcgravio  dubit.  ,  <,  ..  ino  trihuul  thcluoeum  de  oaUi«*,  de 
piilliü,  de  unscrilnis,  de  uvis,  de  prris,  de  coulibiia  et  aliLs  quibaaciioqiie'  oleriboc, 
r>  de  sciilellis,  de  l)echariis,  iiisi  vcndal  valeus  quinque*  aolidos.  \86]  Demo 
porcos  iu  civilate  debel  hulH-re,  nisi  pastori  eos  cotntniltat '.  [87]  curtis  aateia. 
iibi  porci  pnsctinliir,  C8l  inier  i)urlani,  ipie  dii-itiir  Vellemannes  *  >  bnrgetor,  et 
aliuin  purluiii  proxiinum. 

[SN]  Ad  jus  cpiscopi  pcrtinet,  iit  de  hao  civitate  babeal  viginti  quatuor  legtlos 

10  cl  bos  loiitum  de  goncrc  tncrcatorutn.  quorum  üfTicium  est  infre  episcopatum 
tiiiiliiin ''  f'accrc  legiilioiics  episcupi  ad  bumiiurü  suus.  qaodsi '  dampntun  inlehm 
uli(|iiod  |)a.säi  fiieriul  vel  tu  persona  vel  in  rebus  suis',  quaa  in  ttinere  duxerint, 
cpiscupus  debet''  eis  restiluere.  |^.9J  delicnt  singoli  singulia  annis  bujuamodi' 
legatione    ter   fiingi    cum   cxpensis  ■"   episcopi.    biis  ex    parte    epiacopi  talis    booor 

ir>  oxbiboiidus  est,  quod  in  suis "  rcstivitalibus,  quando  hominea  tuoa  inritaTerit. 
debenl  lionestas  coram  ipso"  scdes  lialnTC  ad  prandium.  ut  eisdem  bominibus  suis 
60  noliores  cfficiantur.  [00\  cum  cpiscopus  inlniverit  civitatem,  equi  atabolaadi 
sunt  in  doroinico  stabtilo,  quod  iucipil  ab  hospilali  et  procedit  in  circnilu  man 
usque  ad   potiierium   episcopi*.         [!>1]   si   plures   babuerit   equoa,    aaaument'   eos 

an  cnusidicuä  vel  judices  sui  et  marscalcus  et  stabulabunt  eos  in  domibtia,  abi  pere- 
grinorum '<  soleut  e.sse  liuspicia.  si  plures  equos  bobucrit,  non  ponet  eo8  de  Jure 
in  aliquibus  aliis '  domibus  civitatis ",  nisi  id  per  preces  obtinere  potent  '.  [92]  n 
uulem  imperalor  vel  rex  inlraverint,  equi  sui  ubique  bospitabuntur.  (05)  debeot 
etiani "  siuguli "  burgeiises  in  *  singulis  annis  quinquics  operari  numero  dienim   in 

•X,  dominico  o]>cre,  exre])tis  monetariis  omnibus  *,  qui  sunt  de  familia  ecclesie,  et 
exceptis  duodecim  inter  pellifices  et  exceptis  scllariis  omnibus  ef  quatuor  inter 
cyrotbecurios  et  quatuor  inter  panilices  et  octo  inter  sutores  et  fabria  omniboa  et 
carpenlariis  oiiinibus  et  carnificibus  et  cupariis  *  vinariorum  vasorum. 

[.'>•/]  Ad  curlim  dominicam,  que  est  infra  civitatem ',  dal)it  causidicua  ••  trededm 

:»)  boves  ad  arulru ''''  episcoj)i,  quos  sumol  de  casu  •■*  bominum  ecclesie  morientium.  el 
jumcntum  unum,  quod  magister  curtis  cquilabit  et  scmina  ducet  ad  agros.  [95]  dabit 
eliam  duodecim  sues  cl  duos  verres,  unum  ad  opus  episcopi.  alium  ad  opaa 
Iturgensium.        [MJ  episcopus  in  eadem  curli  ponet  stadelarium.  atadelarius ''^  dabit 


ar. 


•)  S  (Ml.  pwiw.    b)  5  t  bwgWMibtM.    •)  5  MI.  d«  MttU.    d)  a  «m.  fribwawf**.     t}  S  ^«Mfo- 
dm.      rj  S  commuDiril.      g)  H  WüImmbom.      b)  8  m.  toataa.     ij  8  fd  A.    Ü  8  tm    mä». 


k)  S  leoMur.  IJ  N  »m.  mwU.  m)  S  «spMM.  a)  8  mmml»,  o]  8  iftaiifi.  fi  8  . 
i|}  5  ow.  iMragriaaram.  r)  5  «m.  •Ute.  •}  8  dviaa.  I]  S  »M  pw  ftttm.  •)  8 
t)  3  «M.  «iaguU.  w)  S  oa.  In.  s)  8  m.  MuibM.  y]  8  tM.  iiwytlt,  ■}  8  —— 
m)  S  mhImiw.    bbj  S  •rtiran.    c«)  8  cmm.    iA]  8  ^. 


411  >    Vcrgl.  SilUrmunn  Ixtcttlgfsrh.  rf.  dfeMÜ  ArnM.  8.  BO. 

a  Vrrgl.  Sirttfib.  (hunrm-  n.  HAwutntmmt»  i.  MitM«ttHr  &  M. 
»  Verg).  !^m6h   OtiMm-  n.  Uiuttmmtn  i.  MitttkUtr  &  116. 


474 

aratruin  et  egedam.  [97]  cetera  omnia,  que  necessaria  sunt,  prebebit  causidicus  *, 
excepta  mercede  et  annona  servientium''.  [98]  judicum  uterque  dabit  in  messibus 
quinque  solides  et  magister  molendinariorum  unum  solidum  et "  magister  cauponum 
unum  solidum  ad  emendum  panera  in  messibus.  [99]  et  quando  triluratur  fru- 
mentum  episcopi,  dabit  utrique  judici  maldrum  unum,  quia  judices  et  precones  5 
cuslodire  debent  frumentum  episcopi  in  messibus"*,  dum  melitur.  [100]  boves  ad 
araira  •-'  episcopi  pertinentes  non  debct  causidicus  in  alium  usum  applicare,  nisi 
foret^  ad  colendam  suam  Schuclibuze ' ,  uec  episcopus  in  alios  usus  transferre  «  nisi 
aratri  sui.  [^01]  si  inter  hos  boves  unus  vel  duo  vel  plures''  senio  vel  aliquo 
alio  modo  preter  morbum  contagii  fuerint  inutiles  redditi  ad  culluram,  carnifices  lo 
debent  carnes  eorum'  vendere  et  nummos  causidico  dare.  et  interira  nulle  alie 
carnes  veudende  sunt. 

[lOä]  Inter  pellifices  duodecim  sunt  2,  qui  cum  expensis  episcopi  facere  debent 
pelles  et  pellicia,  quantum  episcopus  habuerit  necesse.  horum  materiam  magister 
pellificum,  assumplis  secum,  quotquot  fuerinl  necessarii,  de  hiis  duodecim,  emet  de  is 
argento  episcopi  vel  Maguntie  vel  ColonieJ.  si  dampnum  aliquod  in  via''  acceperint 
tam  in  rebus  quam  in  captivitate ' ,  episcopus  debet  eis  restiluere"'.  [i03]  fabro- 
rum  jus  est,  quando  episcopus  ierit  in  expeditionem  imperatoris,  quod  quilibet  faber 
dabit  equorum  ferramenta  quatuor  cum  clavis  suis,  de  quibus  dabit  episcopo  burc- 
gravius  ad  viginti  quatuor  equos,  reliqua  sibi  retinehit".  [i04]  si  ierit  episcopus  20 
ad  curiam,  quilibet  dabit  duo  ferramenta  °  cum  clavis  suis,  de  quibus  burcgravius 
ad  duodecim  equos  dabit''  episcopo,  reliqua  retinebit.  [705]  preterea  fabri ••  debent 
omnia  facere,  que  necessaria  habuerit  episcopus  in  palacio  suo,  sive  in  januis  sive 
in  fenestris  sive  in  januis  vasorum  ■■,  que  de  maleria  ferri  fieri  conveniat,  data  eis 
materia  ferri  et  ministrata  interim  vivendi  ^  expensa.  [i06]  si  castrum  aliquod  25 
episcopus  obsederit  vel  ci  obsessum  fuerit,  trecenlas  sagittas  dabunt.  si  pluribus 
eguerit  episcopus ,  de  sumptibus  suis  et  expensis  sufficienter  administra- 
bunt.  [i07]  clausuras  et  catbenas  ad  portas  civitatis  obserandas,  datis  sibi  de 
re  publica  sumptibus  et  expensis,  facere  debent.  [i08]  inter  sutores  octo  sunt, 
qui  episcopo  eunti  ad  curiam  vel  expeditionem  imperatoris  dabunt  thecas  candela-  30 
brorum,  baccinorum  et  cyphorum.  reliqua  omnia,  quecunque  ^  necessaria  fuerinl  ad 
predicla  vel  ad  obsidiones  castrorum,  sive  in  bulgis  sive  in  bustris"  sive  in  qua- 
cunque  conveniente  predictis  negotiis  suppellectile  de  nigro  corio  facienda ,  de 
sumptibus  et  expensis  episcopi  facient.  [i09]  quatuor  inter  cyrothecarios  eunti 
episcopo  ad  curiam  vel  expeditionem  dabunt,  quantumcunque  fuerit   necessarium  de  35 

aj  S  scultetus.      bj    iS  servorum.  c)    S   om.  solidum  et.      d]  iS  om.    in  messibus.      e)    S  aratrum. 

f)  S  forte.      g)  S  transferat.  h)    S  boves   aliquis.      i]   S  ejus,     j)    S  vel   in  Moguntia  vel  in 

Colonia.     k)  S  om.  in  via.  1)  S  per  captiWlatem  vel  amissionem  rerum  suarum.      m)  .5  emen- 

dare.     n)  S  obtinebit.     o)  S  ferra.     p)  S  dat.     q)  S  om.  fabri.     r)  S  ursorum.     s)  S  veseendi. 

t)  S  que.     u)  S  briaris.  40 


1  Vergl.  Silbermann  Localgesch.  d.  Stadt  Straßb.  S.  153. 

2  Cfr.  nr.  368  tiot.  1. 


47» 

tillio  coreo  u<l  lIieciiH  nan(k*lfil)rorum ,  liuccinoniiii  el  cyphonitn.  rciiqiia  omni« , 
([iiunliiincunqiii;  fucrit  neccNSiiriiiin  ■  ud  prcdictas  n?«  el  ad  caitlronun  obcidioiiM, 
de  (ili)o  con!u  fufient  d<;  HUinplibiis  cl  cxpotisis  epitK-opi.  [HO]  selUirü  gplaeopo 
iMiiili  od  curiurn  duas  soUus  «juinarias *>  dabunf,  ad**  cxpediliooem  imperii*  qiu- 
&  tuor  '.  Hl  pluribuH  cgucrit,  de  suniptibus  et  cxpcnsis  epis4-opi  facienl.  (///]  epitcopo 
cuntc  in  nxpeditioncrn  vcl  ad  ctiriain,  qiii  (^ladios  ]Kdtiiit(,  d> !  '  rgare  gtt^kft 
el  gulous  vicfdoiniiii,  murscalci,  dapifcri,  pinccrno,  cuiiieriirii  et  .    rjui  neoak 

sarii  el  cotidiani  sunl  minislri  episco])!«.  prelerca '■  purgabunl  <<n>pi,  m 

necesse    fueril.  [//2]    bccberarii    oinncs    lx>chari(M ,    qiioscunij  io«' 

1"  hiibiKTit  episcopus   vel    in   curia    sua    vel   impt.Tatoris^  cum  eum  aUK-nl, 
ciscens  ud  curiurn    iinperuloris,  de   sumplibus   el   exponsis    ipsiu»   facien' 
uuletn   cupuriorum   dal)il   maleriarn   lignurum.    prelerca "  colidio  dabil   . 
rariis'   episcopi.        [il^\  cuparii,  dala  maleria  ligtiorum  a  inagislro  suo  et  ciMi!.^ 
liguminibiisquo   dulis   a   cellerario  ■"  episcopi ,    facienl  oninia,  quecunque  ii' 

i:,  babncril    episcopus    domi    exislcns    vel    imperalor    vel    imperalrix ,     

fuerint",  ud  balnea  sua  cl  preloren  "  ad  coquinam  el  adP  opus  piii' 
liier  eil,  cum  vudil  ad  curiatn,  eadem  omnia  pret)ebunl  cum  sumplibus  el '  rxpensis 
opiscopi.  prelerca  omnia  rasa  vinaria  parva  et  magna  episcopi  ligabunt  cum  sump- 
libus et   cxpcnsis  ejus".         [//■/]  cau|>onuni  jus   est   singulis  dicbus   lune  purgare 

■20  uecessorium  episcopi  el  grunarium,  si  boberc  volueril  •.  [ttö]  molendinarii  el 
piscalorcs  debenl  episcopum  in  aqua  vehere,  quocunque  voluerit,  inter  Rust  sape- 
rius  el  Vellclor  inferius'.  quibus  thelonenrius  prcbcbit  naves,  quotcunque  fuerint 
ncccssnrie.  ipsi  enim"  cum  remis  suis  inlrabunt  et  reducent  eas*  ad  {«omerium 
episcopi,  linde  el  duxerunl.   cum   expensis  ipsius*.    dabunt   autero  piscatores   duos 

•£>  viros,  molendinarii  lercium  virum ".  si  de  sua  negligentia  naves  perdiderint,  solvent  : 
si  viy  fuerint  eis  ablatc,  episcopus  restiluet.  [tW]  piscatores  debenl  piscari  ad 
opus  episcopi  inter  nativitatem  sanctc  Marie  et  fcstum  sancti  Michabelia  singulis 
anuis  tribus  diebus  et  tribus  noctibus  cum  omniltus  suis  instrumentis,  cum  aqua 
phiH   fueril   idoncii,    inter   Velletor    inferius   in   Reno   et'    Rust    superius,   in   Alsi 

;k)  nsque"  KlKjrsbeim.  in  Bniscba  ••''  usque  Mollesbeim,  in  Schutlura""  usque  Merburg. 
in  Kinlsiku'''*  usque""  KinzdorfT"  cum  expensis  episcopi.  infra  temiiuos  bos  nullus 
cos  cxcludcre  audeal  ab  aliqun  aqtia,  uisi  quc  sub  clauslris  coarclala  est".      [//7]  in 


uj  S  i|uo  rucrini  neccMarii.  b}  8  tomnaria*.  e}  8  »m.  dabonl.  i]  8  ia.  t)  5  «a. 
f)  S  tii.  mUm.  gj  8  M».  »piMopi.  h)  8  «dHi.  i)  8  bwiMrii  «Mk  UrUiia  <|i 
nrce«»*ri«.  Jj  S  impcrtlor.  k}  8  id«B  mIhb.  1}  8  kckMÜi.  «)  8  Mitote.  •]  5  m.  .. 
impvrator  t«I  impinirix  cum  prtMDlM  AiMfat.  o)  8  am.  al  prataraa.  p)  5  a».  ad.  ^  S  •■.  a(. 
r)  8  vm.  ramptiboa  «t.  •]  5  apiarapi.  I)  8  earara  noloartt.  a)  8  aai.  aatai.  v)  5  aaai 
w]  8  «piacopi.  xj  8  im.  TinuB.  jrj  8-Mm\at.  t)  SaM.  la.  m)  8  »Jd.  im.  Vk)  S  Amra. 
m)  S  Schuttara.    dd]  8  Kiattkha.    *•]  8  tdd.  ad.     0]  8  KiaUkMwf.    gg)  8  «Mrta  iwl. 


«qM.  a 


10  1  Xiteh    (frandiditr    Uisl.  dt  Vigl.  lit  Stnuh    II      .   ..., , 

¥n>M  ahnt  XH$nmmtnhang  mit  dtr  S.  149  Z.  3  rm  >'■•  ■  •■  via  4a«  Wllrtor  «lirilnr,  ,tfm 

grlfgm. 


476 

Bruscha  *  a  vallo  superiori  civitatis  usque  ad  inferius  juxla  sancturn  Stephanum 
nullus  audeat  piscari  sine  licentia  episcopi  vel  dapiferi  sui.  [iiS]  carpenlarii 
singulis  diebus  lune  debent  in  opus  episcopi  ire  cum  expensis  ipsius  *>.  cum  summo 
mane  venerint  ante  palacium,  non  audeanf^  recedere  ante  sonitum  campane,  quc 
ad  missam  mane  pulsatur''.  si  interim  "^  non  fuerint  in  opus  episcopi  assumpti,  5 
liberi  ea'  die  recedant.  non  sunt  cogcndi  ire  in«  alicujus  opus  alterius'»  nisi 
episcopi  '. 

Alts  Grandidier  Eist,  de  l'egl.  de  Strasb.  11,  42—93  nach  einem  ehemals  im  Straßb.  hischöfl. 
Archiv  befindliehen,  jetzt  nirgends  mehr  auffindbaren  Pergament-Codex  des  13fen  Jahrh. 
von  26  Blättern,  betitelt  jnra  et  leges  civitatis  Argentinensis,  der  außerdem  das  zweite  10 
und  dritte  Straßburger  Stadtrecht  enthielt.  Aus  Grandidier  auch  bei  Walter  Corp.  jur. 
German.  111,  780 — 798  =  Giraud  Essai  sur  l'hist.  du  droit  frangais  au  moyen  äge  I 
p.  j.  p.  7 — 18  =  Gaupp  Deutsclte  Stadtrechte  des  Mittekütcrs  1,  48^89  =  Gengier 
Deutsche  Stadtrechte  des  Mittelalters  S.  472—482  =  Migne  CXXXVll,  583—598. 

S  coU.  Schilter  Königsh.  S.  715 — 738  nach  einem  offenbar  jütigem  und  zum  Theil  corntm-  15 
pirten  Text,  der  aus  einer  kleinen  von  Bumpler  der  Stadt  Straßb.  im  Jahr  1660 
geschenkten,  heute  ebenfalls  unbekannten  Pergament-Handschrift  entnommen  ist.  Die  hier 
wie  bei  Chrandidier  beigefügte  mittelhochdeutsche  Uebersetzung,  die  sich  zumeist  mit  dem 
jungem  Texte  deckt  und  im  günstigsten  Falle  erst  aus  den  letzten  JaJirzehnten  des 
13ten  Jahrh.  stammt,  schien  hier  wie  beim  zweiten  uiul  dritten  Stadtrecht  nicht  wichtig  20 
und  selbständig  genug  um  wiederholt  zu  werden.  Ebenso  ist  die  offenbar  einer  spätem 
Eedaction  angehörende  Capiteleintftcilung  weggelassen. 

Was  die  Datirung  des  Stücks  anbelangt,  so  können  die  HyiMtliesen  Grandidier's,  der  es 
Bischof  Erchenbald  von  Straßb.  zuschrieb,  und  Arnold's  (Verfassungsgesch.  der  deutschen 
Freistädte  1,  90  ff.  u.  323),  der  es  in  das  letzte  Jahrzehnt  des  12ten  Jahrh.  setzte,  jetzt  25 
als  beseitigt  gelten.  Das  Resultat  der  Hegel'sclien  Untersuchung  (D.  St.  Cliron.  IX, 
923 — 927),  die  das  erste  Straßb.  Stadtrecht  den  mittlem  Jahrzehnten  des  12ten  Jahrh. 
zuweist  namentlich  mit  Rücksicht  auf  §  10  u.  31,  welclie  das  Privileg  König  Lothars 
vom  Jahre  1129  das  jus  de  iu>n  evocando  betreffend  (cfr.  nr.  78)  schon  voraussetzen, 
darf  woM  heute  als  allgemein  angenommen  betrachtet  werden.  Zu  gleichem  Ergebniß  sind  30 
auch  die  beiden  neuesten  Monographien  über  die  ältere  Straßb.  Stadt  Verfassung  gekommen : 
H.  Th.  Hörn  Die  Anfänge  der  Straßb.  Stadtverfassung  S.  40,  47  u.  G.  Winter  Gesch. 
des  Rathes  in  Straßb.  S.  18  ff. 


S  Brusca.       b}  S  episcopi.       c)  S  debeat.       dj    S  antequam    mane   missa  pulsetur.      e}  S  tuDC. 
f)  S  illa.     g)  S  ad.     b)  S  om.  alterius.     i)  S  add.  domini  solummodo. 


617.  Zweites  Slraßhnrger  Stadirecht,  (km  li>(H)\. 

In   iiüiiiiiio    saiicU-   et   iinliviiliic   Ininlalis.   iimon.         noluin  mI        :.         i         ti 

fidelibus  lum  i)res<!iitilMis  (|iiiiin  fiiliiris,  qualilor  cives  Argcnlinensis  c.  •  •  .cü- 

tiores  el  honorabiliores  tanquain  justicic  et  equitalLs  amatores  ductu  rai .  iiTe- 

R  nerunl  el  de  consensu  ot  consilio  domini   episcopi,    advocati  oinniumquc  majoram 

eandcm  civilatem  Cülenliutn  licc  instittita  statuenlns  doscribi  feccninl  : 

[/]  Sltilutuin    est,   ul   duodcciin  vel  plures,  si  nwesse  fuerit,  lir  •     ' 
persono   sapientcs  et  discrcU?    tarn    iiiter   tninist*Tiales   quam   inter  _  r 

annuatim  consiiles  civitatis,   inter   quos  unus  magistcr  vel  duo.  si  necesse  fuerit. 

10  elignnlur,  qui  jnranl  omncs  invicein  honorem  ecclesie,  episcopi  et  civitatis  ad  omnia 
lideliter  promovcrc,  civitalem  et  civps  majores  ac  minores,  divites  ac  pauperes  ab 
omni  nialo  pro  posse  el  nosse  defenderc  el  per  omnia  secundum  veritatem  jtute 
judicare.  \2]  sedebunt  aulem  pro  tribunali  ad  judicandum  omni  ebdomada  duabos 
vicibus,  scilicet  in  fcrin  lercia  el  in  feria  quinta,    nisi  propter  festes  dies  omittaut. 

IS  magislor  vcre  judicabit.  ronsiilos  dnhunl  soutentiam.  [.?]  nuUus  de  oodsoIUnm 
debol  vorbnm  alicujus  proferrc  vt-I  sine  licenlin  magistri  et  consiliariorum  ad  OODSt- 
lium  alicujus  amici  sui  de  tribunali  ire.  [•/]  non  licet,  ut  palcr  et  (ilius  vel  duo 
fralres  simul  in  consules  eliganlur.  ['t\  quandocunque  ardua  negotia  coram  domino 
episcopo  vel  alihi  siuit  traclanda,  consules  pnmo  congregabunlur  ad  inTkem  el,  si 

'Ml  opus  fuerit,  scnbini  vocantnr  ad  oonsilinni.  |6']  consules  autem  doq  jodioalraBl 
secundum  jus  proviurio.  quo<l  dicitur  lundreht,  sed  aecundom  veritatem  et  stalnla 
civitatis  subscripta  : 

[7]  Statutum  est,  ul,   quicunque   aliquem    verbis   injuriare   vel  vituperare  pre- 
sunipscrit  et  de  hoo   fornm  oonsiiio   civitatis   dnobus   vel   tribiis  lesUboa  convidiis 

•e>  fuerit,  triginta  solidos  denariornm  com])oual  et,  omni  petilione  poatpoaila,  lam  diu 
extra  civitalem  mancbit.  quousquc  lies  triginta  solidos  persolvat  et  leso  salb- 
facial.  l^']  quicunque  autem  alium  <lepilaverit  vel  pugno  vel  aliquo  modo  aine 
sanguii\is   olTusione    |>errusseril,    si  dnobus  leslibus  eonvictus  fueril  'le  lUmis 

componat.         [.'"  si   i\W\<    \»>i>   aliquem   armis   vuln-rivrii     ^i    .1,m  ,   r<ioni. 


478 

servabitur  in  publica  custodia  usque  ad  mortem  vel  sanilalem  lesi  et  secundum 
culpam  suam  puniendus  erit.  [10]  si  lesus  morietur,  reus  capitali  senlentia  plec- 
tetur.  si  autem  evaserit,  pro  sanguinis  effusione,  data  coram  sculteto  sententia,  reus 
in  cyppo  dextra  manu  truncabitur.  [U]  quodsi  reus  effugerit,  si  proprielatem 
vel  bereditatem  babuerit,  domus  sua  destruetur  vel,  si  consules  et  scultetus  voluerint,  5 
domus  sit  communis  et  pateat  omnibus,  depositis  fenestris  ac  januis,  quousque 
amicitiam  lesi  obtinuerit  et  consulibus,  sculteto,  advocato  eraendationem  exbibuerit 
et  civitati.  [12]  componet  autem  consulibus  quinque  libras,  sculteto  et  advocato 
triginta  solides.  [13]  si  autem  proprietalem  vel  bereditatem  non  babuerit,  bona 
rei  mobilia  in  potestate  erunt  consilii,  ut  judicibus  et  ipsi  leso  exinde  satisfactionem  lo 
exhibeant.  [14]  quandocunque  coram  consulibus  pro  frevela  facta  fuerit  compo- 
sitio,  justicia  sculteti  et  advocati  patebit,  quemadmodum  coram  ipsis  in  judicio  facta 
fuerit  compositio.  [15]  quicunque  domum  vel  curiam  alicujus  intrando  bospitem 
vel  familiam  suam  verbo  vel  opere  molestaverit,  si  bospes  in  instanti  se  defendendo 
vindiclam  in  illum  sumpserit  et  ipsum  leserit,  nullam  proinde  tenetur  compositionem  15 
seu  emendationem  porrigere.  si  autem  lesus  insons  esse  voluerit  et  bospitem  ad 
Judicium  pulsaverit,  hospes  in  judicio  sola  manu  se  expurgabit.  [16]  si  quis 
judici  calamum  porrexerit  pro  emendatione  et  in  manu  judicis  de  oblivione  calamum 
dimiserit  et  judex  ipsum  ob  boc  infeslaverit,  judici  pro  delicto  novem  denarios 
dabit.  [17]  bomines  sanctorum  vel  aliarum  ecclesiarum,  qui  alieno  jure  gaudent,  20 
dabunt  emendationem,  id  est  wette,  in  judicio  judici  secundum  pertinentiam  et  jus 
eorum  cum  juramento.  [18]  quicunque  autem  jurare  noluerit,  dabit  singulo  wette 
octo  denarios.  si  autem  aliquis  in  judicio  convictus  fuerit  uno  beredet,  dabit  duos 
solidos.  [19]  quicunque  personaliter  ducatum  prestitit  ad  querendum  concivem 
suum  in  domo  sua  manu  violenta,  de  propria  persona  sua  trium  virorum  emenda-  25 
tiones  scilicet  frevele  persolvat.  et  postea  quilibet  coadjulorum  suorum  pro .  se 
triginta  solidos  persolvat.  [20]  si  aliqua  dissensio  et  rixa  inter  concives  oritur 
et  illic  concursus  fuerit,  nuUus  arma  arripiet,  nisi  prius  ante  monasterium  beate 
virginis  coram  consiliariis  appareat  et  ibi  eorum  utatur  consilio.  consiliarii  vero  ob 
bonum  pacis  et  ad  sedandam  discordiam  arma  debent  arripere.  [21]  biis  itaque  30 
exceplis,  quicunque  extra  domum  suam  in  adjutorium  amicorum  suorum  arma 
tulerit,  quinque  libras  civitati  componet.  quas  si  habere  non  poterit,  a  civitale 
ejiciatur,  donec  secundum  arbitrium  consiliariorum  emendetur.  [22]  preterea 
statutum  est,  ut,  quicunque  de  provincialibus  aliquem  concivem  nostrura  tam  in 
persona  quam  in  rebus  ledere  vel  molestare  presumpserit,  si  ante  compositionem  35 
civitatem  ingressus  fuerit  et  ille,  quem  lesit,  vel  aliquis  amicorum  suorum  vindictam 
in  eo  sumpserit,  ad  nullam  inde  teneatur  emendationem,  querimonia  tamen  prius 
consiliariis  deposita  et  reo  denunciata. 

[23]  Preterea  omnium  beneplacito   electi  et   statuti  sunt  scabini  vite  probabilis 
bonique  testimonii,  qui  in  electione  sua  jurare  debent  coram  consulibus  testimonium  w 
veritati  perpetualiter  exbibere  super  omnibus,  que  viderint  et  audierint.        [24]  isti 
vero  testes  inducendi  sunt  in  venditionibus  et  emptionibus  ac  creditionibus  et  perso- 
lulionibus  debitorum  et  in  omni  causa,  deinceps  vero   non  sunt  super  aliqua  causa 


47» 

jiiraliiri,    si-il    per   jiriimiiii    jiiramciiluin    i](surum    inlfrrnf^ainli.  f^.7]    quininqu«* 

aiilein  tain  vir  qiiuin  i'cminu  dcbilutn  »tium  coram  duohii.s  islonun  t<-»Uuw  m;u  coram 
(luüliiiH,  qui  sunt  in  consiliu,  crcditori  recognoreril  i-l  |X)sU-a  |>cr  iDlercidratem 
aliquant  controvnrsiain  alter  uonim  nogavcrit,  solo  (cslimonio  quoruinlil*el  duorum 
Q  predicturum  virunim  coram  coiisilio  vcl  judicc  cüiiriticatur  et  convicttu  uiuiid 
rarrdlam  viiii  (;l  lihrani  deiiarioruin  consulilniti  cumpoiial,  sculteto  et  advootio  ■ 
Iriginta  sulidos  et  singolo  scahino,  qiiortiiii  tcstimoiiio  conviclus  est,  quinque  soUdo* 
ob  lianc  cauHotn,  quud  porjiiria,  que  sepiuü  in  judicio  ex  iacognilo  ficbaol,  rariu« 
usitcntiir. 

10  \!^fS\  Muliores   vnro,   qiic  liacliMius  deliila   viruniin  suorum  peraolTcre  nun  coo- 

»iievcraiil,  eu,  que  crediloribus  suis  coraui  lc>slibu8  scabinis  proTesae  fuerini,  ex 
loälitnunio  convict«;  persolvere  Icneantur.  |^7)  preterea  statutum  est.  ut,  quicuoqne 
inlroductiüncm  tcslium  pro  debito  suo  in  civitate  conlempseril  prcseolare.  debitoran 
suuin  duello  non  potent  infestarc,  sed  juramento  exbibito  innoxius  manebit. 

in  \i^S]  Üeniquo,  quii'uti(|UR  noclibus  cum  cultellis  v«-l  cum  aliqua  annatura  toces- 

sorint,  tancin.nii  iiKilir.nturcü  suspecli  |)iiiiiiitiiiir.  nisi  hrgilima  cxcusaUone  ae  ponial 
cxcusare. 

[S9]  Statutum  est  quoque,  quod  nullus  concivium  nostronim.  qui  habent  pistrina. 
in  festo  sancli  Martini  pidtoribus  sui.s  vinum  aul  alia  munuscula  mittere  debet  el  in     jv«*.  ii 

w  naiivitatc  düiiiiiii  aut  in  aliis  fi'stivitntibus  ipsus  invitahit  ad  prandium.       [.70]  simi-     «w.  m 
liier,  qui  lapicidas  aul  curpcntarius  haliucrit,  ipsos  nun  babebit  in  cena  nee  in  festis 
dicbus  in  prandio.        \3t]  hoc  quicunque   dando   vei    recipiendo  infrcgerit,    viginti 
sülidos  civitati  dahit. 

[.??]  Infra  civitalem  oxlra  domum  suam  nullus   porcos   nutrire  debet.   nam  qtii- 

■25  cunque  vaganlem  porcum  in   plalea  sine  duclorc  ceperit,  ipsum         •    ' ■'    -  «wr- 

vabil,  dunoc  ah  illo,  cujus  porcus  est,  quinque  solidos  recipiet. 

[33]  Uli  siquidem  de  civibus,  qui  naute  dicuntur,  univeraoa  conctvcs  nostros 
diviles  el  paupcres  tarn  de  pondere  proprie  persone  quam  de  ponderr  equi,  quem 
sodonl  et  e(|uilant,  sine   pretiu   transdiicent   et    reducent    ita   prompte,   qucnl  a  nuUo 

^>  possint    iucusari.    quod   luculenta    oi'casiono   tardnverint   et  ipsum   '"">■ -lierint.  nam 
qui  de  hoc  oonvictus    fuerit,    viginti    solidos  civitati  persolvet.  .     mercatores 

quoque  concives  nostri  de  pecoribus  Tel  de  aliis  mercimoniis  suis,  que  propiia 
persona  vel  in  equo,  quem  sedont,  ferre  non  possunt,  nautum '  reddent  institutnm. 
el  de  propria  personn,  sive  sint  in  equis  sive  ad  jHHles,  erunl  immunes.        |.V;>)  ob 

X,  iiiijus   lahoris   reoonqH-nsalioiiem    statutum    est.   ut  nullus  aliquem  Iraoaducat  prrler 
nnutas  predictos,  qui  a  domino  advocalo  portum  receperint. 

[30]  Carnifices  vero  carnes  suinas  vel  inustas,  que  phynnebte  sunt,  infra  tecta 
maeellonun  nullalouus  habere  del)ent  veuales  sed  extra  tecta.  [37\  "  "  (um 
esl.  ne  viua  venalia  in  Bruscha  in  nnvi!»?-  v.>i   .n.i..    '".%nnsleriinn   in  plu..^...^  .latc 

«I  priinaiu  liganlur  vel  veudaulur. 


'    n.lllltini  lliliililm     imilliiir»     ;/ii/iiil> 


480 

[38]  Uli  autem,  qui  zolnere'  dicunlur,  non  debenl  naves  intrare  nisi  pelicione 
et  jussu  concivium  noslrorum. 

[39]  Prohibilum  est  etiam  et  interdictum  de  consensu  omnium  per  diffinilivam 
sententiam,  ne  aliquis  tarn  vir  quam  feraina  de  concivibus  nostris  bona  sua,  que  in 
civitate  sunt  sila,  conferat  alteri  in  dotem  extra  civitatem  in  provincia,  sed  in  civi-    d 
täte  coram  honestis  viris  publice. 

[40]  Quando  domini  in  alicujus  domum  concivis  nostri  venerint,  si  joculator 
medio  tempore  in  domo  illa  manducaverit,  hospes  domus  libram  unam  civitati 
persolvet,  nisi  joculator  de  provincia  cum  hospitibus  in  civitatem  venerit. 

[41]  Cuparii  debent  facere  vasa  ad  quadraginla  amas  et  sine  spint.  lo 

[42]  Nulli  debent  in  civitate  corizare  in  loricis  vel  alia  armatura. 

[43]  Nullum  vinum  post  aliud  vendi  debet  equali  precio  sola  die  in  uno  ccllario 
vel  taberna.  quicunque  hoc  mandatum  transgressus  fuerit,  viginti  solidos  civitati 
dabit.  [44]   quicunque    etiam   vina   injuste    mensuraverit,    de   scupha^   cadet   in 

merdam  et  hospes,  cujus  vina  sunt,  dabit  talentum.  is 

[45]  Preterea  inlerdicte  sunt  iste  consuetudines,  scilicet  annuli  visitales,  annuli 
sponsales  et  omnia  munera,  que  forte  darentur  in  locum  annulorum.  [46]  item 
interdicti  sunt  denarii,  qui  dabantur  dominabus  in  puerperiis,  et  qui  dicuntur  hant- 
giftphenninge  *  in  natalibus,  ita,  quod  nullus  vir  vel  femina  presumat  aliquem  dena- 
rium  dare  ni  solummodo  sue  familie,  que  manet  in  domo  sua.  [47]  ad  nuptias  ao 
sponsales  non  maneant  in  mensa  nisi  octo  viri  et  octo  femine  ab  utraque  parentela 
invitati  equaliler  et  quatuor  joculatores  viri  et  non  femine.  ulterius  nullus  joculator 
vel  joculatrix  miltantur  alieni  vel  aliqua  dona  ipsis  conferantur.  [48]  quicunque 
ad  nuptias  plures  viros,  feminas  vel  joculatores  habuerit  aut  annulos  dare  presum- 
pserit,  manebit  extra  civitatem  per  unum  mensem  ultra  miliare  et  non  iutrabit  civi-  ■■& 
tatem,  quousque  consulibus  quinque  libras  persolverit.  [49]  si  vero  aliquis  jocu- 
lator vel  aliqua  joculatrix  non  invitati  in  mensam  alicujus  manducare  presumpserit, 
hospes  domus  dabit  ad  penam  decem  solidos  denariorum  et  servientes  judicum 
auferent  vestimenta  joculatoris. 

[50]  Si  autem  de  civibus  nostris  aliquis  de  prediclis  mandatis  aliquid  Iransire  30 
vel  infringere  presumpserit,  dabit  ad  penam  decem  libras  denariorum,  quorum 
medietas  cedit  operi  civitatis,  altera  pars  consulibus  civitatis  et  custodibus  predic- 
torum  mandatorum.  [51]  custodes  autem  quatuor  statuentur  omni  anno  in  reno- 
vatione  consiliariorum,  scilicet  duo  de  consulibus  et  duo  de  scabinis,  qui  jurabunt '^ 
prefata  mandata  fideliter  custodire.  as 

a)  Orandidier  bantgist  phenniDge.     b}  Qrandidier  add.  de. 


1  Grandidier  setzt  in  den  Text  tolkere  und  sagt  in  einer  Anmerkung,  daß  andere  Handschriften 
zolkcnere  haben.  Er  versteht  unter  tolkere  Schiffskute,  ich  wußte  für  das  äußerst  seltene  Wort,  das 
mir  außerdem  an  der  Stelle  keinen  Sinn  zu  haben  scheint,  keine  befriedigende  Ableitung  zu  finden.  Die 
andere  Lesart,  der  ich  die  gewöhnliche  Schreibung  gebe,  scheint  mir  einfacher  und  passender.  W 

2  lieber  die  Schupfe  vergl.  Straßb.  Gassen-  u.  Häusernamen  i.  Mittelalter  S.  111. 


4M 

[52]  Qiiiciitiquc  de  concivibus  nontris  ia  tempore  lielli  vadil  in  aliam  civiUlem 
cum  artnis  suis  sim;  licentiu  ina^iHtri  civiuin  noslroruni  et  cooaiUi  et  com  aliis 
civihus  exil  et  prot.-ndit,  duliit  quinquc  liliriis  et  a  jure  civilalii  oostre  wpanH 
hitur.  \'}.'i\  üi  aliquis  IcHiuiiein  vcl  ofrunsarn  sibi  illatum  oooqiiereiido  magblro 
n  dcpotiit  cl  pru]>ter  qitvrimoniam  magiütrü  dclatam  fuerit  et  ilerato  nude  tracteUis. 
ille,  qui  fccciril  teineritatem,  dahil  civilati  tres  etncndatioDM,  sdlioet  quiodeeUD 
lihras  proplcr  rciiuvnlain  itulisri|ilinain,  et  qiiilibet  coadjutorum  tmomm  dabit  qninqiie 
liltruH.  [54\  qu(iti(luciiii(|U(!  iiitrr  civea  notttros  orta  fucril  ira  et  oootentio  el 
inngister  cum  consulittiis  ad  bunum  pacis  treugas  scr^-are  fecerit,  quicuoque  contra 
10  iniigislrum  rnhcllis  Tuerit  et  treugas  servare  nolueril,  si  consul  est  aut  Kabimia.  ab 
lioiion-  Miii  onicii  privotur.  nlia  vi-ro  |>cTsotin,  que  non  est  consul  aut  acabiDaa,  dabil 
(|iiiiiqui>  lihruä  vi  per  uiiiiuin  unum  cxlru  civilatem  manebit. 

|5/>]  Judiccs  civitatis  presiderc  deb«nl  Judicium  in  prima  pulsatione  prime. 
pulsali  vero  comporehimt  in  judicio,  quousque  secunda  campana  prime  pulsala 
!'•  Tuorit  ad  linem,  cl  lunc  re-cedent.  et  si  medio  tempore  pulsator  non  venerit,  judici 
t'mendubil. 

\r>fJ\  Panni  grisei,  qui  non  sunt  in  altiludiuc  duarum  ulnarum  et  quartali  onios 
uliie,  debent  comburi.  et  si  iutermixti  sunt  rrinibus,  similiter  igne  combarantor.  et 
crga  bospites  non  dcb<;nt  emi  panni,  qui  minoris  sunt  latiludinia  et  crinibtu  sunt 
'^>  intcrinixli.  si  aiitem  idom  panni  cmpti  et  rccopti  fucrint,  similiter  comburantur. 

|.>7|  Ilec  siinl  cluu.stra,  quu  in  oxilu  civilalis  niiui»trabunt  eqnos  ad  plaostrum 
vcxilli :  Kbersbcim,  Marpacb,  Morsmunstre,  Nuw'Urc,  Swarzach,  Gengenbacb,  ScbtH 
tere.  ministrabit  autem  prepositus  sancli  Arbogasti  palafrcdum  unum,  quod  scultetus 
cum  plaustro  ecpiitabit.  judci  facient  vexillum. 


ilß  Ann    Orandidier    Oeuvr.    inr'i    If    /-.r"-.  ....^i.  -/-^  ;.,.  „,    «/^ 

liehen  UabtrUefenmg. 
Die  Datirung  OromUdier'»  l.  c.  jj.  1.  "-«ek.  d,  SU.  t,  S15),  Ü» 

hride  da»  tfoeite  Stadtrrcht    n<  'im  ItUUm  JahrttltHl  dm 

Htm  Jahrh.  tutimten,  attbrir  iniaW  (VttfMummft 

»)                             getch.  der  detOtdtm  Frt%*Ufi-  dtt  MiMUttn  I, 

47)  md  Urgtl  in  den  D.  St.-Chrtm.  1\  I  im  dt*  /«krr 

tat*— lato  gtfrttt.    Al>tr   ihre    U---  Tt,,   Critmdi 

dagegen   hat    Winter   (Ottth.   rf.  -  *!». 

Wenn  auch  »eine  genan«   !>'  i.-^jJ  mt 

x>                          »teUen  iit,  m  gtteagt  iX,  $<>  <tUeA  mit 

BMtaiiM  <mf  dU  hUkir  n»'  rvcfc 

•cAoM  tu  dm  Ztittm  Bi$eh<':  mdt 
des  VUm  mtd  JSten  Jahrh.  tu  mUtn  *«m. 


ei 


618.  Drittes  Straßhur ger  Stadtrecht.  [1245-1260]. 

In  nomine  domini  et  individue  trinilatis.  notum  sit  omnibus  presens  scriptum 
inspecturis,  quod  temporibus  venerabilis  domini  Heinrici  de  Stahelecke  episcopi 
Argenlinensis  orte  fuenint  lante  indiscipline  et  injurie  et  oppressiones  mulierum  et 
pauperum  in  civitate  Argentinensi,  quod  idem  dominus  episcopus  imputavit  consu-  5 
libus  et  ceteris  civibus  majoribus  excessus  suos  in  hoc  et  negligentiam  judicis. 
tandem  consules  et  cetcri  cives  meliores  et  sapientiores  cum  predicto  domiuo  suo 
episcopo,  canonicis  et  ministerialibus  in  hoc  convenerunt,  quod  ipsi  de  communi 
consensu  et  consilio  hec  nova  instituta  statuerunt,  salvis  tarnen  antiquis  judiciis  et 
statutis  in  omnibus,  ita  quod  scultetus,  advocatus  et  consules  in  prioribus  nihilo-  10 
minus  procedant,  prout  jura  et  consuetudines  civitatis  in  libellis  sunt  descripte  : 

[1]  Stalutum  est  ilaque,  quandocunque  aliqua  injuria  vel  indisciplina  facta  fuerit 
in  civitate,  quod  magister  civium  et  consules  civitatis  infra  tres  dies  proximos  hoc 
debent  judicare  et  secundum  culpam  rei  emendare.  [2]  si  autem  hoc  delictum'  ex 
negligentia  magistri  civium  non  fuerit  judicatum,  magister  in  hoc  convictus  exibit  15 
civitatem  et  manebit  foris  ultra  miliare  unum  per  tres  menses.  [3]  si  autem 
magister  probare  potuerit,  quod  aliquis  de  consulibus  inobediens  sibi  fuerit  ad  Judi- 
cium promovendum,  idem  consul  simili  modo  exibit  civitatem  et  extra  manebit  per 
tres  menses  ultra  mihare. 

[4]  Item,  quicunque    ad    observandum    et    promovendum    hec    instituta  jurare  20 
noluerit,    omnia   dampna  et  gravamina,    que   posthac  illata   sibi   fuerint,   a  civitate 
sibi    emendata    per   Judicium  ^   .    .    .    .    ipse    autem    pro    delictis    suis    nihilominus 
punietur. 

[5]  Item,  quicunque  virginem  vel  muherem  violenter  oppresserit,  statim  ipse  et 
auxihatores  sui,  si  non  deprehensi  fuerint,  exibunt  civitatem  per  unum  miliare  25 
unum  annum  nuUatenus  intrantes  civitatem,  quousque  lese,  civilati  et  judicio  satis- 
fecerint.  [6]  item,  quicunque  aliquem  armis  vulneraverit,  ille  et  adjutores  sui 
vitabunt  civitatem  per  unum  annum  usque  ad  satisfactionem  lesi,  civitatis  et 
judicii.         [7]  si  autem  gladio  vel  cultello  aliquem  agitaverit  et  ipsum  non  vulnera- 

a)  Man  erwartet  ettca  :  non  obtinebit. 


48» 

verit,  vitiihil  civilulem  p<^r  inetiscrn  iinum  ultra  miliare  uiiqiic  ad  condigiMin  miu- 
fuclioii(;in.        |^j  ilcrn,  qiiicitii(|uo  prcmoditato  ooiiHilio  riislibiis  aliqtiPtn   [KrcuKterit 

Ulli   pcnniti    fi;roril,    viluhil   civilutciii   |xt   ntinutn    ad  cniPiidatiünnn   condif." • 

uiilcm  non  prciiieditatu  cuntiilio  oliquis  aliqiiem  dcpiluveril  vel  alapa»  drderit 
n  civitatcm  per  iniliarc  ii.squc  ad  cmendam  condigiiam.        [U]  item,  quicunque  pitccfl, 
vasa  vel  ligna  altcri  acceporil  violenter,  mnncbit  extra  civitatem  per  rocnwm  uoam 
usquf  nd  condigiinin  Btitisfuctiüncm.       [10]  item,  quicumr  :*iim  caltellam  oootra 

preceptiim  purlat,  vitiibil  civitatem  |>cr  mensein.  si  (  .  ■  i  abNCoodilum  habet, 
rcpulalnlur    pru  moleractore   et  gravius   punietin  //]  quicunque  litNipes  domus 

||>  deb«;l  hospitein  extraneum  prcmunire  ita,  quod  cultellos  suos  deponal  io  civilate. 
(|iiodsi  iiuspe»  domus  in  hoc  se  neglcxcrit,  de  quoliln-t  cullvllo  hospitum  dabit  decem 
süliilus.  [t'^\  item,  quicunque  ncx'tilius  cum  mitris  lerreis  vel  armis  stoe  himine 
repertus  fueril,  manebit  extra  civitatem  per  mensem  sine  illis,  qui  judicio  Presi- 
dent.     [13]  item,  in  quacunque  domo  post  sonitum  tercium  campane  lusores  reperli 

lü  fuerint,  liuspes  düinus  dnbit  unnm  libnim. 

[/•/|  Item,    quicunque   civium    non    vcmiii    <i<i  i.    postq'; "'•"'   "■" 

vocutus   l'uerit,    advociitu»   et   scultetus  dehi-nt   cum  ad  per- 

tum.        [15]  quodsi  illis  et  judicio  fuerit  inobediens,   magister  civium   ei  consoles 

cogcnt  cum  ad  äatisfaclionem.  et  propter  inobedientiam  et  tcmeritatem  sniam  manebit 

ao  extra  civitalein  per  sex  cbdomndiis  usque  ad  salisractioncm  rondignam. 

[l(j\  Item,  si  honeslus  homo  homini   uequam,   qui   male,   süperbe  et   lurpiler  ei 
respunderit,  alapam  dabit,  pruinde  non  est  pma  statuta  vel  emenda. 

[77]  Item  quia  domini  et  provinciales  nostri  raalam  et  injustam  habent  •     .-  '  - 
ludineni  in  lioc,  quod  pro  culpa  alicujus  concivis  nostri  alios  concives  nostros  mcul- 

■e>  pabiles  grnvnre  et  otYcndere  presumani,  ideo<|ue  de  consensu  civitatis  no.stre  statutum 
est :  si  aliquis  dominus  vel  proviucialis  noster  aliquem  coneivium  noslrorum  indc- 
bite  gravarc  presumpserit,  si  Jesus  non  potesi  in  illo  vindictam  sumcre,  in  oonsan- 
guineis  suis  propinquis,  si  potuerit,  dampnum  suum  recupcrabit  infra  et  extra  civi- 
tatem, quoriinonia  lamcu  prius  consiliariis  deposita. 

'M  [JS]  Quandocunque   consules   de   consensu  civitatis  aliqua   inslituta  feceriot  de 

annona  interdicenda,  de  vino,  de  cullellis  vel  de  quocunque  maudato  publit-o  piYi 
honore  et  utilitatc  civitatis  fecerint,  quicunque  hoc  mandatum  violare  presumpserit. 
i'onsules  Fucient  cum  infra  Iriduum  exire  civitatem,  ultra  miliare  per  menaem  aoom 
mauere  et  nullo  modo  civitatcm  sine  emenda  sibi  injuncla  intrare.        [t9]  si  aulem 

X.  sine  licentia  magistri  et  consiliariorum  infra  miliare  vel  in  civitatem  venerit,  exibil 
itcralo  usque  ad  miliart*  et  manebit  foris  duplioi  tempon%   quo   prius  sihi  injunctum 
fuerit,  ita  quod  duplioi  pona  puniatur  tam  vir  quam  fen 

l^-*^))  Item,  quicunque   civium   nostrorum   habet    iu   >.......■     ...  extra  cirilatom 

aliciua   Ikjuu    inunohilia  cum  aliquo  communia  et  indivisa,  potest  parteni  suam  indi- 

w  visam  in  eisdem  bonis  in  dotem  conterre  cui  voluerit.  et  non  oportet,  ut  mnlier 
super  dotem  suam  extra  civitatem  ducatur,  non  obslantc,  si  prius  negicciuni  fuerit. 
quin  proteritum  vel  futurum  ralum  |H^rmanebit.  et  sie  mulier  e  cooverao  viro  facere 
potest. 


[21]  Slalulum  est  etiam  de  communi  consilio  consiliariorum  et  scabinorum, 
quicunque  coacivium  nostrorum  tarn  vir  quam  feraina  aliquibus  liberis  suis  de 
bonis  suis  providit  et  forte  ceteris  liberis  suis  nibil  dedit,  quod,  quandocunque 
voluerit  tarn  in  sanitate  corporis  quam  in  lecto  egritudinis,  potest  illis  liberis,  quibus 
nihil  dederit,  dare,  quodeunque  voluerit,  sine  conlradictione,  ita  tarnen,  quod  liberi  5 
sint  ex  patre  et  malre  uterini.  illis  vero,  quos  postea  habuerit,  similiter  dare  potest, 
quod  non  est  occupatum. 

Aus  Mone'a  Anzeiger  für  Kunde  der  teutschen  Vorzeit  1837  8.  23 — 28  nach  dem  hand- 
schriftlichen Nachlaß  Grandidier's.  Aus  Mone  auch  bei  Gaupp  Deutsche  Stadtrechte  des 
Mittelalters  I,  80—89.  10 

Der  Druck  bei  Mone  gibt  als  Jahr  der  Abfassung  1241  und  1249  an.  Das  erste  Datum  ist 
wohl  nur  ein  Versehen,  das  letztere  nennt  auch  Grandidier  Hist.  de  l'egl.  de  Strasb.  II, 
36  mit  Berufung  auf  die  Angabe  eines  Pergament-Chartulars  der  Stadt  Straßb.  Darnach 
sei  dies  Statut  zwei  Jahre  später  erlassen  worden,  nachdem  Bischof  Heinrich  und  das 
Domcapitel  der  Bürgerschaft  von  Straßb.  gegenüber  darauf  verzichtet  hätten,  die  Straßb.  is 
Vogtei  je  in  die  Hand  eines  fürstlichen  GescMechts  zu  bringen.  Das  geschah  1247 
Mai  1  (cfr.  nr.  312).  Da  diese  Notiz  Grandidier's  in  keinerlei  Weise  mehr  zu  control- 
liren  ist,  so  scheint  es  sicherer,  der  Angabe  in  der  Einleitung  des  Statuts  gemäß  die 
Regierungsjahre  Bischof  Heinriclis  von  Stahleck  1245 — 1260  als  Abfassungszeit  anzu- 
setzen. Weizsäcker  (Der  Rheinische  Bund  S.  177  not.  6)  ist  sogar  geneigt  die  Entste-  20 
hung  erst  nach  der  Zeit  dieses  Bischofs,  dann  aber  bald  nachher,  anzusetzen.  Vergl. 
außerdem  D.  St.  Chron.  IX,  929  und  G.  Winter  Gesch.  des  Rathes  in  Straßb.  S.  68  ff., 
der  jedoch  ohne  Weiteres  das  Jahr  1249  acceptirt. 


f»l!l.    l'firzeic/iniß  der  Sirnai,„,-,ifr  Ilauagenouen,  aus  (Um  Jakr^  '•'*'>^ 


Anno   (lomiiii    12(M(   vigilin   hcali  Johannis  bnptislc  reiiovaUi  est  hec  carta.  bec 
sunt    noiniuu   duniinorum,  qui  jus  habciil  in  moDcla,  qui  dicuntur  husxgenoMen  in 

Argcnlinu  : 


Johannes  filius  Krimni.s "  judicis 

IJnrckiirl  der  Spender 

el  filius  ejus  Burckarduä 

Burckarl  der  Spender  in  slrala  stiperiori 

Hudolirus  et  Ollo  Ripolinus  frater  ejus 

lleyinlxjldus  de  Frihiirg  der  Siisse 

Rcynihüldus  Liebenccllarius 

Reymbuldus  iilius  ejus 

et  Heyniholdus  junior 

Hugo  Wirich 

Joliaunes  et  Hugo  filii  ejus 

Nicolaus  filius  G6czonis 

et  GÄczo  liliiis  ejus 

Krho  Iilius  Nicolai 

et  Nicolaus  ejus  iilius 

Mursel  Wisseger'' 

Nicoluus  Zorn 

Hugo  Iilius  Hun-kardi  Ui|)eliii 

Ui'denderlinus 

Hugo  fraler  ejus 

Hurckardus  Ripelinus 

IVlrus  ejus  Iilius 

Uifllii'inariis  ejus  Iilius 


Sigciinus 

et  Hugo  iilius  Gosperti  Tanrist 

et  Johannes  fdius  ejus 

Petrus  frater  Zornonis 

Burckardus  ejus  iilius 

Johannes  Huieter 

Reymboldus  Stübenweg 

Hugo  ejus  filius 

Johannes  Pnnphile 

Wilhehnus  de  Tegervi-Il  filius  Slu.lt 

Petrus  NajH' 

RftdoliTus  de  Vegerssheim 

Hugo  de  Vegerssheim 

Svfridus  ejus  filius 

Johannes  filius  Riidolffi  Leocdini 

RAlin  Lenczelini 

Heinricus  frater  ejus 

Hugo  Iilius  ejus 

Lenczelinus  lYater  conim 

Lencxelinus  filius  Lenczelini 

Heinrirus  et  Knlsc  fmlres  sui 

Ri^doltfus  frater  etmim 

Heinricus  lencxelinus 


a)  Br  HtiMIflielk  mii  mtifir  Dum 


b)  i>iM*r  Itmm  HMbf  ••■  fkitk$r  Bmi  tnß  •*(*• 


486 


Johannes  filius  ejus 

Rülinus  et  Jacobus  filii  ejus 

Rddigerus  Lencelinus  fratcr  ejus 

Heinricus  Virnekorn 

Johannes  Knobelouch 

R&linus  filius  ejus 

Gonradus  filius  ejus 

Ollo  Clobeloucli 

Wernlin  Glübelouch 

Werulinus  ejus  filius 

Johannes  Clobelouch 

Gosselin  Globelouch 

Johannes  et  Otto  fratres  euruin 

Gonradus  de  Bünowe 

Heinricus  de  Hechingen 

Hartungus,  Heinricus,  Johannes  filii  sui 

Otto  de  Pfetlenszheim 

Heinricus  ejus  filius 

Lütoldus  de  Hadestat 

Lüloldus  ejus  filius 

Nicolaus  de  Hechingen 

Gonradus  de  Hechingen 

Gonradus  filius  Rebeslocki 

Gonradus  filius  Eberlini 

Johannes  filius  Eberlini 

Eberlinus 

Heinricus  Eberlini 

Rülinus  Eberlini 

Rülinus  ejus  filius 

Gonradus  Rebestock 

Johannes,  Gonradus  ejus  filii 

et  Gonradus  Strubo 

Nicolaus  filius  Nicolai  Rebeslock 

Nicolaus  Kagenecke 

Johannes  Kagenecke 

Heinricus  Marsihus 

Weczelo  Marsilius 

Heinricus  ejus  filius 

Johannes  frater  eorum 

Erbo  Schenterlin 

Sigelinus  frater  ejus 

Nicolaus  filius  Heinrici  Rufi 

Rülinus  fihus  Sigelini  Rufi 


Gonradus  Broger 

Gonradus  filius  ejus 

Golschalkus  filius  Erbonis  Rufi 

Lampertus  filius  Laniperti 

Lembelinus  filius  Lamperti 

Johannes,  Fridericus  fratres  ejus 

Lembelinus  fihus  Sigelini  et  fratres  ejus 

Johannes  Treter 

Burckardus,  Wenczelaus  ejus  fratres 

Waltherus  Rüser 

Petrus,  Waltherus  ejus  fihi 

Rüdigerus  Rüser 

Bertholdus  frater  ejus 

Berlholdus  frater  eorum 

Bertholdus  frater  eorum  junior 

Johannes  filius  Billungi 

Johannes  filius  ejus 

Gonradus  Herlin 

Wilhelmus  de  Mutzich 

Ludewicus  filius  Burckardi  de  Rodcszheim 

Hugo  de  Rüdeszheim 

Nicolaus  de  Rüdeszheim 

Petrus  de  Rodeszheim 

Gonradus  de  Rodeszheim 

Ludewicus  ejus  filius 

Ludewicus  de  Rodeszheim 

Otto,  Gonradus  filii  sui 

Johannes  de  Rodeszheim 

Johannes  ejus  filius 

Burckardus  de  Rodeszheim 

Eberlinus  de  Slabulo 

Rülinus  ejus  frater 

Nicolaus  de  Slabulo 

Johannes  de  Slabulo 

Anshelmus  Nuszböm 

Otto,  Rüdigerus  ejus  filii 

Bertholdus  Erlin 

Eberlinus  fraler  ejus 

Eberlinus  filius  Eberlini 

Petrus  Büczelin 

Johannes  filius  ejus 

Berlholdus  Glewelin 

Johannes  Glewelin 


487 


VVcrnliorus  filitis  Kruiiüiiis 

Johdiiiiifs  (k<  ('.oliimhariu 

Üfilliolilus  ejus  liliiis 

Conroilus  Cruclu' 

Nicolaus  (Iruclic 

JoliiiniH's  (!rii(-h(! 

.loliuiines  t't  JüliiiniKis  filii  fjiis 

Jüliuiines  Ede " 

DiollicTicus  (iliuH  llnrtimgi 

1mI)0 

Krho  liliu-s  ejus 

Ilarlungus  filius  lliirliingi 

Plckeliurdus  fraler  eoritui 

WiiIiIktus  filiiis  filie  Kriini 

et  Krlimis  fralcr  Wallhcri 

I'flrus  de  WinltTlur 

Hugo  de  Winlerli'ir 

iluf^u  ejus  filius 

Hi'iilolir  dt-  Wiiilcrliir 

(lomiuliis  de  W'inU'rlür 

Conradus,  Nicolaus  filii  ejus 

ileiuricus  de  W'inlerlür 

N'ii'i)lnuH  ejtis  filius 

Jüluiuncs  lilius  Ilerninniii  ilr  WiiiliTliir 

Nicolaus  ejus  fraler 

Coiiradus  de  Winterlür 

Johiiiiiies  ejus  filius 

Herlhüldus  llufus 

Niculaus  filius  ejus 

Johannes  ejus  filius 

(ioczo  filius  Hiili 

Kl)elinus  filius  ejus 

Siokes  filius  Wildeniauni 

Johannes  Pulex 

WernluTUs  ejus  filius 

Lenlfridus  filius  ejus 

Johannes  fruter  Lenlfridi 

Johannes  KAUin 

(lonradus  filius  ejus 

HiMinus  fili\is  ejus 

Conradus  Tarsche 

Ileiuricus  Tarsche 


ilcinricus  (ilitu  ejui 

'  '  '    iidc  tiiius  qus 

I  •  I     3che 

lleinricus  filiuB  ejtu 

Johannes  filius  ejus 

I'flrus  filius  Julia 

l'ridericus  de  Dui^ 

(lonradus  de  Mon<  li 

Hugo  Waler 

Hugo  filius  ejus 

Nicolaus  WbUt 

Heinricus  Walcr 

C^onradus  Waler 

Hugo  Walcr  junior 

Johannes  vom  Hiel 

Johannes,  Nicolaus.  Juhanucs,  ßerllioldus 
filii  ejus 

Wernhcr  vom  Ilicl 

Herlholl  vom  Hicl 

WoUrijelm  vom  Uiel 

Friderich  vom  Hiel 

Heinricus  fraler  ejus 

Berlholdus  fratcr  eorum 

OtVzo  der  Crehisser 

Berlhold  der  Crebisser 

Johannes  filius  ejus 

Johannes  de  Sarburg 

Nicolaus  de  Sarburg 

Johannes  ejus  filius 

Heinricus  de  Sarburg 
Johannes  <le  Sarhurg 

Bcro  der  Meteman 

QAczo  Vollsche 

OActo  filius  ejus  de  secunda  uxor«> 

Völlsohe  fralcr  ejus 

Jacobus  filitis  suus 

Johannes,  Q6c»}  flralres  sui 

Burckardus  Woltfgang 

Burckardus  filius  cju.« 

CAnczemannus  anle  KnouaKU-num 

CAnczemannus  filius  CAnonouinDi 

Johannes  filius  CAnckemanni 


«^    ^jr^/V/Aif/)    t>^    MiVi/    iW»    :»    Ut*m 


488 


Waltherus  fraler  eorum 

Fridericus  Pfaffenlap 

Johannes,  Bertholdus,  Johannes  filii  ejus 

Nicolaus  Pfaffenlap 

Erbo  Pfaffenlap 

Nicolaus  filius  Sigillini  Pfaffenlap 

Johannes  frater  suus 

Helffericus  Lantöse 

Riidolff  Ilavenblast 

Ilerman  von  Hagenowe 

Berlhram  de  Sarburg 

Johannes  ejus  filius 

Johannes  Sele 

Conradus  ejus  frater 

Wiricus  filius  Heinrici  Rufi 

Heinricus  filius  Wirici 

Hugo  filius  Wirici 

Berlinus  filius  Berwigi 
Petrus  frater  ejus 

Berwig  filius  Hessonis 

Johannes  de  porta  boum 

Johannes  filius  Wieberti 

Eberlinus  filius  filii  sui 

Johannes  frater  Eberlini 

Petrus  filius  Johannis  filii  Wicberli 

Johannes  filius  ejus 

Jacobus  ad  ursam 

Johannes  filius  ejus 

Burckardus  R6sselin 

Johannes,  Burckardus,  Petrus,  Nicolaus, 
Jacobus  filii  ejus 

Fridericus  filius  Gerungi  de  Hagenowe 

Syfridus  Merswin  et  filii  ejus 

Conradus,  Syfridus  fratres  Conradi  Merswin 

Rülinus  Surackes  et  filii  ejus 

Johannes    . 

Goczpertus  filius  Baltemari 

Gosselinus,  Heinricus,  Gösselinus,  Petrus 
filii  ejus 

Heinricus  Balderaar 

Bcldelinus  frater  eorum 

Johannes  von  Bercheim 

Otto  Ilayersida  et  filii  sui 


G6czo  Haiersida 

Heinricus  Haiersida 

Heinricus  Gleselin 

Ciino  filius  sororis  Gleselin! 

Diethericus  filius  ejus 

Conradus  de  Knörszheim 

Johannes  de  Knörszheim 

Johannes  von  Utenheim 

Ciino  filius  Ciinonis  ante  monasleriuni 

Heinricus  der  Dürre 

Conradus  frater  ejus 

Petrus  filius  Conradi 

Orlwinus  filius  Swarbarii 

Heinricus  Swarber 

Heinricus  filius  ejus 

Johannes  Swarber 

ülricus  Swarber 

Petrus  Swarber 

Jacobus  Swarber 

Erbo  de  Barre 

Jacobus  de  Barre 

Johannes  Unbegürteter 

Burckardus  ejus  frater 

Volmarus  Trübe 

Anetsch  frater  ejus 

Burckardus  de  Mülnheim 

Johannes,  Heinricus,  Burckardus  filii  ejus 

Waltherus  de  Mülnheim 

Waltherus  Lyrcke 

Heinricus  frater  ejus 

Goczo  privignus  Conradi  de  Winterlurne 

Lento  frater  ejus 

Johannes  der  Zollre 

Otto,  Hugo,  Jacobus  filii  sui 

Reymboldus  filius  Vulpis 

Petrus  filius  filie  Johannis  des  ZoUere 

Diethericus  de  Hirtikeim 

Wolfflielmus,  Diethericus  filii  sui 

Otto  de  Hirttenkeim 

Otto  Schotto  von  Hirtenkeim 

Johannes  frater  ejus 

o 

Ulricus  Böckelin 
Heinricus  filius  ejus 


*» 


Dielliericus  de  Basilea 
WcriilHTiis  ejus  filiua 
(loczo  de  Hellciidürf 
lleiiiricus  filiiis  Iltnlinuniii 
(lApfridiis  Fruiiienturius 
Hicliw'iii  liliiis  eju» 
KridfriciiH  Ki>;flwarl 
Kigclwurdus  lilius  «(jus 


(lAczo  LonguB  de  Ilagenowe 

CouTHiliiH  ejus  (ilius 
Wallhcrus  (ilius  Kgcnoni» 
Nicolaus  filius  Joliunnis  dicti 
Conradus  dv  Zal»eriiiii 
Kichwin  von  itapulczwilre 
Uiricus  (ilius  ejus 
U&dulfFus  (ilius  ejus. 


Bifldioff 


S  auH  Straßb.  St.  A.  AA  art.  44  l\ipitr-HmdaAiift  de»  tBtm  Jakrk.  «m  64  BUUtrm 
ful.  2—4.  Die  CohmmtntItatMtg  dtr  Hamim  im  der  Vortage  iet,  loteeU  «  nmfiag,  wieder- 
geijtl>eit. 

Nur  Hummnri»ch   »ind  darnu*   eineelne    Ofndtlechtemamtm  jMfrfw    bei   B.  HerUag   Edel» 

Chnm    Uli     VI  11  /<     1'  Irpftmlt  Huai  mir  tnnr   mrmn.  ih  Wrrttft    p    4V>  nr    ts 


REGISTER. 


VORBEMERKUNG. 


Bei  der  Anfertigung  des  Registers  ist,  im  Anschluß  an  die  von  der  Commission 
dafür  aufgestellten  allgemeinen  Grundsätze,  folgendermaßen  verfahren  ivorden : 

k  ist  mit  c,  uu  und  vv  mit  w ,  y  und  j  mit  i  zusammengeworfen.  Abweicliungcn  in 
sprachlichen  Formen  sind  nur  einmal  angeführt.  Auf  die  als  Schlagwort  gewählte 
Form  —  hei  Ortsnamen  womöglich  die  moderne ,  auch  wenn  sie  nicht  urkundlich  —  ist 
von  den  anderen  verwiesen ,  außer  luenn  die  Trennung  der  Nebenformen  erst  nach 
den  ersten  drei  Buchstaben  erfolgt,  oder  wenn  trotz  früherer  Trennung  die  Nebenform 
vom.  Schlagwort  durch  nicht  mehr  als  drei  Worte  getrennt  ist.  Sind  Zahlest  aus  einer 
Ueberschrift  angeführt ,  so  sind  die  bezüglichen  Stellen  des  Textes  nicht  berücksiciUigt. 
Die  den  Personennamen  in  Cursiv  beigesetzten  Dalirungsjahre  der  betreffenden  Urkunden 
haben  vor  sich  ein  f ,  wenn  die  Person  zur  angegebenen  Zeit  nicht  mehr  lebt,  ein  * , 
ivenn  die  Urkunde  unecht  ist.  Sind  die  Zahlen  durch  eiiien  —  getrennt,  so  beziehen  sie 
sich  auf  verschiedene  Personen.  Wenn  Personen  zu  Orten,  Aemtem  u.  dgl.  in  Beziehung 
stellen,  so  sind  in  der  Regel  die  Haupteinträge  hierunter  gesetzt,  und  von  dem  Namen 
der  Person  ist  venviesen.  Erscheinen  mehrere  Personen  gleiches  Namens  in  demselben 
Amt,  mehrere  gleiches  Vornamens  in  derselben  Familie  oder  dgl.,  so  ist  nur  einmal 
verwiesen.  Die  Verweisungen  auf  die  OHe ,  Aemter  etc.  in  welchen  eine  Person  sicher 
oder  mit  ziemlicher  Wahrscheinlichkeit  nachzuweisen  ist ,  sind  unter  ihrem  Namen 
vereinigt,  [n  allen  den  Fällen,  wo  Personen  vielleicht  identificiert  loerden  könnten,  dieß 
anzudeuten,  erschien  nicht  wol  thunlich ;  es  ist  also  z.  B.  von  Personen  des  Vornamens 
Reinbold  atif  gleichzeitige  Personen,  die  bloß  «iReinboldv  heißen,  nicht  noch  besonders 
verwiesen.  Die  Mitglieder  der  Straßburger  Stifter  sind,  auch  wenn  sie  Geschlechtsnamen 
führen,  nach  den  Vornamen  angeordnet.  Unter  Ortsnamen,  bei  deren  Einreihung  in  der 
Regel  der  Wortstamm  in  Betracht  gezogen  ist,  sind  zuerst  die  etwa  erwähnten  Localitäten 
—  abgesehen  von  den  Kirchen,  Stiftern  etc.  — ,  dann  die  Einwohner,  Beamten  u.  dgl., 
hierauf  die  Kirchen,  Stifter  etc.  mit  Personal,  zuletzt  die  Personen,  die  den  Namen  von 
dem  Orte  haben,  aufgeführt.  BisOnimer  u.  dgl  ,  die  nach  dem  Orte  benannt  sind ,  7nil 
dem  zugehörigen  Personal  folgen  unter  neuem  Schlagwort.  Erscheinen  Personen  unter 
einer  Gesammtbezeichnung,  z.  B.  einem  Amtsnamen,  so  sind  zuerst  die  Erwähnungen 
der  Personenclasse  ohne  Jahreszahl,  dann  die  der  einzelnen  Mitglieder  resp.  Amtsinhaber, 
zuletzt  der  ungenannten  aufgeführt.  Straßburg  als  Stadt  ist  nicht  in's  Register  aufge- 
nommen, auch  nicht  die  Bürgerschaft  oder  der  Rath,  wo  er  als  Vertreter  der  Stadt 
erscheint,  z.  B.  etwas  beurkundet  oder  an  ihn  geschrieben  wird,  auch  nicht  die  Haus- 
genossen, die  in  dem  Verzeichniß  in  bequemer  Uebersicht  vorliegen.  Von  den  gebrauchten 
Abkürzungen  bedarf  der  Erkläning  nur  etwa  ders.  =  derselbe,  dioc.  =  diocesis, 
ebd.  =  ebenda,  Loc.  =  Localitäten,  mag.  ■=■  magister,  mil.  =z  miles  Ritter,  inin.  =  Minis- 
teriale, Str.  oder  Straßb.  =  Straßburg. 

M.  BALTZER. 


Verzeichniß  der  Urkunden,  welche  ganz  oder  stückweise  in  andern  Urkunden  sich  wiederlioten : 

Zu  Nr.  23  vgl.  24,  31,  36,  39,  43,  46.  —  45  vgl.  47.  —  75  vgl.  106,  134.  —  90  vgl.  187.  -  145 
vgl.  174.  —  221  vgl.  295,  374,  350,  355,  561.  —  235  vgl.  330.  —  246  vgl.  316.  —  290  vgl.  312.  — 
292  vgl.  438.  —  309  vgl.  320.  —  312  vgl.  317.  —  3.35  vgl.  336.  —  416  vgl.  417.  —  441  vgl.  446, 
447.  —  525  vgl.  533,  541,  552.  ~  531  vgl.  S.  403  not.  1.  —  551  vgl.  554.  —  557  vgl.  567.  — 
558  vgl.  560,  562,  569,  570,  571,  573,  589.  —  589  vgl.  590,   593.   —  590  vgl.  593. 


NAMiv\i;i:(;isTi:i{. 


A.  H.  iStrnPI).  Krnnciiik.  AhtiitH. 

A.  K.  StiiiKI).  MiiiiHt.  frutr. 

Aarh  b.  Arho. 

Aiicticn  A(iuisgraiium     18,  13.  2A,  IH.  27,  21). 

Aar  Arari»     12,  24;  36. 

AarKaii    AraKnii);>a  — gougcims   Argowc     II,   20. 

der  obere  —     2}l,  3. 
Al>lm     7H0  :  1»,  23.  vgl.  StraPh.  Loc. 
Ackirmnn  B.  —     1260:  847,  7.   den.?  Agricol«; 

KliiiH     1357  :  310,  30. 
Ai'hain  s.  Esclipyin. 

Acho  Aiina>,  Aach  in  Wilrtonibc  rc  ö.  FrcndensUiU 
oder  Aclicn  bü.  ö.  S  mI  ? 

Koiirad  von  -,  Strnll  ItO'J  :  113,13. 

iloinrirh  von  -  ,  Strnpli.  UiuKt-r     133'J  :  171.  36. 

Heinrich  von     -     /:.'.'.;  .-  2(iii,  II,     U04  :  437,  4. 
n'liO  :  4(i3,  H.  vj;l.  StrnPli.  cons. 
Achenheim  w.  SlrnPb.     21»,  Ml.  247,  35. 

Johannes  von  — ,     l^(H  :  VM,  10. 

Wilhelm  von  — ,    1303 :  4(».s,  40.    1364 :  4»4,  10. 
A.liil-  vgl.  Adel-  AI—  AU1-. 
Adnigarda  s.  Dieholt. 
Adalhart  —harte    -  hartus 

min.  des  SfraPb.  Ilisth.?     l(m  .  50.  17 

SOI  :   17,  16. 
Adaimnnnno     •  7/"^  .-  14,  13. 
Adnlnohe       nohns  — och  Adelhorh 

g.   Ilui'sliorin   Abte. 

*.  '-  tsch. 

t/.  ./.•46,  ft. 

Ailalnnart    910  :  80,  ÜH. 
Adam 

B.  Eberach  Abt. 

StraPb.  DOrger     1366:  899,  I. 
Adel-  vgl.  Adal-  u.  AI—. 
Adelbero  Adalboro 

B.  StraPb.  Mftniit.  fratr 

B.  SlraPb.  MdnBl.  fratr    n    port 

Oraf    llll'J]  :  6»,  nn 


AdelbrrtnB  Adnllx-rtnn       brehl       hn>l 
a.  Dontschland  Kanxlei  «rcUcaac. 
■.  Elsa»  HenOge.  vgl.  Stnfb.  Loe. 
s.  Oelfrat 
•.  IfnUis  cansid. 
■.  Rappoltatrin. 
■.  Stnib.  St.  ArbogMt  fntr 
StnPb.    min.    n.    BOmr? 

62,31.     1109 :  M,  t».     II 

88,    87.      1134:   «4,   SM.      nii      .i.    ..    i- 

UM  ■  HA,  12.     1163  :  »8,  8.  vgl  i>tralb  acvH 

0.  SlraPb.  BiBth.  ricedom. 
«.  StrUb.  Bisth    Vögte, 
a.  Worma  can. 
1039  :  4ß.  4.  —  1039 :  4«.  6.  —  toet .   48,  «H 

1061:   48,   89.    -    Ormf     1138:  07,    12.    - 

«60.-  91,  1«. 
Adelgotna  Adalsotns  —gm  Adalfodna      »•••i>ii> 

— goi  AlgoOHU  — (o(M  — SM 
8.  Rex. 

s.  Stnfb.  8t  Arbogaat  fratr.  n.  prrp. 
•.  Stnfb.  Mftiut  f^tr.  a.  prep. 
a.  Strafb.  8t  ThooiM  wlkr. 
[9M-991J  :  88,  la  —  1039  :  4«.  &. 

Adelheidis  Adalhuda  AddaUis  Aa«lh«i«U  -kcttb 
Alhcidis 
a.  DrataeUud  KaiMr  Otto  L 
a.  Dingahelm  ritSfhtan't  tob  —  Qattte. 
•.  OriMli  'in. 

s.  Hagen' 
B.  Hnnfnt. 

a.  R.'«pj>olt«tein  Ad^ltwrt  von  - 
a.  H 
a.  l: 

a.  S  iicriiaad  ton 

a.  S  'lard  — . 

Sifrui  0,  .irs   KAckera  ««■  f^' 

1310:   188.   11.  TgL  Smfb 

aorur   converaa     1944 . 

Iak.  MM'htildia. 
aoror   converaa     tM4 .    818,   96.    vgl   Stolfb^ 

Loc  MecbUiaU. 


Slh. 


*  )i^       ^^*  ar* 


494 


Adelheidis  —  Alpa 


8.  Tollenstein. 

s.  Winstein. 
Adelhelmus     956' ;  32,  22. 
Adelnoheshoven    abgegaiig.    Dorf   zw.   Straßl).    n. 

Königshofen     43,  27;  29.    dasselbe?  Adellohcs- 

wilre     69,  4.  n.  Adelhardes—    Adelharteshovcn 

i)4,  7;  16.  268,  19. 
Adoiie     *  778  :  14,  9. 
Adrianns  s.  Rom.  cxir.  Päbstc  Hadrian. 
Adnleodns   diaconus  s.  Deutschland  Kanzlei  not. 
Aercanbralit  Ercanbertns     737  :  4,  33. 
Agilmarus  s.  Frankenreich  Kanzlei. 
Aginone     ♦  778  :  14,  9. 
Agnes 

s.  Dahn  Friedrich  von  — . 

8.  Deutschland  Kaiser  Heinrich  in. 

s.  Höllenstein  Waltram's  von  —  Schwester. 

s.  Judens  Markwart  — . 

s.  Pfettisheim. 

8.  Ripelin's  Hugo  —  Gattin. 

s.  Spender's  Friedrich  —  Töchter. 

8.  Westerman's  Friedrich  —  Sohn  Gerhard. 

s.  Wilgen. 

8.  Zidelarius  Humbert  — . 
Agni  Alberti  — relicta  s.  Gisela. 
Agricola  fllins  s.  Ackirman. 
Ahr   Are  Altenahr   sü.  w.    Bonn   Lothar  von  — , 

Graf    1129  :  61,  34. 
Ahswilre    wol    Assweiler    w.     Lützelstein    Hugo 

von  —     1363  :  410,  20. 
Aigrao  (vgl.  Heirao)  presbyter     719 :  3,  1 ;  ff.  ders.  ? 

737  :  4,  34. 
AI —  vgl.  Adal —  u.  Adel — . 
Alabrunnen  s.  Albronn. 
Alaholfo     *778:  14,  11. 
Alaman —  s.  Alleman — . 
Alasicinsis  s.  ElsaP. 
Alba 

Alpa,  Saaralben  in  Lothringen? 
Friedrich  von  —  8.  Westerman. 
Reinbold  von  —     1264:  414,  11. 

s.  Bar. 
Albano  Albanensis  s.  Rom.  cur.  Card,  bisch. 
Albeck   n.    ö.   Ulm    Beringer   von  —    s.   Straßb. 

Münst.  fratr. 
Alberich  Albericus 

s.  Saxo. 

1039  :  46,  3.  ders.  ?  1040  :  46,  28. 

1039  :  46,  5.  ders.?  1040  :  46,  31. 

Albero 
s.  Konrad. 
s.  Ehenheim. 
s.  Honau  scol. 
s.  Neuburg  Äbte. 
8.  Straßb.  St.  Arbogast  prep. 
s.  Straßb.  s.  Petri  jnn.  scol. 

Albertus  Alberthus  Albrecht  Albreht  Albreth 
8.  Agnus.  * 

s.  Bastheim. 
8.  Beger. 
s.  Behlenheim. 
8.  Bolchen, 
s.  Kage. 
s.  Kerzfeld. 
8.  Dagsburg. 
s.  Dellmensingen. 


8.  Deutschland  Kanzlei  not. 

s.  Ehenheim. 

8.  Endsce. 

8.  Epfig. 

8.  Habsburg. 

8.  Haslach  prep. 

8.  Herraolsheim. 

8.  Hohcnstein. 

8.  Honau  dec. 

8.  Honau  fratr. 

8.  Rhcinau. 

8.  Rot. 

8.  Rulenderlin. 

s.  Schneckenburg. 

8.  Schopfheim. 

s.  Schwarzach  cam. 

8.  Stabulo. 

s.  Stehelin. 

8.  Steinbrunn. 

piscator    1253  :  286,  26.  vgl.  Straßb.  Loc. 

8.  straßb.  St.  Martin  pleban.  u.  Münst.  fratr. 

8.  straßb.  8.  Petr.  jun.  prep. 

s.  Straßb.  St.  Thomas  fratr. 

min.  8.  Straßb.  Bisth.  vicedom. 

s.  Truchtersheim. 

s.  Dttenheim. 

s.  Vercelli  Bischof. 

8.  Werre. 

s.  Windeck. 

8.  Zabern. 

Albrat  Hageno's  Sohn,  von  Straßb.  ?     IMl  .   407, 
21;  35. 

Albronn  Alabnmnen  Altbrunnen  — brunnun 
— bnrnen  zw.  Ergcrsheim  und  Dahlenheira 
n.  ö.  Molsheim      16,  10.  44,  18.  45,  7.  83,  7. 

.Cuno  von  —     1148  :  83,  15;  20.  seine  Frau  ebd. 
Albuino  clericus     780  :   15,  22.    vgl.  Straßb.  Loc. 
album  castrum  s.  Weissenburg. 
Akhdorf  s.  Altorf. 
Alderih  Alderichus  Aldericus 

780:   15,  16.   ders.?     15,  30.   vgl.  Straßb.  Loc. 

s.  Straßb.  Münst.  prep.  ders.?   s.  ebd.  fratr. 
Aldorf  s.  Altorf. 
Ale —  vgL  Alle — . 
Alebertns  s.  Bischofsheim. 
Aleuuich  Aleuvicus 

8.  Sulz. 

[965—991]  :  38,  17. 
Alexander 

8.  Dicke. 

8.  Heinrich,  Straßb.  Büj-ger. 

8.  Rom.  cur.  Päbste. 

8.  Straßb.  Münst.  fratr.  und  Haslach  prep. 
Alione     *  778  :  14,  10. 
Alisacin  8.  Elsaß. 
Alle  8.  Hl. 
Allemannia  Alamania  — manni  Alemania  — mannia 

8.  s.  Damiani  ordo. 

s.  Deutschland. 

8.  Deutschorden  precept. 

s.  Dominikaner  provinc. 

8.  Franciskaner  provinc. 

s.  s.  Mar.  Magdal.  ordo. 

8.  Schwaben. 

Allerheiligen  im  Schwarzwald  ö.  Oberkirch  Kloster 
151,  6.  154,  37.  195,  36. 

Alpa  8.  Alba. 


Alpirsbaoh  —  Aspertus 


486 


Alnimlmrh    nn   der    KinxiK    nQ.    Krpmlcni)<adl    in 

Würtomborg  Klos«.  -     ii     I 
AlHa—  «.  P.Unß. 
AIno  AIh«  n.  III 
Alt       vkI.  AI 

Altmlxirg  HÜ.  I.i'ip/.JK  Aii(;iiiitiiierkloHt.     180,  86. 
Alton  dioti'lfi  H.  Uit|i|>iillitti'in. 
Altnwilro  Altlii'wilrf,  der  aiiKBi>Kiin|{.  Ort  1».  DkOd- 
liiicli  II.  KchlcttKtadt  od<T  Altwrii-r  «.  lUupolUh 
wnilcr?  iliiK'>  von  -~    ».  HtraDb.  .MOnai.  fnttj-. 
Althi-iin  Tl.  Zätiorn    »37.  9. 
Altmnnniifi  diaconuH     73li  :  3,  25. 
Alforf  Alrh—  AI—  Altdorf  Altliorf  Atdorf  Argent 
dioc.  Hö.  ö.   MolBhriiii    43,  27;   29.  27S,  »I. 
274,  2<).  310,  2.'..  XV)    :!:V 
cappllnnil»  Syiiiiiiid     /  15. 

neii<Mli(linrraliti.i    31  iJ    113,  86.  84», 

24.  415,  24.  426,  1».  44«>,  3.  »gl.  Str.  Loc. 
Abte  41(1,  3;  ff. 

Otto     1138:  67,  9.     1143:  69.  87.     il45 : 

79,  29. 
135li :  2»1,  38. 
cpllcrnrin»  Johanne»    124S  :  244,  Ki 
VoRt    31i),  21. 
Amnlbcrtns  8.  Frnnkenreich  Kanzlei. 
Aniplia   — oniii»   n.    Rom   ßiich.     Walter     1263  ; 

.388,  1. 
Ana|;ni  Anagnin  «0.  ft.  Rom     17'.' 
21>5,  14.  25m,  2.  801,  3.  :W>,  4.  :: 
SM,  41.  .336,  4.  :W().  11.  841,  4,  ai.  :U2,  17 
Anangonn«    •  r7*( ;  14,  10. 

Aiidoch«  AndosHO  zw.  Ammprscc  t>.  Wörmseo  Ber- 
thold von   --,  Graf     11  Jl!     87.  13. 
Andlau  Andolnhe  w.  Hnir 
Kloster    43i»,  35. 

Äbtissin  Hedwig     1237:  lt>3.  41. 
?:berhnrd  von  —    122(i  :  ir>3,  l.  wol  nicht  de«.? 
1203  :   37»i,  10;  28.  37»,  16.  381,  16 
Andreas  s.  Hohcnlohc. 
Anc8—  Anisheim  8.  Ensheim. 
Angelus  s.  Tarcnt  Erzbischof. 
Angesele,  min.  des  Straßb.  Hi»th.?  /««/.•  78,  29. 
AngilolfnH  ».  Horcholfns 
Anna 
H.  Oleinnii'«  Konrad  —  Tochter. 
8.  StraPb.  .St.  Marx  goror. 
8.  Stubenweg'g  Rcinbold  —  Qatlin. 

Anno 

g.  StrnPb.  Münst.  fratr 

8.  Worms  cnn. 
Ansbach     110,  .37. 
Aiisegarlns    jiresbyter      T.JJ  .     I     Jl        T.19 :  ft,  2. 

17391  :  6,  15. 
Anielin  AnsclnuiH  AmkIhImi  Aiwli.liniis 

t.  l>-lilr:ttzluMm 

1.  Jnstiiu'iii 

I.  Ma(i< 


»    i;.iiii><>li>l<'in. 

s.   .Schwarzarh  Abte 

wol  SIraPb.  min 

limi  :  W.  14. 
grav.  »eine  l>   •■ 

///«/.•  7.3.  *." 


Hinfh   bnrc- 


».  Stralb,  8(.  Arbonirt  frair 

•.  Stnf b.  Hospit  frmtr. 

1.  BInfb.  Mflaat  cmb. 

•.  Stnfb.  •.  Patr.  jmi.  port. 

».  Stralb.  Bi«th.  Vogt«. 

s.  Stimfb.    Biatb.    V&gta      Ut9.    mm»  (wgMti 
•.  BaaäaUUuk  Umrkh  u.  Marqwud  to*  - 
Mim  BcpotM  a.  Bappollst«ia  AaMlm  a.  Bgviolf 
Ton  — . 

».  Dtntberg  Radolft  von  —  M>r«nn« 

•.  Vnrat«. 

I.  Wangen. 

[965—991]  :  89,  7.   -  /.'«..    ■"//  .  av,  H, 
kntnuna    •778:  U,  7         •;,;,     14,7. 
Antonin»  phiaicas,  nuf;  zu  .^irafb.  ?     liCS:  9M,  7. 
Antrin—  «.  Entrin— 
Apiaca  •.  Epfig. 


AfiK'ini 


?■'      14,  II 


463.  7. 


i .SiraPb.  con». 

Hartong   in  — ,  .'^IraSb.  BOrgcr     13fiii 

Aqttiieja— jflnai«)"' 1.,  <;....«,..i     n...    wx:  ^ 

Aqnis  d«  —  B.  A 

Aqolagrannm  i.  Aachen. 

Ar—  a.  Aar  Aar—  Ahr. 

Arcenheim  ».  Arambai«, 

ArdaJiniu,  Bischof    738 :  8,  88. 

Argent—  a.  8t7»fb. 

Argereabeim  a.  Ergcnbeim. 

Aribio    •  77«  .•  14,  10. 

Ariesberg.  iw.  Aalen    -    ^     ' -    V 

o<ler  Aricgisbergo 

S.  fi  not  3  angerohii.   .:....       .,.,,.., 

Stnfb.  Bftrger    1261 .  360,  16. 
Arlon  Arlonnm  n.  w    i ---— • »«--v 

rieh,  Graf  von  Luv 
Amolda»  Amolt 

s.  B&rglen. 

a.  Keatenbols 

a.  Kind. 

s.  Dentacblasd  Kanal«  »rchicanc. 

s.  Holland. 

a.   I,niii 

s.  ii°  k'raf  Lndwig's  II  mtlit. 

a.  S<  1  ptcban. 

o«msianu.H    Ijyj  .  »39,  U.  »gl.  Stralh    l/v 

1363  .  402.  10.  vul.  Strafb.  Loc    Wolprrt 

s.  Stralb.  St  Arbogaat  fratr 

s.  Strafb.  St  Arbonat  prep. 

a.  Strafb.  Hocpit  fratr. 

(8  »crKbM.?)   t.  Stralb.  Mtoat  fr»' 
engst.,  prep. 

1160  :  91,  19. 
Amolfas 

R.  Dentsrhland  Kaiser  a.  Ktai«». 

8.  StraPb   St.  Arbogaat  prep. 
Arnsberg    Araisbere    BaÜM   w. 

Unt-EU.  der  von  -    l»U  ■  SM.  H 
Amolfban  »   {'«•bwaraacb. 
Artenl  i  n.  ft  C< ' 

Aaaph  791.    \. 

Kic—  »gl.  Escb— . 
Aacrtcbi    7'^     '"•   '^ 
Aapermoni  I  tnd  Venlan  Beterkb 

»on  -.  l.....;  '•    '« 

Aspertns  a.  IH"  oi  cMtell. 


ia 


im 


Assisi    -  Basel 


Assisi    Asisinm    Assisium   s.    Rom.    cur.    Kanzlei 

Johannes  u.  P. 
Assweiler  s.  Ahswilre. 
Atala  Adala 

s.  Straßb.  St.  Stephan  Äbtiss. 

s.  Eschau  Äbtiss. 
Atdorf  s.  Altorf. 

Atzenheim  Hochatzenheim  sü.  ö.  Hochfelden  257, 41 . 
Audachro     728  :  3,  31. 
Audebertus     *  778  :  14,  9. 
Audrico     *  778  :  14,  12. 
Anenheim  Ouuanheim  Owenheim 

in  Baden  n.  ö.  Straßb.     28,  11.  33,  5. 

im  Elsaß  n.  ö.  Wasselnheim    216,  20. 
Ang —  vgl.  Reichenau. 
Augsburg  Augusta    195,  4. 
s.  Angustini  ordo 

s.  Marbach. 

s.  Sens  St.  Johannes. 

s.  Straßb.  St.  Arbogast. 

8.  Straßb.  St.  Katherina. 

s.  Straßb.  St.  Marx. 

s.  Straßb.  St.  Stephan. 

s.  Straßb.  St.  Trinitas. 

s.  Truttenhausen. 
Augustiner  s.  Angustini  ordinis  eremitse  s. 

Altenburg. 

Straßb. 
St.  Anrelien  vgl.  Straßb.  Loc. 

Lambert  von  —     1263  :  397,  17.  vgl.  Str.  Loc. 

Pilgerin  von  —     1257  :  310,  30. 
Aureus  s.  Güldin. 
Avellan —  s.  Haslach. 
Azekind    [965—991]  :  38,  19. 
Azelin     [965—991]  :  38,  18. 
Azzo 

s.  Rosheim  Bürger. 

951  :  30,  31.  956  .-31,  28.  —  1040  :  46,  29, 


B. 


B.  clericus     1188  :  102,  22. 

B.  s.  Ackirmau. 

B.  s.  Dacianns. 

B.  sacerdos  s.  Marbach  fratr. 

B.  frater  s.  St.  Mar.  Magdal.  ordinis  prep. 

B.  s.  Straßb.  St.  Trinitas  prior. 

B.  s.  Straßb.  Bisth.  bischöfl.  capell. 

Babenbergensis  s.  Bamberg. 

Babensftn    Heinrich    — ,    Straßb,    Bürger     1265  : 

453,  34.  vgl.  Straßb.  Loc. 
Bacendorf  s.  Batzendorf. 
Bach 

zw.  Schwarzenegg  u.  Thun  in  der  Schweiz?  29,3. 

Heinrich  zu  —     1264  :  419,  14. 

Sifrid  zu  — ,     1264  :  419,  40. 
Badeisbach  s.  Bohlsbach. 
Baden  Markgrafen 

Friedrich     1211  :  124,  20. 

Heinrich     1226  :  163,  6. 

Hermann    III      1144  :    77,    3.      1153  :    87,    38. 
1156  :  87,  12.  vgl.  77  not.  3,  87  not,  9. 

Hermann    V      1214  :    127.    25.      1320  :    163.   6. 
1236  :  193.  36. 


Bäeg—  Bag—  s.  Beg— . 

Baiern  Bavaria  Bawaria  vgl.  BauwaruB.    Herzöge 

Ludwig  I  u.  II  s.  Rhein  Pfalzgrafcn. 
Baidanheim,  Baldcnhcim  ö.  Schlettstadt?     28,  11, 
Baldemarus  s.  Baumgarten  Templer  fratr. 
Balderat  s.  Molsheim  Geschworn. 
Baldewinns     1097  :  50,  33.  sein  Brud.  s.  Richwin. 
Baldramus  s.  Straßb.  Bischöfe. 
Baldrud     791 :  16,  37.  vgl.  Straßb.  Loc. 
Ballbronn    Baldebftrne    — bume   n.    w.    Molsheim 
Kirche  Inhaber  Burchard     1200:  113,  39. 
Dietrich  von  —     1239  :  201,  28. 
Dietrich  von  — ,  Werner's   Bruder     1264  :  432, 
15.  433,  10.  436,  15.   seine  Söhne  s,  Werner 
u.  Walter. 
Otte  Hug  von  —     1262  :  371,  27. 
Reinher  von  —     1265  :  449,  2. 
Rudolf  von  — ,  Werner's  Sohn    1264  :  419,  13. 

421,  19.  432,  24.  434,  9. 
Walter   von   — ,   Dietrich's   Sohn     1264  :  432. 

29;  40.  433,  10. 
Werner    von     — ,     Dietrich's    Bruder       1264 : 
419,  1.   421,  11.   432,  23;   26.   433,   10.    sein 
Sohn  s.  Rudolf. 
Werner  von  — ,  Dietrich's  Sohn     1264  :  421,  20. 

432  25. 
die  Herren  von  —    1240  :  203,  36. 
Ballone     *  778  :  14,  1. 
Balzo  s.  Kork  familia. 
Bamberg  Baben —  Bambergensis  Bischöfe 
Eberhard    1163 :  94,  27. 
Otto     1192  :  106,  32.  107,  27. 
Bar  sur  Anbe  Barmm  super  Albam    237,  21. 
Barbam    Konrad   ad   — ,   Straßb.   Bürger     1237  : 

199,  7.  sein  Sohn  s.  Mendevinus. 
Bargen   Bargensis    n.   w.   Bern    comitatus     1,  10. 
Barletta  Barnlum  in  Apulien    123,  35. 
Barnulfus    774  :  10,  7. 

Barr  Barm  n.  Schlettstadt     16,  11.  vgl.  1  not,  I, 
Barto  s.  Mainz  Erzbisch. 

Basel  Basele  Basil  Basile  Basilea  Basilensis  Basi- 
liensis  Basla     110,  35.   357,  23.    359,  13;  37. 
360,  26.  377,  8;  39.  381,  35.  382,  22.  burgban 
368,  2.  ban  ze  euren  —  (Klein-)     368,  2, 
Rath  und  Gemeinde    363,  29. 
Capitel     96,  39. 
canonici 

Bürglen  Arnold  von  —     1239:  201,  39. 
Habsburg  Albert  von  —     1243  :  216,  39. 
Rudolf    1253  :  285,  28. 
cantor  Hugo     1229  :  169,  25.     1241 :  210,  10. 
decanus  Konrad     1219  :  139,  14. 
prepositus    Heinrich    Neuenburg    von      1261  : 
359,  26.     1262:    367,    13.   375,   9.    376,    29, 
377,  28.   381,   21.    382,  9.    383,   2.   [1262] : 
373,  4;  11. 
scolasticus  Heinrich     1219  :  139,  15. 
Günther  u.  Heinrich  die  Muneche  von  —     1262  : 
367,  38. 

Basel  Bisthum    102,  22.  373,  5;  12.  vgl.  Marbach, 
Bischöfe 
Burchard     1139:  66.  38. 
Heinrich  I     1188  :  102,  29. 
Heinrich  II     1219  :    137,  6.  138,  39.  '139,  14. 

1231  :  175,  28. 
Ortlieb     1144  :  76.  40.     1156  :  87.  9.    vgl.  69 
not.  3. 


Baael  —  Bernaldus 


407 


Uudolf    111191  :  M.  31, 
Walter     läH  :     127,  U 
111)4:  U7,  i«t.     1200  :  »7,  .'l  , 
n'6'.V;  411,  .'M.  vkI.  cIhI.  not    I.     tJl64 :  4AI, 
-     27;  3»,     K'flO:  4M.  1. 
Ha«illa  HniiMilla  «.  Strudi.  K>.  Sti<|ihan  AbtiM, 
ItnMHonilorf  h,   Hatzciultirf. 

hnNlliriin     w.    Mclricliiitndt    in    Franken    AU>ert 
von    -    H.  DüiitHcliordon  fratr. 

natnnnniloitilnrn    iiiiHK''Ka'iK<""^''    O*^    *>*>    Speier- 

odnr    F.UaPgau      4,   ^7.   <laii8«lh<<?    na(h«nheim 

Hl>,  M.  vgl.  olnl.  not.  1 
llattonhoim     8'J  not.   I. 
Hatzcntlorf  Baccn—    Baiiiion  -    Dazcndorf  — doHf 

ni\.  w.  Hngenau   Kiidolf  von    --,  Kitter     12f>0  : 

2M,    V\.      lär,-J :    277,    f).      1125.11:    2HH,    .'W. 

iar,2  :   3Kfi,  7.     I3(i:t  .  .iWt,  IH.  397,  80.     1264  : 

431,  14;  US.  vgl.  Ilngi'nuu  «calt. 
rtiuifgolf  HangolfuH  Haiignifus  8.  Fnida  Ahtc 
Uaunibtirg  8.  Oiiwonburc. 
naumgartrn  DAmgart  BAmgarten 

8ü.  w.  Barr    W,  7. 

Al)t(-i     W,  Kl.  84,  2.  KW,  H. 

w.  Bruiimt  Tcmplcrhof    217,  2. 
frater  Baldcmarii«     1243:  217,  2. 
magi8ter  Marsilins     1243:  217,  2. 
Baiiwaru8  Sigolin  —    1261 :  268,  U. 
Bavnria  Bawaria  s.  Baiem. 
Bnzendorf  «.  Batzendorf. 
Beatrix  s. 

Deutschland  Kniver  Friedrich  I. 

Mnndingen  Egoloirs  von  —  Gattin. 

Beoeliuus  8.  Botzelinus. 

Begor  B&cgcr  Bagariiis  BAgarius  B&g&riu!)  ßagaro 
Bager  Bagoro  Bagyro  Bcgcro  Bt^grrc  Begero 
Btgero  Begero  Beigere 

Albert  — ,  Kitter,  Stra»b.  min.  1201:  116,  4. 
1209 :  122,  19.  1216 :  129,  29.  1216  131, 
19.  1218:  134,  1.  1219:  146,  4.  1220: 
140,  32.  UM.  b.  161,  H.  Reine  SAhne  s.  Albert 
«.  Mtiriihard  Burchard  — .  sein  Bruder 
H.  Werner. 

Albprt  —  albus,  der  Wissebeger,  Albcrt's  Sohn, 
Rittor,  StraPb.  min.  1220:  148.  «J.  USb  : 
l«i2,  21.  122H:  Iß-J,  17.  1230:  172,  81. 
1233  :  187.  2.  188,  25.  1236  :  194,  34.  IB6, 
31.  1244:  221,  10.  124C,  :  231,  28  VU7 : 
236,  7.  1249:  26(>,  1.  1250:  252,  24.  266, 
13.  1252:  273,  2.  274.  2.  276,  II,  12r,5  : 
296,8.  der«.?  12C3  :  408,  15.  vgl.  StraPb. 
Loo.,  StraPb.  roiis.  a.  SiraPb.  Hospit  rect. 
8oin  Sohn  s.  Bnrrhard. 

Albert—  wclrber  von  beiden?  1220  :  148.28. 
161.  :«!.  1225:  167,  31.  12>6  :  lß3.  2;  11, 
39.  1227  :  1«3.  IW.  1232  :  178.  28.  [VOS— 
1232}  :  182,  1.  vgl.  StraPb.  cons.  a.  Hoq^ 
rect. 

Hurrhard  — ,  des  wissen  Reger«  snn  tiC3 : 
404.  26. 

Hurrhard  —  s.  Mnmhard 

Werner  — ,  Albert's  Bruder,  iviit>'r,  m. 

1218:  134.  1.     /;>/!».■  146.  4.     /;'  J. 

148.6.  161.8.  1221:  164.12.  •.,<  ..k., 
31.  1225:  1(52.20.  1227:  10«.  40.  1233: 
IH6.  !V».  vgl.  StrnPb.  rons 

\V,,,ui  -.  Wilhelm'»  Bruder  1347:  tM,  ». 
UJ2  :  273.  11.  274.  2  '.'T'.  ■>  /:>.■;  1  9«9  91. 
1369  :  S40.  n 


Wilhelm   — ,   Werner'e 

lß8,  30.  J33S  :  INA,  S4.  JMS  ;  tlt,  &  «^ 
SiraPb  rons.  o.  Htntb.  BkUk.  trieerfoa.  vol 
nicht  ders  ?  /.9M  ;  44S,  ».  UM .-  44»,  IS. 
462,  15;  ff.  vgl  Stnfb.  BMt  viMdoB.  b. 
StraPb.  Loe.  VHxtlnaw. 

Ire*  Busarone«    £»i  .  Iftt,  W. 

vgl.  Smfb.  eoM. 

Beheim  Boernns 
•.  Bpflg  Dietrich  t<'i. 
Heinrich  — ,  Ritter    UM ;  2U,  IS. 
von  LaiMleteia    UU ;  410,  KK 

Beblenheim  Belken  ■.  w.  Stnilb.    9«,  II.  liW,  10. 
216.  90. 

Albrecht  von  —    IMS  :  W».  37 

Friedrich  von  —     VU9 :  ti'i.  l'.' 

Her  :  -    tM9:  9»,  a& 

Behrt'  <,tolt  •.  BertkoM. 

Beigere  s.  Beger. 
Beinheim  Beninheim  ea  der  Smmt  A. 

9,  82.  867.  40.  4M,  10. 
Beiawil  sw.  Solotlrani  n.  Biuel  Uoeier    ""   *>" 
Belhen  s.  Behlenhetm. 
Belima  B<Ii 

s.  lAnA  '' 

e.  Landibirg  uunmcr  >  von  '> 

Benedict    [833—801]  .  26,  20 
s.  Benedict!  ordo 

s.  Altorf. 

«.  Maneiamfiaster. 

•.  Schwamm 

■.  Sels. 

•.  Stnfb.  St  Trinit«*. 
Benfeld  Ben«—  Beatelt  n.  A.  tkhieiuudt    831,  I 
Beninhaim  ■.  Beiakeim. 
Benno    [96S-991)  :  88,  19.  —  tOtO :  4«,  80.  - 

1040 :  46,  aO. 
Benselin 

i.  Rotbeim  Bftrger. 

1116 :  56.  88.  adae  Oattia  Dieaalb  ebd. 
Bento  M  TeTlirWrdem»?) 

Oe,  '.  46.  » 

Uiiu  /.  4«.  27 

WO  .  30,  -'i*.   -  1032  .    46.  4.  —   ;o  . 
—  1040 :  46,  89. 
Berahtgario    778.  1      ' 
Berabtradne    801     ' 
Berg  Berge  td  "    "rirb 

ton  — ,  Oral 
BertbaiiB  Boie«—  Bern—   Bc: 
iMim  ttt.  Barr?    4&,  7 

Cnno    Ton    — .   Stntb.    min.      U^ .    M,  IL 
1336:  194.  88.     JMS:  281.  10 

Ludwig  von  —    JMS .  446.  6. 
B«rhob    898  :  89,  16. 
BerOiger    tOtO :  4«.  87. 
Berinnnu  Bertagenia  Berini?&riai  BernMtva 

a.  Siafb.  Mttaat.  deea« 

•.  Stiafb    Münüt.  fratr 

dafteaor  >k  St  SiepbaaaUMtofar 

min.  dee  btralb.  Bietk?    I09t :  M.  15. 
Berlewin  a.  MitUlbanaen. 
BernaMoa  — aoldaa 

a.  Straib.  BiaebAf* 

9M :  88.  88. 


498 


Bernand 


Bild 


Bernand  — nandus  — nant 

s.  Kage. 

s.  Scharrach. 
Berngro     *  778  :  14,  10. 
Bernhardus  Berenhardus  — hart  Bernhart 

s.  Kage. 

s.  Straßb.  s.  Petr.  jnn.  fratr.  u.  Mau^smünster 
fratr.  vgl.  Straßb.  Loc. 

s.  Straßb.  Bisth.  marsc. 

[965—991]  :    39,    9.    —    1039  :    46,    2.      1040  : 
4Ü,  29. 
Bernhardswciler   Bernhartswilre    n.  Barr    346,  4. 
Bernheidin  s.  Bild's  Sifrid  —  Gattin. 
Bernstein    Ruine    n.    Schlettstadt     217,    36.    vgl. 

Straßb.  Bisth.  Vögte  Heinrich. 
Bero 

Straßb.  Bürger     1258  :  317,  7.  vgl.  Straßb.  Loc. 

s.  Straßb.  Münst.  dec. 

910  :  30,  28. 
Berolf  clericns     1143  :  71,  9. 
Bersa  — se  s.  Börsch. 

Berstett   — steden  — stet   — stete   — stette  sü.  w. 
Brumat    82,  44.  138,  23.   216,  19.  326,  35. 

communitas  hominum     257,  17. 

Vogt  advocatus  ville  Eberhard   von  Ettendorf 
1251  :  258,  9;  16. 

Garsilius   der   Munich  von  —     1263:  399,  38. 
405,  32. 

Hugo  von  —     1256  :  300,  3. 

Peter    von    —     1263:   403,  4.   411,  4.      1264: 
443,  18. 

Rudolf  von  —     1263  :  403,  2. 
Bertha  Berhta 

comitissa  s.  Eberhard,  Graf    1061. 

s.  Gerlacus. 

s.  Humbert  medicus. 

s.  Lenzelin  Rudolf  — . 

s.  Pheterin  Konrad  — . 

Argentinensis  familise  matrona  f  1147 :  80,  38. 
ihr  Sohn  Burchard  1147  :  81,  9.  ihre  Tochter 
Heilwic  1147  :  81,  1;  9. 
Berthold  Behtolt  Behr —  Berchtoldus  Berdoldus 
Berhdoldus  — dolfus  — toldns  — tolfns  — tolt 
Bertholdus  — tholfus  — tholt  — told  — toldus 
— tolfus  — tolt  Pertholdns 

s.  Andechs. 

s.  Burgund  Herzöge. 

s.  Königsburg. 

s.  Constanz  dec. 

s.  Constanz  thesaur. 

s.  Krebzere. 

s.  Deckere. 

s.  Deutschland  cam. 

s.  Fabis. 

s.  St.  Gallen  Äbte. 

s.  Geispolzheim. 

s.  Gugenheim. 

s.  Honau  fratr. 

s.  Inferno. 

s.  Mauersmünster  prior. 

s.  Murbach  Äbte. 

s.  Neuenburg. 

s.  Rosheim. 

s.  Ruses. 

s.  Schwarzenberg  Berthold's  von  —  nopos. 

s.  Straßb.  St.  Arbogast  cnst. 

s.  Straßb.  St.  Arbogast  fratr. 

(3  verschiedene  ?) 
s.  Straßb.  Münst.  cant. 


Straßb.  Münst.  cust.  u.  St.  Thomas  prep. 

Straßb.   Münst.  cust.   u.    Haslach    prep.    sein 
Bruder  s.  Eberhard,  Straßb.  Domherr. 

Straßb.  Münst.  fratr.,  cam.,  port. 
(mindestens  8  verschiedene)  s. 

Straßb.  Münst.  cam. 

Straßb.  Münst.  cant. 

Straßb.  Münst.  cust. 

Straßb.  Münst.  cell.  u.  prep. 

Straßb.  Münst.  dec. 

Straßb.  Münst.  fratr. 

Straßb.  Münst.  fratr.  u.  s.  Petr.  jnn.  prep. 

Straßb.  Münst.  fratr.  u.  dec.  ti.    Honnn   prep. 
Ochsenstein. 

Straßb.  Münst.  port.  n.  cam. 

Straßb.  Münst.  prep. 
8.  Straßb.  St.  Stephan  fratr. 
s.  Straßb.  St.  Thomas  fratr.  • 
min.    des    Straßb.    Bisth.  ?    ( wieviele  ':" )     1096  : 

50,  16.     1109  :  55,  23;  26.     1110  :  57.  9. 
s.  Sulz. 

s.  Tanncnrode. 
s.  Teck. 
s.  Wilperc. 
s.  Windeck. 
s.  Wittersheim. 
Graf    1129:  61,  33. 
Berwardus  clericus  s.  StraSb.  8.  Petr.  jun.  fratr. 
Berwarstein   — wartstein    Ruine   in  der  Pfalz  w. 

Bergzabern 
Knehtilin  von  —     1263  :  389,  30. 
Rudolf  von  —  s.  Speier  prebend. 
Walter  von  —     1263  :  397,  30.  403,  1. 
der  von  —    [1262]  :  374,  32. 
Besannen  Bisuntinus  — tinensis    97,  37. 
Besan9on  Erzbischöfe 
Humbert    1156  :  87,  9. 
Theodericus     1188  :  103,  34. 
Wilhelm     1256:  301,  39.     1259:   333,  30.  .337, 

25.  338,  9.     1260  :  334,  41.  341,  2. 
Betebürn  s.  Bothebür. 
Betschdorf   Bettensdorf   Ober  —    n.    ö.   Hagenau 

Lncarda  von  —  s.  Königsbruck  soror. 
Betzelinus  Becelinus  Bezelin 
s.  Königsbruck  fratr. 

956  ;  32,  23.  —  1039  :  46,  6.     1040  :  46,  28. 
Biberesthorf  ausgegang.  Ort  wol  an  dem  Bibers- 
bach zw.  Hagenau  u.  Weissenburg     9,  32. 
Bietenheim  Boten —  Bftten—  Bfithenheim  Bfithen- 

hein     Bueten —     Btitenheim    Berg —     Bieten 

n.  w.  Molsheim     210,  3.  331,  2.  453,  3. 
Cnno    von    —      1263:   400,  11.   ders.?     1264: 

426,  22.  seine  Söhne  b.  Cuno  Hugo  Peter. 
Cuno  von  — ,  Cuno's  Sohn     1263:  -100.  11. 
Diether  von  —     1263  :  400,  29. 
Dietrich    von    — ,     Pilgerin's     Bruder      1263 : 

400,  32.  ders.?     1264:  426,  25;  32. 
Hugo    von    — ,    Cuno's    Sohn     1263:   400,  11. 

ders.?     1263  :  400,  32.     1264  :  426,  23. 
Johannes  von  —  s.  Straßb.  cons. 
Peter  von  — ,  Cuno's  Sohn     1263:  400,  11. 
Pilgerin    von     — ,     Dietrich's    Bruder      1263: 

400,  29.     1264:  426,  25;  31. 
Rudolf  der   Schultheiß  von  —     1263  :  400,  30. 
Bietlenheim     89  not.  1. 
Bild  Bilde  Ymago 

Heinrich  — ,  Straßb.  Bürger     1220:  lol,  1. 
Sifrid   — ,  Ritter,  min.     12U  :   221,  15.     1245: 

229,   33.     1246:   229,    10.    230,   21.    231,  29. 


Bild 


Bru— 


1247 :  im,  II.     latU  .  a-17,  M.     I^IHI:  2f»7,  -i. 

/;;m.'  aiM,  1».    t/i'V.  MIO,  ;m.  ^ 

l,o(;.  lt.  COM».  II.   Hiiu'lilinim  lu-ull.  h.  n 

H<iiili<i.lin     fjii)  :    217,  «1.     Iir,7  :   Mi,  12. 
Ki-iii    Sohn    ».    Htra9b.    Hl.    Arbugniit    fratr. 
ititrc.liiiril. 
Hil«-    vj<l.  I'ilff— . 
Itililiit     7H() :  If),  Ml. 
Uiliiiiio  nilliin);ti)i 

1.  Haf(i<nnii  liUr^T. 

«.  HtruPh.  Uittth,  cor.  jud. 

min.  AcM  .StraÜli.  Uinth.V     IIO'J  :  5ö,  20. 

imt  :   W,  21». 
llilNtoiu  nilriiNtriii,    Iluin(<    nü.   w 

»der  Kiiiiii' )>.  Urlii'ix  II.  w.  Schlei  I 
llilwiNlii'iiii  liilolvod—  lliliilviiihriiii  hü.  w.  Brnnutt 

Oictiich  von  —      VJ(,:t  :  .1!»7.  .tl.   -KCl.  2 

Krho  von  —     ^.Sf«  ;  403,  2 
lliiiK«n  i'ingnia    207,  28. 
Mirihdilo     70.79  ;  4<i,  S. 
Iliwliof   RpJKropnii    Johanne«  —     1268:  32ft,  17, 

/i'«.'.  .    1-17,  10.  v«!.  KtrnPli.  Uc.  der».?  i.  Strnßh. 

ofHcint.  Johannen. 

Bischofshoim  BitchofToR—  BiRchoTe —  Biichove«— 
BiKchovig—  BiüchoviP—  BiacofeB—  I' 
Üiscowc»—  BishroveD—  ßishovex- 
ft'H—  BiiiKcves —  BimtoveHhcim 
Biachheim  ii.  StroPb.    5«,  29.  247.  38.  268,  19. 

!«(),  ;ir>. 

»ntltctnM     288,  .'U. 

Sifri<l  Biia     13r,3  :  28i),  12. 
Bimhofshcim    bü.    ö.    RoHheim    94,   1.   181,  23. 

202,  Hl.  ;W1,  1.  pngn«  1,  3 
welches  von  beiden?     144.  I.'i. 

Alobertiis  von  — ,  llitter     /  ,  2('>. 

Cum)    von    — ,    StrnPb.    min.      llil'J :    113,    8. 

/in«  ia(K)j  :  UK),  40. 
*.  Floseho  Burkhard  — . 
Heinrich  von  —  s.  StraPb.  Biith.  pinc. 
Stehcliii    von   — .  Hitler     121>1 :  2»a»,  8.    Wßö  .- 

446,  27. 
Ulrich    der    Miinich    von    —      tS63 .    399,  3fl 

ii'«5  ;  4-»:>,  28. 
milife»  do  —     11333—1332]  :  181,  8. 
Bisiint  —  »,  HeüunQon. 
Bitsch  Bilz  Wnlter  von  —     1366  :  447,  22. 
111.1      vgl.  rio— . 
St.  BhiiHc  g.  Blasiug  nn  der  Breasch  tO.  Schirm- 

eck     102,  .W. 
Illanznrt    Colin    —     von    Metx,    RtraPb.    OArger 

/•.'().', ;  4.M,  27.  vgl.  StrnPb.  Loc. 
St.  BlnHini    nn    iKm-    Alb  gö.  ö.  Froiburg   Kloster 
l2i),  17.  u;;i.  :r>.  .'uu.  34.  vgl.  str.ifi.  i,or 
Abt  Hermann     /.'//      126,  21. 
Illide 

Barrhard  von  -      tTJO  :  148,  8.  der».?  Kndoir» 

Brillier     133'J  :  201,  2. 
Kiidolf  von  — ,  Burchard'g  Bruder     1339:  201, 8. 
Hlionnng     l'Mr>~Odl]  :  ;W,  18. 
Illiiiiiordrost  Kudolf  —     1310  :  141,  S.  Tgl.  Sir»lb. 

I.oc. 
Bookegbnrc  ».  Boxberg. 
Böhmen  Boemi   vgl.  Beheim 

ll.riiog  Otto     tt'JS  :  1U7.  2 
B6r8ch    Berga    Berge    sft     \v     |;o-.lii  nn      I    ni>i     I 
M.  19.  181,  28. 


1,0. 


OmmumI«     64.   >7.    flmItMint 


BoNiiihcim  •.  Roobbcim. 

BobUbaeb  BadelafaMb  n.  (Hbnbary   SS,  4. 

BoUndmi  — UndU  Bonlant  bw.  dem  Xkmamiitip 
a.  Worms 

Philipp  von  -     1319 :  18«,  -J 

Werner  von  ~       ».  DeotM-faUmt  imfU 
Bolchen    Bollechcu    in    l^ihringm    a.    •'     H' '/. 

Albert  von  —     1304     414,  10. 
Bolline'-n.  n.    w     riiii    •"l-r    n     w    DiMbabofall f 

Dir.  rbUad   Km»- 

Iri  -.tr. 

'  -b«i  BoMBb«  FotMikifa  5.  <NMr- 

ui    20,  42.  42,  8. 

I  Faba  Barduud  — ,  Strafb.  BImmt 

V.    .-      131.-.  ■  ??1    22.    iJU8:  a»,  8. 

iattinOate    IMS. 

soia«  wwtü»  Osttia 

aao,  2.  MiB  8oba  ■.  Tocbtor 

Bonfeld  — Telt,  in  Wftrtnnberg  n.  «.  H«ilbrou? 

Otto  von  —  ».  Btrafb.  Mfliut.  tntr. 
Bonifacin»  ».  Novara  Biacfa. 
Bonlant  s.  Bolsn')-» 
Bonngvir  a.  Hat' 
Boofxhcira   Bofti» 
124,  !W).  211,  17 

••■" ^■'-••!     1311      . 

1311:  1 

Ol  int.  fratr.  Bberbard. 

pM 1311:  124,  85. 

Boppard  BAchperdia  afl.  Coblens    182.  12. 

B.  -       '       "^    Bnrchard. 

!!■  i  Sifrid  «n   -     1315:  129,  22. 

Burj;»  bau  Donino  n.  w.  Panna     1&8,  Sß. 

Borre  ».  Hohbarr. 

Borrer  Heinrich  der  —     1364  :  432,  94. 

ßo»«nhen  R.  BoUenheim. 

Bogacndorf  n.  w.  Hocbfrlden    460,  SS. 

BoUnhcim  s.  Biotenheim. 

BotbebAr   BctebAm    Botobom  j»tet  BfhiHiglMi» 

90,  80;  8A.  42.  1. 
BAchp«rdia  s.  Bopparl 
BAmgart  — garten  a.  baumgartcn. 
BoT««b«iro  B.  Boofkheim. 
Boxbfi  ><nrc  w.  llarg«ntb«iin  Craflo  ttw 

-     .  ..  h. 

Brau  htltiik  —  a.  Sttmfb.  St  Stepbu  fratr.  rgl 

Wra>b.  Loc 
1!         schweig  Bmncavrir  Hrinricb  Toa  —    UU: 


Brpi>gaa  Bi 


— aikow«  Priagaadi    19,86. 


i-a  Braan  Diaauha 
l'raaca  liaker 
.9,  ao.  vgl.  Steafb.  Loa. 

■*e!al     277.  33. 


111       : 

Brciiv. 
B. 

a.  Stialb.  coaa. 
nroggiagva  Pro«lung<-u  ••  «■  K««iia(Mi    8t,  O. 
Bm—  Pra—  TgL  Braa—  a.  Biaa— . 


500 


Brücken  —  Burgheim 


Brücken  Konrad  zu  —     1264  :  434,  10. 

Bruchkirchen  Brochkircgen  Otto  von  — ,  nobilis 
1116  :  ÖG,  1.  seine  Söhne  1129:62,2.  vgl. 
Straßb.  Münst.  fratr.  Hartwig. 

Brumat  Brümat  sü.  w.  Hagenau 

Erbo  von  — ,  StraPb.  Bürger    1199:  113,  12. 

Rudolf  von  — ,  Straßb.  min.     1199:  113,  11. 

Walter  von  — ,  Nibelung's  Solin,  Ritter    1229  : 
169,  30.  vgl.  Walter  Nibelung's  Sohn. 

Wilhelm  von  —    1259  :  336,  17.    1263  :  397,  30. 
Brunco  Egelolf  —     1253  :  282,  9. 
Bruno  Brun  Brün  Bruno 

s.  Deutschland  Kanzlei  cancell. 

s.  Haslach  prep. 

Straßb.  Bürger  u.  min.  des  Bisth.  ?     1118 :  58, 1 1 . 

1247  :  241,  36.  ders.?   s.  Straßb.  cons.  u.  scult. 

8.  Straßb.  Münst.  fratr. 

s.  Str.  Münst.  prep.  n.  Deutschi.  Kanzlei  canc. 

s.  Straßb.  s.  Petri  jun.  cust. 

s.  Straßb.  Bisth.  Vögte. 
Bucgo  Buggo  vgl.  Burcard. 

1061  :  48,  28.  —  1143  :  71,  9. 
Bnchau   Buchaugia  — giensis  Constantieusis  dio- 
cesis  in  Würtemberg  w.  Biberach    443,  4. 

Kloster     437,  20. 

Äbtissin  Mechtild     1264  :  438,  1.  443,  1. 
familia  s. 
Buchau  Konrad  von  — . 
Keppi  Konrad  — . 
Egeno,  Straßb.  Bürger. 
Ertingen  Heinrich  von  — . 

Konrad    von   —     1264 :  442,  31.    vgl.    Buchau 
familia. 
Buchheim  n.  w.  Freiburg    205,  36. 
Buchsweiler  Buhs —  Buswilre  n.  ö.  Zabern  Helwic 

von—     1249:200,2.     1259:337,11. 
Bürglen    Burgele    Burgelen    Bürgein,    in    Baden 

n.    ö.    Waldshut?    Arnold    von    —    s.    Straßb. 

Münst.  cam.,  cust.  u.  prep.  u.  Basel  can.   sein 

clericus  Ulrich  von  Erstein     1243  :  216,  3. 
Büt—  s.  Biet—. 
Buggo  s.  Bucgo. 
Bunouwe    Bftnonwe    Heinrich    von    — ,    Straßb. 

Bürger?     1246  :  230,  18.     f  1251  :  272,  6.  seine 

Erben    1251 :  272,  6.  vgl.  Straßb.  Loc. 
Buo     [833—861]  :  25,  19. 
Bfttenheim  s.  Bietenheim. 

Barcard  Borcardus  Bftrchardus  Burcardns  — cart 
— kardns  — kart  — ckardus  — ckart  — chardns 
— Chart — khardusBurghartPurcart  vgl.  Bucgo. 

s.  Basel  Bischöfe. 

s.  Beger. 

s.  Blide. 

s.  Bone. 

scultetus,  zu  Königshofen  ?     1236  :  194,  23. 

s.  Küttolsheim. 

s.  Dorlisheim. 

s.  Ehenheim. 

s.  Epfig  pleban. 

8.  Epfig. 

s.  Flesche. 

8.  Geroldseck. 

s.  Gimbrett. 

8.  Gnta,  Straßb.  Bürgerin. 

s.  Hagenau  scult. 

s.  Hageneck. 

magister  s.  Haslach  fratr. 

s.  Hausbergen. 


s.  Hochfelden. 

s.  Hohenberg. 

s.  Hohenstein. 

s.  Hüttenheim  pleban. 

8.  Judeus. 

s.  Moro. 

s.  MulnJieim. 

s.  Münnerstadt. 

8.  Murnhard. 

8.  Nideck. 

8.  Odratzheim. 

8.  Pner. 

8.  Rex. 

8.  Rimnntheim. 

s.  Ripelin. 

8.  Rosheim. 

s.  Schonp. 

8.  Schwarzacb  Äbte. 

8.  Seiler. 

8.  Seinat. 

8.  Sicke. 

8.  Stein. 

s.  Steinbnrgetor. 

Straßb.  Bürger  ?  (wieviele  ?) 

juvenis     1201  :  115,  6. 

Kirstine  filius     1210  :  123,  27. 

Sicconis  filins     1210  :  123,  27. 

hospes,  wol  des  Marbacher  Klosters  1225  : 
158,  1.  ders.?     1225  :  156,  29. 

1256  :  298,  18. 

Schultheis  s.  Straßb.  8calt. 
s.  Straßb.  St.  Arbogast  fratr. 
s.  Straßb.  Hospit.  fratr. 
8.  Straßb.  Münst.  fratr.  ders.?  8.  ebd.  cant.  u.  dec. 

seine  Briider  s.  Wolfbrand. 
8.  Straßb.  Münst.  fratr.  u.  Ballbronn  Kirche. 
8.  Straßb.  Münst.  prep.  n.  Utrecht  Bisch. 
8.  Straßb.  s.  Petri  jun.  fratr. 
8.  Straßb.  s.  Petri  jun.  prep.,  Haslach   prep.  n. 

Straßb.  Bisch,   sein   patruns  s.  Cuno,  Straßb. 

Bischof,  ders.?  8.  Straßb.  Münst.  fratr. 
(mindestens  3  versch.)  s.  Straßb.  St.  Thomas 

fratr.  n.  Straßb.  Bisth.  vicedom. 

fratr.  u.  St.  Marx  elemos. 

fratr.  ders.?  s.  ebd.  dec. 
s.  Straßb.  St.  Thomas  preb.  vgl.  Straßb.  Loc. 
min.  des  Straßb.  Bisth.  ?  (wieviele  ?) 

1096  :  50,  15.  —  1096  :  50,  17. 

1116  :  57,   9.     [1119]  :  60,  3.     1132  :   63,   37. 
1137  :  66,  6.     1143 :  71,  20.  72,  31.     [1143]: 
73,  29.     IIU:  78,  23.     1156:  88,  31.  vgl. 
Straßb.  Bisth.  pinc. 
min.  des  Straßb.  Bisth.  (2  verschiedene  ?) 

s.  Straßb.  burcgrav.  vgl.  ebd.  Loc.  ders.? 
s.  ebd.  scult.  sein  Bruder  s.  Dietrich, 
Straßb.  min. 

1216  :  130,  30.  vgl.  Dietrich  Straßb.  Burggraf. 
8.  Truchtersheim. 
s.  ünftlge. 
8.  Dttenheim. 

8.  Dttenheim  Burchard's  von  —  socius. 
8.  Wangen. 
s.  Wolf, 
s.  Worms  can. 
(wieviele?)     1061  :  48,  28.  —  1160:  91,  18.  — 

1251  :  258,  13.  —  [965—991]  :  38,  31.  39,  8. 

1039  :  46,  2.     1040  :  46,  29. 

Bm-g —  vgl.  Bürg — . 

Burgheim   Burcheim   Burghaime    sü.  Ober-Ehen- 
heim    5,  8.  346,  3. 


Burgund  —  Chopin 


an 


l(ur);iiiiil   HurK>iiiiliii 

Ill.lZiil'll 

l:.  ithold     II.W  :  H7,   II 
K..„r;,>l     //■/•/  ■•  77,  2. 
l'fnlzKrnf  <)tf<i     ttl>2  :    107,  29. 
Itiincndorr  w.  Kuarloui«  KIudIit     irtS     10 
BuKwilro  N.  RurhKwoiler. 

Untol  Konrnd  —  von  Ouf{«nhi^iiii  »  »ummumm  >ui 
lliiwviibiirK,   da«    aliROKi^nK'    HaumliiirK    >>.    Iticd- 
liiiKcn    an    der    Donnn   ii.  w.  iiilwrarhV    Ulrich 
von  —  H.  HuhIiicIi  frulr.  Ulrich. 


C.  K, 


C.  H.  Hanlach  dec. 

(',.  B.  Hoimii  cant. 

C.  «.  Ktiirkciihtirg. 

C.  «.  KtruDli.  MUiiHl.  dnpif. 

C.  I.  StraPli.  Müiivt.  i>rr)i 

C.  B.  Zaborn  plebnn. 

f'ngd  Kago  Cnxo  Kngo  vgl.  Ki'gilm 

Aihcrt    — ,  Striilh.  min.     13 W  :    i:»l,  8.     tStH  : 

\A.\,  :):».    inu  .•   u«.  aa.  i5i,  37     taa4  .- 

ir)B,  ;52.  der».?     /i'/5  :  12»,  !«>.  «eine  Brüder 

H.  Diiitrirh  ii.  (indwig. 
Albert   — ,  Kitlor     ISSO  •   266,  18.    083 ;  409, 

21.     K'M:  4:jf),  H;  18. 
Iloriihard  —     1350  :  33»,  30.  der».?  Bcmand  — 

1303  :  372,  3.     1263:  403,  31.  4(M,  14.  409,  1. 

41(1,  2.     1304  :  423,  3;  ff. 
Koiirad    — ,  rloricu»      1359:   340,  6.    den.?  ■. 

S|ii'ior  can.  »ein  Bmdcr  ».  HoweracBBer. 
Dipl  rieh     — ,     Albert'»     Bruder,     KIraPb.    min. 

13IH  :  13!J,  M3.  der«.?     1315:  12<.t,  30. 
Iiiidwig    — ,     Albort'«    Bruder,    Straßb.     min. 

131H:    133,    !W.      1330:    14«,    32.    161,    87. 

1331  :  164,  13. 
W.rncr     — ,     StraOb.     min.       1334:     155,    32. 

I3..'7  :    ir.fi,   4(1.    der».?      1347:    23«,  H.    vgl. 

StraPb.  con«. 
H.  StraPb.  ».  Pctr.  Ben.  plcban. 
KftKenock  —ecke 
fcrbo  von  —  B.  StraPb.  cons. 
(losselin  von  — ,  StraPb.  Bftrger     / :  >  ■        1".  "'•'i 
Johainie»  von  -    b.  StrnPb.  con«. 
NicolaiiB  von  —  «.  StraPb.  con». 
KainerHlautcrn    LnIra    in    der   Pfal«  n.  w.  Spoyer 

lleinhiird  von  —     1305:  120,  25. 
Kalp    Kallip    Kelbelin    VitnloB   vgl.    StraPb.    Loc. 

vitiili  platea 
Konrnd    — ,    Werner'«    Sohn ,   StraPb.    Bürger, 

min.  de«  Domcapif.     [1303):    llß,  2.     13H>  : 

l.ll,    H,      ;;'/.s  .    1.H4,    3.    der».?    Keinbold'« 

Bruder     1311  :  125,  12. 
.lobanneH     -       1335:    158,   1.      133H  :    168,88. 

1340:   208,  10,     1344:  221,  14.     1345:   229, 

Bf).      1347  :   2:l«,  10.      1349  :    250.  4.     ISM  : 

252,    2C>.      1351:    269.    11.       1353:    273,   S. 

I3r,rt :    297,    .34.     vgl.    StraPb.    I^oc.,    con»., 

Ilospil.  roci. 
Mar<|iiard  —  ».  StraPb.  ron«. 
KeiiilmUl    — ,  Konrad»   Bruder,  StraPb.  Bürger 

1309:    132.  21.     1311:    12.\   1.3.     1330:   146, 

'Xy.     1337  .    166,  40. 
Werner  -  ,  StraPb.  Bürger,  min.  de»  Domrapit. 

Il;>;t:     113,     II.       13()l  :     115,     8,       II303J: 

Uli,  2.  «eine   Sühne  8.  Konrad.  l.iimprrtheim 

pleb.  Werner.  Wangen  pleb.  Walter. 


iL  ttmtt.  a.  im.  m.  9L 
>  dw  Ol  »A.  w.  Ahkitcli 


Vital»  Vitah  Aliaator  ».  OomIid. 

Vilali  gener  s.  Hartang. 
KAldm   lUllindin,    Rain«   b.   FkrslMtai  6.  NArd- 

lingm?  H ■    TOD  —  ••  DMUekUad  mmnc. 

C«ltMcb«  >l  <er.  and  •ma»  eska»    Ott: 

1163 

Cani«   hndolf  - 

Kapel 

Kappcl 

Btadt     1  :  2:t. 

Karl  r.irni  .^  Karnliu 

B.  ¥■  \, 

B.    II 

(Mni 

nobi: 
Arbu^;.^ 
Kftrsbach  ( 

48.  83.   1 1 
C«meleb«<h  Karlbaeli   »tt.   w.    Wonw? 

H.  von  -,  Killer    11340-1360I :  tBi,  86. 
Gast—  B.  KeBt— . 
Ckoreka  ».  Kork. 
Keffemberg    77  not  4. 
KegiliQ  (vgl.  lUg«)  JohaiuMt  —  ».  SlnMt.  ■.  Patri 

Jon.  preo. 
Kein—  ».  Ken- 

Ceisolfn»    / —  1 1>   l-or 

Kelbelin  -  I  —  von  Ro»- 

1  ■ '  •-'»5.  der».  V 

I  irad  von 

KuMii'iiii.    .^ir;irii     l^llI^'■  "' 

CelastinuB  b.  Rom.  rnr.  1' 
Celiporta  ».  HimmelRpfori ' 
Celle,  Zell    b«i    BQhl    «0 

hvd  von  —     1334  :  15«;,  4. 
C«lleahcim  ».  ZeiUheim. 
Kember  b.  llolsheim  Otto  tod  — . 
Kempff  Jarob  — .  SlrnPI>   Bürger    t3S0  :  S40.  88. 
Kenhansen  Non^  319.  86. 

Centiboldns  ».  |i,  ,..n.  .,...:id  Kai*«r 
Keniingen  Keinringen  Keinkinrmgrn   n    Frnliiwi.- 

Kirche  von  —     374,  21. 
Ceprano  Ceperanam  n.  OmI«    171,  17. 
K  Ottaanbcin, 

Onus 

■I 


.i-i. «.  ims, 


ftuaük 


Bürger. 
K«nrr»lt  w.  Bm- 


4.V..  in. 

sein  Neff'-  n.   ; 
('erirhe»heira  »    ' 
Kenfeld    Cercewclt    t 
fcld     Xil,  1. 

Albert  »on  —    lSt>i>    ^-*•\  J' 

KewMlar  KmmImt 
Knns  — ,  Sri»'»  Br«d«fr    iJ(n.f     «i::.  1. 
Erbo  — ,  Kons'  Bradu    UMS.  412.  I 
der  —     19<i3     '•''    -^ 
KeatenhoU    Cav 

— hftlas  n.  w.  .-vnirttBtadt     98,  80,   tBO,  8t. 
880  80 
^-  -'*'rnn— ,m«gi«t«r«  c— •»-  Ritth.  r«r  jad. 
.  von  — ,  Bohir  '"■6.  SO. 

l..^.....»rJ  TOB  — ,  BObi^.      ...,        •*.   Sn 

Cbtpia  ■.  KeppL 


502 


Clifferisberg  —  Königshofen 


Chfferisberg     77,  31.  vgl.  ebd.  not.  4. 

Chilcheim  s.  Kirchheim. 

Childerich  Childe —  Chylde —  Hcldoricus  s.  Fran- 

keiireich  Kais.  u.  Köu. 
Chilperich  Helperic  s.  Frankenreich  Kais.  u.  Kön. 
Chorcho  s.  Kork. 
Chöfman  — mannus  s.  Dingsheim. 
Christina  s.  Straßb.  St.  Elisabeth  soror. 
Chrodhardus,  Graf    762  :  6,  9. 
Chrodonuinus     719  :  3,  4. 

Chrechilberch  Crekelberch,  identisch  mit  mons 
Gracnlorum,  d.  i.  Herenstein  n.  Zabern  ?  (vgl. 
Schöpflin  Als.  ill.  II,  219.)     77,  37. 

sacerdos  H.  (Heinrich?)     1144:  77,  15. 

Chun —  Chftn —  Chuon —  vgl.  Kön —  Kon — . 

Kiburg  Kyburc  Kybnrg  Quiburc  sü.  ö.  Winter- 
thnr  Grafen  von  — 

Hartmann  der  ältere  1331 :  176,  21.  läU  : 
218,  18.  1360:  345,  33.  seine  Gemahlin 
Margarethe  1260 :  345,  2.  seine  Schwester 
s.  Tollenstein. 

Ulrich     1314  :  127,  26.     1319  :  137,  8. 

1312  :  128,  37. 
Kiche  Heinrich  —     1163  :   94,  14.  vgl.  StraPb.  Loc. 
Cid—  Cyd—  s.  Zid— . 
Kienheim  Cftnheim  Kfinheim  sü.  Hochfelden    98, 19. 

Kunz  von  —     1263  :  399,  38. 
Kilicheim  s.  Kirchheim. 
Killstett  Killestete  n.  ö.  StraPb.  nahe  dem  Rhein 

185,  9. 
Kind  Kint  (vgl.   Puer)  Arnold  —  von   Ittcnhcim, 

Ritter     1251 :  27i,  Sa.     1353:276,24:.     1353: 

286,   15.      1359:   325,  28.      1262:  383,  22;  ff. 

1263  :  404,  38.     1264  :  427,  39.  vgl.  StraPb.  Loc. 

seine  Gattin  G.     1251:   271,  33.  seine  Gattin  Uta 

1259:    325,  28.  ihre  Kinder     1259:    326,   15. 

seine  Oheime  s.  Eberhard,  StraPb.  Marschall. 
Kind  Weiler   Kintwilre   w.   Hagenan 

Heinrich   von   —     1263  :   399,  37. 

Mechtild  von  —  s.  Straßb.  St.  Stephan  soror. 
Kinzdorff  Kintzichdorf  abgegang.  Ort  b.  Offenburg 

475,  39. 

Kinzheim  Knneges —  Knnigisheim  sü.  w.  Schlett- 
stadt 

Dietrich  von  —     1330  :   148,  13. 

Dietrich  von  —     1364  :  436,  26. 
Kinzig   Kintsika   Kintzicha   mündet  ö.  StraPb.   in 

den  Rhein     143,  32;  37.   475,  31. 
Kippenheim  in  Baden  sü.  w.  Lahr     44,  10. 
Kirchheim  Chilcheim  Kilicheim  Kirchcim  n.  Mols- 
heim    206,  13.    comitatus     1,  9. 
Kirhove  Dietrich  imme  —     1364  :  444,  12. 
Kirstine  filins  s.  Bnrchard,  StraPb.  Bürger. 
Kislau    Kisilowe  sü.   ö.    Speyer    Rudolf  von  — 

1211 :   124,  22. 
Cistercienserorden  Cisterci —  Cirsteutiensium  ordo 
178,  12.   vgl.  Lützel.  Nenburg.  Wörschweiler. 

abbates     265,  18. 
Citeaux  Cystercium  sü.  ö.  Dijon     338,  12. 
s.  Clara;  ordo  s.  StraPb.  Franciskanerinnen. 
Claus  s.  Nicolaus. 
Cleingedanc  Cleinegedanc 

Friedrich  —     1311  :   126,  11. 

Heinrich  — ,  StraPb.  Bürger?  1315:  129,22; 
32.     1331  :  154,  39. 


Clemens  s.  Rom.  cur.  Päbste. 
Clotharins  s.  Lothar. 
Clusas  s.  Sluis. 
Knebelin  Knebelinus 

s.  Dorlisheim  Burchard  von  — . 

Friedrich  —      1339:   202,10.      1348:  240,13. 
1349  :  247,  33.  vgl.  StraPb.  Loc.  sein  Bruder 
s.  Wezel,  StraPb.  judex. 
Knehtilin  s.  Berwarstein. 
Coblenz    53,  2. 

Cöln   Kolne   Colonia   — niensis     174,  16.   313,  28. 
314,  21.  357,  23.  470,  18.  474,  16. 
Heinrich  von  — ,  StraPb.  Bürger     1365  :  453,  21. 
Cöln  Erzbischöfe,  Erzkanzler  von  Italien 

Konrad     ^.357  ;  313,  26.  314,  17.  ders.?     1361: 

357,  23. 
Philipp     1193  :  106,  32.   107,  6. 

Königsbnick  Kuniges —  Kunigsbrucken  Regispons 

an  der  Sauer  n.   ö.  Hagenau   Abtei     126,  1. 
..  129,  1.  212,  1.  440,  1.  vgl.  StraPb.  Loc. 
Äbtissinnen 

Guta     1241:   212,  1. 

1215  :   129,  18;  ff. 
fratres 

Betzelin     1341 :  212,  14. 

Harlung     1241  :  212,  14. 

Weissenburg  Konrad  von  —     1341:  212,  14. 

Wezel     1241 :  212,  14. 

Wineck  Volmar  von  —     1241 :   212,  14. 
sacrista  Elisabeth    1241 :  212,  13. 
sorores 

Betschdorf  Lucarda  von  —     1241  :   212,  13. 

Pfettisheim  Agnes  von  —     1341  :  212,  13. 

Königsburg    Kunegcsburc    Cunisberc    Kunisberch 
Ruine  w.  Schlettstadt 
Berthold  von  —     1192  :   108,  2. 
Hartmann  von  —     1200  :   114,  1. 
Heinrich  von  — ,  nobilis     1209  :   123,  5. 

Königshofen  Chunegeshoven  Chungeshovem  Chun- 
nes —  Cftnigeshoven  Kfinigeshofen  — hoffen 
Cuneges —  Kuneges —  Cnnges —  Knnges — 
Cnngishovcn  Kunigeshofen  Cuniges —  Kuni- 
ges—  Kunigishoven  Kuningeshove  — hoven 
Curia  regis  71,  11.  76,  23.  94,  12.  138,  23. 
149, 1.  156,  11.  157,  2.  194,  12.  205,  27.  229,  13. 
271,  21.  272,  31.  294,  14.  309,  29.  311,  3. 
325,  11.  331,  4.  460,  15. 

Localitäten 

Dinclobe     149,  2. 

s.  Gallus    325,  18. 

Holtzmaten     272,  34. 

lobium     229,  16. 

pontes  inter  —     272,  33. 

regia  curtis     3,  12.  vgl.  SiraPb.  Loc.  palatium 

Sumersmaten     272,  34. 

Velletor  via     149,  2. 

communitas     157,  21. 

preco  Friedrich     1336  :   194,  22. 

scultetus  s.  Burchard. 

Burchard  von  — ,  Ritter    1133  :  63,  15. 

Burchard  von  —  1236  :  164,  20.  vgl.  StraPb. 
cons. 

Helferich  von  — ,  Ritter  1344  :  221,  16.  1352  : 
273,  6.     1256  :  303,  27.  vgl.  StraPb.  cons. 

Johannes  von  — ,  min.  1320  :  149,  26.  1226  : 
164,  20.  1333:  183,  20.  13U :  221,  16. 
1345  :  229,  33.  1246  :  230, 16.  1347  :  236,  9. 
vgl.  StraPb.  cons. 


Koiu({iihofen  —  Conradus 


aaa 


Offcmin  von  —  »   "    ■ 
Ki>){riiilii-iiii  Ungnnli.n  i  ^ntuilt 

Hi,  10. 
Col-  Kol—  »gl.  Cöl— . 
KuII)nIi.miii    Kolbotckboim    w.    StrnPt)       217,  HH. 

im,  -.iX. 
('oliiiUH  H.  lilanzart. 
Ciiliiiiii     Kolincr    (-'olmero     Kulinrrn    ('oliimbaritt 

khU    kxi,  jo.  i'.)2,  ^^■^.  -sn.  mi.  :«w.  a; ;«. 

.'   ■    in.  373,  31,  ff.  371"),  ;«i    37r.,   J,   .iKi,  ;«). 

Mü,  HU. 
roiisnloH  et  univoni  citch    3r>2,  1.  vgl.  A7B,  28. 
ilio  ce   —    nz   »int   gclribvii      U6H ;   87b,  36. 

ms, .'«'.  vttl.  373, !«». 
McultotiiM  Julmniii'x     l^illl  .    .')<>!?,  3. 
KonriKl  VOM  ~  »,  KfriiW).  St.  Tlmmn«  fr«<r 
lliirliiiiiiin  der  Kiinllo  von  —     /»!■ 
lliK.sc  iliT  Kiirzu  von  —     7.S6.S?  .• 
('(inio  ('iiiiiuiiUH  lÜHcliof  LaiidolfuM     lUlUj .  b'J,  32. 
(^oiiradiiN    Cliuii  -    CliAn        Cliuoiiradut    Conrmt 

crtiiriKlii»     —rat     CiinrnJuii     — r«t     Cbnrad 
iiiduH    CnournduH    ('hnrat     — rftt    ('uonnit 

Cttrudns  —rat  vgl.  Ciuizo. 
«.  Actio. 

Alberonis  filia*    1351  :  258,  12 
H.  KahbI  (Icc. 
8.  Brogcr. 
«.  Brocken. 
8.  Bnchaii. 
8.  Burglind  Herzöge. 
8.  Butol. 
8.  Kage. 
8.  Kalp. 
8.  Koupi. 

8.  Cfitn  Erzbischfife. 
8.  CoiiHtniiz  prpp. 
8.  CnrifitiitiT:  BiKcbOfo. 
8.  1 '  '  ' 

8.1' 

K.  Dtuilhi  lil.iitd  Kiiiizlui  aixUK';uic.  ii.  .Mainz  Erz- 

biHcböfiv 
8.  Ii  •      ■  K       •  :        ,,.!|. 

8.  I'  11.  II.  Speirr  Bisch. 

8.  1  '  -i'  priiviiii-    \t\  mr. 

8.  1  lüscböfe. 

8.  I 

8.  ('  11. 

8.  I<  Uli. 

8.  <  '  11. 

8.  (i; i  (iroco. 

8.  Haslarh  dec. 
S.  Hatfst:iilt. 

s.  II  '1  Oozao'a  von  —  Sohn. 

8.  Ii  .  torton. 

8.  Hobbarr. 
8.  Hohcnbart. 
(mindosti<ii8  2  vorsebicd  ^ 

8.  Honnii  rnst. 

8.  Ilonaii  fratr. 
8.  Horburg. 
f.  Uuttshofcn  Abip. 
8.  JAcno. 
8.  T  "    im. 

8.   I 

8.   t«".'  iiii 

8.  I.iittoiihoiin  ruiit. 
8.  M  ""  ■  '■'  ''»iscböfo. 

8.    \'  iisloi    Al)ti' 

».  M-.: i'U. 

s  Molslioim  Oeachworn. 


8.  MobiMiB. 

8.  MaUig. 

8.  NOnMtgbu 

»OekmUUm. 

1.  ORtelwiB  Ftiadrieb'a  vo«  —  l<rik<ler 

8.  OlaoMB. 

8.  Pairis. 

8.  Pfatze'8  Heiariek  —  Bni4«w^ 

*.  Pbet«riu. 

«.  KebMttock. 

8.  I!r-    ' "• 

1.  r.' 

8.  lu.. ... .  H 

8.  Kittctn. 

••  »<  ■'■      „ 

8.  Hebott. 

8.  8chiitt«ni  Abt 

8.  Schwaben  Uenog  Priiidncb  1  Ri4d«r. 

8.  Schwaben   Henog   FriMlrich    U    Bradar  nad 

Ueatachland  Kaia.  n.  KAa. 
8  Strhwanacb  Abt«, 
rzenberg. 
Ukcb. 
8.  btcuigauen. 

ar«hJprMb.  dTttatia  1181 :9t,l.  vgl  Stnib.  Loe. 
Strafb.  BArger  '   ">) 

11190-1'M:  ;  vgl  StnMiL  Loc. 

1235:  166,  ...     ..r...  ?   166,  I.  aaiB  BnAm 

8.  Dietmar. 
8.  FrankwMtwn  JohaasM'  «on  —  Motutaa. 
der  KndMBBaiater  magister  eoqaiaa  a.  BInfb. 

cons. 
Uichter  8.  Stnfb.  jndic  dw«.?  Brbo'a  Seha 

B   Sfr.illh.  Coli«. 
tu  i>ineero»  a.  ThooMi     UM; 

nfh.  Ur.  taiM  Qattia  Meeb- 

ni 

S.  ■  !tv 

a.St. 
faber  s.  .'- 
a.8tra>b 
(miiidMti 

Stnfb 

Stnib 

Stralb 

Str-r-'- 

8(1 

8tran>.mi> 
•eclaa.nf- 

Stiafb.  llflii 

Stralb.  Mftii^ 

Stralb.  Mftiurt.  (ratr.  u 

Stralb.  MftBM.  fratr 

StiaN».  MtaaL  po 

Stralb.  Mftaat  pi 

Stralb.  Mftaat  prep. 
(wieviel«  ?)  •.  Stralb.  b.  Petr.  joa.  fratr..  perl  a. 

dec 
8.  Stralb.  8,  P«tr.  jna.  pr*p. 
(miadttitaBa  6  v  - 

a.Stialb.  8i 

8.  Stralb.  8t    ..  »   .Stralb.  Bbtb 

proc. 

».  StraM'  Si   -n 

*.  Strsl 

».  Stral' 

-  Siralb.  tM.  Thoiaaa  prep.  a.  «roL 


««c>«a.  rMt. 


o.  Brst«te  pWb. 
n.  St  Man  »ltin> 


504 


Conrad  US  —  Cuno 


s.  StraPb.  St.  Thomas  preb. 

s.  Straßb.  Bisth.  coqui. 

Straßb.  min.  u.  Bürger  ?  (wieviele  ?) 

mil.     1154  :  84,  26.   seine  Brüder  s.  Heinrich 
n.  Hugo. 

1096:    50,   14.      1100:    52,   30.      1109:    55, 
24;    26.      1143:    70,   27.    71,    12.      i  1143  : 
70,  35. 
s.  Tanna. 
s.  Öhtingin. 
s.  Virnekorn. 
s.  Weissenburg. 
s.  Wepphermannus. 
s.  Winterstetten. 
s.  Worms  prep. 
s.  Worms  Bisch, 
s.  Zabern. 
IIU  :  78,  6. 

Constanz     — tia    — tiensis    — finensis    Costencze 

37,  32.    97  not.  1.    285,  37.    437,  22.    438,  4. 

442,  22. 
Localität  chorus    442,  27. 
Capitcl    437,  19.  442,  20. 

canonicns  Walkonus    1264  :  437,  26.  442,  34. 

decanus  Berthold     1364  :  437,  23.  442,  23. 

prepositus  Konrad     1364  :  437,  23.  442,  23. 

thesanrarius  Berthold     1364 :  437,  23.  442,  23. 

Constanz  Bisthum  vgl.  Buchau.  Fürstenberg.  Vöh- 
renbach. 
Bischöfe 

Konrad     1339  :  169,  35. 

Hermann     1156  :  87,  10. 

Johannes     *  773  :  7,  10;  23. 

Rumolt    [1053]  :  47,  22. 

1353  :  285,  25.  vgl.  not.  2.     1358  :  319,  32. 

Kork   Ckoreka   Chorcho   Corke  — cho  in  Baden 
ö.  Straßb.     42,  4.  44,  3 ;  ff. 
familia  Balzo  u.  Disso,  Brüder    [naeh  1007]  : 
44,  6. 

Comere  Kornere  Frumentarius  Gottfrid  — ,  Straßb. 

Bürger    1351:  269,  11.     1358:  318,  2.     1364: 

413,  17.  vgl.  Straßb.  Loc. 
Köfen  sun  s.  Molsheim  Geschworn.  Konrad. 
Cön —  Coun —  vgl.  Con —  u.  Cun — . 
Crafto  Crafht  Crapho  s. 

Boxberg. 

Ruffach. 

Straßb.  St.  Thomas  fratr. 
Krebzere  Crebeszere  Krebizere 

Berthold  — ,  Straßb.  Bürger     1361 :  350,  15. 

Gottfrid    — ,    Straßb.    Bürger      1351:    272,    1. 
1366:  461,  25.  vgl.  Straßb.  Loc. 
Crekelberch  s.  Chrechilberch. 
Creicheshim  s.  Griesheim. 
Crema    90,  12. 
Crie—  Krie—  vgl.  Grie— . 
Criec  s. 

Hochfelden  Werner  von  — . 

Straßb.  Loc.  Crigesgasse. 
Criselherus     898  :  29,  16, 
Cristianus  s.  Deutschland  Kanzlei  cancell.  u.  Mainz 

Erzbisch. 
Kronenbnrg     Cronenberch     abgegang.    Burg    zw. 

Wasselnheim     n.     Marlenheim     n.     w.     Straßb. 

233,  39. 
Croswilre  s.  Gressweiler. 
Krucha  Johannes  — ,  Straßb.  Bürger    1366  .•  461 ,  25. 


Crumbe   Johannes   der   — ,   mil.     1338  :   200,  27. 

seine  Gattin  und  Kinder    1338  :  200,  30. 
Cuc—  vgl.  Kütt— . 
Kuchenmeister  magister  coquinae  s.  Conrad,  Straßb. 

Bürger. 
Cfin —  Kftn—  vgl.  Kien —  n.  Kön — . 
Kürnberg     Knrenburg     abgegang.     Burg    sü.    w. 

Donau-Eschingen   zw.  Neustadt  u.  Brännlingcn 

277,  21;  22. 

Küssnacht     sü.    Zürich     am     Züricher     See     der 
Pfarrer    1338  :  205,  39. 

Knttolsheim     Cuceleheim     — lesheim     Cucelshen 
Kitzelsheim  ö.  Wasselnheim     330,  36. 
Burchard  von  —     1263  :  405,  33. 
Gozmar  von  —    1363 :  405,  33. 
Hug  Ritterschaft  von  —     1363  :  405,  30. 

Kugelberg    abgegang.    Burg    bei    Neuweiler  n.  ö. 

Zabern     77  not.  4. 
Kuhnheim  C&nheim  n.  Neu-Breisach     .361.  2. 
Cumanus  s.  Como. 
Cun—  Knn —  vgl.  Kin—  n.  Kön — . 
Cundbertus     *  778  :  12,  26.  vgl.  Rapertus. 
Cunibertus  s.  Straßb.  s.  Petr.  jun.  fratr. 
Cuno  Cono   Cöno   Couno  Kuno  Cftn  Cftne  K&ne 
Cftno  Cnono 
8.  Albronn. 
s.  Bergheim, 
s.  Bietenheim, 
s.  Bischofsheim, 
s.  Fessenheim. 
s.  Geispolzheim. 
s.  Hagenau  scult. 
s.  Hilsenheim. 
s.  Hohbarr. 
8.  Lnpstein. 

8.  Lapstein  Jndinta's  von  —  Gatte. 
8.  Marbach  Äbte. 
8.  Minzenberg. 
8.  Mftlich. 
8.  Quatzenheim. 
8.  Eöber. 
8.  Scharrach. 

Straßb.  Bürger  (mindestens  4  verschiedene) 
Diemari  filius    1201  :  115,  10.    1330  :  146,  34. 
desselben  ?  Sohn   s.  Friedrich  inter  merca- 
tores. 
ante  monasterium    1331 :  176,  2.  vgl.  Straßb. 

Loc. 
Erbo's  Sohn  s.  Straßb.  cons. 
inter   mercatores     1333:    186,  3.  desselben? 
Wittwe     1251:    256,   31;  34.    vgl.    Straßb. 
Loc.    desselben?   Söhne  s.  Erbo,  Johannes, 
Nicolaus,  Straßb.  Bürger, 
filius  Friderici  inter  mercatores    1355:  292,33. 
inter  mercatores    1251 :  272,  31.  vgl.  Straßb. 
Loc. 
s.  Straßb.  St.  Thomas  prep. 
8.  Straßb.  Bisch,  sein  Neffe  8.  Burchard,  Straßb. 

Bisch, 
wol    Straßb.    min.    (wieviele?)      1089:   49,    19. 
1100:  52,  31.      1116:  57,  10.     1143:  71,  11. 
1156  :  88,  30.     1162  :  93,  4.  vgl.  Straßb.  scult. 
u.  Straßb.  Bisth.  vicedom. 
s.  Sftner. 

s.  Uttenheim  Wemer's  von  —  Sohn. 
8.  Vrie. 
s.  Wege. 
1040  :  46,  30.  —  Graf    1061 :  48,  27. 


Cunzo  —  Deutschland 


BOB 


Cnnzo  f;ftnc«  Cftnz«  C&nzo  Tgl.  ConradM 

I,  K<'iiHpl(>r. 

M.   Kicriliciiri. 

«.  Eli^rriiiun. 

1.  LaniUlxT^. 

•.  Urtuft'iti. 
Tft—    Kft—    Cftn—   Cuon—   »gl.   Kien—   Con— 

Kn  -    Kniin—  <■;«!—. 
Kiirvnhiir^'  h.  K 
Curia  re^^iH  h.  I. 
Kiir/,)<  «.  (.'oliniir  iioHsc  von  -- 
KuttiiiKc»   Kftl<  Ihik"  >i  '/w.  niriizc  II.  MillerihMm 

in    I.iillirin;.''  I   von  — ,  filiui  avanruli 

Hoinrici  «t  \\  VamlMTK     0104  :  414,  !♦. 


D. 


DnrhRcn  Heinrich  —  s.  Sti-^'O''   ■nnii. 
Dnclistcin    Dubcchoin-      1  -    Dabirhen — 

Dabicliin —  Dcbokoiii-  ■!■'■■■■  den — 

ThobinkriiHtein  n.  ö.  M  IH,  1. 

3M,  13.  :Jö4,  13;  33.  ;ii.;.   . ;.  ..;... u,  18. 

Dacianu«  B.  —    1S51 :  26»,  II. 

DnKoberina   Dnge —   Tagobertns  i.  Frankenreich 

Kuig.  u.  Kön. 
DiigHbiirK    Dngodbnrc    — hnrk    Tngoibnrc    Raine 
HÜ.  w.  Zubern     IBM,  7;  42. 
Albert    von    — ,    Graf     U!)3 :    108,    1.      119ß  : 

110,  10.  dera.?  vgl.  StraPb.  Loc. 
Hugo  von  — ,  Graf    ItM:  H7,  14      f"-  "1,  12. 

II162I :  91,  !W. 
Simon  von  — ,  Graf  s.  Leiningcii. 
Dnlilonheim  Dal—   Talheim   n.  Molshcim    83,  7. 
170,  3. 
llosiiQ  von  — ,  Ritter    1203 :  .192,  23. 
Dfthn  Tan  TIVn  vgl.  Taiina 

nbgogaiig.  Ort  zw.  Offwcilcr  u.  ZinRWeiler  n.  W. 

Ila>;i'iiaii  DrntNchnrdcnülmaa     2t)3,  20;  37. 

w.  l.aiulau    Friedrich    von   —     tä03 :   iW.I,  17. 

1-M,i:    404,    11.    mil.      1264:   4.30,    24.    vgl. 

UtruPb.  Loc.  seine  Gattin  Agno«  1304:  430,24. 

Palm—  Talm —  «.  DcUmcnsingen. 

Dainbarh    Tanibacb,    n.    ijchlettaUdt ?    plebana* 

Hugo     134»  :  244,  14. 
8.  Damiaiii  ordo  vgl.  Straßb.  Franciakanerinnen. 
visitatur   monnuteriorum   in   AUcmaniii«,  bater 
ord.  minor.     1257  :  .30«,  1. 
Dangolsheim  Tanrratshcim  u.  w.  Molaheim    288, 86. 
Do —  Dei—  vgl.  Die — . 
Dolx'keinstein  s.  Dachstein. 
Deckoro 

llorthold  —  8.  Griesheim  vill. 
niri.  h  —     lattl :  2W.  14. 
Doinhoini  abgoj;:inp.   Dorf  an  der  III  xw.  Colmnr 

u.  llnusen     lit",  ."t."». 
Delluien.singen    I  ^.singen    — raa- 

xinpon    -  \y  i|{o    — gin  Tal- 

maziii:  iuK>'i>       iiu':-.siiigen  —  meuin- 

gen  .1   Thahuvzingon   — meuingen 

8(1.  w.  Llui 
Albert  von  —  s.  StraCb.  MOn«t,  fratr. 
Konrad    von    — ,   Walter'a    linider    ■•    StraVb. 

MAnst.  frnir. 
Ulrich  von  —  s.  Strafb.  MOnat  caat  a.  moL  n. 
s.  Petri  jun.  prep. 


Olridi  Toa  —  t.  DoaWkaMr 
HtXUK  von   — .  Kosnd**  Braiw  •.  ftnfk 
Bistk.  cor.  Jod. 

Dmnaati«  DnaAdk 
8.  Ktrafb.  8t  Stophu  iMka. 
■.  Wolfaau. 

Drag«  ■.  T^mtpm. 
DMdnfeu  •.  Districk 

Detprrt    (995-9911 :  «8,  1«. 

Ii  j^c«  u  dar  Zoib  4.  Ziliw 

liago. 

DtDiachland  Fraoeia  oiimteUs  FtUMonua  wmm 
Gcnnania  vgl  Alltnuuuti«  ThMtni*    WLVk 
M,  17.  S7.  ».  4t,  17.  179,  ».  185,  41. 
p«r  AUMBatmiam  coutHati  titim     MS,  9L 
«86,  a 
noBBaUi  apiMonj  m  praUti  «1  fMtor«  Md»* 
siarnn  ac  aUi  ekrid    UU:  tÄ,  f. 
KaiMr  n.  KOaig«  BoBMUwnua  ia^watofw  •( 

Ara^  898:  28,  1.    Ml:  S9,  1;  7. 
Ontibold    «98  ;  29,  IB. 
Konrad  II    tOS»  i  46,  7.    lOM :  4«,  16. 
Koorad  UI      1139:   W,   87.      U43 :    70,    1. 

72,  4;  26.    11143]  :  73,  80.    1144 :  76,  84. 

77.  .30.  78,  26.    114S:  7»,  31,    114«  :  80,  19. 

7//r.81.  22.     1148:  SS.»;f7.     ^  Ul» : 

76,  42. 

»230,80.     04$:  m,ta. 

276,  2.     lUS:   SBB,   1.     iUM: 

.....  10. 

Friednch  I     1153:  87,  87.     1154:  M,    17. 

86,    Iß.      1155:    88,    2«.      UM:    86,    N. 

H<(,  25.     1169 :  90,  1 1.     ItW:  90, 81.  91,  0. 

//(;/  .  92,  2H.     1102:  93,  6.    lUS :  91,  40. 

!•:<;    K.      1111,7]:    96,    12.      1149:    96,    6. 

/  //(.7     //rjy  .  IW,  38.    i/7«;  ne,  84.    U8t: 

'7   7     ÜÄ? .  98,  30.  9«.  90.    UM  :  101.  1«. 

//    .       110,36.      1IS9:    104,  36.    llü,   86. 

'.'.•    lOA,  16.      1196:    109,31.     Ut9: 

1.3.    13(«,  31.    vgl.   97    not.   %.   wmm 

atriz       ill93:     108,    1&    aria 

Rodoir    1163  :  93.  a 


.:  TOB) 

UlB:    180,   86.      ItW: 

...<>.•    136,    16.    136,    10;    1& 

/3^.-  146.  29.    151,  M.     t?il  .- 

'      "       f343 :   168,  36.     13U : 

-.  86.   168,  18.    U90.- 

><t   Wl    UM;  191,  27. 

1817.-   187.  19. 

IU7 :  884,  18;  88. 

.  17.   \mi:tm,», 
r   Stf.  la  866,  la 

ijtij :  ;i.s)  vgl  167  aot  I. 

Heinrich   \l  !.     {mmk  tOC9j : 

41.  9. 
Heinrich   Hl  ■  >40:  46,  8& 

II052I  :     47.    21.       iüi/ ;    4H,    1. 

Gemahlin  A)?ne.     /twa.  48,  1. 
Heinrich   IV  r»,   26.     IOW ;       ^ 

1096:  M.  61.7.     UOO:  >£  SBb 

IIUJ:  64,  .«<      i/M.  63,  1.    IMS:  64,  8. 
Heinrich  V      110f9 :  66,  88.     UM:  66,   8t. 

67,  6.     1118:  67,  81;  81.     Ulf:  08,  4. 

tu  19]:   60,    9.       1123:    VK    14.       /IM. 

öl,    1;    6.      f[U4t~43]:   68.    7.      114*: 

70,86.    UM.  87,  8:    1196:108^81. 

«4 


;^' 


506 


Deutschland  —  Diedelsdorf 


Heinrich     VI    König    von     Sicilien       1185 

110,  35.      1191:  104,  31.   105,  31.     1192 

106,  4.   113,   40.      1194:  109,   27.      1196 

109,    31;   38.     f  1219 :    135,    33.    136,    34. 

vgl.  97  not.  3. 
Heinrich  (Vn)    25.25:152,36.    1226:163,17. 

1231:    176,    7.     1233:    182,    11.    vgl.    157 

not.  1.  176  not.  1. 
Heinrich    (Raspe)      1246:    230,   21.    231,    1. 

[1246]  :  233,  7.     f  [1253]  :  288,  40. 
Lothar   IH     1129:    61,    11.     1133:    64,    12. 

1134  :  65,  3.     1135  :  65,  12.    f  1137  :  65,  33. 

vgl.    66    not.    1.      1211:    123,    34.      1219: 

136,   17.     1236:   192,   23.     1262:  384,  26. 

385,  6;  16. 
Ludwig  (der  Deutsche)     *856 :  22,  8.  23,  26. 

*  871  :  26,  4.     873  :  26,  13.     *  873  :  26,  22. 

seine  Gattin     *  856  :  2^,  4. 
Ludwig  (das  Kind)     904  :  29,  21 ;  26.     918  : 

30,  21. 
Otto  I     951 :  31,    15.      953 ;    31,   19.     956 : 

32,  19.    961 :  33,  30.    f  974  :  34,  12.  seine 

Gattin  Adelheid     974  :  34,  11. 
Otto  n     974 :  34,  1.  35,  1.     [976]  :  35,  11. 

982:    36,     13.       ^984:    37,     17.       988: 

37,    26 ;    28.    seine    Gemahlin    Theophana 

988 :  37,  25. 
Ottoül  98^:37,15.  9SS;37,25.  12003:39,37. 
Otto  IV     1211:  123,  33.     \  1262  :  384,  25. 
Philipp      1200:    114,    4.      120b:    119,    28. 

1207:   121,  8.     ^[1218]:  134,  27.     1219: 

135,  34.   136,  17.   136,  34.     1236:  192,  23. 

1262 :  384,  27.  385,  6.  vgl.  97  not.  3. 
Richard    1262 :  384,  8.  386,  15. 
Wilhelm    1255 :  292,  18.  296,  26. 
camerarii  triscamerarii 
Berthold    1163  :  94,  32. 
Minzenberg  dominus  de  —    1262  :  386,  7. 
Ravensburg  Heinrich  von  —     1205  :  120,  24. 
Kanzlei 
archicancellarii    archicapellani    summi     can- 
cellarii 

Adelbert   Erzbischof  von   Mainz     [1119] : 
60,  7.     1129  :  61,  29.  62,  13. 

Arnold  Erzbischof  von  Mainz    1156 :  87,  20. 

Konrad  Erzbischof  von  Mainz   1163:  94,  34. 

Konrad  Erzbischof  von  Mainz   1196:  110,  21. 

Friedrich     953  :  31,  22. 

Grimoldus     *  856 :  23,  41.  24,  40. 

Heinrich  Erzbischof  von  Mainz   1144:  77,5. 

Liupold     1052  :  48,  5. 

Liutbert      *  871  :    26,    7.      873  :    26,    16. 
*  873  :  27,  27. 

Rathpod    904  :  29,  24. 

Rodbert    974  :  34,  32.  35,  4. 

Theotmarus     888 :  28,  32.     891 :  29,  5. 

Willigis    Erzbischof    von    Mainz      [976] : 

36,  4.     982  :  37,  6.     984  :  37,  19.     988  : 

37,  25;  30.     1003:  40,  31. 
canccllarii     108,  7. 

Arnold    1144  :  77,  5. 

Aspertus     8SS  :  28,  32.     891  :  29,  5. 

Brun     953  :  31,  22. 

Bruno     1116  :   56,  13.     1118  :   57,    16 ;    26. 

1119:   58,   35.      [1119]:   59,   34.    60,    7. 

1122  :  60,  32. 
Christian     1163  :  94,  34. 
Konrad  Erwählter  von  Hildesheim     1196  : 

110,  20. 
Konrad   Bischof  von    Regensbnrg      1205 : 

120,  29. 


Konrad  Bischof  von  Metz  und  Speier    1214 : 
127,   23.     1219:    135,    40.   137,    17;    31. 
139,  10. 
Dietrich     1192  :  107,  5. 
Eberhard      *  871  :    26,    7.      873 :    26,    16. 

*  873  :  27,  27. 
Egilbert    1003  :  40,  31. 
Folchmar    [976]  :  36,  4. 
Heinrich     1266  :  463,  13. 
Hildibald     982:37,6.     984:37,18.     988: 

37,  30. 
Otgarius    *  856  :  24,  40. 
Willigis     974  :  34,  32.  35,  4. 
Winitherius     1052  :  48,  5. 
notarii 

Aduleodus    *  856  :  23,  41. 

Bollingen  Ulrich   von  —     1220  :    152,    25. 

1225  :  157,  1. 
Heinrich  prothonotarius    1163  :  94,  29. 
Heinrich  prothonotarius    1192  :  107,  9. 
Holland    Arnold     von    —     prothonotarius 

1262  :  386,  9.  387,  28. 
Sigclo  prothonotarius    1192  :  108,  7. 
Thcodulphus     904  :  29,  24. 
Thictmar    1129  :  62,  13. 
dapiferi 
Bolanden  Werner  von  —    1219  :  136,  1. 
Bolandcn  Werner  von  —     1262  :  386,  6. 
Waldburg  Eberhard   von  —     1219  :   137,   12. 
139,  5. 
jnsticiarius  provincialis  der  Graf  von  Waldeck 

1255  :  296,  27. 
marscalci 
Kalden  Heinrich  von  —    1211 :  124,  22. 
Heinrich     1163  :  94,  31. 

Justingen    Anselm    von    —      1219 :     136,    2. 
137,  11.  139,  5. 
pincerna; 

Thann  Eberhard  von  —    1205  :  120,  25. 
Winterstetten  Konrad  von  —    1236  :  193,  39. 
Deutschorden  Theutonica  domus    195,  30.  199,  3. 
219  not.  1.  vgl.  Dahn.  Rnffach. 
fratres. 
Bastheim  Albert  von  —    1244  :  220,  19. 
Hohenlohe  Andreas  von  —     1244  :  220,  18. 
Münnerstadt  Burchard  von  —     1244  :  220,  19. 
Neuenburg  Ernfrid  von  —     12U  :  219,  23. 
Weissenburg  Konrad  von  —     1244  :   220,  19. 
Hochmeister  Hermann  von  Salza     1215:  219,  .38. 
preceptor  per  Allemanniam  Berthold  von  Tan- 
nenrode     1244  :  219,  22. 
Diabolus  Ebelin  —    1251 :  258,  13. 
Dicke    sü.    w.    Wipperfürth    in    der    Rheinprov. 
Alexander  von  —    1247 :  236,  6.    1248 :  244,  14. 
1249:   249,    40.      1259:    340,    6.    sein    Bruder 
s.  Stahleck  Heinrich  von  — . 
Die—  vgl.  Theo—. 

Diebolt  — baldus  — boldns  — poldus  — polt  — polth 
Dictbaldus  — poldus. 
1258:  323,  29;  34.  vgl.  Straßb.  officiat. 
wol  Straßb.  min.     1096  :  50,  14.     1097  :   hl,  9. 
1100:    52,    31.     1105:    54,    1.    vgl.    StraPb. 
Bisth.  vicedom. 
910 :    29,    30.    seine    Gattin    Adalgarda     910  : 
29,  35.  30,  8.  seine  Kinder     910  :  30,  8. 
Diedenhofen   — houa   Theodone   villa     6,  27;  28. 

39,  23. 
Diedelsdorf,    Dielsdorf   n.    w.    Zürich?    Berthold 
von  —  identisch  mit  Berthold  von   Tiersdorf? 
s.  Straßb.  St.  Stephan  fratr. 


Dienhoim  —  Dorlisheim 


fi07 


ninnlii'iiii  Diiiiiihi^iin  hU.  ()|>|H'nliiM  ■< 

Üit!rnl)iir({    -   Ijcrc,         \,i-rn     Tlmr   ^  mberc 

— 1""'(?  «ü.  OtlnnUiiTff. 
Hertfiold  von  —  m.  HtruPt).  Mün»t.  fr»»r. 
Hoinrich  von  — ,  Walter'»  Hniilor    1334  :  IM,  4. 

IZI.'ß  :   1H7,  34. 
Walter  von —,  II.         '      T       '  r    1334:  |5fl,  4. 
dos  von  — ,  (loÄ  \  •■■r  von  (Icrojil»- 

ock  kincio    JL'iiu  :  um,  .m.  'iii4   ü:  ff.  der«.? 
[13031 :  373,  25. 
domina  de  —  vgl.  StraPb.  Loc. 
Diorshcim  in  Baden  n.  0.  Strallli.    3.H,  b. 
DietlMrrlnH    *  S71 :  26,  6. 

Diothclni  Doithel—  Dietel—  Diethel—  Dietthelmna 
Friconii  cognatas  a.  Stra9b.  Hdiut.  fratr.  and 
dapif. 

910  :  3(),  2H. 

Dictholmi  comitatoa  [96&—09}] :  3«.  97. 
Dirtho  B.  Unvcnsburg. 

Diutmartig  Dciir u--—y^  ,  „,  l'niiin»ann 

aculti'tuH  H. 

wol  StraPI).  1;..^, i....  ü.  Cujio  u.  Erbo. 

clorieiis    wol    zu    SIrnPI),      fJi.'> :   158,    1.    sein 

Hriidur  «.  Conrad,  ijtraPb.  UUrger. 
lOCt  :  4«,  28. 
Dietrich     Dcod« —     Detricnii     Dioterirh     — rirn« 

I)ictorrih(-  — thor  -  tlicridi       tlicriciis  llyitlii'- 

riciiH    Diothcrus    — lliriih      -tricus     l»iodo  — 

DilticriciiK  — rus  Ditricas  vgl.  Tbeodehcoa 
■.  liitllbronn. 
s,  Uiott'iilicini. 
••  Uilwiiilieini. 
a.  Cage. 
s.  Kiuzhoira. 
a.  Kirhovo. 

a.  DeutHrhIand  Kanzlei  cancoU. 
a.  DorÜHlioini. 
■.  Elu-iihcim. 
a.  Eptig. 
a.  Ergershoiin. 
a.  Holzhriin. 
a.  Honiiu  frntr. 
8.  Lampertheim, 
a.  Lnpstpiu. 
a.  Marsal. 
a.  Nnso. 
a.  Oveuere. 
a.  Slacb. 
a.  Stebelin. 
s.  Stein. 
StraPb.  narger  (4  verachiedcnc  ?) 

piRtor     133.',  :  U)7,  33. 

8.  StrnPh.  jndir.  n.  con«. 

8.  StraPb.  mint.  vgl.  SfrnPb.  Loc. 

ante    moniistoriuin,    Wirth    der    Herr«ii    von 
Kttomlorf     /■,>(.■(;  :  4i')!>,   1. 
a.  StrnPl).  St.  Arliojjn.st  r.ini. 
8.  StniPb.  St.  Ailui^'.ist  fralr. 
a.  StrnPli.  Münst.  friitr. 

8.  StritPb.  St.  Stephan  sacr.  vgl.  SIrafb.  Loc. 
(wol  2  verschied.) 

8.  StrnPh.  St.  Tf.  '  .tr. 

8.  StrnPh.  St.    1  II. 

StrnPb.  min.  ^3  vii^^.  .m  ...  ho  ?) 

//.'•«:  K7.  Ifi.  ders  y  s.  Slr.iPb.  acult 

8.  StrnPb.  bnrc(»rnv  omni'-  '■  ■"■■—  »-ins    tl63: 
a«,  3.  vgl.  Kborhar.l.  II  irid. 

1190:  110,  IG.     ll'J'J  :  W-,  :.>l:  115,  6. 

1309:    iiS,  B.    sein    Ornder   k.    Bnrrhard. 


Btnib.  BarRKTn/  s. a^dtk  Am.f    UM: 
180,  31.     1330 :    149,  16. 
Dialrieb,  Btnib.  Barggrat 

a.  8tr«W>,   barrfTuT.   «,  comu   

<trieh,  ttnfb.  ata.  ikr 
Stoalkata. 

8.  1. 

8.  N\  .    I:    I   - 

I.  \\  .        '.•:•.:    im. 

8.  W.  i 

8.  V 

8.  /.. 

mil.     ....     ....  ..  ,../:  268,  11. 

Dictwinas  8.  Karburg  fratr. 

DicU  Diocba  an  drr   I..ahn   0.  Coblaai  Oafbknl 

von  — ,  Oraf    1319  :  137,  7.  I8B,  & 
DiMwliaiu  — c«Uiuu    M0:  M.  tL  tei.r    /«M— 

«W;:  89,  10. 
Di«siiuMi  Driimamrea   — maana   Dmwbmi   Dia» 

nunmu  a.  Strafb.  llAiut.  (ralr.  a.  da«. 
Dieawtb  a.  B«iiMliii. 
Dillingrn  Dilinpf^  n.  6.  Olm  Hariaun  «oa  — , 

Mwligraf  n.tl. 

Dingahoim  l  iiain  — giaialMim  TkofH» 

heim  TuuciiiiiiMlukiBi  — ^gaaahafaa. 

n.  w.  Stxafb.     16,  9.  M,  S».  164,  11.  218,  1& 
2H0,  6.  283,  2» 
ChOfman  von  —  jhS,  27.  atiae  Oattta 

Adelheid     WM  ;  283,  27. 

Dinsheim  an  dar  BnOMli  w.  MolalMtin  44,  tl. 
Pfarrer    13M  :  198,  87. 
Dininbeim  8.  DiMÜMini. 
I>'  ■ü-ich. 

|)i  18.  Oriealwim  rill.  Haiarieh. 

Diapvnsator  s.  Spender. 
Diaao  a.  Kork  famiiia. 
DU  —  Tgl.  Diet  — 
DocsealMim  a.  Do8a«nliciin. 
Dollnatein  a.  Tollenatcin. 
Dondti!'  'n   pradicatoraiH   ordo     SM,  fll 

81  .  3:  80. 

8.  F. 

8.    S- 

8.    Straci»     .^i.    l\.iMii-i  iiia. 

8.  .StraPb.  Dominik. 

a.  Strafb.  8t.  BlisabetlL 

a.  Stnib.  8t.  Johanne«. 

a.  Stralb.  St.  Nicolaos  »d  oad. 

8.  Trier  Dominik. 

provinria  Allem.'inni.T  TlMatoate. 

rapitnlam  i  198,  SK. 

fratre«    23l'  •%. 

DelInMannnn  Ulrtcli  toB  —  f«4«:MI.  I& 
MoI<<hpim  Koarad  tob  —    IM»:  818,  M. 

ni  '^4,  17 ;  fl:  n^  & 

pi  iicialia    princtpiklia     tu,  17;  C. 

K  ni    1  .(iioBdaa  prior  pcoT.  UM:  196^191 
Hiddo     134a  :  941,  17. 
/;V>r :  813,  86. 

DolUMniMim   Duo—    Tanntnfcah»   ••.   6^   Hsek» 
r«ld«n    918,  6.  S4A.  to 

Dorfttuko   — mannna    ^  Hom   — .   Stnfik. 

Barmr    UOO:   114  /  .  186.  idl     tUS : 

199,  99. 
DorcaUto  a.  Dacratod«. 
Dorlisheim  Dorholtx—  DoroU»—  Darob     Torol- 


508 


Dorlisheim  —  Eberhard  us 


ves —    Torolvisheim    sü.    Molsheim      192,   8. 
330,  29.  392,  23. 

Johanniterhospital    457,  8.  vgl.  Straf'b.  Loc. 
commendator  Philipp     12Ü0  :  457,  20. 

Burchard    von     — ,     Knebelin's     Sohn      1264  : 
419,  35. 

Dietrich  von  — ,  Burggraf    1264  :  434,  13 ;  25. 
435,  4. 

Nicolans  von  —     1264  :  420,  1. 
Dorne  (Straf'b.  Loc?)    Rulin    zum  — ,    de    Spina, 

Straf'b.  Bürger  1261  :   350,  15.     1264  :  423,  25. 
Dossenheim  Doczen —  Dozen —  Dozzenheim  n.  w. 

StraPb.     216,  20.  231,  16;  24.  232,  2. 
Dru —  vgl.  Tru — . 
Druant     [833—861]  :  25,  19. 
Drudherus     Drnhthere     Druttherus     Thrudharins 

788  :   16,  24.  —  *  871  :  26,  6.  —  910  :  30,  24. 

—  1061  :  48,  28. 
Drudman      1039 :    46,   5.      1040 :    46,   28.    sein 

Bruder  s.  üualto. 
Drusardus    1196  :  110,  14. 
Drusenheim    Trftsinheim    sü.    ö.    Hagenau    Hugo 

von  —    1261  :  358,  33. 
Dmtwinns  s.  Rufus. 
Dtheodericus  s.  Theodericus. 
Dudo  Duodo 

s.  Rliein  Plalzgraf  Ludwig  11  milit. 

s.  StralSb.  Münst.  fratr. 
Düppigheim  Du —  Dübincheim  Tubincheim  sü.  w. 

Straßb.     30,  32.  31,  29.  94,  9.  130,  18.  257,  37. 
Dürckheim  Durincheim  n.  Worms    90,  38. 
Dürningen    Durningen    sü.    Hochfelden     216,  19. 

330,  36. 

Duerstede  Dorestato  sü.  ö.  Utrecht    10,  15.  18,  32. 
Düttelnheim  Tiutteln—  Tuteinheim  sü.  w.  Straßb. 
198,  9. 

Friedrich    von    — ,    Hug's    Sohn    s.    Molsheim 
Geschworn. 
Dulcis  et  aridus  s.  Dürre. 

Duntzenheim  Dunczen —  Tunzenheim  sü.  w.  Hoch- 
felden   231,  24. 

Friedrich  von  —  vgl.  Straßb.  Loc. 
Dft—  Duo—  s.  Du—  Du—. 
Dur —  vgl.  Dür — . 

Durandus  diaconus  s.  Fraukenreich  Kanzlei. 
Durlander 

Heinrich  —     1262  :  378,  18. 

Johannes  —     1262  :  378,  17. 
Durne  s.  Walldürn. 
Dürre    Heinrich    Heinzo    der    —    unde   der   gute, 

Dulcis    et   aridus     1264  :  435,  41.  vgl.  Straßb. 

cons. 

E. 

E.  s.  Ehrenberg  Hermann  von  — . 

E.  s.  Marbach  fratr. 

E.  s.  Straßb.  cons. 

E.  s.  Zabern  pleban. 

Ebbo     956  :  32,  21. 

Ebelinus  s. 

Diabolus. 

Hornberg. 

Lupus. 

Matzenheim  Walter's  von  —  Bruder. 


Ebcracensis  s.  Ebrach. 

Eberhardus  Ebarhart  — hardus  Eberardus  Eberdus 

Eberhart  Ebirardus  — hardus  Ebre —  Ebro — 

Eburhardus  Eburharttus  Erber —  Er —  Ever — 

Hebar —  Hebehardus  Uebelardus 
s.  Andlau. 

s.  Bamberg  Bischöfe, 
s.  Deutschland  Kanzlei  cancell. 
s.  Eberstein. 

s.  Elsaß  Herzog  Liutfrid's  Bruder. 
s.  Entringen, 
s.  Erstein. 
s.  Ettendorf. 
mil.,    genannt   von   Greifenstein  s.  Greifenstein 

Vogt  u.   Eckwersheira    Vogt,    sein   Bruder  s. 

Ochsenstein  Otto  von  — .  sein  servus  Schullo 

1240  :  203,  19. 
s.  Hüttendorf, 
s.  Landsberg. 

s.  Marbach  celler.  n.  procur. 
8.  Puer. 
s.  Rheinan. 

s.  Rosheim  super,  eccl.  sacerd. 
s.  Ruffaeh  pleban. 
8.  Rufus. 
8.  Scholcelin. 
s.  Scholzenbolz. 
s.  Schwarzach  Äbte. 

[1190—1202]:  119,  18.  vgl.  Straßb.  Loc. 
cementarius    [1190—1202]:  119,  19.  vgl.  Straßb. 

Loc. 
balistarins.  mag.     f  1248  :  239,  19.  seine  Erben 

ebd.  vgl.  Straßb.  Loc. 
s.  Straßb.  Dominik,  fratr. 
s.  Straßb.  Münst.  cust.  ders.?  s.  ebd.  fratr. 
(mindestens  2  verschiedene) 

s.  Straßb.  Münst.  cell. 

s.  Straßb.  Münst.  fratr.    sein  Bruder   s.   Ber- 
thold, Straßb.  Domcnstos. 

s.  Straßb.  Münst.  fratr. 
(mindestens  4  verschiedene) 

s.  Straßb.  Münst.  dec.  sein  Bruder  s.  Hngo. 

s.  Straßb.  Münst.  fratr.  u.  s.  Petr.  jnn.  prep. 

s.  Straßb.  s.  Petr.  jun.  dec. 

s.  Straßb.  s.  Petr.  jun.  fratr. 

s.  Straßb.  s.  Petr.  jun.  prep. 
s.  Straßb.  s.  Petr.  jnn.  prep. 
s.  Straßb.  St.  Thomas  fratr. 
Straßb.    min.      1155:    86,    19.     ders.?      1156: 

88,  31.  vgl.  Dietrich  Straßb.  Burggraf. 
Walter's  Sohn,  Straßb.  min.     1201  :  11.5,  5;  26. 

1208:121,18.    1216  :  131,  IV.    f  1219 :  140, 

21.  141,  7.    vgl.    Straßb.    cons.   sein   Sohn  s. 

Walter,  Straßb.  min. 
s.  Straßb.  Bisth.  marsc.  vgl.  Straßb.  Loc. 

sein  Vater    f  ^-53  :  286,  7 ;  ff. 

seine  Mutter  s.  Hunenbnrg  Lingart  von  — . 

seine  Geschwister    1353  :  286,  11. 
Heinrich     7.365  :  454,  13. 
Rudolf    1251  :  271,  35. 
Walter      1251:    271,    35.     ders.?      1265: 

4.54,   12. 
s.  Walter  Straßb.  Schultheiß   u.  Marschall. 
Wilhelm     1251  :  271,  35. 

sein  avuncuhis  s.  Geroldseck  Walter  von  — . 

sein  sororius  s.  Kind  Arnold  — . 
s.  Sulz, 
s.  Thann. 
s.  Waldl)urg. 
s.  Wersau. 
s.  Worms  can. 


Eberhard  US  —  Eiohartlas 


Oruf  1.    dort.?     80S:  29,    IS;    14. 

«eiiii-  tii.iivMalt     2H,   II. 
Graf    H'JJ  :    2!>,  a.  nciiio  Orafiirhaft  obd. 
Oraf    i  Imtch  1007 j  :  44,  1. 
clBrictm  ft  (ircraita    f  hMch  J007]  :  i4,  22. 
1040  :  4«,  2«. 
Graf    loai :  4«,  27.    dcuelben  ?   Gattin  Dertb» 

comitiiiiia     11000-1070]  :  4«,  41. 
ckiiciiH   u.    HfiiiKi  cohorodo«     11H7  :  101,  80;  B. 

Ebcrohoiin  KbirHiicim  n.  ö.  K(hltitt»tadt     148,  lü; 
;M.  470,  ;«). 
Ebl'rHiK'iiiiriiuiuitpr    KloNtcr      440,    2.    481,   8S. 
trI.  Strnlth.  I,oc.  a.  Maiiricii  tt-rra. 
EbcrstC'in  nii  der  Muri;  n.  i>.  ILvIrii-Iiadcn 
Konrad   von    — ,   Kbcrhard»  Hruder  ».  Straf b. 

MUnst.  fratr.  u.  Spoicr  can. 
El)erlmrd    ton    — ,    Konrad'i    Brnd«r      12jM 

Ifiö,  .SO. 
Otto    von    — ,    Qmf      ia<>3 :    8ßfl,   Iß.      1306 

MH,  27. 
Simon  von   — ,   Oraf  von   Zwrcibrarken     tJM3 

4(18,  1.  seine  terra    408,  11. 
der  Herr  von  —    1366  :  453,  37. 
El)prwiii  Klirrwinns 
calrifcx,  HtraPb.  nflrRor    1356  :  298,  8«. 
StrnPb.  min.     ll'M  :  113,  10. 
Ebir-  vgl.  Eber—. 

El)ra('h   KbcracenRis   sw.   Winbnrg    a.    Bamberg 

Abt  Adam     lUi3  :  !»4,  28. 
Ebro—  Ebro—  El)ur—  vgl.  Eber—. 
Ebtiniunind  — siiuiiida  s.  Throthardu*. 
EckbolHhcim      Kkkcbuldesheim       Erkeboldisheim 
— bolti'Bheim    —  bolzbeim    —  bolzbrin    Ecclu- 
boldi'sbcim   —  boltshoim    Ekkibolili's—    Eiki- 
boldis—  Epgpli()l(loslii>im  w.  .Stralib.     -14,   l!t. 
94,  4.  98,  VA.  101,  M.  aif),  .».  2'.»2,  2.  .iOi»,  29. 
Pominikanerinncn    292,  2.  307,  37. 
Hartmann  von  —     1217:   132,  10.  dem.?   mil. 
StraPb.  Bürger     1210  :  203,  23.  204,  Va.  vgl, 
StraPb.     Loc.    seine    Gattin    Junta      1210 : 
203,  24.  204.  Iß. 

Eckonbach  linker  NebcnfloP  der  lU  sü.   Schlctt- 
sfadt     18.'>,  11. 

Eokorirh  Ekerirh  an  der  Leber  ■&  w.   Markirch 

Ocrimrd  von  — ,  Kiffer     123!i  :  190,  22. 
Eekwor.slirim    Eckofurdcs        Erkcvcid.'s—     Eck»- 
viTili.s— KckeverH— 1',  lo«— 

Krkfvurfesheim    Eri  '-Hein 

Eckvers—    Ekeverdis        i.k.  vrrs —    Kchevir- 
dcs—  Eggefridos—   1'.^;^.  >.  i.-lnim  sü.  Brnmat 
42,  4.  2(1.),  (!.  407,  7.    ' 
Vogt  Eberhard  genannt  von  Greifenstein     1340 : 

203,  11. 
Hczel   von    — ,   StraPb.    min.      1333 :    18«,   26. 
13H  :  221,  12.     124!)  :  2fiO,  2.    1350  :  2.'>2,  2t\ 
/.'..':  273,2.     13.Vi:   318,   23.    vgl.   StraPb. 
I.oc.  n.  cons. 
Kke  -  1.  Eck—. 

Ecgiliardua  ranrellnrius  s.  StraPb.  Bisfb.  Kanslci. 
Ecbovirde.sliein»  8.  Eckwersheim. 
Ecliterniirh  Eiifem.icuni  n.  ö.  Luxemburg    4f>5,  42. 
E.l.lo  Eth«  Eto  Etto  lleddo  s.   StraPb.   Bisch,   n. 

Keirhenau  Abte.  vgl.  StraPb.  Loc. 
Effenlierg  Ephonberch  der  —   bei   Orscbwcicr    w. 

Schleltstjiilt     llXt,  22. 
Egelolfns  Egellolfus  EgelolfT  —  lolphni  Egilolfos 
— lolphu«  — noifns  Egiolfns 


■.  Bmnco. 

■.  Ootenbnre. 

Haiariel  «>(Mtn*    1156  :  9t,  U. 

t.  Iraliagn. 

■.  Landäberg. 

1.  Mnndingen. 

■.  tUppoltsiMD. 

I.  Straf b.  8t  Arbogaat  fratr.  o.  prior. 

79; :  17,  9.  -  uuTn,  S. 

Egelowolfeno    UM :  IM,  U.  vfL  BMMiL 
Kfeno 


lafb.  Bftrg«,  tamili«  BoehMfiiMia    UM: 
487,    21.   48Ö    9.    442,   ».    Oi.  S.    UM: 

4Aß,  3t    v^l.  keppi  Koand  -. 


•PPi 
iiat  fratr. 
L-b  von  — 


a.  H< 
a.  h 

».  Iracu. 

loci :  48,  27.  -  Oraf    tJSa :  67,  12. 
Egou—  BgM-  TgL  Bgia— . 
Eger  in  BdhmMi    180,  88. 
BgaaUt  Ulrit  b  von  — ,  aobilia    UM :  800,  t. 
Egg—  ▼«••  Eck—. 
Egidios  Egjdiaa 
a.  Rom.  cor.  Card.  diae.  aa.  Coan.  t(  Dam. 
a.  Varaberg. 
Egil—  Egin-  »gl  Bgel—  EgtB— . 
Egübertaa  s.  Deatachland  Kanal«  eaaealL 
Egiaheim    Egenaheim    Ecaabaia   —  kaa 
afi.  w.  Colnar    20,  40.  42,  9.  »4,  & 
Helwig  vn  '  rMto    1118     "    ", 

Eglolfb*  B.  ' 

Ehenhcim  -  hein  tbinhaim  —  hcun  Enbeiai  aft.  V. 
StraPb.     14,  33.  16,  10.  IM,  2.  462,  40. 
Localitäten. 
BirboiD«    213,  16. 
Cristanehas  ager    219,  19. 
Ocrfithe    4&H,  1. 
Lntoldi  ager    1343  :  218,  16. 
Sericosmsten    213,  17. 
8fo;..f..rt..     'fl    1.; 

S(  :  n.  Ortlieb. 

Obci  li.h.-nhrin         97        36,. 

nin 

B&rg«r 

preco  li  1349:  218,  18. 

■cnltntas  higilin     1243  :  21.1,  6. 

Albero  von  — ,  wol  StraVb.  min.     ttSt:  92,19. 

Albert  von  — ,  Strafb.  Bftrgar  a.  mia.  ttU : 
92,  26.     UHS  :  98,  89. 

Bnrchard  von  —  U99:  118,  11.  UtM: 
122.  19;  37.  1315:  129,  81.  U/9:  14&,  ft. 
1330 :  löl,  Sa  1334  :  156,  88.  toÜtalM 
laOO:  114,  1.  131H:  \U,  2.  UM:  148L  «i 
1335:  1.^7.  31.  162,  21.  UM:  IM,  la 
quondam  »cnlt  UM :  187,  8ft.  q«<MMi 
acnlt.  in  Ehenheim  f  [ia$$—tMtJ :  149^  41 : 
42.  Tgl.  Strafb.  eona.  aaiaa  Brbaa  Barnara 
I]pK..r;..>.  i..hann«a  RodaMr  WaraUa  /UM— 
;:■  13. 

Dietii shmit  von  —    IMM:  379    1 

Kulmar  von  —  a.  Moraehwaiar  vir 

I.iiiit.ert  von  —    UM:  406,  82. 

I  von  —  a.  Timekom. 

UutcbarUua  Ton  —    Uli :  126,  9. 
Ei-  »gl.  E-. 
Birbardoa  a.  Fraakanakk 


510 


Eichstädt 


Erbo 


Eichstädt  Eychstettensis  Eistedensis  Bischöfe 

Koniad    1163  :  94,  27. 

Ulrich     [1119]  :  59,  31. 
Eigilbertus  s.  Engclbertus. 
Eigilwart    1040  :  46,  26. 
Einhardns     763:  6,  11. 
Einstat  Rudolf  von  —     1363  :  411,  26. 
Eistedensis  s.  Eichstädt. 

Eibstein  Eiben—  filbenstein  Ruine  b.  Elmstein  w. 
Neustadt  a/H. 

Otto    von   —      1264:    419,   12.   421,    19;   23. 
432,  24.  433,  11.  434,  14;  25.  s.  Rudolf. 

Rudolf  von  — ,  Otto's  Sohn    1264  :  433,  11, 

Elisabeth  Elysabeth  Elizabet  — beth. 
s.  Königsbruck  sacrist. 
s.  Murnhard's  Burchard  —  Gattin, 
s.  Schott's  Ulrich  —  Gattin. 

Ellina  s.  Murnhard's  Burchard  —  Tochter. 
ElsaP  Alasicinsis  Alisacensis  —ein  — cinsis  Alsacia 
— cinda  — tia  — tiensis  — tii  Eil —  Elsaz 
24,  38.  32,  27.  188,  12.  233,  37.  385,  1. 
387,  15.  411,  27.  pagus  9,  20.  11,  40.  14,  30. 
15,  34.  16,  1.  18,  4.  19,  34.  25,  22.  46,  23. 
48,  4.  provincia  119,  30.  193,  4.  .385,  1. 
custos  terr»  (Landvogt?)   der  Schultheiß   von 

Hagenau    1262  :  387,  15. 
Herzöge 

Adalbert    755  :  3,  11.    \*845:  20,  6.    *  856 

23,  36.  [nach  1003]  :  41,  29. 
Friedrich   I   Herzog    von    Schwaben     1089 

49,  18.     1094  :  49,  23.     1095  :  50,  38. 
Friedlich   II   Herzog    von    Schwaben     1105 

49,    41.      1116  :    57,    7.      [1119]  :    59,    32 

1122:   60,  31;  36.      [1141—1143]:   68,   23 

IIU  :  77,  2. 
Friedrich  IH  Herzog  von  Schwaben     1148 

83,  3 ;  28. 
Friedrich  (H  oder  m  ?)     1144:18,11.     1145 

79,  31. 
Liutfrid     728  :  3,  31.     733  :  4,  20 ;  ff.     7-37 

4,  30 ;  ff.     739  :  5,  1  ;  ff.     [739]  :  5,  11 ;  ff. 
seine  Gemahlin  Hiltrud    739  :  5,  5.     [739] 

5,  12;  ff.  sein  Bruder  Graf  Eberhard    728 
3,  31 ;  43. 

Landgrafen     u.    Grafen     lantgravii,     comites, 

comites  provinciales 
Habsburg  Graf  Albert  von  —  vgl.  126  not.  1. 
Habsburg  Graf  Rudolf  von  —     1261  :  359,  11 ; 

26.     [1262]:   373,  16;  36.     1262:  375,  9; 

16.     [1265]  :  456,  15.     1265  :  456,  29. 
Heinrich  Alsati»  comes     1052  :  48,  4.     1061  : 

48,  24.  seine  Grafschaft    48,  4. 
Theoderich     1138  :  67,  12. 
Werd  Graf  Heinrich  von  —     1235  :   190,   8. 

[1226—1238]  :  200,  27.     \  1239  :  201,  16. 
Werd  Graf  Heinrich  Sigebrecht  von  —    1259  : 

339,  29.     [1260]  :  347,  11.  348,  1.     [1262]  : 

371,  1.     1262  :   372,  10.    377,   27.   378,   32. 

[1263]  :  396,  16.     1263  :  406,  16 ;  32. 

Embrach  Imbriaca  w.  Winterthur    47,  3. 

Embrico  s.  Wirzburg  Bisch. 

Emicho 

s.  Leiningen. 

788  :  16,  24.  —  [965-991]  :  38,  18.  39,  10. 

Empo    1109  :  55,  27. 

Endingen  — gun  n.  ö.  Breisach    38,  23. 

plebanus  Rudolf    1233  :  183,  19.    1236:  194,  21. 


Endsce    Entse    n.    ö.    Rotenburg     a.    d.    Tauber 

Albert  von  —     1205  :  120,  24. 
Enesheim  s.  Ensheim. 
Engelbertus   Eigilbertus    s.    StraPb.   St.    Thomas 

fratr.  u.  dec. 
Engelboldus  — gilbold      910:    30,    28.    —    956: 

32,  23. 

Engelger 

s.  Rosheim  Bürger. 
1137:  65,  5l. 
Engerman  Kunz —  s.  Griesheim  vill. 
Engezo     956  :  32,  22. 
Engilman    1040  :  46,  28. 
Enringen  s.  Entringen. 

Ensheim  Anes —  Anis —  Enesheim  sü.  w.  StraPb. 

38,  3.  205,  29.  247,  10;  13.  418,  10. 

Scholinus  von  —     1248  :  240,  12. 

Entringen    Antringen    — in    Enringen    Enteringen 

Enthringen  — gin  Entringe  — gin  n.  w.Tübingen. 

Beringer  von  — ,  Friedrich's  Bruder  s.   StraPb. 

Münst.  fratr.  u.  Speier  cant. 
Konrad  von   — ,  Eberhard's  Bruder  s.   Straßb. 

Münst.  fratr. 
Eberhard   von    —   s.    StraPb.    Münst.    fratr.    u. 
fahr.  rect.   n.   Straßb.   Bisth.    cur.   jud.    seine 
Brüder  s.  Konrad  u.  Otto. 
Friedrich  von  —  s.  Straßb.  Münst.  fratr.,  cam., 

cant.  u.  cust.  sein  Bruder  s.  Beringer. 
Otto    von    — ,    Eberhard's    Bruder    s.    Straßb. 
Münst.  fratr. 
Entse  s.  Endsee. 

Epfig    Apiaca    Epfiche    Epheche    —  iche    Epiaca 
Eppheche  n.  Schlettstadt    93,  39.  331,  1. 
plebanus  Burchard     1211  :  125,  11. 
Albert  von  —     1263  :   408,  40.     1264  :  444,  7. 

seine  Verwandten  s.  Guntram. 
Burchard  von  —  s.  Griesheim  vill. 
Dietrich  Diether  von  —  (4  verschiedene  ?) 
mil.     1226  :  163,  26.     1242  :  213,  31. 
seine  Gattin  t     1242  :  2U,  6;  18. 
sein  Sohn  Richard    1242  :  214,  30. 
seine    Tochter    Hedwig    s.    Tmchtersheim 

Burchard's  von  —  Gattin, 
seine  pueri     1226  :  164,  2. 
mil.     1242  :  214,  15. 
der  Beheim    1263  :  408,  29 ;  39. 
1264  :  444,  7.  seine  Verwandten  s.  Guntram. 
1217  :  132,  11. 
Gertrud    von    —    s.    Straßb.    Francisk.    soror. 

ihres  Vaters  vetern  s.  Guntram. 
Guntram  von  —     1264  :    444,  7.    seine    Brüder 
s.  Dietrich   u.   Albert,    ihres    vetern    Tochter 
s.  Gertrud. 
Johamies  von  —     1263  :  403,  1. 
Simon  von  —  s.  Limbcl. 
Eph—  Epph—  s.  Eff—  n.  Epf— . 
Episcopus  s.  Bischof. 
Eppstein    Eppestein    n.    ö.    Wiesbaden    Gottfrid 

von  —     1262  :  386,  5. 
Eptcrnacum  s.  Echternach. 

Erbelinus  vgl.  Erbo  (nur  einer  ?)     1225  :  162,  22. 
magister  (burgensium  ?)     1242 :  214,  37.  brevior 
1228  :    168,    37.    parvus     1246  :    2.30,    18.    vgl. 
Straßb.  cons. 
Erberhardus  s.  Eberhard. 
Erbo  Erbe  Erebo  Eribo  Herbo  vgl.  Erbelinus 
s.  aqua. 


B<rbo  —  Esoheym 


MI 


«.  Bilwishcira. 
I.  Bruinat. 
I.  Kngnncck. 
I.  Kfimolcr. 
«.  FnnlmrK- 
«.  Orimhcim  Till. 
1,  ürimol. 

R.  Ht.  Iiooiihnnl  Abt. 
R.  Sclioiitcrliii. 

Striilll).  Itiirt^iT  (H  vcMchiodene ?) 
judex,  ilictuM   Jtt  '  "    '■  1  vr  B.  fHnth.  jadic. 
D.  cotiH.     t  '  '  'I'    noino  Schwester 

H.  Juntu.  ««II»   Rrbo  u.  Juhaitne«. 

dvHNclbcuV  hiuhii  ».  Conrad  judex. 
juvoiiiH  junior  ii'i'ü:  14«,  :>.').  IM,  1.  1330; 
ICH,  !J7,  /i'JO:  17;»,  H.  171,  ö;  .H4.  /i'W: 
1k:J,  22.  i^fJJ  :  217,  12.  J244  :  221,  12. 
i:>4li :  230,  1&.  t  ^i'iö :  265,  3.  Tgl.  StraPb. 
con«. 
Dioinnri    filinH      läJiO :    146,  M.    deMclben  ? 

Sohn  8.  ('uno. 
Rafni     1216  :    IHl,  0.     122S  :    167,  82.   Min 

Sohn  *.  Krbo. 
ErboniH  Kufi  filiu«     lH-i!»  :    107,  32. 
intcr  luprcatori'M     l.!:i'.)  :  171,  84. 
Nir.d.-ii  HiiuH     12:iU:    174,   fi.     ;i'40:  208,    10. 
r^tr,  :    22»,   35.       /;.'4«  :    2:iO,    17.      1247  : 
2.Mt,  11.     1250:    252,38.      7^51':    274,29. 
12M  :  318,  24.  323,  2«.  s.  Straub,  cons. 
Erhnnis  judirin  filiuB  dps  rihtrrx  »An      123H  : 
183,21.      1240:    2<)8.  B.      l:H:j  :    214,  .'«i. 
1243:    216,   2*.).      1214:    221,    13.      li'ir,  : 
2.30,  1«.    232,   23.       l;>47  :    2:M!,  !».       12l'.l  : 
247,  40.    250,  3.      1250  :    252,  .17.      1252  : 
279,  6.   274,  20.    277,  5.      1258  :    318,  23. 
82.3,  .15.   vgl.  StrnPb.  con».   der».?  jcnnoit» 
der   BrouKcli,  inil.     1255  :    2«.»2,  31.     1257  : 
310,  30.  311,  it.     125S  :  32:1,  27.  31.     nr,l  : 
a<iö,  2.  vkI.  StraPb.  l,oc.  Sil;  «ein 

Sohn  I.  Johanne«  jenseits  (1<  i    i  ii. 

Cano's  Sohn    1266  :  461,  5.  Tgl.  iatrttl>b.  Loc. 

Nicolai. 
Erben  sun     I120-i]  :    374,  18.    identisch    mit 
Erbo  oder  Joliannes  jenseits  der  Ilnnisrh  ? 
1225  :  irwi,  20.  vgl.  StraPb.  rons. 
Ticedominns  s.  Strnlib.  St.  ^tci'hnn  frstr. 
s.    StrnVb.    St.    Thomas    cant   sein  Bruder  s. 

Hugo, 
t.  StraPb.  St.  Thomas  fratr. 
StraPb.  min.  (mindestens  2  verschiedene) 
1105  :  W,  1.  —  1W5  :  54.  2. 
WIM  :  60,  l(i.     um  :  61,  10.     1100  :  62,  31. 
IIO'J  :  6.5,  24.     IUI :  70,  27.  vgl.  71  not  1. 
1156:  87,  10. 
».  Tegerfelden. 
Erboldornnus  8.  StraPb.  i.  Petr.  jnn.  fratr. 
Enalindis  s.  Mngilindis. 
Krcanliertus  s.  Acronnbrahf. 

Erchonbiildus      Erkan—       Errham—       Errhan— 
Erchembaldus  Erchemboldus  s.   StraPb.  Bisch. 

Erebo  «.  Erbo. 

Ercnberg      —  bogh      firenber     Eren —      r.renltorc 
Erenberch   Erim—   Erinberc  Herenberg  links 
vom  Neckar  n.  Wimpfen 
Hermann   der».?    E.    von   —   r.  Straf b.  MOnsl. 
frittr.,    dapif.    u.    port.    sein    Neffe    •.    Stein 
Johannes  vom  — . 
Johannes  von  —  s.  StraPb.  MAnst.  cell. 
Erestein  s.  Erstein. 


Et$ßnktim     Aimw-^ 
KrpcrabciB  akIm- 
haim  EmgtrwMia  n.  6,   Molilwtm    14,  Bk 
44,  17.  M,  8.  188.  24.  170,  6.  468, 8.  4AJ.  >». 
(ribunna  et  coauBonlbM    17&,  lt. 
DiKtrich  von  —     UM :  448.  1. 
':  von   — ,  Bsngnl    UU:  üeo,  8t. 

ir.  888,  18.  7*89:  400,  88.  401.  6; 
13;  37.  408.  88;  87.  410.  1.    XfM : 
ff.  424,  27.  486.  8;  10. 
».  i.iijMii  Otto  --  o.  WoUttelm  — . 
Eberhard. 

•  T'S  ;  14.  18. 


B.  Em—. 


17 


Erbardui  >. 

Etl.        ■  :■■        ' 

Eriin—  El  in—  vgl.  Er—  Erea— 
Erinenebertas     •  77«  :  14.  7. 
Erineneganda    *  77Ai :  14,  8. 
EriDginaaabaim  i.  Ergenbeim. 
Erist—  a.  Erat—. 
Erlewin  — nn  "   ino«  — i 

Rapoto'a  '< :  tt,  8&. 

r-    ' ..,..ai..  ia  Strafb.    Ui"!    '^'■ 

15,  6.  —  106t :  48,  88. 
Erltni     /./•</:  40,  8. 
Erlin-    Erligsaaan,   Strafb.   LooüiiAt    l 

von  — ,  in  —    Ue4 :  419,  88.  43.'.     ' 
Erlinat  — lena    910:  80,  84.  —  [996- 

3»,  9. 
Eric  i.  Strafb.  M&nat  dM:. 
Erlulfus    •778:  12,  86.  TgL  BaptrtM. 
Ermbertna 
R.  Weiaatnbnrg  Abte. 
719  :  3,  5. 
Ermenrihi    719  :  8,  6. 
EmfridDR  Erinfridna 
•.  Nenenbarg. 

1351 :  258,  14.  Mia  8oka  8.  UilUwiau. 
Ernest  Erneatna  EnuMit 
nii    71.  89.  taia  Harr  a.  Oalfrat 
'oo  Pfalagrat 
,a  —  iM»:48,  8. 
Eritein  Er*—  Briateia  — «Ümb  Bistete  Bnthafaa 
— beimenaia  Hcrtnatein  aa  dar  lU  ai.  8liaf^ 
3],  84.  87,  88.  164.  6 ;  9.  800,  28.  814^;  88. 
886,  8;  89.  846,   10.   872,  8,   SB.  ML  88. 
409,  17.  420,  4.  488,  88.  4»l,  41.   48^  81. 
433,  24.  434,  16.  446,  87. 
LocaUUtMi:    Aaawaadar«     800,    8&    OafcwU 

800,89. 
bnrgMiac«  dna    847,  18.  348,  8. 
plobann*  Koarad    UUO :  160,  8& 
f  .ster    106,  6.  800.  W.  848,  80.  488, 8». 

1  von  —    U6S :  878,  16. 

iicisso  von  —  a.  St:  Thaaaa  tntr.  a. 

St  Arbogaat  gab  niaaawrilw  plak. 

Ulrich  von  —  a.  Bftrgit  n  .^moiJ'aw«  —  claiicaai 
Ertingen  in  WArtemb.  «.  Borhaa  Heiaiteii  TOB  — 

faiuili«  Bachaagicnais    UU  :  448,  81. 
Eschaa  Aaeiraa—  Aaeha-^  Aaebaagia  BaaeWaa 


H;> 

11 


488,86.  TgL 
18,8: 


Strafb. 
StiaKb.  Loa 


dar  m  aa. 

36. 
v.iAia    »778 : 
s  .1       Kodaaa. 

■     ■  riagaa   a.   6.   fbatt»«- 
topogr.  4a  44|part.  i» 

l:>    .iieurme    p     i.i     »i»ilcT    Toa    —    8t 

Borger. 


512 


Esscerich  —  Frankenreich 


Esscerich    1040  :  46,  30. 

Et—  Eth—  vgl.  Edd—  u.  Ett— . 

Ettendorf  Etendorf  n.  Hochfelden 

Eberhard  von  —     1363:   410,   19;   30.     1264: 
441,  12.     1266  :  459,  1.  s.  Berstett  Vogt.  vgl. 
Dietrich  ante  monasterium,  StraPb.  Bürger. 
Friedrich  von  —     1259  :  336,  16.     1266 :  459,  1. 
1275  :  459,  35.  vgl.  Dietrich  ante  monasterium, 
Straßb.  Bürg. 
Hermann  von  —     1193  :  109,  15. 
Ettenheim    Ethenheim    Ettenhain    Argent.     dioc. 
n.  ö.  Kenzingen     345,  5. 
Ettenheimmunstcr    Kloster    6,   2.    440,   2.    vgl. 
Straßb.  Loc. 
Abt  Werner    1145  :  79,  27. 
Etto  s.  Eddo. 

Eugenius  s.  Rom.  cur.  Päbste. 
Eusserthal  n.  w.  Landau  Kloster    104,  16 ;  35. 
Everhardus  s.  Eberhard. 

Ezelo   Etzelo,  wol   Straßb.    min.    (einer  ?)     1096  : 
50,  15.    1109  :  55,  24.    1143  :  70,  27.    f  11^3  : 
70,  35. 
Ezo  Ezzo 
nobilis     1039 :   45,   25.    sein   Sohn  s.    Straßb. 

Münst.  fratr. 
[965—991]  :  39,  8. 
Ezschowe  8.  Eschau. 

F. 

F.  s.  Mezzerere's  Friedrich  —  Sohn. 

F.  8.  Straßb.  St.  Stephan  sacr. 

Faba  s.  Bone. 

Fabis  Berthold  —  s.  Straßb.  Münst  fahr,  procur. 

Falahabu  s.  Walf. 

Falkenstein  Falkestein  Euine  s.  w.  vom  Donners- 
berg in  der  Pfalz  Philipp  von  —  u.  sein  Sohn 
Philipp     1262  :  386,  6. 

Fe —  vgl.  Ve — . 

Fegersheim  Vegeres —  Vegers — Vfegersheim  Vegers- 
hein    Vegirs—    Viegershcim    sü.    w.    Straßb. 
205,  28. 
scnltetus  s.  Rudolf, 
plebanus  R.     2.256  :  303,  10 ;  20. 
Eudeger  von  — ,  Rudolfs  Bruder    1245  :  229,  36. 

1247  :  241,  35.  vgl.  Straßb.  cons. 
Rudolf  scultetus  de  —    1211  :  126,  11. 
Rudolf  von  — ,  Rndeger's  Bruder,   mil.     1233  : 

183,  23.  1243  :  217,  13.  1244  :  221,  13. 
1245  :  229,  36.  1246 :  229,  9.  230,  18. 
231,  29.   232,   23.     1247  :   236,    10.    241,  35. 

1248  :  241,  11.  1249  :  250,  4.  1250:  252,  25. 
1252  :  273,  3.  277,  6.  1253  :  281,  25.  1255  : 
292,  32.  297,  33.  1258  :  318,  23.  323,  27;  34. 
1259  :  326,  5.  340,  8.  1263  :  407,  28 ;  34. 
1264 :  424,  33.  437,  4.  1265  :  453,  19. 
1266  :  464,  13.  vgl.  Straßb.  cons.  u.  Hospit. 
rect. 

dominus  de  —    1238:  200,  10. 

Sifrid  von  —  senior  s.  Straßb.  officiat. 

Sifrid  von  —  junior  s.  Straßb.  cons. 

Sifrid  von  —  (welcher  von  beiden  ?)  s.  Straßb. 
cons. 
Feldkirch     Velkirchen,     vv.     Erstein  ?     plebanus 

Gozbert    1233  :  183,  20. 
Fessenheim  Vezenheim  n.  w.  Straßb.  Cuno  von  — , 

Straßb.  min.?    1147:  81,  27. 


Firdenheim    Virdenheim    n.    w.    Straßb.    Werner 
causidicus  de  — ,  Straßb.  min.  ?     1147  :  81,  26. 
Firn —  s.  Viru — . 

Fleckenstein  Vleckenstein  Ruine  w.   Weissenburg 
an  der  Pfälzer  Grenze 
Heinrich  von  —     1243  :  215,  1.     1251 :  257,  40. 
Rudolf  von  —     1265:  456,  1. 
Flcishcim   Fleigesheim   in  Lothr.  n.  w.  Pfalzburg 

Otto  von  —     1265  :  446,  25. 
Flesche 

Burchard  —  von  Bischofsheim    1265  :  445,  27. 
Walter  —     1265  :  Üb,  20. 
Flörsheim  Ober —  n.  w.  Worms    199,  2. 
Flora  s.  Hageno's  Wittwe. 
Fol-  vgl.  Vol— . 
Folcolt    1039  :  46,  4. 
Folcuuino     719  :  3,  5. 
Folmarus  Folchmarus 

s.  Deutschland  Kanzlei  cancell. 
s.  Ehenheim. 
s.  Luttenheim  rust. 

1061  :  48,  12.    seine    Gattin   Heilicha  ebd. 
Folmersheim,  Volmersbach  n.  ö.  Offenburg  ?    33,  5. 
Folrat  [833—861]  :  25,  19.  —  910  :  30,  28. 
Foltsche    Gottfrid    — ,    Straßb.    Bürger      1266: 

461,  25. 
Forchheim  Forechheim  n.  ö.  Breisach    38,  23. 
Frankenheim,  Klein —  n.  w.  Straßb.  oder  Hoch — 
sü.  ö.  Hochfelden?    216,  19. 
Heinrich  von  —  s.  Griesheim  vill. 
Frankenreich  vgl.  Francia, 
Kaiser  u.  Könige 

Childerich  lU     749  :  5,  27. 
Chilperich   II     719  :   3,  3.    ders.  ?    Childerich 
f*845:    20,   11.      *  856  :    23,  37.      [nach 
1003]  :  41,  30. 
Karl   (der    Grosse)   König   der  Langobarden, 
patricius  Romanorum     773  :  6,  23.     *  773  : 
7,  1.  8,  21.  9,  1.     774:  10,  5.     775:  10,  12. 
*778:  11,  22.     778  :  15,  8.     780  :  15,  30. 
788  :   16,  23.      791  :   17,  7.      801  :   17,  34. 
t  [816]  :  18,  9.     831  :  18,  28 ;  29. 
Dagobert    *  662  :  1,  1.     f  *  S71 :  25,  34. 
Lothar    I      840:    19,    25.      *  845 :     19,    33. 
t  *  856  :  23,   38.     [nath  1003]  :   42,  6 ;   10. 
seine    Gattin    Irmengard      *  845  :    20,    24. 
♦  856  :  23,  39.     f  [nach  1003]  :  42,  9. 
Ludwig   (der  Fromme)     [816]  :    18,  7.     831 : 
18,21.      fS40:    19,   26.      *  856 :    22,   18. 
24,  1.      873:  26,  14.      904  :  29,  23.     953  : 
31,  21.     974  :  35,  3. 
Pipin     762  :  6,  6. 

Theoderich  IV      722:    3,    13.      728:    3,   23. 
733  :    4,  23.      737  :    4,  32.      t  739  :    5,   3. 
[739]  :  5,  16. 
Kanzlei 

Agilraarus     840  :  19,  28. 

Amalbertus  cancellarius    *  773  :  8,  4. 

Durandus     [816]  :  18,  11. 

Eichardus     840  :  19,  28. 

Fridugisus     831  :  19,  16. 

Gilbertus  cancellarius    *  773  :  8,  41. 

Helisachar     [816]  :  18,  12. 

Hirminmaris  notarius     831  :  19,  16. 

Hitherius     773:   6,  26.     775:   11,  11.    archi- 

canccUarins     *  773  :  8,  42. 
Liutpert  archicancellarius     *  773  ;  8,  4. 
Rado    775  :  11,  11. 


Frankonrcnch  —  FttrstenJoercf 


MS 


KiiiailiiH  iiolaiiiiit     'HU;   21,  lt>. 

'riiniriiluH  iiiiici'llaria»     *  IWJ  :  2,  20. 
iiiiijorilomu«  l'ipiii     t  *  "'5''  ■  -''i  •''• 
KnilikoDHtrin     Kniiilii>ii»itcii     Ki'>i"l'iii>  iiin     -  ntcii 
Vriikfii   -    Vrniiki'iiHfi'iii    zw  iilorn    ii. 

Dbl'kli.  im      .111      .1  I       ll.u.ll  \Mii 

»..   ^-■  ia.l 

Hlr:n  ■•     i       .,  ,  :Wi. 

Frankfurt  — koiifur  -chetifurt    22,  10.  2flü,  24. 

Kraiinia  Krniu-i  Kronmrlii 

N.  DnilHclilaml. 

H.  Friiiiki>iin<i(^h. 

H.  Sifrid. 
Kranriitkftiiprordi'n  niiiioniiu  fraliiim  nril« 

8.  HtrnPI).  KrniiclHkaiii  r  ii.  I- raiic'iHkaiicrinii<>n. 

friitpi-  H,  H.  naiiiiaiii  oril.  vinilnl. 

proviiiciaÜH    iti    Allcinaniiin    Koiiroü   von    Ilim- 
iiicln|)f<>rtpii     /i'öfl  :  4W»,  10. 
Frafirnti  TiiHciilniitim  «Q.  6.  Kom     100,  7. 
Froiloricim  k.  Fridcrich. 

Frciliurj?     Friburc     — httrß    Vrilmrc     — Imrp     im 
BroiHKnu 

(lio  UüruPT    411,  11. 

Koiirnil  von  — ,   (irnf     /.■'./:    .i.i'.",   \it.      ; .'   • 
.'l(i7,  M.  :«!1»,   2«.   .«7;»,    i:t.  375,    10.   37(i.  .'.(i 
377,   2'.l.    am,    23.    .'iwa,    lO.    3KI,    3.      JMI  : 
411,  11.     /i'(;7  :   13!».  22.     läGO  :  UM,  2. 

F.rbo  von  — ,  Undpupr"»  Sohn     J:.'tO  ■    "'»     '" 
vgl.  StrnPli.  r.ouH. 

Hugo  von  —  ».  StrnPl).  MflnHf.  fratr. 

Roiiiholil  von  —     /i'.jy  :  .'UO,  .'14.  h.  Strapb.  cohb. 

Ku(lct?t>r  von  —  s.  StraPI).  i'ons.  8oiu  Holin  ».  F.rbo. 
Frcinshcim  Froincshaim  «ü.  w.  Worms    9,  88. 
FrpKonboim  ».  Friosonhoiin. 
Frickjjau  Frirgowc   «w.   Uhein   n.    Aar   0.    l!;i  ■  1 

f>(l.  2.3. 
Frico  Fricco  i.  SlrnPb.  Münst.  doc.  vpl.  Diclhelm. 
Kridolo  8.  Uoichonan  Äbte. 
Fi'iilii(;iHnH  b.  Frankcnroich  Kanxlpi. 
Friilpricb  Frodoricus   Friderirlid   — riclia«  — ricn« 
Fridrirus    -<luricu«  vj;l.  Fritlo 

».  Badon. 

B.  Bphlonhotin. 

■.   K     ■      -    1^ 

8.  •  nie. 

H.     KlUlullIl. 

(i,  Ki)ni({Hbofen  preco. 

8.  Dahii. 

I.  DcutKrhland  Knisrr. 

a.  Ii  ■  '     '  '  itid  Kanzipi  nrchicanr. 

■.    I  '  IUI. 

■.  Ii....' im. 

a.  F.lsaP  llprxögo. 

B.  Etipndorf. 

8.  üiudo. 

pupr  B.  flripxbpim  vill. 

8.    (iUKPIlllPilll 
s.    Ilaiii'liau. 

niinng. 

'    irll       Abtp. 


8.   Uflrtt'ilir. 

8.  rfftffcnlab. 

s.  Ui(>gpl. 

8.  Kom.  rur.  Kaniloi. 

8.  UoBhcini. 

I.  Uufa«. 


8.  HMwbrtclum. 

8.  Karh«mi  PCaltgnf. 


n  llmbgß. 


.?   lnt«r 

/MS:  SI7,  13. 

22»,    M.      UM: 

1349:  247,  40. 

"■  '    '^      ast: 

J9t,  83. 

'•.  con«. 

....ib.  coiu. 


fil 


fabor    uäi:  idtf7,  10.  TgL  Mtra>b.  I^oe.  RodoM 

r>bri. 

K    StrV,  t.        ■      ■ 

/.'9S:  100,17. 

Müiul.  tloc. 
li-dwie?) 
li.  Miin»t    .  ■•  ■ 
l>    Miiiiki    I 


.St 


I.  irair.   • 


.ti»t. 
■toAM  Molar. 


'wirvi»!«?)  lOM 
i«.  i  IM» 
,18.    t  "M 


s     i'i-tr.  Jon.   frair. 

'   an  drr   Ktnifb.   8t.    ThonwiHnilw  f 

-  fratr.  a.  Offaibvg  mtntat. 

>  »a«  Yüxtp,   EImms  Utaifß 

11  ,    .l'.T 

8.   S'  rpp. 

wo!   >  •.  r 

iVt,    Iti. 

dt).  .^3. 

70.  3fl. 
wol  StraPb.  min.  a.  BArgcr    JiHi  :  86,  IS.  don.? 

iiae :  88,  .10.  Ml.  S4.  teia  Bnultr  a.  yitMm. 
Straßb.    min.      IJIC:    130^    SO.    TgL    Diatiick, 

BtraPb.  Bnrggraf. 
a.  WcBttirman. 
8.  Wittplkbarh. 
8.  Wolfarh. 
«.  Zollem. 
*77S:    14,   1.   -  Ormf     U39:  81,  82.   dUmt 

/M.9:   67,   1?  "W;   SOO,  i.   —    IUI: 

258,  13. 
FHeaenhcim  Fr.-      >.  im  xi.  ft.  BaaltM    881,  4. 
Frälo  8.  R(>^'i.;iii  Iriodrich  von  — . 

Frownrln    ..     f  i.n.  i.. 

Fmmpt^* 'i  !i-  '    (  ■  nipr«'. 
F  ni  .    ;     von  StimfK?    r J8 :  8,  86. 

Fi:  i.-..  .u    17,  1& 

Fntda  Kloitor    1«,  1 ;  Sa  17, 1&.  vgl  Smfbi  Loe. 
Abte 
Bangnlf    r-  34.    «Ol :  17,  18l 

M.ir.in.ird     .  ■,  ^ 

Y  ;  FaratMnbwg  CoMataal.  dioe.  a*.  *. 

,  .-rJüBgaa  Hainmli  von  — .  Graf    U50 
SM,  ».    iaS3  :  877,  1«. 


« 


5U 


G.  —  Geroldseck 


G. 


G.  B.  Kind's  Arnold  —  Gattin. 
G.  s.  Rimuntheim. 
G.  s.  Rom.  cur.  Kanzlei. 
Gaganhaim  s.  Kogenhcim. 
St.  Gallen  Kloster    2d5,  26 ;  40. 
Äbte 

Berthold  [1361]  :  358,  9.     1361  :  365,  14. 
Ulrich    1314  :  127,  24.     1319  :  137,  6.  139,  1. 
1339:  176,  34;  ff. 
1358  :  319,  33. 
procurator  Rudolf    1353  :  285,  28. 
Gamslmr,st  Gameneshnrst  in  Baden  n.  ö.  Straßb. 

33    5. 
Garibaldus    *  778  :  13,  37. 
Garouuart     737  :  4,  34. 
Garsilins  s.  Berstett. 
Gebba  s.  Harthausen  mancip. 
Gebeno 

Straub.  Bürger?     1315:  129,  33. 
min.  des  Straßb.  Bisth.?     1096:   50,  16.  ders.? 
1100  :  52,  31.     1116  :  57,  9.     [1119]  :  60,  3. 
Geberschweier  Gebelischeswilre  n.  Rnffach   1 14,  26. 
Gebehardus  — hart 
8.  Regensburg  Bisch, 
s.  StraPb.  Münst.  fratr. 
s.  Straßb.  Bisch. 
Gcbolsheim   Geboltheim   n.    w.    Bnimat    Konrad 

von  — ,  mil.     1351  :  258,  10. 
Gehardus  s.  Gerhard. 
Geidertheim  s.  Geudertheim. 
Gcilo     [833—861]  :  25,  20. 

Geispolzheim  Geisbodcs —  Geisbolts —  Geisboltz- 
heim  Geisboteshein  Geispolz—  Geispots — 
Geizpoltz —  Gcizpolz —  Gespolzheim,  wol  sü. 
w.  Straßb.  25,  25.  67,  40.  205,  29.  371,  2; 
32 ;  ff.  372,  1 ;  3.  374,  36.  422,  26. 
Gemeinde    371,  23. 

Berthold  von  — ,  mil.     1340  :    206,   8.   ders.  ? 
1363:   371,   26;    ff.   372,   5.   388,  24.     1363: 
400,    31.    404,   38.      1364:   415,    5.    426,   21. 
435,  34 ;  37.  seine  Brüder  s.  Schoup  Reinmar — . 
Konrad  von  —  (3  verschiedene?) 
in  Porta,  mil.     1359  :  333,  23. 
der  Rote    1363  :  371,  28.    1363  :  412,  5. 
mil.     1340  :  205,  22.  vgl.  Straßb.  Loc. 
Cuno  von  —     1364  :  420,  16.  426,  13.  436,  35. 

seine  Brüder  s.  Schoup  Reinmar  — . 
Hesso   von   — ,   mil.      1363  :    388,    25.      1364  : 
420,  14.  426,  22.  435,  39.  436,  3.  seine  Brüder 
s.  Schoup  Reinmar  — . 
Ospenellus  von  — ,  mil.     1340  :  206,  8. 
Otto  von  —     1363  :  400,  32.     1364  :    420,    14. 
435,  35.  seine  Brüder  s.  Schoup  Reinmar  — . 
Rudeger  Gnipping  von  —    1363  :  371,  26 ;  39. 
372,    1;   6.      1363:   412,   6.      1364:    415,   5. 
419,  39.  420,  15.  437,  3;  7.     1365  :  447,  22. 
Werner    der    Riebe    von    —      1363  :    371,    28. 
1364:  424,  28.  425,  4;  11. 
Gelasius  s.  Rom.  cur.  Päbste. 
Gelfrat  — feradns  — ffradus  — fradus  — pheradus 
— pherat  Helpheradus   min.   s.    Straßb.    thelon. 
ders.?     [1141-1143]:    69,17.     1143:    71,  6;  ff. 
1144  :    78,    24.     sein     Bruder    s.    Manno.     sein 
Eigenmann  Adelbert    1143  :  71,  28.  vgl.  Ernst. 


Gellingi  filii    1339  :  170,  34 
Geinhansen  n.  ö.  Hanau    97,  28. 
Geminus  pons  s.  Zweibrückeu. 

Gengenbacli  — bacensis  Argent.  dioc.  sü.  5.  Offen- 
burg    277,  19. 
Schultheiß    Johannes,    Walter's    von     Malberg 
Bruder      1363:    411,    28.      1364:    431,    3ö. 
439,  21. 
Kloster    440,  2.  481,  22. 
Äbte 
Gottfrid    1145  :  79,  28. 
Gottfrid     1319:  142,  21. 
Georius  s.  Wied. 
Gerbim  devota    1109 :    55,  27. 
Gerbolt,  Straßb.  min.  ?     1096  :  50,  17. 
Gerburgis  s.  Ripclin  Rudolfs  —  Schwiegereltern. 
Gerhardus  Gehardus  Gerardus  — hart 
8.  Dieta. 
s.  Eckerich, 
s.  Merseburg  Bisch, 
s.  Schob. 

mag.,  advocatus,  minister  canonicorum  ecclesiae 
Argentinensis    1360 :  345,  18.    1363  :  345,  36. 
ders.?  1357:  307,  30.  vgl.  Straßb.  Loc. 
s.  Straßb.  Münst.  fratr. 
s.  Straßb.  St.  Trinitas  prep. 
s.  Wassenberg. 

B.  Westerman  Friedrich's  —  Söhne. 
Gerina  s.  Landsberg. 

Gerlacus,  Straßb.  Bürger    f  1315  :  129,  2.  ders.? 
1211  :  126,  11.   vgl.   Straßb.   Loc.    seine    Gattin 
Bertha    1315 :  129,  3.  qnidam  heres  suus    1315  : 
129,  17. 
Gerlindis 
1335 :  160,  29.   vgl.  Straßb.   St.  Thomas  Loc. 

sepulcr. 
s.  Wangen  Heinrich's  von  —  Gattin,  ihr  Bruder 
s.  Virnekorn  Konrad  — . 
Gerloh  s.  Straßb.  St.  Arbogast  fratr. 
Germania  s.  Deutschland. 
Germune     719  :  3,  6. 
Germunt     780  :  15,  31. 
Gernodus 
s.  Straßb.  s.  Petr.  jun.  fratr. 
s.  Worms  can. 
Gerolt  — roldus 

8.  Straßb.  Münst.  fratr. 
[965—991]  :  39,  9.  —  1039  :  46,  4. 

Geroldseck     — olczecke      — oldeseke     — olsecke 
— olseke     Geroltesecke     — eke     Geroltisecke 
— eke  Geroltsecke  —eke  — ecge  Gerolttesheggc 
Geroltzeck  — cgga  Gerolzeke  Gerolzsecke 
Ruine  sü.  w.  Zabern. 

Berthold  von  —  s.  Straßb.  Münst.  port  u.  cam. 
Burchard   von    —      1321:    152,    26.      1336: 

163,  1 ;  38.     1338 :  167,  34.     1336 :  193,  38. 

seine  Söhne  s.  Burchard  n.  Symund. 
Burchard   von  — ,   Burchard's    Sohn     1336  : 

193,  38. 
Heinrich  von  —  s.  Straßb.  Münst.  fratr. 
Heinrich  von  —   s.    Straßb.    Münst.    cant.   n. 

Straßb.    Bisch.    Heinrich    IV.    vgl.    StraPb. 

Loc.  ders.?  s.  Straßb.  Münst.  fratr. 
Otto  von  —  [1141—1143]  :  68.  24.  vgl.  not.  2. 

1160:    91,    13.    vgl.    Straßb.    St.    Stephan 

Vogt  u.  Mauersmünster  Vogt. 
Otto  von  —     1193  :  109,  11. 


Oeroldseck  —  Oottfridus 


Mb 


Bytiiiind  von  — ,  Hnrrhnni'N  Hohn  1:130: 
lU.'J,  ;W.  der»,?  Hyinimd  »uu  —  Wiö  .• 
8:J7,  14;  17,  l:JGI  :  ;M!»,  18,  865,  80. 
lä(i^  .  3W1,  H.  W>:i : ;«)! ,  2«.  Mfl« ;  i46, 84. 
■uinu  Uatliii  /4'<;/.'  :i-l!),  20;  80.  860,  8. 
kuinv  Kiiiilor     J:.'iil  :  WXW,  Wh. 

Stcjihaii  von  — ,  Walram'i  UnuUr    f  WW  ; 

WA2,  ;w. 

Walram  von  — ,  Htcphan'«  Urudcr  «.  Strafb. 
MüiiNl.  fratr.  u.  Hpi'ivr  dcc,  vgl.  SIraPb,  Loc. 
b.  Lnlir  in  Uadcn, 

Heinrich  von  — ,  WalUir'«  8ohn    1261 :  8fl?>,  16. 

;.L'f;5,-  a«7,   12.    im3:  411,  U.    IMO: 

4«4,  21t.  4<!4,  H;  ff, 
Heinrich    von    — ,    Hormnnn'i    Sohn      V166 : 

■\M,  i);  21, 
Hvrnmnn'B  von  — ,  den  Sohne«  Wallcr'i  kindc 

mim  :  4(!.l,  !M).   IC),  (I;  ff.  vrI.  Heinrich. 
Walter  von  -      K';V.'  ;  2H.H,  35,     l:j5:i  :  2H8.  8. 
2H«,  16.     ii'ö»;  KW,  3«.     IMl  :  35»,  87. 
BW),  1;   14;  2H.  3«3,  36,     ii'Ci' :  3ß7,  12. 
87r>,  K.  377,  7  ;  14 ;  .'W.  .378,  3;  27.  37«,  11; 
21).  380,  11  ;  ;t().  :18I,  10;  M ,  .37.  382,  1!»; 
■    ff.  ;)H3,  1.    ( /,■.>«! ;  37.3,  1.     /V«.7  :  .38!»,  .32. 
3!I3,  II.  .3i«l,  .33.  4()(),  2.">.  4(Mi,  13.  408,  17. 
411,  1».     1:104:  414,  m.  431,  23.  4.38,  2.3. 
4;«),  8,     /i'e5  .•  44(1,   10.   44'.),  6.  463,  37. 
l:^'liii :  403,  23.  goino 
Böhnc    ljr,:t :  288,  22.  Tgl.   Heinrich  Her- 
mann Walter, 
kint      l.it;i:    .36»,    .37.    860,    1;    14;    29. 
3«3,  ;«i.     IM.):  377,  7;  15;  8«.   378,  8; 
87.   .37«,    11;    2«.    380,  11;  30.    881,   11; 
84;  87,  382,  1«;  ff.     1M3:  31K),  2;  ß;  20. 
803,    11.    m),    .34^    400,    26.    406,    14. 
408,    20;    28;      1364:    415,    1.      U65 : 
44(!,  11.  44«,  7.     1366:  464,  6. 
Neffen  g.  Kberliard,  .StraPb.  Marschall. 
Veltcr  ».  Diersbiirjj, 
Walter    von    — ,     Walter'«    8ohn    t.    StniPb. 
Mün«t.  jirep.  n.  StraPb.  Ri»ch.  Walter. 
Ocrfrtid  — druilis  — thrndis  — tnulis  a. 
Deutschland  König  Kourad  HI. 
Epfig. 
l.and.sberg. 
Marsilin«  Otto  — , 
Micte-sheiin  AiiKelm  von  — . 
Speiidor'»  Friedrich  —  Töchter. 
Stralib.  lloHpit.  fratr.  Konrad. 
Oertweiler  Gcrtewilro  ö.  Harr    1»8,  12.  213,  18. 
Oornnuns  «. 
lla^i-naii. 
Honau  fratr. 
Schwarzacli  prior. 
StraPb.  Dominikaner  fratr, 
Oervaicus    mag,    Str.iPb.    Uarger     1346:  827,8, 

1J57  :  :t07.  ;k).  310,  28.     1363  .  407.  38. 
QcrvaBius    Ulrich    —    i.    Speicr   a.    Wid.   c«&.  n. 

StraPb.  Loc. 
Oeruuigo  clericns    •  778  ;  14,  18. 
Qe8pol/.beim  «.  Oeispohheim. 
tieta  Johnnno«  «.  StraPb.  Milnst.  fahr,  notar. 
Qoadertheiiu   Oeidort—   Oondcrthcim  0.   Branukt 
185,  7, 
Hug  von    -     136.'»  :  44«.  1. 
Uevaterinan    Konrnd    — ,    StraPb.   BArger     tQ43 : 

216,  ö. 
Oeiinan    liUO :  46,  88.  sein  Bmdrr  s.  Benso. 
Oexo     1039  :  46,  8. 


>iio'»  Bnul«r  iMS  i  tUi  I. 
■7,  3,3.  ^ 

BrwlMr    XMJ.nS^t. 

1-  WonM    W,  S0L 

w.  RMhdn    \m,  U. 

"4  in?  <:•  wol  aklM 
37t,  W. 


(ii 
(ii  ■ 

Üinibi 

ili 

But' 

>]■ 
( .. . 

(in 

Uirbadrn  <> 
Ulrich  vi>:i 

den.  V  mil. 
Walter  von  - 

87«,   88.   881,   1.     tuuul:   »?4,  6.     tiÜ : 

464,  8.  Tgl.  Uheinaa  acnlt. 
die  Herren  von  —    lii7 :  807,  87. 

Ojrmperch  l^anibcrt  von  —     '■•''-'  -414    ift 
OiRalfrit     7H0  :  15,  81. 
Oinela  AIWrti  Agni  relicla  u 

Itiirger     I3:><> :  252,  ».  vgl.  .- 
Oiailhema    1160:  91,  19. 

Oinlebcrttt«,  Bischof    *778:  18,  86.  vpl.  Bot.  I, 
f'i  IT.  Kanzlei. 

t'.  i  —  •,  Saarbar/  . 

UIcsolin     Hcmricb    — ,    Stralb.    ii^. 

461,  26. 

Qnammo    103'J  :  46,  4.  «Urs.?     tOiO  :  46,  il.  — 

KMO  :  4<5,  29. 
Onipping  — pinc  s.  Oeisp<  ' 
Oockaweiler    Oottancs —    i 

Barr    44,  17.  45,  6. 
Ood—  «.  Oot— . 
Oft—  «.  Oo— . 
Oonelinns    •  871 :  98,  7. 
Oo» —  ».  Oo« — . 

0  8.  Straf b.  Biath.  KaatlaL 

(i'  wol   Gntenbare  abMfaag.  Bws  bii 

Dir<l<ilsliaoaen  w.  RappoIUiweiUr  Egelolf  toi  — 

t  [um   13001 :   100,  89.    identiMJi   mit   Egtlotf 

Ton  Irslingen? 

Ootesman    7<J1 :  16,  87.  TgL  Slrafb.  Imc. 

Ooteao    910  :  30,  28. 

Gott—  Tgl.  Gock— . 

Gottfridns    Oethc—    Ood«^—    Ood—    O' 


/_:    I  /_.!... 


■r    -«         /_.  I 


0. 

(i 

a.  A 

8.  < 

a,  K: 

s.  Knttin^en. 

a.  Kpi>Rtein. 

B.  Foltsche. 

K.  Ofiii;<ii'Ki<h   Abte. 

s.  (<  ibo  —  Bnidar. 

B.    1) 

a.  M 

Rai  »    1189:  es,  m 

a.  Ki'uUktttt  pbkaa. 

8.  Uhein  l'falsgnfca. 

s.  Saarbnrg  aoilt 

a.  StaofaB. 

a.  Still. 

rlericu«,  wol  an  Stralb     t  109 :  S87,  & 

.1  (».17.    /li4J/.  7a,«l 

ll.,<,      .--'  ~  " 

Hnmbert. 


516 


Gottfridus    -  Gudelflndus 


Nicolai  filius     1244:   22),  14.     1340:   22',  10. 

1347:  236,  11.     1349:  250,  6.     1350:  252,  37. 

1351 :    269,   10.     1353 :   273,  4.    vgl.    Straßb. 

cons. 
gacerdos  s.  StraPb.  St.  Laurent,  vicar. 
s.  Stral'b.  Münst.  dec. 
s.  StraPb.  s.  Pctr.  jun.  fratr. 
B.  Straßb.  .s.  Pctr.  jun.  fratr.  n.  StraPb.  Münst. 

dispcns. 
s.  Straßb.  St.  Thomas  dec. 
(2  oder  3?)  s.  Straßb.  St.  Thomas  port., fratr.,  cell. 
s.  Winncnden. 
s.  Zidclarius. 
1039  :  46,  ö.  —  Graf    1133  :  60,  31.  —  1338  : 

200,  15. 
Götz —  vgl.  Goz —  u.  Gozz — . 
Goudertheim  s.  Geudortheim. 
Gozbertus  Gosbertus  — brecht  — pertus  Gozbraht 

— pertus  vgl.  Gozelin. 
s.  Feldkirch  pleban. 
min.    des    Straßb.    Bisth.,   vorher    des    Straßb. 

Domherrn  Konrad  (3  verschiedene)      [1141 — 

1143]  :  68,  8;  9. 
[833—861]:    25,    19.    —    1148:    83,   6.    seine 

Gattin  Ofimia  ebd. 

Gozelin     Gftsselin     — linus    Goesse —    Goselinus 
Gosselin    Gosze —    Götze —    Gozelinus    vgl. 
Gozbertus. 
s.  Kageneek. 
s.  Schaup. 

Straßb.  Bürger  (wieviele  ?) 
Nicolaus  —  s.  Straßb.  cons. 
(Gozbert)  der  br&der  dicner  bruzerdinestman 
minister     fratrum     wol     Dienstmann    des 
Domcapitels      1330:    174,    6;    34.      1333: 
186,2.      1343:    216,29.      13U :    221,13. 
1345:    229,    34.      134G :    230,   15.      1349: 
250,  4.      1350:    252,  36.      1353:    273,   2. 
1 1363 :  397,  23.  vgl.  Straßb.  Loc.  u.  cons. 
(Gozbert)  sein  Sohn  s.  Wirich. 
1333  :  183,  21.  sein  Bruder  s.  Sifrid. 
Rudeger's  Sohn    1344  :  221,  15. 
Hartungi  filiastcr,  dochterman.   dcrs.  ?   Vituli 
Vitulaj  filiaster    1345  :  229,  33.  vgl.  StraPb. 
cons. 
ad    s.    Thoniam,   von    St.   Thomane,    zu   St. 
Thoman,  mil.     1360  :  343,  2.     1363  :  408, 
32.      1364  :  424,  34.  435,  10.      1365  :  446, 
28.  449,  11.     1366  :   4&4,  14.    vgl.  Straßb. 
Loc.  seine  Gattin  Phina     1360  :  343,  2 ;  3. 
sein  Bruder  s.  Walter. 

1337 :  167,  1 .     1343 :  214,  37.     1246 :  231 ,  30. 
232,   23.      1353:    273,   3.    277,  6.      1353: 
281,  25.      1363:   369,  8;  18.    mil.      1346: 
230,  21.    1357  :  310,  27.  vgl.  Straßb.  cons. 
Gozraar  — marus 
s.  Kiittolshcira. 
s.  Reutenburg. 
mil.     1343  :  213,  26, 
Gozzerat     1040  :  46,  27. 

Gozzo  G6tze  Götze  Gotzo  Gozo  vgl.  Gottfridus. 
s.  Grostciu. 
s.  Hausbergen, 
s.  Lupstein. 
1039  :  46,  2. 
Granies  Bnrchard  von  —  s.  Straßb.  Münst.  fratr, 
Gratulfus  s.  Ratoldus. 
Greda  s.  Vögellin  Heinrich's  —  Gattin. 
Grcgens  Burchard  von  —  s.  Straßb.  Münst.  fratr. 


Gregorius  s.  Rom.  cur.  Päbste. 

St.  Gregor  im  Münsterthal  sü.  w.  Colmar  Kloster 

29,  12. 
Greifenstein  Grifcnstein  Ruine  sü.  w.  Zabcrn. 
Vogt    advocatus    et    dominus    castri    Eberhard 

genannt  von  Greifenstein     1340  :  203,  6. 
Meribodo  von  —     1160:  91,  12. 
R.  von  —  s.  Straßb.  Münst.  fratr. 
Grens  (schwerlich  w.  Nyon  am  Genfer  See)  Sifrid 

von  —     1348  :  244,  15. 
Gressweiler    Croswilre    w.    Molsheim     Johannes 

von  —     1363  :  393,  10. 
Gretzenbach  Grezzinbach  — baccensis   im   Canton 

Solothurn  ö.  Ölten     12,  24;  36.  14,  6. 
Gries  Griez  sü.  ö.  Hagenau     69,  4. 
Griesheim  Cerichesheim    Creicheshim    Cricches — 
Cricges —  Krieges —  Crigesheim 
n.  w.  Straßb.   216,  18.  288,  3.  330,  35.  413,  16. 
nniversitas  villanorum     280,  2. 
preco  Konrad    1350  :  280,  17. 
villani 

Butel  Konrad   —    von  Gugenheim     1353  : 

280,  21. 
Deckere  Berthold  —     1353  :  280,  18. 
Engerman  Kunz  —     1253  :  280,  19. 
Epfig  Burchard  von  —     1253  :  280,  17. 
Erbo     1353  :  280,  16. 
Frankenheim     Heinrich    von     —       1353 : 

280,  21. 
Friedrich  pner    1353  :  280,  17. 
Heinrich  Discincti  filiaster     1353  :  280,  21. 
Hoden  Sifrid  —     1353  :  280,  20. 
Hohban-  Cuno  n.  Konrad  servientes   celle- 

rarii  von  — .    1353:  280,  21. 
Ortolf  Vulturis  filiaster     1353  :  280,  19. 
Ovenere  Diether  —     1353  :  280,  19. 
Pfütze  Heinrich  —  u.  sein  Bruder  Konrad 

1353  :  280,  20. 
Rorere  Heinrich  —     1353  :  280,  16. 
Rulin  Adelheid's  Sohn    1353  :  280,  18. 
Salatin  Friedrich  —     1352  :  280,  18,- 
Sehcrphcrc  Heinrich  —     1353  :  280,  19. 
Sigelo  Hurretzeres  filiaster    1353  :  280,  16. 
Unfüge  Burchard  —     1353  :  280,  17. 
Verlin    1353  :  280,  17. 
Volraar    1353  :  280,  17. 
Walter  senior     1353  :  280,  16. 
Walter  junior     1353  :  280,  16. 
n.  ö.  Ober-Ehenheim     94,  1.  181,  23.  202,  16. 
welches  von  beiden?     320,  31. 
Grifenstein  s.  Greifenstein. 
Grimel  Erbo  —     1355 :  292,  34.  s.  Straßb.  officiat. 

sein  Bruder  Gottfrid     1355  :  292,  34. 
Grimine  s.  Straßb.  Münst.  fratr. 
Grimaldus  — moldus. 

s.  Deutschland  Kanzlei  archicanc. 
s.  Weissenbnrg  Äbte. 
Grostein    Götze    von    — ,   Straßb.   Bürger     1359  : 

340,  34. 
Grüningen  Gruenigen  in  Würtemberg  n.  ö.  Ried- 
lingen an  der   Donau  Hartmann  von   — ,    Graf 
1348—1349  :  246,  18. 
Grisce  Hug  Hug's  Sohn  uffen  —     1363:   379,  1. 
Grumbach  Grftmbach  sü.  Langensalza  in  Thüringen 

Marquard  von  —     1163  :  94,  31. 
Gualtherius  s.  Walter. 

Gudelfindus  (vgl.  Gundelfingen)  Otto  —  s.  Straßb. 
cons. 


Oftldin  --  Haione 


M7 


UftMiii    AiiniiN    litigo   —      IU36  ;    1&7,   83.    vgl. 

KtriiH).  oftit'iat. 
(illiizn  «.   Urli'friii. 

Oiif<<<iiliuiiii  Oftgen—   ÖDogonlinim  «fl,  w.  Hniinat 
4H,  2(i;  21».  «4,  K». 

«acor.loH  Htigo     IIHJ  :  V»,  18. 

lliTtlmlil    von    — ,    Miin.    de«    KtrnPb,    niitb.? 
IUI  :  Hl,  2H. 

■.  Iliitfl. 

KricUrich  »on  —     VJÜ4  :  424,  2H.  425,  5. 
Oiiido  Pdtcr    -  H.  StriiPl).  liinth.  procarat. 
(liiillii'lniiiH  H.  Wiltiplni. 
tluiiilnllioHo     7H0  :  16,  .'U. 
(liiiiillifrtuH  Ouin|i('rtiiH  (juiulob«rtli(>     738;  8,  88. 

—  ♦  H71  :  2(1,  ti.  —  iUO  :  M),  24. 
Qamli'lfiriiN'ii     Uundülvindon     Uftudolfiugeii     fgL 
(;  IM. 

n.  I  '  Konrad  von  —  i.  StnJb.  Mflmi 

fnitr. 
QundpiicH—   niiiiilrRwilre  aatgegang.  Ort   in  der 

Ortpnnu  (HcliüpHin  AU.  ill.  ll,  §88)    20,  86.  42,  8. 
üuiulicho     910  :  3(),  25. 

Qunthpr    OuiitrniH    Oi'inther    Oautbcru«    Uuutter 
Oiiiittlicr  Quthcra« 

der  Muiirch  g.  Dasei. 

s.  ErjjorBhoim. 

■■  Landiborg. 

■•  Bnfn«. 

1.  Stoufingin. 

•»cordd»  zu  StraPb.?     7549;  247,  17. 

prpHbytor  n.  .StniCb.  HiHlli.  Kanzlei. 

StmPb.  min.     ll'J'J  :  113,  'J. 

8.  Wolfiglicim. 
Ountrnm  — dram  — tcrammus  —  thramna  — tramoi 

1.  EpHg. 

a.  I'furzhcim. 

fiibor    lX>r,<J  :  327,  22.  vgl.  StruPb.  Loc. 

SiruPb.  min.?     1H<J:  58,  .18. 

sein  8obn  8.  Wnllcr.  Munrb  zu  Mnuii 
8€>inc  Töcbtcr  u.  deren  nva  ».  ."^ 
Boror. 

milcs  t  [ftafh  1007]  :  44,  35.  sein  Sohn  ebd. 
Ounzilinu»     [iHiü-OUl}  :  30,  9. 
(lunüo     i)r>(i :  32,  22. 
(Ift-    fluo—  8.  Gn— . 
Uuta  Oftia 

t.  Hone. 

8.  KAnigsbrnrk  Abtisa. 

StrnPb.    llürgerin      t:U!i :    221.    3«.    ihr    Sohn 
IJurcbnrd,  Monrh  (zu  SiraPb.V)    1S45 :  221,  8». 
ihr  Vnler  «.  l'forzbeiro  üantrnm  von  — . 
Uutunburg  8.  Ootcnburc. 
QuUtoma  a.  OonUior. 

11. 

11.  8.  Camelebnrh. 

11.  ».  Clirpohilbereh  aacerdoa. 

H.  8.  Iloimu  dec. 

H.  8.  f<trnPb.  St.  M.irtin  plcb.  n.  Mftnat.  fratr. 

11.  8.  StriU'I).  Münst.  doo. 

Iliibtror  Sifrid  — ,  StraPb.  narger    1339:  171,35. 

llttbslmrg    (i.i...^i...-        1 1.        I II.1....1 

bore     I 

-pufK     11 ,..:-  ........     ;..    .. 

Aarnu  Urnren  von 


Alb«rt    •  ttse  :  IM,  S9. 

Albert      USH  :    \m.  38.     tiM :   198,  td.    V|L 

Rliaf  Landgraf. 
Albtrt  ».  Kira»b.  MOiwt  tnit.  a.  BaMJ  CM. 
aottMd      iUüt:    SA».    27.      UOi:    »Kl,    14. 

869.  88.   876,  ».    87«,  80.   877,  80.   88f,  88. 

888.10.888,8.    «M    '•   ••      /«M- «k,8. 
Uodolf    1301.  IU,H.',  BMlkVAci» 

Uudolf    t3M:  a-iH.  4»  <tf1,  14.    §», 

b;  17;  88.  876,  :«).  li.  :.  88.  88*.  10. 

SHS,  8.  886,  4.    /  "  '  liSe :  4M.  1. 

vgl.  ElaU  LkoAv  Biirtk.  Vftgte. 

a«ill    ««rrKtarJii»    ...: ...;(cll  TOB  OMTK 

tMi:  II  aervna  •.  K«|>|4  Kourad  — . 

ilachberc  «.  im»  m«  rg. 
Had—  vgl.  Mi-d—  n    HaJt— , 
UadalricuN 

Hadeberta«,  ....    . 

Bcbiedrno  ?) 
1139:  62,  5.  —  U6l :  l'.',  ... 
aeioer  Schwester  Tocbt«r  a.  Bopkia. 
Hagarlarode  Johannes  von  —  i.  LAwaa  l 
Hagenan  —nana  — nawa  — aofMula  — D' 

—  I- noawe    — now    — »owa 

.'I—  iiagonowa    97,  31. 

110.    '^     !  "•     TI      l'l'«     1         .-_., 


8»;.   ..:. 

18;  18.    137,   25 

3w  m.  -w.  1 


346,  14. 


,«wiv«MKa«a 


Kiilung     i..' 

Wcmbard  • 

acniteti 

ItaUcndorf  Rudolf  von  —    1363 :  888,  80. 

Bnrrhard     U7C  :  96,  9. 

Cnno     /?«/  ;  .'läS,  86. 

W     -  t  «M-  897,  1. 

i-  12.  den.?    1343:  816,  7. 

Vji,;    .v^'.  la  vgl.  Blsal  east  tom. 
Hospital     113,  40.  121,  1.  440,  6. 
Frirdricb  von  —  a.  Strslb.  Mkasl.  tnta.,  c«lL, 

rant.  n.  prrp. 
Friedrich    von    —      1883.-    168,    88.      1339: 

170,  20.      1133:    183,  88.      1343:   816.  SOl 

217,    13.      U47!    SM,    11.      IM»:    880,  6. 

13iO :  258,  86.  TgL  Stnfb.  mm. 
Oerung  von  — ,  Stnfb.  Btegv    WW    30S.  2^. 

t3S9:  330,  15.  337,  18. 

Hagenack  —eck«  Ruine  aft.  w.  Coltt«    l'v 

von  —    t»63  :  404,  85. 
Hagwio  — gtno 
Ton  Stnlib.?    t  1363  .  407,  1. 
Wittvre  Flora    13*3 :  *"'    '^    ff. 
Tochter  Junta     1363  .», 

Sdhse  a.  Albrat,  Koiua-.,  .......uMn  •oslaria. 

SdnrMUr  ActellMid    II«J ;  407,  1. 
788 ;  8,  88. 
Hagoaldna  Abt    788 :  3,  8a 
Hahcberc  a.  Hochberg. 
Hai—  vgl.  Iloi— . 
HaidalfQa    7S0  :  15,  81 

HaiersMla  Otto  — .  Stnfb.  Blt|w    IMf .  8B0|,  16. 
Haigerloch  Uegerlorb  w.  HecUagMi  KoBra4  voa  — 

a.  Stralh   M«nM    fm»r 
Haimo: 

Haimnli  3.  86. 

Haion«    7l'.' 


548 


Haiterbach  —  Hausbergen 


Haiterbach    Heiterbach    in   Würtemb.  ii.  w.  Horb 
Volmar    von   — ,    mil.      1220:    151,9.      1230: 
201,  28. 
Halbcrstadt  — stadensis  Bischof  Otto    1120:  61,  29. 
Halceiheim  s.  Holzheim. 
Halde  comes  de  —     1242  :  213,  26. 
Halidolfus  s.  Horcholfus. 
Halle  an  der  Saale    130,  37. 
Halsbrunensis  s.  Heilsbronn. 
Hamerico     733  :  4,  24. 
Handschuhheim   Hanshuhesheim   Hantscohashaim 

w.  StraPb.     16,  10.  81,  4. 
Hangenbieten  Hangendebftthenheim  sü.  w.  StraPb. 

299,  27. 
Hanricus  s.  Heinrich. 
Hans  Hanns  s.  Johannes. 
Harbaldus     *  778  :  14,  1. 
Hardrino     *  778  :  14,  10. 
Hariboldus  Abt     728  :  3,  26. 
Harilanda  s.  Rashinfridns. 
Harione     710  :  3,  6. 
Harlungus  s.  Königsbruck  fratr. 
Hartbertus  Harbertus  — pertus  Hartbraht  — per- 
thus  — pertus  Herbertus 
s.  StraPb.  Münst.  scol.  n.  s.  Potr.  jnn.  prcp. 
737  :  4,  33. 
Harteger    Karger    Harg —    Hartgems    Herckcms 
Hergger  Herikerus  —  ger 
wol  StraPb.  min.  u.  Bürger  (nur  einer?)     1006 
60,  17.     1116:  57,  9.     1118:  58,  11.     1122 
60,  33.     1120:  62,  5.     1143:  71,  11.     -[1143 
70,  35. 
1040  :  46,  26. 
Harthausen    — husen    sü.    w.    Hagenau      53,    9. 
115,  21.  122,  26. 
mancipium  Gobba     1105 :  53,  20. 
ccclesia    53,  9. 
presbyter     53,  27. 
Hartmann     1105:  53,  8.   \  1201  :  Üb,  23. 
1200  :  122,  26. 

Hartlieb    1200  :  114,  2. 

Hartman  Harte —  Hartmannus 

8.  Kiburg. 

s.  Königsburg. 

8.  Colmar. 

8.  Dillingen. 

s.  Eckbolsheim. 

s.  Grüningen. 

s.  Harthausen  presb.  seine  Erben  -f  1201 :  IIb,  24. 

s.  Rathsamhausen. 

s.  Snello's  Heinrich  —  Bruder. 

s.  Wirtemberg. 
Hartraöt  — mudns  — mftt 

s.  Schiltigheim. 

wol  StraPb.  min.     1134  :  64,  38. 
Hartnodi     801  :  18,  1. 
Härtung  Harttnngus  Hartungus 

s.  aqua. 

s.  Hechingen. 

s.  Hüttenheim  capell.  super,  pleban. 

s.  Louchman. 

s.  Luttenheim  rust. 

8.  Rosheim. 

StraPb.  Bürger  (5  verschiedene  ?) 

Vituli    gencr    s.    StraPb.    cons.    vgl.    Gozelin 
Hartungi  filiaster. 


Hcsso's  Sohn  s.  StraPb.  cons. 

Sigelin  —    1253  :  281,  25. 

juvenis     1256  :  298,  37. 

8.  StraPb.  scult.  u.  Loc.  Steinhovc. 

1228  :  168,  38. 
s.  StraPb.  s.  Petr.  jnn.  scol. 
8.  Wangen, 
s.  Wide. 
Hartwig    Hariwigus   Hartwic    — vvicus    — wicus 

— wigius  — wigus  — zwigus  Ilerivvigus 
8.  StraPb.  Münst.  dec. 
8.  StraPb.  Münst.  fratr. 
8.  StraPb.  St.  Thomas  fratr. 
min.  des  StraPb.   Bisth.,   vorher  des  Domherrn 

Konrad     [1141—1143]  :  68,  9. 
8.  StraPb.  Bisth.  Vögte. 
956  :  32,  21. 
Harzbnrg    Hartispnrc    Oä.    ö.    Goslar    Hermann 

von  — ,  Graf    1211:  124,  22. 
Hascgaugia  s.  Eschau. 

Hasenburg  — bnrch  zw.  Bruntrut  u.  Lützel  im 
Ob.-Els.  Heinrich  von  —  s.  StraPb.  Münst.  scol. 
n.  StraPb.  Bisch.  Heinrich  I. 

Haslach    Avellanum    — nensis    Hasela    — lacensis 
— Iahe  — lanensis  Haselha  Hasilacensis  Argent. 
dioc.  w.  Molsheim    69,  30.  109,  26. 
Kloster     216,  36.  322,  16. 
Capitel     50,    11.   69,    24.    97,    34.    196,    37. 

263,  13.  440.  4. 
decanns   Konrad     1258:    322,  1.   dera.?    C. 

1251  :  269,  20. 
1248:  243,  1. 
fratres,  canonici 

Burchard     1260  :  346,  24. 

Otto     1251  :  269,  20. 

Ulrich    1220:  169,   29.   ders.?    Ulrich    von 
Buwenburc    1230  :  173,  5. 
portarius     1220  :  148,  12.     1221 :  154,  14. 
prepositi 

Albert    1220  :  151,  7. 

Alexander    1253  :  286,  19. 

Berthold     1143  :  69,  28. 

Bruno     1159  :  90,  13. 

Burchard  lo   tempore   prepositus     [1141 — 
1143]  :  69,  14. 

Ulrich      1183:    100,     11.      [1185—1189]: 
103,  14. 

Werner    1096  :  50,  12. 

1221  :  154,  20.  —  1248  :  243,  1. 
scolasticus  Heinrich    1259  :  333,  20. 
Vogt  Hezel     1006  :  50,  14. 

Hasleip  — leibus    737  :  4,  34. 

Hatto     778  :  15,  10.  —  ingenuus     1040  :  46,   10. 

Hattstadt  Hadestat  zw.  Sulzbach  u.  Ober-Morsch- 
weier  sü.  w.  Colmar  vgl.  StraPb.  St.  Thomas 
fratr.  Lntold  u.  Otto. 

Bonusvir  de  — ,  mil.     1251 :  269,  8. 

Konrad  Werner  von  —     1263:  391,  29. 

Hattune     710  :  3,  4. 

Hausbergen  Hngesberc  — bergen  — pergen   — per- 
ghen  Hugisbergin  — pergen  Husbergen  — per- 
gen Hiizpergen  n.  w.  StraPb.    98,  16.  131,  26. 
164,  2.  176,  22.  212,  2.  247,  23.  pagus   63,  16. 
Ober—    44,  15.  94,  6.  185,  19. 
Mittel—     172,  2.   185,  8;  16.  273,  29.  274,  19. 

275,  4. 
Nieder—     44,    15.    94,  6.    99,    15.    185,  8;    15 
298.  19.  306.  10. 


Hausbergen   -  Heinrich 


M9 


44«,  27. 

'M    MV 


170,  21. 
111,  24. 


— wig» 


Luculilütiiii :   Crftmeling«     8tf8,    80.    MtneU 
ZM,  M. 

hoiiiiiicH     2'tH,   IH;  ff. 

HacordoK     2'.W,  ;iO. 

Vogt  ».  Oozzo. 

Hiircliuril  vdii  —  «.  KtraPb.  Ht.  Mar.  MagiUl.  fratr. 

Oo7.zo  von  — ,  Uittcr     /  ''  '      '7   (y.  »gl.  KtraPb. 
Bialh.  Vi'i);to.  «oin  V  '     24M,  22.  nein 

Holm  Koiirnd     lx'4'.ß 

Iluiiirich  von  —    /i'6J  1305 

IIati)if{uruut  IluKgcr&lo  in  1 Vrhi-r! 

llauHpurc  liavodbiirg  n.  Uabiburg. 

lliiwcnnu-ZAr  r.  Howcincimcr. 

Heb-  vgl.  Eb-. 

llcbo,  StrnPb.  min.?     IIOU:  Bf),  27. 

Ilcc —   vgl.   11«'/. — . 

Hpcbinj^t'n  Hocliinbcn  llcliiM^in  in  llulirnzollcrn 

Konrud  von  — ,  Slrnl*!).  lliirKfr     JI'J'J:  118,  13. 

Ilnrliiiig  von  — ,  StriiPli.  ItiirKor     1:.':J'J  : 

Hoinrich  von  — ,  Stral>b.  HQrgrr     JJ'JT  : 
11<(1-  s.  F,d—  n.  Ilcid-. 
IlcdowiKiM     llndi>wich     — wigin     Ilodcwic 

«.  Andlnu  AbtiHN. 

1109  :  M\  2(t.  ihr  Qatt«  s.  AnHolin  StraPb.  min. 

I.  Horhfpidcn. 

I.  Limb«!'»  Simon  —  Witlwo. 

I.  Ucsi'hardus'  Wittwp. 

I.  Sohoicolin'H  Töchter. 

B.  Spcndpr'»  Fricdrirb  —  Onttin. 

Wnitcr'g   Gattin      n'l!) :    MO,   22.    Ml,  8.    Tgl. 
StraPb.  I,o<-. 

I.  StraPb.  I,or. 

B.  StraPb.  St.  Stophnn  AbtiHS. 

•.  TnichtorHlicim  llurrbard'H  von  —  Onttin. 
Hegprloch  ».  llnigcrloch. 
Iloi—  vgl.  He —  u.  Hai — . 
HeidenriniK  lledcn —  Heindon—  Ueinde —  Henden- 

riciiH  H.  Hohbarr. 
HeidoUheim    Haiduifuithairo    lU.    0.    Schlettatadt 

17,  17. 
lleilichft  H.  Folniarns. 

Ileiligcnstein  Haiiengonstein  n.  Harr    462,  40. 
heilige   der    —    vorst  n.  Uagonau      359,  37.  877, 

H;  »9.  3«1,  aö.  :W2,  22. 
Heilsbronn    Ilnisbrnnen.sig  ü.  Ansbach   Abt  Nico- 
laus    1163  :  !t4,  29. 
Heilwir,  — wiga  Helwig 

8.  Hertha'»  Tochter. 

R.  F.gishciin. 

t  ILU  ;   84,  28.    ihr  Qatto  b.  Heinrich,  Str'>l>1< 
Borger. 
HcimorichuB  Haimericho  Hemirih 

733  :  4,  2r>.  ders.  ?     737  :  4,  JM.  —  780  :  16,  31. 
Hcinio  Heino  vgl.  Aigmo. 

8.  StraPb.  Miiiist.   fratr, 

8.  StraPb.  Milnst.  prep. 

[965-991]  :  38,  19. 
Hcinisheim  in  Wtirtemb.  »0.  ft,  l'for7.boiiii    2iil,  .Ü'. 

Heinrich  Hanricns  Heinrirhns  — ricn«  — rihc  — lo 
Honco  Henrich  — riona 
8.  Ache. 
B.  Ariesberg, 
B.  Asiiermont. 
8.  Dnbensftn. 
8,  Bach. 
8.  Baden. 
R,  Basel  icol. 


•y- 


B.  Hanoi  liitcMh. 

B.  Brhriin. 

B.  Behlnnhrim. 

B.  lirrg. 

s.  Bild. 

B.  Uliu'hofaheii 
mil    -     I'      '  ' 

».  II 

«.  Hl ,. ... 

R.  Bunouwe. 

B.  Kahlen. 

a.  (.'brcchilber' 

B.  Kirbc 

B.  Kr 

B.  CI' 

B.  ( 

B.  K 

B.  I) 

B.  !•. 

B.  I). 

8.  !•' 

8.  I>. 

8.  I) 

8.  I)iirr<-. 

8.  F.berhard's,  des  StrmVb.  MknclwIlB. 

B.  Ober-Khenb. 

B.  EIb«9  iMnA, 

B.  Er' "-•■ 

8.  F.. 

8.  Fl 

8.  F. 

8.  Fk 

B.  (i' 

B.  (il 

DiHciiu'ii  tiliaster  b.  OrieBhein  Till. 
ina(!.  s   lli'-I.-irh  8col. 

8.  il 

8.  II  1. 


11 
11 

Huucuburg. 

Jodens. 

I<«nip«rtlMim. 

Unadia. 

ychtonberg. 

I/orxch  Abt. 

Lütselborg. 

LtttaelBUiii. 

Lnmpe. 

Lnpfen. 

T.uimfein, 


1359 :  826,  18. 


)i  ciut  den.  ?  s.  ebd.  iMc 

1«. 

h   B.    B«iK>l. 

•   St.  Nabor  Ticar. 


K.  UsILuh. 

8.  Pfettisheim. 

8.  rforihcim. 

B.  I'fiitse. 


..i>  VMBIMIIU. 

Koichsletl. 
'  >-n. 


520 


Heinrich  —  Hericho 


s.  Rorere. 

s.  Rosheim. 

s.  Rumersheim. 

s.  Sax. 

s.  Sachsen  Herzog. 

s.  Schalkendorf. 

s.  Scharfeneck. 

s.  Scherpliere. 

s.  Schönan. 

s.  Scholine. 

s.  Schvfaben   Herz.  n.  Deutschi.  Kais.  n.  Kön. 

s.  Schwerin. 

s.  Sicilien  Kanzlei. 

s.  Snelman. 

s.  SncUo. 

s.  Speier  Bisch,  u.  Deutschi.  Kanzlei  canc. 

8.  Stephansfelden  Hospit.  fratr. 

8.  Still. 

StraPb.  Bürger  (13  verschiedene?) 

Sonipes     [1190—1202]  :  119,  16.  vgl.  StraPb. 

Loc. 
qui    purgat    gladios     [1190—1203]  :  119,  19. 

vgl.  StraPb.  Loc. 
Alexandri    filiaster      [1190—1202]:   119,17. 

vgl.  StraPb.  Loc. 
B.  StraPb.  thelon.  sein  Bruder  s.  Rudolf, 
s.  StraPb.  St.  Thomas  pist. 
camerarius   (ident.  mit  dem  bischöfl.  cam.  ?) 

1224  :  155,  34. 
Btatzioniercr     1230  :  174,  39. 
B.  StraPb.  burcgrav. 
jenseits  der  Brcusch  s.  StraPb.  thelon. 
Rufns'  Sohn    1253  :  282,  9. 
s.  StraPb.  officiat. 
s.  StraPb.  cons.  u.  Bisth.  vicedom. 
cistarius     1266  :   459,  20.    vgl.  StraPb.  Loc. 
seine  Frau  Ita    1266  :  459,  20. 
monachus  zu  StraPb.     1221 :  154,  38. 
(2  verschiedene  ?)  s. 
StraPb.  St.  Arbogast  cant. 
StraPb.  St.  Arbogast  prep. 
StraPb.  St.  Arbogast  fratr.  n.  prior, 
s.  StraPb.  St.  Arbogast  fratr. 
s.  StraPb.  St.  Laurent,  pleban. 
(mindestens  3  verschiedene)  s. 
StraPb.  Münst.  cam. 
StraPb.  Münst.  dapif. 
StraPb.  Münst.  fratr. 
StraPb.  Münst.  port. 

StraPb.  Münst.  scol.  n.  StraPb.  Bisch.  Heinr.  L 
(wieviele  ?)  s. 
StraPb.  Münst.  cant.  u.  Bisch.  Heinrich  IV. 
StraPb.  Münst.  cell.  n.  cust.    u.   Bisch.   Hein- 
rich II. 
StraPb.  Münst.  fratr.  u.  cust.  n.  Bisch.  Hein- 
rich HI. 
StraPb.  Münst.  fratr.  u.  St.  Thomas  dec. 
StraPb.  Münst.  prep. 

StraPb.  St.  Thomas  fratr.  u.  Bisth.  vicedom. 
StraPb.  St.  Thomas  cust. 
StraPb.  St.  Thomas  fratr. 
StraPb.  St.  Thomas  prep. 
StraPb.  St.  Thomas  scol. 
s.  StraPb.  St.  Nicolaus  fratr. 
(2  verschiedene?)  s.  StraPb.  s.  Petr.  jun.  fratr. 

u.  cust. 
B.  StraPb.  s.  Petri  jun.  prep. 
B.  StraPb.  s.  Petr.  jun.  scol.  vgl.  StraPb.  Loc. 
s.  StraPb. 

advocatus  s,  StraPb. 
B.  StraPb.  Bisth.  cam. 


wol  StraPb.  min.  (mindestens  3  verschiedene) 

1154  :  84,  22.  seine  Gattin  s.  Heilwic.  seine 
Brüder  s.  Konrad  u.  Hugo,  seine  cognati 
1154  :  84,  35. 

1096 :  50,  16.  —  1096 :  50,  17.  —  1096  : 
50,  17. 

1156  ;  87,  15.  sein  cognatus  s.  Egelolf. 

1109  :  55,  24.      1118  :  57,  19.      1129  :  62,  7. 
1147  :  81,  27. 
s.  StraPb.  Bisth.  Vögte    1119.    sein   patmus   s. 

Sifrid. 
8.  StraPb.  Bisth.  Vögte. 
s.  Sturm. 
8.  Sulz  sacerdos. 
s.  Sulz. 
8.  Sulzmatt, 
s.  Surbnrg  fratr. 
8.  Swebelin. 
8.  Thengen. 
s.  üttenheim. 
8.  Varsberg. 
s.  Velkelinus. 
B.  Vcringcn. 
s.  Vögellin. 
s.  Wangen, 
s.  Wehelin. 
s.  Weilnau. 
B.  Weissenburg. 
B.  Werd. 
8.  Winstein. 
8.  Winterthur. 
8.  Wirzburg  Bisch. 
8.  Wizenowe. 
s.  Wolxheim. 
senior  s.  Worms  can. 
s.  Worms  cant. 
s.  Worms  dec. 
s.  Zabern  pleban. 
s.  Zweibrücken, 
langravius    1196  :  110,  14.  vgl.  not.  2.  —   mil. 

1242:  214,  15.  —  sutor    1251:  258,  11. 

Heitzelinus  s.  Hezel. 

Hei—  vgl.  Chil—  n.  Heil—. 

Helfenstein,  Ruine  b.  Geislingen  n.  Dlm?  Lncgar- 
dis  von  —     1264  :  422,  26 ;  27. 

Hclfericus  Helfferich 

8.  Königshofen. 

s.  Eheniieim  Bnrchard's  von  —  Erben. 

rector    parochialis   ecclesia;   zu   StraPb.     1265 : 
455,  29. 
Helisachar  b.  Frankenreich  Kanzlei. 
Hellering  8.  Weltringen. 
Helpheradns  s.  Gelfrat. 
Helwicus  Helewigus 

s.  Buchsweiler. 

s.  StraPb.  Dominik,  prior. 
Hemirih  s.  Heimcrichus. 
Hemmo  servitor  des  StraPb.  Bisch,  [nach  1007]  : 

45,  14. 
Hen—  Henden—  vgl.  Heiden—  Hein—. 
Hennerammus     *  S71  :  26,  7. 
Menno     1052  :  48,  3. 
Her—  vgl.  Er-  Hart—  Hör-. 
Herbolzheira  — botcsheim  sü.  Erstcin     218,  21. 
Herbordus  clericus  s.  Boofzheira  cccl.  par.  pleb. 
Herceüz  Werner  —     1261  :  358,  32. 
Hericho     719  :  3,  6. 


HurjmuoUt      •  Hiunuburc 


VJI 


Hcrimiiodt  — mnotti»     »9»  .•  2»,  II  ;  14. 

Ilcrinito     7H0  :  Ifi,  i«l. 

llKi'liHlit^im  —  loiihnm  n.  d.    Lnuch   «Q.    w,   ('olniar 
\M,  :«).  r,oi'iilif.'it.  M 
kolniTH  iIph         iiiiu'    ''>      Ift-t,  H2. 
Kh^incliilukn      I*i4,  .'Cl. 
Orozrtuliiki'i'     KU,  R8. 
WoMinkttr     ltf4,  ai. 
Zun«  zum«  —     161,  'M 

llf<niiaii    llorcmnn    — mniiim»    Hin        ll-'nnainiu'. 

H.    ISlllloll. 

».  St.  l)liiHii-n  Mit. 

B.  ('oiiHtniix  Hi'"li"f- 

v.  F.r(^nl>ci'){. 

N.  Rttciiilorf. 

«.  QorolilKork. 

a.   Hiirzl)iir(;. 

«.  Hi-rHr<-l<l  Abt. 

«.  Mnrkdorf. 

R.  MUnnter  Bisch. 

K.  Salm. 

a.  Balza. 

«.  Scthwnboii  HorzAgo. 

iiiKtitor     /IM«.  2(X),  20.  vgl.  .siiiil't).  Loe. 

lit>li(loiiin<liii'iii8,    nm    Strnlll).  Müiiatcr  V      tt66  : 

H8,  ai. 
1.  StraPb.  Müiist.  frnir.  n.  port. 
I.  BtraPb.  St.  Stephan  picbaii. 
«.  StrnPb.  HiKcb. 
wol  StraPb.  min.  u.  Bürger     /''  '     '"    "'    vgl. 

Diotrich,  StraPb.  Burggral 
«.  Wilpcrc. 
I.  Worm»  scol. 
(mindcitena  3  verichied.) 

1061:  4H,  27.  —  i06/.-  48,  89.  —  1160:  91,  80. 

iOSl»  .•  45»,  18. 

Hrrmolnhoim  — moahrim  — motoshoim  — molishcim 
—  motuhpim  — inotdhoin  im  Hi<>ii>.' litliil  w 
Molshoini     IW,  2.').  ICK).  :I2. 

Qcmcindc  vgl.  Mutzig  parochin. 

Albert   von    — ,    mil.      I:iä0  :    I4K,    ti.      «.»et  ; 
Ui7,    8.    wol    nicht    dors.       I26S  ,    380,    22. 

isor, .  4r.:t,  ii». 

Heinrich  Honcc  von  —     1363:  380,  21.     1364: 
4:iri,  3;  3!t.  43(i.  2. 
Ilorolt  — olduB  8.  StraPb.  Mflnst.  cant.  n.  dcc. 
lliTrlingiMi    lliiriiiMgcn    w,    Ulm    Ulrich    von 

///!/—//«/  .  <W,  21. 
Ilersf.-Iil  Hcri»fel.l(>nsis  Abt  Hormann    1163  :  IM.  «». 
HortcHhcim  llerdrHhoin     82,  15.  vgl.  not.  3. 
Hericstein  tjuidam  dicÜ  —     11360J :  348,  10. 
llorthonkcin  s.  Hilrtigheim. 
llerznach  — ccnahc  — zennha  n.  Aaran     ftO,  88, 
llii/.o     <M6  :  :\3.  22. 
11.  ^M'  Heinrich  de    -     1309:  32«,  U. 
Hesso  Meiste  Hesse 

B.  Colmar. 

s.  nnhienheim. 

8.  F.rstein 

8.  <•  ■  iin. 

8.  II  MraPb.  Borger 

HeimuhN  liruder     I31ii>  :  :»•.'••.    1  > 

8.  Malsheim. 

8.  St.  l'ilt. 

■.  StraPb.  noinr. 

».  StrnPb.  St.  Arl...^.»^   i.  .u 

s.  StraPb.  Milnst    rcoI 


■.  Htralb.  K«,  Tbomaa  fr.itr 
wn!  StrnPh    min.     l*jmi     '^>    11 


■\ 

II. 

II 

1     Hm-cI»     Hm 

(..-,  ..!..    Ii.....l.. 

».  ii 

.    l: 

«.  8Uttl>l>. 

Uuii«!     1. 

etiü»    II 

»    P^r 

£).'. 

•.  Tr 

>\  I». 

JJ.W 


»40.  «. 


bd 


lats.r     IM»; 


t.  Wangen. 

104O:  46, 8ß.  "  / 'i  ■      i-    30. 

—  im  :  81,  ..^ 

Hir«kint  s.  Hicckint 

Hiddo  8.  Dominik.  pr<  t. 

Hildegard  8.  SrhwalMi.  )  riedricli  I  Maltar. 

Hildeman  — dimano    •  770 .  14,  14.  —  910:  30,  88. 

Hildericn«    — dirichn»      774 ;    10,   8.    —    cUriraa 

•  7-!H  :  14,  18. 

Hildesheim     — do"«"'""-"'i»     erwUiltrr     niu-tiof 

Conrad  t.  Den  xM  eaar 

Hildibnl'—       >■...,  ;. ..  hof  •. 

Dmt  lei  cancell. 

Strni  .  :a>mas  prep. 

11:  -tcbreht 

.; ...  .    ...1).  min.    ii4«.  82.  22 

•  778  .   14,  14. 
Hildibrandos    *  77S  .•  14,  12. 
Hildifridas    774  ;  10,  7. 
Hilmant  8.  Hnnolt'a  Sohn. 

Hila«nheim  — tinsheim  — tachein  n  *  SchleluiaJt 

Cnno  von  -     1263:  876.  8  .IWI     I 
Hillevvin  — dcnnin  — tiwinns 

K.rinrridi  filius     13M  :  268.  14. 

/'/;•(     4<?.  2    der».?     lOtO  :  4«.  2»; 
Hiltegundis  a.  Oleman  Konrad'n         tUtlin 
Hilticari     788  .  1«.  25. 
Hiltnidia 

a.  Bon«. 

a.  BlaaP  Hano 
Hinirliillihi-im 
II. 


Hindisheim  Hun  8iTa>b      ÜJl.  « 

Hirm —  Hyrra—   .n.    1 

Hirmbreth    11*3  :  70.  86.  vgl  HtemM».  Ut 
Iti:  «  a.  FnuJiMiNicIi  Kaatlei 

Hr  iH  — . 

Hiayuwiukg  Friedrich  — .  8»r«lb.  B»rg«T 

116.  9 
Hithvrina  a.  Frukaanicb  lUasWi. 
Hitten-  »gl.  H«!«— . 
Hinni>b«rr  a.  Hnnrabarit 

IM 


522 


Hizekint  —  Höbet 


Hize—  Hicekint     1040  :  4G,  27.  —  1040  :  46,  30. 

Hl—  s.  L— . 

Hochberg  Hach —  Hahcberc  Ruine  n.  w.  Wald- 
kirch i.  Breisgau  Heinrich  von  — ,  Markgraf, 
Rudolfi  de  Dsenberg  gener  125G  :  299,  2;5;31. 
ders.?  der  Markgr.  von  —  1363:  411,  14. 
1266  :  464,  10. 

Hochfelden  — velden   — velt    Hohfelden    — velden 
ö.  Zabern. 
Burchard    von    — ,    mil.    Straßb.    min.      1346 : 

231,  29.  232,  22. 
Hedwig  von  —  s.  Snabel's  Hugo  —  Gattin. 
Otto  von  —     1364  :  429,  5  ;  10;  38. 
Symund  von  — ,   mil.      1359  :   336,  16.     1365  : 

453,  16. 
Werner  Criec  von  —     1359  :  336.   17.     1363  : 
403,  1. 
Hochstaden  Hohcstaden  Hostado   abgcgang.  Burg 
sü.  w.  Bonn  Grafen  von  — 
Liutheger     1336  :  193,  37. 
Theoderich     1193  :  107,  4. 
Hoden  Sifrid  —  s.  Griesheim  vill. 
Hodolberto  s.  Odalberto. 
Hönheim  Honheim  n.  Strafb.     185,  7. 

Hohenheimvelt   Honheimvelth      71,  30.    76,   28. 
138,  28. 
Hördt  Herdensis  ö.  Landau  Kloster    324,  2. 
Hofweier  Hofewilre  — venwiler  — vewilr  — vewilre 
— viwilre    — wiwilre    sü.    w.    Offenburg    Ulrich 
von  —  s.  Straßb.  Münst.  fratr.  u.  dapif. 

Höh —  vgl.  Hoch—. 

Hohbarr  Borre  (vgl.  Borrer)  Ruine  sü.  w.  Zabern 
96,  33.  365,  31. 
Conrad  u.  Cuno,  servientes   cellerarii   von    — 

s.  Griesheim  vill. 
Heidenricus  von  —  s.  StraPb.  Münst.  fratr. 
Merboto  von  —     [1141—43]  :  68,  24. 
Hohenburc  — bürg 

Hohenberg  ö.  Rottweil  Burchard  von   — ,    Graf 

1193  :  108,  1. 
der  Odilienberg  n.  w.  Barr     44,  11.  vgl.  Hugo. 
Kloster     97,  24.    105,  37.  169,  37.    186,  35. 
289,  38.  439,  35. 
Ruine  sü.  Nothweiler  a.  d.  Grenze  v.  Pfalz  u. 
Eis.  Symund  von  —    1363  :  406,  1. 
Hohenforst  sü.  w.  Bitsch  Kloster     167,6.  176,40. 

190,  2. 
Hohenhart  abgegang.  Burg  ö.  Wiesloch  in  Baden 

Konrad  von  —     1160  :  91,  17. 
Hohenheim  s.  Hönheim. 
Hohenloo  Otto  —     1351  :  258,   13. 
Hohenlohe  Honlo  abgegang.  Burg  sü.  w.  üffenheim 
in   Franken   Andreas   von    —    s.    Deutschorden 
fratr. 
Hohenstein    Hohinstein    abgegang.     Burg    n.     w. 
Haslach. 
Albrecht  von  —     1364  :  419,  13.  429,  3  ;  38. 
Burchard  von  — ,  mil.     1363  :  369,  7  ;  17  ;  29. 
1363:    372,    15.    404,    37.      1364:    424,    26. 
425,  3;  9.  429,  17;  ff.  430,  9.     136Ö:  448,  27. 
1366  :  464,  3. 
Waltram   von  — ,    Rudolf   Canis'    Sohn     1265  : 
452,  2^*.  seine  Mutter  Gunther's  von  Landsberg 
Tochter    s.    Straßb.     Franciskanerinnen    sor. 
Landsberg,  seine  Schwester  Agnes  s.  ebd. 
die  Herren  von  —     1331  :  176,  39. 
der  —     [1363]  :  374,  1. 


Hoygierus  Johannes  —  s.  Straßb.  cons. 

Holland  — landia  Arnold  von   —    s.    Deutschland 
Kanzlei  not.  u.  Wetzlar  prep. 

Holzheim    Halcei —    Holtzheim    an    der    Breusch 
sü.    w.    Straßb.      163,    37.    192,    8.   330,    36. 
358,  11.  vgl.  Straßb.  Loc. 
Diether  von  —     1363  :  400,  30. 

Hon —  vgl.  Hön —  u.  Hohen — . 

Honau  — augensis  — angia  — augiensis  — auwia 
—  auwiensis  —  erugia  —  ogensis  —  ongensis 
— owe  Argent.  dioc.  in  Baden  n.  ö.  Straßb. 
112,  32.  343,  31. 
Kirche  altare  publicum  112,  26.  choms  113,1. 
Capitel      3,  11.    112,  18.    153,  1.    162,   8;  19. 

187,  7.   215,  38.   263,  13.    293,  32.  343,  29. 

440,  5. 
cantores 

Ulrich     1199  :  li3,  5. 

C.     1325  :  162,  1. 
Chorus     112,  27. 
custos 

Konrad    1199:  113,  5.  ders.?    1338:  ICK.  ] 
decani 

Albert     1199:  113,  4. 

H.     1191  :  106,  2. 

J.     1335:  162,  1. 
fratres  canonici 

Albert     1199:  113,  6. 

Berthold  diaconus     1199:  113,  6. 

Konrad     1199:  113,  6. 

Diether     1199  :  113,  6. 

Gerung  diaconus     1199  :  113.  5. 

Hugo  diaconus    1199:  113,  6. 

Rudolf  diaconus    1199  :  113,  6. 
prebendarius     112,  17. 
prepositi     112,  24. 

Albert  (von  Schneckenburg  ?j    1199:  113,3. 

Ochsenstein  Berthold  von  —  1308:  121,  23. 
1309  :  122,  34.  123,  3.  1318  :  133,  4;  30. 
1321  :  153,  6.     1233  :  187,  15. 

Schneckenburg  Albert  senior  von  —    '1160  : 
91,  10.     [1163]:  91.  37. 
procurator  vel  sindicus     1360  :  344,  4. 
scolastici 

Albero     1199  :  113,  5. 

Karl     1338:  168,  1. 

Otto     1357  :  307,  29.     1366  :  462,  25. 
Vögte     187,  26.  188,  10;  ff. 

Egelolf  von  Mundingen     1333  :  187,  8. 

Werner,  Straßb.  Marschall     1231  :  153,  2. 

Honorius  s.  Rom.  cur.  Päbste. 
Horburg  — burch  ö.  Colmar     91,  38. 

Berthold    von    — ,    Konrad's    Sohn    s.    Straßb. 
Münst.  fratr. 

Konrad  von   — ,  nobilis     1347  :   236,  25.    seine 
consanguinei  ebd.  sein  Sohn  s.  Berthold. 

Walter  von  —     1156  :  87,  14. 
Horcholfus    servus,    seine     Söhne    Angilolfus    u. 

Halidolfus    u.    seine    Tochter      774:  9,  30;  31. 

vgl.  Straßb.  Loc. 
Horebarth     Ulrich     — ,    Straßb.    Bürger       1201: 

115,  10. 
Hornberg    — berc    auf    d.    Schwarzwald    an    der 

Gutach  Ebelin  von  — ,  Straßb.  Bürger?     1366: 

463,  8. 
Hostado  s.  Hochstaden. 
Hothefridus  s.  Gottfridus. 
Höbet  Sifrid  —     1264  :  435,  36. 


Huuijitu)< 


I  i  ugsbofen 


vjrt 


Hoiiliilulif  Wolfiuiii   -     laOl  :  86H,  Wi. 
Hov       How       vgl.  Hof—. 

llowi^incxKrr     llnwmmcznr     lUnlolf     ~-,    (lonrwli 
CaKüiiiM  frutor     WJ«  .    aiT,  W.      I.'yi:  34«),  7. 

wß.<.-  40.1,  m.  im,  ir..     ;  •,  ib.  a 

v«!.  KtruPI).  Loc.  nein  Svhii        >  uii. 

Hr-  vkI.  R-. 
Hrihrhnrius     7UI  ■   17,  ■>■ 
llruuiluluhi     bOl :  IM,  1. 
iliic  H.  iingo. 

Iliiclon«     7.V3.4,  a4.     7ir» ;  .'.,  f>.     (7.VÖI      ■    H 
llürliKtii'iiri      Hf<rtli«iikiiii      Hn^  -thcim 

llirtiiiiKliHim      -liciiii    II.  Ul,   II. 

112,  'Ml  2:«),  2.  ^M^,  lö.  4:i:',    i«. 

Ilngciioia  von  — ,  KtriilH).  min.V     1147  :  81,  f7. 

llült<^ii(loif  Hittcii—  Hiilimlorf  w.  UiiKcrmii     42,  ♦ 

Klicrlmnl  von    -     /i'i!» ;  24!»,  4(1. 
Hültrnlii'im    ilitttai—    lliitinheim    sü.  w    Benfeld 
If)  iiof.  :».  «5,  !), 

(liBiicMHiitor     l(li'>,   17, 

plohniiiiH  Hurcliard     1359  :  386,  12. 

vapell»  Htipt'rior 

plrbHIlUH       lO.'),    h 

lliirtuii«     ll'Jl  .   Id."),  2<». 
(ai>ill;iiii    tcmiprat    ElHrlinnl   von   Jangingen 

ll'Jl  .    105,  23. 

Hiigvft —  HiigiH—  vgl.  Hans — . 

Hugliilahuini,  Hiig(<lsh«iin  hü.  w.  Uaatattf     16,  II. 

Hugo  ilft(^  llng  H&g  Hugolinu»  HOgo 
s.   Aliswilrp. 
H.  Allowilre. 
».  Ballliroiin  Otto  von    -  . 

8.    BaHfl    laut      ■'      S.  In. II.  11«.  1.1    I  :mi 

8.  Herstftt. 

8.  Biotculiciui 

Kournd'H,     Doinliorrn     von     ft>tr»l>b.,     Bruder 

i  [IUI- 1143]  :  f.«.  7. 
8.  KüttolHlu'iui. 
8.  DngHbtirg. 
niil.  d«  DottwciiiT  ginitns     t  [I0(>7]  :   44,  4;  9. 

4i'),  2.  8iiui>r    Schwistor   Sohn   s.    Hunfrit   de 

Italia  uatiis 
s.  DriiKeulu'iiii 

8.  Düttoiulifim  Kr  Uli  ruh  von  --. 
Erho'8,  iloK  SiiugiTH  von  St.  Thomas  su  Stra9b., 

Bruder     K'.W  :  ;»2a,  K»;  II 
8.  Freiburg. 
8.  Qendcrtnoim. 
8.  Qr^Bco. 
8.  Gt^ldin. 
8.  OiigonhiMui 
comcH     Hohonbun     ri')'"""""       ^  limWi      KHfi]  : 

44,  II. 
8.  Honnu  fratr. 
8.  Huschilero. 
8.  I.onrhcrilingen. 
8.  Lftsriin. 
8.  I,üt«elstein. 
8.  linpNteiu. 
8.  Lnttonhvini  cust. 
8.  Mittelhausen. 
•.  Mor». 

s.  Murbach  \btr. 
8.  Mntaig. 

».  Offi-nhi'ini  Kriedruli  .•>  vnn  l.m.i.i 

s    (tlwisliiMin  dors.y  ».  (Hwinheim  villirn*. 
8.  KutliKunihauson 
8.  Ripelin. 


!■•'■■"  ■         ■ 

l:uM.  I     I.    .:.. 
-  liil'.,'K.  n:. 
.     >.  u.    -'      !■.!.  .,.:..         \M 

8.  huin. 

t.  SUiabargalor. 

•.  Stotlo. 

Oraf    »51     31,  U>     9M :  M,  ».   WgL   8(n»b 

I.or. 

1  .Ib.  Barger  (wUTMkT) 

ijlO  .  131, 8.  Min  BiwUr  •.  BbwiMnI,  '^•'^^'- 
I)omd«eia. 

Ib'  afh.  COMl 

de;.  :.^        Klo«t«n  ankiw    ISM; 

//Od.  113.18.   laoo:  U4,2.  tstt:  m.n. 

8.  Htrofb.  8t.  Arbogsirt  mIL 

8.  HtraSb.  8».  Arhofrast  pr»p 

.    .'^traSb.  Frmi 

h    .siraPb.  Ho*! 

8.  8tra9b    '  -u. 

I.  8tra9b.  m.  fratr. 

8.  Straßb.   ÜL   äUphaa   csptU.    du%.f   a    »bd 

fratr. 
a.  »tnfb.  8t  TbomM  <M. 
(miBdMteiu  4  ««neUadcM)  0.  Stnih.  8t ' 

dec. 

fratr.  n.  8t  Aortl.  pleb. 

(ratr.  0.  OügMilieiiB  mend. 

fntr. 

port.  Mine  Sr>-   -•■-  -    v^-i—.. 
mag.  ■■  8tn9l>  >  eoqn.  mb. 

t.  StraPb.   Bi»U.     .... ,_,...  o.  DaaWb 

pleban. 
Straßb.  min.  (wieriele?)  tgl.  8tra»b.  bn"»"-' 
tcult.  u.  thelon.  n.  Stxolb.  Bisth.  <i 

(»  verschied.)     1139     62.  ß 

senior     1133  .  aH,  IMi. 

junior     Hl?     (n   .%. 

albus  .'2 

mil.     jj  '<>.    seine    liru.l.  r    >.  Konrod 

n.  Hemrich. 

loirr  ■  h\    10     tino  ■  52,  :»2     //w  -  w.  tt 
.Vi,  2«  •  2. 

«W.  ß.  7  , 

8.  lü.  au    (iJ«i .  78,».    iu7    -•    "" 

8.  Tsntii. 

T  Stnib.  MOnat.  tnOt. 

8-  \eiui<'uheim. 
•.  Walch. 
^    W  •■    

»      Wu...... i 

8.  Wolfs  Bnrrbard  —  Sohn 

8.  Zorn. 

•  S71  :  2ß,  ß.  —   WO     80.  1    «2.  —  M«  .  a«.  tl 

Graf      in^O      V'.   7     s.im«   nrobchoft     UMO . 

.i.  'mI  |mkA  ioo$]   4i.a. 

|ont;r  ^^öbne     '«O  .•  «8,  II 

mil.     134 

Hngahofrn    ' 
th.ll  n 
1'.«'.  2     ■ 
Abte 

.\ilelh<K'h      ii- 
K.>nrad    JIM.-  «1.  3 


:;  _  :>    im   W«)m^ 

■stodi  AbtM    4«.  lai  «,  tt. 


524 


Hugsweier  —  Johannes 


Hugsweier    Hugesuuilare    in    Baden    n.    w.    Lahr 

43,  33.  44,  35. 
HAneburc  s.  Hunenburg. 

Humbertus  Hiimbertus  Humbiect  — breth  — pi-ettus 
Hunbertus  — brech  Hupertus  Umbertns 
s.  Besan^on  Erzbischöfe. 

medicus,  natione  Longobardus,    Stralib.  Bürger 

1187  :  101,  22.  vgl.  Straßb.  Loc.  seine  Gattin 

Bertha    inclusa     1187 :    1Ü2,    6.    sein    Sohn 

s.  Humbert. 

Humberti  medici  filius  s.    Straßb.    s.   Petr.  jnn. 

fratr. 
Straßb.  min.  (wieviele  ?) 

Gottfrid's  Sohn     1161  :  92,  27. 
1097:  51,   10.     1109:   55,  24.      1116:   56,  16. 
57,  9.     [1119] :  60,  3.     1133  :  60,  33.     1139 : 
62,  6. 
s.  Zidelarius. 
Humfridns  s.  Hunfrit. 
Hun —  vgl.  Hum —  u.  Hin — . 
Hundsfelden   Hunes —   Hnnis —    Hnns —   Hünsveit 
abgegang.  Dorf  am  rechten  Rheinufer  oberhalb 
Straßb.     299,  25.  331,  2. 
Localität  Otericheshö we  299, 25.  vgl.  Otterswörth. 
Heinrich  von  —     1219  :  143,    12.   vgl.  ''Anselm, 

Straßb.  Vogt. 
Marquard  von  —     1319  :  143,  12.  vgl.  Änselm, 

Straßb.  Vogt. 
Rudeger    von    — ,    Dlrich's    Sohn,    wol    Straßb. 

Bürger     1353  :  273,  6.     1366  :  463,  8. 
Rudolf  von  —  s.  Straßb.  Bisth.  Vögte, 
einer  von  —  s.  Straßb.  Bisth.  Vögte. 
Hunenburg    Hiune —    HAne —   Huneburc    — burch 
Ruine  sü.  ö.  Lützelstein. 
Konrad  von  —  s.  Straßb.  Münst.  fratr.  u.  Straßb. 

Bischof  Konrad  II. 
Heinrich  von  —   s.   Straßb.   Bisth.    Vögte,    sein 

Bruder  s.  Ludwig. 
Ludwig  von  — ,  Heinrich's  Bruder    1193 :  108,  2. 
1196:  110,  14.  ders.?  s.  Straßb.  Münst.  fratr. 
Lugardis  von   —     1353 :    286,    2.   vgl.    Straßb. 
Franciskan.  soror.  u.  Eberhard,  Straßb.  Mar- 
schall. 
Hunfrit  Humfridns  Hünfrit 

de    Italia    natus     f  [mich   1007]  :   43,   34.    vgl. 

Hugo  de  Dettweiler  genitns. 
s.  Straßb.   Münst.  fratr.    u.    Ravenna   Erzbisch, 
seine    Schwester    Adelheid      [1053]  :    47,    1. 
deren  Kinder  ebd. 
Hunolt  u.  sein  Sohn  Hilmunt     780  :  15,  30. 
Hunzolfeshaim     16,  11. 
Hxipertus  s.  Humbertus. 
Hurningen  s.  Herrlingen. 
Hurretzeres  filiaster  s.  Sigelo. 
Hus —  vgl.  Haus — . 
Huschilere  Hugo  cecus  dictns  —      1361  :   349,    1 . 

vgl.  Straßb.  Loc. 
Hut—  s.  Hütt— . 
Huz —  vgl.  Haus — . 


I.  J.  Y. 


J.  s.  Honau  dec. 

J.  clericus  s.  Straßb.  Münst.  fratr. 

J.  s.  Straßb.  s.  Petr.  jun.  cell. 


J.  colonus  dominorum,  wol  des  Straßb.  St.  Thomas- 
cnpitels     1360  :  347,  7. 

Jac  Mut  s.  Rom.  cur.  Kanzlei. 

Jacob  Jacobns 
s.  Kempff. 

s.  Neuenburg  Schultheiß, 
s.  Neuweiler  Äbte, 
minor  s.  Rom.  cur.  Kanzlei, 
s.  Rom.  cur.  Card,  bisch,  v.  Tuscnlum. 
s.  Schönau. 

Straßb.  Bürger     1263  :  407,  38. 
s.  Straßb.  Münst.  fratr. 
s.  Varsberg. 

Ichenheim  sü.  w.  Offenburg     331,  3. 

Ichtratzheim  ühtraht —   Uhtrats —  Dhtrats—    üh- 
tratzheim  n.  Erstein 
Anselm  von  —     1263  :  403,  2.     1265  :  447,  23. 
Otto  von  —     1264:  423,  13;  38. 

Jerusalem  Iherosolima     81,  10.  vgl.  Johanniter. 

König  Friedrich  s.  Deutschi.  Kaiser  Friedrich  II. 
Ig—  s.  Ing— . 
Hchicha  HUche,  Illzacb  n.  Mühlhausen  ?  comitatus 

1,  9. 
111    Alle  Alsa   Alse    lila    Ylla    mündet    unterhalb 

Straßb.   i.  d.  Rhein      11,    40.    20,   40.    330,   28. 

475,  29. 
lUkirch  lila —  lUechirecha  YUekiriche  lUenchirchen 

— kirchen   sü.   w.   Straßb.     20,   41.   44,    1;    23. 

94,  8.  101,  28.  138,  23. 
Ilumudesheim  (schwerlich  Imsheim  n.  ö.  Zabern) 

48,  4. 
Tmago  s.  Bild. 
Imbriaca  s.  Embrach. 
Imma  — minun   u.   ihr  Sohn     778  :   14,   30.   vgl. 

Straßb.  Loc. 
Inferno,  wol  Straßb.  Loc,  Berthold   de   — ,   min., 

des  Straßb.  Domcapitels?     1266:  460,  10. 
Ingelheim    Ingelin —    Ingilenheim    zw.    Mainz    u. 

Bingen     18,  23.  35,  13, 
Ingemarsheim  Igemateisheim  Igmars —  Ingemars- 
hein abgegang.   Dorf  zw.    Ober-Ehenheim   n. 
Bischofsheim    160,  30.  268,  30.  330,  37.  453,  2. 

archipresbyter  de  —     1230  :     172,  20. 
Ingoldus  Ingolt 

wol  Straßb.  min.     1105 :  53,  8. 

*  871  :  26,  6. 
Ingrammus  magister    [1185—1189]  :  104,  10. 
Innenheim  n.  ö.  Ober-Ehenheim  Johannis  von  — 

s.  Molsheim  Geschworn. 
Innocencius  — tius  s.  Rom.  cur.  Päbste. 
Intenheim     81  not.  1. 
Interamnia  s.  Terni. 

Johannes  Hanns    Hans   Joannes    — han    — haimis 
— hanns  — hans 

s.  Achenheim. 

s.  Altorf  cell. 

s.  Bietenheim. 

s.  Bischof. 

s.  Kageneck. 

s.  Kalp. 

s.  Kegilin. 

s.  Colmar  scult. 

s.  Krucha. 

s.  Crumbe. 

s.  Durlander. 

s.  Ehenheim  Burchard's  von  —  Erben. 


Juhuunes 


J  11  II  tu 


fitfß 


».  KpflK 
».  KnMiIxTj/ 
■.  \'<     ■         •  Jii. 

».    <'  ll    KCIlK. 

K.  Onimwoilur. 

lt.  HnKartKruiJc. 

K.  Hozül. 

».  HoyKiiTiiH. 

H.  liiiiKiilitiiin. 

N.  IttviiliiMin. 

H.  I<aiiipvrtlii-im. 

H.    1,1'IIZRlill. 

K.    MolNlll'illl    MOi'X'rilo». 

K.  Miirl('<liiii{i<ii. 

B.  OffiMiliiiini  Friudrich'it  vun    -    Neffe. 

«.  Pfanfelin. 

s.  üoinsin. 

8.  Kciiero. 

».  Hiogol. 

1.  Rom.  cor.  KanzU'i. 

».  Rom.  rur.  Cunl.   hiiu-li.   von  Sahiiut 

s.   Rom.  cur.  ('uril.  diiir.  h.   NhoIiii 

I.  Hom.  cur.  Curd.  |irri(l).  lil.  x.  I.iiiirriilii. 

s.  Rom.  cur.  (^nrd.  prcBl».  til.  h.  l'ruxciliii. 

ü.  SoarbnrK. 

«.  Saxo. 

H.  Soxo'h  Bruder. 

«.  8chilt. 

«.  SchAnock. 

».  Schwarzach  cukI. 

B.  Btt'in. 

StraPli.  Hür«er  (wii'vii'lc  ?i 

Erlioniü  jiidicig  KliuH,  iiiil.  I:i37 :  1(S«,  40. 
W30 ;  173,  7.  Tgl.  StraPb.  con».  u.  Hospit. 
rect. 

«.  StraPb.  burcprnv. 

I.umprchtz  huii  1:145  :  229,  86.  Tgl.  ätraPb. 
cons. 

Syfridz  bmder    1349 :  247   36. 

Kridorici  frntcr     1253  .•  273.  4. 

UiiddlfH  Sobu  H.  StraPb.  cou8.  u.  thcl.  Tgl. 
StraPb.  lioc.  Corncro. 

Wipc'i'i'g  Sohn  8.  StraPb.  cons. 

Kridcriri  natus  g.  .StraPb.  cons. 

jnnspits  der  Brruscb,  Erbo's  j.  d.  B.  Sohn 
13ti3  :  40«,  ;W.  vgl.  StraPb.  con». 

Cnno'ii  Sohn  (nur  einer?)  1365:  451.  h. 
vgl.  StraPb.  con». 

1330  .    lf)2,  2.     1335  :  IftH,  2. 
Hagpiio's   Sohn,   »colari»,    in    StraPb.  ?      13S3  : 

407,  21 ;  3». 
s.  StraPb.  St.  Andren»  (ileban. 
1.  StraPb.  St.  Arbogast  prior. 
8.  StraPb.  St.  Arbogaxt  fratr.  ders.?  ■.  oM.  cell. 
8.  StraPb.  Kranciiik.  gunrd. 
cloricu»  Conrndi  fabri   tiliu»  8.  StraPb.   Hospit. 

fratr. 
8.  StraPb.  8.  I<nurentii  Ticar. 
8.  StrnPb.  8.  Pi'lr.  jnn.  cell, 
archipresbyter  s.  StraPb.   b.   Petr.  jun.    dec.    n. 

Woltisheim  ploban. 
•.  StraPb.  8.  Petr.  jun.  fratr. 
8.  StraPb.  8.  Petr.  jun.  prebend. 
t.  StraPb.    St.    Thomas   fratr.    wol    nicht    ders. 

8.  cM,  cant, 
Bcripba  ».  StraPb.  St.  Thomn»  fratr 
8.  StraPb,  St,  Tboinn»  port. 
8.  StraPb.  8.  Triiiit.ts  prep. 
StraPb.  min.  (wieviele  V) 

Wanhard'B  Sohn    U56 :  88,  2. 


SoiUL 


113'!     <.?    .       //;,-      (16,  «,      //AI.   71,  », 

h:  , '   V     ///i;    rt,  «7,   nu.  w.  n. 

r  I14H  .  M,  tt.     HU :  9»,  M. 

8.    8ti, 

h     Sw.u  1/ 

0    I  ti.  ijli.  Hl,  liiit' liard'a  von 

I.    Wintit/uiiii  );    i'  riiilr«  ll 

8.   W•'^l•  rriMii  n    ^'ll■.ln<ll  SolW  CkflUtf«!. 

»    WiKtHTk' 

»    WiiUlii  im 

•  ti71  :  2li.  « 

St.  Johann  d.  Zab-fu  Kr.uienklostor    440,  t. 
Jol  ':   JobAiuu«  UroMloMiUai  bstr*« 

'im. 
»,  nuiz, 
JoHimia  a.  I^baran  prvp, 

J"'  -    iüzlil 

••   ' : 

Irimfridu»     /tW»— tW/y  .-  üh,  ZI 

Irmcngardia  Ynara—  Hirmin      liyriniii».-ai<li.<. 

■.  FrankMiMieb  K*i8«r  Luihor  I. 

Tgl.  Stnlb.  Loc. 

•.  Storro'»  Heinrich  —  0«ttin. 
InnendmdiB  s.  Locoa*  Peregria  —  Oattia. 
Inlingen  Uraelingin   n.   Bottwail  Bgclolf  tob 

IIHÖ:   10«)    11    V..I    Ooteabiu«.  Mta  8olm   * 

Stnib.  M 

IsMipreht  -  , priMt  pntbfUr    888 :  SH,  i 

laenbart  Yaralwrt  a.  WMthofw. 

laenbarg  Schlol  w.  RnAach    1,  8. 

Innbart    1039 .  46,  S.    lOtO .  46,  27.  a.  Bum. 

tao     1116  :  AA,  34. 

iBtein  am  Rhein  n.  B«mI    216,  8H. 

Ita  8.  Heinrich  cirtariiu,  Strafb.  BArgcr. 

Italia  Ytalia    21,  17.  4S,  S4.  97,  29    ino   .X'. 

archiranccilani  a.  CAln  Ersbiacböf. 

8.  Hnnfrit. 

Ytenwilre  a.  Ittenweiler. 

Ittcnheim  Uten —  Dtenheim  w.  Stial'li     i.'>  mit    .'. 

81  not    I.  105  noL  2. 
8.  Kind. 
Johannes    Ton    —      1364  .    424.    17     li'\     \" 

XXh  H.   •  '      •-    IUI.  2,  8. 

Ittelnheim  I  m  n.  w.  Strafb.    SIO,  19. 

Ittenwr  AiUe  aft.  Bmt  U««(«r    440.  6 

jndoi  « 
Jndwu 
BoKhanl         /?Tß    in4.  23 
Heinrich  n.  Sttmfb.  Btnw? 

t  134'J  >     !«•  A«M«    tM$: 

247.  7. 
Marqnanl  !•>•>•  »47,  6:  12.    Tgl.   Sirafb. 

Judex  ^ 

Judinta  *.  I 

Jftchc  Konra  1  .^l 

JunginMii  —ging«  — gnuEÜi  ■.  > 

icab«iai  Mpdl 
t  i    —    a.    Stiafl) 

s.  P«tr.  Jon.  prep 

JonU 
a.  Bckbolabaia  HarUaMUi  Ton 
Rrboni«  Jadieia  aoror    xa   S(raft> 


(rair    n 


526 


Junta  —  Lenzelin 


s.  Hageiio's  Tochter. 

s.  Scholcelin's  Töchter. 

s.  Straßb.  St.  Agnes  prior. 

s.  StraPb.  St.  Katherina  prior. 
Justingen  bei  Schelklingen  w.  Ulm  Änselm  von 

s.  Deutschland  marsc. 
Juta  s.  Monachus'  Gottfrid  —  Gattin. 
Jutenheim    45,  26.  vgl.  not.  3. 


L.  s.  Straßb.  St.  Stephan  fratr. 

Ladenburg    Lobcdenburk    am    Neckar  Reginbodo 

von  —     1160:  91,  17. 
Lampertheim    — perheim     — perthein     — perthem 
n.  w.  Straßb.     67,  41.  71,  10.  76,  22.  84,  23. 

116,  3.    138,   23.    220,  38.    302,  3.    330,  35. 
469,  2. 

scultetns     302,  15. 

plebanus  Werner,  Werner  Kalp's  Sohn     [1202]  : 

117,  15;  17. 

Konrad  Znrner  von  —     1264  :  443,  18.     1265  : 

448,  32. 
Dietrich  von  —     1264  :  420,  15. 
Heinrich  von  —     1233  :  186,  1. 
Johannes  von  —     1264  :  434,  36.  436,  34. 
Walter  von  — ,  Straßb.  Bürger?     1266  :  464,  15. 
Lampertus  — preht 
s.  St.  Aurelien. 
s.  Ehenheim. 
s.  Gyrsperch. 
s.  Schweinheim. 

wol  Straßb.  Bürger,  sein  Sohn  s.  Johannes, 
diaconus  zu  Straßb.     1221  :  154,  38. 
s.  Straßb.  St.  Stephan  fratr. 
Presbyter    123S  :  200,  5. 
Landolfus  — dnlfus 
s.  Como  Bischöfe. 
780  :  15,  23.  vgl.  Straßb.  Loc. 
Landsberg   Landesberc  — berg  — perc  Landisberc 

— perg  Ruine  n.  w.  Barr 
Belima    von     — ,     Gunther's     Tochter      1251  : 

268,  34. 
Konrad    Knnz    von    — ,    Gunther's    Sohn,    mil. 

1251  :     268,    33.       1253  :     282,    22.       1260 : 

;«6,  6;  17.     1262:  366,  31.  376,  28.  379,  34. 

380,   15;   34.      1263:    400,  6.    404,  38.    406, 

21 ;  ff.     1265  :  453,  13. 
Eberhard  von  —  (2  verschied.?) 

Gunther's  Bruder,  Straßb.  min.  1236  : 
194,  34.  1239  :  201,  31.  202,  2.  1251  : 
268,  7.  vgl.  Straßb.  Loc. 

Lentfrid's  Bruder,  Straßb.  min.     12U:  221,  9. 

Lentfrid's  Sohn     1251  :  268,  34.  269,  2. 

1260  :  346,  8. 
Egelolf  von  — ,  Gunther's  Sohn     1251 :  268,  33. 

s.  Straßb.  s.  Petr.  jun.  fratr. 
Gerina  von  — ,  Gunther's  Tochter  (mit  Gertrud 

identisch  ?)     1260  :  346,  6. 
Gertrud     von     — ,    Gunther's    Tochter      1251  : 

268,  34.  vgl.  Gerina. 
Günther     von     — ,     Eberhard's    Biiuler,     mil., 

Straßb.  min.     1230  :    172,  1.      [1223—1232] 

182,1.     i.233:  187,  2.     1.236:194,33.     1239 

201,   31.    202,  2.       1251  :    268,   7.       f  i^GO 

345,  30.      1265  :    452,  34.    vgl.   Straßb.   Loc 

seine  Gattin  Beligina     i230  :  173,  1.     ■\  1251 

268,  8.    seine   filii   minores      1260  :    346,  17. 


seine  Söhne  s.  Konrad  Egelolf  Günther  Lent- 
frid  Werner,  seine  Töchter  s.  Belima  Gerina 
Gertrud  Susanna  u.  Hohenstein  Waltram's 
von  —  Mutter. 
Günther  von  — ,  Gunther's  Sohn  1251  : 
268,  33.  1259:  333,  15;  25.  1260:  346,  6; 
17.  1262:  376,  28.  379,  34.  380,  15;  34. 
1263:  406,  17;  26.  408,  37.  410,  1.  1265: 
453,  13. 
Lentfrid  von  —  (2  verschiedene?) 

Eberhard's  Bruder,  Straßb.  min.    1244 :  221 ,  9. 
Gunther's  Sohn     f  ^-251  :  268,  34.   sein  Sohn 

s.  Eberhard 
1236  :  195,  30. 
Susanna  von  — ,  Gunther's  Tochter  s.    Straßb. 

Francisk.  soror. 
Walter  von  —     1262 :  376,  28.  379,  34.  380,  16  ; 

35.     1265  :  453,  16. 
Werner  von  — ,    Gunther's   Sohn,    mil.     1251  : 
268,  33.     1260  :  346,  6 ;  17.     1262  :  376,   28. 
379,  34.   380,   16;   34.      1263:   406,    17;    26. 
1264  :  437,  2 ;  ff.     1265  :  453,  13. 
Langisesuuilare    44,  11. 
Langobardi  — barthi  s.  Longobardia. 
Lantfridus  s.  Lentfrid. 
Lapide  de  —  s.  Stein. 
lapidea  de  —  porta  8.  Steinburgetor. 
Laufen  s.  Loife. 
Lanrishamensis  s.  Lorsch. 
Lautenbach    an    der    Lauch    w.    Ruffach    Capitel 

105,  2.  117,  33. 
Lauter  Lutra  Nebenfluß   des  Rheins  im  Unt.-Els. 

9,  27. 
Lebelin  Leibelinus 

Konrad    —    s.    Straßb.    St.    Thomas    cust.    u. 

Straßb.  Bisth.  procxirat. 
Heinrich  — ,  Straßb.  Bürger     1201 :  115,  9. 
Leberau  — ahe  w.  Schlettstadt  Kirche     67,  19. 
conventus     96,  14 ;  ff. 
prepositus  Jordanis     1176  :  96,  9. 
Leiningen  Liningen  sü.  w.  Worms 

Emicho's  von  —  Grafschaft     1160  :  90,  27. 
Simon,  Graf  von  Dagsburg  u.  —    1226:  162,  36. 

1227  :  163,  34.     1228  :  167,  32. 
der  Graf  von  —    1237  :  197,  20.    [1240—1250]  : 
282,  35. 
Leitreche  Konrad  —  mag.  s.  Straßb.   St.  Thomas 

fratr.  vgl.  Straßb.  Loc. 
Lenbelin  Howemessers  sun     1263 :  404,  25. 
Lencherdingen,  Lörchingen  sü.  w.  Saarburg  ?  Hugo 

von  —     1264  .-414,  12. 
Lentfrid  Laut —  Len —  Lentfridus 
s.  Landsberg, 
s.  Bentenburg. 
s.  Steinbnrgetor. 

Straßb    min.  u.  Bürger     1129  :  62,  7. 
(mindestens  2  verschied.) 
s.  Straßb.  Münst.  cant. 
s.  Straßb.  Münst.  fratr. 
s.  Uttenheim. 
*  778  :  14,  1. 
Lenzelin     — celinus     — czelinus     — tzel     — tzelin 
—  tzelinus  — tzlin 
Heinrich  Lencelini  filius     1230:  174,38.  ders.? 

1260  :  344,  28.  vgl.  Straßb.  cons. 
Johannes  — ,  Rudolfs  Sohn  s.  Straßb.  cons. 
Rudoger   Lencelini  filius      1246:    231,  30.    vgl. 
Straßb.  cons.  sein  Bruder  s.  Rudolf. 


Lonzolin  —  LouKobarüia 


«r7 


Umlolf  I,im«.litii  filitm      laäri  :  157,  X».      f,'ln 
174,  .W.      /i'.n.    la'l,  4;  23.      I34H  :  'iU\     '■'< 
217,    14.      JZI4:    221,    I«.      «4i5 .    221t,    .1 ! 
/IM«.    2i«»,    17.    231,    a<).    2:»2,    24       /;'/, 
"'       12.       iä4N:    2M\    ja.       /  '■.<>     (i. 

252,    2(i;    38.      täS9  vrI. 

.  ii..il).  conM.   II.   nfflrint.   ticinr-    iimm    il.rllin 
/i'.'W  ■■   IK3,  4.  Hi'iii   Itriiilcr  h    {'.ihIi'^mt. 
Kiiliti  —     WS.')  ;  .•14(1,  -1«    ■■■'    -^'r.il'li    >,.MH 
I,i'()  H.  Uom.  cur.  l'iibiiti 
l.i-(il)oino     *77ti  :   14,   12. 

i,c<).i<ii)i'rto   ras :  »,  aa. 

I.ciiilofrcdiiii  s.  MntfridiiN. 

St.    Lcoiiliiird    w.    ()l>t<r-F,hotih<>iin    Arx«nt.    dior 
Abtei     hh,  2();  M.  (U.   lil    |2H,  2.  44<».  5. 
Abt     12H,  10.  dprM.V  piolatti).     1H|,  3(). 

Rrbo     IVH  :  (!4,  31. 
ndmiiiiHtrntnr    Itfinlinrd    von    TImmi^'i'h      1314  : 

I2H,  3.     fJW  :  148.   1. 
oatroniiN     181,  l.H. 
VoRt     148,  3.  181,  8. 
l.^HC'tinnl  I.  LAiclin. 

l.piitcKlioiin   LutAnsheim   in    Baden    ii     ..     Slral-b. 
188,  3. 

I.ibiilfnH  pifHbyter     728:  3,  24. 
I.icriizio      •  rr.S;    14,  7. 
Lichtenberg      — bcrrh      Ijiehtembcrg 
-tenberjj    — tinberc     -tinbpr!.'     \. 

I. lösten-        I.ieteiibercb      I 

liiHleiiljer^  I.itenbeicli  \m  I 
Konnid  von   —    8.   .Strnpb.    MiiiiMl.    Iiali..    Mity. 

en?i.,  ()l)erbofcn  cr.cl.   rer.t.    u.  .SurbnrK   preii. 
Heinrich  (I)  von  — ,   Lndwig'«  (I)   llruder,   niil. 

IJh):  Üb,  3.     1224:  150.2.     1220:  1(12,80; 

40.   KW,  38. 
Heinrich  (FI)  von  — ,  Lndwig'g  (1)  Sohn     124'J  : 

24»,    U).      12aG:    2!)«l,   3i'        •"-       "■-     Iß. 

I2r>l :  3.V2,  21.  ,Sfi5,  .-to.     /  ~il,  1. 

1264  :  441,  11.  v'i    <-.  .1 
Lndwig  (I)  von  -  mil. 

12VJ:  145.  3.     ;.  .  j.  ;V) . 

40.     l(!.'l,    10;     38.       VJ'JS  :     1(17,      l-t        l>:{>  : 

178,    28.       lUtiG:     1!»3,     ;18.      Ii47  :    2:«i,    t!. 

t  i269  :  ^Kt,  5.  vgl.  SfrnPb.  Bisth.  Vögte. 
Ludwig  (II)  von  -  .  Ludwigs  (I)   Sohn      1349  : 

24!),    Ifi.      12!iG:    2'.«»,    82.      1360:    Mh,    17. 

1361  :  3,"i2,  21.  36;').  30.     1363  :  37«,  l.  .384.  1. 

vgl.  StrnPb.  Bisth.  Vögte. 
Lndwig  (Uli  von  — ,  der  junge     1363:  389,32. 
Uudolf  von  —    8.   StrnPb.    Mftnst.   frmtr.   n.    8t. 

Thomas  prep.     t  /-'•''.''  ■  327,  7. 
der  Herr  von  —     134:i  :  215,  7. 
die   Herren   von    —      13:>3 :    27.3.    11.    274.    1. 

275,    1,      120a :    293,    36.      laßt:     '""      "• 

353,  20. 
Motionrollor    Liobriollorc    Liit  " 

l.irlirii/.illri         /lii'illeir    Li> 
VirnckoiM    :;i'u:iiiiit    — ,    niil.         1 
Ur)!)  :  2'."L'.  :iL'     ".Ki,  27.  2117.  !•! 
.323,  2li,  :il       /.'•.;».■  ;w<\  3<!.      1.... 
136.1:    4('i;,    ;'_•  ,    -21.    40»,    22.    41!»,   lü       t :■  I 
424,  33,  4J'.".  s.  l.!i!,  M.  435,  10.     1265  .  44r.,  ;ii;. 
1266  :  4CA.  14.   ».  StraPb.  con».  vgl.  Vimekorn. 
I.imbel  Limbil  Limbli 
Simon    -  von  Epfig    ^1236:  156,  10.  157,  18. 
seine 

Wittwe  Hedwij!     /;';'.•.  .   Iftfi,  10.   157,  12. 

.Sohn  Uudolf     ;.>;'.-.  .   ir>fi,  21  ;  2«.  157,  13. 

filii  minore»     1326  :  Ibß,  88.  167.  IH. 


f'^ 'ganoha  Rodolf    UU:    IM,   tl ,  «B 

1  -.,  m. 


.'.II   -   von  Rp«>      tM4 :  419,  I»    4SI.  I» 
H,  9 ,  12.  444,  ii 

m.  m,  Enten 


i.v 
I.irii'  rsti.  im  LamMBbaia  — < 

:M,  :'    \:;  7. 

I.ii.i."'l'l>' n>i  LingolTMiMia  •«.  w.  Stnlb.    KU,  I. 

I.iiiiiij;.!!  >.  Ix-iniofra. 

Liiuind«  Linlnnda  MeawU  ■.  atn$k.  8L  ftlgitoa 


n   LandraoB     ttt,  &  tS4,  8. 

18   vgr.  not  I.  ttt,  S.  ttt,  M;  ». 

13.  29.  »6.  liaCtt:  t7;3M 


AbtiM. 
Lyon    Logdanam    Loa 
36 ;  8»,  225,  18    v| 

282,  »3.   234.  13,   _..  , .  ..     ..     .„ 

837,  21.  238.  83 .  89.  84«,  8:  ».  ui,  6;'  4«; 
846.  80;  89.  84^,  8;  13.  8&6,  14.  »7.  4;  88. 
8«8.  84.  SßS.  14   fem,  8& 

LilMihrim     I 
La|iotei>l.. 


-im    l.,apolUlMm    Lapob- 
L.aiiot«i.t.. ....  .,u|<otM-  LmwOwfcwi  Latfo- 

tMüieim   am   «Ur   Andka  •.  Bntoia    tl,  8. 


49,  7.  94,  8.  199,  86.  880,  86. 

Vllliri 

.-'iv'ebojo    ;?7Ä    800.  18. 

'1'  rioiHiu    MW.  800,  10. 

pleb.i  ^'.t.  lA. 

Listenberg  Litenberrb  t    LkkteahMg. 

r  -     •. •■•'   I  ■■ 

•ichot    •.    Dmlachbaa    KsmIm 

l.int—  Lot^tactoa  •. 
id  KmuI«  areUoMK- 


LiiiiiiiMiis  Loodofradns  *.  Rlaus  Herx->j;> 
Liniharins    788  :  16,  84. 
Liuthart  Lnithart  Lnttfaarl 
•V71    2».b    -   898:  J  {995-9911 

88,  18. 
Liathef>erns  n.  Ho«hstad«ii. 
I'  '  »  Sckwabra  HcnAg«. 

Li>:  ,  Lipsheim 

Lobedenbnrk  s.  LmIm 
liOrus    Peregrin    — .    v. 
t  /i'Vi'  :  213    7 
Witt«,  "irmentrtui     MM:  818,  7. 

«grin,  Sifrid,  Wollhalm   MM:  818.  IS 

i  ifiielM  a.  8lrmn>    Sl     Amn  M>rnr 

Lod—   Ulod—  s.  Lud  — 
LAselin    LI»*—    LAaalinito    i. 
LAaAnlin 


•  ll*'ilil<'llli 


n-f        liuf0i-I 


.*«»»^'ll  "  -   IUI 


'in 


Hngo  -    1358:  886,  11.  trri.  Sb^ 
Dlnch    -      laaO:    14«,   86:    150 
18.3.  28.  vgl.  Stnfb.  com. 

T.'iti  1miii.'>mi   s    T.rnrhentillgai. 

sia    886,  & 

et  conatOBHaa    4&R,  17 

•>a 

iiMa  «OB  —     MM  :  4»»  8f> 

I  -     t  i-WC  :  468,  la  iMM 

'«     t.V».  17. 

i''  nTIMl     «OD 

Lon  s.  I  "o.- 

Longobardu      U.... tki      UoWBotowl«! 

90.  1«. 
KAnig  a.  Pnuikvnreirh  Kaiser  Karl 
a.  Hoaboit  medirn» 


528 


Looz  —  Mailand 


Looz   Lon    II.    w.    Lüttich    Arnold    von   — ,    Graf 

1129:  62,  1. 
Lorsch    Lanrishamensis   ö.  Worms  Abtei     17,  37. 

Abt  Heinrich     1160  :  91,  18. 
Losccbrant  Nicolaus  —  s.  Saarburg  Bürger. 
Losel —  s.  Lösel — . 
Lotharius  Cloth —  Hlot —  Hloth—  Lötarius 

s.  Ahr. 

s.  Deutschland  Kaiser. 

s.  Frankenreich  Kaiser. 
Lothringen  Lota —  Lotharingia  Herzöge 

Matthäus  I     1156  :  87,  13. 

Matthäus  H    1336  :  162,  29.     1233  :  178,  38. 

Theobald     1219:  137,  11.     1339:  170,  15. 
Lö—  Hlö—  s.  L6—  Lo—  Lu— . 
Loubegazzen  Werner  von  — ,  StraPb.  min.     1244 : 

221,  11. 
Louchman  Härtung  — ,  wol  Straßb.  Bürger    1233  : 

186,  1. 
Lovan —  s.  Löwen. 
Luc —  vgl.  Lutz —  u.  Lug — . 
Lucius  s.  Rom.  cur.  Päbste. 

Ludewig  Hlodevv—  Hlodew—  Hlftdew—  Hludoun— 
Hludow —  Lodew —  Lodewicus  Lodoycus 
Ludewic  — wicus  — wichus  Ludov —  Ludouu — 
Ludow —  Lftdew —  Luodewicus 

s.  Bergheim. 

s.  Kage. 

s.  Deutschland  Kais.  u.  Kon. 

s.  Frankenreich  Kais.  u.  Kön. 

s.  Hvyienburg. 

s.  Lichtenberg. 

s.  Marlenlieim  Sifrid  von  — . 

provocator    1351  :  258,  10. 

s.  Rhein  Pfalzgrafen. 

s.  Scharrach. 

s.  Schwaben  Herzog  Friedrich  I  Brüder. 

s.  Stehelin. 

s.  Straßb.  Münst.  fratr. 

Sueviensis  s.  Straßb.  Bisth.  Kanzlei. 

s.  Thüringen  Landgraf. 

s.  Wirtemberg. 

mil.     1340  :  204,  30. 
Lützel    Lucela    im    Ob.-Els.    ö.    Bmntrut    Cister- 

cienserabtei     164,  23. 
Lützelbnrg  Lucelburgensis  — celenburch  w.  Zabern 
Grafen  von  — 

Heinrich     1261  :  353,  18.  vgl.  Arlon. 

Peter    1201  :  115,  23. 
Lützelstein     LAtzeln —     Lntzeln —     Luzelenstein 
n.  Zabern     154,  27. 

s.  Beheim. 

Hugo  von  — ,  Graf    1223  :  154,  27.  vgl.  Ristein. 

Hugo  von  — ,  Graf    1263  :  410,  19;  29.     1264  : 
441,   11. 
Luffenstein  s.  Lupstein. 
Lugardis  Liugart  Lucarda  Lucgar —  Luchardis  s. 

Betschdorf. 

Helfenstein. 

Hunenburg. 

Sifrid,  Straßb.  Bürger. 
Lugdnnum  Lugudunum  s.  Lyon. 
Li —  Lui —  s.  Liu —  Lu —  Lü — . 
Lum —  vgl.  Lim — . 
Lumpe    Heinrich    — ,    der    schultheisce      1262  : 

378,  16. 
Lft —  Luo —  s.  Lu — . 


Lup —  vgl.  Lip — . 

Lupfen    — pfe     — phe     — phen     — pphe     — pphen 
Ruine  zw.  Neckar  u.  Donau  n.  w.  Tuttlingen, 
vgl.  Straßb.  Loc. 
Burchard  von  —  s.  Straßb.  Münst.  fratr. 
Heinrich  von  — ,   mil.      f  ^358  :    319,  35.    sein 

Sohn  s.  Ulrich. 
Ulrich     von    — ,     Heinrich's    Sohn    s.    Straßb. 

Münst.  fratr. 
einer  von  —  s.  Straßb.  Münst.  fratr.  Dlrich. 
Lupstein     Luffen —     Lupfen—     Lupphenstein     ö. 
Zabern 
Cuno  von  — ,  wol  Straßb.  min.     1193  :  109,  16. 
Dietrich  von  —     1259:  337,  11. 
.Gozzo  von  —     1249:  250,  1. 
Heinrich  von  —     1262  :  380,  1. 
Hugo  von  —     1249:  2.50,  1.     1359:  336,  17. 
Jndinta  von  —  u.  ihr  Gatte  Cuno     1119 :  58,  19. 
Lupus  vgl.  Wolf 

Ebelin  —     1251  :  258,  14. 

Otto  —  von   Ergersheim,  mil.     1231  :    175,  23. 
Wolfhelm     —     von    Ergersheim ,    mil.      1231  : 
175,  23. 
Lut —  vgl.  Leut —  Liut — . 
Luto  Heinrich  de  —  n.  sein  Sohn,  Straßb.  Bürger 

1229  :  171,  34. 
Lutoldus  Liutolt  Lfltoldns 
s.  Ehenheim  Loc. 
s.  Straßb.  St.  Thomas  fratr. 
1061  :  48,  27.  —  1061  :  48,  29. 
Lntpotesheim  s.  Lipsheim. 
Lntra  s.  Lauter  u.  Kaiserslautern. 
Luttenbach  — tembach  — tenbach  —  tenbah  — then- 
bach  a.  d.  Fecht  sü.  w.  Colmar  Heinrich  von  — , 
mag.  s.  Straßb.  Münst.  fratr. 
Luttenheim  Luthenhein  ö.  Zabern     215,  18. 
rustici 

Konrad     1243  :  215,  30. 
Folmar     1343  :  215,  30. 
Härtung     1243  :  215,  30. 
Hugo     1243  :  215,  17. 
Otto     1243:  215,  31. 
Lutterich  Luiterih  Luter —  Luttericns 

wol  Straßb.  min.     1097:   51,  9.  ders.?      1100: 

52,  31. 
*  871  :  26,  6.  —  898  :  29,  16. 
Lutzein—  Luzelenstein  s.  Lützelstein. 


M. 


Männolsheim  Megen —  Meginoldesheim  Meinoltz- 
heim  Argont.  dioc.  sü.  ö.  Zabern  51.  17. 
186,  40.  311,  22. 

judicans    312,  10. 

Pfarrer     186,  40. 

vicarius     312,  10. 

Rudolf  von  — ,  wol  Straßb.  min.     1193 :  109,  16. 
St.  Msergen  im  Schwarzwald  ö.  Freiburg  Kloster 

57,  38. 
magister  coquinse  s.  Straßb.  cons.  Conrad. 
Magilindis     u.    ihre     Tochter     Ercalindis       763  : 

6,  4;  5.  vgl.  Straßb.  Loc. 
Magobardus  archidiaconus     7.88  :  3,  29. 
Mailand    Mediolanensis    Erzbischof    Milo     1192 : 

107,  1. 


Mulii/. 


MuucrHinunHt'T 


SW 


Mainz      MiiKtiritin     -  (inonniii  t,  '   /en»t 

MoKiintiii    —  tiniiM      .'»7,    üd.    .1  ■  ,.    19. 

47»,  I«. 
MrifTM-Uun    «67,  10;  ff. 
Main'/.  Krzliisthiim  provincia    H,  1. 
ii«lcli-H    im;»,  üH. 
CloriiÄ    2(l.t,  .'lU. 

Kr/.hiHcliöfc  vgl.  Dcntüdilanil  Kanxlci  nrrhicane. 
n.nu,     liuuh  wall:  41,  22, 
<  Im  tinii     //^i':  KK»,  3«l. 
Konrail     //üi' :   107,  27. 
LulliiH     *7?3:  7,  tf;  22. 
ll.iliiiiiuH  MnnrttM    /«(i<7i  .si/y  :  -.ii,  ;j7. 
.•^ij'ln.l  II     /•.'/.■;  :  12H,  :w. 
-i-iii.l   III     l'Ki:  IIKI,  ;i4.  Tgl.  no».  I. 
\\mmi         /  v'l  ;    ,S74,    16.      /;;(,w:    ;jflfl,    4. 

/,'/„  .  ii;::,  :!.■>. 
/i'.'./  :  2«.n,  32. 
Mallicrg   -  l)erc  in  ßaili'ii  hO,  w.  Lahr 
Mcril)ol<)  von  —     l^^il  :   l<>2,  'Jit. 
Walter    von    —      1:103:    411,2«     -l"   Hr...!.! 
R.  üciigpiibach  8cult.  Joliaiint'N 
Maiivgolt  -  goliln« 
H.  Stralll).  Miinitt.  fratr. 

t/mit-A  10U7I:  45,5.     -  ilia&—1199J :  104,  10 
Nfaniinlin  Rudolf  — ,  StraPli.  IlUrgpr    1301:  116,  7 
Maiiiio 
H.  StraPb.    St.   Thomas   fratr.    n.    prep.    der».? 

».  RtraPb.   Hititli.  Kanzlei, 
wol  StraPb.  min.  (iiiinilcstcn»  2  vemch.) 
MinnioniK  filiuH     tlUl:  71,  IH.  vgl.  Oelfral. 
/"  ^     50,  16.  -    tnoCt:  W),  15. 
iiis:i ;  49,  19.      W<n  :  61,  9.      7/(W> :  62,  31. 
//0/5:64,  1.     /;«J>:  55,24.     //«  :  70,  27. 
71,  18.     t  tl't'i     ■'0,  aö.  vgl.  71   not.  1. 
Marbacli    —  linrcnRi«  Marebarh  Marpaconsi»       |ia<b 
llaKilionsiH     dioc.     zw.     8ulzbarb     u.     Obcr- 
Moi.s(lnviii>r   gft.  w.   Colinnr    Klostt-r    onlinin 
H.  Aiij;uHtini      IUI,    2;    36.    16«,  12.     157,   2. 
1(11,  3il.    22fi,  23.    25.i  Xy    2«»,  :«.   326,  10. 
41.1,  15.  4H1,  22.  vgl.  SlraPb.  I.or. 
.\l>to 
funo     1264  :  413,  16. 
Krioilrich      irm  :    167,  7.    l«l,  M.    Iß2,  18. 

l;>4li  :  22r>,  39. 
Kri(<lri(  li     /l'.VS  :  .325,  10. 
Hoinricli     /;','.«  :  264,  1. 
cantor  Worncr     /i'4<i ;  227,   ' 
cpllcrarii 

F.borbanl     läsr,  :  15«,  18,  ti     ■•  i 
Wilb.lm     l:>4(i:  227,  1. 
(iiHtoH  llpinrich     1340:  227.   I. 
fralreB 

H.  snrpr.los     /:>•.'.'.  :   157,  7. 
K,   .sairnl.is      /;•■.'.'.  :    157,  7. 
W.  .'iarertlos     l,'.!j  :   157,  7. 
proiurator   et    nnntius    Rlicrhanl      l3Si :    Miß, 
lil  i  ff. 
Markdorf     MArrhtorf    n.    ö.    ConMani    llrmiann 

von  -     1305  :  12»>,  24. 
Mnrrns  s.  StrnPb.  MUnst.  scol, 
Margarpta  s. 

Kibiirg  tirnf  llartniann'i   des   filtom  Ocniahlin. 
II.  StraPb,  St.  Marx  soror, 
R,   MariH<    Mngdalpun'    ordinis    soror«>»   prnitpntp« 
8.  StraPb. 
prpposilu»  H.  fratpr     IJ.W  :  21W.  82. 
lororcK  in  Allemannia     185,  41, 
MarinuM  mag.  h.  Kom    rnr,  Kanitipi. 


.M 


l»y  ttt.  A.  WaMMlahai« 


Ott..  iMt:   MO,  7.    *ils«iftii. 

l:'  /?«.<•  44«,  25. 

Holm      $M4  .    4^.  4. 
IHM:  447,  f4.   *ft%.> 

lJO.i  .  412,  Ü. 

Ilar<(n«lilita  1.  OppMMn  tfnii. 

Marquaninii  --i|iwrt  — cqiunla» 

.     K.li. 


».  Ilondifpiden. 

»     Jlldi'll«i 

rbU.   »rvL   ■. 
(itbr.  lect. 
«.  V«ringpn. 
laH:  2&<,   II.  M>in  flliulpr  1.  Radalf 

MnrMl    —Mie   an  der   ftpitlr    in    Ix>lhr    DMrirli 
von  —  ».  Saarburg  Brtrt-'  1 

'  TorKbMd.VI 

;.is     ia3»:W,Z4      IJI"  -••-    1" 

/  •/  .■  ;    217,    14.       liUI       .'!}.     IV  ;  •/-. 

:'."     10.   231,    2.      /:.'/;       L'.l'.,    11  /.•..• 

273,  4.  277.  6.  der«  '     i;::     .'^  Ji     tgl. 

SfmPb    ron<!    «pinp    S.t,-         ,■  •;'  'M    f 
■■  -..■  -    II. 

II'  illls        /.'i 

:     .-■:r..lb,  coiu. 
jli:  :'."  I.   L'H. 

/;.'  M.    12X  :  806,  9.    Vli9  :  326,  b. 

19.  81.    U66  :  468,  9.  ■.  8(imfk 

-^'trafb.  PrMteiak.  proear. 

Otto  (lliaa.   Stnifb.  Btewr 

ii'...-  •«    Mte»  Ontthi 

QpHnid     7  80e,  ttl 

WpxpI-,  Mor„ ,,    ,.  .  7  -  «•-»»- 

ron«. 
„    II  ....„..■ii'Ipi,  Tpmpl«r  mag. 

R.  StraPb.  8t.  ArtiosMt  fratr 
M  ■    Ortpnaa. 

M  i'<it    olim  Tgl. 

Maach«  Arnold  Ton  —   «.  Strafb    MOnst.  tntr 
Math-    Tgl.  M«ht-   Mol-. 
Matra  ».  Mothcron. 
MathpQ«  s. 
I.ofhringpn  HccvAge. 

M  11  ■&.  «.  Snt«n  Waltrr  - 

844).  1.  ««iii  Br«d«r  Bbvlni     '  ;L 

MancnnuInMf-r    Maniaoaaitot  ^■■Mti? 

-wniito«  aft.  Zid>*ni    401,  ti. 
htn-  itai    80.  SO  *»,??«»!  41.  9«,  aa. 

»7,  2     147.  3^  $48.  4« 

440,  3.  481.  2l 
Abt* 

Aniwlm     1147 : 


K 


1;  :  80,  86.  ^  n  Mt    I 
85^  Sv*  8^  o» 
/ »  :  «7.  & 


fa 

ft 


«.  8«. 

II.,  s:»,m. 

Kua...,  , U  Oiililiitili     ff47    Rl.  S» 

Waltrr  OwrtvnuMBi  Mm    #14«    «,1 

r: 


530 


Mauersmünster  —  Morledingen 


prior  Berthold     1147  :  81,  29. 
Vogt    Otto   von    Geroldseck      1147:    81,    IM. 
1155  :  85,  30.  86,  18. 

Maiirind     *  778  :  14,  9 

Mcchtildis  Mathilde  Mehthil—  Mehtildis 

s.  Buchau  Äbtiss. 

s.  Kindweiler. 

s.  Konrad  famulns  Sifridi,  StraPb.  Bürger. 

s.  Rotbach. 

s.  Schwarzenberg  Konrad  von  — . 

soror  conversa     1344  :  218,  36.  vgl.  StraPb.  Loc. 

s.  StraPb.  St.  Maria  Magdal.  prior. 

s.  StraPb.  St.  Stephan  Äbtiss. 
Mediolanensis  s.  Mailand. 
Meffridns  s.  Metfridns. 
Megenhardus  s.  Mauersmünster  Äbte. 
Mcgenlach     1100:  51.  15.  vgl.  Wolfbrandns. 
Megenze  s.  Mainz. 

megezhns,  das  StraPb.  Münster?     373,  23. 
Meginbaldus     774  :  10,  7. 
Meginburga  u.  ihr  Sohn     1119  :  58,  20. 
Meginchint     1109  :  55,  27. 
Megingoz     1160  :  91,  19. 
Meginhelm     898  :  29,  15. 
Megin —  Megen —  Mein—  s.  Man — . 
Meht —  s.  Mecht — . 

Meienris  — i-is  Wilhelm  —     1263  :  404,  14. 
Meistratzheim    Meistersheira    — hein    n.    ö.    Barr 
172,  3.  303,  3.  452,  38. 

scultetns  Rudolf    f  1366  :  462,  29. 

Mendevinns  — winns  StraPb.  Bürger    1237  :  199,  7 
1346  :  229,  10.     1349  :  247,  19.  vgl.  Barbam. 

Merboto  Mere —  Meriboto 

s.  Greifenstein. 

s.  Hohbarr. 

s.  Malberg. 

wol  StraPb.  min.     1096:   50,  14.  ders.?     1100: 
52,  32. 

956  :  32,  21.     [965—991]  :  38,  6;  17.  —  1061 

48,  29. 

Marburg  Mörbnrger  Hof  sü.  w.  Offenburg    475,  30. 

Mersch  Mersh  n.  Luxemburg  Frauenkloster  196,  29. 

Merseburg  — siburgensis  Bischof  Gerhard    [11191  : 

59,  32. 
Merswin  Sifrid  —    1239 :  202,  12.  vgl.  StraPb.  Loc. 
Metfridus  Math —  Meffridus 

s.  StraPb.  St.  Arbogast  fratr.  u.  cell. 

[965—991]  :  38,  10. 
Metz  Metenensis  — tensis  — tis  Mezze 

magistcr  scabinus,  tredecim  jnrati  et  universitas 
civitatis     350,  23. 

canonicus     Konrad     von     Lichtenberg      1360 : 
345,  8. 

Mönche     100,  9. 

s.  Blanzart. 

Metz  Bisthum     106,  22.  412,  35. 
Bischöfe 

Konrad  s.  Deutschland  Kanzlei  canc. 
Philipp     1361:    350,    21.    352,    23.    353.    19. 

356,  11;  25.     [1361—1363]  :  412.  34. 
Stephan    1156  :  87,  10. 
1329  :  170,  18. 
Mezzerere    Friedrich    —      1339  :    202,    11.     sein 

Sohn  F.  ebd.  vgl.  StraPb.  Loc. 
Mietesheim  Muetens —  Mfttdensheim  n.  w.  Hasenau 


Anselm    von    —      1366:    461,    4.    seine    Gattin 
Gertrud,  Hugo  Snabel's  Tochter   1366:  461.  3. 
Walter  von  —     1333  :  185,  32. 

Milcei  Milzeche  s.  Mulcey. 

Milo 
s.  Mailand  Erzbischöfe. 
910  :  30,  25. 

minores  fratres  s.  Franciskaner. 
Minzenberg  Minchen —  Minzeberg  sü.  ü.  Giessen 
Cuno  von  —     1196  :  110,  14. 
dominus  de  —  s.  Deutschland  cam. 
Mirinwilre  ausgegang.  Ort  bei  Ammersweier  n.  w. 

Colmar  capclla     102,  26. 
Mittelhansen     Mitel —     Mitil—     Mittelhus     — hös 
— huz  Mitthelhfts  sü.  w.  Bmmat 
Anselm  von  — ,  Konrad's  u.   Stehelin's  Bruder, 
mil.     1351  :   269,  9.     1360  :    :W6,  24.     1264  : 
436,  35.     1265  :  453,  17. 
Berlewin  von  —     1363  :  397,  31. 
Konrad    von    — ,    mil.      1265  :    453,    17.    seine 

Brüder  s.  Anselm. 
Hugo    von     — ,    wol    StraPb.     Bürger      1226  : 
164,  18.     1233:   185,  34.   ders.?   mil.     1246: 
229,  12.  seine  Gattin  Offemia  von  Königshofen 
1246  :  229,  12. 
Stehclin    von    — ,    mil.     1265  :    453.    17.    seine 
Brüder  s.  Anselm. 
Modena  s.  Mut. 
Mörburg  s.  Merburg. 
Mogunt —  s.  Mainz. 
Moyenmoutier  n.  St.  Die  in  den  Vogcsen   Kloster 

97,  2.  vgl.  StraPb.  Loc.  s.  Petri  terra. 

Molsheim   Molleshaim   — heim    — hemero    Argent. 

dioc.    w.    StraPb.    an    der    Breusch      43,    2K. 

44,  16.   45.   2;   13.    94,   2.    109,    24.    217,  38. 

277,  10.  475,  30. 

Loc.     Ottonis    quondam    sculteti    area      1192  : 

106,  28. 
Gemeinde     216,  37.  39t,  37. 
Geschworne 
Balderat    1263  :  391,  36. 
Konrad  Köfen  sun     1263  :  .391,  37. 
Düttelnheim   Friedrich   Sohn   Hugo's  von  — 

1263:  .391,  36. 
Innenheim  Johannis  von  —     1263  :  .391,  36. 
Rimnntheim  Burchard  von  —     1263  :  391,  35. 
Witze  Sifrit  die  —     1263:  391,  36. 
sacerdos  Johannes     1257  :  307,  30. 
Konrad  von  —  s.  Dominik,  fratr. 
Hcsso  von  —     1225  :  158,  23.  vgl.  StraPb.  Loc. 
Otto   Kember   von   —     1364  :    434,    1.      1365  : 

446,  27. 
Volcmar  Nördewins  Sohn  von  —    1364  :  419,  40. 
Werner  Wenser  von  —     1264  :  424,  27.  425,  4. 
429,  6;  11;  39.  433,  12.  434,  14;  25.  435,  39. 
436,  3. 
Monachus  vgl.  Munech 

Gottfrid  —  u.  seine  Gattin  Juta  s.  Löwen  Bürger. 
Monasteriensis  s.  Münster. 
Mongrandus  s.  Morandns. 
Montecasino     Mons    Cassinus    n.    ö.    Gaeta    Abt 

Rofredus     1193  :  107,  29. 
Mor—  vgl.  Mur — . 
Morandns  Mongrandus  Morannus  s  StraPb.  Münst. 

fratr.  u.  scol. 
Morlodingen,     Morlingen     sü.     w.     Diedenhofen  ? 
Johannes  von  —     1264  :  414.  10. 


Moro        Nc-uburi; 


5ai 


HUti»\).    lliiiK'i      l^4& . 


Moro   lliirchtti'il    vom 

2a  I,  ;w. 

MoiH—   vj<l.  Maiii'i'HiiMiiiiilar. 

MoiH  lliiKo  -  ,  KIriiltti,  miii.     U'JO  :  U»,  10. 

MoiHrliwcicr   Ober  -    MorHiiiiilarc    — wiire  »U.  n 

Colimir     4.«,  41.  ».),  .W.  IM,  24. 
villuni 

Ehciihüim  Folmar  von  —     1330  :  164.  40. 

Ui!x  niiichard  —     1330:  184,  i« 

Ulrich     ;.WÜ  :  lß4,  41. 

Morl       ».  Ort-  . 

Motlii-mi  Matra  ȟ.  0.  WeiaiiftiilMirx     '.i,  .il. 

Mi'ililliuiiHcii  Milien  -  MuliihuHcn  im  Cll>.-El«.   42,  6. 

die  von  -      .'i7.'),  :!'■ 
MAIidi 

('tln  —  von  Murlciili.  IUI     #  .d.i  ,  40ö,  31. 

Wilhelm  —     /.:'«a  :  4()r),  2(i. 
MiinnrrHtfldt   MunriHlat   n.   Sohwninfurt  Iiarch*rd 

von  —  «.  I)cntH('hur(k*n  frntr. 
Müniitpr  Monaitterionsi»   liivvhof  llrrinann     1103  : 

107,  27. 
MiinMicrthal  MitnstcrtAl  du«  —  im  Ob.-EU.    373,  5. 

vfi\.  SchwarzcnbiT^'. 
MnotcMNhcim  h.  Miet<'Hlii-iiii 
Mul^  vkI.  MiihI-. 
Mnirpy  Milcci  — seche   in    Lothr.    rO.   w.    Uwom 

:ir.,  20.  10«,  7. 

Muliihrim    Burrhard    von     — ,     SIraPli.     Bürger 

/i'(;,-i  :  -107,  W. 
Mumzin);a  a.  Munzingen. 
Mun—  vgl.  Mttn— . 

Mniulin);(>n  — gin  n.  Emmendingen  im  Breingan 
Egelolf  von  —     1231  :  liVH,  16.     1335  :   162,  19. 
l330:UMi.2.    7i'3ö  :   172,  21.    j  I3J3 -13331 : 
182,  1.  s.  SliaPI)    (Ulis    Stijifli    Tti^tli.  marsc. 
n.  Honau  V^  Tochter 

Alborts   von    i  ,       i  ir,    dann 

StraPburgcr    MiiiiHtcrialin       uh  :     IM,     M. 
133»  :   1!)!>,  U.    sein   Bruder   s.   Werner,   sein 
Oheim  ».  Werner,  Strapb.  Marschall. 
Werner  von  -^,  Egeloirs  Bruder     liit  :  lf>3,  15. 
Mundolvheini  Munoltes—  Munolts— ~  Mnnolvcdheim 
n.  w.  StriiPb.     IKi,  7.  187,  28.  3;k».  3ö. 
idebanus     1333  :  188,  24. 
Muiu'ch  Muuch  Miinich  vgl.  Monachus 
».  BftHol  (iuuther  u.  Heinrich  von  — . 
8.  Berstett  Oarsilins  von  — . 
.s.  BiM'hofslu'im  Ulrich  von  — . 
Muuilnlnht  xilva     44.  8. 
Muntat  8.  KufTach. 
Münsingen    Muin/.in        Mnncinga    — linga    8<t.    A. 

Breisach     20.  .'»7.  42,  10. 
Mnidensheim  s.  Mictcshcim. 
Muothcrc    1905— 991]  :  38,  18. 
Mnrbach   MorbareiiHis   — bach    Miirbach    w.    ltel>- 
wciler  im  Ob.-Els.  Kloster     :t,  21  ;  44.  'J7,  SU. 
Äbte 
Berthold     «63:367,11.     W6« :  464,  26. 
(Iii.x.      /  '/'i      117    7    l'i'i     I       /■'  '<       !  ">■'    31 

II : 
Muri  im  Aargnu  sü.  w.  /Arirh  Kirrhe     216,  39. 
Murnhard    Mnrhardus    —  hart    Mnrnehard    Mnm- 

barduK    -  hart  Murre-     Murrbart 
Burchard  •-,  Albert  Beger's  Sohn,  mtu.  u.  mil. 

1330:     146,    MS.     148,    6.      1J36  :     163,    30 


IM.  i.  «gL  tknth. 


Hl: 

I  -  mtu  in  Taauü»  dar  Banr,  «iL 

;3,  M .  «74,  ».  175, 1 1.    tXT^h?.  t 
a7i,   a7,   9.   888.    «I-    K     i>  ». 

401,  6;  14.  4M,  m  46«,  lt.  Vf.'  M 

tMi  :  4»,  f.  •,.  488,  87 .  Ä» 

*M,  7.    tHi  »ri.  %tn$h.  . 

emu.  MiM  0»um  ejutbtfi  UM  :  452.  tf,  8 
MiM  Toektor  ax  priori  ■striamüo  Rliiu 
taM:  468,  10;  ff. 

Mnt  Mntin.,  Ifodewi?  •.  Born.  cur.  KmmM  O 
MaUig     Ifncbacb«     — dae»     — dcha     Milwniw 
— scclw  — Mclu  Massaea  — khc  «.  ffftriiTim 
44,  16-  21.   80.  ».  94.  1    109,  t«.    tTB.  ». 
274,  17 
Locab  "'ottaagarda    90,  4. 

Oam<  87.  vgL  parorkÜL 

caiui' 
P»fo<  I  ^>«  Brraol*- 

>  Strmfb.  BftTMf    MM:  8M.  14 
■^■....   Agnaa  t6  dar  Wilg««     tMO . 

:«4,  14. 

Heinrich  ««n  —     ttSB:  90,  t. 
Hugo  von  -     lliO :  90,  8. 
Wnitön  von   -       lir,n     !I0   9 


N. 

St.  Nabor   Argent   dioc   an   Odilieaberg  sA.  «. 
Ober-Ehenheiro  vicariu  flmriob    1363:  MH,M. 
Naho     /iO»  :  66,  27. 
Nandnnic  —  naigo 

clerictw    •  77«  :  14,  U         :<lO  :  80,  97 
Nanlger     1039  :  46,  9. 
Najuo  Napa  Nope 
Peter  — ,  mil.     1344  :  221,  16.    UM:  874.  81 
13S5  :  29Ö,  8.     [13631  :  374,  88.  vgl.  Steafb 
con«.  . 

Wilhelm  — .  Strafb.  BQrgor     tfS9  ■  840.  S7. 
Naao  Dietrich  —    iSU:  2.- 
Neapel  — polis    291,  8;  90 
Neckar    888,  89. 
Neifen   Nife   o.   ö.   Bantlingaa    Baiuiok   «oa  — 

1319  :  137.  10.  189,  4. 
Nepoe  1.  Rom.  cur.  Kaaslei  Panlaa. 
Ncaburg  Neaenbnrg  Niwaabarg  Noraa  caalrva 
Nnen—     Nawaaborg    Nowaabuc    — kwck 
—barg  — burgauiB 
an  der  Mo.I.  r  w.  HaflaBM  CialarcäaMarkloalar 
8  38791.  8&   97,  88.    110^  86. 

II  181,  tt.   18t.  11;  94;  Sl     S8 

12b,  14.  136.  10.  818.  5.  846.  1 1 
Abte 


All!       Itll<    III       II 


nni    401.  34 


lUth  u   OetBaiada    a6<' 
Srhnltbeil  Jacob    1361     ■  —  ■.  ..' 
Bertkold  «oa  — ,  Oral    UM :  HO,  II. 


532 


Neuburg    -  OfPweiler 


Heinrich    von    —    s.    Basel    prep.    vgl.    411 
not.  1. 
Ernfrid  von  —  s.  Deutschorden  fratr. 
Neudnnc  s.  Neubnrg  Abte. 

Neugartheiin  Nugerte  — gurte   n.  5.  Wasselnheim 
185,  7. 
Werner  von  —     1365  :  447,  25;  26. 
Neuweiler  Nu —  Nftwilre  n.  ö.  Zabern     345,  38. 
Kloster     98,  20.  365,  32.  440,  3.  481,  22. 
Abt  Jacob    1219  :  142,  20. 
Nibeluuc  — lungus  Nybclungus 
s.  Brumat  Walter  von  — . 
s.  StraPb.  St.  Stephan  fratr. 
StraPb.   min.?      1156:    87,   16.    ders.V      1162: 

93,  4. 
s.  Walter, 
s.  Worms  cust. 
[1185—1189]  :  104,  10. 

Nicolaus      Claus     Nicho —      Nycholaus     Niclaus 
— clauwes  —  clawes   — claws  — -clawus  Nyco- 
laus 
s.  Kageneck. 
s.  Cambrai  Bischof. 
s.  Dorlisheini. 
s.  Gozelin. 
s.  Heilsbronn  Abt. 
s.  Loscebrant. 
s.  Saarburg, 
s.  Seier. 
StraPb.  Bürger  (3  verschiedene  ?) 

1230  :  146,  34.  vgl.  StraPb.  cons.    desselben? 

Söhne  s.  Erbo,  Gottfrid,  lleinbold. 
filius  Cunonis  inter  mcrcatores    1352  :  273,  6. 

1253  :  28(),  21.     1359  :  326,  6. 
filins  Cunonis    1365  :  451,  5. 
Eeinboldelin's  Bruder  s.  StraPb.  cons. 
mag.  s.  StraPb.    St.  Thomas    cant.    u.    prep.   u. 

StraPb.  Bisth.  cur.  jud. 
s.  Vinkenwilre. 
s.  Zorn. 
Nideck    Nidecke    Nitecke    Ruine    n.    w.    Haslach 
Burchard  der  Burggraf  von  —      1364  :  420,  8. 
435,  7;  ff. 
Nidekwilre    94,  11. 
Nidgarius     788  :  16,  25. 

Niedermünster   Nidermunster   am    Odilienberg  n. 
w.  Barr  Kloster    439,  35. 
Äbtissin  Willeburgis     1339  :  201,  38. 
Nife  s.  Neifen. 

Niffern  Niufera,  n.  w.  StraPb.?     16,  11. 
Niger  s.  Swartz. 
Nitecke  s.  Nideck. 
Nitho     749  :  5,  30. 
Nivelles  Nivella  sü.  Brüssel     276,  3. 
Niwenburg  s.  Nenburg. 
Nördewin  s.  Molsheim  Volcmar  von  — . 
Nonnenweier     Nunne —     Nunnenwilre     in    Baden 

w.  Lahr    20,  35.  42,  8. 
Nope  s.  Nape. 
Nordaldo    — oalto    — oldo      738:    3,   32.      733: 

4,  24.     [739]  :  5,  5 ;  14. 
Nordhausen   Northus  an  der   111  n.  Erstein     144, 

32.  328,  40.  370,  17. 
Northeim    370  not.  2. 
Nothalten  — halden  n.  w.  Schlettstadt 
Walter  von  —     1363  :  379,  1. 
Werner  von  —     1262  :  379,  2. 


Novara —riensis  Bischof  Bonifacius     1192:  107,1. 

Novum  castrum  s.  Nenburg. 

Nu —  vgl.  Neu—. 

Nürnberg    Nuerinberc   Burggraf    Konrad      1336  : 

193,  36. 
Nngerol  abgegang.  Ort  zw.  Cressier  u.  Neuvevillc 

n.  ö.  Ncuchätel     69,  38. 
Nun —  s.  Non — . 

0. 

Oberhofen    Obirnhobin    sü.    ö.    Hagenan    Kirche 

315,  15. 

rector  Konrad  von  Lichtenberg     1360  :  345,  9. 

Ochsenstein    Ohsen —    Ohssen—    Ösen —    Ossen — 

Ossinstein  Ruine  w.  Manersmünster 

Adelheid  von  —  s.  Scharrach  Bernand  von  — . 

ihre  Brüder  s.  Heinrich. 
Berthold  von  —  8.  StraPb.  Münst.  fratr.  n.  dec. 

u.  Honau  prep.  vgl.  Heinrich. 
Berthold  von  —    s.    StraPb.    Münst.    cust.    sein 

Neffe  s.  Berthold  StraPb.  Domdecan. 
Berthold   von   —   s.    StraPb.   Münst.   dec.    sein 
patruus  s.  Berthold  StraPb.  Domcustos.    sein 
capellanns  Walter     1363  :  393,  6. 
Konrad  von  —     1363  :  404,  10. 
Heinrich  von  —  s.  StraPb.   Münst.   fratr.    seine 

Geschwister  s.  Adelheid,  Berthold,  Otto. 
Otto  von  —  (wol  2  verschied.?) 
1209  :  122,  36. 
1240  :    203,    18.    sein    Bruder    s.     Eberhard 

genannt  von  Greifenstein. 
1341  :  210,  2.  seine  pueri    1241  :  210,  2.  seine 

Geschwister  s.  Heinrich. 
1226:    162,    38.    163,    38.      1233:    188,    25. 
1240:    203,    18.      1355:    293,    1.      1363 
369,   7;    17;    29.      1263:    411,    1.      1264 
436,  14.    1266  :  464,  3.  seine  Brüder    1355 
293,  1.  vgl.  Heinrich, 
der  Herr  von  —     [1362]  :  373,  37. 
Octavianus  Ottavianus  s.  Rom.   cur.    Card.   diac. 

s.  Mar.  inviol. 
Odalberto  Hodolberto     739  :  5,  6.     [739]  :  5,  14. 
Odalhardus     *  871  :  26,  6. 
Odalrichus     788  :  16,  25. 
Odelbrfike  s.  Otelbruke. 

Oderatehnsen,  Odratzheim  n.  Molshcim  ?    69,  4. 
Odo  s.  Rom.  cur.  Card,  bisch,  v.  Tuscnlum. 
Odolfns  s.  StraPb.  St.  Thomas  scol. 
Odratzheim  vgl.  Oderatehnsen 
Burchard  von  —     1365  :  447,  23. 

Osenberc  s.  Dsenberg. 
Offemia  s.  Königshofen. 

Offenbnrg   — burc  — burch   Argent.   dioc.   an   der 
Kinzig  in  Baden     152,  33;  35.  277,  19. 
ecclesia     152,  36.  194,  30. 

rector  Konrad  von  Wolfach     1343  :  195,  37. 
sacerdos  Friedrich     1182  :  98,  37.  99,  36. 
Walter    von    — ,    wol    StraPb.    Bürger     1235 : 
157,  32. 
Offenheim  n.  w.  StraPb.     216,  20.  331,  4. 
Friedrich  von  —     1363  :  400.  37.  seine  Brüder 
Konrad,    Hugo    u.    Wigand     1363  :   400,    38. 
seiner  Schwester  Sohn  Johannes  1263  :  400, 39. 
Offweiler    Offe—    Of—    Ouwilrc     üffwilere    Dff- 
Ufwilre  im  Ünt.-Els.  w.  Reichshofen 
Kirche     198,  39.  293,  19. 


Offweilor        Oialhur 


2ü3 


l; 


IrtlOWO    -  tll- 

Wi,  27.  48,  W!. 


.Ih 


107.  8. 


Fi'iutlrich    von    — ,    mil.,    Ktral^b.    min      lJ3h  . 

Hw,  ;«i.     /i'.7«     i;i:.    :i.i     uu  -.  221,   lo 

/i'i«:    2r><l,    1.  »gl.   Btriil'l. 

ronn.  wol  iiii.hl  li'  von  —     l'JU.i 

4()4,  :IH.  408,  40. 
Hifritl    von    -  ,    KtraHb.    min.      imi  :    115,    5. 
/i'i'O  :   läl,  37. 

Otimia  8.  (luzljcrtUH. 

Oh«—  «.  Och»—. 

Oht-  H.  Ott-. 

Olonian  Oloi—  Oluyinan  Konrad  —  «.  StruPb 
MliiiHt.  fubr.  proritr.  Keine  (iattin  HiltcKnndiii 
l:H\l  .  4(il,  i:»;  ff.  »eint-  Totlit.r  Anna     I3m  . 

4<;o,  tr>. 

Olriium  «.  UlricUK. 

OlHiHlllMUI      OlloIfcH     -      Dliolvi'lillrllll 

H5,  2«.  2 Iß,  lü.  407,  2. 
villiouH  HilKO     VM3  :  407,  31». 
lltino  von  —     W3/  :  258,  10. 
Walter  von  —     Um  :   UA),  U. 

Oppt'nlinim  «(mllftnN  Mnr<|nnldnii 

(liloiiiiii  Miirtitiliiiii^;»  Miirlciiouit 
noiiiia  in  liuilvn  l'.l,  Mt.  28,  : 
411,  27. 

Ortcnbcij;       l)iiin  Ort««»! —  (>r<pnlM>r<-  Oitti 
ArgfMil.  dioc.  HÜ.  ö.  OffcnlinrK     277,  1'.' 

üdor  dio  Uuinv  n.  w.  ScIiU-tt.itndt  ' 

46«,  17. 
w.  PusHnn  Qraf  Kaboto  von  —     tt93 

OrtliobuH  ()tbtU<bns  Orthlvb  Urtlib 
«.  UuHid  lÜHcliürc. 
8.  RuffiK-h. 
Ili)7  :   111,  23.     IIV'J  :    113.   V2      I 

v^l.  .Slratb.  i-on».   di'r».V 

li«ini      law  :    123,    20.    iL 

WiiUi-r. 

Drtolf  OrtolfiiB 

VtilttirlH  KlinHter  h.  Urii'shi'ini  vill. 
/i'3!>;  202,  11.  vgl.  «Irutb.  Lo< 
wol  StrnPb.  min.     lO'JO  :  bO,  W 

Orvioto  Urbs  vctu»  n.  w.  Uom    42i.  ■>.•     •-■■    - 
()»—  O»« —  8.  Orhs— . 
Oi<|ioMollii8  8.  Q(>i8polzhrini. 
()Mtli:iuKcii  OstliU8  t>ü.  w.  Krblpin    840,  2. 
08thori-n    — von    — vin    Argcnt.    dioc.   n.  i>.  Mol.>.- 
boim     112,  31.  320,  20.  325.  2«.  452,  .W. 

I.ucnlitikt  Camctrgl^t     .'125,  :Ui. 

scnltctns     12511:  32«,  7;  14. 
Ostia  —  iciiRis  8.  Rom.  nir.  Card.  Ttisrh. 
Ostia    08tra('li    i'i.    l'fiillciidurf   Heinrich    von 

mil.  8.  llubsbiirg  Uudoirs  von  —  »ccrc*. 
Ot  -  Otc  -  vgl.  Ott  -  Otto-. 
Ottdbniko      Odplbrftkc     Udelcn—      Utclenbracho 
rtolcnbrukc 

Konrad  von  —    ».  SlriiPb.  Mliii.st.  fratr. 

Waller  von  —  r.  8frnPb.  Mikn»!.  fralr. 
Otgarins  8.  nentschland  Kwitloi  c»nc. 
Oth  -  vgl.  Ott-. 
Otpertn»  s.  StraPb.  Bisch. 
Otrifhi   — Irih      TTs      \:<.    1(1.    —    IHaj-miJ: 

25,  1». 
OltavianiLs  »,  Oi  t:i\irtnus, 

Otlinkohi    Ototikolein    -  lin    auRgcftany.    OH    an 
<ler  ItrettMh  oborh.  SIraPb.     »13.  2.  380,  «8. 

Einwohner     313,  2. 


OII.iiIkim.     Dt.n  (NlMialMa     «t.     «P.     tiCHlIPWg 

'.^1,    •l.'i      IJ,    M, 

Ott.Mi.ide  w    Ober-KbcnlMin     lUb,  '■'■ 

ÜU»i»i»'''  '•'•  -  Otoria-  ÖIm»«^,.  ^....^.^ 
«wtl  OUrickMM«*?  vgl  H—Ji 

frM' :  V   76,  18.  188,  ».  181,  M. 

Otiiii.irnlKiMj    iii,iHi<r*—    OtBMn—    OtOMtakaia 

ii.ilir  di'iii  .N> '  V,ai  u.  Lodwifibvrg  *.  Kafpi. 
Otto  Od,  Ott.   ottho 


.'Dl        II.-. 


I'..  i. 

l;  I 


HD. 

iM;h. 

I'nwg. 


.f 


•.  Enlriuuon. 

8.   Klri?iheim 


».  C 

8.  (i 

8.  II 

8.  M 

I! 

I' 

»    II 

8.    I<  > 

^     I 


'Ubcim  Iak. 


8.  i'atruus. 

8.  Illii-inock. 

s.  Ripelin. 

8.  Rom.  cw.  Card.  bi»cb.  ».  I'ort«i 

V  Com    i-nr.  Card.  diac.  *.  Nicol 

s  i:..  li.im. 


StfOb 


».  ^•' 


ratr. 

.tA   fralr. 


8.    ^' 

wol    -  .  t      V 

s.  I>i..t.  :>.<>    «gl.   btnMi.    Bwtk   Ummm.  ■. 

%!...!. .11, 

//.•'    ...'.  :■  •«. 

in::       ,',.  ■,-  TS.  » 


8.    ."- 

•.  V 
791  .  17. 
104,  II 

Otlohonns  •.  Rom.  nu.  C^rd.  dtac    »-  A4(>aiu. 

b      Ou      vgl.  ü— . 

6.lalher     910  :  »>.  «7 


534 


Odo 


Puer 


Odo  s.  Uto. 

Of—  Ouwilrc  s.  Offweiler. 

Özzo     1039  :  46,  2. 

Oveuere  Diether  —  s.  Griesheim  vill. 

Ounan—  Owenheim  s.  Auenheim. 

Ozelin     [965-091]  :  38,  17. 


P.  s.  Rom.  cur.  Kanzlei. 
P.  s.  Straßb. 

Pairis  Paris  — risicnsis  n.  w.  Colmar 
Kloster     100,  19;  38.  158,  6;  36. 

Abt  Wezcl     11S3  :  101,  1. 
Konrad  von  —      [1190—1203]:    119,  18.    vgl. 
Straßb.  Loc. 

Parm.,  Parma?  s.  Rom.  cur.  Kanzlei  Johannes. 

Paschalis  — calis  — casius  s.  Rom.  cur.  Päbste. 

Paterniacensis  s.  Peterlingen. 

Patruus  Otto  —  s.  StraPb.  Münst.  preb. 

Paulinus  s.  Straßb.  s.  Petr.  jun.  cant. 

Paulus  s.  Rom.  cur.  Kanzlei. 

penitentos  sorores  s.  s.  Maria;  Magdalena  ordo. 

Peregrinus  vgl.  Pilgeriii 

s.  Locus. 

s.  Locus'  Peregrin  —  Söhne. 

s.  Rom.  cur.  Kanzlei. 
Pertholdus  s.  Berthold. 

Perugia  — usium     168,  i).  283,  4.  450,  22.  455,  20. 
Peter  Petras 

s.  Berstett. 

s.  Bietenheim. 

s.  Guido. 

s.  Lützelburg. 

s.  Nape. 

s.  Neuburg  Äbte. 

s.  Neuburg  fratr. 

s.  Ripelin. 

s.  Rom.  pref.  urb. 

s.  Rom.  cur.  Card,  bisch,  v.  Albano  n.  leg. 

s.  Rom.  cur.  Card.  diac.  s.  Georgii  n.  leg. 

s.  Rom.  cur.  Card,  presb.  tit.  s.  Ca!c.  u.  leg. 

s.  Rom.  cur.  Card,  presb."  tit.  s.  Marcelli. 

s.  Rosheim. 

s.  Schlettstadt  pleban. 

s.  Schöneck. 

1201:  115,  8.   ders.?     1210:    123,    27.     1218: 
134,  3.  vgl.  Straßb.   cons.   u.    Hospit.   procur. 

goltmacher,  Straßb.  Bürger     1230  :  174,  39. 

thelonearii  filius  s.  Straßb.  cons. 

s.  Straßb.  Dominik,  subprior. 

s.  Straßb.  Münst.  fratr.  ders.?  s.  ebd.  dec. 

s.  Straßb.  Bisth.  Kanzlei  ders.?  s.  Straßb.  Bisch 
Berthold's  clericus. 

magister  [1185—1189]  :  104,  10. 
St.   Peter   im    Schwarzwald    ö.   Freiburg    Kloster 

66,  38. 
Peterlingen  Paterniacensis  im  Waadtland  w.  Frei- 
burg Kloster     65,  9;  37. 
Pfaffenlab  Friedrich  —  s.  Straßb.  cons. 
Pfanfelin    Johannes    — ,    Straßb.    Bürger      1259  : 

340,  35. 
Pfettisheim   Pfetens—    Pfettensheim    Phetensheim 
—  hein  n.  w.  Straßb.     216,  19.  452,  38. 

Agnes  von  —  s.  Königsbruck  soror. 


Heinrich  von  —  s.  Straßb.  Bisth.  biscliöfl. 
capell.  u.  Kanzlei. 

Walter  clericus  de  —     1257  :  307,  30. 

quidam  de  — ,  Straßb.  Bürger     1257  :  307,  36. 
Pfirt    sü.    ö.    Altkirch    im    Ob.-Els.    Graf    Ulrich 

von  —     1251  :  256,  36. 
Pfcerrilin  dl  —     1261  :  359,  3. 
Pforzheim  Pfortzheim  in  Baden  an  der  Enz 

Guntram  von  —  f  i-^ü  :  221,  38.  seine  Tochter 
s.  Guta,  Straßb.  Bürgerin. 

Heinrich  von  —  s.  Windeck  Heinrich's   von   — 
procur. 
Pfuhlgriesheim    Vilcrieches—    Vulencrischesheim 

n.  w.  Straßb.     216,  18.  288,  3. 
Pfullendorf  Phullendorf  n.  Constanz   Graf  Rudolf 

von  —     1156  :  87,  13. 
Pfullingen     Phullingcn     sü.     Reutlingen     Walter 

von  —  s.  Straßb.  St.  Thomas  fratr.  u.  scol. 
Pfütze  Heinrich  —  u.  sein  Bruder  Konrad  s.  Gries- 
heim vill. 
Ph-  vgl.  Pf-. 
Pheterin  Kourad  —     1260  :  346,  29.   vgl.  StraPb. 

Loc.  seine  Gattin  Bertha    1260  :  346,  30. 

Philippus  —  lippes  —lippin  —  lips  PhyUppns 
s.  Cöln  Erzbischöfe, 
s.  Deutschland  Kaiser  u.  Könige, 
frater  s.  Dorlisheim  Johanniterhosp.   commend, 
s.  Falkcnstcin. 
s.  Rathsamhauscn. 
s.  Reichenberg. 

Phina  Phyna  s.  Gozclin  von  St.  Thomas,   .Stralb. 
Bürger. 

Piacenza  s.  Plac. 

Pilgerin  Bilgerin   —  mus   Bilgrin   Pilgcrinus    vgl. 
Peregrinus 
s.  St.  Aurelien. 
s.  Bietenheim, 

Straßb.  min.     1199:  113,  11. 
s.  Wangen. 
1262  :  371,  27. 

St.  Pilt,  8.  Ypo—    Yppolitns  sü.    w.   Schlettstadt 
214,  19. 

Hesso  von  —     1240  :  206,  8. 
Pinguia  s.  Bingen. 

Pipinus  s.  Frankenreich  Kais.  n.  Kön.  u.  majordom. 
Pitn  s.  Rom.  cur.  Kanzlei  Johannes. 
Plac,  Piacenza  ?  s.  Rom.  cur.  Kanzlei  R. 
Plobsheim      Blabodsaime      Bladbotesheimc      sü. 

Straßb.    11,  41.  14,  4. 
Polsenhein  s.  Bolsenheim. 
Porta  s.  Geispolzheim  Konrad  von  — . 
Porto  — tuensis  s.  Rom.  cur.  Card,  bisch. 
Pr—  vgl.  Br— . 
Prämonstratenser  s.  Rüti. 
provocator  (vgl.  Reizero)  s.  Ludewig. 
Puer  puer  vgl.  Kind. 

Burchard  — ,  Straßb.  min.  u.  Bürger  1129  ; 
62,  5.  [1143]  :  73,  26.  1146  :  80.  23.  1147  : 
81,  25. 

Burchard --,  min.  ii99:  113,8.  1208:121,18. 
1209  :  123,  6.  ders.  ?  mil.  1228  :  168,  35. 
vgl.  Straßb.  cons. 

Eberhard  —  s.  Straßb.  cons. 

s.  Griesh.  vill.  Friedrich. 

Reinbold  —     1255  :  292,  33. 


Pulex  —  Reicbütott 


sab 


I'iiIkx    Wr>rner    — ,    wol    Ktr»»b.    Bürgi-r     1933 : 

\m,  ;t. 

riilvcrxliciin    Wolv«rirheiiheiii    Wnlfrirbechcn    n. 

Mi'ililliiiUNon     42,  r>. 
I'tiri'url  N.  Unrr4krd. 


0. 


yimtznnheim    Qaaren—     Qnacin—    Qniuumibitim 

n.  w.  HtmlU).     27.'»,  .11    274,  20.  447,  R. 

Ciino    von      -,    StriiH».    miii.V      IH7  :    81,    S2. 

IHH:  «2,  21.   vkI.  .StniPI..  «.  IVtr.  juii.  VoRf. 

QiU'illiiil)iir)(  QiiidiliKi'iibiirKc  —  linRcl)ur(<     M,  .1. 

.'('»,  (i. 

Qn^iitowich  — nnifo     10,  14.  vgl.  not.  1.  18,  81. 

yiii      0,  Ki—  u.  Wi— . 

yniimin  llan«  — ,  StraPb.  BOrRvr    1210  :  174,  »9. 

]\. 

lt.  H.  Orcifpnstein. 
K.  B,  lloni.  rnr.  Knnzloi. 

lt.  N.  Ktraßb.  Bisth.  bischöfl.  rnpcll.   n.   Onxhnr«! 
plob. 

It.  Hing.  8.  StrftPb.  Bisth.  cor.  jnd.  n.  Fegeraheim 
jilpb. 

U.,  mil.     I13l>3-1332]  :  181,  1«. 

Unh—  vjjl.  Rop— . 

HnrcnhuBon  «.  Rathsnmhnnscn. 

Ilncliio  R.  StrftPb.  Biscböfc. 

UiulcrnmnuH    KoniiKÜ    nbnepo»      *  T7t< :    11,     39. 

IX  C;  ff.   14,  8. 
Hndo  H,  Frnnkrnreich  Knnzloi. 
Itndoino    -tinino     719  :  3,  6.  —  779  :  8,  ß. 
Itnin  —  B.  Iti'in  — . 
Kiimplitiswilrc  h.  RnpporRchwyl. 
ItikmiingiiB    IIGO:  »I,  20. 
Itnntnnigus  8.  Weissenbnrg  fratr. 
llnpcrtnB  Kntbortni 
lÜMbof    •  rr,S  :  12,  25;  ff.  14,  6.   Mino  Brfldor 

H.  Ciuulbcrtui  u.  Erlalfus. 
778  :  15,  10.  der».?    78«  :  16,  24. 
Itnpoto  —  boto 
H.  Ortonhnrg. 

Hi'iiip  Stihno  s.  Erlonrin  n.  Oottfrid. 
Itnpporschwyl  Uninphtiswilro  sü.  ö.  Zflrirh 
(linf  Rndolf  von  —     113(>1]  :  358.  9. 
der  Ornf  von  —     1313:  128,  37. 
It.ippoltstoin    Alten    Castclc   Raboltc—    Rnpolli— 
It.ipoltstoin  — oldcss—  Ruine  n.  w.  Rappolta- 
woilir 
Adolbrrt  von  — ,  seine    Mntler    Adelheid,   »eine 
Söhne  ti.  seine  Torhtc'r    /i«»i  ;/./.?/  :  (i9  not.  3. 
sein  llnider  8.  Reiiihnrd.  Sir.il'b.  Domherr. 
Anselm  von    — ,   Egelolf  s   Bruder,    mil.     1319  : 
187,  11.  139,  4;  1«.    143,  .V».    144,  9.      rj  !' 
19;i,  !»9.  vgl.  Anselm.  Vogt  de»  Strnpb.  Hi-ih 
Kgelolf  von  — ,   Anselm's   liruder.   mil.      I3l:i 
139,  Ifi.  14J<,   .35.    144,  9.    vgl.    Anselm,    Vogt 
de»  StraPb.  Bisth. 
lllrieh  von  -       1J49  :  248,  34;  41.  Tjtl    StraJb. 
Bisth.    Vögle,    seine    S<\hne      /';  41. 

»ein  Bnulerssohii  Heinrich     /;'(  I. 

der   Herr    von    -  ■       t.'?l       I."v">.     1"  •''•! 

.391.  29 


d»  joaelMma  von  -    JM* :  an.  W. 
RMÜiMfri4m«.MiiMOatttalUrilMi4s  '77^.14,1. 
lUtbald  -baldo    738:  4,  U.    737  :  4,  M. 
Ralbcrtui  ».  RAp«rt(w. 
R«lh*ri  vallit    «6,  81.  vgl  noL  8. 
lUthpodu,   Ersbbcbof  t.    DmOrnkhad    Kffig>t< 

•rehieanc. 
"■"■tn-nhtitffl  Birm     ItinnhnwD  ft  «^^M1t4>1t1 
HwtaMBB  TOB  —    ues :  87«,  & 
Heinrich  «ob  -    iJMi :  48S,  I,    IM» :  4M.  II 

Mine  Sfthn«  •.  Hago  nad  BodoUL 
Hnco  von  -,  fUiutSek'u  Sein    iJM :  4M.  It. 
Philipp  von  -     tM3 :  40«,  10. 
p...t..,i  .^„  _    H«inrich'i  Sohn    UM:  4M.  I» 
II  von  -     11363)  :  SM.  I& 
Kltliii{Hinrnua  s.  BaguMboTg. 
RntoMua  Onhilfaa  Batnl—  BnlkoidM  — toMkM 

(vgl.  Rndolf)  •.  Stnffc.  Otek. 
Rauenthal  06  not  8. 
BnvuuM  — nu    181,  86. 
Ravenna  Rrzbiichof  Honfrit    f  [tOUJ :  47,  S. 
R.'  -ptirc  n.  A.  CobsUhb 

1  II  -    m»  :  187,  li.  189.  & 

Heinncb  von  —  a.  Dontodünad  enn. 
Rasanlmaon  «.  RatkNunknaam. 
Roate  M.  Rioti. 

Rebdstock  Konrad  —  a.  Stnfb.  cona. 
Böge—  Begm—  B«gi—  Bogia—  vgl.  Bein— 
Bagenabnrg  BaÜaponenaia  BogiBun    89.  7. 
Bogenabarg  BiachAf« 

Konnid  a.  IVatachlaad  KnaaW  cnac 
GebehaH     110531  :  47.  «I. 
Reginbert    1833—861]  :  86,  19. 
Reginbndn  — gmboto  B«inil>o(o 
y    I     ■     "iirg. 

."^t  Thomai  »ml 

min.     1105  :  6».  7.  ders.?  B. ; 
I.  1. 
U.'K"  *'*•    26.6.-  910     ■•'  -'I 

Rer  noniHs    -oii 

im. 
»"1  -nin.    (wievi'  '■*       *'     " 

//"  //4r:  hl     .'. 

lOtO  .  ^., .., 
BacialMini  BogoBM—  Bigaihan  na  dar  III   • 

Mtkhihaastm    42,  5. 
Regispnns  s.  Ktmigsbmck. 
B«icli  a.  Ristein. 

B«ieti«nan  Angeniia  — gia  — gkinaia  im  Bodwiin 
n.  w.  Constani  Kloatar    819,  SS. 
Abte 
K,Mu...i    •  ■•    •':.  2.*> 

FrhI.l..      ,,..      ..,1. 
Reirheiil>' I .    r..   !,i>mberg  Riflioii!'«Ti        Imt-  Iltsr;: 

V        ;;■     s  .;;  ! .^  :    881.     1;     tl.       »U 

4m,  10.  dors..'  ».  Wcrd  Ormf  Haiaricli'a  voa  -- 

procnr. 
Reichst" '  -atalia    — alol» 

Ar^-  :i.  889,8.  831.4 

ploli.-inu.'.  (lottfrid     13M  .   14».  II. 
VoRt     ;«s.  U 

W  .Ker.  8tT«»b.  SckaHMI    tti9  :  S8R.  4 
ii' ::  nrh  voa  —  •.  StiaVIk 


536 


Reimboto  —  Rihbaldus 


Reimboto  s.  Reginbodo. 

Reinbold  Reginbaldus  — boldns  — bolt  Reimbold 

— boldus    — bolt    Rpymboldus    —  bolt    Rcin- 

boldus  —bolt  — bolth  Renboldiis  — pot 
s.  Alba, 
s.  Kalp. 
s.  Freiburg. 
s.  Liebenceller. 
s.  Puer. 
s.  Reinboldelin. 
StraPb.  Bürger  (wieviele  ?) 

Nicolaus' Sohn  1240 :  208,  ^0.  1247:2Se,U. 
1252  :  274,  30.  1255  :  292,  32.  vgl.  Straßb. 
cons. 

junior,  der  junge  1359  :  .340,  36.  1265  : 
4.5.3,  19.  vgl.  Straßb.  St.  Nicol.  ad  und.  mag. 

intor  mercatores  s.  Straßb.  cons. 

Liebencellarii  fratcr  s.  Straßb.  cons. 

1199:  113,  12. 
s.  Straßb.  Münst.  fratr. 
s.  Straßb.  s.  Petr.  jun.  dec. 
s.  Straßb.  St.  Thomas  cell. 
Straßb.  min.  s.  Reginbodo. 
s.  Stubenweg. 
s.  Virnekorn. 
clericus  s.  Westhofen. 
[965-991]  :  39,  8. 

Reinboldelin  Reimböldelin  — boldelin  — boldelinus 
Reinboldelin  — boldelinus  — boldelinus  Rein- 
bold —  «46:230,18.  1250:202,38.  1251 
2m,  10.  1252  :  274,  31.  1258  :  318,  25.  323 
28.  1259:  Ü40,  8;  Sb.  1263  :  40H,  m.  1264 
423,  24.  426,  27.  429,  8.  432,  34.  435,  11;  41 
ders.?  inter  mercatores.  vgl.  StraPb.  cons.  n 
officiat.  sein  Bruder  s.  Nicolaus. 

Reinech —  Reinicheim  s.  Renchen. 

Reinhardus  Rainardns  Regenhardus  — hart 
Reginhard  — hardus  — hart  Reinardus 

s.  Kaiserslautern. 

s.  Celle. 

s.  Kestenholz. 

s.  Straßb.  Münst.  fratr.,  dec.  u.  prep.  sein 
Bruder  s.  Rappoltstein   Adelbert  von  — . 

wol  Straßb.  min.  (nur  einer?)  1096:  50,  17. 
1109  :  55,  27.     1134  :  64,  38. 

s.  Thengen. 

s.  Windeck. 

Reinher  Rainerius  Reinherus  Renerns 

s.  Ballbronn. 

s.  Rom.  cur.  Card.  diac.  s.  Mar.  in  Cosm. 

s.  Rosheim. 

causidicus    1147  :  Hl,  31.     1155  :  86,  2\. 
Reinmar    Regemar    — gimarus    Reimar    — marus 
Reim —  Reinmarus 

s.  Schonp. 

Straßb.  Bürger  u.  min.  1129  :  62,  7.  ders.  ? 
1143:11,11.  [1143] :  13,  29.  1148:82,22. 
vgl.  Straßb.  Bisth.  dispens. 

vgl.  Wolflielm. 
Reizero  vgl.  provocator 

Johannes  — ,  Straßb.  Bürger     1201  :  115,  9. 
Remiche  s.  Rosheim. 
Remigius  — edius  s.  Straßb.  Loc.  u.  Straßb.  Bisch. 

seine  ministri     *  778  :    12,  2.    vgl.  Radcramnus 

u.  Scolastica. 
Ren —  s.  Rein — . 
Renchen  Reinech —  Reinicheim  in  Baden  ö.  StraPb. 

civium  universitas     391.  6. 


Heinrich  von 
Loc. 


1239  :    202,  12.    vgl.  StraPb. 


Rentingen,  wol  Rentgen  in  Lothringen  sü.  Luxem- 
burg, Heinrich  von  —  s.  Straßb.  cons. 

Reschardus,  Straßb.  Bürger  t  ^363  :  393,  29. 
seine  Wittwe  Hedwig  1263 :  393,  28,  vgl. 
Straßb.  Loc.  ihre  Kinder     1263:  394,  1. 

Reutenburg    Ritanbnrch    Ritenburc  —bürg  sü.  ö. 

Zabern 
Konrad  von  — .  wol  Straßb.  min.    1193 :  109,  16. 
Gozmar  von  —     1263  :  405,  31. 
Lcntfrid  von  —     1147:  81,  31.  ders.?  Lentfrid 

1155  :  86,  20. 

Rex 

Algot  —  s.  Straßb.  cons.  ders.?    Algoz     1201  : 

115,  7. 
Bnrchard  —  s.  Morschweier  vill. 

Rhein  Renns  Rin     20,  40.  42,  3.  53.  2.  188.  3;  ff. 
282,  39.  306,  7.  463,  25.  475,  29.  vgl.  StraPb. 
Loc. 
Werner  vom  — ,  Graf    1262  :  386,  5. 

Rhein  Pfalzgrafen 

Konrad     1156:81,11.     1160  :  91,  11 ;  29. 
Gottfrid     [1119]:  59,  3.3.     1129:  61,  31. 
Ludwig  I  Herzog  von  Baiern      1214  :    127,   25. 

1219:  136,  1. 
Ludwig  II  Herzog  von  Baiem     1263:  401,  33. 

seine  milites  Arnold  u.  Dudo     1263  :  402,  1. 
Wilhelm     1129:  61,  31. 

Rheinischer  Bund     299  not.  1. 

Rheinau  Rhinowe  Rinaugia  Ryno  Rinonwa  — ftwe 
— owa  — owc  — ftve  am  Rhein  n.  ö.  Schlett- 
stadt  20.  42.  143,  19.  293,  28.  375,  28. 
383,  22.  409,  18.  41.3,  3;  4.  445,  37. 

universitas  civium    413,  1. 

scultetus  Walter  von  Girbaden  [1261—1263]  : 
413,  1. 

Albrecht  von  — ,  wol  Straßb.  min.  1193 : 
109,  16. 

Eberhard  von  — .  wol  StraPb.  min.  1193 : 
109,   15. 

Rudolf  von  — ,  wol  Straßb.  min.  1148 :  82,  22. 
ders.  ?  1176  :  96,  25.  1181  :  97.  5.  1182  : 
98,  39.  100.  1.  1188:  103,  4:  37.  seine 
Söhne    1188  :  103,  4. 

Rheineck    Rinecge    n.    w.    Andernach    Graf    Otto 

von  —     1129  :  61,  34. 
Rieh —  vgl.  Reich —  u.  Rih — . 
Richardus  Ricar —  Riccardus 

s.  Deutschland  Kais.  u.  Kön. 

s.  Epfig  Dietrich's  von  —  Sohn. 

s.  Rom.  cur.  Card.  diac.  s.  Angeli. 

s.  StraPb.  Münst.  fratr. 

mag.  s.  Straßb.  St.  Thomas  fratr. 
Richardis  mulier  et  ejus  filii     1264  :  413.  17. 
Riebe  s.  Geispolzheim  Werner  von  — . 
Richtolsheim  sü.  ö.  Schlettstadt     46.  37. 
Riegel  — gol  n.  w.  Freiburg 

Friedrich  von  — ,  mil.     1.256  :  300,  2. 

Johannes  von  —     1265  :  448,  40. 
Riespach  s.  Rftdensbach. 
Rieti  Reate  n.  ö.  Rom     177,  34. 
Rihbaldus  Rieh—  Rihbold  — boldus  Ripoldus 

s.  Weissenburg  fratr.  vgl.  StraPb.  Loc. 

*871:  26,  b.  —  898:  29,  16.  ders?  910: 
30,  23.  —  [965—991]  :  38,  18. 


Rihborto  —  Romana  curia 


807 


HililKTlo    7.13  :  4,  25. 

Kilit.r  Uichtcr  ».  Ki>iini(l.  StralU).  jmU-x   n    F.rlm, 

StiaPli.  judex. 
KiliiiiiiiiiiN  Itii'liiiiiiniiM 
Bal(l«wiir8  UriiiliT     J097  :  lid.  :i.l 
N.  Htriilll).  lÜHcli. 
Itiiiil)iir((  Ityiiihiir«  Wirirh  von  —     JJIG4  :  41»,  II. 

•«^•),   i;t,  .17.     /i'W:  447,  2:1. 
Iliiiiiiiillii'iin  ltiiiii)(uii(li--     Kiiiiiinilihr>im     112,  S8. 
Iliiri'iird  vuii    -    «.  MuUliriiii  Uenchworn. 
0.  von  — ,  rail.     J:i40  :  «M,  10.  »«'•  «*><•■  not.  I. 
Hin—  vgl.  Reich—  n.  Uhcin  ~. 
ItiiiiiJuii  M.  Frankenreirh  Kunzlvi. 
ItiiiHliluK  s.  Itoin.  cur.  (^urd.  liix'li    v    Uhiki. 
KiiithoH  Wi^iTii  h  Wigcriihm  nun  von  ISe^  : 

.■tH<l,   1;  ai. 
Iii|«ljn     Rypclin     llip«>linu»     Uipli     — plin     Ri— 
KypIinuH  Ripplin  —  linaH 
Üurrard  (.'t  vrrii<'liifd»nc  V) 

1197  :  1 1 1,  24,     rjOl :  115,  7.     1209 :  122,  21. 

/;'/«:     12.1,    27.       K'IH  :    1.H4,    4.       iS30 : 

Uli,  :U.    vgl.    8trai*b.   con«.    Mtn  Sohn  ■. 

Diirclinrd. 

Hurciird'H  Sohn     1353  :  273,  6. 

HugoH  Sohn      1357 :    S09,  38.    vgl.   Stnib. 

«•OUH, 

Itipiliiii  tiliuH,  Hugottia  frater    113401:  284,  6. 
I  :•■,:, ;  2!)2.  .s;j. 
Hugo  (2  vcTHcliicd.?) 

l3::.'o  :   15!).   22.   Hcinc   Ontljn   Agnoa     1335 : 

15!).  22.  HPin  Sohn   h     Rudolf.   deHclben? 

Söhno  B.  Rurclmrd  u.  Ihigo, 
llipclini  tiliu»,  Burinrdi  frutor    / rj4(il :  2.T-1,  fi. 
K>40  :  2W,  l).     1344  :  221,  14.     1347:  2m.  10. 

J34<J:  247,  40.     1350:  252,  2«.  Xy.     Ijr,i 

274,  .Sl.   277,  10.     W3«  :  ;UH,  24.   .•<2;),  2H. 

vgl.  StraPl).  couii.  seino  Söhne  «.  Rulin  n. 

/or»  Nicolnug  — , 
Otto  —      1337:    1G7,  1.  der».?     1355:    296,  9. 

13M  :  .'11«,  2ti.  vgl.  StrnPb.  cont. 
Petpr  —  8.  StraPb.  con». 

Rndolf  — ,  Hugo»  .Sohn  1330  :  151,  2.  1336 : 
164,20.  vgl.  StraPb.  Lor.  u.  »rnl».  Rnd.  "■  ■  • -- 
Onttin  Adelheid  1335  :  15!»,  22. 
I134til :  2.H;I,  27.  »eine  SchwiegerclUi.,  V.,...,i 
u.  (ierbnrg  1335  :  15!),  23. 
Rulin  - ,  Hugo'«  Sohn  1353  :  277,  10.  1355 : 
2!)5,  !).  13(;:{  :  408.  ;W.  1364  :  419,  20. 
424,  M.  42«,  27.  421),  8.  435,  10;  40.  4.37,  6, 
t3(i5  :  445.  :<);.  44»,  12.  vgl.  Stra»b.  cons.  «. 
offiriitt. 

Ripoldn»  B.  RihbnlduN 

Risrz  Riusci  ».  Ruscs. 

HiHtrin,  Reich   n.   d.    }>oillc    n.    ö.    ('hateBn-.'»sliTi!i 
in    Lothr.V    (Schöpflin  Als    ill.  II  (?1K      '  i 

von    — ,    de«     (irnfeu     Hugo     von     1. 
Bruder     1333  :   155,  !) 

Rit—  vgl,  Ren»  -, 

Kilterschnft  ».  KUttolihoim  Hug  von  — 

Rod   -  vgl,  Rnd— . 

Itoilns —  Rode»  —   Rodi» —  ».  Ro«—  , 

Rodhertus  Robertn»  Ruotbrct 
».  I)eul»chlnnd  Knnilei  nrrhiranr. 
8.  \\'nlldiirn. 
UHU  :  48.  28. 

Rodunn  religiosn  dei,  z\i  Kschan  ' 

Rofre<tus  ».  Monterasino  Abt. 


!2  r». 


Hoho.  8tralb.  miar    lOM  :  a<MA  dm  7  MtnM» 
BtrgM'    Itn  :  tu,  7. 

Ilom    7,  S.  H,  Ifl.  1»,  2.  108.  &  11«,  M. 
Ut«rMi    102,   2»    111,  81.   154,  38.    167,   16. 
in,  ».   1H4,   17    Vk.  80.  186.  8».  SM.  40 

M!»    15;  IM.  au«,  8.  IM  I     "n 

06.  s&  in,  I 

I  Uli  JfiliaiinU  A  /.J47      ^r*?    ^> 

<cr  iUrI 
1  107.  4. 

noBUiMcui  »8, 16.  2U 

441,  .'^1 
Kanxlei 
Albert     . . . 

Friedrich     l  '< ' 

0.   Mutin       .' 

0.  V«r. 
Oiao     Ui.. 
Jäc  Mnt    1: 

Jacobu!«  

Joluuui< 

»88,  1...  ...    . 

JobMUM  Pann. 

JobwuiM  Pita    !<*■»     i*.i,  ;.> 

Johanne«    13M  :  M6,  81. 

Jordanna    a.    Bobum    inrluta    mImiiu    fi 

vicecancellariiu    UM  :  881,  la 
Marinna   Romaa«    aedtri«    TkMaaavibriM 

IM« :  S84,  1.  vgl  Bot  1. 
P.  de  Am      13G4  :  489,  80. 
P«  15,  8».  dura.?  Paalu  Rmm 

; 
Peregruia»    i.!««  7  :  884,  88;  8».  886,  I6w 
B.  Plac.    /^i9 .  886,  94. 
Wilhelm    Romaa» 

1336  :  11)2,  16. 
Zacharia«  Bonuuut  aedia  bibUottMOttiw  *  773 : 

9,  10. 
Cardinalbischöfr  von 
Albnnn  Pe^nis    U4« :  898,  81.  v^  994  Mt  I. 

/  1.    1860:968,1.    1865:906^86. 

0.<>  ietri  Biufclaa    1886:  19t,  10. 

Pol  tu  imU  St.  Balaa 

Konrad    X284 :    169;   40.     X886 .    16«.    14 
1331— J3S3:  177.  II. 

Oto    £9M:  898,  3t.  vgl   284  not.  1. 
Prvnoat«  Stopluuraa    Ui9:  831.  II. 
Sabin 

MuunMS    X886 :  199,  9. 

WOulm    X846 :  998.  88.  vgl  994  aot  I 
TntfQnm 

Jarob    UM:  in,  la 

Udo    IM6:  998,».  nL9M  !>»•  >     '««9 
»Hl.  11. 
CMdin.^Mi.iröiien 
•    ^  »«a     tM8:  831,  17 

•■    \  I«    2159:  SSI,  12. 

M  «ai  Bgidioa    28W  :  199,  14 

;  1 

•■1  '-  :  998,  40 

1.  <'  m  P<<v«* 

•.  V  i$M:  199, 1& 

t-y  ^'U:ua,  S7. 


Otto     liSl :  174,  14 


538 


Romana  curia  —  Rotsheim 


Cardinalprcsbyter 

basilicie  duodecim  apostolorura  Wilhelm  1245 : 

223,  34.  vgl.  224  not.  1. 
tituli  s.  Cajcilisc  Petrus    1198:     112,  1. 
tituli  s.  Laurentii  in  Lucina 

Johannes  1245  :  223,  35.  vgl.  224  not.  1. 
1259:  331,  13. 

Situbaldus     1236  :  192,  12. 
tituli  s.  Praxedis  Johannes     1236  :  192,  11. 
tituli  s,  Marcelli  Petrus     1245  :  223,  33.  vgl. 

224  not.  1. 
titnli  s.  Sabin» 

Hugo  1245  :  223,  3fi.  vgl.  224  not.  1. 
1251:  26C,  18.  267,  6;  26.  269,  19. 
1252:  276,  1.  278,  12.  283,  32.  1253: 
283,  1;  39.  285,  1;  23.  1254:  291,  1. 
1256  :  305,   1.     1259  :  331,  14. 

Thomas    1236:  192,  11. 
legati  apostolicse  sedis 

Konrad    1224  :  152,  40.     1225  :  158,  14. 
Hugo     1251:    266,    18.      1251:   267,   6;   26. 

269,  19.      1252:    276,  1.   278,  12.   283,  32. 

1253  :  283,  1 ;  39.  285,  1;  23.     1254  .•  291.  1. 

1256:  305,  1. 
Otto     1231 :  174,  14. 
Petrus  tnnc  legatus     1198:  112,  1. 
Petrus     1250  :  253,  1. 
Petrus    J255.-  285,  36.  ders.?    293,26. 
Päbste 
Alexander  HI     1179  :  82,  38.  86,  31.     1181  : 

97,  6. 
Alexander  IV    1254  :  291,  15.    1255  :  291,  19. 

295,  12.    296,  1.      1256:    301,   1.    305,   23. 

1257:    308,  1.    313,    26.    314,    18.       1258: 

315,    1;    23.     316,     1.     318,    29.    319,    31. 

1259:    330,  20.    333,  30.    335,  1.    337,  23. 

338,  9.     1260  :  334,  40.  340,  10.  341,  1;  28. 

342,  14.     1261  :  236,  35. 
Clemens  III     1188:  lOi,  21.  97  not.  3. 
Clemens  IV     1265  :  450.  19.  455,  17. 
Coelestin  lU     1192  :  113,  36.     1193  :  109,  18. 
Eugen  III     1147:81,22.     1148:82,38. 
Gelasius     f  {1141—1143]  :  68,  16. 
Gregor  IX     1227  :  185,  39.      1228  :  167,  14. 

168,7.  1231—1232:117,8.     1232:117,31. 

179,  1;  21.  185,  42.  1233  :   183,  27.  lU,  16. 

1236:    192,  6;  ff.  1237:    185,  42.  197,  1. 
Hadrian  I  *  773 :   7,  18.  8,  6 ;  14 ;  44.  *  778 : 

12,  1. 
Hadrian  IV  1155  :  86,  22. 
Honorius  II  1125  :  bl,   38. 
Honorius  HI  1218:   132,  17.  1219:   142,  7. 

1220:    146,   28.    147,    1.    151,   28.      1224: 

154,  33.  155,  35.   265.  39.   vgl.  133  not.  1. 
Innocenz  II      1143:    70,  1.    71,  37.      [1141— 

1143]  :  69,  11. 
Innocenz  m     1198:111,2^.     [1202]:  111,  21. 

1208  :    122,  5.      f  1^51 :    265,  20.    vgl.  97 

not.  3. 
Innocenz  IV     1244:  341,  37.     1245:  222,  1. 

224,  7.  225,  16.  1246:  225,  34.  226,  1. 
232,  30.  1247:  !»34,  11;  27.  23.?,  1.  236, 
18;  24.  237,  29.  238,  21.  1248:  228.  33; 
35.  236,  34.  242,   1;  17.  24.%  1;  42.     1249: 

225,  39.  245,  18.  246,  1.  250,  11.  251,  1;  20. 
1248—1249  :  246,  10.  1251 :  265,  13.  267, 
3;  24.  268,  4.  270,  32.  Ii52 :  276,  19. 
278,  28.  28.3,  32.  1253  :  283,  1;  .39.  285,  21. 
1254:  289,  13;  31.  f  1254:  291,  10.  1257: 
314,  4.     1258  :  315,  10. 

Leo  IX     [1060—1070]  :  48.  42. 


Lucius    III      1182 :   98,   29.    99,   29.      1184  : 
82,  38.     1 1188  :  102,  27. 

Paschalis  II     [1106—1107]  :  54,  9.     [1107]  : 
55,  1.     1116:  56,  20.     1118:  57,  20.  58,  4. 

Paschalis  III     [1167]  :  95,  11. 

ürban  III     f  1188  :  102,  27. 

ürban  IV     1264  :  421,  34.  423,  19.    442,  6. 

[1262]  :  374,  17;  19. 
pilbstlicher  capellanus  Rufinus     1265  :  450,  19. 
pcenitentiarii 

Hugo     1256  :  305,  19. 

Rufinus     1265  :  4.30,  19. 

Romana  ecclcsia    171,  17.  230,  27.  231,  7. 

Romanum  Imperium     1.35,  30.  141,  32.  230,  28. 
imperatores  et  reges  Romanorum  vgl.  Deutsch- 
land Kaiser  und  Könige, 
judices  per  imperium  constituti     195,  2. 

Romansweiler    Rumoltes—    Rftmolzwilre    Argent. 

dioc,  sü.  Zabern 
plebanus   Hesso    von   Erstein     1248 :   242,    18. 

1249  :  244    19. 
Sigelin  von  — ,  StraPb.  Bürger     1256:  303,  29. 
Romanus  clericus     728  :  4,  1. 
Rorere  Heinrich  —  s.  Griesheim  vill. 
Rosebom  Sigelin  — ,  StraPb.  Bürger    1243  :  216,  5. 
Rosheim    Rodasbaim    Rodesheim     —  hein     —  hcn 

Rodis —    Rotsheim    sü.   w.    Straßb.      14,    34. 

42,  5.  48,  4.  78,  6.  94,  2.  350,  .36. 
Localitäten  :  Charragazza  Hemenhoven  Iteugazza 

Thrugelbach     63,  29;  ff. 
Bürger  cives 

Azzo     1137  :  65,  31. 

Benzelin     1137  :  65,  29. 

Engelger    1137  :  65,  31. 

Hezel     1137  :  65,  30. 
plebanus  Walter    1230  :  17.3,  6. 
superior  ecclesia     6.3,  16. 

sacerdos  Eberhard     jf  1137  :  65,  16. 

Vogt  Graf  Sigebcrt     1137  :  66,  7. 
Berthold  von  -  .   mil.     1262  :   350,   34.    ders.? 

Bcrthold  der  Rote  von  —     1262  :  376,  9. 
Burchard  von  —     1264  :  415,  4.  429,  6;  11 ;  .38. 
Konrad  von  —  s.  Kelbelin. 
Friedrich  von  —     1264  :  415,  6.    ders.?    Frillo 

von  —    426,  26 ;  .32.  sein  Schwager  s.  Reinher. 
Härtung  von  — ,  StraPb.  Bürger     1256  :  303,  29. 
Heinrich  von  — ,  StraPb.  Bürger    1241:  212,2. 
Marquard  von  —     1262  :  379,  21. 
Otto  von  — ,   mil.      1260:  .346,   9;   25.      1262: 

388,    23.       1264  :    415,    4 ;    ff.    426,    25 ;    ff. 

429,  2;  ff.;  37.  430,  9. 
Peter  von  —     1263  :  397,  31. 
Reinher  von  —     1264  :  415,   6.   sein   Schwager 

s.  Friedrich. 
Remich  von  —     1264  :  414,  27. 
Rotbach    w.    Offwciler    im    ünter-ElsaP    Mechfild 
von  —     fl259:  327,  11. 

Rot  Rote  Röte  vgl.  Rufus 

Albrecht  — .  StraPb.  Bürger    1230  :  174,  ,39. 

s.  Geispolzheim  Konrad  von  — . 

s.  Rosheim  Berthold  von  — . 

Willielm  —  s.  StraPb.  cons. 
Rotenfcls  sü.  ö.  Rastatt     54,  37. 
Rothenburg   Rotenburc    an    der    Tauber    Konrad 

von  — ,  Herzog     1192  :  107,  2. 
Rotmundns  Hruodmunti     *  778  :   14.  11.  —    791  : 

17,  9. 
Rotsheim  s.  Rosheim. 


Rottwoil        Huliuu« 


Ten 


Kotlwcil  am  NiH'knr  127,  6. 
Kfl  lloti  vrI.  Ho-  Bu— . 
Ufther  Clin»  der  /;?W  ;  3HI,  !». 

liiiiiiliiii    Kiioiliiiii»     iHJ.J-ttUtI  :    2ö,    17;    ff 
'JIO  :  3(1,  •J.1. 

Iliihiiic.   -  H.  Knffach, 

KiikiliM  K    Stnrkcnburg, 

Itiiilij;'!  11"    Itou        V"  '  — genta 

Kinilii^'i-riiN  \\.M'  \n» 

».   Klii'iilii'iiii   Kurcliaiu  »   von  hiipiii. 

N.  Fo;{i'ii<ln'iiii. 
».  Krciburg. 
H.  Oiiipiiing. 

».  (ioznliii,  Ktrnpl).   I!ii' 

H.  HiiiulHfvIileii. 
».  Loiiz(>lin. 

H.     KllM'H. 

(|iit    imrKnt    glndioH      IUU0-13(fil  :    11t).    IM. 

vgl.  StraPI».  I,oc. 
«.  StruPb.  Milimt.  fratr. 

8.  StrttPli.  H.  l'rtr.  jiin.  fratr.  dor».?  8.  «OmI.  <iii.t. 
8.  StraPb.  Kt.  TlioiimN  frntr.  (Iptk.?  k.  rhil,  lant. 
min.  cU'H  StriiPl).  ItiHlli.,   vorlirr   des   Uoinherrn 

Konrnd     ///i/-   ///,i/  :  «W<,  1». 

KudolfuN  UodolfiiH  — diilfii»  -  dtil|duiH  ItAdolfiiK 
l(iuli)lfTiiH  —  dolphiiM  -  dulpliiiii  K&--  Uiiuilolf 
llhdolfT  -ilolfTuH  dolfuK  Kuodolfus  U&dol- 
pliiiK  Uiitiilfii8  Vgl.  l(atoldu8 

H.  Balllirunn. 

8.  Ha8(>l  <mii.  u.  St.  Gallen  procur. 

8.  BnKcl  Hihchüfe. 

N.  Batzolldorf. 

s.  BrrKtett. 

8.  Berwnrstoin. 

8.  Biptciihoim. 

8.  Blidiv 

8.  Bltiiiit'rdroHt. 

8.  BniiiiAt. 

8.  CiiniM. 

8.  Kislnii. 

8.  Eberhards,  de»  Stral'b,  M;..- Ii  .11-    |(.i,.l.  . 

8.  EinsInt. 

8.    Elli-liill 
8.   !■ 

8.     Kl.  -     IM 

8.   llnbNlnir);. 
8.   Hoiiiiii   fratr 

8.     lIoWIMll 
8.    Hlliulsl 

8.  Lcilzcliii. 

8.  Lichtenberg 

8.  Ijimbers  Simon         Sohn 

8.  Liinbrl'»  Simon  ~     S<'hwir)(prsnhn. 

8.  MäniiolNheim. 

8.   Manneliii. 

Mnrqiiardi   tiliaster      /  ,•  >/      m-^,    i  .- 

8,  MniierMiiiinster  fratr.  ii,  Sindeisberg  prior. 

8.   Meistratzheiiii    »ciilt.    mmih-    W:"-       ^  '  Ihcid 

ii'W;  .  4ti'J,  27. 
8.   Hitppersehwyl, 
K    lt:itlis;imhanscii. 
!<.   ührinnu. 
8.  Kipelin. 
8.  Rummolt. 
8.  Sohnrraeh. 
I.  Hcholrelin. 
8.  Schol»eiil)olr.. 

IlliK)-  l:,'OJI     11'.».  20,  vgl,  SlraKb.  l,oc 
fiiber     U5i:  ^«7.  11.  vgl.  8lr«»b.  Loc 


Hirafti    Bürger  '•ii«vi«lf  ' 
«    .XLifch.  Ihclon. 

-    ■■'■''     -   'ilf.  Hiin  brutWr  •.  HfinrirA 
/■■  >*b.  tbclon.  o.   coBs.    »cta   Kolui 


».  Kli 


ArbogB«t  frstr 
\rimf(m»t  prcp. 
■  ir,  Jon.  cell. 

I  !ii. II. a^   fratr.  «Ur».?  •.  »M.  €••• 

u.    prep.,    li  !    K«k«r    PrMrkli    i 

cApclI.  a.  Sil  ii 

■.    Strsfb.    >■'      'il<  ■::.  .       trair, 

».  Rtralb    ^'    ll.-ii..in  imir.  tt. : 
I  bonM  pioe. 
:i.  0.  Bftrgar  («MTfokf) 

k.   btriU'b.  icult. 

11143} :  7»,  8H  .«ia  Bradw  •  Olrioh  l«i«w. 

»•  ^"^    ■■  COM.  Min  r  Walter. 

c>i<  rafb.Bia(b  117.86. 

de  <r  ;  121,  » 

ini!  ih.  viccdom. 


mil 


V.,  . 


1,; 


/M:  01,  liL 

lOtff] :  4b.  b. 


■'i3 :  401.  16. 


•.   lirl'].-. 

».  u*.  ■  '■    • 

1.  Di< 

■.  V.-i 
der  \ 
•.  W.. 
■.  Zabi'iu. 

KMil :  4H,  87.  —  pMpowitim    I160  :  VI.  19     - 
ichtüteiM    um  .'   ! : : 
Rft—  vgl.  Rn— . 

RAdenabarh,  Rieapacb   »u.  Alikircb  im  Ob.-Eia.? 

244,  «. 
KAdewin  a.  Sigelin. 
Utirktonhart  i.  KftcbMiieim. 
UAti  aü.  6.  ZArich  PrtmonstraUiuerkloater  1(06,  W. 
tluffarh  Hnbiara  — ren- i  Rnvarb  b.  Mkhl- 

haasen      KK),   ».  117.   37.    131     |3 

■Mii    II     ;1T:I     17    . 


I 


1' 


Ortiipb  von  — ,  rail.     i,'J 

8t.  Knfina  a.  Rom.  cor.  Ca: v    i'v.'i: 

Rnflnna,  frater  •.  Ron.  cur.  pUwU.  c«|>elL  ■.  po<>Ml 

Rnf ■'    "■■' 

I'  .'.an 


Rnlinua  KAlin 
a.  Dorne. 
«.  Qrieaheim  Till 

a.  I.rnnelin. 


;g»r. 

BArgtr    ittJ.  l.\ 
i>.  bangrsT.  «.  con* 
BArfcr. 
liniu  RAIin  —  lia«s 


a.   T<M*<:1)«. 


vgL  Stnfb.  Loc  Mcnwm. 


540 


Rumersheim  —  Scherphere 


Rumeisheim  Rtimeislieim  sü.  w.  Brumat 
Heinrich  von  —     1203  :  399,  38. 
Hug  von  —     1363  :  405,  30. 
Eummolt  Rudolf  —     1264  :  438,  13. 
Ruraolt  s.  Constanz  Bisch. 
Rumolteswilre  Rümolzwilre  s.  Romansweiler. 
Rü—  Ruo—  vgl.  Ru— . 

Rükerus  — cherus  s.  Straßb.  Miinst.  fiatr.  u.  pinc. 
Rftcheshcim  Ruochesheim  jetzt  Ruestenhart  46,  11. 
Ruod—  Ruot—  vgl.  Rod—  Ruad—  Rud—  Rut— . 
Rülendei-lin  — linus  Albert  —  1359  :  340,  34. 
1364  :  426,  28.  1366:  464,  16.  vgl.  StraPb.  cons. 
Rfttensheim  270,  32.  vgl.  not.  3. 
Ruothere  1039:  46,  3. 
Rnschardus  s.  Ehenheim. 

Rnses    Risez    Riuses    — sez    Rftseis    —  ses    — seP 
Rüseck  —ses  Rusez  Ruweses 
Berthold      1245:    229,    35.      1346:    230,    18. 
1353:    286,    20.      1368:    317,    32.    323,    29. 
1359  :  337,  12.    1363  :  369,  1.    1364  :  419,  20. 
vgl.  Straßb.  cons. 
Rudegfer   —    Straßb.    Bürger     1339 :    202,    22. 
1 1350  :  255,  4.  vgl.  Straßb.  Loc.  seine  Erben 
1339  :  202,  30.  203,  2. 
Walter    —     1260  :   344,    27.      1366 :   461,    25. 
463,  8.  vgl.  StraPb.  cons. 
Rusheim  Rutesheim     270  not.  3. 
Rust  an  der  Elz  unterhalb  Kenzingen     475,  21 ;  29. 
Ruthardus  Rnodhardns  — harttus 
s.  Straßb.  Bisch. 

wol  StraPb.  min.     [1143]  :  73,  29. 
Rutulfus  s.  Rudolfus. 
Ruvach  s.  Ruffach. 
Ruweses  s.  Ruses. 


s. 


S.  sacerdos  s.  StraPb.  St.  Stephan  fratr. 

S.  s.  Sifrid,  Schenk  des  Straßb.  St.  Thomascapitels. 

Saaralben  s.  Alba. 

Saarbrücken    Sarapons    Friedrich    von    — ,    Graf 

1311  :  124,  21. 
Saarburg    Sarburc    — burch    — bürg    — bnrgensis 
in  Lothr. 
Bürgerschaft     170,  11.  330,  1.  412,  17. 
Bürger  cives 

Escheym  Walter  von  —     1259  :  330,  14. 
Giude  Friedrich  —     1339  :  170,  23. 
Loscebrant  Nicolaus  —     1229:  170,  23. 
Marsal  Dietrich  von  —     1239  :  170,  23. 
Vogelhunt  Wirich  —     1339:  170,  22. 
Weltringen  Hugo  von  — ,   procui-ator    1359  : 

330,  14. 
Wipert     1229  :  170,  22. 
jurati     330,  1.  412,  17. 
mercatores     170,  27. 
sculteti 

Gottfrid     1339:  170,  22. 
Hezel     1259  :  330,  3. 
[1361—1363]  :  412,  21. 
Hugo  von  — ,  Straßb.   Bürger     1361 :  362,  20. 

vgl.  StraPb.  Loc. 
Johannes  von  — ,  StraPb.  Bürger     1339:  170,  21. 
Johannes   von   — ,  wol   StraPb.  Bürger      1264  : 

432,  35. 
Nicolaus  von  —  s.  Straßb.  cons. 


Sabina  — nensis  s.  Rom.  cur.  Card,  bisch. 
Sabina      t  l^^O :    150,    3.    vgl.    Straßb.    Loc,    n. 

Straßb.  St.  Thomas  Loc,  sepulc.    ihr  Bruder  s. 

Hugo,  port.  von  St.  Thomas. 
Sachsen  Saxonia  vgl,  Saxo 

Herzog    Heinrich    (der    Löwe)    quondam    dnx 
1192  :  107,  3. 

Pfalzgraf  Friedrich     1129:  61,  32. 

Sifrid  von  — ,  Graf     1139  :  62,  2. 
Sässolsheim  ö.  Zabern     304,  35. 
Salcrno  Salerna     36,  15. 
Salm    Salmena   sü.  Stavelot  in  Belgien   Hermann 

von  — ,  Graf    1139  :  61,  34. 
Salmonem  ad  — ,  (Straßb.  Loc.  ?)  s.  Sifrid,  Straßb. 

Bürger. 
Salomo  s.  Straßb.  St.  Agnes  sacerd. 
Salsensis  s.  Selz. 
Salza     Langensalza     an    der    ünstrut    Hermann 

von  —  s.  Deutschorden  Hochmeister. 
Samuel     898:    29,  17.    desselben?    Söhne     910: 

30,  5. 
Sar—  s.  Saar —  u.  Schar — . 
Satelnagil  Otto  —     1351 :  258,  12. 
Sax    nahe    dem    Rhein    sü.    Appenzell     Heinrich 

von  —     1319  :  137,  10. 
Saxo    Johannis    Alberici    s.    Rom    Bürger,     sein 

Bruder  Johannes     1347:  237,  14;  17. 
Saxonia  s.  Sachsen. 
Scaca     16,  11. 

Scaftolfeshaim  s.  Schseffolsheim. 
Scaione    *  778  :  14,  11. 
Scalistati  s.  Schlettstadt. 
Sckiltenchein  s.  Schiltigheim. 
Scefe—  Scephelingesheim  s.  Schäffolsheim. 
Scer —  s.  Scher — , 

Schade  Walter  — ,  Straßb.  Bürger     1266  :  461,  26. 
Schäffersheim  Scheferes —  Schefersheim  w.  Erst«iii 

303,  3.  331,  1. 
Schaitfolsheim 

Ober— Scaftolfeshaim  Schaftoltzheim  w.  Straßb. 
16,  2. 
ille  de  —     1231 :  176,  9.  vgl.  Straßb.  Loc. 

Mittel —    oder   Nieder —    Scefe —   Scephelinges- 
heim bei  Brumat     33,  6;  16. 

332,  39. 

Schalkendorf    n.    Hochfelden     Heinrich     von    — 

1363  :  400,  28.     1265  :  447,  22. 
Scharfeneck  Sarffeneke  ö.  Ramberg  n.  w.  Landau 

Heinrich  von  —     1319  :  136.  3. 
Scharrach  Scharoch  Scharroch  Sharoch  abgegang, 
Burg  b,  Scharrachbergheim  n.  Molsheim 
Bernand  von  —     f  ^~4i  .•  210,  4.    seine   Gattin 
Adelheid,  Schwester  der   Herrn   von  Ochsen- 
stein    t  13^1  ■■  210,  3. 
Cuno  von  — ,  Ludwig's  Sohn     1364  :  422,  31. 
Ludwig  von  —     1264  :  423,  3 ;  ff.    seine  Söhne 

s.  Cuno  u.  Rudolf. 
Rudolf  von  — ,  Ludwig's  Sohn     1264  :   423,  4 ; 
16.  429,  7;  11;  39. 
Schauenburg    bei    Oberkirch  n.  ö.  Offenburg    die 

Herren  von  —     1335  :  195,  36. 
Schaup     Gösselin     — ,     Straßb.     Bürger       1359 : 

340,  35. 
Schef —  s.  Schaf — . 
Scherphere  Heinrich  —  s,  Griesheim  vill. 


Scherweiler        Scli 


ii 


5M 


hcliL'rwrilKi-    Si  ■  HlirreWI- 

Inrc  w.  S<  K 
nipella     117,    i.   \::J,  ;.' 
Koiirail  von  —  n.  KIratt).  Mltiutt.  frmtr. 

SrluT/.lii'iin  Hcortiklicim  in  Hmlrn  n.  6.  Strullb. 
|il('lmiiuM  Arnold     /i'^ü.   14«,  11.  der».?     t^3J : 

ira,  1». 

S(JiididiM  ».  Staiifcnberg. 

Scliill  JoImnncH  ,  NtraPb.  BQrgcr  13S» : 
.■(40,  JM. 

ScIiilliKlivim  8<-.kilteuch«in  8<:liiltirk«iim  — teiikein 
— tcclioim     -  ((«nclifiiii        tmc  hcn 

—  lilixlii'iin   Srilililiiiiii        tcrlii  Uli 

—  tiki^iin  Skitiii)<HdlliAlit'l  -hurl  n  .^iimii 
2(1,  ;I2;  .Iti.  41,  2.  71,  (i.  7(!,  21.  l.'W,  22. 
l(if>,  7.  2(iH,  IH;  ff.  um,  i>.  vgl.  Büthcbür. 

Vogte     im,  l.t.  2!K1,  .(. 

die  HrrrpM  von  Wunden     J356  :  2U3,  3. 
Kunriid  von       ,  SliiiPh.  Bürger     ISSti  :  817,  6. 

vgl.  StruCb.  Iioc.  HcronJM. 
llartmut  von  —      1257:    310,39.311,9.    vgl. 

StrnPb.     Loc.    u.     com.     «eine     Urschwigtrr, 

SlraPb.  Bürger     1357  :  310,  39.  311,  9. 
Hugo  von   -      läU:  221,  17.      U4ä  :  229,  8». 

I3VJ  :  2&<),  «.  vgl.  Straub,  cona. 

Ki'hlettiitadt    Scalistati    HWf        Sti-zr—    SleiaUt 

10,  16.  lln.  42. 
nccie«.  parorh.     814,  21 

plcbiiMUH  l'cter     1 1 tHit— I IH'J j  :  lt>4,  10. 
8t.    Kidrukloiitcr     49,    23.    not.    3.    5«,    1 ;    8». 

113,  17.  vkI.  StraPb.  Loc. 
Dictmnr  »cultctng  do  —     1300:  114,  2. 

Sclinockciibiirg  Snokonbor«:  berch  Sucigcnberc, 
bei  Woinfcldon  im  Thurgau  oder  f>.  Aarburg 
im  Aargiin  ?  (vgl.  Leu  helvet.  I.exicon). 

Albert  «eniar  do  —  8.  8traPb.  Mttnst.  fratr.  tt. 
Iloiinii  prop. 

Albert  von  —  «.  StraPb.  Mfinat.  fratr.  n.  Honan 
prep.  dors.V  s.  Strnl'b.  Mttnat.   cnst.   n.   prep. 

iSthob  8(-boubo  Oerhnrd  — ,  StraPb.  RQrger 
1353.  2K1,  l(i,  2'.1.  vgl.  Stn.Pb.  |,o<.  Scholtoni». 
»eine  Fran  A<lellieid     1353:  281,  17    •>•.) 

ScIiAholin  a.  Westhofcn  Werner  toh 

iSchönau  SrhAnowe  Sconcnonwe  am  Uhciu  «ft.  4. 

ScbletlNtadt 
lleinricb  von  — ,  StraPb.  min.     1344:   221.    11 

ders.y     I3ti:!  :  404,   13.  4W.  ;^9.  410,  1. 
Jacob  dos  von  —  nun     1303  :  404,  2C. 

Sihoneck  Sconecke,  die  abgegang.  Burg  b.  Dam- 
bacb  n.  Niederbronn  oder  StraPb.  Loc?  (vgl. 
StraPb.    Qass.    u.    Hüus.   Nam.   im    Milt     Alt. 
S.  «).   134.) 
Johannes  von  —  a.  Strafb.  con» 
IVter  von  --,  StraPb.  Bürger    ii'.»;'    Mi',  .»;>. 

Schönenwerd  VVerida  Wcrith  »rt.  w.  Aaran  Kloster 

11,  20.  ir.9,  23.  210,   10. 
canonirns  Hugo     J341  :  210,  14. 

Sibolii'lin  — celinuH   -zelinu»  ^3  v. 

Kberbnnl    -,  wol  StiaPb.  Bürger 

Hudolf       ,  wol  Str.tl'b    lliirj-or     /  IH. 

mtl.  StraPb.  Bürger    /;'.'>«;  .  'MXI.  J  .  iiter 

Hedwig     /;'j«>  .  ;Kk!,  2<t    Junta     iJM:Mii,S. 
Sfholine  — linu» 

8.  Knxlieim. 

lleinruli  — ,  mil.     4335  :  190,  23. 
Si-hollo  ».  Stotsheim  Otto  von  — . 


HcbolMitlwU   DtboliMiibolts 
««»holt« 
y  I-!S3:  !«•.  I.    tMM.tl4,\b. 


v»-'l 


«.I. 


'*».«U,  lA. 

cafb.UiUgM    Vmf:U*,t1. 
Atme  n.  W.  ttdÜMM?  d*r 
l*ra  ?  AlbrecM  von 
A  84. 

r,tto  8c«tlA  HcotM 


XAU .  :i»i,  10;  S9.  tgl.  Slnfk.  I 
MiMFnMiniHÜwIli  l&f.Wt.l« 


Ue. 


8.! 
K 

Ulrich 
u  con« 

S.  ! 

I  l9U:*tS,40.  4M,  IK 

lUiumat   .  'letm.  BÜL     tM99 :   8B8, 

13ti3:  tMS:   a»,    m    400,   » 

VI64  :  i:i>,  11.  421,  90.  4V'  ia$S 

458,  IM.  icin«  BrtUUr  •.  I:  ••iapel» 

heiin  Berthold,  Cano,  Heeao,   mio   voa  — 
a«MMlb«D  ?  Stkboha  •.  WoUkalia. 
Baiin  -     •  ■■  •     !—  •'<•     •  •"     ISB^tl. 
Br&der 

Schnllo  •.  K) 

Schnlthoi«  •    i;..    .r.|    ■     l;  . 

8<'  -     ■'  •  •■     -  ■  "r« 

I  - 1..-  ..1  h.  i,:    i.  ..  ;w. 

2.  4»l,  28 
AI  lllj  :  79,  88. 

ho  .7,  1». 

Schwaben  .MUiuannia  Saevi  vgL  8a«ft«aau 
Herzöge 
Friedrich  I  ■.  Elaa»  HenAgt.  «MM  BtMar : 
Konrad      I0H9 :    49,    18.    Udwi«      »099: 
4».    18.      10»4:    4»,    8S      "•  '•  -       — S9; 
49.  18.    10»i  .-  60,  88.  •■  !•• 

»ard     1094:  49,  SS.  Tgl.  ,.■   ..>..     ..*.». 
Friedrich   II   •.   Elaaf  HenAg«.  Mi«  Bnider 

Konrnd     IlltOl:  69.  88. 
Frirdrirh  III.  «.  ElaaP  Hersög*. 
Frie.lri(h  IV     tt'l     !U    M). 
Friedrich  V  ftIfS:  106.  17. 

Heinrich     /.'.  '9,  8. 

Hermann    luuJ  .  4o,  U.    /mc*  tOOSJ:  41,  tl. 
Liutolf    95/.  31,  16.    966:  W   19 
Pfalsgraf  Eniat    /mm*  tOO»] 
Schvrababerg  Soabes—  8a«b«dx  i« 

oder  n.  Op|>enheim  ?  AraoM  «o«  —  a. 
Mflaat    fratr 

Schwaraach    Suanaha    — he    SvwMÜM    0»m*mi 
—nahe     — «««h     — Mth«     — i 
Arnnlfnan    ArgMt    dioc.    ia 
Rastatt    Bene&tiBcrfckMter      6,   88.    TS,   I. 
84,  18.  138,  8:  86;  ff.   16«.  87.  831.  14.  »4. 
988,  8.  888.  38.  440,  8.  467,  7.  481,  88.   vgl 
Strafb.  Loc 
Abt« 

Anaelro     U96 :  *■'    ' 
Bnrchnn)     U19  :  1334  :  166.  87. 

Konrad     \tt43]  :   ..>    ■•      iHi:  TT».  ». 
Eberhard     1346:  231.  14 
CMMMTina  Albert     4334     <  "-    < 
«WlM  JohuM«    1394  . 
prior  Genuig    UM  :  16:>.  ■  . 
Tftgt«    881,  83. 
BeHhotd  n.  Albert  Toa  Wiwiech    UM  .IM.! 
Dietrich  ZideUrins    134«    881,  88.  818,  I. 


542 


Sch-warzenberg  —  Sigebertus 


Schwarzenberg  Swarzenberc 
Tl.  w.  Waldkiich  im  Breisgau? 

Bei-thold   von   —    s.   StraPb.    Münst.    cell.   u. 
prep.  sein  nepos  Berthold,  im  Straßb.  Dom- 
capitel  ?     1189  :  104,  9. 
Konrad  von  — ,  Vogt     f  ^^^5  :  219,  37.  seine 
Wittwe  Mathilde     1215  ;  219,  37. 
im    Münsterthal    sü.    w.    Colmar     373,    fi;    11. 
dasselbe  ?  die  bürg  ze  Munstcrtal    368,  5. 

Schweinheim  Sweinheim   sü.   ö.    Zabern    Lambert 

von    — ,    mil.       1361  :     350,     7 ;    15.     '  1265  : 

446,  26. 
Schwerin  Zwirin   Heinrich    von    — ,    Graf     1211  : 

124,  21. 
Sclnsas  s.  Sluis. 
Schwindvatzheira    Snindela —    Swindiratisheim    ö. 

Hochfelden  Otto  von  —     [1190—1202]  :  119,  21. 

vgl.  Straßb.  Loc. 
Sei —  Ski —  vgl.  Schi —  u.  Zi — . 
Sco —  vgl.  Scho —  n.  Schö — . 
Scolastica  Remigii  nepta     *  778  :  11,  39.  13,  6;  ff. 

14,  8. 
Scriba  s.  Straßb.  St.  Thomas  fratr.  Johannes. 
Scu —  s.  Sehn — . 
securim    Rulin    ad    — ,     Straßb.    Bürger      1257  : 

310,  29. 
Sefridus  s.  Conradns,  Straßb.  Bürger. 
Seilere  — re  vgl.  Seinat 

Bnrchard"—    [1190—1202] :  119,  20.  vgl.  Straßb. 
Loc. 

Symund  — ,  Straßb.  Bürger  ?     1259  ;  326,  6. 
Seilerin    mulier   dicta   —      1261  :    361,    28.    vgl. 

Straßb.  Loc. 
Seinat  (Seilere?)  Burchard  -,  Straßb.  min.    1215: 

129,  30. 
Seier  Nicolaus  —  s.  Straßb.  cons. 
Selz  Salsensis  Selse  — sensis  Argent.  dioc.  an  der 
Sauer  n.  w.  Rastatt    91,  41. 

Benedictinerkloster    318,  30. 
Äbte 

Otto     1138  :  67,  9. 
Walter     1144:  77,  1. 
Sens  Senonae  — nensis  an  der  Yonne     237,  4. 

cansores     237,  12. 

St.  Johannes    Kloster  ordinis   s.  Augustini  Abt 
Hugo     1247  :  237,  1. 
Sh-    vgl.  Seh-. 

Shmit  s.  Ehenheim  Dietrich  von  — . 
Sybertiis  s.  Sigebertus. 
Sicke  Burchard  —  s.  Straßb.  cons. 
Sicco 

s.  Burchard,  Straßb.  Bürger. 

1061  :  48,  28. 
Sicilia  Sycilia 

Kanzlei  Heinrich  prothonotarius     1217 :  131,  25. 

Könige    s.  Deutschland    Kaiser    Friedrich  U  u. 
Heinrich  VL 

Sidel  Sidehn  Burchard  — ,  Straßb.  Bürger     1230: 
174,  39.     1240  :  203,  7. 

Sifrid  Syffridns  Sifredus  — fridus  Syfrid  — fridus 
Sifrit  Sigefridus  — frit  — frit  Sigifridus  — frit 
Sipheridus  Sivridus  vgl.  Sigelin 

s.  Bach. 

s.  Bild. 

s.  Boofzheim  villic. 

s.  Borenfelden. 


8.  Branz. 

Egelowolfenonis  gener  '  1236  :  194,  23. 
s.  Fegersheim. 

Francorum    ex    stirpe   progenitus,  vir  militaris 
.      1070  :  48,  36. 
s.  Grcns. 
s.  Haberer. 

Heinrici  advocati  Argent.  patrnns     1129:  62,  1. 
s.  Hoden, 
s.  Höbet. 

s.  Locus  Perogrin's  —  Söhne. 
s.  Mainz  Erzbisch, 
s.  Marlenheim, 
s.  Merswin. 
s.  Offweiler, 
s.  Sachsen, 
s.  Speier  Bischöfe, 
wol  Straßb.  Bürger  (wieviele  ?) 

s.  Straßb.  thelon. 

s.  Straßb.  St.  Thomas  pist.  seine  Wittwe  s. 
Adelheid,  sein  Sohn  s.  Sigeboto. 

minister  fratrnm,  dominorum,  bruzerdinest- 
man  diener  der  brftdcre  wol  Dienstmann 
des  Domcapitels  1216:  131,  8.  1219: 
Hb,  6.  1220  :  14(!,  33.  vgl.  Straßb.  cons. 
desselben  ?  Sohn  s.  Sifrid. 

de  Rossemärchet    1220:  149,  27.  151,  1. 

ad  Salmonem     1229:171,34. 

1233  :  182,  36.  vgl.  Straßb.  Loc.  seine  Gattin 
Lngardis  1233 :  182,  36.  sein  Bruder  s. 
Gozbert. 

ministri  fratrum  filius  1240 :  208,  9.  vgl. 
Straßb.  cons. 

sein  Bruder  s.  Johannes,  Straßb.  Bürger. 

1199:  113,  13.     1315:  129,  33. 
s.  Straßb.  St.  Arbogast  fratr. 
8.  Straßb.    St.    Arbogast    cust.    ders.?    s.    ebd. 

prior. 
8.  Straßb.   St.  Thomas  pincern.    sein    Vater  S. 

1260  :  347,  7.  sein  Diener  s.  Conradns,  Straßb. 

Bürger, 
s.  Straßb.    St.    Thomas    pist.    seine    Wittwe    s. 

Adelheid, 
s.  Straßb.    Bisth.    bischöfl.    capell.    u.    Surburg 

cam. 
min.  des  Straßb.  Bisth.?  (wieviele?) 

8.  Straßb.  burcgrav.  sein  Bruder  s.  Ulricns. 

8.  Straßb.  burcgrav. 

des  Straßb.  Burggrafen  Dietrich  Bruder  1155 : 
86,  19.  ders.  ?     1162  :  93,  3. 

1097  :  51,  8.     1100  :  52,  30. 

1097  :  51,  9.     1100  :  52,  31. 

1096:   50,  14.      1105:   53,    8.   54,    1.      1109: 
55,  24.    11119]  :  60,  2.    1122 :  fiO,  32.    1129  : 
62,  1.      1143:  71,  8;  11.     1156:  88,  30. 
s.  Straßb.  Bisth.  Vögte, 
s.  Tunebolder. 

s.  Walter's,  Straßb.  marsc.  u.  scult.,  capell. 
s.  Witze. 
s.  Wnllcden. 
737  :  4,  34. 
Sigebertus  Sy —    Syg —   Sygebertus  Sige —  Sygc- 

breht  Sigibertus 
Graf      1109:    55,   23.      1122:    60,   31.       1129: 

61.  32.  vgl.  Rosheim  eccl.  sup.  Vogt, 
wol  Straßb.  min.     1097  :  51,  9. 
s.  ülenstein. 
s.  Werd. 
junior,  Graf      1156:   89,  21.    vgl.  VVickersheim 

Vogt. 
801  :  18,  1. 


Sii^oboto  —  Spender 


543 


HJKcboto  —  bdilo  — botto  Bigibodo 
M.  LiimliFim  villir. 
Hirriilii    ili'H    lliii  kirn    von   Kt.  1U 

Htrn(il).  St. Tboui««  frBtr.  u.  i;«ll.   (  J,..;.   j....,  . 
UJO  :  m,  28.  —  lOOl^—OOtJ  :   88,   17.  —  1001  : 

•JH,  a«. 

Sixelin     Sigcl     Hi—     Bygolinim    Sigiliiiu«    Higlin 
— liiiiiH  vgl.  Sifrid 
UitttT     n'3ti  ;  UW,  87. 
H.  lliiiiwuriiH. 

H.  Iliirtiiii^  StriiVb.  I3(irgvr 
Iliwl'ti   Iliuder     JJi-IO  :  2<l.'l,    lH 
H.  Obcr-Klii'tilicim  »cult. 
H.  HoiiiaiiKWcilcr. 

H.    ItoHcIlUlIl. 

KAiUwiiii  H  min     ll'Cü  :  37)),  2. 
wol  Strnllb,  IlllrKiTV  (wii-viele?) 
».  HtriiPb.  bur(«riiv.   u.  ron«. 
K.  StriiPb.  jndic.  u.  con». 
H.  SIraPb.  St.  Miirx  procurat. 
do  «.  Thoinn     ;i'57  ;  .'51 0,  iW. 
Thclonviiriu.-  filiuH    J:i(iO  .  HI4,  27. 
in»j!ist..r     J.;?Ö7  .■  ;«)7,  JKI. 
s    'I'iiisi  cre. 
Sigclo 
H.  OrtitKchland  Kanzlei  not. 
IIiirri>lz(rv8  tiliaiter  8.  Oriciiheim  vili. 
Higt'—  SigiHnniudui  s.  Syniund. 
SigibnldiiH     TT4  :  5t,  1«.  vgl.  StruPb.  Lor 
Sigiricho  -rill«)     73!> :  i>,  b.     I73ii}  :  b,   W 
•SiKoUlioini  —  (joltcshi'in  n.  w.  Cohnnr     I.Hi»,  2.H. 

Vfiirrci     l:i34  :  15».   JO. 
Sigoni     801  :  18,  1. 

Hyniund    Sigi- —    SiginniMncIiis    Si        sSvinon    8i — 
Syiiiiindus  — tnuiK 
H.  Altorf  capell. 
«.  Eberntein. 
8.  Geroldscck. 
K.  IIoc'lir<'ldcM. 
».  ilolivnhiirg. 
M.  Lciningen. 
a.  LimbeL 
8.  Scilcro. 
8.  Stchi'liii 

Slriil>b.  min.  u.  Uurgcr  (wieviele?) 
K.  SIrnPb.  Ilistli.  ninrür. 
lli'ij  :  Hti,  20.  sein  iiepo»  k.  Werneru». 

n2'j:  «2,  ti.     u.rj:  ti;t.  :»7.     (im  -1143) : 

(!!».  17.  1143:  72,  JU.  /;/«/;  7a,  2H. 
1144.  78,  24.  114«:  82.  11;  20,  lli4  : 
86.  12.  115G:  87,  16.  88,  29.  8».  23, 
lltil .  tl2,  18 ;  26.     1163  :  93.  8. 

8.  Trier  prep. 

8.  /nbern. 

Siiidelsberg  Sindelesbon    —  livn  li  .^iiideNbcrc   eO. 
Znbern  l>nnenklo»ter     80,  31.   82.  2.   440,  1. 
vgl.  ."^Iraf'l).  I.oo. 
prior  Hudolf     1147  :  81,  2il. 
8orores  ;    Ounleruinini    filin'    '.?    •''     nv  i    i'nrnni 
lUH  :  82.  13. 
Sipheridus  Sivridus  s.  Sifrid. 
Silulmldus  8.  Koni.  cur.  Card.  pr««b.  tit.  t.  I^aorent. 
8.  Sixti  do  nrbe  inoninles     178,   14. 
8.  SIrnPli.  St.  Kntlirrinn. 
8.  StrnPb.  St.  Marx. 
Sic-  8.  Schle-, 

Slurh.  voinne  Sliiobe  (StraPb.   I.oc  't    liii-imli 
l>3:!     \m.  24.  vgl    SIraPb.  ron» 


Slttia  Cla-  ScloaM  d.  ft.  Br«««*    la  U.  ta  m 

'  Hogo  —     ■  :       -'  -■■  ••• 

lg  von  M'  >i« 

I  ■)•  iiirf  Oertfllii  •    üiPTnnrim   AtiM'ini  von    — . 

SMkmbcrc  üa^gnhwe  •.  SduwekMbwg. 

Hnelbart     1030  :  AR,  4. 

Miielle  ».  Colnutr  U«rtiiMUin  von  — . 

BmIIo    Uaisricb   —    o.    wria   Bnuicr    HarlaMiw 

Stnib  Bftrg«-    /??5     IM,  ». 
Snabnii  SM,  lt. 

Saindclai  .    rat 

SooipM  •.  Ueüiricli,  8tni(b. 
Sophia 

llndcberti  loilitia  •ororii  filia  i  1197  :  III,  i. 
Uu  Hohn  u.  4  T6cbt«r  >>•••  iii  '  •-■ 
Stnfb.  Loc. 

•.  8t»lb.  Ht.  Marx  toror 
Speciea  ~  cienai»  Hparte«  G.'  vgL  ael.  I. 

Vogt    2,  6;  «. 

Speier  Spir»  ~t*  —n*  — rraaia     SK,  4.  M,  aa 
113,  40.  197,  21.  1»B,  17.  «47.  31 
cive«     106,  1.  847,  30.  867,  1»,  ff. 

(••>■>. ..... . 

.11«  2M9: 408,80.  JJW:4&l,t4;C 
m  EbmteiB    tiU :  I6ft.  Sa 

(  Mger     liia  :  188,  81. 

<l  iramvonOcroldacck   2M»:  aM,tt. 

in  Hn.lnlf  von  —    U58  ■  SM,  7. 
W».  b  von  —     USS:  SM.  6. 

1.  Tri>  dteaaitt    IMS.-  466,  17. 

a.  Wi<l  tnonicoa  Utrteli  Ovrruioa 


116.  & 


ItM 


Spr,         , 
Uiichufe 

Konrad    li05  :  120,  23. 

Konrad     1338:  199,  13. 

Hoinrirb     1JIG4 :   430    16.   481,   tl 
463,  11, 

Sifrid    1144  .  76,  4' 
camerarina    Albert    von    I 

199,  15. 
cleriromni  nnivn 
miniaterialis    • 

Gattin  Brn-- 
officialis     1 . 
,„ ■„    j,, 

199,  16 

f'l>eii 


Butt  iKiiti  .    r  I 

1319     169,  1. 

/  "■      "  "••    '"     .,,..     -,-  .  ,     ., 
ma  :  31«.  86.  88B 

1   s.         tettior.  vgl.  Stnfb.  

Bnrrharti  —    13W  :  4«4.  14.  dan.?  jWHor  vgl. 
StraPb.  cona. 

h  -      1197:  111.  23.      1199:   118.  II 
■'/;  ll.""    fl       t?00     t»?    1«»     W»      fffS 
129.31. 
146.  6. 

1334:    liJ.   .U. 
t99f,  ■  |«U.  19.     t 


UM.  If&V  :? 


544 


Spender  —  Strasburg 


Friedrich  — ,  Friedrich's  Sohn     1226  :  164,  19. 

1238 :  168,  37.     1229 :    169,    1.    vgl.    Straßb. 

cons.  seine  pueri     1236  :  196,  8. 
Friedrich  -      [1223—1232]  :  182,  2. 
Friedrich  — ,  mil.    1255:  295,  9.    1258:  318,  26. 

1264:   419,    19.    423,    24.    429,    9.    432,    34. 

435,  41.     1365:  448,  7.  vgl.  Strafb.  cons. 
jenseits  der  Breusch  s.  Stral'b.  cons. 
s.  StraPb.  St.  Nicolaus  ad  und.  mag. 

Spesburg  Ruine  w.  Barr.  vgl.  1  not.  1. 
Spina  s.  Dorn. 

Spitzenberg,  abgegang.  Burg  unweit  der  Breusch- 
quelle?  Friedrich  von  —     1263  :  iOti,  16;  ff. 

Spoleto  Spoletum    179,  2. 

Stablo  Stabnlensis   sü.  w.   Malmedy   Abt    Wibold 

1144:  77,  1. 
Stabulo    (StraPb.    Loc?)    Albert    de    — ,    StraPb. 

Bürger     1233  :  186,  3.     [1246]  :  234,  6. 
Staden,  Stadelhofen  n.  ö.  Offenbnrg?     33,  5. 
Stahelli  s.  Stehelin. 

Stahleck  Stahelche  Stahelecke  Stalecke  Ruine 
bei  Bacharach  am  Rhein  Heinrich  von  —  s. 
StraPb.  Münst.  fratr.  u.  cnst.  u.  StraPb.  Bischof 
Heinrich  HI.  sein  Bruder  s.  Dicke  Alexander 
von  — . 
Stampf  Stamph  Stampho  Werner  — ,  mil.  1228 : 
169,  36.  ders.?  mil.  1258:  319,  23.  1259: 
332,  27.  1264:  424,  10.  434,  13;  ff.  435,  3;  ff. 
437,  2 ;  7.  vgl.  StraPb.  Loc.  Steinburgetor.  seine 
Gattin  u.  Kinder  1259  :  332,  32. 
Stange 

Friedrich  —     1262  :  379,  22. 
Walter  —     1262  :  379,  21. 
Starkenburg  n.  Heppenheim  a.  d.  Bergstrasse 
Burgmannen     282,  38. 

C.  Rukilin  von  —     [1200—1300]  :  282,  38. 
Starcolfus     788  :  16,  25. 
Staufen   Stöfe   sü.  w.  Freiburg   Gottfrid   von   — 

1263:  411,  27. 
Staufenberg  Stöfenberc  n.  ö.  Offenburg   Schidelin 

von—     i.263;  411,  28.     i564  :  431 ,  36. 
St«helin     Stahelli     Stehelinus    —belli    — hellinus 
— henlin  — hilin  Steijlin  Sthehelinus  Stheleim 
vgl.  StraPb.  Loc. 
s.  Bischofsheim. 
s.  Mittelhausen, 
faber    1.259 ;  327,  22.  vgl.  StraPb.  Loc.  Gunth- 

rami. 
StraPb.  min.  (3  verschied.?) 

Albert  — ,  Dietrich's  u.  Ludwig's  Bruder,  mil. 
1209:  \22,  18.  1216:  131,  20.  ders.? 
1215  :  129,  30. 
Dietrich  — ,  Albert's  u.  Ludwig's  Bruder,  mil. 
1301  :  115,  4.  1309  :  122,  18;  37.  1215  : 
129,  30.  1216  :  131,  20.  1219  :  145,  4. 
1220:  146,  31.  148,  5.  151,37.  1221: 
154,  11.  1224:  155,  31.  1335:  156,  28. 
1326  :  164,  17.  1228  :  168,  36.  vgl.  StraPb. 
cons.  u.  Hospit.  rect. 
Ludwig  — ,  Albert's  u.  Dietrich's  Bruder,  mil. 

1209:  122,  18.  ders.?     1216:  131,  20. 
junior     1224  :  155,  32. 
Symund  —     1236  :  194,  16. 
Steigen  Steiga 

Argent.  dioc.  w.  Wasselnheim  Kloster     20<;.   13. 

325,  29.  350,  34.  440,  7. 
ö,  Kenzingen  Kloster    .339.  37. 


Stein  Lapis 

Burchard  u.  Dietrich  vom  —     1189  :  105,  37. 
Hugo  vom  —  s.  StraPb.  Münst,  fratr. 
Johannes    vom    — ,    Hermann's    von    Erenberg 
Neffe  s.  StraPb.  Münst.  fratr. 

Steinbrunn    Steineburne    n.    ö.    Altkirch     Albert 
von  —  s.  StraPb.  Münst.  fratr. 

Steinburgetor      lapidea      porta      Steineburgedor 

— nenburgetor      — ninburgetor      — ninporten 

Steinmen —    Steinnen—     Steinnin —    Stene — 

Steniburgedor  vgl.  StraPb.  Loc. 
Burchard    von    — ,    mil.,    min.      1199 :    113,  7. 

[um  1300]  :  100,  41.      1201  :  115,  4.      1209  : 

123,  7.     1320:  149,  4;  26.  vgl.  StraPb.  cons. 
Hugo  von  -,  StraPb!  min.     [1143]:  7.3,  27. 
Hugo  von  —  (2  verschiedene  ?) 

mil.     1259  :   332,  27.    seine  (Sattin  u.  Kinder 
ebd.  32.  sein  Bruder  s.  Lentfrid. 

der  junge     1264  :  424,  18. 

1353:    282,    22.       1362:    372,    15.    388,    23. 
1363  :  372,  38. 
Lentfrid    von    — ,  Hugo's  Bruder,  mil.      1359 : 

332,   27.      1363:    371,   26.      1364:    424,    18. 

seine  Gattin  u.  Kinder    1259  :  332,  32. 
Werner  von  — .  StraPb.  min.  u.  Bürger  ?     1161 : 

92,  27. 
der  Herr  von  —     1249  :  247,  34. 

Steinesberch,  Steinsberg   Ruine    sü,    Sinsheim    in 
Baden  ?    Werinhard  von  — ,  Graf    1139  :  62,  2. 

Steingazzen    vgl.    StraPb.    Loc.    Konrad    von    — . 

mil.     1259  :  326,  13. 
Stephanus 
s.  Geroldseck. 
s.  Metz  Bischöfe. 

8.  Rom.  cur.  Card,  bisch,  v.  Preneste. 
Stephansfelden    Steffesvelt   Argent.  dioc.  sü.  Bru- 
mat  hospitale  s.  spiritus    365,  34.  407,  2. 
frater  Heinrich     1263  :  407,  37. 
Steusslingen    Stuzilingen    sü.    w.    Ulm    Heinrich 

von  —  8.  StraPb.  St.  Thomas  fratr. 
Sthe—  s.  Steh—. 

Still    Stilla    — le    im    Breuschthal    w.    Molshcim 
6,  24,  18,  9. 
Gottfrid   von    — ,    mil.      1263  :  380,  2.      1363  : 

.399,  37.     1365  :  453,  16. 
Heinrich  von  —     1364:  429,  2;  37.  435,  5;  34. 
Volcmar  von  -     1264 :  428,  .34.  429,  29.  436.  .34. 
Wolfhelm  von  —     1262  :  380,  21.     1264  :    429. 
2;  37, 
Stiubenwec  s.  Stubenweg. 
Stollo 

Heinrich  —  in  Argentina    1231  :  176.  40, 
Hugo  —     1359  :  326,  7. 
Stoltzenboltz  s.  Scholtzenboltz. 
Stotzhcim  — hem  w.  Benfeld 

Otto  Schollo  von  — ,  mil,     1335  :  190,  9. 
Werner  von  — ,  mil.     1335  :  190,  23. 
Stöf—  8.  Stauf— . 

Stoufingin  Günther  von  —  1138  :  67,  14. 
StraPburg  Argentaria  — tina  — tinensis  — tora- 
censis  — toracinsis  —  toracum  — toratensis 
— toratinsis  — toratum  Strahburg  Strasburc 
— bürg  — burga  — burgensis  — burcgere 
—bürgere  — burch  Stratburga  — burgensis 
— burgum  Strazburc  — burch  — bürg  Sträz- 
burg  Strazbnrga  — burgensis  —bürgere 
— bnurug  Strazeburc  — bftrch 


Strafbar^ 


645 


Localitritftn 
Abhn'H  Orutiilbfiiitz     1h,  2.'l 
Ailiillx'i'li  iIikIh  lii'ri'>lit;i>i     211,  (>. 
A<li-Ilii'iili»  Sifmli  M-li.  la-  curti»     12»,   IM 
uilvucnti  curia     14-1,  MO.  'il2.  fi 
Albcrgrieii  Hciitiim    •tO'J,  17. 
AUx'i'oniH  H.  Ptitri  itc<>ln«tiri  cum      ">.,   t,  ". 
Allicrli  piitcntoriH  urca  ciiiii  iloiiiii     'JM!,  :^IS, 
Alliiiiiio'M  OrutnIhcKitz     lö,  22. 
Alilcrici  iirpiilc  cum  cnitn     Iß,  Ifl. 
Aliiii'iiili',  romriiiiiio  rivitntii      IIU,  J.   ....    ,. 
I7;t,  12.    17ti,  2.   272,  27.   21»,  »».  827,  18, 

:tf>2,  lö,  ff.  -Am,  :!.  ;i'.»f»,  i». 

Allorf  (Ich  Kl<i<itcri  —   Ornndbeiits     3t,    ''• 

ii:i,  a7.  24.1,  ;«).  3  7,  22. 

8.  Arhoganti    noni     97,    17.    102,    7.    14)).    7 

U)«,  12.  :jih,  4. 
Arnoldi  rt^rvJHinrii  nltn  domnx     XV.\,  I  i. 
ougva  civitntiH     17(i,  2.  2«>7,  2fi. 
St.  Anrclion  hnnnu»      liXi,  i».  villi»     .Tto.   .1.'). 

vgl.  St.  Anr<>lipri  I.nniliort  u.  Pilgcrin  von 
8t.  Aiirclioii  I.nmlx-rt'H  von  —  an-a     .'l!(7,  IH. 
BaboiiKftn'H  Hi'inricli  —  Oarton     4.').'J,  fl.^. 
Balilrnd'8  (inindliriiitz     IK,  37. 
Iialnpa  Htiipa     22K.  2<). 

hanmiHnrbis  20!"),  27.  borcban  2t58, 18.  .S«!t,  1.. 
H.    Bartbolomci    curia      253,    M.    2«7,   7,   AJ 

2«!t,  2H;  39. 
Bcgpr'H  Albert  des  wizipii  —  Hof  1366:  461,  »I. 
Bornbardi  canonici  caria     Hä,  2.3. 
Bnronin  et  C'anradi   de   Schiltighcim   angnlai 

317,  (i. 
Bild'8  Sifrid  —  Orundbcsita    247,  82.  257,  2. 

272,  32.  21U,  14.  310.  33. 
BiscbofH  Jobannes  —   Haus     447,  10. 
ßlanznrt  Colini  —  area  et  ortn»    451,  25. 
St.     Blasien    des    Klosters    —    Qrandbesits 

125,  21  ;  2ß. 
Blnmerdrost  Hiidolfl  —  area     141,  I 
Bone's  Bure  bnrd  -    Haus     320,  24. 
bonm  portft     125,  26. 
Brnnzen  Sifridi  —  doinns    449,  30. 
BrotemuK-     .343,  8. 
Breusch     20,  8.  41,  31.  71,  26.  94,  16.  99,  7. 

111.  3.    i:«,  .35.    151,  22.    158,   24.    160,   8. 

2;«0,   !».   2<55,   3.   28«,  26.   2H0,   21.    .•».31,  27. 

444.  37.   476,    1.  47H,   3i».    vgl.   die   StraBb. 

Bürger    Rrbo.    Heinrich    theJon.,    JohanoM 

n.  .Spender. 
Brisachwac  rivns    207,  27. 
Bruckebof  pontis  curia     318,  3. 
Brftcb     272,  28 
Brftgel     14!»,   10. 

Bttnonwe  llenrici  ile  -  -  heredum  domns  272,  5. 
llnrcharili  bnrcgrnvii  curia  et  area    125,  24 ,  26. 
Burohardi  vicedoniini  area     KKi,  8. 
Burchardi  s.  Tbonm-  prebendarii  curia   444, 26. 
«•allahe  Knld.ibn     !U.   Itl.  272,  2«. 
Kalp's  Jobnnnes  ~  Badstube     158,  24. 
camuitores  ubi  sedent     471,  24. 
Kapelarii  domus     lj:>9 :  .H-Hf),  34 
carnificnni  sfatio     471,  .38. 
Keccerbuliel.«  Keccerbubel     2.'>6.  21»;  !W. 
(.'ecoruni  vicu»     272,  27. 
Ceisolti  area     2H4,  20. 
Keltenstege  rivulus     2;U,  2. 
Hieben  lloinrici   —   curia     1(4,  14. 
Kinds  Arnold  -    OrundlH>sili     276,  25:  26. 

427,  ;w 
ryppus  carcer    478.  4.   vgl.  CQtto<lia  pnblir« 

46H.  21.  478.   I 


eWiUüs  angaliu   317,9. 
caria      318,    3.    losnla 
cum  area     22H,  12    vxl. 

KD«b*lin'«  KruMirirb  ~  Mmi 


70,  «Li 

SM,    tM. 


f'onratli  •( 

(  .. 

t! 

■1'  .      . 
Kr.  I..'.  T. 

<  r  i;'.  ri'  I 

<  rut.  !.•■■ 

Cui, 
«•„. 


Wmm  loe 


\t  . :        Hau    10, 
dooma    Mt,  I 
119,  17 
«M.  lt. 
88&.  » 
•i  JolMuuto  am 
•an»  SI8, 8. rnuBMtaiU 


U1, 

.  t. 


<i 


■li  — 
3. 


sn,b. 


riam  mria    178,  (L 

ne,si. 

81. 

\ir*tnm 


m 


Dnl 

I).: 


Di. 

,1,,, 


480,  84. 

evia  elaaMTati» 

r?C9:88B,«. 
888.  4;  I. 

'  pbasi  ana    818,  88. 

iin  des  Jobanniterbospital«  •«  —  Hof 


».  iiome. 

DoDsenbeim  Friedricb's  voa  —  Haoa    t$S7  : 

801),  10.     1358  .  8tt,  88^  888,  6. 
Eberhnrdi  Incti^i     119,  18. 
Ebr  'midins  locus     119,  19. 

Eb.i  »fM     140.21.  141.7. 

Eberbatdi  Lialutoru  Uomoa    839,  19. 
Bberhard's,   de«   Stralb.   ManeliaUa,   OaHaa 

468,  86. 
BekboIalMim  HartmaaB**  tob  —  arw  806, 84. 

cnrtjs    204.  16. 
Rckwersbcim  Hereloni*  d«  —  cvria    880,  84. 
Eddo's  OmadbMiU    6,  I. 
episcopi  eoqniaa     70,  16.   78,  8.   gnaaiia« 

475.  20.    awMnrhiai    4^  8a    paawtiai 

473.  I»    476,  88.   pabüca  ovia     189,  7. 

272,  b.  Tic«*    144, 88.  TgL  4oaiiii>ca  nirtia. 

MÜatiuB.  alabahaB.  «rtalMif. 
•.  Krlinirassen. 

tBc\  Stoatan  —  OraadbaaÜa    14,  41. 

Bari  na  taai  —    444, 

BttantMÜnmOaaUr   daa   Uoata 

bMits    6.  S;  4. 
fabms  inter  —    468,  6. 

forum    70.  24.  7«,  16.  18»»,  17.  4M,  14.  470.  18. 
f..».,'>tiiin     70.  18.  78,  n 
fr.ttriim  >  iiria     889,  4. 
Fulda   des   Kloataia  —   umnaD««u     lA,    I  , 

31.  17    15. 
OaimolaMiai  Coand'a  toa 

806,  88. 

Qariad  A" i«9,  8. 

Qarokbe  i  da  — 

0«rr>1'U.  — .ini  dl 

0*r.  I  —  taiti 

LTW  te  qaOM 


«Mria    n^81 

ema    888^  88. 
tmm  an«    ÜR.  1'< 
-    88,  18. 

861  18:  £ 


Ifoi* 


546 


StraPburg 


140,    22. 


119,  20. 
119,  17. 


349,  1. 
14,  30. 


141,  6. 

247,  11. 

Gonther's 
30. 


Gotesman's  Grundbesitz     16,  37. 
Gozberti  ministri  fratrum  arca     397,  18. 
Gozelini  ad  s.  Thomam  raolendiimm     343,  2. 
Gunthrami    et    Stehelini    fratrum    fabrorum 

domus    327,  22. 
Hedewigis,    axoris   Walteri,    arese 

141,  §. 
Hedewigis  ortus     1265:  451,  7. 
Heinrici  qui  purgat  gladios  locus 
Heinrici  Alexandri  filiastri  locus 
Heinrici  Sonipedis  area     119,  16. 
Heinrici  cistarij  doraus    459,  20. 
Heinrici  s.  Petri  scolastici  arese     339,  2. 
Hengesthftbe     148,  :>0. 
Hermanni  institoris  area     206,  20. 
Hirmbreth's  areale     70,  2-1. 
Hohenstegen  Hochstegen. 

pons     309,  2.  321,  25.  .322,  29.  323,  1. 

vicns    309,  11.  322,  29. 
Holtzheimers  des  —  gasse     1227  :  166,  29. 
Howemesser's  Grundbesitz     247,  32. 
Hugonis  s.  Thomae  portarii  curtis  cum  domo 

lapidea     150,  2. 
Hugonis  comitis  curia    31,  39. 
Humberti  medici  domus     101,  27. 
Hüte  Haus  zftm  —     393,  30. 
Huschilere  Hugonis  ceci  dicti  —  area 
Imma's  u.  ihres  Sohnes  Grundbesitz 
s.  Inferno  Berthold  de  — . 
Irmengardis  curia     1219 :  140,  20. 
Judeos  inter  —     186,  6. 
Judei  Heinrici  —  domus  specialis 
judiciorum  locus     468,  13. 
Landsberg  Eberhard's   von   —    u. 

von  —  Grundbesitz     202,  1.  268, 
Landulfus'  Grundbesitz     15,  23. 
Leitrechen  Conradi  —  curia     339,  9. 
Liebenceller  Reinboldi  —  area    297,  10. 
lobia  tabernacula     70,  28.  7(i,  16.  138,  18. 
Lupfen  domini  de  —  curia    304,  12.  dieselbe? 

Ülrici  de  —  curia  claustralis    339,  15. 
raacella      71,    12.    76,    23.    138,    25.    472,   32. 

479,  38. 
Magilindis  ortus    6,  4. 
Marbach  des  Klosters  —  area     226,  24. 
s.  Marise  (der  StraPb.  Kirche?)  terra     17,  23. 
Martini  sacerdotis  domus     304,  13. 
Mauersmünster  des  Klosters   —    Grundbesitz 

85,  23.  86,  35;  .38. 
s.  Mauricii  (des  Klosters  Ebersheimmünster  ?) 

terra     17,  23. 
Mechtildis  Adelheidis   et  Adelheidis   soromm 

conversarnm  area     218,  29. 
mercatores   inter   — ,    under    den    koufflftten, 

kremern  s.  die  Straßb.  Bürger  Cuno,  Erbe. 

Friedrich,  Nicolaus,  Reinbold,  Reinboldelin. 
Merissot     218,  36. 

Merswin  Sifridi  —  et  Rulini  area     202,  11. 
Mezzerere   Friderici   —   et    filii    sui    F.    area 

202,  11. 
s.  Michahelis  monticulum    34(i,  30.  397,  18. 
Molsheim  Hesso's  von  —  Haus     158,  23. 
monetae  percutiendse  locus     471,  21. 
Mulboume  curia  zu  deme  —     268,  31. 
Murnhardi  Burchardi  —  area  et  ortus   451,  25. 
s.  Nazarii  terra     17,  22.  vgl    not.  2. 
Nicolai   Johannis   Erbonis,    filiorum    Cunonis 

area  et  ortus     451,  2. 
nova    exterior    civitas    urbs      16,   31.    17,  16. 

467,  21.  471,  8.  novum  suburbanum     3,  12. 
novus  pons     265,  3. 


nuwe  gebreite     256,  32. 

Oberstraße     247,  33. 

Ochsenstein  Bertholdi  de  —  quondam  decani 

Argentinensis  vicus     1265:  451,  26. 
Oleman's  Konrad  —  Haus     361,  29. 
Ortolfi  area     202,  11. 
Pairis  Conradi  de  —  locus     119,  18. 
palatium  aula  domus  episcopi   des   bischoves 

hof  palatium  Argentinensium  80,  .32.  113,  18. 

122,  12;  27;  32.  151,   9.    184,   35.  210,  .36. 

217,  11.   231,  31.   256,  1.5.   272,  8.   273,  39. 

282,  10.  310,  äi.  470,  5;  15.  474,  23.  476,  4. 
palatium  parvum     273,  1.  vgl.  not.  1. 
palatium  regium     21,  17.  24,  38.  vgl.  Königs- 

hofen  Loc. 
patibulum   galgen     256,  30.  356,  35.  468,  21. 
pellifices  ofticiatorum  inter  —  area    206,  24. 
s.  Petri  (des   Klosters  Moycnmoutier  ?)   terra 

17,  1. 
Pheterin  Conradi  —  area     346,  30. 
piscatores     471,  22. 
plumbam  curia  ad  —     202,  36. 
porci  curtis  ubi  —  pascuntur    473,  6. 
portus     62,  36.  479,  36.  vgl.  Rhein, 
predicatorum  vicus  parvus    402,  15. 
Remigii  episcopi  curia     14,  41. 
Renchen  Heinrich's  von  —  u.  Velbelin's  area 

202,  12. 
Reschardi  relictse  et  liberorum  domus  et  area 

393,  30. 
Rhein    207,  21. 

Reni  portus  versus  undas     265,  2. 
Rimpurgtor  Rinpur —  Rintbur —  Rintpnrgetor 

309,  11.  321,  30.  .322,  29.  362,  21. 
ringmure    murus      70,     18;    28.     76,   8;    17. 
138,    19.    202,   29.   267,    8;   27.   400,   35. 
403,    10.    420,    25.    445,   33.   448,   5;    12. 
472,  28.  473,  18. 

lapides  magni  et  inquadri  muri     41,  32. 

die  rehte  rincmure     369,  14. 

vetns  murus  41,  30. 

usserhalb  der  —  extra  mnros  s.  subnrjiinm. 
Rossemärchet    — merkethe     equorum     forum 

472,  33.  vgl.  Sifrid  de  — ,  Straßb.  Bürger. 
Rudegeri  qui  purgat  gladios  locus  119,  16. 
Rudom  locus     119,  20. 

Rudolfi  et  Friderici  fabrorum  area     297,   10. 
Ruscs    Budeger    —    u.    seiner    Erben    insula 

202,  23.  228,  20. 

Saarburg  Hugonis  de  —  domus  362,  21. 
Sabinae  curtis  cum  domo  lapidea  150,  2. 
s.  Salmonem. 

Salzhof    70,  25.  76,  15.  82,  13.  138,  17. 
Schaftoltzheim  illius  de  —  curia     176,  8. 
Schiltigheira  Hartmudi  de  —  et  Erbonis  ultra 

Bruscam  pistrinura     311,  10. 
Schlettstadt  des  St.  Fidesklosters  zu  —    Hof 

11,3,  17. 
s.  Schöneck. 
Schottonis  ülrici  —  et   Gerhard!   Schoubonis 

curia  281,  16;  30. 
Schuchbuze  474,  8. 
Schwarzach     des     Klosters     —     Grundbesitz 

13.3,  35;  ff.  457,  8. 
Schwindratzheim  Ottonis  de  —  locus    119,21. 
Schwindratzheim  Ottonis  de  —  domus    1240  : 

203,  30. 
scupha     480,  14. 

Sebede  parvus  vicus  zer  —  362,  28. 
Seilere  Burchardi  —  locus  119,  20. 
Seilerin  dict«  —  domus     361.  29. 


Strafburfi^ 


M7 


Heignt     14H,  .H(). 

KclIntori^K  iiitir  UM,  2H. 

»elliitoriiiii  porlH     70.  S{H.  7«,  17.   IJJH,  1», 

Bifrid«  Mitlili'     IKü,  m. 

HiKi>)nlili  riirtilu     I),  20. 

HiiicIi'lNhorK     dvH     Kloitcrs     —     (irun(ib«MU 

H2,  2. 
H,  Slmli. 

KtirllinKiiK     .'iri,  2. 
8<)|>tiiii'  ühcioruin  aren     111,  H. 
H\iw    iiiiili'    Kiweimie,  «ft   S^;- '■•   Krw.i«. 

ilnmiiH  (lirfn     -   —   —   'J"  11,  I;  II. 

SpizKcit  vicuH  <in\  dicitiir  .         i 

Spdi'prin  vii'tiN  (jtii  dicitiir  iiiidir  -  20-'l,  '2'>. 
»IuIjiiImmi  <I(>tiiiiiiriim  473,  \H.  vgl.  Htalniin 
Si  82,  14.  löO.  2. 

St         i        .1  curia  dicU  —     281,  10;  81. 
kUttiatorfH  intor  —     20«i,  24.  rctro  —     ll'J,  7. 
Stehrllini'ii  Hof     /.;>6'l  .  4.'UI,  2f>. 
Stclu-liiiiH  Mmicr     K'aH  :  468,  :V>. 


8tpiiil)iir((<'l(>r  luiiidra  porta     317,  10.  327,  18. 

;».I2.  :u.  4"  

I'rr»oncn. 


lupKli-a 
,  fi.  vgl. 


die  darnach  genannten 


iStciiihiirKctor    Hii);o'i<    u,    I.cntfriil'ii    von    -• 

II.  Werner  StiiinpfK  Hof    3;{2,  2i(. 
Htrinhove     doiiiiiH    Inpidea    ze    deine     —     in 

potputate  HarttiiiKi  vicesoulteti     ;tti2,  21. 
HteinHtrazc      14!),  II.    vgl.  Hlvingnzzen  Kon- 
rad de  — . 

s.  Stephnni  terra     17,  24.  v'    t 

«.  Stephuni  poiis     247,  8. 

Stollzeneck     228  not.  3. 

Stiihenweg  Keinboldi  —  curiic,  orti    884,  28. 

331,  33;  34. 
ätiirm  Heiiirici  —  imria     207,  21. 
«ubtirbiiiin,  fori»   extra    civitatem,  extra  mu- 

roB,    ante    portal      6,  4.    14,   42.    3«,  2». 

37,  27.    IW,  25).    70,    19.    71,    3.    7«,  2;  10. 

8<i,  ar..    127,    18.    liW,  1.    141,  3«i.    148,  23. 

IW),    .39;    40.    3.')3,    11.    vgl.    nova    civita«. 

81.  AgneH.    St.  Arhogast.    St.  Aurelien.   St 

Knilierinn.     .St.    RÜHaheth.     8t.    Johanne*. 

St.  Maria  Mngdnienn.  St.  Marx.  St.  Mich««]. 

St.  Nicoliiiis.    M.  l'elru»  jiin.    Hufu  eccieaia. 

St.  Tritiita«. 
Swehelin  Heinrici  —  area  et  ortui    461,  2. 
Iaberiin<'iiln  s.  lobia. 
Tniitz  llugonifi  —  curia    290,  80. 
Theiignni  curtis     ti,  3. 
Throthnrdi  nrea'  cum  casi«     Iß.  36.  17.  16. 
8.   Thoinii"    pons      111,    9.    123,    16.    227,    32. 

XV},  ;«. 
Tiliani  rurti»  ad  —     204,  17. 
Tollenstein  Adetheidia  comitiMic  de  —  cnrtia 

17(1.  29. 
Udalriri  arealia     71.  3, 
St.  lllrirh  der  I'robutei  —  Omndbesit»  88,  89. 
iindnK    nd     — .    zA    den    hundoii .    ad    CailM 

2(),'),  2.    271,  23.    vgl.    St.  Johannes    n.  8t. 

Nicolftu«. 
Valium      119,  7.  472,  28;  84.  476,  1.  _       I 

VelleinanneH  WilleinnnneR  bnrgetor     473.  7 
vetu»  iiiterior  nrbii     4t'i7,  20.  471.  8. 

Veten»  Argeutoruti   niina'     20.  7. 
Vinkenwilio    Viinkruwiler    —  wilre      241 

247.  32.  vgl.  Vnikenwilre  Nicolau»  von 
Virnekorn'»  Konrnd  -    OrttndbeRilz     Itül,  27 

202,  13.  -Mi.  L'l"-     ■•■ 
Virnekorn's    Ken  Ornndbetita      207. 

6;  7.  22ti,  31.  ...  ...  \ 

Viicerh&be     148,  ,W.  i 


vitnli  pUtM    188.  8«.  Ii4,  8a 

Viizthnm*  iIm   —  (WaiMlm  Btn'nf)  UM- 

.    i   ,1<; 


VI.. 

VA, 

»ri 
V  ' 


-  arca     4' 
X     18.  I 


.r,! 


-  # 

18. 
1 


Wl     If 


'•4,  ü»;  1».  t4\ 
r'n  240, 


•41     M 


'*t. 


1 


W.  0  hof    451,  ai 

Wetierman    Uerliardi   ftlü   Vndtna  —  nna 

467,  15. 
WeMlonia  judicü  et  KmUIjm  teina  «iwi 

808,  10. 
Oaicb«rt't  OrnndlMMfai    l^  8t. 
1.  Wilgen. 

Will'-ix'i  >   Tbonw  tcolMtici  wm     111,  lU. 
Wii  iiia«  4e  —  com    UM:  880,  9. 

Wii  <   agri    USi.  857.  8L 

Wolfach  dominj  de  —  cnria     tM3 ;  407,  81. 
Woloeri  et  Amoldi  otm    408,  10. 
Zidelarii     Hambcrti     —    et    Agnatia    luorä 

cnrin     185,  h,  ff. 
siegelachiurc     horream     Utcram       866,    8. 

«1,  23. 

Onbenannte   Locslit&tcB. 

'S    462,  r> 
t7l.  8. 

•eniorit      l<i«i.  TJ. 

xtmat    70,  2».  76.  IK 


are 
Bn 


Br 

f 


•or    327,  81. 


im 
O&iu.. 

■•dmn  01- 

orti  8  ruiii 
Oewtoaer   .: 

207,     1 

•I' 
fr»' 

4.. 

339.  1.V 
•.  Pvtri  ju! 
»    Stephoni     21',  l'i 
V    riu.mie    IM.  la. 
hotpitia    donm«    nbi 
-     478.  21 


««•    4M.  87 

478.  33. 

I  «tatota     178,  St. 


n  mn»,  can« 

im    10    14     818.  8«. 


♦4?,  M. 


mir« -*-— ' 

pis' 
poi:.. 

ab  ry 

inentli.i... 

«emua. 


.      ■  ,  41.  .41 

71.8.  Mi,  «1.  188»  88. 


548 


Straßburg 


monasterio  opposita     70,  18.  76,  2.  138,  1. 

juxta  muri  lapides  inquadros    41,  32. 

occidentalis  magna  —     41,  32. 

apud  s.  Stephanum     228,  20. 

prope  Vellemannes  burgetor  pi-oxima  473,  8. 
Thürme  turne  an  der  rehten  rincmure  369, 14. 
vallis  continuae    usque    ad    tnrrim   Waseneke 

ripa     327,  23. 
viae,   stratse,   platese     15,   23.    16,   37.   41,   31. 

86,   4;    32.    173,   18.    208,   2.    256,   30;    33. 

304,    12.    309,    17.    321,    29.    322,    31;    35. 

339,  4.  455,  3.  472,  29.  479,  25. 
vgl.   unten   bei    den    Stiftern    u.    dem   Bisth. 

«Loc.»  u.  «Grundbesitz  zu  StraPb.» 


Gemeinde      civium      nnivergitas,      communitas 

124,  15.  ff.  vgl.  Loc.  civitatis, 
araman  amptlüte  s.  officiati. 
antwerke     395,  6;  ff. 
antwerkmeister  s.  officiati. 
becherarii     470,  12.  475,  9;  12. 
Bürger    Einwohner     burgenses    bürgere     cives 
urbani    vgl.  die   unter   «Straßb.  Loc.»  ange- 
führten n.  die  Ministerialen   des   Bisthums. 

s.  Ache. 

s.  Adam. 

s.  Antonius. 

s.  aqua. 

s.  Ariesberg. 

s.  Babensftn. 

s.  Barbam. 

s.  Bild. 

s.  Blanzart. 

s.  Bone. 

s.  Brumat  Erbo  von  — . 

s.  Bruno. 

s.  Burcard. 

s.  Kageneck. 

s.  Kalp. 

s.  Kelbelin. 

s.  Kempff. 

s.  Cleingedanc  Heinrich  — . 

s.  Cöln  Heinrich  von  — . 

s.  Conradus. 

s.  Krebzere. 

s.  Krucha. 

s.  Cuno. 

s.  Dietrich. 

s.  Dorne. 

8.  Eberhardus. 

8.  Egeno. 

s.  Ehenheim  Albert  von  — . 

s.  Erbo. 

s.  Erlingassen. 

s.  Foltsche. 

s.  Friderich. 

s.  Gebeno. 

s.  Gerlacus. 

s.  Gervalcus. 

s.  Gevaterman. 

s.  Gisela. 

s.  Gleselin. 

s.  Gottfridus. 

s.  Gozbert,  Gozelin. 

s.  Grostein. 

s.  Guta. 

s.  Hadebertus. 

s.  Hagenau  Gerung  von  — . 

s.  Hageno. 

s.  Haierseda. 


s.  Harteger. 

s.  Härtung. 

8.  Hechingen. 

s.  Heinrich. 

s.  Herman. 

8.  Hezekinus. 

s.  Hezel. 

s.  Hisynmang. 

8.  Horebarth. 

s.  Hornberg. 

s.  Hugo. 

8.  Humbertus. 

s.  Hundsfelden  Rudeger  von  — . 

8.  Jacob. 

s.  Johannes. 

s.  Junta. 

s.  Lampertheim    Heinrich    von    —   u.   Waltor 

von  — . 
s.  Lebelin  Heinrich  — . 
8.  Lentfrid. 
8.  LAselin. 
8.  Lonchman. 
8.  Luto. 
8.  Mannelin. 

8.  Mittelhausen  Hugo  von  — . 
8.  Moro. 
s.  Mulnheim. 

8.  Mntzig  Konrad  von  — . 
8.  Nibelunc. 
8.  Nicolaus. 

s.  Offenburg  Walter  von  — . 
s.  Ortliebus. 
s.  Otto, 
s.  Peter. 
s.  Pfanfelin. 

s.  Pfettisheim  qoidam  de  — . 
8.  Pnlex. 
8.  Quinsin. 
s.  Rcinbold. 
8.  Reinmar. 
s.  Reizero. 
8.  Beschardus. 
8.  Rohe. 

8.  Romansweiler  Sigelin  von  — . 
8.  Rosebom  Sigelin  — . 
8.  Rosheim  Härtung  u.  Heinrich  von  — . 
s.  Rot  Albrecht  — . 
s.  Rndolfus. 
8.  Rufus. 
s.  Ruses. 

8.  Saarburg  Hugo  von  —  n.  Johannes  von  — . 
8.  Schade. 
8.  Schanp. 
8.  Schilt. 

8.  Schiltigheim  Konrad  von  — . 
8.  Schob, 
s.  Schöneck. 
s.  Scholcelin. 
s.  Schonterlin. 
s.  Schott, 
s.  secnrim. 
s.  Seilere. 
s.  Sidel. 
s.  Sifrid. 
s.  Symund. 
s.  Snello. 

s.  Speier  Gozbert  von  — . 
s.  Stabulo  Albert  de  — . 
s.  Stollo. 
s.  Tantz. 
s.  Tiuscere. 


8tra>bur(( 


tllrictiit. 

Lhtiiigin. 

UrlftKc 

VftIkfliiiiiH 

Viril  «'korii. 

Viviiiiit/.. 

Voliiimr. 


1. 

t. 

1. 

1. 

I. 

t. 

«. 

».  WalthiT 

».  WnvirHi'iti'iiH 

».  Wi-Ii<-Iiii. 

1.  Wi'iHHMihiirg 

N.  WiTiiorii». 

».  WrHtuniian. 

«.  llnirram. 

».  Wolf. 


Il'lllli(  ll     VI 


lai,     1«.       1319: 

14!»,  'ih.    15],  .%. 

•    17B,  15.      /aa»; 

7244  ;  221,  11. 


t.  WolfnmiB. 

t.    Wolfr»!!!. 

H.  Wiil|«'rii. 

H.  W'iilxlii'iin  Johanne»  von 
«.  /iidelnrins. 
I.  Zorn. 

nonnnlli  Conrado  rp^i  fnvpnt««    Wäi» ;  27«,  2. 
40  eriame     l:i>li<i .  4(U.  I  (i. 
Iitircnravii  prefpcti    ;«»(»,  4;  ff.  4«7,  Ift.  470,  10;  ff. 

471,  H;  II.  472,   14;  ff,  478,  2;  3.    474,  21. 
AnHoIni     lOUf) :  öO,  5. 
Iltirrhard      llitO :    110,    15.      1109:    118,    8. 

n>OI  .     115,    5;    »3;   37.      1303:    117,   86. 

rjos:  121,  18.     1211:  125,  17. 
Diotnih    //4N.-  83,  2«.    1154:  84,  16.    üM: 

Wi,  ti».    7i3«i  ;  88,  29.  89,  28.    1161 :  99,  19. 

11113  :  il3,  2. 
Dietrich      /i'/«  .     130,    24. 

145,  5.      ;ii'0.-    14(;,  31. 

1334  :    1Ö6,    32.      1331  . 

185,  38. 
Heinrich     1333  :  185,  34. 
Hugo     lir,4  :  86,  18. 
Johannes     1331  :  175,  23. 
Bufn»  (Junther  -      135S  :  323,  19;  84. 
Sifrid     lllO  :  56,  16.     1119  :   68,   37.      1133  : 

(il,   2;    6.       1139:   62,    3.    63,    10.      1133: 

63,  3(!.     11141—43} :  68,  26.     f  ^/4.?  .■  70,  36. 
Sifrid     intl :  !t6,  26.     11H3 :   98,  39.    100,   1. 

11H3:  1(10,  12.  vgl.  not.  2.     1193:  109,  15. 
Sigelin     1336:  lt>4,  14.     1339:  171,  9;  88. 
rambitoreii    471,  24.  vgl.  Loc. 
carnifire»     473,  28.  474,  10.  479.  37.  vgl.  Ix>c. 
ranpones     273,    18.    274,    9.    276,   10.   475,   19. 
magistcr  rauimnum    470,  18.  471,  1.  474,  8. 
cansidici  b.  sculteti. 
censnale«    sen    subditi    advociktonim 

1.36,  .30.  38.5,  10. 
ripparius,  ruBtos  cippi   cive   cftrceris 

4«!8,  IM;  ff. 
cyrotherarii 
qnaltnor  inter  —    473,  26.  474,  84. 
magister  oyrotheonrioruni     470,  II. 
clems     75,42.   146.    13.    2.15,   31;  .36. 

276.  5.  vgl.  .Strnfh.  Risth.  clerun. 

ConradiiR  anhiprenhyter  rivitati», 

Pietinnrus  iloririis. 

Krieuinns  preshyter  rivitatil 

(iottfniltis  cloritUH. 

Heinru-h  monarhus. 

Helfericus. 

Johannes  Hageno'n  Sohn. 

I.ninpprtu.s  diaronUK 

Waltner,  (iuntrnni'»  ."^ohn. 

Walter,    tupellan.  Herthold'n    von 

stein. 


61,    86. 
467,  21. 

270,   19. 


8. 

S. 
B. 
B. 
8. 
B. 
B. 
B. 
8. 
8. 


OfhMii- 


■.  WM(«nBar>  Fol 

i»iemrm*  e«  .,  „  ehria    tuo:  «S,  4. 

•in'  Mta  JÜM«M    im;  .SM.».  84. 

<•'  T—A»  rXuutm»    4>,  tl.  14«,  II 


r»t      \n,    ». 

"-'  t7B  Mt  I.  »I,  U;  ff. 

«6,  SS- 16.  477,  9;  ff. 

'   480,  SS;  ff.  481.«.  ff 

fT. 

1"3.  80. 
■t:  817,  so,  80. 

/<      u<    w. 

lau. 

aa,  84. 

UA7:  asm,  86. 
7     J«».t74. 86. 

am*,  I.  toiw  uiM :  »n.  so. 

Albwl  —  («ItaMr)  mg.  bwg.     US8: 

B«g»'  WtvMT  —    t»$e :  IM.  14. 

Bmw  Wilhelm    -      taSi :   178.   16.     IM»; 

SOe,  4.     1344  :  219.  16. 
B«gOT    VUS :  828.  3». 

BiatMÜMim  JoIwbbm  vm    —     IMS«  tl7, 

,.,    ....    ...«   jQ  ggg   jo_  3, 

Bil  1344:   21».  18.    mag.   borg. 

;..  •     ....  4.  260,  2.      UBO:  WA,  11;  St. 
BrAger  Konrad  —     taSS :  tn,  Sft. 
Bmno    t3M .  317.  21 ;  80.  318,  tl.  MS,  26;  84. 
Kag«  Werner  -     1330 :  174.  8;  80;  88. 
Kagwiedi  Erbo  Ton  —    1368 :  888,  84. 
Kageneck  Johaaa«  vm  —    28M :  40t,  29. 
Kageneck  NicoUoa  tob  —      IMS;  817,  81. 

m,  28;  84. 
Kalp  Johanne«  —     UM  ;    168,  27.      t3ST  : 

m,  85.      1339  :  SOB,  SS.     IMO  :  S07.  84. 

13H:    219,   17.      1349:   M7.  88.      1360: 

862,  86.     1363 :  874,  27.  S76,  »7.  280.  27. 

1364:   290,81.    ma«.  borg.      IMO;    174. 

5;  29.     1348:  240,  R. 
Kalp  Marqaard  —      1336  :    164,  18.      IMI ; 

1<6.  18.     1340:  20tl,  ». 
KdniKBhofen   Buduuil  tob   —      1330 :    174. 


K<>' 


Ko 


llfiferirb  tob 


Kni 

818,  .' 
Cnoo  El 

bürg 
Daehit^i^ 
Dl.' 
Dl. 

Dm 

4ii.-',  .11 
E.  mag    hnrg.    (U63J  :  288,  81 
Bberbard   mag.   borg.     1316:    li 

Bot  2. 
BekwmiMim  H«mI  Ton  '  >>' 

1339:   208,  81.      1: 

219.  16.      1349 :  247 

1363 :   274,  26.    27.'> 

290,  80.    13*1 :  »». 

1347 :  286,  1& 


-    1849  ;  M7,  Sa 

1331:  in,  tl. 

208,  SS.      2840; 

84.    2840; 

/MC;  889,6. 

317.  SO;  80. 
48,  m. 
4:  SS. 


<.  84. 
16. 

'■  Sir 


21 


II  : 

Kl 


550 


Strasburg 


Ehenheiin    Biirchard    der    schnltheiß    von    — 

122Ö  :  158,  26. 
Elbelinus  parvus     12i6 :   22!»,  7.    vgl.   Erbe- 
linus. 
Erbo  (4  verschiedene?) 

judex        [1190—1202]:    119,     14.        1225: 
158,    2ß.       1229:    171,    9;    33.       1237: 
199,  34.  tunc  mag.  bürg.     1220  :  146,  33. 
junior     1229:  171,  10;  33.     1240:  208,  5. 
1346:  229,  3.  mag.  bürg.     1226:  163,  28. 
164,  16.     1231:  176,  4;  19.     1233:  186,  2. 
Nicolai  filins     1230:  174,  37.     i.^40  ;  207, 
35.       i^^G;    229,    5.       1254:    290,    32. 
J557  :  309,  37.      1258  :  323,  35.      1260  : 
343,  37.  mag.  bürg,     1245:  221,  24. 
judicis  filius     1231:  176,  17.     i;.'40  :  208,6. 
1255  :    297,  30.      1357  :   309,  36.    ders.  ? 
Erbo  jenseits  der  Breusch     1261  :  353,  5. 
363,    22.    mag.    bürg,       1245:    229,   32. 
1246  :  228,  15.  229,  8. 
mag.  bürg,     1224  :  156,  3.     J246 .-  231,  29. 
[1246]  :  233,  27. 
Fegersheim  Hugo  von  —     1240  :  208,  6. 
Fegersheim  Rudeger  von  —     1246  :  229,  6. 
Fegersheim  Rudolf  von  —    1230:  174,  3;  30; 
36.     1237 :  199,  35.     1239 :  203,  33.     1340  : 
207,  34.      1350  :  252,  35.      1253  :  274,  26. 
275,  27.  280,  26.      1354  :   290,  32.      1257  : 
309,  37.  mag.  bürg.     1244:  21S,2S.     1245: 
221,  21. 
Fegersheim    Sifrid    von   —      1258 :  317,  30. 
323,  25 ;  34.     1261 :  353,  5.  wol  nicht  ders. 
junior    1261 :  363,  22. 
Freiburg     Erbo    von     —       1339 :     203,    35. 

1340  :  207,  36. 
Freiburg  Reinbold  von  —     1354  :  290,  32. 
Freiburg  Rudeger  von  —     1231 :  176,  18. 
Friderich     Cunonis    filius      1229:    171,    10. 
1240  :  208,  7.    ders.  ?    Friedrich  inter  mer- 
catores      1231:    176,    16.      1246:    229,   4. 

1257  :  309,  36. 

Friderich    filius    Friderici    inter    mercatores 

1258  :  323,  26 ;  34. 

Gottfrid  Nicolaus'  Sohn  1337:  199,  34. 
1340:  208,  7.  1252:  274,  27.  275,  27. 
280,  27.     1255 :  297,  31.  mag.  bürg.     12U  : 

218,  28. 

Gozelin  Gozbert  (wieviele?) 
Nicolaus  —      1229:    171,   10;   33.      1231 

176,   16. 
minister    fratrum      1240 :    208,  6.      1246 
229,  4.     1252  :  274,  25.  275,  26.  280,  26 
1254  :  290,  31.  mag.  bürg.     1348 :  239,  30, 
Vituli,    Vitulae,    Hartungi    filiaster      1344 
219,  18.     1349  :  247,  38.     1353  :  274,  26 
275,  27.  280,  28.     1354 :  290,  32.     1358 
323,  19;  34.  mag.  bürg,      1358:  318,  5, 
1336:    164,  15.     1361:    353,    3.    363,    21 
mag.  bürg.    1229:  170,  20.    1236:  194, 14 
1243:  217,  12.    1257:  309.  6;  23.     1258 
317,  8.     1363:  390,  25.  391,  10.  393,  14. 
1365  :  451,  4. 
Gudelflndus  Otto  —     1335  :  158,  26. 
Hagenau    Friedrich  von  —      1336:    164,  15. 
1240:    208,    8.       1249:    247,    39.       1250: 
252,  36. 
Härtung  Vituli  gener     1236  :  164,  16.     1229  : 

171,  11;  33. 
Härtung  Hessonis  filius     1246  :  229,  6. 
Heinrich  thelonearius  ultra  Bruscam     1244  : 

219,  17. 


Heinrich  vicedominus    1358:  323,  19;  34. 
Hoygierus    Johannes     —       1244 :     219,    18. 

1255  :  297,  32. 
Hugo  thelonearii  filius     1231 :  176,  18. 
Johannes  Erbonis  judicis  filius      1236  :    164, 

15.     1330  :  174,  3;  30. 
Johannes    Cuno's   Sohn   —      1339 :    203,  33. 

1340  :    207,  35.      1352  :    274,  28.    275,  28. 

280,  29.  mag.  bürg.     1254  :  290,  22. 
Johannes  Lamprchtz  sun     1246  :  229,  7. 
Johannes  Rudolfs  des  Zollers   Sohn      1257  : 

309,  38. 
Johannes  filius  Erbonis  ultra  Bruscam     1258  : 

317,  21;  30.    318,  21.   323,  20;  34.      1261: 

363,  23.    mag.  bürg.      1260  :    343,  22 ;  36, 

[1260]  :  347,  15.  348,  6. 
Johannes  Wipert's  Sohn     1258  :  323,  35. 
Johannes  Friderici  natus  mag,  bürg.      1363  : 

402,  27. 
Lenzelin  Heinrich  —     1263  :  402,  28. 
Lenzelin  Johannes  —     1358:  317,  21. 
Lenzelin  Rudeger  —     13U  :  219,  19. 
Lenzelin  Rudolf  —      1225  :  158,  27.      1237  : 

199,  35.      1246  :    229,  5.      1255  :    297,  32. 

mag,  bürg.     1240  :  207.  20.     1248 :  239,  30. 
Lenzelin  Rulin  —     1258  :  323,  34. 
Liebenceller    Reinbold    —       1257  :    309,  36. 

1261  :  .353,  2.  363,  21.    mag.  bürg.      1263: 

390,  25.      1264:   439,  11.    ders.?  Reinbold 

[1261]  :  358,  13. 
Lftselin  Hugo  —     1263  :  402,  31. 
Löselin  Ulrich  —     1231  :  176.  18. 
Marsilius  Heinrich  —  (2  verschiedene  ?) 

Marsilii  filius  1237:  199,  36.  1239: 
203,  34.  1240  :  207,  35.  1249  :  247,  .39. 
1250  :  252,  36.     1252  :   274,  27.  275,  28. 

Heinrici  Marsilii  filius     1346  :  225),  8. 

1252:  280,  29,   1254:  290,  33.   1360  :  343,  37. 
Marsilius  Wezel  —     1363  ':  402,  30. 
Mundingen  Egelolf  von  —     1230  :  174,  37. 
Murnhard  Burchard    —   der  vitztftm      1237  : 

199,  33. 
Murnhard     1258  :  323,  20;  34. 
Nape  Peter  —     1246  :  229,  6.     1249  :  247,  38. 

1260  :  343,  37. 
Nicolaus     1220  :  158,  26. 
Nicolaus    Reinboldelin's   Bruder     1258  :  317, 

31.  323,  23;  34. 
Offweilcr   Friedrich  von  —      1230:    174,  37. 

1237  :  199,  33.     1239  :  203.  4.     13U  :  219, 

15.     1349  :  247,  36.     1250  :  252,  34. 
Ortlieb     [1190—1303]  :   119,  14. 
Peter     [1190—1202]:  119,  14. 
Peter  thelonearii  filius     1258:  323,  23;  34. 
Pfaffenlab  Friedrich  —     1263  :  402,  30. 
Puer  Burchard  —     [1190—1202]  :  1 19.  13. 
Puer  Eberhard  —  1229  :  171,  9  ;  33.     1230  : 

174,  2;  30;  36.     1231:  176,  15. 
Rebestock  Konrad  —     1239  :  203,  34.     1240 : 

207,  .35. 
Reichstett  Heinrich  von  —     1263  :  402,  29. 
Reiubold  (3  verschied.?) 

Nicolaus'  Sohn  1239:  203,  34.  1258: 
317,  19;  30.  318,  19.  32.3,  21;  .34.  mag. 
bürg.  1349  :  247,  1 ;  30.  250,  3.  1350  : 
252,  11  ;  32. 

Liebencellarii  frater     1358  :  323,  21 ;  34. 

inter  mercatores     1261  :  353,  4. 
Rcinboldclinus    1246  :  229,  7.    1255  :  297,  32. 

1357  :  309,  37.     1260  :  343,  37,  ders,?  inter 

mercatores     1261 :  353,  5. 


Stralburg' 


VM 


n>'iitiiig<'ii  Hi-irinrh 

/;.'/.'/ .  a»7,  M. 
lUix  AIkoI  Ill'JO 

Kipi^liii  lliircharil 
l<i|ii-liii    liiirrharil 

27  t,  2H.  275,  2!». 

.117,  !!)■  ;«».  :11H 
l(i|icliii     Hago     — 

111-»,    If).      W.W.- 

iw»,  ;}:>.    tä3!) . 

1264:  LIKI,  ;J1. 

i-jr,7 :  :\m,  .•{') 

Kipcliii  Otto   — 
Ki|>«lin  l'i'tor  — 
Ki|icliii  Hiilin  — 

!:'■'>:  M'A,  :W. 

I  :<.<.     4aH,  3. 
lUil     WiIIk'Iiii    - 

207,  :«i. 
Uii.lolf,  Wnltpr'H  nrii.|.r  (// 
Ktiilolf  tlii'loiU'uriuH  ning.  )> 
lliifu»  Uuiitlipr  —     IJM  : 
Unk-iiderliiiUH  iiing.  Iiurg 


von   —     J244  :  21»,    IM. 


111).  14. 
/i'Wi'l  .    U»,  18. 
Suliii      tJäa  ; 
UM. 


.'12. 


/ 


maß : 

i>l7 

i>; 


iv.t, 


tjoai 

[ll'JO 
,    llu||;<>'i 
2H<t,  2H.   21)7, 
20.  ;t2.t     " 
(2     V.  i 
174,    I  ,      . 
20:i,   .'12. 
niu((.  bur«. 
Iiiiic     iZW 

ir-i'j :  171,  :i.t. 

UliH  .  4<)2,  2H. 
/iY,«  .  31H,  20.  323,  28;  84. 
ni«K    bürg,     lirna  .  402,  20. 
»<i4,   13;  24. 

U3ti:    203,    34.      1340: 

11!),  18. 
2K1,.'M, 

i-.',  .U. 
/iV;.V;  402,  12.  L'' 


/.'•-,-       .«9,    37.      i*6/; 


lliiBOH    Hfitholtl    —      Ü4G .    22«,    7.      /i't,; 

.•»,"),f,  •»,  :wi:»,  24. 

KiisoH  WnllcT  —     12€>3  :  402,  30. 
Saiirbiir«  Nicolauii  von  —     12G3  :  402,  2». 
Schiltighoiiu  Hnrtmut  von  —     1258  :  317,  31. 

.H2.4,  2i-);  34. 
Schiltiglicim   Hugo   von  —     1244 :   219,   18. 

1249:    247,    3».       W40  :    252.    3<).      WM: 

274,  27.  27f>,  2H.  280,  27.  mag.  bürg.    1261 ; 

272,  2.1. 
Schftneck  Johannes  von   —     12S8  :  317,  31. 

82.1,  24;  iH. 
ScholUciiboltz  Eberhard  —  1331:  t7fl,  16;  87. 
Scholtzoiiboltz    Radolf   —      1239:   203,   82. 

1240  :  207.  33. 
Schopfliiim  clor  von  —     12C3  :  402,  28. 
8«bi)tt   Kournd  —     1237  :  IW,  34. 
Schott    Ulrich    —      1249:    247.    37. 

25)7,    32.      1258:    318,    20.    .323, 
Seier  Nicolaus  —     1263  :  402.  32. 
Sicke  Hunhara  —     1263  :  402,  81. 
Sifrid  Sigplin  (wieviele  ?) 

burrgravitiB       1226  :      1G4,      14. 
171.  i»;  33. 

richter     1330  :   174,  37. 

minister  fratrum     n'.VO  :  1 74,  2 ;  32      1239: 
20:»,  .H2. 

filius    ministri    fratmm      1240 :    207.    83. 
mag.  bürg.     1237  :  löi),  .32. 
Slnch  Dietrich  —     1231:  17«.  1!'. 
Spender  imindestens  4  ver  ') 

Htirchard  ■     senior     IJ.' 


1355: 
20;    34. 


1229 


:117.  18;  .30.  318, 
nurrhnrd  —  junior 
Hurclinrd  —    1231 : 

VJ40  :   207.  36. 


1368: 

1!).  3j;',  Sl .  34. 
1261  :  :Ki3,  21. 
I7ß.  17.    /2.VÖ :  2a'«,  SS. 
1244:   211).  Iß.      1250: 


'iM,  3ft 
297,  30 


1252 
1261 


274,  2Ä.  2 
.V>3.  3 


«»/,  30.  I20I :  iUiö,  a.  mag.  D 
368,  30.  3(!9.  34.  11262[:  : 
1263  :  .31K),  25.  402,  2ti.  [12(1 
\121U-I263]  :  412.  'H\  413.  ö. 
Friedrich-    [IHM)— 1,^)3]:  119,14. 


lä.  2ß.     1356: 
bnrg.    ;.»M: 
.•171.   5;    16. 
3]  :  39«,  80. 


1335: 

I.")8,  2(;.     1230:  174.  3;'  31. 

Friedrich  —    1254  :  2W).  JW.    1257  :  .HO»,  88. 
SIehelin  Dietrich  —     1235  :  158.  2ft. 
Steinbiirgetor    Burchard     von     -        [IIW 

13031  :   119,  13. 
Stubenvreg   lUinbold  1230:   174,   4.   32. 


/44O:t0H,ft. 
1 '  XM7 :  >W,  «. 

/ 

VeU  t.   15. 

Vii  *    14.     IJ»: 

I  t      iM0:»7,  S. 

'  /?r>   »>•  si. 

Vir. 

/.  .  .       13. 

junior     X2iä;  317.  2U,  JU.  ai8,2l.     /JCO: 
»43,  88. 
Wilt.  r  iwitvicU?') 

1 '  .     Bndoir«  tt0—i30»l : 

Ui»,  12. 
nwK.  barg,    i.2/3  :  1  '  •    t. 

•ClUtoliu     1335:  15».  ^.. 

manc     ;.2M:  219,  14.  li. 

•cnit.     1258:   *■'<    »" 
Weltscinu*    1225 

Wftrnri     iJi.iriMralcu-      __.  . 

t  >.    18.      1«M:    l&tl,   tb.      IM39: 

WeMl  II1M»-IM«)  :    11»,    14. 

1237  13S9:    iO.    St    tftin 

I  ■  2,  ao. 

Wii.  .  :    199,   86.      I3U  :      819,    17. 

läiu  ^    J17,    88.    dm  7    Oubut's    Solui 
1330:  174.  5;  8S. 
Witbrcttelin  Hogo  —    IMS  :  408,  Sa 
WtMnowe     Heinrich    tob    —      IM8:    StS, 

25;  M. 
Wolxheim   Heinrich  von  —      IMt :   889.  5. 
1349:    »47,  87.      IMO:    8M.  "'■       ■"' 
874,  88.  875.  81  880,  88.     fi. 
au.     U60:   848,  88.    oMg.  kB<K       " -> 
818,  5.  888,  8&  888,  IsT». 
WalMtn  8ifi*liii  -    1336 :  15H,  87. 
Zkberii  Konnul  von  -    tJMO  :  808. 8.    UtS : 

297.  31 
Zal  f  von  —      «8»:    1  V 

l~  1&     IM»:    80B. 

207,  84. 
Z«he  ririrh  -     19M ;  408,  88. 
Zid.  O»»:  184, 14.    148»: 

1. 
Zorn  NicolAos  —     L^&l :  858.  &  warn.  hvg. 
1361 :  868,  88.  868,  81.    IMS :  880,  88. 
k5ir«r,  cnparii,  vsm  viawte  md  feeiart    SBft.  8. 
478,  88.  475,  18.  480,  10. 
magiator  captkrioraa    470,  IS.  478,  II    t^ 
Tgl.  oflUali  Waltw. 
konUiraMr    888,  S.  wL  Loe.  a.  mMotm. 
oulodM  •tetatpmi  fliTiteUa    480,  88;  IL 
doBiaioa  eartk  —»g'-*"    478,  81. 
dominic«  auii»  MtriMt««    474,  2. 
doaiaie»  ewtk  «tedelarin«     473,  SS« 
«wtU««nim  hoBiMt 

fithrl    cntid»      396.  i7.   4H.    . 

'  >e. 
.In*.   Fn<l«nrh.   OmitTM*.   BaJolte*, 


552 


StraPburg 


der  smyde  meister  fabrorum  magister  470,  11. 
8.  officiat.  Heinrich, 
fratrum    de    claustris    ministri      4(59,    31.    vgl. 
clericoram  faniuli     352,  5. 
s.  Gozelin  u.  Sifrid. 
heymburgen  heimburgenses  precones     467,  20. 

474,  5. 
hnsgenöszen  s.  monetarii. 

judei  352,  7.  356,  1.  374,  23.  481,  24.  vgl.  Loc. 
judices  rihter  61,  12.  1,S6,  28;  32.  193,  17. 
195,  21.  329,  2.  351,  22;  ff.  374,  24. 
385,  12;  21.  394,  35.  467,  8.  468,  12;  ff. 
469,  2;  ff.  473,  20.  474,  2;  5.  478,  18;  ff. 
479,  5.  481,  13;  15.  vgl.  Loc. 
Konrad  1245  :  229,  34.  1246  :  229,  5. 
1252  :  274,  30.  etwan  rihter  qnondam  jud. 

1257  :  309,  37.     1358  :  318,  25. 

Dietrich     1258  :  323,  24 ;    34.    quondam   jud. 

1258  ■  317,  21.  318,  22. 

Erbo     1199:  US,  12.     1201:  Wh,!.     [1190— 

1202]  :  119,  14.     1209  :  122,  20;  38.     1215  : 

129,    31.     1217:    132,    10.     1218:    134,    3. 

1219:    Üb,   6.      1220:    146,    33.     148,    28. 

150,   40.    151,38.     1225:   158,   26.     1226: 

163,    11.    164,    18.      1229:     171,    9;     33. 

1230 :     174,    5 ;     33 ;     38.      [1223—1232]  : 

182,    2.     1233:    183,    20.    186,    2.      1237: 

199,   34.   qnandoque  jud.     1224  :   155,    33. 

quond.  jud.     1228  :  167,  35. 
Sigelin     1230:  174,  37. 
Walter     1155  :  86,  20. 
Werner  Wezel     1199:  113,  12.     1201:  115,7. 

1215  :  129,  32.    1218 :  134,  3.    1220  :  146,  34. 

149,  28.    1221 :  154,  14;  39.    1225  :  157,  31. 

1230:    174,   2;  30.     [1223—1232]:  182,  3. 

1239  :  202,  10.  quond.  jud.     1228 :  167,  35. 
judicis  nuntius    468,  35.  469,  1;  ff. 
judicum  servientes    480,  28. 
lapicidse    479,  21. 
magistri     burgensium ,     civium ,     meister ,     der 

burger     meister      275     not.     1.     351,     24. 

394,  28;  ff.  395,  23;  24.  477,  9;  ff.  481,  2; 

ff.  482,  13;  ff. 
s.  Straßb.  cons. : 

Beger  Albert  — . 

Bild. 

Kalp  Johannes  — . 

Cuno  Erbo's  Sohn. 

E. 

Eberhard. 

Eckwersheim  Hezel  von  — . 

Erbo. 

Fegersheim  Rudolf  von  — . 

Gottfrid. 

Gozelin. 

Jobannes  Cuno's  Sohn. 

Johannes  filius  Erbonis  ultra  Bruscam. 

Johannes  Friderici  natus. 

Lenzelin  Rudolf  — . 

Liebenceller. 

Reinbold  Nicolans'  Sohn. 

Ripelin  Hugo  — . 

Ripelin  Rulin  — . 

Rudolf  thelonearius. 

Rftlenderlin. 

Schiltigheim  Hugo  von  — . 

Sifrid  filius  ministri  fratrum. 

Spender  Burchard  — . 

Stubenweg  Reinbold  — . 

Virnekorn  Konrad  — . 

Walter. 


Wolxheim  Heinrich  von  — . 
Zorn  Nicolaus, 
magistratns  ambaht     375,  22.  467,  10. 

majores    467,  11. 

minores     467,  12. 
majores  meliores  civitatis     57,  15.  58,  7.  73,  30. 

92,  25;  28.  477,  5.  482,  6;  7. 
mercatores    170,  26;  ff.  192,  24.  385,  23.  469,  32. 
473,  10.  479,  31.  vgl.  Straßb.  Loc. 

s.  Hermann  institor. 
ministeriales  s.  StraPb.  Bisth. 
molendinarii  mülner     395,  8.  475,  20;  25. 

magister  molendinariorum     470,  11.  474,  3. 
monetarii    husgenöszen      395,    12.    472,    7;    ff. 

473,  25.  s.  das  Verzeichniß  S.  485. 
monetae  magister  miinszemeister    9,  2.  395,  12. 

467,  15.  468,  8.  472,  7;  23.  ders.?  moneta- 
rins     468,  30.  471,  7;  ff.  472,  5;  ff.  vgl.  Loc. 

nautae     479,  27;  ff. 

notarius    burgensium    Hesso       1233  :     186,  ■  4. 

1237  :  199,  8. 
nnntins    communitatis,     universitatis     Dietrich 

1258:  323,  4.     1261 :  362,  22. 
officiati,    officiales,  officiornm   magistri,   magis- 
tratns, scabini,  amman,  araptlüte,  antwerc- 
raeister     207,  26.  228,  18.  353,  7.  357.  7 ;  15. 
395,  6.  470,  10.  477,  20.  478,  39.  479,  7;  ff. 
480,  34.    481,  10.    484,   1.    vgl.    caupones. 
cyrothecarii.  kfiffer.  fabri.  molendinarii.  pel- 
lifices.  pistores.  sutores. 
Diebolt     1258  :  317,  33. 
Fegersheim    Sifrid    von    —     senior      1261  : 

363,  25. 
Grimel  Erbo  —     1261  :  363,  24. 
Gftldin     Hugo     —     schöffenmeister      1230  : 

174,  37. 
Heinrich  der  smyde  meister     1258  :   317,  33. 
Johannes  des  Bischofes  Sohn     1258:  317,  33. 
Lenzelin     Rudolf    — ,    magister    scabinomm 

1229:  171,  11;  33. 
Marsilius  Heinrich  —     1261  :  363,  25. 
Reinboldelin     1261  :  363,  24. 
Ripelin  Rulin  —     1261  :  363,  25. 
Virnekorn  Konrad  —  officiatorum  inter  pelli- 

ficcs  magister     1240:  206.  25. 
Walter   der   küffer   meister      1258 :    317,  32. 
cufenmeister    323,  29. 
oleylüte    395,  8. 

operis  civitatis  magistri     228,  19.  480,  .32. 
pellifices  duodecim   officiati   inter  —     206,  18. 
473,  26.  474,  13.  vgl,  Straßb.  Loc. 
magister    pellificum     470,    11.    474,    14.    vgl. 
officiat.  Virnekorn. 
piscatores    475,  21 ;  ff.  vgl.  Loc. 
s.  Albertus. 
[1260]  :  348,  11. 
pistores  seu  panifices    417,  3.  479,  19. 
s.  Dietrich,  Heinrich,  Sifrid. 
qnatuor  inter  —     473,  27. 
pistrina  qui  habent  —     479,  18. 
poma  qui  vendunt  —     470,  13. 
precones  s.  heymburgen. 
rintsüter    395,  8. 

satteler  sellarii    395,  9.  470,  11,  473,  26,  vgl.  Loc. 
scabini  s.  officiati. 
schilter    395,  9. 

scnlteti    causidici   schultheiszen   villici     329,  2. 
374,  24.  394,  .33;  35.   395,   2;   ff.  467,   8;   ff. 

468,  8;  ff.  469,  7;  ff.  470.  1;  .3.  472,  5. 
473,  20  ;  29.  474,  1  ;  ff.  478.  3  :  ff.  4SL  23. 
482,  10,  483.  17. 


Straf  bürg 


A>l.  liiert      UH7  :    ß«,    ß.      H38  :    Ül,     13. 

lim  -431  :  «111,  Iß. 
nniiio     K'i«  :  ;J2H,  2.'.     U 
liurrlmril  Iiivtricir«   I:m   I  r     I JO» :   128,  17. 

12:«,  ß. 
riun  liar<l  Schulthcii    1350  :  840,  87. 
Cuiio     7«M  :  60,  ß. 
Diclri<  h     //Öi  :  »2,  2«. 
R.  Kiilrlicrniiii. 

llurtuMK  viioKciiltotaH    1361:  868,  8;  16. 
IIiij;..     /////     7.7/:  «W,  26. 
Kiiilolf  !.">  virsi  liiodcno  ?) 
Itipi^liu      JJ:ii :     l&U,    20.    qnond.    tcnlt. 

1 13401  :  aas,  2H. 
7/i'3  :  ßl,  ö.     113ä  :  82,  4.  63,  10.     1132  : 

«3,  .Hß. 
1154  :  84,  If).    1156  :  89,  22. 
Wiiltor's    Bruder      IIN.1:    KK),    12,     US«: 
103,    4 ;    37.      ll<j:i  :     10»,    1&.      119«  : 
110,16.      1199:    U3,  7.     7200:    114,1. 
1201:    116,  8;  32;  87.      1202:    117,  86. 
vrI.  119  not.  2. 
Ih-iiirich'H  llruder    i.3/5 :  120,  10;  81. 
mil.     122H  :  KW,  3ß. 

1208:    121.    19.      1210:    12.3,    26.      1830: 
I.V    ■       *      •■■     -'X     1226:   163,   12. 


Wall. 


\  ri  >-i   iiinirnr 


Uudoir»  Brnder  11190—1203]:  119,  12. 
vpl.  not.  2. 

Eborlmrd's  Bruder  1249  :  247,  38.  185/  : 
264,  2H.  271,  16.  1253  :  286,  1.  1255  : 
2«3,  37.  1268:  823,  20;  84.  1259: 
82«,  4. 

//«:  71,  83.  72,  30.  /^y/J.i;  :  78,  26. 
1144  :  78,  23.  1146  :  «0,  23.  1147  : 
81,  26.     J/4S  :  82,  11 ;  20.  83,  26.     1155  : 

86,  li).     not:  92,  6;  ff.     1176:  9«,  26. 
11N2:    98,    39.    qnondam    »cult.     1166: 

87,  16. 

Wi»5  :  I.W,  25.    M.?C  :  195,  32. 
Zorn  Nicolaus  —    1265  :  468,  29. 
sntorrs  vgl.  knrdowoncr 
«.  Eliorwin. 

octo  int(«r  —     478,  27. 
gutoniMi  ni.ij'istcr     470,  11 
swertfcgor,  qui  piu :      *   •    '  s    895,8. 

470,  12.  47r>,  ß.  genir 

thcloiiparii    cxurtni.  .     ..ir.i        .-,     _.     73,     II. 
!t'.l.'>.   10.    1(17,    1,).    -lt;s.   S;   .30.   470,    19;    ff. 
471,  i);  ff.   17,'>.  22.  4.S0,  1.  Tgl.  Zollcr. 
Gclfrat     112:1:  ßl,  2;  7.    1129:   62,   4.   tunc 

tlirl..n.      I  Ifl  :1  ■  TM,  20. 
ll.niiirli  l;  idcr     12tr,:  1*»,  11  ;  32. 

lli'iiiruli   th  "   ultra   Bruscam     1:.'44  : 

21il,  17.     124ti  :  240,  12. 
lliig  (-xnctor     1118:  f>8.  11. 
Joliauno«  quondam  thcloucarin«   1268:  818,  8. 
Uu.lolf     1209  :  122,  20. 
Uuilolf     124:i :  21li,  4.     Ji'.Vi :  284,  84.  der«.? 

Uiidolf  Zollcr     ;i'.">!>  :  »40,  37. 
Kifrid     1201  :  11.').  !•. 
Vögtp  ».  tStral'b.  Bisth. 
«imbcrlrtto  cnrpcnt«rii    3"Jü,  -     i       -"^.  479,  21. 


Kirchen,   Btif t  > 

St.  Agnps  cxtrn  mnroB 
ronvoiiln»     21.'«,  8,   ordinis  fmtmm   pr#dic»» 
toruin     22Ö,   ,16.    2i>H,   9.   ;i2ß,  :U.   866,    1. 
422,  24.  spin  Qruudbc»ilx  tu  8lr«Pb.  868,87. 


prioriM»  JnaU   UM :  866, 1.   UM  :  4H  U. 

mmHoi  8«U>bo    XM8 :  tÜ,  fb, 

■oror  Dtkiolia,  Pwagria  LoMa*  Toektar  UU: 

818,  H. 
8t.  And  reu 
Lo«*UtAt     186,  88.  aOl,  4t,  ffN^  Mb  aW,  1. 

487,  80.  468,  86. 
ptroeUa    848,  18. 
pstroni»    148.  86.  140,  6;  §. 
pichani     148,  16.  860,  86. 

JoluuuiM    U30 :  148,  86.     (UO-UU)  : 
149,  41:  48. 

1248 :  848,  4.  dm.?    iUt :  fflO.  U. 
t.  Arbogaata«  Abhogaataa  AriMifM*  Ai" 

Arboagaatas    «xtra   nana.    vgL 

Lo«. 
LocaUUt    140.  7.  818,  t.  S78,  8.  887,  0. 

•oelMia    184,  11.  888,  L  SU,  17.  M^  & 
parietM    74,  81. 

hoi|>it«l«    818,  16. 

liooiitim  moaaatarü    889,  84. 

f'  'u    884,88. 

pai  118,  8. 

convuiitus  onUna  a.  Asfuatuu    74,  8.  84),  tt. 

92,  2.  88,  1.  8«,  L  ÜB.  18.  180. 1&.  1SIL8. 

200,  10.  206,  81.  807,  6.  888,  M.  881X81: 

294,  14.  298,  1.  880,  86:  C  81Ö,  881  880^  8a 

843,  1.    888,  1.   898,  84.   440,  ft.   448,  1& 

ada  OraadbMitx  sa  Strafb.    88, 1.  18DL  7. 

806,  87.   807,  6;  7.   886,  84.  8M,  14    Mc\ 

33.  831,  6;  6.  »18,  8.  448,  8a 
camcrarint  Dietrich    1U9:  06,  4. 
cantor  Heinrich  praabytar    U69 :  06,  8. 
cellrrarii 

II   .•  .     1256:  900,  1. 

.iMlKuinc*    1246:  227,  8. 

Mfffridu«     1169  :  96,  4. 
clerici  secuUrot    74,  29.  76,  8;  ft 
cntlodea     31.H,  17. 

Berthold    1240  :  206,  9. 

8ifrid    1346  :  227,  2. 
familia    313,  16. 
fratre«,  canoniri,  monachi 

Adelbert  Mcprdo*     1154  :  86,  1& 

Adelsot  «acanloa    UM :  86,  18. 

AnMlm  preabytar    119» :  08,  9. 


litt.     Ik*)      Ul 


VTalter  c<>; 


„ -.881,16. 

taaa  8  wrachiadaaa) 
1    8&.  la 
i  :  86,  14. 
•«,4. 

08,4. 
1169 :  88.  & 

»a,  8. 
;.'•«; :  800,  I. 

*«liaconaa  '  1169  :  96,  5. 
laconn«     1154:  85,  14. 
1359  :  300,  I. 
^bytar    1169  :  98,  8. 
irtiabytar    tMO :  806,  10. 
praabftar    IM» :  88.  8. 

•t:    n,  9L      /iC8:   80^  8. 
mdar    UM:  8b,  14. 
..>48:  887,  8.  4an.f 

r    »89  :  88.  S. 
r     f  f«9 :  8%  8. 
r     /MO:  108,  Ol 
i:»M:800.t. 

70 


554 


Straßburg 


s.  Welche. 

"Wolfgang  sacerdos    1154  :  85,  13. 

Wolfhelmi     subdiacoiü     (  zwei  ?  )       1169  : 
Ü6,  ö. 

Wortwinus  diaconus     1154  :  85,  14. 

gubernator,  yconomus  bonorum  Hesse  von 
Erstein    1265  :  449,  19. 
prepositi,  prelati     449,  28.  481,  23. 

Albero    1161:  d2,  23.    ii6.8:  93,  1.     ^1169: 
96,  31. 

Algot    1 1169  :  96,  30. 

Arnold    1154  :  85,  13. 

Arnolf    1 1169  :  96,  30. 

Karl    1143  :  74,  33.  75,  14.     1145  :  79,  30. 
t  1169  :  96,  30. 

Heinrich    f  1169  :  96,  31. 

Hugo      1319  :  142,  22.  ders.  ?     1334  :    189, 
20;  ff.     1340:  205,  21. 

Rudolf    1169  :  96,  2. 

Walfrid    1340  :  207,  17.     1346  :  226,  39. 

Wignand    f  ■^i«'»  =  ö6,  31. 

J.247  :  238,  39.  239,  36.      [1348]  :  243,  39. 
priores 

Egelolf    1169  :  96,  2. 

Heinrich    iiCi  :  92,  24.     1162  :  93,  2. 

Johannes     i.8J0 :    206,   9.    ders.?     1256: 
300,  1. 

Sifrid    1265  :  449,  18. 
sacerdotes     294,  30. 
B.  Augustlui  ordinis  eremitanun  fratram  domas 

463,  12. 
s.  Aurelia  extra  mnros     44,  20;  ff.  78,  33.  94, 

13.  132,  18.  148,  17.  vgl.  Straf'b.  Loc. 
Localität     31,  40.  113,  37.  207,  13.  226,  24. 

243,  30.   264,  28.   294,  19.  311,  2.  331,  28. 
parochia  territorium    97,  11.  141,  24.  313,  12. 

parochiani     159,  35.  IBO,  3. 
plebani    44,  28.  79,  6 ;  8.  141,  38.  169,  37. 

Hugo  sacerd.     1183  :  98,  36.   99,  35. 

Vvalzo  presbyt.    f  A«««'»  ^007]  :  44,  25. 
vicarii     313,  2. 
B.  Bartholomei  capella    240,  35. 
St.  Katherina  extra  muros 

Localität     175,  36.  184,  1;  ff.  455,  25;  ft. 
conventus    ordinis     s.    Augustüii      174,    15. 

179,  1.  183,  28.    184,  16.    197,  40.   215,  17. 

ord.     s.     Sixti    de     urbe      221,     22.     ord. 

predic.     224,  7.   225,  39.   245,  40.   252,  29. 

266,  36.  283,  28.   320,  3.   349,  14.   449,  20. 

455,  1.    ord.  s.  Augustini    secundum   insti- 

tnta    ord.    fratr.    predic.       455,    18.     sein 

Grundbesitz  zu  Straßb.    449,  20.  455,  20. 
priorissa     224,  32. 

Junta     1361  :  349,  19. 
soror    1336  :  196,  26. 
s.  Crucis  basilica    20,  30.  70,  24.  76,  13.  138,  15. 
Dominikaner    vgl.    StraPb.    Loc.    predicatorum 

vicus. 
Localität 

capella    269,  22. 

claustrnm     160,  8;  38;  ff.  166,  24.  242,  2. 
253,  10.  267,  7;  27. 

ecclesia     160,  40.  267,  15;  33.  340,  10. 

murus  vetus    402,  16. 
conventus     160,  8.  166,  20.  179,  21.  181,  3R. 

232,  32.  240,  31.  242,  1.  253,  2.  267,  6;  26. 

269,  21.  276,  24.  281,  9;  30.   313,  28.   314, 

19.  316,  2.  333,  32.  335,  1.  337,  27.  338,  11. 

341,  1;  29.    342,  14.    sein    Grundbesitz   zu 

Straßb.      166,  26.    240,  31.    241,  34.    276, 

25;  26.  281,  10;  30. 


Eberhard     1356  :  303,  26. 

Gerung     1356  :  303,  26. 

Walter    1230  :  173,  33. 

nonnulli    1356  :  301,  10;  ff. 
priores     160,  8. 

Helwic  1348  :  2il,  1;  n.  1252  :  276,  Sl. 
1353  :  281,  9;  37.  1356  :  305,  1.  1258  : 
321,  3;  19. 

Volcnand  1330  :  173,  33.  1232  :  177,  31. 
1236  :  196,  19. 

1265  :  454,  31. 
snbprior  Peter    1230:  173,  33.  ders.?    1242: 

21,3,  24. 
St.  Elisabeth  extra  muros 
Localität     160,  40.  276,  33. 
conventus    201,  42.  213,  31.  224,  35.  ordinis 

fratrum   predicatorum      225,    32.    344,    32. 

430,  26.  sein  Grundbesitz  zu  Straßb.  201,  42. 

430,  25. 
priorissa    447,  12. 
soror   Christina,   Burchard's   von   Truchters- 

heim  Tochter    1242  :  213,  32. 

conventus     309,   2.   321,   30.    322,    24.    sein 

Grundbesitz  zu  Straßb.     309,   2.   321,   28. 

322,  24. 
frater  Hugo     1257  :  310,  28. 
guardianus  Johannes    1257  :  310,  28.  den.? 

1256  :  305,  2. 
opus    309,  8.  322,  27. 
procuratores 

Heinrich  Marsilius  —    1257  :  309,  9. 

1258  :  323,  9. 
Franciskanerinnen  s.  Francisci  sorores 
Localität    306,  3.  310,  14. 
conventus  ordinis  s.  Damiani   286,  3.  289,  13. 

291,  1 ;  19.  305,  27.  308,  2.  309,  29.  321,  24. 

322,  38.   344,  15.   345,  22.  444,  8.  452,  28. 

derselbe  ?  ordinis  s.  Clarae    460,  34. 
Äbtissin    461,  8. 

A.  1258:  321,  26. 
procuratores  461,  9. 
sorores 

Agnes,  Waltram's  von  Hohenstein  Schwester 
1265  :  452,  30. 

Gertrud  von  Epfig    1264  :  444,  9. 

Landsberg  Gunther's  von  —  Tochter 
1265  :  452,  29. 

Lngardis  von  Hunenburg  [nach  1250]  : 
286,  38. 

Susanna  von  Landsberg    1260  :  345,  23. 
Hospital  hospitale   b.  Leonhardi,  xenodochium 

70,   10.   75,   35.   137,    23.   151,   16.   161,  26. 

175,  11.  252,  9.  280,  2.  288,  1.  395,  24. 
Locahtät    119,  16.  252,  19;  ff.  473,  18. 

capella     71,  25;  ff.  151,  21;  22. 
Grundbesitz    zu    Straßb.      70,    10.    75,    35. 

138,  11;  ff.  151,  17. 
personse,  quse  ad  hospitale  pertinent,  hospi- 

talarii     76,  35.  138,  35.  257,  18. 
fratres,  fraternitatem  et  consortium  habentes 
162,  7.  257,  18.  288,  1. 

Anselm    1251  :  257,  23. 

Arnold    1235  :  162,  3. 

Burchard    1335  :  162,  3. 

Konrad  faber  f  1253  :  288,  2.  seine  Wittwe 
Gertrud  1353:  288,  12;  ff.  sein  Sohn 
s.  Johannes. 

Johannes  clericus  Conradi  fabri  filins 
1253  :  288,  12  ;  ff. 


Strafbarg 


865 


HnRo    isr,l  :  257,  23. 

Ulrirh  (iiii  honpilali  farnnlnttir  fwol  Pfirgtr 
d««  ilMHiiitalii)    et  KiiccciiHorpii  kiii     Ijii  : 
7ß,  31, 
ülrirh     1325  :  lß2,  3. 
ptaporoR   iH-ro^riiii   infirmi      70,    2>\.    71,   M. 

7ß,  7.  lf)l,  2<).  2H«,  21. 
roctorcN     curatorc-K      mni^iitri     prornratorM 
pfldRpr     2&7,  IH.  39f.,  25. 
Alticri  Ri-ger    1331 :  176,  22.  den.?    ISM  : 

28K,  5. 
Koiirail  Virni-kom     tSSr,  :  102,  2. 
Dietrich  Stobphn     Wi','*  :   1B2,  2. 
Johnnncit  Knlp     12r,:i  :  2H«,  0. 
Hudolf  von  KcRoritliflim     1253  :  288,  6. 
Johanncii  Krim'«  Sohn     1231  :  176,  22. 
I'cfcr     1220:  lf)l,  3H. 
I.  Ulrich  unter  dnn  «frntr.» 
«acprdotcii  diio     2m,  23. 
scoluriN     28H,  23. 
St.  JohannPH  pxtra  ronro«  ad  nndu 
Localitüt    2(KJ,  2K  ;  39.  AU\,  2. 
convcntui  Roromm   ordini«  fratmm  predicft- 
tornm    224.  3H.  225,  33.   245,  38.   251,  21. 
2(54,  3!>.  2fMI,  1»;  M. 
St.  Lanrcntins  (Capolle  im  Münster) 
plobanuH  Heinrich     1228  :  169,  87. 
vicarii 

(lottfrid  «acrrdoB    1259  :  32ß,  7. 
Johnnnog     /;'(.(>■  :  4fi<),  9. 
Icprosi     1(12,  10.  188.  32. 
St.  Marjtarcthpncapclle     198,  10. 
B.  Mari»!  Maftdalcnie  ordinis  lororea   pcnitcntos 
extra  inuros 
Localit&t     185,  6. 

convcntns     184,  34.  202,  3.  298,  17.  808,  16. 
sein   Gmndbcsitz  zn    StraPb.     186,   6 ;    ff. 
2<I2,  3. 
f rat  res 

llausbcrgcn  Bnrchard  Ton  —  1357  :  806, 16. 
Konrad  convorsns     125G  :  298,  38. 
vgl.  IIiiRo  StraPb.  Bürger    1256. 
Witigo  «acerdos     12'>(i  :  298,  35. 
priorissa  Mcchtild     1256  :  298,  23. 
8.  Mnrtinua     71,  (5.  217,  20. 

Localität     20«.  24.  217,  20.  297,  10.  461,  40. 
402,  3;  ff.  4(i8,   14. 
cimitorium     4(11,  32. 
parocbia     243,  12. 

plobani  rectorcs     461,    39.    462,    7;    ff.    Tgl. 
2(59,  3(i. 
Albert      1211  :    12»,    10.      1316  :    130,    3. 
1320 :    148,    27.    der«.?      1321  :    154,    11. 
1234  :  155,  41. 
Otto     1266:  461,  31. 
1348  :  243,  3. 
St.  Marx   extrn   niaros  C»pello    mit   Hoipital 
97.  11. 
Lornlitfit    159,  10;  12.  173,  12.  176.  24. 
parocbia    222,  35. 

convontuB  159,  2.  173.  12.  176.  23.  196,  20. 
ordinis  «.  Sixti  do  «irbo  197,  1.  210,  30. 
gecundnm  x.  Augnstiui  regnlam  222,  1. 
22(i,  1.  ordinis  frittruni  prodicatonim  226 
not.  1.  241,  22.  24.\  18.  24»?.  1.  247.  «8. 
263.  3:«.  2(ay,  14.  sein  UrnndbeaiU  lu  StrtVb. 
176,  22. 
ronvorsi     liVl.  'Ml. 

eteniosin.trii  provlsi^rcs     98.  1;  ff.   169,  19. 
Burcbard     1LS2  :  98.  1  ;  ff. 
Konrad    1183  :  98.  1 ;  ff. 


',  ff 

!7    L'.'.'),  :• 


lJt4i  :  Iß»,  4.  2^  4. 
proeantor  Sigtlia    1948 :  941,  96. 
•oroTM 
Aau    SU6  :  IM.  Sl. 
Mmrnrata    19M :  198,  tt. 
SopEw    laM  :  196,  tj. 
UM:  196,  81. 
8t.  Matthias  vgl.  Kt  Kieeltaa  «4 
■.  Micb&belii  capell*  axti»  gwiM    14,  41.  vd. 
8tra*b.  Loe. 
Loealitlt    71,  4.  76,  Sl.  IM,  IS;  tt.  607.  la 
Mfioater    ■.   Utiriie  eUaateWB    doaoa  •tnmhk 
monastcritim     temphtn     (Abi    >«llKdnlii 
oMga^as  m.  «Stiaffc. 
K  iy»,  BisUk» 

U<  4M,  98.   68.  17.   «ft.   1& 

7n.  S.  S6,  86.  IIA,  81;  8«. 
117,  19.  ->,  tt.  188.  1.  166.  881 

176,   8.    :  261,  8:    11.    971;  99. 

886.  8.  814,  •S'}.  47»,  8a  479,  80. 
kltari* 
•.  Mari»    68.  88.  6a  99.  67,  4.  81.  a 
%.  Mari»    417,  80. 
ctriutia  frftm—  tnteUar  97a  la  86a  9a 

4ia  a 

»triom    96,  87. 
e«i>«ll* 

•.  KxAnm    940,  a 

«.  Laorrntii  %.  Stnlb.  8*.  LaiwUi. 
rhnnm      V^k   13.   If^  88.  17a  84.  180,  la 


-'4. 
31 


84.  117.  la  19a  91. 


149,  2<).  167,  J  1 
cripU    13,  13. 

rnria  frnlnim  Tgl.  Strktb.  Loe.  (nInUB. 
lettenrrc     366,  SB. 
muri  pccleti»    480,  17.  ^^ 

rofectoriam  53.  17.  19a  8a  989,  80. 
parocbia  »•  t:titt    84a  ''• 

Capitcl    7,  »  \  10.  81.  87.  9a  91 

28,  a  2i*.  :<<'.  ■■",  M.  81,  8a  88, 87.  86.  la 
Sa  9;  21.  47.  1.  49,  a  60.  8a  61.  U. 
68,  9.  54.  9.  55.  20.  6a  a  67.  8a  6a  8a 
63.  17.  64,  17.  ß.\  17.  77,  16.  80,  1.  »t  a 
8a  3.  88,  4.  89.  2.  96,  11.  96.  10.  90,  a 
100,  20.  lOa  21-  108.  16.  III.  89.  lia 
19;  22.  122,  1:  r.    I.Vi    21    \yy    18.    140, 

16.'  141.  1.  11  •■<.  16a 

80;  ff.  165.6.  1"  182,11. 

194,  31.  198.    1.   »tl.  4;i.  ««,  üfr.  906^  1. 

210.  9.  212.  21.   217.   86 ;  87.  99a  97 ;  87. 

22^).  la  24a  la  250.  II.  861.  a  866,  8a 

889.  81.    293,  26.   800.  a  808,  1.   804,  1. 

811,  81;   24.   8.«,   1.   86a   »j   *   »I,   1. 

441.  27    449    7.   44a  87;   8a   IIIIIBMIB 

f   67,  a  7a  ta  98.  9a 

7.  i8aa  i8a8a  in,9i. 

!    fr   n:    17;  a  14»,  17. 

17  "  1  -      16a  18. 17a  9a 

1^7,  (i.  I'.n),  I.  ^1,  In,  a  80ä  la  9Q>,  la 
8ia  16;  8a  887,  sa  88a  a  tn.  17.  89a 
la  887,  a  888,  a  88a  9a  94a  IS-  M».  6. 
864,ia86a8a86aM.86aa86a7. 
8W.  4;  la  871,  8a  979717.  m  » 
877,  lA  8«a  1.  88a  7.l9a  1.  Ä,  a 
884  84.  88»,  4.  887.  17.  >8a  1.  891.  ja 
861,   29.  86a  88;  »4.  87^   19:  81.  874, 

4;ia89ai;iaaM.taa9a8aa0aaa 

4ia  40.  4ia  89.  417.  8a  48a  98.  497.  8a 


rt' 
l: 

1  i-'. 
l'l. 


556 


Straßburg 


453,  37.   455,  29.    461,  35.   473,  8.   482,  8. 
sein  Grundbesitz  zu  Strafb.    140,  16.  141,  1. 
198,  10.  201,  42.  202,  36.  212,  22.  304,  11. 
339   1. 
camerarii    30,  11.  80,  2.  125,  29. 
Anselm    1089  :  49,  17. 
Arnold    (von    Bürglen?)      1224:    155,   28. 

1226:    163,  9;    19;    37.     1228:    167,    7. 

168,  35.    1229  :  169,  24.    1230  :  172,  18. 

[1223—1232]  :  181,  33. 
Berthold   von  Geroldseck     1308 :    122,  8. 

ders.  ?     1209  :  122,  34. 
Berthold    1143  :  70,  34.  vgl.  71  not.  1. 
Berthold      1216  :    131,  15.      1218  :   133,  5. 

1220  :   145,  40.  149,  22.  151,  35.     1221 

152,  24. 
Konrad    1129  :  63,  8.    1133  :  64,  2.    1134 

64,  3.3.      1135:    65,   11.      1137:    66,   4 

1143  :    71,  32.   72,  29.      [1143]  :    73,  22 

1144 :    78,    2;    22;    36.      1145  :    79,    21 

1146  :  80,  20. 
Konrad    12U  :  220,  30.     1247  :  235,  24. 
Friedrich  von  Entringen    1208  :  121,  17. 
Friedrich    1212  :  126,  16. 
Heinrich     1154:    84,    13.     1155:    86,   14. 

1156:    87,    17.    88,    27.    89,    18.    ders.? 

1189  :  104,  18.     [1185—1189]  :    103,  11. 
Werner      1094:    49,    25.      1096:    50,    12. 

1100  :  52,  29.  vgl.  49  not.  3. 
cantores  senger 
Berthold    1129 :  63,  7.    U33 :  64,  3.    1134 : 

64,   33.      1135:    65,    10.      Ji37 :    66,  3. 

1143  :    71,  32.    72,  28.      [1143]  :    73,  23. 

[1141—1143]:    69,    15.      ii44  :    78,    22. 

1145:    79,    22.      1146:    80,    21.      ii47 : 

81,  23.    1148 :  82,  18.  83,  25. 
Berthold    1181  :  97,  3. 
Berthold  1187:  101,37.102,13.  [1185—89]: 

103,10.     «93  :  109,  5;  13.     1199:   l\3,  3. 
Burchard     1105  :    53,  34.      1143  :    70,  33. 

vgl.  71  not.  1. 
Friedrich  von  Entringen      1201  :    114,  42. 

115,   29;   37.      1202:    115,  39.    117,  34. 

[1202]:    117,24.      1208:    121,    17;    23. 

122,  6.      1209:    122,  14;  30;  :J3.  123,  2. 

i.2Ii  :    125,  6.    126,  9.      1212 :    126,  15. 

1213  :   126,  23.  vgl.  not.  1.      1214  :   128, 

21.      1215:    129,    28.      1216:    130,    28. 

131,  14.     1218  :   133,  3;  29.    1219  :   140, 

7;  17.   142,  15.  145,  1.      1220:    145,  39. 

148,    9.      1220:    149,    22.    151,    6;    35. 

1221:  152,  23.  154,  35;  37.    1223:   154, 

30.      1224:    152,    41.    155,    28.      1225: 

157,    30.     158,    9;    30.       1226:    163,    9. 

12.27' :    165,  8.      1228  :    168,  34.  169,  36. 

1229  :  169,  24.      1230  :   172,  18.      1232  : 

178,    26.      [1223—1232]  :    181,   33.    vgl. 

128  not.  3. 
Friedrich  (von  Hagenau  ?)      1240  :    205,  4. 

206,  15.      1242  :    212,  24.      12U  :    220, 

29;  37.     1246:   231,  27.     1247:  235,  24. 

1248  :  244,  13. 
Heinrich  von  Geroldseck      1254  :    289,  40. 

1256  :   304,  4.  307,  12.      1257  :    312,  29. 

1261  :  365,  30.     X36^' :  365,  33.   381,  22. 

382,  9.     1263  :  391,  26. 
Herolt     1089  :  49,  17.     1094  :  49,  25.   vgl. 

49  not.  3. 
Lentfrid    1153  :  84,  3. 
Lentfrid    1155  :  86,  14.    1156  :  88,  27.   89, 

18;  37.     [1162]  :  91,  .35. 


Lentfrid     1183  :  100,  10.     1185  :  101,  16. 

Peter    1154  :  84,  13. 

Ulrich  von  Dellmensingen    1233  :  186,  33 ; 

40.  187,  12.      1234:  189,  14.  190,  2;  34. 

1236  :  196,  1.     1237  :  198,  2.  199,  4. 
Werner     [nach  1003]  :  43,  33. 
1264:  441,  26.  442,  6.  443,  27. 
cellerarii      67,  41.  103,  22.  108,  13.   165,  17. 

255,  29.  306,  27.  307,  13. 
Berthold  von  Schwarzenberg    [1185 — 1189] : 

103,  31. 
Konrad    1208 :  122,  6.    1209  :  122,  34. 
Eberhard       1129:    63,    8.     ders.?       IIU 

78,  22;  36. 
Friedrich    von    Hagenau     1233 :    185,  31 

187,  24.     1234  :  190,  34.     1237  :  199,  4 

1250  :  255,  36. 
Heinrich  von  Veringen   tunc  cell.      1193 

108,  38. 
Johannes  von  Erenberg      [1260] :    347,  26. 

1261  :  348,  32. 
Wolfrat  archidiaconns    1211  :  125.  7. 
Chorus    42,  23.  134,  14.  198,  26.  304,  10 ;  ff. 
vgl.  domini  supra  chomm    229,  18.  clerici 
chorales     168,  25. 
cnstodes    aeditui    thesaurarii      10.5,    15 ;    ff. 

108,  13.    243,  11.    269,   36.    418,   14;   ff. 

462,  13. 
Albert    (  von    Schneckenburg  ? )      [1202]  : 

117,  23. 
Arnold  von  Bürglen     1233  :    185,  31.  186, 

33.     1238:  199,  23.     1239:  201,  29;  39. 
Arnold    1207:121,3.    1208:121,17. 
Berthold  von  Ochsenstein  archidiac.     1251  : 

263,  9.      1263  :    393,  5.      1264  :    417,  1. 

418,  35.     [1264]  :  442,  15. 
Berthold  (2  verschiedene) 

If 33  :  64,  10. 

1143  :  69,  27.  1144  :  78,  36.  1145  : 
79,  22.  1146  :  80,  21.  1147  :  81,  23. 
1148  :  82,  18.  1154  :  84,  13.  1156  : 
87,  17.  8«,  27.  89,  18. 

1134  :  64,  33.     1135 :  65,  10.     1137  :  66,  3. 

1138  :    67,  11.      1143  :    71,  32.  72,  29. 

[1143]  :    73,  22.    [1141—1143]  :   69,  16. 

Konrad    1266  :  461,  30. 

Eberhard  von  Jungingen     1183  :    100,  10. 

1185:  101,  17.      1187:   102,  13.      1188: 

103,    2.       [1185—1189]:    103,    11.    vgl. 

105,  22. 
Eberhard     1105  :    53,  34.      1116  :    56,  14. 

1118:    57,    17.     58,    8.      1119:    58,    36. 

[1U9] :  60,  1.  ders.?  archidiaconns    1109: 

'ob,  22.    1143  :  70,  33.  vgl.  71  not.  1. 
Friedrich    von    Entringen      1211  :    125,   6. 

1219  :  142,  15.     1220  :  151,  35. 
Heinrich    von    Stahleck      1241 :    211,    34. 

216,    35.      1243:    216,    28;    36.    217,    1. 

12U  :  218,  19.  220,  29. 
Heinrich  von  Veringen    1181  :  97,  3.  ders.  ? 

1193  :    108,   38.   Heinrich    1190  :   105,  3. 

1191 :  105,  14.  1193 :  109,  5.    1199  :  113,  3. 

1200 :    113,    32.       1201  :    114,   42.    115, 

31;  37. 
Hezelinns    1096  :  50,  12. 
Werner     [nach  1003]  :  42,  33. 
1248  :  243,  2.     1249  :  245,  42. 
dapiferi 
C.    U89  :  104,  18. 
Dietlielm     1224  :  155,  28. 
Heinrich  von  Tannegg    [1162]  :  91,  36. 


Stralburg 


»7 


Hermann  (von  Krcnberjj  ?)     1»08  :  122,  7. 

K'O'J:  122,  ]i>;  ;W. 
Ulricli  von  Hnfwcicr    13t4:  \2»,'i2.     131S: 

lai»,  ÜH.     /i';»,':   l.'Jl,  lö.     tJilfi:    138,  4; 

31.    /i'/ö:  na,  Ul. 

dcrani  M,  2(!.  M,  2«;  2«;  39.  6fl,  !).\  57,  8. 
11(1,  28.   12H,  2.   lÜH,   1!'     fl"     ■•.ff 

liiTiiiK«r     /«w;;  fiO,  12. 

U.K.     Jir,!  :  M,  12. 

Ilcrlhoia  von  Oclmcniitcin  i3ia  :  ISO,  11. 
im,  17.  141,  3.  142,  ir>.  Uf»,  1.  1230: 
14f),  !«».  147,  :i7.  14"J,  22.   151,  iM.     1331; 

164,  35;   37.      /i'i'.i ;    1&4,  30.      1334: 

165,  27.  /i'i'5:  ir)8,  8;  80.  1«I,  32. 
1336  :  162,  37.  163,  9.  1337  :  UV>,  H. 
1338:  107,  1«;  ff.;  32.  1331:  175,  27. 
1333:  178,  2«.  [1333—1333}  :  181,  33. 
ii'JJ  :  186,  32;  40.  187,  12.  1335  :  löl, 
5;  17.  1337  :  198,  8.  109,  4.  1340  : 
206,  4.  1341  :  21Ü,  1;  12.  1343 :  212,  24. 
1344  :  220,  2» ;  37.  1346  :  23 1 ,  20.  134  7 : 
286,  24.  134S:  241,  16.  1250:  255,  .W. 
266,  10.  1351  :  257,  8.  263,  4.  269,  iß. 
270,  12.  1353  :  277,  3.  278,  7.  W«  : 
289,  39.  1355  :  293,  5 ;  31 .  J~'5fi :  800,  6. 
804,  4.  807,  12.  1357  :  312,  28.  1359  : 
839,  6.  1361 :  861,  4.  arckidiac.  1355  : 
293,  31. 

Dorthoia  von  Orhsonstoin     1363  :  892,  29. 

am,  1 ;  2.    \1304] :  442,  6.    1365  :  454,  24. 
Burclmril      II  1(! :    66,    14.    67,    8.      UIH  : 

57,  17,   58,8.      1119:   68,   36.      11U9]  : 

59,  !M. 
Karl     ;/37  ;  66,  8.     1143 :  72,  28.  74,  32. 

[1143\  .    73,    23.      11141-1143] :  69,   15. 

archidiac.    1138  :  67,  10. 
Dipznian    1139 :  68,  7.    1133 :  64,  2.    i;W  ; 

64,  33. 
Eberhard    1303  :  116,  89.    [1303]  :  117,  28. 

1307:    121,   3.     1308:    121,    10.     W09  ; 

122,   14;  30;  3,3.  123,  2.     1313:  126,  22. 

vgl.    not.    1.      1316:    130,    27.    131,    14. 

1318  :  i:W,  3.  vgl.  not.  2. 
Erlo  [nnch  101)3]  :  42,  3.3. 
Frico     11T6  :  »6,  25.     1181 :  97,  8.     1183  : 

9K,  .T».   99,   32.      1183:   100,   10.      1185: 

101,  16.     ltS8:  103,  2;  35.     //S9 .-   104, 

17.      lH8r>-nS9]  .-     103,     lO;     29;    86. 

1l!)l  :  105,  .32.     1193  :  U«),  6. 
Frif.lrirh     1314  :  128,  10.  vgl.  not  2. 
Oottfrid      1143 :    76.   3.      7i<4  ■   7><    I     21. 

7«.'. ;  79,  22.     1148  :  82,  l.'' 
H.     I//671  ■■  95,  1.3. 
Iliirlwin     /rwy  .  49.  17. 
Urrolt      tl(H):  52,  29. 
Ludwig     95  not.  1. 
IVt.r    1153  :  84,  2.    1156  :  87,  17.  88,  27. 

89,   18 ;  37. 
UciMliard     1148  :  88,  26. 
Ulrich      1199:    113,    2.      1300:    113,    82. 

1301:  114,  41.  116,  19. 
Wornhard     1318  :  VM\  29. 
Wolfrnt     H05  :  53,  M. 
diRpousator  Gottfrid    1334  :  189,  88. 
clcinio.iyunrii     198,  33. 
fabrioa  opus  eccirun    229,  22.  361,  2.  893,  SO. 

418.  21  ;  ff.  468,  21.  460,  16.  vgl.  118,  2. 

•i;«»,  IC. 

Grtin.lbrsiti  iii  SiraPb.    393,  80.  469.  20. 
computationibiia  fabrir»  qoi  pnMat  418.27. 
notarius  Johannes  Oet»    IMS :  tM,  14. 


1350:  SM,  11. 
277,  4.  tra,  8. 

•a.   ua$: 

11184^4. 

16.  W. 
■■■•/) . 


proenratorM 
B«rtboU  TMm    tM»i  804,  18. 
Koimd  OI«aia  ■■amfalar,   mttiäm, 
netor  UMtm    UUs  881,  &lMf  ; 
480.  10;  ift. 
raetom  OMCiatoi  oearia    S88,  17.  4181  U. 
480,  8:  ff. 
Ebarhard  von  RatriacM  tM»t  480, 8;  li. 
p...,.    . .  .    .   Mal«    1«M;  480,  18. 

0:480,  IS. 
>  '  ■   ptpctoC 

fr«t>  aadisa  ia  ntuttmi» 

c> 

frati 

A 

Ad«lb«ro    /  12. 

Adelb«ro     ,  18. 

Adelbero  / 
Adelgot  11 
AlIxTt  von  I 

1351  :   2.'. . 

1356:   3* 

328,  .30. 

1361  :  36«  I,  », 
Albort  Graf  von 
AllK-rt   von   "^    ' 

91,  10.     , 

diaronn«     i,  ■■ 
Albort  von  Schi.  -     1190:  106,  4. 

/'•'•     \'*i,  <;.  1199 :  118,  a 

rio«      11185—1189]  :    109,    14. 
1301:  114,  42.  116,  81:  87. 
A  -^tetobnum    1359 :  m,  tO. 

Ai'  ".148,27. 

Aldcncoa     [965-991]:  88,  86.  utUÜM. 

[965— 991 J  :  .39,  U. 
Alexjuider    l^U  ;  286.  l'< 
Anno    [965— 991 J  :  3li.   IJ 
Arnold  (3  Tersclu«dMM  ?) 
von  Maacbe    1193  :  109,  6,    i^OO;  118. 81 
von  Scbwabtberg    1198.110,17.    IMT; 

121,  .3. 
arckidiac.      [1185-1189]:    108.    18.    — 
diac.    190/.    116,  8.   —  aabdiaeoH« 
1301 :  116,  2.    [1303]  :  117,  88. 
i/M     109,  14.     1198:  111,  37. 
Arnold  von  Dürglw    l&M  .■  168,  87. 
Bcringor  i2  versffhiadwaf) 
von  Albeck     1309:  188,  86. 
von  Entrinaen   1318  :  188, 81.  areU4iaa. 
'  >">      122,   7.      1909:   188,   16;  8Bl 
;  -'6,  7.     1318  :  188.  6. 
h  la    1301:  IIA,  & 

B«rtbold    von    Dianbaig     1817.'   888,   4. 

1351 :  271,  M.    U59 :  88^  88. 
Bcrthold  von  Horbng    X847  .■  888^  88. 
Berthold    von    Oehawiitaia    (mar   aiaarf) 
i353 :  886,  I&  ankkUae.   1808:  888,  M 
istin:  407.  »7:  88. 
B<"  'JiT:  tM,  8. 

B.  1M7.-811,  tl 

BerthoM      1110:   Mi,    14.     [U19)  :  tO,  8. 

der».?  »rrhidiar,    liXI;  64,  8. 
Bartliold  (witvivle?) 
TOB  OchataatoiB    009:  121.  »4     t309: 

182,  S4.  188,  8.  1318  .  ISS,  4,  80. 
•.  Sckir»rMBb«rgB«rtlioM'sv«n  —  mtfo». 
1160:  »1,  la  I19i:  108,  14.  1191: 
109.  26.  atdiidiaa.  UOl:  116,  81;  87. 
1318:  188,  80  ai*nnini*ria«  fl?03l  : 
117,  84. 


558 


StraPburg 


Bruno     1160  :  91,  10. 

Bnrchard     1100:  51,  14.   ders.?   archidiac. 

1109  :  bb,  22. 
Burchard     1137  :   66,  4.  prepositus     1133  : 

64,  3.     1134  :  64,  34. 
Burchard  (4  verschiedene?) 

von  Granies  archidiac.     1191  :  10b,  33. 

von  Gregcns    1185  :  101,  17. 

von  Lupfen     1301:  115,  31;  37. 

subdiaconus     [1302]  :  117,  26. 

archidiac.    [1185—1189]  :  103,  12.  104,  9. 
1200  :  113,  39. 
Karl    1129  :  63,  8.  prepositus    1134 :  64,  34. 
Konrad  (wieviele  ?) 

von  Dellmensingen  archidiac.  1251  : 
257,  11.  1263  :  393,  6.  1264  :  438,  2. 
1265  :  447,  1. 

von  Eberstein     1324  :  155,  30. 

von  Entringen  1339  :  201,  40.  1247 : 
236,  4.     1251  :  257,  10. 

von  Gundelfingen  archidiac.  1191  :  105, 
33.     1301  :  115,  30;  37. 

von  Haigerloch     1239  :  201,  40. 

von  Hnnenbnrg  , archidiac.    1185:  101,16. 

von  Lichtenberg  1360  :  345,  8.  1262  : 
345,  37. 

de  Loifo     1350  :  256,  11. 

von  Otclbruke  1193  :  108,  31.  109,  5. 
archidiac.  1191  :  106,  1.  1301  :  115, 
30;  37.     1209:  123,  2. 

von  Scherweiler  1339  :  201,  30.  ders.? 
C.  von  Scherweiler     1348  :  241,  17. 

von  Wartenberg     1262  :  370,  16. 

von  Wolfach  1251  :  263,  9.  archidiac. 
1232  :  178,  27.  1234  :  190,  34.  1335  : 
187,35.195,35.  1336:  Idb,  31.  1339: 
201,29.  1351:207,  V.  1353:278,7. 
1355  :  293,  31.     1356  :  300,  7. 

1100  :  52,  30.    1116  :  56,  15.  57,  9. 

archidiac.  [1185—1189]  :  103,  11.  ders.? 
1193  :  109,  13.  1201  :  115,  1.  —  archi- 
diac. [1185—1189]  :  103,  12.  ders.  ? 
1193  :  109,  13.  1301  :  115,  1.  —  archi- 
diac. [1185—1189]  :  103,  12.  —  archi- 
subdiac.     [1185—1189]  :  103,  13. 

1160  :  91,  11.  prepositus  [1141—1143]  : 
67,  25.  archidiac.  1145  :  79,  23.  1153  : 
84,  3.  1154 :  84,  14.  1155  :  86,  15. 
1156  :  88,  28.  89,  19.  1188  :  103,  36. 
[1303]  :  117,  25.  1338  :  167,  33. 
Diethelm      1193  :    109,    7.    presb.      Möi  ; 

115,   1.    [1303]:  117,   25.     1208 :  122,   8. 

Jf.209.-     122,    16;    33.     1214:    128,    22. 

1318:  133,  5;  32.    1219:  142,  17.  ders.? 

i233  .•  187,  24. 
Dietrich    1116  :  56,  14.  57,  8.    1118 :  58,  9. 

1119  :  58,  36.     [1119]  :  60,  2. 
Diezman    JJUe  .•  57,  8.    1118 :  58,  9.    1119 : 

68,  36. 
Duodo  Presbyter    [965—991]:  38,  1.  39,  12. 
Eberhard  von  Jungingen  —    1209  :  122,  35. 

1213:  126,  23.  vgl.  not.  1. 
Eberhard  (2  verschiedene  ?) 

von  Entringen  1237:  199,  5.  1242: 
214,  35.  1247  :  236,  4.  i550  .•  254,  7. 
256,  11.  J25i  :  257,  11.  1252  :  278,  8. 
1253  :  281,  24.  1260  :  345,  3.  archi- 
diaconus  1356:  302,  22;  28.  1257: 
311,  5;  16.  i.259;  328,  28.  1361: 
361,  36.  1365:  447,  1.  i5C6 ;  460, 
8;  13. 


von  Sulz  1251 :  257,  10.  263,  10.  1253  : 
286,  18.  1260  :  345,  3.  prepositus 
1256  :  302,  22 ;  £f.  archidiaconus  1253 : 
278,  7.  1357:  310,  16;  ff.  i.25S  ; 
319,  22.  1359:  328,  29.  1361:  361, 
36.  i.265  ;  370,  15.  1364  :  433,  3;  28. 
1266  :  460,  13.  464,  28. 
archidiac.  von  Boofzheim  1241 :  211,  35. 
Eberhard     1100:  52,  30.  ders.?  archidiac. 

1109  :  bb,  22. 
Eberhard  (2  verschiedene?) 
[1143]  :  73,  23. 

archidiaconus    [1143] :  73.  24. 
1137  :  66,  4. 
Egino    1154:84,  U.    1156:88,29.    1160: 

91,  10. 
Ezzonis  puerulns    1039  :  45,  34. 
Friedrich  (2  verschiedene?) 

von    Entringen     1191  :    106,    1.      1193 : 
108,  31.  109,  6.     1196  :  110,  17.     1199  : 
113,  4. 
1198  :  111,  30. 
1193 :  109,  13. 
Friedrich   von   Hagenau     1220  :   148,    10. 
1230:    172,    19.      i.236  .•   195,31.   ders.? 
1224  :  155,  29. 
Gebhard    IIU  :  78,  22. 
Gerhart    1096  :  50,  13. 
Gerolt     1116  :  56,  15.  57,  8.     1118  :  58,  9. 
1119  :  58,  36.  prepositus     [1119]  .-  60,  1. 
Grimine     [965—991]  :  39,  12. 
H.     1334:  155,  41. 
Hartwig,    Otto's   von   Bmchkirchen   Sohn, 

acolitus     1116  :  56,  9. 
Heidenricus   von   Hohbarr     1199 :   113,  3. 
ders.?    presb.      1301:    115,   1.      [1202]: 
117,   25.      1208:    122,   8.       1209:    \22, 
15;  33.     1211  :  126,  9.     J5i4  ;  128,  22. 
Heimo     [965—991]  :  39,  13. 
Heinrich     1100  :  52,  30. 
Heinrich  (mindestens  2  verschiedene?) 
von  Stühlingen    1147 :  81,  24.  (mensur- 

narius  ?)     1154  :  85,  18. 
1147  :  81,  24. 

1137  :  66,  4.     [ii4i— 43]  :  69,  16.     1160 : 

91,  11.  archidiac.     1143  :  75,  4.     ii45  ; 

79,   23.     1146:  80,  22.      JJ53  .•   84,  3. 

[1167]  :  95,  17. 

Heinrich  von  Veringen     U88  :  103,  2;  36. 

Heinrich  (6  verschiedene  ?) 

von    Geroldseck      1209  :    122,    35.    wol 
nicht  ders.?      1235:    191,    19.     1242: 
212,  22.     1246:  231,  27. 
von    Luttenbach     (nur     einer  ?)      1208 : 
121,  25.     1227  :  166,  39.     1229  :  169, 
25.      1232:    178,  36.     J.234 ;   189,31. 
1235  :  190,  28.     i24ö  ;  204,  30. 
von    Ochsenstein     (nur    einer  ?)      1208 : 
121,  24.     1218:  133,  30.     1246:  231, 
27.      i247  ;    236,    3.      1251  :    257,    9. 
263,     9.      1255  :    293,     1.     archidiac. 
1225  :  161,  33.     1228  :  167,  32.     1333  : 
188,  23.     1241  :  210,  1.     i243;  215,  37. 
1352  :  277,  3.  278,  7.      i260  ;  343,  29. 
von  Stahleck     1240  :  204,  7;  29.  206,  15. 
1230:  173,  32. 
Hermann  von  Erenbcrg     1193  :  109,  8 ;  14. 
1213  :   126,  24.    ders.  ?    subdiac.      1201 : 
115,  2.     /^72057:  117,  26. 
Hermann  von  Wilperc    1257  ;  311,  28;  33. 
312,  3;  e. 


strafbarg 


H.rirmnn     1144  :  7»,  1. 
II.Tolt     low,  :  W),  13. 
II.  -■!  ..i.l.i.l,,.-,     lOH'J:  411,  17. 
Ilii/M     '    ,■  !   ■  luudone?) 

vuii  AUcwilru     11U3 :    109,  7.  «rchiUiac. 
Ui)l  :  lor.,  33. 

von    Krcibiir«      llHl  :    97,    4.      (//«5— 

jjs<j\ .-  \m,  :k).   ii'ji :  loe,  i.   uua  -. 

10»,  Jl;  ff.   KW,  7. 

prc»b.    \UHr,  -IIH'J\  :   108,  U.  —  prub. 
[llH/i-l/H'j\  :  UM,  13. 
Ilu(?o  vom  Stein     Ix'iit  :  .'UH,  32. 
lliiKo  Truv«roiiBi«    l:iJ3  :  IHö,  82. 
lIuK«     JUO  :  M,  14.  67,  8.     IT/ä :  68,  9. 

lll'J:  !>X,  m. 
Iliiiifrit     t  |/".)i'|:  47,  2. 
J.     UJl'   IZU  :  177,  13;  27. 
Jacob     läU  :   126,  8.     U)13  :  126,  84.  Tgl. 

not.  1. 
Jobnnncii  von  Frankmntoin  archidiac.  1351 : 

ar..),  10.     7i'.ü5  :  2!);t,  L'O.     1250  -.   302,  2. 

/^.'ÖO:  .'U"),  12.     WCi:  .H4»,  31. 
Jolmnnci  vom  Stein     1340  :  20n,  2. 
IraliiiKcn  F.K<-lolä  do  —  paer    11&5:  100,  32. 
I.ctitfrid  ur<  liidiac.     1103  :  91,  41. 
Ludwig    von    lluncnburg      IJOS  :    132,    8. 

133U:   172,    l'J.   ders.y    Ludwig   subiiiac. 

i;;0/:  llö  2.    [1303]:  117,2(1.  archidiac. 

WiS:    133,   6.      1319:    145,  2.      1238 : 

lfi7,  ,33. 
Ludwi);  (2  verschiodono  ?) 

archidiap.    114ii :  HO,  21.  —  1146:  80,  1. 

1137:  (>(i,  4.     iib'O:   91,    II.   archidiac. 
[1143]     r.\    9.r,      1156:  88,  28. 
Manpgolt  /'  :  3!»,  12. 

Maniuard  .  Ip    1347  :  236,  6. 

Morand     Hfiä  :   101,  18. 
Otto  von  llonfeld     130S :    122,   9.      1318: 

i:i3,32.  dcrH.V  Otto  snbdiac.  1301:  116,2. 

prosb.     131»  :  133,  fi. 
Otto  von  Entringen    1347  :  23«,  4.    1351 : 

2Ö7,  11.     1359  :  328,  2.     1366  :  460,  8. 
Otto    1135  :  6f>,  11. 
Potcr    1137  :  66,  4.    ii43  :  76,  4. 
U.  von  Oroifonstoin    t  ■'-'■^O  :  172,  8. 
Ucßinbald     1.%Y>— !W]:  ,Hi»,  11. 
Ueinbard  ^von  Thoiigen  ?)     1308:   121,  24. 

subdiac.     //;'(>;'/  .-  117,  26. 
Koinliard  von  Tlicngen  (nur  einer?)    1331: 

IM,  12.     1335:  1«7,  30.  liM,  18.     1337: 

\W,  ».     1340  :  20«1,  lö.     1344  :  218,  20. 

1347  :    23«i,  3.      1350  :    2M,  10.      1351  : 

257,  10.      1353:    281,  21.    arcbicabdiac 

7:Mi<;  23i>,  17. 
Ucinhard    [1141— 431 :  69,  15.    der».?  pr»- 

poBitns     ti'.)  not.  3.    archidiac.     [1143] : 

7.'t,  24.     1145  :  75»,  23.     1146  :  80,  22. 
IJicIiurd     1314  :  128,  23.     1239  :  169,  84. 
Uukor     132l:lM,2\.     1234  :  Ihh,  99. 
Uudeger     ItlO  :  6<l,  16.    prepositaa     1109: 

55,  25.     [1141-43]  :   (J8,  26.  Tgl.  not  2. 

arcliidiao.    1109  ;  56,  23.    1118 :  67,  17. 

M,  8.    /;7i;»/.-  CO,  1. 
Rudolf    von    Lichtenberg      1307:    121,  4. 

W/tf.-  i;W,  4;  31.     1219:  140,  8.     i;?:W: 

146,  1.  148,  10.    mon.surnariu»      [  I203J  : 

117,24.    archidiacomis      120S  :    121.  17. 

122,    7.       1209:    122.    14;    83.    128,    8. 

1313:    126,  IG.      1319:    146,8.      lUi  : 

154,  21. 
Ulrich  Ton  Dellmensingen    titS ;  ISS,  Sl. 


Dlrieb  Ton  BaArri«    Ui§:  IIS.  4.    XM7; 

121,  4       /JO0/  Itl,  M.  18».  7.     t$Ot: 
'  «9.    tfiJ .'  ItS,  iL  TgL  MC  I. 

iridi   nMi««.      UOt :    116,1 

U^w.',  .  117,  86. 
UIncb  von  Lapfm    £8M .-  S19|.  Ift.    iJ«t.' 

sau,    16.    ün.r    «oa    lüvin     XMf; 

28«,   19. 
Ulrich  (mindMtoiM  8) 

/i«jr.-  lUÜ.  II.    (l/«5-«fl;  lOS,  14.  - 
pfMb.    [ItSSSSll :  108,  1& 

i/60;  »1,  11. 
Volnur    [96S-»91\ :  89.  18. 
Walraa  tob  OtroIdMek     UM;  801  88; 

28.  804.  86.      VU7:  807,  87.      X8M; 

M.*.  89.  888,a&  unim^m. 

Waltrr  TOB  Oulbralw    10$:  108.  7.  lUf*^? 

Walt«r  rabdiac    XMi:  116,1 
Womo    U8S:  101,  18. 
Unirmaa    (M5— Mi] :  89,  11 
Wolfrat      tO»9:   60.    11     £109;   Bf;  tß. 

arihidiac.     1109 :  66,  88. 
Wolfrat    i;W« .  121.  84.  ardudiM.    WM: 

122.  6.      1309:    188,    16;    881    UBL  1 
1313  :  12«,  16. 

Pn  »«ft-M/].aet  11 

/:  r  TOB  —  xjtfi.aae,  17. 

hebdoiiu-iiiani     1911,  80;  1  T(L 

Herman. 

Thcodericiu. 
mcninrnarii  t.  prrpoiiti. 
miniatri  ofBciaU«  »«nriMiiM      68,  11  581  81 
60,  14.  86  84.  109,  8f.  874,  81.  TfL 

Kalp  Konnd  — . 

Kaln  Werner  — . 

Fridorich  •emu. 

Oarbart 

Qozolin  minifit<>r  frktram,  Stnih.  Btef«. 

In:  ■  de  — . 

8ii:  ralran,  Stnfb.  Bttgw. 

pinceru»  Uukw    USB:  168,  89. 
pistor    866,  88.  896,  87.  806,  87. 

1350:  266,  S4. 
porUrü      61,  17.   80,  16.   81,  9;  11  88,  17. 
108,  14. 

Adolboro    1147  .-  81.  84. 

Ar.    -   34. 

B'  ok     2fM:   lOi^  11 

Konrad  Ton  WaaMTsUli    1858:  888,  81 
Heinrich     1143  :  TS,  8».     UU  .■  781,  1;  81 

archidiac.     [114S[ :  78,  88. 
Heinrich    U56 :  88,  81  80,  80. 
Hanauu   tob   Bmborf     Viti :    188,  81 

mi:   189,  81      Ut»:    HO   R   148,  11 

14.%  2.    VaO:  14A,  40.  :  >»,  88L 

151.  8«.    1331:  164,  II.  A  89. 

V13i:  161,  3.1.      13M:  Itid,  lOi      1337 

16«,  88.    1338:  187,  7      /?W :  17?,  1" 

178,  88.    VOM:  177 

18«,  81  187,  83.     / 

191,  6;  17.    U5tf:  1  ( 

iMö:  806.  1 

Hr. 

B. 
I2v:' 
pnbtadar  '<6,  M;  fl 

888,  4«.'.  .'(«,  it.  «n.  •'•■. 
d«r  prolNUid»  bot«    11^  84;  81. 
Tgl.  rociB  BwtiadB. 
KlanJ<MdMeBMn(lBB  1888:  801,1 


S60 


StraPburg 


Otto  Patrnus    1359  :  333,  22.   1263 :  393,  6. 
Walter    1263  :  393,  6. 
prepositi  majores,  principales,  civitatis   7,  27 ; 

37.  8,  34;   ff.    9,  3.    63,    31.    77,   24;    ff. 

117,  5;  ff.  128,  13.  181,  13.    198,   15;   ff. 

283,  33.  302,  33.  312,  15. 
Adelgot      1129:    61,    29.    62,    28.      1132: 

63,  15.  1133  :  64,  2 ;  10.  1134  :  64,  32. 

1135:    65,  10.  1137:    66,  3.  [1131— 

1140]:   67,    19.      1143:    71,   31.   72,   28. 

75,   3.     [1143]  :   73,    22.      [1141—1143]  : 

69,  14.     IIU  :  77,  16.  78,  21.   archidiac. 
1135  :  65,  35.     1138  :  67,  10. 

Albert  (von  Schneckenbtirg?)     1202:   115, 

39;    41.     1205:   9,   40.     1207:    121,  2. 

1208:  121,  16. 
Aldericus     [965—991]  :  38,  10. 
Arnold  von  Bürglen    1240  :  206,  14.    1241 : 

210,   12.    211,  34.     1242:   212,  24.   214, 

27;    33.      1243:    215,    16;    37.    217,    1. 

12U :  218,  19.  220,  29 ;  37.     1247  :  235, 

28.     1248:  241,  15.  vgl.  205  not.  1. 
Arnold     1208 :    121,    23.    122,    5.      1209  : 

122,  13;  30.  123,  1. 
Berthold  von  Schwarzenberg    1183 :  100,  9. 

1185:  101,  15.    [1185—1189]:  103,  9;  21. 
Berthold     1261:  361,    4.     1264:   417,33. 

441,  26.     1266:  464,  27. 
Bruno     [nach  1003]  :  42,  33. 
Bruno    1100  :  52,  29.    1105  :  53,  33.    1116  : 

58,  13.     1118  :  57,  16 ;  26.     1119  :  58,  35. 

[1119]:   59,    34.    60,    7.     1122:   60,    32. 

[1141—1143]  :  68,  25.  vgl.  not.  2.    1143 : 

70,  33.  vgl.  71  not.  1.  archidiac.    1109 : 
55,  21. 

Burchard     1089:  49,  16.     1094:   49,   24. 

1095:    50,    5.      i096 ;    50,    11.      1097: 

50,  23.  vgl.  49  not.  3. 
C.     104  not.  2. 
Konrad      1145 :    79,    21.      1U6  :    80,    20. 

1147  :  81,  23.     1148  :  82,  18.  83,  25. 
Konrad     [1162]  :  91,  35.     [1167]  :   95,   13. 

1176  :  96,  25. 
Eberhard  von  Jungingen     1189  :   104,  17. 

1190:  105,3.     iJM:  105,  22;  32.    1193: 

108,  12.  109,  12.     1199  :   113,  2.     i200  ; 

113,  32.     1201 :  115,  29. 
Friedrich  von  Hagenau    1250  :  255,  30;  36. 

archidiac.     1251  :  263,  8. 
Heimo     [965—991]  :  39,  11. 
Heinrich  (von  Veringen?)     [1202]:  116,  1. 
Reinhard    von    Thengen      1211  :    125,    6. 

1212  :  126,  15.      1213  :   126,  22.      1214  : 

128,  3.     1216  :  130,  27.  131,  14.     1218  : 

133,  3;  29.     1219:   136,  11.   140,  7;   17. 

141,  3.   142,  14.    145,  1.     1220  :  145,  39. 

147,  4.   148,   1;   27.   151,  6;  34.     1221: 

152,  23.  154,  10.     1223:  154,  29.     1224: 

152,    40.    155,    27.      1225:    158,    8;    30. 

1226:   163,   8;   19;   37.      1227:    165,    8. 

1228  :  167,    6.     1239  :   169,   23.     i23i  : 

175,  27.     [1223-1232]  :   181,  8.     1233  : 

186,  32;  40.  187,  12;  23.     1234:   190,  2. 

i236 :    195,   39.      1237 :   198,   3.   199,  3. 

1239:  201,  29;  39.     1240:   205,  4.   vgl. 

104  not.  1.  105,  34.  126  not.  1.  205  not.  1. 
Reinhard      1153:    84,    2.      1154:    84,    12. 

1155  :  86,  13.     1156 :  87,  17.  88,  27.  89, 

17;  36. 
Walter   von    Geroldseck      1252:    283,    34. 

1253  :  283,  2;  38.    1255  :  293,  5.    1256: 


300,  6.  304,  4.  307,  12.     i857 ;  311,  23. 

1259  :  339,  5. 
1249  :  249,  6. 
prepositi    mensurnarii      64,   37.    67   not.   4. 

89,  14;  19.  116,  3.  302,  3. 
s.  fratr.  Albert  von  Schneckenburg. 
E.  fratr.  Berthold, 
s.  fratr.  Burchard. 
8.  fratr.  Karl, 
s.  fratr.  Konrad. 
B.  fratr.  Eberhard  von  Sulz, 
s.  fratr.  Gerolt. 

s.  fratr.  Heinrich  von  Stühlingen, 
s.  fratr.  Reinhard. 
8.  fratr.  Rudeger. 
8.  fratr.  Rudolf  von  Lichtenberg, 
prepositus  curiae  in  Bersa    1134 :  64,  34. 
prepositi    (p.    majores    oder    mensurnarii?) 

25,  37;  ff.  51,  2;  5.  vgl.  8,  37. 
primam  missam  sacerdos  qni  celebrat  —  — 

162,  8. 
procurator    131,  1. 

1231—1232  :  177,  15. 
regis  prebendam  tenens  persona    244,  31. 
scolastici  scolarum  magistri     100,  31. 
Konrad   von  Wasserst clz      1242 :    213,  30. 

12U  :  220,  29.      1247  :  235,  24.      1248  : 

239,  17.  241,  16.     1250:  254,  7.     1251: 

257,    9.      1253 ;    285,    23.    vgl.    not.    2. 

1256  :  304,  4.  307,  13.     1259  :  339,  23. 
Hartbert     1143 :  71,  32.    72,  28.      [1143]  : 

73,  24.      IIU  :    78,  36.      1145  :    79,  22. 

1148:  82,  19.  83,  25.     1153:  84,  3.    1154: 

84,  13.      1155  :    85,  30.  86,  13.      U56 : 

89,  18. 
Heinrich  von  Hasenburg    1160:  91,  9.  vgl. 

not.  1.  [1167—1174]  :  96,  39.    scholarum 

dignitatem  tenebat    iiSÖ  ;  100,  31. 
Hcsso     1116  :  56,  14.  57,  9.     1118  :  bl,  17. 

58,  8.     [1119]  :  60,  1;  40.     1143  :  70,  33. 

vgl.  71  not.  1. 
Hezel     [nach  1003]  :  42,  34. 
Marcus     1213:  126,  23.  vgl.  not.  1.     1214: 

128,  22.      1216  :    131,  14.       1218  :    133, 

3'  29. 
Marcus     1263  :  394,  13. 
Marquard    1266 :  459,  19.  460,  13. 
Morand      1187 :   102,  13.      1189  :   104,  18. 

[1185—89]:    103,    10.    104,    9.      1190: 

105,  4.      1191  :  105,  32.     1193  :  109,  13. 

1200:    113,    33.      1201:    114,    42.    115, 

30;  37.     1202  :  115,  40.     [1202] :  117,  24. 
Ulrich  von  Dellmensingen   1219 :  140,  8;  17. 

141,  3.  142,  16.  145,  2.     1220  :   145,  40. 

148,  10;  27.   151,  7;  35.     1221  :  152,  24. 

154,  11.    1223:  154,  30.    1224:  152,  41. 

155,  28;  38.  1225  :  156,  9.  157,  30.  158, 
9;  30.  1226:  162,  31;  37;  40.  163,  9; 
19;  37.  1227:  163,  34.  165,  8.  166,  38. 
1328  :  167,  6.  168,  34.  1229  :  169,  24. 
1230  :  172,  3.  173,  4;  31.  [1333—1233]: 
181,  33.  1333  :  186,  33;  40.  187,  12;  23. 
1337  :  199,  4.  archidiac.  1237  :  198,  39. 
vgl.  128  not.  3. 

tributarii    95,  23;  ff. 

vicarii     52,  l7. 

Vögte    25,  25;  36.  31, 10.  32,  8;  ff.  33,  21;  ff. 

51,  10.  312,  10. 
zaphenambaht     Spinae      officium     Verwalter 
255,  28.  306,  27. 

nnderzaphenambaht  Verwalter    307,  12. 


StruPijurK 


«».1 


Cuno  vor  dom  —  t,  Cono  SJrnH),  ntirK«r, 
Dietrir.li    vor    dom    —    *.    Diolrirli    Slrafb. 

BürffiT. 
Ht.  NicolaUKcapell«    W,  8. 

cloricuii    ö!>,  Iß;  ff. 
Ht,  NicolauH  uder  Ht.  Mnttbiaii  oxirn  miiro*  ad 

iiiiduM 
l,u<;iilillif    29»,  Vi.  2«fl,  I. 
cuiivi'iitilH  Hororum     204,  10.  ordiniN  fratram 

|.ii'ili(!it()iiim      225,    il3.    2.'«),    .'».    240,   a. 

247,  2.    2Ur.,  12.    21>fi,  1.    3<)M,  H.    4«2,   28. 

Nniii  Urtindbt'Nilz  /.ii  Mtnilll).     20t,  Kl. 
frnfcr    conventiB    Heiiiricli       fl"       "7    20. 

t.'.w :  ma,  27. 

iM:iI'i«*f  ri 

l:.  inl^'.l.l    imiiur     1366  :  MVA    i; 

f^y.wUi      IJhO:  4«m,  7. 
I.  FetruH  junior    tuKh  lt'J6  in  xuburbio 
Locftlitilt       45,  U'J.   4fl,  ö;  LS.    72,  15.    m,  4; 

(J;  32.  281,   10;  20. 

iiurorbia  hcu  IbcKniiraria     24.'i,  II.  :l<),'),  28. 
;ftpitel      46,  25.  4fi,  12.  48,  2.   72,  V.  H.-.,  22. 
99,  8.    101.  23.    12;j.  ;»0.    254.  Ifi.    2<i,'»,  18. 
805,  27.    .TM,  27.    «JM,   19.    mtfi,  m.    «ein 
Grundbesitz  zu  StrnPb.     85,  23  .H.31 ,  27 ;  28 
cantor  FnulinuB     /;',?»  .-  398,  21 
cellcrarii 

JobnnnpB     J249  :  2iT,W.  den.y  J      K'34  : 

18«,  33. 
Rudolf     HHL> :  98,  .<W.  99,  87. 
Wilhelm     11H7  :  102,   1«. 
.tistodcs    fhesnurnrii       72,    18;    ff.    243,    II. 

2()i»,  ;«;.  ;t(ir),  28.  :u)fi,  15. 

Hruno      W/o.  131,  18.      WVO.  147,6;  ff. 

140,  23. 
Heinritdi      Udi :  88,\lß.    ders.?    H<'iMrl>). 

UHl  :  97,  4.     i/S7  ;  102,  16. 
Rndcser     fjr,7  :  307,  28. 
Zpizolf    1143  :  72,  7. 
W4«.-     228,    36.    248,    3.     der»?       Ijil: 

270,   12. 
dotnni     .'106,  16. 

Konrad     1257  :  .W7,  28. 

Eberhard     11H7  :  102,  15. 

Johanne«     ;i'49 ;  247.   Iti.      /  18. 

Keinbold      1316  :  131,  17.      /  19. 

1330  .   149,  23. 
Wcmcr     1331  .154,  22. 
13.14  :  189.  .32. 
familin     8»,  32. 
frntrcs  canonici 

HiTiihanl     //.«;  86,  Xi. 

ll.iwardus     1347:  23«,  19. 

Huri  hard     llti7  :  102,  17.    wol  nicht  der«. 

Hur.lmrd     /;';';  .•  154,  28. 
Konrail     r.>31  :  IM,  22 
t'unibertus     lO'M  :  49,  2«. 
Eberhard     ltH7  .   102.   1«. 
Egololf  von  Landsbcr«     1260  :  846,  6 

1363  :  .346,  37.     IMii  .  4M,  IS;  16. 
Erboldoramis     lir>r, .  8«,  1«. 
Friedrich     1363  :  28ß,  19. 
Gernodu«     IIW  :  102.  16 
Oottfrid     1145  ■  79.  27 
Oottfrid     /;,S7  ;  102.  17 
Oottfrid       1330:     172.  2(.>.   173,  ö.       1334: 

189.  ;w. 

Heinrich      1145  :    79.    27      '        '     Ilfiurirb 

11167-74]  :  5¥1.  40, 
lluKo  11S7  :  108.  16. 
Humljort     1187  :  108.  7 ;  15, 


JobannM  Ti. 

Hndi-ffr      /  'iS, 

W  .■•:      /  ■/■'     14»,  SO. 

\\  •...'■.    j'i'    ut,  so. 

W  '1X7  :  UU.  I». 

poti 

AumIiu     // 
Konriul     / 
1320:  U< 
prebAndarii 
J..' 
J. 
'/. 
V"\ 
AJi.. . .     ... 

Berthold     / 

Borchard  t  ..',14. 

Konrad     // 

Ebwhard   -,  1313:   IM.  tS. 

1216:   i:t  ui     tun  : 

102.  14. 
Eberhard  II. 

Hartbert     /  f^  8fl    13 

Heinrich     /  :  .-  807,  t1. 

H«>w«linni»  .lot  8. 

(1  M.1M,9. 

I  .  ?      MM  .• 

•H\.  ii. 
Molaatici 

A1b«ro     1155  ,  86,  6 ,  16. 
HartoiiK     1187  .  108.  16. 
Heinrich     1259  .  3.3»,  t. 
lerrientes     86.  26.  109.  38. 
Vogt  Cono  von  Qnatxcnheim     im     86.  80 
W,  18. 
t.  Petras  aeaior 
LoealiUt    68,  W. 
paroehia    166,  S9.  447,  9. 
|iatronnt    801,  I. 
idebnn    Kajrn     r?n     216.  X 
1.  Wt  eeelMit  t98;80. 

Lo. 
Rnfa  ec«l«*tA  UodeaJLUgbea  exti*  BuriM    t07, 
7   868,  86. 

'     872.» 

fraternitaa    16S,  9.  SM,  tl. 
•.  £>tcpbanni  Tgl.  Stnfb.  Loe. 
LoeslUit    «r  »•  nt.  n  in.  lt.  41S.  88. 
476.  1. 
cimitpfiaro    466.  8. 
paroehia    848,  18.  448,  80.  vgl  889,  86. 
eonventaa   capitBhuB    ordiaia    •.    Aanaliai 
]!•   u    o)  i^  89, 8».  41, 10.  n,  17.  90, 19. 
I  •;,  &  199,  85.  811,  17.  846,  la 

2K.        .8,  86.  887,  6.  898.  8.  816,  88. 
886,  88.  84().  86.  4SI,  84.  488^  81.  4M,  7. 
4^.^.  2.  «ein  OrtmdbMHs  es  f^traf^    SO.  87. 
36.  »iL  1 
.'2:  8».  4.'  ff- 

At«l«    i*t>t6:  »,9. 
Baeilla    «MI  •  19.  88.    ««M;  88.  86. 
i>ri!.i     r  1«. 

H..Ia    •  _".>. 

r.  124.  M. 

1 

M 
inpriiauus   liuM     2806:   191,  86. 

.  'lomu    186,85.  888,  18. 
fmlret  cMOBid  priliMidarii     80L  Sl ,  86^  81. 
83    41,  SS    48.  Sr  946,  88.  887,  16;  ff 


la    /MC*  MO»;.  48. 18,  81. 
.-.ov  .  886,  88.    IMf    848.  87. 
il6,  19. 


562 


Straßburg 


Berthold    1257  :  311,  6;  16.  ders.?  Berthold 

von   Diedelsdorf  oder   Tiersdorf     1259  : 

328,  35.     1260  :  345,  34. 
Branz  Sifrid  —     1265  :  449,  31. 
Erbo  vicedominus,  wol  provisor  der  Abtei 

[nach  1003]  :  42,  13 ;  32. 
Hugo    1211 :  125,  10. 
L.  sacerdos  prebendarius    1238:  199,  29. 
Lampert    1233  :  187,  1. 
Nibelung    1233:  187,  1. 
S.  sacerdos     1238  :  200,  24. 
Werner     1211  :  125,  9. 
Werner    1211  :  125,  10. 
tninistri  »ditui     20,  22.  24,  4. 
plebani 

Hermann     1211  :  125,  9. 
Ulrich     1233  :  186,  33.     1238  :  200,  24. 
1248  :  243,  4. 
provisor  echonerans     20,  21.   24,  24.   63,  24. 

vgl.  fratr.  Erbo. 
sacristae 
Dietrich     1261  :  348,  36. 
F.     1238  :  200,  24. 
sorores  canonicse    20,  22 ;  26.  42,  21 .  63,  24. 

177,  33.  287,  27;  ff. 
Mechtild  von  Kindweiler    1259  :  327,  3;  9. 
Vogt    20,  14.  24,  27. 
s.  Beringerus. 

Otto  von  Geroldseck     1160  :  90,  34. 
St.  Thonias  Thoman  Thftman  vgl.  Straßb.  Loc. 
Localität    45,  36;  39.  71,  15.   76,  24.  94,  14. 

111,    10;    22.    161,    8;    18.     209,    25;    ff. 

427,  10.  444,  37.  462,  3. 
altaria    208,  39. 

custodis    208,  36. 

defanctis   ad  missas  pro   —  depntatam 
161,  4. 

s.  Egidii     209,  12;  ff. 

super  lettenario     209,  26. 

majns    209,  30;  31. 
Camera    208,  39.  2C9,  2. 
capellse 

s.  Marise     169,  2. 

s.  Nicolai     208,  34. 
cellarinm     78,  16. 

Chorus    99,  20.  150,  3.  208,  38.  209,  1;  ff. 
lettenarium    209,  26. 
muri  ecclesise     427,  19. 
pistrinum    444,  24. 
refectorium     98,  10.  132,  15.  208,  31. 
sepulcra 

Gerlindis     161,  18. 

Sabin«    150,  24. 
tectum  ecclesise    43,  30. 
territorium     99,  13. 

Capitel  conventus  43,  21.  69,  24.  71,  5; 
21.  76,  27.  78,  6;  32.  82,  33.  89,  29.  93, 
10.  97,  10.  99,  7.  111,  1.  123,  11.  1.30,  9. 
131,  25.  132,  17.  138,  27.  141,  23.  148,  16. 
150,  1.  152,  4.  159,  1.  160,  30.  164,  23. 
166,  20.  169,  1;  30.  172,  25.  182,  37.  190, 
9;  29.  194,  11.  196,  2.  200,  30.  203,  24. 
208,  13.  225,  16.  227,  6.  231,  16.  232,  3. 
233,  28.  242,  18.  244,  18.  249,  7.  254, 
15;    21.    256,    19.    257,  37.    263,    13.    286, 

25.  292,  1.  298,  31;  32.  324,  13;  14.  335,  26. 
346,  29.  394,  19.  396,  36.  397,  17.  427,  10. 
444,  23.  sein  Grundbesitz  zu  Straßb.  94, 
13;  ff.  111,  3.  123,  16.  150,  2.  166,  20.  182, 
36.  203,  25.  227,  32.  256,  20.   286,  26.  335, 

26.  346,  30.  397,  18.  444,  25. 


camerarius     208,  14. 
cantores    208,  22. 

Konrad     [1226—1238]  :  200,  32. 

Erbo     1258 :  322,  3.     1260 :  347,  4.     1265  : 

444    26. 
Johannes     1219  :  142,  19.     1220  :  150,  39. 
Nicolaus     1247  :  236,  5. 
Rudeger    1197  :  111,  5. 
cellerarii     150,  33.  152,  5.  324,  14. 
Algot    1182  :  99,  35. 
Diether  (einer?)   «97.111,6.   1217:  i^2,  8. 

1219  :  142,  18.     1220  :  150,  38. 
Gottfrid    1159:90,8.     1160:91,12. 
Hugo     1145  :  79,  26. 
Reinbold     1358  :  324,  26.     1260  :  347,  5. 
Sigeboto     1226  :   164,  38.     1233  :    183,  18. 

1235:  191,  20.     1240:  204,  8. 
Chorus      150,  23.    208,   38.    209,   17;   ff.    vgl. 
auch  «Chorus»  unter  «Localität>  u.  sacrista. 
clerus     132,  14. 
colonus  s.  J. 
coqni     152,  5. 
coquin»  prebendula  Inhaber    324,  34 ;  ff. 

Hugo  regelarius    1258  :  324,  34. 
custodes    94,  9;  ff.  99,  18.   166,  31.   208,  14. 
Konrad     1243:    215,    37.     1247:    237,    9. 

ders.  ?  Lebelin     1243  :  216,  2.     ders.  ? 
Heinrich     1265  :  444,  26. 
Otto     1145  :  79,  25. 
Rudolf    1153  :  84,  4.     1159  :  90,  8. 
1257  :  31.3,  27.  314,  17. 
dapifer    324,  32. 

Werner    1219  :  142,  18. 
decani      150,   29;    32.    160,    7.    161,    13;    15. 

169,  16.  208,  22. 
Burchard     1249:  245,  13;  17.     1250:  254, 

23.      1251  :    256,    22.      1253 :    286,    28. 

1255  :  292,  3.       1257  :  307,  28.       1260  : 

347,  4.     1265  :  444,  26. 
Engelbert      1159:    90,    7.      1160:    91,  11. 

1182:  97,  12.  99,  34.     \  1225  :    159,  11. 
Gottfrid     1145  :  79,  25. 
Heinrich      1217  :    132,  8.      1219  :    142,  18. 

1220:    150,    37.      1226:    164,    26;    37. 

1230  :  173,  32. 
Hugo     1210  :  123,  25. 
Ulrich     1197  :  111,  5. 
Wolfhclm    1233  :  183,  18.     1235  :  191,  19. 

1236  :  194,  21.  196,  36.     1240  :  204,  7. 
[1248]  :  243,  39. 
episcopi  prebendarius     161,  11.  209,  8. 
fratres  canonici 

Albert    1182  :  98,  37.  99,  37. 

Berthold    1182  :  98,  38.  99,  37. 

Burchard     1182  :  98,  1. 

Burchard      1182  :   98,  17 ;  37.  99,  36.    wol 

nicht  ders.  ?  sacerdos     1220  :  150,  38. 
Konrad  (wieviele  ?) 

von  Colmar    1220  :  150,  39. 

Leitreche    1225:  156,  27.    1258  :  328,  39. 
1259:  328,  31.  339,  9. 

1159  :  90,  8.  —  1220  :  150,  38. 

1182  :  98,  1 ;  ff. 
Crafht    1145  :  79,  25. 
Dietrich      1182:    98,    37.    99,    37.     ders.? 

Diether    1211  :  125,  8. 
Eberhard  [1226—1238]  :  200,  33. 
Engelbert    1145  :  79,  26. 
Erbo     1182  :  98,  37.  99,  36. 
Friedrich      1182:    98,    37.    99,    36.    ders.? 

1211  :  125.  9. 


Strafburf^ 


(irrhard  IHr, 

(iottfriil  ll'i'> 

lli'illlirli  . 

Ili'iiinril  /;/(,, 


7»,  26. 
»0,  H. 

•26. 

ingeo    1340  :  2M,  H. 

1174)  :  Ofl,  40. 


iii'iiiiicii    /'.'/«>.'  i:u,  16.    /.;'/7;  las,  9. 

Hi'MMo  von  ErHffin     l'UH  :  24.'    '         ' '/fl  .• 

244,   li».      VM!>  :  44!»,   l'J. 
HfllKf)      //'' " 

t   Ill'HHO         /  4. 

llii);o  (iiiii.  vonchieüene) 

tlH'j  :  :>  ::,.  -  utia  :  98,  8«.  - 

//öi'.  .  ,  ..    .'■>,  :n. 

U8:i :  m,  IH.     /ij//  •  12»,  !». 
Johnniioii     ltn:>  :  ÜH,  3«.  W.  'Mi. 
Jiiliiiiiiii'H  hciil)«     1:100  :  ;U7,  0. 
Iititdlil     innKiHlor    vincaram    in     Hattiitadt 

lä^iO  :  1(M,  35». 
Manno    lO'Jl :  4»,  2((. 
Otto  ronviTHUH,  magister  cariic  in  Hsttatadt 

/i'i'«  .•  KW,  ;«». 

Ilnlii.nl      /.•;/  .    IKJ,    19. 

liii.i.r'  1     "■^j :  !W,  3«;  iW,  3.> 

Hu.ldlf     //;.j  •  7it,  2.').  dcri.y     i/ij;  ö«,  15. 

Hudolf     //n;'  ;  118,  .'l«.  !Ht,  86. 

Ilu.lolf    ii'J.y  ;  IKS,  l'J.     72.76  .■  ISM,  21. 

.-^i;.  Iioto       1210:     123,     l'J.     Rubdiaconna 

ir-lO  :   15(>,  .S!>.     7i>.2i  ;   164,  22. 
Ulri.h  von  HnlliiiRcn    Wi'ö:  16«,  11.  167.  1. 
Walter  von  l'fiillinRcn  /;'33;  ItK),  21.  191,20. 
VV(Tiit>r  (iiiiiidi>8t(Mi8  2) 

von    Wulxhoim      l:i40  :     204,   8.      1348: 

241,  10.     n'OO:  MI,  6. 
11SI>:  !)8.  IW.  !«»,  37.     1331;  154,  21. 
Willi.  1,1,      //•,-,  ;  H(>,  16. 
WollliiliM     /:.'■.'.-..•  16«,  27.     1336:  164,  88. 
lu-)>domadnriu8     l«l,  11.  169,  12;  Iß. 
mniiNioiiarii     <J3,  27 ;  ff. 
offleint i     227,  16;  ff. 
pineonii»    208,  1».  20!),  26.  324,  31. 
Otto     tlH3  :  98,  36.  i)9,  37, 
Rudolf     1333:  IKi   19. 
Sifrid     13.VJ  :  .'{36,  27.     1260  :  347.  5. 
Wcrnor      1310:    131,  16.      1319:    142.  18. 
1330  :  160,  38. 
pistores 

Heinrich     1330  :  161,  2. 
Sifrid     il3tO:  123,  12. 
portarii     111,18,   I.SO,  10.   liV»,  1.''    «T    iw:  38. 
l«!»,   10.  208,   16.   201»,   16. 
Uottfrid     ll4!i  :  79,  26. 
HnRO       1317 :    132,    9.       1319  :     142,    19. 
1330  :    160,  2.      1331  :    154,  22.      1333  : 
183,18.     J,!»6 ;  194,  21.  196,  Sa     1340: 
204,  8. 
JohanncB     7560  .■  347,  5. 
Oft.)     11fi3  :  98.  .36.  !>9.  34. 
prrhendarii    viearii      161,    14.    208,    90;   86. 
209,   24.    227,  16;  ff.    242,  80.    i44,  18. 
.324,  36.  444,  24.  Vfil.  roqninM  prebeadnl* 
n.  rpisoopi  prellend». 
Burvhnrd     130!i :  444,  23.  dem.?  MMseHoa, 
rertor    rnpelln^    in    rimiterio  rccleai*    t. 
Martini,  rierieu»  O''  '■  tiani  a.  Mm» 

tini     1300  :  4«1,    l:  ff. 

Konrad  presbyt»r     J,-  ■■-•  '■ 

\\i]    Kriedrieh. 
preposili      ".•!".   22     161,1«.    ....   .     208,88. 

S    -MI,  27.  264,  31.  266,  l'J.  347.  1. 


Korthuld       n.>.( 
114Ö  :  79,  24 


«4      10 


im       78      6. 


Konrad     Hi9  :  f»,  ». 

Knnmd     13S6 :   180,  tl.  191,  I. 

■o :  au.  8. 

lOM !  49,  98.  vkL  Bot.  8. 
t rtodrich  U—bM  sMuftii    ilmtek  10O7I : 

46,  »;  II 
rri-dfl.  l.     //•-/    »7,  4.  vgl.  aot  8 
"V,    in     '.•'      '.A      tiaH:    108,    fl. 
1"    .'.      //'<,      HO.  I«.     1197 :    111,  1 
;/•'■-     III    ^) 

II  '88.      an:  164,86. 

38. 

II.l .    1007)  :4A,  89. 

Manno     lOitC  :  60,  IS. 

v;,,.i.„.      /./s     •541,  9;  tt.     1849;  «lA, 

>9.     UtO:  1U,  88. 

19.    18» ;  881  88i 

-4:  898,  81.  809,  1. 

'«,  9.     IM8:  880,  1. 

Ijirtt  :  Ml,  4. 

Kudolf    Ton    LiehlMilMrg      UtO :  188.  86. 
tJU;  .   131,  16.     t31H  .  138.  4;  81.     1919  .- 
14(1.  8.  142.  17.     r??0-    14A.  I.   148,  91 
160.  1      1331 
Rndolf    7/0,1  .!• 
7aJ0.  172,  39.  1.1,  1. 
1336  .   19fi.  a«. 

7?r     39.  239.  86. 

reg<  o     13iH  .  S84.  M 

■acrixi..  •*."<■ 

■colarM  ' 

Fricdrui.  ;..-.    ..  '    f2. 

Rcolastici  808,  82 
Konrad  13in  i 
Heinrich     /  •.  84. 

Heinrich     ;  71/9.-  142.  19 

Odolfu«     t/>MU-A  tinß7}  :  46,  16 
Kcimboto     7797.   111.  6. 
Walter    (von    Pfallingni?)      IMO:  U7,  6. 

130.;  :  444.  ?« 
Wilhelm     +  1    II;  19 

■onrientps     8»'  :B, 

senrn«,  <\at  fn  .t    800,  96. 

V6Kie    93.  2> 
Fricdrirh  (li  oii<  r  iii  f)  B«nog  4m  Biaa*- 

»<>■     77i.i  .  79.  31. 
Frie<lnch  drotacher  KaiMT     1159:  90,  11. 
776J  .  JW.  -M. 
Ooselin  von  —  a.  OomIui,  StraM».  Bttfw. 
SiKelin  von  —  a.  SigtUa,  Sinfll.  BAtfir. 
a.  Trinitaa  «xtn  munw 
convrntna  tub  ttgida  h.  AmmUmj     181,  M. 
201,  8.  868,  88.  971.  1.  Wdinia  a^  VmtmiiM 

416.  nTm,  80. 

fralraa  McaluM    416.  84. 
prrpodili    416,  86. 

Fncdnrh     7JM«  .-  886,  40. 

Gorhard    1360 :  864.  8. 

Johannea    1363  :  846,  88. 

1333  :  188.  24.  —  I134BI :  843,  SB. 
prior  B.     1335  .  161.  34. 
a.    Ulrirj   rapella     278.   8.    dknib* 
181.  26.  «|tl.  not.  8. 

Kirchen.  Stifter  *lc  olia*  !(»■•■. 


B«giaanbMU    daodecim    aotw«« 

&^«nMa    447.  4. 
eapdilä  ia  auia  Fridmei  dr  Hahn    490. 81 .  98 
e»p*IU  ia  eiauterie  Mcla*  »i   461,  .V. 

aaearda«  ractor    461.  S*.*  ~     ff- 

a.  Barcard,  pribiad.  a.  Tbaw, 


564 


Straßburg  —  Straßburg  Bisthum 


coenobia    422,  27. 
parochiales  ecclesiae     814,  21. 

parochialis  ecclesiae,  in  cujus  paiochia   locus 

a  s.  Catherinse    soroiibus  emptus  cousistit, 

rector  s.  Helfericus. 


Heinrich  advocatns  de  —    1215  :  130,  37. 
Heinrich  ven  —     1319  :  130,  38. 
P.  von     [1300—1300]  :  282,  38. 
Rudolf  von  —  s.  Rudolf,  Straßb.  min. 
Waltor  von  —  s.  Walter,  StraPb.  min. 
quidam  miles  prepositus   Argentinensis     1191  : 
104,  30. 

Straßburg  Bisthum  diocesis  ecclesia  episcopatus 
gotzhus  7,  3.  8,  15.  25,  34.  26,  23.  29,  1 ;  4. 
30,  17.  34,  1.  36,  13.  37,  28.  39,  21.  41,  10. 
47,  31.  48,  37.  59,  10.  66,  21.  67,  26.  74,  21. 
88,  3.  95,  19;  ff.  106,  4.  109,  24.  112,  35. 
113,  27.  114,  18;  ff.  133,  20;  22.  142.9.  143, 
22;  ff.  144,  1;  ff.  145,  13.  152,  22;  35.  154,  27. 
162,  30.  163,  7;  18;  34;  42.  168.  12.  178,26;  39. 
201,  12;  ff.  202,  8.  210,  31.  2i6,  16;  37.  218, 
19.  243,  25.  249,  32.  256,  36.  271,  16.  273, 
12.  274,  3.  275,  4.  276,  26.  277,  20;  «.  281, 
1;  17.  282,  3;  18;  20.  328,  40.  339,  29.  341, 
29.  351,  20;  ff.  352.  4;  22.  354,  24.  355,  17;  ff. 
356,  8;  ff.  358,  1.  3&1,  26;  ff.  365,  5.  477, 
10;  19.  sein  Grundbesitz  zu  Straßb.  70,  17. 
71,  16;  26.  76,  8.  106,  7;  8.  113,  24.  129, 
14.  144,  31.  151,  22.  202,  8.  256,  20.  264, 
28.  271,  23.  281,  10;  31.  309,  2.  427,  39.  vgl. 
Straßb.  Loc.  episcopi. 
Straßburger  Kirche  (ob  Bisthum  oder  Münster?) 

1,   1.   6,   23.   10,  13.    11,  18.   17,  25.   18,  9. 

22,  9.  48,  41.  57,  15. 
actores  sanctorum     13,  30. 
homines    10,  12.   18,  22.   19,  26.  22,  35.   26, 

14.  29,  22.  31,  20.  35,  2.  37,  16. 
procurator     1,  17. 
Localität    90,  31.  95,  19.  413,  20.  415,36.  473, 

15;  ff.  473,  10. 
civitates  et  terrae  diocesis  387,  22.  stette  u. 
dörfer  die  daz  bistftm  anhörent  395,  20 ;  21 . 
vgl.  Altorf.  Ettenheim.  Gengenbach.  Haslach. 
Honan.  St.  Lconhard.  Männolsheim.  Mols- 
heim. St.  Nabor.  Offenburg.  Ortenberg.  Ost- 
hofen.  Reichstett.  Romansweiler.  Schwarzach. 
Selz.  Steigen.  Stephansfelden.  Snrburg. 
abbates  diocesis     128,  8.  279,  28. 

nonnulli     1360  :  344,  1. 
archidiaconi  chorepiscopi  (chorbischof)  diocesis 

8,  15.   105,  9.  117,  6.   262,  30;  ff.    278,  39. 

279,  15. 
Adelgot  s.  Straßb.  Münst.  prep. 
Albert  s.  Straßb.  Münst.  fratr. 
Aldericus  s.  Straßb.  Münst.  fratr. 
Arnold  s.  Straßb.  Münst.  fratr. 
Beringer    von    Entringen    s.    Straßb.   Münst. 

fratr. 
Berthold  v.  Ochsenstein  s.  Straßb.  Münst.  dec. 
Berthold  v.  Ochsenstein  s.  Straßb.  Münst.  cust. 
Berthold  s.  Straßb.  Münst.  fratr. 
Bruno  s.  Straßb.  Münst.  prep. 
Burchard  s.  Straßb.  Münst.  fratr. 
Karl  s.  Straßb.  Münst.  dec. 
Konrad   v.    DellmensÄigen   s.    Straßb.  Münst. 

fratr. 
Konrad    v.    Gundelfingen    s.    Straßb.    Münst. 

fratr. 
Konrad  v.  Hunenburg  s.  Straßb.  Münst.  fratr. 


Konrad  v.  Otelbruke   s.  Straßb.  Münst.  fratr. 

Konrad  v.  Wolfach  s.  Straßb.  Münst.  fratr. 

Konrad  s.  Straßb.  Münst.  fratr. 

Eberhard  v.  Entringen  s.  Straßb.  Münst.  fratr. 

Eberhard  v.  Sulz  s.  Straßb.  Münst.  fratr. 

Eberhard  s.  Straßb.  Münst.  cust. 

Eberhard  s.  Straßb.  Münst.  fratr. 

Friedrich  v.  Hagenau  s.  Straßb.  Münst.  prep. 

Heinrich  v.  Ochsenstein  s.  Straßb.  Münst. 
fratr. 

Heinrich  s.  Straßb.  Münst.  fratr. 

Heinrich  s.  Straßb.  Münst.  port. 

Hezel  8.  Straßb.  Münst.  fratr. 

Hugo  V.  Altewilre  s.  Straßb.  Münst.  fratr. 

Johannes  v.  Frankenstein  s.  Straßb.  Münst. 
fratr. 

Lentfrid  s.  Straßb.  Münst.  fratr. 

Ludwig  s.  Straßb.  Münst.  fratr. 

Reinhard  s.  Straßb.  Münst.  fratr. 

Rndeger  s,  Straßb.  Münst.  fratr. 

Rudolf  T.  Lichtenberg  s.  Straßb.  Münst.  fratr. 

Ulrich  von  Dellmensingen  s.  Straßb.  Münst. 
scol. 

Wolfrat     738  :  3,  24. 

Wolfrat  s.  Straßb.  Münst.  fratr. 

Wolfrat  s.  Straßb.  Münst.  fratr.  u.  cell. 

chorepiscopus     [nach  847]  :  21,  38. 
archipresbyteri     diocesis      8,    25;    ff.    279,   24. 
—  seu  deeani    428,  4. 

s.  Conradus,  archipresb.  zu  Straßb. 

s.  Johannes,  plcb.  von  Wolfisheim. 

s.  Ingemarsheim  archip.  de  — . 
Bischöfe     2,  19.  7,  3.  8,  16.  20,  12.  24,  13;  23. 

35,  30.   36,  30.    100,  31.   127,  4.  153,  25;  ff. 

161,  6.  162,  13.  222,  33;  36.  223.  20.  235,  29. 

260,  13.  262,  22.  272,  2.  329,  20;  ff.   355,  17. 

390,  21.    .391,  7;  27.    394,    29;    ff.    395,   2;  ff. 

467,  10;  ff.  468,  1;  ff.  470,  8;   36.  472,  6;  ff. 

473,  9.  474,  5;   ff  475,  3;   ff  476,  2;  ff  477, 

10.  vgl.  Straßb.  St.  Thomas  episc.  preb. 

Adalnohc    [816] :  18,  7.    f  [nach  1007] :  43,  24. 

Baldramns     891  .•  29,  1.     904  :  29,  21.- 

Beniald     831 :  18,  21. 

Berthold  von  Teck  1324  :  155,  26.  1225  : 
157,  29.  158,  5;  30.  159,  1.  160,  29.  162, 
18.  1326:  162,  35;  40.  1337:  166,  19. 
1338  r  167,  5;  31.  1229:  169,  22.  170,  18. 
1230:  171,  15.  172,  15;  25.  173,  11.  1231: 
175.  11;  27.  1232:  177,  31.  178,  40.  [1223— 
1232] :  181,  7.  1333 :  182, 11.  184,  33.  186,  6; 
39.  187,  6.  1334 :  188, 31.  190,  1 ;  33.  1236 : 
193,  35.  194,  29.  195,  29.  1237  :  197,  20. 
199,1.  1338  :  199,  la,  S8.  1239:201,1. 
202,  1.  1240:  203,  23;  36.  204,  15.  206, 
12.  207,  5.  1241:  210,  30.  216,  36.  1343: 
214,  32.  1243  :  215,  7;  .38.  216,  8.  12U  : 
217,  35.  [1233—1244]  :  149,  32;  35.  1 1347 : 
238,  6.  1261  :  364,  28 ;  ff.  365,  5.  [1262] : 
374,  10.  sein  clericus  Peter     1241  :  211,  18. 

Burchard  [1141—43]  :  67,  24.  1143  :  69,  23. 
70,  9.  72,  13;  ff  74,  1.  [1143]  :  73,  1. 
1144  :  75,  42.  76.  ,39.  78.  25.  1145  :  78,  31. 
1146:  80,  17;  19.  1147:  80,  30.  1148: 
82,  1.  83,  28.  1153  :  84,  1.  1154  :  84,  11. 
85,  8;  16.  1155  :  85,  21.  1156  :  87,  3;  8. 
88,  1.  89,  1;  35.  1159:  90,  11.  1160: 
90,  18.  1161  :  92,  28.  f  1318  :  132,  29. 
1220:  151,  20;  23. 

Konrad  I     91  not.  1. 

Konrad  II  von  Hunenburg  1190  :  105,  1. 
1191  :  105,  8.     1193  :  106,  18.  107,  11  ;  15. 


8lrafbur((  BiHthum 


:««*. 


//;«.  i()!i,  2,  II.    ji'M    im.  2:\     ii'ja . 

110,  4;  10.  ll'JU.  112,  17,  UiM):  II»,  17. 
i:iOt  ■  114,  7.  116,  2<1;  37.  [llHrj]  :  117.  2H. 
/i'«i'  :  117,  88.  [U'JO-laua]  :  11«,  1. 
11»,  11. 

Cuno  1105  :  öH,  7  [I10»—ll(n\  :  M,  10. 
(/Wri:  6ß,  2.  IIO'J:  5fi,  19;  07.  tlt9  . 
m,  12.  67,  7.  IIIH :  67,  10.  68,  7;  lÖ.  W/ff: 
68,  15).  \im]  :  m,  80.  f  [lt41-tU3\  : 
«7,  2(1.     //4.7  :  70,  10,     iSlO  :  188,  15. 

Etia«)  749  :  6,  26  ,  ff.  763  :  «,  1 ;  IT.  773  : 
«.  23.     *77:i  .  7,  I.  H,  14.     77li:  10,  12. 

Erchcnbftld  »71  :  34,  Kl;  2«.  35,  1.  (970)  : 
36,  11.  Umi  :  3«,  13.  fW4  .  37,  16.  9«Ä : 
87,  2«.  I9C5-  9911  :  38,  U\ .  2J».  f  [nocA 
iOOr]  :   44,   36.   46,  10;  14.   vgl.  23  not.   1. 

fii-lilinrcl  lt32  :  «3,  34.  1133  :  «4,  1  ;  9. 
//  ;;  :  «4,  17.  11.15  :  Ö5,  8,  1137  :  6«,  2. 
in-^:  Wl,  U».  \ll:it-1140\:  «J7,  18.  tgl. 
not.  3.     t  [Hll-->l\  :  (17,  26,    1143  :  70,  10. 

Heinrich  I  von  HascubiirK  tlHl  :  97,  1. 
//«i»  :  )»8,  31.  »il,  6.  11H3  :  100,  8.  HfiS : 
100,  19,  11H7  .  101,37,  102,  13,  USa  . 
97,  34,  102,  33.  103,  1.  [11S5~H9\: 
103,  8.     118'J  .  104,  1(1;  .36,  rgl.  91,  3«. 

Iliinrii'li  II  von  Veringon  1203:  115,41. 
I:'iir,:  9.  12.  1307  :  121,  1.  1308:  121, 
1.');  22.  122,  1.  130'J  :  122,  11;  24;  82. 
1311  :  124,  29.  126,  Ki  •  1311  :  12«,  .34. 
/-•/.'  120,  14.  1313:  12«,  20.  1314: 
rj7,  •-'.  128,  1.  1315:  129,  1.  1310:  130,  1, 
i;il,  C;  13,  1316:  1.H3,  1;  13.  I131H): 
134,  10,  /i'/9,  137,  6.  138,  39  141,  23. 
142,  2«.  1330:  146,  10.  147.  7.  148,  1. 
161,  6;  1«.  1331:  Ibü,  1.  154,  19.  1333: 
164,2«.  tW4/.-  211,  2(;  /'/J  220,  32. 
[/ai>J— ii'44J  .•  149,  .39.     /  ,33. 

Heinrich  (I  oder  II  ?^     t  /^'  1 

Heinrich  m  von  Stnhleck  1345:  22^1,31. 
134li  :  22«.  23,  v«l.  not.  1.  227.  «.  231.  1; 
14;  22.  232,  21,  3l.  23.3,  37.  1347  :  2.34, 
11;  27.  2;Jf>,  19.  23«,  18;  24.  2.H7,  3.  238,  22, 
134H:  2-2H.M.  240.  1(!;33.  241,7;  16  242,  17, 
243.  24,  134<>  :  246,  6;  7  247  22  24M  16, 
1350:  246,  .36,  263.  1;  31  »3. 

2f)«.  8,    1351 :  26«,  2<l.  26 ,  .'9, 

2(54.  27,  2«9,  4;  12.  32.  :>:>.  L'<1,  I.  272, 
9;  17.  1353:  273,  10.  274.  «;  20  275, 
7 ;  22.  27«.  2it.  277.  13  ;  :W.  1353  :  281,  28. 
282,  8,  2KI,  2.  28-1,  !M\ ;  M.  286.  7.  286.  U. 
287,  (!.  113531  :  288.  2^t.  1350:  292.  II; 
12.  293,  1.  294,  13.  2<.Wi,  26.  2t»8,  1.     135i; 

2'.m,  31.  :h<K),  «.  ;«)i.  i.  302   '     ■"■  2. 

30«,  26.     1357  :  .307.  23,  :«)8,  L'-  I. 

310,  32.    311,   21.    313.  1.      /,'.  .i  ,  1. 

318,  29.  .320.  1.  322,  1.  .324.  24.  1U6,  4. 
135!):  .32(),  26;  27.  327,  17.  .328,  1.  889,  1. 
331.  2({.  ;W3.  U;  24;  30.  3;H«.  8;  80. 
337.  26.  IWW,  10.  aH9,  7  ;  24  ,  28,  tiSO : 
.341.  28,  343.  20;  ff,  11345-1360}:  482, 
3,  ff  t  1361  :  422.  4  trI,  282  not,  1. 
Heinrich  IV  von  •  k      1363:  398,  28. 

.394.  18,    m\  ;;  .    401,  4;  6.  406, 

;V>;  37,  409.  26.  ;iS,  411.  10.  412.  11, 
1364:  413.  20.  416.  22.  417,  1;  29  421. 
2«;  ff.  426.  26,  427.  8  421»,  1«;  ff.  431, 
13;     16,    4:W,    22     439.    25;    31.    440,    39. 

»41.  ;W.    44^1.  27,  28.      /  •         ' '      "T 

!.><'.   .■>;   7;    19.    4i<\.  27 

IM6  .  467.  !"    !■>;    ^    '•'  ~: 

463.  2.3,  I 


Hamuuui  H»mI    IOU:  M,  t    tV'l     4>«  21 

t  1143    74,  8.     WH ;  1».  18. 
OtpMt     010  :  80,  3, 
Otto     I0tl9:  4»,    1       l(f9t     49,   n       t'i-r, 

50,  1,  8;  38.     lOM: 

i  [11191 :   59,  «).      ;;, 

88,  9.  Tgl.  54  not.  8,  I3it,  tt. 
BaeUo    f  1143 ;  W,  ». 
R«toU    »tO  .  19,  26.     •««•  ;  ft,  8.     *ll7i  . 

25,  24.    «7a-  «8,  18     •  S73 :  M.  tL 
RMBlginii    "  *—       "I    U. 

Bicbwia  44.  8,  f. 

4A,  0.   V);i     £1    noi.    i.   ^1  II 

Rodolf     |/iC7|      96,    10.  ■      :« 

'""    "•■  '■-     ine:  98,  *4 

>ck  10O7]  :  44,  19 ;  C 
1:  ■.,  15.     !>AJ.3I,I9.    M«;  St,  19. 

061  :  82,  86.     f  (tMK*  1007)  .-  44,  86. 
WalUr    fon    CkroUMdi      tMO :    848.    «. 

344,  18.  846,  1;  8:  tl;  88.    XMf .-  S4t,iO. 

851,  10.  864,  31.  88«.  881  880.  10.  888.  SO 

364,    12.    365,    14;  8».      ttMt] :   864,  II 

1363  ■    366     1«     m     Wr7,   •  •  II     SBH,  W 

»■.■•  -        ■ 

31 

28.    381,   3 

8M),    6       (/ 

13' 

41  > 

Werner  -«Jl :  41.  ». 

Wi.l.  -  - 

W.U. 

I04-.     .<■    . 
[mm  13<)0]  .4; 
biiirbö((i'  '"•  ■  •■" 
B. 

lliir 


K. 

Sifri  i 

Ulrich     um  .  13U,  3. 

W»lter    ;?»o  •  m,  6 

Z«b<r  r;N)J.  117.  ."U. 

oumrii  ,1      99.  6,  80,  3.  474. 

6,  tl    «(,',  .. 

Heinrirh       /;>;.>(l :    148.  12,       1449:    187,  R 
Tgl.  Heinrich,  Stislb.  BArt"' 

Tgl.  Rndolfna. 
Kanalei 

Eegihudm  cancolUma    9J0 .-  80,  88^ 

QoUlMlams  OMMdkriu    «90  .-  20,  17. 

OnntlMr      Mit:    164,    88,     1294:    166.    87. 
taar :  ir«-*    3«;    ra\    not    1      1J3I:  176.26. 

Ladwii!  s  </  •  TS.  81. 

//.  •    TIC»  HO'  84,  4. 

Mai.  .     J089  JOM.   60. 

5  ^       19  not.  a 

Prirt       '        ,     /MO;  316.  la   TgL  R*ter. 
BiMlMb  BtHlMkL 
■nrioli  TOS  — ,  Botari«»   IS47 
104.  14. 
<>•    MW  .-82.  28. 


81«!  2.  3».  81.  887.  IB.  K«,  ia  aM 


566 


Straßburg  Bisthum 


352,  1 ;  ff.  356,  30.  396,  38.  398,  31.  427,  9. 
442,  3.  vgl.  Straßb.  clerus. 

iionnuUi  cleiici     1260  :  344,  2. 
Klöster  der  Diöcese     440,  39. 
coqui  episcopi    475,  16. 

Konrad     1344  :  217,  39. 
curise  judiccs,  officiales     303,  8.  407,  27.  463,  1. 

Billung     1266  :  460,  32.  463,  3. 

Kestenholz  Arnold  von  —     1263  :  407,  33. 

Dellmensingen  Walter  von  —     1264  :  438,  2. 

Entringen  Eberhard  von  —     1265  :  447,  1. 

Nicolaus  i.348;  241,  21.  1249 :  249,  6;  39. 
1251  :  269,  19.  1254  :  289,  39.  1256  : 
298,  21.  303,  1.  1257  :  307,  26.  310,  16;  ff. 
1258:  320,  1. 

R.  officialis  vices  gerens    1356:  303,  10;  20. 
dapiferi  episcopi     150,  21.  475,  7.  476,  2. 

Hugo     [1143]  :  73,  27. 

Walter     1160:  91,  13.     1162:  93,  4. 
dispensatores  episcopi  vgl.  Spender 

Regimarus    1138  :  67,  13. 

Walter    1183  :  99,  6. 
dominicse  curtis  magister  servientes  stadelarins 

s.  Straßb. 
familia  ecclesi«    26,  33.    81,  32.    182,  21.   467, 
13.  470,  27.   471,  24.   473,  25.    —    episcopi 
467,  25. 

s.  Bertha. 
homines  de  episcopatu,    diocesani,   diocesis  po- 
pulns    55.  1.  118,  1.  147,  22.  188,  31.  258, 
20.    356,  37.   467,  24.   473,  11;   ff.    s.   oben 
unter  «Straßb.  Kirche»  <homines>. 

s.  Zidelarius  Dietrich  — . 

nonnuUi  laici    1260  :  344,  2. 
legati  episcopi     473,  9. 
man  des  Bischofs     351,  35.  356,  8;  ff. 
marscalci  episcopi    473,  20.  475,  7. 

Bernhard  comes  stabuli     1095  :  50,  7. 

Eberhard  Walter's  Bruder  1251  :  271,  31. 
1353  :  286,  1.     1265  :  453,  27. 

Mundingen  Egelolf  von  —  1233:  186,  7. 
187,  8.  1236 :  194,  33.  195,  40.  1338 : 
199,  14.    1239 :  201,  30. 

Simon     1147  :  81,  25. 

Walter,  Eberhard's  Bruder  12U :  218,  20. 
219,  14.  221,  9.  1245:  221,  35.  1246: 
231,  28.  232,  22.  1247  :  236,  7.  241,  33. 
1348  :  240,  30.  1249  :  247,  35.  1250  : 
252,  33.  256,  12.     1251 :  256,  31 ;  35. 

Werner    (wieviele  ?)      1154  :   84,    16.      1156 
88,  30.  89,  23.      1161 :  92,  18 ;  25.      1176 
96,    25.      1181  :    97,    5.      1182  :    98,    38, 
100,  1.     1183:  100,  11.  vgl.  not.  2.     1188 
103,   3;    36.      1189:    104,    19;   34.      1196 
110,  14.  vgl.  not.  3.    1199:112,18.    1201 
115,  32;  37.    [1190— 1202]  :  119,  12.    1209 
123,  5.      1316:   131,   18.      1318:   133,  32 
1331:    153,    2.      1325:    158,  25.    161,    25 
1229  :  171,  8;  33.     f  1233  :  186,  7.  187,  8 
ministerialcs  knehte  dienstman  servientes  eccle- 
sia;  episcopi     60,  27.    114.  8.   143.   1.   144, 
23.  145,  11.    155,  6.   171,  15.  175,  28.   182, 
11.  235,  21.   238,  34.   300,  8.   352,  27.  356, 
9;  ff.  392.  1.  394,  33.  395,  5.  467,  25.  469, 
29;  34.  470,  9.  477,  8.  482,  8. 

s.  Adalhart. 

s.  Adelbertus. 

s.  Anselm. 

s.  Beger. 

s.  Bergheim  Cuno  von  — . 

s.  Beringerns, 


Berthold. 

Bild  Sifrid  — . 

BiHunc. 

Bischofsheim  Cuno  von  — . 

Brumat  Rudolf  von  — . 

Bruno. 

Burcard. 

Kage. 

Königsburg  Hartmann  von  — . 

Conradus. 

Cuno. 

Diebolt. 

Dietrich. 

Dorf  man. 

Eberhardus. 

Eberwin. 

Eckwershcim  Hezel  von  — . 

Ehenhcim  Albero  Albert  u.  Burcard  von  — . 

Erbo. 

Ezelo. 

Fessenheim  Cuno  von  — . 

Firdenheim  Werner  von  — . 

Friderich. 

Gebeno. 

Gelfrat. 

Gerbolt. 

Gottfridus. 

Gozbertus. 

Gugenheim  Berthold  von  — . 

Günther. 

Gnntram. 

Hadebertus. 

Harteger. 

Hartlieb. 

Hartmöt. 

Hartwig, 

Heinrich. 

Hemmo. 

Hesso. 

Hezel. 

Hiltebreht. 

Hochfelden  Burchard  von  — . 

Hürtigheim  Regenold  von  — . 

Hugo. 

Humbertus. 

Ingolt. 

Johannes. 

Landsberg  Eberhard,   Günther  u.   Lentfrid 

von  — . 

Lentfrid. 

Loubegazzen. 

Lupstein  Cuno  von  — . 

Lutterich. 

Männolsheim  Rudolf  von  — . 

Manno. 

Merboto. 

Mors. 

Nibelunc. 

Offweiler  Friedrich  u.  Sifrid  von  — . 

Ortolf. 

Otto. 

Pilgerin. 

Pner. 

Quatzenheim  Cuno  von  — . 

Reginbodo. 

Reginolt. 

Reinhardus. 

Reinmar. 

Rcutenburg  Conrad  von  — . 

Roho. 

Rheinau  Albrecht,  Eberhard,  Rudolf  von  — . 


Strafburg  Bisthum  —  Stubenwefc 


a«7 


1.     ItllllfJJITIlS. 
1,     Hlllloli'llH 

■,  Kiilliiiriliiii. 
■.  Kclii'iiiiiii  Heinrich  von 
1.  Seinat. 
•.  Sifrid. 
1,  8i|;«b(>riui(. 
I.  Bjrmiinii. 
1,  Stohoiliii. 
■•  StpiiihiirKctor. 
I.  8iilic  (Inliiricli  von   — . 
■.  Ulri('ii8. 
».   lldlcvviii. 

H.  Uttpiilicitii  HtMiirich  u.  Lontfriil  vuii    - 
H.  Vi'iiilcnliciiii  Hu^n  von 
H.  Viriii'korii  Konriiil 
M.   Volrinur. 
«.  Walthcr. 
1.  Werncru». 

t.  Worsnu  Dietrirli  ii,  Rbcrhard  von  — . 
1.  Wozol. 
t.  Wicrnm. 
1.  WiKiinnduH. 
a.  Wilhelm. 
I.  Wolfram. 

1.  Wolxhcim  Werner  von  — . 
■.  Zidclarius. 
I30H:  121,   16. 
miniHtri  ncrcssarii  et  cotidiani  episcopi   476,  8. 
nol)il(<g  tcrric  ac  dioccRis    210(),  8.  861,  36. 
officiiilr»  vgl.  cnriic  judiros. 
offiriati  (ipiMropi,  anihlinto    .HO,  2.  358,  27.  368, 
l(i.    a74,    21.    MM,    14.    4(W,    1.    vgl.    Straßb. 
burcgrav.,  monetär.,  scult.,  thelon. 
pinccnitc  rpiscopi     47f>,  7;  16. 
Uischofshcim      Heinrich      von 

113,  10. 
Hurchard     1109  :  öö,  25 ;  37. 
pU'bani  et  virarii  diocesis     262,  40. 
procurntorc«  episropi  vbI.  1,  17. 
Konrad     1:J4T  :  237,  9. 
IVtru»  Guido     1347  :  237,  20. 
tbesaurarius  Otto     7095;  60,  6. 
virodoniini  vitzcttkm     476,  7.  vgl.  Straßb.  Lo«. 
Adelbort     1139  .-  62.  4. 
Albert      1199:   US,  1.     1201:    115,  82;  87. 

VJOJ:  117,  36. 
Heger  Wilhelm  -     1244  :  218  1;  20.  219,  16. 
1347  :  2.t(i,  7.     1351:  266,  36.     1363:  273, 
11.  274,  2.  276,  2.     13M :  286,  20.  vrol  ein 
zweiter      13C1 :   348,   32.     13C3  :   404,    15. 
4t)H.  K).    1304  ;  421,  6.  426.  37 ;  39.  427,  fl. 
\M,  2;  ff.     13^5:  46.3,  .36. 
Bnrchard      [1107-74]:   96,  40.      1183:   98, 
17;  37.  99,  36.     11S9:  104.  19;  84.     1190: 
lOft,  4.      1193:    106,  28.      1193:    109.   14. 
119-1  :  109,  26. 
Cuno    war, :  60,  6. 
Diebolt     //».9.-  66,  23.     IIIC :  M,  \R.    1118: 

67,  19.  68,  10. 
Günther     1315  :  129,  .30. 
Heinrich    1316:  130,2.  131,  16.    1317:  1.32.9. 
1318:  IX\,  7;  .32.      1319:  13«?.  12.      I33i> 
161,  7. 
Heinrich     135S  :  32.3,  19;  81 
Mnrnhnrd  Otirchard  —     133IS  :    lti2.  31  ;  40. 
UUI.    10.      n>.M  :    186.   .33.    187,   2. 
196,  32.     1337  :  199.  .33. 
Otto     1150  :  89.  23. 
Uudolf     130'.i      •"    '"      '"     '•^'    •■ 
12«.  10. 


1199: 


Walfnt  1134  :  A4.  38.  UM  :  97.  11 
11141-431  :  09,  17.  1143:  71,  SS.  TS,  SO 
Ui*»l-    73.    »«       IIU:    Wt   n.      17« 

Warnor     1119  :  58,  37. 
V6gt«     114,  :v»    142,  8«.  248,  4;  ff.  849.  I.  S7». 
17.  vgl.  2,  6.  ff. 
prinriimln!  tidTn'alt     B|,  10. 
von  K  advoMti     86.  81     U  i 

-20,  «7.    »6.  tO.   JPi-    f 
2Jl',  Vi.   iM,i,tL4m,VI;m.At" 
478,  7;  ff.    47»,  6;  ff.   48*.  10.    4- 
■.  Btralb.  Loe.  advocsti  e«n«. 
im  VogtM  Tiawiu   468,  «T,  ff  478,  7:  ff. 
482.  10    48».  17.    yA  DMtecW  8U^ 
rhron.  VIII  All«.  BidL  a  Sft. 
Ad,i»,„..  ..N  ....    /9«»_wi;,  81^81.  8».  7. 
d"  '?/  .•  45.  II. 

Auch.; ,.    „.Iv.     1094  (TgL  KMktnc) 

1097:   61,  8.    IIOO:   5«,  80,    XIO»;    6«.  I. 
1109  :  58,  23.    1 1143     70   .^^ 
AnM>lm    adv.    civit.       /; 
84,    15.      Uii:   86. 
88  89 
ÄDMlm    (im^l  ■  «».  85. 
AnMlm    /  II.    UM:  IW.   t     ;;nv 

IM,  2('  not  8. 

Antelm  .v  VtU:  142,  27. 

Bninn     /  •  «. 

I'  B  —     7Ä)i     114.  30. 

i  n  -    /««»7  :  378,  17. 

I  15.    »M.- 88.  80. 

TOB    —    aidv.   ^mJm 

Ylli:i'  28. 

Heinrich;  Iv.    iOC/ -  48.  88.    lo;o. 

48,  .37 

Heinrich  19)  :  59,  84.     U» : 

62    1    •  .,  .,      -1.  85.     US3:  64.  II 

//  1139:  66,  37      U43  :  71.  33 

72  7.78,26.    fll4t-43f:  89.16. 

11 1  78,  86.     U4S  :  79.  82.     UM 

8(1.  -^ .-  82,  21.  83.  28. 

Heinrich     lJti9  :  96,  7. 

Heinrich     1330:  151,  36. 

I'  idT.  »piaeopük  Ül  Brrnttnn     ;.*J< 


1 


4tW 


idolf  von  —     //!<•.     Uli,  II 
>"r  von  —     t3X     ltV<.  I. 
1.  von  —     liM  ••    1«.  2. 
.•09:  122.  86.  128,  4. 
innch   II  vom  — ,  adv.  dwt. 
1   274.  I  275.1.    MM:  889.  5. 
-    30.     1363 :  367.  12.     1898  .- 


■s   I    von 


MV.    cirit. 


..«;   n   VOB   — ,  ad«.  «Vit. 
UM:  888.  9;  81.     1888: 


richf)  VM  —     J8lM.  248,  Sl. 

tll' 


1336: 


•ft 


.■^lUi.i  .v.iv    .iM(      ttJi     36,  15.  57.  7.    /;/"< 
.-.7.  1'.'    .V<.  U<      11!  •    5tl  29;  st.    ItUl 
1143] .  68,  25.  vgL  Ml.  i 

Tgl.  Straft».  Bitoriä  Unc  d«  — 

/Ml  1300}  :  477,  5. 

Stnlbnrg  Orabchaft  coaitia    218,  9. 

StabmwM  SUabMVM  ai«b«ir«e  -^wtgt  SIMmh 
wag  StAbwM  —wag  OUhwaga 
JokauMa  -,  Slralk  Btttar    U»»:  840.  87 


568 


Stubenweg  —  Theutonia 


Reinbold  —     1240  :   204,  31.      läU  :  221,  15. 
1247 :  236,  13.    1249 :  247,  40.  2ö0,  5.    1250 : 
252,    37.      1251:  264,    29.      1252:    274,    29. 
1258:  318,  25.  323,  27;  34.     1259:  331,  28. 
vgl.  Straßb.  Loc.  u.  cons.    seine  Gattin  Anna 
1259  :  332,  1.  seine  Kinder     1259:  332,  1 ;  ff. 
Stühlingen    Stulingen     Stftllingen    in    Baden    w. 
Sehaffliausen  Heinrich  von  —  s.  Straßb.  Münst. 
fratr. 
Stützheim  Stuzesheim  n.  w.  StraPb.     94,  12. 
Sturm 
Heinrich  —     1240  :    207,  21.  vgl.  StraPb.  cons. 

seine  Gattin  Irmengardis    1240  :  207,  22. 
Werner   —      1249:   247,   41.      1257:    310,   29. 
vgl.  Straßb.  cons. 
Stuzilingen  s.  Steußlingen. 
Sua —  s.  Schwa — . 
Snabhusen  Suabhus     33,  5;  22. 
Suevi  s.  Schwaben. 

Sueviensis  s.  Ludewig  notar.  des  Straßb.  Bisth. 
Sulz  — ce  ■ — cze  — tze  — zce  — zi  — zze 
sü.  Gebweiler  im  Ob.-Els.     256,  37. 
Johanniterhaus  der  Meister    1263  :  394,  38. 
n.  Molsheim  oder  sü.  Weissenburg?     318,  3. 
sacerdos  Heinrich     1233  :  188,  24. 
Heinrich  von  — ,  Straßb.  min.     1199  :  11.3,  10. 
ders.?  Heinrich  von  —     1185:  100,  25;  ff. 
ejus  uxor  et  proles  ebd.  uxoris  su£e  avun- 
culus  Egeno     f  11^5  :  100,  26. 
am  Neckar  w.  Hechingen. 

Aleuvicns  von  — ,  Graf    1196  :  110,  12. 
Berthold  von  — ,  Graf    1224  :  155,  29. 
Berthold  von  —  s.  Straßb.  Münst.  fratr. 
Eberhard   von  —    s.  Straßb.  Münst.  fratr.  u. 
fahr.  rect. 
Sulzmatt    Sultzmaten    — matten    Sulzmaten    w. 
Ruffach     130,  25. 
Heinrich  von  — ,  Burggraf  1263:  404, 11.  408,  38. 
Sundalbertus  Abt     791  :  17,  1.  vgl.  not.  1. 
Suneman    910  :  30,  29. 

Sundhofen  Sunthoven  sü.  ö.  Colmar    43,  33;  36. 
93,  38.  256,  19. 
servus  Oto     f  [nach  1007]  :  43,  37. 
Werner  diaconus  de  —     1242  :  214,  16. 
Sunnencalp  Marquard  —  s.  Straßb.  Münst.  fratr. 
Süner  — meier  — narius  — nere   Cuno   —     1258  : 

318,  26.     1262  :  369,  8;  18.  s.  Straßb.  cons. 
Surburg    — burc    — burgensis    Argent.     dioc.     n. 
Hagenau 
Capitel    263,  13.  440,  4. 
camerarius  Sifrid     1258  :  319,  23. 
fratres 

Dietwin     2.250  ;  173,  6. 
Heinrich    1230  :  173,  6. 
prepositns     Conrad    von    Lichtenberg      1261  : 
365,  32.     1262  :  345,  37. 
Susanna  s.  Landsberg. 
Sv —  Sw —  vgl.  Schw — . 
Swartz  Niger  Johannes  —     1252  :   274,  34.    vgl. 

Straßb.  cons. 
Swebelin  Heinrich  —     1265  :  451,  2.  vgl.  Straßb. 

Loc. 
Swiggerus     1160:  91,  19. 


Ta—  vgl.  Da—  Dah—  Tha— . 

Tanna,    Dahn  ?    Conrad    prepositus  de  —     1221 : 

152,  23. 
Tannegg   Tanheke  bei  Bonndorf  im  Schwarzwald 

Heinrich  von  —  s.  Straßb.  Münst.  dapif. 
Tannenrode    Thannenrode     an    der    Hm    sü.    w. 

Weimar  Berthold  von  —  s.  Dentschorden  prec. 
Tantz  Hugo  — ,  Straßb.  Bürger      1254  :   290,  20. 

vgl.  Straßb.  Loc. 
Tarent    Tharentinns    Erzbischof    Angelus    1196 : 

110,   10. 
Tazsche  Ruiin  —  s.  Straßb.  cons. 
Teck    Tecke    Ruine    sü.    Kirchheim   in    Wirtemb. 

Berthold  von  —  s.  Straßb.  Bisch.  Berthold. 
Tegerfelden    — velt   im    Aargau    sü.   ö.   Waldshut 

Erbo  von  —  s.  Straßb.  cons. 
Templer  templarii  s.  Baumgarten. 
Te—  vgl.  De—  The—. 
Tennenbach     ö.     Kenzingen     in     Baden     Kloster 

283,  36. 
Terni  Interamnia  n.  Rom     197,  3. 
Tha—  vgl.  Da—  Ta— . 
Thancholfus     791  :  17,  9. 
Thann  Tanne  in  Wirtemb.  sü.  Biberach  Eberhard 

von  —  s.  Deutschland  pinc. 
Thannweiler  Tanwilare  n.  w.  Schlettstadt    66,  32. 
Theirynbach  s.  Thierenbach. 
Thelonearia  s.  Zoller. 
Thengarius     762  :  6,  3.  vgl.  Straßb.  Loc. 
Thengen    Denge    Tenge    — gen    — gin    in   Baden 
n.  Schaffhausen 

Heinrich  von  —  u.  seine  Söhne     1232 :  205,  35. 

Reinhard   von    —    s.    Straßb.    Münst.    fratr.  u. 
prep.  u.  St.  Leonhard  adrain.  vgl.  205  not.  1. 

Reinhard  von  —  s.  Straßb.  Münst.  fratr. 
Theo —  vgl.  Die — . 
Theobaldus  Theot—  Thiotbaldus 

s.  Lothringen  Herzöge. 

737  :  4,  33.     739  :  5,  6.     [739]  :  5,  14. 
Theotbertus     739  :  5,  6.     [739]  :  5,  15.  —  788  : 

16,  24. 
Theodericus   Dtheodericus    Theoderichus  Theodo- 
richus  — ricus  Thiodericus  vgl.  Dietrich. 

s.  Besan^on  Erzbischöfe. 

s.  Frankenreich  Kais.  u.  Kön. 

Graf    1129:  61,  32.    ders.?   s.  Elsaß  Landgraf. 

s.  Frankenreich  Kais.  u.  Kön. 

s.  Hochstaden. 

hebdomadarius,    am    Straßb.    Münst.  ?       1147  : 
81,  24. 
Theodulphus  s.  Deutschland  Kanzlei  not. 
Theophana  s.  Deutschland  Kaiser  Otto  H. 
Theothardus  — hartus     rM;  16,30.     SOi;  17,  15. 

vgl.  Straßb.  Loc.  seine  Gattin  Ebursuuind     791 : 

16,  30. 
Theotmarus  s.  Deutschland  Kanzlei  archicanc. 
Theotrado     739  :  5,  5. 
Theotuuigus     791 :  17,  9. 
Theutonia  Theotonia  Theutonicus 

s.  Deutschland. 

s.  Deutschorden. 

s.  Dominikanerorden  prov. 


Thiüi'fiili.tcli 


U  ine  US 


.<•/» 


Thicroiilmrli    Thrirjrnbnrh    b.    Wttnheim  ift.  0*b- 

w<<ilt<r  im  Ob.-KU.     tU,  3^. 
Thier»bcrc  ».  Dicrubtirg. 
TbiorNtoin  im  Cunton  Holotbarn  lO.  B«*el  RadoU 

von    — ,    Urftf   und    »ein   äobn    Rndolf     IXOU  : 

;i«2,  8, 

Thiotmarai  ».  Deutichlaiid  Kanilei  noi. 

Tbio—  *.  Theo—, 

Tbomn«  «.^Rom.  cur.  Card,  pretb.  tit.  >.  Sabin. 

Tbniilbftriu«  vgl.  Drudborim. 

Tbl!      vkI.  Di-  Tu—  Zft-, 

Tbüi'iiiKt'ti    Tburingin    Landgraf   Ludwig      1163  : 

'J4,  :K). 

TicrH—  vgl.  DiedeU—  Hier» — . 

TiuHrero    Sigelin     — .    Htnib.    BQrger       U39  : 

17«,  ai. 

Tiatollnbeim  ».  DUttcInbrim. 
Tiuttorih    898:  29,  10. 

TolIciiNlpjn,   DoUnstoin   an   <lcr    \i'"."i'i  vi,  Eich- 
t.iilt  ''     Adi'lbi-id    coinitlsKa  de    — , 

üiAl'  llartniann'«  von  Kilmi"  /?.?/; 

17«,  21.  vgl.  8tral>b.  L«» 
Tor—  8.  Dor— . 
Toni  Tullum    878,  U 
Trienbeira  Trcnbem  tw.  Mojitbcini  u   Wassvlnbcim 

296,  28. 
Trnjwtum  — en8i» 

iniiiUH     297,  4. 

8.  Utrecht. 
Tricnt  der  Biscbof     1189  :  110,  .%. 
Trier  Trcvori»  —  ronsis 

proiiositUH  major  Simon  arcbidiac,    1304:  414,  2. 

l)ominikiini'ikli)Ht<'r     ISMi,  32 

H.  Martini  coiivcnlus     UM!,  2H 

St.  Mattbias  Al.t  Dietrich     Util  .   41»,   1, 

81.  Sinu'onstifl     fi.l,  2,  35. 

vgl.  Hugo,  StraDb.  Domherr. 
Trier  Erzbischof    13(11  :  357.  24. 
Triuthensheiu  8.  Truttenbau.sen. 
Troja   Trojanus  sü.  w.  Foggia  in  Neapel  Bischof 

Waller     U'M  :  107,  2H. 
Trucbtersheim  Druchters—    Truhter«—  Trfthter«- 
heim  n.  w.  StraPb.     164,  10.  216,  19.  257,  40. 
4ßl,  .1«, 

Albert  von  —     1340  :  SM,  19. 

Burrhard  von  — ,  mil.  133<> :  1«»,  8«.  IMO : 
2t)3,  37.  1343 :  214,  2.  vgl.  StraPb.  rons. 
seine  üattiii  Hedwig.  Dietrirb's  von  Epflg 
Tochter  1330:  Kw).  26.  il343:  214.4. 
leine   Tochter  8.  SIraPb.  St.  Elisabeth  »oror. 

Hczcl  von   —  8.  Straßb.  con». 
St.  Trudpert  8Ü.  Freiburg  Kloster     126,  21.   Tgl. 

not.  1.  i;iO,  2. 

Trhsiubeim  8.  Drnsenheim. 

Truttenbausen     Triulhenshein    Truten—    Triiten- 
busen  Trutinbusin  Truttunbusuu  am  Otlilicn- 
berg  n.  w.  Barr  conventns  ordiuis  ».  AngnsUni 
«7,  24.  44(>,  6. 
prepositi 
Walter    1365:  463,  11;  ir>.  der».?  W.    1360: 

34(i,  8;  2.T     1361  :  361.  11. 
1934  :  189,  32, 

Tu—  t.  Di-  Do-  Du-  Dü- 
Tflbingen    Rudolf   11    v..„  Pf.l7L.r:.r     I34& 

221.  37 


Tailam  i.  Toni. 

TaMboldcr  TboMboUar  TumMM« 
Hmo   -,  gifrtd'a   BtiMlOT     MM :  41»,  4;  K. 

Hifrid'  ~,    Hngo't    BhmIm-      IM» 

1304  :  42r).   I     \h   4%,  4;  85. 
Torandus  »  ib    KaiuUi. 


Ualfridui  i.  Walfridn« 

Ubii'  ''gcgang  irrt  im  obvra  BrMMcl»- 

tl  -     1363  :  405,  ». 

Ud-  Lda      .,  lit-  Ot—  ütt— . 
üd»l-  ftd«l-  Ond«l-  Öd«I-  «^.  ÖI-. 
OlTtnbeim  UlftrahMin  •&.  w.  OppMilMia     91,  I. 
Daamntia    •  770 :  14,  a 

UtoBlwiin  •.  IttMÜMilB. 

D<nd>Bhriin  t.  TcndMilMiai. 

üf-  Dff-  »gl.  Oi-. 

Uffenberc  moiu    112,  81. 

Offenbwm  lO.  ö.  M&UhaoMa    868,  W. 

Uht—   6ht—  «.  Icht-. 

Ulcnitoin  Sigcb^rtnü  in  —     1311 :  188,  10. 

Ulferaheim  i.  ' 

ülricu»  Olricu,  t>  -  <»••«-«" —  nJ-i 

rieh  öl—  Ouli 

Dodid—    Ödel-     LoJeli  !•        r»cJMU 

— hcai  Oolricot  Vodalti.  .cos 

■.  BiaohottlMiin. 
•.  BollinitMi. 

t 
s. 

8. 

1.   hgeota«. 

•.  8t.  Gkllen  Abte. 
1.  Oirbaden. 
•.  HerrtingcD. 
s.  Uofwwar. 
■.  Hoiuia. 

(.   Hiirrbarth. 

•  len  Rodegvr  tob  — . 

s. 

8 

II  'ler  TÜUn. 

*.  Neuburg  Abte. 
».  Pflrt 

•.  Bappoltttfin. 
a.  Schott. 

wol  8tra>b.  Btirger  u    mm     mr^irir  • 
114» :  68,  36.  sein  Brader   s    Sifrid,    Strafb. 

Barggraf. 
WM :  (87,  18.  mIb  Bradar  a  WaMHa«a. 
1143  :  7t.  3.  Tgl.  SIralb.  Loc 
longu«     [liAJ) :  78,  «7.  aai«  Brate  &  B»- 

dotfnt. 
1096  :  60.  16    -  1096    80.  17. 
1097:   61.  *>      If^^     ^'    ^'      'ftf^.     *♦   " 
1139     ■ 
6A.  6 
f  1143:  «U,  M.  «gl.   «1  uos    \ 


570 


Ulricus  —  Virnekorn 


s.  Straßb.  St.  Arbogast  fratr. 
s.  Straßb.  Hospit.  fratr. 
(2  verschied.) 

s.  StraPb.  Münst.  dec. 
s.  Straßb.  Münst.  fratr.  u.  Haslach  prep. 
8.  Straßb.  Münst.  fratr. 
s.  Straßb.  St.  Stephan  pleban. 
s.  Straßb.  St.  Thomas  dec. 
s.  Straßb.  Bisth.  bischöfl.  capell. 
s.  Zehe. 

Graf    778  :  15,  9.    —    1040  :  46,  30.    —   1160  : 
91,  19.  —  1259  :  326,  14. 
St.    Ulrich    sü.    Freiburg    Probstei      82,  37.   vgl. 

Straßb.  Loc. 
Dmbertus  s.  Humbertus. 
Unfftge  Burchard  —  s.  Griesheim  vill. 
ünzhnrst  Unzenhurst  in  Baden  n.  Achern  plebanns 
^  ß.     1240:  204,  31. 

ü—  üo—  vgl.  D—  u.  Vo— . 

üocco     1039  :  46,  4. 

Ddal—  üodal—  üdel—  üodel-  vgl.  Ü1-. 

ühtingin   abgegang.   Ort    unweit    Marlenheim    im 

Ünt.-Els.  Konrad  von  — ,  Straßb.  Bürger     1199  : 

113,  13. 
Dolcvvin  — vvinns 

min.  des  Straßb.  Bisth.,  vorher  des   Domherrn 
Konrad     [1141—43]  :  68,  9. 

1039  :  46,  2. 

Uta  s.  Kind's  Arnold  —  Gattin. 

0  9  a 

Uten —  Uthen —  Uthin —  s.  Dtten— . 
Dthicha  s.  Straßb.  St.  Agnes  soror. 
Urach   üra   ö.   Reutlingen    Graf   Egeno    von    — 
1219:  137,  8. 

ürbanus  s.  Rom.  cur.  Päbste. 
Urbs  vetns  s.  Orvieto. 

Urlefein    Urloffen    n.    Offenburg  ?    Cunzo    Günze 
von  —    1237  :  198,  29. 

ürlftge  Rudolf  — ,  Straßb.  Bürger    1230:  174,39. 

Urmatt  an  der  Breusch  w.  Molsheim     109,  24. 

ürselingin  s.  Irslingen. 

Ursoni     788  :  16,  25. 

Usele  Walter  — ,  mil.    1248  :  244,  15. 

üsenberg    Ösen —     Usen —     üsenberc     abgegang. 
Burg  bei  Endingen 
Hesso  von  —     J26'3  .•  411,  15.     i266  ;  464.  1 1 . 
Rudolf  von  —     1219  :   137,  13.    ders.  ?    Rudolf 
von  —      1248:  241,  13.      1256:  299,  23;  ff. 
vgl.  Hochberg,  seine  Kinder     1256  :  299,  23. 
sein  sororius  Anselm     f  ^^^^  •'  299,  28. 
Ut—  üt—  vgl.  Itt-  Ot-  ütt— . 

üto  Ödo  Outo 
s.  Straßb.  Bisch. 
791 :  17,  10. 

Utrecht  Bischof  Burchard     1097  :  51,  11. 

Uttenheim  Oten—  Outen—  Oden —  Uten—  ütent — 

Uthenheim   Uthenhem    Uthin—   Utenheim  w. 

Erstein      44,  14.    80,  38.    81,  4.    vgl.   not.  1. 

88,  2.  94,  4.  191,  4.  205,  3.  247,  10. 
Albert    von    —    s.    Speier    Bisth.    cam.     seine 

Tochter  Beatrix  s.  Mnndingen  Egelolf  von  — . 
Burchard  von  — ,  mil.     1220  :   148,  12.     1235  : 

190,  29.  sein  Sohn  Johannes     1235:  191.  21. 

sein  socius  Burchard     1235  :  191,  22. 


Heinrich  von  — ,  wol  Straßb.  min.     1147 :  81,  26. 
Lentfrid  von  — ,  wol  Straßb.  min.     1147 :  81.  2C. 
Rudolf  von  —     1262  :  378,  16. 
s.  Schoup  Reinmar  — . 

Werner  von  — ,  mil.     1235:  191,  21.  sein  Sohn 
Cuno  ebd. 

V. 

Valenciennes  Valencenae    253,  28. 
Varsberg    Wamesperc    — perch    — perg    in    Loth- 
ringen n.  w.  St.  Avold    414,  5. 
Egidius  von  — ,  mil.     1264  :  414,  8. 
Heinrich    de    veteri    Castro    — ,   Matthei   filius, 
Jacobi  de  —  serviens     1264  :  413,  25.  414,  3. 
vgl.  Kuttingen. 
Jacob  von  — ,  mil.      1264  :   413,  24.    sein  ser- 
viens vgl.  Heinrich. 
Matthseus  von  —     1264:  414,  11.    seine  Söhne 

s.  Heinrich  n.  Walter. 
Walter    de    veteri    Castro    — ,   Matthseus'   Sohn 
1 1264  :  413,  26.  414,  3.  vgl.  Kuttingen. 
Ve—  vgl.  Fe-  Vöh— . 
Velbelinus      1239:    202,    12.     vgl.    Straßb.    Loc. 

Renchen. 
Velkelinus  — lin  Velcke —  Felchelinns  Felhcelin 
Heinrich,    Werner's    Bruder,     Straßb.     Bürger 
1225:  157,  32.  162.  22.     1240:  203,  20;  37. 
1243:  216,  4.     1248  :  241,  11. 
Werner  — ,  Heinrich's  Bruder     1225:  162,  22. 
1240  :  203,  20.  208,  11.      1243  :  216,  4.    vgl. 
Straßb.  cons. 
Velletor     475,  22;  29. 
Velletri    — trensis    s.   Rom.  cur.  Card,   bisch,  von 

Ostia. 
Vendenheim    Uenden—    Vennenheim   zw.    Straßb. 
u.  Brumat    56,  1.  138,  25.  231,  3.  3.39,  29. 
Hugo  von  — ,  wol  Straßb.  min.     1148:  82,  21. 
Vercell.,  Vercelli  ?  s.  Rom.  cur.  Kanzlei  G. 
Vercelli  — lensis  Bischof  Albert    1192  :  107,  1. 
Verden  — densis  Bischof  Rudolf      1192  :   1Ö7,  28. 
Veringen  — ge  n.  Sigmaringen 

Heinrich  von  —  (nur  einer  ?)  s.  Straßb.  Münst. 
cell.,  cust.  u.  fratr.    u.    Straßb.    Bisch.    Hein- 
rich n.  ders.  ?  s.  Straßb.  Münst.  prep. 
Marquard  von  — ,  Graf    1196  :  110,  12. 
Verlin  s.  Griesheim  vill, 
Vetusfrumentum  —  granum  s.  Virnekorn. 
Vi—  Vie—  vgl.  Fe—  Fi—  Wi— . 
Villanus  s.  Dorfman. 
Vinkenwilre  vgl.  Straßb.  Loc. 

Nicolaus  von  —  1262  :  389,  6. 
Virnekorn  Firne—  Firnikorn  Vetusfrumentum 
— granum  Viernecorn  Vimkom  Vimechorn 
— corn 
Konrad  — ,  Straßb.  min.  1209 :  122,  20.  1215  : 
129,  29.  vgl.  not.  2.  1220  :  146,  35.  149,  27. 
152,  1.  1227  :  166,  27.  1230:  174,  6;  34. 
[1223—1232]:  182,  2.  1233:  183,  22.  188,  26. 
1236  :  202,  36.  1239  :  202,  12.  1240  :  203, 
37.  204,  9.  208,  9.  1242  :  214.  36.  1243  : 
216,  29.  1244:  218,  29.  221,  12.  1246: 
229,  9.  230,  14.  1247  :  236,  8.  1249  :  247, 
17 ;  40.  250,  3.  1250  :  252,  25.  vgl.  Straßb. 
Loc,  officiat.  u.  Hospit.  rect.  seine  Kinder 
1246  :  230,  14.  seine  Söhne  s.  Reinbold,  seine 
Schwester  s.  Gerlindis.  sein  filiaster  s.  Wolx- 
heim  Heinrich  von  — . 


Virnekorn  -     Walthor 


r.7l 


llcilllllllll         ,    -■  :  I   1,    H 

it*<illt)ol(l      -  .  I 

Koiirail'»  iili  ,     /,'i,' .  :.'ii,  ;h5. 

Knnrnii'H  H<'i  it  von  Klienb«iin    t'Ji7  : 

2:M1,  i».     /i'c<     L'W,  IH. 
KoiinKl«  Sohn    fjsn.  \KA,Ti.    IJ47  :  '£.V\.9. 

JX'I!)  :  241,   IH 
K.   I,i('t)«llri>llrr. 
junior  der  jungf     ;,.....     Jl)7,  IM.  v><l   .'ii.ir... 

con«. 
n'U) :  207,«.     W«:  221,  K'-      /•<•.    9x;t    ir. 
Vf;l.  Strul>l).  l,oc.  n.  con' 
WnIt.T     /i';'7  ;  1«7,  1. 
ViHÜinn«  der  —  Bnidcr  ».  liudolfiiH. 
Vifcrim  — binm     147,  3.  mt,  4a.  11«,  K)    l'>7    li 

.Uft,  »;  26.  !»lß,  8.  318,  31.  319,  33. 
VituliiH  R.  Knip. 
Vitiprct     [90/i-OOt]  :  38,  1  . 
Viviantz,  StraPb.  Bürger     1:j:jD  .  MV,  M. 
VlockpnHtoiii  H.  Flrrkenstcin. 
Vorrozo,  mil.     [imrh  I0()7\  :  45,   11;  12. 
Voilnlricliiiit  H.  Ulrii'tig. 
Vftgpllin  Hpinrich  —     l:iG3  :  402,  ft.  vgl.  Htnth. 

Iah:  «oiiio  Onttin  Orcda     t263  :  4()2,   10. 
V<ilir«'iil)a<h     Verenimrh     Coiistant.     dioc.     ii.    w. 

I)onaii-EK(  hingen     277,  21  ;  22. 
Vftllerdingen  ».  Wellringon. 

Vogolhunt  Wiricli  ^  — ' n^trürr 

Vol   -  vgl.  Fol- 

Volcmar  IJoImnr  Suliiiiariis  \ulinar  — marn» 
H.  OrieHlieim  vill. 
H.  Haiterharh. 
N.  Molsheiin. 
».  Still. 

HtraPb.  Hilrgpr  n.  min.     ll:i'J  :  82,  6. 
H.  HtraPb.  Miiii"»    '>"•■ 
H.  Wide. 
H.  Vr'ineck. 

Oraf     II-,"J:  «1,  M.  -   l.'H):  203,  12. 
Vobnandiis  ».  StraPb.  Dominik,  prior. 
Volgeldbeim   Volkolde« —    Volrofe«—    UrtoU'oldet- 

heim  »fl.  Ncubreisarh     4!»,  2.  88.  2.  2()i">,  M 
Voto    78H  :  16,  1.  vgl.  StraPb.  Uc. 
Vr-  vgl.  Fr-, 
Vrio  Vrige  Cnno  -,  mil.     1359  :  328,  32.    1364  : 

432,  1. 
Vftllo  s.  StraPb.  I,oc. 

V/il       Vnlenrbriecheübnni  .i.   rfiililgrip.sbeini 
Vultnris  liliaKter  h.  Ortolf. 
Vurst*  Anselm  —     /^'ß.'i  :  447,  23. 


M'itxjg. 

/"''    bb,  «7. 


Wkldburg   W  ,    WirtMBb   •«.  A.  Ba*«a*> 

barg  Kb«rl  ■.  D«ataeliiMMi  daftf. 

<h    •!>   d«r    KU   n.   A.   FmlNirR    Kloa(«r 

'int  JOB  — 


18,  87.  *gL  Ml.  4. 

U.lf    i. .1.1. ihn    Utubiba  »a.   A.   fthtr ffc— faim 

11      ;•     !■:     10 

<  W»l-  DonUHt  OmWMm 
rbogaat  frstr.  o.  prap. 
Tkedom.  mir  Bredtr  i.  UMeu. 

...  .  .  ..     88.  «. 

Walldani  Dam*  sA.  w.  Wcrttwim   Robtrt  vom  — 

noa :  107.  4. 
Wtlram  —  ramu  —  nnuBM  —tvn  %.  OwoMfaek. 

Wn!'- '-  HolMiutoia. 

W  .  lal—  Wkltonu  DwüUwriM 

lliul-  W*hb«raa  WaKkar 

I.  All. 

n    't . 

|i  lll. 

s  '  -in 


a.   heil  Ji 

1.  Hi'  :  I.'  inricJi's  von  —  BriHicr. 

s  1  >.  de«   Straf  b.  ÜAnclwira,  Br«a*r. 


I.   (iilliailcll. 

■.  (Irieiiheiin  vill. 

».  Horburg. 

a.  Ijtmii^rtheiin. 

a.  Idinffibcrg. 

a.  Malb<>rg. 

f    V' — 'mim. 

*t  Sohn,  ranonicna   a.   MaMtmoiftaaUr 


N 


IM»;  87a  18 

I. 

'  ifi  IWrthold's  von  —  mptll. 


w. 


W.  ».  Mai  halb  frali. 

Wacbenheini    — rhinheim    n.    w.    Sprier    Dietrich 
von     -  H.  Speier  preb. 

Unadhariu«     9tO  :  .MO,  24. 

Warr.larina   Wall.i  ti:iO:    2«1l,  28,       IJS'.t  : 

340,  li. 

Walarhna,  Biarhof    ♦  77H  .   13,  ,18. 

Walbnrg  B.  Walpnrgis  n,  llagennn  Kloster     t'>4,  2. 
440,  4. 

Waleb  Hug  —     1363  .  410,  9. 


Kmdrich  I  Erftdar. 


11"    \h.  T|l.  Stomfb   I 

.-'      .1,      ..fhrisl 


li 


a.  M  ih,  <i«|Nf. 

a.  Straft».  ümUi.  diapaM.  t|L  Stimfb.  Le<. 


572 


Walther  —  Weltringen 


s.  Straßb.  scult.  sein  Sohn  s.  Walter. 
Rudolfs    des    Schultheißen     Bruder       1183  : 
100,  13.     1188  :  103,  5  ;  37.     1196  :  110,  15. 
1201  :  115,  3.     1202  :  117,  36.  vgl.  Straßb. 
cons.  n.  scult. 
Walteri  quondam  scnlteti  puer      1301  :    115, 
20 ;  25.  seine  Söhne  s.  Eberhard  n.  Walter, 
s.  Straßb.  cons.     1215. 
Walter's    Sohn ,    Eberhard's    Bruder      1216 : 

131,  19.  seine  Gattin  s.  Hedewigis. 
Walteri  scnlteti  filins    1218  :  134,  2. 
filius  scnlteti  quondam     1220  :  146,  31. 
von  Straßb.,  de  Argentina,  mil.     1219 :  Hb,  4. 
1220 :    148,    5.    149,    25.    151,    8.      1221  : 
152,  26. 
s.  Straßb.  cons.  u.  scult.     1225. 
Ortlieb's    Sohn       1225  :    157,    33.       [1246]  : 

234,  6. 
s.  Straßb.  scult.     1236. 

mil.   s.   Straßb.   Loc,   cons.   u.  scult.,  Straßb. 
Bisth.  marso.  n.  Reichstett  Vogt.  vgl.  Eber- 
hard,    Straßb.     Marschall,     seine     Brüder 
1251  :    265,    1 ;    2.    sein    capellanns    Sifrid 
1347  :  241,  36. 
Gozelin's  Bruder    1266  :  463,  7' 
1096:   50,  16.      1129:    62,  6.      1137:    66,  6. 
[1141— 1143]  :  ß9,  16.     1143:11,10.     1156: 
88,  29.  89,  23.     1162  :    93,  3.     1189  :    104, 
20 ;  34.     1199  :  113,  7.     1320  :  151,  36. 
s.  Straßb.  St.  Arbogast  fratr. 
s.  Straßb.  Dominik,  fratr. 
mag.  s.  Straßb.  Münst.  preb. 
s.  Straßb.  s.  Petr.  jun.  fratr. 
s.  Straßb.  Bisth.   bischöfl.   capell.   n.    Rosheim 

pleb. 
s.  Straßb.  Bisth.  Kanzlei. 
s.  Troja  Bischof 
s.  Truttenhausen  prep. 
s.  Usele. 
s.  Varsberg. 
s.  Virnekorn. 
s.  Waffelarins. 
s.  Wangen  pleban. 

898  :  29.  15.   —  10.39  :  46,  3.    —    1039  :  46,  3. 
ders.?     1040:  46,  26. 
ünalto,  Drudman's  Bruder     1039  :  46,  5.     1040  : 
46,  28. 

Vvalzo  presbyter  s.  Straßb.  St.  Anrelia  pleban. 

Wangen  — ga  — ge  sü.  ö.  Wasselnheim     20,  34. 

42,  8. 
plebanns  Walter,  Werner  Kalp's  Sohn    [1202] : 

117,  15;  17. 
Anselm  von  —    1246  :  230,  15.    1257  :  308,  15. 

seine  Brüder  s.   Härtung,  Heinrich,   Pilgerin. 
Bnrchard  von  —     1263  :   404.  13.  408,  29 ;  39. 

1264  :  424,  17;  25. 
Härtung  von  — 

der  alte     1263  :  404,  12;  36. 

der   junge     1262  :    376,    8.      1263  :   403,  30. 
1264:  419,  10;  30. 

welcher  von  beiden  ?     1357  :  308,  15.     1359  : 
340,  7.     1263:  406,  17.  vgl.  Anselm. 
Heinrich  von  —     1246  :  230,  2.    1357  :  308,  15. 

ders.?  HeinricusPeregrinifrater   1261:  3oO,  6. 

seine    Gattin    Gerlind.     Konrad    Virnekorn's 

Schwester     1246  :    230,    1.    seine    Brüder    s. 

Anselm. 
Hezel  von  —     1147  :  81,  31.    1155  :  86,  20. 
Pilgerin  von  — ,  mil.      1251  :   269,   9.      1253  : 

282,    21.      1257:    308,    15.      1259:    340,    7. 


1262  :  372,  15.     1263  :  372,  38.     1264  :  424, 
17;   25.   425,  9.    ders.?    Peregrinus    Heinrici 
frater     1261  :  350,  7.  vgl.  Anselm. 
milites  de  —  s.  Schiltigheim  Vögte, 
üuanhaldo     *  778  :  14,  12. 

Wanhardus   Duanhardus  Wanhart     1089 :    49,  1. 
fll56:    88,    1.    ders.?    Straßb.    min.?      1096: 
50,  15.  sein  Sohn  s.  Johannes,  Straßb.  min. 
War—  vgl.  Var—  Wer—. 

Wartenberg   — tinberc,   abgegang.    Burg   b.    Neu- 
weiler  n.    Zabern    oder    Ruine    sü.    ö.    Donan- 
Eschingcn?  Conrad  von   —   s.    Straßb.    Münst. 
fratr. 
Wasenweiler  n.  ö.  Breisach    205,  36. 
Wasselnheim  Wasceln —  Wasciln —   Wazzelnheim 
n.  w.  Straßb. 
Dietrich  der  Vogt  von  —      1363  :   375,   27 ;  ff. 
383,  21;  ff.     1263 :  404,  12.     1364 :  434,  30;  35. 
Hesso  der  Vogt  von  —     1364  :  434,  30 ;  35. 
Wassenberg   — berc  in   der   Rheinprovinz   sü.    ö. 

Roermonde  Gerhard  von  —  1336  :  193,  39. 
Wasserstelz  Wascerstelze  Wasserstelce  Wazer — 
Wazzerstelz,  bei  Kaiserstnhl  am  Rhein  sü.  w. 
Schaffhausen  oder  bei  Sulzmatt  w.  Rnffach  ? 
Conrad  von  —  s.  Straßb.  Münst.  port.  u.  scol. 
Wavirscarns  Rudolf   — ,    Straßb.    Bürger      1201  : 

115,  10. 
Duazelinns     [965—997]  :  39,  10. 
Duec —  Wec—  vgl.  Wez — . 

Wege  abgegang.  Ort  bei  Hcrmolsheim  im  Ünt.-Els. 
Gemeinde  vgl.  Mntzig  parochia. 
Cnno  von  —     1159  :  90,  3. 
Cuno  von  —     1159  :  90,  3. 
Wehelin    — linus    Heinrich    — ,    Straßb.    Bürger 

1364  :  417,  31. 
Weiersheim  Uuihereshaim  sü.  Hagenau    9,  31. 
Weilerthal  das  —  n.  w.  Schlettstadt    66,  19. 
Weilnau  Willenowc  w.  Usingen   in    Nassau    Hein- 
rich von  — ,  Graf    1262  :  386,  5. 
Weinsberg  Winisberc  ö.  Heilbronn   einer   von  — 

1219  :  137,  13. 
Weissenburg  album  castrum  Uuizen —  Wizenbnrc 
Duizen —  Wizenburg  Uuizunbnrg 
im  Ünter-Elsaß     357,  20. 

Kloster     3,  1.   4,  20.  5,  1;  12.  9,  19.  15,  16. 
25,  17.  97,  32.  vgl.  Straßb.  Loc. 
Äbte 

Ermbertus     774  :  9,  28. 
Grimoldus     [833—861]  :  25,  18. 
Wolfram    1219  :  137,  7.  139,  2. 
fratres 

Rantunig     737  :  4,  31 ;  ff. 
Rihbaldus      780:    15,    16.    ders.?      774: 
10,  6;  10. 
Conrad  von  —  s.  Königsbruck  fratr. 
Heinrich  von  — .  Straßb.  Bürger  1330  :  149, 27. 
Heinrich  von  —     1364  :  429,  1;  4;  36. 
Conrad  von  —  s.  Deutschorden  fratr. 
Wel—  vgl.  Wal—  n.  Wer—. 
Welcho,  Laienbmder    des    Straßb.    St.    Arbogast- 

klost.?     1154  :  85,  15. 
Welpho     1156:  87,  11. 

Weltringen,  Hcllering  sü.  ö.  Finstingen  in  Lothr. 
(Lepage  dict.  topogr.  du  depart.  d.  1.  Meurthe 
p.  68.T  oder  Völlerdingcn  n.  ö.  Bockenheim  in 
Lothr.?  (Ztschr.  f  Gesch.  d.  Ob.-Rheins  XÜI 
411)  Hugo  von  —  s.  Saarburg  Bürger. 


Woltscin  —  Wickershoim 


Wi-ltN<  in      H(  innK    1330  :  \M,  20.  vgl.  BiraVb.  com. 
llucnilo     \H:i:t    Hlil\  :  25.  20. 
Wender  h.  Molithcim  Werner  »on  — . 
WeppheriniinntiK  ('onrad     -,  rail.     1385  :  4M    1* 
Werd  —da  —  dn  Weridn   -  rifh 

Wiirfh  nn  der  III  hü.  F.r-^' "«t,  IH, 

Heinri(  h  von  — ,  Sijjl,  (int    1319  : 

137,  U.    13»,  4.      ;  IH     KW,  8«. 

1333  :    17H,    25.       /  1«5,  8, 

t  13!i3:  2m,  :1H    Vi  .ruf.   Min 

8ohn  «.   Heinn  il.  nein  prot-iirator 

Philim»  von  U.  i  /     UV,  .  1!>5,  1. 

Ileinricli    Sij^eherl    von        .  Hi'inrich'it    Sohn, 
Ornf      luv.)  .  201,   IH,  2.1.       /i'.'.;.' :   2«),  31. 
I^r,:>-    :\M\,  \h.      1363:   381,  2;«.   :w2,  11. 
vkI    F.lsnP  l.andcrnf. 
Sigebnrt  von   ■--.  Ornf     //M  :  IW.  I.     119$: 
110,11.      ;5W5  :     120,23.      I3()'.t  :    128,4. 
J.3/4  :  127,  2«1.     ;i>/9:  137, 1).  I. ■«).».     MÄ/: 
152,  21.     133H  :   IftH,  .36.     t  1353  :  2H0.  87. 
Hein  Sohn  h.  Heinrich. 
H.  Sc.hönenwerd. 
WerneriiK      Warinhernn      WarneriiH       Ihierenhere 
WerenhcriiH  UnerinhariiiH  Weritihere    -   hern« 
Wernher  — herc  Uticni—  Wernhern»  vgl.  Wezel. 
H.  Hallhronn. 
».  Boger. 
N.  (laue. 
H.  Kalp. 

H.  EtlenheiinmAnstcr  Abt. 
H.   Firdeiilieini. 
R.  Oeispolzhejm. 
H.  Hntl.itndt  Conrad  von  — . 
H.   llercofta!. 
R.   Hochfeiden. 
B.  Laniiiertheim  picban. 
B.  LaniiHhorg. 
N.  I.onbega/./en. 
H.  Mainz  F.r/.bisrhöfo. 
B.  Marbarb  rant. 
R.  MoUbeim. 
H.  Nengarfheim. 
R.   Nothalten. 
B.  Piilex. 
8.  Khein. 
B.  Ktanipf. 
B.  Steinhnrgelor. 
g.  Sintzheini. 

wol  Straf'h.  Hürger  n.  min.?  (wieviele?) 
■.  StrnPI).  Ilistli.  viredom. 
B.  StraPb.  ninlb.  marsr. 
Simonin  nepos     Itüü  :  86.  20. 
Werneri  marRralci  filinn     IIHS  .  lOIl.  4;  .S7. 
B.    Stral'lt.    conR..    StraCb.    Binth.    inarnr.    n. 
Honnn  Vögte,  seine  Oattin  n.  Söhne    tlW: 
112.   .36.    Rororis    Ruse    fliii    h.    Mundingen 
F.gelolf  n.  Werner  von  — . 
\tm)-t303\:     11!>.     IH.     vgl.     8tr»»b.     I,or.. 

Conradi. 
».  StraPb.  jndio. 

».   Kipelin"»  Kndoii  .->(-lnviegerelt<Mn 

ttO'J:  Im.  24.      IIW:    'M\  1«!.      ///••••:   .">«.   II 

iUVJ:  \K\.  3. 
».  .SlraPb.  Mi\nHl.  cant.  n.  rnnt. 
R.  StraPb.  Mi'niRt.  ram    n.  Haslarh  prep. 
R.  StraPb.  B.  l'etri  jun.  frntr.  dert.?  b.  ebd.  Ate 
B.  StraJb.  St.  Stephan  fratr 
(wieviele  ?) 

B,  StraPb.  St.  ThomaR  fratr. 

s.  StraPb.  St  Thomaa  pinc.  n.  dapif 


•.  fMnif b.  BtodiftCt. 

t.  fltur  ni. 

«  '-n. 

•I  .'la. 

a.  Wcilhufaa 

■.  WolxMa. 

Graf    1139    fit.  Sa  —  U6U    VI.  IS 

magiiUr    [llHi-U»\ :  103.  16, 

WwBMwilr«  •.  WAraeh" 

Wanüwnbu  Warialurdt. 
%.  Ha((«UMi  Barg«. 
•.  StMubarg, 
B.  Rtrafb.  Mftiiat  im. 

Wemlinna 
a.  Kbwifctfai  BBidwnl'a  vom  —  ErlMa. 
nagiiter    IMT :  a07,  80. 

Warno  t.  Btrmfb.  Mftaat.  fratr. 

Warn  Albrwilit  —    IM» :  879,  tl. 

Wema  Walraaewa  b.  lUiUBMi  ia  Badaa  ••.  A. 
Sprier  F.berhard  n.  Diatridl  fWI  — ,  Stnik 
nun.  ■.  Speier  Bittb.  piae. 

Waatemuui  — bubm  (vri.  fltnlb.  Lm.)  fiM- 
rich  —  von  Alba,  Slralb.  Btffar  iUH: 
»7,  8.  12W:  m,  ».  tUM:  4&7.  17. 
aain«  SAhna: 

Gerhard  t  t3W  :  467.  18.  «Umm  WMtva 
Agnea  n.  dcrta  Bnmr  JohuuMS  UM  : 
4^.  84;  86. 

Jobannea  cleriew    tMA :  817, 4.    UU :  ttt,  tl. 

Weathanaen  — bnara  ■.  BmÜbU  *I90,  9. 

Westhofen  — hovan  — borin  aft.  WaaMlakaim  IM,  8. 
Hag  von  -     1363 :  408,  81. 
laenbart  von  —     XM4  :  41»,  11  48t,  87,  » 

433,  11.     13eS:  Üb,  29. 
ReinboM  •  Irriraa  de  —    U65  :  447,  8. 
Wen.  m  von  -    I.9M :  419.  1.1  4^.1. 

13  .  ib,  28. 

WAIfrlin  vuu  —    /M4 :  488,  88;  80.  488,  II. 
Woinictm  von  -    1M4  :  489,  1 ;  88. 

WaUlar   WetflarieaaM   aa    dar   Laha    wafBiilaa 

Arnold  von  HolUad    iM$ :  888,  9.  8fr7.  88L 
Wesel  — cel  Ooa—  Waealo  Wetaal  Da»—  Waaei» 

— telna   Do*—   WaaQ    Weailo    Wand    «gl 

Wamaraa 
a.  Kftninbraek  fratr. 
a.  Marailina. 
a.  Pairia  Abt 
wol  Straf b.  BftrKtr  o.  aia.  (wieviel«?) 

a.  8tnilb  jndi«^   n,  eona.  eeia  Piadai  a.  Kae- 

J0'.>'  '.  27. 

M«  :  82.  28.  ~ 

ingaanna    tOiO    «<■.  <<■.•■  -"    M 

Wbolfir—maabaim  a.  Wolsheim. 
v:  Wei-. 

:<  Cnirbal.' 


WiboUhauB  Uaibiliaheiaie  Wibeleaben  Wibrliuh»« 
Oaibileabeiai  WiUleakaia  ••.  8ta»b  II  41 
14.  4.  80.  41    42.  R 

Onirbertaa  ••  Wipert, 

Wirkeraheim     CnKweree—     Wik-  S»r»  — 

Wirberea—  WirbirvItMin 
aa  der  tll  »0   Stra#b.    WO. ».  Sä:«  -    .-^    4«^ 


574 


"Wickersheim  —  Wisento-we 


an  der  111  sü.  Straßb.  oder  an   der   Brensch  w. 
Straßb.    oder   n.   w.    Hochfelden?      64,  7. 
67,  40.  89,  3.  138,  25. 
Vogt  Graf  Sigebert    1156  :  89,  21. 
üuicelinns  presbyter  s.  Straßb.  Bisth.  Kanzlei. 
Uuicman  s.  Straßb.  Münst.  fratr. 
Wicqninghem  10  not.  1. 

Unicram     Vicram —     üuiceram —     Wichgrammiis 

Straßb.    min.    u.    Bürger   (nur    einer  ?)      1105  : 

64,  1.      1129:    62,   6.      1137:    66,   5.     [IUI— 

1143]  :  69,  17. 

ünicroh  — grao  — grochns      728  :    3,  32.    ders.  ? 

737  :  4,  34. 
Wide 

Härtung  von  —     1262  :  380,  1.     1263  :  412,  6. 
1264:  419,  11.     1265:  446,  26.    sein    Bruder 
s.  Volmar. 
Volmar  von  —     1363:  412,  6.     1264:  423,  13; 
37.  sein  Bruder  s.  Härtung. 
Wid—  vgl.  Wied— . 
üuide —  Vidgernus  s.  Straßb.  Bisch. 
Widericus     *  778  :  14,  9. 
Wied    Alten —    Widen    n.    ö.    Andernach    Georg 

von  — ,  Graf    1211  :  124,  20. 
Wiedensohlen  Widensolo  ö.  Colmar    90,  31. 
Uuielherius     774  :  10,  7. 
üuig —  vgl.  Wi —  Uuic — . 

Wigand  s.  Offenheim   Friedrich's   von  —   Brüder. 
Wignandus  Wi —  Wignant 
s.  Straßb.  St. 'Arbogast  prep. 
wol  Straßb.  min.     1096  :  50,  15.  ders.  ?     1105  : 
54,  2. 

Wigerheim,  Wingersheim  w.  Brumat?    112,  31. 
Wigerich  s.  Rintbort. 
ünigfridashaim  s.  Wiwersheim. 

Wilgen  (Straßb.  Loc.  ?  vgl.  Straßb.  Gass.  u.  Haus. 

N.  p.  62)  Agnes   zu    der    —  s.  Mutzig  Konrad 

von  — . 
Wilhelm    Gnil—    Wilhelmns    Uuille—    Willehelm 
üuille—  Willehelmns  Willel—  Willheimus 

s.  Achenheim. 

s.  Beger. 

s.  Besancjon  Erzbischöfe. 

s.  Brumat. 

s.  Deutschland  Kais.  u.  Kön. 

8.  Eberhard's,  des   Straßb.  Marschall's,  Brüder. 

s.  Marbach  cell. 

s.  Meienris. 

s.  Mftlich. 

s.  Nape. 

s.  Rhein  Pfalzgrafen. 

mag.  s.  Rom.  cur.  Kanzlei. 

s.  Rom.  cur.  Card,  bisch,  v.  Sabina. 

s.  Rom.  cur.  Card,  presb.  bas.  dnod.  apost. 

s.  Rom.  cur.  Card.  diac.  s.  Eustachii. 

s.  Rot. 

s.  Straßb.  s.  Petr.  jun.  cell. 

s.  Straßb.  s.  Petr.  jun.  fratr. 

s.  Straßb.  St.  Thomas  fratr.  ders.  ?  s.  ebd.  scol. 
vgl.  Straßb.  Loc. 

s.  Straßb.  Bischöfe. 

Straßb.  min.  ?     1156  :  88,  30. 
Willcbnrgis  s.  Niedermünster  Äbtiss. 
Willezo     [965-991]  :  38,  19. 
Willgottheim  Uuillegolteheim  n.  Hochfelden  51, 16. 

villicus     51,  33. 


Willibaldus,  Bischof    ♦  778  :  13,  36. 
üuillibertus  Unillebreht 

Bischof     728  :  3,  30.  —  1040  :  46,  26. 
Uuillibrordus     728  :  3,  33. 
Willigisus    Unilligisus    s.   Dentschl.  Kanzlei  canc. 

u.  archicanc. 
Wille  Duiloni     778  :  15,  10.  —  956  :  32,  22. 
Willstett   Duilstide   an  der  Kinzig  sü.  ö.  Straßb. 
176,  22. 

der  Pfarrer     1232  :  178,  35. 
Wilperc,  Wilsberg?  Berthold  u.  Hermann  von  — , 

Brüder  s.  Straßb.  Münst.  fratr. 
Wilsberg  Wildesberc  (vgl.  Wilperc)   n.  w.  Zabern 

Johannes  von  —     1265  :  446,  9. 
Windeck  — ecke  sü.  Baden-Baden 

Albert  u.  Berthokl  von  —  s.  Schwarzach  Vögte. 

Reinhard  von   —     1248  :    243,  2fi.   sein  procu- 
rator  Heinrich  von  Pforzheim     1248  :  243,  26. 

die  Herren  von  —     1259  :  328,  37. 
Wineck  Ruine  n.  Reichshofen  im  Ünt.-Els.  Volmar 

von  —  s.  Königsbnick  fratr. 
Wingersheim  s.  Wigerheim. 
üuinihardus  — hartus     774:    10,7.   ders.?     788: 

16,  24. 
Winitherins  s.  Deutschland  Kanzlei  canc. 
Winnenden    Wineden    n.    ö.    Stattgart    Gottfrid 

von  —     1196  :  110,  13. 
Winstein    Winestein    Ruine    n.    Niederbmnn    im 
Unt.-Els.  vgl.  Straßb.  Loc. 

Adelheid    von     —     Humberti     Zidelarii     soror 
1233  :  185,  3 ;  ff.  ihre  pueri  ebd. 

Heinrich  von  —     1233  :  185,  27. 
Winterstetten  Wintherstet  Wisterstede  sü.  Biberach 

in  Wirtemberg  Conrad  von  —     1219  :  137,  13. 

vgl.  Deutschland  pinc. 
Winterthnr  — ture    285,  27;  29,  Heinrich  von  — 

s.  Straßb.  cons. 
Winzenheim  w.  Colmar  Dietrich  von   —     1263  : 

405,  31. 
Wipert  üuicberto  Wipertus 

8.  Johannes,  Straßb.  Bürger. 

Saarburger  Bürger    1229  :  170,  22. 

780  :  15,  22.  vgl.  Straßb.  Loc. 
Duirandus     [965—991]  :  39,  9. 
Wirich  Wyrich  Wiricus 

s.  Rimburg. 

1247:  236,  12.   vgl.   Straßb.   cons.   ders.?   Goz- 
bert's    Sohn    vgl.    Straßb.    cons.    desselben? 
Wittwe  s.  Straßb.  Loc. 
Wirtemberg  — tenberc   Ruine    b.    Rothenberg    ö. 
Stuttgart  Grafen  von  — . 

Hartmann     1219  :  137,  8.  139,  3. 

Ludwig     1214  :  127,  26.     1219  :  137,  9.  139,  3. 
Wirzburg   — ceburgensis    — zeburc   — zebnrgensis 

93,  11.  163,  20. 
Wirzburg  Bischöfe 

Erabrico     IIU  :  76,  40. 

Heinrich     1163  :  94,  26. 
Wisegrinus  s.  Hagenau  Loc. 
Wisebegere  Wiß —  Wissebeger  s.  Beger  Albert  — . 

Wisentowe  ausgegang.  Ort  ö.  Zabern  (Schöpflin 
Als.  ill.  II,  219.  Klein-Wiesenthau),  identisch 
mit  Wirinthowa  (Bresslan  Dipl.  Cent.  p.  25  u. 
27),  Wisinouna  (Grandidier  bist,  d'Als.  II  148 
nr.  496)  u.  Wisenaw  (auf  Specklin's  Karte)  ? 
304,  35.  vgl.  Wizenowe. 


Uuiserich  —  Zuljurn 


57:, 


lIiiiHcrich  — ricuN  --rihc  Wizoricn«     961 :  80,  81. 

U.W  ■  iJl,  28. 
WidtcrHtode  ».  Wiliti-riititli  n 
Uuilbertuii     7*Ö  :   1»,  .i.< 
lliiitlmrio     7!ih  :  3,  32. 

Witigo  MBccrdoK  H.  HtraPt).  H».  Mar.  Mügdiil.  frstr 
Uiiito     lOtil  :  4H,  IW. 

Wittoldlmrh  WitlicIencK      Witriineiibacli  n,  Airharli 
in  ()l)or-Uiiii'iii  I'falzurafoii  von    — 

Fricdiifh     UM  :  87,  12. 

Otto     tt(i:i :  «4,  81, 
WittcTHlii'im   Witer«—    DnithorM—    VSiiiiTolirim 
II.  ti.  Hoclifoldcii     441,  12.  vgl.  not.  2. 

Ucrthold  von  — ,  mil      /  "•'     ■"■"    " 
Wittishcim    4«  not.  2 

Witze«  Hifrit  dii<  —  a.  MoIdIkhh  in-riiwDrn. 
Winiimdu»,  UiHrliof    *  778  :  ]:i,  37.  vgl.  not.  8. 
WiwvrHlioiiii  lliiigfridaithaim  n.  w.  StraVI».     16,  9. 
Wizliri'ttcliii  Hugo  —  v.  StraPb.  con«. 
Wizenuwe,    mit    Wisontowe    ideutiich  ?    Heinrieb 

von  —  a.  Htmllb.  rona. 
Wizericna  m.  Uuikprich. 
Wii-  Wft-  vgl.  VVc  -  Wo-. 
Wörachweilcr     Werncgwilre     n.    w.    /wcibrarkcn 

Ciatcrcienaerabtei    281,  lü;  36.  Tgl.  ätraifb.  Loc. 
UaolcoldeBhcira  a.  Yolgelsheiin, 
Wolf  (vgl.  Lupna)  Durchard  —  von  StraPb.  n.  Min 

Sohn  Hugo     116!)  :  105,  36. 
Wülfnch  — fahe  — fliahc  — va  — vach  — vahe  im 
.Schwarzwald  ö.  Lahr.  vgl.  StraPb.  Loc. 

Kdiirnd    von    —    a.    StraPb.    Münat.    fratr.    u. 
Offciiburg  ccd.  rect, 

Friedrich  von  —     1363:    411,    15.    der».?   d«r 
von  —     lÜGG  :  464,  11. 
Wolfanus  Argcntinensia   nrbanua     l:ill  :    186,    1. 

aeino  Gattin  Dpinuctia     1311  :  126,  6. 
UnolfljcrtUB     601  :   17,  »4. 
Wolfbrandus     1100:  61,  16.  seine  Drflder  a.  Bnr- 

card,  StraPb.  Domherr,  n.  Megenlach. 
Wolfgaiigiis  ITuolfganc 

R.  .StraPb.  St.  Arbogaat  fratr. 

1040  :  4(i,  2y. 
Uuülfgrimo     •  778  :  14,  12. 
UnoiniBiilu.H     HOl  :  18,  1. 
Wolfliolinus  Wftifelin  Wßlvelin 

s.  Hngcnnii  scult. 

s.  Wosthofcn. 
Wolflielm  — hplinns 

8.  Locus'  Peregrin  —  Söhne. 

Keimar's  (Schoup'a?)  stiefsun    1986:  449,  1. 

8.  Still. 

s.  StraPb.  .St.  Arbogast  fratr. 

a.  StraPb.  St.  Thomas  fratr. 

8.  Westhofon. 

Wollisheiiii   Wolvos —   Wolvis—   WuWensheim  w. 
StraPb.     2Kt,  28.  .14!»,  1.3. 
plcbanus  Johannes  archipresbyter  13t8  :  240, 14. 

/M.'i  :  2'.t3,  18. 
Clnnthcr  von  —     läf>3  :  3SK»,  37 

lUiolfoaldns,  Graf     7'JS  :  3.  28. 

Wolfrat   Ihiolfrad   — radus    Wolfradn»   Dnolnerat 
Wolvoradii»  — verat 
8.  StraPb.  Münst.  fratr.  dera.?  s.  ebd.  der. 
8    StraPb.  Mün»t.  fratr.  u.  cell. 
a.  StraPb.  Disth.  archidiar. 


W..1 


ffamW»lft»M— ■ 


-raaaa* 


8u*Vb  iiurMf  o.  aia.    mtt:tA,\\.    \in9] 

60,  3.    tm :  00,  m,    iin  r  et.  »  in  \» 

d«ra.?    /OM:  60,  16, 
■   WaiMMibarfr  Abt«. 

>rak    \m,  l. 
llAaaL  tnit. 
'*'<■  in  a.  Pnl*«rth«iak 

I   Wi.li  .,•»  Bndff,  Strafb.  Btir~-      •  ••• 

li 
Woi,  .  (    4/w    11    r~i   HtrUb   .... 

W<.l,: 

noljiii<-iii)     »  '  ','■    ' T         V 

getheira  \ 

Vic>ij[«ii|[r*neii  B    o 


'. :  W7,  SS. 

>:  SM),  aa. 

>       II.1     9 


II 


II 


der»   f     U3t 

WiTtirr  von 
Woi 
Wo. 

t'i,;    ■ 
CAnonici 

Adelbert  1160  :  91,  16. 

Anno    1160  :  91,  16. 

Burchard  1160  :  91,  16. 

Eberhard  1160  :  91,  16. 

Oernndn«     tlÜO  Hl.  Ift 


d.  -     1. 

pri'iM.sitii.H  \  Miir.iii      />*.*/  :   i*l     14. 

scolastJcaa  Urnnann    1160 :  91,  Ift. 
Worma  Biatbnm    9U,  19. 

Bischof  Conrad    USO :  90,  86.  91.  18. 
Wortwiniu  •.  StnJb.  8t  Arbogwt  fratr. 
WnUHehedMa  s.  PalTtnhtta. 
Walled«  — dia  Sifrid  -     UM :    1«,  a«L  t*L 

Stnf  b.  Mwa. 

WolTMahtia  •.  WolialMim. 
WiuMabM«  CMtniB,  bai  Wflnbdai  aft.  OebwMW 
im  Ob.-Ela.?    4M,  n 


Zabem   — beme  — baraia   — ««itia  aa  d«r  Zoni 

rb.   109,  IS.  168.8a  aaaiaa8L»L 

«06.  7.    40».  1&   41^17.   uS  4. 

4^ü,  iu.  4M,  4t.  48t.  81.  488,  ».  434717. 
pUbftBi 

C.    IHM :  806,  16. 

B.     tau  :  818,  I. 

Bberbard    UM  :  167,  R    tüS ;  18»,  88. 

Heinrieb    litt:  186.  II. 
Albwt  TOB  -  a.  Stnfb.  Bistk  UaehM.  e*r*n 
Konrad  tob  —    MM:  tSI.  16.    MM:  »■>  I : 

tH7 :  886,  lt.  Tri.  SmlK  coml 
Rudolf  TOB  -    tsS9 :  110,  tOl    1888 :  18».  tl 

Tgl.  Stnfb.  eoaa. 
Syaud  tob  —    tU» :  170.  St. 


576 


Zacharias  —  Zwirin 


Zacharias  s.  Rom.  cur.  Kanzlei. 

Zehe  Ulrich  —  s.  StraPb.  cons. 

Zeilsheim  Cellesheim  n.  ö.  Schlettstadt     217,  36. 

Zeizo    910  :  30,  28. 

Zeizolfus  Zeizoluus 

s.  StraPb.  s.  Petr.  jun.  cust. 
[965—991]  :  39,  10. 

Zell  s.  Celle. 

Zidelarius   Cydelare  Ci—    Cydelarius   Scidelarins 

Zydelere 
Dietrich   — ,  mil.,   Argent.  dioc.  s.  Schwarzach 

Vögte. 
Gottfrid  — ,  mil.,  StraPb.  min.      1207:    121,  9. 

1209  :  122,  18.     1216  :  131,  7.     1218  :  134,  1. 

seine  Geschwister  s.  Humbert. 
Humbert  — ,  mil.,  min.     1209  :  122,  18.     1216  : 

131,7.     1218:  VM,!.    1220:  U9,  26.     1221: 

152,   27.     154,    13.      1225:    156,    28.      1233: 

184,  33.  ders.?    1199:113,9.    1215:129,30. 

vgl.  Straßb.  Loc.  u.  cons.  seine  Gattin  Agnes 

1233  :    185,  14 ;   ff.    sein   Bruder  s.  Gottfrid. 

seine  Schwester  s.  Winstein  Adelheid  von  — . 
8.  Straßb.  s.  Petr.  jun.  preb. 

Zimbern,    Herrenzimmern    n.    w.    Rottweil?    der 
von  —  s.  Straßb.  Münst.  fratr. 

Zoller  vgl.  Straßb.  thelon. 
s.  Hugo,  thelonearü  filius,  StraPb.  Bürger. 


8.  Petrus,  thelonearü  filius,  Straßb.  Bürger. 
Rudolf  —  vgl.  Straßb.  thel.  Rudolf, 
s.  Sigelin,  Theloneariae  filius. 

Zollern  Zolre  sü.  Uechingen  Graf  Friedrich 
von  —  1214  :  127,  28.  ders.  ?  Graf  Friedrich 
von  —     1236  :  193,  36. 

Zorn  Zorno 

Hng  — ,  Straßb.  Bürger    1259  :  340,  37. 
Nicolaus     — ,    Hugo     Ripelin's    Sohn       1252  : 

277,  10.       1257  :    309,  39.       1258  :    318,   26. 

323,  36.     1262  :  369,  1.     1263  :  406,  20;  25. 

409,  23.      1264  :    426,   27.    437,  4.    439,    20. 

1265:    446,    28.     1266:    464,    15.    s.    StraPb. 

cons.  n.  scult. 
—'s  Sohn     [1262]  :  374,  20. 

Zürich  Thuregium    48,  8.  205,  33. 
Capitel     205,  33. 
Äbtissin     1213  :  128,  37. 

Zulliuo     *  778  :  13,  38. 

Zurner  Zümer  8.  Lampertheim  Konrad  von  — . 

Znzo     [965—991]  :  39,  7. 

Zweibrücken    Geminuspons  Zweinbmcken  in  der 
Pfalz  Grafen  von  — 
Heinrich    1264  :  414,  1. 
Simon  s.  Eberstein. 

Zwirin  s.  Schwerin. 


SAGH-  UND  WOUTUKGISTEU. 


Ihfi  jitlijriiilr    \  rizriihiitlS    ii'kisI     lim     iiitj     X«'/.-.  ,    ./i.        .nU,,/       ■■!•  ,        ,..;.y.'i   / 

hnsoiiihnu'iii  liitrressa  xrliienen.  F.n  »ittd  al»o  uuti,  !,•  .i,,w,.''-../i, /.,.../- ..  /;  ,.uJ,i  i;  . 
iliiniiiter  iiehiire.mlvn  IHnrje  zuMiuiineiuieMelU ,  z.  H.  unter  »Alifjalßeit  Xina  —  Gtgwnalamdm» 
nicltt  allen,  u'tiH  laut  uiinerer  L'rkuitden  zu  /in»  ijeyehen  wurde  ,  uitd  e$  lind  auth  dtn 
einzelnen  Eintrntjen  vielfach  nicht  alle  Ueleuitellen  heiijefu'it.  VnUr  wmfaamdtrtn 
Srhliii/ii'Drten  iM  nioiilirlixt  fiel  uiii>-,  ;      ,"    •ig  neiMchmt  Schlag- 

ii'orl    und    Einzeleinlnuj    weniijer    !■■  in  itt  b0trt(ftndtH 

Stelle  ijegeben  int,  wie  r.  If.  die  nln  Handelsartikel  erwuhntert  Faßdauben  unter  *  Handel  * 
stehen.  Bei  der  Auswahl  des  in  die  VehersirM  aufzunehmenden  Stoffe*  wie  M  dar 
Wahl  der  Schlaijwurte  werden  zahlreiche  Mißgriffe  untergelaufen  »ein,  zumal  in  dfn 
Falli-n ,  wo  die  Aufiiierksanikeit  nicht  gleich  i<»//i  Beginn  der  Arbeit  an  amf  die 
licticffende  Sache  sii'/i  gerichtet  hatte.  Ich  darf  zu  meiner  EntichuUliguitg  wot  daramf 
hinweisen,  daß  für  die  Arbeit,  die  ich  hier  unternommen,  nur  wenige  Mutter  vorUegen. 
—  lieber  die  alphabetische  Anordnung  vgl.  die  Vorbemerkung  auf  S.  40t- 

M    BALTZEB. 


Al));nb(>n  Zinn 

(riisiiH  (lomiu  3«1,  27.  flctom  167,  21.  mU- 
rinm  mrmorink<  14.'),  tß.  pro  recognitjone 
101,  7.  \\\\,  28.  Wh.  2b.  trilmtum  :W,  16. 
tribntnriiiK     itä.  23,  ;«).  •»«.  17. 

Oenonstüiitlo  ;  iiii.scrt's  312,  11.  bcnibrot  470, 
37.  cnlcfi  iimlutiiittlos  181,  26.  rcrd  IW,  21. 
64,37.  ceivisia  .33,  11  38,  14.  nucm  244,9. 
.34ft,  14.  pan<'8  .H2,  10.  .3.3,  10.  pollirinm 
ovinnin  181,  26.  piri  4öl,  12.  pit.<t  (Uobiion 
Erbsen?')  70.  26  siil.liih.i.'  Iiinn.il.  Cl  '."> 
■will»'  Hcdimlir 
—  Hiilftf"  lies  Kri! 

jnxtn  proportionem   tntnrationia    facta*    p«r- 
»olvendn     148,  3'.». 

HPiiior  liproiluin  für  /.nhlnii);  li.iftbnr  286,  8&. 
FolgPii  ilcr  NichtzuliluiiK  r>2.  3.  6t.  M.  82, 
.'W;  ff.  6.3.  26,  ff.  78.  16.  ff.  80,  1.3  93,  29. 
itr».  2ft.  131,  4.  136.  31.  1.3it,  30  140.  W.  141, 
15.  148,  .36.  162,  12.  Wl\  12.  NichUnhlnng 
ontschuliliK'  (Inri'h  excoptioiioH  Irgitima;  1.30, 
19.    HorUckKicIitifrtiiiK    <l<'»    Schndeiu    durch 

?rnnilo  giirrr»  inccncliuin  iiiisscwM  tunpMtM 
16,  42.  148,  .38.  162,  lö.   1(«>.   19.  481,  18. 
Ablösung     243,  27. 

vgl.  ndvomtns.  Amt.  Rrsthntipt.  RrienwMMt. 
Ehrschntz.  I^rihr.  liborn  Dona.  mrbfttU. 
Steuer.  VS'ciu.  Zchutpii.  Zoll. 

Abschützung  144,  1.  .346,  n.  behnfs  Beitenrmng 
147,  22.  vgl.  Vorkanfgrerht. 

nbstipularo     71,  2^'. 

ncolitn»    fxi,  38 

nrtio  romiltero  omnoiii  n.  217,  8  ;C>8.  40.  Ver- 
zicht auf  n.  nou  inimrriit«>  ix'cunii»'.  n.  rationr 
luiuoris  pretii  4A8  I  fl  \iT?iilit  iiuf  u  ver- 
weigert    1^H.  41. 


»doptarc  in  (eodo  cogaato»  143,  IS.  •.  aiicai 
feodam  cUostnl«  c«»  ngnla  811.  29,  91  vgL 
Cb.  Schmidt  biat  da  ehap-  d«  t.  TfcoBM  p.  114 

advocatoa  (Ugslu  UfUimm)  aUe^ju  18,  6 ;  80. 
67,  31.  261,  80.   •  <!•  iore  frmter    177,  4. 

—  a.  cMtri    20  I«.  —  A  cUn    38.  81. 

—  ».  lib«  Moleki»  no  aO.  —  a.  B  ■■«{■ 
Ur  ImrgraaiiUB  487.  M.  488,  9.  —  %.  «Ola 
88,  21.  126,  12.  808,  11.  848.  4.  SM,  «.  an,  4 

—  Vogtoi  aotl  niokt  u  t^aOm  hammm  146. 
12.  äo,  27.  286,  80.  888,  tt.  mU  fWB  T«mI 
niolrt  vwittfett  wmiImi  M8,  17.  -  T«fM- 
MT«olitaMiM  2,  6.  26l  16.  81,  la  «  13.  S3. 
21.    114,  80;  ff.   181,  i   188,  &   IK 

11.  282,  9.  248.  4;  C  868,  8.  298, 

888,  4.  -   advooatoraa  rabditi     61,  üb.  i». 

8a  886,  10.  Togetmaoa«»     808,    16.    —   «(I. 


r>0   2.  81,  2;  C  88. 
1   88;  E  181,86. 

t(  sa  baaaaiMb 
«6.  1.  VfL   bar»- 


Verwaadto 
Allod     7,  «4  iä   3 

14.  tC),  .3»» 

1&6.  7.  8. 

nomin«  caaaas  j/aemmmm 

ditaa.  proprieUa. 
altaria  ctinun  r«cip«r*     117,  6. 
Altar  aani  o^iorM     882.  la  aiaar  aaaia     188, 

88.  882,  10.  848.  17.  aaai  aabOai    814,  8-  «8^ 

Clania.  proeaialM. 
amici    IW.  7.  808.  18.   - 

1H6.  14.  coaaifaim    886.  88.  — 

l*ni    2W,  37. 
Ami  erbbrh     117.  9,  la  daH  aiabt  a«f 

a«it  a*li»hen  w*rd«i    889.  2.  —  AataaM   47*. 

16.  477.  10.  47))»  4a  480.  M.  VgL  868.  4.  Aaa- 

aagvn    auf   daaaalb«ii      479.    I.     — 

Amtaftbraag  bwliaft    482.  16    ff   - 

l>ei  iDttlatio  aiaiilirn    9.  ä. 


578 


annona  —  Clerus 


annonam  interdicere     483,  31. 

annuli  visitales,  sponsales    480,  16;  17. 

appellare  ab  arcliidiacono  ad  episcopnra     105,  20. 

a  legato  apost.  sedis  ad  sedem  apost.     177,  20. 

appellatioui  renuntiare     140,  1.  144,  14. 
appreciator  =  procurator    460,  20. 
archidiaconus  ratihabiert  bischöfl.  Act     133,  6. 
archimandrites     8,  1. 

Arme  erhalten  fragmenta  prandii    52,  26.  294,  33. 
Arzt  medicus     101,  22.  phisicns     3v3,  7. 
astipulare      70,    34.     astipulatio      82,    24.    firma 

92,  17.  legitima    33,  3.  51,  29.  53,  22. 
auctorizare     362,  36. 
Ausweisung     352,  12.   355,  34.  477,  26.    480,  25. 

481,  12.  482,  15 ;  ff.  483,  1 ;  ff. 


baccinum  Becken    474,  31.  475,  1. 

balnea  475,  16.  Badstube  158,  24.  balnca  stupa 
228,  20. 

barta  Beil    468,  27. 

Bauwesen  aggeres  gegen  Überschwemmung  184,  3. 
canalis  super  murum  in  quem  stillicidium  cadit 
252,  17.  circnmfossata  curia  207,  28.  circum- 
cincta  muro  ad  altitudinem  terrae  ahnenda  nna 
290,  25 ;  35.  cloaca  duarum  domorum  commu- 
nis 363,  12.  domns  alta  339,  14.  domui 
immediate  conjuncta  449,  31.  lapidea  133,  35. 
150,  2.  362,  21.  447,  8.  lapides  inquadri  41,  32. 
laterum  horreum,  ziegelschiure  265,  3.  271,  23. 
lobia  70,  28.  76,  16.  138,  18.  149,  2.  229,  16. 
palus  pro  signo  positus  309,  12.  322,  29. 
purgatio  472,  31.  Valium  extra  a  muro  60, 
intus  30  pedes  habens  in  circuitu  472,  34. 
via  15  pedes  lata  309,  18.  322,  32.  viaruni 
discrimina  442,  29.  —  Anlegung  von  Mauer 
u.  Graben  202,  29.  Instandhaltung  von  jedi- 
ficia  150,  27.  165,  15.  von  Brücken  u.  Wegen 
318,  4.  321,  25.  323,  2;  ff.  471,  8 ;  ff.  - 
fenestras  domus  contiguse  obstruere  vel  Incem 
earum  impedire  ausgeschlossen  252,  20.  363, 1 1 . 
—  Verboten  :  aedificare  super  stratam  472,  29. 
construere  aedificia  in  almenda  290,  26.  327,  18. 
purgationem  ante  domum  ponere  472,  31.  — 
vgl.  Burgen.  Kirchenbauten,  claustra. 

beccarius  picarius  Becher  52,  21.  470,  12.  473,  5. 
475,  9. 

beneficium  ostendere  52,  11.  suscipere  51,  3. 
57,  3.  in  b.  dare  ausgeschlossen  13,  24.  35,  31. 
b.  von  10  mansi  für  jeden  loricatus  2,  18. 
b.  claustri  8,  37.  b.,  feodum  claustrale  62,  33. 
100,  33.  172,  2.  198,  28.  311,  27.  328,  10. 
b.  ecclesiasticum  curam  animarum  habens 
283,  11.  b.  militare  88,  10.  vgl.  feodum.  Leihe, 
precaria. 

beredet  (=  convictus?)     478,  23. 

Besitz  s.  possessio. 

Bestattung  13,  13.  72,  8.  102,  9.  113,  1.  115,  42. 
160,  2.  209,  16.  222,  40;  ff.  30^,  19.  306,  14. 
Verweigerung  der  sepultnra  Christiana,  ecclesias- 
tica     259,  35.    279,  11.    Todtengräber     209,  36. 

Besthaupt  optimnm  caput  animalis  33,  20.  vgl. 
Sterbfall. 

Beweis  Berechtigung  zum  B.  •  188,  17.  B.  durch 
Eid  des  Beklagten  479,  14.  assertione  siniplici 
469,  25.  manu  simplici  sola  470,  32.  472,  2. 
478,    17.    tertia    manu      469,   1.    cum    septima 


manu  471,  .30.  juraraentum  laesi  cum  uno 
teste  loco  probationis  261,  28.  presumptio 
loco  probationis  261,  26.  convincere  corani 
2  vel  3  testibns  477,  24;  28.  cum  3  honestis 
persoiüs  472,  1.  convictum  reputari  261,  17; 
37.  262,  2.  vgl.  supradicere. 
Bischof  gibt  apostolicx  sedis  protcctio  173,  27. 
urteilt  101,  37.  Recurs  vom  B.  ans  Capital 
153,  30.  Wahl  des  B.  7,  3.  eidl.  Versprechen 
für  den  Fall  der  Wahl  zum  B.  143,  14.  146, 
2;  ff.  329,  35.  391,  26.  Bischofsgut  vom  Capitel- 
gut  geschieden  7,  35;  ff.  8,  15.  88,  3.  episco- 
palis  cnra  8,  26.  bannus  episcopi  confirmans 
53,  33.  56,  12.  58,  35.  71,  1.  79,  13.  81,  17. 
86,  10.  89,  26.  151,  23.  episcopi  consistorium 
73,  20.  125,  2.  307,  26.  officiati  :  prepositus 
decanns  cantor  scolasticus  208,  22.  vgl.  7,  12. 
Judicium  placitum      105,  21.    129,  21.    31.3,  11. 

—  vicaria  episcopalis  8,  31.  des  B.  stathalter, 
vices  episcopi  gerens  in  judiciis,  episcopi  judi- 
ciis  presidens      98,   32.    115,   41.    156.    15;  16. 

189,  14;  18.  196,  1.  199,  27.  214,  27.  215,  19. 
344,  13.  350,  4.  —  judices  ab  episcopo  delegati 

190,  31.  311,  5.  322,  4.  428,  2;  10.  459,  23.  - 
vgl.  procuratio. 

bischruwin  werden  mit  Raub     359,  5. 

bulga  Sack    474,  32. 

Burgen  Öffnung   ausbednngen      155,  15.    Bau    in 

der  Bannmeile  verboten      374,  35.    Belagerung 

233,  8.  474,  25;  32. 
Buße   bannnm      1,   16.    2.   7.    emenda     288,  38. 

483,  22.  vgl.    calamus.   Körperverletzung,  com- 

positio.  wette, 
bustra    474,  32. 

calamum  porrigere  pro  emendatione    478,  18. 

calumniam  suscitare     102,  28. 

cambitores  cansores     237,  12.  471,  24. 

canapum  wol  eine  Gemüseart    470,  36. 

candelabrum    474,  30.  475,  1. 

Kauf  emptionis  certa  forma     156,  20. 

cyphus  =  scyphus  Becher     474,  31.  475,  1. 

cyppus     20,  34;  ff.  vgl.  StraPb.  Loc. 

Kirche  ecclesia  universalis  277,  17.  totius  eccle- 
sise  Sacra  consuetudo  96,  12.  ecdesiee  libertas 
immunitas  301,  25;  40.  305,  13.  441,  5.  4.50,  30. 
ecclesise  principes  21 ,  9.  Veräußerung  an 
Kirchen  ausgeschlossen  206,  31.  vgl.  bene- 
ficium. 

Kirchenbauten  zur  Unterstützung  von  K.  aufge- 
fordert (elemosynse  colligendie  ad  opus  fabri- 
carum  ecclesiarum)  118,  2.  134,  11.  217,  20. 
266,  19.  285,  2.  316,  20.  427,  9.  430,  16.  463,  12. 

—  Neubauten  vom  rector  parochise  zu  gestatten 
222,  36.  243,  4.  267,  17.  455,  29.  vgl.  305,  28. 
missa  sollemnis  celebrata  in  Signum  licencise 
capellam  construendi  datae  269,  28.  —  capella 
lignea  269,  22.  ecclesiarum  turres  450,  27. 
ecclesise  tectum  de  3  villulis  construitur     43,  29. 

claustra  sub  quibus  aqua  coarctaia  est,  Schleusen  ? 
475,  32. 

clanstralis  s.  beneficium.  Maaß.  Viehzucht. 

Clerus  Altersdispens  bei  Erlangung  kirchlicher 
Beneficien  283,  1.  —  darf  den  Blutbann  nicht 
haben  468,  4.  —  Strafen  für  Frevel  gegen 
den  Clerus  258,  20.  —  Tracht  1(»,  2.  279,  17. 
Nonnen  dürfen  pelles  tragen     291,  20.  —  con- 


CloruH        tAMilAtfo 


llllllllil'     I  ll'lll  oriiiii        il',      _'l,      tt.  rl 

i'lorirdriun     ii.     KiiiMtprniiiff     in     ein 

2li2,  14.  —  vkI-  <>l)«dieiilia.  Klifticlerii 
>  ii(lii:nllnii     II,  27. 
KiiiiiK  fKniNcri    li-ilit    iliii    Iltiillinnii     ■UiH,  ti ;    |tl. 

Iicliiliiit     Ilii'iiHti-      2'M'),    11     l.ili     itiirrb    «inen 

Ntdlvi'itrclir   li<<l<-liiii'n     i'.W,  I.  It<5<  hr«  ii«*  K. 

in  (liT  St/idt      •J7.),  2.1.  MU,  IT».  Pii-niit  den»  K. 

«u  leinten  vom   !!      '    f     474,   17;  ff    17       '     " 

von   tltT   Still  ift     2,    17,   ff 

contra    inipei.i: ...ilinin     44     ''  .... 

tiiitiii  rr'jfih  n|ic'riiilin     l'^i,  !t     1.1  ■    12. 

nl)8<M|iiiuiu    Hprrinic    iiniicni       I-'  .    .        -  'I,   ü. 

!Wft,  f).    v«l.    |inlntiiim.    Keirhii^nt.    KeKlmtreaf. 
Kftrporvcrlt'tzungon  bontrnft    477,  27;  ff.  4H2,  27. 

4K1,  2;  ff. 
rollertfi    Art    der    Erhebung       i'7      <t      "     "■•' 

Kirrlionlwnton. 
rompenHatio     litl,  12.   \m,  lU. 
i'iiinpoNitionem  facere  im  QegenHatx  zn  r,  soUcrc 

4<i!»,  Ifi. 
ronHonHiiK   tnariti      fllO,   1  ;    IH.    H44,    19.   nxorii 

21 K).  2!».  ?I2(),  11.  332.  1;  32.  34»,  37.  462.  H;». 

lil.orornm     47,    IH.    125,  27.   20(),   2«.   21.S,  13. 

214,    :«».    2(iH,    33.    2H<),    .HH.    2«!,    7.    2!«»,    23. 

X\'i,   I  ,   .'12.   341t,  ^h.  unmündiger  Kinder  narh- 

trüglicli      Ifi«,    23.    .320.   37.    3.12,    |(t     frntrum 

17t>,  27.    2;tf),   14.    2«:').    1.    relidn;  et  liherorum 

friifri»      407,    13;    ff.    der  Verwandten      H4,  3f». 

ef.  HO,  f).  !I2,  7.  heredum    Ifiti.  L'7.   1H.I.  4.   IK5,  2. 

207,  12.  2«l,  3r>.  .'I!t2,  .Mi.  roheredum     2tt7,  1». 

•Ich   DieiiKlIierrn     240.  .'13.   464,  2.   Tgl.   unici. 

gesanimte  Hand.  Treuhänder. 
conHervator  vel  execntor     251,  10.  427.  34. 
innHiliuin     214,  14.  c.  hononim  virorum     1A2,  4. 

c.  juriBperitonim    2(K),  1(1.  roncilinni  lutpientnm 

471,  20.  ronsulere     101.  .'{7.  vgl.  :imm,  i 
<  onHislorium  h.  Bischof, 
i'onfiolidatio     itß,   18.  per  r.   |>o8iiidei<    im    ti.'gen- 

Hatz  zu  nudo  poHtiidere     102,  1. 
Conlunmz     4K^.   Kl;  ff. 
I Drizare  tanzen     4*<0,  II. 
cieditor  wol   -  -  administrator     h;>,  1'.'. 
KriegHWem'ii  Aligalien  ii    Dienste  fllr  Kriegszwecke 

474.  18;  ff.  47/>,  4;  ff.  481.  21;  ff.  KriegsdienKf 

der  Inricnti     2.  17;  ff.    Stellung   von    Iti   Mann 

Tür  den  Kriegsfall  nusbedungen     408,  17 


deliilnr      4(>1),    '.\A.   KponaÜH      'X^\,   ti.    prinripalia 

.'{02,  23.  debiti  persona  prineipnlis     mfi,  8. 
debiium     478.  43.  47i>,  2;  ff.  4K4,   17.   »gl.  g»H- 

srhulda. 
denuntiatio  pnblirn  vel   evidentia   farti     Si5U,  S8. 

denuntiantur  ninlefactores  a  plebani«     MS,  88. 
DiebHlahl     4«i7.  23.  4<>8,  12.  4ti'.),  :i4i. 
nienxt  servitus  gratuita    4»,  '.>.  servirinm  pnhiieam 

(iO,  23.  servitia  realia  personn!  '"^     16. 

ruriie  servitia  tria      1841,    18,  i.'l  11. 

1).  für  den  Sladtherrn  Sladtr.    I    s  "     vgl 

König.   Kriegswesen,   nimisleriales.   Steuer 
Dinghof  judieialis  euria    2'.t2,  i"».  dinelolH»    14!'     ' 
dioeesis  ronventns  wol  Stiflsoapitel     9fi,  14. 
divinatoruui  iirs  peslifera     27'.>,  27. 
douiiniea*  doniinieales  eurtes     20,  27;  4!t.  ^.    II 

32,  13.  50,  32.  !>4.  14.   123.  16.  vgl.  Str*lb.  Um 


tnatf«-"!  ■"'         >■       •l<.|(i;l.iri,/, 

fransf.  r.  ..,1.,     Uft^  an  ^m\ 
t,.>.i,>,.. 
«iomiRDa  «t 


».  .',  a  «1, 11.  «B, 

tt  fL  Wl.  W.  46t,    I«    .1    MMiripdfe  UOk 
SM,  6.  d.  im  0«||«M>ta  mm  fe«l    U.  9. 

'         ''*»,5.4HS,  f    -    ■  -  2».  10. 

>!)•    d.    •>  ff    MI. 

48.  88.  71,  ».  8«,  16.  W.  |7.  14t.  •.  1*1  10 

846,  II,  16.  461.  87.  vgl  RebMÜnag. 
dn»llam     104,  aO.  449,  8».  47».  14. 
IXliigw    in    dar    Stnl« 

472,  ai.  Tgl   UadwirtlMMlMlt 


dos.   iraaammta  Raad 


ilong 


KhelidiM  OfttMTMkt  vgl  i 
Mobilien.  8ch»nkaiig.  Tlwi 

Ehevertrag     163,  27.' 

EhrcnplaU  in  eboro    48, 16.   te  twiiiliia  «fiaco- 
palilma     48.  20.  in  praiidi«  «piMopi     47^  I6l 

EhrachaU  pwaaü  boBom    61, 10   67.  .1.  140,  87. 
141,  12.    21».  II.  897,  SS.  886,  4.  461,  Ib.  I« 

I.id  anf  di»  RvangaliM  886.  SO.  88»,  U  39».  t 
corporalv  aacramcutom,  jnra— law  bai  Var- 
MgMi  117,  17.  144,  18.  I4A,  88;  84.  SSO,  88. 
gjir  11  -Tfüi,  6.  368,  7.  881.  18.  d«  Tnm  Mrf 
i  VartnlMWi«  SM,  10. 849.  87. 4M. 
I  iiUgar  a.  BinlÄgar.  —  K.  dar  g«Uida 

richter    14»,  16.  E.  vom  Ridrtar  »af  BtebUg- 
keit    der    RnPe      47»  .      .         - 


I 


—  jiuaiy— do  yo» 
npcriaia    86,  81.  T«r- 
'^ynndahUHita»^ 
?1    km/L 

.in. 


3.  ff.  ;u» 

Biachof. 

arveht«.  !•  „ca. 

EinUger      i:  ^H.  88.  818.  88   808.  tt^  t 

34«.  10.  nr.  ^7  .  8. 
•innng  mnehaM  ««rfcotea     80.  17.  arlaaM     896. 

lU.  vgl.  Znaftnekto. 
elamoarna     STM.  86.    haipiUU  ■•h«lds     »7.  19 

dioHdi  vn«  dorn«  TWateBiea    8Mi,tl. 

•l«no~  .|ii— Iwan     87».  I;  t. 

narii    U8.  1.  IM,  88w 
erophitaoaia  titainn  im  Oagaannls  m  jw 

Uriom    848,  19.   jna  in  r«  knbara  nt' 

tMte    869.  Sa 
«virtio     MI.  6.  MI,  ».  809.  17.  888,  7   84«,  81. 

34».  M.  468,  & 
exceptio    184,  88  77,  86.  861.  88.  au  dob 

aine   rana»  et    >  888,  6.    «.  tect«  et 

jnria  et  conaaetndiui*    UM.  16.  a.  fari    144. 14. 

e.    non    nnmaml«    panwba     887,  XK.   888,  9 

84».  88.  869^  6.  407.  M.  a.  piiauiiptiaaia    189. 

88.  •.  n<  «M  pafaoa*  ia  bala  eobamaa    SSaiS 
.   a.  Vellfiani     SM,  W.   a.  lafk  «  ai  ob  aa  aba- 

nnm  •     144,  14.   Tgl.  Abgabaa.  actio.  raalilaUe 

in  lategimm. 
Kxoeauaaakation  wrktairt  Abar  dia  «it  EIBatat« 

atnHaadaa    167.  1»     ^     '^ 
lUpropriatioa    SOt.  t-' 


<  iTum    3IK.  89  t 
iieg^naals  ra  niniatenalaa 
taatlago,  out 


<]:, 


■bb^airir 


580 


Fasttage  —  heredes 


Fasttage    52,  24. 

fendum  hereditariuin  155,  10.  f.  fällt  an  männl. 
Erben  454,  4.  bona  propria  in  f.  recipere 
154,  10.  202,  3.  204,  HO.  275,  4.  pheodaliter 
tenere  per  plura  media  249,  1.  iiifeudatio  an 
reges  et  duces  et  eornm  prolem  ausgeschlossen 
145,  12.  220,  27.  235,  20.  238,  22.  vgl.  bene- 
ficiura.  dominns. 

Feste  208,  27.  477,  14.  festum  duplex,  raajus. 
semidnplum,  semifestum,  simplex,  summnin 
208,  23;  26.  209,  8;  ff.  festa  sequentias  pro- 
prias  non  habentia     304,  19. 

festncatio  86,  3.  per  festucam  se  exitum  facere 
coram  testibus     12,  33. 

Fischerei  für  den  Stadtherrn  475,  26  ;  ff.  seine 
Erlaubniß  erforderlich  476,  1 ;  ff.  garngre 
188,  13.  vahlnte  188,  14.  jus  unius  diei  in 
hebdomada  ad  capturas     188,  4 ;  8. 

Fleischverkauf  zu  Gunsten  des  Stadtherrn  be- 
schränkt 474,  11.  Verkauf  der  carnes  sninae 
vel  inustse,  quse  phynnehte  (finnig)  sunt    479,  37. 

fraternitates     162,  9.  198,  39.  229,  20;  21. 

fregela ,  für  fragela  ümbrechung ,  Rodung  ? 
78,  13.  89,  12. 

frevela    467,  23.  468,  13.  469,  17;  ff.  478,  11;  26. 

Friede  in  der  Stadt  467,  3 ;  ff.  481,  10;  ff.  am 
Altar  356,  35.  pax  generalis  299,  6.  vgl. 
Handel. 

Frist  für  Vorbringnng  der  Klage  481,  15.  für 
satisfactio  144,  23.  153,  36.  für  Zahlung  der 
compositio  469,  20.  indnciae  legitimse  bei 
snpersessio  censns  52,  6.  62,  41.  63,  28.  78,  16. 
80,  13.  vgl.  peremptorius. 


Geleit  conductus  secarus    348,  4.  358,  10.  365,  16. 

vgl.  Handel, 
geltschulda     368,  10.    383,  28.   467,  23.   468,  13. 

469,  18.  vgl.  debitum. 

Gericht  Judicium  placitum  thinch  61,  19.  302,  20- 
312,  10.  385,  17.  bis  in  anno  51,  34.  52,  1;  ff. 
placita  tria  33,  15.  legitiraa.  banno  confii- 
mata,  hiemale  pascale  autumnale  25,  37;  ff- 
sestate  autumnale  hiemale  32,  9;  ff.  —  po- 
puli  Judicium  469,  23;  24.  Christianitatis 
placitum  105,  15.  vgl.  65,  .37.  —  jndicare  im 
Gegensatz  zu  sententiam  dare  477,  15.  jndicii 
forma  303,  20.  Gerichtstage  477,  14.  Gerichts- 
zeit   481,13.  Gerichtsstätte    51,3.3.  46-<,  13;  ff. 

470,  5;  14.  vgl.  Bischof.  Dinghof.  judices. 
Gerichtsstand     61,  21.  65,  9.  1.36.  26.  193.  14;  ff. 

195,  2.  270,  19.   385,  9;   ff.   469,  13;  ff.   480,  5. 

(?)   483,   41.    clerici    vor    dem    forum    secnlare 

279,  19.  vgl.  exceptio  fori, 
gesammte  Hand   collecta   communi   communicata 

manu  conferre     20,  25.   42,  10,    129,  7.   204,  1. 
Gewährschaft  beim  Verkauf    413,  19.  vgl   aucto= 

rizare.  evictio.  warandia. 
gewalt  und  gewer  widersezen  in  —     374,  19. 
Gewohnheit  s.  Recht. 
Glocken   geläutet      112,   26.    209,    3;    ff.    476.    4. 

483,  14. 
Gottesdienst 

chori  frequentatio.  choro  servire  99,  20.  112, 
27.  161.  14.  198,  21.  208,  21  ;  40.  244,  .30. 
324,  37.  418,  22.  quia  certas  stationes  habent, 
in  augmentnm  chori  vocari  nequeunt    42,  23. 


antiphona  208,  29.  completorinm  209,  30. 
ewangelium  209,  6;  ff.  exeqnise  132,  14. 
historia  festi  propria  304,  9;  16.  historia 
specialis  198,  26.  homilia  209,  5.  invitato- 
rium  ad  matutinas  161,  12.  laudes  418,  24. 
lectiones  198,  26.  matutina:  461,  40.  462, 
2;  9.  processio  72,  16.  98,  8.  1.59,  16;  20. 
161,  18.  244,  30.  255,  12.  psalmodia  psalmus 
132,  13.  150,  25.  208,  29.  responsorium    150, 

24.  161,  12.  sequentia    304,  17.  vespera;    461, 
40.  462,  2;  9. 

Texte  :  « absolvere  >  150,  24.  «  benedictus  > 
209,  7.  « et  reliqna »  209,  6.  « ingressus 
augustns.  304,  9;  16.  «lux  fulgebit»  209, 
20.  «magnificat»      209,  8.   «miserere»      150, 

25.  «  o  sapientia  >    208,  29.  «  supremae  matris 
gaudia»     304,  17.  «venite»     209,  8. 

Ornat  u.  Geräthe  :  alba  208,  32.  cappa  167, 
28.  208,  32.  209,  5;  ff.  casula  208,  32.  crnx 
42,  14.  150,  24.  209,  22.  culcitr«  209,  10. 
manutergium  208,  33.  mappa  208,  32. 
209,  14.  snppellicia  167,  15;  ff.  tappeti 
209,  10.  thuribulum  150,  24.  209.  5;  7.  vgl. 
Glocken.  libri.  Stiftsgeistlichkeit, 
grangia  sen  bannus  223,  10.  345,  10. 
gratia  im  Gegensatz  zum  jus     165,  26.    188,  11. 

in  g.  recipere     288,  33.  vgl.  König. 
Gütergemeinschaft  an  Immobilien   462, 34.  483, 39. 
Grundrnhr  Kauflente   v.   d.    G.   befreit      192,   24. 
HHö,  24;  ff. 


ha;retici  179,  22.  simoniaca  haeresis  7,  14;  17. 
vgl.  qnestuarii. 

Haftbarkeit  für  Verwandte  483,  28.  für  sei-vientes 
vel  familiam     262,  5.  für  den  bospes    469,  34. 

Handel  mit  Kohlen  470,  35.  mit  FaPdanben 
dügin  358,  36.  359,  1.  mit  Schwertern  470, 
17;  ff.  mit  Tuch  481,  19.  Tauschhandel  470.21. 
H.  zu  Schiff  470,  18;  24.  Kanfleute  haben 
Frieden  368,  12.  kaiserliche  securitas  191,  28. 
vgl.  Grandruhr  n.  unter  StraPb.  u.  Saarbnrg 
raercatores.  —  statiatores  statzionierer  119,  7. 
174,  39.  206,  24.  —  causae  ad  mercaturam  per- 
tinentes     4()9,  32.    —    vgl.  annona.  Wein.  Zoll. 

Handwerke  anrifex  goltmacher  140,  15.  174,  39. 
balistarins  239,  23.  caementarius  119,  19. 
calcifex  298,  36.  cervisiarius  .339,  14.  cistarius 
459,  26.  sporer  203,  30.  s.  die  Eigennamen 
Deckere.  Mezzerere.  Ovenere.  Rorere.  Scher- 
phere.  Seilere.  u.  die  unter  StraPb.  angeführten 
Innungen.  —  Bäckereien  294,  14.  311,  10. 
444,  24;  37.  Backgerechtigkeit  417,  3.  — 
Mühlen  66,  30;  31.  71,  16;  17.  76,  24.  100, 
39.  112,  29.  138,  26.  161,  25.  182.  .36.  234,  1. 
Bretemule  343,  2.  molendinum  trium  rotarum 
101,  .32.  Erbauung  von  Mühlen  von  der  Bür- 
gerschaft zu  genehmigen  u.  besteuert  473,  1. 
raolendi  gratia  exactio  .351,  32.  maln  virbotten 
352,  5.  .356,  32.  —  Tuchmacherei  481,  17;  ff. 
—  vgl.  Bauwesen.  Zunftrecht. 

hantgiftphenninge     480,  19. 

Hans  zerstören  oder  öffnen  als  Strafe    478,  6. 

Heimsuche    478,  25.  vgl.  352,  10.  355,  33. 

Herberge  herbaria  hospicia  51,  4.  114,  32.  216, 
23.  328,  18;  22.  473,  17;  ff. 

heredes  336,  4.  h.  hereditarii  144.  6.  h.  legi- 
timi  286,  31.  h.  proximi  437,  31.  438,  15. 
442,  .30.  h.  mascnlini  sexus     454,  4.  —    Gattin 


berede«  —  mitra 


Mi 


ilirlit    liPri'd       IHf»,    M;    ff.    —   b.   —  jjoi 

)\\rv  lii'ri'ilitnrio  iKrhIxihv)    ß.'i,  2.   70,  18.   188, 

l.'l.   -      \fi\    i'otini'tmiiK. 

Iii'r<-<litiiii<li  jiiH  (iniiliiHiim     H'.>2,  37. 

licrcditiiH  (licriMlitariiiii)  npii  propriotai  Iproprioa 
propriotariiiB)  M,  IH.  (il,  22.  2 IM,  L'l  17k 
4;  i>.  liKli^litalc  prcdniiii  pnlniiii  n 
coni'cmiiim  -l.'l,  2t>.  licriMlitario  jun- ml'  i 
poHNidoro  47,  H.  H2,  Kl;  ff.  propriuH  vi  herr- 
ilitariiiK  402,  .H2.  hrrrditariuK  im  (logcnMitx 
zu  priipriiiK  •-'H.-i,  -Jti.  -JIKl,  1.  -JtlH,  22.  »«•• 
All(i<l.  Amt.  rfudiim.  I,i-ilii'.  |ii'ii|irii'taji.  niu« 
friu'hiH. 

liy|iolliccarnm  ju»     .'W.*,  ;W. 

Iioiiiiiiium    166,  10;  12.  honuiinin    2.')0,  8.1.  manni 
«Uro    40,  2. 


.Iiißd  vcimbiila  piirp.irc      I7'i,  H. 

iininiihilin  h.  (ialor|{<'in<'iiis<)inft. 

inrluHn     102,  7. 

iiifnmi«    06,  27.  infamia  pcrpotua    2.'>H,  .S7. 

iiiqiiirore    106,  Kl;  21.  i.  *ub  vAcrarocnto    27,17. 

iiiNiila  «eu  pratnm    167,  21.  i.  in  der  Stadt    802,23. 

22H,  20. 
Intordict     26!),   24.   Exemtion    vom    J.     222,    30. 

201,  2.  278,  18.  Anfhclmn«  des  J.     4.'>4,  J.') 
InvpHtifnr     M.'l,  1(1.    4.''>-l,  7.   invcutire  jimt»  ioTc- 

Htitnra    hei    Sohenknnn     61,  2'.».   J.    mit  kirchl. 

Amt    ro»p.    Pfründe      112,  2;  24.    117,   6.    I2H, 

10;  12.   141,  ■AK.   161,  Ifi.    IW,  IB.  2ß2,  «3;  8«. 

2()H,  12.  296,  1 ;  4.  v^l.  revettire. 
joculatore»     278,  m.  480.  7 ;  ff. 
iKtriones     278,  'Mi. 
jnrisdirto  ordinaria  dolegat«     270,   1.    Hpiritnali» 

tomporalit    <i&2,  II. 


Ladung  :122,  I.  .H24,  1  4«58,  .12;  ff.  4H8.  IB. 
constitntio  conrilii  generali«  de  dnabni  dietia 
«■.  28.  X.  de  rescript.  1,  3.)  270.  21  .114,  ». 
;t;U,  .'«).  ."141 ,  2!l.  vgl.  peremptorios. 

I.andwirthsrhaft      473.    M).    474,    1  ;    ff.    animalia 
HB,    Kl.    1B6,    28.    annona    liiemnÜR     77.    26. 
1(12,    10.    187,    29.    arntio   vernalis,   .luliiiuualia 
.'k'l,   i;).    arnliilis  arnturia   terra     17,   2.'>    .'M).  4. 
defalrare  pratiim     .'HO,  4.  egeda  Egge     474.  1 
fimnre     l(i,\   17,   ff.    fnimentnm    im   ('• 
zu   avena     26,   40.    messe»    hiemnles 
33,   13;  14.    novnlin     222.   22.    tritiniin    imiiini 
(>2,  37.  tritxirare      148,  3!t.  474.  4    vgl    fregela 
Viehzucht. 

legare  14^4,  .Kl;  40.  233.  28.  leaatarii  143,  41. 
logata  memorinlium  112,  .'W.  le^at«  indistinct« 
in  pios  usUN  relict»  342,  22.  injnste  detonta 
2r>4,  12. 

I.ehusvertrfige     114,  9.  142,  87 

I.eibesstrafen    .301.   13.  36(5,  .%.  4(1,'< 
478,  2;  ff.  vgl.  Schupfe. 

!,eilie  acromodare  63,  :Ut.  locare  7ii.  1.'.  l.\t<, 
14.  169.  31.  292.  7.  auf  Lebenszeit  402.  II. 
auf  9  Jahre  IBä,  B.  auf  20  Jahre  212.  3  anf 
60  Jahre  461.  3,  auf  80  Jahre  297,  17.  anf 
100  Jahre  219.  1  28B.  32.  jnre  hereditano 
49.  12.  60.  :i.3.  61,  ;U(  :»7,  4.  B2.  41  tlH.  1, 
23  28.  64,  28;  !».  «W,  :W>.  71».  20.  7»,  13.  HO, 
II.  82,  10.  8.H.  IB.  86.  :U.  88.  14.  «>.  ö.  lOl.  .1 


».  tu,  » 

St    »k,  t 

laa  a«>' 


444.  fft.   Bkki  M 

M    WMfcMl    dr, 

(M,  f .    «■,  t.    >>' 
blTh.  u;  &  fr?.  • 

m,  II.  vgl  äk^»f 


140,  n.  17»,  so.  iM,  m.  im, 

am.  2».   vr,    -ß    :T2R    1«    tr. 
847,  2.  Mh 

MMkloWIrii 

tarnt  <!•• 
IwHm     186,  fft. 

VOTWkm   'm,  1«. 

WerbMl  im 

(«,  7.  »« 

barwlMu  UhäniiU. 
Uvigataa,  «rlaidrtOTtr    AS,  20. 
UbOTB  b«M    212. 9.  IM.  IS.  84»,  22:  mimBtmit 

86,88.  96,21.  126,27.  188^»-  207,18.  2»,  84 

294,  2a  882,  4.  880.  18.  480,  88.  - 

bonia   libarti     44»,  88.    vrf.   I 

76.  19.   188,  20.  -  «gl.  AIM. 
Über  chori    208,  88;  88.  208L  1;  10.  I   imiimm  H 

wntwMluiunut  eMtatis     887,  18  I. 

minaUa     20a  12.   L  nmbt  euttr. 

1.  tite  (BMrolo|inif)    18,  12.  libroi  ii^^r*  •« 

littonU  «t  diaean  valaatoa  cmmsM     2br>   " 

vgl.  can.  tmtiiwUa  aBiiU«    177,  18. 
liuorM    488,  14. 
Liuraa  baMhrinkt    480,  16,  ff. 


Maa>  a.  Qawieht :  aoarraa  198,  14.  —  agar  tTt. 
31.  810,  8.  -  aaa  oaa  68.  28.  781 16.  12il7. 
189,  29.  170,  8.  ITTS.  18.  2>4.  »  27S,  10.  - 
earraaa  48,  41.  61,  S8.  62,  87.  63.  8l  180.  » 
273,  17.  274,  8.  276,  la  -  cakitui  88.  10. 
18.  -  draariaU  63.  8.  -  dwü«  20»,  28.  - 
Tinaiia    83,  11.  -  baba     9.  81.  81,  2.   88,  1. 

-  jagwon  3S,  13.  66,  a&  71,  80.  7«,  2BL 
1.18,  28.  2W.  18.  -  Jamal«    17.  26.  80,  4.  81.  4. 

—  libra  2«i9.  27.  471.  6.  —  naHraa  26.  40 
ai,  IB;  17.  474.  6.  —  maBiwirtjMi  198,  ll  - 
manaai  2.  18  2*10,  6;  K  271,  81.  810,  8.  — 
modiaa  88,  14 ;  »4.  —  Boamate  6«,  80  — 
Balma  808,  83.  -  poMlu  10,  8.  18.  81.  887. 
],     u!M   w    471,  6.  -  «lUftaU     82,  88.  4tt, 

-   arbaa     184,  30;  ff.  — 
11    't     Vj*    9K,    472,  II.    — 

3&  69,  22.  88.  18.  ~ 
-   vbM     481,  17.  - 
\m  Bfataa     272,  84. 
I"  lua  OM  poaai 

rar«  f|tue   ta   «lUgan  diewrtar 
310,    4      6     — 
44,  2" 

BMOti::  >ar*    861,  88.    __— 

anagnuutca  471, 1.  BkmgeMtaviara  471.2. 
bdiJt»  mmunnn  bMtraft    480. 14.  «gl  M«a» 


maUaua  UgMoa    4«».  27. 
manakmarii    62.3.93.21,87 
mantira  Mwtalaad    368.  ft. 

initaa  BaBdfwt»  Oriraad<- 

Koth    480.  16 
mimaterial««      171,  2     »»tv 

Illiniat<^riii1is     «ubi.-rtio 

fl*r  M 

nan  l> 

Straf! 
miaawtai 
mitra  f«rr«a  «in*  Koi' 


582 


mobilia  —  Recht 


mobilia  bona  des  Gatten  erbt  die  Wittwe    458,  17. 
m.  b.   rei  zn  nehmen  in  Ermangelung  von  Im- 
mobilien    478,  10. 
Münzwesen     9,  2.  471,  13;  ff.  472,  1;  ff. 

Münze  von  Basel  101,  t).  Cöln  53,  36.  Metz 
350,  27.  353,  2(i.  Speyer  109,  38.  Straßburg 
49,  14.  51,  1;  32.  101,  2;  38.  i57,  20.  212, 
30.  215,  26.  271,  26.  278,  38.  325,  19.  361,  ii. 
Troyes  237,  10.  Tours  237,  20.  — 
denarii  60  =  5  solidi  83,  18.  36  d.  et  1  obu- 
lus  157,  20.  librales,  qui  dicuntur  pfundig 
63,  36.  471,  19.  472,  4;  8.  —  libra  denario- 
i-nrn  170,  26.  350,  27.  3  1.  minus  5  sol. 
366,  9.  —  marca  argenti  157,  23.  227,  30. 
237,  13.  248,  12.  m.  anri  386,  1.  472,  23.  — 
nummus  1,  13;  14.  58,  30.  470,  33.  472,  19. 
n.  aureus  473,  3.  —  obulus  268,  25.  472,  19. 
—  siclus  49,  13.  —  solidi  denariorum 
219,  3.  228,  23.  s.  in  argento  13,  9.  s.  20 
faciunt  marcam  471, 18.  —  talentum  81,  12. 
98,  18.  102,  3.  119,  21.  144,  27.  186,  23. 
470,  34.  t.  denariorum  185,  22.  —  uncia 
325,  19.  u.  in  argento  15,  17.  u.  auri  7.  28. 
u.  denariorum  49,  11.  272,  29.  4  n.  et  8 
denarii  76,  19.  — 
examinatum  argentum  21,  12.  157,  24.  — 
gravis  moneta  472,  24.  —  legalis  moneta 
302,  10.  328,  15.  333,  1.  346,  7.  362,  31. 
tunc  legales  denarii  185,  22.  —  purum 
argentum  231,  25.  non  purum  237,  11.  — 
usualis  moneta  219,  3.  228,  23.  397,  25. 
moneta  qnse  tunc  in  usu  fuerit  139,  33. 
Münzstätte  zu  errichten  gestattet  26,  25.  34,  1. 
37,  29.  Münzeinkünfte     453,  28. 

natta  geflochtene  Matte    473,  3. 
nautum  wol  naulum  Fährgeld    479,  33. 
nequam  homini  alapam  dare  licet     483,  22. 
Nothzucht  notzoc     355,   32.    vgl.    mulierum    op- 

pressio     352,  11.  482,  4;  24. 
nuntius    certus      215,    33.     solempnis      347,    31. 

nuntiis    honor    exhibeudus      210,   24.    217,    28. 

430,  19. 

obedientia  clericorum  :  obedientise  in  virtute  rao- 
nere  preeipere  427,  22.  441,  36.  indagare 
interrogare  105,  23.  108,  30.  sub  obtentu 
obedientise  adjudicare     108,  32. 

Oberhof  für  das  Bisthum     395,  21 ;  ff. 

oblatio      7,   15.    70,   23.    71,  22.    76,   13.    99,   18. 

138,  14.  142,  10.  209,  24;  34.  279,  10.  306,  14. 
jus,  quo  oblationes  animarum  offerri  et  consti- 
tui  obtinet  usus  ecclesiarum     70,  31. 

ceconomus  echonoraus  — nemus  yconomus    20,  21. 

24,  24.  449,  23. 
onwec    368,  11. 

päbstliche  Curie  Kosten  bei  der  p.  C.  142,  7. 
lucri  causa  ad  Romanam  curiam  venire  254,  35. 
prebenda;  diu  vacantis  donatio  ad  sedem  apost. 
devolvitur  177,  13.  päbstl.  Provisionen  225,  17. 
242,  30.  24:5,  37.  246,  11.  250,  12.  289,  32. 
315,  24.  judices  ab  apost.  sede  delegati    128,  36. 

139,  14.  147,  38.  154,  37.  155,  39.  251,  2.  324, 
3.  337,  29.  338.  13.  mentio  expressa  in  litteris 
apost.  sedis  .  225,  17.  245,  19.  246,  12.  2.50, 
29.  253,  15;  25.  289,  14;  .33.  315,  25.  3.34,  29. 
341,  3;  31.  in  litt,  legati  apost.  sedis     278,  24. 


pagare    237,  13;  19. 

palaciura  20,  15.  24,  30.  palatia  6,  27.  11,  12. 
18,  13.  19,  18.  21,  17.  23,  13.  24,  38.  26,  18. 
27,  29, 

palemundus     24,  .30.  vgl.  not.  1. 

parochia  umfaPt  mehrere  Orte  390,  19.  parochiic 
jus  einer  communitas  genommen  259.  29.  jus 
parochiale  159,  37.  vgl.  99,  21.  .306,  14;  15. 
313,  2.  316,  18.  ,334,  1 ;  ff .  s.  auch  Kirchen- 
bauten. 

Patrimonium     47,  18.   143,  41. 

Patronat  148,  35.  149,  6.  198,  39.  201,  1.  240, 
35.  259,  32.  431,  3. 

peremptorium  terminum  assignare  353,  9.  pe- 
remptorie  citare     270,  15. 

perjurium     144,  22.  479,  8. 

Pfänden  pignora  accipere  3.B0,  9.  368,  9.  374,  26. 
Verpfändung     2.30,  23.  288,  34. 

Pferdezucht    9,  32.  Pferd  kostet  .30  Mark    288,  37. 

pitancia  Extraportion     366,  11. 

porrum  Lauch    52,  21.  473,  4. 

possessio  p.  intrare  326,  2.  assignare  204,  2. 
tradere  226,  33.  268,  32.  284,  6;  21.  303,  15. 
resignare  et  p.  tradere  prout  est  consnetudinis 
310,  11;  ff.  p.  tradere  et  resignando  bona  assi- 
gnare 407,  10;  11.  in  p.  inducere  306,  11;  13. 
p.  corporalem  tradere  241,  3.  281,  19.  349,  23. 
in  p.  corporalem  mittere  464,  7;  8.  inducere 
253,  26.  p.  tradere  corporaliter  indncendo 
362,  .33.  p.  intrandi  potestatem  dare  309,  14. 
.349,  23.  vgl.  Allod.  consolidatio.  dominus, 
hereditas.  proprietas.  ususfructus. 

Präsentation  117,5;  ff.  141,37.  161,  13.  262,  .30. 
302,  12.  vgl.  collatio  vicariae     312,  10. 

pragmatica  constitutio     20,  11.  vgl.  21,  4.  23,  37. 

precaria  beneficiare  per  p.     12,  29.  vgl.  Steuer. 

prescriptio  triginta  annornm  68,  15;  ff.  vgl.  die 
Berufung  auf  Herkommen  108,  33.  auf  40jähr. 
H.  105,  24.  auf  unvordenkliches  H.  257,  30. 
8.  auch  exceptio. 

procnrationis  potestas  super  puernm  ex  dignitate 
scholarum,  ex  episcopatu     100,  31. 

procuratoriura     441,  34. 

profituus  wol  proficuus  nützlich     332,  13. 

propinare  vinum     208,  31. 

proprietas  libera  176.  10.  185,  20.  libere  et  proprie 
possidere  317,  11.  mansi  propra  275,  18. 
proprietatis  predinm  50,  26.  proprietas  im 
Gegensatz  zu  possessio  120,  11 ;  ff.  jus  pro- 
prietarium  seu  dominii  333,  2.  339,  20.  homo 
proprius  alicnjus  328,  21.  vgl.  Allod.  hereditas. 
Stiftsclerus. 

provincia  148,  .38.  477,  21.  480,  5 ;  9.  vgl.  ElsaP. 
provinciales    171,  2.  215,  8.  478,  34.  483,  23;  26. 

provocator,  ob  identisch  mit  prjeco?     258,  11. 

pulsare,  anklagen?  Stadtr.  I  §  25;  ff. 

quantnm  ad.  =  quant  iiV     342,  30. 
questuarii     180,  39.  226.  17.  285,  19.  316,  19;  ff. 
q.  errores  predicantes     316,  23. 

Raub     131,  2.  ;342,  20.  359,  5.  412,  28.  483,  5. 
Recht  u.  Gewohnheit 
jus  antiquitatis     79,  11.  —  jus  civile   et   Omni- 
bus commune    59, 15.  civile  pretorium    11,  27. 


Recht  —  SUflaolema 


cxtmmuiw     l'i>,  J-     vii   _-    . 
nun  li!){itiiiiiiiii    •')!*.  IH. 

lata,  12)1^,  11.       juN  !>'  I    '  IUI' 

IW,   Kl.   144,  M;  ff,    1.  ;  ■    2. 

Mtirvile  6H,  ,H2.  -■  jun  jm..,ii..  i..  i..ii.iii-ht) 
477,  21.  cuniinfltudo  rvgioniit  2H4,  4.  t«rne 
m,  ».  Kif,,  22.  227,  IH. 
Aliimannorutii  l<-x  12,  44.  -  tliii  liuiigieiMiii 
moiiantcrii  lioiiiiiiiini  lomlir  iu  i;i7,  B2.  HW, 
U>.  442,  83.  ~   I  i.idi  ja»    4&8, 

18.    —     Argoiitiii'  ;.    conanetado 

2H-(,  4.    417.  II).  jikIiciuiii     4VI,    17.   ja»   et 
cotiHuetudiia'B    3H7,  12.  4M2,  11.  ju«  iitiblicum 
()4),  2«.  juH  nrl>aiiuiii     :')<),  (i.    nio«   et  jimticin 
114,  Hl.   niius  et  coiiHUcttuliiies     124,  7.    l'.ix, 
2.    JW4,    22.    .'K'),    i;j.    Mtatutn     477,   21.    — 
ecclcüiaruiii    linmineN  jaro   nlieno    gaudeutM 
47H,  2».  vgl.  Stift»<leniit. 
jiiriH  ordu     m>2,  'M.  fiilciinentDm     814,  IH. 
KcililsvrrwcijifiiiMj.'     'l.'!!',  H. 
Itvi<  liHj;iit     2.11,  .1.   iiMV.iuiiPerlich     UJ6,  «. 
■{«'U'liütreue    vorbfimlleii      17.'),    3().    nicht    vorbe- 

Imllcii  114,  III.  230,  .32. 
ItciNoii  131,  3r>.  nmre  traiiHfretniu  2ii<>.  II. 
<rnniifrt'(aiidi  iter  Hrripcr«  niM  iJiiP«>  25'.»,  .W. 
JberoBolinioruin  |irnfcrtio  Kl,  10.  vgl.  vutain. 
—  in  procinctu  itineris  exi»trnK  i|ucrimonia 
nnn  impoditur  4()il,  tf. 
Kcli(|uieii    V>,  !l.   22(!,  7.  Trautlntion     12,  8.  42, 

14;  ff.  tu»,  .30. 
rcpelio     15,  H. 
UpHidpiizpflicIit    der    canonici      327,    .3H.    24ii.    4. 

der  Bürger  zur  Kriegizeit     481,  1 ;  ff. 
restauruni  ErHutz     201,  20.  248,  »6.  249,  2. 
reMpuMHaÜH     270,   l(t. 

reMtitiitioiiiu  in  intcgruro  beueficinm    321,  &.  SM, 
18.    :i4ti,    14.    .'l'.Kt,  4.    -107.    jfl      H!     "     (■•"   •' 
4&2,  7.  4Ö6,  11.  457,  3.') 
rovcstirc     12,  27  ;  33. 


»iilittt  terra     21,  I.  .'W,  7.  45,  ß. 

Hanctni  tcrrn-  .subsidiiim     147.  17.  259,  38. 

sanifiones  legitim»     241,  h.  2.J!>,  10.  281.  21 

.S-Iienkuiig  donatio  logalis  legitima  20.  2i).  Ijo. 
13.  214,  II.  ilonntionis  lex  irrefrngabili»  H4,  3<». 
S.  iinf  Widerruf  I3J.  1;  ff  "•1  '1  ff,  S.  mit 
Vorbehalt  des  UUckkaufH     I'  <>r  Keiien 

81.  10.  131.  :k'>.    donatio  pr<>i  ,    la»     214, 

B  ;  18.  407.  14  ;  l'J.  vgl.  do».  Investitur. 

.Schiedsrichter  compronutti'i,.  in  ailiiii..v  187,  96. 
I'.ll,  (!.  214,  13.  248.  II  10. 

444.  8.    vgl.  14'.».  14.    L.'-  iden 

Mucli    niinnen.    nach    rehte  oder  nach  warhoite 
377,  II,  vgl.  .Sühne, 

Schupfe  Hcupha     480,  14, 

scriptores  et  alii  negotialores  honesti  cleriri  in 
minoribus  ordinibus  constituti     279,  1*> 

scutellu  Schüssel     iVJ.  21,  473,  b. 

sccretarius  Intimus     X)\i,  16. 

senior  nlicnjus    30,  1.  3".l.  ^7 

scquestrare     7,  36.  8.  .32. 

Siegel  sigiDnni  generale  prepositi 
Sladl     Strul'b.     xnorsi       llf».    IJ 
erforderlich      440,  40.    III      '"     ' 

siniila  Weiübrod     Ö2,  2tt 

sindicus  aut  procurator     3-14.  4. 


diocMia     R,  40    4t,  »   7».  It:  I&    I'  .' 


>n,    so.    IJll     I.lll     — 

proTinei»    A?,  IV. 

rnMmtkmm  com.   gM.     W,   17 
.-.  üTP,  9.  WS,  lt.  fgl.  Urfuf. 

Mchu,  Knapp«?    19t,  SS 

•ort  CapiUl    XS7,  19 

■pint  »pand    480,  10, 

■uattKiM  B«t6lk«rang  bargvBM«  im  0»fMti 
ni  oiTM  ISU,  10.  iidifcnm,  «vm  im  OMMMts 
m  otnuMi,  iacradiMto«  M.  Jtlnat 

4m  BAitnmhia    481,  a  -'ttMag. 

■UdtbelMr  OnudbMtti  aoU  atthi  am 
MO  niritoalM  MO  MiwiUrM,  akkt  u 
koman    »8,  81.  OB.  80. 
Batha  b«i  Varftaftraag  troa  a.  0.  i 
221,  .Hl.  »09,  1.  tmmu  raa^iaa^M 
160,  21    donna  ia  potMteto  tittumMtfH  Mi,  fl 
AIibmmU  «.  S(*afb.  Loc.  «gl  aaek  Mk«a  baaa. 

SUaa«  GOMaritM  »ol  OiaoMMMkafl   M.  8.  M, 

17    .-.M  -iw   .1^.  H,  _  cUmIm  taa  Oll— ta  aa 

•i  SS.  —  aqaMlM  oHÖlÖ^  88. 

„..   ..1  Mparillai*'*-    *»»    8.  8BIL  81. 

848,  88.  ab  atraaaa  pani  i8.  —  taga> 

nna  coadido     46,  I&.    -     tt   aliaekirBa 


bomo    114,  18;  80.  libah  pooali  {tnk 

48.  48.  -  tibaralia    I,  14.  8.  I ;  ff.  - 

20.  40.  AO.  X).  —  miiitam  48.  88  l&l.  8.  — 
nobilitat  non  inflma  46,  30.  —  optUBalM 
1,  11.  —  MdMtcr  ordo  80.  80.  —  pciaatM 
inrimorM  50,  4.  74,  80.  —  vgl  Ibaiiba.  ptv 
viaeia.  «HiltiMb»  BarAlkmag. 
■tatata  Maaaga  BaAigsif  8L  aa  awekia  851.  SS 
856.  88.  867,  88.  866/19.  tutatonua  walatoi 
480,  88;  ff.  -  vgl  lUckL 
Starbbül  caraa  hmBiBaai  aioriaatlaM     478,  80. 

Tgl.  Baatkaapt 

Staoar  aagaiia  bato  erilaeta  aaaatfo  ■  waagaria 

patitio   praearia   «aparäBpaaitio  talna    aagaH 

114.  2(i:  29    1.16,  861  SSSTS.  856.  86;  C  gMrt*- 

lichr    bete     4<I9.  R  «W.  7.  Fnibitt  vaa  &  a. 

Dienst     lU),  2-'  186,  89.   196,  7.  80(1, 

14.    210.  31     2  15.    867.  87.    880,  & 

:WÖ.  1 ,  ff.  40»,  ä.  IL  v^L  Abgabaa.  tibara  boaa 

StifUcleraa 

BaMptioa    7,  88;  ff  197, 1.  84S.  19.  M4.  M.  Mft. 

96.  8B0.  ta.   SM,  41    8561,  1  StS.  88.  »9.  «. 

SBP    '  -  >maiteda  aha«  aa»- 

Mr'  adüaba  Oibait  g»- 

fonirn  (•    emiicbM  T«Mnakai  aar 

dar  Raeaption   868,  7.  897, 88.  880^  t.  88%  86 

MilgliadMsbaft  ia  awkran«  Sdftan     SBAi.  17, 

»9,  86.  987.  16.  Zay  4m  Miuliaiw   aiaM 

8Ufb    90.  91.  94.  8.  94,  18.  «f  lA-V.  «7 

421.  :U,  fratrM  pnuMlM     lAOC  16,  ^  168. 

31.  160, 11.  956,  to.  fratna  taiffnri  al 


966,  19.  Tgl.  69,  16.  -  TbattaakM  aaa  Oo(- 
taadiaiMi   187,  91,  Tgl  "         ' 


II' 


7^89.  -  tanitkt  aaf  Fkiaat- 
979.  80.  —  agaalaf  aagaalM 
17t»,  16,  t«,  9 
rkt  itaihaa. 
raaoaicua,  ci^u*  est  habdaaada  16t,  ft.  baW 
doBMdarü  81,  8&  88.  81.  16t.  11  1«.  IS. 
in    198,  ia    -    prabaadart  taaa   taapalM\ 


584 


Stiftsclerus  —  wette 


s.  Honau  u.  StraPb.  Münst.,  s.  Petr.  jun,  u. 
St.  Thomas.  —  regelarius  824,  34. 
Einkünfte :  mänzalkorn  mansnrnalis  annona 
132,  4.  191,  10.  205,  12.  268,  24.  piscales 
denarii  130,  18.  150,  17.  quadragesimales 
denarii  255,  9.  wegecorn  108,  14.  —  com- 
mnnitas,  communis  usus  fratrum  172,  26. 
245,  2.  255,  31.  306,  28.  311,  24.  324,  14.  — 
cuneus  capituli  205,  12.  —  mortnis  nihil 
datur     208,  35.  —  prebend«     7,  2.  8,  32.  42, 

27.  64,  31.  116,  15;  ff.  227,  7.  293,  27.  374,  21. 
mortuorum  prebendse  255,  21.  annns  gratiae 
172,  34. 

Conversen  159,  30.  164,  39.  218,  36.  247,  20. 
303,  27.  —  officinse  claustri  116,  33.  267,  33. 
4äö,  25.  —  Vermögensverwaltung  dem  Stift 
entzogen  128,  33.  449,  23.  —  prepositnra, 
scholarnm  dignitas  in  manu  episcopi  100,  31. 
449,  28.  450,  10. 

Recht  u.  Gewohnheit  geistlicher  Corporationen  : 
s.  Damiani  ordiuis  291,  33.  345,  32.  mino- 
rum  ordinis  309,  15.  322,  37.  Argentinensis 
ecclesia;     177,  16.   262,  36.   302,  'M.  304,  10; 

28.  311.  30. 

Rangordnung  der  Stifter     42,  25.  427,  18. 

stillicidium     262,  18. 

stipulatio  promittere  per  s.  139,  27.  144,  16. 
309,  21.  321,  12.  350,  2;  8.  362,  33.  458,  2. 
stipulatione  subnixa  10,  4.  13,  32.  15,  7;  28. 
16,  22.  17,  32.  20,  25.  30,  19.  31,  13.  39,  6. 

Studium  in  s.  commorantes  canonici  254,  32. 
255,  8. 

snbastatio    309,  7. 

Sühne  Commission  zur  Entscheidung  über  Bruch 
derselben  kfiser     409,  21;  ff.  nr.  551;  ff. 

supradicere,  vor  Gericht?    2,  12;  14. 


tabernarii  Schenkwirthe  Vermiethung  an  t.  aus- 
geschlossen   445,  10. 

testamentorum  executores    342,  23. 

thecse     69,  25.  474,  30. 

Theilung  der  Güter  zwischen  Gatten  284,  4;  ff. 
nach  des  Vaters  Tod  zwischen  Mutter  u.  Kinder 
394,  1.  Bevorzugung  einzelner  Kinder  durch 
die  Eltern  bei  der  T.     484,  2;  ff. 

thesaurisare     135,  1. 

Theuerung     116,  40. 

Tradition  legitima  plenaria  traditio  71,  14.  88,  21. 
333,  3.  manu  potestativa  28,  19.  51,  24.  per 
cultellum     12,  25.  vgl.  festucatio.  possessio. 

Treue  fldes  corporalis  143,  29.  258,  8.  T.  gelöb- 
niP  dem  Eidschwur  entgegengesetzt  369,  5;  6. 
410,  21.  T.  dem  Stadtherm  geschworen  352,  3. 
477,  10.  bei  Empfang  des  beneficium  geschworen 
52,  10.  63,  4.  277,  24. 

Treuhänder  salmanni  100,  40.  in  manus  fidei 
committere  66,  27.  fldelitati  et  tuitioni  tradere 
92,  6.  sub  testimonio  fidei  suscipere     82,  23. 

tutor  legitimus    346,  18. 

nrvehte  securitatem,  quse  dicitur  — ,  facere  cor- 
porali  sacramento     282,  15. 

usura  342.  20.  415,  37.  usurarii  222.  42.  279, 
9;  ff. 


usus  fructus  214,  23.  445,  6.  447,  11.  457,  24. 
usus  fmctnarius  13,  8.  30,  6.  31,  8.  nsufruc- 
tuarius  conductor  im  Gegensatz  zu  possessor 
hereditarins    101,  34. 


veredalis  echt    42,  12. 

Verjährung  s.  prescriptio. 

Verwandte 

abnepos  11,  39.  —  affinitas  consangninitatis 
40,  1.  sanguinis  85,  5.  —  linea  consangni- 
nitatis 246,  19.  sanguinis  92,  7.  linea  pro- 
ximiores  259,  35.  —  nepos  in  secundo  gradu, 
in  secunda  linea  consangninitatis  ex  parte 
patris  alicni  attinens  437,  30.  4:W,  12.  442, 
30.  443,  10.  —  parentela  40,  1.  480,  21.  — 
posteritas  usque  in  quartam  generationem 
258,  40.  —  propinqnitas  52,  8.  —  V.  dürfen 
nicht  zugleich  im  Stadtrath  sein  477.  17;  18. 
V.  des  Schenkenden  Vögte  des  geschenkten 
Gutes  31,  10.  32,  8.  V.  (mage)  im  BündniP 
ausgenommen  377,  9 ;  ff.  vgl.  consensus. 
Haftbarkeit. 

Viehzucht  vaccse  porci  berbices  9,  32;  33.  fris- 
gingi  maturi  33,  11.  ovini  32,  10.  porcini  25. 
39.  32,  11.  38,  34.  claustrales  porcini  139,  28. 
1  frisg.  kostet  30  denar.  52,  19.  Schweinezucht 
i.  d.  Stadt  473,  6;  ff.  479,  24.  Viehseuche 
474,  10. 

Villa,  =  urbsV    454,  30. 

villicatio    2,  20. 

vindicare  evindicare  10,  3.  13,  31.  16,  20.  17.  31. 
30,  18.  31,  13. 

Vogtei  s.  advocatus. 

Vorkaufsrecht  206,  32.  219,  7.  297,  23 ;  ff.  349,  7. 
451,  19.  460,  4.  Festsetzung  des  Preises  durch 
Sachverständigencommission  228,  26.  vorherige 
Festsetzung  des  Preises     272,  14. 

Vota  redimuntur  lerosolymitano  excepto    342,  24. 


Waffentragen  n.  —gebrauch  beschränkt  478,  28;  ff. 
479,  15,  480,  11.  483,  7 ;  ff.  W.  aus  der  Stadt 
führen  verboten    352,  27.  356,  17.  481,  2. 

warandia  172,  14.  202,  33.  2(J5,  28.  212,  10. 
241,  4.  268,  37.  286,  11.  308,  24.  317.  12.  323, 
11.  332,  8.  .333,  6.  346,  20.  4:^1,  5.  w.  quoad 
universitatem  452,  2.  454,  11.  w.  perfecta 
458,  31.  vgl.  Gewährschaft. 

Weg  Wasser  Weide  vias  aqnas  pascua  interdicere 
verboten     76,  35.  138,  35. 

Weggerechtigkeit  86,  4;  32.  309,  17.  321,  29. 
322,  31.  455,  2. 

Wein  vinum  melius  210,  17.  non  novum,  sed 
vetus  44,  29.  probatum  78,  15.  rubeum 
bonum  130,  33.  gewürzter  Wein  claretum 
307,  10.  wine  abelesen  und  vftren  swar  er  wil 
jedermann  erlaubt  383,  16.  Weinverkauf  470, 
21.  471,  1.  480,  12;  ff.  4a3,  31.  bannus  vini 
ungelt  von  dem  wine  59,  9.  273,  11.  274,  2. 
275,  3.  355,  25.  470,  36.  vinearum  magister 
164,  40.  vinearum  custodia     181,  27. 

Wergeid     16,  16.  43,  40. 

wette  emendatio  478,  21 ;  ff.  e.  trium  virorum 
478,   25. 


xuiiiuni 


Zuiiin 


xi'iiinni 


bfiifrflcmm     lü,  2H. 


znpliinumft  it|iii)U!  orflriiini  'Jihii,  :>h  :MA,  Xt. 
;»07,    12. 

Aehuten  M,  18.  7H,  32.  1(«,  22  I2t. 'Ui.  210,10. 
211,   17.    2li4,   lt.    drcimu;    |  -   |i«nK>- 

iiulcK     II«.  17    27!t,  :»7.    dl-  .,  ■■:  anima- 

linm     h")!»,  M.  IHH.  22.  2U,  2ü    - 
222.  24    2flf),  i;)    ErliiP  den  Z.    1 

/rügen  im  ücridit  IHl),  25.  nttcKtatin  Ili6,  m. 
|i)H,  .dl.  IDIi,  li.  jnrnmi>iitum  121»,  21.  Janti 
Vfritnti»  poncii     1-lH,  21».    tMte»  inrnli    800,  8. 


417,  8.  4r> 


t.  oaai  •>«•!»- 


in  mrufnii 

»'«i- 

1  tlllll':                 i 

17"     1  ', 

'i     ((•••«. 

'41 

7 

Zoll      i(*f,    1  . 

nrom  in  i. 

iiu*  nnoii  liieitai  vMimf ' 


NACIITHAGE    UND    nKRICHTIOlNGEN. 


]).  :.')i  not    I  Heu  HebarbnrdaH  »tatt  Herbarbardo*. 
II.  HC),  VI  und  WO,   7  lim   Mulcty   »tatt   Mittert- 

heim ;  p.  Hü  iiol.  I  ist  tu  »1  reichen, 
p.  43.  36  lien  germanf  >it<ttt  Üernina(. 
p.  4!),   2;   HH,   2;    205,    3   lie»    V'tAgeUhem   »tatt 

Wi)i.rheim. 
p.  4'J,  2T  nach  ordinii /üi;«  bei  Aiuhelmo  advockto. 
p.  HS,  :iH  ror  pincnriin  Hclutlte  ein  rurialis. 
p.  IUI,  7  zu   Htntiatorcs  vergl.  Htraüb.  Oa$»m    «• 

liiiuHernaiiien  i.  Mittelalter  S.  94. 
p     131    mit     l  fiuie    liei    Vergl.    Stdh-     «•' -"m*. 

Ge»ch.  lt.  018.' 
p.  147,  ä  hinter  der  nchtütr  ein  ntatt  •>•  - 
p.  177  not.  1  liea  4  ntalt  2. 
p.  183,  38  lies  l'ruviuz  statt  Diacrite. 
p.  195,  30  Heu  J^ntfrid»  »t.ttt  l.eulfrtd». 
p.  302,  23  Hex  Flatt  '       ' 

p.  21N  itot.  l  ror  107  u  49. 

p.  319,   !>  hinter  nntoin       '  ■    •   »   Kmnmd 
p.  220.    in    und    19    ui!i  I  imiuitre    hinter    Honlo, 

nnHtlicini  und  Mniirislat. 
'     "■<    14  und  280,  20  Heu  tur  Erbleihe  »tatt  in 

■  icht. 
/'    ..'<j.  32  lie»  Argentinense«  statt  Argentinaiiaia. 
p.  302,  3  Heu  Drllmenningrn  statt  Talmeilitifm. 
p.  327,  7  lieg  de  statt  de. 
p.  393,  0  lies  Patmo  statt  pntruo. 
}».  412,  0  hinter  brftdor  streiche  das  Komma 
p.  413,  18  lies  FruniPiitario  statt  frntnentario 
p.  479  not.   1  ist  mihi  eher   iiaulitm   der   Fährlohm   [ 

tur  KrkHlntng  Iterontuurhen.  l 


IM  KEOISTER 

/<.  494  Hnter  Alberl  h.  Rbpiimn  sehalte  ein  •.  Rom. 

rar.  Kniizlri. 
p.  497  tu  Bntxeiidorf  füffr  Bnlscndorff 
p.  500  liei  Bürgin)  schalte  hinter  ru»t    etn   fr.T 


« 
2W, 


UftMl 


p.  ä03  tu   KABigahoCn  fam 

«07.  U. 
p.  604   NN««-  CoumIm    •.    SliUb. 

pr«b.  $ekaä$  tim  t.  Btnfb.  8t 
p.  805  btt  DelfntvnthiKu  Ulrieli 

kimitr  MAn  'r. 

p.  6CV   MNlfr  >■»— rprdw 

JohjuuMt  uknUi  cm  t.  Stnfb.  8t  Man. 
p.  OOe  mitir  Bbwhard  •.  HMtMMiaH  «JUb  na 

•.  JoagiBgMi. 
p.  Ut  Ktrtidtt  die  Ftrm  ErlMrtn 
p.  612   m    Folmarn»  ftat    Fnirmattu    «     htmttr 

Hrilirha  ebd.  tchalU  ein   -     \£i\ 
p.  517  bet  H.  >.  fuafb.  St.  Martin  plrb 

fratr   »treiehe  Sl.  Martin  pl»b.  o 
p.  619  unter  Heinrich  ttreieke  t.  LülMUlein 
p.  MO  unter  Heinrich  •.  Ülrafb   8(   Lmumi.  pivb 

«eftoite  «IN  ».  Stralb.  Mftnct   fratr. 
p.  sao  kmUr  HMnneh  Uofranw    IIW :  lt 

vgl    not    iL    —    «dUM» 

l«i.  Ifl.  - 
p.  630  ru  Helwicu«  fUge  Uelcwkw. 
p.  631  tu  Herolt  /B^  HaroM. 
p.  635  tu  Johannea,  Strafb.  ain. 
p.  636  tu  Untirid  ff  LutfrM. 
p.  636  unter   Rab—    $tk»ht  «m  Hab«— ■  Maaraa 

■.  Mains  Enbiaekaf». 
p.  AM  MNter  BilihaMw  ttmck$  vgl  Sinfb.  Loc 
p.  639  M  Rudagara«  /V  Radigat. 
p.  646  tu  foram  füpt    4'i      in    ^     ^ 

fiif  »ii.  »* 
p.  M£  M  palatinm  aaU  /-.y   >.■--.  .--y 
p.  M»  uMttr  Btnth.  Bftrgor  a.  StoOo 

•.  Stnbanwag. 
p.  649  tu  8«ra>b.  CMualaa  /90t  484.  1 
p.  663  umltr  8ln*b.  aoolt  Zora  «riMM  «w  «ttl»- 

tornm  eaalodao    480^  St;  9. 
p.  654  tm  at  KatlMriaA  eoBtMrtaa  /Dfi  SM,  37 
»    MO  M  nriaaa  miHaai  Mwtdoa  ^ 
/Hf»  t».  «1. 


Strassburg,  Universitats-Bucbdruckerei  von  J.   H.   Ed.   Heitz. 


IWDINGSECT.    ÄPR15t» 


PIEASE  DO  NOT  REMOVC 
CARDS  OR  SlIPS  FROM  THtS  POCKET 

UNIVERSTTY  OF  TORONTO  UBÄAÄY 


DD  Strassburg«  G«r, 

901  Uzinindan  und  Akt«o 

S82A5 

1879 

Abt.l 

Bd.l